Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression REI among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries


- Number of definitions found: 97
- Distribution by dictionaries: Pintos (1865c) (1), Cuveiro (1876) (1), Valladares (1884) (6), Leiras (1906) (1), Filgueira (1926) (1), Carré (1928-1931) (3), Carré (1933) (3), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (3), Eladio (1958-1961) (25), AO (1959) (1), AO (1967) (1), Franco (1972) (11), Panisse (1977) (25), Rivas (1978) (1), Carré (1979) (5), Panisse (1983) (2), CGarcía (1985) (6)

Juan Manuel Pintos Villar (1865c): Vocabulario gallego-castellano, ed. de Margarita Neira e Xesús Riveiro, A Coruña, RAG, 2000
rei

Rei.

Juan Cuveiro Piñol (1876): Diccionario Gallego, Barcelona
PEIXE REI

Pez de unas tres pulgadas de largo, de lomo recto y vientre convexo, escamas grandes de color plateado salpicadas de negro y el cuerpo trasparente. Atherina hepsetus. V. PIALLA, PIARDA y PION.

Marcial Valladares Núñez (1884): Diccionario gallego-castellano, Santiago, Imp. Seminario Conciliar
CAPA DE REI

Calidad de peras llamada así.

PÈIJE-REI

Peje-Rey. V. PIALLA

REI

Especie de Budion, ó Tordo de mar. V. PINTO

________

Apellido de familia.

________

Insecto V. JOANIÑA Chrysomela polita. Los niños, en algunas partes, suelen cogerle y, diciendo, al dejarle subir por los dedos "Rei, Rei, ¿onde me casarei?", creen ver la respuesta en la direccion que toma al volar.

REI

Adicion: El hijo de padre incógnito, acogido en la inclusa, ó dado á criar por esta.

Manuel Leiras Pulpeiro (1906): Vocabulario (lido directamente do ms da RAG para este diccionario)
rei rei

mariquita

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
REI sm.

Rey. Budión, tordo de mar. Mariquita, insecto.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
reis. m.

Rey. Monarca. Soberano de un Estado.

________

Budión, pez de mar.

________

Mariquita, insecto coleóptero.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
rei

Mariquita, insecto coleóptero.

________

Budión, pez de mar.

____s. m.

Rey. Monarca. Soberano de un Estado.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
reis. m.

Rey. Monarca. Budión, pez de mar. Mariquita, insecto coleóptero.

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
rei s. m.

Rey. Monarca. Soberano de un Estado.

________

Budión, pez de mar.

________

Mariquita insecto coleóptero.

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
REI s. m.

Rey, monarca, soberano de un reino, jefe de una monarquía.

________

Pieza principal del juego de ajedrez.

________

Figura coronada en el juego de las cartas.

________

El que manda a los demás en el juego, baile o espectáculo.

________

Especie de budión o tordo de mar, pez llamado también PINTO.

________

Hijo de padre incógnito, acogido en la inclusa y criado en ella.

________

Mariquita, insecto coleóptero, llamado más comúnmente REI-REI.

________

Especie de pájaro cantor.

________

El REI o budión es un pescadillo que no pasa de un pie ni suele ser común en las costas gallegas. Tiene el lomo, la cabeza y las aletas de color azulado; el vientre entre rojo y blanco, y los labios arremangados como los de nuestro VELLO. Su carne es blanca y desabrida, y se come frito o guisado. Cornide dice que no debe confundirse este pez con el peje rey del Mediterráneo, que es nuestro PIÓN.

________

Algunos literatos gallegos emplean la forma portuguesa el Rei, que en Galicia no es corriente ni está en uso, pues nadie emplea el artículo castellano el, sino el gallego o; y así se dice siempre: chegou o rei, foise o rei; vaise o rei, etc.

________

Rei da banda, perdiz que sirve de guía a las demás de su banda de las cuales de distingue por unas pintillas blancas en la punta de la cola debajo de las alas.

________

Rei das codornices, ave mayor que la codorniz y que sólo se conoce por servir de guía a las demás.

________

Rei-rei, mariquita, vaquita de San Antón, insecto coleóptero negro por debajo y rojo con pintitas negras por encima. Los muchachos de uno y otro sexo suelen cogerlo y ponerlo en la mano, diciendo al mismo tiempo: reirei, ¿pra onde me casarei?, y la respuesta creen verla en al dirección o rumbo que tome el insecto al andar o al volar. Llámase también AVELAIRIÑA, maruxiña do rei, REN-REN y XOANIÑA.

________

Acordar o rei que rabeou, ser una persona o cosa muy antigua o vieja.

________

A corpo de rei, muy bien tratado.

________

Contento coma un rei, muy contento, contentísimo.

________

Esta coma o rei nunha cesta, rodeado de comodidades, con mucho regalo.

________

Non quito nin poño rei, dícelo el que se exime de tomar parte activa en la decisión de un negocio.

________

Nin rei ni Roque, excluyendo a cualquiera género de personas en la materia que se trata.

________

Non temer rei nin Roque*, no temer nada ni a nadie. [*No orixinal Nou].

________

O Rei que rabeou, personaje legendario, símbolo de antigüedad muy remota.

________

Ser do tempo de rei que rabeou, ser de tiempo muy lejano y remoto.

________

Vai coma o rei nunha cesta, dícese de que viaja con toda clase de comodidades, con todo lo necesario para ir a gusto.

________

FRAS. A novo rei, nova lei. Antes bo rei que boa lei. A onde vai o rei, alí vai a corte. A rei morto, rei posto. Cal o rei, tal a lei. Cedo acordou o rei que rabeou. Co rei i a Inquisición, chitón. De cando en cando, ó rei gústalle o rancho. Diante do rei todos calan; pero detrás del todos falan. Enriba do rei está a lei. Onde está o rei está a corte. Onde o rei non está, ninguién o atopará. Ó que non tén o rei faino libre. O rei cando roga, manda. O rei e o río nono teñas por moi veciño, pois se se anoxa, todo o deixa barrido. O rei non está obrigdo á lei. Ó rei nono ofendas, nin te metas nas suas rendas. O rei nunca se equivoca. O rei reina, pero non goberna. Pode decir que é rei o que non viu ó rei. Por detrás chámanlle ó rei cornudo. Pra un rei cuasque sempre sobra a lei. ¡Quen fora rei, pra andar a cabalo! Rei é quen rei non ve. Rei morto, reino revolto. Rei morto, rei posto, pero val máis o vivo que o morto. Rei novo, lei nova. Rei sin consello, perde o seu e perde o alleo. Reis rachan leis. Rei teñamos e non o vexamos. Tal o rei, tal a grei. Tal o rei tal a lei. Vai o rei a onde pode, e non a onde quer.

REI-REI s. m.

Mariquita, insecto; REI.

Aníbal Otero Álvarez (1959): Hipótesis etimológicas referentes al gallego-portugés, CEG XLII, pp. 87-105
rei

Pardillo, 6 acep., en Mercurín, rei dos mares, especie de somormujo, en La Guardia; escribidore, hortelano, 3 acep., en Quintáns. DER. "DE REI". (HE11)

Aníbal Otero Álvarez (1967): Contribución al diccionario gallego, Vigo, Galaxia
rei

Pardillo, 6 acep. en Mercurín; dos mares, especie de somormujo, en La Guardia; escribidore, hortelano, 3 acep., en Quintáns. Almiar de haces dispuestos de modo que queden derechos, en Gerdiz. Pero de rei, especie de pera de tamaño muy pequeño, en Gerdiz. Gerdiz. Del Lat. REX, REGIS. (CDG)

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
rei s. m.

Rey, monarca.

________

Budión o tordo de mar, pinto

________

Mariquita, insecto coleóptero. rei-rei

________

Especie de pájaro cantor.

________

Pardillo.

________

Rei dos mares, especie de somormujo.

________

Rei escribidore, hortelano.

________

Almiar de haces dispuestos de modo que queden derechos.

________

Pero de rei, especie de pera muy pequeña.

________

Rei da banda, perdiz que sirve de guía de las demás de su banda.

rei-rei s. m.

Mariquita, insecto; rei.

M. do Carme Ríos Panisse (1977): Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. I. Invertebrados y peces, Universidade de Santiago, Verba anexo 7
carallo de rei

Holoturia forskali (Chiaje), Pepino de mar: Muxía.

carallo do rei

Holoturia forskali (Chiaje), Pepino de mar: Malpica.

piso rei

Holoturia forskali (Chiaje), Pepino de mar: daminha. Etim. Del gall. pixa, pixo (ant. pissa) 'órgano genital masc.' cuyo origen es la onomatopeya Pis.

canghrêxo do rei

Carcinus maenas (Penn.), Cangrejo común: Malpica (id. dud.).

pixo de rei

Actinia equina (L.), Actinia: Cangas. Etim. Debe este nombre al chorro de agua que sueltan al cerrarse.

carallo de rei

Veretillum cynomorium (Pall.): Ribeira. Etim. Denoms. metafóricas por semejanza con el órgano genital masculino. El propio nombre científico no deja de ser elocuente: VERETRUM 'partes sexuales'.

collón de rei

Aplysia punctata (Cuvier), Liebre de mar: Laxe.

berberêcho rei

Cardium echinatum (L.): Muros.

carallote de rei

Cytherea chione (Lamck.): VILL. 15.

carallo de rei

'longueirón' (SARMIENTO). El nombre vulgar probablemente se puede identificar con el n. científico de Solen vagina (L.).

sôllo rei

Acipenser sturio (L.), Esturión: Caminha.

peixe rei

Argentina sphyraena (L.), Pez plata: Portonovo. Etim. Comp. de peixe +rei, nombre que también se da a las atherinas, formalmente muy parecidas a la argentina. Desconocemos a qué puede ser debida esta denominación; sin duda se debe a una causa muy distinta a la que motivó que se llamase con este mismo nombre al esturión.

peixe rei

Atherina hepsetus (L.), Chucleto: CUV. Etim. Comp. de peixe y rei. Posiblemente este nombre obedezca a una confusión con el de la Atherina presbyter Cuv., llamada también peixe rei (pt. peixe-rei, cast. pejerrey). Desconocemos a qué puede deberse esta denominación; desde luego no puede pensarse en una confusión de la aterina con el esturión, otro pez que también lleva el nombre de peixe rei (v. sollo rei), dado que el tamaño de la aterina no suele sobrepasar los 15 ems. frente al esturión que mide 1,50 m. No vemos tampoco en la pigmentación de estos peces marcas que puedan recordar atributos reales. Es posible, pues, que, siendo una de 1as especies más pequeñas de entre las aprovechables, el nombre sea irónico.

peixe rei

Atherina presbyter (CUV.), Abichón: P. CRESPO.

peixe rei

'pez de rey, pejerrey' (E. R., VALL.). Es probablemente la Atherina presbyter (CUV.) .

besugo rei

Beryx decadactylus (C. y V.), Palometa roja: NI, NOE. Etim. La palabra besugo es de origen incierto. Posiblemente procedente del occitano besuc o besugu(e) 'bizco' (v. Corominas, DCELC I, 452b, s. v.). Los ojos grandes y abultados del besugo y de la palometa roja sirvieron de fundamento para esta denominación. El determinante rei debe de hacer referencia al color escarlata que recuerda alguna prenda de la indumentaria real. Cft. también los nombres de imperador y cardeal que recibe en portugués.

rei

Beryx decadactylus (C. y V.), Palometa roja: Ribadeo.

pisa de rei

Coris julis (L.), Julia: Mogor, Cangas. Etim. Cft. lo que decimos arriba a propósito de carallête. Es curioso que la misma metáfora sexual para este pez se da en varias lenguas; cf. ital. (maltés) cazzo di re, pt. pissa de rei y el eufemismo peixe-rei, prov. cacho-de-rèi.

carallo de rei

'es un pescado del tamaño y sabor de la faneca pero muy rubio y colorado y a esto alude haberle dado el nombre obsceno del pudendo' (SARMIENTO, Catálogo). Es probablemente la Coris julis (L.).

rei

Labrus bimaculatus (L.), Gallano: Ézaro (al macho), Mera (al macho), Malpica. Etim. V. rei republicano.

rei monarca

Labrus bimaculatus (L.), Gallano: Corme (al macho). Etim. V. rei republicano.

rei republicano

Labrus bimaculatus (L.), Gallano: Corme (a la hembra). Etim. No es fácil saber a qué se debe esta denominación. Posiblemente se trata de una elipsis de los nombres vello rei (Symphodus melops) o bien, pixa de rei, dado a esta misma especie y a la doncella. Las aposiciones monarca y republicano hacen referencia a los colores simbólicos de los dos bandos de nuestra guerra. También puede tratarse de una elipsis de peixe rei.

rei

Labrus merula (L.) [= Labrus livens BRUN.], Mero: P. CRESPO, CORN., ABUÍN.

rei

v. 'pinto' (VALL., E. R., F. G.); 'budión, tordo de mar' (CARRÉ, FILG., IBÁÑEZ). Labrus pavo (L .), Fredí

vèllo rei

Symphodus melops (L.), Porredana: Caión (id. dud.), Laxe.

Eligio Rivas Quintas (1978): Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca
rei (castiñeirodo) m

Así llaman al castaño que pertenece a un dueño, estando en la propiedad de otro (As Maus). (FrampasI)

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Pe de rei s. m.

Porción de terreno que se dejaba por fuera de los muros de mampostería y de las paredes de las casas con objeto de repararlas, pintarlas, etc.

Peixe-rei s. m.

Peje-rey.

Rei s. m.

Rey. Monarca. Soberano de un Estado.

________

Budión, pez de mar.

________

Mariquita, insecto coleóptero.

M. do Carme Ríos Panisse (1983): Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. II. Mamíferos, aves y algas, Universidade de Santiago, Verba anexo 19
rei de los mares

Alcedo attis, Martín pescador: A Guardia'.

rei dos mares

'especie de somorgujo' (A. O., reg. en A Guardia). Es probablemente el Alcedo attis.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
rei m.

1. (Com. Cod. Gro. Cre.) rey;

________

2. (Com. Ced.), reinín (Ced.), reiniño (Com.), reino (Com.), reisiño (Com.) cerdo más pequeño de la camada;

________

3. (Cod. Ram.) rey de los naipes;

________

rei-rei (Cab. Cur. Sob. Val. Ced. Bur.) mariquita;

________

rei da agua (Goi.) martín pescador;

________

V. millo rei y reino, neno do berce do rei y serbir ó rei.