1200 |
FX III, 5/ 702, col. a |
En el terço grado ven de suso el bisauuelo e a bisauuela , de iuso el bisneto é a bisneta, de trauieso el fiio é a fiia, del ermano o de la ermana , e el ermano e la ermana del padre, y el ermano e ela ermana de la madre . |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 707, col. b |
Et se algun ome, que non furta el scripto, nen corrompe, nen falsea, nin encobre, nin faz ninguna cousa de lo que es de suso dicho , mays aquel cuio era el scripto lo perdio por su niglenza o por su mala guarda é diz quegelo furtaron, si las testimonias que eran ena carta for ainda uiuas por aquelas testimonias pode ainda prouar todo lo scripto ante lo iuyz. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]ste é o Prologo das Cantigas de Santa Maria, ementando as cousas que á mester eno trobar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[P]orque trobar é cousa en que jaz || entendimento, poren queno faz. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta é a primeira cantiga de loor de Santa Maria, ementando os sete goyos que ouve de seu Fillo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta é a segunda cantiga de como Santa Maria pareçeu en Toledo a San[t] ' Aliffonso, e deu -lle hũa alva que trouxe de Parayso, con que disse[sse] missa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta IIIa é como Santa Maria fez cobrar a Teophllo a carta que fezera cono demo, u se tornou seu vassalo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta IIIIa é como Santa Maria guardou ao Fillo do judeu que non ardesse, que seu padre deitara no forno. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta Va é como Santa Maria ajudou a Emperadriz de Roma a soffre -las mui grandes coitas per que passou. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta VIa é como Santa Maria resuscitou ao menino que o judeu matara porque cantava «Gaude Virgo Maria». |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta VIIa é como Santa Maria livrou a abadessa prenne, que adormeçera ant ' o seu altar chorando. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .VIII. é como Santa Maria fez en Rocamador deçender hũa candea na viola do jograr que cantava ant ' ela. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .IX. é como Santa Maria fez en Sardonay, preto de Domas, que a ssa omagen, que era pintada en hũa tavoa, sse fezesse carn ' e mãasse oyo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .X. é de loor de Santa Maria, com ' é fremosa e bõa e á gran poder. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XI. é como Santa Maria tolleu a alma do monge, que ss ' afogara no rio, ao demo, e feze -o resusçitar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XII. é como Santa Maria se queixou en Toledo eno dia de sa festa de Agosto, porque os judeus crucifigavan hũa ymagen de çera a semellança [de seu Fillo]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
O que a Santa Maria mais despraz, || é de quen ao seu Fillo pesar faz. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XIII. é como Santa Maria guardou o ladron que non morresse na forca, porque a saudava. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XIIII. é como Santa Maria rogou a seu Fillo pola alma do monge de San Pedro, por que rogaran todo -los Santos, e o non quis fazer senon por ela. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Par Deus, muit ' é gran razon || de poder Santa Maria | mais de quantos Santos son. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XV. é como Santa Maria deffendeu a çibdade de Çesaria do emperador Juyão. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XVI. é como Santa Maria converteu un cavaleiro namorado, que s ' ouver ' a desasperar porque non podia aver sa amiga. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XVII. é como Santa Maria guardou de morte a onrrada dona de Roma, a que o demo acusou pola fazer queimar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XVIII. é como Santa Maria fez fazer aos babous que crian a seda duas toucas, por[que] a dona que os guardava lle prometera hũa e non lla dera. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XIX. é como Santa Maria Fillou vingança dos tres cavaleiros que mataron seu ẽemigo ant ' o seu altar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Gran sandeçe faz quen se por mal Filla || cona que de Deus é Madr[e] e Filla. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XX. é de loor de Santa Maria, [por] quantas merçees nos faz. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXI. é como Santa Maria fez aver fillo* a hũa moller manyn[n]a, e depois morreu -lle, e resuscitou -llo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXII. é como Santa Maria guardou a un lavrador que non morresse das feridas que lle dava un cavaleiro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXIII. é como Santa Maria acreçentou o vin[n]o no tonel, por amor da bõa dona de Bretan[n]a. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXIIII. é como Santa Maria fez naçer ũa fror na boca ao clerigo, depois que foi morto, e era en semellança de lilio, porque a loava. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXV. é como Santa Maria fez aa sa ymagen que falou en testimonio entre o crischão e o judeu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXVIa. [é] como Santa [Maria] juygou a alma do romeu que ya a Santiago, que sse matou na carreira por engano do diabo, que tornass ' ao corpo e fezesse pẽedença. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Non é gran cousa se sabe | bon juyzo dar || a Madre do que o mundo | tod ' á de juygar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXVIIa. é como Santa Maria Fillou a sinagoga dos judeus e fez dela ygrega. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXVIIIa. é como Santa Maria deffendeu Costantinobre dos mouros que a conbatian e a cuidavan a Fillar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXIX. é como Santa Maria fez parecer nas pedras omagees a ssa semellança. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXa. é de loor de Santa Maria, de como Deus non lle pode dizer de non do que le rogar, nen ela a nos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muito valvera nnais, se Deus m ' a[n]par, || que non fossemos nados, || se nos non désse Deus a que rogar || vai por nossos pecados. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXIa. é como Santa Maria levou o boy do aldeão de Segobia que ll ' avia prometudo e non llo queria dar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXIIa. é como Santa Maria amẽaçou o bispo que descomungou o crerigo que non sabia dizer outra missa senon a sua. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXIIIa. é como Santa Maria levou en salvo o romeu que caera no mar, e guió -o per so a agua ao porto ante que chegass ' o batel. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta XXXIIIIa. é como Santa Maria Fillou dereito do judeu pola desonrra que fezera a sua omagen. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Gran dereit ' é que Fill ' o demo por escarmento || quen contra Santa Maria Filla atrevimento. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXVa. é como Santa Mlaria fez queimar a lãa aos mercadores que offereran algo a sua omagen, e llo tomaran depois. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
O que a Santa Maria | der algo ou prometer, || dereit ' é que ss ' en mal ache | se llo pois quiser toller. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXVIa. é como Santa Maria pareçeu no maste da nave, de noite, que ya a Bretan[n]a, e a guardou que non perigoasse. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXVIIa. é como Santa Maria fez cobrar seu pee ao ome que o tallara con door. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXVIIIa. é como Santa Maria fez a sua omagen que tendeu o braço e tomou o de seu Fillo, que queria caer da pedrada que lle dera o taffur, de que sayu sangue. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XXXIXa. é como Santa Maria guardou a sa omagen que a non queimas[s] ' o fogo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLa. é de loor, das maravillas que Deus fez por ela. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLIa. é como Santa Maria guareçeu o que era sandeu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLIIa. é como o crerizon meteu o anel no dedo da omagen de Santa Maria, e a omagen encolleu o dedo con el. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Virgen mui groriosa, || Reynna espirital, || dos que ama é çeosa, || ca non quer que façan mal. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLIIIa. é como Santa Maria resuscitou un menino na sa egreja de Salas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Porque é Santa Maria | leal e mui verdadeira, || poren mu[i]to lle avorrece | da paravla mentireira. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLIIIIa. é do cavaleiro que perdera seu açor, e foy -o pedir a Santa Maria de Salas; e estando na ygreja, pousou -lle na mão. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLVa. é como [Santa Maria] gãou de seu Fillo que fosse salvo o cavaleiro malfeitor que cuidou de fazer un mõesteiro e morreu ante que o fezesse. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Virgen Santa Maria | tant ' é de gran piedade, || que ao pecador colle | por feito a voontade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLVIa. é como a omagem de Santa Maria, que un mouro guardava en sa casa ondradamente, deito[u] leite das tetas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLVII. é como Santa Maria guardou o monge, que o demo quis espantar polo fazer perder. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLVIII. é como Santa Maria tolleu a agua da fonte ao cavaleiro, en cuja erdade estava, e [a] deu aos frades de Monssarraz a que a el queria vender. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLIX. é como Santa Maria guiou os romeus que yan a sa egreja a Seixon e erraran o caminno de noite. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .L. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LIa. é como a omagen de Santa Maria alçou o gẽollo e reçebeu o colbe da saetada por guardar o que estava pos ela. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LIIa. é como Santa Maria fez viir as cabras montesas a Monssarraz, e se leixaron orden[n]ar aos monges. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Mui gran dereit ' é d ' as bestias obedeçer || a Santa Maria, de que Deus quis naçer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LIII. é como Santa Maria guareçeu o moço pegureiro que levaron a Saxon, e lle fez saber o Testamento das Escrituras. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LIIII. é como Santa Maria guariu con seu leite o monge doente que cuidavan que era morto. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Toda saude da Santa Reynna || ven, ca ela [é] nossa meezin[n]a. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LV. é como Santa Maria serviu pola monja que sse fora do mõesteiro e lle criou o Fillo que fezera alá andando. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Atant ' é Santa Maria | de toda bondade bõa, || que mui d ' anvidos s ' as[s]an[n]a | e mui de grado perdõa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LVI. é de como Santa Maria fez naçer as çinco rosas na boca do monje polos çinco psalmos que dizia à onrra das çinco leteras que á eno seu nome. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Gran dereit ' é de seer || seu miragre mui fremoso || da Virgen, de que naçer || quis por nos Deus grorioso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LVII. é como Santa Maria fez guareçer os ladrões que foran tolleitos porque roubavan ũa dona e sa conpan[n]a que yan en romaria a Monssarraz. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LVIII. é como Santa Maria desviou aa monja que sse non fosse con un cavaleiro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
De muitas guisas nos guarda de mal || Santa Maria, tan muit ' é leal. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LIX. é como [o] crucifixo deu a palmada aa onrra de sa Madre aa monja de Fonteb[r]ar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXI. é como Santa Maria guareceu ao que se torçera a boca porque descreera. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Fol é o que cuida que non poderia || faje -lo que quisesse Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXI[I]. é como Santa Maria deu o Fillo a hũa bõa moller que o deitara en pen[n]or, e creçera a usura que o non podia quitar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXII[I]. é como Santa Maria sacou de vergon[n]a a un cavaleiro que ouver ' a seer na lid[e] de Sant ' Estevan de Gromaz, de que non pod ' y seer polas suas tres mis[s]as que oyu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXIII[I]. é como a moller que o marido leixara encomendada a Santa Maria non podo a çapata, que lle dera seu entendedor, meter. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXV. é como Santa Maria fez soltar o ome que andara gran tenpo escomungado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXV[I]. é como Santa Maria fez a un bispo cantar missa e deu -lle vestimenta con que a dissesse, e leixou -lla quando se foi. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXVI[I]. é como Santa Maria fez connoçer a un ome bo que tragia o demo consigo, e quisera -o matar, senon pola oraçon que dizia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Reynna gloriosa | tant ' é de gran santidade, || que con esto nos defende | do dem ' e de sa maldade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXVII[I]. é como Santa Maria avẽo as duas conbooças que se queriam mal. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXIX. é como Santa Maria fez oyr e falar o que era sordo e mudo, en To[ledo]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXX. é de loor de Santa [Maria], das çinque letras que á no nome seu e que queren dizer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXI. é como Santa Maria mostrou aa monja como dissesse brevement ' «Ave Maria». |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXII. é como o demo matou a un tafur que dẽostou a Santa Maria porque perdera. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Quen diz mal || da Reyn[n]a espirital, || log ' é tal || que mereç ' o fog ' ynfernal. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXIII. é como Santa Maria tornou a casula blanca que tingiu o vin[n]o vermello. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXIIII. é como Santa Maria guareçeu o pintor que o demo quisera matar porque o pintava feo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXV. é como Santa Maria fez veer ao clerigo que era mellor pobreza con omlldade ca requeza mal gãada con orgullo e co[n] sobervia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Omildade con pobreza || quer a Virgen corõada, || mais d ' orgullo con requeza || é ela mui despagada. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXVI. é como [Santa Maria] deu seu Fillo a hũa bõa moller, que era morto, en tal que lle désse o seu que Fillara aa sa omagen dos braços. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Quen a[s] sas figuras da Virgen partir || quer das de seu Fillo, fol é sen mentir. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXVII. [é] como Santa Maria sãou na egreja de Santa Maria de Lugo hũa moller contreyta dos pees e das mãos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXVII[I]. é como Santa Maria guardou un [privado do Conde de Tolosa que non fosse queimado no forno, porque oya sa missa cada dia]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXIX. é como Santa Maria tornou a menina que era gar[r]ida, corda, e levó -a sig ' a Parayso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Ay, Santa Maria, || quen se per vos guia || quit ' é de folia || e sempre faz ben. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXX. é como a saudou o angeo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXI. é como Santa Maria guareçeu a moller do fogo de San Marçal que lle avia [comesto] todo [o] rostro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXII. é como Santa Maria guardou un monge dos diabos que o quiseran tentar e se lle mostraron en figuras de porcos polo fazer perder. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXIII. é como Santa Maria sacou de cativo de terra de mouros a un ome bõo que se ll ' acomendara. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXIIII. é como Santa Maria resuscitou a moller do cavaleiro, que sse matara porque lle disse o cavaleiro que amava mais outra ca ela. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXV. é como Santa Maria livrou de morte un judeu que tiinham preso hũus ladrões, e ela soltó -o da prijon e feze -o tornar crischão. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXVI. é como Santa Maria livrou a moller pren[n]e que non morresse no mar, e fez -lle aver Fillo dentro nas ondas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXVII. é como Santa Maria mandou que fezessen bispo ao crerigo que dizia senpre sas oras. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXVIII. é como Santa Maria fez a un fisico, que se metera monje, que comesse das vidas que os outros monjes comian, que a el [soyan mui mal saber]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXVIIII. é como hũa judea estava de parto en coita de morte, e chamou Santa Maria, e logo a aquela ora foi libre. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Madre de Deus onrrada || chega sen tardada || u é con fe chamada. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXX. é de loor. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXI. é como Santa Maria deçeu do çeo en hũa egreja ante todos [e] guareçeu quantos enfermos y jazian, que ardiam do fogo de San Marçal. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXII. é como Santa Maria alumeou un crerigo que çego. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXIII. é como Santa Maria guareçeu un Fillo dun burges que era gafo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Nulla enfermidade || non é de sãar || grav ' , u a piedade || da Virgen chegar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXIIII. é como Santa Maria serviu en logar da monja que sse foi do mõesteiro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXV. é como Santa Maria livrou un seu hermitan de prijon dũus mouros que o levavan alen mar, e nunca s ' en poderon pa[r]tir. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXVI. é como Santa Maria guardou a alma dun ome bõo que sse non perdesse, ca o avian escabeçado ladrões, [e] fez [que se juntassen o corpo e a testa e sse maenfestasse]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Atal Sennor || é bõa que faz salva -lo pecador. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXVII. é como Santa Maria quis guardar de morte un privado dun rey que o avian mezcrado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXVIII. é como hũa moller quis entrar en Santa Maria de Valverde e non podo abrir as portas atẽen que sse maenfestou. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXIX. é como Santa Maria destruyu un gran poboo de mouros que entraran hũa vila de crischãos e querian desfazer as ssas omages. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.I. é como Santa Maria guareçeu o que era sordo e mudo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.II. é como Santa Maria livrou un clerigo que os ladrões deitaran en un [poço]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.III. é como Santa Maria fez estar o monje treçentos anos ao canto da passaryn[n]a, porque lle pedia que [lle] mostrasse [qual] era o ben que avian os que eran en Parayso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.IIII. é como Santa Maria fez aa moller que queria fazer amadoiras a seu amigo co[n] ' el Corpo de Jhesu -Cristo, [e] que o tragia na touca, que corresse sangui da cabeça ata que o tirou ende. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.V. é como Santa Maria guareçeu a moller que chagara seu marido porque a non podia aver a ssa guisa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.VI. é como Santa Maria sacou do[u]s escudeiros de prijon. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.VII. é como Santa Maria guardou de morte hũa judea que espenaron en Segobia; porque sse acomendou a ela non morreu nen se feriu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.VIII. é como Santa Maria fez que naçesse o Fillo do judeu o rostro atras, como llo Merlin rogara. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Dereit ' é de ss ' end ' achar || mal quen Fillar perfia || contra Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.IX. é como Santa Maria livrou un ome de çinquo diaboos que o queriam levar e matar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.X. [é] de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Tant ' é Santa Maria de ben mui comprida, || que pera a loar tenpo nos fal e vida. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XI. é como un crerigo de mis[s]a, que servia a Santa Maria, morreu no rio que ven por Paris; e a terçer dia resuscitó -o Santa Maria e sacó -o do rio. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XII. é como Santa Maria guardou hũa nave que ya carregada de triigo que non pereçesse, e sacou -a en salvo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XIII. é como Santa Maria de Monsarrat guardou o mõesteiro que non feriss ' a pena en ele que caeu da roca. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Por razon tenno d ' obedeçer || as pedras á que Madr ' é do Rey, || que quando morreu por nos, ben sei || que porende se foron fender. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XIIII. é dun ma[n]çebo a que seus ẽemigos chagaron mui mal de morte, e sa madre prometera -o a Santa Maria de Salas, e foi logo guarido. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XV. é como Santa Maria tolleu ao demo o menino que lle dera sa madre con sanna de seu marido, porque conçebera del dia de Pascua. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XVI. é como Santa Maria fez atender duas candeas na sa egrega en Salamanca, porque o mercador que as y posera llas encomendara. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Dereit ' é de lume dar || a que Madr ' é do Lume. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XVII. é como hũa moller prometera que non lavrasse no sabado, e per seu pecado lavrou, e foi logo tolleita das mãos; e poren mandou -sse levar a Santa Maria de Chartes, e foi [guarida]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Toda cousa que aa Virgen seja prometuda, || dereit ' é [e] gran razon que lle seja tẽuda. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XVIII. é como Santa Maria resusçitou en Saragoça un menino que levaron morto ant ' o seu altar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Fazer pode d ' o[u]tri vive -los seus || Fillos aquela que Madr ' é de Deus. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XIX. é como Santa Maria tolleu un joyz aos diabos que o levavan e tornó -o a ssa casa e disse -lle que se maenfestasse, ca outro dia avia de morrer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXI. é como un cavaleiro fazia a guirlanda das rosas a Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXII. é como Santa Maria resusçitou hũa infante, Filla dun rey, e pois foi monja e mui santa moller. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXIII. é como Santa Maria guardou un frade mẽor dos diabos, que na hora que quis morrer torcia -sse todo con me[do deles]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXIIII. é como Santa Maria guardou un ome que apedraron que non morresse ata que se maenfestas[s]e, porque jajũava as vigias das sas festas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXV. é como santa Maria fez pa[r]tir o crerigo [e] a donzela que fazian voda, porque o crerigo trouxera este preito pelo demo, e fez que entrassen anbos en orden. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muit ' é mayor o ben -fazer || da Virgen Santa Maria || que é do demo o poder || nen d ' ome mao perfia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXVI. é como Santa Maria guareceu un ome en Elche dũa saeta que lle entrara pelos ossos da faz. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXVII. é como Santa Maria non quis que entrasse na sa egreja un mançebo que dera a ssa madre un couçe; e cortou o pee, [e depois sãou -o Santa Maria]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXVIII. é do Corpo de Nostro Sennor, que un vilão metera en hũa sa colmẽa por aver muito mel e muita çera; e ao catar do mel, achou dentro Santa Maria con [seu Fill ' en braço.] |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Tan muit ' é con Jesu -Cristo | Santa Maria juntada, || que, u quer que a el achen, | ela con el é achada. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXIX. é como Santa Maria guareçeu un ome dũa saetada que lle deran pelo ollo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXI. é como Santa Maria guardou o Enperador de Costantinobre que non morresse so hũa pena que caeu sobr ' ele, e morreron todo -los outros que con ele eran. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXII. é como Santa Maria fez ao crerigo que lle prometera castidade e sse casara, que leixasse sa moller e a fosse servir. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXIII. é como Santa Maria resuscitou hũa menina que levaron morta ant ' o seu altar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXIIII. é como Santa Maria guareçeu na ygreja en Paris un ome que sse tallara a perna por gran door que avia do fogo de San Marçal, e outros muitos que eran con ele. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Virgen en que é toda santida[de] || poder á de toller tod ' enfermidade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXV. é como Santa Maria livrou de desonrra dous que sse avian jurados por ela quando eram meninos que casassen ambos en uno, e fez -llo ela comprir. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Aquel pod[ed]es jurar || que é ben de real guardado || o que a Virgen Fillar || vay por seu acomendado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXVI. é como en terra de Pulla, na villa que chaman Foja, jogava os dados hũa moller con outras co[n]pannas ant ' hũa egreja; e porque perdeu, lancou hũa pedra que désse ao Menino da omagen de Santa Maria, e ela alçou o braço e reçebeu [o colbe]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Pois las figuras fazen dos santos renenbrança, || quenas cuida desonrrar mui fol é sen dultança. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXVII. é como Santa Maria fez seer casto a un cavaleiro que soya seer mui luxorioso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXVIII. é como San Johan Boca -d ' Ouro, porque loava a Santa Ma[ria], tiraron -ll ' os [ollos] e foi esterrado e deitado do Patriarcado; e depois fez -lle Santa Maria aver ollos, e cobrou per ela sa dignidade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXIX. é como Santa Maria fez que falasse o Fillo que tiin[n]a nos braços ao da bõa moller, que lle disse : «papa.» |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XL. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CXLI. é como Santa Maria acorreu a un monje seu que a servia e que ficava os gẽollos cada que ementavan o seu nome na ygreja e que beijava a terra. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XLII. é como Santa Maria quis guardar de morte un ome dun rey, que entrara por hũa garça en un rio. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XLIII. é como Santa Maria fez en Xerez chover por rogo dos pecadores que lle foron pedir por merçee que lles désse chuvia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XLIIII. é como Santa Maria guardou de morte un ome bõo en Plazença dun touro que vẽera polo matar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Con razon é d ' averen gran pavor || as bestias da Madre daquel Sennor || que sobre todas cousas á poder. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XLV. é como San Johan, Patriarcha de Alixandria, deu quant ' avia a pobres en un ano caro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XLVI. é como Santa Maria guareçeu a un donzel que ya en romaria a Santa Maria d ' Albeça, e topou con seus ẽemigos, e sacaron -lle os ollos e cortaron -lle as mãos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XLVI[I]. é como hũa moller pobre deu sa ovella a guardar a un ovelleiro, e quando ao trosquiar das ovellas vẽo a vella demandar a sua, e o ovelleiro disse que a comera o lobo, chamou Santa Maria de Rocamador, e a ovella bra[a]dou u lla tiin[n]a o ovellero asconduda, e disse: «ei -m ' acá, ei -[m ' acá].» |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XLVI[I]. é como un cavaleiro guareçeu de mãos de seus ẽemigos por hũa camisa que chaman de Santa Maria, que tragia vestida. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XLIX. é como un preste aleiman dultava do Sagramento de Deus e rogou a Santa Maria que lle mostrarse end ' a verdade; e Santa Maria assi o fez, porque era de bõa vida. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Fol é a desmesura || quen dulta que tornada || a Ostia sagrada || non é en [carne pura]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta C.L. é de loor de Santa Maria. || A que Deus ama, amar devemos, || a que Deus preça e nos preçemos, || a que Deus onrra, nos muit ' onrremos: || esta é sa Madre Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LI. é dun crerigo que onrrava as egrejas de Santa Maria e guardava os sabados, pero que era luxurioso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LII. é como un bon cavaleiro d ' armas, pero que era luxurioso, dizia sempre Ave Maria, e Santa Maria o fez en partir per sa demostrança. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LIII. é dũa moller de Gasconna, que desden[n]ava a Rocamador, que disse que, se a alá non levasse hũa sela en que siia, que nunca alá yria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LIIII. é como un tafur tirou con hũa baesta hũa saeta contra o çeo con sanna porque perdera, porque cuidava que firiria a Deus o a Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LV. é como un cavaleiro d ' Aleixandria foi malfeitor, e quando vẽo a velleçe, repentiu -sse e foi a un santo hermitan confessar; e disse -lle que jajũasse, e o cavaleiro disse que non podia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LVI. é como Santa Maria fez miragre en Cunnegro por un crerigo que cantava mui ben as sas prosas a ssa loor, e prendérono ereges e tallaron -ll ' a lengua. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LVII. é dũus romeus que yan a Rocamador e pousaron en un burgo, e a ospeda furtou -lles da farinna que tragian. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LVIII. é como Santa Maria sacou de prijon un cavaleiro e mandou -lle que sse [fosse] pera Rocamador. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
De muitas guisas os presos | solta a mui Gloriosa, || Santa e Virgen Maria, | tant ' é con Deus poderosa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LIX. é como Santa Maria fez descobrir hũa posta de carne que furtaran a ũus romeus na vila de Rocamador. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXI. é como uun ome de Moriella, que ameude ya a Santa Maria de Salas e tragia sa Magestade, viu vĩir anuvradro, e pos a Magestade na sa vin[n]a; e non firiu y pedra, e todas las outras foron apedreadas en rredor. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXII. é como Santa Maria fez a sa omagen, que mudaran dun altar a outro, que se tornass ' a seu lugar onde a tolleram. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXII[I]. é como un ome d ' Osca, que jogava os dados, descreeu en Santa Maria e perdeu logo a fala ; e foi a Santa Maria de Salas en romaria, e cobrou -a. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXIIII. é como a omagen de Santa Maria de Salas deu ũu braado, e tremeu a terra, por un prior da ygreja que fez tirar a força do sagrado [Don Fernando], abade de Mont -Aragon. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXV. é como Santa Maria de Tortosa d ' Ultramar defendeu a vila do Soldan. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Niun poder deste mundo | de gente nada non val || contra o poder da Virgen, | ca x ' é tod ' espirital. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXVI. é como Santa Maria guareçeu un ome que era tolleito do corpo e dos nenbros, na sa ygreja en Salas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXVII. é como ũa moura levou seu Fillo morto a Santa Maria de Salas, e resusçitou -llo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXVIII. é dun miragre que fez Santa Maria de Salas por hũa moller de Lerida que lle morreron seus Fillos; e o postremeiro resuscitou -llo Santa Maria, que avia tres dias que era morto. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXIX. é dun miragre que fezo Santa Maria por hũa sa egreja que é ena Ar[r]eixaca de Murça, de como foron mouros acordados de a destruir e nunca o acabaron. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A que por nos salvar || fezo Deus madr ' e Filla, || se se de nos onrrar || quer, non é maravilla. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXI. é como hũa moller de Pedra -Salze ya con seu marido a Salas, e perderon un Fillo pequeno en un rio; e foron a Salas e achárono vivo ant ' o altar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXII. é como Santa Maria de Salas livrou un mercador do perigoo do mar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXIII. é como Santa Maria de Salas guareçeu un ome que avia a door que chaman da pedra. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXIIII. é como un cavaleiro servia Santa Maria, e avẽo -lle que jogou os dados, e porque perdeu dẽostou Santa Maria; e ar[r]epẽedeu -sse depois, e do pesar que end ' ouve tallou a lingua; e sãou -lla Santa Maria, e falou. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXV. é como a Virgen livrou de morte ũu mançebo que enforcaron a mui gran torto, e queimaron un herege que llo fezera fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXVI. é do cativo de Mayorgas que sacou Santa Maria, quand ' era de mouros. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXVII. é do que tiraron os ollos, que sãou Santa Maria de Salas, e viu ben. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Non vos é gran maravilla | de lum ' ao çego dar || a que con Deus, que é lume, | sé no Çeo par a par. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXVIII. é dun menino de Alcaraz a que seu padre dera ũa muleta, e morreu -lle ; e encomendó -a a Santa Maria de Salas, e levantou -sse sãa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXIX. é como hũa moller que era contreita de todo o corpo se fez levar a Santa Maria de Salas, e foi logo guarida. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXX. é [de loor] de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXI. é como Aboyuçaf foy desbaratado en Marrocos pela sina [de] Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXII. [é] como Santa Maria livrou un ladron da mão dos dia[bos] que o levavan. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXIII. é dun miragre que mostrou Santa Maria en Faron, quand ' era de mouros. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXIIII. é como Santa Maria livrou de morte un meninno que jazia no ventre da madre, a que deran hũa cuitelada pelo costado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXV. é como Santa Maria amparou o castelo, que [chaman] Chincoya aos mouros, que o querian tomar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXVI. é como Santa Maria guardou ũa moller do fogo, que a querian queimar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXVII. é do mõesteiro de Jherusalem, como lles deu Santa Maria muito trigo en un ano caro, e depois muito ouro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXVIII. é dũa donzela que amava Santa Maria de todo seu corazon ; e quando morreu, feze -a seu padr ' abrir porque põya a mão no corazon, e acharon -lle fegurada a omagen de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXIX. é dun ome que ya a Santa Maria de Salas e achou un dragon na carreira e mató -o, e el ficou gafo da poçon, e pois sãou -o Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Ben pode Santa Maria | guarir de toda poçon, || pois Madr ' é do que trillou o | basllisqu ' e o dragon. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXXI. é como a alcaydessa caeu de cima da pena de Roenas d ' Alvarrazin, e chamou Santa Maria, e non se feriu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXXII. é como Santa Maria livrou un mouro a que queria Fillar o demo, e feze -o tornar crischão. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXXIII. é como Santa Maria guardou de morte un mercador que deitaron no mar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta C. LXXXXIIII. é como Santa Maria livrou un jograr dũus que o querian matar e lle queriam Fillar o que tragia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Como o nome da Virgen | é aos bõos fremoso, || assi é contra os maos | mui fort ' e mui temeroso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta C.LXXXXV. é como Santa Maria fez que onrrassen o cavaleiro que morreu no torneamento, porque guardou a sa festa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXXVI..é como Santa Maria converteu un gentil que lle queria gran mal e fezera hũa forma pera deitar hũa ymagen do ydolo que adorasse, e sayu -lle hũa ymagen de Santa Maria con seu Fillo en braços. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXXVII. é como Santa Maria de Terena re[ssocitou] un menino a que matara o demo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXXVIII. é como Santa Maria fez fazer paz e que sse perdõassen ũus omees que se querian matar ũus con outros ant ' a ssa egreja en Terena. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.XXXXIX. é como un peliteiro, que non guardava as festas de Santa Maria, começou a lavrar no seu dia de Março; e travessou -sse -lle a agulla na garganta que a non podia deitar, e foi a Santa Maria de Terena, e foi logo guarido. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Mom ' é o mundo avondado | de maes e [d] ' ocajões, || assi é Santa Maria | de graças e de perdões. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.I. é como Santa Maria livrou de morte hũa donzela que prometera de guardar sa virgĩidade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muit ' é mais a piedade de Santa Maria || que quantos pecados ome fazer poderia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.II. é como un clerigo en Paris fazia ũa prosa a Santa Maria e non podia achar ũa rima, [e foi rogar a Santa Maria] que o ajudasse y, e achó -a logo. E a Magestade lle disse: «Muitas graças.» |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.III. é como Santa Maria acreçentou a farynna a hũa bõa moller, porque [a] dava de grado por seu amor. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Quen polo amor de Santa | Maria do seu fezer || algun ben, dar -vo -ll -á ela | que dé, se o no[n] tever. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.IIII. é como Santa Maria guariu un frade por rogo de San Domingo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.V. é como Santa Maria quis guardar ũa moura que tiin[n]a seu Fillo en braços u siia en ũa torre ontre duas amẽas, e caeu a torre, e non morreu, nen seu Fillo, nen lles enpeeçeu ren; e esto foi per oraçon dos crischãos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Oraçon con piadade | oe a Virgen de grado, || e guarda de mal por ela | o que ll ' é encomendado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.VI. é como o papa Leon cortou sa mão porque era tentado d ' amor dũa moller que lla beijara, e pois sãó o Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.VII. é como un cavaleiro poderoso levava a mal outro por un Fillo que lle matara, e soltó -o en hũa egreja de Santa Maria, e disse -ll ' a Magestade «graças» poren. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.VIII. é como un erege de Tolosa meteu o Corpo de Deus na colmẽa e deu -o aas abellas que o comessen. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.IX. é como el Rey Do[n] Affonso de Castela adoeçeu en Bitouria e ouv ' hũa door tan grande que coidaron que morress ' ende, e poseron -lle de suso o livro das Cantigas de Santa Maria, e foi logo guarido. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.X. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muito foi noss ' amigo || Gabriel, quando disse: || «Maria, Deus é tigo.» |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XI. é como Santa Maria fez aas abellas que comprissen de cera un çirio pascual que sse queimara da ũa parte. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XII. é como hũa bõa dona de Toledo enprestou un sartal a hũa moller pobre por amor de Santa Maria, e furtaron -llo, e fez -llo ela cobrar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XIII. é como Santa Maria livrou un ome bõo en Terena de mão de seus ẽemigos que o querian matar a torto, porque ll ' apoyn[n]an que matara sa moller. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XIIII. é como Santa Maria fez a un cavaleiro que gãasse hũa egreja que lle prometera. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XV. é como Santa Maria guardou sa Majestade que non reçebesse dano de muitos tormentos que lle fazian os mouros. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Con gran razon é que seja | de Jesu -Crist ' anparada || a omagen da sa Madre, | Virgen santa corõada. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XVI. é como Santa Maria se mostrou en semellança da moller do cavaleiro ao demo, e o demo fugiu que a viu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XVII. é como un conde de França, que vẽo a Santa Maria de Vila -Sirga, non pode entrar na egreja ata que sse confessou. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XVIII. é como Santa Maria guareçeu en Vila -Sirga un ome bõo que era contreito. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XIX. é como Santa Maria fez tornar negra hũa figura do demo que era entallada en marmor blanco, porque siia cabo da sa ymagen, que era entallada en aquel marmor meesmo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXI. é como Santa Maria guareçeu en Onna al Rey Don Fernando, quand ' era menino, dũa grand ' enfermedade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXII. é do capelan que cantava missa no mõesteiro d ' Achelas, que é en Portugal, [e] consomiu ũa aran[n]a, e depois sayu -lle pelo braço. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXIII. é como Santa Maria sãou un ome bõo que coidava morrer de ravia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXIIII. é como Santa Maria de Terena, que é no reyno de Portugal, resuscitou hũa menina morta. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Reyn[n]a en que é | comprida toda mesura, || non é sen razon se faz | miragre sobre natura. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXV. é como hun clerigo ena missa consomiu hũa aran[n]a que lle caeu no caliz, e andou -lle ontr ' o coiro e a carne viva, e fez Santa Maria que lle saysse pela unna. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXVI. é do mõesteiro d ' Ingraterra que ss ' afondou e a cabo dun ano sayu açima assi como x ' ante estava, e non se perdeu null ' ome. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXVII. é como Santa Maria sacou un escudeiro de cativo, de guisa que o non viron os que guardavam o carçer en que jazia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXVIII. é como un ome bõo avia un muu tolleito de todo -los pees; e [o] ome bõo mandava -o esfolar a un seu mançebo, e mentre que o mancebo se guisava, levantou -s ' o muu são e foi pera a egreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Tan grand ' [é] a sa merçee | da Virgen e sa bondade, || que sequer nas beschas mudas | demostra sa piadade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXIX. é como Santa Maria guardou a sa ygreja en Vila -Sirga dos mouros que a queriam der[r]ibar, e fez que foss[en] end[e] todos çegos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Razon é grand ' e dereito | que deffenda ben a ssi || a que deffend ' outros muitos, | per com ' eu sei e oy. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXXI. é como Santa Maria fez que tres meninos alçassen os marmores que non podia alçar toda a gente que se y ajuntava. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXXII. é como un cavaleiro que andava a caça perdeu o açor, e quando viu que o non podia achar, levou un açor de çera a Vila -Sirga, e achó -o. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXXIII. é como Santa Maria defendeu de morte un cavaleiro, que se colleu a hũa eigreja sua dũus cavaleiros que o queriam matar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXXIIII. é como Santa Maria de Vila -Sirga fez oyr e falar un moço que era, sordo e mudo, porque teve vigia hũa noit ' ant ' o seu altar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXXV. é como Santa Maria deu saude al Rey Don Affonso quando foi en Valedolid ' enfermo que foi juygado por morto. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Como gradeçer ben -feito | é cousa que mu[i]to val, || assi queno non gradeçe | faz falsidad ' e gran mal. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXXVI. é como hũa moller perigoou no mar, e tragia un Fillo pequeno nos braços ; e feze -a Santa Maria per çima das aguas andar de pe, assi como iria per un mui bon chão. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXXVII. é como Santa Maria fez en Portugal, na vila de Santaren, a hũa moller pecador que non morresse ata que fosse ben confessada, porque avia gran fiança en ela e jajũava os sabados e as sas festas a pan e agua. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XXXVIII. é como Deus se vingou dum jograr tafur que jogava os dados e porque perdera descreeu en Deus e en Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta.CC.XXXVIIII. é dun miragre de Santa Maria que fez en Murça por un ome que deu seu aver a guardar a outro, e negou -llo e jurou -lle por el. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Guardar -se deve tod ' ome | de jurar gran falsidade || ant ' a omagen da Virgen, | que é Sennor de verdade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XL. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XLI. é como un menino, que era esposado con hũa menina, caeu de çima dũa muít ' alta pena en fondo e quebrou per todo o corpo e morreu; e sa madre começó -o de pedir a Santa Maria, e deu -llo viv ' e são, e meteu -ss ' en orden con sa esposa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XLII. é como Santo Maria de Castroxerez guariu de morte un pedreiro que ouvera de caer de çima da obra, e esteve pendorado e teve -sse nas pontas dos dedos da mão. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
O que no coracon d ' ome | é mui cruu de creer, || pode -o Santa Maria | mui de lige[i]ro fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XLIII, é como ũus falcõeiros que andavan a caça estavan en coita de morte en hun regueiro, e chamaron Santa Maria de Vila -Sirga, e ela per sa merçee acorreu -lles. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XLIIII. é como Santa Maria guareçeu un ome, que inchou que cuidou morrer, porque escarnecia dos que yan a sa ygreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Gran dereit ' é que mal venna | ao que ten en desden || os feitos da Groriosa, | con que nos faz tanto ben. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XLV. é como Santa Maria tirou un ome de prijon e o fez passar un rio que era mui fondo, e non se mollou. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XLVI. é dũa bõa moller que ya cada sabado a hũa egreja que chaman Santa Marta dos Martires, e oblidou -xe -lle, e despoys foi alá de noite, e abriron -se -lle as portas da egreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta CC.XLVII. é dũa menina que naçeu çega, e a cabo de .X. anos levárona a Santa Maria de Salas, e deu -lle logo seu lume Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XLVIII, é como dous marin[n]eiros sse querian matar en Laredo ant ' o altar de Santa Maria, e pola sa gran merçee guardó -os que sse non matassen. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCXLIX. é como un maestro que lavrava na egreja que chaman Santa Maria d ' Almaçan, en Castroxeriz, caeu de çima en fondo, e guardó -o Santa Maria que se non feriu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.L. [é] de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LI. é como Santa Maria levou consigo a menina de Proença que pedia o Ffillo aa ssa Majestade. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LII. é como Santa Maria guardou ũus omees que non morressen dejuso dun gran monte d ' arẽa que lles caeu desuso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LIII. é como un romeu de França que ya a Santiago foi per Santa Maria de Vila -Sirga, e non pod ' en sacar un bordon de ferro grande que tragia en pẽedenca. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LIIII. é como dous monges, que sayron da orden, foron livres dos diabos polo nome de Santa Maria que eme[n]taron. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
O nome da Virgen santa | [a]tan muit ' é temeroso, || que quand ' [o] oe o demo, | perde seu poder astroso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LV. é como Santa Maria guareçeu a moller, que fezera matar seu genrro polo mal prez que lle apoyn[n]an con el, que non ardeu no fogo en que a meteron. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Na malandança || noss ' amparança || e esperança || é Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LVI. é como Santa Maria guareçeu a Reyn[n]a Dona Beatriz de grand ' enfermidade, porque aorou sa omagen con grand ' esperança. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LVII. é como Santa Maria guardou sas reliquias que se non danassen entr ' outras muitas que se danaron. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LVII[I]. é como Santa Marta acreçentou a ũa bõa dona a massa que tiinna pera pan fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LIX. é como Santa Marta fez [a]vĩir na sa egreja d ' Arraz dous jograres que sse querian mal, e deu -lles hũa candea que non pode outre trager senon eles. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXI. é da bõa dona que desejava veer mais d ' al ome de bõa vida, e bõa dona outrossi. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXII. é como Santa Maria guareçeu no Poy hũa moller que era sorda e mu[da]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXIII. é como Santa Maria guareçeu a hun ome que era tolleito de todo -los nenbros, e disse -lle que sse fezesse levar a sa egreja e seria logo são. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muit ' é benaventurado || e en bon ponto naçeu || o que da Virgen ma[n]dado || fez e [a] obedeçeu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXIIII. é como Santa Maria fez pereçer as naves dos mouros, que tiin[n]an çrcada Costantinopla, tanto que os crischãos poseron a sa ymagen na rriba do [mar]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Pois aos seus que ama | deffende todavia, || dereit ' é que deffenda | a ssi Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXV. é como Santa Maria guareçeu a Johan Damaceno da mão que avia cortada. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXVI. é como Santa Maria de Castroxerez guardou a gente que siia na ygreja oyndo o sermon, dũa trave que caeu de cima. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXVII. é como Santa Maria livrou un mercador do perigoo das ondas do mar en que cuidava morrer, u caera [dũa nave]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXVIII. é como Santa Maria guareçeu en Vila -Sirga hũa dona filladalgo de França, que avia todo -los ne[n]bros do corpo tolleitos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta CC.LXIX. é como un meninno, que era sordo e mudo, resusçitó -o Santa Maria per rogo de sa madre do menino, e fez -lle cobrar o falar e o oyr. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.L.XX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCLXXI. é como hũa nave estedera tres meses en un rrio e non podia sair porque a conbatian mouros, e Santa Maria sacou -a en salvo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXII. é como Santa Maria fez en San Johan de Leteram en Roma que sse mudasse hũa sa omagen da hũa parede da egreja [na outra]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXIII. é como Santa Maria en Ayamonte, riba d ' Aguadiana, fez aparecer dous fios con que cosessen os panos do seu altar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Madre de Deus, que éste | do mundo lum ' e espello, || sempre nas cousas minguadas | acorre e dá consello. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXIIII. é do frade que fazia a garnacha das orações a Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXV. é como Santa Maria de Terena guariu do[u]s freyres que raviavam. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta CCLXXVI. é como Santa Maria do Prado, cabo Segobia, guariu un monteiro del Rey dun badalo da canpãa que lle dera na cabeça. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXVII. é como Santa Maria guardou oyto almogavares en hũa fazenda que ouveron con mouros, porque non comeron carne en sabado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXVIII. é como hũa bõa dona de França, que era çega, vẽo a Vila -Sirga en romaria, e foi logo guarida. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXIX. é como el Rey pediu merçee a Santa Maria que o guareçesse dũa grand ' enfermidade que avia, e ela guarecé -o. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta CC.LXXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Santa Maria bẽeyta seja, || ca espell ' é de Santa Egreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXI. é como un cavaleiro vas[s]alo do demo non quis negar a Santa Maria, e ela livró -o del. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXII. é como Santa Maria acorreu a un moço de Segobia que caeu dum sobrado muy alto, e non se feriu porque dis[s]e: «Santa Maria, val -me!» |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXIII. é como Santa Maria de Terena sãou un clerigo da boca que se lle torçera mui feramente. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXIIII. é como Santa Maria livrou un monge do poder do demo que o tentava. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXV. é como Santa Maria fez aa monja, que non quis por ela leixar de s ' ir cono cavaleiro, que sse tornass ' a sa orden, e ao cavaleiro fez outrossi que fillasse religion. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXVI. é como caeu o portal sobre dous judeus que escarnecian un ome. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXVII. é como Santa Maria de Scala, que é a par de Jenua, livrou hũa moller de morte que ya alá en romaria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXIX. é como un ome bõo de religion foi veer a ygreja u jazia o corpo de Sant ' Agostin, e viu y de noite Santa Maria e grandes coros d ' angeos que cantavam ant ' el[a]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXIX. é como Santa Maria de Tocha guariu un lavrador que andava segando en dia de San Quirez, que se lle çerraron os punnos a[n]bos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LXXXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XC.I. é como Santa Maria tirou un escolar de prijon en Touro porque lle fezera hũa cantiga eno carcer jazendo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XC.II. é como el Rey Don Fernando vẽo en vision ao tesoureiro de Sevilla e a maestre Gorje que tirassen o anel do seu dedo e o metessen no dedo da omagen de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta CC.XC.III. é como un jograr quis remedar como siia a omagen de Santa Maria, e torçeu -sse -ll ' a boca e o braço. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Par Deus, muit ' é gran dereito | de prender mui grand ' ocajon || o que contrafazer cuida | aquele de que á fayçon. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta CC.XC.IIII. é como hũa moller que jogava os dados en Pulla lançou hũa pedra aa omagen de Santa Maria porque perdera, [e] parou un angeo de pedra a mão e reçebeo o colbe. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Non é mui gran maravilla | seerem obedientes || os angeos aa Madre | daquel cujos son sergentes. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta CC.XC.V. é como [Santa Maria apareçeu en vision a un Rey que a servia en todas aquelas cousas que el sabia e podia, e semellava -lle que se omildava contra el en gualardon do serviço que lle fezera]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XC.VI. [é] como Santa Maria apareceu a un monje na çibdade de Conturbel e mostrou -lle como a servisse. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XC.VII. é como Santa Maria mostrou vertude na sa omagen, porque dizi[a] un frade que non avia vertude no m[adeir ' entallado]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Com ' é mui bõa a creença | do que non vee om ' e cree, || ben assi é mal creente | de non creer o que vee. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XC.VIII. é como Santa Maria de Seixon livrou hũa moller de demonio. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XC.IX. é como Santa Maria vẽo en vison a un frade e disse -lle que désse ũa sa omagen, que tragia, a un rey. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.I. [é] como Santa Maria de Vila -Sirga tirou un escudeiro de prijon, que tiinnan y pera mata -lo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.II. é como Santa Maria de Monsarraz descobriu un furto que se fez na sa ygreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Madre de Jhesu -Cristo, | que é Sennor de nobrezas, || non soffre que en sa casa | façan furtos nen vilezas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.III. [é] como hũa omagen de Santa Maria falou nas Olgas de Burgos a hũa moça que ouve medo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Por fol tenno quen na Virgen | non á mui grand ' asperança, || ca noss ' esforç ' é nos medos | e nas coitas amparança. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.[I]V. é como Santa Maria de Ribela non quer que arça outr ' oyo ant ' o seu altar senon d ' olivas que seja ben claro e muit ' esmerado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Aquela en que Deus carne | prendeu e nos deu por lume, || das cousas linpias se paga | senpre, tal é seu costume. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.V. é como Santa Maria fez hũa carta de pẽedença que tragia hũa moller pesar mais en hũa balança que quant ' aver poseron na outra. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.VI. é como Santa Maria fez converter un erege en Roma que dizia que Santa Maria non podia seer virgen e aver fillo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.VII. é como Santa Maria tolleu ũa gran tempestade de fogo en terra de Cezilla. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.VIII. é como Santa Maria guario ena çibdade de Rara hũa moller ydropica. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.IX. é como Santa Maria vẽo en vision en Roma ao Papa e ao Emperador e disse -lles [en] qual logar fezessen a ygreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.X. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XI. [é] como Santa Maria de Monsaraz resuscitou un ome que ya lá en romeria e morreu na carreira. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
O que diz que servir ome | aa Virgen ren non é, || aquest ' é de mal recado | e ome de maa fe. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XII. é como o cavaleiro non pode comprir sa voontade con sa amiga na casa en que lavraran a [omagen de Santa Maria]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XIII. é da nave que andava en perigoo do mar, e os que andavan en ela chamaron Santa Maria de Vila -Sirga, e quedou a tormenta. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XIIII. é como Santa Maria guareçeu un cavaleiro de Segovia que avia perdudo o lume dos ollos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XV. é como Santa Maria guareçeu en Tocha, que é cabo Madride, un meninno que tiin[n]a hũa espiga de triigo no ventre. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XVI. é como Santa Maria fillou vingança do crerigo que mandou queimar a hermida, e fez -lla fazer nova. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Par Deus, non é mui sen guisa | de ss ' ende mui mal achar || o que a Santa Maria | s ' atrev ' a fazer pesar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XVII. é como Santa Maria se vingou do escudeiro que deu o couçe na porta da ssa egreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XVIII. é como Santa Maria se vingou do crerigo que furtou a prata da cruz. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XIX. é como Santa Maria guariu en Terena hũa mançeba raviosa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXI. é como Santa Maria guareçeu en Cordova hũa moça dũa grand ' enfermidade que avia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta CCC. XXII. é como Santa Maria guariu un ome en Evora, que ouvera de morrer dum osso que sse ll ' atravessara na garganta. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Virgen, que de Deus Madre | éste, Filla e criada, || d ' acorrer os pecadores | sempr ' está aparellada. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXIII. é como Santa Maria resuscitou un meninno en Coira, hũa aldea que é preto de Sevilla. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Ontre toda -las vertudes | que aa Virgen son dadas, || é de guardar ben as cousas | que lle son acomendadas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXIIII. é como Santa Maria guareçeu en Sevilla un mudo que avia do[u]s anos que non falara. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXV. é como Santa Maria de Tudia sacou hũa mançeba de cativo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXVI. é como Santa Maria de Tudia prendeu os ladrões que lle furtaron as colmẽas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Santa Maria muito ll ' é greu || de quen s ' atreve de furta -lo seu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXVII é como Santa Maria guariu o clerigo que se lle tornaran as pernas atras porque fez ũus panos mẽores dun pano que furtou de sobelo altar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXVIII. é como Santa Maria fillou un logar pera ssi eno reyno de Sevilla e fez que lle chamasse[n] Santa Maria do Porto. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC .XXIX. é como Deus fez a un mouro, que fillou a oferta do altar de Santa Maria, que se non mudasse do logar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muito per é gran dereito | de castigado seer || quem s ' atrev ' ao da Virgen | pera furtar contanger. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Qual é a santivigada || ant ' e depois que fui nada? |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXI. é como Santa Maria de Rocamador resusçitou un menino. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXII. é como en ũu mõesteiro en reyno de Leon levantou -sse fogo de noite, e mató -o a omagem de Santa Maria cono veo que tiin[n]a na cabeça. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXIII. é como Santa Maria de Terena guariu un ome contreito que andava en carreta mais avia de .XV. anos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXIIII. é como Santa Maria de Terena resurgiu un ome que morrera de sandeçe, e tornó -o são. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXV. é como Santa Maria converteu un gentil que adorava os ydolos, porque avia en si piadade e fazia caridade aos pobres. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXVI. é com ' o cavaleiro que era luxurioso, per rogo que fez a Santa Maria [ouve] cambiada a natura que sol depois nunca, por tal preito catou. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXVII. é como Santa Maria guardou un fillo dum ome bõo que non morresse quando caeu o cavalo sobr ' el. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXVIII. é como Santa Maria guareçeu na çidade de Evora un ome que era çego. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muitos que pelos pecados | que fazen perden o lume, || guareçe Santa Maria, | ca [a]tal é seu costume. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXIX. é como Santa Maria guardou hũa nave que non perigoasse no mar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XL. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLI. é como Santa Maria do Poy salvou hũa dona d ' erro que ll ' apoynna seu marido. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLII é como Santa Maria fez pareçer a sa omage d ' ontre hũas pedras marmores que serravan en Costantinopla. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLIII. é como Santa Maria de Rocamador guariu hũa mançeba demoniada de demõio mudo e fez que falasse. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLIIII. é como Santa Maria de [Tudia] fez a hũa cavalgada de mouros e a outra de crischãos que maseron hũa noite cabo da sa ygreja e non se viron, por non averen ontre ssi desavẽença. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLV. é como Santa Maria mostrou en vision a un Rey e a hũa Reyn[n]a como avia gran pesar por que entrarom mouros a sa capela de Xerez. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLVI. é como Santa Maria guariu hũa moller d ' Estremoz do braço e da garganta que lle ynchara. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Com ' a grand ' enfermidade | en sãar muito demora, || assi quen guareç ' a Virgen | é guarid ' en pouca d ' ora. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLVII. é como Santa Maria de Tudia resurgiu un menino que era morto de quatro dias. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLVIII. é como Santa Maria demostrou a un Rey, que trobava por ela, gran tesouro de prata. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XLIX. é como Santa Maria mostrou muitos miragres por hũa omagen que tragia un Rey en sa capela. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.L. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LI. é como Santa Maria acreçentou o vinno na cuba en Daconada, hũa aldea que é preto de Palença. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LII. é como Santa Maria do Viso guariu un açor dun cavaleiro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LIII é como un meninno,que criava un abade en sa castra tragia de comer ao Meninno que tĩia a omagen nos braços, e disso -ll ' a omagen que comeria con ele muy çedo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[Esta .CCC.LIIII. é como Santa Maria guardou de morte hũa bestiola que chaman donezỹa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LV. é como Santa Maria de Vila -Sirga livrou un ome da forca que non morreu, por un canto que dera a sa ygreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LV[I]. é como Santa Maria do Porto fez vĩir ũa ponte de madeira pelo rio de Guadalete pera a obra da sa ygreja que fazian, ca non avian y madeira con que lavrassen. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Non é mui gran maravilla | se sabe fazer lavor || a Madre do que o mundo | fezo e é del Sennor. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LVI[I]. é como Santa Maria do Porto guareçeu hũa moller que vẽera a ssa casa en romaria e avia a boca torta. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LVI[I]. é como Santa Maria do Porto mostrou per sa vertude un logar u jaziam muitos cantos lavrados que meteron ena sa ygreja. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A que as cousas coitadas | d ' ajudar muit ' é tẽuda, || non vos é gran maravilla | se x ' ela a ssi ajuda. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LIX. é como Santa Maria do Porto se doeu dũa moller que vẽo aa sa ygreja en romaria, a que cativaran un seu fillo, e sacó -o de cativo de terra de mouros e po[so -llo en salvo]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXI. é como Santa Maria fez nas Olgas de Burgos a hũa sa omagen que se volveu [na cama] u a deitaron. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXII. é como Santa Maria fez cobrar seu lume a un ourevez en Chartes. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXIII. é como Santa Maria livrou de prijon un cavaleiro por hũa cantiga que lle fez, que tiinna preso el Con Symon. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXIIII. é como Santa Maria do Porto guardou .XXX. omẽes que cavavan terra pera sa ygreja, e caeu hũa torre sobr ' eles e non [lles enpeeçeu]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Quem por serviço da Virgen | mete seu corp ' en ventura, || de tod ' ocajon o guarda, | ca é Sennor de mesura. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXV. é como Santa Maria tirou de dulta un frade noviço, que dizia que a alma non era nada, no mõeste[i]ro de Fontefria en Narbona. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXVI. é como Santa Maria do Porto fez cobrar a Don Manuel un azor que perdera. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXVII. é como Santa Maria do Porto guareçeu a[l] Rey Don Affonso dũa grand ' enfermidade de que lle ynchavan as pernas tan muito que lle non cabian nas calças. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXVIII. é como Santa Maria do Porto guariu hũa moller dũa coobra que tragia eno ventre, e avia ben tres anos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LIX. é como Santa Maria guardou de mal hũa bõa moller de Santaren dun alcayde malfeitor, que a quisera meter en perdeda de quant ' avia por [hũa sortella que lle deitara en pennor]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXII. é como Santa Maria do Porto guariu hũa moller que perigoara dũa pinaça e caera no mar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXII. é como vẽo hũa moller de Nevra, que raviava, [a Santa Maria do Porto], e apareçeu -lle Santa Maria, e guareçeu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muit ' éste mayor cousa | en querer se mostrar || a Virgen aos omees, | ca d ' enfermos sãar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXIII. é como Santa Maria guardou un mercador de Portugal de perigoo do mar du caera dũa nave. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXIIII. [é como ũus almogavares, que senpre entravan a terra de mouros e eran desbaratados, teveron vigia na capela do alcaçar de Xerez e prometeron -lle ũa dõa, e entraron en cavalgada e ganaron muy grand ' algo]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXV. é como Santa Maria guariu un cavalo dum escrivano del Rey, que lle queria morrer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXVI. é como un ome levava un anel a Don Manuel, irmão del Rey, e perdé -o na carreira, e fez -llo Santa Maria cobra[r]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Virgen, cuja mercee | é pelo mundo sabuda, || fazer pod ' achar a cousa | aos que a an perduda. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXVII. é como el Rey deu ũa escrivania dũa vila a un seu criado, e avia muitos contrarios que o destorvavan, e pediu -a a Santa Maria, e fez -lla aver. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXVIII. é como un ome bõo, que morava na colaçon de San Salvador de Sevil[l]a, tiinna ũa sa filla doente pera morte, e jouve .III. dias que non falou; e prometérona a Santa Maria do Porto, e guareçeu. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXIX. é como Santa Maria do Porto se vengou dos cos[s]arios do mar, que roubavan os omees que viin[n]am pobrar [en aquela vila]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXX. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXXI. é como Santa Maria do Porto resuscitou un menino que morrera, fillo dum ome bõo que morava en Xerez. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXXII. é como un ric -ome pedia un herdamento al Rey que lle avia a dar por outro que lle fillara, e nono podia aver dele ; e prometeu algo a Santa Maria, [e fez -llo aver logo muy bõo]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Verdade éste a paravoa | que disse Rey Salamon || que dos rey[s] as voontades | enas mãos de Deus son. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXXIII. é como Santa Maria de Seguença guardou ũa moller que queria entrar en hũa nave e caeu no mar, e [guareceu e sacó -a] Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXXIIII. é como Santa Maria levou a alma dun frade que pintou o seu nome de tres coores. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A que por mui gran fremosura | é[ste] chamada Fror das frores, || mui mais lle praz quando lle loan | seu nome que d ' outras loores. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXXV. é como Santa Maria do Porto guareçeu un ome dũa pedrada que lle sedara a tela, e tornou -se paralitico, e guareçé -o Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
De toda enfermidade | maa e de gran ferida || pode ben sãar a Virgen, | que de vertud ' é comprida. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXXVI. é como Santa Maria avondou de pescado al Rey Don Affonso con muy gran gente que convidara en Sevilla. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXXVII. é como hũa omagen que tragia hun rey fazia muitos miragres. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XXXVIII. é como Santa Maria apareçeu en vision a un rey que a servia o más que podia, e semellava -lle que s ' omildava contra el en gualardon do serviço que lle fazia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXXXIX. é como Santa Maria guareçeu un Fillo de Maestre Pedro de Marse[lla]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCXC. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XC.I. é como Santa Maria do Porto corregeu ũa moca contreita dos nenbros que levaron alá en romaria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCXC.II. é como Santa Maria do Porto consentiu que enforcassen un ome que jurara mentira pelo seu nome. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Macar é Santa Maria | Sennor de mui gran mesura, || muit ' estranna quen por ela | mente ou faz falsa jura. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCXC.III. é como Santa Maria do Porto guareçeu un menino que trouxeron a ssa casa ravioso. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Macar é door a rravia | maravillosa e forte, || agyn[n]a a tolle a Madre | do que ena cruz pres morte. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCXC.IIII. é como eno mõesteiro de Jerusalen lles deu Deus muito trigo un ano e outro muit ' ouro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCXC.V. é como Santa Maria de Tortosa d ' Ultramar defende[u] a vila do Soldan. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Niun poder deste mundo | de gente nada non val || contra o poder da Virgen, | ca x ' é tod ' espirital. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCXC.VI. é como Santa Maria de Tocha guariu un lavrador que andava segando en dia de San Quirez, que se lle sarraron os punos ambos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCXC.VII. é como Santa Maria tirou un mouro, que era cativo en Consogra, do poder do diaboo e feze -o tornar crischão. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCXC.VIIII. é como ena vila d ' Elvas ũa moller quiso matar seu fillo e meteu -lle hũa agulla pela cabeça; e apareceu -lle Santa Maria ante que o matasse, e disse -lle que tomasse pẽedenca. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCC. é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCCC.I. é petiçon que fezo el Rey a Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .La. é dos sete pesares que viu Santa Maria do seu Fillo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXVI.a é como Santa Maria guareçeu con seu leite o crerigo de grand ' enfermidade, porque a loava. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Non é sen guysa d ' enfermos sãar || o santo leite que Deus quis mamar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXVIIII.a é como Santa Maria faz en Costa[n]tinobre decer un pano ante sa omagen. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta primeira é das Mayas. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta XII.a é como Santa Maria fez veer ao ome que cegara porque se comendara ao demo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta é como Santa Maria sãou o escudeiro a que deron a saetada polo costado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Cantando e con dança || seja por nos loada || a Virgen corõada || que é noss ' asperança. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta é a primeyra da Nacença de Santa Maria, que cae no mes de setembro ; e começa assi: |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta terceira é da Virgĩidade de Santa Maria, e esta festa é non mes de dezenbro, e feze -a Sant ' Alifonsso; e começa assi: |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta quarta é da Trĩidade de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Como Deus é comprida Trĩidade || sen enader nen minguar de ssi nada... |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta quinta é de como o angeo Gabriel vẽo saudar a Santa Maria, e esta festa é no mes de março. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muito foi noss ' amigo || Gabriel, quando disse || «Maria, Deus é tigo.» |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .VII. é como Santa Maria levou seu Fillo ao templo e o offereçeu a San Symeon ; e esta festa é no mes de febreyro. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta .IX. é da Vigilia de Santa Maria d ' Agosto, como ela passou deste mundo e foi levada ao Çeo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta deçima é no dia aa Proçession, como as processiões do Çeo reçeberon a Santa Maria quando sobiu aos Çeos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Bẽeita es, Maria, | Filla, Madr ' e criada || de Deus, teu Padr ' e Fillo, | est ' é cousa provada. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XI., en outro dia de Santa Maria, é de como lle venna emente de nos ao dia do juyzio e rogue a seu Fillo que nos aja merçee. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XII. é de como Santa Maria rogue por nos a seu Fillo eno dia do juyzio. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta primeira é de com ' el fez o çeo e a terra e o mar e o sol e a lũa e as estrelas e toda -las outras cousas que son, e como fez o ome a sa semellança. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta segunda é de como os tres Reis Magos vẽeron a Beleen aorar a Nostro Sennor Jesu -Cristo e lle ofereron seus dões. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta terceira é como Nostro Sennor resurgiu e como se mostrou aos Apostolos e aas tres Marias. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta quarta é como Nostro Sennor subiu aos Çeos ante seus dicipolos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta quinta é como Nostro Sennor enviou o seu Santi Sp[i]rito sobre los seus dicipolos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 420 |
Esta quinta é como Nostro Sennor enviou o seu Santi Sp[i]rito sobre los seus dicipolos. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 102 |
[Este é o Prologo das Cantigas de Santa Maria, ementando as cousas que á menester eno trobar]. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 104 |
[Esta é a primeira cantiga de loor de Santa Maria, || ementando os VII goyos que ouve de seu Fillo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 107 |
[Esta é de como Santa Maria pareceu en Toledo a Sant ' Alifonsso e deu -ll ' hũa alva que trouxe de Parayso, con que dissesse missa.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 109 |
[Esta é como Santa Maria fez cobrar a Theophilo a carta que fezera cono demo, u se tornou seu vassalo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 111 |
[Esta é como Santa Maria guardou ao fillo do judeu que non ardesse, que seu padre deitara no forno.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 115 |
[Esta é como Santa Maria ajudou a Emperadriz de Roma a sofre -las grandes coitas per que passou.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 121 |
[Esta é como Santa Maria ressucitou ao menỹo que o judeu matara porque cantava "Gaude Virgo Maria".] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 124 |
[Esta é como Santa Maria livrou a abadessa prenne, que adormecera ant ' o altar chorando.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 126 |
[Esta é como Santa Maria fez en Rocamador decender hũa candea na viola do jograr que cantava ant ' ela.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 128 |
[Esta é como Santa Maria fez en Sardonay, preto de Domas, que a ssa omagen, que era pintada en hũa tavoa, || sse fezesse carne e manass ' oyo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 133 |
[Esta é de loor de Santa Maria, com ' é fremosa e bõa e á gran poder.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 134 |
[Esta é de como Santa Maria tolleu a alma do monge que ss ' affogara no rio ao demo, e feze -o ressocitar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 137 |
Esta é como Santa Maria se queixou en Toledo eno dia de ssa festa de Agosto, porque os judeus crucifigavan ũa omagen de cera, || a semellança [de seu Fillo]. || |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 139 |
[Esta é como Santa Maria guardou o ladron que non morresse na forca, porque a saudava.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 141 |
[Esta é como Santa Maria rogou a seu Fillo pola alma do monge de San Pedro, porque rogaron todo -los Santos, e o non quis fazer senon por ela.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 143 |
[Esta é como Santa Maria defendeu a cidade de Cesaira do emperador Juỹao.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 149 |
[Esta é como Santa Maria converteu un cavaleiro namorado, que ss ' ouver ' a desasperar porque non podia aver sa amiga.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 152 |
[Esta é de como Santa Maria guardou de morte a onrrada dona de Roma a que o demo acusou pola fazer queimar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 155 |
[Esta é como Santa Maria fez fazer aos babous que crian a seda duas toucas, porque a dona que os guardava lle prometera hũa e non lla dera.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 158 |
[Esta é como Santa Maria fillou vingança dos tres cavaleiros que mataron seu ẽemigo ant ' o seu altar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 160 |
[Esta é de loor de Santa Maria, por quantas mercees nos faz.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 162 |
[Esta é como Santa Maria fez aver fillo a hũa moller manỹa, e depois morreu -lle, e ressocitou -llo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 164 |
[Esta é como Santa Maria guardou a un lavrador que non morresse das feridas que lle dava un cavaleiro e seus omees.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 166 |
[Esta é como Santa Maria acrecentou o vỹo no tonel, por amor da bõa dona de Bretanna.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 168 |
[Esta é como Santa Maria fez nacer hũa fror na boca ao crerigo, depois que foi morto, e era en semellança de lilio, porque a loava.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 170 |
[Esta é como a ymagen de Santa Maria falou en testimonio ontr ' o crischão e o judeu.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 176 |
[Esta é como Santa Maria juigou a alma do romeu que ya a Santiago, que sse matou na carreira por engano do diabo, que tornass ' ao corpo e fezesse pẽedença.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 180 |
[Esta é como Santa Maria fillou a sinagoga dos judeus e fez dela eigreja.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 183 |
[[E]sta é como Santa Maria deffendeu Costantinobre dos mouros que a conbatian e a cuidavan fillar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 188 |
[Esta é como Santa María fez parecer nas pedras omagẽes a ssa semellança.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 190 |
[Esta é de loor de Santa Maria, de como Deus non lle pode dizer de non do que lle rogar, nen ela a nos.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 192 |
[Esta é como Santa Maria levou o boi do aldẽao de Segovia que ll ' avia prometudo e non llo queria dar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 195 |
[Esta é como Santa Maria amẽaçou o Bispo que descomungou o crerigo que non sabia dizer outra missa senon a sua.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 197 |
[Esta é como Santa Maria levou en salvo o romeu que caera no mar, e o guyou per so a agua ao porto ante que chegass ' o batel.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 200 |
[Esta é como Santa Maria fillou dereito do judeu pola desonrra que fezera a sua omagen.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 202 |
[Esta é como Santa Maria fez queimar a lãa aos mercadores || que offerera algo a sua omage, e llo tomaran depois]. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 207 |
[Esta é como Santa Maria pareceu no maste da nave, de noite, que ya a Bretanna, e a guardou que non perigoasse.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 209 |
[Esta é como Santa Maria fez cobrar seu pee ao ome que o tallara con coyta de door.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 211 |
[Esta é como a omagen de Santa Maria tendeu o braço e tomou o de seu Fillo, que queria caer da pedrada que lle dera o tafur, de que sayu sangui.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 215 |
[[E]sta é como Santa Maria guardou a sa omagen, que a non que[i]mas[s] ' o fogo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 217 |
[[E]sta é de loor de Santa Maria das maravillas que Deus fez por ela.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 219 |
[[E]sta é como Santa Maria guareceu o que era sandeu.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 221 |
[[E]sta é de como o [crerizon] meteu o anel eno dedo da omagen de Santa Maria, e a omagen encolleu o dedo con el.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 225 |
[[E]sta é de como Santa Maria resucitou un menỹo na ssa eigreja de Salas.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 228 |
[Esta é de como o cavaleiro, que perdera seu açor, foy -o pedir a Santa Maria de Salas; e estando na eigreja, posou -lle na mão.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 230 |
[Esta é como Santa Maria gãou de seu Fillo que fosse salvo o cavaleiro malfeitor que cuidou de fazer un mõesteiro e morreu ante que o fezesse.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 234 |
[[E]sta é como a omagen de Santa Maria, que un mouro guardava en sa casa onrradamente, deitou leite das tetas.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 237 |
[Esta é como Santa Maria guardou o monge, que o demo quis espantar por lo fazer perder.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 239 |
[Esta é como Santa Maria tolleu a auga da fonte ao cavaleiro, en cuja erdade estava, e a deu aos frades de Monssarrad a que el queria vender.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 241 |
[Esta é de como Santa Maria guiou os romeus, que yan a sa eigreja a Seixon e erraron o camỹo de noite.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 244 |
[Esta é de loor de Santa Maria, que mostra por que razon encarnó Nostro Sennor en ela.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 246 |
[[E]sta é como a omage de Santa Maria alçou o gẽollo e recebeu o colbe da saeta por guardar o que estava pos ela.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 249 |
[[E]sta é como Santa Maria fez vĩir las cabras montesas a Monssarraz, e se leixavan ordennar aos monges cada dia.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 254 |
[[E]sta é como Santa Maria guaryu con seu leite o monge doente que cuidavan que era morto.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 257 |
[Esta é como Santa Maria serviu pola monja que se fora do mõesteyro e lli criou o fillo que fezera alá andando.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 260 |
[Esta é como Santa Maria fez nacer as cinco rosas na boca do monge depos ssa morte, polos cinco salmos que dizia a onrra das cinco leteras que á no seu nome.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 262 |
[Esta é como Santa Maria fez guareçer os ladrões que foran tolleitos porque roubaran ũa dona e ssa conpanna que yan en romaria a Monsarrat.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 273 |
[Esta é de loor de Santa Maria, do departimento que á entre Av ' e Eva.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 308 |
[E]sta é de loor de Santa Maria, das çinque leteras que á no seu nome e que queren dizer. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 325 |
[Como Santa Maria deu seu fillo aa bõa moller, que era morto, en tal que lle désse o seu que fil[l]ara aa sa omagen] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 327 |
[Esta LXXVII [é] como Santa Maria sãou na sa ygreja de Santa Maria de Lugo hũa moller contreita dos pees e das mãos.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 335 |
[[E]sta é de loor de Santa Maria, de como a saudou o angeo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 357 |
[Esta é como hũa judea estava de parto en coita de morte, e chamou Santa Maria e logo a aquela ora foi libre.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 360 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 368 |
[[E]sta é como Santa Maria serviu en logar da monja que sse foi do mõesteiro.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 385 |
Esta é de loor. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 402 |
[Esta é como Santa Maria sacou dous escudeiros de prijon.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 413 |
[[E]sta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 414 |
[[E]sta é como un crerigo de missa que servia a Santa Maria morreu no rio que ven por Paris; e a tercer dia rressocitó -o Santa Maria e sacó -o do rio.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 421 |
[Esta é dun mancebo a que seus ẽemigos chagaron mui mal de morte, e sa madre prometera -o a Santa Maria de Salas, e foi logo guarido.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 423 |
[Esta é como Santa Maria tolleu ao demo o minỹo que lle dera sa madre con sanna de seu marido, porque concebera del dia de Pascoa.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 433 |
[[E]sta é como Santa Maria fez acender duas candeas na sa eigreja en Salamanca, porque o mercador que as y posera llas encomendara.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 443 |
[[E]sta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 444 |
[Esta é dun miragre do cavaleiro que fazía a guerlanda das rosas a Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 458 |
[Esta é como Santa Maria guareceo un ome en Elche dũa saeta que lle entrara pelos ossos da faz.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 460 |
[Esta é como Santa Maria non quis que entrasse na sa eigreja do Poe un mancebo que dera a ssa madre un couce; e el, pois viu que non podia entrar, corto[u] o pee, e depois sãou -[o] Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 463 |
[Esta é do Corpo de Nostro Sennor, que un vilão metera en hũa sa colmẽa por aver muito mel e muita cera; e ao catar do mel mostrou -sse que era Santa Maria con seu Fill ' en braço.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 468 |
[Esta é de loor de Santa Maria] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 470 |
[[E]sta é como Santa Maria guardou o Emperador de Costantinobre que non morresse so hũa pena que caeu sobr ' ele, e morreron todo -los outros que con ele eran.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 473 |
[Esta é como Santa Maria fez ao crerigo que lle prometera castidade e sse casara que leixasse ssa moller e a fosse servir.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 479 |
[[E]sta é de como Santa Maria ressucitou hũa minỹa que levaron morta ant ' o seu altar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 481 |
[[E]sta é como Santa Maria guareceu na sa eigreja en Paris un ome que se tallara a perna por gran door que avia do fogo de San Marçal, e outros muitos que eran con ele.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 489 |
[[E]sta é como en terra de Pulla, en hũa vila que á nome ' Foja, jogava hũa moller os dados co outras conpannas ant[t] ' hũa eigreja; e porque perdeu, lançou hũa pedra que déss ' ao Menỹo da omage de Santa Maria, e ela alçou o braço e recebeu o colbe.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 504 |
Como Santa Maria fez en Xerez chover por rogo dos pecadores que lle foron pedir por merçee que lles désse chovia. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 523 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 524 |
[Esta é dun crerigo que onrrava as eigrejas de Santa Maria e guardava os sabados, pero que era luxurioso]. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 535 |
[Este miragre fez Santa Maria em Cunnegro por un crerigo que cantava mui ben as sas prosas a ssa loor, e prendérono ereges e tallaron -ll ' a lingua.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 539 |
[Esta é como Santa Maria sacou de prijon un cavaleiro e mandou -lle que se fosse pera Rocamador.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 543 |
[[Esta é de loor de Santa Maria.]] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 555 |
[Esta [é] como Santa Maria guareceu un ome que era tolleito do corpo e dos nenbros, na sa eigreja en Salas.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 556 |
[Esta é como hũa moura levou seu fillo morto a Santa Maria de Salas, e ressucitou -llo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 558 |
[Esta é dun miragre que fez Santa Maria de Salas por hũa moller de Lerida que lle morreron seus fillos, e o postrimeiro ressucitou -llo Santa Maria, que avia tres dias que era morto.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 560 |
[Esta é dun miragre que fezo Santa Maria por hũa sa eigreja que é ena Arreixaca de Murça, de como foron mouros acordados de a destroir e nunca o acabaron.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 563 |
[[Esta é de loor.]] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 577 |
[Esta é do cativo de Mayorgas que sacou Santa Maria quand ' era de mouros.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 579 |
[E]sta é do que tiraron os ollos, que sãou Santa Maria de Salas e viu ben. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 581 |
[Esta é dun menỹo de Alcaraz a que seu padre dera hũa muleta, e morreu -lle; e encomendou -a a Santa Maria de Salas, e levantou -sse sãa.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 585 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 588 |
[Esta é como Aboyuçaf foy desbaratado en Marrocos pela sina de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 593 |
[Esta é dun miragre que mostrou Santa Maria en Faaron quando era de mouros.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 595 |
[Esta é como Santa Maria livrou de morte ũu menynno que jazia no ventre da madre, a que deran hũa cuitelada pelo costado.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 601 |
[[E]sta é como Santa Maria guardou hũa moller do fogo, que a querian queimar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 604 |
[Esta cantiga é do mõesteiro de Jherusalem, como lles deu Santa Maria muito trigo en un ano caro e depois muito ouro.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 607 |
[Esta é dũa donzela que amava a Santa Maria de todo seu coraçon; e quando morreu, feze -a seu padre abrir porque põya a mão no coraçon, e acharon -lle fegurada a omage de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 609 |
[Esta é como un ome que ya a Santa Maria de Salas achou un dragon na carreira e mató -o, e el ficou gafo de poçon, e pois sãou -[o] Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 611 |
[[Esta é de loor.]] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 636 |
[Esta é como Santa Maria fez fazer paz e que sse perdõassen ũus omees que sse querian matar ũus con outros ant ' a sa eigreja en Terena.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 640 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 645 |
[Esta é como un clerigo en Paris fazia ũa prosa a Santa Maria e non podia [achar] hũa rima, e foi rogar a Santa Maria que o ajudasse y, e achó -a logo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 656 |
[[E]sta é como un cavaleiro poderoso levava a mal outro por un fillo que lle matara, e soltó -o en hũa eigreja de Santa Maria, e disse -lle a Magestade "gracias" poren.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 680 |
[Esta é de como un conde de França que vẽo a Santa Maria de Vila -Sirga non pude entrar na eigreja, e mẽos de sse confessar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 682 |
[Esta é como Santa Maria guareceu un ome bõo d ' Alemanna que era contreito.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 685 |
[[E]sta é como Santa Maria fez tornar negra hũa figura do demo que era entallada en marmor blanco, porque si[i]a cabo da sa ymagen que era entallada en aquel marmor meesmo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 687 |
[[E]sta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 691 |
[Esta é do capelan que cantava missa no mõesteiro das donas d ' Achelas, que é en Portugal, [e] consomyu hũa aranna, e depois sayu -lle pelo braço.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 693 |
[Esta é como Santa Maria sãou ũu ome bõo que coidava morrer de ravia.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 695 |
[Como Santa Maria de Terena, que é no reino de Portugal, ressucitou hũa menỹa morta.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 701 |
[Esta é do mõesteiro d ' Ingraterra que ss ' affondou e a cabo dun ano sayu a cima assi como x ' ant ' estava e non se perdeu null ' ome nen enfermou.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 711 |
Esta é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 719 |
[Esta é como Santa Maria de Vila -Sirga fez oyr e falar un moço que era sordo e mudo, porque teve vigia hũa noit ' ant ' o seu altar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 721 |
[[E]sta é como Santa Maria deu saude al Rey Don Affonso quando foi en Valadolide enfermo que foi juygado por morto.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 735 |
[Esta é dun miragre de Santa Maria, que fez en Murça por un ome que deu seu aver a guardar a outro, e negou -llo e jurou -lle por el ant ' a Magestade.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 738 |
[Esta é [de] loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 740 |
[Esta é como un menỹo que era esposado con hũa menynna caeu de cima dũa muit ' alta pena en fondo, e quebrou per todo o corpo e morreu.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 744 |
[Esta é como Santa Maria de Castroxeriz guariu de morte un pedreiro que ouvera de caer de cima da obra, e esteve pendorado e teve -sse nas pontas dos dedos da mão.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 755 |
[Esta é dũa bõa moller que ya cada sabado a hũa eigreja que chaman Santa Maria dos Martires, e obridó -xe -lle, e depois foi alá de noite, e abriron -xe -lle as portas da eigreja.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 763 |
Esta é de loor. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 34 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 35 |
[Esta é da bõa dona que deseja[va] veer mais d ' al ome bõo e de bõa vida, e bõa dona outrossi.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 59 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 61 |
[Esta é de como hũa nave estedera tres meses en un rio e non podia sair porque a conbatian mouros, e Santa Maria sacou -a en salvo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 65 |
[[Esta é como Santa Maria deu fios a ũu ome bõo pera coser a savãa do seu altar.]] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 67 |
[Esta é do frade que fazia a garnacha d ' orações a Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 73 |
[Como Santa Maria do Prado, que é cabo Segovia, guariu un monteiro del Rei dũa canpãa que lle caeu de suso.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 80 |
[Como el Rei pidiu mercee a Santa Maria que o guarecesse dũa grand ' enf[e]rmidade que avia; e ela, como Sennor poderosa, guarecé -o] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 82 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 91 |
[Esta é como Santa Maria livrou un monge do poder do demo que o tentava.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 97 |
[Esta é como caeu o portal sobre dous judeus que escarnecian a un ome bõo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 99 |
[Como Santa Maria de Scala, que hé a par de Jenua, livrou hũa moller de morte que ya alá per mar en romaria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 105 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 128 |
[[C]omo Santa Maria vẽo en vision a un freire e mandou -lle que désse ũa ssa omagen que tragia a un rey.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 131 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 139 |
[Esta é como Santa Maria de Ribela non quer que arça outr ' oyo ant ' o seu altar senon d ' olivas que seja ben claro e muit ' esmerado.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 151 |
[Esta é como Santa Maria vẽo en vison en Roma ao Papa e ao Emperador e disse -lles en qual logar fezessen a eigreja.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 154 |
[Esta [é] de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 163 |
[Esta é da nave que andava en perigoo do mar, e os que andavan en ela chamaron Santa Maria de Vila -Sirga, e quedou logo a tormenta.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 169 |
[Esta é como Santa Maria guareceu en Tocha, que é cabo Madride, un menỹo que tĩia hũa espiga de triigo no ventre.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 178 |
[Esta é como Santa Maria guariu en Terena hũa manceba raviosa.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 183 |
[Esta é como Santa Maria guareceu en Cordova hũa moça dũa grand ' enfermidade que avia.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 188 |
[Como Santa Maria ressucitou ũu menynno en Coira, hũa aldea que é preto de Sevilla.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 199 |
[Esta é como Santa Maria fillou un logar pera si eno reino de Sevilla e fez que lle chamassen Santa Maria do Porto.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 205 |
[Esta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 208 |
[Esta é como en ũu mõesteiro en[o] reino de León leva[n]tou -sse fogo de noite, e mató -o a omagen de Santa Maria con o veo que tiinna na cabeça.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 227 |
[Est ' é como Santa Maria guardou hũa nave que non perigoasse no mar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 230 |
[[Esta é de loor de Santa Maria.]] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 248 |
[Esta é como Santa Maria de Tudia resorgiu ũu menynno que era morto de quatro dias.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 254 |
[[Esta .CCCL. é de loor de Santa Maria.]] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 256 |
[Esta é como Santa Maria acrecentou o vỹo na cuba en Daconada hũa aldea que é preto de Palença.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 258 |
[Esta é como Santa Maria del Viso guariu ũu açor dun cavaleiro.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 267 |
[Esta é como Santa Maria de Vila -Sirga livrou ũu ome da forca, que non morreu, por un canto que dera a sa eigreja.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 280 |
[[E]sta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 290 |
[CCC e LXV. é como Santa Maria tirou de dulta un frade noviço que dizia que a alma non era nada, no mõeste[i]ro de Fontefria en Narbona.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 292 |
[CCC e LXVI. é como Santa Maria do Porto fez cobrar a Don Manuel un azor que perdera.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 305 |
[E]sta é de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 314 |
[[C]omo un ome levava un anel a Don Manuel, irmão del Rey, e perdé -o na carreira, e fez -llo Santa Maria cobrar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 319 |
[[C]omo un ome bõo con sa moller que morava na colaçon de San Salvador de Sevilla tiin[n]a ũa sa filla doente pera morte, e jouve .III. dias que non falou; e prometérona a Santa Maria do Porto, e guareçeu.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 324 |
[[E]sta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 337 |
[[C]omo Santa Maria do Porto guareçeu un ome dũa pedrada mui grande de que nunca cuidara a guareçer, ca tiinna a tela sedada e tornou -se paralitico, e guareçé -o Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 344 |
[E]sta [é] de loor de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 353 |
[Esta .CCCXCVIIII. é como ena vila d ' Elvas ũa moller quiso matar seu fillo e meteu -lle hũa agulla pela cabeça, e apareceu -lle Santa Maria ante que o matasse e disse -lle que tomasse pẽedença.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 355 |
[[E]sta é de loor de Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 357 |
[Esta .CCCCI. é petiçon que fezo el Rey a Santa Maria.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 362 |
[La. é dos sete pesares que viu Santa Maria do seu Fillo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 364 |
[LXXVIa. é como Santa Maria guareçeu con seu leite o crerigo de grand ' enfermidade, porque a loava.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 368 |
Esta .LXXVIIII.a é como Santa Maria faz en Constantinobre decer un pano ante sa omagen. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 370 |
Esta primeira é das Mayas. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 373 |
XIIa. é como Santa Maria fez veer ao ome que cegara porque se comendara ao demo. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 375 |
Esta é como Santa Maria sãou o escudeiro a que deron a saetada polo costado. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 382 |
Esta é a primeyra, da Nacença de Santa Maria, que cae no mes de Setembro; e começa assi: |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 388 |
[Esta terceira é da Virgĩidade de Santa Maria, e esta festa é no mes de dezenbro, e feze -a Sant ' Aliffonsso; e começa assi:] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 390 |
[E]sta quarta é da Trĩidade de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 392 |
Esta quinta é de como o angeo Gabriel vẽo saudar a Santa Maria, e esta festa [é] no mes de março. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 394 |
[Esta .VII. é como Santa Maria levou seu Fillo ao templo e o offereçeu a San Symeon; e esta festa é no mes de febreyro.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 398 |
[E]sta .IX. é da vigilia de Santa Maria d ' Agosto, como ela passou deste mundo e foi levada ao çeo. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 404 |
[Esta deçima é no dia aa Proçession, como as proçessiões do çeo reçeberon a Santa Maria quando sobiu aos çeos.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 407 |
Esta .XI., en outro dia de Santa Maria, é de como lle venna emente de nos ao dia do juizio e rogue a seu Fillo que nos aja merçee. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 408 |
[Esta .XII. é de como Santa Maria rogue por nos a seu Fillo eno dia do juyzio.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 411 |
Esta primeira é de com ' el fez o çeo e a terra e o mar e o sol e a lũa e as estrelas e toda -las outras cousas que son, e como fez o ome a sa semellança. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 413 |
[Esta segunda é de como os Reis Magos vẽeron a Beleen aorar a Nostro Sennor Jesu Cristo e lle ofereron seus dões.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 416 |
[Esta terceira é como Nostro Sennor resurgiu e como se mostrou aos Apostolos e aas tres Marias.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 418 |
Esta quarta é como Nostro Sennor subiu aos çeos ante seus dicipolos. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 420 |
Esta quinta é como Nostro Sennor enviou o seu Santi Sp[i]rito sobre los seus dicipolos. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 123 |
Pero ſe auijr non ſe poderem con os donos dellas uozes ſobre ſsou ſolario, podem auer a ujçeſſyma parte della demanda ſegundo que manda la léé uoſa. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 123 |
Senor, quando los auogados razoarem ante uos fazelloses eſtar en pe et non conſſintades que digan parauras torpes nen deſguiſadas nen uiláas ſenon aquellas tan ſollamente que pertéézerem al preyto. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 124 |
Titullo dos (uoçeeyroſ) perſoneyros Por que el uſo dellos perſoneyros es mucho prouecho , et es muyto meſter, que aquelles que non podem ou non querem ſéér preſentes a ffacer ſus demandas que am contra algunos ou a defenderse contra ſeus contendedores podenlo fazer perſoneyros tam bem en demandar como en defender. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 124 |
Et podelo facer para um preyto ſolo ou por muchos ou por um dia solo ou por muytos o por tempo aſinalado ou por todo el preyto, e ſu condiçom, aſſy como el dono del preyto dize: "fago méo perſoeyro a fuam ſe algũa couſa me quiſer demandar". |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 125 |
Léé III Se algum face dous perſoneyros ou muytos en algum preyto, todos de man cumum ou cada um de por ſy, aquel que primeyramente el preyto começar eſſe e ſenor del, et oſ outros non am poder eno preyto. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 125 |
Todo ome pode ſéér penſoeyro en iuyzéo ou fora de ſua caſſa por mandado del rey, ſe non for daqueles que defende a léé et o dereyto. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 125 |
Pero mulleres ben podem ſéér persoeyras por padre, ou por madre, ou por auóós, ſe forem fracos por uellece ou por outra grande enfirmidade. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 125 |
Léé Va Macar que e dito ena léé de suso, que aquel perſoneyro que tracta los preytos por mandado de ſeus donos, perſoas ſom çertas que podem ſéér perſoneyros por outre ſem ſeu mandado. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 125 |
Cada una destas perſoas poden ſéér perſoeyro por qualquer deſtas outras dando bóó fiador que el fara auer por firme et por eſtauel quanto en aquel preyto façer ou raçoar daquel por que ſſe fecer perſoneyro, ca en outra guiſſa non pode ſeer recebudo. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Lee VJ Se outra algua perſoa que non ſeyam deſtas que ſom ſobredictas quiſer demandar por outro non auendo nen mostrando mandado algum daquel por que demanda aſſy como por cartas ou por testes, non deue a ſéér reçebudo macar que deſſe fiador como sobredicto e. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Lee VIJ Quando algum diz que e perſoeyro doutro e o demoſtra por algũas certedues que o recebeu ou que a por que ſeer perſoeyro aſſy como ſe o demoſtrar por algua teſtemoia ou por carta que non aya ſeelo outentico deue a ſéér recebudo dando tal fiador como sobredicto e ena léé que começa: "macar que e dicto". |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Léé VIIJa Todo ome pode defender a outro que non ſeya preſente, macar que non demoſtre que a ſeu mandado, nen carta de perſoarya, ca prol e de todos comunalmente que os que non ſom preſentes poſſam ſéér defendudos pellos outros que llos queren defender aſſy commo ſobredicto e. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Léé JXa En todo llos preytos podem ſeer dados penſoeyros ſe non forem preytos cumunales; et preytos criminalles ſom aquelles todos por que algum e demandado ou acuſado por morte ou por pea alguna de ſeu corpo. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Léé Xa Se el dono del preyto ou el perſoeyro morer, ou ſe o dono do preyto reuogar a penſoarya del perſoeyro ante que o preyto seya comecado por reſpoſta de ſi ou de non, ou ſe o preyto for acabado por ſentençea definitiua, comprido e el offiçio del perſoneyro. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Corteſia e e enſinamento que ſe algum a querella doutro ſobre alguna demanda que aya contra el, de o amoeſtar ante el que lla ſaye ou que lla enmenda et ſe o fazer non quiſer, deueſſe a querellar ao iuyz et rogarlle que o apraçe et que o faza uíjr a dereyto; et o iuyz deueo a façer, foras ende ſe aquel que deue ſséér apraçeado es de mayor dignidade ca el iuyz que gello deue aplazar. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Arçebiſpo ou biſpo ou outro qual quer clerigo que miſa cante non deue ſéér apraceado mentre que dixer miſſa nen ermitan nen monge neuno, que por onra de ſua religion non poden ſayr de ſous lugares en que som; mays prelados et ſous mayores deuem ſeer apraceados et complir dereyto por ellos . |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Outroſſy los que ſon meores de VJ anos, que chamam en latim infantes , nen loucos, non deuen apraçea los; mays ſeus defendedores ou aquellos que os an en guarda, deuem ſéér apraceados et façer dereyto por ellos . |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Todo ome que e aplaçeado per ante el rey ſobre preyto alguno non deue ſéér apraçeado doutro menor, dementre que morar ena corte por raçon deſte enplaceamento; nen el marido nenlla muller dementre fecer ſuas uodas; nen aquelles que uam ſuterrar alguum de ſeus parentes ou de ſeus ſeruos ou de seus ſeruentes; nen pregoneyro nengum mentre uay pregonando por uillas ou por aldeas por mandado del rey, non deuem ſéér chamadoſ a iuyço. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Se aquel que for enpraceado ſobre alguna demanda que lle outro faga et non véér et enuiar ao praceo, et algum outro quiſſer reſponder por el, poſſao fazer dando bon recado, que el cumpra por el quanto for iulgado. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Et ſe o demandor non veér et enuiar outro nenguno, non poſſa demandar por el, macar que de recado que eſtara por ello ſe non for daquellos que ſon nomeados enna outra lee. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Outroſſy mandamos que aſſy como o dono da uoz quer gáánar por aquello que o penſoeyro gáána ou melorar en ſou preyto, aſy mandamos que ſofra o dano que por el uéér, ſe por ſua raçon o preyto le enpeorar. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Et ſe en uoz entrou ante que o dono da uoz moreſe, todo o que foy feyto por tal penſoarya uala, e poſa trager o preyto ata que llo tolla aquel a que pertééçe o preyto por raçon do morto, ſe o preyto for comezado por reſpoſta aſſy como manda a léé. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Mandamos que o que for ao praçeo sobre alguna demanda, quer de rayz, quer de mouele, et de poys quiſſer yr en romarya ou en oſte ou en outro lugar, leyxe por ſy penſoeyro que reſponda; et ſe o non fezer o allcayt do preyto faga contra el aſſy como manda a léé doſ que ſon apraceados et non queren fazer dereyto. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 41 |
Capitolo quarto E porque algũas cantigas i há en que falam eles e elas outrossi, per én é bem de entenderdes se som d ' amor, se d ' amigo: porque sabede que, se eles falam na prim[eir]a cobra e elas na outra, [é d ' ]amor, porque se move a razon d ' ele (como vos ante dissemos); e se elas falam na primeira cobra, é outrossi d ' amigo; e se ambos falam en ũa cobra, outrossi é segundo qual deles fala na cobra primeiro. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
E este seguir é de menos em sabedoria, porque [nam] toman nada das palavras da cantiga que segue. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
E pera maior sabedoria pode[m] -lhe dar aquele mesmo ou outro entendimento per aquelas palavras mesmas: assi é a melhor maneira de seguir, porque dá ao refram outro entendimento per aquelas palavras mesmas, e tragem as palavras da cobra a concordarem com el. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Pero quem a quiser fazer -atanto que [seja] igual e [come] estas - pode meter e[m] essa avondo ou alongand ' assi ũas outras, que seja guisa de tantas silabas com ' én quis [na] outra. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 48 |
E taes i houve que as fezerom sem findas, pero a finda é mais comprimento. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 49 |
Dobre é dizer ũa palavra cada cobra duas vezes ou mais, mais deven -o meter na cantiga mui gardadamente: e convem, como a meterem en ũa das cobras, que assi o metam nas outras todas. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 50 |
Capitolo sexto "Mozdobre" é tanto come dobre quanto é no entendimento das palavras, mas as palavras desvairam -se, porque mudam os tempos. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 53 |
Pero convem que dos tantos én dê alguns. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 53 |
Capitolo segundo Erro acharam os trobadores que era ũa palavra a que chamarom "caçefetom", que se nom deve meter na cantiga, que é tanto come "palavra fea", e sõa mal na boca. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 54 |
Capitolo terceiro Outrossi erro é meter [n]a palavra vogal depõs vogal. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 54 |
Non entendades [mal], que se entende vogal depós vogal se as vogaes som de senhas naturas, mais nom se deve [de] meter duas vezes, ũa após outra, se ũa vogal é maior. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 105 |
Esta cantiga é a primeira que achamos que foi feita, e fezeron -na quatro donzelas en tempo de Rei Artur a Maraot d ' Irlanda por la [...] ... tornada en lenguagen palavra per palavra, e diz as[s]i |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 112 |
Esta cantiga fez Martin Soarez como en maneira de tençon con Paai Soarez, e é d ' escarnho. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 118 |
Esta cantiga fez Pero da Ponte ao Infante Don Manuel, que se comença ' E mort ' é Do[n] Martin Marcos ' , e na cobra segonda o pod ' ende entender |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 119 |
Esta troba fez Fernand ' Eanes porque quería ben a ũa molher e non lhe falou én, partindo d ' onde ela estava (Maria Martiz) |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 128 |
E aquela sa barraguãa quando lhi algũus dinheiros viinhan da terra da orden e que o meestre i non era, enviava -os [a] aquela tenda pera guaanharen con eles pera seus filhos, e depois tiraron ende os dinheiros da tenda e deron -os en outras partes pera gaanharen con el[e]s; e ficou a tenda desfeita e non leixou por én o meestre depois a gaa[r] |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 136 |
Esta cantiga é a de cima |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 142 |
Estas cantigas de cima foron feitas a ũu jograr que se prezava d ' estrologo e el non sabia nada; e foi -se cercear, dizendo que averia egreja, e fazer coroa, e a cima ficou cerceado e non ouve a egreja; e fezeron -lhe estas cantigas por én |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 144 |
Esta cantiga é de mal dizer, e feze -a Joan Soarez de Pavia al -rei Don Sancho de Navarra porque lhi roubaron en sa terra e non lhi deu el -rei ende dereito |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 148 |
Don Fernan Paez de Talamancos fez este cantar de mal dizer a ũu jograr que chamavan jograr Saco, e era mui mal feito; e por én trobou -lhi que máis guisad ' era de seer saco ca jograr |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 149 |
E passou per aquel moesteiro un cavaleiro e levava ũa cinta, e deu -lha porque era pera ela; e por én trobou -lhi estes cantares |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 150 |
Don Lopo Lias trobou a ũus cavaleiros de Lemos; e eran quatro irmãos e andavan sempre mal guisados; e por én trobou -lhis estas cantigas |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 152 |
Outrossi trobou a ũa dona que non avia prez de mui salva; e el disse que lhi dera de seus dinheiros por preit ' atal que fezesse por el algũa cousa, e pero non quis por el fazer nada; e por én fez estes cantares de mal dizer |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 166 |
Esta cantiga foi feita a estes cavaleiros que aqui conta que prometeron ũu alão e sabujos, segundo aqui é ' scrito; e, pero que lhos enviaron pedir, non os quiseron dar; e o Conde fez -lhis por én [e]sta cantiga |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 167 |
Esta cantiga suso ' scrita, que se começa ' Martin Vasquez, no outro dia ' , fez o conde a ũu jograr que avia nome Martin Vasquez, e preçava -se que sabia d ' estr[r]elosia e non sabia én nada. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 172 |
Esta outra cantiga é de mal dizer, dos que deron os castelos como non devian al -rei Don Afonso |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 174 |
E, porque é ben que o ben que home faz se non perca, mandamo -lo ' screver; e non sabemos máis dela[s] mais de duas cobras, a primeira cobra de cada ũa |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 3 |
Pero destes tres tempos nõ pode omẽ séér çerto senõ de aquel que he pasado; ca se he do [tempo] quea de víjr, nõ podem os [omes] saber ocomeço nẽ afim das cousas que y acaesçerã, et por ende nõ ho sabem çertamẽte; et se he do tempo enque estam, a cõmo quer que sabem os começos dos feytos quese em esse [tempo] fazem, por que nom sabem qual sééra afim téémos queo nõ sabem compridamẽte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Quãdo noso señor aduso ante Adam, cõmo avemos dito, todaslas anymalias que el fezera ẽna terra por véér cõmo as chamaria Adam, ou que nomẽes lles diria, ho hũ por que eram as anymalias todas pares, macho et femea cada hũas en suas naturas, et nõ avia y [njgũa] pera Adam, o al por quelle paresçeo ẽno seu tallente et gesto da sua cara que se nõ deleytaua em [njhũa] daquelas criaturas, teuo noso Señor por bem et por mesura queo omẽ nõ fose sóó. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Et foy el moyto yrado contra elles por ello, et maldisóós grauemente ael, et aella, et aaserpente, asy cõmo conta a Biblia: aa serpente por queos enganara, et aEua por quea ascoytara et oconsellara ao marido, et ael por queo crééra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 9 |
Das géérações de Adã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 9 |
Quando elles seyrõ do Pareyso, ontre otempo que poserõ ẽno camyno pera víj́nr aaquel lugar, oque morarõ aly desque y chegarõ, comprirõ estes quinze ãnos, por quelles foy moy longa acarreyra [per] que ouveron de vĩjr, do começo da terra aparte de ourient ata medeo della, ca Jerusalem et Ebrõ, que esta açerca hũ do outro, em medio da terra jazẽ; o al por moytos máos lugares moy asperos et sensabores, por penas, et montes, et agoas, et espantos de bestas feras, et serpentes que achauã y alugares; demays que nõ avya ajnda y feyta carreyra njhũa, ca nũca andara omẽ por y; o al por que despoys que açertarõ avíjnr aEbrom et forõ y os primeyros ãnos, tanto ouverõ que [veer] et pensar ẽnos bẽes que perderam et otraballo [et] mezquindade enque eram, quese nõ nẽbrarõ de solaz de varõ et de moller; demays que erã ajnda vírgéés et taes sayrõ do Pareyso, segundo dizẽ Metalio et Lucas obispo de Tuy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Agora vos diremos das géérações de Caym. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 14 |
Das géérações de [Enoc] ho fillo de Caym. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 14 |
"Et quer dizer esto que daquelas personas taes, que nõ casara opadre cõ afilla [nẽ] amadre cõ ofillo, mays casando as outras personas; ca esto arrazõ oda, ca se asy nõ fose nõ poderã os omẽs séér moytos nẽ cresçer nẽ encher aterra cõmo oyredes queo noso Señor mandaua; pero abygamya em todo tempo foy dada por grande pecado, esto he ẽno tẽpo dante da ley et ẽno da ley et ẽno despoys da ley; ca ajnda que ẽno começo dos omẽs casauã os yrmãos cõ as yrmãas, pero nõ tomauã em hũa sazõ mays de hũa et nõ duas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 17 |
Et que hũa fim avya a seer de agoa que cobriria toda aterra et mataria todas las cousas vjuas senõ moy poucas; et aoutra fim que sééria de fogo que destroyra todaslas cousas et nõ tã solamẽte as vjuas [mãys] ajnda as outras que nõ avjã almas viuas queymãdoas todas et nõ leyxando nj̃ngũa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 17 |
Et quẽ o oyr entendao que foy feyto por de qual parte quiser, et segundo a verdade da estoria os pilares et aescritura destes saberes foy feyta; et podo séér queos de Caym fezeron oseu, et que foy das artes aque chamã mecanycas et os de Seth que fezerõ odas artes aque dizẽ liberães et do que aellas pertẽesçea. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Et o moço entrou et achou aCaym que jazia em terra tendido de aquel colpe pera morrer, mays pero vyuo era; et [coñosçeo] omoço que aquela forma tal que de omẽ sééria et nõ al, et ouvo [del] gram pauor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 22 |
Por que matey eu aCaym cõ amyña chaga et ao moço cõ omeu lyuor, esto he cõ amaldade da [myña] saña, sabede que sete vezes sera vengada amorte de Abel, et sete vezes penado por ello [Cayn] queo matou; et poso Deus por pẽna que oque matase aCaym que sééria por ello penado [seteẽta] vezes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 23 |
Caynã fezo aMalaléé; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 24 |
Ca diz que doutra [guisa] longa cousa sééria de contar todoslos outros fillos que Adam fezera em Eua despoys desto, et que he [guisado] et rrazõ de dizer de Seth sóó et das suas geerações por que em el sóó et ẽnas suas [gẽerações] que del vierõ ata santa Maria, cõmo contaremos adeante, ficou [alyña] de Adam et del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
[hũus] dizẽ quea primeyra das seys ydades do mũdo, quese começou em Adam; outros, et Metodio cõ elles, dizem quese começou en Seth; et por esta rrazõ, por que de Abel nõ ficou fillo, nẽ filla, nẽ semente [njhũa], et por que agééraçõ de Caym peresçeo toda ẽno deluvio, que nõ ficou ende nẽgũ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Em este lugar desta rrazom torna Moysem em poucas palauras ẽno quinto capytolo do Genesis as rrazões da estoria do começo do mũdo, et de quando Adam foy feyto ata esta sazõ de Enos, fillo de Seth, et dende adeante asy cõmo vam as outras géérações del ata Noe; et doblando as palauras de Adam et de Seth, diz asi de cabo: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Et cõta Moysem segũdo esta conta as géérações et os ãnos dellas ẽna primeyra ydade, ẽnas mays poucas rrazões que el podo; et veeredes outrosy oque faz ẽna segũda ydade; et diz mẽestre Pedro, queo fazia por chegar mays [agina] aAbraã donde véém os ebreos que som os judios et he el seu lynagẽ, onde diz asy Moysem: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Este he olybro das géérações de Adam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Onde viueo Adam çento et trijnta ãnos segũdo Moysem, et segũdo Josepho duzentos et trijnta, asy cõmo ja he dito; et fezo Adam aasua ymagẽ et asua semellança hũ fillo, cõmo Deus fezera ael aasua, et este fillo foy oque disemos aque posera nome Seth; et Adam foy feyto aaymagẽ et sémellança de Deus, et Seth aa de seu padre Adam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Sobre esta rrazõ diz Jeronymo ẽna Glosa que Adam foy feyto de dia et em claridade, por que catase em Deus toda vya, et se rreuéésse ẽna sua ymagẽ et ẽna sua semellança, et sé tornase sempre aarrazõ quelle Deus dera, et que entendese por ella obem et omal, et departisse [ontrela]; et departĩdóó, que fugisse ao mal, et que amase obem, et se tornasse sempre ael; et amãdóó, que [gardasse] em ello asemellança de Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Et mentre que Adam [vjueo] obediente a Deus, diz que rreteuo ensy asemellança de Deus, et esto era nõ séér mortal, et esta he bõa rrazõ et cõ gisado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 27 |
Et elles [o escriuyrõ] em aqueles pylares que avemos dito por quese nõ perdessem, pero por que se quedam aqui todas as rrazões queos sabeos diserõ dos de Caym et destes de Seth, departimos nos asy que: esto podo séér queos do linagẽe de Caym acharom primeyramẽte os saberes et as mẽestrias dos saberes das cousas segrares, ou terrẽaes, donde som os saberes aque chamamos mecanycos, asy cõmo avemos dito de Jabel que buscou as mẽes trias [de] criar os gãados et caçar et pescar; et Tubal seu yrmão os estormẽtos de cantar et tãger et labrar de fuste pera elles, et daqui veẽo despoys cõ todaslas sutelezas acarpentaria de labrar de fuste, et de pedra, et ajnda de osso, et de al seo ya; et Tubalcaym, yrmão destes, aferraria de cobre et ferro, et oentallar, et opyntar cõmo dito he; et daqui veẽo despoys o obrar de labrar de prata et ouro, et fazer y todas las sutelezas [do[s]] lauores quese oje [fazẽ]; et ajnda tẽemos que daqui se leuãtou osaber de labrar aterra, asy cõmo olas et cantaros et oal quese ende dela faz, et outrosi os vidros do fieyto; et oque bem parar mẽtes aesto achara queos do linagẽe de Caym buscarõ primeyro todas las sabedorias et mẽestrias das cousas [terreaes]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 27 |
Et estes forõ os saberes queos de Seth escriuyrõ em aqueles pylares de ladrillos et de pedra, donde vos disemos que diz Josepho, queo pylar da pedra que he ajnda em Syria, mays dizemos nos ajnda sobresto que pode séér que elles que fezerõ seus pylares pera escriuyr em elles seus saberes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 28 |
Et viueo despoys Caynã oytoçẽtos et quaréénta ãnos, et ouvo fillos et fillas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 28 |
Et Malaleel, seu fillo, andados seséénta et çinque ãnos de quando nasçera, et quatroçentos et oyteẽta de Adam, fezo hũ fillo aque diserõ Jareth. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 28 |
Et forõ todos los dias del trezentos et seséénta et çinque ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 29 |
Pero sobre esta pasada deEnoc ao Pareyso departem os judios, et dizẽ que esta pasada nõ foy nẽ ha fezo Deus por la santidade de Enoc, et dizẽ que outros ouvo, [y] antes et [depoys], mays santos que el, mays que Deus queo ordenou asy por que foy Enoc septima gẽeraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [liña] de Seth, et Lamec outrosy foy outra septima gééraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [la lyña] de Caym; et que asy cõmo aquel Lamec, septimo ẽna gééraçõ de Caym, foy omẽ máo moyto aademays, outrosy este Enoc, septimo ẽna geeraçom de Seth, foy moyto bõo omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 29 |
