logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra onde como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.31 Rows
- Número de acepcións atopadas: 31.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (1), CANCIONEIRO DA AJUDA (1), CONCELLO DE NOIA (1), CONCELLO DE SANTIAGO (1), CRÓNICA XERAL (1), CRÓNICA TROIANA (3), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (2), CANTIGAS DE ESCARNHO (1), HISTORIA TROIANA (7), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (2), Nunes2 (1), LIBRO DE NOTAS (9).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
onde
adv. adv. LIII, 7, etc., LXIII, 4, etc., LXIV, 5, de ou com que; CCCLXXXVII, 3, 6, de quem. (Cantigas d' amigo).

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
onde
(ŭnde): no sítio indicado 6471; no sítio de onde 875, 9036; pelo que 3319; do qual, de quem 359, 1964, 7851; {Fernan Rodriguez de Calheiros} a freira ond' eu ei amor 6216, 7212; de que 8661.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
onde
honde
adv. rel. adv. rel. 'onde, no lugar en que'. Onde, "Et valla onde diz cousa" 12.32 (1394); "en presença deste notario et testemoyas, onde confeso et outorgo que sõo entrego et ben pago" 13.31 (1395); 15.30 (1395); "ay escripto sobre et ontre rregoloos onde dis: dito et Domingo de et chantados" 15.65 (1395); "onde confeso et outorgo que sõo entrego" 18.22 (1397); "vay topar no dito lugar de Seara, onde poẽ as medas os lauradores quando segã o pã" 33.8 (1421); "contra a parte das casas onde agora mora Afonso Gonçalues" 37.22 (1434). Hai 21 ocorrencias vid. listado s.v. onde. Honde, "Honde dys ontre vías aas quatro vías herdades", 19.49 (1398).

F. R. Tato Plaza (1986): Léxico do Libro de Actas do Concello de Santiago (1416-1422).Vol. I (Glosario A-D). Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
donde
onde
{do}
rel. adv. rel. adv. Onde: "et segir alçada vista, agraveo et suplicaçon para aly donde de dereito deveren" (172...8131). Outras formas: onde (89...8125), do (2299, 5079). // 2. Pode aparecer precedido de preposición: "non tiinan moravedis alguos por donde conprisen as cousas sobreditas" (3515, 6784, 7662); tamén por onde (4928, 5757). // 3. Forma parte da loc. conx. de lugar onde quer que, onde queira que: "que tomasen a madeira que fose mester para as ditas portas onde quer que a achasen" (292, 296).

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
onde
'donde, en donde, de donde, de que lugar, de que, de lo que, de lo cual, con que, de manera que, por donde, así que, de modo que, por eso' , del lat. ŬNDE 'de donde' (REW 9062). Tiene varias acepciones: 1) 'donde, en donde, de donde, de que lugar' en 60.13 "estas çidades - os bispos eram", 78.1 "do linagẽ - uen o muy bom conde", 89.12, 107.68, 114.86 "me meterey eu en lugar - me matem", 115.118 " - creçe tamano poder ao cõde?", 205.51, 214.53 "ẽno paaço - estaua o conde", 282.19,20, 308.1, 332.7 "dos rreys - uijna", 385.6, 420.31 "aos mouros do lugar - fora o algo", 536.12 "por se meter en lugar - seyra con tã grã dano", 540.9 "que sse marauillarõ os mouros - forã et diziã - era aquele caualeiro que nũca o ali uirã", 584.43 "ao lugar - auia eixido", 705.26, 712.21 "el rrey dissollj - poderia el auer", 721.4 "porque poblara Ç. R. - lle veera muyto mal", 732.28 "nũca começou cousa - seysse senõ cõ", 733.12, 756.7, 772.14,26, 778.8 " - uos uem esta saña", 778.9,10 "ca de Castella... nõ uos verra senõ bem et onrra - uos vijna muyto mal et - uos queyxauades... que - erades guerreado et maltreyto sodes agora guardado", 798.5 "ali - mouerõ", 834.46 "que non tornarõ aa villa todos - seyrõ", 841.25, 850.3 (c. 585), 872.30 "decerõ hũa gran peça ajuso - estauã", 876.39 "a aquel lugar - mouerom", 'por donde' en 871.8 "aujã ponte... - aujã gran guarnimento et grande acorro"; 2) 'de manera que, así que, de modo que' en 23.7,9 " - podroga tãto quer dizer... - quando os que", 36.27 "este e o primeyro que uos agora quero pidir - uos rogo que", 61.27 " - en algũus liuros he dito... Ovedo cidade dos bispos", 89.31 " - en ficar esta lide... teno eu que seria o melor", 198.79, 211.10 " - conta dom Lucas", 260.18 " - por esto que fazia matarõno", 351.5 (c. 208), 676.6 " - depoys que el gãanou Toledo... mandousse chamar rey", 753.33, 823.40, 847.6 (c. 580), 888.43 "sen os portadigos - muy grandes rendas saem"; 'por eso' en 97.18, 98.40 " - a mester que tomemos algũu cõssello", 100.14, 101.25 " - a mester que folguedes", 107.66 " - uos pedimos merçee que", 140.12, 213.18, 261.37, 278.36, 465.20,32, 541.37 "chegou a boo estado - falã del" 679.16 (c. 465); 'de que, de la que, de los que, por lo que, como, con quien' en 154.8 "resposta - el fosse pagado", 202.6 "enfermou... de hũa enfermidade - morreu", 261.45 "dos lugares que tijnã - erã adeantados", 292.82 "ata que aquella sua filla fosse casada - fezesse fillo ou filla", 336.19 "por onrra del rrey dom F. - rreçebe muyto seruiço", 649.21 "estando asi marauillados - ouuera tã grande algo". La primera documentación es de 1152 (copia): "mais que matador en firidor foi de seo parente onde morreo" (PMH Leges 380, ya en Machado). La acepción mod. es 'en donde, donde' , las otras citadas abundan en los ss. XIII-XIV: 'de donde' en CSM B.12 "Deus, ond'o saber ven"; Afonso Lopez de Baian (1080, 1470) "sa mayson... ond'eles todos son" (2); Fragm. Tristán "caualeyro ¿onde sodes uos?" (p. 56); Miragres "et que o leuou aa çidade de B. onde era" (p. 45). Aún en el XV: Frades Menores "ao orto dos deleitos homde foy lamçado o primeiro homem" (II, 100), etc.; 'de manera que, así que, por eso' : CSM 42.68 "mal te nenbrou a sortella que me dest'; ond'á mester / que a leixes"; a. 1254 "onde eu... roboro et confirmo... la carta" (Sponer 116.10); 'de que, de lo cual' : Miragres "sobio aos çeos, onde nos fomos moy marauillados" (p. 26), etc. (puede verse abundante documentación en Magne Demanda Graal III, 283-286; también C. Michaëlis Gloss. CA p. 62; Nunes Amor y Amigo s.v.; Mettmann Gloss. CSM 213-214; Cunha Zorro p. 84; Lapa Escarnho s.v.). Cfr. Corominas DCELC II, 189-190.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
onde
donde
adv. adv. donde; where: moueu todos los seus do lugar onde estauan, I 99.3, I 110.6 (donde).
onde
adv. pron. adv. {rel.} de lo cual; from where, of which: fezo y vijr poblar todaslas gentes de todaslas terras onde el era señor, I 109.21, I 106.24, I 111.12.
onde
conx. conj. {conx.} de lo cual; because of which: foran dos seus moytos mortos et mal chagados. onde elles aujan gran desconforto, I 279.10.

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
onde
unde
adv. interr adv. interr.: 62.51 Dona, onde vẽes?, 323.46 preguntou-lle ond'e como resorgira || adv. rel.: 95.77 fora o poseron / en aquel logar mẽesmo onde o preseron; 264.19 do ryo / lles tolleron a agua, ond'a gente bevia; 369.53 foi por fillar a sortella dali onde a posera || B.12 confiand'en Deus, ond'o saber ven; 6.73 foron correndo aa casa ond'essa voz vẽera; 26.94 que fossen tornar / a alma onde a trouxeron; 54.58 a Ourient'onde o sol vĩia; 55.25 E foi ao mõesteiro ali onde sse partira; 261.61 ést'é sa Madre, onde foi nacer; 311.6 na Virgen santa ond'avemos todo ben; 346.11 a Madr'onde Jhesu-Cristo / naceu || 5.8 un mui gran miragre... ond'este cantar fiz; 135.149 ond'eu este cantar fiz; 338.32 u gran vertude sobeja / mostra de sãar enfermos, ond'an feit'un gran volume || 131.14 ssa moller Jordana... ond'era ben casad'; 145.30 panos ond'era vestido; 420.33 bẽeyta a ta leite onde foi governada / a carne de teu fillo || 69.97 poren da lingua, ond'era contreito, / lle fez falar paravoa certãa; 322.8 do reino de Deus, seu Fillo, ond'é Reỹa alçada; 368.42 meu Fillo... ond'eu fuy prennada || 332.49 por vertud'esperital / da Virgen, ond'a omagen avia o semellar; 369.50 a sortella... ond'a pedra foi vermella || 149.48 Est'é o que tu comes, onde fazes tres partes || 116.31 nunca achou... quen lle fezesse nojo / ond'ouvesse queixume; 126.8 Como sãou... Santa Maria... a un ome de chaga... onde cuidou fĩir; 211.23 viron cousa mui mãefesta, / ond'aa gente muito desprazia; 337.5 un gran miragre direi, onde devoçon / averedes poi-l'oyrdes; 359.14 era mui bõo vizinno a quantos moravan y / a San Salvador, ond'era chamada a colaçon || 58.27 e viu en vijon, ond'esterreçeu; 44.38 fez-ll'o açor vĩir / Santa Maria, ond'ouv'el sabor; 96.34 e vozes deron / o corp'e a testa, ond'eles pavor / Ouveron || adv. explicativo: 13.10, 21.47 Ca tu soa es a que mio podes dar, / e porend'a ti o venno demandar; / onde, groriosa Sennor, sen tardar / dá-mio vivo; 35.8, 46.68; 208.10 Ond'avẽo en Tolosa ...; 303.15 Onde daquesto avẽo que...; 307.20 Onde conteceu / que...; 309.30. Cf. unde.
unde
onde
(285. T, 32.17 ET, 228.48 E, 309.28) V. onde.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
onde
= donde, do qual, de que: {Afonso X} Don Ansur, ond' el[e] meos val, / ven dos de Vilanansur de Ferreiros 12.6; 28.10; {Afonso X} e non vi mia senhor, ond' ei gran doo 30.9; 57.2; 79.7, 12; 103.18; {Estevan da Guarda} é cousa certa / que el-Rei pôs tal defesa, / ond' a bon juiz non pesa 125.9; 162.19; 195.2; 319.5, 9; 381.11. || Onde: {Afonso X} Gran foi o palheiro / onde carregaron tan gran mostea 28.9; {Gil Perez Conde} onde quer / que me veja, logo me fer 157.2.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
onde
adv. adv. donde; where: tãtos erã ja os mortos que nõ aviã onde se conbater ajnda que quisesen, 194.21, 25.27, 55.16.
de onde
expr. de donde; from where: eu de aly veño d' onde elas diserõ que vyñã, 52.37, 8.29.
para onde
expr. adonde; where, to where: veẽo se Jaason cõ a lãa para onde el rrey estaua, 26.20, 110.36.
onde
adv. adv. donde; where: quando chegarõ açerca d' onde el estaua, 51.15, 51.11.
onde
adv. adv. tocante a; with reference to, concerning: deues para mỉ julgar a maçãa onde te digo que se a tu a mỉ das, 51.39.
por onde
conx. conj. {conx.} dondequiera; wherever: tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d' algo, 56.25, 30.28 (por donde).
onde-quer que
conx. conj. {conx.} dondequiera; wherever: Ca onde-quer que aquel coyro de aquel carneyro seuesse, en aquel lugar seeria a cabeça do rreyno, 16.28.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
onde
adv., .- adv., 'donde, en donde, de donde, de que, de lo cual, con que'. Del latín ŬNDE; a. 1253-54 "onde polas prouanzas que eu ui" (13.10); a. 1258-61, 33.4,19, 34.5,9,14, 39.16,26, 40.7,13, 41.7, 43.7; a. 1265, 50.1; a 1271, 59.7; a. 1272, 63.9; a. 1275, 67.5.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
onde
adv. rel. .- 1.- adv. rel. " donde, en donde, de donde, desde donde, de que". " Donde, en donde". 4.3 "Avẽo asi hũu dia que, seẽdo as gardas do altar ẽno lugar onde he acustumado"; 4.8 "o apostolo [...] o tirou da forqua onde sia enforquado"; 29.12 "onde lle chama a escriptura yrmaão de Nostro Señor"; 43.1 "et ameaçarõna que ou a matariã ou lles mostrase onde tina a carne"; 62.4,6 "Et foise cõ outros ao lugar onde sia a cabeça de Santiago, [...] quis poer a cabeça que tragia en aquel lugar onde sia a cabeça de Santiago"; 63.3 "et fui moy mãso a arqua onde siia a santa cabeça"; 69.9 "enviastesnos dizer a Viana, onde nos eramos doente de chagas que tragiamos"; 71.2 "trouxerõ o corpo [...] a Galiza, onde el fora enviado a preegar"; 71.5 "ya ferir en Galiza en aquel lugar onde o corpo de Santiago jazia ascondudo"; 73.1 "et entrar aquel lugar que he en Galiza onde jaz o meu corpo"; 79.1 " Ceuta que he ẽnos estreytos d' Espana onde he o mar verde, Tarifa"; 87.1 "et porque o tu nõ quiseste dar ali onde eu mãdey"; 87.3; 88.4,5; 94.12; 96.3; 105.14; 108.15; 113.12; 116.2,13; 127.5; 130.7; 138.2; 139.3; 140.16; 141.4; 145.7; 146.4; 147.12,13; 170.9; 177.2; 178.9; 187.2; 193.4; 223.21; 226.11. / " De donde", 45.1 "o leuou aa çidade de Baramatia onde era"; 58.8 "vos cõtamos aqui segundo cõta o liuro de Flors Sanctorum onde foy sacado de latĩ en rromãço"; 65.1 "et mãdarlles as que entregẽ os dentes ẽna cabeça onde os fillarõ"; 87.2 "fazesteme jazer trrinta dias ẽnas penas do inferno onde eu sayo"; 181.10 "enprestoche aqueste meu asno [...] ata a vila de Santiago onde eu soo çidadão"; 226.16 "Et pois que ouve feicta a oraçõ, tornouse para ali onde seyra"; 234.12 "et foise cada hũu ao lugar onde viera a preegar". // D' ONDE QUER , " de donde quiera", 17.3 "cada que vẽẽ tẽpestades do eer ou d' onde quer"; 178.13 "poseo ẽno lugar [...], que he hũa legoa d' onde jaz o seu corpo". // " Desde donde". 9.2 "et vina [...] chamãdome por nome; et eu onde siia rrespondylle"; 93.12 "foyse a duas legoas da çidade de Ajen [...] ata hũu monte moy preto da vila, onde a ben podia veer"; 208.15 "deronlle hy hũ lugar en que fezo hũa çela onde sempre [podia] veer o altar de Santiago". / " Que", 185.10 "et a naue [...] foy cõ soude ao porto onde cobii[ç]aua". / " De que", 220.8 "aquela estrela [...] logo se desfez et tornouse en aquelo onde fora feicta". / " De manera que, así que, por lo que", 26.5 "nos estando presentes et que o viamos, sobio aos çeos, onde nos fomos moy marauillados".
____adv. interr. 2.- adv. interr. " dónde, en qué lugar". 35.8 "et Vaspasiano pregũtoulle quen era ou para onde ya"; 233.13 "Et San Tome diso: -Onde a soterrarõ?".

Nunes2
onde
XC, 16, CXII, 15, CCXVIII, 5, etc., donde; VI, 10, pelo que. (Cantigas d' amor).

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
donde
adonde
onde
rel. rel. 1. "Onde". Refírese a un lugar xa expresado. Pode ir precedido dunha preposición das que indica relación de espacio, adquirindo o matiz que lle dea esta.
____ donde (14): "Pauta por donde sacarã qualque(e)r escriptura" 1, "trouxese / os artículos por donde fose pregũtado" 545, 755, 806, "herdade / donde façades lugar" 1018, 1093, "avedes de faser dúas portas, hũa á parte de / arriba, a donde se leuãta o sol" 1981, 1231, "terr[e]o / a donde façades casa" 2002, 2584, 2767, 2827, 2910, 3019; onde (1): "tres pedaços de herdade que estã ẽno Rrial, onde chamã Vieyro" 747.
____conx. conx. 2. "Onde". Establece entre dous verbos unha relación de lugar.
____ donde (5): "está donde chamã as Quintãas" 753, "o qual dito terreo vos dou a donde disẽ a Forna" 2005, "nõ sabía a [donde] / chega nẽ donde nõ" 2656, 2656, "vira leuar a Ferrnando de Deyra e a súa moller dous / carros de madeyra, cabros e arcos e outra madeyra para / donde el mora" 2694; onde (1): "que agora está máys en cabo, onde mora Johán d' Aboýn" 2004.
________ 3. "Se". Introduce unha oración subordinada condicional.
________ donde (1): "rrequireu e frõtou a Mayor Peres, moller de Ferrnã Gonçalues de Rriãjo, cõ / prendas de prata, tres bjncos e crusetas e outras doas, que as quitase, / donde nõ, que as vendería e que as ouvese perdidas" 2118.
____conx. 4. Donde quer que, loc. conx. de lugar.
____ donde que(e)r que (8): "que lle dese carta de jur / e posesiõ para esto e para ẽna bos de Jostos, donde que(e)r que vay" 557, "cõ súas aguas / corrẽtes e vertentes, donde que(e)r que vay" 801, 806, 844, "a donde que(e)r que forẽ" 855, 961, 1071, "herdades e propeadades donde que(e)r / que vã e jasẽ" 1209.
________ Reforzo de onde mediante a prep. de, e este do lat. ŭnde "de onde". A forma reforzada documéntase desde o séc. XIII, nas CSM, pero co valor "de onde"; como sinónimo de "onde", no séc. XV, tanto en textos galegos, en 1434, coma en portugueses. Pola súa parte, onde aparece xa nunha copia dun documento portugués de 1152; coa acepción "de onde", desde as CSM e ata o séc. XV; coa acepción "de maneira que, así que, por isto", desde as CSM e en textos de 1254 (Lorenzo Crónica s.v. donde, onde). No texto coexisten as dúas formas sen ningunha distinción de significado entre elas, se ben onde é minoritaria. Actualmente en gal. considérase estándar a forma onde (coma en port.), que pervive na fala aínda que en moita menor medida ca donde, considerada castelanismo (Dic. Dúbidas s.v. donde).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL