Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression morte among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries without taking into account the accentuation of the word or the difference b/v


- Number of definitions found: 83
- Distribution by dictionaries: Sarmiento (1746-1770) (2), Sobreira (1792-1797) (1), Rodríguez (1854c) (2), Aguirre (1858) (1), Rodríguez (1863) (2), Pintos (1865c) (1), Cuveiro (1876) (2), Filgueira (1926) (1), Carré (1928-1931) (2), Acevedo (1932) (2), Carré (1933) (2), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (3), Pereda (1953) (2), Eladio (1958-1961) (47), AO (1966) (1), Franco (1972) (1), Rivas (1978) (1), Carré (1979) (4), CGarcía (1985) (1), Rivas (1988) (3), Rivas (2001) (1)

Martín Sarmiento (1746-1770): Colección de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca, 1970)
[ralo][paxaro da morte]

Y de ese género de barco cárabus, se originó la voz gallega carabela, por navío. Y la voz carabela, en cuanto significa aquella cesta en que los padres envían todos los sábados a sus hijos aldeanos, que estudian la gramática en los padres jesuitas de Pontevedra, los alimentos precisos. Y siendo cierto que la voz cárabo también significa aquel lúgubre y nocturno pajarote al cual en Galicia llaman ralo y paxaro da morte; sin duda que por lo feo y abominable que es el escarabajo se llamaría cárabo el mismo pajarote. Colección 1746-1770

[sanar][morte]

Es del caso poner aquí una noticia de la cual he sido testigo en mi niñez, para que no sea ridícula la expresión sanouhos A Morte. Andaba conmigo en la escuela Juan de Acuña, más tagarote, y que me excedería en mas de tres años de edad. Era amigo de tirar piedras. En una aventura de esas le derribaron casi todos los dientes, y quedó feísimo, pues parecía una calavera y representaba la muerte. Los demás muchachos, y creo que yo he sido el primero, dimos en llamarle desde entonces A Morte Sopitaña, y ya no se conocía sino por el mote: alí vay A Morte, alí ven A Morte. Era el tal Acuña buen estudiante y se dedicó a ir a Santiago a estudiar medicina. Salióse al fin con ser médico de Pontevedra, y no se conocía sino por el nombre " ô medico A Morte ", que le duró hasta la muerte que llegó muy tarde. El año 745 le vi en Pontevedra en donde supe que era un buen médico, y sobre todo que era un buen cristiano y muy devoto, y que casi todos los enfermos le llamaban. La gracia está en que si había uno con costado o tabardillo, no se oía otra cosa sino " vayan a chamar a Morte ". El año de 55, que salí de aquella villa aún quedaba vivo el dicho médico Acuña, alias, A Morte. Colección 1746-1770

Juan Sobreira Salgado (1792-1797): Papeletas de un diccionario gallego, ed. de J. L. Pensado Tomé (Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979).
batallar co amorte

Estar muriéndose. Batallar ou Estar batallando còa morte. Fras. de Ribadavia. Estar en la agonía. Papeletas

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
morte

Muerte. El ital., port. y el d. a. id. Seguino. Sarm.

paxaro da morte

[Da lista de voces sen definir].

Luís Aguirre del Río (1858): Diccionario del dialecto gallego, ed. de Carme Hermida Gulías, CSIC-IPS, 2007
morte ne

Muerte. Port. id.

Francisco Javier Rodríguez (1863): Diccionario gallego-castellano, ed. de Antonio dela Iglesia González, A Coruña,
Morte

Muerte. En port., ital. y lat. id., en franc., catal. y castellano del siglo XIII, mort.

Pajáro-da-morte

Es el cárabo, ave nocturna que espanta con sus gritos lúgubres: tiene dos plumas en la cabeza que figuran orejas. Tambien le dan el nombre de ralo y el da morte es por su graznido triste y espantable, ó acaso, por que tendrá una sensibilidad tal que conocerá la muerte próxima de un sugeto, ó la causará á uno que sea cobarde si le oye sin saber lo que es. Sarm.

Juan Manuel Pintos Villar (1865c): Vocabulario gallego-castellano, ed. de Margarita Neira e Xesús Riveiro, A Coruña, RAG, 2000
morte

Muerte.

Juan Cuveiro Piñol (1876): Diccionario Gallego, Barcelona
MORTE

Muerte.

PAĴARO DA* MORTE

Dan este nombre á la lechuza y á toda ave nocturna, especialmente al cárabo ó autillo, que se diferencia de aquella en ser algo mayor, de color oscuro, con manchas blancas, y en tener las plumas remeras casi blancas é iguales. Strix alula. Tambien se llama ralo por su graznido triste. V. CURUXA.[*No orix. 'do'].

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
MORTE sf.

Muerte. Morte en fora, salvo accidente de muerte.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
mortes. f.

Muerte. Término o cesación de la vida.

________

Homicidio.

Bernardo Acevedo y Huelves e Marcelino Fernández y Fernández (1932): Vocabulario del bable de occidente
ave-da-morte

Buho. A.

morte

Muerte. Ús. de Valdés al Eo, y en gall. y port. A. F.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
morte

Homicidio.

____s. f.

Muerte. Término o cesación de la vida.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
mortes. f.

Muerte. Homicidio.

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
morte s. f.

Muerte. Término o cesación de la vida.

________

Homicidio.

________

Morte fóra, salvo muerte.

José María Pereda Álvarez (1953): Aportaciones léxicas y folklóricas al estudio de la lengua gallega, en Douro Litoral (5ª série, VII-VIII, pp. 19-52)
morte d'un, esterco d'outro

Muerte de uno, abono de otro. Se refiere a los herederos que deja. Verín.

morte becerra pensar

Estar pensando na morte da becerra. Estar pensando en la muerte de la becerra. No estar atento. Estar distraído. Verín.

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
MORTE s. f.

Muerte, cesación de la vida.

________

Separación del cuerpo y del alma.

________

Muerte.

________

HOMICIDIO.

________

Figura del esqueleto humano, como símbolo de la muerte.

________

Afecto o pasión violenta que parece que pone en peligro de morir.

________

Destrucción, aniquilamiento, ruina.

________

Juego de muchachos, xogo da morte.

________

Según Murguía, la muerte es el enlace misterioso e invisible de las almas, unidas por los íntimos afectos que aquí en el mundo las han ligado; es el prólogo de una nueva vida, que representa la vida eterna, sin miedo a la muerte que ya no vendrá jamás. A esa vieja creencia débese sin duda el hondo arraigo que entre nosotros tiene el culto a los antepasados, el respeto a los muertos y las fúnebres ceremonias que rodean el tránsito a la otra vida, como la MORTALLA, el VELATORIO, el PRANTO, el pan do defunto y otras muchas manifestaciones que son, o fueron, en Galicia tradicionales. Todavía suele colocarse una cruz pintada de negro, como recuerdo, en el sitio en que ocurrió una muerte violenta; y todavia los que pasan por allí se santiguan y rezan un padrenuestro por el alma del muerto como piadosa ofrenda. Para que se vea cómo cambian las costumbres, cuando en 1521 ocurrió la muerte de Felipe II, el concejo compostelano acordó pregonar que ninguna mujer trajese cosa de seda, ni manto con puntas, ni toca blanca, ni hebillas en los chapines; que las mujeres ordinarias trajesen los paños y gorgueras negros, y las mozas cofias; y que los hombres "trajesen los sombreros por aforrar, sin toquillas, los cuellos cerrados y sin almidón", todo ello bajo la pena de 20.000 maravedises.

________

Achaque quer a morte, indica que para las cosas desagradables suelen buscarse siempre pretextos justificativos.

________

Antes a morte, dícese resistiendo a consentir o hacer algo que repugna o se considera intolerable.

________

Boa morte, la contrita y cristiana.

________

Buscala morte, dedicarse uno voluntariamente a cosas que puedan costarle la vida o la salud.

________

Dar morte, matar, quitar la vida.

________

De mala morte, de poco valor e importancia; baladí, casi despreciable.

________

De morte, implacablemente, con ferocidad.

________

De morte ou de vida, dícese de una medicina que se aplica en caso desesperado.

________

Eras bo pra buscala morte, se dice al que tarda mucho en volver de una misión o encargo que se le ha confiado con urgencia.

________

Estar á morte, hallarse enfermo de muchísima gravedad.

________

Estar entre a vida i a morte, estar en inminente riesgo de perder la vida.

________

Estar un á morte, estar en peligro de muerte a causa de enfermedad.

________

É unha morte, dícese de lo que es muy incómodo o muy insufrible; dícese también de la persona que tarda muchísimo en hacer las cosas, aun las más sencillas y fáciles.

________

Feito de mala morte, lo hecho mal, de cualquier manera y sin el menor esmero ni cuidado.

________

Feo coma a morte, exagera la fealdad de una persona o cosa.

________

Guerra a morte, sin dar cuartel.

________

Hastra a morte, con firme resolución, con propósito invariable, permaneciendo constante.

________

Loitar coa morte, estar uno mucho tiempo en la agonía; estar varios días gravísimamente enfermo.

________

Máis feo que a morte, pondera la suma fealdad de alguna persona o de algún objeto.

________

Mala morte, para los cristianos, la del que muere fuera del seno de la Iglesia católica.

________

Morte en fòra, salvo accidente de muerte, a no ser que la muerte me sorprenda.

________

Non é de morte, dícese irónicamente de aquello que no es de cuidado, de lo que no es grave, de lo que no ofrece el menor peligro.

________

Non é morte de home, consuelo de ser el daño menor de lo que se esperaba.

________

Ó pè da morte, próximo a morir.

________

Parece que vai buscala morte, dícese de aquel que tarda mucho en volver de cumplimentar un encargo.

________

Pena de morte, la pena capital.

________

Pola morte que debo a Dios, juramento que uno hace para afirmar y garantizar la verdad de lo que dice.

________

Pra ir pola morte é bo, dícese de aquel que tarda mucho en cumplir una orden o mandato.

________

Primeiro a morte, prefiriendo morir a someterse a lo que se opone la rectitud de la conciencia y a la propia dignida personal.

________

Recibila morte, ser muerto por otro.

________

Ser cousa de morte, no tener remedio.

________

Ser de morte, dícese de la enfermedad grave y rápida que se juzga incurable.

________

Sofrir morte e pasión, estar contrariado, atormentado, violento.

________

Sorprendela morte a un, morir de muerte natural cuando no se esperaba.

________

Ver a morte ós ollos, encontrarse en grave riesgo o peligro próximo.

________

Ver a morte prèto, acabar de salir de un peligro inminente.

________

Volver un da morte á vida, restablecerse de una enfermedad gravísima.

________

FRAS. Achaque quer a morte, non sabe de que sorte. A morte a ninguién perdoa. A morte a todos iguala. A morte a us dá boa i a outros mala sorte. A morte bárreo todo. A morte é boa cando certamente é mala. A morte é fonte da vida: morren us pra que outros vivan. Á morte, estirala pata. A morte é tan certa como a vida é incerta. A morte, nin buscala nin temela. A morte non veña, que achaque non faltará. A morte por todo morde. A morte sempre tèn disculpa. A morte, todalas cousas iguala. A morte todo o atalla. A morte todo o descompón. Antes morte que vergonza. A quen morte allea desexa, a sua lle chega. Ben veñas, morte, se vès soila. Cando menos se pensa, a morte chega. Cando se chama á morte e non vèn, é que a sua razón tèn. Coa morte todo se acaba. Coa morte todo se esquece. Coa morte todo se vai. Contra a morte non hai casa forte. Contra a morte non hai home forte. Contra a morte non hai medio, pero a morte é un remedio. Dalle tres figas á morte, se mexas craro, cagas duro, e peideas forte. Da morte non se escapa nin o rico, nin o probe, nin o rei, nin o papa. Déanos Dios pacencia, e morte sin penitencia. De morte é siñal o non querer sanar. Hastra a morte, pè forte. Hastra a morte, tente forte. Hastra a morte, todo é vida. Mala morte mate á morte. Morte de pai, casa non desfai, pero sí morte de nai. Morte de sogra e door de nòra, máis por dentro que por fòra. Morte de us, é vida de outros. Morte e venda desfai renda. Morte non veña que achaque non teña. Nin morte sin pranto, nin boda sin canto. Non é mala morte cando fai o que debe o que morre. Non hai morte que veña, que achaque non teña. Non veña a morte, que achaque non ha faltar. Onde hai morte, hai mala sorte. Onde hai morte, non hai boa sorte. Onde hai morte, non hai mala sorte. Pra a morte non hai casa forte. Pra a morte non hai home forte. Pra a morte non hai remedio cando veña, senon estarricar a perna. Quen a morte de outro agarda, longa corda desata. Quen non teme á morte non é home forte. Quen teme á morte non disfroita da vida. Sabemos da morte, máis non sabemos de qué sorte. Todo tèn remedio, menos a morte. Todo vai ben, se a morte non vèn. Unha boa morte é a millor sorte. Val máis deixar na morte ó enemigo, que pedir na vida ó amigo. Val máis morte calada, que púbrica desventura. Vèn a morte e non se sabe de qué sorte.

Aníbal Otero Álvarez (1966): Hipótesis etimológicas referentes al gallego-portugés, CEG XXI/64, pp. 170-188
madeja da morte

ma"Deha. Estertor de la agonía. Barrancos. DEL LAT. "MATAXA". (HE20)

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
morte s. f.

Muerte.

Eligio Rivas Quintas (1978): Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca
morte f

Muerte (dicc). En F. de Vila: O mal da morte naide o entende. O mal da morte non ten cura. En Frades, el cantar la gallina como el gallo es mala señal, y le retuercen el cuello, diciendo: Morte por morte, en ti cai a sorte. (FrampasI)

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Morte s. f.

Muerte. Término o cesación de la vida.

________

Homicidio.

________

Morte fóra, salvo muerte.

Morte gadaña s. f.

Nombre con que se designa frecuentemente a la muerte, segadora de vidas.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
morte f.

(v.c.) muerte; V. paxaro da morte.

Eligio Rivas Quintas (1988): Frampas, contribución al diccionario gallego, Alvarellos, Lugo
morte s. f.

Muerte. En Covelas, Os Blancos: Morte dus, esterco doutros. (FrampasII)

pan da morte s. m.

Clase de seta venenosa (Amanita phalloides). También se llama pan da zorra (Valdeorras). Cf. pan do demo en Frampas I, s. v. (FrampasII)

paxaro da morte s. m.

Mochuelo (Beluso, Po.). Es una de las aves de "mal agüero". (FrampasII)

Eligio Rivas Quintas (2001): Frampas, contribución al diccionario gallego (inédito ata a 1ª ed electrónica neste dicionario)
morte s. f.

Muerte. En A Limia, Our. hay el refrán: FRAS. Alifaces quere a morte, mais cheghar chegha sen sorte.(FrampasIII)