Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression ben among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries without taking into account the accentuation of the word or the difference b/v


- Number of definitions found: 195
- Distribution by dictionaries: Sarmiento (1746-1770) (1), Sarmiento (1754-1758) (1), Sobreira (1792-1797) (13), Rodríguez (1854c) (1), Aguirre (1858) (2), Rodríguez (1863) (1), Pintos (1865c) (1), Cuveiro (1876) (4), Porto (1900c) (7), RAG (1913-1928) (11), Filgueira (1926) (2), Carré (1928-1931) (9), Acevedo (1932) (2), Carré (1933) (11), Ibañez (1950) (5), Carré (1951) (14), Eladio (1958-1961) (74), Franco (1972) (6), Rivas (1978) (1), Carré (1979) (15), CGarcía (1985) (12), Losada (1992) (1), Rivas (2001) (1)

Martín Sarmiento (1746-1770): Colección de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca, 1970)
[e][mais] [ben] [ancho]

E MAIS Ê BEN ANCHO. E de et. Mais de magis, perdida la G. Ben de bene. Ancho de amplo, perdida la M y mudando PL en CH como de plano: chan. Ê de est. Colección 1746-1770

Martín Sarmiento (1754-1758): Catálogo de voces vulgares y en especial de voces gallegas de diferentes vegetables, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca en 1986)
cedo-ven

Maíz blanco. [Lista do "Borrón de varios nombres gallegos de vegetables", apéndice do CVVVGDV]. Catálogo ...vegetables 1754-1758

Juan Sobreira Salgado (1792-1797): Papeletas de un diccionario gallego, ed. de J. L. Pensado Tomé (Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979).
a ben ha de vir

Locución con que se dan esperanzas de que algún mal o trabajo tendrá fin o remedio. Papeletas

a ben que

Part. disj*. Bien que. [Nota do ed.: Abrev. por particula disjunta o disjuntiva?]. Papeletas

a ben ha de vir

Locución con que se dan esperanzas de que algún mal o trabajo tendrá fin o remedio. Papeletas

a ben que

Part. disj. Bien que. Papeletas

andarben

Ribadavia. Andar mucho. Papeletas

andarben

Ribadavia. Dícese del que anda bien vestido. Papeletas

andar,ir, ou vir de ben

Fras. de Ribadavia. Papeletas

antesben adv.

que corrige la palabra, enmendándola o dando realce a lo antes dicho: Non te ferin antes ben te socorrin. Non he como dices, antes ben, he o contrario. C. Antes bien. Lat. Imo, quinimo. Papeletas

ben adv.

de cuantidad: A miña vaca da ben leyte, esto es: da mucho.Papeletas

ben adv.

Con abundancia; como mar ben, chobe ben.Papeletas

ben lle vaga*

Fras. de Nogueyra. Vale bo probeyto lle faga, en significación propia y en la irónica. [*Sic, se esperaría. Ben lle avega o avêguè, como dice en Abegar]. Papeletas

ben vindo

Ben venido . Expresiones de Ribadavia y comarcas, con que se saluda al que llega. Papeletas

[mal] [ben] [doyto]

Pra quen moyto mal ha doyto pouco ben ll'abasta. Papeletas

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
ben

[Da lista de voces sen definir].

Luís Aguirre del Río (1858): Diccionario del dialecto gallego, ed. de Carme Hermida Gulías, CSIC-IPS, 2007
ben adv.

Bien. Port. id.

________

Aucion buena. Fixo un ben, hizo un bien, una buena acion.

Francisco Javier Rodríguez (1863): Diccionario gallego-castellano, ed. de Antonio dela Iglesia González, A Coruña,
Bén

Adverbio que dice en castellano bien. En Sarm. y en port. id., ital. y lat. bene. Barcelos.

Juan Manuel Pintos Villar (1865c): Vocabulario gallego-castellano, ed. de Margarita Neira e Xesús Riveiro, A Coruña, RAG, 2000
ben

Bien.

