Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression nai among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries without taking into account the accentuation of the word or the difference b/v


- Number of definitions found: 58
- Distribution by dictionaries: Sarmiento (1746-1755c) (2), Sobreira (1792-1797) (1), Anónimo (1833C) (1), Anónimo, (1845c) (1), Rodríguez (1854c) (1), Aguirre (1858) (1), Rodríguez (1863) (1), Valladares (1884) (1), Filgueira (1926) (1), Carré (1928-1931) (2), Carré (1933) (2), Ibañez (1950) (2), Carré (1951) (2), Eladio (1958-1961) (26), Franco (1972) (2), Panisse (1977) (8), Carré (1979) (2), CGarcía (1985) (1), Rivas (1988) (1)

Martín Sarmiento (1746-1755c): Catálogo de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca en 1973)
nai

por madre. Viene de nana*, que aún hacia Vivero significa madre. [*Sic ¿por 'nanai'?]CatálogoVF 1745-1755

ña nai

Adverbio o interjección, o para admirar o para reír, etc. Viene de miña nai, y sincopado na nai. CatálogoVF 1745-1755

Juan Sobreira Salgado (1792-1797): Papeletas de un diccionario gallego, ed. de J. L. Pensado Tomé (Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979).
[pai] [nai] [abó] [caldo] [verza] [pan]

Ey ven teu pay,
ey ven tua nay
ey ven teu abó,
que nunca foy bó
caldiño pouco
e verciñas catro
sabell-o pan
comá lengua d'un gato.
Papeletas

Anónimo (1833C): Dialecto de Galicia, ed. de J. L. Pensado, Homaxe a R. Otero Pedrayo, Galaxia, Vigo ,1958, pp. 275-286 (ms 11-5-1/947-1 BAH)
nai

Madre, mamá.

Anónimo, (1845c): Vozes gallegas, ed. de J. Leitede Vasconcellos, RL vol VII fasc 3, p. 198-229 (ms 7208 BN)
naisf.

Madre. (Lo mismo que mai) Dice un cantar

Miña nai, mire meu pai,
qué calzós novos lle ten,
son abertos por adiante,
para poder mexar ben.

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
nai

Madre (vide mai). Sarm.

Luís Aguirre del Río (1858): Diccionario del dialecto gallego, ed. de Carme Hermida Gulías, CSIC-IPS, 2007
nai ne fo

Madre.

Francisco Javier Rodríguez (1863): Diccionario gallego-castellano, ed. de Antonio dela Iglesia González, A Coruña,
Nai

Madre. V. mai Sarm.

Marcial Valladares Núñez (1884): Diccionario gallego-castellano, Santiago, Imp. Seminario Conciliar
NAI

V. MAI FRAS. Mentras estou co-a nai, n'estou co-a filla. De bua nai busca a filla e de boa cepa pranta a vide.

¡O que vai d'un ano á outro,
Miña nai...!
¡De ter cartos á non te-l-os
O que vai!
Marqués de Figueroa

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
NAI sf.

Madre.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
nais. f.

Madre. Hembra que ha parido.

________

Hembra respecto de su hijo o hijos.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
nai

Hembra respecto de su hijo o hijos.

____s. f.

Madre. Hembra que ha parido.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
nai

Madre (mai, mamai)

nais. f.

Madre.

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
nai s. f.

Madre. Hembra que ha parido.

________

Hembra respecto de su hijo o hijos.

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
NAI s. f.

Madre, hembra que ha parido.

________

Hembra respecto de su hijo o hijos.

________

Causa, raíz u origen de donde proviene una cosa.

________

Título dado a las religiosas.

________

En los hospitales, mujer encargada de todo.

________

Mujer anciana del pueblo.

________

Aquello en que figuradamente concurren circunstancias propias de la maternidad: nai patria.

________

Mujer caritativa, respecto de aquellos a quienes ampara y socorre.

________

En los juegos de prendas, la mujer que sentada en un banco recoge en el regazo la cabeza del que panda, para que éste no pueda ver a ninguno de los que toman parte en el juego.

________

MAI.

________

NANA.

________

Nai de familia, la mujer casada o viuda y con hijos.

________

Nai de leite, la nodriza.

________

Nai terra, la tierra en que uno ha nacido, y por extensión la tierra en general que ha de cobijarnos en su seno después de muertos.

________

Benia a nai que te pariu, dícesele a la persona de la cual se ha recibido una merced o un favor señalado, o a la que realizó una buena obra.

________

Buscar un á sua nai gallega, buscar fortuna o ganar la vida por sí mismo.

________

De tal nai tal filla, da a entender que las costumbres de las madres suelen heredarlas las hijas.

________

É a nai das gafumes, dícese de la mujer que es murmuradora y habla mal de todos con su lengua viperina.

________

Esa é a nai do año, denota ser una cosa la razón real y positiva de un hecho o suceso.

________

Estar un como a sua nai o pariu, hallarse en cueros por gusto caprichoso o por carecer de toda clase de medios y de recursos.

________

¡Nai que diu!, equivale a ¡pobre de mí!, ¡desdichado o desgraciado de mí!

________

Non é esa a nai do año, no ser la causa o razón que hubo para dejar de ejecutar alguna cosa, o para no llevar a la práctica algo que se proyectaba.

________

Pola nai que o pariu, dícese implorando, suplicando o pidiendo con ruegos.

________

Sacar de nai a unha persoa, inquietarla mucho, exasperarla, hacerle perder la paciencia.

________

Saírse de nai, propasarse o excederse en lo que se dice o se hace. Refiérese también al río o arroyo que se desborda, saliéndose de su cauce ordinario.

________

FRAS. Cando chegues á vila, amóstrame a nai e direiche cal é a filla. Da boa nai busca a filla, e da boa cepa pranta a viña. Mentras estou coa nai, non estou coa filla. Nai e filla caben nunha camisa; sogra e nora non caben na tea toda. Nai facendosa fai a filla preguizosa. Nai moi goberneira, filla preguiceira. Nai vella e camisa rota, non é deshonra. Non hai nai coma que pare. Ó que tén nai, nono hai que chorar. Quen non cré en boa nai, crerá en mala madrasca. Quen tén a nai na vila, sete veces se queixa ó día. Se a nai é folgazana, a filla será larchana.

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
nai s. f.

Madre.

________

mai.

M. do Carme Ríos Panisse (1977): Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. I. Invertebrados y peces, Universidade de Santiago, Verba anexo 7
nai do pulpo

Asterias rubens (L.), Estrella de mar: Caión. Etim. Lat. POLYPUM. El color violeta oscuro y los largos brazos dan cierta semejanza a la Asterias rubens con el pulpo (Octopus vulgaris).

nai da sardiña

Alosa alosa (L.), Sábalo. Lira, Camariñas. Etim. Se denomina así porque, siendo del mismo orden que la sardina y pareciéndose a ella, su tamaño es mayor, por lo que se imaginan los pescadores que es madre de la sardina.

nai do côncaro

Gaidropsarus mustela (L.), Madre de la anguila: Cesantes. Etim. Del gall. nai 'madre' + do cóncaro (o variantes) 'congrio'. V. barbada congreira más arriba.

nai do côngaro

Gaidropsarus mustela (L.), Madre de la anguila: Cesantes. Etim. Del gall. nai 'madre' + do cóncaro (o variantes) 'congrio'. V. barbada congreira más arriba.

nai do côngro

Gaidropsarus mustela (L.), Madre de la anguila: Buéu. Etim. Del gall. nai 'madre' + do cóncaro (o variantes) 'congrio'. V. barbada congreira más arriba.

nai do cônghro

Gaidropsarus mustela (L.), Madre de la anguila: Buéu. Etim. Del gall. nai 'madre' + do cóncaro (o variantes) 'congrio'. V. barbada congreira más arriba..

nai dos congros

v. 'martilonga' (P. CRESPO, reg. en Tirán). Es probablemente el Gaidropsarus mustela (L.). Etim. V. nai do cóncaro más arriba.

nai do côngro

Phycis biennioides (Brünn.), Brótola de fango: Portonovo (id. dud.). Etim. V. barbada congreira.

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Nai s. f.

Madre. Hembra que ha parido.

________

Hembra respecto de su hijo o hijos. Var. Mai.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
nai f.

var. de mai; V. fillo de nai.

Eligio Rivas Quintas (1988): Frampas, contribución al diccionario gallego, Alvarellos, Lugo
nai s. f.

Madre. En Gorgullos, Co. colmea nai "colmena de la que sale el enjambre". (FrampasII)