logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra entre como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.32 Rows
- Número de acepcións atopadas: 31.
- Distribución por dicionarios: CONCELLO DE NOIA (1), CRÓNICA XERAL (2), CRÓNICA TROIANA (3), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (3), HISTORIA TROIANA (1), LIBRO DE NOTAS (ÍNDICE TOPONÍMICO) (2), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (3), LIBRO DE NOTAS (15).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
ontre
entre
prep. prep. 'entre'. Ontre, "assý como doaçõ máys vall ontre ujuos para senpre" 6.19 (1373); "seer máys firme et máys ualledeyra ontre uyuos" 7.18 (1376); "deue seer conprido et agardado ontre nós partes segundo dito he a boa fe" 10.124 (1390); "agardado a bõa fe et sem mao engano ontre nós partes et so pena de quinẽtos morauidís" 11.35 (1390); "et de dereito máis valer ontre vjuos" 13.36 (1395); "He a saber que ay escripto sobre et ontre rregoloos onde dis: dito et Domingo" 15.65 (1395); "deue seer firme et valedeyra ontre byuos" 16.27 (1397); "pode et deue seer firme et valedeyra ontre vjuos" 17.27 (1397); "deue de seer conprido et agardado ontre nós partes aa bõa fe et sem mao engano" 19.38 (1398); "Honde dys ontre vías aas quatro vías herdades, valla" 19.49 (1398). Hai 44 ocorrencias vid. listado s.v. ontre. Entre, "que jaz entre as figeiras" 28.103 (1412); "segũ que está entre marquos" 28.116 (1412); "Vay sobreposto entre rregõos o dis senpre. Nõ enpesca" 49.36 (1459); "ẽno rrío que vay entre el et o dito moíño" 54.14 (1472); 60.25 (1484); 64.8 (1493); 64.52 (1493); 67.66 (1499).

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
ontre
entre
ontre
untre
ontre
antre
entre
untre
'entre' , del lat. ĬNTER (REW 4485a). Es extraña la evolución a ontre, también untre; C. Michaëlis (Gloss. CA p. 62) pensaba en influencia de contra; Corominas DCELC II, 303 n. 1 no descarta la posibilidad de un cruce con el gót. o suevo undar 'debajo' 'entre' ; en parte hay influencia de la nasal (cfr. SOMANA ). Formas: ontre 20.12, 25.22,23, 26.29,35, 31.10, 33.18, 38.6 " - si" 40.44, 53.14,27, 54.28, 56.36, 61.26, 67.17,21, 69.20, 76.9, 108.94, 111.4, 113.52,67, "andando - todas estas azes", 115.106,135 "querelando - sy a Deus... - os mouros que y iaziã", 116.136, 120.23, 121.4 (2 v., c. 79), 122.10, 127.40, 128.57, 131.24, 133.39, 134.49, 136.3, 137.52, 144.49, 149.75 " - mỉ et uos", 156.5, 163.10, 167.12,21,22, 175.13, 179.87, 183.20, 184.39, 189.55,66 "coydou - sy com̃o fazia mal... com̃o esto ouue coydado - sy", 191.32, 192.16, 208.31, 228,11, 229.6,11, 235.49,53, 237.6, 238.37, 239.10, 243.46, 245.28, 249.8, 255.29, 256.35, 260.5,12, 262.10, 265.16, 278.35, 283.64, 288.5, 297.36, 299.8 " - si et seus fillos", 300.7, 301.10,13,15,24, 303.6, 309.26, 312.7, 320.14, 322.7, 334.3 (c 195), 345.29, 360.10, 365.16,16-17, 380.23, 389.27, 397.9 (c. 245), 414.14, 421.20, 429.16, 434.9, 439.8, 455.20, 457.48, 459.21, 464.53, 465.48, 468.11, 470.7, 478.7, 486.25, 494.23, 495.13, 509.2, 518.2,3, 527.25, 538.15 (c. 368), 545.22, 546.6, 550.20, 554.29, 555.4, 569.13, 570.6, 606.39, 620.21, 630.9, 645.76, 654.33, 658.47, 667.10, 671.19, 681.14, 683.6, 685.30, 686.21,23, 687.37,38, 694.10 (2 v.), 695.4, 706.5, 707.23,25, 725.23,25, 726.14, 729.61, 730.4, 761.53, 773.47, 780.37, 781.17, 784.29, 787.19, 797.1, 798.11 "acollendo - si quanto acalçar podiã", 799.19, 803.72, 807.43, 821.11 (c. 554), 824.48, 828.34, 829.11 (c. 560), 837.15, 840.19, 849.3 (c. 583), 855.10 (c. 589), 856.12 (2 v., c. 590), 860.4 (c. 595), 867.10, 869.15, 870.25, 878.18 (c. 615), 883.19, 896.23, d' ontre 195.77 "seyndo - a gram presa", 197.53, 209.37, 668.11, 890.12 (c. 632), dontre 94.47 "era com̃o omẽ en logar de rey - os mouros", 171.113 " - sy et elles", entre 781.12. Conozco la forma ontre especialmente en textos galls. de los ss. XIII-XV: a. 1214 "e departianse ontr ' eles igualmente... ontre meus filios" (Test. Afonso II, 259); a. 1262 "e ontre nos ande senpre bõa fe" (Salazar 48.14); a. 1282 "ontre nos et uos" (id. 87.22); a. 1291 "ontre ffrey Affonso... et J." (id, 95.3); CSM 4.12 "ontr'os crischãos liya", 5.70 "falaron ontre si", etc.; a. 1341 "deuese partir ontre os coengos" (Ferreiro VI, Apénd. 120); Miragres "et dixe asi ontre mĩ" (p. 11) (también 84, 104, etc.); Cr. Troyana "ontre nos et uos" (I, 96.17); Frades Menores "de pemsar ontre sy" (I, 110); a. 1450 "dontre as ditas devysões... dontre as ditas deuysões" (documento gall. en Leite T. Arc. 111.22, 112.3); a. 1434 "dada ontre lo bispo e conçello... ontre o conçello et o bispo... ontre o conçello e o bispo" (Ferro2 p. 29, 30); a. 1484 "hua tregoa que ontre eles estava posta... ontre eles" (id. 365). Más usual en port. arcaico (a veces en gall.) fue antre, conocida desde el s. XII: a. 1155 "in Canellis de antrambos rios" (Chanc. Med. Port. 248; cita de Machado); a. 1192 "antre nos" (Voc. 1192-1193, 330); a. 1242-1252 "e antre pexotas que adusso" (Salazar 9.14); D. Denis (102, 519) "e deytouss'antre unhas flores" (17); Cr. 1344 "antre os outros" (III, 47); Frades Menores "ẽmaginhando amtre sy a maneira" (II, 68); Biblia "antre a luz e as treevas" (p. 22); Cativo Monge "antre homees e molheres" (BF I, 141.71); Soliloquio "antre todas as cousas" (21.24); F. Lopes Cr. D. Pedro "firmarom antre ssi... antre os rreis" (p. 147.2,15); Oficios "antre os boos ditadores" (2.5); D. Eduarte Ensinança "antre as outras" (9.3), etc., etc. Todavía la usan en el s. XVI Camões, Bernardim Ribeiro, Sá de Miranda, etc. (véase Gloss. Sá Mir. ). Tanto en Portugal como en Galicia antre sigue siendo forma dialectal, apareciendo incluso en gall. arbitrariamente en la literatura. La forma mod. entre desde el s. XII-XIII: a. 1188-1230 "termini que parten entre castel bono et cibdat rodrigo" (PMH Leges 745); también Miragres "hũus prados entre o castelo... et a vila" (p. 97), "tregoa ontre sy... pois que ouverõ tregoa entre si" (p. 97); Gal. Estoria "entre estes ãnos" (9.33); Cr. Troyana "a terra esta entre o mar et o çeo" (II, 125.18); a. 1295 "como fose contenda entre L. Esteveez... e I. F." (Duro p. 164); a. 1354 "he posta pea entre nos" (id. 200); a. 1430 "entre dous rregoos" (Sponer 174.38). Cfr. untre en 1275 "fazemos untre nos preyto" (Salazar 70.7). Véase en Morais y E. Rodríguez entre. Corominas DCELC II, 303 cita ontre y untre en documentos leoneses. En cast. desde el Cid.
ontre tanto
entre tanto
'entretanto, mientras tanto' , de ontre / entre y tanto. Formas, ontre tanto 12.29, 260.3, 312.14, 441.48, 447.20, 464.9, 492.17, 511.25, 514.9, 517.4, 648.3, 706.10, 731.12, 737.35, 829.9 (c. 561), 874.10 (c. 612), ontre tãto 455.3, 531.3, 773.11, 847.11, entre tanto 764.4 (ms. entranto ), ontre tanto que 314.6 " - o plazo era", 341.56 " - ysto ordinarõ" 677.27, ontre tãto que 334.14 " - elles forom seu camino", 339.14 " - lles este mandado enviou dizer", 341.45 " - ficaria elle y", 807.30, 844.11 (c. 576). Véase ONTRE.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
entre seu coraçon
para sí; to himself: dezia entre seu coraçon. este caualeyro he nossa chaga et nosso cofondemento, I 352.26.
entre
prep. prep. entre; between: a terra esta entre o mar et o çeo, II 125.18, I 102.12. Cf. ontre.
por entre
prep. prep. entre; among: por entre todos polidamas foy moy boo et sofreu moyto aquela uez, I 322.5.

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
antre
entre
ontre
prep.: prep.: entre: 185.28 che mandarei a cabeça d'antr'os teus ombros toller. Cf. entre, ontre.
entre
entretanto
antre
ontre
prep prep.: 65.150 fez-lle sa cama ben entre dous cantos; 193.51 entre mi e as aguas pos com'en guisa de pano; 245.15 Entre Doir'e Mynn' ; 267.15 || 30.16 Tal foi el meter entre nos e ssi / e deu por avogada; 411.95 será avogada / Entre Deus e as gentes || 60.2 do departimento que á entre Av'e Eva || 14.16 Entr'aqueles bõos frades avia un frad'atal; 57.71, 79.28, 91.7 dizer-vos quero / entr'estes miragres seus / outro mui grand'; 404.35 Entr'as molleres bẽeita es tu || 254.22 muit'entre ssi falavan; 419.60 Enquant'eles en esto falavan entre ssi || 48.27 entre ssi acord'ouveron de lle non daren en nada || 69.32 entre ssi disse; 281.15 diss'un dia entre ssi || entretanto adv.: 159.12 entre tanto foron aa Virgen rogar. Cf. antre, ontre.
ontre
antre
entre
prep prep.: entre: 205.2 u siia en hũa torre ontre duas amẽas; 225.29 ontr'o coir'e carne ya aquel bestigo astroso; 332.18 hũa omagen que ten seu Fillo... ontre seus braços; 345.23, 368.31 || 5.70 falaron ontre si / que jouvessen con ela per força; 35.2 como a ymagen de Santa Maria falou en testimonio ontr'o crischão e o judeu; 43.18 Santa Maria rogaron / que podessen aver fillo ontr'el e ssa conpanneira; 115.51 poseron / de tẽer castidade... ontre si noit'e dia; 194.27 que o degolassen ontre ssi o acordaron; 198.13 o demo, de mal chẽo, meteu ontr'eles tal sanna, / que por sse mataren todos foron mui corrend'armados; 277.11 atal preito poseron / ontre ssi que correr fossen o Algarv' || 1.32 foy-o... apousentar / ontre bestias d'arada; 4.12 ontr'os crischãos liya / na escol'; 15.110 en terra morto o deitou / ontr'os seus todos; 17.30 E ontr'o al que soub'adevỹar, / foy o feito da dona mesturar; 38.30 ontr'os malaventurados / ouv'y un que começou a perder; 78.15 Ontr'os outros bẽes muitos que el fazia, / mais que outra ren amava Santa Maria ; 176.7 un crischão que foi ontr'eles caer / en cativo; 193.12 porque soo entrara ontr'aquela conpania, / penssaron que o matassen || 46.37 fillava-ss'a dizer / ontre ssi (para si) || ontre tanto : entretanto: 18.73 || d'ontre : 33.10 tirar / o fui ben d'ontre trezentos; 169.45 que tolless'a eigreja d'ontr'eles; 174.20 Mas tan gran door end'ouve, que sse sayu d'ontr'a gente; 342.1 Como Santa Maria fez parecer a sa omage d'ontre hũas pedras marmores que asserravan || per ontre : 245.76 (F) levou-o per ontr'eles. Cf. antre, entre.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
entre
prep. prep. entre; between, among: a fala et palauras que ouverom entre anbos veẽo en tal maneyra, 20.12, 12.10, 49.12.

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Índice toponímico].
Entre Carreyras
: 1143, 1149.
Entre as Rribas
: 2259, 2301.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
entre
ontre
untre
prep., .- prep., 'entre'. Del latín ĬNTER; a. 1253-54 "sabiades que pleito este entre o abade" (12.11); a. 1258-61, 34.26, 40.14; a. 1265, 49.11. A veces aparece unida al pronombre personal, a. 1253-54 "et o juyz de Garauaes julgou entreles" (14.5); a. 1265 "et entrela de Johan Baffua e a de Johan Follia" (49.11-12). También se documentan las formas ontre, untre, que plantean problemas en cuanto a su evolución: C. Michaëlis Gloss. CA pensaba en una influencia de CONTRA; J. Corominas DCELC apuntó la posibilidad de un cruce con el suevo o gótico UNDAR 'debajo, entre'; R. Lorenzo Cr. Gal. opina que en parte ha influido la nasal en el cambio de timbre de la vocal; a. 1262 "e ontre nos ande senpre bõa fe" (48.14); a. 1275 "fazemos untre nos preyto et prazo forte" (70.7).

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
ontre
entre
prep. .- prep. " entre". a) expresa la situación o el estado en medio de dos o más cosas o acciones. 2.2 "Et ontre aqueles dineiros andaua hũa saeta que ofereçera cõ aqueles dineiros"; 21.7 "Et este [...] ontre os outros apostolos"; 21.10 "Et este foy o primeiro que ontre todo los outros apostolos diso misa"; 22.3 "derõlle os apostolos por onrra que disese misa ontre eles"; 31.15 "que morou por grã tenpo ontre eles"; 38.11 "et mãdou deytar sortes ontre dous et dous"; 41.13 "ontre todo los outros maes de que se [o]s de dentro mais agraveauã"; 65.7 "y seera moy grã cõtenda ontre ti et tous cõpaneiros"; 70.6 "Sabede que o Apostolo glorioso ontre todo los outros apostolos"; 71.13 "vio hũu camino d' estrelas [...] et ya por ontre Alamana et Ytalia et por ontre França et Aquita[n]ia"; 84.8 "fez outra igleia de Santiago en Paris ontre o rrio da Sena et o Monte dos Marteres"; 99.8 "et meteu paz ontre os que aviã omezio"; 106.4 "et escolleu a nosa jente dos cristiãos ontre todo los outros"; 126.10 "estauã todos ajũtados et tinã ontre si hũa carreta"; 127.3 "Et rrei Calrros [...] entrou ontre as azes dos mouros dando moy grãdes feridas"; 130.15; 131.3,6,14,16; 137.6; 141.7; 142.1,4; 151.3,4; 155.1; 157.2; 158.8; 163.6; 184.4; 195.6; 196.1; 217.1; 227.23; 228.6. D' ONTRE , 25.8 "Este rresurgeu d' ontre os mortos"; 25.12 "provou ante nos que rresurgira d' ontre os mortos"; 28.3 "Tiremos o Justo d' ontre nos ca nõ he proveytoso"; 87.9 "leuarõno logo viuo et saão d' ontre todos"; 124.15 "Nõ foy soo o fillo de Deus que rresurgio d' ontre os mortos"; 148.5; 225.2 "hũa nuve moy crara et çercoume et tomoume ben d' ontre todos". ENTRE, 97.1 "et fazẽdo en hũus prados entre o castelo [...] et a v[i]la"; 113.5 "Et despois que os mouros virõ que se os seus vençiã, jũtarõse todos et meterõ entre si Aigulando".
____ b) expresa reciprocidad. 49.5 "et fillarõ anbos ontre si cõpana"; 87.6 "et todo los da oste marauillarõse moyto et falando ontre sy de tã grã cousa..."; 104.10 "Et ali poserõ tregoa ontre sy"; 108.4 "Et asi foy ontre eles outorgada"; 109.6 "Et desi poserõ ontre si tregoa"; 110.3 "poserõ tregoa ontre si"; 120.6; 125.13 "ouuerõ cõsello ontre si de os agardar et de lidar cõ eles"; 126.12 "Et aviã ontre si de custume, que nĩhũu nõ fogise"; 130.11 "quando os apostolos partirõ ontre si as prouĩçias do mũdo"; 176.9 "fezerõ ontre si pleito que..."; 176.10 "Et outorgado este pleito ontre eles para esto gardar"; 228.13 "forõ espantados et moy toruados et diserõ ontre si". ENTRE, 104.12 " Calrros et Aigolando pois que ouverõ tregoa entre si"; 119.13 "Et poserõ entre si que se chegasen en outro dia a lidar sen caualos et sen lanças"; 195.4 "duas çidades en Italia aviã descordia entre si".
________ c) " dentro de, en lo interior". 11.5 "et dixe asi ontre mĩ cõ grã medo et cõ grã sospiro"; 197.1 "Trres caualeiros [...] poserõ ontre si en sua voõtade de yr en rromaria a Santiago, et fezerõno asi"; 229.2 "Logo que elles esto oyrõ, entrou odio ontre eles et diserõ: -Matemos os apostolos".

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
entre
hontre
ontre
prep. prep. 1. "Entre". Indica localización espacial ou temporal con respecto a dous ou máis puntos que se indican, situados un a cada lado, en contacto ou a distancia.
____ entre (7): "o outro pedaço (...) que jas entre o rrego da fonte e a leira da pedra" 758, 1568, 2033, 2255, "vay a cõgostra entre hũa e a outra" 2924, 2926, "segundo está entre marcos" 2928.
________ 1.1. Pode entrar en correlación coa prep. por.
________ por entre (1): "vjna por entre as cortinas" 2910.
________ 2. "Entre". Expresa relacións de reciprocidade.
________ entre (8): "pleitos e cõtendas que entre / eles sõ" 351, 476, 563, 674, 793, 828, "manẽconjas e rroýdos que entre eles erã" 2058, 2121; ontre (1): "damos todo noso poder que determjnẽ ontre / nós todo o que por dereyto acharẽ" 2614; hontre (1): "pl[e]yto e contenda e debate que hontre nós era" 2608.
________ 2.1. "Entre". Con substantivos que expresan determinados actos xurídicos ou negociais, introduce os participantes neles.
________ entre (12): "Seguro entre Gomes de Cortinas / e Fernã Gonçalues de Corvillón" 76, 78, 85, 97, "Partiçón entre Rroý Mariño e Johán / Chacõ" 98, 124, "Abdiẽçia entre Pero Peliteyro e Rroý Martíns" 185, 236, 408, "o qual / dito seguro poso entre eles o dito señor Sueyro Gomes" 618, 2065, 2131; ontre (1): "Seguro ontre os ditos por Sueyro Gomes" 250.
________ 2.1.1. Pode entrar en correlación coa prep. de.
________ d' entre (1): "outros testi[moy]os e abtos d' entre / el e os da freigresja" 316.
____adv. 3.1. Loc. adv., entre tanto, "entre tanto, mentres".
____ entre tãto (1): "que lle dese o traslado de todo / o que presẽtara e fesera o dito dõ abade para faser e rresponder o que lle cõprise, / e que entre tãto que nõ cõsẽtía ẽno que o dito dõ abade avía feyto" 2487.
____Conx. 3.2. Conx. temporal, entre tanto que "mentres que".
____ entre tãto que (1): "vós avedes de aproueytar do enxjdo da parte d' arriba fasta o valo da vjña, entre / tãto que nõ for menester por allý rrúa ou camjño" 1983.
________ Do lat. ĭnter. A evolución para entre é a normal, pero para ontre é estraña. Michaëlis Lições pensou na influencia de contra, e Corominas na posibilidade dun cruce co gót. ou suevo undar "debaixo", "entre" (DCECH). Ademais pode haber influencia da nasal (cf. somana). A forma ontre atéstase especialmente en textos galegos dos séc. XIII-XV: desde 1214, e tamén nas CSM. Máis usual en port. arcaico, e ás veces en gal., foi antre, coñecida desde o XII e usada ata o XVI; tamén aparece hoxe dialectalmente en gal. e en port. A forma mod. entre desde o séc. XII-XIII (Lorenzo Crónica s.v. ontre). Nos textos de Montederramo conviven as formas entre desde 1264, ĩtre en 1270 e ontre desde 1282 (Martínez Montederramo s.v.).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL