Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression dar among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries without taking into account the accentuation of the word or the difference b/v


- Number of definitions found: 314
- Distribution by dictionaries: Sarmiento (1746-1755c) (2), Sobreira (1792-1797) (3), Anónimo, (1845c) (1), Pintos (1865c) (1), Porto (1900c) (1), Filgueira (1926) (2), Carré (1928-1931) (1), Acevedo (1932) (1), Carré (1933) (2), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (2), Pereda (1953) (1), Eladio (1958-1961) (192), Varios (1961) (1), Franco (1972) (10), AO (1977) (2), Rivas (1978) (2), Carré (1979) (6), CGarcía (1985) (80), Rivas (1988) (2), Rivas (2001) (1)

Martín Sarmiento (1746-1755c): Catálogo de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca en 1973)
a Christo dar

Significa abundancia: llovió a Christo dar. CatálogoVF 1745-1755

darpau

a dalle con hum pau. Abundancia: había sardinas a dallas con hum pau. CatálogoVF 1745-1755

Juan Sobreira Salgado (1792-1797): Papeletas de un diccionario gallego, ed. de J. L. Pensado Tomé (Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979).
a diosdar

Fras. adv. Abundantemente. Papeletas

a diosdar

Fras. adv. Abundantemente. Papeletas

dar ás alas

Fras. deRibadavia. Papeletas

Anónimo, (1845c): Vozes gallegas, ed. de J. Leitede Vasconcellos, RL vol VII fasc 3, p. 198-229 (ms 7208 BN)
dar efecto

fr. con que los gallegos esplican o traducen la de "hacer caso" [Na Coruña diz-se "dar afeuto". Crei que "afecto" é forma puramente litteraria.- J. L. de V.] [É dubidosa a existencia desa frase; a correspondencia galega máis popular de "hacer caso" é 'dar fe'. AS]

Juan Manuel Pintos Villar (1865c): Vocabulario gallego-castellano, ed. de Margarita Neira e Xesús Riveiro, A Coruña, RAG, 2000
dar

Dar.

Francisco Porto Rey (1900c): Diccionario gallego-castellano, ed. de María Xesús Bugarín e Begoña González Rei;, A Coruña, Real Academia Galega, 2000
cachote (dar) m.

Dar en la cabeza a alguna persona o animal para matarla.

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
DAR v.

Dar.

TEIMA (dar na) loc.

Caer en la manía de...

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
dar sorteloc. adv.

Hacer caso, acceder, atender.

Bernardo Acevedo y Huelves e Marcelino Fernández y Fernández (1932): Vocabulario del bable de occidente
dar

Variante de su conj. en el bable: Dar, dando, dado. Dou, das, da, damos, daides, dan. Daba, dabas, etc. Dín, diche, deo (hacia la mitad del pasado siglo se decía deu), demos, destes, deron. Darei, darás, etc. Daría, darías, etc. Da y daide. Día, días, día, etc. Dera y dese, deras y deses, etc. Estas formas se usan de Valdés al Eo, y en gall. En Asturias también significa 'mover': Dar a llingua. A. F.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
dar sorte loc. adv.

Hacer caso, acceder, atender.

dar asboqueadas loc. adv.

Agonizar.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
darsorteloc. adv.

Hacer caso, acceder, atender.

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
dar v. a.

Dar.

________

Dar abeiro, amparar, acoger. Dar cabo, terminar, finalizar, acabar. Dar cheda, ayudar, arrimar el hombro. Dar sorte, atender, hacer caso. Dar que tecer, dar trabajo. Dar xenio, agradar, entusiasmar, embelesar.

José María Pereda Álvarez (1953): Aportaciones léxicas y folklóricas al estudio de la lengua gallega, en Douro Litoral (5ª série, VII-VIII, pp. 19-52)
zoca moca dar

Déronlle cas zocas nas mocas. Le dieron con las zuecas en las cachiporras. Frase que equivale a le metieron un brazo por una manga.

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
DAR v. r.

Donar, entregar, poner en poder de otro.

________

Hacer dádiva.

________

Proponer, indicar.

________

Conceder, otorgar.

________

Conferir, proveer en alguno un empleo.

________

Ordenar, aplicar.

________

Suponer, considerar.

________

Producir, rendir frutos los terrenos, árboles, etc.

________

Causar.

________

Sacrificar.

________

Imponer.

________

Aplicar.

________

Administrar.

________

Proporcionar.

________

Equivale a ser posible o casi segura una cosa cuando va seguido del vocablo poida; y así se dice: poida dar que che quente o lombo; poida dar que vaia mañán á feira.

________

Tratándose de ciertos substantivos, hacer lo que significan: dar brincos, por BRINCAR: dar choutos, por CHOUTAR.

________

Declarar, tener o tratar: dar por libre; dar por inocente.

________

En el juego de naipes, repartir las cartas a los jugadores.

________

Tratándose de enhorabuenas, pésames, etc., comunicarlos o hacerlos saber.

________

Convenir en una proposición.

________

Someter uno alguna cosa a la obediencia de otro.

________

Con algunos substantivos, causar, ocasionar.

________

Sonar en el reloj las campanadas de la hora que sea.

________

Junto con varias partículas, explica el modo como se transfiere el dominio: Dar a medias, dar de balde.

________

Declarar, hacer saber.

________

Tratándose de bailes, banquetes, etc., obsequiar con ellos una o varias personas a otra u otras.

____v. n.

Acertar: dar no conto; dar no chiste.

________

Caer: diu na trampa que lle puxeron.

________

Tocar, tropezar: dar cos fuciños na porta.

________

Encontrar una persona o cosa: diu con Xan; diu co peto dos cartos.

________

Empeñarse en una cosa.

________

Padecer una enfermedad, sentirse atacado de ella: díronlle as vixigas; diulle o xarampón.

________

Sobrevenir una cosa y empezar a sentirla físicamente: dar un escalofrío.

________

Estar situada una cosa o mirar hacia esta o la otra parte: a porta dá ó enxido.

________

Con los verbos ALMORZAR, XANTAR, etc., servir o costear a uno o varios el almuerzo, la comida, etc.

________

Seguido de los substantivos o sol, a lúa, etc., sufrir la influencia de estos agentes: dalle o sol na cara.

________

Junto con la partícula de y algunos substantivos, caer del modo que éstos indican: dar de cú.

________

Incurrir: dar nun erro.

________

Paralizar el curso de una solicitud, tener pendiente de despacho un asunto en una oficina pública: dar carpetazo, o lo que es lo mismo: poñerlle un croio.

________

La conjugación de este verbo irregular es la siguiente: Modo indicat. Presente: dou, dás, dá; damos, dades, dan. Pret. imperf. daba, dabas, daba; dábamos, dábades, daban. Pret. perf.: dei o dín, deche o diche, deu, diu o dou; demos o dimos, destes, déstedes o distes, dístedes; deron o diron. Pluscuamperf.: dera o dira, deras o diras, dera o dira; déramos o díramos, dérades o dírades, deran o diran. Fut. imperf.: darei, darás, dará; daremos, daredes, darán. Modo imperat.: dá, día o dea; dade, dían o dean. Modo subjunt. Presente: día o dea, días o deas, día o dea; diamos o deamos, diades o deades, dían odean. Pret. imperf.: dera, daría, dese o dira, daría, dise; deras, darías, deses o diras, darías, dises; dera, daría, dese o dira, daría, dise; déramos, daríamos, dísemos; dérades, daríades, dírades o désedes; dariades, dísedes, deran, darían, desen o diran, darían, disen. Fut. imperf.: der, deres, der o dere; déremos, déredes, deren. Infinitivo: dar, dares, dar o dare; darmos, dardes, daren. Gerundio: dando. Participio: dado. Este verbo ofrece irregularidades que conviene tener presentes. La 3.ª pers. del sing. del pret. perf. de indicat. es deu, diu o dou castell. dió] y si bien esta última forma dou está en uso, tiene el inconveniente de confundirse con la 1.ª pers. del pres. de indicat. dou castellano doy]. Otra de sus particularidades es que la frase castellana "se la dió" puede expresarse en tres modos distintos: deulla, diulla y doulla; y cuando queremos decir "se la doy a ellos" o "a ellas", las formas gallegas son déullela, díullela y dóullela. Nótese, sin embargo, que doulla y dóullela ofrecen la confusión apuntada, pues doulla lo mismo expresa "se la dió", que "se la doy"; y dóullela también equivale a "se la dió a ellas" o "se la doy a ellas" o ellos. Por eso muchos de nuestros escritores reservan la forma dou para la 1.ª pers. del indicat. cast. doy], empleando deu y diu, para el cast. dió, con lo cual se hace más clara la dicción.

________

Ahí mas dean todas, ahí me las den todas, denota que no nos importan nada las desgracias que caen sobre personas o cosas que no nos duelen o no nos tocan.

________

¿Cándo nos vas a dar un bo día?, dícesele al que está para contraer matrimonio y parece no decidirse a ello.

________

Coma quen llo dá a un can, dícese de lo que se da de mala gana y como a regañadientes.

________

Dá de bo a bo, aplícase a la persona generosa, que da espontáneamente.

________

Dá de boa vontade, el que da por voluntad propia.

________

Dá do que non é seu, dícese del tacaño que sólo es espléndido para dar cuando dispone de lo ajeno.

________

Dá do que tèn, que no es reparado en dar cuando se trata de remediar alguna necesidad.

________

Dá do seu, dícese del que no regatea su cooperación económica para toda obra beneficiosa.

________

Dala cara, responder uno de lo que hizo para que otro no cargue con la culpa.

________

Dala cara o viño, no estar el vino revuelto, hallarse en buenas condiciones de pureza.

________

Dala de..., echarla de aquello de que se presume, como de listo, de valiente, de buen mozo, etc.

________

Dala i-alma, poner el mayor empeño en una cosa.

________

Dala man, alargar la mano, ofrecerla en señal de amistad.

________

Dalo por feito, conceptuarlo seguro, terminado o concluído.

________

Dalo por perdido, dícese de lo que se considera fracasado.

________

Dalle que dalle, o dalle que lle dás, con que se reprueba duramente y con enfado la obstinación o terquedad de otro.

________

Dalle que tumba, expresa con acrimonía la molestia que produce la machacona insistencia en una cosa. Es también una muletilla en la conversación de los pelmazos, que la acompañan con otras frases inútiles como: e foi e dixo díxolle; de modo e de maneira que..., etc.

________

Dame e dareiche, denota propósito de hacer un trueque o cambio.

________

Dame mala espiña, dícelo aquella persona que presiente algo funesto.

________

Dame o corpo que.... movimiento interior que hace presagiar algún suceso.

________

Danlle un dedo e colle unha man, dícese del que suele propasarse.

________

Danos ben mal xogo, dícenlo los que en el juego tienen mala suerte.

________

Dá noxo, dícese de todo aquello que produce asco.

________

Dar a cada un o seu, rapartir algo equitativamente; hacer de cada uno el juicio que merece, sin pasión alguna.

________

Dar a conecer unha cousa, manifestarla con hechos o dichos.

________

Dar a entender unha cousa, explicarla de modo que la comprenda bien el que no la alcanza; insinuarla o apuntarla sin decirla con claridad.

________

Dar aas a un, darle favor, animarlo a una empresa.

________

Dar a lus, parir la mujer; publicar un autor una obra suya que estaba inédita.

________

Dar a todo, atender cuidadosamante a todos los menesteres de una casa, o de un negocio; desempeñar con aptitud y acierto los diversos cargos que se le encomiendan y confían.

________

Dar a un en qué entender, darle molestia o embarazo; ponerle en cuidado o apuro.

________

Dar a un en qué pensar, darle motivo de preocupación; darle pesadumbre y desazones; hacerle sospechar que hay en una cosa algo más de lo que se manifiesta.

________

Dar ben, en el juego, tener buena suerte.

________

Dar ben por mal, devolver beneficios o hacer favores a aquel de quien se han recibido agravios.

________

Dar cabo, concluir, terminar, rematar.

________

Dar cabo de un, matarlo.

________

Dar cachote, matar; en el juego, ganar al contrario todas las bazas o posturas.

________

Dar coa carga no chan, caer con ella al suelo.

________

Dar coa porta nos fuciños, despedir en malas formas de la casa de uno; no admitir uno en su casa a otro, cerrándole la puerta violentamente si pretende entrar.

________

Dar co-él, hallar o encontrar aquel a quien se buscaba.

________

Dar còlo, hacer que la olla con que se echa vino u otro líquido en una vasija no lo derrame, alzando para ello la parte inferior de la cántara, a fin de que el líquido caiga unido y de lleno dentro del recipiente.

________

Dar consigo na... no.., ir a parar a un lugar que no se esperaba: diu consigo na falcona; diu consigo no cagarrón.

________

Dar conta, participar, referir.

________

Dar conta de un, vencerlo rápidamente en una lucha cuerpo a cuerpo.

________

Dar con un redondo, derribarlo de un solo golpe.

________

Dar couces contra o aguillón, hacer cosas que redundan en propio daño; desafiar el poder o valimento de otro u otros de mayor dominio o autoridad.

________

Dar cheda, empujar el carro de bueyes para que salga de un atolladero; ayudar a uno en alguna empresa difícil.

________

Dar dada unha cousa, darla muy barata o de balde.

________

Dar dado, dar sin recibir recompensa.

________

Dar de barato, aceptar lo que es aparentemente contrario, o lo que se pretende probar, para reforzar por otro lado la argumentación.

________

Dar de comer ó demo, gastar la hacienda propia en pleitos excusados o en cosas que no prestan el menor servicio.

________

Dar de cú, quebrar en un negocio; perder la hacienda toda en una mala empresa.

________

Dar de cheo, dícese cuando un golpe fué bien dado.

________

Dar de fuciños, tropezar y caer con todo el cuerpo hacia adelante.

________

Dar de man, abandonar.

________

Dar de ollo, guiñar un ojo haciendo señas para advertir algo, o para irse sin que los demás lo noten.

________

Dar de presente, pagar en el acto una cantidad como garantía de alguna compra hecha y de mayor cuantía.

________

Dar de sí, extenderse, ensancharse. Dícese con propiedad de las telas.

________

Dar en falso, no lograr un intento.

________

Dar en vau, dar en vano, sin utilidad alguna para lo que se desea.

________

Dar e tomar, discutir, altercar.

________

Dar fe, afirmar.

________

Dar fin, acabar.

________

Darlla a un, engañarlo, chasquearlo.

________

Darlle a man a un, favorecerlo, protegerlo, ayudarlo; evitar que se caiga.

________

Darlle a un mastigada unha cousa, dársela hecha o casi concluída, de suerte que le cueste poco trabajo acabarla; explicársela de modo que le sea fácil entenderla.

________

Darlle a un por..., seguido de algunos verbos en infinitivo, empeñarse obstinadamente en aparentar o ejecutar lo que éstos significan: darlle á un por troulear.

________

Darlle a un por onde lle doi, ofenderle en aquello que más puede molestarle.

________

Darlle a un por onde peca, redargüirle o zaherirle sobre un defecto en que frecuentemente incurre.

________

Darlle a un pra peras, darle una paliza; y si se trata de un niño, darle unos azotes.

________

Darlle á zanca, o darlle ó zoco, andar mucho sin detenerse.

________

Darlle xeito a unha cousa, darle modo, hacerla con maña y habilidad, llevarla a feliz término aunque no parezca muy hacedera.

________

Darllo a un mastigado, dárselo preparado y listo.

________

Dar mal, tener suerte adversa en el juego.

________

Dar mala espiña, o dar mala espiñada, presentir algo funesto.

________

Dar nas mataduras, donde más duele.

________

Dar no branco, acertar en un negocio.

________

Dar no chiste, caer en la cuenta, dar en ello.

________

Dar no vivo, en lo que más se siente.

________

Dar nunha cousa, obstinarse en ella.

________

Dar o porqué, pagar un servicio; contribuir a algo con aquello que buenamente se pueda.

________

Dar ó rabo, emplear zorrerías en la conversación, contestar con evasivas a las preguntas que se hacen.

________

Dar ós dentes, comer sin hablar.

________

Dar palabra, prometer, cumplir y hacer.

________

Dar parabén, dar la enhorabuena, congratularse del bien que le ha sobrevenido a otro.

________

Dar pè, dar motivo a otro u otros para que digan o cuenten más.

________

Dar por bo, o boa, aceptar sin reparo lo que otro ejecutó; admitir de buen grado un argumento o razón, aunque no sean convincentes.

________

Dar por feita unha cousa, considerarla o tenerla por acabada, aun cuando no lo esté.

________

Dar que facer, causar molestias o perjuicios.

________

Dar que falar, ocupar la atención pública por algún tiempo.

________

Dar que van dando, volver golpe por golpe, ofensa por ofensa, palabra mala por mala palabra, etc.

________

Dar sebo ós pès, huir a todo correr.

________

Dar sorte, hacer caso.

________

Dar tino, dar crédito, dar asenso.

________

Dar tras de un, perseguirlo con encarnizamiento.

