logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra cabeça como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.18 Rows
- Número de acepcións atopadas: 18.
- Distribución por dicionarios: CONCELLO DE NOIA (1), CRÓNICA TROIANA (2), CRÓNICA XERAL (2), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), HISTORIA TROIANA (3), CRÓNICA XERAL (ÍNDICE ANTROPONÍMICO) (1), VOCABULARIO 1275 (ÍNDICE ANTROPONÍMICO) (2), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (4).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
cabeça
subst. .- subst. 'cabeceira, cada un dos extremos dun terreo'. 39.126 (1439) "Jtem sóbrela rriba do agro de Diego hũa leira, et de hũa cabeça tẽ tres mjllarías et da outra cabeça son dez mjllarías"; 39.138 "et da outra cabeça ven topar en Çameyro".

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
cabeça
f. f. cabeza; head: marauillome agora por que te non poño os ollos fora da cabeça, I 117.27, I 99.34, I 100.7.
cabeça
f. f. res, cabeza de ganado; head of cattle: troixe ende as bestas et os gaados... et forõ mays de çẽ mil cabeças, II 198.8.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
cabeça
cabeca
'cabeza ' , de la forma vulg. CAPĬTĬA (que sustituyó a CĂPUT. Véase Corominas DCELC I, 556b-558a). Formas: cabeça 56.31, 69.25, 178.76, 209.44, 232.35, 240.46, 241.55,58-59, 246.53, 254.77, 259.30, 275.17, 307.9, 317.21, 349.6,11, 373.6, 393.19-20, 399.10, 400.17, 401.23,26 (2 v.),29, 404.3 (c. 254), 405.15 "arma nẽ ousaria tomala pollos ollos da - ", 483.27, 485.30, 505.21, 527.22, 543.17 "ualeu a - dele XX dobras", 566.31 "tornou a - ", 591.10,16, 614.9, 639.7, 645.83 "a - do seu caualo", 645.86, 669.22 "hũu aos pees et outro aa - ", 693.10, 702.19,20, 770.5, 789.16, 792.21, 852.46, 853.49,64, 854.77 "que por os ollos da - nõ dissesse que o conoçia", 870.25. Algunos casos especiales: 6.43 "aquella - daquelle outeyro", 530.18 "a - dos alhos", 641.11 "nũca ia mays seu linagẽ alçou - ", 28.30 " Ovedo... o mays onrrado logar com̃o - do rreyno", 297.31,32 " Mayorgas que era a - desse rreyno... era a mayor çibdade et a - ", 695.17, 731.13 "a ordem de S. et deullj por - a vila de Ocles", 757.28 "por que C. era - en C. da ordem teue por bẽ que ouuessem outra - ẽno rreyno de Leõ"; tornar cabeça: 164.31 "que lle nõ tornaua y a - ", 312.12 "con piadade nõ llj quiso tornar - a ello", 487.17, 488.4, 530.22, 662.24,28; cabeca 277.13 "era entõçe Nauarra - do condado"; cabeças 18.23,25, 19.38, 49.46, 169.73, 199.98,1,4,10, 200.24-25,32,36, 201.58, 256.40, 287.45, 660.6, 752.24, 789.18; cabecas 200.40. Desde el s. XI: "in agro de quintilla per passal super capeza" (PMH Diplom. 564); a. 1104 " Aluitu Cabeza" (Doc. Med. Port. III, 149); a. 1107 " Louegildo Kabeza" (id. 234); a. 1229 "usque ad cabeças mesadas... ad cabeçam de Morachi" (PMH Leges 618); a. 1258 "ueniendo directe ad cabeçam altam de serra" (Portel 4); F. Caldelas "et se o na cabeza firir" (Salazar 19.25); a. 1275 "quantas erdades nos auemos por nossas cabeças" (69.4); Johan Garcia de Guilhade (360, 777) "e dixilh' eu: ay cabeça de can" (16), etc. (ejs. en Machado Gloss. CBN, 247b-248a); CSM 35.88 "os ollos lle verteu / logo fora da cabeça", 185.50 "sol cabeça non tornou", etc.; a. 1304 "outro padrom que esta ençima da cabeça que chamam dos cobões" (Portel p. XC); Cr. 1344 "acolheronsse aa cabeça daquelle outeiro" (II, 403); Cr. Troyana "et os gaados... et forõ mays de çẽ mil cabeças" (II, 198.8), "marauillome agora por que te non poño os ollos fora da cabeça" (I, 117.27); Gal. Estoria "nẽ a sua cabeça ẽno seu corpo del" (13.9). Más ejs. en Magne Gloss. Graal 230-233. En cast. desde el X.
cabeço
cabeça
'cerro, cabezo ' , del lat. CAPĬTĬUM. En el ms.: 194.71 "alcemonos nos aqui a este - ", 466.4 (c. 305) "mandou fazer ẽçima do - que era sobre o castelo outro", 767.48 "et o conde subiu en hũu - baixo". Desde el XIV: Cr. 1344 "e, se per ventuira nos acontecer que canssemos aquy lidando, alcemosnos a este cabeço que aqui esta" (III, 138), "e poseronsse ambos em senhos cabeços" (166), "e mandou fazer em hũu cabeço que estaua ẽcima do castello outro" (fol. 226aV), "e o conde quando o uyo acolheosse a hũu cabeço" (fol. 286aV). En gall. mod. cabezo. Se usó también cabeça: a. 1267 "e uaisse a ũa cabeça que e dicta do seixo... e desse marco como sse uai a enfesto a outra cabeça" (Portel p. 43); Cr. 1344 "que non ficavon chaãos nem cabeças (PUQM cabeços) que todo (P todos ) deles non fosse (P fossem ) cubertos" (III, 33). Se usó en cast. ant. y hoy en arag., murc. y Huelva (Corominas DCELC I, 557b).

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{cabeça}
.- CABEÇA (428ab: 1139): XI "in agro de quintilla per passal super capeza" (PMH Diplom. 564); 1104 "Aluitu Cabeza" (Doc. Med. Port. 149).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
cabeça
s. f.: s. f.: 5.133, 19.28 da cabeça tro / ena verilla; 35.88 os ollos lle verteu / fora da cabeça; 38.99 a cabeça foi log'ant'a omagen merger; 69.83, 185.50 sol cabeça non tornou.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
cabeça
f. f. cabeza; head: el chegou lle a a cabeça, et sacou lle os dentes, 25.3, 27.7, 28.35.
cabeça
f. f. capital, población principal; capital, seat of government: en aquel lugar seeria a cabeça do rreyno, 16.29, 8.44.
cabeça ajuso
expr. cabeza abajo; headfirst, headlong: quantos queriã sobyr, todos les faziã viỉr cabeça ajuso en tal guisa que o nõ queriam mays prouar, 107.13.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo ["Índice onomástico"].
Fernã
Rruyz
Cabeça
Vaca
809.113: con Fernando III en Andalucía.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid [“Índice antroponímico”].
Fernan
CabeçA
a. 1258-61, 36.3.
Pedro
Cabeça
a. 1258-61, 35.23-24.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
cabeza
cabeça
subst. .- subst. 'cabeza'. Del latín CAPITĬAM; a. 1228 "et se o na cabeza firir" (19.25); a. 1258-61 "ende aa cabeça de Monte Meao" (34.23), 34.24,24-25; a. 1275 "quantas erdades nos avemos por nossas cabeças" (69.4).

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
cabeça
subst. .- subst. 1.- " cabeza". 1.2 "seendo a cabeça de Santiago"; 2.2 "la cousela da cabeça de Santiago"; 2.6 "foralle por medeo da cabe[ç]a"; 3.5 "porque [...] a ouve tirada da cabeça"; 29.4 "doulle cõ el tã grãde ferida na cabeça"; 31.2; 59.1; 60.3,5,13; 61.11; 62.5,6,7,9; 63.3,8,10,16; 64.3,7; 65.1,7,10; 66.3; 114.11; 119.10; 120.9; 134.6,9; 135.5; 141.5; 199.6; 218.10. CABEÇAS, 126.3 "mãdou enbrullar as cabeças dos caualos"; 165.4 "sobre las cabeças..."; 229.8 "dauã cõ suas cabeças por las paredes".
____ 2.- " cabecera, parte de la iglesia en que está el altar mayor". 154.4 "a nona de San Payo martere, et esta tras a cabeça de Santiago"; 158.5 "o altar de sam Saluador que esta ẽna mayor cabeça da iglesia". Pensado dice que es un calco del latín IN MAJORI SCILICET CAPITE y que el sentido puede ser " en la capilla mayor del ábside" (cfr. Pensado Miragres , pág. 158 not. 6).
________ 3.- fig. " capital del reino". 214.19 " Iherusalem que era cabeça do rreyno".
________ 4.- " persona más importante entre otras, jefe, guía, primero". 218.10 "os rrex que erã cabeça de todos, que hu vay a cabeça van todo los outros nẽbros".




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL