M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456]. |
---|
formal
| subst. |
.- subst. 'parede dunha casa sen rematar' ou tamén se pode tratar dun 'casal deshabitado'. Formal, 26.95, 97 (1412) "hũu quinõ que tijna ẽna eyra ẽno Curral et ias eno formal que foy do casal (...) jtem em Mynortos ha Sancha Eanes hũu formal de casa". Formaaes, 63.12 (1487) "vos vendo tódoslos herdamentos, casas, casares, formaaes, eyras, cortiñas, herdades labradías e montesías, prados". Formaas, 16.10 (1397) "casares et eixidos et eiras et formaas, a mõtes et a fontes". Formaes, 17.11 (1397) "todas quantas herdades et chantados, casas et casares et vyna et eixidos e eiras et formaes, a mõtes et a fontes"; 20.10 (1403) "casares, eixidos, eiras et formaes"; 21.10 (1403) "et casares, eixidos, eiras et formaes, a mõtes et a fontes". |
F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711]. |
---|
formal
| adx. |
adx. 1. "Formal, legalizado, dise dos terreos que reúnen as condicións legais para construír ou cultivar neles". |
____ | |
formal (3): "a mjña casa, que agora está formal" 1524, "hũa súa / casa, que agora estaua formal" 1555, "faço foro da dita casa formal suso marcada" 1563. |
____ | m. |
m. 2. "Lugar legal de construcción ou cultivo". |
____ | |
formal (6): "Traspasamento que feso Tereyia Ares a Garçía Mjgés / do formal do notario Gomes de Nemãcos" 190, "Foro que feso o dito Sueyro Gomes / ao dito Garçía Mjgés do dito formal" 195, "vos poño ẽn jur, señorío e posesiõ da dita casa / e formal" 1537, "oýra diser / a seu padre que era de Sã Justo hũu formal sobre que ela [a casa] se / leuãtou" 2679, "teẽ seu fillo, Rroy Gomes, hũu formal feyta corte ẽno seu quinteyro, donde el bjue, que he a dita corte do dito moesteyro" 2826, "oýra diser que aquele / formal de casa cõ seus saýdos, que Áluaro do Allo vendeu a Pero Paas, que está sobre la fõte, pegado / cõ a vjna, jũto das de Pero Paas, que a aforara Fernando do Rrío ao moesteyro de Sã Justo por hũu par de aves" 2837. |
____ | ____ |
Der. de forma (vid.). Corominas explica a derivación: "En ciertos usos locales y antiguos el gall.-port. formal sustantivado, además de aplicarse a ciertos predios enfitéuticos y sus documentos acreditativos, se generaliza hasta designar un sitio de residencia, la zona de cierto tipo de cultivo o lugar de asiento de tal o cual objeto poseído (v. los datos en Elucidário, Morais y Figueiredo). Así se halla en documentos pontevedreses de 1387 y 1469: "estando en un formal e eixido que foi casa", "o dito forno estivo formal e fondamento a sesego dêl", "la meadade de aquel formal e exido". No hai que dudar de esta substantivación, pues el minhoto formalidade también vale 'quinhão de terra em partilha'. Se trata del *territorium formale de algo en un sentido paralelo al de fondamento que le acompaña en la segunda de las citas que he dado: 'lo bien fundado', 'lo formal', rigurosamente paralelos, se vuelven 'asiento legal de construcción o cultivo'" (DCECH s.v. forma). Documéntase en textos portugueses desde 1111 "illo linare que iace inter illo voso formal X passales in longo", e en textos galegos desde 1364: "herdades, casas, aruores et formaes" (Lorenzo Cronologia s.v.). |