logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra usar como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.7 Rows
- Número de acepcións atopadas: 7.
- Distribución por dicionarios: CONCELLO DE NOIA (2), CRÓNICA XERAL (1), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), CANTIGAS DE ESCARNHO (1), VOCABULARIO 1275 (1).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
[usar]
vsar
v. v. 1.- 'disfrutar un algunha cousa, sexa ou non o dono dela' (DRAE, s.v. usar2). Este termo aínda admite unha maior precisión e pode definirse como 'te-lo dereito real sobre cousa allea que outorga a seu titular e familiares o dereito de servirse persoalmente dunha cousa'. Inf.: Vsar, "quero et outorgo que (...) sen meu enbargo et sen pena algũa a posades entrar, rresçeber et demandar et tẽenr et vsar et posuýr et fazer dela et en ela libremente todas vosas voontades como de vosa cousa propia" 40.41 (1440); "posades (...) rreçeber a tẽença et jur et posisón do sobredito lugar a mỉ pertesçente, cõ todas súas dereituras et pertenças, et que o posades tẽer et vsar et pesuýr et dar et doar et trocar (...) vender et enpenar et faser del et en el toda vosa voõtade como de vosa cousa propia" 42.34 (1445); 43.51 (1447). Vsarlo, "posades entrar et tomar et aprender a tẽença et posisón desto que así vos vendo et teer et vsarlo por vós ou por queen vos quiserdes" 69.56 (1503). Vsarlas, "et sen meu enbargo et sẽ pena algũa, posades entrar, tomar et rreçeber a teẽça et jur et posisõ das ditas casas et teerlas et vsarlas et posoyrlas et faser delas et en elas libremente todas vosas voontades como de vosas cousas propias" 41.52 (1443). IPres. P3 Vsa, "et segundo que as agora por mỉ tẽ et vsa Fernã Sardjña d' Ermõ, por preço çerto" 15.25 (1395). P5 Vsades, "segundo que o vós ora tendes et vsades, cõ todas súas pertescas et dereituras" 30.16 (1415). IImperf. P3 Vsaua, "cõ todas súas perteesças et dereituras, segundo que as por mỉ tijña et vsaua Aras Vinagre et Aras Fernandes" 15.23 (1395). IPlusc. P3 Vsara, "segundo que os vsara et labrara Afonso Neto" 47.19 (1450); "segundo que os vsara et labrara o dito Afonso Neto" 47.34 (1450). SPres. P3 Vse, "se as eu teuer ou outro por mỉ, que as teña et vse por vós et em voso nume, et esto prometo" 12.24 (1394). SFut. P4 Vsáremos, "se as eu, o dito vendedor, ou outro por mỉ de aquí endeante teuéremos, vsáremos ou posoýremos" 41.44 (1443).
____IPres. P3 2.- 'utilizar, empregar'. IPres. P3 Vsa, "por duzẽtos morauidís da moeda do rrejno de Castella que se agora vsa, que vallem dez dineiros o morauidí" 18.18 (1397); "morauidís de moeda vella do rregno de Castela que se vsa branqua em tres dineiros" 40.21 (1440); "morauidís de moeda vella do rreyno de Castella que se vsa, branqua en tres dineiros, ou moeda corente" 50.24 (1462); "dúas branquas fasẽ hũ morauidí que se vsa ẽno rregno de Castilla" 61.21 (1487).

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
usar
husar
ussar
vssar
' usar, soler, tener costumbre, obrar, ejercitar', de *ŪSĀRE (REW 9093), frecuentativo de ŪTI. Formas: husar 676.20 "ca muyto mal uem aos omes nõ husando as cousas que soem - en quanto sõ mãçebos"; ussaua / usaua 77.22,23 "nõ - de seer a julgar nẽ a dar juyzo mays - mays d' armas et de cauallaria", vsaua 265.7 "et en batallas - cotiaamente", 268.11 " - muytas vezes en guerra das auarcas", husaua 506.10 (c. 340) "en todos seus feytos - com̃o rrey", usauã 291.74 "et que - per ello a mal fazer" (A1 vsauan ); husarõ 460.5, 820.9 (c. 552); husedes 555.17 "que nõ - d' armas"; usasem 455.38, husasem 460.4 "mandou tomar o ofiçio rromãno et que - per elle", 467.15 "que - das leteras do Abeçe rromano", husassem 467.12; husando 676.19; vssado 67.14 "aynda he muy mays - ", vsado 246.11 "era muy - en armas" (' experimentado' ), usado 860.3,5 (c. 595) "os mouros aujã - de seguir muyto a cristãos en suas naues... veerõ com̃o aujã - ", 267.38 "ca o auiã muy - ", husado 619.55 "o Çide poso a mão pela barua segũdo que o auia - ", husada 879.15 (c. 618) "engano et trayçõ que he sempre enos mouros cabida et - ", usadas 257.12 "som teudas et - ". Desde el s. XIII: a. 1253-1254 "M. R. ussa contenda con o abbade" (Salazar 14.2); a. 1261 "et que o usarõ en tempo del Rey don Alfonso" (id. 35.11); a. 1272 "e eu mandey o enquerer como sse husauam as dizemas e as portagéés en Lixbõa daquelo que entra pela ffoz... que sse husen as portagéés" (Desc. Portug. I, 10, 11); a. 1279 "demays dardes a rrenda sigundo commo sse vsar ááutra herdade dy da terra" (Salazar 76.9); a. 1283 "que usava y voz e cooma... que as outras cousas usase o terreyro... nen usara" (Duro p. 158); a. 1296 "que a ussedes por nos et en nosso nome" (id. 97.10); CSM 59.48 "fazend' assi seu offiçio / mui gran tenp' aquest'usou"; Afonso X (78, 495) "e dizem meges que husam tal preyte / que atal chaga nunca serra" (22); Cr. 1344 "ca estes no davã nẽhũa cousa por inverno nẽ por outro tempo ca assi o avyam husado" (III, 242); Cr. Troyana "non queren al senon armas et husar de caualarias" (I, 124.8), "daualles tan rricos dões que nunca foy rrey nen prinçepe que os husasse dar tan grandes" (I, 155.20 ' soler' ); a. 1362 "et rrendas que eu oora teño et huso porlo dito moesteyro... que do dito moesteyro tyue et hussey" (Salazar 119.20, 117.14 ' disfrutar' ); a. 1364 "hũu manto ffestjual de baldoqui hussado" (Machado Voc. XIV 235); Corónica Iria "o qual era segrar et non sabedor de sciençia et comesçou de usar moy mal... et quando... viron que o dito obispo... non usaba direitamente como deuia..." (p. 60 ' obrar' ), etc. (sentido de ' disfrutar, gozar' , por ej., en Vita Chr. pról. 4b, 22; Frades Menores II, 39, 129, 133, 136, etc. Cfr. Gloss. Orto Esposo p. 98b-99a y otras acepciones en Morais ). En cast. desde el XIII.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{ussar
usar
husar}
.- USAR (2140ab: 1282): 1253-1254? "Maria R. ussa contenda con o abbade" (Salazar 14.2); 1261 "que o usarõ en tempo del Rey" (id. 35.11); 1272 "como sse husauam" (Desc. Portug. 10.4), etc.

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
usar
v. tr v. tr.: 59.48 mui gran tenp'aquest'usou; 65.133 chorando muito com'avia usado; 115.203 vestiduras blandas / nen viandas / non usa terrẽaes; 116.24 atal vida usou / per u quer que andava; 125.23 usou esta oraçon; 119.17 non usava muit'andar camĩos / pera prender os ladrões; 196.54 non quis usar en vão / ssa vida; 399.5 Quen usar na de Deus Madre falar; 420.37 bẽeyta foi a vida que pois con el usada / ouviste.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
usar
. usar, costumar, experimentar: {Airas Perez Vuitoron} dê-lo dia en que o eu [u]sei 73.19; {Pero Viviaez} Quen en sa casa comer non usou 406.22. || Deve ser termo de alveitaria, mas o sentido não resulta bem claro do seguinte passo, referente a um cavalo lazarento que trazia um infanção: {Fernan Soarez de Quinhones} Á muit' espessas as augaduras, / e usa mal, se nos geolhos non, / en que trage grandes esfoladuras 144.20. Aproxime-se do seguinte trecho da Alveitaria, I, cap. 1, de Mestre Giraldo, em que o infinitivo deduzido de ussador ( = usador) parece significar mexer-se, agitar-se: se o cavalo des la nacença for criado em logares de montes e de pedras seerá ende melhor e mais ussador e mais forte nas pernas.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
usar
ussar
v., .- v., 'usar, tener, ejercer'. De un hipotético ŪSĀRE, frecuentativo de ŪTI. Formas: ussa, IPres., a. 1253-54 "Maria Rodriguez ussa contenda con o abbade" (14.2); usarõ , IPret., a. 1258-61 "et que o usarõ en tempo del Rey don Alfonso" (35.11).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL