Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression botar among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries without taking into account the accentuation of the word or the difference b/v


- Number of definitions found: 361
- Distribution by dictionaries: Sarmiento (1746-1755c) (1), Sarmiento (1746-1770) (2), Sobreira (1792-1797) (8), Anónimo (1833C) (1), Anónimo, (1845c) (2), Rodríguez (1854c) (2), Aguirre (1858) (1), Rodríguez (1863) (3), Pintos (1865c) (2), Cuveiro (1876) (5), Valladares (1884) (9), Porto (1900c) (1), RAG (1913-1928) (21), Filgueira (1926) (2), Carré (1928-1931) (14), Acevedo (1932) (2), Carré (1933) (19), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (17), Pereda (1953) (1), AO (1958) (1), Eladio (1958-1961) (137), Franco (1972) (4), AO (1977) (2), Rivas (1978) (3), Carré (1979) (20), CGarcía (1985) (78), Rivas (1988) (1), Rivas (2001) (1)

Martín Sarmiento (1746-1755c): Catálogo de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca en 1973)
botar

Por empujar. Comento de Rabelais, libr. V, cap. 27, pág. 130, del francés bouter y del lorenés boter, y todo de pouser, pultare. CatálogoVF 1745-1755

Martín Sarmiento (1746-1770): Colección de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca, 1970)
[botar][votar] [voltar]

Botaylle dous tragos. El verbo botar es más usado y tiene más acepciones en Galicia que en Castilla. Se debe escribir con B y no con V, para distinguirle de votar de voveo, es; y de voltar de volvo, volutum. Botaylle, imperativo y plural, como tomay, Marcos da Portela, echadvos dos tragos de vino sobre el cortezo de pan. Súplese el cortezo por el afijo lle: botaylle, el castellano diría echadle. El francés usa el verbo bouter por botar. Menage deriva su bouter de un supino del verbo pello, is. De ese mismo se formó el botar gallego. Pello, is, pepuli, pulsum, significa arrojar, echar, impeler, etc. Del supino pulsum, se formó el frecuentativo pulso, as. Este sibilando la S en X pasó a puxo, as, puxar. De impulsare , empuxar, de repulsare, rempuxar, o de reimpulsare. Así, es error escribir con J y no con X, empuxo, rempuxo, etc., pues la S jamás se muda en J por ser de órganos distintos. [...] Consta que los antiquísimos latinos usaron el supino pultum para el verbo pello, is. Así de ese supino pultum se formó el frecuentativo pulto, pultare. Mudada la P en B y la U en O, boltare, de ahí el bouter francés, y perdida la L el botare gallego. También el gallego tiene el verbo poutar de la misma raíz, y significa lo mismo, v. g.: pouta ôs cartos o bota ôs cartos, por echa acá los cuartos. Ya será fácil acomodar este origen a todas las acepciones que tiene el verbo botar. Colección 1746-1770

[botar]

También el gallego tiene el verbo poutar de la misma raíz, y significa lo mismo, v. g.: pouta ôs cartos o bota ôs cartos, por echa acá los cuartos. Ya será fácil acomodar este origen a todas las acepciones que tiene el verbo botar. Colección 1746-1770

Juan Sobreira Salgado (1792-1797): Papeletas de un diccionario gallego, ed. de J. L. Pensado Tomé (Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979).
botar v. a.

Echar de sí alguna cosa, aplicarla a otra, arrojarla, como: botar espirros, botar un remendo, botar pan ôs pitos. Papeletas

botar

Ribadavia. Destinar, como: o meu crego botoume soldado. Papeletas

botar v. r.

Salirse, como: botou fora. Papeletas

botar

Botar a alguen os miolos fora Ribadavia. Romperle la cabeza gravemente. Botar a alguen tan alto, a más del sentido recto, significa despedirlo con términos ásperos. Botar a alma ás espaldas, ou atrás, fras. fam, abandonar enteramente la conciencia. Botar a perder, botar a pique, botar de perda, botar de perda, Ribadavia, fras. aniquilar a otro, arruinarlo, destruir. Botar alguen suas contas, ajustar, echar uno sus cuentas. Botar ou decir pragas a alguen, V. decir.Papeletas

botar por

Ribadavia. Echar alguna cosa contra otra que no la contiene ni detiene, como: mejar, chober por un. Papeletas

botar por ela

Fras. Hacer de persona, alabarse, etc. Papeletas

botar lle a alguen un xerro dagoa

F. met. y fam, que vale dejar a uno suspenso y cortado. Papeletas

botar lle á alguen as varas

Fras. de Ribadavia. Imputarle algún hecho. Papeletas

Anónimo (1833C): Dialecto de Galicia, ed. de J. L. Pensado, Homaxe a R. Otero Pedrayo, Galaxia, Vigo ,1958, pp. 275-286 (ms 11-5-1/947-1 BAH)
botar

Tirar, echar, arrojar.

Anónimo, (1845c): Vozes gallegas, ed. de J. Leitede Vasconcellos, RL vol VII fasc 3, p. 198-229 (ms 7208 BN)
botarva.

Echar. Tirar. Dice un canticio:

Unha vella, moito vella,
máis vella que un San Antón,
botaba a teta ó lombo
e arrastráballe o pezón.

botar fórav.

Salir. [O seguinte comentario de L. de V. non debe tomarse en consideración]: [Melhor: "botar-se fora". J. L. de V.]

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
botar á man

Agarrar una cosa ó sugetarla.

votar

[Da lista de voces sen definir].

Luís Aguirre del Río (1858): Diccionario del dialecto gallego, ed. de Carme Hermida Gulías, CSIC-IPS, 2007
botar ne

Echar, sembrar, derramar, cerrar o entornar una puerta o ventana.

Francisco Javier Rodríguez (1863): Diccionario gallego-castellano, ed. de Antonio dela Iglesia González, A Coruña,
Botar

Echar, derramar, sembrar, ir ó andar, cerrar ó entornar una puerta ó ventana.

Botar a man

Agarrar una cosa, asegurarla.

Botar o

Armar zancadilla, poner un pié delante para que otro caiga, sobre todo cuando se enreda ó lucha.

Juan Manuel Pintos Villar (1865c): Vocabulario gallego-castellano, ed. de Margarita Neira e Xesús Riveiro, A Coruña, RAG, 2000
botar

Echar.

votar

Votar.

Juan Cuveiro Piñol (1876): Diccionario Gallego, Barcelona
BOTAR

Echar, derramar.

________

Botar á porta entornar la puerta.

________

Botar á man agarrar una cosa, asegurarla, ayudar á hacer algo.

________

Botar ó pé armar la zancadilla.

________

Botar á andare, botar á fuxir, botar as cartas decir la vuenaventura.

Marcial Valladares Núñez (1884): Diccionario gallego-castellano, Santiago, Imp. Seminario Conciliar
BOTAR

Echar

________

Derramar

________

Sembrar

________

Ir, ó andar

________

Cerrar, ó entornar una puerta, ó ventana. Bota diante. Echa delante. Bota esa porta pr'alá. Cierra esa puerta. Bota-l-a mau. Agarrar una cosa, asegurarla

________

Hurtar, robar. Bota-l-o pè. Armar zancadilla, poner un pié delante para que otro caiga, sobre todo cuando se enreda, ó lucha. Bota-l-o gando. Sacar el ganado de la cuadra y llevarle á apacentar. Bota-l-a avenza. Echar al monte el ganado lanar. Botar por èla. Echarla uno de valiente, afortunado, robusto etc.

Eu caseime n'a montaña,
por tèrra de moito grau.
O forno de miña sògra
botaba silvas n'o vrau

BOTAR MAN POR, OU DE...

Cuidar alguien de una persona, ó cosa; tomarla bajo su proteccion.

CAN (botar ll'o)

Enrizar, ó azuzar, el perro contra alguno, para que le muerda, ó haga huir.

BOTAR

Adicion: Bótam'aquí unha mau. Ayúdame á levantar este peso.

Francisco Porto Rey (1900c): Diccionario gallego-castellano, ed. de María Xesús Bugarín e Begoña González Rei;, A Coruña, Real Academia Galega, 2000
botar v.

Echar, arrojar. Hacer que una cosa se traslade de un lugar a otro dándole impulso con la mano o de otra manera.

Real Academia Galega (1913-1928): Diccionario gallego-castellano
BOTAR v. a.

Echar. Arrojar, lanzar, despedir de sí alguna cosa.

Botei un limón correndo,
Na tua porta parou:
Cando o limón ten amores,
¿Qué fará quen o botou?
C. pop.

________

Expulsar; hacer salir de alguna parte, o apartar con violencia, por desprecio o por castigo.

Ha de botar hoje o demo do corpo
a que o teña con este tocar,
que a Pelengrina e mais San Benitiño,
San Pedro Mártir virán a bailar.
PINTOS. O Gaiteiro.

________

Deponer a uno de su empleo o dignidad, dejar cesante, despedir, despachar. V. CHIMPAR y CIMBRAR.

________

Poner o aplicar, v. g. botar un remendo; botar unha pechadura; botar samesugas, etc.

Mariquiña, ao teu refaixo,
Bótalle un riberetiño:
Non llo botes amarelo,
Bótallo coloradiño.
C. pop.

________

Imponer, cargar, como botar contribuciós; botar o consumo.

________

Decir o representar, v. g. botar unha instancia.

________

Atribuir, imputar, achacar, como botar a culpa.

________

Inclinar, reclinar, recostar, como botar o corpo para diante; botar atrás o sombreiro.

________

Jugar, apostar, v. g. botar â lotería; non boto dous cartos.

________

Dar, distribuir, repartir, como botar as cartas.

________

Tomar algún camino o ir por alguna parte; extenderse en alguna dirección, v. g. botóu por a corredoira; botóu â man dereita.

________

Exajerar, ponderar lo que se está diciendo.

________

Condenar, mandar, v. g. botar a presidio.

________

Usar, poner, como botar loito; botar roupa longa.

________

Dirigir a alguno coplas, indirectas, frases mortificantes, etc.

Alí botan mil cantígas
e rematan os seus versos
cun-ha chea de aturutos
que abouxan o mesmo ceo
PINTOS. Os birbirichos e os birbiricheiros.
Se me poño a botar copras,
Moitas teño de botar,
Que ainda teño un saco cheo
E outro por desatar.
C. pop.
Ti botáchesme unha copra
Eu contesteicha ao momento:
Se a tua levaba sal,
A miña, sal e pimento.
C. pop.
Ainda che hei botar unha,
Ainda che hei de botar outra,
Ainda che hei de botar unha
Que che ha de queimar a roupa.
C. pop.
Inda che hei de botar unha
Por riba de un tojo arnello,
Inda che hei de botar unha
Que che ha de queimar o pelo.
C. pop.

________

Refiriéndose a semillas, granos, etc., equivale a sementar sembrar.

A aldea de Follente
É mala porque a fán;
Se lle botan a semente
Tamén da o azafrán.
C. pop.

____v. n.

Brotar las plantas sus raíces, ramas, hojas, flores y frutos.

Nunca vín carballo torto
Botar a rama dereita;
Nunca vín home casado
Facer a barba ben feita.
C. pop.

________

Nacer, salir, surgir, como botar os dentes; botar o pelo.

________

Supurar una llaga, un tumor, una herida.

________

Soltar, segregar, rezumar.

________

V. DEITAR. Loc. Botar a alma: reventar de fatiga, de trabajo. -Botar a alma âs espaldas: no importarle a uno nada. -Botar a andar: marcharse sin despedirse, sin decir nada, bruscamente. -Botar a arrolo: echar rodando. -Botar a chave: cerrar con llave. -Botar a conta: calcular, reflexionar, pensar bien una cosa.

En cousa de monta
E en cousa de non monta
Bota a tua conta.
Pop.Botar a correr: apretar a correr, tomar carrera, huir. -Botar a fugir: huir, escapar. -Botar a língoa de fora: fatigarse. -Botar a mala parte: interpretar mal, equivocadamente, falsamente. -Botar a man: robar, hurtar. -Botar ao aire: poner a airear, a ventilar. -Botar ao fondo: sumergir. -Botar ao lombo: cargar sobre las espaldas. -Botar ao sol: poner a solear alguna cosa, sollar -Botar a perder: deshonrar una doncella; viciar; arruinar a uno: estropear una cosa. -Botar a perna: armar zancadilla, poner una pierna delante de la de otro para que éste tropiece y caiga. -Botar a pique: hacer zozobrar o sumergir un barco. fig. Arruinar, destruir, acabar con alguna cosa. -Botar a porta abaixo: derribarla; llamar a ella golpeándola con exceso. -Botar a porta o a ventana: cerrarla, entornarla. -Botar a pruma: empezar las aves a emplumecer. -Botar a rede: tenderla para pescar.
Botei as redes ao mar
Para coller unha boga;
Collín a cabeza d'unha
Para dar a miña sogra.
C. pop.
Botar a rir: reirse, darle a uno la risa. -Botar a semente: sembrar. -Botar as tripas: vomitar con exceso, destemplarse el vientre. -Botar a tixeira: cortar un paño o lienzo con ella. -Botar a un lado: separar, apartar, seleccionar. -Botar barriga: engordar mucho. -Botar benzós: bendecir. -Botar contas: lo mismo que Botar a conta. -Botar de menos: notar la falta de alguna cosa. -Botar en cara: reprochar, increpar. -Botar escuma por a boca: estar desesperado, rabioso. -Botar lume por os ollos: estar colérico, rabioso, enfurecido. -Botar maldiciós: maldecir. -Botar man: prender, capturar. fig. Amparar, proteger. -Botar o gando: llevarlo a pacer. -Botar o ollo: mirar una cosa detenidamente con intención de hacerse con ella.
A aquela do loito loito
Téñolle o ollo botado;
Se non me caso con ela
Juro de non ser casado.
C. pop.
Botar o pan no forno: enhornar. -Botar os bofes: reventar con el trabajo o la fatiga. -Botar os cás: azuzar los perros. -Botar os cimentos: dar comienzo a una obra cualquiera. -Botar os ollos por un: desvivirse por servirlo.
Un amigo por outro
Debe botar os ollos,
Mais tamén é de ley
Non botalos por todos.
C. pop.
Botar palabras: pronunciar frases incultas, mal sonantes o soeces. -Botar para diante: empujar a uno hacia adelante para que ande, hacerlo andar: obligarlo a que sea más activo. -Botar pestes: echar maldiciones, hablar mal de uno; vociferar. -Botar por diante: anticipar, adelantarse en alguna razón, argumento, etc. -Botar por ela: runflar, presumir, ostentar lo que no es, fanfarronear.
Cheguéi â fía atruxando
e quixen botar por ela,
e puxéronme o lombiño
moliño com'a manteiga.
LEIRAS PULPEIRO. Cantares gallegos, p. 40.
Botar pol-o carro: empujarlo para que arranque ayudando al ganado a tirar por él. -Botar por o chan: esparcir, tirar; allanar, demoler. -Botar por terra: derribar, allanar, destruir, demoler, asolar. -Botar por portas: empobrecer, arruinar a uno, reducirlo a la mayor pobreza. -Botar raíces: además del sentido recto significa afincar quedarse a vivir para siempre en un sitio; adquirir vecindad, etc. -Botar rayos: enfadarse, enojarse. Enfurecerse, encolerizarse, desesperarse, chavear
...e co-as bisarmas en alto
míranse como duas feras,
e logo baixan os paus
sobre un can que lles oubea,
que sale botando rayos
fregándose nas silveiras.
Ruada. ms. anóm.
Botar sortes: sortear. -Botar un baile: bailar un solo número del baile. -Botar un bando: publicar una ley, edicto, etc. -Botar un barco: lanzarlo al agua, hacer que resbale por la grada después de construído. -Botar un bocado: entrar a comer alguna cosa en una tienda o taberna. -Botar un galgo: dar una cosa por perdida. -Botar unha ajuda: administrar una lavativa. -Botar unha man: tener cuenta de una cosa aguantando de ella o sujetándola. -Botar un punto: hacer el mozo a la moza, en el acto de bailar, una especie de reverencia, llamada punto: hacer con los pies, al bailar la muiñeira, cierto movimiento que recibe aquel nombre. -Botar un remendo: a más de su sentido recto, significa corregir, enmendar, rectificar, procurar algún arreglo a una cosa de difícil solución. -Botar un trago: beber vino.

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
BOTAR v.

Echar, arrojar, lanzar, expulsar, segregar, rezumar, cerrar una puerta o ventana.

XÍS botarunloc.

Echar una mirada. Dar una vuelta. Tantear algo.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
botarv. a. y n.

Echar. Arrojar, lanzar, despedir.

________

Hacer salir a uno de alguna parte.

________

Deponer a alguno de su empleo o dignidad.

________

Brotar los renuevos, aparecer las flores.

________

Poner; aplicar.

________

Jugar o aventurar dinero a alguna cosa.

________

Imponer, cargar.

________

Nacer, salir.

________

Empujar.

________

Segregar, rezumar.

________

Cerrar una puerta o ventana.

________

Botar lume, estár encolerizado, rabioso. Botar o gando, llevarlo a pacer. Botar pol-o carro, empujar el carro.

________

Botar por ela, fanfarronear.

________

Botar man de alguén, cuidar de él.

Bernardo Acevedo y Huelves e Marcelino Fernández y Fernández (1932): Vocabulario del bable de occidente
botar

Echar, arrojar (Es voz castellana): Bótalo fora. Ayudar: Bótame ua mao. Botar as cartas, echar la buena ventura. Ús. en estos sentidos en muchos concejos de Ast., y en gall. y port. A. F.

votar

Echar: Vota el xato. A. (Boal).

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
botar un xis loc.

Examinar detenidamente una cosa, mirarla, tantear, ver si sirve o no para lo que se desea.

botar a cocha

Terminar un trabajo como el de sachar, arrendar, etc., antes que los demás del mismo grupo que hacen la misma labor.

botar

Botar unha man, ayudar.

________

Botar man de alguén, cuidar de él.

________

Botar por ela, fanfarronear.

________

Botar pol-o carro, empujar el carro.

________

Botar o gando, llevarlo a pacer.

________

Botar lume, estar encolerizado, rabioso.

________

Cerrar una puerta o ventana.

________

Segregar, rezumar.

________

Nacer, salir.

________

Empujar.

________

Imponer, cargar.

________

Jugar o aventurar dinero o alguna cosa.

________

Poner, aplicar.

________

Brotar los renuevos, aparecer las flores.

________

Deponer a alguno de su empleo o dignidad.

________

Hacer salir a uno de alguna parte.

____v. a. y n.

Echar. Arrojar, lanzar, despedir.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
botarv. a. y n.

Echar. Arrojar, lanzar, despedir. Brotar los renuevos, aparecer las flores. Poner, aplicar. Jugar o aventurar dinero a alguna cosa. Imponer, cargar. Nacer, salir. Empujar. Segregar, rezumar. Cerrar una puerta o ventana. Botar lume, estar encolerizado. Botar o gando, llevarlo a pacer. Botar unha man, ayudar. Botar un chisco de viño, echar un trago de vino.

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
botar

Botar unha man, ayudar.

________

Botar man de alguén, cuidar de él.

________

Botar por ela, fanfarronear.

________

Botar pol-o carro, empujar el carro.

________

Botar o gando, llevarlo a pacer.

________

Botar lume, estar encolerizado, rabioso.

________

Cerrar una puerta o ventana.

________

Segregar, rezumar.

________

Nacer, salir.

________

Empujar.

________

Imponer, cargar.

________

Jugar o aventurar dinero o alguna cosa.

________

Poner, aplicar.

________

Brotar los renuevos, aparecer las flores.

________

Deponer a alguno de su empleo o dignidad.

________

Hacer salir a uno de alguna parte.

____v. a. y n.

Echar. Arrojar, lanzar, despedir.

José María Pereda Álvarez (1953): Aportaciones léxicas y folklóricas al estudio de la lengua gallega, en Douro Litoral (5ª série, VII-VIII, pp. 19-52)
peixe mar botar

Non botes inda o peixe ó mar. No eches aún el pescado al mar. Todavía está la pelota en el tejado. No botarates todavía. Verín.

Aníbal Otero Álvarez (1958): Hipótesis etimológicas referentes al gallego-portugés, CEG XXXIX, pp. 77-94
almarzíu, pór-se oubotar-se de

Desechar o arrojar algún animal que ya no sirve para nada. Coruche. DEL LAT. "MARGO, INIS". (HE10)

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
BOTAR v. a.*

Echar, hacer salir a uno de algún lugar; apartarlo con violencia por desprecio o por castigo.

________

Deponer a uno de su empleo o dignidad: CHIMPAR.

________

Brotar y arrojar las plantas sus raíces, hojas, flores y frutos.

________

Arrojar, lanzar.

________

Salirle a una persona o a un irracional cualquier complemento natural de su cuerpo; v. g.: botalos dentes; estar botando pelo.

________

Imponer o cargar: botar trabucos.

________

Juntar los animales machos a las hembras para la generación.

________

Poner, aplicar: botar á porta unha pechadura; botar un remendo.

________

Inclinar, recostar, como p. ej.: botar o corpo atrás.

________

Solicitar, o exponer por escrito: botar unha istancia.

________

Dar, repartir, entregar, distribuir: botar cartas; botar de comer.

________

Jugar, apostar: botar á lotería; non boto dous cartos.

________

Atribuir, imputar, achacar: botar a culpa.

________

Tomar algún camino o ir por alguna parte: botou pola congostra.

________

Condenar, mandar, enviar: botar a presidio.

________

Adquirir, conquistar, ganar, tratándose de amistades: botei alí moitos amigos.

________

Dirigir a uno coplas, indirectas o frases mortificantes: inda che hei de botar unha que che ha de queimala roupa (De un cantar popular).

________

Sembrar, SEMENTAR, arrojar las semillas o granos en la tierra: botar o centeo.

________

Verter, derramar líquido una cosa que lo contiene: este pipotiño bota polas tempas. En esta acep. también se dice DEITAR.

________

Cerrar o entornar lo que está abierto: bota un pouco esa porta.

________

Publicar, avisar lo que ha de ejecutarse: botou un bando o alcalde.

____v. n.

Supurar una llaga, un tumor, una herida: bota moita postema ese furuncho.

________

Morar, habitar, residir en un lugar o país: botou vinte anos alá.

________

Bota dahí, aparta, sepárate de ahí.

________

Botala alma, poner el máximo esfuerzo.

________

Botala ó lombo, echar el alma a la espalda, no importarle a uno nada.

________

Botala alma pola boca, reventar de fatiga o de trabajo.

________

Botala avenza, echar el ganado lanar al monte.

________

Botala barba a remollo, escarmentar en cabeza ajena.

________

Botala carga, evadirse de un trabajo o molestia, perdiendo la paciencia.

________

Botala chave, cerrar con llave; dar por concluída una cosa.

________

Botala de fino, echársela de bien educado, aparentar finura el que carece de urbanidad.

________

Botala de persoa, echársela de persona importante o influyente el que no tiene importancia ni influencia.

________

Botala lingoa fòra, fatigarse, cansarse mucho.

________

Botala man, robar, hurtar o coger algo a espaldas del dueño.

________

Botala parva, desayunarse.

________

Botala perna, echarle a uno la zancadilla; poner una pierna delante de otro para que éste tropiece.

________

Botala porta, cerrarla o entornarla.

________

Botala pruma, empezar las aves a emplumecer.

________

Botala rebola, echar el rasero, quitar la demasía.

________

Botala rede, largar o tender la red para pescar; hacer diligencias en alguna pretensión o negocio, procurando atar todos los cabos.

________

Botalas cartas, procedimiento vano y supersticioso de que se valen las NAIPEIRAS de Galicia para adivinar las cosas presentes y futuras por medio de las combinaciones que forman con los naipes que van saliendo al azar de una baraja que manejan.

________

Botala semente, sembrar, SEMENTAR.

________

Botalas fadas, hechizar a una persona, según los supersticiosos.

________

Botalas formigas de Belén, especie de ensalmo con que los chicos de nuestras aldeas amenazan al cándido que ha descubierto un nido y se niega a decir donde está. Si a pesar de los ruegos insiste en su negativa, bótanlle as formigas de Belén, diciendo: Este rapaz sabe un niño e nono quer enseñar. Formiguiñas de Belén, ídello derrucar(Lesta Meis, Estebo).

________

Botalas malas fadas, echar un mal agüero, en creencia de los supersticiosos.

________

Botalas maus ás orellas, lamentarse de un mal negocio en que uno se ha metido con daño, cuando el perjuicio sufrido ya no tiene reparación.

________

Botalas tripas, vomitar con exceso o destemplarse el vientre.

________

Botala tixeira, cortar un paño o lienzo con ella.

________

Botalo a boa parte, tomarlo en buen sentido.

________

Botalo gando, llevarlo al campo a pacer.

________

Botalo ollo, mirar disimuladamente una cosa con detenimiento y con intención de hacerse con ella.

________

Botalo pan no forno, enhornar, ENFORNAR.

________

Botalo pè diante, aventajarse. Se usa más en negación: ninguén lle bota o pè diante.

________

Botalo peito á i-auga, aventurarse, decidirse, determinarse en algo.

________

Botalo rebolo, lanzar el REBOLO contra las ramas de un árbol frutal para hacer caer al suelo los frutos. Empléase especialmente con los castaños.

________

Botalos boches, echar los bofes, reventar con el trabajo o la fatiga.

________

Botalos cás, azuzar, ENCIRRAR los perros.

________

Botalos dentes, comenzar a salirle los dientes al niño; morder un perro a una persona.

________

Botalos fígados, echar las entrañas por asco; afanarse mucho en alguna labor.

________

Botalos ollos por un, desvivirse por servirlo.

________

Botalo tarabelo á porta, cerrarla, corriendo o atravesando la tarabilla.

________

Bótalle terra, dícese de un asunto que debe olvidarse.

________

Bota por ela, farfantón, que se las da de arrogante y altanero.

________

Botar a andar, marcharse bruscamente, sin despedirse.

________

Botar a chorar, romper a llorar.

________

Botar á dereita, ir por donde conviene y por donde es debido en materia de comportamiento.

________

Botar á esquerda, desviarse del buen camino.

________

Botar a fuxir, huir, escapar.

________

Botar a mala parte, interpretar mal, equivocadamente.

________

Botar a paus, hacer salir a uno de su sitio, apaleándolo.

________

Botar a pedradas, apedrear a uno para echarlo de un sitio.

________

Botar a perder, maltratar, destruir o destrozar una cosa; arruinar a uno.

________

Botar a perder unha muller, deshonrar una doncella.

________

Botar a perder un home, enviciarlo, pervertirlo, dedicarlo o inclinarlo a la corrupción.

________

Botar a rir, darle a uno la risa.

________

Botar a rolo, echar rodando alguna cosa por una pendiente.

________

Botar atrás de un, perseguirlo, echar a correr en pos de él.

________

Botar auga no mar, hacer un trabajo totalmente inútil e innecesario; llevar algo a donde hay de sobra.

________

Botar a un a pan pedir, acabarle con la hacienda y los bienes, dejarlo por puertas, en situación de tener que pedir limosna.

________

Botar a un lado, separar, apartar.

________

Botar barriga, echar mucha panza.

________

Botar benzós, echar bendiciones.

________

Botar cántigas, cantar coplas.

________

Botar cara á casa, encaminarse o dirigirse a la vivienda.

________

Botar de conta, darse cuenta, meditar para convencerse.

________

Botar de perda, echar a perder, dejar inútil.

________

Botar en esquecemento, dar al olvido.

________

Botar escuma pola boca, estar rabioso, y desesperado.

________

Botar leña ó lume, avivar una pasión, acrecentar un mal.

________

Botar leña ó lume pra apagalo, aumentar el mal y la pesadumbre, queriendo o pretendiendo calmarlo.

________

Botarlle a comida ó gando, darle al ganado el alimento.

________

Botarlle a un a mala sona, rodearlo de mala fama, atribuirle maldades y actos reprobables que no realizó, y a pesar de eso divulgarlo.

________

Botarlle a un a maldición, desearle toda clase de males, maldiciéndolo.

________

Botarlle terra ó conto, hacer que quede ignorado o en el silencio el asunto, generalmente turbio, de que se trata.

________

Botar maldiciós, maldecir.

________

Botar man, prender, capturar.

________

Botar man de un, ampararlo, protegerlo, ayudarlo.

________

Botar man de unha cousa, tomarla a su cargo.

________

Botar moito por ela, fanfarronear, fachendear con excesiva presunción, echarla jactanciosamente de rumboso, de valentón y de afortunado en conquistas.

________

Botar na cara, reprochar, increpar.

________

Botar na rúa, poner en la calle a uno, despedirlo, echarlo de casa.

________

Botar ó aire, poner al aire, a ventilar.

________

Botar ó fondo, sumergir.

________

Botar ó lombo, cargar sobre las espaldas.

________

Botar ós camiños, echar a uno fuera de la casa, para que por sí gane la vida bien o mal.

________

Botar ó sol, poner al sol alguna cosa.

________

Botar palabras, pronunciar frases soeces y mal sonantes.

________

Botar pecados, blasfemar.

________

Botar polo carro, empujarlo para que arranque, ayudando al ganado.

________

Botar polo chan, arrojar y tirar por el suelo, esparciar y también demoler.

________

Botar por diante, anticipar, adelantarse en alguna razón, argumento, etc.

________

Botar por eses trigos de Deus, dícese cuando alguno empieza a despotricar y a soltar despropósitos.

________

Botar por portas, empobrecer, arruinar a uno, reducirlo a la máxima pobreza.

________

Botar pra fòra, salir de una vivienda o local cerrado.

________

Botar sortes, echar suertes, a la aventura, a lo que salga.

________

Botar un baile, bailar solamente un número de baile.

________

Botar un bando, publicarlo para que pueda cumplirse.

________

Botar un barco, lanzarlo al agua por primera vez.