________

Dar traspès, tropezar con frecuencia, sufrir pérdidas repetidas en los negocios.

________

Dar trégolas, dar treguas, dar espacio o descanso.

________

Dar un aire, dar un ligero paseo.

________

Dar un algo por algunha cousa, desearla con avidez.

________

Dar un borde, dar un paseo corto para hacer ejercicio.

________

Dar un carto ó pregoeiro, pregonar uno algo en propia alabanza.

________

Dar un chasco, embromar.

________

Dar un en brando, no hallar resistencia para conseguir lo que se solicita o pretende.

________

Dar un en duro, hallar dificultad o repugnancia para la consecución o el logro de lo que se intenta.

________

Dar un estoupido, realizar un acto muy sonado que llama la atención. Empléase generalmente en mal sentido.

________

Dar unha coteñada, tropezar con la punta del pie en algo duro al andar.

________

Dar unha cousa de comer a un, proporcionarle lo necesario para el sustento.

________

Dar unha cousa por vista, suponer, creer.

________

Dar unha man, ayudar, y también castigar.

________

Dar unha no cravo e outra na ferradura, acertar y desacertar consecutivamente.

________

Dar unha tolena, azotar golpear o apalear.

________

Dar unha tomballada, dar un tumbo, un vaivén violento.

________

Dar unha volta, pasear un poco para regresar pronto a casa.

________

Dar un tento, tentar la voluntad de alguno.

________

Dar un zapatazo, hacer una mala treta con daño.

________

Dar xeito a unha cousa, darle traza, buscar el modo de hacerla bien o lo mejor que se pueda.

________

Da xenio, dícese de lo que embelesa, cautiva y suspende el ánimo.

________

Diú co-él no chan, dió con él en el suelo, haciéndolo caer.

________

Diú co-él patas arriba, lo tiró redondo al suelo.

________

Diulle a matar, le dió o le tiró a dejarlo muerto.

________

Diulle a rabia de cousas, le dió muchas cosas.

________

Diulle a rancura, se sintió acometido por un impulso de rencor.

________

Diulle de alma, con toda la fuerza de que era capaz.

________

Diulle de rabia, le dió de firme, sin contemplación alguna.

________

Diulle o rauto, poseído por un arrebato de locura.

________

Diulle o teo, sintióse víctima de un ataque cerebral repentino.

________

Diulle por ahí..., dícese de la persona maniática que hace o planea cosas o proyectos extravagantes.

________

Diulle unha arroutada, impulsado por una vehemente exaltación de arrebato.

________

Diulle unha volta, se sintió repentinamente enfermo.

________

Diulle un patatús, sufrió un desmayo que le hizo perder el sentido.

________

Diume unha espiñada, expresión del que presintió o presiente algo infausto o desagradable.

________

Douche ó demo a prebenda, dícese despectivamente de una ocupación o negocio que debía producir utilidad y sólo proporciona molestias y disgustos.

________

Dounas ós diaños, expresa algo así como sorpresa de incredulidad ante un hecho que vemos y que se nos figura realmente imposible: ¡qué churrusqueira ela vèn!... Dounas ôs diaños si no vèn catar noivo. (Frade Giráldez, O rei da Carballeira).

________

Douno por perdido, dícese de lo dificultoso de cobrar, y de aquello que no se acierta.

________

É mala de dar, refiriéndose a la mancha que al lavar la ropa no desaparece fácilmente.

________

¡Heiche dar eu á tí!, encierra amenaza de castigo; y suelen emplearlo las madres con sus hijos, pequeños para que no reincidan en sus diabluras. También se dice heiche dar pra peras.

________

Inda no llas dan e xa as sopra, refiriéndose al que quiere anticiparse tanto en las cosas que pierde la noción de la oportunidad y de la realidad.

________

Non dar feito, no descansar en una faena que ha tomado con interés, dedicarse a ella por entero.

________

Non dar sorte, no hacer caso; no corresponder a lo que otro solicita. Dícese especialmente entre los jóvenes de distinto sexo.

________

Non dar un carto por unha cousa, conceptuarla sin valor ni mérito alguno.

________

Non dar un carto por unha persoa, hallarla muy grave y en trance de muerte; tenerla en muy poca estima.

________

Non dar unha fala, no hablar palabra, no despegar los labios.

________

Non dar unha sede de auga, aplícase al sórdidamente tacaño.

________

Non llo dou a fillo de pai, dícese de lo que se aprecia mucho y no se da por nada ni a nadie.

________

¡Quén cho dera! o ¡quén cho dira!, expresa algo que otro necesita y no puede obtener por falta de recursos.

________

¡Quén lle dá tino!, equivale a ¡Cualquiera le hace caso!.

________

¡Quén mo dera!, lo que uno precisa mucho y a pesar de desearlo no lo puede alcanzar.

________

Sempre estou dalle que dalle, trabajo continuamente. (Abonado por Noriega, en Cómo falan os brañegos).

________

Sin dar pío, sin hablar una palabra, sin contestar ni replicar.

________

Tanto da xabrón coma fío negro, cuando no se siente preferencia por nada, conformándose con todo.

________

Tanto me dá, no dársele a uno por una cosa o por otra, no importarle ni irle en ello cosa alguna.

________

¡Vouche dar unhas!..., amenazando con azotes como castigo. Lo suelen usar las madres con sus hijos mientras son niños.

________

FRAS. A dar, ninguién se pòn rico. A dar non nos negamos, pois Dios dá pra que deamos. A mal dar, pacencia e barallar. A mal dar, picar tabaco e fumar. A quen dan en que escoller, danlle en que entender. A quen lle dan non escolle. As que me dan nonas quero, i as que quero non mas dan, dí por non casarse Xan. A Xan Portal, o mesmo lle da ben que mal. Cando Dios da a chaga, da o remedio pra curala. Cando Dios dá non é migalleiro. Cando Deus dá pra todos dá. Cando nono dan os cantos dos cregos, nono teñen os santos do ceo. Dade, e darvos han, que por dar dan. Dá Dios as noces a quen non tèn dentes. Dá e ten, e farás ben e estarás ben. Dalas duras, e comelas maduras. Dalle, dalle que por un ouvido me entra e por outro me sae. Dalle o que quixer ó que che pode coller o que tès. Dame a muller ben vestida, e dareicha garrida e belida. Dame diñeiro, e non me deas consellos. Dame e dareiche. Dame gordura e dareiche fermosura. Dame onde me sente, que eu farei onde me deite. Dame pan e chámame can. Dame ventura é bótame na rúa. Dao Deus na eira, e tólleo Marta na maseira. Dar, antes de ameazar. Dar con ter, pra que nos veñan ver. Dar, é de amo; recibir, é de criado. Dar, é de señor; recibir, é de servidor. Dar, é señorío; pedir, é necesidá. Dar e ter, siso quer. Dar, prestar e fiar, todo é dar. Dar unha no cravo e cento na ferradura. Dar un ollo, porque ó enemigo lle saquen outro. Déronme un ovo e déronmo gròlo. Do que che dean colle, e non escollas. Máis dá quen quer que quen tèn. Mans que non dades, ¿qué buscades? Ninguén pode dar o que non tèn. Nin todo dar, nin todo negar. Non dá o que tèn máis, senón o que está afeito a dar. Non dá quen tèn, senón quen tèn e quer. Non manda Dios dar a quen tèn máis que nòs. Non tódolos que dan son bos, nin tódolos que dan son parvos. O dar amolece as pedras. O dar é honor; o pedir é door. O moito dar é vispra do moito pedir. Onde as dan as toman. O que dá a quen o entende non llo dá que llo vende. O que dá ben vende, se o que recibe entende. Ó que dá de balde, darlle. O que dá logo, dá duas veces. O que dan de balde, ben sabe. O que dá o que tèn antes que morra, merece que lle dean coa cachiporra. O que has dar, nono fagas cobizar. O que has dar ó rato, dallo ó gato. O que moito dá, logo se cansa. O que se da boa vida, teme máis a caída. O que tarda en dar, non sabe dar. O que todo o dá, todo o nega, o bien: todo o perde. Pra dar e ter, siso é mester. Quen pouco tèn e eso dá, logo se arrepintirá. Se o has dar, nono fagas cobizar. Se o que tèn nono dá, o que non tèn, ¿qué fará?

Varios autores (1961): Apéndice ó Diccionario de Eladio Rodríguez
DAR DE MAN loc.

Cesar en el trabajo cuando llegó la hora (Tebra).

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
boqueadas (dar as) loc.

Agonizar.

dar v.

Dar.

________

Dar abeiro, amparar, recoger.

________

Dar cabo, terminar.

________

Dar cheda, ayudar.

________

Dar sorte, atender, hacer caso.

________

Dar que tecer, dar trabajo.

________

Dar xenio, agradar, entusiasmar, embelesar.

________

Dar trela, dar charla.

dar de man loc.

Cesar en el trabajo cuando llegó la hora.

Aníbal Otero Álvarez (1977): Vocabulario de San Jorge de Piquín, Universidade de Santiago, 1977 (Verba anexo 7)
dar o chicho

v. chicho. (VSP)

dar un amprón

v. amprón. (VSP)

Eligio Rivas Quintas (1978): Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca
dar tr

Dar (dicc.) En Fondo de Vila.

____r

Con un matiz que se aprecia en la frase: A ferramenta dáselle ben na mau, es mañoso trabajando con las herramientas, tiene buena mano. (FrampasI)

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Boqueadas (dar as) loc. adv.

Agonizar.

Dar v. a.

Dar, ceder gratuitamente. V. Doar.

________

Entregar, conceder, otorgar.

________

Producir la tierra, los frutales, un negocio, etc.

________

Pegar, golpear.

________

Con algunos sustantivos, causar, mover o proporcionar: Dar abeiro, amparar, acoger. Dar cabo, acabar, finalizar, terminar. Dar cheda, ayudar, arrimar el hombro. Dar noxo, causar molestia o asco. Dar que tecer dar trabajo. Dar sorte, atender, hacer caso, escuchar. Dar xenio, agradar, embelesar, entusiasmar.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
dar v.

(v.c.) dar;

____prnl.

(Dum.) acostumbrarse;

________

dar + participio (v.c.) acabar;

________

dá acá esa mao (Com.) expresión de saludo;

________

dálle que dálle (Gro.) insistentemente;

________

dar un aire (Tob. Dum.) paralizarse parcialmente el cuerpo;

________

da-la alma (Sob.) presentir;

________

dar alma ós nenos (Cab. Per.) bautizar a los niños;

________

dar ansia (Sco.) dar apuros una cosa a alguien;

________

dar baques (Ped.) estrujar;

________

dar bela (Lax. Esc.) izar la vela;

________

dar de bentre (Por.) evacuar los excrementos;

________

da-la bida (Cur. Sob.) venir bien, aliviar;

________

dar por bo (Gro.) creer a ciegas;

________

dar bolta, 1. (Car.) volcar el barco; 2. (Dum. Sob. Goi.); retroceder

________

da-la bolta (Caa. Cur. Raz. Dum. Com. Goi. Gud.) rodear;

________

dar unha bolta (Cur. Sco. Com. Sob. Mon.) desmayarse;

________

dar bolta o calleiro (Fea.) devolver;

________

dar boltas, 1. (Inc.) girar; 2. (Mon.) revolcarse;

________

dar boltas na cabeza (Gro.) pensar, cavilar;

________

da-lo cabo (Com.) dar la última sacha;

________

da-la cara (Gro.) ser valiente, dar la cara;

________

dar casa cuberta (Cab. Val.) hospedar a un mendigo;

________

da-la casca, l. (Car. Lax.) teñir las redes; 2. (Sob.) madurar la nuez;

________

dar conta, 1. (Dum.) sostener, 2. (Sco. Inc.) referir, narrar;

________

dá-lo corazón (Gro.) presentir;

________

dar de corpo (Cur.) cagar;

________

dar un cote (Gro.) hacer un nudo;

________

dar nunha cousa (Gro.) tener la costumbre de;

________

da-la cría (Pan.) notársele a la vaca que está preñada;

________

dar un dedo e coller unha man (Gro.) propasarse;

________

dar un deló (Tob.) dar un desvanecimiento;

________

dar dente con dente (Cur.) tiritar, castañear los dientes;

________

dar sin dolor (Gro.) pegar fuerte;

________

dar en, 1. (Gro.) tener por costumbre, 2. (Gud.) empezar a;

________

dar a escachar (Gro.) pegar fuerte;

________

dar fe (Gro.) garantizar, testimoniar;

________

dar por feito (Gro.) asegurar;

________

dar fondo (Car. Gro.) anclar, echar el "rizón";

________

da-la gana (Inc.) dar la gana, apetecer;

________

dar ganancia, dar a medias (Com.) dar a otro el ganado para que lo cuide;

________

dar gloria (Cur. Com.), dar gusto (Cur.) satisfacer;

________

dar un ló (Tob.) dar un desvanecimiento;

________

dar (a) luz (Fea. Com. Gro. Inc.) parir, dar a luz;

________

dar de mamar (Dum. Com. Goi.) amamantar;

________

dar de man (Sad.) pasar de mano en mano la red para embarcarla;

________

da-lo mío (Car.) asignarse una pieza en la subasta cuando se está cantando, mediante la voz "míoí;

________

dar noxo (Cur. Dum. Com. Inc.) dar asco;

________

dar ós ombros (Raz.) encogerse;

________

da-las oras (Sob.) llamar la atención;

________

non dar pancada (Gro. Cre.) no dar golpe, ser vago;

________

dar parte (Cur. Com.) denunciar;

________

dar pincho (Vil.) volcar el carro;

________

dar razón (Fri.) informar a alguien de algo;

________

dar unha do rebés (Gro.) dar una bofetada;

________

dar recú (Com.), dar de recú (Dum.) recular;

________

da-lo salto (Vil.) cubrir el toro a la vaca;

________

dar sono (Com. Per.) dormirse;

________

dar terra (Cab. Per. Bur.) enterrar;

________

da-la teta (Dum. Com. Sob.) amamantar;

________

dar un torda (Tob.) dar un vahido;

________

dar torga (Mra.), dar unha tunda (Cab.) pegar una paliza;

________

dar unha xeira (Fea.) desarrollar en un tiempo breve un gran esfuerzo;

________

dar xenio (Cab. Cur. Com. Sob. Cre. Mon.) dar gusto, agradar;

________

dar co zoco, a, loc. adv. (Cur.) a destajo, en abundancia;

________

darlla a un (Gro.) engañar;

________

darlle no bibo (Gro.) pegar fuerte;

________

darlle ó lume (Gud.) atizar;

________

non darlle mau a algo (Inc.) no saber hacer algo;

________

non darlle pé (Car.) no hacer caso de algo;

________

darlle o sal a un conto (Inc.) darle gracia;

________

darlle a un por aí (Gro.) ser maniático;

________

darlle a un o corpo, darlle a un a espiña (Gro.) presentir;

________

darse moito á bellez (Cur.), darse a bello (Sob.), darse bello (Mon.) envejecer;

________

darlle xeito a (Cur.) adecuar algo a una determinada situación;

________

darse ben (Gro.) nacer buen fruto;

________

darse por conforme (Gro.) convencerse;

________

darse (de) conta (Cur. Lax. Sob. Gro. Gud.) entender, comprender;

________

darse o pote (Goi.) darse importancia;

________

darse xeito (Gro.) ser habilidoso.

Eligio Rivas Quintas (1988): Frampas, contribución al diccionario gallego, Alvarellos, Lugo
dar v. tr. y pron.

Dar. Cf. Frampas I. Tiene muchos matices significativos en su uso: Fulano non dá pra atrás (no cede, tiene ánimos); dar cuña ó carro (apretarlle a apeladoira). Darse "decaer": fulano deuse moito, está moi dado (ha envejecido mucho). Todo en A Limia e Val do Medo. (FrampasII)

perro (dar -) v. tr.

Dar pie, aupar o ayudar a que uno trepe y se encarame (cf. Frampas, s. v.). En los alrededores de Santiago, aparranchar tiene este mismo valor (Glos. C. Glez.). Pueden ser alternancia derivada de perna, como dijimos en el artículo anterior (perracha). (FrampasII)

Eligio Rivas Quintas (2001): Frampas, contribución al diccionario gallego (inédito ata a 1ª ed electrónica neste dicionario)
dar v. t.

Producir. O campo non dá. A Limia, Our. En Marín, Po. ¡Dios que te dou! y en Carballedo, Lu. ¡Dios que te deu! es una invectiva: ¡Dios que te hizo! En Barxamaior do Cebreiro dar, poder, ser capaz: As patacas non as dabamos cocidas, As mazarocas non se daban fiadas; cf. la concordancia entre sujeto y atributo. En Viariz do Bierzo: ¡Quén nos dera que cocera alguén pra que vira...! Ás tolas dábaselle lume (se le ponía). En Fondo de Vila, Our.: Dá pró norte, dá qué fager, dá noxo (asco), dá pró traxe (llega), tanto me dá (indiferente), o rapaz dáse con todos (afaise) se acostumbra.(FrampasIII)