Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression alpabarda among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries without taking into account the accentuation of the word or the difference b/v


- Number of definitions found: 40
- Distribution by dictionaries: Sobreira (1792-1797) (1), Rodríguez (1854c) (1), Aguirre (1858) (2), Rodríguez (1863) (1), Cuveiro (1876) (2), Valladares (1884) (4), Porto (1900c) (2), RAG (1913-1928) (2), Filgueira (1926) (1), Carré (1928-1931) (1), Carré (1933) (2), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (2), Eladio (1958-1961) (2), Varios (1961) (1), Franco (1972) (5), Panisse (1977) (5), Carré (1979) (2), CGarcía (1985) (3)

Juan Sobreira Salgado (1792-1797): Papeletas de un diccionario gallego, ed. de J. L. Pensado Tomé (Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979).
alpabarda s. m.

(acaso met.) Ribadavia, Castela. Persona de poca acción, resolución o desembarazo, boca aberta, papanatas, que aunque vea lo que se quiera, se queda mirando indolentemente. Papeletas

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
alpabarda

[Da lista de voces sen definir].

Luís Aguirre del Río (1858): Diccionario del dialecto gallego, ed. de Carme Hermida Gulías, CSIC-IPS, 2007
alpabarda

El tonto, bovo, pantarra* o papanatas [se cadra erro por "pannarra"].

alpavarda adj.

Descuidado, voquiabierto, vovo, simple.

Francisco Javier Rodríguez (1863): Diccionario gallego-castellano, ed. de Antonio dela Iglesia González, A Coruña,
Alpabarda

Descuidado, boquiabierto, bobo, simple. En ast. llaman alpabarda al pez aguja ó salton que sube para cebar los anzuelos para los atunes. Corn.

Juan Cuveiro Piñol (1876): Diccionario Gallego, Barcelona
ALPABARDA

Descuidado, boquiabierto, bobo, simple, baboso.

________

Pezahuja.

Marcial Valladares Núñez (1884): Diccionario gallego-castellano, Santiago, Imp. Seminario Conciliar
ALPABARDA,-AS

Descuidado

________

Boquiabierto

________

Bobo; simple.

ALPABARDA,-AS

Adicion: Pez-aguja.

Francisco Porto Rey (1900c): Diccionario gallego-castellano, ed. de María Xesús Bugarín e Begoña González Rei;, A Coruña, Real Academia Galega, 2000
alpabarda adj.

Bobo, simplón, idiota, zopenco, torpe, boquiabierto, descuidado, tonto, etc.

________

Zool. Pez aguja.

Real Academia Galega (1913-1928): Diccionario gallego-castellano
ALPABARDA s. m.

"Persona de poca acción, resolución o desembarazo: boca aberta, papanatas. El que aunque vea lo que se quiera, se está mirando indolentemente." P. SOBREIRA.

Gazafello,
Vente ao vello,
Que alpabarda
Por ti agarda.
Pop.

____adj.

Simple, bobo, babieca, atontado, entontecido, sandio, etc.

Tal peligro m'acobarda
e acá para min discurro,
sendo un cacho de alpabarda,
que viajar, mais val en burro
anque sea sin albarda.
AÑÓN. Poesías, p. 86.

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
ALPABARDA sm.

Bobo, simple.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
alpabardas. m.

Papanatas. Persona simple, de poca resolución. Babieca.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
alpabarda

Aguja, pez.

____s. m.

Papanatas. Persona simple, de poca resolución. Babieca.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
alpabardas. m.

Papanatas. Babieca. Aguja, pez.

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
alpabarda

Aguja, pez.

____s. m.

Papanatas. Persona simple, de poca resolución. Babieca.

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
ALPABARDA adj.

Babieca, atontado, sandio, simple.

____s. m.

Papanatas, boca aberta, hombre de poca acción y desembarazo, que se queda embobado ante una cosa contemplándola indolentemente.

Varios autores (1961): Apéndice ó Diccionario de Eladio Rodríguez
ALPAVARDA s. m.

Individuo memo, atontado. (Caurel).

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
alpabarda adj.

Babieca, atontado, sandío, simple.

____s. m.

Papanatas, boca aberta.

________

Necedad, tontería.

________

Pensar nas alpabardas, pensar en tonterías; quedarse distraído pensando sin saber en qué.

alpavarda s. m.

Individuo memo, atontado.

M. do Carme Ríos Panisse (1977): Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. I. Invertebrados y peces, Universidade de Santiago, Verba anexo 7
alpabarda

Pinna marina : E. R. (Creo que se trata de una denominación genérica). Etim. V. alabarda.

alpabarda

Belone belone (L.), Aguja: P. Morrazo (reg. en Marín a la de tamaño peq.), NI, ABUÍN. Etim. Sin duda es la misma palabra alpabarda que encontramos registrada en los diccionarios gallegos con los significados de 'babieca, atontado, sandio, simple', 'papanatas, boca aberta', 'necedad, tontería' (F. G.). Alpavardo también es conocido en pt. ant. con el mismo sentido que le dan los dices. galls. modernos: 'aparvado', cf. G. Vicente, Auto Pastoril (C. F.). Este significado parece irle bien a la especie de que tratamos puesto que es denominada también con nombres de significados parecidos; véase papoia, del adj. gall. papoio 'bobalicón, atontado' (F. G.). En cuanto al origen último de la palabra, Machado (DELP I, 212, s. v. alpavardo) la supone variante de alparvado, comp. de al+parvo+ado. Lo cierto es que no existe en portugués la palabra *alparvado (por lo menos no la encuentro en ninguno de los diccionarios que manejo; sí, en cambio, aparvado); por otra parte no son frecuentes metátesis de este tipo; y además se convierte en una palabra opaca porque pierde su relación con parvo. Todo ello hace difícilmente admisible la hipótesis de Machado. Corominas se refiere a un asturiano alpabarda 'pez muy parecido al orfio común' (V.) y un alpabalde 'pez chato y plomizo, de carne dura, llamado también palometa' (R.) (DCELC I, 87a-b, s. v. albo), suponiéndolos variantes de alba parda, por alusión al color plomizo de la especie. Creo que Corominas da en el clavo puesto que los individuos jóvenes de esta especie se caracterizan por tener una coloración plomiza (v. alcrique, entre los nombres tomados de léxicos y diccionarios). Esto explica que se denomine alpabarda a especies tan diferentes como la palometa (Brama raii BL.) y a la aguja. Esto explica también el fonetismo del portugués, alvaparda > alpavarda 'aguja' (y más tarde, metafóricamente, 'atontado'), No puede de todas maneras olvidarse que en gall. se denomina al Scomberesox saurus WALB., especie muy parecida a la que nos ocupa, paparda; y que en vasco se usa papardo para un 'pez marino grande, vulg., palomita' (Azkue) y paparda 'papada' y 'cierta palabra insultante'. En todas éstas, lo mismo que en papoia que encontramos más abajo, parece estar presente la onomatopeya PAPP (que también aparece en papas, papón, papopnear, etc.) para indicar cierto aspecto de idiota en la expresión de la palometa y las agujas debido a sus ojos grandes y redondos y a la disposición de sus maxilas,. Esto explica, posiblemente, que alpabarda haya pasado a paparda o bien que en el léxico común se haya cambiado en 'atontado'.

alpabarda

'pez aguja' (CUV., F. J. RODR., VALL., CARRÉ). Es seguramente el Belone belone (L.).

alpabarda

Scomberesox saurus (Walb.), Paparda: Caión, Mera, Pontesdeume, Sada, Miño, Mugardos, Cedeira, Bares, Cangas, Buéu, Ares, NI, NOE, EGM.

alpabarda

Euthynnus alleteratus (Raf.), Bacoreta: Buéu.

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Alpabarda s. m.

Papanatas. Persona simple, de poca resolución. Babieca.

________

Aguja, pez.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
alpabarda f.

1. (Car. Are. Sad.) pez, Scomberesox saurus;

________

2. (Mar.) aguja pequeña, Belone belone;

________

3. (Ver.) animal fantástico acuático y volador.