Juan Cuveiro Piñol (1876): Diccionario Gallego, Barcelona
BEN

Bien.

CHEGA BEN

Frase muy comun para indicar que una persona es demasiado lista, astuta ó de malos antecedentes, y tambien de un caracter egoista, solapado, etc.

VEN

Viene y vienen; de suerte que sirve para singular y plural del verbo venir.

________

El ven, el viene, eles ven ó veñen, ellos vienen, etc.

Francisco Porto Rey (1900c): Diccionario gallego-castellano, ed. de María Xesús Bugarín e Begoña González Rei;, A Coruña, Real Academia Galega, 2000
ben m.

Bien, riqueza, propiedad, rentas, hacienda, posesiones, etc.

____adv.

Bien, buenamente, rectamente, con probidad.

____m.

Amor, el bien amado.

________

Contraposición de mal.

chega ben

Frase que a veces se usa para llamarle a uno ladrón, pillo, de malos antecedentes, egoísta, etc. en algunos casos y, en otros, entendido, listo, que no se pierde, etc.

ven

tercera persona de sing. y pl. de vir. Viene, vienen.

vén

tiempo de ver. Ven.

Real Academia Galega (1913-1928): Diccionario gallego-castellano
A BEN loc. adv.

Favorablemente. "A ben ha de vir. Locución con que se dan esperanzas de que algún mal ó trabajo tendrá fin ó remedio." P. SOBREIRA.

BEN s. m.

Bien. Lo que es útil, ventajoso, agradable: lo que da placer y contentamiento.

________

Amor, virtud, honor, felicidad, ventura.

________

fil. La perfección del ser, la tendencia para esta perfección. Ben infinito: epíteto teológico de Dios. -Ben público: el interés general de la sociedad. -Sumo ben. V. Ben infinito. -Supremo ben. V. Ben infinito.

____adv.

Rectamente, según se debe, y así se dice, dixo ben, vivío ben.

________

Felizmente, v. g. vai ben, cuando algún enfermo mejora, algún negocio va prósperamente, etc.

________

Con gusto, de buena gana, como en ben fora aló (yo con mucho gusto iría allá).

________

Muy, mucho, bastante.

A unha vella muy ben vella
Díxolle un se o quería;
Logo que a vella entendeu
Ríase que se partía.
C. pop.Loc. A ben: favorablemente. -Anda ben: andar mucho, adelantar caminando; estar bueno de salud; vestir con elegancia; marchar prósperamente algún asunto. -Ben criado: bien educado, que posee educación. -Ben está: expresa aprobación de lo que se dice o hace. -Ben feito: expresa aprobación: ¡bien hecho! ¡bien empleado! ¡bien merecido! ¡duro!. -Ben moido: bien estudiado, bien aquilatado. -Ben se me da: nada me importa eso. -Comer ben: comer mucho y con buen apetito. -Estar ben: gozar buena salud, tener lo suficiente para vivir. -Facer ben: ser caritativo, auxiliar, socorrer, amparar. -Facer ben unha cousa: hacerla perfecta. -Fai ben tempo: hace mucho tiempo, bastante tiempo. -Falar ben: hablar bien de uno, hacerle buenas ausencias. -Home de ben: hombre honrado, honesto, buen ciudadano. -Ir ben: prosperar, mejorar. -Levar a ben: encontrar bueno, aprobar, consentir; no sentirse contrariado, molestado ni ofendido. -Meu ben: bien mío, persona amada. -Ora ben: lo mismo que Pois ben. -Pasálo ben: darse buena vida. -Páseo ben: usted lo pase bien, frase de cortesía al despedirse de uno. -Pois ben: ahora bien, esto supuesto, esto sentado. -Por ben: a las buenas, de grado. -Quedar a ben: reconciliarse. -Quedar ben: salir bien de algún negocio: quedar amigo de todos. -Querer ben: amar, enamorar; desear la felicidad a alguno. -¡Tanto ben junto!: dícese, a modo de saludo, al que hace una visita inesperada, y expresa la satisfacción con que se le recibe. -Vender ben: vender con buena ganancia. -Ver ben: tener perspicacia, ver los asuntos claros.

BEN-NACIDO

V. BEN-NADO.

BEN-NADO,-DAadj.

Bien nacido. De honrada y noble familia: de buenas costumbres. Lo mismo que BEN-NACIDO.

BEN QUE conj. adv.

Puesto que, aunque, no obstante.

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
BEN sm. e adv.

Bien; muy, mucho, bastante.

BEN-NADO adx.

Bien nacido.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
bens. m.

Bien, aspiración de la voluntad.

________

Todo lo que es bueno, útil, provechoso.

________

Virtud, Felicidad.

________

Persona amada.

____adj.

Muy, mucho; Ben mais grande, mucho mayor.

________

A ben, loc. adv. Favorablemente. Ben se me dá, nada me importa.

ben-portado,-daadj.

De buena presencia.

ben-posto,-taadj.

Airoso en los movimientos.

ben que conj.

Aún que, puesto que.

Bernardo Acevedo y Huelves e Marcelino Fernández y Fernández (1932): Vocabulario del bable de occidente
bén

Bien. Cast. ant.: Bén feito; bén dito. Ús. del Navia al Eo y en gall. En port., bém. F.

________

Muy. A.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
ben que conj.

Aún que, puesto que.

ben-posto ,-ta adj.

Airoso en los movimientos.

ben-portado ,-da adj.

De buena presencia.

ben

Ben se me dá, nada me importa.

________

A ben, loc. adv. Favorablemente.

________

Ben mais grande, mucho mayor.

____adv.

Muy, mucho.

________

Persona amada.

________

Virtud. Felicidad.

________

Todo lo que es bueno, útil, provechoso.

____s. m.

Bien, aspiración de la voluntad.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
ben-portado,-daadj.

De buena presencia.

bens. m.

Bien.

a benloc. adv.

Favorablemente.

ben-posto,-taadj.

Airoso en los movimientos.

benadv.

Muy, mucho.

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
ben que conj.

Aún que, puesto que.

ben-posto ,-ta

Compuesto, bien vestido.

____adj.

Airoso en los movimientos.

ben-portado ,-da adj.

De buena presencia.

ben

Ben posto, elegante, bien vestido.

________

Ben de. Gran cantidad.

________

Ben se me dá, nada me importa.

________

A ben, loc. adv.. Favorablemente.

________

Ben mais grande, mucho mayor.

____adv.

Muy, mucho.

________

Persona amada.

________

Virtud. Felicidad.

________

Todo lo que es bueno, útil, provechoso.

____s. m.

Bien, aspiración de la voluntad.

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
A BEN loc. adv.

V. en BEN.

BEN s. m.

Bien, aquello que en sí mismo tiene el complemento de la perfección en su propio género.

________

Utilidad, beneficio.

________

Caudal o hacienda.

____adv. m.

Según es debido, con razón, acertadamente, de buena manera.

________

Como se apetece o requiere, felizmente, de manera adecuada para algún fin.

________

Con gusto, de buena gana.

________

Sin inconveniente o dificultad.

________

Equivale a veces a bastante o mucho: é ben rico; é ben cedo.

________

Denota cálculo aproximado: ben terá corenta anos.

________

Empléase en frases de sentido congratulatorio: ben chegado seas.

________

Suele usarse repetido haciendo veces de conjunción distributiva: ben hoxe, ben mañán, xa falaremos deso.

________

Suficientemente, cumplidamente: estou ben farto.

________

Lo usan mucho nuestras gentes aldeanas creyendo dar más fuerza de expresión a un concepto calificativo; y así emplean el ben casi innecesariamente, diciendo: é ben boa moza; son ben bós estes bès; y aún anteponen el adverbio moi; p. ej.: é moi ben boa moza; son moi ben bós estes bès.

________

Significa ahora bien, al fin y al cabo, después de todo: ben, sea como sea, hai que traballar.

________

Precediendo al pl. de algunos substantivos hace oficio de los adjetivos muchos, muchas: tèn que intervir en ben asuntos; viña ben veces por aquí.

________

Expresa abundancia, multitud, seguido de la prep. de; p. ej.: hai ben de pulpo; houbo ben de xente na feira.

________

Pospuesto al adv. de cantidad tan, equivale al castellano tanto: sábeme tan ben a broa coma o pantrigo.

________

Forma giros quizá exclusivos del gallego para significar bastante, mucho, cuanto quise: bailei ben na festa; comín ben.

____adv. c.

Hace oficio de muy, bastante, antepuesto a un substantivo: foise ben cedo; xa é ben noite.

________

Empléase, además, precediendo a un adjetivo: é ben bo; é ben boa.

________

A ben, favorablemente.

________

A ben ha de vir, denota esperanza de que algún mal o trabajo tendrá fin o remedio.

________

Andar ben, adelantar caminando; estar bien de salud; vestir con elegancia; marchar satisfactoriamente un asunto.

________

Atoparse a ben con Deus, dícenlo nuestros campesinos que cumplen religiosamente sus deberes en todo lo que la Iglesia manda y preceptúa.

________

Ben a ben, de buen grado, sin contradicción ni disgusto.

________

Ben comido e ben bebido, el que está bien mantenido; el harto, que no se duele de los demás.

________

Ben criado, el que tiene o posee educación.

________

Ben de Dios, equivale a abundancia, gran cantidad, hablando de las cosechas de los campos; y anteponiéndole el adj. moito, denota un mayor grado de abundancia; y así se dice hai moito ben de Dios.

________

Ben dixen eu, empléase cuando sucede lo que antes se afirmó.

________

Ben está, expresa aprobación de lo hecho o dicho; denota conformidad con lo que otro dispone, y significa obediencia a lo que otro manda.

________

Ben está o feito, y Ben feito, aprobando lo que ya se hizo.

________

Ben mirado..., frase usual que suele ir precedida del vocablo ¡Nò! ..., y equivale a otras locuciones, como: después de todo, en realidad, la verdad es que, ciertamente, etc.: ¡Nò!... ben mirado, as cartas pr-os amantes, ¡qué gasalleiras son!(Curros Enríquez, Aires da miña terra).

________

Ben moído, bien estudiado, bien aquilatado.

________

Ben que, bien que, puesto que, no obstante.

________

Ben sabe con quen se mete, dícese cuando el ofendido no puede o no sabe defenderse.

________

Ben sei, además de significar: ya sé, úsase precedido del pronombre indet. quen, en acepciones como: a quen ben sei, quérolle un recado; quen ben sei tèn que pagalas que fixo.

________

Ben se me dá, nada me importa eso, me tiene sin cuidado.

________

Ben se parece á caste, dícese del que física y moralmente se parece a los suyos.

________

Ben visto, lo que es del agrado general.

________

Comer ben, comer mucho y con buen apetito.

________

¡Daime un ben de caridade!..., una de las múltiples fórmulas con que los pordioseros piden limosna cerca de los santuarios en que se celebra la fiesta principal.

________

De ben en millor, cada vez más acertada o prósperamente.

________

Estar a ben con un, estar en buena armonía, en relaciones cordiales.

________

Estar ben, gozar de buena salud; tener lo suficiente para vivir.

________

Facer ben, ser caritativo, auxiliar, socorrer, amparar.

________

Facer ben unha cousa, hacerla con perfección y esmero.

________

Fai ben, dícese del que en trances apurados procede como debe.

________

Fai ben tempo, hace mucho o bastante tiempo.

________

Falar ben, hablar con esmero y corrección.

