Dicionario de dicionarios

· Consultar o Dicionario de dicionarios

Está a procurar a expresión Rinchón entre os lemas no Dicionario de dicionarios


- Número de acepcións atopadas: 31
- Distribución por dicionarios: Rodríguez (1854c) (1), Filgueira (1926) (1), Carré (1928-1931) (2), Acevedo (1932) (1), Carré (1933) (2), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (3), Eladio (1958-1961) (2), Franco (1972) (4), AO (1977) (1), Panisse (1977) (5), Rivas (1978) (1), Carré (1979) (4), CGarcía (1985) (3)

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
rinchón

[Da lista de voces sen definir].

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
RINCHÓN adx.

Alborotado, ruidoso. Caballa macho. Chicharrón.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
rinchón,-onaadj.

Reidor. Que ríe con frecuencia y sin gran motivo.

________

Relinchador.

Bernardo Acevedo y Huelves e Marcelino Fernández y Fernández (1932): Vocabulario del bable de occidente
rinchón

El que rincha. Fem., rinchúa: Este caballo é muy rinchón; Esta yéugua é muy rinchúa. Ús. de Valdés al Eo y en otros concejos del Occidente. Cp. el gall. rincheiro y el port. rinchão. F.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
rinchón ,-ona

Relinchador.

____adj.

Reidor. Que ríe con frecuencia y sin gran motivo.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
rinchón,-onaadj.

Reidor. Relinchador.

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
rinchón ,-onaadj.

Reidor. Que ríe con frecuencia y sin gran motivo.

________

Relinchador.

____ s. m.

Pez de mar, macho de la xarda o caballa.

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
RINCHÓN,-NAadj. y s.

Persona que ríe sin motivo; RINCHEIRO.

____s. m.

Caballa o XARDA macho.

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
rinchón ,-a adj. y s.

Persona que ríe sin motivo; rincheiro

____s. m.

Caballa o xarda macho.

________

Torrezno.

________

rixón.

Aníbal Otero Álvarez (1977): Vocabulario de San Jorge de Piquín, Universidade de Santiago, 1977 (Verba anexo 7)
rinchónm.

Ave del orden de las trepadoras, Gecinus viridis L., así llamada por su canto semejante a un relincho. (VSP)

M. do Carme Ríos Panisse (1977): Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. I. Invertebrados y peces, Universidade de Santiago, Verba anexo 7
rinchón

Scomber colias (Gmel.), Estornino: Portonovo. Etim. V. rinchón.

rinchón apintarao

Scomber colias (Gmel.), Estornino: Figueras. Etim. De los varios sentidos que tiene la palabra rinchón en gallego creo que hay que partir de la acepción 'caballo pequeño para probar que la yegua está en celo' (registrado en varios lugares) y 'caballo pequeño sin castrar' (Guntín). Este nombre es un derivado de rinchar 'relinchar' lat. *HINNICLARE, Cft. Corominas, BDELC, s. v.) Rinchón (pez) estaría en su origen en la misma proporción de tamaño con la caballa, que el rinchón (mamífero) con el caballo; es decir, se debió de referir a la caballa pequeña. De todas maneras, como rinchón 'caballa', una vez perdida la transparencia de la metáfora, se sentía como un aumentativo injustificado, se creó la forma regresiva rincho 'caballo' o, concordando en género con cabala, rincha 'id.', que es uno de los nombres más frecuentes para el Scomber scombrus (V.). Cabe aún otra posibilidad: que cabala sea una elipsis de 'Xarda cabala (o algo parecido) y que se refiriese sólo al Scomber scombrus cuyo tamaño normal es de 50 cm., y rinchón sea elipsis de *xarda rinchón, referido sólo al Scomber colias, que alcanza por término medio los 35 cm. Más tarde, debido a que el pescador no suele denominar las especies con la precisión del naturalista y a que los tamaños son relativos a la edad, los nombres de cabala y rinchón fueron usados indiscriminadamente para los dos Scombri. Esto explicaría satisfactoriamente por qué se llama cabala (caballa, cavalla) y no cabalo etc.

rinchón

'el macho del pez cabala' (CUV., F. G., CARRÉ, VALL., F. J. RODR., E. R., FILG., CORN., P. CRESPO). Es seguramente el Scomber colias (Gmel.). Con todo, según tengo entendido no hay diferencia de color que obedezca a una diferenciación sexual (o por lo menos no está comprobada; cf. Lozano,Peces II, 498). Por esta razón la def. 'cabala macho' puede referirse a otra especie distinta del estornino.

rinchón

Scomber hippos (L.): ABUÍN. Es una especie que no se da en nuestras costas. De ello deducimos que la identilicación de Abuín es errónea.

rinchón

Scomber scombrus (L.), Caballa: Figueiras, Ézaro, NI, R. B. CARRIL (reg. en Vilaxán). Etim. V. rinchón apintarao.

Eligio Rivas Quintas (1978): Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca
rinchón m

Chicharrón, torrezno de grasa de cerdo (Fieiro). Cf. fr. rillón (chicharrón). El dicc. trae rinchón, persona que ríe sin motivo; caballa, clase de pez. (FrampasI)

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Rinchón,-ona adj.

Reidor. Que ríe con frecuencia y sin gran motivo.

________

Relinchador.

____ s. m.

Pez de mar, macho de la xarda o caballa.

Rinchón s. m.

Pico carpintero, V. Peto y peta-pau.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
rinchón m.

1. (Cur. Mel. Sob. Gun. Bur. Sua. Ped.), rincho (Ped.) pájaro carpintero;

________

2. (Lax. Nov. Mel. Sob. Gui. Gun.) caballo pequeño para probar si la yegua está en celo;

________

3. var. de roxón 1.