animalias animallas alimarias animalia animalia alimalia alimária animalla alimanha omaya
| plur. |
'animales, bestias ' , del lat. ANĬMĀLIA (plur. de ANĬMAL ) (REW 476). Las formas son: animalias 643.37 "as outras - estrayas", 643.44 "era muy grande a gente que vĩjna ueer aquellas - estranas" 644.50 "et as outras bestas et - estranas", 645.71 "cõ aquellas - que uiste", 649.11 "et corriã et matauã cada dia - estranas", 650.6, 756.17 "os gaandos et as aues et as outras - da terra", alimarias 644.47 "et mandou guardar as - ", anjmallas 902.66 "et queymou os omes et as bestas et as - ". La forma animalia tiene bastante uso, por lo menos, hasta el XV: Cr. Troyana "auja en el semellanzas et feguras de quantas anjmalias et bestas ẽno mundo son" (I, 306.24); Gal. Estoria "et mãdou que os omẽs et as outras anymalyas que comessem et biuessem das eruas da terra et das semẽtes dellas et das froytas das aruores" (4.34); Cr. 1344 "as azemellas et os camellos et todallas outras anymalias que hy uijnhã" (fol. 263aV); Pero Menino Falcoaria "nem podem neella teer tall guarda como nas outras animalias" (33.14), "e algũus porcos ou algũuas outras animallias" (49.18); Boosco "animalias espantosas" (p. 1); Livro da Montaria "conhescer os rastros huns dos outros e departilos de que animalias son" (en Leite T. Arc. 73.1); Vita Chr. "peles de animalias" (17, 55d, 643), "antre as animalias foi lançado" (9, 30c, 358); Soliloquio "nõ me fezeste seer palha nẽ resteba nẽ fogo nẽ ave nẽ pexe nẽ serpente ou outra animalia bruta" (8.4), "ca tu criaste ẽ hũu os homẽes e as animalias" (20.17), "criarme pedra ou ave ou serpente ou outra animalia fera" (21.27), etc.; Biblia "pera aver as peles das animalias pera seu mester" (p. 28); Oficios "aos homẽes e a outra aas animalias" (25.11), "que as haja em as outras animalias" (34.8), etc. (cfr. Orto Esposo III, 47a). De animalia se pasó a una forma alimalia con asimilación (se encuentra en Esopo "tempo foi que eu vencia todas as alimalias", en Nunes Florilégio p. 84), y con rotacismo, por disimilación, a la mod. alimária conocida desde el XIV: Pero Menino Falcoaria "não se pode guardar por sy nem pode aver tal guarda como as outras alimarias" (p. 33.1-2); Esopo "andava a caçar das alimarias" (Nunes Florilégio p. 87); Livros Falcoaria "en leite d' alimaria preta" (BF I, 218.360); D. Eduarte Ensinança "dizem que as alymarias per natureza se regem" (52.18); Oficios "os que acharom o huso que de cada hũa alimaria poderiamos aver" (101.25). Se usó también animalla desde el XIII: CSM 178.5 "a que faz o ome morto resurgir sen nulla falla / ben pode fazer que viva outra morta animalla"; Biblia "deu de si a terra tres geerações d' animalhas... deu Deus ao homem poderio que fosse sobre todalas animalhas... e aas animalhas" (p. 23); Aves "hũa correya que fazẽ de coyro da animalha" (23.19), "d' estamago de nẽhũa animalha" (49.1), "as aves e algũas outras animalhas" (19.18-19), "os corpos das animalhas mortas" (20.15), etc. Otro ej. en Morais, que también cita como ant. y sin documentación alimanha. Una forma omaya en Miragres "os mãçebos que erã mais arrizados cayã cõ fame asi com̃o omayas mortas" (p. 41). Véase Machado (DELP1 164b; DELP2 259; Gloss. CBN, 128b; Notas RP VI, 273, e IX, 161) y Morais. En los diccionarios gallegos se citan alimaria y animalia, pero ninguna de ellas es forma moderna (como ant. citan la 2ª Valladares y DRAG ). El mismo origen tiene el gall. almallo 'novillo, toro semental ' y el usado en Alto-Miño armalho 'buey entero ' (Leite Obs. Elucidário RL XXVI, 116-7); en port. ant. almalho, ya en 1253 (ej. en Machado) y aun usado por Sá de Miranda (ej. en Morais ). En cast. se usó animalia (del XIII al XVI) y alemaña, alimaria, alimania (ejs. en Dicc. Hist. ); la que sobrevivió fue alimaña (desde el XIII, véase Corominas DCELC I, 133a). |