logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra nome como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.18 Rows
- Número de acepcións atopadas: 16.
- Distribución por dicionarios: CANCIONEIRO DA AJUDA (1), CONCELLO DE NOIA (4), CRÓNICA XERAL (1), CRÓNICA TROIANA (1), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (1), LIBRO DE NOTAS (5).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
nome
(nōmen): 8902, 8936; ({Pero Velho de Taveiros} põer nome a alguem).

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
nome
nume
subst. subst. 'nome'. 1.- poñe-lo nome, 'asinar, firmar', poñe-lo nome unha persoa pola súa man ó pe dun documento para darlle autenticidade e para obrigarse ó que nel se di. Nome, "en este trallado poño meu nome et synal, que tal he. Johán Díaz, notario" 1.35 (1332); "presente foy a esto et conffirmo et meu nome et seu sinal y poño, que tal he. SIGNO" 2.39 (1341); "escryuí et conffermey et meu nome et ssynal y poño, que tal he. SINAL" 3.30 (1342); "presente ffoy a esto et confirmo et meu nome et seu sinal y poño, que tal he. SIGNO" 4.38 (1343); "et meu nome et o synal do dito notario y poño, que tal he" 5.33 (1345); "a estto foýn presente et escriuín et meu nome et ssjnall posy, do dito notario" 6.27 (1373); "a esto presente foy et meu nome et sinal y poio, que atal he. SIGNO, Bẽeyto Martís, notario" 7.28 (1376). Nume, "et aquí meu nume et signal puge, que tal he" 32.128 (1419). Nomes, "vn alualá de enpeño firmado de uosos nomes et de çertos testigos" 63.28 (1487).
____adv. 2.- ẽno nome de Deus, loc. adv. 'especie de rogo no que se implora axuda a Deus ou ós santos cando se comenza algunha cousa'. Nome, "Ẽno nome de Deus, amẽ" 8.1 (1381); "forõ presentes: os sobreditos. Ẽno nome de Deus, amẽ. Esta he a herdade que" 26.27 (1412).
________ 3.- en nome de, mod. adv. 'en nome de, en representación de'. Nome, "que eu por mỉ, et en nome dos ditos meus fyllos et de cada hũu delles et súas uoses" 8.34 (1381); "que aforades por uós et em nome de Dominga Eanes, dita Franqua, uossa moller" 10.22 (1390); "em voso nome a mỉ dou et pagou Pero Ares, clérigo" 12.13 (1394); "em nome de Rroy Gonçalues de Bryõ, que he couteyro" 14.16 (1395); "o dito Afonso Gonçalues, juíz, em nome do dito Rroy Gonçalues de Bryõ" 14.19 (1395); "faço por mỉ et en nome de myña moller, María Oanes" 15.5 (1395); "per mỉ nẽ per outro em meu nome, so pena de mill morauidís que vos peyte" 24.128 (1407); "presente soo, que faço por mỉ et en nome de meu yrmão, Ares de Giande, et por mỉas vozes" 29.5 (1415); "presente soo, que faço por mỉ et en nome de mỉa moller, Eluyra Ares" 29.10 (1415). Nume, "que as teña et vse por vós et em voso nume" 12.24 (1394).
____ 'sinal, mostra, proba'. Nome, "por pena o dobro da dita quantía por nome de jnterese, et a qual pena pagada ou nõ" 9.33 (1385); "morauidís que vos peyte por pena en nome de ynterese, se o así nõ touer et conplyr" 12.26 (1394); "peyte aa outra parte que o conprir et agardar, por nome de pena quinẽtos morauidís" 22.30 (1403); "aforamos et damos por foro et em nome de foro para todo senpre a vós, Juã Eanjs" 38.11 (1435); "vos peyte et page por pena et en nome de ynterese" 48.30 (1455); "açensuamos et damos en çenso et por nome de çenso perpetuo a vós, Gomes Gonçalues" 65.9 (1494). Hai 121 ocorrencias vid. o listado s.v. nome.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
nume
nome
nume
nome
aver nome
'nombre' , de una forma *NŌMĬNEM, en lugar del neutro NŌMEN (REW 5949). Presenta una evolución extraña, que está en relación con el verbo NUMEAR y es paralela a munge, munja. Formas: nume 3.9, 4.26,31, 7.30, 15.33, 16.11, 18.32, 20.10, 21.38, 23.12, 25.6, 26.32,36 (2 v.),41,42, 27.4, 28.40, 30.24 (3 v.),25, 32.16, 34.6, 35.11, 37.42,60,61, 38.6, 40.38, 46.82, 48.40, 51.15, 52.7, 54.25, 55.2,8,14,17, 57.58, 58.8, 62.12, 64.12, 65.8 (c. 43), 66.16, 67.12,13, 69.22, 73.18 (2 v.), 74.21, 75.8 (c. 52), 76.12 (c. 52), 77.18, 80.9,10, 82.15 (c. 57), 86.29,31, 87.6, 91.20, 103.7, 104,11, 106.40, 118.7, 120.27, 123.6, 124.36, 125.21, 156.11, 161.13, 166.9,17, 171.4, 172.9,16-17,20, 173.26,27, 175.6 (c. 111), 176.12, 202.83, 203.15, 206.14, 207.10, 208.17,18, 224.11, 228.13, 232.38 (2 v.),41 (2 v.), 233.7, 235.46, 237.6, 238.46, 241.57, 246.66, 250,9, 251.5,22, 253.47, 254.81, 260.8,20, 261.46, 265.22, 266.18,27, 268.56,3, 278.45, 279.47, 280.75, 285.6 (c. 167), 289.9,14, 291.53, 293.23, 295.21,28, 298.54, 308.8, 309,17,35, 318.42, 328.4 (c. 191), 329.14,20, 337.48, 345.32, 346.14, 362.30, 375.7 (c. 230), 399.16, 406.4, 407.5,11, 423.11, 424.2, 429.18, 441.3, 445.6, 463.43, 465.31, 468.13,16-17, 476.6 (c. 316), 478.30,31 (2 v.), 480.25, 501,13, 506.11 (c. 340), 533.3, 541.31, 542.3 (c. 372), 559.22, 563.5, 565.13, 568.47, 569.7, 571.20, 587.4, 591.10, 605.19, 613.11, 622.18, 631.19, 632.27, 641.21,26, 645.75, 648.6, 650.16, 652.4,11, 653.25,26,37, 673.4,5,6, 677.3, 679.19, 689.11, 690.22,38,39, 691.4, 694.3,7,9, 695.24, 697.3, 700.43, 706.30,32, 718.11,13, 722.6, 727.14, 730.22, 734.26, 742.50, 746.20, 770.30, 786.33-34, 792.20, 802.39,43, 803.72, 804.93, 813.225, 814.255, 816.57, 818.13, 837.8, 841.6, 889.17, 892.58, 900.12,15, 901,33,35, 902.87, numes 16.12 "forõ estes per - ", 17.15, 60.10, 73.10,13, 113.50, 293.13, 428.24, 476.4 (c. 316), 524.6, 617.32 "os que de suso oystes per - ", 809.116, 819.53,54, 827.13, 828.28. En una ocasión nome 903.96 (también es frecuente nome o nom̃e en el ms. A1). La expresión más corriente es auer nume 'llamarse' . La forma nume en textos de los ss. XIII-XV: Fuero Real "e del leuã nume" (p. 34.251); Gil Perez Conde (B 1516) "nen seus numes non os conhosco" (5); Fernan Paez de Talamancos (941, 1334) "vosso nume uos dira... ar auede nume saqu' e sera ben... vosso nome uos dira" (5,9,11); Fragm. Tristán "et o hũu auya nume Br." (p. 47), "¡no nume de Deus!" (p. 56; cfr. nota 211); a. 1409 "que escriuyse aqui seu nume e synall... aqui meu nomen" (Baiona, en BCMO XII, 116). La grafía normal nome desde el XIII: a. 1214 "eno nome de Deus" (Test. Afonso II, 258); a. 1260 "in nome de Deus amen" (Salazar 28.1); a. 1265 "ino nome de Deus" (id. 49.5); CSM 5.7 "per nome Beatriz"; Gal. Estoria "et poseronlle nome Caym" (9.21); Cr. Troyana "ouue nome Ector" (I, 107.30); Miragres "pregũtoulle cõmo avia nome, et el diso que avia nome Rrulã" (p. 121). Es muy corriente la expresión aver nome 'llamarse' en textos medievales. En cast. nombre desde el Cid (Pidal Cid p. 769-770).

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
nome
m. [m.] nombre; name: o primeyro fillo ouuo nome ector, I 107.30, I 100.16.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{nome
nume}
.- NOME (1589b: 1270): 1214 "en o nome de Deus" (Test. Afonso II, 258); 1260 "in nome de deus" (Salazar 28.1); Fuero Real "e del leuã nume" (I, 251); Fernan Paez de Talamancos (941, 1334) "vosso nume... auede nume saqu' e sera ben" (5.9), etc.

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
nome
s. m s. m.: 8.12 Un jograr, de que seu nome era Pedro de Sigrar ; 21.40 Sennor, que de madre nome me deste; 36.17 os santos todos a rogar se fillaron, chamando / por seus nomes cada ũu deles; 44.33 sempr'andarei / pregõando teu nome || 27.63 aquela eigreja... que foi a primeira que sse nunca fez / en seu nome dela; 52.12 un'igreja... feita no nome da Madre do alto Rei || aver nome : 125.124 o bispo, que nom'avia Don Fiiz || aver por nome : 13.7 dun mui malfeitor ladron / que Elbo por nom'avia || per nome : 5.7 Enperadriz / de Roma... per nome Beatriz ; 22.13 un lavrador... per nome Mateus ; 144.37 un conpadre seu / crerig'avia, per nome Matheu .

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
nome
subst., .- subst., 'nombre'. Del latín NŌMĬNEM; a. 1260 "In nome de Deus amen" (28.1), 29.4; a. 1265, 49.5; a. 1269, 55.1; a. 1271, 62.9; a. 1273, 64.2; a. 1274, 65.9; a. 1275, 67.1, 68.14, 70.4.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
nome
subst. .- subst. " nombre". 3.3 "chamey Santiago et en chamãdo o nome del sayome a seeta"; 9.1 "et vina deitã[d]o as maãos ẽnos cabelos [...] et chamãdome por nome"; 19.7 "Et Jacobus he nome abrayquo"; 48.3 "Et despois que o moço naçeu et a madre tomou o seu nome et o de seu padre"; 48.4 "et posolle nome Pilatus"; 63.11 "indo por lo camino chamo[o] por nome hũa monja santa"; 63.13 "et o [a]bade quando se oyo chamar por nome ouve moy grã medo"; 73.9; 74.3; 103.5; 121.10; 143.4; 173.4; 221.11,12,21; 225.14; 226.10; 228.8. NOMES, 19.5 "Et anbos tomarõ os nomes dos padres"; 100.7 "Et os nomes dos mayores que yã cõ el som estes". // EN SEU NOME , mod. adv. " en representación de alguien". 25.10 "et dou poder a nos que eramos seus diçipolos, que en seu nome podesemos os çegos alumiar"; 82.3 "Et dizẽ os mouros que este ydalo fez ali Mafomete, a que eles seruẽ, seendo viuo, en seu nome". // AVER NOME , " llamarse". 10.1 "Hṽu caualeiro lonbardo, [...] avia nome Emeus"; 12.3 "hũu omẽ bõo [...] fui en rromaria a Santiago, et avia nome Audõ"; 12.5 "et chegou a hũu couto [...] que ha nome Cornell[ã]a"; 12.6 "hũu laurador que avia nome Agomiño"; 12.11 "hũu deles que avia nome Martino"; 14.13 "que avia nome Mẽẽdo"; 14.14 "hũa boa moller amiga de Deus, que avia nome Ega"; 15.1 "Et hũu home que avia nome Payo"; 15.14 "Outra moller, que avia nome Açenda"; 15.18; 16.4,10; 33.6; 35.1; 37.19; 47.3,5; 48.1; 53.1; 59.3; 81.1; 85.3; 86.3; 117.13; 121.3,4; 142.19; 151.4; 168.5; 176.15; 179.5; 183.12,15; 184.3; 191.8; 194.6,7; 200.15; 206.4; 208.5; 211.9; 213.2; 219.22; 231.1. Véase AVER 2.5.

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
nome
m. m. 1. "Nome, palabra que serve para designar de maneira individual unha persoa".
____ nome (5): "seu aluará, / firmado de seu nome" 1545, "firmado de seu nome e signado de escriuano público" 1732, "firmada do nome do dito Sueyro Gomes" 1813, "aquí meu nome e signo poño en testi[moyo] / de verdade" 1879, 2222.
________ 1.1. Rexístrase na loc. en nome de "en representación de".
________ en nome de (34): "rrecabdar / por el e en seu nome e para el" 366, "por si e en nome de Johán Pereyreyros" 461, 595, 888, 900, 952, 978, "por vós e en voso nome me dou e pagou" 1001, 1031, 1121, 1340, 1361, 1373, 1438, 1449, 1468, 1614, 1650, "para que por mỉ e en meu nome e para mỉ posa demãdar" 1697, 1745, 1810, 1867, 1963, 2193, 2193, 2228, 2240, 2379, 2388, 2394, 2581, 2674, 2796, 2985.
________ Do lat. nōmen, -mĭnis. Na Idade Media documéntase a forma nume durante os séculos XIII-XV; nome desde o XIII, en 1214 nun texto port., 1260 nun texto gal., e nas CSM (Lorenzo Crónica s.v. nume). Outros exemplos do XIII das dúas variantes en Montederramo (Martínez Montederramo s.v.). A var. con vocal pechada nume úsaa Sarmiento, pero non é doado precisar se é reflexo dunha forma viva na fala pontevedresa do seu tempo ou un recurso ó arcaísmo en función diferencialista (vid. Sarmiento Colección p. 253).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL