J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
vertude	f.	s. f. CCCCLXXXVII, 1, etc., virtude. (Cantigas d' amigo).

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
vertude uertude	subst.	subst. 'poder ou potestade de obrar'.
____	prep.	En vertude de, loc. prep. 'como consecuencia de certa cousa; por causa de'. Vertude, "por que uos digo et mando en vertude de obidiẽçia et so pena d' escomuyõ (...) leixedes et desenbargedes et partades et estremedes (...) tódoslos ditos herdamentos" 32.35 (1419).
____	____	Por vertude de, loc. prep. 'por causa de'. Vertude, "et rrequiría ao dito juís que, por vertude da dita carta de conpra suso escripta, o posese et apoderase ẽno jur et teença et posisõ das ditas casas" 41.79 (1443); " Fernã de Fonteveiros, juís, diso que el, por vertude da dita carta de conpra, apoderaua et entregaua (...) ẽno jur et posisón das ditas casas" 41.84 (1443); "como el auịa posoído et posuýa por vertude da dita doaçón a dita casa et casares" 45.7 (1448); "as ditas herdades que perteesçían ao dito Juã Rrodrigues por vertude da dita doaçón" 45.19 (1448); "que, conprindo a dita sentença et por vertude dela, a rrestetuýsen et posesen ẽno jur et posisón dos ditos herdamentos" 47.24 (1450); "conpryndo a dita sentença, et por vertude dela, que eles rrestetuýã et poýnã et apoderauã (...) ẽna posisõ et jur dos ditos herdamentos" 47.29 (1450); 53.64 (1469); 67.55 (1499); 68.64 (1499). Uertude, "en como o dito Bẽeyto Gonçalues, moordomo, per uertude da dita mỉa carta exsecutoria, entregou et feso exsecuçõ em medade de hũa casa" 24.41 (1407).

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{virtude vertude}		.- VIRTUDE (2175b: XIV vertude): 1193 "offeyro o meu corpo aas virtudes de sam Saluador" (Voc. 1192-1193, 330); CSM 9 "pois na majestade viu tan gran vertude" (109) (21.8, etc.).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
vertude	s. f	s. f.: poder sobrenatural, poder de fazer milagres, milagre: 9.109, 21.8, 30.28 seu Fill'ond'á vertude; 43.65 Santa Maria, a Sennor de gran vertude; 54.8 sa vertude nos acorr'agỹa; 57.23 En Monsarrat vertude / fez; 65.191 pois que m'a Virgen mostrou tal vertude; 73.52 acorréu-lle log'a Madre de Deus / e fez tal vertude, per que muitos romeus vẽeron de mui long'a casul'aorar.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
vertude uertude		.- 1.- " milagro". VERTUDE, 14.15 "diserõ que virã arder de noyte [...] candeas por vertude et que as quiserã tomar et nõ poderã"; 31.2 "a cabeça d' este Santiago vẽo aqui por vertude moy grãde". UERTUDE, 3.5 "a trouxe aqui, porque por uertude de Santiago a ouve tirada da cabeça"; 207.11 "asi forõ abertas as portas sen ajuda, por uertude". / " propiedad milagrosa". 56.2 "aquela uertude que Pilatus antes avia, era por aquela saya que fora de Ihesucristo". Este significado es frecuente en los textos hagiográficos medievales de toda la Romania. En gallego miragre y vertude no eran absolutamente sinónimos; era más usado y con un valor más concreto miragre que vertude. Esta acepción de vertude " milagro" no se conserva hoy en ninguna lengua románica ( Pensado Miragres , pág. 3, not. 4).
____	____	2.- " gracia divina, auxilio celestial". VERTUDE, 141.6 "logo esforçado por la vertude de Deus entrou ontre aquelas azes"; 178.10 "et por la sua vertude de Santiago, andarõ aquela noyte en quanto poyna doze dias d' andadura". UERTUDE, 132.15 "fui Galiza liurada do senorio dos mouros, por la uertude de Deus"; 143.5 "teu moy boo agume he çercado da uertude de Deus"; 185.8; 206.14; 230.11. // SEÑOR DAS UERTUDES , 228.9 "-Señor das uertudes, ese he rrey da gloria".
____	____	3.- " virtudes, figuras que representan las virtudes teologales". VERTUDES, 165.7 "et os angeos som tãtos com̃o as vertudes ẽno çimborio".

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
vertude virtude	f.	f. "Virtude, capacidade dunha cousa para producir calquera efecto, en xeral beneficioso". Aparece na loc. con valor causativo por virtude de "por causa de, por razón de".
____		por vertude de (4): "Pesquisa de herdades e de outras / cousas do abade de Sã Justo por / vertude de descomonjõ do Papa" 314, "queden cõ el e para el por vertude da conpra / que deles fiso" 1612, 1818, "por vertude de súa carta sellada e firmada" 2222; por virtude de (4): "que o posese / ẽna posisiõ de hũu paaço tellado (...) por virtude de hũa carta de foro escripta en purgameo e signada" 2468, 2475, 2683, 2875; por vir(i)tude d(e) (1): "que por vir(i)tude do juramento que feyto avíã lle disesẽ e / decrarasen quaes personas aujã feyto foros das vjnas da dita grãja" 2982.
____	____	Do lat. vĭrtus, -ūtis. A forma vertude / uertude é corrente en toda a Idade Media e está xa nas CSM e en textos gal. e port. do XIV e do XV. A forma mod. virtude documéntase por vez primeira en texto port. de 1193; os exemplos galegos son do XV: 1434, 1441, etc. (Lorenzo Crónica s.v.). Outros exemplos de vertude en doc. gal. de 1416-1422 (Tato Santiago s.v.).