coytelo cuytello coitelo cuitelo
| |
'cuchillo, cuchilla ' , del lat. CŬLTĔLLUS (REW 2381). Formas: coytelo 135.37, 169.66, 712.25 "feriuo cõ hũu - mao que tragia"; cuytello 276.34 (A1 coitelo ); cuytellos 99.14 "os - das lanças" (A1 coytellos ). La forma gall. es coitelo, que se usó también en port. hasta el XV: CSM 84.46 "tomou log' un coitello con que tallavan o pan"; Afons' Eanes do Coton (1112, 1580) "ergas sse foy no coytelo poçon" (10); Miragres "chãtou por si hũu coytelo et matouse" (56), "et outros esfolauã cõ coytelos" (138); Gal. Estoria "ou as tallam com seus coytelos" (211.15); Cr. Troyana "et ferir de coytelos et de maças" (I, 137.20), cfr. "a coytela da lança" (II, 93.7); Graal "e meteu-lhe o coitelo polo coraçom" (II, 303); a. 1364 "it. dous cojtellos de messa" (Machado Voc. XIV 239); a. 1448 "dous coitellos de mesa" (Ferro2 p. 295); Frades Menores "e tomando hum coitello saio fora" (I, 94; id. 103,200; II, 108). La variante cuitelo es hoy regional gall. y se usó en port. hasta el XV: a. 1209 "qui cuytelo troxer. Tod ome que cuytelo trouxere en uila... que lexe ho cuytelo" (PMH Leges 895); a. 1218 "cum armis scutos et spadas cuitelos et porras" (id. 577); a. 1229 "cum lancea aut cum spata aut cum cuitello" (id. 616); a. 1223-1279 "de lanças de ascũas de cuytelos" (Desc. Portug. I, 12); CSM 5.94 "e meteull' o cuitelo na mão" (también 105.60, 157.20, 206.28, etc.); Cr. 1344 "e o conde tiroulhe o cuytello da baynha e degolouho cõ elle" (III, 77); Virgeu de Consolaçon "a lingua do homẽ maldizente he spada ou cuitello que talha de tres partes" (35); Frades Menores "nom na cortamdo nem partindo com cuitello" (I, 111, etc.); Imitação Cristo "aquelle morreo per cuitelo" (43.60); F. Lopes Cr. D. Pedro "hũu pequeno cuitello que tragia" (183.56), etc. La forma mod. port. es cutelo (véanse ejs. en Morais ). Cfr. en textos latinos: a. 1154 "siquis alicui uulnera lancea gladio aut cutello intulerit" (PMH Leges 384); a. 1188-1230 "cum cutello aut porra" (id. 752), "qui cutellum traxerit in uilla. Totus homo qui cutellum traxerit in uilla... ut laxet cutellum" (id. 771, 772), "de cutello uel de porra" (id. 796). Véanse además las tres formas en el Elucidário. En cast. desde el XIII cuchillo (Corominas DCELC I, 965b). |