logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra fondo como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.11 Rows
- Número de acepcións atopadas: 11.
- Distribución por dicionarios: CRÓNICA XERAL (2), CRÓNICA TROIANA (3), CRÓNICA XERAL (1), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), HISTORIA TROIANA (2), MIRAGRES DE SANTIAGO (1).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
fondo
fundo
sust. sust. 'fondo, parte extrema o última, suelo' , del lat. FŬNDŬS (REW 3585). Dos veces: 129.98 "o altar... dela çima ata o - ", 221.6 "que he en - de Galiza" ('en el extremo' ). Se documenta desde el XIII: CSM 193.3 "sobelos fondos do mar", 249.2 "caeu de cima en fondo"; Gal. Estoria "et em fondo da arca outra" (37.14); Cr. Troyana "et derribada ata fondo" (I, 126.17), "et rrasgauao ata fondo da çinta" (I, 357.12); a. 1360 "et en fondo eno rio da Cortina... et parte en fondo con hua leira" (Duro p. 207); Miragres "caeu... ẽno fondo do mar" (184); Aves "o de cima juntasse con o de ffondo" (p. 54.24); III Livro de Linhagens "e Deus uos quis bem porque nõ deceu a fondo" (Crest. Arc. 57); Nunes Contr. "viindo de cima do poço pera fondo" (RL XXVII, 41); a. 1450 "por fondo" (Leite T. Arc. 111.19). Cfr. ya en 1077 "et in amplo in cima XI passales et in fomdo IIIIor passales" (PMH Diplom. 330); a. 1143 "necnon hereditatem de fondo de uilla" (Ferreiro IV, Apénd. 34). Es la forma más general del gall. (la única de Valladares ), pero se conoce también fundo, que es la forma port.: a. 1253-1254 "et razoen ante uos et ueedo o juyzo et as cartas et o preyto todo como andou de fundo" (CDGH 183); a. 1265 "muitos homéés bõos que hy stauan presentes os quaes iazen scritos e nomeados in fundo desta carta" (Portel 22); Cr. 1344 "de cima ataa o fundo" (III, 69); Orto Esposo "o beiço de fundo" (101.4); Soliloquio "e mediste o fundo dos abyssos" (59.24), etc. Véase Morais. Cfr. A FONDO.
fondo
adj. adj. 'hondo' . Debe tratarse de una adjetivación del sust. FONDO (Cornu Gram. § 108 y Corominas DCELC II, 936-937 creen que sale de PROFŬNDUS, a través de un preliterario *perfondo, entendido per como aumentativo; pero esto no es convincente). Dos veces: fondas 381.5 "as carcauas que erã muy - " (id. 782.30). Es la forma gall. desde el s. XIII: CSM 25.98 "no porto das aguas mui fondas", 58.31 "un poço... estreit' e fond'e mais negro ca pez", 227.35 "en un carcer deitar fond'e tẽevroso"; Cr. Troyana "os fondamentos que eran moy anchos et moy fondos so terra" (I, 109.10), "hũ rrio que auia a agoa muy fonda" (II, 151.4), etc. También se conoce en textos ports. del XIV: Nunes Contr. "mostroumi huũ poço muy fondo", "o poço era fondo bẽ de mil pees", "logar que era aĩda mais fondo" (RL XXVII, 41); Graal "uũ vale fondo" (I, 381), "a ponte era alta e a agua fonda" (II, 140). Desde el XVI en port. se dice fundo (ejs. en Morais ).

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
fondo
m. [m.] tierra, suelo; ground: sera destroyda et cofonduda toda troya para senpre et derribada ata fondo, I 126.17, II 167.18.
fondo
m. [m.] parte extrema o última; bottom: lançaua as mãos en hun brial... et rrasgauao ata fondo da çinta, I 357.12, II 219.10.
fondo
adx. adj. {adx.} bajo, profundo; deep, low: os fondamentos que eran moy anchos et moy fondos so terra, I 109.10, II 151.4.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
a fondo
afundo
'abajo, para abajo, hacia abajo ' , de fondo. Dos veces: a fondo 428.8-9 "en guisa que se lle ya o sangue pelas pernas - ", a fõdo 381.8 "dela villa - ". Se documenta en el s. XIII por primera vez: a. 1282 "et cõmo sal açima adereyto ao outro marco que esta na cabeça da valada... et cõmo sal áá mamoa da Regalada et cõmo sal affondo ao porto do Salguero" (Salazar 83.10); CSM 215.51 "e tan toste a deitaron en ũu peego redondo; / mas non quis santa Maria per ren que sse foss' afondo". Todavía en el XIV-XV: Nunes Contr. "entrou no rio... e foi-sse afondo" (RL XXVII, 41); Miragres "sen aquela que se depondoraua de la fiuela afondo" (p. 134). La forma más moderna afundo es también del s. XIII (Machado, DELP1 1046a, en el XV): a. 1265 "e das testemonias que afundo desta carta sũ scritas" (Salazar 51.5). En el XV: Frades Menores "quebrou a corda e o dito moço caio afundo e trouxeromno morto" (I, 382); Vita Chr. "dali afundo" (pról., 6d, 53), "envia-te daqui afundo" (22, 76a, 853). Todavía se halla en Gil Vicente (ej. citado en Morais ), pero ya Nunes de Leão (a fines del s. XVI) la consideraba como voz antigua (Origem4 p. 300). No existe en gall. moderno (registrada como antigua en el DRAG y en E. Rodríguez como palabra viva; falta en Franco Grande, Carré, Cuveiro y Valladares ). Documentación medieval en Elucidário (ed. Fiúza) p. 257ab.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{fondo
fundo}
subst. .- FUNDO (1046a: subst. 1265; adj. XVI, a fundo XV, fondo XIV): a. 1077 "in amplo in cima XI passales et in fomdo IIIIor passales" (PMH Diplom. 330); 1143 "necnon hereditatem de fondo de uilla" (Ferreiro IV, 34.27); CSM 25 "das aguas mui fondas" (98); 35 "de fond' a cima fendeu" (85); 58 "estreit' e fondo" (31); c. 215 "que sse foss' a fondo" (5) etc.; 1253-1254? "todo como andou de fundo" (Salazar 14.12); 1265 "das testemonias que a fundo desta carta sũ scritas" (id. 51.5).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
fondo
adx adj. {adx.}: fundo: 25.98 aguas mui fondas; 58.31, 102.42, 119.37 un poço fond'e negro; 227.35 un carcer... fond'e tẽevroso || s. m.: 193.3 Sobelos fondos do mar e nas alturas da terra; 236.19; 252.3 eno fondo da terra; 383.4, 339.22 hũa nave... pelo fondo s'abriu / assi que muita d'agua foi coller || a fondo : 215.51 a deitaron en ũn peego redondo; / mas non quis Santa Maria per que sse foss'a fondo || de fondo : 351.38 Vamos catar a cuba e tiremo-ll'o tapon / mais de ffond'; 358.20 sacárono de fondo / de terra || per fondo : 383.52 passou-a / beens per fondo da agua so a nave || de cima en fondo : 241.2 caeu de cima dũa muit'alta pena en fondo; 249.2 caeu de cima en fondo || de fond'a cima : 35.85 a (galea) do almirallo de fond'a cima fendeu; 78.61 aquel ome era o que a mezcra feita / ouvera e toda de fond'a çima treita (inteiramente, do principio ao fim).

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
fondo
m. [m.] fondo; bottom: uolueo as eruas todas cõ ella de çima ata fondo, 32.18, 343.21, 355.11.
fondo
adx. adj. {adx.} hondo; deep: hũa agoa que ya estreyta et moy alta et fonda, 23.43.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
fondo
subst. .- subst. " fondo, parte inferior". 23.9 "Et aquel home sobio logo ẽno lugar alto hu Santiago estaua preegãdo et lançoo en fondo"; 27.7 "vaamos a el ali hu el se, et derribemolo en fondo"; 57.3 "nõ quedaua de [...] et de o alançar ẽno fondo do rrio"; 184.5 "caeu ontre anba las naues ẽno fondo do mar"; 184.10; 191.10. // " parte inferior, base". 82.10 "Et aquel ydalo esta ẽna rribeira do mar en vn penedo antigo, sobre la terra, moy bẽ laurado [...]; et en fondo he moyto ancho et cadrado et ençima estreyto". // A FONDO , 134.1 "que se depondoraua de la fiuela a fondo". // POR FONDO , 97.6 "Et d' este miragre que virõ erã moi ledos, et entõ tallarõ as lanças por fondo". // DE ÇIMA EN FONDO , 28.8 "derribarõno de çima do tẽple en fondo"; 182.6 "Et sabe que o teu ospede falso [...] que caera de çima de seu sobrado en fondo et mor[r]era maa morte".




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL