logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra cinza como equivalencia no Dicionario de dicionarios do galego medieval.4 Rows
- Número de acepcións atopadas: 4.
- Distribución por dicionarios: CRÓNICA XERAL (2), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1).
- Distribución por acepcións: +

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
amaeçer
amaneeçer
amaecer
amaecer
amãeçer
amẽeçer
amẽçer
sust. 'amanecer ' . De un lat. hisp. *ADMANESCĔRE (der. de MĀNE 'por la mañana '). La forma normal gall.-port. debía ser amaecer, pero ha habido contaminación de mañá (manhã ), creándose el moderno amanhecer. En mi ms. se encuentra ya esta conexión con el sust., no muy exactamente reflejada. Las formas que aparecen son: amaneeçer 569.11-12 "começou a - ", amanẽeçeu 833.15 "en outro dia grã manãa... - cõ elles", amaneeçeu 775.17 "et trasnoytou sobre el et - y", amaeçeu 137.32 "quando - ", 316.46 "ata que - ", amanẽeçeullj 812.198 "et - en Castro". Conozco la palabra desde el s. XIV (Machado DELP1 1416b; DELP2 222b, en el XV): Cr. 1344 "e assy andarõ ataa que manheeceu" (III, 75), "et andou toda essa noite en guisa que amanheeceo en Castro" (fol. 301aR), "e teendoos assy amanheeceo el rrey dom Fernando hũu dia con elles" (fol. 305bR); Gal. Estoria "et Labam leuãtousse em outro dia ante que ameesçesse" (295.18), "et angeo estonçes doulle com ha ala ẽno nerueo da syestra perna et disolle: leyxame que amaesçe" (297.36); Cr. Troyana "chegou a Troya quando amaesçia" (I, 139.6), "aquel dia amaesçera por mal de gregos" (II, 42.4). La forma port. de siempre es amanhecer (ejs. en Morais ); en gall. también normal amañecer (Valladares, DRAG, Carré, E. Rodríguez y Franco Grande ). A veces usan modernamente los escritores una forma amaescer, inexistente en realidad. Era una grafía medieval de amaecer que recoge el DRAG y como antigua aparece en Carré, absurdamente como moderna en E. Rodríguez y Franco Grande. Se conoce, además, una variante amencer / mencer (está en estos diccionarios), con restablecimiento de la nasalidad desplazada: amãeçer > amẽeçer > amẽçer > amencer / mencer (cfr. gando, cinza, etc.). En cast. desde el Cid (véase Corominas DCELC III, 251a).
çiỉsa
ceniza
'ceniza ' , de una forma vulg. *CĬNĪSIA (formada sobre CĬNĬS, -ERIS 'ceniza ' ; s > z posiblemente por asimilación a distancia; cfr. REW 1930; FEW II, 688ab; Corominas DCELC I, 672-3; Silva Neto Rec. Valle Cintra, 217ab). Una vez: 349.14 "et espargeo - sobre sy". Desde el s. XIII: CSM 95.22 "senon quando con ciĩsa era mesturado"; a. 1242-52 "en dia de cimsa" (Salazar 11.21); Gal. Estoria "com̃o poluo et çiỉnsa" (205.34), "terra queymada de çijsa... nõ acham senõ ciinsa" (211.11,16); Cr. Troyana "queimarõno aly... desi collerõ a çijnsa del" (II, 204.9), "eu uos fazo certos que Troya tornara en çijza" (I, 130.29); también ceniza en "en que iazia ceniza de Achiles" (II, 111.27); a. 1342 "e por dia de çiinsa hua fanega de castannas secas" (Duro p. 184); Biblia "som cheas de cinza" (p. 40); Graal "ardia tam fortemente que toda a roupa era tornada em ciinza" (I, 47); Nunes Contr. "tornando-sse en poo e ciinsa per aquel fogo", "cuberto de brasas e de çiỉsa", "coberto de ciĩsa" (RL XXVII, 20); Pero Menino Falcoaria "sinza de vides" (4.18), "e a sinza das vides... e a sinza seja tanto como a metade do sabão... e ciinza de vides... e a ciinza tãta" (37.6,7,18,19); Cr. 1344 "e espargeo ciinza sobre sua cabeça" (III, 335); Livros Falcoaria "a sinza das vides" (BF I, 223.512); Virgeu de Consolaçon "nõ achã hy senõ cijnsa e fedor" (119); Soliloquio "ca eu som poo e çiinsa" (23.12), "eu que som poo e ciinsa... pero som terra e ciinsa" (70.10). La forma mod. es cinza; en gall. dialectal se encuentran las pronunciaciones cinsa, sinsa (cfr. también Schneider Limiabeckens, 119). La -n- es debida a la reposición desplazada de la nasal. Más documentación en Magne Gloss. Graal 284-285. En cast. desde el XIII (véase Corominas DCELC ).

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{cĩisa
cimsa
çijnsa
çijza
çijsa
ciinsa}
.- CINZA (607a: XIV?; ciinza, sinza XIV): CSM 95 "quando con cĩisa era mesturado" (22); 1242-1252 "en dia de cimsa" (Salazar 11.21); Cr. Troyana "collerõ a çijnsa del" (II 204.9), "ceniza" (II, 111.27), "çijza" (I 130.29); Gal. Estoria "terra queymada de çijsa... no acham senõ ciinsa" (211.11, 16).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
cĩisa
s. f.: s. f.: cinza: 95.22 nunca carne comia nen pan nen bocado / senon quando con cĩisa era mesturado.




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL