Dicionario de dicionarios

· Consultar o Dicionario de dicionarios

Está a procurar a expresión ALÁ entre os lemas no Dicionario de dicionarios


- Número de acepcións atopadas: 50
- Distribución por dicionarios: Sarmiento (1746-1770) (1), Sobreira (1792-1797) (8), Rodríguez (1854c) (1), Rodríguez (1863) (1), Pintos (1865c) (2), Cuveiro (1876) (1), Valladares (1884) (6), Porto (1900c) (1), RAG (1913-1928) (5), Filgueira (1926) (1), Carré (1928-1931) (1), Carré (1933) (1), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (1), Eladio (1958-1961) (13), Franco (1972) (4), Carré (1979) (1), CGarcía (1985) (1)

Martín Sarmiento (1746-1770): Colección de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca, 1970)
[alá][segar]

Que alà en Toledo segàran. Que por los cuales. Alà por allá, de illac. En Toledo, Toletum, i . Segàran por habían segado. Es hoy característico de los gallegos esta transposición de tiempos, también se halla en algunos castellanos, y aun creo que Mariana usa de esa transposición algunas veces. Los gallegos que afectan hablar castellano pecan en eso: oí, v. g.: "que viniera Pedro " por "que había venido Pedro ". Colección 1746-1770

Juan Sobreira Salgado (1792-1797): Papeletas de un diccionario gallego, ed. de J. L. Pensado Tomé (Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979).
alá adv. l.

que significa en aquel lugar o a aquel lugar, como: Eu estuben alá, eu irey alá. Papeletas

alá adv. t.

que significa tiempo pasado remoto, v. g.: Alá en tempo de miña abóa. Papeletas

alá

Alá non sey cando. F. met. con que se denota un tiempo muy remoto. Papeletas

alá

Alá non sey donde. F. m. con que se denota un lugar muy remoto. Papeletas

alá chò, llo, diran

Alá chò, llo, diran . Expres. iron. y fam. con que se da a entender, etc. (sic). Papeletas

alá se avir

F. met. fam. con que alguno significa a otro, o a otros, el ningún cuidado, interés o empeño, que tiene, o toma, en las cosas del o dellos, como: Alá te aveñas. Cast. Allá se avenir, como allá te avengas. Papeletas

alá se avír

Expres. de Ribadavia, con que se da a entender el poco cuidado que se tiene de que otro u otros hagan lo que quieran, diciendo: Alá se aveña, o aveñan, te aveñas ou vos aveñades. Papeletas

alá

Alá vay ou van Fras. de Ribadavia, con que se expresa que una cosa se acabó, perdió o finó. Papeletas

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
alá

Allá, en aquel lugar, en otro tiempo si se añaden estos substantivos. En italiano y en frances,. Seg. Sarm.

Francisco Javier Rodríguez (1863): Diccionario gallego-castellano, ed. de Antonio dela Iglesia González, A Coruña,
Alá

Allá, en aquel lugar, en otro tiempo. En Sarm. y en Seguino id. En franc. é italiano, .

Juan Manuel Pintos Villar (1865c): Vocabulario gallego-castellano, ed. de Margarita Neira e Xesús Riveiro, A Coruña, RAG, 2000
alá

Allá.

d'alá

De allá.

Juan Cuveiro Piñol (1876): Diccionario Gallego, Barcelona
ALÁ

Allá.

Marcial Valladares Núñez (1884): Diccionario gallego-castellano, Santiago, Imp. Seminario Conciliar
ALÁ

ant. Allá

________

En aquel lugar

________

En otro tiempo.

D'ALÁ

De allá.

VE-L-A ACÁ : VE-L-A ACOLÁ : VE-L-A AÍ : VE-L-A ALÁ : VA-L-A ALÍ : VE-L-A AQUÍ

Héla ó vedla, acá, aculla, ahí, allá, allí, aquí.

Alá vai, ve-l-a alá vai,
a raposa po-l-o prado.
Ala vai, ve-l-a alá vai,
c'o rabico levantado.
Ala vai, ve-l-a alá vai,
a raposa po-l-o millo:
èla comer non o còme,
pero vai-n-o destruindo
Poesía pop.

VE-L-O ACÁ : VE-L-O ACOLÁ : VE-L-O AÍ : VE-L-O ALÁ : VE-L-O ALÍ : VE-L-O AQUI

Hélo, ó vedlo, acá, acullá, ahí, allá, alli, aqui.

Francisco Porto Rey (1900c): Diccionario gallego-castellano, ed. de María Xesús Bugarín e Begoña González Rei;, A Coruña, Real Academia Galega, 2000
alá adv.

Allá, en aquel lugar, allí, lejos de donde uno está.

Real Academia Galega (1913-1928): Diccionario gallego-castellano
ALÁ s. m.

Alá. El nombre de Dios entre los que profesan la religión mahometana.

____adv. l.

Allá. Allí, en aquel lugar, a aquel lugar.- "Et el Reý priamos enviou logo adeifebus et apares apenolope que he terra moý caualariosa. Et elles foron ala et adusseron ende caualeýros quaes quiseron aduzer." (Y el rey Priamo mandó enseguida a Deifobo y a Páris a Penolope, que es tierra muy caballerosa, y ellos fueron allá y trajeron cuantos caballeros quisieron traer). - "Esta palaura outorgaron todos. et desý rrogaron adon achiles et adon patroculus que fossen alo. et elles outorgarõno et foron ala." (Esta palabra otorgaron todos, y después de esto suplicaron a Don Aquiles y a Don Patroclo que fuesen allá, y ellos accedieron, y fueron allá). C. T., vol. I, p. 128 y 165.

Nom vi molher des que naci
tam muyto guardada com'é
a mha senhor, per boa fé,
mays pero a guardam assy,
quantos dias no mundo som
alá vay o meu coraçom.
Do que a guard'sey eu já,
que lhis nom pod'ome alá hir,
mays direi-vos, per nom mentir,
pero muy guardada está,
quantos dias no mundo som.
alá vay o meu coraçom.
E pesa mi a min porque nom
posso ir hu vay meu coraçom.
JUAN AIRAS. Canc. V., núm. 535.
Eu vou cal sombra d'un morto
correndo d'eiquí pr'alá,
sin amores, sin amigos,
sin lus, sin groria nin lar.
Alá van as miñas ansias,
meu pensamento aló vai,
ond'os probiños gallegos
de fatiga morrerán.
LAMAS CARVAJAL. Espiñas, follas e frores, p. 14 y 15.
Adiós Betanzos e Sada,
Adiós, Bergondo e Fontán;
Adiós, meniñas de Ouces,
Logo teño de ir alá.
C. pop.

________

Lejos, a lo lejos, distante, a distancia. Unido a nombres de lugares denota igualmente lo remoto de éstos.- "Et mando que toda a outra miña roupa de uestir que ala leixej que se uenda para conprimento de meu testamento. ala en Santiago ... = ... foy feyto et outorgado enna dita uila de sant maximin, dia et mes et ano sobreditos." (Y mando que toda mi otra ropa de vestir que dejé allá, que se venda para cumplimiento de mi testamento allá en Santiago ... = ... Fué hecho y otorgado en la dicha villa de San Maximino (Aix, Francia), día, mes y año sobredichos). LÓPEZ FERREIRO. Historia de la Iglesia de Santiago de Compostela, tom. VII, p. 26 de los ap.

Desd'aquí vexo os mares
serenos, extenderse alá no ceo;
oio d'aquí os cantares
da píllara fugaz, d'o merlo feo;
pero o teu seo lindo
non o vexo meu ben, qu'estás durmindo.
PASTOR DÍAZ. A Alborada.
Logo a vista rebasando
meu Lérez, das tuas veiras
vouna mais lonxe espallando
o alcantro e mar que roncando
ferve alá n'outras ribeiras.
As illas e o pardo monte
bordan en combas vistosas
po-las bandas o hourizonte,
e alá o mar morre de fronte
entre nubes d'ouro e rosas.
Ponse alá o Sol como entrando
do mar no seo profundo;
as brisas van refrescando,
e as bravas ondas roncando
parez que arrolan o mundo.
JOSÉ BENITO AMADO. Saudades.

________

Adelante, separado, apartado.

Dende aquí vexo un camiño
que non sei a donde vai;
pol-o mismo que non sei
quixera o poder andar.
Istreitiño sarpentea
antre prados e nabals;
y and'o feito, aquí escondido,
relumbrando mais alá.
ROSALÍA CASTRO. Follas Novas, p. 272, 2a edic.
Chégate alá, non me tentes:
Non poden ver os meus ollos
Mozos solteiros sen dentes.
C. pop.
Colócase, con frecuencia, antes de otros adverbios, también de lugar, tomados en el sentido físico o moral.
Alá enriba, non sei donde
Había non sei que santo:
Rezándolle nen sei qué
Ganábase non sei canto.
C. pop.

____adv. t.

Denota tiempo remoto, no sólo pasado, sinó también futuro; v. g.: alá, no tempo de miña aboa (allá en tiempo de mi abuela); alá, non sei cando (allá, no sé cuando); de aquí a alá. Loc. "Alá se avir: fr. conque alguno significa a otro o a otros el ningún cuidado, interés o empeño que tiene o toma en los de él o de ellos, como alá te aveñas (allá te avengas). Expresión conque se da a entender el poco cuidado que se tiene de que otro u otros hagan lo que quieran, diciendo: álá se aveña o aveñan, te aveñas o vos aveñades.- Alá vay, o van: fr. con que se expresa que una cosa se acabó, perdió o finó." P. SOBREIRA. Lo mismo que ALÓ.

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
ALÁ adv.

Allá.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
aláadv. l.

Allá, allí, en aquel lugar. Véase acolá.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
alá adv. l.

Allá, allí, en aquel lugar. V. Acolá.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
aláadv.

Allá, allí (acolá).

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
alá adv. l.

Allá, allí, en aquel lugar. V. Acolá.

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
ALÁ adv. l.

Allá, en aquel lugar, a aquel lugar.

________

Lejos, distante, a distancia.

________

Colócase con frecuencia antes de otro adverbio también de lugar; v. gr.: alá enriba.

____adv. t.

Allá, en otro tiempo, ya sea pasado o futuro: alá non sei cando; alá no tempo da miña aboa; de aquí a alá.

________

ALÓ.

________

Alá está no mundo da verdade, dícese de la persona que murió, y pocas veces se toma en buena parte, sino que más bien se usa en tono de queja.

________

Alá irás, lobos que te coman, amenaza al que aquí no procede bien y se le desea que en la otra vida encuentre su merecido.

________

Alá llo dirán de misas, también expresa amenaza, suponiendo que en el otro mundo hallará su pago.

________

Alá se aveña, o alá te aveñas, da a entender el poco o ningún cuidado que se tiene de que otro haga lo que quiera en asunto o discordia que a él solamente atañe.

________

Alá vai, o alá van, dícese de aquella cosa o cosas que se perdieron, se acabaron o se rompieron inesperadamente.

________

Alá vos aveñades, desentendiéndose uno de intervenir en un asunto en que hay diferencias entre varios. Equivale a las voces: arregládevos, compoñédevos.

________

Dalá pra acá, de un lado para otro sin hacer cosa de provecho.

________

FRAS. Alá como alá, acá como acá. Alá lle dirán o mal que facía cando aquí vivía. Alá vai, alá vai o burro detrás da nai. Alá vaias, casada, onde non topes sogra nin cuñada. Alá vaias, emprestado, de onde veñas millorado. Alá vaias, mal, onde che poñan bo cabezal. Alá vai o serodio co temperau, mais non vai na palla nin vai no grau. Daquí a alá, ¡quén sabe o que pasará! o ¡quén sabe o que será!

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
alá adv. l.

Allá, en aquel lugar, a aquel lugar.

________

Lejos, distante, a distancia.

____adv. t.

Allá en otro tiempo, ya sea pasado o futuro; alá non sei cando .

________

aló.

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Alá adv. l.

Allá, allí, en aquel lugar. V. Acolá.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
alá adv.

(Cur. Com. Nov. Oir. Cre. Mon. Ram. Mra.) allá.