________

Botar un bocado, comer alguna cosa.

________

Botar un día á roga, ayudar gratuitamente a un vecino en alguna faena durante un día.

________

Botar un goto, un grolo, un groulo, un gotiño, un groliño o un grouliño, beber un sorbo o un trago de vino, que muchas veces suelen ser varios.

________

Botar unha axuda, ayudar a otro en una labor; administrar una lavativa.

________

Botar unha man, ayudar a levantar del suelo una cosa; tener cuenta de una cosa aguantando de ella o sujetándola.

________

Botar unha pinga, beber un poco de vino como para probarlo.

________

Botar un punto, hacer el mozo a la moza, en el acto de bailar, una especie de reverencia llamada PUNTO; hacer una figura repinicada, trenzando los pies y las piernas al bailar la MUIÑEIRA.

________

Botar un recunque, repetir una ronda o tanda de vasos de vino o de copas, entre varios.

________

Botar un remendo, además de su sentido recto, significa corregir, enmendar, rectificar, procurar algún arreglo a una cosa de difícil solución que no iba como debía ir.

________

Botar un taco, comer un poco de pan sin otra cosa.

________

É das que botan pan ó caldo, dícese entre los BRAÑEGOS, de la mujer de punto.

________

Está que bota lume, está que echa chispas, que se desespera.

________

É un bota por ela, dícese del petulante y jactancioso, lleno de fatuidad y orgullo.

________

FRAS. Bota esterco ó pan, que as terras cho pagarán. Botar sopas e solber, non pode ser. Botar sopas e solber, todo xunto non pode ser. Bota viño e beberemos xa que viño temos.[*Falta a categoría gramatical]

VOTAR v. n.

Votar, hacer voto a Dios o a los santos.

________

Dar uno su voto.

____v. a.

Empléase a veces en la acepción de creer, suponer, dar por cierto o probable una cosa, y así suele decirse: voto que non vèn*, creo, supongo que no viene. [*No orixinal 'vooto'?].

XIS (BOTAR UN) loc.

Inspeccionar una cosa, examinarla detenidamente, tantear si vale para el fin deseado.

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
botar v.

Echar.

________

Deponer a uno de su empleo o dignidad: chimpar.

________

Arrojar, lanzar.

xis (botar un) loc.

Inspeccionar una cosa, examinarla detenidamente, tantear si vale para el fin deseado.

Aníbal Otero Álvarez (1977): Vocabulario de San Jorge de Piquín, Universidade de Santiago, 1977 (Verba anexo 7)
botartr.

Echar. Botar nunha cousa, adquirirla. (VSP)

botar a niñada

v. capar. (VSP)

Eligio Rivas Quintas (1978): Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca
botar impersonal

Parecer ( Fondo de Vila ): Boto que se foi, boto que non pasou nada daquela, parece que se fue, etc.

____r

Se trasluce en: Fulano botouse fora do estudio, abandonó los estudios.

____tr

Echar: Botou o mundo òn lado, perdió la esperanza, se descorazonó. El fr. tiene bouter, el it. buttare (arrojar), a. a. al. bozan (empujar). (FrampasI)

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Botar v. a. y n.

Echar. Arrojar, lanzar, despedir.

________

Hacer salir a uno de alguna parte.

________

Deponer a alguno de su empleo o dignidad.

________

Brotar los renuevos, aparecer las flores.

________

Poner, aplicar.

________

Jugar o aventurar dinero a alguna cosa.

________

Imponer, cargar.

________

Nacer, salir.

________

Empujar.

________

Segregar, rezumar.

________

Cerrar una puerta o ventana.

________

Botar lume, estar encolerizado, rabioso.

________

Botar o gando, llevarlo a pacer.

________

Botar pol-o carro, empujar el carro.

________

Botar por ela, fanfarronear.

________

Botar man de alguén, cuidar de él.

________

Botar unha man, ayudar.

________

Botar o trigo, o alcacén, etcétera, sembrarlo.

Cocha (botar a)

Terminar un trabajo como el de sachar, arrendar, etc., antes que los demás del mismo grupo que hacen la misma labor.

Xis (botar un) loc.

Examinar detenidamente una cosa, mirarla, tantear, ver si sirve o no para lo que se desea.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
botar v.

1. (v.c.) echar;

________

2. (v.c.) poner;

________

3. (v.c.) tirar;

________

4. (v.c.) empujar;

________

5. (v.c.) sembrar;

________

6. (v.c.) comenzar;

________

botar unha amarra (Gro.) atracar el barco;

________

bota-la aña (Ver.) competir los malladores por un cordero;

________

bota-las bacas (Cre.) echar las vacas a pacer;

________

bota-lo bafo (Goi.) desprender vaho la tierra;

________

bota-la barba (Gro.) espigar;

________

bota-la bela arriba (Sad.) izar la vela;

________

bota-lo berdín (Are.) marearse;

________

bota-lo bitelo (Mez) parir la vaca;

________

bota-lo boi (Ram. Mra.) incitar al toro para que cubra a la vaca;

________

bota-lo burro (Cod.) terminar el primero en hacer alguna faena o comer;

________

botar a campo (Raz.) poner un terreno a prado;

________

bota-lo can (Com.) azuzar al perro;

________

botar na cara (Gro.) recriminar, censurar;

________

bota-la carabilla (Lax.) cerrar una puerta con clavija;

________

bota-lo cu fóra (Raz.) salirse la parte de la cloaca a la gallina al poner huevos muy grandes;

________

bota-la cuberta ó mare (Sad.) tirar el cargamento de cubierta al mar;

________

botar ó chao (Por.) echar por tierra;

________

botar un chis máis de (Cur.) añadir algo más de;

________

botar chispas (Gro.) estar furioso, echar chispas;

________

bota-lo demo fóra (Gro.) librarse de un hechizo;

________

botar por ela (Sob.) alabarse;

________

bota-la erba (Mon.) poner un terreno a prado;

________

bota-la espiga (Lax.) florecer los cereales;

________

bota-lo esterco (Cur. Cre. Mon. Por.) estercolar;

________

bota-los estremos (Sob.) hacer los límites con el arado;

________

bota-la ferbura fóra (Gro.) hervir a borbotón;

________

botar fillos (Raz.) echar brotes un árbol;

________

bota-la firma (Gro.) firmar;

________

botar fóra (Cal.) echar fuera; (Gro.) supurar una herida;

________

botar por fóra (Gro.) hervir;

________

bota-lo gado (Inc.) llevar el ganado a pastar;

________

bota-las galgas (Ped.) desplazar algo echando a rodar;

________

botar galliñas (Gud.) echar brotes;

________

bota-lo gando (Sob.) llevar el ganado a pastar;

________

bota-la lágrima (Cur.) llorar hipócritamente;

________

bota-las leiras a campo (Sco.) dejar las fincas sin cultivar;

________

bota-la leña ó lume (Cur.) echar leña al fuego;

________

bota-las lescas (Are.) marearse;

________

bota-la liña (Ram.) sementar en surcos;

________

botar lume (Cur.) estar indignado;

________

bota-la madre fóra (Sco. Com.) salírsele la matriz a la vaca;

________

bota-lo mal de ollo (Gro.) embrujar;

________

botar unha man (Com. Gro.), botar unha mao (Sob. Mra.) ayudar;

________

botar materia (Cur. Com. Inc.) supurar los cascos de la vaca;

________

bota-la mula (Mez.) vomitar por exceso de alcohol;

________

bota-las municiós (Com.) decir el cura las amonestaciones;

________

bota-la noite no... (Sad.) pasar la noche en el...;

________

bota-los ollos (Com.) mirar;

________

botar pasadas largas (Per.) andar a pasos grandes;

________

botar peidos (Dum. Com.) peer;

________

bota-lo peixe en terra (Car.) descargarlo;

________

botar de perda (Sco.) abortar;

________

botar unha pita (Cal.) poner una gallina a incubar;

________

botar placas (Ram.) poner una cubrición de hormigón antes de colocar las tejas;

________

botar un polbo (Ram.) realizar el acto sexual;

________

bota-las proclamas (Com. Gro.) decir el sacerdote las amonestaciones;

________

botar un remendo (Sad.) poner un remiendo;

________

botar a rolos (Sco. Com.), botar ós roulos (Mez.), botar a roullón (Gud.) desplazar algo echándolo a rodar;

________

botar de segunda (Mez.) salir el agua en la fuente seca por segunda vez;

________

bota-las semillas (Sco.) inseminar artificialmente;

________

bota-la sesta (Cur.) dormir la siesta;

________

botar soberbias (Gro.) enorgullecerse;

________

bota-la sonada (Gro.) ser censurado o difamado;

________

botar unha sonada (Cur.) dormir un rato;

________

botar por terra (Inc.) abatir;

________

botar no trigo (Cur.) sembrar trigo;

________

botarlle o xato (Cal.) llevar la vaca al buey semental;

________

botarse a auga (Cur. Com. Sob.) empezar a llover;

________

botarse fóra (Cab. Cur. Cre.) marcharse, (Sob.) desbordarse un rio;

________

botarse por fóra (Cur. Mon.) verterse;

________

botarse a pitos (Tob.) acostar la gallina para incubar;

________

botarse o can a un (Por.) enfurecerse el perro y echarse a las personas.

Eligio Rivas Quintas (1988): Frampas, contribución al diccionario gallego, Alvarellos, Lugo
botar v. tr., intr. y pron.

Botar os eidos "echar pasto"; botar a fonte "manar"; botar pra fora "salirse de un sitio"; botarse o leite "desbordar al hervir"; botar (refrido á facenda) "echar el gando al monte"; botar (una vasija) "estar hendida o agujereada y marcharse el líquido", etc. (FrampasII)

Eligio Rivas Quintas (2001): Frampas, contribución al diccionario gallego (inédito ata a 1ª ed electrónica neste dicionario)
botar v. t.

Echar, tirar, sembrar, etc. Bierzo occ. En Viariz: Botar o pan, unha leira botada de pan; botar o pan no forno (meter); botar unha brisca, bótalle números... En Pont.: botar rapaza, echarse novia.(FrampasIII)