Et fezo Deus esto em este Enoc por mostrar que asy cõmo este era o septimo de Adam et o passara Deus ao [Parayso] porla bondade del, que outrosy ẽna [septyma] ydade que sééra logo em pos esta sesta ydade en que agora somos, que passada [afym] que rresusçitara Deus os omẽs et leuara os seus santos aasua gloria, et enviara ao Inferno os que forõ [maos] cõmo Lamec septimo ẽna outra [lyña]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Matussalem, fillo daqueste Enoc, outrosy andados çento et oyteénta et sete ãnos de quando el nasçera, et oytoçẽtos et oyteenta et quatro de Adam, fezo hum fillo et posolle nome Lamec. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Viueo Matussalem despoys que ouvo aLamec, seteçentos et oytéénta et dous ãnos et ouvo fillos et fillas; et forõ todos seus dias noveçentos et seséénta et nove ãnos, et morreo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Ajnda dizem algũus esta outra rrazõ: que foy el hũ dos maestres que fezerõ aarqua de Noe, et despoys que [soubo] arrazõ do deluvyo, et cõmo quer que el creese por ventura que sééria o deluvyo ou nõ, cao oyam dizer os omẽs et moytos osabyam, mays nõ o podiam créér, [dizẽ] que fezo este Matussalem em hũ costado da arca quando labraua em ella hũ estogo de hũa camareta para sy, apegada ẽno costado da arca, mays que nõ entraua dentro ẽna arca, et avia aentrada de fora; et esto queo nõ vyo Noe, nẽ nẽgum de seus fillos nẽ de suas molleres; et desque começou odeluvyo avijnr, acolliansse todas las anymalyas aarca aNoe, et dizẽ que tomou Matussalem sua vianda que [tiña] ascondida et prestes; et estando Noe ẽna presa de tomar as anymalyas que metesse ẽna arca [cõmo] lle mãdara Deus, diz que Matussalem que se collera em aquela camara, et çarrou moy bem sua porta [per] onde entrara; et goaresçeo aly do deluuyo, et ajnda dizẽ que vio Matussalẽ ocoruo et apoõba que enviara Noe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Noe sayo et aterra cõmo estaua ajnda lodosa das agoas do deluvio, et o lodo tenrro quando Matussalem sayra synaloa cõ os péés; et Noe quando vio os synaes que Matussalem fezera cõ os péés ẽna terra, maravillou sse moyto daquel omẽ, donde fora, ou onde escapara do deluvio, et foy yndo Noe por los synaes dos péés et achou aMatussalem onde jazia morto, atantas pasadas da arca quantos dias durara o deluvio enque el viuera apegado fora da arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Et todas as outras cousas que os [hũus] et os outros dizẽ erro he, et que este erro vem ẽno conto dos ãnos das géérações de esta ydade quese nõ faz bem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et os fillos de Seth vyam aquelas molleres do lynagẽe de Caym cõmo erã moy fremosas, et [começarõ] a poer as voontades et os corações aparar mẽtes em ellas; et Adam sabia cõmo ellas [eram] de máo sangre et eram máás por sy, et que faziã máos fillos et de máos feytos; por que de mao padre et de mao sangre vynã ellas, et que taes séériam os seus fillos et a deseruyço de Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et fezerõ os de Seth fillos ẽnas fillas de Caym, et sayrom aqueles fillos os mays poderosos da terra, et mays valentes de corpos et de grande nome; et vééndosse poderosos ẽna terra et valentes de todas cousas et fortes aas mãos [mays] que todoslos outros et mays ardidos et atrebudos, [começarom] de asoberuear aos menores et aos outros et fazer lles todos los máes do mundo de dito et de feyto et quebrantarlos et apremearlos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et estes forõ aos que diserõ gigantes, et ouverõ este nome de ge que dizẽ en grego por terra, et genyty em latim por engendrados; et segũdo esto, gigantes tãto quer dizer cõmo engendrados de terra, et nõ por que elles nasçessem de terra, mays por que queriam séér señores de toda aterra et de todas las outras cousas, et seguyr oterreal, et que atorto nẽ adereyto outro señor senõ elles nõ ouvesse y; et Deus por esso vééndo amalyçia dos omẽs [cresçer] cada dia, et yr de mal ha peor, et veendo cõmo oseu coydado et [o] coraçõ delles era dado aentẽder todo mal et maliçia em todo tempo, touo que pẽna lle jazia em aver feyto ho omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et quando vio queo nom queriam créér nẽ castigarse por el, et via outrosi as molleres de Caym, apoderadas delles ouvo moy grãde medo que se mays contra elles contendesse em aqueles castigos, acõmo quer que el era omayor et señor, queo matariã ael et asua moller et aseus fillos et asuas [cõpañas]; et tomou aela et aelles et foyse morar aoutra terra, et leyxou aquel lugar por que quanto se el mays traballaua em castigar los tanto se elles mays trauallauã de fazer as cousas que pesassem aDeus, et maltrager et desonrrar a Noe [et] asuas [cõpañas]; et foyse dende quanto mays podo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Pero diz Estrabo queo ãno méésmo enque Noé começou afazer aarca quelle diso esto: que se em estes çento [ãnos] se fossem rrepentyndo que bem lles dera Deus de mays os víj́nte, mays cada dia acresçentauã ẽno mal et queos destroyo Deus aos çento ãnos, et diz que [poys] que em estes nõ se começarõ amellorar que nõ ouvo coydado delles [emader] nẽ de asperar los, os outros víj́nte ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et diz Rrabano [em] este [lugar] que ocouedo proprio destes nosos que he de hũ pe et medeo, mays que aqueles couedos segundo [agemetria] forõ, et quea sete destes nossos em hũ daqueles da [gemetria], ou synaladamẽte nove péés; et diz que doutra [guissa] que nõ poderiam y caber tantas cousas cõmo [y] forõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et diz oebrayco et mẽestre Pedro cõ os Judeos que foy cõmo vidreyra; et oebrayco [diz] ajnda mãys quea [çercou] Noé de cristal, et chama a oebrayco meridiano , quer dizer lugar [per] onde lles entraua aluz [ao] medio dia quando passaua o sol [per] cima, acõmo quer que nõ paresçesse o sol aqueles dias por lo tẽpo nublado; et Symaco achama diluculo, quer dizer, pouca luz, por que entraua por aly pouca luz cõmo vem por la [mañãa] çedo ao mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et diz mẽstre Pedro que foy outrosy vntada de fora con outro engludo quelle dauã feruente, et que era moy mays forte queo bitume; et os madeyros que cõ este engludo fossem vntados, sééndo aplanados, que nũca se partiriam por nẽgũa força nẽ por nẽgũa arte; et quea madeyra vntada cõ obitume quese parte, mays oque for ajũtado cõ aquel engludo que nũca se desata por nẽgũa cousa que ẽno mũdo seja, senõ cõ aquelo da muller que aella acaesçe aseus tempos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Das [rrazões] et dos castigos que daua Noe aos seus et aaqueles queo yam véér quando el lauraua ẽna arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Fezo Noe moyto apressa todaslas coussas quelle mãdara Deus; et labrãdo ẽna arca el et seus fillos cada día, et pero se alongara das outras gentes asy et sua morada, cõmo he dito, nõse alongou tanto por queo ala nõ fossem véér [cõpañas] dos outros de Seth, que erã os seus; et aNoe plazialle cõ elles, que em todos aqueles çento ãnos nũca quedou de predicar et de castigar atodos los que ael vynam; et chegauãse aly moytos, o hũ por el que era cabeça [do] lynagée, o al por la fama et por lo nome daquela arca que oyam quese fazia, obra tam maravillosa quanto nũca oyram doutra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Et elles quando esta rrazõ oyam aNoe [rriansse] delo, et tynãlle por escarno oquelles dezia, et rrespondiãlle que cousa poderia séér aquela conque Deus matase todas las cousas cõmo el dizia, et [rrijanse] del et nõ [ocriam]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Et asy dizẽ sobre este lugar mẽestre Pedro et outros, que de todas las [outras] anymalias meteo aly Noe como lle mandara Deus; mays dizẽ queas que dentro sua agoa podem viuer et das quese criam de algũa cousa podrida ou de algũa outra cousa que por semente de gééraçom de macho et de femea non viesem, cõmo as [avellas], as vespas, as moscas, os vermẽes et as outras cousas taes cõmo estas, quese nõ entende que as Deus mãdase aNoe meter ẽna arca, nẽ el nõ as meteo em ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 40 |
Et [da] hũa parte desçenderõ as agoas do çeo et choueo quareenta dias et quaréénta noytes; da outra parte sobyrõ as do abismo et da terra et ajuntarõsse todas estas agoas et fezerõse moytas aademays, et pojarõ sobre omays alto mõte de toda a terra quinze couedos da [gemetria]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 40 |
Et outras algũas que [chegarom] nadando aarca, et se traballaram dese téér cõ as vnllas aos madeyros de parte de fora, et nõ lles aproveytou nada que a força das ondas as despegauã et as matauã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
Outrosy esso fezo ẽnas anymalias de quatro péés: primeyro soltou as mansas, et forõ ellas [espargendo] sse [per] la terra, et desy leyxou as outras seyr et yr. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
Et señor, se doutra guysa ouver aséér, peor andantes seerã estes que os mortos; que aos mortos selles veẽo odeluvio foy adesora et virõ elles seu [pelygro] et sua morte, et tomarõna et nõ ouverõ mays de hũa pẽna; mays os que ficamos, se outra tal morte avemos de auer, ha pẽna doblada sééria, que agora vymos nos em estreytura de peligro de morte, et passamos por [ello] et [sofremosla]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
Et agora véér nos emos outra vez em ello por ende digo que se enteyramẽte nõ somos libres que sééremos danados peor queos outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
Et nos sofremos opostromeyro destroymẽto enque sééria a pẽna doblada, aqual cousa eu sey señor que tu nõ queres dar duas vezes pẽna por hũa cousa. " "Et por esto Señor, eu te rrogo por la tua [piedade] que tu nã ajas saña nẽgũa desaquy adeante contra nos nẽ contra a terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 46 |
Nostro señor Deus vééndo este sacrifiçio de Noe bem feyto et cõ moyta vmyldança et cõ bõa voõtade, pagouse et plougolle cõ el, et rreçebeo osaboroso olor del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 46 |
Et departe Gregorio ẽna Glosa sobre o [novemo] capitolo do Genesis, que outorgou Deus aos omẽs que despoys do deluvio que comessem carne, lo vno por la terra que nõ ficara tã plantada despoys das agoas, nẽ tã chãa cõmo era antes, nẽ seeriã os omẽs tã abondados de viandas, o al por que forom os omẽs daly endéante moy mays flacos que antes; et por esto despoys do deluvio comerõ os omẽs as carnes asy cõmo comyam antes as froytas et as eruas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 47 |
Deste sacrifiçio que disemos de Noe, conta Josefo que moytos dias ofezera Noe anoso señor Deus; et asio cõta mẽestre Pedro em sua Estoria et diz que este sacrifiçio cada dia ofazia Noé a Deus, pedindolle que, poys aquel deluvyo era passado, que nũca cõ outro os penasse nẽ atormẽtasse aelles nẽ aa terra; et segundo diz Josefo ẽno quinto capitolo, que noso señor Deus amaua [moyto] aNoe por la justiçia que achaua em el, et [avyao] prouado por bõo em todas las cousas, outorgoulle de aquela vez estes dões cõmo avedes oydo: que creçessem, et arrequesçesem el et seus fillos, et poblasem a terra, et fossem señores della, et de [todaslas] outras anymalias que su o çeo som; et que comessem de todas las carnes das anymalyas lynpas, cada hũ cõmo as quisesse et delas ouvesse desejo; mays que se gardasem sobre todaslas outras cousas de matar omẽ a omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 47 |
"Paramẽtes aagraça que te fago aty et atua [compaña] et ajnda aas outras anymalyas por amor de ty et porlo teu rrogo, que [poño] meu pleyto cõuosco et cõ vosos linagéés et das outras anymalyas, despoys de vos, aseguro avos et aellas, as que convosco seyrõ da arca et atoda a terra, que nũca vos mate cõ deluvio daqui endeante, por nẽgũ erro enque me [cayades]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 47 |
"Et por segurãça de aquesto et por firmedũe de séér gardado, disolles em cõmo lles daua em synal oseu arco que paresçe ẽno çeo ẽno tempo chuvioso; et em quanto tempo aquel arco paresçesse aelles quese nõ temessem de fim de agoa nem de outra nẽgũa general. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 49 |
Et elles quando llo oyrom pesoulles moyto, et forom se pera atenda moy apressa, et quando chegarõ açerca ante queo vissem, tomarõ hũ mãto ẽnos ombros et entrarõ ael de espaldas por lo nõ véér tal et deytarõ lle o mãto em çima et cobrirõno, et leyxarono asy dormyndo ata quese espertasse por sy, et forõ se aseu lauor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 49 |
Et quantos ãnos vyueo Noe [em] soma por todos som noueçẽtos et çinquoéénta ãnos toda asua vida. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 50 |
Et nõ tã solamẽte odiz Moysem ẽna Biblia et os [judeus] em seu ebrayco, mays ajnda outros moytos sabeos doutras terras, et doutras lyngages et ajnda doutras créénças, achamos que falam desta rrazõ, et dam testemoyo que foy asy, esto tã bem em barbaros cõmo [em] gregos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 50 |
Et ajnda sobre esta rrazõ achamos que filosofos ha y que [pensam] [[que]] omũdo, queo contem todo, que por esta meesma maneyra vay, et que acansar [a] et afalesçer, et despoys séér [rrenouado] em mellor natura, cõmo sera dos omẽs ẽno dia do seu rresuçitamento; et esto sera quando Deus quiser. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 52 |
Das géérações de Sem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 52 |
Das géérações de Cam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Das géérações de Jafet. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Moysem ẽno Genesis nẽ em outro lugar nõ achamos que disese nẽgũa cousa que Noe mays fillos ouvese daqueles tres que avemos dito; mays léémos do bispo Metodio, martere, que jazendo preso ẽno carçere ondeo tyña oPrinçepe da terra, que pedio mercede anoso señor Deus quelle mostrasse çertamente averdade dos primeyros omẽs et das suas generações. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et foy moy bem em aquela terra aYonjto et fezo grandes géérações que poblarõ toda terra de oriente et acabou em ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et ajnda dizẽm [algũus] que do lynagẽe desde Yonjto forõ os tres Rreys Magos que vierom de Arabya adorar noso señor [Ihesu Cristo] em Beléém. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 55 |
Et sobre olynagéé deste Nẽprot, achamos foy descordado ontrelos sabeos que desta estoria falam, de qual dos fillos de Noe vyña por lyña [dereyta]; os [hũus] dizẽ que foy dos de Sem; et diz Metodio et conta que foy Nẽprot forte omẽ et máo, forçador, et matador, et apremeador dos omẽs ante Deus, et que foy dos fillos de Yray, filla de Eber, que foy dos de Sem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 55 |
Et el quando esto vyo foysse aos de Cam et disolles esta méésma rrazõ, et elles rreçeberono por rrey, et de aly adeante ouvo Nẽprot nome que era do lyñagéé de Cam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 55 |
Os outros dous lynagés de Sem et de Jafet, quando aquelo virõ fazer aos de Cam, temerõse de séér asoberueados delles, por duas rrazões: aprimeyra por que erã moytos os de Cam, a segunda por la soberuea de Nẽprot; et ouverõ seus acordos et fezerõ outrosy seus rreys queos touessem adereyto et os defendessem; et alçarõ os de Sem por seu rrey a Jectam, et os de Jafet a Susenem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 56 |
Andados de Noe despoys da arca et do deluvyo duzentos et çinquoéénta ãnos, et de Adam mj̃ll et noveçentos et seys, despoys que Noe ouvo consellado aseu fillo Yonjto, cõmo he dito, ficauã ajnda el et os outros seus fillos em terra de Armenya, onde estaua aarca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
"Et começarõ et labrarõ todos amoy grande pressa; et avyam feyto em ella de alto mj̃ll et seys çentas et treynta et tres pasadas, et em ancho avya tanto que, oquese paraua ẽna parede et a cataua[, ] bem lle semellaua que mays era ancha que alta, et era asua feytura moy marauyllosa, asy cõmoa contaremos ẽna estoria da [rreyña] Semyrramys, que foy señora dela despoys, et afortelezoa ella ajnda mays, et fezerõ pááços cubertos douro enque poserõ pedras preçiosas et outras cousas moytas que seeriã moy máás de créér. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
"Desçendeo Deus por véér atorre et açidade que aviam começada afazer os fillos de Adam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
"Et diz mẽestre Pedro ẽno capitolo da torre de Babel [se] desçendeo Deus por véér atorre ou por buscar maneyra enqueos penasse. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Das rrazões do cõfondemẽto das lingagéés de Senáár. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
"Aua que este he hũ pouoo, et hũa he alyngagéé de todos; et começarõ esto afazer et bem creo quese nõ partyrã de seus pensamẽtos máos ata queos cõplam por obra; mays vijnde et desçendamos ala et confondamoslles alengagéé que am agora todos hũa, et mesturemoslle la de [guisa] que, ajnda que se ouçã, quese nõ entendam ajnda que estem moy açerca [hũus] dos outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
"Sobre esto que diz Moysem "vijnde" departe a Glosa queo diso a Treydade [a sy] méésma, cõmo diso ẽno primeyro capitolo do Genesis "façamos o omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
[Seuylla] Casandra, segundo rreconta della Josefo ẽno seysto capitolo, diz ende asy: seendo todoslos omẽs de hũa lyngagéé fezerõ hũa torre moy alta pera sobyr [per] ella ao çeo, mays os deus enviarõ ventos que estoruarõ atorre et adestroyrõ; et partyrõ acada hũ alyngagéé que era antes comunal atodos, et diz que de tal [guisa] foy partydo que nẽgũ de quantos se aly açertarõ, nõ ouvo y quẽ hũa lyngagéé todo enteyro rreteuese nẽ que soubesse dizer nome nẽ palaura de toda cousa, menos de nõ aprender et tomar delo algũa ajuda de outro seu [viziño]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Sobre esta rrazõ fala et diz mẽestre Pedro ẽno departymẽto de hũa lyngagéé em moytas, et diz que nõ fezo y Deus cousa de nouo nẽgũa, por que as rrazões et as sentẽças das palauras hũas ficarõ em todas las gentes mays quelles partyo Deus aly as maneyras et as formas de dizerlas, de [guisa] que nõ soubessem os [hũus] oque deziam os outros nẽ oque queriam, et quedaria logo aobra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Estonçes, quando virom os lynages dos fillos de Noe quese nõ entẽdiam [hũus] aos outros, entenderõ que esto avertude de Deus et oseu poder ofazia, et nõ poderia séér outra cousa esto fazer; et leyxarõ de fazer atorre et açidade; pero açidade ficou essa ora ẽno estado enque estaua, que ẽna torre soa lles acontesçera osynal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Os outros lynagés quando esto entenderõ del, cõmo desacordauã [ẽnas] lengages asy começarõ adesacordar ẽnas voõtades, et outrosi logo aly [ẽnas] costumes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Et por que virom, et sabiam ja, que Nẽprot quelles sééria mao caudillo, et os apremearia, et sujugaria, et faria seruydores deles, por estas rrazões: aprimeyra por que el era brauo et máo et obrador [de] mal, asegunda por que apouco de tempo elles nõ caberiã em aquel termyno et que mester averiã cada [hũus] suas terras apartadas, et omũdo era grande et ermo ajnda, et espargerõse et partironse daly os [hũus] dos outros, et forõ cada hũas daquelas [cõpañas] com seus caudillos asuas partes, cada [hũus] buscando terras enque poblassem ata que chegarõ aas grãdes agoas dos rrios et de braços de mar, et aly ficarõ deles logo et poblarõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Mays agora leyxamos de falar destes lynagés de Noe que avemos dito, et tornar vos emos amostrar de Asia, et de Affrica, et de Europa, quamanas som ellas ensy et [per] onde se departẽ hũas terras das outras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Et Asia ouvo este nome [de hũa] dona [que foy] señora dela aque chamarõ por nome Asia; et outrosy ha este nome Asia apartadamẽte hũa terra que jaz em aquela terçeyra parte de todo omũdo, [asy] cõmo véémos que he em España que chamã Leon atodo orreyno et Leon he hũa çidade del, et asy he aly que dizẽ [Asia] atoda aquela terçeyra parte de toda a terra, et Asya [ha] hũa terra della de moytas que y ha; et he Asia aquela terra donde vierõ adesputar cõ Santo Esteuóo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Europa leua este nomé de hũa filla del rrey Agenor et yrmãa de Cadyno, rrey de Tebas, et esta avya nome Europa aqual leuou rroubada el rrey Jupyter em fegura de touro; mays aquela fegura [do] touro estaua pyntada ẽna nave enque vẽeo el rrey Jupyter quandoa rroubou et aleuou; et posso por amor dela aesta terçeyra parte do mũdo et chamoulle Europa cõmo diziã aella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 64 |
Das poblas de Sem, fillo de Noe, et de seus linagés. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 64 |
Pero diz Moysem que sayo Assur daquela terra asy cõmo de Senáár; et diz mééstre Pedro ẽno capitolo daquela torre Babel queo deytou Nẽprot [per] força fora dela, et Moysem diz que poblou Assur a çidade de Nynj́ue et as plaças della et as aruores, et dizlo aqui por las aldeas, et diz que poblou a Cale, aque chama oebrayco Rrabat , et Rresem que jaz ontre Njnyue et Cale. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Noe quando acabou de séér de quinentos ãnos fezo aSem et aCam et aJafet, duldarõ aquantos ãnos fezera cada hũ deles que nõ odepartyo aly Moysem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Et dizẽmos nos aqui aesto oque departẽ os espoedores et téémos que he [guisado] et rrazõ que por moytas palauras et ditos em moytos lugares, ẽno Genesis, et em outros libros et escritos que som feytos sobresto, se entende asaz que fezo Noe aSem andados quinentos ãnos de quando el nasçera, et aCam et aJafet des aly ata odeluvio, et que Sem foy oprimeyro et mayor fillo, et Cam omediano, et Jafet omenor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Que léémos ẽna Estoria Escolastica ẽna qual conta mẽestre Pedro et diz: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Jafet sééndo menor de ydade que Cam foy [mays] sabeo que el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
"Creçede et arrequesçede et enchede aterra, et syruã vos todas las outras creaturas que su o çeo som"; aterçeyra que achamos escrita que cõmo quer que léémos ẽno Genesis que maldiso Noe aCam, que porla onrra queo bendisera noso Señor Deus cõ el [et] cõ os outros seus yrmãos, que nõ maldiso aNoe el ensy, mays ẽnos fillos, et disolle [estas palauras], segundo conta mẽestre Pedro: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
"Et que aCam [em] sy méésmo queo nõ maldiso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 69 |
Outrosy Hut poblou aoutra terra dessa parte, et aaprovynçia chamou Hut et aos da provynçia fuscas, do seu nome; et conta Josefo que aquela prouynçia [he] Mauritana et corre por ella hũ rrio quea este nome méesmo Put que disemos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Et quẽ quiser saber donde vẽeo esta malquerença tã grãde et tã longa ontre os christiaos et os mouros, daqui cate arrazõ, que os gentíj́s et os christiaos que oje [som] véém prinçipalmẽte de Sem et de Jafet, que poblarõ a Asya et aEuropa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Et quanto nos leyxamos deos nõ cõbater et rroubar et prender et fazer sobre elles esto, ou he por nossa mesura, ou por nõ téérmos [guisado], por que som elles moytos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
A outra rrazõ por que foy entreles o desacordo et [departimento] de hũa lengage em moytas cõmo he dito, et ouverõ que véér em estas cousas et em pensar ẽno espanto que tomarã, et omũdo era grande et avyam todos que tomar em grande abondamento. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 74 |
Demays, quando os judios nõ quiserom rreçeber a Jhesu [Cristo] noso Señor, et quese tornou el apredicar aos gentíj́s, et deles converteu, donde enxaltou ẽna sua fe, et acresçentou os fiéés em ella, que somos nos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 74 |
Et esto asy téémos que deue séér saluãte se por ventura quisermos nos os [cristiaos] apremear et demãdar aos gentijs que ficarõ, as mortes dos santos omẽs et das santas mulleres virgẽes et outros que vierõ aanossa fe que he ade [Ihesu Cristo] et os martirizarõ elles, et matarom as por ello. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Et segundo dizẽ Josefo por rrazõ desta ysla chama oebrayco Çetym [atodaslas] outras yslas et aos lugares marismos; et pera séér çerto que esta ysla foy asy chamada avemos ende por [testemoyo] em essa ysla de [Çipre] hũa çidade aque dizẽ Cetys, et agora ajnda este nome ha, queo nõ perdeo despoys; et os quelle este nome poserom chamarõlle Çetys. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Estes Iynages et terras et pouõos, que avemos dito segundo dizẽ Moysem et Josefo et mẽestre Pedro, ouverõ os tres fillos de Noe segũdo suas géérações cada [hũus], et suas lengages, et seus rregnos, et terras apartadas em suas gentes; et estas som as compadas de Noe segundo suas nasciões Et daqui donde he dito forõ espargidas et partidas todas las gentes, segundo queas noso Señor Deus partyo et espargeo de Babel, et de Babylonya, et de Senáár [per] todo omũdo, et todaslas terras que som su o sol destas gentes et de Yonjto, cõmo he dito, et dos que delles vierõ, destes forõ et som. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 78 |
De Rrifat, osegundo fillo de Gomer, [forõ] os de Paflagonya, quee açerqua de Gallaçia, et destes paflagões passarõ algũas [conpañas] deles aYtalia, et poblarõ Veneja et Leguria, quee hũa partida de Lombardia. Os de Togorma, oterçeyro fillo de Gomer, apartarõse das outras suas géérações, et passarom aAfrica, et poblarõ y; et daqui forõ os tygrateos do rreyno de Tygram de que falamos ẽna [nossa] Estoria que fezemos de España, ẽnas rrazões das conquistas que contamos de Põpeyo o Grande. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 78 |
Et nos achamos as poblas de Tubal ditas mays cõplidamẽte em libros de outros sabeos que falarõ delo, et téémos por [guisado], que poys que disemos as das outras géérações de Jafet, que digamos estas; et queremos las dizer aqui, et dizemos assy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Tubal, oquinto fillo de Jafet, segundo conta Moysem, el et as suas géérações poblarõ as Españas, segundo dizem Ysydro et Jeronymo et outros cõ elles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Et esta terra jaz ẽna fim de Europa em ouçidente, que he a postromeyra terra do mũdo, asy cõmo vay daquela parte; et em pos aquesto estes do lynagéé de Tubal, morãdo aly em aqueles montes Pyreneos de Aspa, desque se forõ fazendo grandes [cõpañas] perderõ omedo do deluvio, ca avyam ja por [moytos] ãnos prouado aterra et as agoas das chuvias et dos rrios, et desçenderõ dos moy altos montes et poblarõ ẽnos chãos das [rribeyras] do [rryo] aque dizemos agora Ebro, et desque se touerom por moradores daly mudarõ elles onome asy méésmos et chamarõ sse çeltybeyros de çe que quer dizẽr tanto cõmo cetus por [conpañas], et Tubal et Yberos Ebro, et enaderõ aquela letera l em medio por apostura do nome, et [çeltiberos] tanto som cõmo [conpañas] de Tubal, moradores das rribeyras do rrio Ebro. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 81 |
Pero que disemos que Sem et seu lynagéé poblarõ Asya, he de saber que esto foy verdade ontre el et seus yrmãos, que cada hũ deles forõ apoblar asua parte, asy cõmo avemos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 81 |
Et outrosy outros dos lynages dos fillos de Cam tomarõ logo a partida de Asia, ẽnas primeyras poblas da terra, que foy [despois] aprovynçia de Syria dos montes Amã et Libano, et esto dito oavemos ja, todas las terras que apartam daly omar Ouçião, et fezerõ as suas proprias; et outros de esses méésmos de Cam apartaronsse et tomarõ hũa partida de Asia, delo por força, delo sem [gerra] et sem força, ca erã estonçes [moy] grãdes as anchuras das [erdades], et das terras, et dos rreynos; et tomarõ açidade Salem et deytarõ dende os fillos de Sem; et por que diziam aaquel [linage] os gebuseos [emaderõ] gebus aaquela çidade aalende onome que ante auya, et [mudarõ] aletera b daquel nome Gebus ẽna letera r, et cambeando lle onome desta [guisa] de Gebusalem chamarõlle Jerusalem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 81 |
Et outrosi os do linage de Jafet tomarõ em Asia de Amano et Toro, mõtes de Çiliçia et de Syria, asy cõmose cõtéém des aly ata orrio Tanays, cõmo he jadito; et oque os de Cam tomarõ en Asya era cõtra asua terra de Africa [en] fondo de Asya [mediodia], et oque os de Jafet tomarõ jaz contra asua partida de Europa aaparte de septẽtriom; et aqui paresçe que nos dam aentender estas rrazões quese podem andar por pe et por terra de hũas em outras estas tres partes do mũdo: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 83 |
Et os fillos et as géérações que ouverõ, despois da sayda da arca os fezerõ todos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 83 |
Et por que nõ disemos ajnda dos outros seus yrmãos enque lugares ficarõ em aquelas tres partes da terra que ouverõ por sorte, segundo diz Josefo, nẽ contamos outrosy de Noe cõmo fezo em [seu] acabamento, téémos quee lugar et queremoslo agora aqui dizer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 84 |
Sem, oyrmão [mayor], quando se partirõ huũs de outros ẽno cãpo de Senáár el vẽeo cõ sua [compaña] de sua casa contra olugar que entendeo que poderia séér omedio do mũdo, et chegou aaquela terra [a] que agora dizemos Judea, et semellou ael moy bõa terra de todas cousas et em medio do mũdo et aamão de todas las outras terras, et ficou em aquel lugar onde he agora açidade de Jerusalem açerca do val de Ebrom, por que aprendera de Noe, seu padre, que Adam, et Eua, et Set, et os outros da lyñage que aly forã suterrados; et ajnda dizẽ [algũus] que vẽeo Sem aaquel lugar por consello de Noe, seu padre, que sabya por esperito de Deus que em Sem ficaria alyña dos lyñages, donde avia anasçer Ihesu [Cristo], et tomaria morte et passiom et rresusçitaria, et que seria lugar comunal aly de todo omũdo que era em çirco da terra pera os queo aly quisessem [vĩjr] véér et adorar, et fezo aly sua pobla; et segũdo dizẽ posolle nome Luza, et este foy oprimeyro nome quea çidade de Jerusalem ouvo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 85 |
De Jafet, oyrmão menor, et de Noe seu padre achamos que fala [Ysydro] ẽno Libro das noblezas et maravillas de Rroma; et entendemos em aquela rrazõ que Noe amaua mays aJafet, oseu fillo menor, que aos outros, por que era mays sabedor et mays entendido que elles, segundo diz mééstre Pedro. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 87 |
Prymeyramẽte os omẽs nõ [crijam] em Deus, nẽ [tynã] créénça nẽgũa, nẽ orauã a Deus, nẽ aoutra cousa, nẽ avyam molleres apartadas, nẽ catauã nẽ dauã nada por aver fillos conosçudos, nẽ casauã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 87 |
El estes da lyña de Adam, ata esta santa Maria et Ihesu [Cristo] logo, et toda via ouverõ bõos costumes et bõa créénça, et créérõ em Deus [saamente] et verdadeyramẽte, que por outra [naneyra] nõ quisera Deus que santa Maria deles viesse, nẽ queo seu Fillo, saluador do mũdo, tomasse dela carne; et avida destes et os dias cõtaos aestoria, et [porlos] ãnos deles vay contada aestoria da santa Escritura et todas las outras estorias dos feytos do mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 89 |
Do primeyro começo da créénça louca et vãa dos omẽs. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 90 |
Despoys daqueles omẽes que avemos ditos, vyerom outros que entenderõ mays ẽnos saberes das cousas, et aamaneyra das tendas das [rroupas] enque morauã, começarõ afazer casas de madeyros mal labrados et tortos, quaes lles acaesçiam, et atados cõ vyncallos de caruallo torçidas et cõ outras pertegas, que nõ sabiam elles ajnda mays desta arte nẽ de carpentaria pera aquelo, et morauã em ellas et fezerõ fogo, et começarõ de asar as carnes et os pescados que comyam, . et sabiam lles mellor, et [vsarõ] em ello; et vestirõ sse estes mellor que os outros primeyros, et fezerõ calçaduras pera os péés de coyros de bestas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 90 |
Outrosy estes pararõ mentes aas creaturas enque lles seus parẽtes et seus mayores leyxarõ sua creẽça, et catarõ áás anymalyas, et por queas virõ cousas vjuas et quese movyam por sy de hũ lugar aoutro, et faziã fillos que erã et nasçiam taes cõmo ellas, hu logo [as] adorarõ cõmo ẽnas outras anymalyas faziam, et despois as aves, dizendo que paçiam ẽnas aruores et ẽnas eruas, et comyam delo, et por esta rrazõ créérõ que estas creaturas eram mays açerca de Deus que aquelas outras que avemos ditas; et leyxarõ por estas rrazões de adorar as [outras] et adorarõ aestas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 90 |
Et despois desto começarõ aséér mays sotyles et buscarõ mays soteleza, et oque mays sotelezaua et mays achaua syso de soteleza, mays se preçaua et mays lo preçauã os [omes]; et ouvo y outros entre estes que penssarõ ẽnos peyxes do mar et das agoas dulçes et virõ cõmo erã cousas viuas asi cõmo as anymalyas [da] terra, et que aviam de melloria que eram mays lympos que as bestas [da] terra por que viuyam ẽnas agoas, et leyxarom por esto de adorar as [anymalias] da terra et adorarõ os pescados. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 90 |
Et desque os [hũus] começarõ de orar aas aves que em hũ tempo méésmo os omẽs adorauã cada hũas destas cousas, os [hũus] hũas, os outros outras, cada [hũus] segũdo suas seytas et esto he segundo seus apartamẽtos que tomauã em suas creẽças, et começarõ os outros de amãsar et caualgar ẽnas bestas pera yr mays [agyña] et mays sem traballo onde yr queriam; et seruyrse dellas em outras [guisas] que nõ as adorauã ja aqueles senõ nõ lles lo fariã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 92 |
Et fazemoslo nos outrosy dizer ajnda por estas outras rrazões: aprimeyra por queo achamos escrito de bõos omẽs que forõ sabyos; asegũda por que téémos que he [rrazom] dereyta aque nos moue adizerlo, que [acomo] quer que [gentijs] eram aqueles queo faziã, enpero bõos omẽs forõ, que pero que erã alongados da verdadeyra creẽça de Deus, nõ leyxauã toda via por esso apojar de hũa cousa em outra, cõmo de grado a créénça de mellores cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 94 |
Os outros dias da semana teuerom et téém et am os antigóós [nomes] quelles os [gentijs] poserõ das planetas: o lues da lũa, o martes de Mars, o mercoles de Mercurio, o joues de Jupyter, o vernes de Venus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 95 |
Dos doze [signos] do çeo et cõmo créérõ os omẽs em elles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 95 |
Et aestas dizemos estrellas cõ dereyto de sua natura et calidade et curso ; mays nõ chamamos aas planetas cõ dereyto estrellas, mays planetas, ou [andadores], ca de outra [guisa] logo estariã ficadas cõmo as estrellas, senõ quelles dizemos estrellas por lo grande [vso] que avemos de chamar estrella por toda cousa que véémos rreluzer em çima ẽnos çeos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 95 |
Et aaprimeyra parte et ao primeyro signo diserõ Aries, et tanto quer dizer cõmo carneyro, et chamarõ primeyro [este] signo dentrelos outros porque segundo leemos et achamos escrito foy omũdo criado em el; ao segundo signo diserõ Touro; ao terçeyro [Gemjnos], quee tanto cõmo doblados ou embelizos, por quelle diserõ este nome de Castor et Polus, que forõ yrmãos, fillos del rrey Jupiter, et nasçerõ ambos de hũ parto; ao quarto signo chamarõ Cangro do nome do cãgrejo do mar, et em este signo dizẽ que foy criada a Lũa; ao quinto signo diserom Leom; ao sexto a Vyrgéé; ao septimo a Libra, quee peso ou balança; ao oytauo Escorpyom quee alacram, ao [novemo] Sagitario que quer dizer tanto cõmo [aseetador] ou tirador de séétas com arco et asyo pyntam; ao dezimo Capricornyo que quer dizer tanto cõmo cabra ou cabrõ cõ cornos; ao [onzemo] Acario que quer tãto dizer cõmo agoadeyro, ou tragedor de agoas et verterõ dellas, et tal paresçe otẽpo quando o sol passa por el; ao dozemo et postromeyro signo poserõ nome os Peyxes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 95 |
Et créérom outrosi em estes signos aqueles omẽs. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Indo as gentes [perlas] creẽças que avemos ditas cõ grande sabor de véér com os ollos carnaes, sotelezarõ de fazer suas ymagéés aaquelas cousas [en] que críj́am pera as adorar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et tãtas destas cousas et ymages et [ydolos] fezerõ os [gentijs] que diz Plynio ẽno outauo capitolo do segundo libro, que grande vergonça sééría [de o] contar todo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et aprenderõ et catarõ as naturalezas por donde ouverõ o ouro et aseda, et cõmo se [teçesse] et entrasem ẽna arte dela pera laurar ouro et plata et algofer em ella de moytas colores, donde ouvessem apostos ornamẽtos os templos pera seus sacrifiçios, et donde se vestisem os rreys et as [rreyñas] et os seus fillos et os outros prinçepes et omẽs bõos acada [hũus] cõmo pertéésçem, et buscarõ outrosy moytas maneyras de pẽnas veyras, blancas et outras cõ que afortelezassem os pãnos et se vestissem deles mays apostamẽte et asua prol; et fezerõ sortellas, et aneles, et çercelos, et alcordas, et argolas, et todo esto pera sy et pera suas molleres. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 98 |
Os outros orauã aqual quer [das] planetas aque queriã orar em aquel tẽpo teendo que aquel era seu deus; et estes erã gardadores dos ydolos et daquela sua ley que elles avyam, et mostrauã aas gentes que aly vynã em rromaria, que mays valya orar aos çeos et aas estrelas, donde vyna aforça aos elamẽtos méésmos, que nõ aas cousas que deles se fazíam enque elles [crijam]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 98 |
Pero ontre estes ouvo y outros [algũus] omẽs leterados et sabyos, et entẽderõ por lo seu saber et por la sua rrazõ que nõ [eram] moytos deus nẽ poderia séér mays de hum Aquel que da força et vertude atodas las cousas et nẽgua outra cousa nõ da aEl poder; et diserõ que nõ [cõuyña] nẽ era rrazõ dereyta de orar senõ aaquel sóó; et ensynarõ aas gentes que aquelas ymages et orações que faziã aos çeos et aas estrellas que de creaturas erã et feytas acreaturas; et que mellor era fazer las aAquel que as criara todas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et outrosi diz Metodio -et conta os tẽpos [per myllares] de ãnos, asy cõmo o nos avemos ja departido -, andados çento ãnos da terçeyra [myllaria] ffezo Noe aYonyto: et viueo Noe despoys do deluvio trezẽtos et çinquoenta ãnos, et forõ todoslos días da vida de Noe noveçentos et çinquoéénta ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
De quinẽtos et dous ãnos era Noe quando fezo estes fillos, et cõ os novéénta dante do deluvio et cõ estes dous despoys, que ouvera Sem os ditos çẽto ãnos, et esto fora sem erro et fora verdadeyra esta palaura: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
[A esto dize mahestre Pedro] et solta esta dulda: por que costume foy da Santa Escritura de poer os termynos et cõtos dos çentos, et por algũa pouca cousa que [veña] y do tempo mays ou menos ca os santos Padres nõ fezerõ y força ẽnos ãnos, tanto aviam feruor ẽno coraçõ de [vijnr] cõ alyna das géérações aaquel lugar hu tynã ocoraçõ et otalente, [asy] cõmo aSanta Maria et aIhesu [Cristo]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et achamos sobresto que diz Josefo que nasçeo Arfaxat çento ãnos despoys do deluvio; outrosi diz mééstre Pedro que este erro foy [do] escryuã et que tam grande desacordo queo nõ diria nẽ faria Josefo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Aesto que conta Moysẽ estes tres fillos de Tare, sem departemento de quando fezo acada hũ, cõmo ofezo Moysem ẽnos tres fillos de Noe, diz mẽestre Pedro, ẽno capitolo das géérações de Sem, queo ordenamẽto destes nomẽs segũdo que vam ẽna Biblia quee prepostero; et prepostero quer dizer poer oprimeyro postromeyro, asy ẽna rrazõ, quer ẽno feyto, cõmo aqui em estes tres yrmãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Que [diz] que Aram foy oprimeyro, et Abraã opostromeyro et Nacor omediano; et pode séér por ventura queos nõ avia ajnda feytos quando este tẽpo era, mays queos começou estonçes afazer, por que diso Moysem que Tare quando foy de seteẽta ãnos, que fezo estes tres fillos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et Agostym et [meestre] Pedro dizẽ que nõ he aqui de catar aordem de cõmo nasçerom, mays osynyficamẽto da dignydade que avia de séér, enque vençeo Abraã ante Deus por seus feytos aseus yrmãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Mays queremos que sabades aqui hũa cousa em rrazõ das contas dos ãnos de estas seys ydades do mũdo, quanto he ẽnos poderes de cada hũa das géérações por onde vam os ãnos: que Moysem et os outros quea estoria da Biblia departẽ, et nos outrosi cõ elles, que ao padre da [geeraçõ], quer viuese poucos ãnos, quer moytos, quelle nõ cõtamos deles ẽno tẽpo da ydade do mũdo, nẽ ẽna conta das estorias que por elles van, senõ aqueles que viueo opadre ata que fezo ao fillo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et agora por que disemos os ãnos destas dez géérações desta ydade envoltamẽte cõ outras rrazões por que vynã y algũas duldas que avemos ditas, segũdo oystes, queremos dizer de cabo, sem outras [rrazoes], os ãnos dos padres et da ydade que asio faz Moysem, aquẽ nos seguimos ẽna [estoria] da Biblia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
Das vidas dos [omes] das géerações da segunda ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
[Rregau] vyueo duzentos et quaréénta et dous ãnos; et aos [triijnta] et çinque deles, fezo Seruc. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
Et por que avemos ja dito dos feytos que acõtesçerõ et [senala[da]mente] ẽnos tẽpos destas géérações - |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et [esto] bem podo séér que em noveçentos et çinquóéénta ãnos que fezesse mays fillos et ajnda fillas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Despoys desto morreo Cames et ficou orreyno todo em Jano, fillo de Noe; et catou este Jano despoys por aquel monte Palatyno, et achou hũ lugar de moy bõos cãpos, et moy bõas fontes, et lugar moyto pertéésçente pera moy bõo alcaçer, et moy bõa pousada et moy autẽtica; et fezo aly Jano moy bõos pááços et forte alcaçere, et estabelesçeo aly acamara do rreyno, et chamoa sela rreal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et esto podo seer asi segũdo dizẽ [algũus], que este Nẽprot Saturno que foy [Nẽprot] ho de [Babilonja]; et que avendo seus fillos ja casados et ajuntados pera rreynar, por que oyo dizer de Europa cõmo era amellor et mays tẽperada terra do mũdo, et mays abondada de [mpytas] bõas cousas -que tal he Europa, et ontre moytas bõas terras quea em ella, cõmo aprouỹçia de [Guadalquiuir] he amellor de quantas ẽno mũdo som, asy cõmo diz Plinio ẽno terçeyro libro enque departe destas tres terras, cõuẽ asaber, Europa, Asia, Africa, et das prouynçias delas - et outrosi por que avia aprendido Nẽprot em terra de Edom de Yonyto, seu tyo, por la arte da astronomya, cõmo ontre - los quatro prinçipaes rreynos do mũdo avia de séér hũ ho de ouçidente, et que este vençeria aos outros tres, et seria señor deles, et duraria sempre despoys que começasse, et com sabor de rreynar el aly, et leyxar de sua geeraçõ [que] rreynasse y sempre, outrosy mudouse onome; et vẽeo aly aaquela terra, aJano, teẽdo que aquela terra aque Noe viera, et poblara et acabara em ella que este acabamẽto de Noe em aquel lugar que era cõmo synal de séér aquela terra começo et cabeça et [synal] de todo omũdo ata afim. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 106 |
Et [depoys] desto, em tẽpo de Seruc, [hum] prinçepe [a que] chamauã Tybre, rrey de hũas gentes [a que] diziã os aborigenes, vẽeo cõ sua oste aaquela terra de Rroma, et fezo hũa pobla acerca daquel rrio Tibre; et por que el nõ poblara y aprazer del rrey Jano et dos outros da terra -et yam ja as gentes sééndo moytas, et queriã cada [hũus] aver oseu [coñosçido], et nõ rreçebiã de bõa mẽte [hũus] aoutros pera erdarẽ [densuu] todos em hũ, por quese estreytauã ja as terras com moytas poblas et lugares et veẽo aquel rrey Ytalo et lidou aly cõ este rrey Tibre; et matou Ytalo aTibre ẽna fazenda em aquel rrio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 108 |
Nacor sééndo de [triijnta] ãnos, et estes [triijnta] ãnos foy Nacor cabeça et caudillo [da] lyna, cõmo seus padres. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 108 |
Este Nẽprot, rrey de Babilonya, ouvo oyto fillos, segũdo diz mééstre Godofre ẽna septima parte do Pãteom et destes achamos rrazom dos dous. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 108 |
Et deste de Greçia vem olynage doutra parte asy cõmo conta o Libro das géérações dos [gentijs]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 108 |
Andados de Noe oytoçentos et çinquoéénta et Çinque ãnos, et de Sem trezentos et [çinquoeẽta] et çinque, et do deluvyo duzentos et çinquoeẽta et tres, et segũdo Jeronymo diz, morreo Nẽprot, rrey de Babilonya, et rreynou em pos el aquel seu fillo Bello; et foy Nẽprot oprimeyro rrey de Babilonya, et Belo foy osegũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 110 |
Et em este tẽpo as gentes das géérações dos fillos de Noe auyam ja tomados lugares de poblas, et yam se asesegãdo et acollendo ao poblado donde andauã ante desto ẽnos mõtes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 110 |
Despoys que el rrey Belo tornou de [Assyria], começou afazer hũa pobla moy noble et moy bõa que fosse cabeça do rreyno; et queria el séér emperador et fazer [en] aquela çidade acabeça do emperio, et do nome do seu fillo Nyno chamou Nyno aaquela çidade; et fezoa ontre [Babilonja] et Siria por que foy lugar comunal atodo [o señorio] dos rreynos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Et andados de Noe oytoçentos et seséénta et oyto ãnos et de Tare [vijnte] et sete, morreo el rrey Belo de [Babilonja], et rreynou seu fillo el rrey Nyno, despoys del; et segũdo diz Preçiam ẽno seu Libro Mayor ẽno começo, os omẽs quanto mays mãçebos veem tanto mays sotiles et entẽdidos som et tanto mays fortemente buscam et catã as cousas, et esto asy he et deue séér sempre segundo bõa et dereyta rrazõ, que os omẽs quanto ssom de mellor et mays ensynado lugar de primo, tanto mays ensynados et sabedores nasçem, et esto asy deue séér se em ello nõ ha erro de natura; et outrosi mays saberes bõos acham ẽnas çidades que ẽnas aldeas. et, ẽnas grandes vilas et poblas, que ẽnas pequenas, et véémos que esto asy he oje en dia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Et seẽdo ja os de [Babilonja] desta maneyra entẽdidos, erã ajnda os das outras terras [symplez] et sem saber, et por esso avemos lo dito ja; et sobre esso leemoslo ẽna septema parte do Pãteom, et diz lo Eusebio em sua Cronyca et Tulio ẽno começo da sua primeyra Rreytorica, que em tẽpo deste rrey Nyno queas gẽtes mays viuyam amodo de bestas que cõmo omẽs, et se ouverã poblas queas nõ [ouverã] pera se [acõpañar], et se bõos costumes aviã nõ erã pera se onrrar deles [hũus] aos outros, et se algũas léés ou foros aviã nõ pera [vsar] deles pera aver dereyto [ontre] sy, nẽ fazer justiça, mays que asy se andauã todos soltamẽte por las terras et por los mõtes cõmo os gãados sem pastor, et cõmo as anymalias brauas por los ermos, et dizẽ que das artes dos saberes et da filosofia nõ sabyam ajnda nada estonçes, nẽ sabiã onome delas, nẽ oaviam ajnda oydo que era menos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 114 |
Andados de Noe [oytoçẽtos] et seséénta et sete ãnos, et [vijnte] et sete de Tare, começouse em Assyria oprinçipal rreyno de oriente; et rreynou aly et em toda Asyria Nyno rrey de Babilonya; et primeyramẽte el rrey Belo em aquelo pouco que avemos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Belfagor, outrosy segundo Rramyro tanto quer dizer cõmo omẽ ou varõ quea abertura que téémos por deseyxado ou deus vello quese abre et fendese, cõmo quese deseyxa ou deus de velleçe, ou deus quese deseyxa, ou velleçe grande, ou boca, ou osso mays de çima de açerca ocoyro, ou symulacro de deosto; et symulacro he dito por ymage de ydolo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 116 |
Et conta Paulo Orosio que [cometeo] esta guerra et esta cõquista andados os dous deles, et queos outros çinquoéénta quelle quedauã que sempre em elles andou em guerra, et em batallas et em sangre, et em crueleza; et todo esto foy ẽna partida et [ẽna] terra de [Asia], et por toda ella, et pelejando sempre, et batallando. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 116 |
Onde conta mẽestre Godofre em cabo da septima parte do Panteõ, que [en] tẽpo deste rrey Nyno nõ era ajnda orreyno de Perssia, nẽ ho de Media, et diz que nõ era ajnda orreyno dos caldeos, nẽ dos ebreos, nẽ odos lydos nẽ [o jnperio] dos do Egipto nẽ orreyno dos corundos, nẽ odos de Tesalonya, nem era ajnda feyta Troya, nẽ fezera y ajnda nẽgũ mal nẽ bem; nem orreyno dos argiuos, nẽ o dos de Siçionya, nẽ orreyno dos rromanos, nẽ o dos alamães, nẽ seu [jmperio], nem o dos galos, que som os françeses, et por nos nõ detéér mays em esta rrazõ, dizemos que em todo omũdo outro rreynado. nẽ señorio nõ avia estonçes senõ aquel del rrey Nyno em Babilonya et em Assyria. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 116 |
Et chegou em cabo a septẽtriom aterra de Çiçia, donde viérom despoys os godos, et fezolles aquelo méésmo; et erã barbaras aquelas gentes, et poucas, et espargidas. et flacas estonçes quando aesta primeyra vez, et sem batalla, et que nõ buscauã, nẽ faziam mal anẽgũ nẽ outro aeles; et estauã em suas terras quedos cõmo dormyndo, et espertóós el, et fezolles [coñosçer] as suas forças; et ante desto viuyam elles do [leyte] de seus gãados, mays tam fortemẽte os arrequeyxou el et os apremeo por queo nõ quiserõ rreçeber, quelles fezo comer nõ tã solamẽte oleyte dos gãados, mays beber do sangre dos omẽs; et em cabo vençeo os, et amãsóós de [guisa] queos tornou seus por força, et esto lles fezo el rrey Nyno desta vez, et despoys vẽeo aly outro rrey daquela terra por leuar esto deles, mays elles lidarõ cõ el [et] vençerõno et quebrãtarõno [en] tal maneyra que nũca despoys alçou cabeça, cõmo vos lo contaremos adeante queo diz outrosi Paulo Orosio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 118 |
Et por que el sospeytou quese perderia oseu rreyno, et temyase delo, queo vya por lo seu saber, doyasse ende moyto por sse perderẽ assy aquelas sçiençias ẽna morte del, ca nõ avya quẽ as asy soubesse cõmo el; et duldando ajnda de fim de agoa, et avendo aprendido que vyrria ado fogo, nõ [o] leyxou por medo de perder orreyno, et temẽdose de todo em todo de hũa destas [fĩjs], por tal quese nõ [per[de]ssem] em pouco tẽpo os saberes que el avia achados com moyto et longo estudio, et cãsado traballando em [elles] grãde tẽpo, et fezo quatorze pilares em seu rreyno, os sete de ladrillos et os sete de cobre, et entallou em elles por leteras et por feguras aquelas sete artes liberaes, todas hũa vez ẽnos sete pilares dos ladrillos, et outra vez ẽnos outros sete de cobre, ẽna maneyra et por la rrazõ que avedes oydo queuos contamos ja ẽnas rrazões da primeyra ydade queo fezera Jubal, fillo de Lamec, ẽnos dous pilares; et fezo Cam saber as partes aos filosofos porla sçiençia das estrelas, asy cõmo conta mééstre Godofre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 118 |
Et segũdo esto, semella que Cam fezo aarte que chamã notoria; pero segũdo dizem os sabedores desto que quẽ bem em ella obrasse et em ella aprendesse et estudasse, que em todos [los] saberes lyberaes et ẽnos outros em menos de tres [ãnos], poderia séér bõo mẽestre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Et pom Orosio sobre esto suas rrazões por prouas dello, de quaes trage hũas aas outras, et diz assy: ¿qual he aquel que mays ame acreatura que aquel quea fezo, ou quẽ agouerna et mãtem mays [ordenadamẽt]?; et rresponde el méésmo et diz que aquel quea fezo, esse ha ama mays, et outrosi diz ¿quẽ he aquel que mays sabeamẽte et mays rreziamente pode ordenar, et gouernar, et mãtéér as cousas feytas que aquel queas catou ensy méésmo, ante queas [fezese], et desque forõ catadas et dantes vistas queas fezo despoys? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Onde diz que aqueles queo nõ léérõ queo sentẽ, et os queo léérom queo [coñosçem], que toda potestade ou poderio de Deus he, et de Deus vem toda ordenãça. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Et sobrelo ordenamẽto destes señorios departe outrosy, que ajnda [destes] méésmos rreynos queo nõ entendem os omẽs nẽ podem dizer cõplidamente [a ordenãça] deles de cõmo os ordenou Deus, et sobre todo por que quiso asy ordenar estes prinçipados dos quatro rreynos mayores que os outros, et aeles ontresy mays altos agrados departidos os [hũus] dos outros, et os poso porlos quatro cruçiaes do mũdo, assy cõmo porlas quatro prinçipaes partes do mũdo; cõmo orreyno de Babilonja em Asia ẽna parte de oriente, quese começou em este rrey Nyno empero que Nẽprot, seu avóó, et Belo, seu padre, rreynarõ aly primeyros, mays enpero nõ despoys que este foy prinçipal rreyno do mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Onde téémos queos quatro primeyros que forõ prinçipaes cada hũ da sua quarta parte do mũdo, asaluo ende aquel rreyno de Assiria queo foy de todo cõmo disemos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Et estes outros que diz Orosio forõ prinçipaes cada hũ deles ẽna sua quarta parte de todo o mũdo, et dizemos que todos diserõ bem, cada hũus ẽna sua rrazom: et esta palaura prinçipal deue se entender desta [guisa]: ẽnos ditos de mééstre Pedro et de Eusebio, prinçipaes por primeyros, et ẽnos de Paulo Orosio, prinçipaes por [senores]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 121 |
Terra de Siçionya he ẽna parte de ouçidente et em Greçia, asy cõmo diz Jeronymo ẽno traslado de Eusebio; et segundo [contã] Eusebio et mééstre Pedro em esta terra se começou orreyno de ouçidente. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 121 |
Do começo do tẽpo deste rreyno, et dos primeyros rreys, et do nome da terra, diz Eusebio desta [guisa]: orreyno de Sytionya, prinçipal em ouçidente, se começou andados de Tare quaréénta et oyto ãnos, et do rreynado [del] rrey Nyno [vijnte] et dous; et nasçeo Abraã andados [vijnt] et dous ãnos deste rreynado de Sytionya, et quareenta et tres do de Assyria; et dizẽ [meestre] Pedro et Eusebio que rreynou em el primeyramente hũ rrey aque diserõ et chamarõ Egialeo; et foy mudado aquel nome Sytionya aaterra et diserõ lle Egialea do nome daquel rrey Egialeo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 121 |
Et segũdo conta Eusebio rreynou este rrey çinquoéénta et dous ãnos, et despoys deste vẽeo outro rrey aque chamauã [Eurobs]; et este [perla] conta de Eusebio, rreynou [triijnta] et hũ ãno. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Asy cõmo se acabou a segunda ydade do mũdo em Tare, asy se começou esta terçeyra em Abraam, seu fillo, oãno enque el nasçeo, segundo dizẽ et acordam todaslas estorias; esto foy andados de Tare, seu padre, seteẽta ãnos, et do [departymẽto] das lengas çento et noveẽta et çinque, et do deluvio de Noe duzentos et noveẽta et çinque, et do ãno enque Noe nasçeo oytoçentos et novéénta et çinque, et de Adam dous [mj̃ll] et duzentos et oyteẽta et nove. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Et esta conta dos ãnos destes tẽpos poemoslos nos aqui segundo aquela conta que Moysem faz deles ẽna Biblia, que doutra [guisa] achamos que ouvo ẽna primeyra ydade, segũdo os judios, [mj̃ll] et seys çentos et çinquoéénta et seys ãnos, et segundo os seteẽta traslladadores dous [mj̃ll] et duzẽtos et quareenta et tres; et ẽna segũda ydade, que foy ha de Noe, segũdo os judios [mj̃ll] et duzentos et tríinta et dous, et segũdo os seteẽta traslladadores [mj̃ll] et seteẽta et dous. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Et estas duas contas segũdas, ahũa segundo os judios, aoutra segũdo os [traslladadores], achamoslas asy contadas et postas de mẽestre Pedro ẽno Libro das Géérações do Vello Testamẽto; et Metodio outrosi conta as ydades por [mjllares] de ãnos, et da hũa [mjllaria] acada ydade, et se mays ãnos [veẽ] y nõ os conta et se menos nõ os toma nẽ em outra [coñosçida] nõ enade, nem faz al senõ que conta [mj̃ll] ãnos acada ydade, et diz que [mj̃ll] ãnos som hũa ydade do mũdo; mays esta conta nõ semella çerta et esto asyo outorga mééstre Pedro ẽna Estoria; ẽno capitolo que vem primeyro despoys do de Sem, et da sua gééraçõ; et diz outrosy da cõta que Moysem [faz] destes ãnos, por que Moysem delo tẽpo desta estoria des lo começo ata [aqui] nõ curou tanto em dizer çertos os ãnos do tempo, cõmo em aduzer et trager as [geerações] todas dereytas et ajuntadas desde Adam ata Abraã, ẽno qual se começou acreẽça daquel Deus que he hũ et verdadeyro Deus, et fazedor de todaslas coussas, et que Moysem apartou aestoria em poucas rrazões ata este lugar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Mays aconta dos ãnos das geerações et da estoria da Biblia oquea pode aver çerta et verdadeyra, téémos quee moy bõa segundo oque achamos queos santos Padres et mãtéédores da ley dizem et [espoẽ] et nos dam aentẽder por esses ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Et erã outrosi andados ẽno começo desta ydade, ẽno primeyro ãno quaréénta et dous ãnos do rreynado del rrey Nyno em Asia et del rrey Eurobs, ẽno rreynado de Sytionya ou Egialea ou Pelopones, [vijnte] et hũ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 125 |
Sem, fillo de Noe, et Arfaxat, et Sale, et Eber, et [Falec], et Rragau, et Seruc, et Nacor, que forõ os da lyna das géérações, morarõ em Judea, em terra de Jerusalem; et quando vierõ os cananeos et forçarom et tomarõ aestes padres et aos seus da terra, et deytarõ os fora dela, et chamarõ elles aaterra Cananea do seu nome, sayo daly Tare que ficaua por lo mays grãde da lyna, et buscando bõa terra enque ficasse et morasse, chegou [aBabilonja]; et por la braueza del rrey et porla premya, et de mays porlos ydolos que adorauã aly publicamẽte, nõ quiso y morar nẽ ficar et foyse pera Caldea que era açerca daly, asy cõmo avemos dito, et achou bõa terra, caente, et cõplida de viandas et de outras moytas et bõas cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 125 |
Agora dizer vos emos oque Moysem diz desta morada de Tare et de suas géérações. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 126 |
De Tare et de suas géérações. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 126 |
Moysem diz asy em aqueste lugar ẽna Biblia, ẽno [onzemo] capitolo do Genesis, ẽnas rrazõ de Tare et das suas géérações: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 126 |
Tare despoys que ouvo setéénta ãnos fezo estes tres fillos: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 126 |
Abraã, Nacor et Aram; et estas forõ as géérações de Tare, et Aram fezo aLoth, et morreu ante que Tare seu padre em aquela terra hũ nasçera, ẽna çidade Vr et ẽno fogo dos caldeos, cõmo vos contaremos adeante; et casou aly Abraã cõ Sarra, et Nacor cõ Melca, fillas daquel Aram, seu yrmão; et Sarra sayo [manjña] et nõ avia fillos; et tomou Tare aAbraã, seu fillo, et aLot, seu neto, et aSsarra, sua nora, moller de seu fillo Abraã, et leuou os daquela [çidade] Vr dos caldeos onde morauã, pera yrse cõ elles aterra de Canaã; et vierõ aaquela terra de Messopotamya que avemos dita, ata a çidade de Arã, et morarõ aly; et cõplio Tare aly duzẽtos et çinquoéénta ãnos de ssua vida, [em] essa çidade de Aram, et morreo em ella et em ella jaz. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Todos los espoedores, que sobresta rrazõ falam, acordam cõ Moysem ẽno ordenamẽto ẽnos nomẽs destes tres yrmãos, que poem aAbraã primeyro, et aNacor em medio, et aAram em cabo, cõmo se el nasçesse despoys; mays pero todos acordam em esto: que Aram foy oprimeyro yrmão, et Nacor ossegundo, et Abraã opostromeyro de todos tres; mays poem no aqui primeyro, assy cõmo diz mééstre Pedro ẽno capytolo das géérações de Sem, et outorgã cõ el todos los outros espoedores, por que dizẽ que ficou en el alyña ontre seus yrmãos et os outros parentes; et outrosi adinydade da gééraçõ [de] seu padre et das outras géérações et dos seus santos Padres. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Mays por que toda aestoria de Abraã et de seus yrmãos, et diremos ajnda de Tare, seu padre, se tem daqui adeante ẽnas rrazões de Abraã et diremos de Abraã oque achamos dito dos nossos latynos espoedores daquelas palauras de Moysem et de rrazões de aravigos que léémos que pertéésçem aesta estoria: et dizẽdo de Abraã díremos de seu padre et de seus yrmãos, et contaremos logo do seu nasçemẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Sobr esta rrazom de Tare em el fazer estes tres fillos, todos ajuntados aaquel tẽpo, nasçe y dulda, et movem [suas] demãdas Jeronymo ẽna Glosa sobre este lugar, et mẽestre Pedro ẽna Estoria, ẽno capitolo das géérações de Sem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Et dizẽ que esto nõ podo séér que Tare fezesse tres fillos de hũa moller em hũ ãno. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
Os aravigos em sua Biblia traslladada do ebrayco asy cõmo nos, empero que demudam elles em ella algũas rrazões alugares, et poem outras, falam y destes nossos padres da lyña; et asy ouverõ seus espoedores sobre ello cõmo nos, et tragẽ suas prouas dos ditos que Moysem diso ẽna Biblia, cõmo fazemos nos os nossos; et acõmo quer que elles [andem] errados ẽna creẽça, et aqueles quea fe de Ihesu [Cristo] nõ creẽ nẽ teẽ, pero moytas bõas palauras, et çertas et cõ rrazõ, diserõ ẽno feyto da Biblia et ẽnos outros saberes, et grãdes sabeos forõ et som ajnda; et em aquelo que elles bem diserom, téémos que nõ he contra rrazõ de [prouarmos] nos onde mester for os nossos ditos cõ os seus, por que véémos que asy o fezerõ et ofazem os nossos santos, que pera prouar [a carnaçõ de] nosso señor Ihesu [Cristo] aduzem ẽnas [lyções] da noyte de Natal suas prouas de autoridades tam bem de [gentijs] tomadas do arauygo cõmo de judios et de [cristiaos], donde quer queas podessem aver que aasua entençõ cõplisem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
Poys conta Abul Ybeyt Abda Alam, fillo de Abda Alfadiz Albacruem, ẽno capitolo viçessimo [primo] do seu Libro sobrelo nasçemẽto de Abraã, nomeando primeyramẽte todas las géérações da lyña desta ydade cõmo nos et diz desta [guisa]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
Onde diz sobre este lugar Lucas, obispo de Tuy, que estas prouas destes saberes nõ as poderiam fazer senõ omẽs que viuessem quinẽtos et [triijnta] ãnos, et diz que tantos ãnos he ogrande ãno; pero achamos em outros sabios queo grãde ãno he [seysçentos] et seys, et cõtam que menos vida de grande ãno quese nõ poderiam prouar nẽ véér os juyzos das estrellas et dos çircos et dos corpos çelestiaes, et buscarõ et fezerõ estormẽtos [pera] ello, et trauallauã moy bem em aprenderlo et em ensynarlo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
"Señor, oque nos entendemos et véémos em aquela estrella nõ te queremos encobrir oque he, mays diremos te toda averdade; et señor, pedimos te por bem et por merçede que nos nõ sejas sañudo por ello, nẽ nos váá peor contigo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
"Señor nos entendemos et véémos [per] aquela estrella, que ẽno teu tempo omẽ de taes feytos et de tal poder víj́nra, que por el et por lo seu cõsello et os seus feytos, et porlos de aqueles que del víj́nrã, seras perdido tu et teu rreyno, et serã destroydos et desfeytos os teus deus que tu adoras, et ajnda te dizemos mays: que este feyto he daquel Deus que fezo todaslas cousas et as tem em poder; et por que duldamos ẽnas cousas que ante am de vĩjr, dizemos te que nõ sabemos seo querra El desuyar. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
El rrey quando aquela rrazom oyo aos estreleyros, pesoulle moyto, et foy moy triste et sanudo pero nõ contra elles; et por quelle diserõ ẽna rresposta aquela dulda que nõ sabiam seo queria Deus desuyar, foy el alegre et guarido; et ontre moytas cousas que pensou afazer por aquesto desuyar se séér podese, achou que seria bem matar os nenos, et fezo logo pregóar por todos seus rreynos, Babilonja et Caldea, que toda cousa por el rrey et porlos rreynos et os seus deus, que adorauã que aviã todos aséér destroydos, et por quese esto todo [desujasse] antes. se séér podese. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
Et despoys que foy Abraã moço grandezillo, el rrey tyrou odecreto que avia posto et dado da morte dos nenos; et asegurousse Tare, et esto foy quando o sol foy posto, et tyrou sua moller et seu fillo da coua; et quando [forom] fora da coua, catou Tare ao çeo et vio aestrella de Jupiter estar sobrela cabeça de Abraã; et foy Deus fazendo bem aafazenda de Abraã, et começou logo aléér et aaprender osaber das estrellas, et sayo em suas palauras et em seus feytos moyto amygo de Deus et seu seruo; et começou logo adizer que nõ erã nada os ydolos senõ loucura et vaydade; et predicaua que hũ era oDeus que criara [todaslas] cousas do mũdo, et as fezera, et as mãtyna, et as [tyña] todas em poder, et que nõ [erã] moytos deus cõmo as gentes loucas diziã et os faziam, et os adorauã; et predicaua avnydade de Deus, et desdezia os ydolos, et viltauaos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
"Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Et por ende diz que foy mayor de todoslos outros da sua sazõ por vertude da sua sabedoria que el avia, et outrosy diz que todoslos omẽs bõos pensauã moyto em Deus em [moytas] maneyras; et el foy tam poderoso em sabedoria, et em palaura, et em obra, que el sóó podo mays que todos los outros pera mudar et tyrar opensamẽto et error que elles todos tynam de Deus, et fazer los créér nouamẽte doutra guisa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Et ajnda sobresto rrazõa de Abraã Josefo, que sabya esto Abraã et queo julgaua por la natura da terra et do mar, et mostraua que estes obedisçiam a Deus, et outrosi por aquelas cousas que contesçem ẽno sol et ẽna lũa [per] moytas vezes, et sobre todo por aquelas que paresçem ẽno çeo, et som sempre sobre todaslas outras; et que por la vertude dAquel que sempre esta ante toda cousa, et toda cousa [sempre] ante El et por la prouysom do seu ordenamẽto, quese ordenauã todaslas cousas que ẽno mũdo son, et ajnda diz mays, que aqueles [a que] as cousas tẽporaes do mũdo no vynã asy cõmo eles queriam et tam bem et lles erã tollidas queas nõ aviam, que manyfestos viesem de outorgar que nõ ajnda aquelas cousas que erã mester, sem quaes elles nõ se poderiam mãteer, queas nõ podiam aver por lo seu poder deles; et som estas aquelas méésmas que aquel Deus sóó criador dou pera Seruyço dos omẽs, segundo aforteleza et opoder do seu mãdado, et cujo bem et plazer soo he de darlle nos [solamẽt] onrra et graçias, que a El esto lle comple et nõ [mays], que nõ ha mester dos bẽes dos omẽs Aquel que os da aelles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Et dauasse Abraã todo aDeus, de dito et de feyto, tanto que seu padre nẽ seus parentes, Nacor et os outros seus amygos nõno podiam tyrar dello de nõ fazer esto cõtra Deus et préégar dEl et pregoar lo ontre os seus amygos et em seus ajuntamẽtos de companas ondeos faziam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
De cõmo prouou Abraã aseu padre Tare acréénça de nosso señor Deus [uerdadeyro perla] vaydade dos ydolos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Pero achamos que terras avia y que adorauã em fegura de touro o ydolo Neptuno [oa qual] tynã os seus [gentijs] por deus das agoas, cõmo oyredes adeante ẽnas estorias do Egipto, de Apis otouro de essa terra, ca acharedes queos [gentijs] em moytas feguras adorauã ajnda deus, segũdo terras et créénças departidas em hũa terra em hũa semellança, et em outra terra em outra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et aquela ymagéé Neptuno tyña em hũa mão hũ [çeptro] em lugar de señorio, et em çima do ceptro tres varas em lugar de tres poderes proprios quea agoa ha; que corre, et se nada ao quea quer nadar, et podese beber; et todo oçeptro, et acorõa, et acara, et todo ocorpo asemellança de rruçiado, cõmo se todo deytase agoa de dentro dessy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et diz mays obispo Lucas em esse capitolo, por que jazia Caldea açerca de [Babilonja], que queria séér dela señor el rrey Nẽprot; et elles nõ oqueriam rreçeber, et ouvo abuscar mẽestria por onde podesse cõ elles, et começoulles apredicar dos deus et ensynarlles adorar ofogo, et por esta maneyra vençeos et rreçeberõno por rrey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et aly avia ymage de carneyro enque adorauã [aa planeta] de Jupiter; et outra de coruo enque adorauã aplaneta do sol; et outra de cabrõ enque orauã ao Baco aque chamauã deus dos [vjños]; et [outra] de çerua enque orauã aaplaneta da lũa; et outra de vaca blanca por la dééssa Juno, quee oayre de juso; et outra toda de peyxe que era por Venus, aque elles chamauã dééssa de amor et de apostura; et outra ymage de cegoña et em esta adorauã aplaneta de Mercurio aque elles chamauã deus do triuo ou dos primeyros tres saberes liberaes; et em esta fegura, por que dizem que asy cõmo aquela ave ha oseu colo longo enque proua as cousas que come et sente aly qual sééra sáá et qual enferma, et osaão passao ao corpo et todo oal cõ quese nõ acha bem et entende quelle empéésçera et lle nõ sera [sãao] rretem ho ẽno colo, quea tem longo, et nõno quer comer, et aas vezes de medio da garganta, et outras vezes de fondo della, ho envia et deytao fora; et dizẽ os filosofos que tal deue séér osabedor, de longo colo, que ante pese, et cate, et pensse apalaura quea de dizer ante quea diga. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Os gygantes leuãtarõse contra os seus deus, que eram aqueles que aqui nomeamos et os outros que adorauã por las outras terras; et foy esto ẽno tẽpo de Abraã et de Ysáác et del rrey Jupiter de Creta, segundo conta mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Pãteom, -et esto foy aamaneyra que oystes dizer queas géérações de Noe faziam atorre de Babilonya pera se defender em ella doutro deluvio se viesse et sobir por aly ao çeo -; et [aq[ue]la] estoria he esta et esta aquela, senõ quea contam os seus autores dos [gentijs] doutra [guisa] em algũas [rrazoes] quea y que mudam em outra maneyra, cõmo vos diremos agora aqui. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et segundo diz hũ doutor dos frayres menores quese traballou de tornar as [rrazoes dOvjdio] mayor ateoligia, diz que falou [Ovjdio] aqui encobertamẽte et por semellança, et daquelo que el diso que viuera aquel sangre em aquela [guisa], diz ofrayre que nõ poderia al séér senõ queos do lynagéé de aqueles que ficauã ẽna terra, moços pequenos ajnda, que despoys que forã cresçendo et se vestirom dos bẽes de seus parentes, cõmo se [enbestia] aquel sangre da terra de seus mayores, cõmo diz [Ovjdio], et apoderarõse da terra estes cõmo erã poderosos seus primeyros parentes et estes que ouverõ [a forteleza] et os talentes de aqueles padres, et empero diz que nõ erã tã grandes de corpos nẽ tã valentes amãos cõmo elles, et despoys que forõ moytos leuãtarõse contra seus deus et lidarõ cõ elles, et diz queos vençerõ et que Jupiter et os outros deus que fugirã ao Egipto, et hũ delles, que avia nome Tyfoueo ogrande gigante, foy tras elles, et elles cõmo erã moy sabedores por lo saber que sabiam das estrellas et por la arte magica, quee osaber dos encãtamẽtos, et osabiam elles todos moy bem, trasfigurarõse em aquelas feguras que disemos por se encobrir dos gigantes queos nõ achassem, nẽ os podessem tomar; et em tal [guisa] sse mudarõ que aqueles queos vissem que creessẽ que aquel carneyro de Jupiter que verdadeyro carneyro era, et outrosi que cada hũa das outras [anjmalias], em cujas feguras disemos queos adorauã os [gentijs], por ydolos dos seus deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et segũdo oespoẽ os autores dos [gentijs] et dos outros mẽestres, Mercurio tãto quer dizer cõmo deus dos mercadores, et outrosi era deus do tribóó ontrelos [gentijs] -et som otriuio, agramatica, et auyaletyca et arrectorica -, et esto por que era el [mays] complido mẽestre destes tres saberes que outro ontre seus [gentijs], et he outrosi Mercurio nome de aquela planeta que anda açerqua do sol que nũca se del parte de noyte nẽ de dia, et he hũa estrella pequena, et bem pode véérla aly [perlo] dia claro oquea bem catar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Em este lugar espõ ofrayre et diz que el rrey Jupiter que fogio ao Egyto ante os [gentijs], que quer [signjficar] anoso señor Ihesu [Cristo] que fugio ao Egyto ante amaldade dos judios, et os outros deus que erã cõ Jupiter et forõ aly [trasformados], que dam aentender asanta Maria madre de Ihesu [Cristo] et nosa Señora et aJosep et aos outros omẽs que consigo leuauã quando fugirõ ala cõ Ihesu [Cristo], ca nõ paresçe rrazõ que elles sóós fossem; et os gigantes que erã os judios et Trifoueo ho grande gigante que ya em pos elles que foy rrey Herodes, cujo poder ya tras [Ihesu Cristo] ao Egipto ata ondeo Deus sofreo; et que noso señor Ihesu [Cristo] sééndo Deus verdadeyro tomou carne et forma de seu seruo, que tal semellança lle pertẽesçia de tomar de fegura de carneyro ou de cordeyro [anjmal], qual oferesçiam et osacrificauã ẽna sua fegura ẽna vella ley, ata que El vẽeo daquela vez em carne atoller as feguras et ficar os omẽs ẽna verdade em que somos oje das feguras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
Et entrou hũ dia Abraã ascondidamẽte aaquela camara de seu padre, et tomou aquel mallo das mãos aUlcano, et dou [per] aquelas ymages; et ahũas quebrantou as cabeças, et aoutras os braços, aoutras os péés, et aoutras as pernas, et todas las outras, quanto mays grande era aloucura ẽna ydolatria daqueles de que erã -et ydolatria quer dizer em latym ydolorum cultura , et esto ẽna [nosa] lenguage quer dizer onrra dos ydolos - et desassemelloas, et desfezoas todas et apostoas taes que nõ [eram] pera véér; et desque Abraã esto ouvo feyto tornou seu mallo aas mãos de Ulcano, cõmo o [tyña] antes, et nõ fezo el nẽgum nojo nẽ mal aaquela ymagéé de Ulcano et leyxoa sãa cõ seu mallo ẽnas mãos cõmo estaua quando el entrou, et sayosse moy quedo et çarrou aporta asy cõmoa achou, et foy sua carreyra et nõ curou mays. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
"Padre, se tu arrazõ te quisesses tornar, cõmo omẽ et padre dereytureyro, bem vees tu aqui oque fezo odano, et para agora mẽtes aesta ymage que esta sãa et tem seu mallo ẽnas mãos, desavẽeose cõ estas outras, et barallarõ, et pelejarõ, et estas outras cõmo nõ tynã arma nẽgũa cõquese defender del ferio as el atodas, et quebrantoas et fezoas ataes cõmo tu véés que jazem, et aaquel pom tu aculpa et nõ [a mỹ], se tua mesura for. "Tare era omẽ mãso et mesurado, et queria grande bem aaquel fillo, et quando aquela rrazõ lle oyo [entendeo] que qualquer cousa que el disesse que Abraã queo vençeria, et começou [a rrijr] et diso asy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
"¿Cõmo poderia séér esso, aquela ymage seendo de fuste cõmoo he, et sea nõ movesem que nũca sse moveria daly mays de quanto se agora move? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
"Padre et meu señor: asy queria eu, que vos que esso dizedes que entendessedes ofeyto dos ydolos cõmo som fuste, et pedra, et terra, et feyturas das mãos dos omẽs, et como os mãdam fazer as gentes aseus talentes, et cõmo querem, et de dous ollos, et de duas orellas, et de dous narizes, et de duas mãos, et de dous péés, que fazẽ ao que de fegura de omẽ he; et se nõ quisesse oque faz aymage nõlle faria de estas cousas todas mays de hũa, et ẽno poder et mesura do omẽ quea faz, jaz todo oseu cõplimẽto, et ajnda mays digo quelle faça todas estas cousas cõplidas et ajnda dobladas, ou mays quatro ollos, et quatro orellas et [asi] das outras cousas, et ajnda quantas mays quiser, como dizẽ de Argo opastor [da] sua deessa Juno que avia çento ollos, empero queo matou Mercurio, nũca lle tanto farã que veja nẽ ouça, nẽ entẽda, nẽ synta, nẽ som os ydolos em outro estado senõ que cada dia vam tornãdose em aquelo donde forom et esto he aterra, ca as aruores, et as pedras, et ajnda os ferros et todaslas outras cousas que ẽna terra som, della forõ tomadas et della nasçem et em ella se tornã quanto quer que [tardem]; poys destas cousas som as ymages dos ydolos. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Demays creẽ aqueles queos adorã quelles falam elles et eu quero te esto mostrar que nõ pode séér por nẽgũa [guisa], ca ho omẽ feyto he de dentro et teçudo todo porla carne así cõmo os fios ẽno pãno; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et outrosi os máos angeos qual ora [caerom] tã forõ asentados em lugares conosçidos [donde] nõ am de yr anẽgũ lugar, nẽ podem senõ por mãdado de Deus que os solta alguas vezes pera mal fazer por los nosos pecados quando som grãdes, et nos partimos de Deus por elles, et véém elles estonçe et achando nos partidos de Deus et desemparados, et fazem et buscam nos omal que podem et quelles Deus sofre; et [poñamos] que venam et queyram entrar em aquelas ymages dos ydolos, et ajnda que entrẽ -oque nõ he, por que sééria contra natura nõ [vijndo] por mãdado de Deus - onde nõ ha gargãta ou polmõ ou os outros estormẽtos et nẽbros que forõ feytos pera ello, cõque el possa y falar, et esto nõ he nẽ pode séér; et se afegura do ydolo for doutra ymage que nõ seja de omẽ, se he de carneyro, poñamos que veña oespiritu máo, et entre et fale, ¿podera fazer al senõ braadar, segũdo que braada ocarneyro ?, çerto nõ al; et se for de cabrõ outrosi nõ fara senõ braadar, et se for de touro mudiar ou rreburdiar, et se for de çegona, ferir [cõ] os pycos et fazer aquel som que ellas fazem como taboezillas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et desto nõ poderia séér al senõ se viesse por vertude et myragle de Deus seo el quisesse fazer por algũa rrazõ, mays nõ por poder daqueles espiritos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et os bõos angeos nũca ataes cousas véém ca andam por mãdado de Deus, et El quando os envia dalles suas feguras moy claras et moy fremosas, ou quaes pertẽesçem aas visões que vam fazer que tomã elles enque se mostram et parescam aaqueles aque os El mãda yr. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Onde, segundo todas estas rrazões que avemos ditas, os ydolos nõ am nada daquelo por que as gentes neyçias et enganadas os adorã; et sobre todo queos espiritos maos nõ vam anẽgũa cousa se nõ por soltamento de Deus, cõmo he dito, asy cõmo quando véém aos encãtamẽtos et aos espirimẽtos que prouã os sabios por queos solta Deus aaqueles espiritos por los nomẽes de noso señor Deus que El quer que ajam sua vertude et seu poder et sua onrra; et esto cõplese ajnda quando oespirimẽto se faz cõ ordenamẽto das estrellas que pertẽesçem pera ello. et otẽpo he estonçes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"[Amjgos], nõ nos [deteñamos] mays sobre esto [en] estas rrazões, et bem crééde que de todoslos bẽes que Deus quiso em este mũdo, et fezo, et dou, que nõ ha hũ ẽnos ydolos, et [veem] deles todoslos maes; logo paresçe et he synal de máo siso, et mj́goa de bõo, et perda dos corpos, et morte das almas, et perder de todo em todo a Deus quee todo obem, et por moy pouco tempo que nos em este mũdo avemos aviuer, ajnda que sabamos que nos matarã por ello os caldeos, nõ deuemos por ende créér nẽ fiar ẽnos ydolos, ca nõ som nada, nẽ nos partyr de Deus que fezo anos et atodaslas cousas, et todo otem em seu poder, et o mãtem, et destroyrloa et desfazerloa quando El quiser; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Bem he quanto tu disiste et eu outorgoo por [mj̃] et por toda [nosa compaña]; et eu nõ fazia esto senõ por me avíj́nr cõ meus vezinos et estar bem cõ agẽte ontre [que] viuemos et moramos, et cõpoernos cõ Deus que sabe as nosas bõas entẽções et voõtades que [nos] téémos cõtra El, et veeredes agora, que este feyto sonara et oque farã el rrey et os nossos vizinos contra nos por ello. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et Abraã logo que soubo falar logo amou moyto de léér, et lya et aprendia moyto em pouco tẽpo, et esto era por queo amaua moyto, ho al por que era [de] moy bõo coraçõ et moy et sotyl et engenoso pera aprender; et começaua logo aaprender osaber das estrellas et as naturas das cousas, et ya em ello cõmo omovia arrazõ do bõo syso, et cresçeo moyto agina, et sayo grande, et fermoso, et sysudo, et esforçado et bem rrazoado, et moy lympo, et de bõos costumes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Tare, oque tu oyste dizer do feyto do deluvio general, que matou todaslas cousas saluo ende Noe et os outros que Deus quiso gardar [pera] viuer cõ el ẽna arca, et oque aprendiste despoys do departimẽto de hũa lenguage em seteẽta et duas, que foy feyto sobrela rrazõ da torre de [Babylonya], et ho espargimẽto de todaslas gentes que aly forõ ajuntadas et despoys forõ daly espargidas [per] todo omũdo, et todo esto vẽeo por rrazõ dos ydolos et dos [grãdes] pecados que faziã os omẽs; et em aquel departimẽto que foy feyto das lenguages, asy cõmo foy agente tyrada da lenguage que antes avia, asy esteuerom todos cõmo em hũ ponto de séér tirados de todoslos sentydos que antes aviam, et asy cõmo de novo lles vierõ os sentidos et sysos que despoys ouverom, et todos ficarõ asi cõmo loucos por la loucura [en que contendiam] contra Deus, saluo ende aqueles da lyña de que tu vẽes de Noe et de Sem et dos outros dende aty; et ficou em nos aquel primeyro lengage, et obõo sentido, et obõo siso pera conosçer Deus; et as gentes partyndosse neyçias et loucas de Babel et de Senáár, nũca ouverõ acordo de catar por seus deus despoys, et fezerõ sempre toda cousa que seus corações queriam, [et lles derõ] et cõ os moytos bẽes quelles dou Deus et os viços que tomauã y por codiçia de mãteerlos et quelles nõ myngoassem, buscarom suas ymages que fezerõ, et ydolo nõ quer al dizer senõ ymage, et diserom algũus; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et esto que tu véés de teu fillo, de Deus vem, que nos quer fazer merçed et ante que váámos apeor quer nos tornar dala, et castigarnos et mãtéér nos ẽna bõa lyña, ca omáo costume pouco apouco vay [vijndo] et se aprende sesse logo nõ castiga, et despois he moy máo de leyxar; et estes [gentijs] ontre que moramos senos fezerẽ mal por esto, Deus nos dara delles grande dereyto et nos lo acabara em bem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et tu nõ paras mentes cõmo em esta terra ha moytos omẽs bõos vellos et auçiãos, et cááos ja, et nẽgũ deles nõ te dizer de Deus os bẽes que te teu fillo diz del, sééndo moço, mays esto nõ marauylla, ca Deus nõ cata vello, nẽ moço, nem mãçebo, enque poña oseu espirito, mays pono em aquel em quese El quer et em qualquer tempo; et rrogo te que teñas por bem de perder [asaña] queas contra teu fillo et creamos em Deus verdadeyro cõmo deuemos, et porla carreyra que [o] teu fillo diz. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
XIII De Aram et [de] sua gééraçom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et, segundo diz Josefo ẽno outauo capitolo, Abraã foy oprimeyro omẽ do mũdo [quesse] atreveo adizer que hũ era Deus fazedor de todaslas cousas et poderoso delas; et diz que el foy oprimeyro quese descobrio apréégar esto, et onde quer que ydolos achaua aque podese chegar, quebrãtauaos todos cõmo quebrãtara os de seu padre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et em todo esto forom sonãdo por toda aterra estes feytos de Abraã tanto que chegarõ as novas ante el rrey, dizendolle quea gente quese ya [aluoroçãdo] contra os ydolos et cõtra acréénça deles quelles el [rrey] dera, et lles ensynara aorar, et conque os [tiña] quedos et apagados atodos; et que perderia el em esto; et desto pesou moyto ael rrey, et nẽbrouse moyto do que oystes quelle diserõ os seus estreleyros da estrella, et foy tam [sañudo] quelle vẽeo em coraçom de matar Abraã, et seu padre, et toda sua [cõpaña]; et leyxou de fazer esto cõ medo de Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et el rrey vyo mãçebo, moço, aposto et moy bem rrazoado et gardado em suas palauras, et mudouse otalente del do que avia antes pensado de matar ael et asua [cõpaña], et apartouse et [cõsellousse] cõ seus rricos omẽs et cõ seus bispos que [tyña] y, dos ydolos et de sua créénça; et os mays deles oyndo oque disera Abraã, duldarõ [en] consellar ael rrey, pero hũ deles que avya nome Mayzam, cõsellóó queo mandase queymar, senõ quea gente quese tornaria em outra creẽça, et que el perderia orreyno por ello, et que avía moy bõa rrazõ pera ello et era esta; que os caldeos, em rrazõ da creẽça do fogo faziam moy grandes fogueyras et passauã seus fillos [per] ellas cõmo amaneyra de boptismo que agora os [cristiaos] fazẽ; et Tare que moraua ontre elles que nõ avia ajnda pasadas aquelas fogueyras [a aquelas] seus fillos, et quelle las mãdase passar, et el queo nõ faria, et averia el estonçes contra el et contra seus fillos moy bõa rrazõ, et sem bráádos et clamor de torto ante todo opobóó, et deytarlos ẽno fogo et queymarlos y. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
De Aram et de sua gééraçom et do feyto de Abráám. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
Et el [rrey] despoys que soubo averdade et foy entendendo et vééndo quese ya mostrando oque diseram os estreleyros, et demãdou aTare et asua moller por que nõ passarã os seus fillos por lo fogo, segũdo queos caldeos faziã, [rrecordandosse] da palaura queo seu rrico omẽ Mayzam lle cõsellara quelle demãdasse os fillos et queos pasase por lo fogo, por onde ajnda nõ aviã passado et quellos dese pera pasar por el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
Os hũus dizem que Tare quelle nõ quiso dar seus fillos et que el et sua moller et seu fillo Nacor quese escusarõ omellor que poderõ; et Abraã et Aram que sayrõ mays fortes em suas palauras para téér et créér de todo coraçõ acreẽça de Deus sem toda cõfeyta, et diz queos mãdou logo aly rrecadar el rrey aestes ambos et mãdou fazer hũa grande fogeyra, tam grande cõmoa faziã os caldeos et ajnda mayor, pera os fazer pasar por ella, et mãdou tomar por força aAram et aAbraã et dar cõ elles em aquela fogeyra; et Abraã sayo della em saluo, et Aram cayo de guysa que nõ podo [ende] sayr et morreo aly, et sacarõ ho dende morto os seus, et suterrarõlo em essa çidade [Vr] de Caldea hu morauã el et seu padre et seus yrmãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
Et conta Josefo ẽno [outavo capytolo] quea sepultura de Aram [ coñosçida] esta ajnda et nomeada por de Aram em aquela çidade [Vr] de Caldea, et que ajnda lle oje dizẽ oluzeyro de Aram, et mostrãno ao que véér lo quiser. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 149 |
Et por mostrar os santos Padres queo feyto de Abraã, -que mostrou et nomeou primeyramẽte hum Deus sóó, criador de todaslas cousas, que el começou [creẽça] et maneyra de ley et acabou em ella -, et que ouvo parte em estes tres tẽpos, et por esto queo chamarõ primeyramẽte [Rram], que nõ semella nome cõprido, et da aentẽder otẽpo de ante da ley enque nõ avia cõplimẽto de créénça pera o omẽ séér saluo; et por quelle chamarõ despoys Abram quee nome mays cõplido quese entende otẽpo da ley enque ouvo mays cõplimẽto pera entrar omẽ em ley et em creẽça [por que viese despoys mellor aa creẽça]et abõo camyno que avia de víj́nr pera séér saluo; et por lo nome terçeyro quelle diserõ despoys Abráám, quee nome cõplido de todo, danos [aentẽder] otẽpo de despoys da ley, ou otẽpo de graçia quee esse méésmo em quea todo cõplimẽto de ley et de fe, et enque fezo noso señor Deus Ihesu [Cristo] ao [vmanal] lynage graçia de [seer] saluo todo aquel que cõplidamẽte em El créér et gardar asua ley. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 149 |
Et cõmo quer que ẽna escrytura desta estoria aja seus lugares departidos enque deuemos dizer Abram et Saray, nos nõ os nomeamos por toda nosa estoria senõ Abraã et Sarra por nos [escusar] daquela contenda; et téémos quee rrazõ que cõpla pera esto oquese entende [perlo] que aquí avemos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 149 |
Morreo Tare andados noveçentos et quaréénta ãnos de Noe, segundo aconta de Moysem ẽna Biblia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 151 |
Et pobloa Nyno, et [emanchoa] tanto que dizẽ as estorias que touo em ancho tres jornadas; et pode esto séér queas touo açidade, mays empero dizemos nos queas toverõ os seus termynos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 152 |
Et oprimeyro rrey deles que ende rreynou ouvo nome Zaes, mays segundo diz mẽestre Pedro ẽno libro das generações do Vello Testamẽto, este primeyro daquel rreyno do [Egyto] ouvo nome Myneo; et diz que podo esto séér que fose este hũ rrey que ouvese estes dous nomẽs, segũdo [señas] terras et [seños] señorios ou lyñages ou tẽpos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 154 |
Andados oyto ãnos de Abraã et çinquoéénta do rreynado del rrey Nyno, despoys que este rrey ouvo feytas suas noblezas ẽna çidade de [Nynyue], et ordenados et postos em rrecado os rreynos de Assiria et de Babilonya, et aperçebeosse et tomou sua [cõpaña] et tornousse outra vez sobre açidade de Bautra, [a] Zoroastres, que era Cam fillo de Noe et padre de Cus, et avóó de Nẽprot, et visavóó de Belo, et seu trasavóó, cõmo avemos contado, et aperçebeosse Zoroastres et sayo ael et lidarõ, et dizẽ Eusebio et meestre Godofre que [rrey] Nyno vençeo aZoroastres et quelle tomou orreyno; mays Paulo [Orosyo] conta ẽno quarto capitolo do primeyro libro que rrey Nyno matou aZoroastres ẽna fazenda, et diz quea cavalaria dos naturaes et [os] outros da terra quese collerom aaçidade et alçarõse et ençarrarõse moy bem em ella, et [toverõ bem] suas torres et defenderõ seu muro et toda açerca da çidade, et nõ se quiserom dar arrey Nyno por nẽgua pleytesya. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 154 |
Et rrey Nyno, cõmo estaua apoderado et era de grande coraçõ, çercou aÇidade et guerreoa; et os de dentro ferirono de hũa sééta et morreo aly, et ficou ofeyto assy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 155 |
Et Treber vio moy bõa terra et pagouse della et quedou aly, et fezo hũa pobla ẽna rribeyra de hũ rrio a que chamauam Moseella; et por que diziã ael Trebeta, poso el aaquela çidade nome Treber, et asylle chamou; et segũdo cõta méestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, esta villa Treuer foy aquela aque despoys diserõ Rroma Belgica, et aly morou et morreo Trebeta et aly jaz; et em sua vida mandou quelle posessem escrito sobre seu moymẽto ofeyto da rreyna Semyrramis et oseu. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 156 |
Et ella entrou em Etyopia, et guerreoa et ouvo em ella lides, et matou moytas gẽtes, et entrou aterra por força et [fezoa] tornar assy et metioa su oseñorio de seu Jmperio de Assyria; et touo ella soa todos los rreynos do emperio de Assyria em [sua] vida, por duas rrazões: hũa por que lle ficou fillo pequeno jnfante erdeyro; aoutra por que aquel fillo acõtesçeo de séér sem syso et sem bõo entẽdemẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 156 |
Et ella andando em estas guerras cresçeo omoço, acomo quer que era tal; et quando arreyna tornou destas batallas por véér sua çidade et seu fillo, et oachou tal, catou arte cõmoo encobrisse por nõ perder os rreynos; et logo, ante que esto sonasse, mãdou fazer hũus pááços apartados moy grandes, et moy fermosos, et moy nobles, et ençarrou aly offillo cõ poucas amas et seu ayo que pensasse del; et esto fazia ella por tal queas gẽtes queo nõ oysem fallar em tal maneyra que entẽdesem que era sem [entendemento], et em tal maneyra ordenou ella opááço enque el moraua, que aquel queo véér quisesse queo nõ vise senõ moyto aalonge, em tal maneyra queo nõ podese conosçer de cara. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 156 |
Et diz aestoria que por rrazõ desta encuberta et deste feyto, tomarõ os rreys de Babilonya [custume] de estar [emçarrados], dizendo que quanto menos los vissem, tanto mays codiçiariã deos véér, et temerlos yam et fariam oque elles mãdassem; et faziã ajnda esto por esta outra rrazõ: que quando morresse rrey queo nõ soubessem tam agyña as gentes, por tal quese nõ alçassem os grãdes contra orreyno nẽ fezesem em el nẽgũ nojo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 158 |
Andados [vijnte] et dous ãnos de Abraã et doze do rreynado desta [rreyña] Semyrramis, despoys que ella vio que ajuda nẽgũa nõ [tyña] ẽno fillo pera [mãtẽer] os rreynos, et teẽdóó [ella] asy encuberto et ençarrado desta [guisa] que disemos, por mostrar grande esforço et fazer queas gentes ensy ouvesem que véér et que nõ pensassem ẽno feyto de seu fillo, ajnda queo oyssem, tomou logo grãdes ostes et ajuntou seus caualeyros et moytas [outras cõpañas], et sayo afazer cõquistas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 158 |
Et as gentes que estauã em [algũus] lugares por onde [quer que esta] esta rreyna ya se nõ faziã guerras et viviam em paz, et os ella asy achaua, tã cruel et tam sem mesura era ella, queos mataua todos dizẽdo que nõ aviã coraçõ, et [quea conpaña] et oprinçepe que [coraçõ] nõ aviam que mays valyam mortos que vivos, et que os lugares que tynã enbargados et ocupados ẽno mũdo viuẽdo queos leyxasem morrẽdo aoutros que verriã em pos [ellos] et [estes], por ventura, que séériã de mellores corações; et que oprinçepe ou outro omẽ qual quer quanto de mellor coraçõ et mays viuo et ardido he, que tanto mellor entende et coñosçe obem et omal, et aDeus, et tanto mays dereytamẽte vay [a qual] deles quer ou aaquel quelle acaesçe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 160 |
Outrosi oystes ja de cõmo Nẽprot ogigante, que foy oprimeyro rrey deste mũdo, asy cõmo contam as estorias, começou ẽno cãpo de Senáár cõ as outras géérações dos fillos de Noe apoblar açidade de Babilonya, et despoys queas [compañas] das gẽtes forõ espargidas cõmoa el poblou, et acresçentou, et fezoa mays grande, et mellorou moyto em ella, ca tãto era forte de coraçõ que por lo synal et maravilla que aly acontesçeo ẽnas lenguages por lo feyto da torre, que nõ leyxou de estar et morar, tãto via bõa aterra em aquel lugar, et foy ende rrey em quanto viueo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 160 |
Cynque péés fazem hum passo; çento et vijnte et cinque passos hũ estado; oyto estados hũa milia, duas milias fazem hũa legoa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 160 |
Piramo et Tisbe, hum dos mays fermosos mançebos que séér poderiã, et Tisbe adeantada das donzellas de oriente, [asi] cõmo mays fermosa que todas ellas, ouverõ as casas hũa açerca da outra aly onde he dito que arreyna [Semjrramis] çercou aalta çidade cõ os muros coytos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 164 |
Andados çinquoeenta et hum ãnos de Abraã, et quareenta et hũ da [rreyña] Semyrramis, et sete del rrey Apis de Apia, esto he de Sityonya, et çinquoeẽta et hum do [rreyno] dos tebeos do Egyto, passados antes çinquoeenta ãnos jubileus de quando Adam fora feyto, segũdo aconta de Eusebio ẽno grego et de Jeronymo ẽno latym, começouse em esta [sazom] oçinquoeenta et hũ ãno [jubileu], et os judios asy téém quee por la sua conta, et dizẽ asy, cõmo rrecõta por elles Eusebio, que ouvo [mj̃ll] et noveçẽtos et çinquoeenta ãnos des Adam ata este ãno de Abraã; mays por quenos nõ semella que vem dereyta esta conta, et achamos adeante ẽno tẽpo de Abráám hu el vençeo os çinque rreys, cõmo oyredes em este libro ẽna estoria, em seu lugar, que diz y mays naturalmẽte do ãno [jubileu], et moy mellor do seu começo, et de toda arrazom do seu feyto, [mays] leyxamos de dezerlo aqui por lo contar et departyr aly, et diremos das outras rrazões que aqui veem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Despoys que morreo arreyna Semyrramis et ficou Zameys por rrey et herdeyro dela et del rrey Nyno, [ajuntarõsse] os caualeyros et os omẽs bõos das terras et vierom aBabilonya por véér seu rrey et seu señor por que [algũus] avia y que oyram algũas novas et cousas aprendidas del, et quando chegarõ y traballarõse os alcalles do rreyno et os priuados et amygos em cujo poder arreyna leyxou seu fillo de encobrir lo et escusarlo de todos queo nõ visem em maneyra que soubessem que tal era, et poynã sobre esto as mays grãdes et mellores escusas que elles podyam achar et dizer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Mays tam grandes et tantos avia y dos outros prinçipes et omẽ bõos queas gardas del rrey quese nõ poderõ escusar quelles lo nõ ouvesem amostrar, pero [apreçeberõse] tanto as bõas gardas que el avia que ouverõ seu acordo queo nõ vissem todos aqueles queo véér queriam et nõ entrarõ senõ moy poucos et estes forõ os mellores et os mays mesurados. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
"Por nos agora fazer por pouco tẽpo que esto pode durar, quanto nos podermos por el seera nossa onrra, que fillo de nosso señor natural he, et outrosy podemos aver del fillo erdeyro que el avera et que seera nosso señor natural, et seo nõ sofremos et ho nõ [asperarmos], et ajnda ajudarlo pera ello esto sééria grãde maldade nosa, et grande [mj̃goa]; et vasalos mesurados et leaes bem deuem sofrer aseu rrey et aseu señor natural vida de hũ omẽ ajnda que máo fosse et que viuesse mays queos que agora aqui estamos; et avyda [do] omẽ pouca he et pouco dura et abõa obra et bõa estança moyto, et nẽbra et fica ẽnos que veem despoys; et mays lygeyra cousa he pera nos et mellor et mays onrra de estar et asperar, asy cõmo sem señor vida de hũ rrey que nõ desfazer nosso señorio natural. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et demays se Deus quiser que verra moy bõo fillo herdeyro et empos aquel outros moytos; ca Deus, que da soude aos rreys et aaoutra gente quandoo meresçẽ, asyo ordenou moytas vezes segundo queo aprendemos dos nosos auçiãos, que por hũ rrey que veña máo ou myngoado em algũa cousa, asy cõmo agora he este noso señor; despoys da Deus empos este moytos et bõos rreys cõplidos de toda sabedoria, et esto faz El por mostrar oseu grãde et nobre poder, et asua merçed, que de máo pode fazer séér bõo cõmo oque he poderoso em todas las cousas; demays, que fica orreyno ẽnos nosso aluydrio et ẽno noso ordenamẽto; et nos sejamos bõos vassalos et ayos verdadeyros et fiees et [mãteñamoslle] orreyno em justiça et em paz, et nõ lle danemos delo nada, nẽ façamos nẽgũas cousas por queos seus dereytos sejam [mynguados] em nẽgũa [guisa], ca se el sysso ouvesse cõplido el nos lo faria fazer cõmo ofezerõ aqueles donde el vem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et desto todo plazera moyto aDeus este feyto, et fara anoso señor moyto bem et merçed et anos cõ el et su oseu señorio por la maneyra queo nos fezermos, et ajnda acharedes que por esta lealdade nos terram as outras gentes por mellores et temernos am temẽdose que Deus sééra cõnosco por ello et El asyo fara. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et andados çinquoeenta et seys ãnos de Abraã et quatro [de aqueste] rrey Zameys começouse esse ãno orreyno da ysla de Creta et rreynou y Cres, et foy oprimeyro rrey [della] et natural dende, segundo diz Eusebio et segũdo conta mẽestre Godofre este Cres foy fillo del rrey Nẽprot de [quẽ] avemos dito quelle [gaañara] opadre aquela ysla et queo fezera rrey della; et esto podia acaesçer segundo queo conta mẽestre Godofre, et segũdo dizem [algũus] podo séér que ouvese este rrey Cres começado arreynar moyto antes deste tẽpo, seendo bem de dias el rrey Nẽprot, seu padre, mays que ata este tẽpo queo nõ avia rreçebido por rrey todo orreyno; pero diz ajnda Eusebio adeante ẽnas rrazões deste rreynado et deste rrey, que foy hũ dos poderosos dos curetas que tomarõ el rrey Jupiter quando era moço, et asconderõno ael rrey Saturno, seu padre, queo queria matar, et ho criarõ, por que foy despoys rrey da mayor parte do mũdo, et omellor et mays sabio em aquela sua sazõ, et ajnda foy rrey desta meesma ysla de Creta, cõmo cõtaremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 167 |
Et conta Abul Ybeyt queo crijam moytos dos omẽs et queo aviam por santo por aquelas palauras de santidade que el dezia et por las obras que em el viam ; et moytos vynam aos seus sermões et andauã tras el moytas [cõpañas] de [hũus] lugares a outros por lo oyr et véér cõmo el fazia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 167 |
Et ata esta sazõ morara Abraã em terra de Caldea et de Messopotamya, et estudiara y ẽnos saberes da arte aresmetica, quee osaber do cõto [et] da geometria que mostra osaber de mesurar et medyr as cousas do çeo; et era Abráám moy sabeo destes saberes et doutros, mays que todos los outros mééstres que avia ontre todos os caldeos; et por estes saberes vẽeo el aconosçer que cousa era Deus et fazerlle as cousas que ael praziam et nẽgum nõ pode aDeus conosçer senõ for sabedor ou se sse nõ [traballar] deo seer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 167 |
Et esto fazia Abraã ca sabia moyto et traballaua sempre em bõas obras; et por que el era tam bõo et tam justo cõtra Deus, asy cõmo diz Josefo, amóó Deus [mays] que aos outros omẽs daquela sazom, ca empero que [algũus] outros [nomearom] Deus antes que Abraã nõ achamos quese afirmassem em ello; et foy el oprimeyro quese [atreveo] a dizer et afirmar et mostrar aas gentes que aquel hũ sóó era Deus oque criara todaslas cousas, et sem El que nẽgũa cousa nõ poderia séér et que outra creẽça nõ era nada senõ asua; et catou Deus por esto abõa bondade et voõtade de Abraã que avia contra El et nõ quiso que morasse ontre aquelas máás gentes, et segundo diz Josefo [leuãtauã] se contra el et buscabam lle moyto mal por esta verdade quelles dizia et mostraua; et estando el em pensamento desse tornar aterra de Babilonya et de Caldea ou cõmo faria, rrenẽbrousse del noso señor Deus et faloulle. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
"Abraam, sal fora [de] tua terra, et de teu parẽteesco, et de casa de teu padre, et vem aaterra quete eu mostrarey, et fazer te ey cresçer em grãde gente, et beyzer, te ey et farey [crescer] oteu nome, et séér grande atua nomeada; et seeras tu bendito, et bendizerey eu aos que [te] [bendiserẽ], et maldirey aos que te [maldiserẽ]; et eu farey que do teu lyñage saya [per] quẽ seram benditas todas as generações da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Andados do rreynado de Assyria çento et dez et sete ãnos et de Sytionja noveẽta et sete ãnos, et dos tebeos do Egyto seteẽta et çinque, [rreynãdo] em Assyria el Rrey Zameys, et em Sytionya el rrey Telsyom, et os tebeos ẽno Egyto, Abraã sééndo de seteẽta et çinque ãnos de quando nasçera, segũdo diz Eusebio ẽno grego et Jeronymo em latim, ẽno traslado que fezo daquela rrazõ de Eusebio, foy [Abraã] em esta ydade dereyteyro et meresçedor delle falar nosso señor Deus, et faloulle et fezolle sua promesa cõmo oystes; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Et tomou sua moller Sarra et aquel seu sobriño Loth, et os outros nõ oquiserõ créér pera se cõ el vijnrem daquela terra cõmo se el saya et [vjña] por mãdado de Deus, et leyxou os, et tomou el estes queo creerõ et todo quanto aviam el et elles; et sayrom de Aram et forõse pera terra de Canaã; et quando chegarõ aaquela terra nõ morarom logo ẽna entrada dela, segũdo diz Moysem, cõmo fezerõ em Messopotamya quando vierom de Caldea, que logo esteuerõ et morarõ em Aram, mays Abraã asy cõmo [vyña] passou toda aterra ata aoutra parte dizendo sempre et predicando avnydade de Deus, et cõmo El sóó era criador de todaslas cousas et poderoso delas, et el hũ soó Deus et nõ outro senõ El. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Josefo conta ẽno septymo capitolo que morou Abraã em terra de Canaã ẽna çidade de Damasco; et diz que ajnda agora ha hũ barreo et hũa cal em Damasco [et] quelle dizem amorada de Abraã, et aqueles que aly morã quese preçam por ello et se téém por mays nobles et onrrados. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 172 |
Et diz Josefo quese traballaua desto Abraã por estas quatro rrazões: aprimeyra por que ouvessem el et suas [compañas] por onde se mãteer et pasar aly bem em aquel tẽpo tam mao; asegunda por oyr os clerigos sabedores daly et aprender deles oque diziam de Deus; aterçeyra que se achasse alguũs que creesẽ em Deus, mellor et mays cõpridamẽte que el que [tevesse] aquela créénça; aquarta senõ achasse ẽno Egyto quẽ créése em Deus tã bem cõmo el quelles mostrasse averdade et lles la fezese entender et creér. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 173 |
Et Faraom tomara aSarra pera ssy et [tyñaa] em sua casa, et traballaua sse de aver cõ ella por que fose sua moller, mays nõ quiso Deus, ca, segundo conta [oarauygo], diz asi: áámoller que asy era pera el rrey Faraõ [triijnta] dias et ajnda mays ha tynam em poder as molleres priuadas del rrey fazendolle baños et méézinãdoa cõ moytas et [bõas] oluras et afumaduras todos aqueles dias et afeytandoa que fose pera el rrey; et diz Agostym ẽna glosa queas donzelas hũ ãno; et que cũpla aamoller hũa vez que for em poder daquelas priuadas oque sol acaesçer aas molleres ao mes, por tal quea dem lympa ael rrey, et se acaesçesse que [enprenasse] que nõ ouvesse y nẽgũa dulda que era fillo del rrey, et por ende queos sangres dos rreys sempre [fossen] limpos et lyndos de todo enterdito et suzidade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 175 |
"¿Por que feziste tu tã grãde mal, ca sééndo Sarra tua moller nõ [oquesiste] dizer, et disisteme que era tua yrmãa? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 175 |
Oytéénta ãnos avia Abraã quando entrou ẽno Egyto et morou y çinque ãnos, et aaseyda dende desta guysa cõplio oyteẽta et çinque ãnos de quando nasçera; et foy ese odezeno ãno de quando noso señor Deus lle mãdou sayr de sua terra et lle fezo oprometemẽto que avemos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 176 |
Et conta outrosi queos omẽs daquela terra queo catam et param mẽtes aello, acham por cousa prouada que da maneyra que neua et choue em terra de Mauritana, hũ nasçe aquela fonte, que desa [guisa] cresçe ou myngoa oNjlo; et despoys que sal daly et chega aaterra das areas, nõ quer correr por ellas [per] çima, nẽ porlos lugares desertos et máos, et somesse aly, et vay asy ascondido algũas jornadas; et desque chega aaoutra Mauritana de Çesarea, que nõ he terra areosa, aly sal fora, et faz outra lagõa, et crianse y aquelas méésmas anymalyas et cousas que se criam ẽno lago primeyro, et por esso os omẽs téém que toda aquela agoa et cousas que avemos ditas que som do Njlo; et [despois] que sal daly et chega aas outras areas que som aalende [Mauritana], contra Etiopia, ascondese cõmo de primo et vay ascondido víj́nte dias andadura, ata que vem aterra de Etyopia, et aly mostrase cõmo de cabo; et morã y omẽs et sal daly hũa fonte atal cõmo outra quea em Etiopia aque chamã Nygris; et [criamse] em esta fonte todas aquelas anymalyas, et eruas, et cousas meesmas quese criam ẽno Nylo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Hum rrio destes tres entra per Etyopia et partea por medio dia et chamã aaquel o rrio Astapo, que quer dizer segundo olengage daquela terra cõmo agoa que corre de téébras; et este rrio rrega moytas yslas que som tam grandes que por aquela que menos entra nõna pode pasar em çinque días [enpero] vay moyto forte et yrado; et amays nobre et mellor destas yslas he aquela aque chamamos Merçe que disemos ante desto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Do correr diz que do lugar donde lle chamã este nome Nabul que corre adeante, ata as terras de hũas gentes que am nome libiogitas, et que aly faz hum tam grande lago quee sem mesura, et quese mete todo em aquel lago, et aly se acaba, et que daly adeante nõ corre saluo se vay por su terra por lugares queo nõ podem os omẽs véér, et entra ascondidamẽte ẽna madre daquel rrio que avemos dito que sal da rribeyra do mar Vermello, ca este lago postromeyro [en] quese asconde o Nylo nõ he moy longe daquel rrio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
"Empero que eu aja tam grande vertude de aqueste saber, et ho teña ẽno meu coraçõ pera querer ordenar osegre, et [tamaño] seja oamor que eu ey de mostrar averdade et leyxar aescritura, pero [nom] ha cousa [negũa] que eu mays queyra [coñosçer] que saber as rrazões do rryo Nylo, que estam ascondidas aos omẽs et ajnda asabedores que por tantos segres de ãnos cõmo som pasados queos [non] sabe nẽgũ çertamẽte; et que saba eu acabeça et afonte del onde he ou ondese começa, oque nũqua foy sabido de quantos eu sey ata o dia de oje que eu saber [podese que o] sabia seo tu nõ sabes; et tu que eras tam nobre omẽ, et tam santo varõ, et tam sabedor que teño queo sabes tu, mostrame por que eu aja por ty çerta asperança de véér et saber as fontes do Nylo; et por aprender esto leyxarey esta batalla çidadáá enque ando, [pero] que me sééria de outra [guisa] moy graue cousa de leyxar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 181 |
"[Çesar], guysado he de eu mostrar as poridades donde vijmos os grandes parentes [do] Egyto [de] que tu demãdaste, por queo sey moy bem et estas som cousas que nõ conosçerõ nẽ souberõ os máos pobõos, nẽ os máos omẽs ata otẽpo enque ora somos: mays plaza te, et piedade sera et santa cousa pera os bispos dese calar elles et nõ dizer tã grandes myragres cõmo estes, que por ventura nõ osabem et querendoo dizer véérse yam en vergonça por ello ante os prinçepes et os outros grãdes omẽs. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 182 |
Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 182 |
Et bem teno que do que das estrellas, et dos corpos çelestiaes, et das plagas do çeo -et plagas [que[r]] tanto dizer cõmo as partidas ou carreyras del - eu ey dito ẽna rrazõ do çeo, et moyto do que dizem daqui adeante, que bem osabes tu ca te traballaste ende et te [traballas] ajnda cõmo deues de saberlo et sabes lo: mays ao caualo ligeyro nõlle empéésçe de lle poer hũa vez as esporas ẽno cosso, et asy nẽ ao sabeo enlle falar ẽna sua sabedoria, que seo bem falam aly et el [moyto] desto sabe dantes, mays sabe despoys. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 183 |
Et quando el he ẽna parte do çeo hu as estrellas do syno do Leon se ajuntam áás estrellas do syno [do] Carneyro, aly onde aestrella Srio -et esta he aaque dizem canycula, donde som chamados os dias canyculares - et deyta os fogos yrados [porla] boca, et mudase aly oçirco do ãno enquese outrossy muda otẽpo, que sal estonçes oestio et entra ho outono; et outrosi quando he osyno do Capricornyo et do Carneyro su [quẽ] esta aboca do Nylo ascondida, quando vay aeste lugar quee dito destes synos aestrella de Mercurio, quee señor das agoas, fere ẽnas bocas ou ẽnos manadeyros do Nylo posto de suso ofogo da sua estrella; estonçes o Nylo abre sua fonte et [maña] et cõmo cresçe omar ẽnos cresçementos da lũa et sal o Nylo cõmo lle manda Mercurio, et cresçe et cobre as terras et tẽperaas, donde am todaslas terras do Egyto todo oque am mester et de quese [mãteẽ] et nõ colle as agoas nẽ as torna aamadre ata quea noyte nõ aja as oras ygoães cõ odia. ""Et em esta rrazõ sobre este lugar da fonte do Nylo achamos que ouverõ [hũus] dos auçiaos hũa créénça vãa: queo cresçer da fonte do Nylo donde el sal por las terras et rrega as herdades, diziam que aquel cresçer quelle [vyña] daquelas neves de Etiopia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 186 |
Et, tu rromano, esta [codjça] queas de querer saber ofeyto do Nylo, essa méésma ouverõ os rreys do Egyto, cuja terra este rrio anda, et os de [Perssia], et os de Maçedonya de Greçia, et de todoslos das ydades que forõ ante de nos quiseram leyxar osaber de este feyto aos que aviamos avíj́nr [despois], mays vençe ajnda anatura dese este saber asconder. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Onde quer que te veẽ os sabios et as gentes pregũtã por ty, et eu nõ ouso falar nẽ dizer de [ty] cousa mẽtirosa [da] tua fonte; et esta gloria de saber oteu feyto nõ acaesçeo ajnda anẽgum quea posa aver, nẽ agente algũa ẽno mũdo, que te achase nẽ que seja alegre por tu séér seu Nylo que por ella sabea oteu nasçemẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
¿Qué coydaria ou poderia créér que tam manso yria? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Des aquela ysla de Abarom tanto cresçe adeante ẽna sua natura que çerca os montes de toda aquela terra cõ as suas ondas, que andam vagas por [todoslos] chãos que téém cubertos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 191 |
Despoys que Loth foy [partydo] de Abraã aparesçeo noso Señor Deus aAbraã em aquel lugar méésmo et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 191 |
Et desta aruore diz mééstre Pedro que dizẽ [hũus] que era terebynto, outros que rrobre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 192 |
Andados oyteẽta ãnos de quando Abraã nasçera, et çento et [vijnte] et dous do rreynado de [Assiria], et çento et hũ do de [Sytionya], et oytéénta do de Egyto, quando Abraã sayo dO Egyto, asy cõmo conta mẽestre Pedro ẽno capitolo da lide de Abraã que ouvo cõ os quatro rreys, em aquel tẽpo aviã ja todoslos omẽs sabor moy grande os [hũus] de aver rreys, os outros de rreynar; et faziam rrey em cada çidade et em cada vila. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 195 |
Estonçes se compliam çinquoenta ãnos que nasçera Loth; et esse ãno meesmo tyrou Abraã da prijom ael et atodos los outros que cõ el forã presos, et rreçebeo aly grande onrra Abraã em aquel feyto; et acabarõ se outrosi em essa sazõ çinquoéénta ãnos queo nosso Señor Deus tirara do fogo dos caldeos, cõmo he dito de suso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 195 |
Et Abraã por estas rrazões sobre ditas, et por que era sabedor [da] astronomya, -que segundo diz [meestre] Pedro, Abraã fezo mẽestre dela aCã, fillo [de] Noe, de que avemos dito quese cãbeara onome et chamauã lle Zoroastres - et vio por esta arte queo destemperamẽto do ayre, que faz segundo queas planetas se alçam ou bayxam, quese tornã acabo de [çinqueeenta] ãnos aseu tẽperamẽto, et em seu estado cõmo avyam primeyro; daquelo que vio quese fazia ẽnas estrellas quiso el fazer [semellança] dello ẽnas terras, et mãdou por ende aaqueles que por lo seu syso se ouvessem aguyar, que daly adeante, cada quese cõplissem çinquoéénta ãnos que chamasem ao postromeyro ãno jubileu, de jobel, que quer dizer tanto cõmo çinquoéénteno, asi cõmo contamos de suso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 196 |
Et dizẽ outrosi que [des] Noe ata Aarom, forõ todos los fillos [mayores] desta gééraçõ byspos, et bendiziam aos pobõos quando faziã oraçõ et quando comyam, cõmo Melchisedec fezo aAbraã, et pero que [algũus] deles eram rreys ou caudillos em aquela sazõ nõ leyxauã por tanto de séér bispos et esto faziam por apoderar as gentes [en] duas maneyras: ahũa tẽporal [como] rreys: aoutra espiritual cõmo bispos; et por esso lles dauã primeyro as [primyçias] que disemos, et desi lles derõ as dezimas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
"Abraã créé aquesto que te Eu digo que Eu [sõo] aquel Señor que te [tirey de] terra dos caldeos, et te librey do fogo enque elles te meterõ, et te trouxe aesta terra et prometi te que Eu tea daria, et quea herdarias tu et olynage que de ty sayria et asy ofarey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
"Señor eu nõ [sõo en] tẽpo de auer fillo, et esta terra queme Tu prometes he em poder [doutros] omẽs, et dime cõmo poso séér çerto quese complyra esta cousa queme Tu dizes? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
Et ante que el ouvesse aperçebido oaltar enqueo fezese, desçẽdiam aves por comer aquelas carnes, et Abraã espantauáás; et despoys quese poso o sol adormeçeo et paresçeo lle em [ssoños] que via hũa grande téebra, et ouvo desto grande espanto, et foy lle esto dito em aquela visiom: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 199 |
Et oal que foy dito, que [despois] de Abraã ata quatroçentos et [triijnta] ãnos se compliria oque aly avia prometido, et esto foy asy, que do dia que Deus mãdou aAbraã quese saysse de sua terra et se fosse aaquela quelle El mãdaria, cõmo odisemos ja, ata que os fillos de Isrrael entrarõ ẽna terra da promyssom ouvo quatroçentos et [triijnta] ãnos segundo contã Eusebio et outros moytos. Ẽno al que diso adeante que jariam quatroçentos ãnos em [seruydũe] et que seriam atribulados, esto asisse cõplio, ca sempre em aqueles quatroçentos ãnos forõ em [seruydũe] et em poder alleo, et dos ymíj́gos ou [daqueles] queos aviã amandar, et sofrerõ moyta [premja] et moyta lazeyra et traballo asaluo ende os quaréénta ãnos que andarõ [perlo] deserto; et pero aly penarõ et lazerarõ moyto, ca aly morrerom todos senõ Josue et Calefe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
Andados oytéénta et oyto ãnos de quando Abraã nasçera, et çento et [triijnta] do rreynado de Assiria, et noveẽta do de Sityonja, et oyteẽta et oyto [do] de Egyto, [rreynãt] em Assyria el rrey Zemeyz, et em [Syçionya] Telsiom, et ẽno Egyto os tebeos, et em Elam et em outras partidas de Asya, et em Sodoma os nove rreys que disemos, Abráám ata este tẽpo nõ avia fillo nem filla de sua moller Sarra et rrogaua aDeus que lles lo desse cõmo lles prometera, et cõmo el asperaua et avia fiuza ẽna sua merçede. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
Et tu [es] prene et se te tornares sabeas que averas hum fillo et despoys que nasçer poerlle as [nome] Ysmael, et deste sayra tam grande lyñage que nẽgũ omẽ nõ opodera contar; et este sééra forte omẽ et brauo et guerreara cõ todos et todos cõ el; et tã grande sera opoder do seu lynage que em todas las terras dos outros seus yrmãos porra as suas tendas apesar de todos elles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
[o primeyro] Oreb, Zob, Zebéé, Salmana; et estes leuãtarõ sse contra os fillos de Ysrrael, et ouverõ guerras cõ elles, et moytas batallas, et rreçeberõ os fillos de Ysrrael grande dano deles, ata que lidou Gedeom cõ elles et vençeos et fezo os tornar ao deserto donde vieram. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
Et deste Ysmael vierom outrosy os barbaros gazules, et genetes, et todas las maneyras de alaraues daqueles que moram [em] tẽdas et nõ querem morar em casas; et segundo diserõ [algũus] daly sayo [olyñage] de Mafoma, donde veẽ os mouros que am nome [agarenos], et am este nome por Agar, que foy madre de Ysmael; et ajnda [profetyzou] Metodio do lynage de Ysmael et diso que sayriam hũa vez et conqueririã amayor parte da terra et séériam dela [senores] hũ grande tẽpo, et que matariam os saçerdotes ẽnas [igleias] et ẽnos santuarios, et que aly se deytariam cõ suas molleres et atariã os cabestros das bẽstas aos sepulcros dos santos, et os altares preueles delas, et esto contesçeria [porlos] pecados et maldades dos [cristiaos] que em aquela sazõ seeriã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
Et téémos que esto se complio quando se leuãtou aley de Mafoma et os mouros gáánarom aterra dos [cristiaos] ẽna sua víj́nda. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
[qvando comesçou] Abraã aséér de novéénta et nove ãnos, [aparesçeolle] estonçes noso señor Deus et [disolle]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
"Et por lo fazer çerto do tẽpo enque seria, disolle que Sarra, sua moller, averia este fillo que lle el dizia em esse outro ãno que víj́ria et em aqueste méésmo tẽpo del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
Et diz Josefo quelle mãdou essa ora asi cõmo ja mãdara que çircondasse asy, et aseus fillos et [(et)] atodos los de sua [compaña] et sua gééracõ, et por esta conosçençia fosem departidos et conosçidos das outras gentes; et desta çirconçisom cõtaremos [adeãt] hu falaremos da de Ysáác, hu Abraã conplio este mandado de Deus; et sem esta rrazõ poemos outra por que foy esto feyto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
Et diz mẽestre Godofre que tres omẽs vio Abraã, mays que ante os péés de hũ se deytou, et que aquel adorou; et que atres se omyldou, empero ao hũ onrrou mays que aos outros, que aquel [tyña] el por señor; et atres dou de comer mays ante hũ seruyo por todos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 205 |
"Et esto dezia noso Señor por que agẽte de Sodoma et de Gomorra erã tã abondados de todaas cousas que poderiã séér pera omẽ se deleytar, et viçoso seer, segũdo diz Paulo Orosio, que çresçeo em elles soberuea de fazer luxuria ensi méésmos moy desonesta cõtra ley et contra natura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 205 |
Et pero que esto era verdade dizia noso señor Deus, que sabe todaslas cousas, que ajnda véér et prouar se era asy et El [veẽdoo] queria ajnda saberlo; et esto fazia por dar anos enxẽplo, que nõ creamos as cousas máás que nos diserẽ ata que nõ sabeamos se som [verdade] de feyto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 205 |
[poys] que começey hũa vegada afalar contygo ajnda te rrogarey mays, acõmo quer que eu [sõo] tal ante Ty cõmo poluo et çíj́nsa: ¿et se forẽ ẽna villa çinquoéénta bõos, destroyras aeles et aaçidade toda? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"[senores], rrogo vos que vos vaades pera [myña] casa et [lauar] vos am os péés, et comeredes et albergaredes y, oje, et demanãa yr vos edes se [quiserdes]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
Et era costume em aquel tẽpo, segundo diz mẽestre Pedro, de os omẽs bõos defender seus ospedes de todo dano et desonrra, et nos dizemos et téémos quee dereyto et rrazõ et bõa estança ajnda agora de fazer lo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"Em esto leuãtousse Loth, et diso aos esposos de suas fillas que aviam aséér seus genrros: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"Eles nõ [oquiserõ] créér et tynam quelles lo dizia descarno. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 208 |
Et esto fezo Deus cõmo bõo juyz que julgou dereyto, et [mãdou] logo cõplyr ajustiçia do juyzo, cõmo rrey, et emperador, et [señor]; et mandou mays ajnda: que toda aquela terra fose seca por sempre, que em todoslos termynos destas çidades sobre ditas nõ nasçe aruore nẽ erua, nẽ se criase y outra cousa nẽgũa que prol podesse téér, nẽ fazer anẽgũ omẽ, nẽ aoutra anymalia; et en esta maneyra, segũdo conta meestre Pedro, dou Deus noso señor mays grande pẽna aos de Sodoma et daquelas outras çidades que aos que matou cõ odeluvio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 208 |
Ca os omẽs daly, segundo conta Orosio, tam maos erã, et tam mal feytores em aquel feyto de seus corpos, que nõ gardauã os santuarios nẽ os lugares onrrados, nẽ catauã as festas, nẽ as suas ydades enque erã cada [hũus] deles pera fazer aquela maldade et pecado, nem faziam departimẽto ontresi de nõ pecar: qual quer omẽ cõ qual quer outro, ovello cõ omoço, omãçebo cõ ovello, et todos [hũus] cõ outros; et que por este pecado tam grande et tam máo enque todos vsauam, queos [m[a]tou] Deus atodos em tal maneyra, que nõ quedou delles semẽte, nẽ quiso que ficase delles, nẽ de sua gééraçõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 208 |
Et diz mééstre Pedro que este lago parte aArabia et aJudea que avia antes nome Palestina, açerca da qual foy em outro tempo aquel grande deserto moy forte et moy aspero, sem carreyra et sem agoa, enque os fillos de Ysrrael andarõ quareenta ãnos despoys da sayda do Egyto de que falaremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et diz Orosio que tã grãdes aviam os viços cõ a multidũe das cousas, quese dauã todos, pequenos et grandes omẽs et [mulleres], amaos costumes; et diz queo grande abondamẽto das cousas quelles [foy] achaque et synal dos males enque caerõ despoys, ca segundo departe aly [Orosio], da grande sobejedũe dos deleytos das moytas cousas et grãdes viços [cresçeolles] luxuria moy torpe et moy feo feyto dos omẽs queo faziam [hũus] cõ os outros ensy méésmos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et segundo achamos queo departe mestre Pedro et outros omẽs sabios queo oyram, et ajnda [algũus] queo viram, dizem que nẽgũa cousa do mũdo que viuese, nẽ viua fosse, nẽ peyxe, nẽ ave, nẽ al, nõse cria, nẽse pode aly criar, et esto por duas rrazões: aprimeyra por la terra quee queymada et morta, asegunda por la agoa quee manyna et caẽte, et fede; et dizem quese algũa cousa em ella caer, asy cõmo gaando, ou bestas ou omẽ, que ata que nõ seja morto nõ pode yr ao fondo, nẽ entrar sua agoa, et sobresto conta mẽestre Pedro ẽno capitolo de Sodoma queo emperador Vespasiano que mandaua justiçar [hũus] omẽs, et queos mandou atar de péés et de mãos, et deytar los em aquel lago, et que andauã viuos aadesuso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et em outro dia seguẽte, despoys queo destroymẽto destas çidades foy feyto, leuãtouse Abraã daquel lugar donde avia estado et falou cõ noso señor Deus et por que El lle disera oque queria fazer sobre aquelas çidades, catou Abraã contra Sodoma, et Gomorra, et contra todos los termynos delas, et vio sayr ẽno ayre feyscas et moxenas da terra [asi] cõmo de forno que arde: et por [estes] synaes que via entedeo que Deus destroya aquelas [cidades] et crééo quese nẽbrara del, et librara aLoth, seu sobrino daquel destroymẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Nouéénta et nove ãnos avia Abraã quando estas çidades forõ destroydas, [assy] cõmo diz Eusebio, et rreynauã estonçes [Zameys] em [Assiria], et Telsiom em Sytionya, et os tebeos ẽno Egyto, et [Abymalec] em Gerara, quee terra de Palestina. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Quando se ya de Sodoma [Lot] cõ sua [conpaña], castigaua oangeo por mandado de Deus atodos, que nẽgũ por rroydo que oyse nem por maravillas que visse que nõ tornasse acabeça atras, et amoller de Loth [tornaua] catar atras moytas vezes, et cataua aquela çidade de Sodoma cõ grande pesar, et coydado et dolor que avya della, por seus amygos que morauã y por que asy peresçiam; et por aquelo quelle Deus avia defendido que nõ catasse atras, et ella passou oseu mãdado et quebrãtoo, et logo foy feyta hũa ymage de pedra sal, tam grande cõmo ella era, et aly se quedou en esse lugar méésmo hu foy tornada, cõmo se fosse outra pedra que nasçesse aly da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Et diz a glosa sobre esto que os gaãdos que andam aly apasçer porlos [termjnos] de arredor, que nõ forõ em aquel destroymẽto daquelas çidades, diz que veẽ aaquela pedra da moller de Loth et quea ventã por lo sal que ole em ella et chegam, et lambẽna; et tanto chegou aly do gaando aello que nõ cabia y, et tanto lambem em ella que diz que quando chegam os pastores açerca da noyte pera ajuntar ogaando, que toda ata bayxo ygoal cõ aterra ateẽ lambuda et tã chãa cõmo apalma: et logo quese vam dende os gaandos começa ella acresçer, et cresçe ata que se torna outra tamana cõmo [primeyra] era; et veẽ os gaandos et fazenlle esso méésmo que avemos dito, et poys quesse vam cresçe ella outra vez cõmo antes: et os gáándos vam se aella outra vez et ella acresçer cõmo fazia primeyramẽte; et em esto diz que andam sempre aquela pedra da moller de Loth et os gaãdos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
"Noso padre he vello et nẽgũ omẽ nõ ficou em toda a terra, nẽ paresçe, nẽ ovéémos vijnr de nẽgũa parte de que possamos aver fillos: et noso padre nõ querra aver fillos de nos temendo que pecaria, et outrosi por la grande tristeza enque esta por sua moller que perdeo que amaua moyto, et por seus amygos aquẽ queria bem, et porla bõa terra quese destroyo asy toda; mays nos embebedentemos lo cõ viño et façamos algũa outra meestria cõmo esto seja, et deytemos nos cõ el, et asy averemos linage del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Mays de Loth diz Estrabo, et Loth nõ se pode escusar que nõ pecou grauemẽte em este feyto por estas rrazões: aprimeyra por que nõ crééo ao angeo que poderia goaresçer em Segor, a segunda por que embebedesçeo et ofezo seendo bebedo que cayo aly em hũ pecado que foy aquel que dormyo cõ suas fillas seendo seu padre carnal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Sobre este feyto diz asi mẽestre Pedro ẽno capitolo de Loth, que dizem os judeus que esto nõ he de créér que Loth podese fazer fillos em suas fillas daquela [guisa]; et dam estas duas rrazões por que: aprimeyra dizem quea natura das cousas odefende que nẽgum omẽ queo nõ sente que nõ pode auer que véér cõ moller pera aconosçer [carnalmẽt]; et que Loth, se bebedo estaua, que [non] poderia cõ suas fillas aver esto que [dicto] he, cao nõ sentyria nẽ osentya. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Mays dizem que [podo] séér que cõ ogrande pesar cõ quese deytara Loth que jazia trastornado, et que dormyo, et quando espertou, et achou moller açerca [de ssy] que parou mẽtes et coydou que era sua moller cõmo soya, et nõ sua filla, et fezo cõ ella cõmo soya fazer cõ sua moller. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
"Bem sabia Eu que esto nõ ofazias tu senõ por lo nõ entender, et por esto cree tu que Eu te gardey que nõ pecasses contra mj́, nẽ te [leyxei] chegar a ella; et poys que asy he da logo amoller aseu marido ca este omẽ que tu véés profeta he, et orara por ty, et viueras, et sella nõ quiseres dar sabeas que morreras tu et todas tuas cousas que viuas som. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
"Abraã rrespondeo que lle prazia et gradesçia moyto et poserõ amyzade ontre el rrey et el açerca do poço de Bersabéé, de que disemos onde aviam estas [rrazões]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 218 |
"¿Quem creyria que Abraã averia fillo emçima de sua velleçe, de sua moller Sarra, et ella sééndo outrosi vella queo criaria aas suas tetas? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 219 |
Et ella fezóó asy, et despoys que foy ẽno deserto do poço que vos disemos de Bersabéé, andara errada por lo monte et falesçeolle aagoa do odre, et omoço queriasse morrer de sede, et amadre tomoo et deytoo aasonbra de [hũa] aruore, et alongou se del tanto cõmo poderia séér hũ treyto de balesta, segundo conta Moysem aos [vijnte] et dous capitolos do Genesis, por tal queo nõ visse morrer, et choraua ella moy fortemẽte por el, et omoço outrosi daua gritos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 219 |
Et em todo esto cresçeo omoço et fezose grande mançebo, et foy moy sotyl de tyrar cõ arco; et segundo diz mééstre Godofre, ata aquela sazõ viuerã de eruas et das froytas das aruores que achauã por los montes, et despoys que Ysmael soubo bem tirar de arco, mataua as bestas feras et os veados brauos, et comyam el et sua madre as carnes delles et vestianse das pelellas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Sobre esto diz mééstre Pedro ẽno capitolo desta sayda de Agar que onome do omẽ de quese lee que primeyramẽte foy demostrado de noso Señor Deus que este nome Ysmael foy, et de mays todo aquelo que diz Moysem queas mãos ou poder deste moço seria contra todos et as mãos de todos ou os poderes, contra el, departe mẽestre Pedro em esse capitolo que se entende de Ysmael aquesto desta guysa, quee dito por seus fillos [Codar] et os outros que diremos adeante que forom fortes omẽs, et de [que] sayrõ fortes [cõpañas] de gentes, et conquistarõ atodos seus viziños, et deronlles sempre moyta maa folga et contẽda, et elles aelles, et ouverõ nome primeyramẽte de Agar os agarenos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Et andarõ estes de Ysmael vagabondos por la terra de hũas moradas em outras, nõse acollendo açertos lugares asi cõmo oandam ajnda genetes, que morã sempre su tendas et cõtinuadamẽte nũca morã em hum lugar çerto; mays segũdo conta Metodio ofeyto desta rrazõ se entẽde que foy dito estonçes por lo que avia [avĩjr] adeante cõmo profeta do que seria et [de] que avia esto de séér, et quatro principes daqueles do lynage de Ysmael -et forõ estes, Oreb et Zeb, et [Zebee] et Salmana -, que aviam asayr [de] deserto [depoys] daquelo, cõmo contesçeo contra os fillos de Ysrrael. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Et departe sobre esto meestre Pedro que esto diz Metodio dos fillos de Ysrrael, por que diz que tẽpo verra que sayram estas gentes hũa vez, et toda aterra conqueriram, et gáánarla am, et téérla am em seu poder seys semanas de ãnos, ou tantos ãnos cõmo som os dias de sete semanas, et veẽ [per] conta quareẽta et nove ãnos; et que acarreyra daquelas gentes sera chamada carreyra de angustura por que Deus chamou aYsmael padre deles onagro, et dito vos avemos que he; et matarã estas gentes por las terras aos saçerdotes, et farã estrabariças dos santuarios, et dormyram aly cõas molleres ẽnas [igleias], et atarã os cabestros das bestas aos moymẽtos dos santos; et esto verra por la maldade et pecados dos [cristiaos] que estonçes serã, de quẽ he profetizado, et serã ẽnos postromeyros dias dos omẽs amadores dessy méésmos et estonçes se complira esto quee dito por Ezechiel oprofeta: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 222 |
Et Abraã vééndo que plazia aDeus cõ as rrazões de Sarra, desfezo ocasamẽto et enviou daly ofillo, et forõse daly aquela ora el et Agar, et foyse Agar cõ el chegando ao Egyto et doulle moller da terra donde era natural, et casoo y; et segundo diz Abul Ybeyt ouvo ella nome Zayda, filla de Maçac, fillo de Omar Agarfamy, [omẽs bõos] ẽno Egyto, et foy hũa grande parte deste casamẽto por lo que sabyam de seu padre Abraã, et que oyam dizer del, et conosçiam outrosi asua madre Agar que fora mãçeba de Faraõ et era sua natural; et ajnda dizem [algũus] que esse Faraõ Çadufe ocasou por amor de Abraã et de Agar sua madre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 223 |
"Bem véémos que Deus he contigo et te garda [en] todos teus feytos; agora quero queme jures por El que nõ faças mal amyn, nẽ ao lynage que demj́ vier, mays que faças bem et mesura contra mj́ cõmo eu fiz cõtra ty; et em aquela terra quete eu dey que poblases de novo, quando tu et tua conpaña viestes primeyramẽte [a mj̃], [que faças bem em ella et nõ mal. ] |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 223 |
"Et tomou estonçes ael et asua caualaria et leuoos ao poço de Bersabéé, de que disemos que aviã y antes feyto seu pleyto outra vez. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 223 |
Et segundo diz Agostim ẽna Glosa, estes sete cordeyros querem séér as sete molleres de que fala Ysayas, et os sete dões do Espirito Santo que rreçebem [porlas] mãos dos bispos os que nouamẽte veẽ ááfe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 223 |
Mays ajnda sobresto achamos que diz Josefo que Bersabéé tãto quer dizer cõmo opleito do poço, et que asy lle dizem os da provinçia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
Todas estas cousas acabadas cõmo he dito, et estando Abraã aly em Bersabéé, noso Señor Deus por lo asañar, chamóó duas vezes de aquesta guysa et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
Et aly fezo Abraã seu altar et poso a leña sobre el, et atou os péés et [as] mãos aYsaac, et deytoo estendido sobrela leña et diso asy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Et contã Jeronymo et mẽestre Pedro que ẽno ebrayco dizẽ sabec por cabrõ, et por que aviam elles ẽnos sacrifiçios de costume et de ley, de sacrificar bezerro por lo prinçepe, et carneyro por seu bispo mayor, et cabrõ porlo pobóó, et que sééria mays de rrazõ et guysado de séér este sacrifiçio por lo pobõo, contã que em lugar de carneyro que dizem elles em seu ebrayco sabec em esta rrazõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Et dizẽ que estaua enfesto dos péés de deante arrimado aamata comendo das follas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Mays segundo [dizem] os santos Padres entẽdese por Abraã apersona de Deus padre, et por Ysáác apersona de Deus fillo -et este he [nosso] Señor Ihesu [Cristo] quee señor comunal atodos, de prinçepes, et de prelados, et de pobóós que nõ era cabrõ se quer quee ocarneyro mellor [oferenda] et mays lynpa, et téémos que pertéésçe mays aapersona do fillo de Deus ocarneyro que nõ [ocabrõ] por quee oferenda mellor et mays lympa, et nos dizemos cõ Moysem et cõ Aquila et cõ Symaco [asi] cõmo elles diserõ em pos esto: estaua hũ carneyro preso dos cornos em hũa rrede dizemos que foy carneyro et aduzido aly doutra parte et criado de novo, cõmo diz Rrabano, et dizemos queo nõ estorua aquela rrazõ que Deus nõ criou nẽgũa cousa [despois] dos seis dias, ca em criar Deus [este] carneyro nõ era criar cousa de novo, et téémos que criar cousa de novo seeria se criase algũa anymalia ou cousa doutra feytura que nõ as que forõ criadas, et feytas em aqueles seys [dias], mays ocarneyro ẽnas obras dos seys dias he, et foy feyto en oseysto dia enqueo foy ho omẽ, et por que dizemos que este carneyro que de novo foy criado et tragido aly doutra parte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Et por esta merçede tam grande que noso Señor Deus mostrou et fezo aAbraam et aYsaac aly, chamou Abraã aaquel lugar; o Señor ovéé, et em latim lle diz Jeronjmo aos vijnte et dous capitolos: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Dominus uidet ; et conta mẽestre Pedro sobre este lugar que desta palaura "oSeñor o véé" que ficou hũa palaura de prouerbio, ou façaya ontre os judios quando se algum vee em algũa pressa ou coyta diz: "oSeñor, ou Deus o véé, " asy cõmo: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Eu juro per mj́ méésmo por que tu, Abraã, feziste oque te Eu mãdey et nõ perdoaste ahu sóó fillo que tu avias, nem duldaste deo matar por amor de Mj́, Eu [bemdizerey] o teu lynage et acreçentarlo ey [asi] cõmo som moytas as [estrelas] do çeo et as areas da rribeyra do mar, et sera señor et poderoso sobre todos seus ymijgos et viuera em onrra et em rriqueza et em todo bem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Et Ysáác [seera] de longa vida et sempre Eu averey coydado de ty et del et [do voso] lynage, et nũca em mj́ sééredes enganados, et todaslas gentes da terra serã benditas por lo teu [lyñage], por que obedisçiste áámyna palaura et compliste omeu mãdado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Tabéé, [Caon] et Cáár, et Máácal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
[Uiuerõ] Abraã et Sarra et sua cõpaña ẽno deserto de terra do poço de Bersabéé moyto avondadamente em aquela sazõ que y morarõ, despoys que se Abraã tornou do sacrifiçio que quisera fazer [de] seu fillo Ysáác, que noso Señor Deus daualles todaslas cousas que aviam mester. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Et sééndo aly Abraã [chorãdo] et fazendo chanto por ella, por quea amaua moyto, leuãtouse de apar della, [despois] que ouvo feyto seu dóó daquela vez et foy aos fillos de Her et disolles: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Viueo Sarra çento et vijnte et sete ãnos, segundo conta Moysem aos víj́nte et tres capitolos do Genesis, et morreo ẽno val de Mãbre, andados de [noso padre] Adam, segundo Moysem diz et Jeronymo dous mj́ll et quatroçentos et vijnte et sete ãnos; et de Noe mj́ll et quareenta et hũ; et do deluvio quinẽtos et quareenta et hũ; et do departymẽto das lenguages quatroçentos et quareẽta et hũ; et do rreynado de Assyria çento et seteẽta et nove; et do de Sytionya çento et cinquoenta et oyto; et de quando Abraã nasçera çento et [trijnta] et sete; et do dos tebeos [çento et trij̃ta] et sete, et de Ysáác, fillo de Abraã et de Sarra [trijnta] et sete; et do ãno do prometemẽto de noso Señor Deus a Abraã seséénta et dous; et rreynaua em Assiria el rrey Aralio; et em Sytionya el rrey Egidro; et ẽno Egyto olynage dos tebeos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
"Et [entrarom] esa ora Eliezer et Labam ende apousada et descarregou Labam os camelos, et paroos aos presebeles, et doulles palla et fẽo quanto quiserõ, et aduso agoa pera lauar os péés dos omẽs et dos camelos que vierã cõ [Eliazar], et poserõ logo amesa a [Eliazar] et poserõlle asaz pam de deante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
"Señor, pidote merçed que se ontre as vyrgéés que oje aqui sayram por agoa vier aquela quea de séér moller de meu señor Ysáác, fillo de meu señor Abraã, que tu me demostres qual he por este signal: que eu pezca agoa atodas pera mj́ et pera meus camelos, et nẽgũa quema nõ de senõ aquela que ouver aseer moller de meu señor Ysáác. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 237 |
Et Ysaac sayra [esa] ora de casa et yase andando por lo camyño que vay pera opoço queo angeo mostrou aAgar, oque fezera Abraã ẽno deserto, oque ha nome opoço do pleyto et do que viue et me véé, asi cõmo avemos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 237 |
Casou Ysaac cõ Rrebeca andados de Abraã, seu padre, çento et quareenta ãnos, et de Sarra, sua madre, çento et [triijnta], et seseẽta et çinque do [ãno] enque Deus prometera aAbraã que averia este fillo, et quaréénta ãnos de quando Ysaac nasçeo, [rreynante] em Assiria el rrey Aralyo, et em Sytionya el rrey Egidro, et ẽno Egipto os tebeos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Et morreo esse ãno Egildro, que foy oseysto rrey de Sytionya, et rreynou despoys del Turimaco quaréénta et çinque ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Et aos outros com seus dões et cõ seus donadios apartoos aterra de oriente et que fossem tomar de aquelas terras et mãtéérse et guarir por sy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
[despois], por que plougo aDeus, fezo em sua moller Sarra aYsáác, seu fillo lyndo; et desy, morta Sarra, casou cõ Çetura; et coydam [algũus] que aquela Çetura que foy Agar, et dizemos que pode séér, et de aquestas tres molleres Sarra, Agar et Çetura, et de suas generações verdadeyra he aestoria, comoa escriuyrõ os santos Padres et os outros omẽs bõos et sabios, et nos cõtamosla asi. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Em esta sazom outrosi, segũdo conta aestoria do Egipto et outros cõ ella, mandou Nẽprot fazer hũa arca por mẽestria que podese omẽ yr em ella, et fezo tomar quatro boyteres viuas, et mandou queas deytassem em lugar onde nõ comessem ata que ouvessem grande fame, et [despois] mandou trager carne et fazer grandes espetadas della et colegarlas sobrela arca em [hũus] fustes que meterã aly pera ello, et atarom aos quatro péés da arca quatro cordas; et entrou Nẽprot ẽna arca et desi atarõ aquelas cordas aos quatro pees das boyteres, acada hũa sua, et ellas quando virom acarne começarõ avoar arriba pera tomar acarne et alçarõ aarca, et forõ cõ ella leuãdoa ẽno ayre arriba, et el rrey em ella, et as boyteres com grande sabor que aviam de alcançar acarne que viam sobre sy, alçarõ tanto aarca que queriam ja chegar ao çirco da luna. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados çinquoéénta ãnos de Abraã foy [o] çinquoeenteno ãno jubileo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados cinquoéénta et seis ãnos de Abraã rreynou em Creta oprimeyro rrey Cres. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados çinquoéénta et nove ãnos de Abraã poblarõ os curetas otẽplo da madre Çibele, [deessa] da terra segundo seus gentíj́s. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados setéénta et çinque ãnos achou Deus [a] Abraã omẽ moy entendido et dereyto pera lle falar, et faloulle, et mandou lle quese sayse de sua terra, cõmo he dito, et prometeo Deus de dar ael et aseu lynage aterra de Cananea. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados oytéénta et oyto ãnos [vençerõ] os quatro rreys de Asia, Cadoloamor et os outros tres aos çinque rreys de Sodoma et das outras quatro çidades, et vençeo Abraã aelles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados oytéénta et nove ãnos fezo Abraã em Agar, sua mãçeba et de Sarra sua moller, aYsmael. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados çento et quaréénta ãnos de Abraã et quareẽta de Ysaac, segundo cõta Josefo ẽno trezeno capitolo, casou Ysáác com Rrebeca, et segundo mẽestre Godofre avia estonçes Rrebeca vijnte ãnos, et por outros vijnte nõ ouvo fillo nẽ filla. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados çento et çinquoéénta et seys ãnos de Abraam, et çinquoéénta et seys de Ysáác morreo Egidro rrey de Sitionja et rreynou Turimaco. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Andados çento et seséénta ãnos de Abraã et seséénta de Ysáác morreo Aralio rrey de Assyria et rreynou Xerses que avia ante nome [Baleco]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 245 |
Et conta [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que aqueste rrey Ynaco que avia hũa filla et chamauãlle Yo; et era costume dos [gẽtijs] ẽno primeyro tempo enque elles andauam em dulda em suas creenças, que chamauam deus aos rreys sabios et poderosos et chamauã aas donas sabias et poderosas déésas, et aos grandes rrios deus, et aas nobles fontes déésas, dizendo que avia ẽnos rrios et ẽnas fontes virtudes et poderes de deus et de déésas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 250 |
[Paresçeme] que eras tal que pertéésçias pera séér moller de Jupiter, et teño que sera de bõa ventura oque te ouver. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 250 |
Et o sol vay moy alto em medio do firmamẽto, et acaentura he moy grande agora, et atodas partes véés aqui montes, et por te nõ queymar nẽ tostar aesta sesta tam grande vayte pera hũa desta soõbras, et terras y asesta, et ampararteas da caentura, et folgaras; et se temes de yr ala soa, cõmo andas por medo de algũas bestas saluages que andam ende y, por ventura, eu yrey cõtigo et defenderte ey, et se eu te acõpanar segura yras, ca eu [sõo] deus, et nõ ajnda qual quer dos deus, mays aquel que teño et manteño cõ [myña] grande mão et meu grande poder os çelestiaes çeptros et señorios, et eu [sõo] oque deyto os [rrayos] do çeo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 251 |
El rrey Jupiter tam sabio era, que tam bem ẽnas cousas de jogos cõmo ẽnas outras de grandes feytos, por lo seu grande saber das estrellas que escollia as cousas que aviam de [vĩjr], tã bem ẽnas hũas cõmo ẽnas outras; et sobre todo ẽnas cousas queos [hũus] dos seus deus dos gentíj́s aviam de fazer ou faziam aoutros, Jupiter sentio dantes a [vijnda] da rreyna Juno sua moller, et ante queo ella podesse véér mudou Jupiter por seus encantamẽtos et sua sabedoria aYo em jovẽca, et que semellasse vaca, et fezoa moy fermosa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 251 |
Aly foy Jupiter em grande coyta et angustura: da hũa parte por que era cousa moy descomunal et máá de fazer de negar seus amores da cousa que moyto amaua; da outra parte por que averia sospeyta em nõ lla dar; et avergonça que el avia da rreyna mãdaua lla dar, ho amor que avia de Yo defendia quea nõ desse; et ho amor vençera aavergonça senõ por que hũa vaca que era tam pequena dadiua, [se] nõ fosse dada arreyna, sua yrmãa et moller, nõ paresçeria que era vaca mays outra cousa tam grande que non poderia [séér] osmada nẽ posta em preço, et ouvo lla adar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Arreyna Juno, sabedor das cousas da terra et do mũdo, asy cõmo aqueles que oje dello som sabedores et as querem et codiçiam de aver et as gardam, et ella avia hũa garda pera as cousas terreaes, et por que as rriquezas mayores daquela eram de gaãdos desta rreyna deque aquela garda et aquel moordomo era pastor, et ael chamauã[lle] Argo, et ẽna cabeça aderredor avia çento ollos, todos postos por ordem; et por mãtéér et gardar bem aencomẽda das cousas que el avia em garda, nũca dormya [hũa] ora de todos los ollos; mays quando queria dormyr os dous ollos velauã, outros dous dormyam, et desta guysa faziam todos aderredor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Et andando por la [rribeyra] fazia cõ os péés synaes ẽno poluo por donde andaua; et Ynaco, que era moy [entendudo] rrey, catou aqueles synaes dos péés, et vio cõmo as vnllas faziam synães da letera o, et afendedura de ontre as vnllas faziã synaes da letera y, et começou el rrey Ynaco aléér ẽno y, et contra ahũa parte Yo; outrosi contra aoutra Yo; onde diz desto Ovjdio estes dous versos: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Et el rrey Ynaco conosçeo desta guysa por los sinaes dos péés, cõmo aquela era sua filla Yo, et cõmo andaua encantada, et tornada em fegura de vaca; et [despois] que conosçeo que era sua filla pesoulle moyto, tanto que seendo rrey et deus ontre seus gentijs, com ogrande pesar que dela ouvo começou achamarse mezquino, et deytarselle sobrela çeruyz et sobre los cornos, entristeçendo todo por ella, et fazendo dolor et dizendo: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Agora te achamos aqui et por quanto ha ja tẽpo que esto acontesçeo, yamos olvidando ho teu pesar, et agora poys que te véémos rrefrescassenos oteu dolor; et tu calas et nõ nos dizes nada, senõ suspiras et bruyas ao que dizemos, et eu nõ sabendo esto, estauate apreçebendo et buscando casamento, et asperaua de ty genrro et netos de lynage de rreys, mays agora paresçeme que oteu marido sééra do lynage das vacas et taes séérã os teus fillos, et odolor que eu desto ey nõ operderey senõ de morte, mays pero de morte nõ poso, por que [sõo] deus et nũca ey de morrer, et por ende chorarey sempre por ty. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
"Et estando em esto Ynaco et Yo veẽo aquel pastor Argo que gardaua Yo et partios et [leuou] avaca aoutros pascos, et foyse cõ ella pera hũa montana, et asentouse em çima da mays grande altura do monte, donde podesse véér atodas partes por véér sempre avaca onde andaua, et el souo aly, et avaca andauase por y. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
"Tu pastor qual quer que tues, podes seer comygo em esta pẽna alta, et bem véés tu que em nẽgũ lugar nõ acharas mellor pasco, et alende desto esta aqui moy bõa soõbra pera pastores et lugar moyto nobre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 256 |
Da morte de Argo et do feyto do pauõ et da [rreyña] Juno, et de Yo cõmo mellorou seus costumes et foy feyta déessa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 256 |
Et nõ era [negũ] dos deus dos gentíj́s tam alto que despoys que por aquela lagõa jurasse que nũca ja mays quebrantase ajura, et dizẽ os autores dos gentíj́s que oque [bebe] da agoa daquela lagõa que logo oluyda quanto sabe, et que ley era ontrelos deus dos gentijs seus que todo aquel que nõ gardasse ajura que jurasse et ficaua [pejuro], que avia abeber da agoa de aquela lagõa et oluydaua logo quanto sabia por que era deus et perdia adeydade et de séér deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 256 |
Et despoys que ouvo dous péés cõmo moller, et nõ mays, alçouse em elles et avia medo de falar temendose de mudiar, cõmo quando era vaca, pero foy começando pouco [et] pouco, et falou cõmo antes segundo que falar deuya. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 258 |
Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Leemos ẽnos [Jntegumentos] dos sabios que esposerõ escuros os ditos dos gentíj́s -et [Jntegumẽto] he descubrimento mantẽnate Deus Nuno Freyre; (mantẽna te Deus Nuno Freyre, Amen. ) por que departe et descobre [chãamẽte] as palauras et rrazões sobre oque quiserõ dizer em ellas os sabios dos gentíj́s enque diserõ encubertamete hũa cousa por outra -; et achamos que departẽ que por poder et saber que aviam [algũus] deles ẽnas cousas et ẽnas naturas delas, mays que os outros omẽs, chamarõ os gentíj́s seus deus aaqueles queo meresçerõ desta guysa; et qual quer rrey ou deus que elles diserõ que era rrio, diziãllo por rrazõ da fryura desa terra hu el rreynaua et da castidade das gentes dela, et dizianlle lo outrosi por séér el rrey ou aquel deus moy poderoso das rribeyras et das terras [viziñas] daquel rrio, et por que aagoa he fria de natura departe ende mẽestre Juã ontrelos outros departimẽtos desto, et diz que aagoa he madre da friura, et afriura madre da blancura et da castidade, et diz que por que as donzelas virgéés ata otẽpo de casar soem séér de fria natura et casta, mays que ẽno tempo despoys, por eso chamarõ aalgũas delas esses autores dos gentíj́s fillas daqueles deus et rreys. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Juno, segundo os autores, he oayre de juso, et esta he amayor rrazõ por que os gentíj́s et seus autores diserom que Jupiter et Juno forõ yrmãos, et marido et moller, casados em hũ; et Jupiter oayre de suso, quee [tãto] cõmo [jnfusor], ou cõmo marido que envia as géérações, et Juno rreçebedeyra, cõmo moller que [rreçebe] do [jnfusor] as generações et as envia aaterra et desta guysa som Jupiter et Juno oayre de suso et ho de juso, et yrmãos, et marido et moller. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et Argo, pastor de Juno, segundo Rramyro ẽnos Espoemẽtos da Biblia, tãto cõmo mesura ou mesurador, et he outrosi doutra fegura Argo por argudo, ou rreprendedor, ou rrecabdador, et tal deue séér opastor et omoordomo; et segundo diz mẽestre Juã podemos por Argo outrosi entender este mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 262 |
Et [despois] que Yo foy ẽno Egyto -cõmo forom ala os nosos padres da uella ley, Abraã, Ysaac et Jacob et seus fillos. et ajnda nosso Señor Ihesu [Cristo] -, et doeusse dela Jupiter, esto he [o] señor apartador, et rrogou aJuno et detouoa quea nõ penase mays; et Juno outorgou lle o que pedia, et Yo tanto se dou abõos costumes et se [partio] daly endeante dos máos que todos os [do] Egito quea alçarom por sua dééssa et mudarõlle aquel nome Yo, et chamarõ lle Ysis, do nome del [rrey] Ynaco seu padre, segundo conta Eusebio, et onrrarõna [moyto] por lo grande linage donde vyña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 264 |
Et esta Ysis foy moy sabia et traballauasse moyto dos saberes, et ajnda estonçes ẽno Egito nõ avia [fegura] de leteras pera léérem [por ellas. ] |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 264 |
Sobre esto achamos que em todo omũdo que som sete as prinçipaes maneyras de abeçéés et de leendas: aprimeyra he do abrayco; asegunda ha de Caldea; aterçeyra a de Siria; aquarta ha do Egyto; aquinta ha de Greçia; asexta ha dos latynos; aseptima ha dos godos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 264 |
Agora leyxamos aqui as suas rrazões et façaya de seu mudamẽto, segundo queo conta Ojudio et departem os outros sabios cõmo nos avemos contado, et tornaremos aaestoria da Biblia, aas rrazões de Abraã et de Ysaac et das outras suas gééraçoes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 265 |
Andados seséénta ãnos de Ysaac et çento et [sseseenta] de Abraã, [naçerõ] aYsaac os dous fillos em bellizos; et oprimeyro foy Esau, que ouvo em outra maneyra nome Edom, donde veẽo a gente dos ydumeos, cõmo [diremos] adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 266 |
Despoys que chegou Abraam atẽpo de nõ fazer fillo nẽ filla nẽ casar ja -et esto foy quinze ãnos ante que el finasse et avia el estonçes çento et seséénta ãnos que nasçera -, et bendiso Deus aYsaac; et moraua estonçes Ysaac açerca do poço que avemos dito aque diziam opoço do viuente et do viente. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 266 |
Et porlos outros que conta que quinze ãnos ante que Abraã morresse que fezerõ Ysáác et Rrebeca seus fillos, dizemos outrosi que mẽtre souberom que Abraã tỹna ha alma ẽno corpo et se podia leuãtar, quelle chamarõ viuo; et teemos segundo esto he que [nẽgũus] nõ desacordam ẽna verdade et que todos diserom bem, et todos acordam que viueo çento et setéénta et çinque ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 269 |
Et segundo conta mẽestre Pedro feriam sse estes moços dentro ẽno ventre de sua madre; os setéénta trasladadores, dizem que trebellauã et quese dauã acouçes; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 269 |
Symaco diz que andauã aadesuso por çima do ventre da madre, aasemellança de nave que anda ẽnas ondas do mar quando nõ trage seu peso ou carrega dereytamente; et diz quese moviam estes moços mesturademẽte hũ cõ outro arreuezes por véér qual deles sayria primeyro et nasçeria antes do ventre de sua madre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
"Señor Deus, se amj́ [asi] avia de acontesçer em myña preneçe et desta guysa avia de séér atormentada et penada, et por ventura morrer cõ ello, que myngoa me fazia em nom séér prene nẽ fazer fillos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
Et diz que sobrela cama daqueles pelellos que deytou follas, et rramos de hũa aruore aque chamauã agnocasto que diz ẽna nosa linguage tanto cõmo cordeyro casto, por que dizẽ que dou Deus aesta aruore natura de fazer sonar visões, fantásticas ao que sobre ella dorme et véér antollanças mentirosas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
Et nosso Señor Deus aly lle mostrou oque avia de séér daquela lide de seus fillos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 271 |
Ajnda diz mays mẽestre Pedro et afirma que esto asi foy, senõ diz que se [algũus] [oqueserom] entender por outra guisa que seruyo Esau aJacob em este segudamẽto, cõmo faz alyma ao ferro, et afornaz ao ouro queo purga et esmera et ofaz puro et paresçe mellor, et cõmo faz outrosi omáále áámesse quea degrana em çeueyra et parte apalla do graão quee omellor; et tal fezo Esau sayr aJacob em seu segudamento; et segundo dizem [algũus] esto foy tal cõmo hum dom et seruyçio, mays em outra guysa acaesçeo despoys ẽnas géérações delles ofeyto daquela profeçia que diso queo mayor seruyria ao menor, por queos de Esau seruyrom aos de Jacob. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 272 |
Et oque nasçeo primeyro era [coxo] et todo veloso dos péés ata acabeça, cõmo cabra ou boy, et avia ocabello crespo, et foy [omẽ] boliçoso et quese traballou de armas, segũdo contam as estorias, et poserõlle nome Esau, et quer dizer tanto cõmo veloso, segundo diz Josefo, por que diz oebrayco seyrom por cabeladura, et de seyrom , mudadas as leteras fezerõ este nome Esau, et poserõno aeste moço, que [nasceo] primeyro, cõmo oystes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 273 |
Et diz Josefo queas avantajéés queos mayores yrmãos aviam estonçes eram logo [primeyramẽt] hũas vestiduras escolleytas que vetiam quando aviam afazer sacriffiçio, et rreçebiam apostromeyra [beyçom] dos padres, et [beyziam] elles outrosi aos menores ẽnas grandes festas aas mesas, et aviam elles por ello doble rraçom dos mãjares, et esto ouverõ ata Aarom; et dizem outrosi que por esta rrazõ tomauã doble sorte ẽna partiçom da herdade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 274 |
Esau et Jacob nasçerõ andados de Ysaac, seu padre, seseenta ãnos, et viueo Jacob çento et quaréénta et sete ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 274 |
Andados dez ãnos de Jacob, et setéénta de Ysaac, foy Castor, ofilosofo que contou os rreys de Argos des Ynaco ata este Lenãto, fillo de Crotopo, et escrivio aestoria deles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 274 |
Andados víj́nte et dous ãnos de Jacob, et oyteẽta et dous de Ysaac, Ynaco rrey de Argos avia hũ fillo aque diserõ Foroneo, que rreynou em pos el em Argos; et este Foroneo ante que rreynase ouvo hum fillo aque chamarom Apis; et aqueste Apis pasou ao Egipto et prouou aly, et foy moy bõo, et gáánou aly rreyno, et rreynou ende; et segundo dizẽ [algũus] este foy marido da [deessa] Ysis, de [quẽ] avemos dito, et tam grãde foy abondade deste Apis et tanto forom pagados del os do Egito, que despoys que el morreo queo contarõ ontre [os] seus deus, et teendóó por deus adorarono cõmo aseu deus, et mudarõ onome del, et chamarõlle Serappis, cõmo chama a Santa Escritura Serafim ahũ dos angeos do çeo et ajnda ahũa das ordéés dos angeos; et esta ordeem he anouena quee amays alta de todas; pero he de saber que ha este departimẽto ontre ho nome do angeo et da ordéém, queo nome [do] angeo quese escriue cõ esta letera m em cabo, et dizemoslle Seraphym escrito cõ m, et quando he por nome da ordéém escriuese com n, et chamamos lle Seraphyn. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
"Ysáác nõ váás ao Egito mays mãdote que quedes em esta terra et Eu séérey contigo et bendizer te ey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
Despoys de todo esto quedou Ysáác em Gerara et labrou et sementou em aquela terra atallente et prazer del rrey Abymelec, et colleo açento doblo do [que el] avia semẽtado aquel ãno, et bendisóó Deus, et [todas las] suas cousas yam adeante, et cresçiam fortemẽte et fezose aly moy rrico, et cresçianlle aly os [bẽes] de cada dia, ata que foy [moyto] abondado, et rrico, et moy poderoso, et aly ouvo moytas gréés de ouellas et bustos de vacas, et [cresçio] agrandes [conpañas]; et por tanto bem et merçede que Deus fazia aYsáác, mezclarõ ho os palestinos cõ el rrey por que aviã envidia del, et el rrey creyos, et çarraronlle todoslos poços que Abraã, seu padre, fezera aly pera suas [conpañas] et seus gaandos, et diso lle Abimelec: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
Et diz Josefo que alynpaua aly pera onde se fora [hũus] poços que Abraã, seu padre, fezera que çarrarã os palestinos despoys que el morrera, et chamoulles aqueles méésmos [nomẽes] quelles seu padre posera primeyro, quando os fezera; et cauarõ os omẽs em hũ arroyo açerca donde el pousara, et sacarom agoa que correo, et os pastores de Gerara quando esto virom começarom abarallar sobre ella cõ elles, et diserõ: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
"Eu [sõo] oDeus de Abraã, teu padre; nõ ajas medo ca Eu [sõo] contygo; bendizer te ey et acresçentarey oteu lyñagéé por amor de teu señor et meu seruo Abraã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
"Véemos te poderoso et por ende teuemos por bem de nos [vĩjr] pera ty, et firmassemos ontre nos et ty amystança que nos nõ fezeses algũ mal, asy cõmo nos nõ tomamos nẽgũa cousa das tuas, et acõmo quer que te disemos que te foses dontre nos, nõ te [fezemos] outra cousa que te dano touese, mays leyxamos te ir em paz por la bendiçõ de Deus que vimos que era enty. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
"Ditas estas rrazões mãdoulles Ysáác adubar [de] comer, et elles comerõ, et beberõ, et folgarõ aquela noyte cõ el em moyto plazer; et (Todo oque faço he de bõa mente -nõ me culpedes que som bem véénte). |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
Em esse dia que elles jurarom, vierõ nouas aYsáác de seus omẽs que acharã agoa ẽno poço que cauauã, et Ysáác posolle nome Bersabéé, que quer dizer tãto cõmo abondamẽto; et despoys desto foy poblada hũa çidade em aquel lugar que avia nome Bersabéé, et [este] nome méésmo ouvo em todo seu tempo et diserõlle çidade Bersabéé. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 279 |
Et segundo que departe mééstre Godofre, esto foy em Assiria em terra de Messopotamya, açerca de Damasco, et que contesçeo em estes dous lugares aque diziam ao hum Seyr et ao outro Eglom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Fillo, tu véés cõmo eu [sõo] moy vello, et nõ sey qual dia morrerey, nẽ posso seruyr aDeus cõmo eu querria; et nõ me pesa deme eu ja finar poys aqui aDeus nõ faço serujço; et [tu] toma teu arco et tuas seetas et vay acaça, et despoys que tomares algũ venado adubao cõmo sabes queo eu quero et trage me que coma et bem dizerte ey ante que moyra, et rrogarey aDeus que sempre aja dety piedade et te ajude et seja contygo em todos teus feytos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Senor, tu que feziste os segles, et criaste todaslas [(las)] cousas, et diste abondamento de moytos bẽes ameu padre, et feziste amyn digno de séér seu herdeyro, et me prometiste que ajudarias aos que demj́ viessem, et lles farias sempre merçede, et lles acresçentarias os seus bẽes, [rrogote] Señor que [o] complas agora, et nõ me despreçes por la grande velleçe enque eu soom, et gardame este fillo et defende o de todo mal, et dalle bõa vida et bondade de todos los teus bẽes, et, Señor, faz queo temã os ymíj́gos et queo amẽ et onrrem os amygos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Quando esto oyo Esau aseu padre dizer, comesçousse aqueyxar et dar grandes vozes et séér moy triste et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Cõ dereyto anome Jacob, que quer tanto dizer cõmo enganador, que ja outra uez me vençeo enganosamente quando me aduso et me dou omãjar das lentellas et leuou demj́ aonrra da mayoria; et agora outra vez arrebatou me cõ engano abendiçom que avia de séér myña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
Et conta mééstre Godofre que aquela ora foy moy triste Esau, et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Esau, teu yrmão te ameaça que te matara; et fillo, oy me tu, et créé amỹ de consello, et faz cõmo te eu disser. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
"Eu sõo oDeus de Abraã et de Ysáác, teu padre, et esta terra enque tu dormes Eu darla ey aty et ao teu lyñagéé, et oteu lyñage seera tam grande et tanto cõmo opoluo da terra, et [tẽera] todas las quatro partes do [mũdo], et em ty et [em] el seeram benditos todoslos lyñagéés da terra, et Eu te gardarey [per] onde quer que fores, et tornarte ey aesta terra et nõ te leyxarey daqui yr que nom acabe enty et ẽnos teus todo oque dito he. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
"Quando espertou Jacob foy moy espantado et diso ontre sy méésmo: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
"Se Deus for comygo, et me quiser gardar em esta carreyra, et me der de comer et de [veber] et de vestyr, et me tornar bem andante acasa de meu padre cõmo me prometeo, sééra meu Sseñor; et esta pedra que eu aqui ergi em [rrenenbrança] desto, sééra chamada casa de Deus, et ofereçer lle ey aqui os dezimos de todas aquelas cousas queme el der. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 285 |
Et nos avemos ja dito das cousas quelles acõtesçeo ẽnos primeyros quaréénta ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 285 |
Et agora diremos das que acontesçerõ em os outros tríj́nta et dous ãnos que ficam de aqueles setéénta et dous. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 286 |
Andados quaréénta et hũ ãnos de Jacob. et çento et hũ de Ysáác, [morrio] Turimaco, rrey de Siçionya, et rreynou Leuçypo em pos el; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 286 |
[et] foy ho outauo rrey de aquel rreyno; et durou ẽno rreynado çinquoéénta et oyto ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 286 |
Andados de Jacob çinquoéénta ãnos, et de Ysáác çento et dez, morreo Ynaco, rrey de Argos, et rreynou em pos el Foroneo; et foy osegundo rrey daly, fillo de aquel rrey Ynaco et da rreyña Nyobe, segundo contã Eusebio et Jeronymo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 287 |
Andados çinquoéénta et hum ãnos de Jacob, tomou Jupiter, fillo del rrey Saturno, aprimeyra moller. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 287 |
Et, segundo dizem os gregos, aquela moller sua primeyra, ouvo nome Nyobe; fezo em ella ha Apys que foy despoys rrey ẽno Egyto, et mudarõlle aqueste nome Apys et chamarõlle Serafim, cõmo ao touro do [Egyto], do qual contaremos adeante ẽna estoria do Exodo sobre onasçemẽto de Moysem, ou por ventura segundo dizem [algũus] que foy este méésmo aqueste. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 287 |
Andados seséénta et nove ãnos de Jacob morreo Armametres, rrey de Assyria, et rreynou em pos el Beloco, oytauo rrey daquel rreyno, [xxxa] et çinque ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
Andados setéénta ãnos de Jacob et çento et [trijnta] de Ysáác, leuãtarom se Thelchises ou Telsico -que estes dous [nomẽes] lles achamos -, et os cartasyos contra aquel Foroneo, rrey de Argos, et contra os farpasios, cõmo conta Paulo Orosio et Eusebio et Jeronymo, et ouverõ grande batalla [hũus] cõ os outros; et forõ vençidos Telchises et os farpasios, et fugirom de sua terra por ello. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
Et contã as estorias queo fezerõ asy cõmo nõ sabedores das cousas quelles faziam mester, segundo que acaesçem aos [avijmẽtos] dos omẽs, que deueram buscar et tomar mayor poder, et cobrar coraçõ et lidar outra vez com elles, por véér seos poderiam vençer et vengar sse deles, et nõ ofezerõ, mays convergonça de que foram vençidos, touerom que deuyam afogir, et apartar se de todas las moradas dos omẽs onde os nũca visse omẽ, et leyxarom toda sua terra et forõ se et [tomarom] aysla Rrodo, que avia antes nome Ofuyssa, et poblarõna, et morarom aly em ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
"[enrrequisçeo] me Deus de bõa rriqueza, et de myña parte omeu marido séera esta vez, que seys fillos ey del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 291 |
Et diz mééstre Pedro que foy feyto este apartamẽto por que nõ fezesem engano nẽgum ẽnos gaãdos os [hũus] aos outros; mays tomou Jacob varas de olmos, et de almendras, et de pladayros, et en talloas, et donde lles tyraua acorteça ficauã blancas, et dondelles la leyxaua eram verdes, et faziam se em ellas duas colores; et ẽno tẽpo queos gaãdos andauã em çeos pera cõçeber daua lles abeber em [hũus] canales, et ponya estas varas ante elles, tam bem aos machos, cõmo áás femeas, aly hu beuyam por que catassem pera ellas, et parando mentes em ellas que fezessem os fillos veyros, et [asi] foy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
"Jacob tornate pera tua terra et [pera] teus parentes que eu séérey contygo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
"Et diz Josefo queo crééo Labam et leyxou de catar aquel lugar et escusou sse ella desta guysa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 295 |
"Deus de meus padres Abraã et Ysáác et demj́, Jacob, et meu Señor, Tu queme mandaste tornar amyña terra onde nasçi, et me feziste tanta et noble merçede quanta eu nõ meresco, nẽ te saberia pedyr, et me atendiste todo oque amyn prometiste, que passey o Jordam, cõ meu cayado et [com] ajuda de Ty em el, et esto he que tu eras a ajuda et ofazedor dela et de todo oal, et agora me torno cõ myñas compañas, et rrogo Te Señor queme gardes do poder de meu yrmão Esau que moyto me temo que mate as madres et os fillos, et Señor, Tu me prometiste queme defenderias et acreçentarias ho meu lynagéé cõmo aarea do mar. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 296 |
Et asi ocontam Josefo et mééstre Pedro, et quelle perdoaria se ajnda era sanudo contra el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 296 |
Et Jacob quedou aquela noyte em hũ lugar que avia nome Manaym, et leuãtouse em outro dia moy çedo ante que améésçesse, et tomou ambas as molleres et as mãçebas cõ todas suas molleres lyndas, et as outras cõ seus onze fillos et sua filla Dina, et passou os el ao vááo de Jabot. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 296 |
"Nõ averas nome Jacob daqui adeante, mays Ysrrael, que quer tanto dizer cõmo luytador cõ santo angeo, ou omẽ que véé aDeus, que poys tu podiste cõ Deus moyto mays poderas cõ os omẽs. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 296 |
"Et conta Josefo que despoys que soubo Jacob que era aquel angeo de Deus quelle [rrogaua] quelle disesse de sua fazenda cõmo avia de séér et oangeo quello diso et despoys queo ouvo bendisoo em aquel lugar, segundo diz Jeronymo, et daly adeante nõ paresçeo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 296 |
Jacob viueo çento et quaréénta et sete ãnos, segundo diz Eusebio, et [Jeronjmo], et Josefo, et outros. |
[+] |
1350 |
LT [1]/ 41 |
Et a rreyna sse confortou muyto, que logo foy guarida et tornada em ssua beldade toda, et defendeu a Glingaym que nõ dissesse aquelas nouas a nĩhũu, ca nõ quería que os de Cornualla o soubessem que era uiuo; ca poys ela era çertáá de ssa uida, que ela guisaria todauía de o yr uéér et uiuer cõ ele para toda uia. |
[+] |
1350 |
LT [1]/ 47 |
Et eles disserõ que sse sofreriã poys que llo nõ queria diser. -"Poys senor -disserõ eles - ¿hu queredes yr? -"Eu queria séér disso el - ora aa entrada de Seroloys. -"Senor -disserõ [eles] - ala ymos a gram coyta. -"[Poys?] -disso el - uaamos dessũu ata que a uẽtura nos [parta?]. - |
[+] |
1350 |
LT [1]/ 57 |
Quando Lançarot uiu as dõnas et as donzelas et as outras gẽtes por las amẽas, et disso a seus escudeyros: -"Ora podedes uéér que nossas justas serã catadas bem. |
[+] |
1350 |
LT [1]/ 57 |
Et quando uiu Lãçarot que a justar lle conuijna, nõ sse quis mays detéér ante sse leixou correr ao caualleyro et foylle dar eno peyto, em descuberto do escudo, hũu tã gram golpe, que lle nõ prestou loriga que lle nom metesse a lãça pelo peyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Agora diz o conto que os gregos ouverõ grã pesar, quando lles Ércoles et Jaasón contarõ a grã desonrra et o gran pesar que lles auj́a feyto el rrey Leomedón de Troya, ẽno porto de Semeõta, et lles uedou a terra desonrradament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Mays Ércoles, a que sse nõ oluidaua a onta nẽ o mal que rreçebera, auýa tã grã coyta que sse nõ podía ssofrer que o pleito nõ tomasse sobre ssy. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Cõmo Hércoles ffuy a Páçita demãdar ajuda a rrey Cástor et a Poleus et a Talamõ et al rrey Peleus et al rrey Néstor, et cõmo m[ã]dou ffazer qui[n]ze naues et as gorneçeu de quanto auýan mester |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Ércolles, cõ grã saña que auj́a, nõ tardou mays et foysse a Páçita. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Et elles dérõlle logo sua rresposta et que o faríã moy de grado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Ércoles lles gradesçeu moyto a rresposta que en elles achou et rrogoulles que o fezessen assý. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Amjgo Ércoles, eu uos prometo, poys assý he, que leuarey en uossa ajuda condes et duques et quantos caualleyros eu mays poder leuar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Estonçe lle disso Ércoles que dezía ben et que lle nõ podía dizer nẽ fazer cousa que lle mays gradesçesse. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Poys que Ércoles ouuo esta resposta de todos seus amjgos, fezo fazer quinze naos, et gorneçéoas moy ben de viandas et de quanto mester auj́ã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 217 |
Cõmo Hércoles et os rreys que o ajudauã [en]trarõ ẽno mar et aportarõ ẽno porto que soýam chamar Ssyra |
[+] |
1370 |
CT 1/ 217 |
Poys que o verão foy entrado, en que os prados soẽ enuerdeçer et as áruores tẽen follas et as aues começã a fazer seus cãtos, Ércoles nõ quiso fazer mays tardada, et enviou porlos rreys que o auj́ã de ajudar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 217 |
Et agisárõnos moy ben pera batalla, et basteçérõnos de armas et de beestarías et de dardos et de escudos et de pedras et de tódaslas cousas que auj́ã mester. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 217 |
Et quérouos agora dizer tres cousas que todo home deue de catar et que cada hũ deue saber et poer en elas toda sua puña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 218 |
Do consello que dou Hércoles; de cõmo partío as azes |
[+] |
1370 |
CT 1/ 218 |
Depoys que el rrey Peleus ouuo sua razõ acabada, leuãtousse Ércoles en pe et disso assý: -Senores, uós oýstes o cõsello et a rrazõ que nosso amjgo, el rrey Peleus, ha dito. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 218 |
Óna primeyra será el rrey Néstor, cõ toda sua cõpaña, et ẽna segũda yrá el rrey Cástor, et ẽna terçeyra yrá el rrey Peleus. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 218 |
Et depoys que todos estas nouas souberẽ, seede çertos que nõ auerá rrédea tĩúda ata que cõuosco topen et ata que algũus escudos y seiã quebrados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 220 |
Cõmo todos acordarõ ẽno cõsello de Hércoles et cõmo apostarõ suas azes |
[+] |
1370 |
CT 1/ 220 |
Todos sse acordarõ et toueron por ben o conssello que Ércoles auj́a dito. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 220 |
Et fezérõno assý, ca sse armarõ todos ẽna rribeyra do mar, estando en hũus prados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 220 |
Et depoys que ueu Ércoles que todos acordarõ no cõssello que el dera, foy logo armado sen tardança. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et a batalla foy moy braua et moy crua, que sse entre elles ergeu, ca ouuo y moyta sela uazía et moytos caualeyros mortos et derribados, segundo a estoria cõta adeãt; ca, tãto que sse uoluerõ de cõsún, meterõ mão aas espadas, et dérõsse cõ elas tãtas feridas et tãtos bõos colpes que foy y rroto moyto bõo elmo, et moyta bõa loriga falssada, et moytos escudos en pedaços. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Mays aquelles que vijnã folgados, forõ ferir a rrédea solta alý hu virõ a mayor pressa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et dérõsse anbos tã grandes colpes, cõ toda sua força, que os ferros et os fustes das lanças seýrõ da outra parte, perlos braços dos escudos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Hũ caualleyro auj́a y que auj́a nome Çésar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
El rrey Cástor, que sij́a sobre hũ bon caualo rroán de España et que estaua ante tódoslos seus, tã ben armado que nũca home ueu mellor, catou a Çésar, aquel que derribou a rrey Nástor, et veu que sse chegaua moy ben et que ajudaua moy ben os seus, et que nõ auj́a y njhũ de quantos el rrey tragía que sse tã ben cõbatesse, foy moy sañudo et leixousse yr aos troyaos et foyos ferir. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Mays alý hu el coydou a ferir Çésar, adeãtousse hũ troyão, que auýa nome Seguradón. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et el et Çésar erã veziños en Troya, et senpre anbos viuerã de cõsún. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et encõtrárõsse el et el rrey Cástor ante todos, et leixárõsse correr os cauallos, et ferírõsse de toda sua força, et dérõsse taes colpes que os caualos anbos leixarõ ẽno canpo hu estauã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et quando Çésar ueu assý a Sseguradón chagado, ouuo tã grã coyta que por pouco nõ perdeu o ssyso; et ante quisera seer morto que ende nõ prender vengança. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et Çésar lle disso assý: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et sacarõ do poder dos troyãos al rrey Cástor, et posérõno ẽno caualo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Meu señor Leomedón, nõ estés aquí mays; ca, señor, se te nõ vas, sabe que oie en este día serás morto et destroýdo et cofondido per trayçõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et da outra parte chegaua Ércoles et el rrey Talamõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Ércoles, que alý chegou, vĩjña sobre hũ caualo, que era tã bõo que lle nõ podía njhũ home saber par, nẽ nũca o acharõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et desto uos contaría moyto, mays aduro seería criúdo cõmo aquel caualo foy criado et [en] qual preço o derõ a Ércoles. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 226 |
Tamaño foy o auer que y acharõ que nõ ha léngoa de home que uoslo cõtar podesse. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 226 |
Et adussérõno todo aa rribeyra et metérõno ẽnas naos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 226 |
Et deulla Ércoles por dõas, porque el foy o primeyro que entrou ẽna vila. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 226 |
Desý vẽérõsse a sseus naos moy ledos, quando sse partirõ de Troya, et entrarõ en elles, et singrarõ tãto perlo mar que aportarõ en Greçia, cõ gran prazer et cõ grãde alegría. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 226 |
Et os rreys outrossý partirõ ben per suas masnadas os grãdes tesouros que rroubarã, et dérõlles tã grandes dões et ataes per que senpre forõ rricos et auõdados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 230 |
Et foysse cõ el sua moller, que auj́a nome Écuba. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 230 |
Et o primeyro fillo ouuo nome Éctor et foy moy bon caualleyro de armas et moy preçado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 231 |
Et fézolle moytas grãdes torres en derredor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 233 |
Moy grã pouco siso faço porque quero cõtar as marauillas de Troya, ca por sabedoría que podesse auer nõ podería ende cõtar a dézema parte. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 234 |
Et tódoslos seus fillos y forõ, saluo Éytor que el auj́a enviado a Peñona, que era hũa terra moy grãde, porlas rrendas de aquela terra, que lle auj́ã a pagar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 234 |
Mays pero, se por ben touerdes, ante que os cometamos, seméllame boa rrazõ de sabermos delles se nola querrán dar ou nõ, et, se nola dar nõ quiserẽ et ouueren sabor de auer cõnosco enxeco, faremos cortes cõuosco et cõ meus fillos, et acordaremos se lles faremos por aquesto algũ mal ou algũa guerra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 234 |
Todos toueron por ben aquel cõsello, et respondérõlle que nehũ home nõ podía mellor dizer do que el dezía. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 234 |
Et se ma uós aduserdes, eu serey ledo pera senpre, et gradesçéruoslo ey moyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 235 |
Rrey, poys mo pregũtades, quérouoslo dizer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 235 |
Demays, fezésteslle outro mal, de que sse mays sente: adussestes sua yrmãa Anssýona, et agora está presa et en seruidũe, et nõ rreçebe ben nẽ onrra, aquela que deuera. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 237 |
Pero ben sey que fomos a Troya quantos rreys somos en Greçia prender vengança de hũa desonrra que el rrey Lẽomedón fezo a Jaasón et a Ércoles. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 237 |
Et porque eu foy y et entrey primeyro ẽna vila, dérõme por galardón Anssýona, filla del rrey, et esta teño. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 238 |
Os rreys, poys que entẽderõ a messagẽ, rrespondérõlle en tal maneyra: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et poys sua razõ ouuo acabada, el rrey Nástor catoo moy mal en traués et, cõ saña, tornou amarelo et despoys negro cõmo pez. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et nós démoslle por ende o galardón que el meresçía. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 240 |
Et dysso en praça que senpre lle desse Deus gerra cõuosco, sen trégoa que nũca y fosse posta. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 240 |
Et trouxérõme moy mal, et dyssérõme que os troyãos erã os homes de quantos ẽno mũdo auj́ã que elles mays desamauã et que ja mays os desta terra nõ sse poderíã amar cõ os de aquela, et que nõ dauã por uós mays que porlo rrabo de hũ can. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 241 |
Et mal aia quen o assý nõ touer por ben et quen lles nõ der o galardón, podéndoo fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 241 |
Et, señores, por Deus, traballémosnos de buscar meeziña cõ que guarescamos das chagas que tẽemos ẽnos nossos corações dos padres et das madres et dos yrmãos et do nosso bon lynagen et uosso que os gregos matarõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 241 |
Pero ẽno uosso acordo leixo eu este pleito, et nõ uos farey longa rrazõ, et dizeruos ey a mj̃a voõtade, quer seia siso ou folía, pero todavía dizéruoslo ey. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 241 |
Et ante que seia sabudo en Greçia, vaamos moy encubertament, et entrémoslles ẽno rreyno, et façámoslles tal gerra et tã forte que seia per y toda sua terra cofonduda et despoblada et astragada et açenduda et rroubada de tódaslas cousas, et as gentes todas presas et mortas, ca sse nõ catã agora de nós, nẽ coydan que nos vingaremos, nẽ que o ousaremos penssar de entrar per força de guerra en sua terra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 241 |
Et ja mays nõ porrey cõ elles trégoa nẽ amor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
De cõmo el rrey Príamos ffalou con sseus ffillos, Éytor et outros |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Depoys que el rrey Príamos ouuo acabada sua rrazõ cõtra seus uassalos, disso assý a sseu fillo Éytor: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Éytor, tu es meu fillo primeyro et eu quero, sen dulta, que tu seias señor daquesta fazẽda, que eu ben çerto sõo que es moy bõo et moy sesudo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Mays a ty, meu fillo Éytor, des oie aquí te faço señor de todo aqueste pleito, et quero que todos teus yrmãos et tódoslos de Troya sse mãden des oymays per ty et per outro nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
A rresposta que Éytor dou a rrey Príamos, sseu padre |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Éytor rrespondeu entõ moy sysudament et disso assý: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Mays ben creo que nõ queyrã os déoses sofrer que sse os gregos assý senpre de nós rrían, nẽ que fique assý o pleito do torto que nos fezeron. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Mays, señor, quérouos dizer hũ cõssello, porque penso que he bõo: se me creer quiserdes, de tal gisa o cometamos que aiamos ende onrra, que ben sabedes uós que o feyto de armas he mayor de quántoslos outros son, ca este he o mayor enxaltamento que ẽno mũdo ha et o mayor abaixamento. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 245 |
Pares sse leuãtou entón en pe et disso assý cõtra don Éytor: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 245 |
Et aparellen toste as naus, ca os déoses nos queren dar vengãça daquesta desonrra que auemos rreçebuda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 245 |
"Pares, esta tres déosas vẽen a teu juýzo sobre hũa maçãa de ouro moy fremosa que foy deytada entre elas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 245 |
Et agora cada hũa delas ten tal creẽça que deue a auer a maçãa por fremosura, et andan desauĩudas entre ssy, et quérensse grã mal por aquesto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 245 |
Agora sey eu ben que a déosa nõ me faleçer[á] da promessa que me fezo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 246 |
Et senores, creédeme, que eu vj ende grandes tres uisiões ẽnos deuses que pregũtey, et assý mo disserõ cõmo uoslo digo per tres uezes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 247 |
Mays cõtan os anteçessores que, cõmoquer que el era mays pequeno, nõ era menos ardido que Éytor, seu yrmão, nẽ mẽos sofredor de traballo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 247 |
¡Et váasse pera seus mõesteyros, ca esto lle cõpre, et déytesse et folge et faça o pescoço et o uẽtre gordo! |
[+] |
1370 |
CT 1/ 247 |
A uida do clérigo et a nossa nũca pode acordar de cõsún, ca elles son moy viçosos, et jazẽ en bõas casas telladas et en bõas camas, et nós andamos senpre cõ lazeyra et astrosos, et jazemos ẽnas tendas moy lazerados et ẽnas ostes uestidos de lorigas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 247 |
¡Cofondudo et destroýdo seia dos déoses quen nõ fezer toda sua puña en prender ende vingança! |
[+] |
1370 |
CT 1/ 248 |
Et touérono en pouco et nõ ma quiseron enviar, et demays trouxérõno moy mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 249 |
Et quérote agora retraer algũas cousas que eu oý dizer, et afirmaua que uerríã aýnda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 249 |
Et Éytor, entretãto, foy buscar caualleyros et gente et amjgos cada lugar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 250 |
Et ouuo rresposta dos déoses que, sse Pares fosse a Greçia et d ' ende adussesse moller, toda Troya et todo o rreyno seería perdido et destroýdo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 251 |
Et sabede que este Menelao foy hũ rrey moy loução et moy sisudo et moy cortés. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 251 |
Et adorauã alý todos a Uenus, a déosa do mar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 252 |
Et segundo a estoria cõta, tódoslos da terra uẽerõ alý a aquela festa, a grã prazer et a grã viço, a fazer seus sacrifiçios et suas orações aas déosas do mar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 252 |
Et elles dissérõlles assý: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 253 |
Et caualgou logo en suas bestas cõ sua cõpaña, et vẽérõsse ao tenplo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 255 |
Et rroubarõ quanto ouro et quanta prata et quantos pãnos de féuera et d ' ouro ẽno tenplo estauã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 257 |
Mays Pares tragía cõsigo moy bõos marineyros, et tã ben sabíã marear que toste tomarõ porto en Ténedon. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 257 |
Ténedon era hũ castelo que, de ante nẽ de aquel tẽpo a acá, nõ o veu mays fremoso nehũ home. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 257 |
Et auj́a des y a Troya sete légoas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 257 |
Et o messajeyro chegou a Troya quando amãesçía, et achou el rrey Príamos, et cõtoulle toda sua messagẽ, cõmo ja era en Ténedon, et de todo quanto auj́a feyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Aquela noyte albergou Pares cõ toda sua cõpaña en Ténedon. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Et dona Elena fazía senbrãt que quería morrer cõ pesar et cõ coyta, et fazía grã doo, et chamaua moyto seu señor Menelao et sua filla Herméona et sus yrmãos Polus et Cástor et seus amjgos et todos seus parẽtes et sua herdade et seu paresçer et sua fremosura et sua onrra et sua rrequeza et seu prez et seu ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Et fézolle sañudo senbrãt, et díssolle assý: -¿Que seerá esto, dona? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Aquela noyte albergou Pares en Ténedon cõ sua cõpaña et fezo onrrar moyto et seruir a rreýna Elena, porque lle pesaua moyto de que a vij́a chorar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Et fezerõ carregar suas azémelas et fórõsse a Troya quanto mays poderõ, m[oy] ledos et cõ moy grã plazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Et el rrey Príamos, quando soubo que Pares vijña cõ Elena, seýo a rreçebelos a tres légoas, cõ toda sua caualaría. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Et tãto que sse virõ, rreçebérõsse moy ben et fezeron grãde alegría. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Et os que leuauã os presos et gardauã o auer, dérõno todo a el rrey en presẽt. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Et el rreçebeo cõ moy leda cara et gradesçéullelo moyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Et téuosse el rrey que era ja vengado da desonrra que auj́a rreçebuda por aquesto que Pares rroubara. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 261 |
El rrey era ensynado et cortés, et tomou perla rrédea o palafrẽ en que vĩjna a rreýna Elena, et começou a dizerlle sua rrazõ et cõfortala moyto, et rrogãdolle que nõ chorasse et que nõ quisesse tãto desm[a]yar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 261 |
Et Pares, sen mays tardar, rreçebéoa logo por esposa, que sse nõ quiso detẽer mays. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 262 |
Elena foy moyto onrrada et moy seruida del rrey Príamos et de Écuba, sua moller. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 262 |
Et cõmoquer que era sua nora, sabede que Écuba moyto a amaua, et tãto a onrraua cõmo se fosse sua filla, o que agora fazẽ poucas sogras, ante lles buscan quanto mal poden a aquelas que suas noras son, et prométẽlles moyto ben deãt et detrás cortã delas, et andan senpre buscando se acharã algũ mal que digã delas, et tal cousa lles asacã que nũca foy dita nẽ penssada, et nũca en al he seu penssar, senõ en uoluer mal entre elas et seus maridos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 262 |
Mays a rreýna Écuba nõ fazía assý, ca ela et el rrey Príamos amauã et seruíã moyto de coraçõ a Elena, et tódoslos troyãos outrossý. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 264 |
Et aquí oyredes os nomes de algũus que y veerõ, et forõ estes: don Pedro Calus, et Achiles, Diomedes, o ardido; et el rrey Ernélaus, o moy forte et moy nobre; |
[+] |
1370 |
CT 1/ 264 |
Et elles fezérono assý. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 264 |
Et aparellarõ todos suas naues, et gorneçérõnas moy ben de armas et de quanto mester auj́ã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 266 |
Beeyto de Santa Marta, que tornou esta estoria en françés et que nõ quiso leixar nehũa cousa de escriuir do que fezeron os que çercarõ Troya, et esso mijsmo de aqueles que ha defendíã, segũdo cõmo o el aprendeu por Dayres, quer[n]os agora mostrar dos que sse y açertarõ, de cada hũ sua semellança; ca Dayres, de que o el aprendeu, andoos cõtando hũus et hũus, quando poýñan suas trégoas de hũ mes ou de mays; ca el ben sabía dos troyãos quaes erã, cõmo aquel que era natural de Troya et ueuj́a entre elles. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 268 |
Menelao, seu yrmão, foy ardido et cortés. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 269 |
Patrúcolus auj́a moy bon corpo, et era longo et dereyto et fremosos et cortés, et era moy sisudo, et auj́a os ollos moy uerdes, et dezía senpre uerdade, et nõ era nũca sañudo, mays era senpre alegre todauj́a, et era moy uergonçoso, et nõ quería faleçer ẽno que prometía. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 270 |
Ulixas vençeu a todos de beldade, et nõ era moy grãde de corpo nẽ de pequeno, mays era moy sisudo, et falaua moy ben, et entre dez mill nõ podería õme achar tã rreuoluedor de preytesýa, nẽ tã grã bulrrador, que el nũca dería uerdade hũa ora; mays enpero era moy entẽdudo et moy cortés. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 271 |
Et era moy leterado et de grã gisa et tã cortés que nehũ home nõ podería seer mays. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 273 |
Das ffeyturas de Éytor |
[+] |
1370 |
CT 1/ 273 |
Éytor, seu fillo primeyro, foy mays ardido de todos seus yrmãos, nẽ de tódoslos de Troya, et, segundo cõmo diz Dayres, de quantos en essa sazõ ouuo, nẽ ante, nẽ depoys. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 273 |
Desý foy tã cortés en tódaslas cousas, en tal gisa que os gregos et os de Troya pareçía que erã vilãos, et nehũ nõ sse podía conparar a el, ca el uẽçeu de entẽdemento et de rrazõ et de mesura tódoslos do mũdo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 274 |
Lenus et Deýfebus, jrmãos de Éytor, semellauã a sseu padre, rrey Príamos, atãto que sse nõ estremauã del en nehũa cousa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 275 |
Sabede que dos de Troya nõ auj́a y mellor caualleyro nẽ mays vrgulloso, senõ Éytor, seu yrmão, que foy segurament señor de armas sobre tódoslos do mũdo, segundo Dayres afirma, que ueu todo et que nũca mẽteu de nehũa cousa que dissesse; ca el diz que Éytor foy frol de tódoslos caualeyros et seu yrmão Troylos que lle teuo moy ben lealdade et hyrmãdade, en seer moy bon caualeyro et moy paação et moy cortés en proheza, et outrossý en seer moy grãado sobre todos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 277 |
Das ffeyturas da rreýña Écuba |
[+] |
1370 |
CT 1/ 277 |
Da rreýna Écuba nõ me quero calar do que aprendj́ de Dayres. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 279 |
Et o grã duque Abios et el rrey Tálafus et Çéledos adusserõ çinquaeẽta de terra de Fáçidis. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 279 |
Ajas Talamõ adusso outras çinquaeẽta de terra de Salamjna, onde el era señor, et trouxo por cõpaneyros Ténçor et Afímacos et Doriõ et Polisenás et Teseus. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 279 |
Outrossý el rrey Ténedon leuou y trijnta et duas naues suas de terra de Sica. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 283 |
Et foy fillo de hũ que chamauã Néstor, de y de Troya. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 283 |
Et adusso seus dões aos déoses, que lles quería ofereçer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 283 |
Et queríalles pedir merçee que ouuessen piadade dos de Troya, et lles enviasse[n] dizer cõmo sse defendessen; ca el rrey Príamos et tódaslas gẽtes da vila fezeron yr a Colcos alý, et dérõlle moy grãdes dões pera ofereçer ante o altar, et oýr as santas respostas, et que en toda maneyra que soubesse en cõmo lles auj́a de acaesçer, et cõmo se defenderíã dos gregos, que ýan sobre elles et os queríã cõquerer, et que çima auerýan deste pleito. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 286 |
Et rreçebérõno todos moy ben, et próuuolles moyto cõ el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 286 |
Et en outro día perla manãa acollérõsse ao alto mar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 286 |
Sabede que a déosa onrra[da] D[ia]na nos he moy sañuda porque lle nõ pregũtamos et lle nõ fezemos sacrifiçio. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 286 |
Vaamos todos ao paaço que he chamado Élida, et façamos moyto agiña aparellar hũ sacrifiçio aa diosa, ca per força nos cõuén de lle sacrificar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Cõmo os gregos sacrificarõ a Dyana et tomarõ porto em Ténedoy |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Poys Colcos esto ouuo dito, os gregos nõ o perlongarõ mays, et aportarõ en Élyda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Et foy seu meestre hũ a que dezíã Filotés, que era mays sabedor et mays uello de todos quantos y erã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Et fézolles tomar porto primeyrament en hũ castelo de Troya, que era moy forte a grã marauilla et moy rrico. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Desý nõ sse quiserõ y detẽer mays, et forõ contra Ténedon, et rremarõ tãto que, en pouca de ora, forõ y et tomarõ porto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Cõmo os gregos destroýrõ o(s) castelo(s) de Ténedon |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Tan toste que os gregos tomarõ porto en Ténedon, os do castelo çarrarõ suas portas ben et ouueron grã medo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Et des estonçe nõ quiserõ y ficar caualeyro nẽ vilão, mays leixarõ toda a terra et todas suas casas, et acollérõsse a Troya. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 288 |
Senores, quero que saybades que moyto deue home a esquiuar a soberua, ca per sobéruea vẽen moytos perder et nõ gãanã nehũa cousa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 288 |
Et por ende, senores, uos rrogo que mays soberua nõ queyramos fazer, sequer ben sabedes que os déoses nũca della se pagarõ, nẽ ouueron dela cura, ante ouueron senpre grã desamor, et ouueron senpre grãdes vinganças et espantosas daqueles que a fezeron. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 288 |
Et auémoslles ja tãto de mal feyto ẽno começo que ben sõo çerto que son ende tã sañudos que sse vengaríã de nós, se poder ouuessen, cõmo de ẽemjgos, et que faríã todo seu poder en se nos defender en esta çidade de Troya. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 291 |
Et vestírõsse moy rricament de panos de féuera, de mill maneyras obrados a bestias. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 291 |
Et teuérõno por moy grã rriqueza. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 292 |
Qvando Diomedes et Olixas entrarõ perlo paaço hu el rrey sij́a, os que y estauã leuãtárõsse cõtra elles, et rreçebéronos moy ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 292 |
Et se o assý fezeres, os gregos an tãto de siso et de mesura que o tomarã todo, et tornarse an todos pera suas terras, et porrã cõtigo et cõ os teus grã segurãça et grãd amor et grã firmedũe, et tẽéruola an moy ben, et nũca depoys aueredes de nós dultãça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 292 |
Et cõsséllouos que nõ aiades en esto siso de moço, ca, se logo nõ quiserdes fazer todo aquesto, tã grã dano pode requeçer qual nõ foy feyto ja mays. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 292 |
Et sabede çertament que agora o podedes emẽdar ou podedes fazer grã pérdida. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 293 |
Dizédelles de mj̃a parte que paz, nẽ pleito, nẽ firmãça, nõ auerán elles cõmjgo, ata que eu seia vingado do que me elles an feyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 293 |
Demays, fezéronme agora outra soberua: vẽerõ a mj̃a terra, et rroubárõma, et matárõme y mj̃as gentes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 293 |
Et sábea Agamenõ et quantos outros gregos y son que nõ auerán cõmjgo trégoa nẽ amor, et que ja por senpre, mẽtre eu uiuer, esta guerra durará entre mj̃ et elles. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 294 |
Demays, eu quero que ande seguro qualquer que a mj̃a corte vẽer, quer seia néyçeo ou de mao rrecado o messajeyro. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 296 |
Et uoluérasse ontre elles peleia, se Olixas ende tã çedo se nõ partira. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et foy cõ el Télafos, que era fillo de Ércoles, segundo nos cõta Dayres, et outros dez mill caualeyros moy ben gisados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et rreçebérõnos moy ben et moyto ardidament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et depoys que forõ todos ajuntados, dérõsse moytos colpes et moytas feridas estrañas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Eu o faço porque ha ben dez ãnos que eu foy aquí cõ el en esta terra, et rreçebéome moy ben, et fézome moyta onrra, et poýna toda sua força en me seruir. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et chamou a Tálafus ante ssy, et cõtou a tódaslas gentes de seu rreyno cõmo auj́a toda sua terra cobrada per Ércoles, padre de Tálafus. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et vẽome fazer ajuda Ércoles, et anparou a mj̃ et a toda mj̃a terra, et matou aquel rrey. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et Tálafus o ssoterrou o mays rricament que podo, et fézoo meter en hũ moymento de mármol uerde, gotado de ouro. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et fézoo vngir de bálssamo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 299 |
Et a cabo de oyto días entrou ẽna oste, et seýrõ todos cõtra el, et rreçebérõno moy ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 299 |
Et gradeçérõllo todos moyto, et disserõ que fezera moy bõa caualgada. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 300 |
Et auj́ã rrostros de gr[i]fos, taes y auj́a, et nõ erã armados cõmo os troyaos, ca elles tragíã escudos de coyros et borlados de pedras preçiosas, das que saen ẽno rrío de Éufrates et ẽno rrío de Trigros. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 300 |
Outrossý cheg[ou] y de terra de Alysonja, que he çerca de Femenja, hu ha as moy bõas espeçias, Pitroplés, hũ rrey moy bõo, uello et moy sabedor de çiençia, que era tan leterado que sabía tódaslas sete artes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 303 |
Cõmo Éytor foy prínçepe et señor de tódolos que ue[e]rõ a defender Troya, et cõmo parou suas gentes, et quaes fezo príncipes delas |
[+] |
1370 |
CT 1/ 303 |
Et quérouos ende dizer o conto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 303 |
Et tódoslos que vẽerõ a defender Troya toueron por ben que Éytor fosse prínçepe et señor de todos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 303 |
Et fézoos senores et prínçepes delas, et mãdou que nehũ home nõ sobisse en caualo, nẽ seýsse a njhũa parte, sen llo mãdar seu prínçepe. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 303 |
Mays ordenarõ assý todos sua fazẽda et posérõna tã ben que nõ podíã mellor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 304 |
Agora leixa o conto a falar dos de Troya et torna a cõtar dos gregos, que estauan aýnda en Ténedon, et cõmo Palamades chegou y cõ trijnta naues |
[+] |
1370 |
CT 1/ 304 |
Conta a estoria que os gregos estoueron senpre en Ténedon, que nũca se moueron ata que chegou Palomades. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 305 |
Mentre que os gregos forõ en Ténedon, foy senpre seu cõssello que entrassen de noyte ẽno porto et que çercassen Troya. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 305 |
Et fezérono de tal gisa que coydan a poder mays que nós. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 306 |
Et sabede que nõ pareçía nehũa cousa do mar quanto mõtaua a quinze légoas moy grãdes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 307 |
Mays Proteselao, que era rrey de Pelaria et que tragía a deãteyra das çẽ naues, cõmo era moy bon caualeyro et moy ardido, fézoas yr todas çẽto a uelas tẽdidas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et Proteselao entraua ẽno lugar hu quebrarã as naues, defendéndosse moy ben et moy brauament, et acabdelando ben sua cõpaña, cõ sua espada ẽna mão. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et matou estonçe alý moytos, et fézoo tã ben, et deulles tan grã batalla que, sse el nõ fosse, tódoslos seus forã perdudos, que nõ ficara y nehũ a vida. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et tragíã cõsigo mill caualeyros frescos et moy folgados, et cometérõnos de tal gisa, cõ a ajuda dos seus, que os troyãos forõ uẽçudos et moujdos do cãpo, querendo ou nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Mays el rrey Filomenis, que vẽera de alén mar ajudar aos troyãos, andaua de caualo et el rrey Olixas estaua de pe, et tijña en sua mão hũa azcũa moy aguda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Desí arredárõsse do porto, et posérõno ẽno escudo, et leuárõno aa uila. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Quando el rrey Proteselao, que sofreu moytas coytas et rreçebeu moytos colpes et fezera moy ben aquel día, veo jazer ẽna rribeyra arredor de ssy moyta da sua gente morta, pesoulle moyto dela, et fézosse estonçe afora. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et vẽérõsse todos aa batalla, todos juntados et de bon passo et ben acabdillados et todos a par et seus arcos todos tẽdidos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et os outros outrossý nõ sse escusauã de fazer ben todos, et fezeron tãto en aquel día en aquela batalla que leuarõ ende moy grã prez, ca os demãdauã tã amj̃údo et os feríã tã rrégeament que, per força, os ouueron a fazer afora. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et ferírõnos tã rrégeament que os fezeron afora ben sete traytos de arco, en tal maneyra que o nõ cobrarõ depoys. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 313 |
De cõmo Éytor chegou á batalla |
[+] |
1370 |
CT 1/ 313 |
En aquelas oras chegou Éytor aa batalla, et andaua sobre hũ caualo grãde de España, et era o mellor de que nũca home oýra falar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 313 |
Et en todo esto Éytor nõ quedaua de ferir, ca el tragía sua espada en sua mão, et mataua et destroýa quantos achaua cabo ssy, assý que, en pouca de ora, foy moy coñusçudo dos gregos, ca elles souberõ moy ben aquel día quen el era. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 313 |
Et en quanto sse Éytor cõ elles cõbatía, senpre os gregos ouueron o peor da batalla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 314 |
Era ja çerca de uésperas quando aqueste torneo duraua, et os mays delles erã ja canssados et moy quebrãtados, ca sofrerã moyta coyta aquel día cõbatẽdosse et justando de cõssún. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 314 |
Mays aquestes que chegauã frescos et folgados trouxerõ tã brauament aos troyaos que nõ poderõ mays sofrer, et fezéronlles per força uoluer as espaldas et leixar o cãpo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 314 |
Et Pares tornou aa entrada da uila, et defendéoha moy ben cõ sua espada en sua mão, et matou y moytos aquela uez. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 314 |
Et, sen falla, os gregos fezeron aquel día moy ben sua fazẽda, et forõ moy ledos porque tomarõ porto, pero que fezeron moy [gran] pérdida de suas gentes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 314 |
Desý posérõnas en aquelles lugares que ouueron por mellores. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 316 |
Et sabede que en todo o muro nõ ouuo y torre nẽ cubete nẽ arca hu algũ home podesse estar lidando en que nõ estouesse syna ou pendón de féuera cõ bandas d ' ouro. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 316 |
Éytor era prínçepe et señor de todo, et bẽno deuj́a seer de rrazõ, que en el jazía tãto ben et tãto entẽdemento que, se o mũdo todo fosse en seu poder, el o meresçería et o sabería ben rreger. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Depoys que Éytor suas azes ouuo partidas, encomẽdou a todos cõmo auj́ã de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et ante que Éytor seýsse da uila, apartou dez mill caualeyros, que erã moyto ardidos et moyto orgullosos et deseiauã moyto de destroýr os gregos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et era parẽt moy chegado de Éytor, et por ende o amaua el moyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et outro que Éytor tomou cõsigo foy yrmão deste Galtõ, mays pero nõ de madre, mays anbos erã fillos de rrey de Lyça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Éytor escolleu aquestes porque os coñosçía por de moy grã prez. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et seýrõ moy de grado, poys que llelo mãdou Éytor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et Éytor lle disso assý: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Depoys que Troylos foy fora da uila, Éytor departeu a terçeyra aaz, en que poso os de Larisa, onde era prínçepe et señor Hupos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Mays pero nõ era fillo da rreýna Écuba. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
A estes deu Éytor a Polidemas, que os correiesse et os acabdillasse moy ben, cõmo aquel que era moy bon caualeyro et moy ajudador dos seus. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Señor don Éytor, ben uos digo que nũca me foy tã ben, nẽ me tiue por tã guarido cõmo oie en aqueste día, porque nos cõbateremos cõ aquestes que desamamos mortalment, que uos uẽerõ buscar aquí a nossa terra tã a çerca. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Depoys que Antenor sua rrazõ ouuo acabada, rrespondeulle Éytor assý: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Depoys destes apostou Éytor a quinta aaz et parou en ela el rrey Preteremisos et Esterepes, seu yrmão. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Desý Éytor chamou logo el rrey Esdras et el rrey Fión, que era fillo de Drugas, que cõquereu moytos rreynos et moytas terras, et fézoo depoys matar (a) sua moller cõ poçoya que lle fezo dar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
A estes deu Éytor por cabdillo a Pitógaras, seu yrmão; mays pero nõ era fillo de sua madre. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et tragía hũ escudo de argento et de uermello cõ bandas ao traués. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Desý ar outrossý chamou Éytor a Eneas et díssolle assý: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Amigo don Eneas, uós yredes ẽna séptima aaz. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Don Éytor, señor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Mays uós apreçebédeuos des oymays, ca eu uos digo, sen falla, que agora uẽo a mj̃ hũ messageyro, que me disso que os gregos erã ja aparellados de batalla peça auj́a. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Éytor lle rrespondeu estõçe: -Çerto, uós dizedes grã uerdade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Depoys que Eneas foy fora, Éytor parou ẽna oytaua aaz a Pares cõ el rrey Persis, que era rrey de Enopía et que fazía grã doo por seu sobriño Sicãnor, et auj́a grã sabor de tomar uẽgãça por el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Óna nouena aaz ýa Éytor, et leuou cõsigo tódoslos troyãos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Desý leuou cõsygo dez fillos de Príamos, que erã seus yrmãos, pero nõ erã fillos de sua madre, mays ouuéraos el rrey gãañados en donas et en donzelas moy fremosas et moy bõas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et forõ estes: o primeyro ouuo nome Dinays, et o segũdo ouuo nome Atenjos, et o terçeyro Esdras, et o quarto Delén, et este Delén era moy fremoso caualeyro a marauilla et tragía as armas uermellas; et o quinto foy Çiçileas, et o sesto Quintalis, et este foy o mays amado delles, ca foy moy bon caualeyro a marauilla; et o séptimo foy Rredumerus, et este foy moy mao et cruu et nũca ouuo en ssy alegría, nẽ sse teuo uiçoso, pero que era caualeyroso et foy brauo sen piadade; o oytauo ouuo nome Casibelán, et o noueno Durays d ' Aarõ; o déçimo ouuo nome Dorastalos, et foy fillo de hũa donzela que diserõ Maris, et marauillosament foy fremosa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et aquestes todos ýan cõ Éytor moy ben armados,assý cõmo a fillos de rrey cõuijña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Éytor caualgou logo sobre Galatea, o seu caualo preçado, que lle enviara hũa donzela a que dezíã Aerrõas, que en aquel tẽpo era hũa das fremosas molleres do mũdo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et porque o ela amaua sobre tódaslas cousas, envioulle aquel caualo, mays enpero foy entre elles grã desamor, que Éytor nũca a quiso amar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et ela téuosse por desonrrada et desamoo depoys quanto mays podo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 322 |
De cõmo Éytor falou cõ sseu padre |
[+] |
1370 |
CT 1/ 322 |
Depoys que Éytor foy armado et caualgou en seu caualo Galatea, cõmo uos ja cõtey, foy falar cõ el rrey, seu padre. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 322 |
Señor, eu seyrey da uila, que me nõ cõuẽ y al, et uós uerredes en uossa aaz cõ uossos caualeyros bõos, et os homes de pe estén todos perlas barreyras a cada parte, et por cousa que acaezca nõ sse partã de y sen mãdado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 323 |
Cõmo Éytor seýo aa batalla |
[+] |
1370 |
CT 1/ 323 |
Depoys que estas rrazões forõ acabadas, Éytor seýo fora da vila cõtra os gregos, seu elmo en sua cabeça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 323 |
Et rretéuoos el rrey cõsigo aquela uez, et por ende forõ elles moy sañudos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 323 |
Et ben uos digo que ante elles quiserã yr cõ Éytor que ficar alý, mays nõ poderõ al fazer senõ quanto seu padre teuo por ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 323 |
A hũ destes disserõ Menelaus, et ao outro Jnfros, et a outro Çiros, et ao quarto Çelidonas, et ao quinto Ergámores, et ao sesto Mãcra Mjuel, et ao sétimo Sades de Uersel, et ao oytauo Margaritõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 323 |
Et o noueno ouuo nome Fanuel, et o déçimo Brõ, et o xjo ouuo nome Matás, et o xijo ouuo nome Almadias, et o xiijo Gilas, et o xiiijo Gondelos, et o XVo Dulgas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
Óna quarta aaz foy seu fillo Almus, et basteçérõna de hũa gente moyto ardida que leuou cõsigo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
A séptima aaz fezerõ Pítrofus et Çélides, que erã anbos rreys de terra de Fáçides, mays pero nõ leuarõ cõsigo gente a pe, nẽ beesteyros, mays leuarõ caualeyros bõos et escolleytos et de grã prez et esforçados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
Óna oytaua aaz foy Ajas Talamõ, que foy rrey de grã prez, et foy señor de Salamjna, et leuou cõsigo de aquela terra Téuçor, que era rrey, et quatro almirales que uos aquí cõtarey: o primeyro foy Teseus, et o segũdo Doriõ, et o terçeyro Olíxano, et o quarto Afímatos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
Jtem a déçima aaz fezeron os de Logres, et ouueron por seu giador a rrey Ajes, que era seu señor natural. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
Os calçedonjos fezerõ a ondéçima aaz, et foy giador dela Felisteos, que era seu señor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
A xija aaz fézoa Edemjnays, que era hũ rrey de grã gisa, cõ tódoslos de Creta, en que el moyto fiaua. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
A xiija aaz fézoa Nástor o Uello, que ualýa moyto, cõ tódoslos de Pira, onde el era natural et señor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
Óna quintadécima aaz foy Hulixas, et leuou cõsigo tódoslos de Arcadia. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
Jtem a xxja aaz fezérõna dous rreys de Lyra, que ouueron nome Antíopos et Anfímatos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
Et Diomedes et Télenos et o moy fremoso Erualus fezeron outra aaz et mãtouérona moy ben, ca forõ todos tres moy bõos caualeyros et moy fortes lidadores. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Éytor, que ýa ẽnos primeyros, seýo d ' entre elles et antepósosse deãt quanto hũ arquo podería tirar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays a justa nõ foy falyda entre elles, ca lle deu Éytor per meo do escudo hũa ferida de tã grã força que logo en essa ora passou o ferro da lança et o pendón todo perlas costas del, que lle nõ prestou a loriga nẽ armadura que trouxesse. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays Éytor por nehũa gisa nõ quiso leixar seu caualo, que tijña perla rrédea, et, ante que chegassen os que vijnã cõ Meriõ, que agillauã fortemẽt pera se juntar cõ el, leuãtousse Éytor moy toste en pe, et sobeu en seu caualo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et des oiemays seia ben çerto Meriõ que, se o torneo quer mãtẽer et se cõ Éytor achar, que lle nõ poderá escapar de morto, porlo que fezo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Glatõ et Eseus et Archílogos, seu fillo, quando assý uirõ estar Éytor, pesoulles moyto et puñarõ de lle acorrer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et puxoo tã de rréjeo que deu cõ el en terra morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et alý se ajuntarõ entre ánbalas partes de cõsún moy brauament, feríndosse moy rrégeo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et fezérono tã ben que daquela uegada matarõ moytos et poserõ moytos en terra dos caualos, en tal gisa que os troyãos forõ moy maltragudos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Estando en aquesto, chego[u] Juanés, cõ tódoslos de Crete et cõ tódoslos de Çisa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et forõ topar assý cõmo ýan cõ os de Liça, que queríã liurar a Éytor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et alý desçendeu logo Éytor outra uez de seu caualo, sua espada en sua mão. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Éytor foy de aquela uez moy maltreyto, pero que nõ foy chagado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et téuosse por de mao syso, porque assý desçendera ẽno chão entre seus ẽemjgos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays sabede que por pressa que Éytor ouuesse, nũca quiso leixar seu caualo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays nõ podo fazer tãto que podesse defender Patróculos de Meriõ, pera lle poder tomar as armas, segũdo que o auj́a enmaginado, ca Meriõ o sacou de seu poder, querendo Éytor ou nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et sabede que Meriõ fezo en esto grã bondade, cõmoquer que será grã marauilla se en essa sazõ nõ virẽ algũus en que sse achará Meriõ mal do que fezo, mays auéñalle d ' ende adeãt quequer, que ja o feyto assý passou. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Éytor ficou alý moy triste et moy coytado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays en todo aquesto, os que cõ Éytor se conbatíã, coytáuãno tã fortemẽt que nũca podo tãto fazer que caualgasse en seu caualo, nẽ elles outrossý nõ poderõ fazer tãto que o del podessen leuar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et este segía mays a Éytor, seu señor, de quantos y auj́a. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
¡Por Deus, tornémonos et acorramos a Éytor! |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Desý agillou o caualo quanto o podo leuar alý hu ueu Éytor estar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Éytor, quando aquesto ueu, começou de sse defender moy ardidament, cõmo aquel que era moy bõo et moy lygeyro, dando tã grãdes colpes cõ sua espada que cortaua mãos et braços et quanto ante ssy achaua. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et metérõsse en sua aaz, mays enpero dos çẽ caualeyros que alý vẽerõ cõ Meriõ ficarõ y mortos trijnta et dous caualeyros. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Éytor caualgou logo o mays toste que podo, et leixousse correr aos gregos quanto o caualo o podo leuar, et fereos moy brauament, en tal gisa que, en pouca de ora, matou moytos delles. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et depoys que forõ todos ajuntados, dérõsse tãtas feridas de lanças et de espadas perlos escudos et per çima das capeljñas que tragíã que toda a terra rretenj́a. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et sabede que he fillo del rrey Príamos et yrmão de Éytor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Éytor catou arredor de ssy et, quando ueu o torneo moy grãde et moy doorido, et ueu moytos elmos rronpudos et caualeyros moytos caer mortos dos colpes que lles dauã, leixousse yr a elles et foyos ferir moy brauament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et quando el rrey Tálafus d ' Arcamonja et seu fillo Almus uirõ estar o duque Menesteus triste et coytado por Troylos, que lle os troyãos tomarã, mal seu grado, et que auj́a moyta de sua gente perdida, acorrérõlle o mays toste que poderõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et quando esto ueu Éytor, acorreu a Troylos, seu yrmão; et aquestes outros a Menesteus. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays Éytor fazía grãdes marauillas per u ýa, et agora fará tãto per suas mãos que todos del falarã et amostrarã cõ o dedo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et metérõsse todos ẽna batalla, alý hu estaua rrey Miçeres, pera lle acorrerẽ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et forõ topar cõ elles et nõ sse catarõ a outra ljñagẽ que ouuessen, mays dérõsse tãtas feridas que quebrãtarõ tódoslos escudos et rronperõ tódoslos elmos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et vĩjña y Polidemas, que Éytor dera a aquestes por caudillo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et seméllame que son moy ben gornidos et moy ben armados et, se os ferirmos moy rrégeament, fazerlles emos leixar o cãpo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Polidamas, que os ueu assý derramar, díssolles que tornassen et téuoos quedos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et teuérono ontre ssy tã apressurado que aduro podo seer acorrido dos seus. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays quérouos dizer del rrey Rremus, que jazía esmorido et malpenssado de pees de caualos et maltreyto, cõmo escapou. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
En aquestas oras chegou y en ajuda de Menelao el rrey Çélidis, que era rrey de Fáçidis. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et depoys chegou el rrey Çélidis, assý cõmo o cõto diz, et leixousse yr a Polidamas, et foy justar cõ el, et deulle hũa tã grã ferida cõ a lança moy aguda et moy tallador que tragía, per meo do escudo, que o falssou todo, et a loriga outrossý que uestía, et pósolle o fferro da lança fora da outra parte, cõ hũa braça da asta; pero nõno derribou, mays ficou moy malchagado porlo colpe, que foy moy grãde. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et foy cõtra Çélidis, et deulle hũa tã grã ferida per çima do elmo cõ sua espada que lle parteu a cabeça ata os dentes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et depoys que o fereu, díssolle assý: -Çerto, don Çélidis, carament cõprastes aquesta batalla et uós me feristes moy mal, mays ben creo que sõo uengado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et, sen falla, pésame por uossa amjga, a rreýna, que he moy bõa dona et moy fremosa, que me querrá grã mal et me será moy sañuda quando oýr este mãdado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Alý começarõ a fazer tã grã doo os gregos por Çélidis, que morrera, que nõ foy home que uisse tal chãto nẽ tã grãde, ca elles chorauã todos et rrascáuãsse et braadauã et auj́ã tã grã pesar que marauilla era. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et en aquesto estando, chegou Éytor alý. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et quando ueu assý jazer al rrey Çélidis, próuuolle moyto et ueu grã peça do que quería. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Demays chegou y cõ el Téuçer, que era hũ rrey moy preçado et moy cortés. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et quando el ueu o mal que Éytor ýa fazẽdo ẽnas cõpañas del rrey Çélidis, foy moy sañudo et foy ferir a Polidamas, de tal gisa que o deytou en terra moy malchagado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et el rrey Ténçer ajudoo moy ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et el rrey Ténçer andaua en aquela batalla sobre hũ caualo que era o mays grãde et mellor de tódoslos outros que y andauã, et era o mays fremoso et o mays ligeyro que y auj́a. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et ueu estar a Éytor, et foyo ferir cõ moy grã saña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Sabede que de aquela uez ficou Éytor moy malchagado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et, sen falla, Éytor tomara del moy agiña uj̃gança, mays el rrey Ténçer alongousse logo del. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Éytor chagou moy mal a Dariõ, o almiral, que achou primeyro ante ssy. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et quando ueu os que cõ Éytor se cõbatíã et cõmo Éytor estaua soo, ben coydou que nõ podería auer acorro et que nõ podería de alý escapar, senõ preso ou morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Éytor, ¿que fazedes y estando ou por que sofredes tã grã coyta? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et a mj̃ pesará moyto, mays quéyrao Deus assý gisar que nõ rreçebades oie mal de nossa gente. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et cõsséllouos por uossa prol que chamedes uossas cõpañas que uos ueñan acorrer, sen mays tardar, ca moy sen siso he quen nõ teme nehũa cousa, ca alý hu nõ coyda o pode passar moy mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Quando lle esto oyeu Éytor, deulle grãdes graças. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et quando o veu Éytor assý yr, pesoulle moyto et foy cõtra aquelles que o leuauã, moy aujuado et moy orgulloso et ferament sañudo. |
[+] |