________

Falar ben de un, hacerle buenas ausencias.

________

Home de ben, el hombre honrado y bondadoso.

________

Ir ben, prosperar, mejorar.

________

Levar a ben, encontrar bueno, aprobar, consentir; no sentirse contrariado, ni molestado, ni ofendido.

________

Meu ben, bien mío, la persona amada.

________

Ora ben, lo mismo que Pois ben.

________

Pasalo ben, darse buena vida, no privarse de nada.

________

Páseo ben, despidiendo a uno con cortesía, y equivale a usted lo pase bien.

________

Pois ben, ahora bien, está supuesto, está dicho o sentado.

________

Por ben, de buen grado, sin contradicción.

________

Quedar a ben, reconciliarse, desaparecer la enemistad.

________

Quedar ben, salir airosamente, quedar en buen concepto.

________

Querer ben, amar, enamorarse, desear la felicidad a alguno.

________

Se por ben é..., haciendo cuenta de lo que será y se hará.

________

Tanto ben por acó, y tanto ben xunto, frases de saludo al que llega inesperadamente y se le recibe con satisfacción.

________

Tèn moito ben de Dios, dícese del que posee bienes de fortuna o rentas suficientes para poder vivir con holgura.

________

Vai ben, dícese del enfermo que mejora y convalece, o del negocio que marcha prósperamente.

________

Vender ben, vender mucho y con utilidad.

________

Ver ben, tener perspicacia, ver claros los asuntos.

________

Víñache ben, negándole a uno la cosa que pide y que le gusta.

________

FRAS. Ahí vai o ben que a vella tèn. Ben, ¿a onde vas? A onda teñen máis. Ben con ben, son dous bès. Ben enriba de ben, bolo untado de mel. Ben, e rebén, e requetebén, todo xunto é moito ben. Ben mandado, mal mandado, fágase o que manda o señor amo. Cando o ben do señor tarda, o servicio do criado amaina. Cando o ben pasa, méteo, se podes, na túa casa. Con facer ben pouco se pode perder. Deus nos dea ben, e casa en que o ter. É de chorar o que conoceu o ben i agora tèn o mal. Facer ben a vilans, é botar auga no mar. Facer ben nunca se perde. Fágase o ben, e fágao quen quixer. Fágase ben, e fágao Xan ou Miguel. Fai ben anque non seipas a quen. Fai ben e cálate. Fai ben e gárdate. Fai ben e non mires a quen. Fai ben e traballa, e non durmirás na palla. Fai ben e vive alegre. Fai ben, pero mira cómo i a quen. Fai ben sin mirar a quen. Fai o ben sin contarllo a ninguén. Máis val ben de lonxe que mal de preto. Ninguién entre no ben senón mirando cómo ha saír dél. Nin hai ben eterno, nin mal duradeiro. Non fagas ben nin mal, sin ver primeiro, a quen o fas. Non hai ben estimado sin algún traballo. Non hai ben nin mal que cen anos dure. Non hai ben que dure, nin mal que cen anos se ature. Non hai ben que dure nin mal que non se acabe. Nunca é tarde pra facer ben. Nunca falta quen ben faga. O ben a algús traille o mal. O ben, agardalo; e o mal, escorrentalo. O ben, anda; i o mal, corre. O ben, buscalo; i o mal, esperalo. O ben chega a poucos, i o mal a todos. O ben é conecido cando é perdido. O ben facer, nunca se pode perder. O ben, hai que buscalo; o mal abonda con agardalo. O ben i o mal, á cara sai. O ben moi querido, logo é perdido. O ben non a todos fai ben. O ben non dura, i o mal chega axiña. O ben non é ben conecido hastra que é perdido. O ben non é pra quen o busca. O ben que facer poideres, faino tí e non esperes. O ben que veña, pra todos sea; e o mal, pra quen o queira ir buscar. O ben, tarde chega, pero o mal vèn a carreira. O ben vèn andando, i o mal vèn voando. O ben véndese por onzas, i o mal por arrobas. O ben voa, i o mal revoa. O que ben aconsella, ben achega. Por ben facer, mal haber. Por facer o home ben, venlle ás veces o mal. Quen ben che fai, ese é teu segundo pai. Quen ben tèn e mal escolle, do mal que lle veña non se anoxe. Quen fai ben ó común, non fai ben a ningún. Sempre vai o ben a quen máis tèn. Se non tès pró ben, pró mal non che faltará. Todo está ben, se a noite non vèn. Vaise o ben ó ben, como as abellas ó mel. Vaise o ben pró ben, i o mal pra quen o tèn. Veña o ben, e veña por onde quixer.

BEN-NACIDO,-DAadj.

BEN-NADO.

BEN-NADO,-DAadj.

Bien nacido de honrada y honorable familia.

________

BEN-NACIDO.

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
a ben loc.

Favorablemente.

ben s. m.

Bien.

____adv. m.

Según es debido, con razón, acertadamente, de buena manera.

________

Equivale a veces a bastante o mucho: é ben rico; é ben cedo.

empapar (ben ou mal)

Dícese de los recién nacidos cuando toman sopas o papas por las buenas o por las malas.

traguerse ben o mal loc. adv.

Andar decente o indecentemente vestido, según un vocabulario.

Eligio Rivas Quintas (1978): Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca
ben m

Bien (Dicc.). En Fondo de Vila hay la frase muy plástica: probiño, non ten máis ben co que lle fan, refiriéndose por ej. a un loco. (FrampasI)

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
A ben loc. adv.

A bien, de buen grado.

Ben s. m.

Bien, aspiración de la voluntad.

________

Todo lo que es bueno, útil, provechoso.

________

Virtud. Felicidad.

________

Persona amada.

____ adv.

Muy, mucho.

________

Ben mais grande mucho mayor.

________

A ben, loc. adv. Favorablemente.

________

Ben se me dá nada me importa.

________

Ben de. Gran cantidad.

________

Ben posto, elegante, bien vestido.

Ben-portado,-da adj.

De buena presencia.

Ben-posto,-ta adj.

Airoso en los movimientos.

________

Compuesto, bien vestido.

Ben queconj.

Aún que, puesto que.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
ben m.

(San. Com. Cod. Gro.) bien;

____pl.

(Cab. Cur. Sco. San. Com. Nov. Sob. Oir. Cod. Val. Gui. Fri. Gun. Bur. Sua. Mon. Cal.) bienes, conjunto de terrenos que pertenecen a una casa.

ben adv.

(v.c.) bien, mucho;

________

ben bisto (Gro.) noble;

________

ben de cousas (Com.) muchas cosas;

________

ben criado (Cab.), ben enseñado (Gro.) educado;

________

ben falado, 1. (Cab. Val.) educado; 2. (Gro.) bien hablado;

________

ben guiado (Cur. Sob.), ben mandado (Cur. Xun. Cal. Mez. Vil.) obediente;

________

ben mantido (Mez.) bien alimentado;

________

ben parecido (Cab.) guapo;

________

ben portado (Cab.) elegante;

________

V. andar ben, caer ben, darse ben, facer ben, lebarse ben, millorar ben y non xirar ben.

E. Losada, J. Castro e E. Niño, (1992): Nomenclatura vernácula da flora vascular galega, Xunta de Galicia
ben me quer

Bellis perennis L.

Eligio Rivas Quintas (2001): Frampas, contribución al diccionario gallego (inédito ata a 1ª ed electrónica neste dicionario)
ben adv. de cantidad.

Bastante, mucho. Viariz do Bierzo. Pois ben pouco vén usté aprender... ; e comía ben.... Tiene otros valores; así en el dicho de Parada de Outeiro, Our.: O ben de Deus, ben repartido, dá pra todos.(FrampasIII)