logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra natura como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.9 Rows
- Número de acepcións atopadas: 9.
- Distribución por dicionarios: CANCIONEIRO DA AJUDA (1), CRÓNICA XERAL (1), CRÓNICA TROIANA (3), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), CANTIGAS DE ESCARNHO (1), HISTORIA TROIANA (2).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
natura
(natūra): 8995 termo jurídico, culto portanto, que designa o direito de algum nobre a receber alimentos (Naturalien) de qualquer mosteiro, fundado por êle ou por seus ascendentes: comedoria. Cfr. natureza, no sentido de pátria, numa das cantigas, atribuídas a Cristovão Falcão e publicadas na Rev. Lus. IV, 153 {Dias Fragm. Cancioneiro}.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
natura
'naturaleza, linaje, casta, esencia de las cosas' , del lat. NATŪRA. Formas: natura 130.123 "queres que seiamos nos et nossa - sempre seruos", 220.46 "que am aquella - de pareçer", 236.61 "pecastes malamente contra Deus et contra - ", 249.13 "os outros de sua - a que diziã castrados", 657.27 "saluo ende que llj enfraqueçeu a - que se nõ podia mandar ena cama", 777.16 "toda creatura reuerte aa sua - ", 820.14 (c. 551) "da - que llj pos N. S. Deus", naturas 210.6 "os fisicos et os outros sabedores das - ", 694.4 "era muy sabio en estremonias et en - ". Desde el XIII: CSM 15.37 "que sei o que en natura jaz", 29.24 "que é sennor das naturas", 91.27 "era de tal natura / aquel mal", etc. (Mettmann Gloss. CSM 203); Afonso Fernandez Cubel (1143, 1610) "en outra parte tolheu mh as naturas" (8) (es un derecho del que habla Viterbo en Elucidário ); Roi Gomez de Briteiros (B 1543) "ca lhi foron queimar / en sa natura ia hunha uegada" (4) ('órganos genitales' ); Estevan Faian (B 1561) "ca as gentes son / de tal natura" (13); D. Pedro de Portugal (V 1040) "natura das animalhas... as que som dũa natura / iuntans' a certas sazoes" (1, 9); a. 1274 "todolos gaados de qual natura quer que seian" (Portel 113); Gal. Estoria "que asi o manda a natura poderosa" (184.36); Cr. 1344 "pecastes malamẽte contra Deus e contra natura" (III, 205); Cr. Troyana "aruores de moytas naturas" (I, 97.13 'clase, especie' ); Cativo Monge "e bem semelhaua que era de sua natura per linhaiem e per natura" (BF I, 138.9-10). Cfr. C. Michaëlis Gloss. CA p. 59; Magne Demanda Graal III, s.v. y Morais. Hoy aparece como cultismo, pues normalmente se usa natureza. En gall. sigue siendo pop. la acepción 'partes pudendas de la hembra, matriz de los animales' . En cast. desde el Cid.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
natura
f. f. tipo, género, clase; type, kind, sort: huus lugares moyto espessos de ortas et de aruores de moytas naturas, I 97.13, I 111.29, I 183.25.
natura
f. f. modo, manera; way, manner, method: eran obrados por tal natura que pareçia en elles todas las colores quando lles o ssol daua, I 173.26.
natura
f. f. naturaleza; nature: Eytor seu fillo foy mays ardido de todos seus yrmãos... Et segundo como diz dayres de quantos en essa sazon ouuo nen ante nen depoys en este obrou mays a natura para o ennobreçer, I 155.25.

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
natura
s. f s. f.: natureza, qualidade, espécie, constituição física: 15.37 sei o que en natura jaz; 29.24 devemos creer / que é Sennor das naturas; 40.8 concebiste / mui contra natura; 65.117 se el non é ben louco de natura; 115.245 vossa natura / non endura / muito fame nen sede; 149.11 tod'esto que é sobre natura || 15.146 este feit'é de tal natura / que dev'om'en seer sabedor; 91.27 era de tal natura / aquel mal; 194.20 dessa natura mesma levou sig'un conpanneiro; 219.22 Outras ystorias muitas en aquel marmor fazer / mandou de muitas naturas; 342.6 en fegurar as cousas da fegura que og'an / nen d'outras naturas muitas || o sexo: 26 (M) Como o romeu cortou ssa natura; 336.2 Com'o cavaleiro que era luxurioso, per rogo que fezo a Santa Maria, ouve cambiada a natura que sol depois nunca por tal preito catou.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
natura
= natureza, qualidade, espécie: {Estevan Faian} as gentes son / de tal natura, se Deus mi pardon, / que non querran i su vós guarecer 127.13; 327.16. || Órgão sexual: {Roi Gomez de Briteiros} quer queimar, ca lhi foron queimar / en sa natura já ũa vegada 408.4; 285.20.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
natura
f. f. manera, modo; manner, way: eram oblados por tal natura que paresçiam em elles todos los colores que som ẽno mũdo quando lles o sol daua, 110.13.
natura
f. f. naturaleza; nature: começarõ a cavar a terra cõ os pees, cõmo he natura dos touros, 24.22, 49.38, 280.34.




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL