logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra arrincar como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.2 Rows
- Número de acepcións atopadas: 1.
- Distribución por dicionarios: CRÓNICA XERAL (1).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
arrancar
arãcar
arancar
arrincar
arincar
arrincar
'derrotar, vencer, hacer huir en desorden ' 'sacar lo que está hincado ' . La etimología es incierta: tenemos que pensar en un cruce de ERŬNCĀRE y ERADICĀRE, aunque posiblemente para la acepción ant. 'vencer ' pueda pensarse en origen germ. (Corominas DCELC piensa en el cat. ant. renc, o fr. ant. ranc, del germ. HRĬNG, que significaba 'hilera de tropa ' ; aún así existiría un cruce con los verbos latinos. Véase DCELC I, 275b-277b. También Tovar Catón 203-204; Stimm Arrancar(e). Otras hipótesis reseñadas en Nascentes p. 69 y Elucidário, ed. Fiúza, p. 579). La acepción más usada es 'vencer, derrotar, hacer huir en desorden ' : arrancar 592.28 "tam grande era o poder dos mouros que os nõ podiã - ", arrãcar 115.126 "ouuerõsse d' - per força", 354.21 "per força os fez - ", arancar 114.85 "nõ ey ventura d' - esta lide", arrancando 870.21 "foy ferir enos mouros mays os mouros foromse - ", arrãcou 165.36 "por el sse - toda a fazenda", arrãcoo 209.41 "et - do cãpo", arrãcarõse 29.16 "os outros - do cãpo et fugirom", arãcasem 9.16 "do cãpo que - ", arrancado 103.77 "desque... ouve - o canpo", arrancados 354.21-22 "yndo asy - ", 592.32 "foron os mouros - ", 658.56-57, 854.16, arrãcados 901.28 "fforon - os cristãos et mal desbaratados", arãcados 111.18 "poys que os ouuermos uençudos et - do cãpo". La acepción 'sacar lo que está hincado ' : arãcar 861.10 "forõ sobrellos madeyros os mouros porllos - ", arrãncarõ 191.2 " - logo as tẽdas", arrancarõ 861.4 (c. 598) "ao madeyro que os mouros - ", arincar 745.35 "mãdou - a tenda de seu lugar", arrincarõno 861.16 "a hũu madeyro et - ". Hay ejemplos de la palabra desde el s. XII: a. 1114 "qui autem arrancauerit armas in uilla perdat eas" (PMH Leges 360); a. 1188-1230 "qui linde crebantauerint aut moion arrancauerit" (id. 802); CSM 20.22 "o dem' arrancando", 229.19 "non poderon acabar / d' arrancar a mẽor pedra de quantas estavan y"; hacia 1235 "et filarun hortos et cortinas et arancarun inde os hortos... et rancarun inde os ortos" (Salazar 5.5,19); Cr. 1344 "e da colheita do cãpo que arrancassem" (II, 406), "e os outros arrancarõ do campo e fogiron" (II, 428), "et matou el rei dom Vermudo muytos mouros e arrãcouhos do campo" (III, 178), "et leuarõnos assy arrancados hũa gran peça" (fol. 309bV); Gal. Estoria "et Adam cõ suas mãos et cõ fustes arrancaua as eruas" (8.11); Cr. Troyana "endereçaron contra os gregos et arrancarõnos do canpo" (I, 259.9), "yndo diomedes arrancado et suas conpanas uençudas" (II, 116.13); Livros Falcoaria "e deixalho andar por espaço de sinquo ou seis dias e se lhos não aranquar, deixaos andar até que se aranquem" (BF I, 231.768,769); Imitação Cristo "se tanta diligentia possessem pera destroir e arrancar os peccados" (p. 15.44); Fragm. Partidas "derronpendo montes et arrancandoos" (BRAG III, 157). La acepción 'vencer ' llega a la época clásica (ej. de Diogo do Couto en Morais ). Más ejs. en Elucidário (ed. Fiúza) p. 579. La variante arrincar desde el XIV: Dic. Alcob. 279 auello, 394 carpo, 660 conuello, 952 diuello, 1089 euello, etc. (RPhil. VI, 99): Vita Chr. "arrincando-a de todo de nos" (p. 177); Nunes Contr. "veo con gram poder de gẽte pera arrincar aquel penedo" (RL XXVII, 12); Imitação Cristo "aquelle que tam soomente de fora se parte da tentaçom e nom arrinca a rraiz que jaz de dentro" (p. 25.25); a. 1459 "ena viña et orta et arrincaran as verças... todas arrincaran et leuaran" (Ferro2 p. 332); Vida S. Bernardo "e arrincando de ssi esta delectaçõ" (p. 134). Otros ejemplos de arrincar hasta el XVI en Elucidário (ed. Fiúza) p. 598b-599a. Hoy es pop. y dialectal en port.; a veces en literatura (ej. de Aquilino Ribeiro en Morais ). En gall. tiene más extensión arrincar que arrancar. Para el cast. véase Pidal Cid II, 478 y Corominas DCELC.




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL