logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra preto como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.13 Rows
- Número de acepcións atopadas: 13.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (1), CANCIONEIRO DA AJUDA (1), CRÓNICA TROIANA (2), CRÓNICA XERAL (1), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (2), CANTIGAS DE ESCARNHO (1), HISTORIA TROIANA (2), INDICE ANTROPONOMICO RIANXO (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (1).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
preto
adv. adv. CXLI, 16, perto. (Cantigas d' amigo).

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
preto
adx. (adj. {adx.} e adv. prepositivo, tirado do verbo apretar, hoje apertar, por apetrar, de adpectorare, aproximar do peito, abraçar): perto, próximo: 2149, 4072, 4577, 4683, 7655. Como nome da côr negra, contranome de branco, designa na mentalidade popular aquela cujas moléculas são mais numerosas e apertadas.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
perto
preto
adv. adv. cerca; near: mjngaronlles as viandas. et querenas yr demandar perto ou longe, I 299.17, II 247.15 (preto), II 125.6 (preto).
preto
adx. adj. {adx.} negro; black: auja cabelo crespo et preto, I 156.8, I 149.6, I 306.22.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
preto
perto
' negro' ' cerca' . Ambas acepciones deben tener el mismo origen. La acepción ' cerca' posiblemente derivada de apretar (véase APERTAR ) y la acepción ' negro' saldría también de aquí por la idea de ' denso, espeso' (cfr. Corominas DCELC I, 241a, que todo lo ve con extrema sencillez). Otras etimologías pueden verse en Nascentes ps. 614 y 647; una base *PRETTUS por PRESSUS, que defiende Louro (Louro Notas etim., 79-84; Louro Perto ) es pura teoría, sin la más mínima posibilidad; le sigue Machado (DELP1 1724ab, DELP2 1880b), Cintra Cr. 1344 (I, p. LXXXI), Meier Rec. Malkiel Apretar 384; Meier Farbwort 107-109; Meier Primäre 305-306, y Buschmann p. 50. La idea la expuso ya antes T. H. Maurer (Bol. Soc. Est. Fil. I, 70 y ss.). La acepción ' cerca' una vez: 18.5 "que nacese - da misquita". Desde el XIII: CSM 5.139 "vyu vĩir hũa nave preto de si", 9.78 "log' y a preto un leon", etc.; Estevan da Guarda (925, 1320) "noyte... que he meyada ou muy preto em" (24); Cr. 1344 "preto da mizquita" (II, 416); Miragres "a longe et a preto" (p. 99), "moy preto da vila" (p. 93); Cr. Troyana "preto daquel lugar" (II, 247.15); Aves "he ja preto de luz" (28.30); Nunes Contr. "vulcã que esta aqui preto de nos" (RL XXVII, 62); Tratado Albeitaria "a preto do coraçon" (BCMO XI, 402.8); D. Eduarte Ensinança "de longe ou de preto" (104.28, 112.9); F. Lopes Cr. João I "chegarom a preto do logar" (Leite T. Arc. 78.32); id. Cr. D. Pedro "ou muito preto do corregedor" (120.36); Alfonso Alvarez de Villasandino "ben preto de Salvaterra" (Textos Port. Med. 185.2), etc. No pasa del XV en port., aunque continúa como dialectal (según Figueiredo en Trás-os-Montes) y es la forma típica gall. (y tal vez la única: en Carré, Franco Grande y Cuveiro se señala también perto, que falta en Valladares y E. Rodríguez. En la zona de Santiago es normal preto ). En port. mod. perto (Machado DELP en el XVI): Cr. Troyana "perto ou longe" (I, 299.17); Miragres "a perto del" (p. 193); Cativo Monge "hũa ujla que era perto d' Antiochia" (BF I, 138.5). Otros ejs. en Morais. La acepción ' negro' en una ocasión: pretas 665.18 "cõ capas - ". Desde el s. XIII (Machado DELP la conocía en el XV): a. 1267 "C morauedis dos pretos" (Sponer 149.59); a. 1326 "o breuiario das taulas pretas" (CDGH 301); Cr. 1344 "em senhas sayas pretas" (III, 157); Cr. Troyana "cabelo crespo et preto" (I, 156.8); Gal. Estoria "as hũas todas blancas et as outras todas pretas" (291.29); a. 1400 "o meu pano preto de sirgo" (CDGH 609); a. 1364 "hum manto quaresmal de çendal preto... hũa capa preta... de cruzes pretas" (Machado Voc. XIV 234, 250, 251); Livros Falcoaria "leite d' asna preta ou de cabra ou de vaca tão bem preta" (BF I, 218.355); Canc. Geral "çapato preto" (I, 299.30). Más ejs. en Morais. De uso normal en port.; en gall. nunca he oído esta palabra que documentan todos los diccionarios ' color casi negro' , Cuveiro incluso con la acepción inexistente ' apretado' ; todos los autores debían estar pensando en el port. al redactar la palabra. Se usó en cast. ant. prieto con esta acepción. Cfr. Corominas DCELC I, 241b y n. 7). Véase Malkiel Apretar, espec. 60-84.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{preto}
.- PRETO (1724b-5a: XV): 1267 "C morauedis dos pretos" (Sponer p. 149.59); Cr. Gal. "cõ capas pretas" (190bV); Cr. 1344 "e vyoas ambas seer vestidas em senhas sayas pretas" (III, 157.17).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
preto
adx adj. {adx.}: 305.35 esterlĩis e torneses, burgaleses, pepiões, / E ynda daquestes novos e dos pretos e da guerra.
preto
adv adv.: perto: 17.71 mui pret'é a vossa fin || de preto : 215.37 muitas pedras trouxeron / e tiraron-lle de preto || preto de : 5.69 a un monte a levaron mui preto dali; 9.1 en Sardonay, preto de Domas ; 14.12, 51.56, 95.10 || a preto : 9.78 log'y a preto un leon... achou || a preto de : perto de: 31.9 Vila-Sirga, / que a preto de Carron / é duas leguas; 69.87 viu a preto do altar seendo / a Virgen; 371.7 Barrameda, que éste muit'a preto de Xerez .

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
preto
= perto, próximo: {Estevan da Guarda} tanto avemos de noite a seer, / que é meiada ou mui preto en 119.24.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
preto
adx. adj. {adx.} negro; black: os ollos aviã grãdes et pretos, 92.40, 181.3.
preto de
prep. prep. cerca de; near: a outro lugar chegou onde foy peor rreçebido et moy mays preto da morte, 351.5.

INDICE ANTROPONOMICO RIANXO
Mart'jn
Preto
: 15, 17, 20, 21.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
preto
perto
adv. .- adv. " cerca". PRETO DE , 93.12 "ata hũu monte moy preto da vila". // A PRETO , 99.1 "enviou a todo los seus a longe et a preto". // A PRETO DE , 13.7 "et soterrarõno ẽno camiño a preto da igleia"; 205.3 "Et quando chegou a preto de Santiago". PERTO, 193.21 "et forõ a perto del, pero nõ no virõ".




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL