logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de ao nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Por cuestións de dereitos de autor, lamentamos non poder amosar todos os resultados desta busca. A mostra está limitada aos 1500 primeiros exemplos atopados no corpus.

1264 CSMp Pauta/ 39 [E]sta IIIIa é como Santa Maria guardou ao Fillo do judeu que non ardesse, que seu padre deitara no forno. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 [E]sta VIa é como Santa Maria resuscitou ao menino que o judeu matara porque cantava «Gaude Virgo Maria». [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XI. é como Santa Maria tolleu a alma do monge, que ss ' afogara no rio, ao demo, e feze -o resusçitar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 O que a Santa Maria mais despraz, || é de quen ao seu Fillo pesar faz. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XVIII. é como Santa Maria fez fazer aos babous que crian a seda duas toucas, por[que] a dona que os guardava lle prometera hũa e non lla dera. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXIIII. é como Santa Maria fez naçer ũa fror na boca ao clerigo, depois que foi morto, e era en semellança de lilio, porque a loava. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXVIa. [é] como Santa [Maria] juygou a alma do romeu que ya a Santiago, que sse matou na carreira por engano do diabo, que tornass ' ao corpo e fezesse pẽedença. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXXIIIa. é como Santa Maria levou en salvo o romeu que caera no mar, e guió -o per so a agua ao porto ante que chegass ' o batel. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXXVa. é como Santa Mlaria fez queimar a lãa aos mercadores que offereran algo a sua omagen, e llo tomaran depois. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXXVIIa. é como Santa Maria fez cobrar seu pee ao ome que o tallara con door. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Virgen, Madre de Nostro Sen[n]or, || ben pode dar seu siso || ao sandeu, pois ao pecador || faz aver Parayso. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Virgen Santa Maria | tant ' é de gran piedade, || que ao pecador colle | por feito a voontade. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XLVIII. é como Santa Maria tolleu a agua da fonte ao cavaleiro, en cuja erdade estava, e [a] deu aos frades de Monssarraz a que a el queria vender. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tanto son da Groriosa | seus feitos mui piadosos, || que Fill ' aos que an muito | e dá aos menguadosos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Ben como aos que van per mar || a estrela guia, || outros[s]i aos seus guiar || vai Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Madre de [Deus] || devemos tẽer mui cara, || porque aos seus || senpre mui ben [os] ampara. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LIIa. é como Santa Maria fez viir as cabras montesas a Monssarraz, e se leixaron orden[n]ar aos monges. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como pod ' a Groriosa | muy ben enfe[r]mos sãar, || assi aos que non saben | pode todo saber dar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXI. é como Santa Maria guareceu ao que se torçera a boca porque descreera. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXV. é como Santa Maria fez veer ao clerigo que era mellor pobreza con omlldade ca requeza mal gãada con orgullo e co[n] sobervia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Aos seus acomendados || a Virgen tost ' á livrados. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXXVII. é como Santa Maria mandou que fezessen bispo ao crerigo que dizia senpre sas oras. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen aos servos da Virgen de mal se traballa || de lles fazer, non quer ela que esto ren valla. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Senpre aos seus val, || e de mal todavia || guarda -os sen al || a mui santa Sennor. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.III. é como Santa Maria fez estar o monje treçentos anos ao canto da passaryn[n]a, porque lle pedia que [lle] mostrasse [qual] era o ben que avian os que eran en Parayso. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Nunca ja pod ' aa Virgen | ome tal pesar fazer, || como quen ao seu Fillo | Deus cuida escarneçer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XV. é como Santa Maria tolleu ao demo o menino que lle dera sa madre con sanna de seu marido, porque conçebera del dia de Pascua. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XIX. é como Santa Maria tolleu un joyz aos diabos que o levavan e tornó -o a ssa casa e disse -lle que se maenfestasse, ca outro dia avia de morrer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Muit ' é mayor o ben -fazer || da Virgen Santa Maria || que é do demo o poder || nen d ' ome mao perfia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XXVIII. é do Corpo de Nostro Sennor, que un vilão metera en hũa sa colmẽa por aver muito mel e muita çera; e ao catar do mel, achou dentro Santa Maria con [seu Fill ' en braço.] [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XXXII. é como Santa Maria fez ao crerigo que lle prometera castidade e sse casara, que leixasse sa moller e a fosse servir. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XXXVI. é como en terra de Pulla, na villa que chaman Foja, jogava os dados hũa moller con outras co[n]pannas ant ' hũa egreja; e porque perdeu, lancou hũa pedra que désse ao Menino da omagen de Santa Maria, e ela alçou o braço e reçebeu [o colbe]. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XXXIX. é como Santa Maria fez que falasse o Fillo que tiin[n]a nos braços ao da bõa moller, que lle disse : «papa.» [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XLVI[I]. é como hũa moller pobre deu sa ovella a guardar a un ovelleiro, e quando ao trosquiar das ovellas vẽo a vella demandar a sua, e o ovelleiro disse que a comera o lobo, chamou Santa Maria de Rocamador, e a ovella bra[a]dou u lla tiin[n]a o ovellero asconduda, e disse: «ei -m ' acá, ei -[m ' acá].» [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tantas nos mostra a Virgen | de merçees e d ' amores, || que per ren nunca devemos | seer maos pecadores. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Pode por Santa Maria | o mao perde -la fala, || e ar, se sse ben repente, | per ela pode cobra -la. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Santa Maria grandes faz || miragres e saborosos, || e guarda aos que lle praz || de seeren perdid[os]os. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Soltar pode muit ' agin[n]a | os presos e os liados || a que faz ao seu Fillo | que nos solte dos pecados. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Non vos é gran maravilla | de lum ' ao çego dar || a que con Deus, que é lume, | sé no Çeo par a par. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Pesar á Santa Maria | de quen por desonrra faz || dela mal a ssa omagen | e caomia -llo assaz. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Madre de Deus || tant ' á en si gran vertude, || pe[r] que aos seus || acorre e dá saude. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.LXXXV. é como Santa Maria amparou o castelo, que [chaman] Chincoya aos mouros, que o querian tomar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como o nome da Virgen | é aos bõos fremoso, || assi é contra os maos | mui fort ' e mui temeroso. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XVI. é como Santa Maria se mostrou en semellança da moller do cavaleiro ao demo, e o demo fugiu que a viu. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Ben per está aos reys | d ' amaren Santa Maria, || ca enas mui grandes coitas | ela os acorr ' e guia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Gran dereit ' é que mal venna | ao que ten en desden || os feitos da Groriosa, | con que nos faz tanto ben. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 De grad ' á Santa Maria | merçee e piadade || aos que de seus pecados | lla peden con omildade. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.LVI. é como Santa Maria guareçeu a Reyn[n]a Dona Beatriz de grand ' enfermidade, porque aorou sa omagen con grand ' esperança. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Pois aos seus que ama | deffende todavia, || dereit ' é que deffenda | a ssi Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Sempr ' a Virgen santa dá bon gualardon || aos seus que torto prenden sen razon. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.LXXXV. é como Santa Maria fez aa monja, que non quis por ela leixar de s ' ir cono cavaleiro, que sse tornass ' a sa orden, e ao cavaleiro fez outrossi que fillasse religion. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XC.II. é como el Rey Don Fernando vẽo en vision ao tesoureiro de Sevilla e a maestre Gorje que tirassen o anel do seu dedo e o metessen no dedo da omagen de Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 De muitas mane[i]ras Santa Maria || merçees faz aos que por seus ten. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.IX. é como Santa Maria vẽo en vision en Roma ao Papa e ao Emperador e disse -lles [en] qual logar fezessen a ygreja. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tant ' aos pecadores | a Virgen val de grado, || per que seu santo nome | dev ' a seer mui loado. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Muito per é gran dereito | de castigado seer || quem s ' atrev ' ao da Virgen | pera furtar contanger. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.XXXV. é como Santa Maria converteu un gentil que adorava os ydolos, porque avia en si piadade e fazia caridade aos pobres. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tan gran poder á a Virgen | aos da terra guardar || de mal, come aos outros | que nunca passaron mar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Sempr ' a Virgen gloriosa | faz aos seus entender || quando en algũa cousa | filla pesar ou prazer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Ben parte Santa Maria | sas graças e seus tesouros || aos que serven seu Fillo | ben e ela contra mouros. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LIII é como un meninno,que criava un abade en sa castra tragia de comer ao Meninno que tĩia a omagen nos braços, e disso -ll ' a omagen que comeria con ele muy çedo. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Eno pouco e no muito, | en todo lles ja - mercee || aos seus servos a Virgen, | Madre do que todo vee.] [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Ben pode Santa Maria | seu lum ' ao çego dar, || pois que dos pecados pode | as almas alumear. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 [B]en tira Santa Maria | pela sa gran piedade || ao pecador de dulta | e de maa torpidade. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Muit ' éste mayor cousa | en querer se mostrar || a Virgen aos omees, | ca d ' enfermos sãar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Muito quer Santa Maria, | a Sennor de ben conprida, || que quand ' aos seus ajuda, | que sej[a] deles servida. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Virgen, cuja mercee | é pelo mundo sabuda, || fazer pod ' achar a cousa | aos que a an perduda. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Senpr ' a Virgen gloriosa | ao que s ' en ela fia || ajuda -o per que vença | gran braveza e perfia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A que defende do demo | as almas dos pecadores, || os seus deffender ben pode | d ' omes maos roubadores. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como a voz de Jesu - Cristo | faz aos mortos viver, || assi fez a de sa Madre | un morto vivo erger. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 O ffondo do mar tan chão | faz come a terra dura || aos seus Santa Maria, | Sennor de mui gran mesura. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta XII.a é como Santa Maria fez veer ao ome que cegara porque se comendara ao demo. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .VII. é como Santa Maria levou seu Fillo ao templo e o offereçeu a San Symeon ; e esta festa é no mes de febreyro. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 [E]sta .IX. é da Vigilia de Santa Maria d ' Agosto, como ela passou deste mundo e foi levada ao Çeo. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Des quando Deus sa Madre | aos Çeos levou, || de nos levar consigo | carreira nos mostrou. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta deçima é no dia aa Proçession, como as processiões do Çeo reçeberon a Santa Maria quando sobiu aos Çeos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XI., en outro dia de Santa Maria, é de como lle venna emente de nos ao dia do juyzio e rogue a seu Fillo que nos aja merçee. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta segunda é de como os tres Reis Magos vẽeron a Beleen aorar a Nostro Sennor Jesu -Cristo e lle ofereron seus dões. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta terceira é como Nostro Sennor resurgiu e como se mostrou aos Apostolos e aas tres Marias. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta quarta é como Nostro Sennor subiu aos Çeos ante seus dicipolos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Subiu ao Çeo o Fillo de Deus || por dar Parays ' aos amigos seus. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Todo -los bẽes que nos Deus || quis fazer polo Fillo seu, || nos conpriu quando aos seus || o seu Sant ' Espirito deu || que prometeu. [+]
1264 CSMr B/ 111 [Esta é como Santa Maria guardou ao fillo do judeu que non ardesse, que seu padre deitara no forno.] [+]
1264 CSMr B/ 121 [Esta é como Santa Maria ressucitou ao menỹo que o judeu matara porque cantava "Gaude Virgo Maria".] [+]
1264 CSMr B/ 134 [Esta é de como Santa Maria tolleu a alma do monge que ss ' affogara no rio ao demo, e feze -o ressocitar.] [+]
1264 CSMr B/ 143 [Esta é como Santa Maria defendeu a cidade de Cesaira do emperador Juỹao.] [+]
1264 CSMr B/ 155 [Esta é como Santa Maria fez fazer aos babous que crian a seda duas toucas, porque a dona que os guardava lle prometera hũa e non lla dera.] [+]
1264 CSMr B/ 168 [Esta é como Santa Maria fez nacer hũa fror na boca ao crerigo, depois que foi morto, e era en semellança de lilio, porque a loava.] [+]
1264 CSMr B/ 176 [Esta é como Santa Maria juigou a alma do romeu que ya a Santiago, que sse matou na carreira por engano do diabo, que tornass ' ao corpo e fezesse pẽedença.] [+]
1264 CSMr B/ 192 [Esta é como Santa Maria levou o boi do aldẽao de Segovia que ll ' avia prometudo e non llo queria dar.] [+]
1264 CSMr B/ 197 [Esta é como Santa Maria levou en salvo o romeu que caera no mar, e o guyou per so a agua ao porto ante que chegass ' o batel.] [+]
1264 CSMr B/ 202 [Esta é como Santa Maria fez queimar a lãa aos mercadores || que offerera algo a sua omage, e llo tomaran depois]. [+]
1264 CSMr B/ 209 [Esta é como Santa Maria fez cobrar seu pee ao ome que o tallara con coyta de door.] [+]
1264 CSMr B/ 239 [Esta é como Santa Maria tolleu a auga da fonte ao cavaleiro, en cuja erdade estava, e a deu aos frades de Monssarrad a que el queria vender.] [+]
1264 CSMr B/ 249 [[E]sta é como Santa Maria fez vĩir las cabras montesas a Monssarraz, e se leixavan ordennar aos monges cada dia.] [+]
1264 CSMr B/ 274 [[C]omo Santa Maria guareceu ao que se torçera a boca porque descreera nela.] [+]
1264 CSMr B/ 298 [Como Santa Maria fez connocer ao ome bõo que tragia o demo consigo por servente; e quisera -o matar, senon pola oraçon que dizia.] [+]
1264 CSMr B/ 318 [[C]omo Santa Maria fez veer ao clerigo que era mellor pobreza con omildade ca requeza mal gãada con orgullo e con sobervia.] [+]
1264 CSMr B/ 351 [[C]omo Santa Maria mandou que fezessen bispo ao crerigo que dizia sempre sas oras; e começa assi: ] [+]
1264 CSMr B/ 392 [Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao canto da passarỹa, porque lle pedia que lle mostrasse qual era o ben que avian os que eran en Paraiso.] [+]
1264 CSMr B/ 417 [[C]omo Santa Maria guardou hũa nave que ya carregada de triigo que non pareçesse, e sacó -a en salvo ao porto.] [+]
1264 CSMr B/ 423 [Esta é como Santa Maria tolleu ao demo o minỹo que lle dera sa madre con sanna de seu marido, porque concebera del dia de Pascoa.] [+]
1264 CSMr B/ 440 [Como Santa Maria tolleu un joiz aos diaboos que o levavan e tornó -o a ssa casa e disse -lle que se mẽefestasse, ca outro dia avia de morrer.] [+]
1264 CSMr B/ 463 [Esta é do Corpo de Nostro Sennor, que un vilão metera en hũa sa colmẽa por aver muito mel e muita cera; e ao catar do mel mostrou -sse que era Santa Maria con seu Fill ' en braço.] [+]
1264 CSMr B/ 473 [Esta é como Santa Maria fez ao crerigo que lle prometera castidade e sse casara que leixasse ssa moller e a fosse servir.] [+]
1264 CSMr B/ 489 [[E]sta é como en terra de Pulla, en hũa vila que á nome ' Foja, jogava hũa moller os dados co outras conpannas ant[t] ' hũa eigreja; e porque perdeu, lançou hũa pedra que déss ' ao Menỹo da omage de Santa Maria, e ela alçou o braço e recebeu o colbe.] [+]
1264 CSMr B/ 496 [Como Santa Maria fez que falasse o Fillo que tĩia nos braços ao da bõa moller, que lle disse: "papa!"] [+]
1264 CSMr B/ 516 [Como hũa moller pobre deu sa ovella a guardar a un ovelleiro, e quando ao trosquiar das ovellas vẽo a vella demandar a sua e || o ovelleiro disse que a comera o lobo, chamou Santa Maria || de Rocamador, e a ovella braadou u [l]la tĩia o ovelleiro || asconduda e disse:] [+]
1264 CSMr B/ 597 [Como Santa Maria amparou o castelo que chaman Chincoya aos mouros que o querian fillar.] [+]
1264 CSMr B/ 677 [Como Santa Maria se mostrou en semella[n]ça da moller do cavaleiro ao demo, e o demo fugiu que a viu.] [+]
1264 CSMr B/ 26 [Como Santa Maria guareceu a Reỹa Dona Beatriz de grand ' enfermidade, porque aorou a sa omage con grand ' esperança.] [+]
1264 CSMr B/ 93 [Como Santa Maria fez aa monja que non quis por ela leixar de ss ' ir con o cavaleiro que sse tornass ' a sua ordin, e ao cavaleiro fez outrossi que fillasse religion.] [+]
1264 CSMr B/ 110 [[C]omo el Rey Don Fernando vẽo en vision ao tesoureiro de Sevilla e a maestre Gorge que tirassen o a[n]el do seu dedo e o metessen no dedo da omagen de Santa Maria.] [+]
1264 CSMr B/ 151 [Esta é como Santa Maria vẽo en vison en Roma ao Papa e ao Emperador e disse -lles en qual logar fezessen a eigreja.] [+]
1264 CSMr B/ 216 [[C]omo Santa Maria converteu en gentil que adorava os ydolos, porque avia en si piadade e fazia caridade aos pobres.] [+]
1264 CSMr B/ 261 [[C]omo un meninno que criava un abade en sa castra tragia de comer ao Menin[n]o que tiin[n]a a omagen enos seus braços, e disso -ll ' a omagen que comeria con ele mui çedo, e o abade.] [+]
1264 CSMr B/ 373 XIIa. é como Santa Maria fez veer ao ome que cegara porque se comendara ao demo. [+]
1264 CSMr B/ 394 [Esta .VII. é como Santa Maria levou seu Fillo ao templo e o offereçeu a San Symeon; e esta festa é no mes de febreyro.] [+]
1264 CSMr B/ 398 [E]sta .IX. é da vigilia de Santa Maria d ' Agosto, como ela passou deste mundo e foi levada ao çeo. [+]
1264 CSMr B/ 404 [Esta deçima é no dia aa Proçession, como as proçessiões do çeo reçeberon a Santa Maria quando sobiu aos çeos.] [+]
1264 CSMr B/ 407 Esta .XI., en outro dia de Santa Maria, é de como lle venna emente de nos ao dia do juizio e rogue a seu Fillo que nos aja merçee. [+]
1264 CSMr B/ 413 [Esta segunda é de como os Reis Magos vẽeron a Beleen aorar a Nostro Sennor Jesu Cristo e lle ofereron seus dões.] [+]
1264 CSMr B/ 416 [Esta terceira é como Nostro Sennor resurgiu e como se mostrou aos Apostolos e aas tres Marias.] [+]
1264 CSMr B/ 418 Esta quarta é como Nostro Sennor subiu aos çeos ante seus dicipolos. [+]
1275 CPb 1/ 6 Proueyto grande e (con) ben uen aos homees da amizdade de guysa que segundo disso aristotiles. nehun homee que aia bondade en si non quer uiuer en fuesse abondado de todos los bienes que en el son. [+]
1275 CPb 1/ 6 Et sobre (esto) disso outro sabio que nehua pestilença non pode enpeeçer a omee en este mundo tan fortemente. como o falso amigo con quen omee uiue e departe suas poridades (ançianamente) nonlo conesçendo e fiandosse en el. e porende disso aristotiles que a mester que ante que tome omee amizdade con outro que punne premeyramente se he boo e esta conosçença non pode omee auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos. e a amizdade non pode durar senon entre aqueles que an bondade en si. onde (por estas rrazoes) os que amingos se fazen ante que ben sse conoscan. legeyramente sse departe(n) depoys a amizdade entre eles. [+]
1275 CPb 1/ 6 Tres guardas deuen auer os amigos en si. porque a amizdade (de) entreles non se possa mudar. a premeyra he que sempre deuen seer leales hu hun ao outro en seus coraçoes e sobre esto disso talio que o firmamento e o (començo dos amigos) e a boa fe que o home a a seu amingo (ca) nehun amor non pode seer firme. se y non a (boa) fe. porque loca cousa seria e sen rrazon (de) demandar lealdade o hun amigo o outro. se el nola ouuesse en si. e sobresto dissso aristotiles que firme deue seer a uoentade do amigo. e non sse deue mouer. a creer nehua cousa creer ninguna cosa mala que digan de su amigo, que ha prouado de luengo tiempo, por leal, e por bueno. [+]
1275 CPb 1/ 6 Respondeo e disso que sse uerdade era que seu amigo dissera mal (del). que (teme) que sse mouera a dizerlo por algun ben e non por seu mal. a ssegunda guarda deuen (auer) os amigos enlas parauuas. gardandosse de non dizer cousa de seu amigo de que podesse seer enfamado (ou quelle) pode(sse) uiir mal por ende. pero disso salamon en ecclesiastico. quen desonra seu amigo de parauua destalla a amizdade que auia con el. outrossi non (se) deue rretraher nen posfaçer o hun ao outro. os seruiços e as aiudas que sse fezeren. e por ende disso talio que omees de maa uoentade son aqueles que rretrayen como en maneyra de afronto os bees e os plazeres que fezeron a seus amingos ca esto(nçe) non conuen a eles mays os que os rreçeben. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 125 Aſſy como padre por fillo, ou fillo por padre, ou por madre, ou yrmaos por yrmaos, ou oſ maridos por ſuas mulleres, ou oſ que ſom forros por aquelles ſenores que os aforam, ou ſe ſom companeyros eno preyto, ou comecarom o preyto de conſúú por demanda o por reſpoſta. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Corteſia e e enſinamento que ſe algum a querella doutro ſobre alguna demanda que aya contra el, de o amoeſtar ante el que lla ſaye ou que lla enmenda et ſe o fazer non quiſer, deueſſe a querellar ao iuyz et rogarlle que o apraçe et que o faza uíjr a dereyto; et o iuyz deueo a façer, foras ende ſe aquel que deue ſséér apraçeado es de mayor dignidade ca el iuyz que gello deue aplazar. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Quando algum yrmao quiſer aprazear ou acuſar a outro ſou yrmao ſobre tal preyto que ſe lle (fose pro)uado deuia a perder (a cabeza ou a ter)ra ou todo o auer, uos o non deuedes a oy(llo) nen fazello aprazear ſobre tal cauſſa. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Mays aqueſte que acuſſa ſou yrmao ſobre tal razon como sobredicto e, deue a ſſeer deytado da terra, ſe non ſe quiſer acuſar de feyto que caeſe en dano do rey ou de ſua penſoa ou de ſous fillos ou de ſua muller ou de todo o reyno cumunalmente, ca en taes feytos ben deue a ſeer acuſado. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Se um yrmao for conſelleyro de morte doutro ſou yrmao non ſe pode eſcuſſar de qual acuſſamento (quer) que contra el faza por razon de yr(mandade) poys que foy en conſello de ſua. [+]
1290 FR I, 10/ 122 ... quer outro et del alzar (poſſa ſegir) a alzada por aquella perſoarya mijſma , et ſe la non quiſſer ſegir, fagao a ſaber ao dono da uoz, que uaa, ou que enuij outro perſoeyro ſegir aquella alzada; et ſe la non quiſſer ſegir ou lo non fezer a ſſaber ao dono da uoz, aya a pena que manda a llee. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Se algum quiſſer toller o penſoeyro que deu fagao a ſſaber a ſou contendedor ou ao allcayt que iulgar o preyto; et ſe o non fezer, et aquel penſſoeyro alguna couſa fezer en ſou preyto, ualla aſſy como # sello non ouueſſe toleyto. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Se aquel que for enpraceado ſobre alguna demanda que lle outro faga et non véér et enuiar ao praceo, et algum outro quiſſer reſponder por el, poſſao fazer dando bon recado, que el cumpra por el quanto for iulgado. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Mandamos que o que for ao praçeo sobre alguna demanda, quer de rayz, quer de mouele, et de poys quiſſer yr en romarya ou en oſte ou en outro lugar, leyxe por ſy penſoeyro que reſponda; et ſe o non fezer o allcayt do preyto faga contra el aſſy como manda a léé doſ que ſon apraceados et non queren fazer dereyto. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Titullo dos preytos que deuen a ualler ou non Todo preyto que entre alguus dereytamente for feyto, quer ſeya ſem eſcripto quer por eſcripto, macar que pea que non ſeya y poſta, firmimente ſeya gardado, et o alcayt fagao gardar. [+]
1295 TC 1/ 3 [et] trabalouse dell[o] quanto mays pode, et chegou conpanas et grãdes poderes que se a elle acollerõ, com̃o fazẽ no rreyno ao mao que se alça eno reyno contra el rrey et quer fazer mal ẽna terra. [+]
1295 TC 1/ 3 Nepoçiano tornouse cõ aqueles asturaos et cõpanas de gascoes que erã cõ el y, et foy lidar cõ el rrey dom Rramiro çerca da ponte dũu rrio que auia nume Narçera. [+]
1295 TC 1/ 3 [et] a hũu diziã Çipion et ao outro dõ Senã. [+]
1295 TC 1/ 5 Et, polo grã pesar que ende ouue, achegou sua corte et, auẽdo seu cõselo, ssacou logo sua oste, et nõ deu aos mouros resposta nẽhũa daquilo que lle demãdauã. [+]
1295 TC 1/ 6 Sabias que Nostro Senor Ihesu Cristo partiu a todolos outros apostolos meus yrmãos todallas prouĩçias da terra et a mj̃ soo deu Espana que a gardase et enparase de maos dos enemjgos da fe. [+]
1295 TC 1/ 6 Outrosi o apostolo Sanctiago foy y logo cõ elles, assy como les prometera, et esforçauaos muyto ena batalla, et ferio ele meesmo (na batalla) muy de rigeo enos mouros, asi com̃o les a elles semellaua. [+]
1295 TC 1/ 8 Et foy este seu acordo que estabelleçerõ: que de quantas jugadas de boys ouuesem en terra de cristãos, que desem de cada ũa senllas mididas de pam, com̃o por primiça, aos clerigos que seruem a jgleia de Sanctiago; et outrosy do vino de cada moyo senas mididas, et isto que fose para senpre. [+]
1295 TC 1/ 8 Et dali adeãte nũca ousarõ os mouros iamays enviar dem[ã]dar aos cristãos trebuto de donzellas, ca mal os trouxera quebrãtados el rrey dom Rramiro en esforço et en ajuda de Sanctiago. [+]
1295 TC 1/ 10 Et quando moreu el rrey dom Afonso, seu tio deste rey dõ Rramiro, [et] nõ leyxou fillo herdeyro et alçarom rey a dom Rramiro, yrmão deste jnfan[te] Garçia, por grãde amor que auia dese jnfante Garçia seu yrmão -amauao tãto como fillo ou mays - (et) deule soltura que andase per todo o reyno et tomase et comese et fezese todalas cousas como el. [+]
1295 TC 1/ 11 Et este dom Rramiro era bõo aos bõos et brauo aos maos et desfazia da sa terra os ladrões et queymaua os feytizeyros. [+]
1295 TC 1/ 13 Et, os narmães segudados da terra, tornouse el rey dom Rramiro sãao et cõ saude et cõ gaança et muyto alegre, ele et sua oste, para seu logar. [+]
1295 TC 1/ 13 Et este ano choueu en terra de Gascona vna çeueyra que semellaua grãaos de trigo, se nõ que era mays meuda ia quanto. [+]
1295 TC 1/ 17 As atalayas que estauam fora da villa de Tolledo, quando o uirõ vijnr cõ poucas gentes, coyda[ndo] que nõ erã mays cõpanas, fezerõno a saber aos da cidade. [+]
1295 TC 1/ 19 Desi foyse guerear conos talamaes et aos prouẽcialles et aos françesses, [et] matou muytas destas gentes, cada hũu per seus lugares. [+]
1295 TC 1/ 19 Outrosi prenderõ, ontre el et aquel Lopo, seu priuado, -et dizẽ aynda nas estorias que era seu fillo esse Lopo - dous cabedees de mouros lidãdo cõ elles: a hũu diziã Ybentaza, ao outro Alpaz; et este c[õ] huu seu fillo que chamauã Abzeyt. [+]
1295 TC 1/ 19 Et este Muça, quando se vio tam bẽ andant[e] cõ tãtas batalas que auja vençudas, mandou aos seus que lle chamasem o terceyro rey d ' Espana. [+]
1295 TC 1/ 19 Muça, quando isto soube, vẽose quanto mays pode para acorrer ao castello. [+]
1295 TC 1/ 27 Et en mentre que el alla foy, aquel mao dom Fruella alçousse aca por rey na terra, per força et a pessar dos omes. [+]
1295 TC 1/ 29 Andados dous ãnos do rreynado deste rey dom Afonso, o Magno, -et foy isto na era de oytoçẽtos lxxavj ãnos; et andaua outrossi o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos xxxviijto anos - en este ano sobredito uẽo (vẽo) a desora et sem sospeyta hũa grãde oste de mouros a Leom, et tragiam cõsigo dous cabedees, et diziam a hũu Ymudar et ao outro Arcanaçer. [+]
1295 TC 1/ 35 Bernaldo caualgou entõ et foy lançar ao tauollado, et quebrãtoo logo. [+]
1295 TC 1/ 35 Quãdo aquillo virõ tres rricos omes que andauã y na corte del rrey -huu auja nume Valasquo Mẽend[e]z et o outro auja nume Suer Ualasquez et o terceyro dom Nuno de Leom, et erã todos tres parẽtes muy chegados de Bernaldo - beyiarõ a mao a el rrey et espidironse logo del et foronse cõ Bernaldo, cõ grã cauallaria, para Saldana. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, poys que pasarom o vao que dizẽ Binbre, (et) ouuerõ alj seu acordo de como fariam. [+]
1295 TC 1/ 39 Mays pero sse el rrey vẽer contra nos, como quer que me el queyra mal, nõ alçe nẽhũu de uos a mao contra el per nẽhũa guissa, ca muyto me pesaria ende se algũu [o] fezese. [+]
1295 TC 1/ 39 Et roub[arõ] quanto acharõ no rrial et tornaronse muyto onrrados et cõ gram gãanca ao Carpio. [+]
1295 TC 1/ 43 Et, logo que chegarõ ao Carpyo, sayo Bernaldo a elles et rreçebeuos muy bem. [+]
1295 TC 1/ 43 Et el rrey mãdou entõçe a Orios Godos et ao conde Teobalt et a vije caualleyros de sua masnada que fossem pollo conde Sant Diaz. [+]
1295 TC 1/ 43 Et, quando chegarõ hũus aos outros, começou Bernaldo a dar uozes: - [+]
1295 TC 1/ 43 Et, andando dũa parte [et da outra] corrẽdo et rroubando quanto achaua, chegou aos portos d ' Aspa et pobrou y [a] ca(c)al que dizẽ de Iaca. [+]
1295 TC 1/ 47 Andados xiiije anos do rreynado del rey dom Affonso, o Magno, -et foy isto na era d ' oytoçẽtos et oyteenta vj ãnos; et andaua entõçe o ãno da encarnaçõ en oytoçẽtos et xlaviijo anos; et o inperio de Locario en xij - en este ano aqui dito dom Fruella, yrmao deste rey dom Affonso, ouve sua falla con os outros tres jrmãos, dom Nuno et dom Bernaldo et don Doario, et fallarõ de como matasem el rrey. [+]
1295 TC 1/ 47 Et enos xviijo, quando uyo el rrey don Afonso que tanto mal le fazia seu yrmao dom Vermudo, foy sobre el con sua oste et matou et astragou todollos mourros que cõ elle eram. [+]
1295 TC 1/ 49 Et seendo el ome de bõa voentade et grãando, leyxou logo en começo de seu rreynado a todollos de sua terra as dizimas do que soyam aa dar aos outros rreys. [+]
1295 TC 1/ 49 Et dellos xxvj anos ata os XXXta do rreynado deste rrey dom Affonso, o Magno, nõ achamos nẽhũa coussa graanda que a estoria pertẽesca, senõ que, nos XX et oyto anos deste rrey don Affonso, que morreu Nicholao papa et foy posto en seu logar Adriano, o segũdo; et forõ cõ el [çento et] iiijo apostoligos. [+]
1295 TC 1/ 52 Desi foyse outrosi aos outros castellos dy da terra et matou outrosi por essa meesma maneyra todollos senores delles. [+]
1295 TC 1/ 55 Et logo que o soube Carlos, seu tio, rrey de França, ffoysse para Rroma quan[t]o mays pode et deu muy grãde auer ao apostoligo Joham et aos rromaos que lle ajudassem a auer o enperio. [+]
1295 TC 1/ 55 Et prometeulle que, sse sse quitar del, que lle daria tam grande auer que, sse quissesse sacar o rrio que corre ontre Rroma et Ffrança et passar pello eyxuto ao rreyno de Germanja, que llo daria. [+]
1295 TC 1/ 55 Loys, quando aquillo ouvyo, ssayo contra el muy esforçadament[e], et ouve cõ elle sua batalla muy grande et muy forte, et vençeu Loys ao enperador et matou muytos delles et ffezo fugir do canpo, mal et desonradamente et correu cõ el. [+]
1295 TC 1/ 57 Andados quarreenta et hũu ãno do rreynado del rrey dom Affonso, o Magno, -et ffoy isto ena era de noueçentos et XVe ãnos; et andaua entõçe o ãno da encarnaçom do Senor en oytoçentos et lxxta et vij; et o enperio de Carllos, enperador de Rroma, en quatro - en este ãno el rrey dom Affonso, seendo muy alegre, et au[endo] gram plazer de tantos bẽes como lle Deus avia feytos et fazia contra seus eemigos, (et) envioull[o] dizer ao apostoligo Joham per sua carta, com dous clerigos que lle enviou. [+]
1295 TC 1/ 57 "Joham, obisspo, sseruo dos sseruos deDeus, ao muy boo cristião rrey dom Affonsso et a todollos bisspos et abbades et aos gardadores da ffe, ssaude et apostoligar bẽeyçom. [+]
1295 TC 1/ 59 "Joham, obisspo, seruo dos seruos de Deus, ao seu [am]ado fillo, o muy nobre rrey dos galegos. [+]
1295 TC 1/ 59 Et uos fazede cõsagrar a jgleia de Sanctiago aos bisspos d ' Espana et fazede y cõ elles uosso cõcello. [+]
1295 TC 1/ 62 Mays os outros hermaos deste jnfant[e] dõ Garçia, quando virõ que assi o mãdara prender, forõ muy sanudos por ende et traballarõse de lle toller o rreyno a seu padre, cõ conssello da rreyna dõna Xemena, que disemos que ouvera primeyro nume dona Almena; ca ella nõ amaua el rrey com̃o deuja et por ende punaua de meter todo mal et toda cõtenda ẽna terra, por fazer perder o rreyno a seu marido et que o ouvese jnfãte Garçia, seu fillo desta rreyna. [+]
1295 TC 1/ 62 Et cõtã que foy muy crua moller et meteu muytos maos custumes na terra. [+]
1295 TC 1/ 62 Et erã cono jnfant[e] don Garçia en este feyto seus yrmãos et Nunu Fernandez, seu sogro, que se nõ parti[ssen] de guerear a el rey ata que l[l]e fez[e]se[n] per força prometer que dese o rreyno ao jnfant[e] dom Garçia, seu fillo. [+]
1295 TC 1/ 67 Andados tres anos do rreynado del rey don Ordono, Abdalla, rrey de Cordoua, fazendo aos grãdes et aos pequenos ygualmente juyzo et justiça, morreu en Cordoua de sua morte et avendo ydade de quando naçera lxij anos. [+]
1295 TC 1/ 67 Et aos que uija que erã mays rreuees, assi os quebrantou per batallas et en guerras, que lles tolleu todo o poder que auj[ã] et fezeos estar soos sen outras conpanas. [+]
1295 TC 1/ 68 Et chegarõ ao castello de Sant Esteuã de Gormos, que iazia ena rribeyra do rrio de Doyro, et ficarõ y suas tendas et ameaçãdo que lles nõ ficaria terra nẽhũa de cristãos que nõ astragassem. [+]
1295 TC 1/ 71 [Et] chegou ao lugar que dizem Vindonja. [+]
1295 TC 1/ 71 Et aynda diz dõ Lucas de Tuy que, quando aquillo oyo el rrey don Ordono, que enviou dizer aos condes de Castella que se guyssassem et sse ueessen para el, en guisa que se fosem cõ el en aquella oste. [+]
1295 TC 1/ 71 [et] ao outro diziã Ornido, bispo de Tuy. [+]
1295 TC 1/ 73 E[m]pos isto enviou dizer aos cõdes de Castella que vẽessem a el, que tĩjna muyto de ffallar cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 75 Et este rrey don Fruella foy mao rrey. [+]
1295 TC 1/ 75 Et logo que rreynou, matou sen culpa dous fillos dũu ome onrrado, a que diziã Olmũda, et deytou da terra outro seu hermao daquelles dous, [que] auja (hũu) nume Framino et era bispo de Leom. [+]
1295 TC 1/ 76 Et ouve dous fillos: a hũu disserõ Ffernã Laỹ et ao outro Vermũdo Laỹ. [+]
1295 TC 1/ 78 Este Gonçaluo Nunez que disemos, fillo de Nunu Rasoyra, foy omẽ muy dereytoso en juyzo et muy esforçado en armas, et fezo muytos agrauamentos et premas ao rreyno de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 79 Et [nõ] quisso oyr [o] qu[e] Nostro Senor Deus disso por el rrey Dauid, sua grã propheta uerdadeyra, que prophetizou et diso: "nõ tangades aos meus ançiaos, nẽ aas mas proph[e]tas, nẽ aos meus seruẽtes, nẽ os tragad[e]s mal". [+]
1295 TC 1/ 81 Et fezo voto, et isto he promissom, d ' ẽtrar en orden, et posso de fazer rrey en seu logar a dom Rramiro, seu yrmao. [+]
1295 TC 1/ 83 Ca, pero que era Castella pequeno logar, senpre y ouve omẽes bõos et entẽdudos et muy leaas que punarõ en chegar seu senor aa mayor onrra que poderon et ao mellor estado. [+]
1295 TC 1/ 86 Et juntarõse anballas ostes, a del rrey et a dos castellaos, en hũu et forõ contra os mouros, que lle diserõ que erã en Osma. [+]
1295 TC 1/ 87 Et cõbateua tam fortemente, que os mouros se nõ poderon tẽer nẽ defender per nẽhũa guissa, et ouverõle de dar o castello per força ao conde. [+]
1295 TC 1/ 88 Com̃o chegarõ nouas ao conde Fernã Gonçaluez que vĩjna a el Almãçor [+]
1295 TC 1/ 88 Et elle ouve cõ elles seu acordo, et rogoulles que o cõsellassem qual seria mellor: d ' ir aos mouros ou de os atender. [+]
1295 TC 1/ 88 Mays se algũa carreyra podessemos achar per que se escusase(m) esta lide teriao eu por bem. [+]
1295 TC 1/ 89 Et todauja gardaronse de fazer mao feyto, nẽ lo pode nẽgũu prouar nẽ retreer; ca nõ fezerõ por que nẽ quiserõ auer herdamentos per u elles meos ouvesen. [+]
1295 TC 1/ 89 Mays leyx[e]mos agora aqui os parentes et tornemos ao nosso, et guissemos para yr aa batalla et nõna leyxemos per medo da morte. [+]
1295 TC 1/ 90 Et, assi com̃o chegou, entrou pella jgleia et foy ao altar, alj hu jazia o porco. [+]
1295 TC 1/ 90 Et en outro dia disse frey Paayo ao conde: - [+]
1295 TC 1/ 90 Mays cõfortaos tu logo o mellor que poderes. [+]
1295 TC 1/ 92 O conde contou entõçe aos seus vasalos com̃o lle cõtezera cõ aquel frayre que achara, [et] com̃o lle dera bõa pousada. [+]
1295 TC 1/ 92 Et aque(e)eçeu alj aquella ora o sinal que o mũge disera ao conde, ca hũu caualleyro dos seus, ome arizado et muy vallent[e], caualgaua hũu muy bõo cauallo ligeyro et fremoso, et deulle das esporas por sayr adeant[e], et abriusse a terra et sumy[u]sse o caualleyro cõno cauallo. [+]
1295 TC 1/ 92 Amjgos, nõ facades assi, nẽ queyrades en pouco gãanar mao prez para senpre, nẽ desmayedes sen feridas, nẽ demostredes en uos couardia, ca departiruos quero eu o que mostra este sino et o que quer seer. [+]
1295 TC 1/ 92 Et dissy foyse o conde cõ todollos seus para o moesteiro de San Pero -que era aquella hermida do o mũge [o] ouve por ospede [et] lle dise que vençiria aquela batalla, com̃o he cõtado ante disto - et deu y muytas nobrezas daquelas que acharõ ẽnas tendas dos mouros, et fez muyto algo ao mũge cuio ospede fora Poys que isto ouve assi feyto, o conde foyse cõ todollos seus para Burgos, et folgou y cõ sua cõpana ia quantos dias, et mandou catar maestres para garecer os que forã feridos. [+]
1295 TC 1/ 97 Amjgo, yde dizer ao conde que lle nõ mellorarey nẽhũa coussa de quanto me ele envia dizer; mays que me faço muy marauillado del, com̃o me oussa a desfiar, ca o teno por louco en ello et foy mal cõsellado. [+]
1295 TC 1/ 97 [et] mays uallen Ç caualleyros todos dũu curaçõ ca CICCos dos outros; a y bõos et maos, que nõ pode y al sseer, et as vezes ansse de vẽzer os boos pollos maos, et esto he coussa que acaeçe muytas vezes. [+]
1295 TC 1/ 99 Et o conde auja grã sabor d ' acharsse cõ el rrey, et andauao buscando; et el rrey elle outrossi. [+]
1295 TC 1/ 99 Et conocerõsse nas armas et forõse ferir hũu ao outro, et derõ[se] tã grãdes golpes que os cuytellos das lanças passarõ da outra parte. [+]
1295 TC 1/ 99 Dissi fezolles a uergonça perder o medo, et ouverõ per força aa rõper as azes dos nauarros, matando et ferindo en elles, ata que chegarõ ao logar do seu senor iazia. [+]
1295 TC 1/ 100 Et este nosso senor semella a Satanas et nos aos seus criados, que nũca folgamos senõ quando sacamos almas d ' omẽes. [+]
1295 TC 1/ 100 Et isto dito, escollerõ hũu caualeyro, a que diziã Nunu Laynes, que dissese ao conde aquillo que aujã acordado. [+]
1295 TC 1/ 100 Et Nunu Laynes foy et disso ao conde assy: - [+]
1295 TC 1/ 100 Et os que forõ maos ou avolles et se deytarõ aos vizos do mũdo, nõ fallam delles mays ca sse nõ ffossem nados. [+]
1295 TC 1/ 100 Et, poys que forõ passados da outra parte, ordinou o conde Fernã Gonçaluez suas azes et feriu logo nos tollesaos muy de rrigeo. [+]
1295 TC 1/ 100 Et lazerarõ os tollesãos et os gascões; mays pero, como erã muytos, aqueyxauã aos castellãos, et yasse cobrindo o cãpo d[e] omẽes mortos. [+]
1295 TC 1/ 100 Et deu o conde Ffernan Gonçaluez ao conde de Tollosa tal lançada, que lle passou todas [as] garniçoes, et deu cõ el do cauallo morto en terra. [+]
1295 TC 1/ 103 Et en aquella gerra que daua aos mouros prendeu y aquelles dous rricos omes, et meteu hũu en Leom ẽno carçer, et o outro ẽno castello de Cardim. [+]
1295 TC 1/ 105 Andados X anos do rreynado del rrey don Rramiro -et foy isto na era de IX çẽtos et xlviij anos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en IXe çẽtos et IX ãnos; et o enperio de Cerrado, enperador de Rroma, en dous - Almãçor, tẽendosse por muy mal quebrãtado por que o assi ouuer[a] vençud[o] o conde Ffernan Gonçaluez, pasou alende o mar a terra de Africa, et mandou predicar per toda a terra que veesen acorrer a el et aos mouros d ' España contra os cristãos. [+]
1295 TC 1/ 105 [Et o conde Fernã Gonçaluez] outrosi, quando isto soube, ajuntou todollos castellaos et fo[y]sse para Fita. [+]
1295 TC 1/ 105 Et, Senor, tu o disesti pella tua propheta Ysayas, que nũca falleçerias aos teus seruos. [+]
1295 TC 1/ 105 Et, poys que Sam Millã ouve isto dito ao conde, sayo el de San Pero et foyse para Pedrafita, du leyxara sua cõpana. [+]
1295 TC 1/ 105 Et somos ende muy maos por que tãto uollo sofremos. [+]
1295 TC 1/ 105 Et, se per mao pecado formos vençudos todos se vingarã de nos et yremos en catiuo(s), famiẽtos et lazerados, et serã nossos fillos anazados dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 105 Aos castelãos prouguelle muyto do que o conde dezia. [+]
1295 TC 1/ 108 Mandou entõ o cõde que outro dia de manaa que sse ajũtassem todos et se armassem, et dariã batalla aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 108 Et matarõllj logo o caualo, et ficou el a pee, et o escudo aos peytos et a espada ẽna mão, et defendeusse a guisa d ' ome esforçado. [+]
1295 TC 1/ 108 Pero sacarõ os castelaos aos mouros de suas pousadas et albergarõ y essa noyte, et acharõ y quanto ouuerõ mester. [+]
1295 TC 1/ 111 Et os cristãos outrosy, poys que oyrõ missa gram manaa, seyrõ ao cãpo et começarõ de lidar. [+]
1295 TC 1/ 111 Et os mouros outrosy armarõsse et seyrõ ao cãpo. [+]
1295 TC 1/ 111 Et com̃o quer que elles fossem muy esforçados, muyto o erã cada dia mays et cada que oyã dizer ao conde "Castela! ". [+]
1295 TC 1/ 111 Et o conde, en chegando et ferindo logo ẽnos mouros, todo en hũu o fezo, et confortaua os seus et esforcauaos ẽna batalla, dizendolles: - [+]
1295 TC 1/ 111 Que pode esto seer, onde creçe tamano poder ao cõde? [+]
1295 TC 1/ 111 Eu coydaua prende[r] a el et aos seus cristãos poucos que tijna et, por ventura et por enqueyiõ, se nõ conteçera esto a nos de prender el a nos et de vençernos et tragernos mal. [+]
1295 TC 1/ 111 En todo esto os cristãos, que estauã muy cãsados et desmayados et muy afrõtados et a temor de perder aly os corpos, quando uirõ o apostolo, vẽolles cobro et curacões et forõ muy esforçados; et tornarõ tã de rrigeo aos mouros que matarõ muytos delles ademays. [+]
1295 TC 1/ 111 Et meterõ en elles espanto muy mayor que nõ ante, de guisa que os mouros nõno poderõ sofrer, et ouuerõsse d ' arrãcar per força et leixar aos cristãos o cãpo. [+]
1295 TC 1/ 111 Et ao terçeyro dia do acalço le[y]xoos ia yr calles yã mal parados, et el et os seus tornarõse para Façinas. [+]
1295 TC 1/ 111 Et ontre os mouros que y iaziã muy espessos, buscarõ aos cristãos que morrer[ã] ẽna batalla para leualos a enterrar, cada hũu a seus lugares et ontre os seus naturaes. [+]
1295 TC 1/ 117 Et fezo entõ esse rrey dom Ramiro o moesteyro de Sancto Andres et de San Cristoual sobre Çea; et fezo outro aa onrra de Sancta Maria sobre Doyro; et outro moestevro outrosy aa onra de Sam Miguel en Ualdorna, ao que agora dizem Destriana; et rriquentoos de muytas herdades et do que aujã mester. [+]
1295 TC 1/ 118 Et os mouros, quando o souberõ, veerõ acorrer ao castelo et lidarõ cõ el rrey dom Ramiro; mays forõ elles vençudos et morrerõ xxij mil delles, et catiuarõ vijte mil. [+]
1295 TC 1/ 118 Et foy esto ẽna jgleia da Pi[p]hanya, que he a festa en que Nostro Senor pareçeu aos iij rreys magos de Arauya -et magos quer dizer tãto com̃o sabi[o]s -, et reçebeu y el rrey dom Ramiro o corpo de Nostro Senor Ihesu Cristo [muy] deuotamente, esto he muy omildosamente, ante os bispos et abades que auya y. [+]
1295 TC 1/ 123 Com̃o morreu el rey dom Ordoño et reynou enpos el seu yrmão dom Sancho. Com̃o o conde Fernan Gonçaluez et os outros rricos omes de Leõ alçarõ por rrey a dom Ordoño, o Mao [+]
1295 TC 1/ 123 Et enmentre que el rey dom Sancho era en Nauarra, alçarõ o conde Fernan Gonçaluez et os ricos omes de Leõ por rey a dom Ordoño, o Mao, fillo del rey dom Afonso, o Çego, et da reyna dõna Xemena. [+]
1295 TC 1/ 125 Com̃o el rey dõ Sancho tomou o reyno a seu yrmão, dõ Ordoño, o Mao [+]
1295 TC 1/ 125 Mays dom Ordono, o Mao, como era medoroso et de fraco curaçõ, quando o soube, tã grande ouue o medo, que fugiu de noyte et fo[y]sse para Asturas, para defendersse nas mõtanas altas. [+]
1295 TC 1/ 125 Et aquel dom Ordoño, o Mao, seendo auorrido de Deus et dos omes por seus maos feytos, nõ sse asesegãdo en Asturas, fugiu para o conde Fernan Gonçaluez, que era seu sogro. [+]
1295 TC 1/ 125 Et essa ora dom Ordoño, o Mao, ouuesse de yr para mouros. [+]
1295 TC 1/ 125 Et enmentre uiueu durou cõ elles aontadamente et deserdado, sofrendo muyta lazeyra. [+]
1295 TC 1/ 126 Andados tres ãnos do reynado deste rey dom Sancho, [o] dicto Gordo -et foy esto ẽna era de IX centos et LaXVCco ãnos; et ãdaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et xxvijte; et o emperio [de] Enrique, enperador de Roma, en xij - (et) este ãno enuiov el rey dom Sancho mãdado ao conde Fernã Gonçaluez que fazia suas cortes en Leom, et el que veesse logo a elas, ca todos seus altos omes erã ia y senõ elle, et que por el se detijnã. [+]
1295 TC 1/ 126 Et quando el rey dom Sancho uiu aquel caualo, pagousse del moyto et disso ao conde que llo vendesse. [+]
1295 TC 1/ 126 Mays foy y enga[na]do, ca lle cõteçeu, segũdo diz o prouerbio, com̃o [a]o carneyro que uay buscar laa allea et uem dala trosquiado da sua; ca a reyna faziao todo cõ engano, por desamor et grande eemizade que tĩjna ẽno curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 126 Et o conde foy ao lugar posto ao dia tallado et leuou çĩco caualeyros cõsigo, delos mays nobres et mays altos de Castela. [+]
1295 TC 1/ 126 Et ora soo traudo ao que frey Pelayo me disso. [+]
1295 TC 1/ 126 Et [o] escudeyro et os outros, quando ouuerõ deytadas as espadas a seus senores et uirõ que llj nõ podiam acorrer en outra guisa, poserõ as esporas aos caualos muy de rrigeo et fugirõ, et forõsse para Castela cõ aquel mãdado. [+]
1295 TC 1/ 126 Quando uyu el rey que era noyte, pregũtou ao conde se sse queria dar a priiom sobre menagem, et assy nõ prenderia morte. [+]
1295 TC 1/ 126 [Et] por que pesou muyto a Deus daqueste feycto tã mao et tã sem razõ, (et) oyrõ todolos que y estauã hũa uoz ẽno aere, et partiusse logo o altar da hermida, dela çima ata o fondo, et a jgleia outrossy, et assy esta partida oge en este dia. [+]
1295 TC 1/ 130 Et en este cõmeos veẽo en curaçõ a hũu conde de Normãdia de yr en romaria a Sanctiago, et tomou hũa gram partida de seus caualeyros et meteusse ao camjno. [+]
1295 TC 1/ 130 Et prometeu aos porteyros que lles daria(m) gram dom et que llo leixassem ueer cõ dous caualleyros et nõ mays. [+]
1295 TC 1/ 130 Et o conde normando, quando a uio fremosa, que mays nõ poderia seer hũa dõzella, dissolle entõ en poridade que auia grã querela della, por que tijna que era dona sem ventura et de maa fada, mays que quantas auia en seu logar et en seu linagẽ, poys que os castelaaos auiã rrecebudo tã grã pesar por ella. [+]
1295 TC 1/ 130 Et digote que fazes en esto grande amor aos mouros que som nossos eemigos mortaes; ca este llis fazia muyto mal et muyto quebranto, et agora andã elles muyto alegres et muy loucãos, et tolliste grãde esforco aos cristaos. [+]
1295 TC 1/ 132 Com̃o a jnfante dona Sancha sacou ao conde Fernan Gonçaluez da priiom [+]
1295 TC 1/ 132 A jnfante dona Sancha, ydo o conde de Normãdia, enuyou logo hũa dona cõ este mãdado ao conde Fernã Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 132 Et pois que a dona ouue contado ao conde com̃o lle a jnfante mandara, tornouse muy agiña cõ o mandado para ella, ca ouuo muy grã doo da lazeyra que sofria o conde. [+]
1295 TC 1/ 134 Ca hũu arçipreste do castelo, ome mao et auol, foy aa caça et, el andando per aquel monte, caerõlle os podengos no rastro do conde et da jnfãte. [+]
1295 TC 1/ 134 Et o arçipreste, com̃o era ome mao et sem mesura, dissolle: - [+]
1295 TC 1/ 134 Et a jnfante, com̃o era dona entenduda, disso ao arçipreste com̃o en arte: - [+]
1295 TC 1/ 134 Mays o prazer tornouxelle en al, por que, coydando logo conprir sua voẽtade et coydando el a outrẽ cofonder, ficou el cofondudo, com̃o ome mao et desarrado. [+]
1295 TC 1/ 134 Et tomarõllj a mua et o açor, et meterõse ao camino et pensarõ d ' andar. [+]
1295 TC 1/ 134 Mays agora leix[a]mos aqui de falar deste auijmento do conde, que ya seu camino, et diremos do acordo que os castelaos ouuerõ sobre ylo buscar. [+]
1295 TC 1/ 136 Os castelaos, estando todos chegados en hũu para auer acordo ontre sy sobre esta priiom do conde, falarõ muyto de com̃o o poderiã sacar et liurar ende. [+]
1295 TC 1/ 136 Et ponamos a sina de Castela en mão daquela ymagem, ca eu uos digo que, se o conde era forte [senor, forte] serao este que nos leuaremos. [+]
1295 TC 1/ 136 Et fazemos muy mal en tardalo tãto, ca muyto meoscabamos y, et a el damos cada dia on[r]a en esta tardança et a nos mao prez; ca semella que el lida cada dia, et nos que nõ sabemos delo parte. [+]
1295 TC 1/ 136 Poys que Nuno Lay ouue dita esta razõ, prougue delo aos castelãos muyto ademays, et outorgarõllj todos que era muy bem quanto elle auya dito, et que era boo acordo. [+]
1295 TC 1/ 136 Et desy meterõsse ao camjno para yr contra Nauarra, et forõ alberga[r] aquel dia çerca d ' Arlãçõ. [+]
1295 TC 1/ 140 Onde uos eu rogo que seiades tã mesurados que roguedes ao conde et que trauedes con el que me de meu padre. [+]
1295 TC 1/ 142 Enpos esto el rey dom Sancho de Leõ enviou seus mandadeyros ao conde Fernã Gonçaluez a dizerlle de com̃o Auderrahme, rey de Cordoua, era entrado en sua terra cõ gram poder de mouros, et que lle rogau[a] muyto que [o] fosse ajudar. [+]
1295 TC 1/ 142 Et desy, a c[a]bo d ' oyto dias, chegou toda sua conpaña ao conde. [+]
1295 TC 1/ 142 Et ouuerõ seu acordo que a terçar dia seyssẽ ao cãpo a lidar cõnos mouros, ca mellor seria ca iazerẽ ençerrados. [+]
1295 TC 1/ 142 A reyna de Leõ queria muy gram mal aos castelãos por que llj matarã seu padre, a dom Sancho, rey de Nauarra, et punaua de buscarlles quanto mal et quanta desonrra podja. [+]
1295 TC 1/ 142 Et quando esto soube foy guarida et [auiuaua] aos [leoneses] que peleiassem con elles. [+]
1295 TC 1/ 142 [Et el rey disse aos mandadeyros], quando ll[o]s demandarõ: - [+]
1295 TC 1/ 142 Os mandadeyros tornarõsse ao conde et disserõlle esta resposta del rey. [+]
1295 TC 1/ 142 Et ao conde prouguellj muyto con elo, por que tãto ya tardando o preyto. [+]
1295 TC 1/ 144 Com̃o el rey dõ Garçia de Nauarra correu a terra ao conde Fernã Gonçaluez [+]
1295 TC 1/ 144 Et quisera leuar a condessa dõna Sancha, se a auer podera per algũa arte; et esto por ffazer mayor desonrra ao conde Fernan Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 145 Tornousse o caualeyro ao conde cõ esta resposta, et cont[a]da sua mandaduria, enuiov logo o conde mandado, per toda terra de Castela, a dizerlles que fossem logo cõ elle caualeyros et peões. [+]
1295 TC 1/ 145 Demays quiso Deus fazer merçee ao conde Fernan Gonçaluez, que nũca o podessem vençer mouros nẽ cristãos (et) en canpo. [+]
1295 TC 1/ 146 Et a cousa que ao senor mays conpre he boo conselleyro, ca muyto ual mays ca o que bem lida, por que ẽno conselleyro iaz bem et mal. [+]
1295 TC 1/ 146 Et o senor asse de consellar muyto ameude, que lle nõ achem os omes en que lle trauar; et pode, per mao conselleyro, tomar tal erro que nũca, por lidar que faça, lo pode desfazer. [+]
1295 TC 1/ 146 Et o boo conselleyro nõ deue d ' auer medo nẽ uergona ao senor, mays dizerlle toda a uerdade et o que entender que he dereyto. [+]
1295 TC 1/ 146 Mays algũus a y que, en lugar de seerẽ conselleyros, som loamineyros, et nõ querem consellar ao senor se nõ o que entendẽ que lle praz, et dizemllj que aquelo he o mellor. [+]
1295 TC 1/ 146 Et estes taes nõ sse podem saluar que culpa nõ am muy grande en esto, ca sse pode per y perder hũu grande ome per mao conselleyro. [+]
1295 TC 1/ 146 Mays o que bem quer consellar ao senor deue primeyro a veer et pensar todo o feycto que he ou [a] que pode rrecudir ata a postremaria, et deue guardar en sy meesmo de nõ seer bandeyro, et nõ sse deue vençer por medo, nẽ por uergõca, nem por amizade, nẽ por grande amor, nẽ outrossy por gram desamor, nẽ por dar, nẽ por prometer, se consello dereyto quer dar a ssenor. [+]
1295 TC 1/ 146 Et amjgos, sobre todo esto a mester que guardedes lealdade; ca, pero que morre a carne, a maldade que o ome faz nõ morre et fica del a seus parentes muy mao herdamento. [+]
1295 TC 1/ 146 Et mays ual de seer morto ou preso que nõ fazer fevcto que depoys aiã aos parentes que retraer. [+]
1295 TC 1/ 146 Et uos sabedes de qual guisa foy o preyto -et cartas a y delo ontre mj̃ et uos - que, se me nõ pagassedes os dineyros ao prazo, que fossem cada dia dobrados. [+]
1295 TC 1/ 150 Senora, nõ fazedes boo recado en uos queixar tãto, ca por uos queixar muyto nõ tem prol ao conde nẽ a uos. [+]
1295 TC 1/ 150 A condessa dõna Sancha leixoos aly estar et foysse para Leom, cõ dous caualeyros soos et nõ mays, et sua esportela ao colo et seu bordom ẽna mão. [+]
1295 TC 1/ 150 Et o conde entõçe confortoa et dissollj que sse [nõ] queixasse, ca a sofrer era todo o que Deus queria dar aos omes, et que tal cousa para rey era et para grandes omes conteçeu. [+]
1295 TC 1/ 150 Et leuãtousse a condessa de muy gram manaa, quando tangiã alos matijs, et vestiu ao conde todolos seus panos dela. [+]
1295 TC 1/ 150 Et, quando chegarõ aa porta, diso a condesa ao porteyro que lle abrisse a porta. [+]
1295 TC 1/ 153 Com̃o el rey dõ Sancho de Leõ enviou seu moordomo ao conde Fernan Gonçaluez fazer paga do seu auer et nõ llo quiso tomar [+]
1295 TC 1/ 153 Quando el rey dom Sancho esto soube, mandou ao seu moordomo tomar muy grande auer et que sse fosse ao conde pagarlle todo aquel auer et que lle dissesse que lle tornasse todo aquello que lle leuara de seu reyno, ca tijna que o nõ deuera penorar d ' atal guisa por tal cousa. [+]
1295 TC 1/ 153 Et o moordomo foy ao conde por pagarlle aquel auer. [+]
1295 TC 1/ 153 Demays teuesse por guarido por elo, por que vija que seya da gram prema, et por que nõ auya de beiiar mão a ome do mudo, se nõ se fosse ao senor da ley; et este he o apostoligo. [+]
1295 TC 1/ 157 Mays pero, ao cabo, ante que sse descobrisse tal atreuemento nẽno cometesse(m) publicamente, entendeu que sse nõ poderia teer contra el rey dõ Sancho de Leõ nẽ defendersse aly. [+]
1295 TC 1/ 157 Et fezelle menagẽ dela, de conoçer aquel senorio a el et aos seus que enpos el veesem et reynassem. [+]
1295 TC 1/ 157 Et nẽgũu dos seus outrosy nõ ouue y quẽ entendesse que aquela [non] era morte natural, nẽ que d ' eruas fosse nẽ doutra poçoya; mays que morte natural fora, que veera a el rey dom Sancho, com̃o vijna aos outros reys et aos altos omes, et que morr[era] daquela guisa. [+]
1295 TC 1/ 160 Com̃o o conde Fernan Gonçaluez poso fora da terra ao conde dõ Vela [+]
1295 TC 1/ 161 Enpos esto que dicto auemos, assy com̃o aveeo(m) segũdo cõta a estoria, que andados tres ãnos do rreynado del rey dom Ramiro -et foy esto ẽna [era] de noueçentos et lxxavij ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en noueçentos et xxxaix ãnos; et a do emperador de Rroma en vj - assy acaeçeu que aquela gente dos nauarros, poys que ouuerõ corruda todo Galiza, et roubada toda a terra, et feycto a sua guisa quanto quiserõ, (et) querendosse ia elles tornar a seus nauios con grandes gaanças et muytos cristãos que leuauã catiuos para sse yr para suas terras, sayu a elles o conde Gõçaluo Sanchez, con gram poder, a prouar se poderia auer delles algũa vingãça do mal que lle fezerã ẽna terra aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 161 Mays agora nos calemos desto et torna a estoria ao conde Fernã Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 163 Et, aly estando el cõ sua moller et cõ seus vassalos, ouue muytas fazendas cõ os mouros et vençeuos; ontre as quaes foy hũa a do Vao de Castaiar. [+]
1295 TC 1/ 163 Et, desque o conde ouue oyda a missa, armousse el et toda sua conpaña, por yr dar fazenda aos mouros, os quaes veerõ de Gormas, que estauã ao Vaao de Castaiar por passar da outra parte. [+]
1295 TC 1/ 163 Et, en tãto, foy o conde auer sua fazenda cõnos mouros ao vaao u elles estauã. [+]
1295 TC 1/ 166 Com̃o o conde de Frãça leuou a moller ao conde Garçia Fernandez [+]
1295 TC 1/ 166 Dõna Sancha, estando ao deytar de seu padre et de sua madrasta, enfingeusse que por amor de seu padre, que queria albergar essa noyte na casa cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 166 Et tomou a dõna Sancha, sua moller et as cabeças delles, et colleusse logo ao camjño, et veeosse quanto [mays] pode para Castela. [+]
1295 TC 1/ 166 Et ao tempo que este [conde] Garçia Fernandez sayu da terra para vingarsse de sua moller, com̃o de suso auedes oydo, leixou ẽna terra dous seus parentes, en que el muyto fiaua, que julgassem os preytos et que gardassẽ todo o seu. [+]
1295 TC 1/ 166 Et [a] hũu [delles] di[ziã] Gil Peres de Baruadiello et ao outro Fernan Perez. [+]
1295 TC 1/ 166 Ao tempo deste conde Garçia Fernandez, seendo el fora da terra en demãda daquella sua moller, ajũtousse gram poder de mouros et entrarom per Castela. [+]
1295 TC 1/ 172 Et ajudauaos muyto a gram neue que iazia y. [+]
1295 TC 1/ 172 Et desy, estando aly, fezo tãto mal aa cristaidade, et tãtas terras lle astragou et quebrãtou, que apremou per força aquelles que o porto tijnã et aynda aos outros das terras, tãto que ouuerõ de uijr a el. [+]
1295 TC 1/ 174 Et durou a guerra dessa uez ontre elles bem dous ãnos, fazendosse todauia muyto mal os hũus aos outros, de guisa que, ante que sse aquella contenda fijnse, morrerõ y muytos ademays, segũdo a estoria conta. [+]
1295 TC 1/ 175 Et ouuerõ vijte fillos, aos que disserõ vijte jnfantes de Salas. [+]
1295 TC 1/ 175 Et cõuidou outrosy todolos de Buruena et aos outros de todo Castela. [+]
1295 TC 1/ 175 Et Gonçaluo Gonçaluez, logo que chegou, foy al[ã]çar ao tauolado, et deu hũu tã gram golpe en el que quebrãtou hũa das tauoas de medeo. [+]
1295 TC 1/ 175 Et deulle hũa tã gram punada ẽno rostro que os dentes et as queixadas lle quebrãtou, de guisa que logo caeu en terra morto, aos pees do caualo. [+]
1295 TC 1/ 175 Et, quando chegou aos vijte jnfantes, alçou arriba o braço con aquel astil que leuaua et deu cõ el hũu tã gram golpe a Gonçaluo Gonçaluez que per Vo lugares lle fez quebrar o sangue. [+]
1295 TC 1/ 187 Com̃o Monõ Salido catou os agoyros et consellou aos vij jnfantes que nõ fosẽ aquel camjno [+]
1295 TC 1/ 187 Et, yndo elles falando hũus con outros, chegarõ a hũu pinal que auya y ẽno camjno, aa entrada do monte, et ouuerõ aues que lle fezerõ muy maos agoyros. [+]
1295 TC 1/ 187 Et, cõ gram pesar que ouue daquellas aues, que lle pareçerõ tã ma[as] et tã contrarias, tornousse aos jnfantes et dissolles: - [+]
1295 TC 1/ 187 Et, se uos queredes quebrãtar estes agoyros, enviade dizer a uossa madre que cubra de panos vijte escanos, et ponaos en meyo do curral, et choreuos y por mortos. [+]
1295 TC 1/ 191 En outro dia leuãtarõsse gram manaa et tãto andarõ en esse dia que chegarõ ao cãpo d ' Almenara. [+]
1295 TC 1/ 191 Dõ Rrodrigo meteusse logo en çiada en hũu lugar, con todos os seus, que y auya encuberto, et mandou aos sobrinos que fossẽ correr o cãpo, et rroubassẽ et acollessem quanto y achassem ante sy et que sse acolless[ẽ] aly cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 191 Et el auya enviado seu mãdado aos mouros que deytassẽ os gaandos fora a paçer et que seyssem elles todos outrosy [a] andar a cada parte per hu quisessẽ. [+]
1295 TC 1/ 191 Moño Salido, qundo o uyu, foysse enpos [el] por veer et oyr o que diria aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 191 A, traydor et ome mao! [+]
1295 TC 1/ 191 Deus che de por ende mao galardom, ca en quanto o mũdo seia falarã desta tua trayçõ. [+]
1295 TC 1/ 191 Et, logo que esto ouue dicto, de[u] das esporas ao caualo et foy ferir ẽnos mouros tã de rrigeo que matou et derribou hũa gram parte delles. [+]
1295 TC 1/ 195 Et elles tornarõsse entõ mao seu grado, segundo diz a estoria, ca bem vijã que trayçõ andaua y. [+]
1295 TC 1/ 195 Viara et Galue disserõ entõ aos jnfantes: [+]
1295 TC 1/ 195 Mays, poys assi sse para este feycto, tornaruos emos ao cãpo donde uos adussemos; ca bem ueedes uos que nõ podemos nos y mays fazer. [+]
1295 TC 1/ 199 Almãçor mãdou entõ que o sacassem et foy cõ el ao paaço hu estauã as cabeças ẽna sauaa. [+]
1295 TC 1/ 203 Com̃o el rey dom Bermudo fezo lãçar o touro ao arçebispo de Sanctiago [+]
1295 TC 1/ 203 Et disserõllj que auya el prometudo aos mouros que rreçeberia el a ley de Mahomat et que lles daria toda a terra de Galiza. [+]
1295 TC 1/ 203 Et dissolles o arçebispo que ante queria veer primeyramente o rrey dos rreys, que era San Saluador, que salua aos rreys et aos outros omes todos, que aquel era seu senor delles. [+]
1295 TC 1/ 203 Et el rey, quando llo diserõ que vijna o arçebispo, mandou aos mõteyros que asanassem o touro et, quando chegasse(m) o arçebispo et elles (que) teuessem o touro bem sanado, que o leixassem yr ao arçebispo. [+]
1295 TC 1/ 203 Et este fezo loor a Deus et deullj graças cõnos outros cristãos pola merçee que ali fezera ao arçebispo et por aquel miragre que ali fezera sobre el. [+]
1295 TC 1/ 203 Quando el rey dõ Bermudo uio aquel miragre tã grande, foy muy espãtado et disso que queria fazer enmenda ao arçebispo, et enviou por el. [+]
1295 TC 1/ 203 Et desy, outro dia de Pascoa, sayu ende et meteusse ao camjno cõ seus clerigos, et foysse sua uya. [+]
1295 TC 1/ 207 Et este nume se fezo el chamar por que vençeu muytas vezes muytas batallas et defendera a ssy meesmo et aos seus muy esforçadamente. [+]
1295 TC 1/ 207 Et assy sabia afaagar et auer os cristãos que semellaua que mellor lles queria que aos mouros; et amaua ia aos seus tãto que todos se traballauã, quanto mays podiam, en fazerllj seruiço. [+]
1295 TC 1/ 207 Mays Almãçor, com̃o era ome muy esforçado et de gram curaçõ, quando uio aos seus vençudos et fugir tã malamente, deu en terra cõ hũu soonbreyro que tragia ẽna cabeça en lugar de corõa, segũdo que os rreys mouros o aviã estõ en custume de trager soonbreyro d ' ouro por corõa. [+]
1295 TC 1/ 207 Et esto de tomar aquel soonbreyro et dar cõ el en terra faziao el por sinal que auya muy gram querela dos seus quando nõ vençiã. [+]
1295 TC 1/ 207 Os cidadãos de Leõ et d ' Astorga, [temendo] que ao outro ãno d ' adeante que uerria Almãçor cõ sua oste sobre elles, tomarõ os corpos d[os] rey[s] que erã enterrados en Leõ et en Astorga, cõ o corpo de Sam Paayo, et leuarõnos a Asturas, et enterrarõnos en Ovedo, ena jgleia de Sancta Maria. [+]
1295 TC 1/ 211 Andados Vco ãnos do rreynado del rrey dom Bermudo -et foy esto ẽna era [de mil] et quatro ãnos - assy aveẽo que Almãçor tijna çercada a çidade de Leõ et, conbatẽdoa todauia, quebrãtou o m(o)uro da porta de contra ouçiente, et ao quarto dia depoys (que) quebrantou o muro de çerca a porta de meyodia. [+]
1295 TC 1/ 212 Andados vijte ãnos do rreynado del rey dõ Bermudo -et foy esto ẽna era de mil et vj ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en IX çentos et lxaviijto ãnos - -, en este ãno Mudarra Gonçaluez, fillo daquella moura, poys que ouue X ãnos conpridos de quando naçera, fezoo Almãçor caualeyro; ca, assy com̃o conta a estoria, amauao muyto, ca era seu parente, et por que o vija esforçado et de boos custumes en todo, pero que era muy nino. [+]
1295 TC 1/ 222 Et desy tornou el rey ao bispo onrradamente a seu bispado. [+]
1295 TC 1/ 225 Et foy ome mao et trauesso en quanto el durou ẽno reynado. [+]
1295 TC 1/ 225 Et desy, por fazer sua encuberta, matou Mahomad a hũu cristão que auya y, que sse semellaua todo cõ Ysem, et demostrouo aos vellos et a todolos outros mouros da çidade. [+]
1295 TC 1/ 228 Et hũu dia caualgou Mahomad fora da vila cõ sua caualaria et forõ este Ysem Arrasit et os outros mouros de Cordoua que tĩjnã cõ el [ao] al[c]aç[er], et matarõ muytos dos outros traydores que forã cõ Mahomad en aquel feycto de prender a Ysem, seu rrey, et queymarõ y peça das portas d ' Almançor. [+]
1295 TC 1/ 229 Entõ os cristãos derõ grande auer aos mouros porlo corpo del, et leuarõno a enterrar ao moesteyro de San Pero de Cardena. [+]
1295 TC 1/ 229 Et ela tijnao muy gordo et muy fremoso de saluados, mays nõ de çeuada. [+]
1295 TC 1/ 230 Et, asy com̃o conta a estoria, foy este dõ Sancho piadoso et sisudo et dereytureyro et muyto ardido et atreuudo et muy enderẽçado, assy que os nobres poiou a mayor nobreza, et aos meores mĩgou a grã seruidũe en que erã, segũdo que agora diremos. [+]
1295 TC 1/ 230 Et deu franqueza aos caualeyros que non peytassẽ nẽ fossẽ en oste sen soldadas; ca, dant[e] do conde dõ Sancho, peytauã os caualeyros, et aujã d ' ir cõ o ssenor du os auja mester. [+]
1295 TC 1/ 230 Et dali ueẽ os monteyros de Espinosa, que guardã aos rrex de Castella. [+]
1295 TC 1/ 230 Et, quando a madre quiso dar ao conde aquel viño a beuer, rrogou elle a sua madre que beuesse ela primeyro. [+]
1295 TC 1/ 232 Et tãto mal fez logo entonce aos mouros daquella uez que bẽ ata Cordoua chegou, queimãdo et astragãdo as terras; et nõ quedou ata que ali chegou et fezo aquello; et nõ queria quedar aynda d ' ir adeãte, ata que preiteiarõ cõ el [el] rrey de Toledo et el rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 233 Et entrarõ os cristãos ao arraualde de Cordoua et matarõ y muytos mouros, et catiuarõ muytos, et leuarõ ende grandes rroubas, et destroyrõ todo [o] al. [+]
1295 TC 1/ 233 Et por que Çuleyma ouuo medo que uerria aos cristãos algũu perigoo de tal feyto com̃o aquel mouro pensara et llj dissera, deullis muy grandes aueres et mandoos que se fossem. [+]
1295 TC 1/ 236 Et ontre os cristãos avia dous altos omes [de] que [a] h[ũu] diziã por nume Armengãdo et ao outro Bermudo. [+]
1295 TC 1/ 236 Os de Cordoua, nõ auendo aynda oluidado o seu mao custume da traiçõ, escusarõsellj cõ hũas rrazões frias, esto he que nõ ualiã nada. [+]
1295 TC 1/ 239 Este conde, [en]tendẽdo o escandalo et o mal que poderia uĩjr depoys por aquello que el rrey mãdaua tomar todo o que os berberis auiã ena çibdad[e], et da outra parte por que era el esquiuo et muy errado contra os moradores do lugar, et sobre esto mayormente aynda por que oyra dizer a hũu mouro que, assi com̃o os de Cordoua matarã et destruyrã aos mouros berberis, que assi sse traballariã de matar, se podessẽ, a el [et a]os cristãos que erã con el, (et) disso al rrey que sse queria yr para sua terra, poys el auja conprido o tempo que posera con el de o seruir. [+]
1295 TC 1/ 239 Et os alaraues que forã a Zetiua matar aos de Çuleyma, que ficarã y com̃o dissemos ia, quando virõ o mal et o astragamento que os berberis andauã fazendo pela terra ena Andaluzia, ouuerõ seu cõsello de matar Mahomad Almohadj et tornar eno senorio a Ysem, que fora ia outra uez seu rrey. [+]
1295 TC 1/ 239 Et d[es]i [hũu] dia de hũa sua festa dos mouros -et esta festa era a sua pascoa - (et) enviarõ elles seus omes ao alcaçer que prendessẽ aquel Mahomad Almohadj. [+]
1295 TC 1/ 241 Et mãdou dizer aos moradores da terra que esteuessẽ apparellados et perçebudos para caualgar, logo que oyssem appelido. [+]
1295 TC 1/ 241 Os çibdadaos de Cordoua, quando este perigoo tã grande uirõ, forõ a Jseem, et disserõlle que seyse et ouuesse sua batalla cõ elles et os deitasse da terra, ca muyto erã en grã perigoo pollo que elles faziã, et nõno podiã ia sofrer, et que a sua paçiẽçia del (del) que o sofria muyto era danosa. [+]
1295 TC 1/ 241 Et, por que sabia el ia a couardia que auia enos de Cordoua, fazia el semellãça que enuiaua seus mãdadeyros aos barbaris, [et dizialles] que sse nõ queixassẽ, ca bẽ cuydaua el que os tornaria el su seu senorio. [+]
1295 TC 1/ 241 Sabias que aquelles que som de tua linagẽ enuyarõ dizer a Çuleyma et aos barbaris que sse ueessem para Cordoua, et que elles lle guysairiã com̃o o fezessẽ ende senor. [+]
1295 TC 1/ 244 Com̃o Ysẽ sacou sua oste contra os berberis et deu seys castellos ao conde dõ Sancho que o veese ajudar [+]
1295 TC 1/ 244 Et todoslos que o assy uijã yr apressurado por batalla, marauill[au]ãse ende muyto por aquillo, ca sempre o virã iazer ençerrado en seu alcaçer, et que enviaua todoslos mays dos dias seus mandadeyros aos berberis prometerllj muy grandes dões et muyto algo, se llj quisesẽ obedeeçer seu senorio. Çuleyma, en hũu cõ os berberis que erã cõ el, enviauã cada dia dizer a Ysem que llis peytasse et llis desse de seu auer dõde elles fossem pagados, senõ que se nõ partiriã de fazerllj mal. [+]
1295 TC 1/ 244 O conde, quando este mandado oyo que lle chegou, prouguellj muyto, pero deytoo en uagar et nõ quiso dar resposta aos mandadeyros tã agina, nẽ ante que nõ fezes[e] saber esta rrazõ a Ysem, rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 244 Et sen esto caeu entõ hũa gran tẽpestade que auẽo aos mays delles, que por esta rrazõ fogiã todolos que podiã et alcauãsse aas serras. [+]
1295 TC 1/ 244 Entõ Alhagib Alhameri, de que disemos ia, enviou suas cartas en puridade a Çulleyma et aos berberis, com̃o sse queria yr a elles cõ todo seu auer. [+]
1295 TC 1/ 244 Et, por que os berberis auiã toda a terra destroyda por seus maos feytos et suas correduras que fezerã y, por que se ouuera d ' ermar a terra dos lauradores, de cuio lauor vĩjna auondo de pã, (et) erã tã bẽ os de dentro com̃o os de fora en gran coyta et en grande ang[u]stura de fame et en gran lazeyra. [+]
1295 TC 1/ 247 Entõçe Çuleyma enuiou dizer aos de dentro que lle dessem a vila, mays os de dentro nõno quiserõ fazer. [+]
1295 TC 1/ 247 [Outrossi Çuleyma], poys que ouue gaanada a çibdade, foy ao alcaçer et tomoo et apoderouse del. [+]
1295 TC 1/ 251 Ayrã enviou logo dizer aos de Grãada et de Murça et de todalas outras uilas derredor que fossẽ a Malega a obedeeçerllj et fazerllj vassalagẽ a Alj que era y alçado por rrey. [+]
1295 TC 1/ 251 Mays Hayrã, temendosse de Helj, que pela uentura llj querria poer achaque mao en algũa cousa, tornousse para Almaria et a Ecyia et a Grãada. [+]
1295 TC 1/ 251 Mays, logo que o soubo Haly, veẽo contra Hayrã et segudoo do castello et de lugar en lugar, fazendollj mal a el et aos seus. [+]
1295 TC 1/ 251 Et os caualeyros d ' Ali, que estauã fora atendendoo, quando virõ que assy tardaua, entrarõ a el ao baño et, quando o acharõ morto et a cabeça quebrãtada per muytos lugares marauillarõse muyto que[n] fora o que tal cousa ousara fazer. [+]
1295 TC 1/ 251 Entõçe o concello da çibdade, poys que sse fezo o rroydo daquel ffeyto, acolleronse ao alcaçer et guardarõno muy bẽ ata que ouuerõ seu acordo de enviar por hũu seu yrmão que auja nume Tacim, que moraua en Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 254 Abderrahmẽ, quando uiu que tãtas bõas andãças lle creçiã, começou de amar et de onrrar aos concellos todos das cibdades que o rreceberã por senor. [+]
1295 TC 1/ 258 Et hũu dia, estando Caçim ena mesquita cõ os berberis en oraçõ, oyrõ muy grãdes uozes, com̃o de reuolta que sse leuãtara ena villa; et assi era, ca os cibdadaos, nõ podendo ia sofrer tanto mal, alçauãse et tijnã ia tomadas todallas fortellezas da villa. [+]
1295 TC 1/ 258 Mais assi foy que logo, quando Caçĩ. . . aos outros. [+]
1295 TC 1/ 260 Et por esta rrazõ fazia pesar a muytos que llo nõ mereciã, et tomauallj todos seus bees et dauao[s] aos berberis. [+]
1295 TC 1/ 262 Andados xxvij anos do rreynado del rrey dom Affonso -et foy [esto] ena era de mĩl et xlaiij anos; et andaua o ano da encarnacõ en mil et Vo; et o enperio de Enrrique, enperador de Rroma, en IX -, este rrey dom Affonso, auẽdo grã sabor de fazer mal aos mouros, sacou sua oste muy grande et foy çercar a Viseu, que e en Portugal, que era aynda dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 264 Enpus esto deceu a morar aos chaos de Nauarra, et alli uẽçeu muytas lides que ouue cõ mouros, de guysa que, por os seus feitos grandes et estranos muyto mereceu auer senorio. [+]
1295 TC 1/ 265 Et aquel seu ayo, ome d ' alta guysa, que o criara, com̃o era omẽ nobre et poderoso et sisudo, consellauao senpre que punasse en fazer grandes feitos. [+]
1295 TC 1/ 265 Et ajudauao el en elo quanto podia, a guysa d ' ome leal. [+]
1295 TC 1/ 265 Et este rrey dõ Sancho moraua ẽna terra que chamã Cãtabria, et guerreaua dalj cõ mouros, et quebrãtauaos muy de rrigeo. [+]
1295 TC 1/ 265 Et ao fillo disserõ dom Garçia, o Temeroso, et as fillas, a hũa dona Sancha, et a outra dona Orraca, et a terçeira dona Maria, et a quarta dona Velasquita. [+]
1295 TC 1/ 265 Et, quando aquelo oyo, pesoulle muy de curaçõ et, cõ o gram pesar que ouuo do maltraiemento da terra et dos cristãos, meteuse a grã perigoo de passar os portos, que iaziã cheos de muy grandes neues, por yr aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 265 Et por amor de meter coraçõ a sua gente, que lidassem de rrigeo et dessem guerra aos mouros, aas uezes entraua enas lides de caualo et aas uezes de pee cõ os peoes. [+]
1295 TC 1/ 268 Por que, quando oya dizer algũa cousa de feycto d ' armas ou dalgũu perigoo de mouros que ueesse ou que ouuesse d ' entrar en batalla, tremia todo ao começo. [+]
1295 TC 1/ 269 Et esses altos omes de Castella acordarõ d ' enuyala pedyr a este rrey dom Bermudo de Leõ, que lla desse por moller para o jnfante Garçia, o conde, et outorgasse ao conde que erdasse cõ ella todollos dereitos que deuesse a auer. [+]
1295 TC 1/ 269 Depois foy ao jnfante dom Garçia et beyioullj a mão, et rrecebeuo por senor et entregoo desse castello de Moçõ. [+]
1295 TC 1/ 271 Et Rruy Uela et Diego Uela, fillos do conde dom Vela, quando o souberõ, sayrõ a el et receberõno muy bẽ, et beyiarõlle a mao, assi com̃o e costume en España, et tornarõse seus vassalos. [+]
1295 TC 1/ 271 Et o jnfante outorgoulles a terra entõçe, et elles beyiarõlle a mao outra uez. [+]
1295 TC 1/ 271 Et en todo esto sayrõ aquell[e]s fillos do conde dom Uela do paaço, et ouuerõ y seu consello mao et falso et de traiçõ com̃o matassẽ o jnfante. [+]
1295 TC 1/ 271 Et, pois que elles ouuerõ morto o jnfante, meterõ mão pellos outros que erã vassalos et amjgos do jnfante, et matarõ y muytos delles, tã bẽ dos castelaos com̃o dos leoneses que llj vijnã en acorro. [+]
1295 TC 1/ 271 Mays, [pero] que assi foy com̃o o arcebispo dõ Rrodrigo et dom Lucas contã en seu latĩ, diz aqui eno castelaao a estoria do rromãco do jnfante Garçia doutra maneyra, et conta en esta guysa: [+]
1295 TC 1/ 271 Os condes, quando virõ o jnfãte estar ena rrua, forõ para el, os ueabros nas maos, para matalo; mais deitarõ as maos en el et leuarõno mal et desonrradamente ata o traedor do conde Rruy Uela, que era seu padrino com̃o dissemos. [+]
1295 TC 1/ 271 O conde ouue entõ del doo, et disso aos outros que nõ era bẽ de matarlo assi; mays que seria mellor de tomar aquello que lles daua, et a el que o deitassẽ da terra. [+]
1295 TC 1/ 271 Et el rrey dom Sancho de Nauarra, que ueera cõ o jnfante Garçia, com̃o e dicto, pousaua fora da cidade et, quando o oyu, mãdou armar toda sua cõpana, et uẽo ata as portas da villa et achouas çarradas, et uiu que nõ podia acorrer ao jnfante; et disse que llo dessẽ ia sequer morto. [+]
1295 TC 1/ 271 Et leuarõno ao moesteyro de Onỹa et enterrarono y açerca de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 275 Mays o conde Fernã Guterrez, que tijna o castelo, quando os viu et soubo o que aujã feyto et en que guysa vijnã, seyu a elles mao seu grado et omillouselles et conuidoos para [a] cẽa. [+]
1295 TC 1/ 275 Os rreys çercarõ entõ aos outros condes et queimaronos y logo, dandolles ante grandes penas, com̃o a traedores que matarã seu senor. [+]
1295 TC 1/ 275 Et, pois que ouuerõ feito este esposamento, disso a jnfante dona Sancha contra el rrey dom Sancho que, se a nõ vingasse do traedor Ffernã Laynes, que fora ena morte do jnfãte Garçia et dera a ella hũa palmada ena cara et a messara dos cabelos, que nũca o seu corpo chegaria ao do jnfante dom Fernando, seu fillo. [+]
1295 TC 1/ 275 Et acharono et prenderõno et adusserono aa jnfante dona Sancha, et meterõllo enas maos, dizẽdolle que ella fezesse del o que quisesse et a justiça que ella teuesse por bem. [+]
1295 TC 1/ 275 Et fezea en esta maneira: tomou hũu cuytello en sua mão ella meesma et talloulle logo as maos cõ que el ferira ao jnfante et ella meesma, et dessi talloulle os pees con que andara en aquel feyto; depois sacoulle a lẽgoa con que falara a traiçõ. [+]
1295 TC 1/ 275 Et, desque o ouue parado atal, mãdou aduzer logo hũa azemela et poello en ella, et leualo per quantas villas et mercados auja en Castella [et] en terra de Leõ, u el fezera aquella traiçõ, dizẽdo et pregoando cada lugar que, pola morte que Fernã Laynes bastecera ao jnfante Garçia et fora el en ella, padeçia elle aquello. [+]
1295 TC 1/ 277 Et, por que seu padre, el rrey dom Garçia, fora fillo del rrey dom Sancho Auarca, o que gaanara aquel ducado et o ajũtara ao rrejno de Nauarra; ca foy aquel rrey dom Sancho de Nauarra muy grã guerreiro contra os mouros, et gaanou delles muytas terras et acreçẽtou o rreyno de Nauarra et eno condado de Castella. [+]
1295 TC 1/ 277 Dõ Garçia, o mayor fillo deste rrey dom Sancho, que depois da morte, de seu padre rreynou en Nauarra, (et) ouuo dous fillos, et a [cada] hũu delles chamarõ dom Sancho: o mayor rreynou en Nauarra, et matarõno en Pena Leon; et ao outro matarõno en Rroda a trayçõ. [+]
1295 TC 1/ 277 Et ouuo em ella dous fillos: et a hũu disserom dom Sancho, que foy rrey depoys, o que estaua eno castello de Todella, de guysa que sse nõ leixaua ueer, senõ a muy poucos dos de sua casa; ao outro fillo disserõ dom Ffernãdo. [+]
1295 TC 1/ 277 Et gaanou hy muytos logares que tijnam os mouros entonçe et deuos aos cristaos et meteuos en seu poder. [+]
1295 TC 1/ 281 A rreyna mesurou en ello et teuo que poderia seer aquillo que o caualleyro dizia, et nõ deu o caualo ao fillo. [+]
1295 TC 1/ 281 Mays o jnfant[e] dõ Fernando nõ se pagaua de seer en tal razõ de tal miscra contra sua madre, et disso ao yrmão que el nõ seria en tal miscra contra sua madre, mays que consentiria quequer que el dissese et que se calaria. [+]
1295 TC 1/ 281 Et assy ffoy, ca aquel rrey dõ Sancho, quando partiu o rreyno aos fillos, por tal que nõ entrasse ontre elles discordia nẽ sse guisasse aos mouros per y de poderẽ mays ca elles, teue por bẽ de dar a dõ Garçia, que era fillo mayor, o rreyno de Nauarra cõ o cõdado de Cantabria, et a dõ Fernando o de Castella, et a dõ Rramjro, o que ouuera en barregãa, deullj Arangõ, que era com̃o lugar apartado disto al, por amor que nõ ouuesse cõtenda cõ seus yrmãos. [+]
1295 TC 1/ 285 Et el rrey dõ Pedro, quando aquelles mouros vio uĩjr contra el, fezo leuar o corpo del rrey seu padre ao moesteyro de San Vitor martir, que he en Mõt[e] Arãgõ, et enterrarõno y -depoys [a] tempo foy leuado a San Iohan da Pena - et el rrey rogou aos frayres et fezollis [algo] que o(s) metessem en suas orações. [+]
1295 TC 1/ 285 Este rrey ouuo dous yrmaos: a dõ Affonso, de que contaremos adeãt[e] et a dõ Ramiro, o que foy mũge et clerigo de missa eno moesteyro de San Ponz de Cõmeras. [+]
1295 TC 1/ 287 Et, quando ouue de morrer cõtoullj sua fazenda toda en confessõ et rrogoullj que por amor de Deus que o metesse en auito de Çistel, en que prometera de morrer, et que o leuassẽ ao moesteyro de Poblete. [+]
1295 TC 1/ 288 Et, quando chegarõ aas portas do paaço desse dõ Pero, mãdou el aos porteyros que lli [nõ] abrissẽ a porta. [+]
1295 TC 1/ 288 Et deu el entõ ao enperador por esto Soyra en dom, que fosse do rreyno de Castella, ca ante d ' Arãgõ era. [+]
1295 TC 1/ 288 Depoys disto tornouse esse rrey dõ Rramiro aa mõgia, et dalj adeãt[e] cãtaua cada dia missa ao poboo, et os dineyros que llj dauã deytauaos eno çapato. [+]
1295 TC 1/ 294 Et cõ muy grã sabor que auja de dar dõ, u quer que el podesse sacar auer enprestado ou en qualquer guisa que o el auer podesse, partiao logo de boament[e] con todos. [+]
1295 TC 1/ 296 Este dõ Pedro d ' Arangõ en sua uida ouuera dado seu fillo dõ James a criar ao conde dõ Simõ de Monfort, et esposoo cõ sua filla. [+]
1295 TC 1/ 296 Este gãanou cõ muy grande aguça, a sua custa meesma, ordinamento ao bispo de Segobia, o que nõ auj[a] ante daquella guisa. [+]
1295 TC 1/ 296 Et aynda cõ todo esto aquel rrey dõ James, nobre uençedor, por tal que nõ ficasse cousa ena terra, et que seu fillo reynasse en paz et que nõ ouuesse traballo nẽhũu, correo logo de cabo toda a terra et rrouboa, et tãto a quebrantou et cõbateu aos lugares, per guerras et per mortes que fazia en elles, que xi llj derõ castelos et villas et todoslos outros lugares que de Ualẽça erã. [+]
1295 TC 1/ 299 Et fezo y hũa jgleia grande sobre a coua, et estabeleçeu y obispo et fezo a çibdade (et o) bispado et deoa ao bispo et aa jgleia en donadio toda aquella nobre çidade, cõ todos seus termjnos et cõ todo seu senorio, et que sempre fosse liure de todo senorio et de toda prema. [+]
1295 TC 1/ 300 Et esto foy aos IXe anos do rreynado del rrey dõ Bermudo, ena era de mĩll et Lij ãnos. [+]
1295 TC 1/ 300 Et, quando chegou açerca de Panpelona, et soubo com̃o seu yrmao dõ Rramiro era ia rrey d ' Arangõ depoys de seu padre, assi como o el ordenara, com̃o auemos dito suso ante desto, et lle fazia este don Rramiro muyta soberua; et demays que llj uẽera çercar Tofalla cõ grande oste, et aynda que o ameaçaua que lle daria lide campal. [+]
1295 TC 1/ 307 Este rey dõ Fernãdo, depoys que ouue acabado todos estes traballos, confirmou a ley gotiga, que llis os reys godos deron, et enadeu outras que convĩjnã aos poboos, et mandou que fossem guardadas per todos seus reynos. [+]
1295 TC 1/ 308 Layn Caluo casou cõ dona Tareyia Nunez, filla de Nuno Resuera, et ouuo en ela quatro fillos: et a hũu disserõ Fernã Lanes, et deste veẽ os de Biscaya; et ao outro Layn Laynes, de que ueẽ os de Mendoça; et ao outro Rroy Laynes, de que ueẽ os de Castro; et ao mellor disserõ Diego Laynes, de que uẽ Rrodrigo de Biuar. [+]
1295 TC 1/ 308 Et ao tẽpo do enqueeçer naçeu primeyro o fillo do caualeyro, et babtizarono et poseronllj nume Fernã Diaz. [+]
1295 TC 1/ 308 Et ao tempo que ouue d ' escoller o potro entrou eno curral, et leixou sayr muytas boas egoas con seus potros et nõ tomou ende nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 311 Rrodrigo quando uio as cartas del rrey seu senor, prouguellj muyto cõ elas et disso aos mandadeyros que de grado queria conprir [a] uoẽtade del rrey et ir logo a seu mãdado. [+]
1295 TC 1/ 311 Et el rrey sayo a rreçebelo muy bẽ et muyto onradamente, et pesou muyto aos condes. [+]
1295 TC 1/ 311 Et amauao muyto en seu curaçõ por que se paraua bẽ a ẽparar a terra dos mouros et que era bem mandado. [+]
1295 TC 1/ 312 Andados dous anos del rreynado del rrey don Fernãdo, que foy ena era de mil et çĩquaẽta et çĩco anos, auendo el rrey as andãças boas que uos disemos, o diaboo, a que pesa do que he seruiço de Deus et do bẽ que Deus da ao home, traballouse muyto por meter mal et andar buliço et mal desaguisado; et guisou com̃o metese mal ontre el rrey don Garçia et el rrey don Fernãdo, seu yrmão. [+]
1295 TC 1/ 314 Et Rrodrigo logo meteuse ao camjno et leuou consigo XX caualeyros. [+]
1295 TC 1/ 314 Et, polo bẽ que me tu polo seu amor fezisti, outorgati Deus hũu gran dõ: que, quando o bafo que ante sonasti te uẽer, que todalas cousas que começares en lides ou en outras cousas que todalas acabaras conpridamente; asi que a tua onra creçera mays cada dia et seras temudo et reçeado dos mouros et dos cristaos, et os eemigos nõ tj poderã enpeeçer; et moreras morte onrada en tua casa; et nũca seras uençudo, ante seras sempre uencedor, ca ti outorgou Deus sua bẽeyçõ cõ tãto et fays sempre bẽ. [+]
1295 TC 1/ 314 Mays agora leixa a estoria a falar del por contar com̃o os reys forõ ao prazo a que auja de seer a lide. [+]
1295 TC 1/ 316 Et, en quanto o estauã armando, chegou Rrodrigo ao prazo. [+]
1295 TC 1/ 316 Destas parauoas pes[o]u muyto a Rrodrigo et diso a dõ Martin Gonçaluez: -Sodes bõo caualeyro, mays estas parauoas nõ sõ para aqui, ca este preito pelas maos o deuemos a li[ur]ar ca nõ per parauoas uãas, et todo o poder este en Deus et de ende a onra a quẽ quiser et a quẽ entender que sera mays seu seruiço. [+]
1295 TC 1/ 316 Et Rrodrigo deçeu a elle et matoo; et, desque o ouue morto, demandou aos fiees se auja y mays de fazer polo dereyto de Calaforra. [+]
1295 TC 1/ 319 Et envioullj seus mandadeyros con que llj enviou dizer que llj fazia muy sen guisa en llj entrar asi pelo rreyno, et seendo seu yrmao; pero que lli queria sofrer o que auia feyto et queria auer paz cõ elle, com̃o cõ yrmão; et que llj sayse da terra, ca bem sabia el que el que llo uedar[i]a, se quisese, et que nõ llj fezese y mays mal, nẽ quisese que ouuese morte ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 319 Et ao ayo pesoullj muyto et disollj cõ muy grã saña: -Morreras en esta batalla auiltadamente, ben o entendo. [+]
1295 TC 1/ 319 Et desi, quando as azes forõ paradas, aquel caualeyro, ayo del rrey, deytou o escudo et a loriga et a chapellina et todaslas outras armas, senõ a espada et a lãça que leuou, et asi entrou pelas azes dos castellaos, et morreu logo por nõ ueer a morte de seu senor, el rey, et o astragamento da sua gente. [+]
1295 TC 1/ 319 Et, poys que foy morto el rrey dõ Garçia et foy sua oste uençuda, foy el rrey dom Fernando muyto alegre, pero foy mouudo cõ piedat et mandou aos seus que nõ fezessem mays mal aos cristãos, mays que sse uingasem dos (dos) mouros. [+]
1295 TC 1/ 323 Entõ mandou el rrey que pregassẽ tauoas enos escudos, por que as seetas nõ llj fezesẽ mal aos que conbatessem. [+]
1295 TC 1/ 325 Et, estando ena jgleia de Sãtiago fazẽdo sua vegia, cõ grãde deuoçõ, oyu dizer aos rromeus et aos da vila que Sãtiago que pareçia ẽnas fazendas en ajuda dos cristãos contra os mouros. [+]
1295 TC 1/ 325 Et por mereçemento de sua bondade amauao muyto este Abondala, por que fora muy guerreyro et destroydor d[os] cristiãos que morauã en Biamia et en terra de Portugal. [+]
1295 TC 1/ 325 Pero diz aqui don Lucas de Tuy que en outro tẽpo, quando este Abandola, rrey dos mouros, ganara Portugal, que catiuara este don Sisnando cõ outros muytos roubos que fezo; et, por que era tam boo aos mouros contra os cristiãos, que o tijnã os alaraues com̃o por rrey, asi que nõ (que) faziam cousa nẽhũa sem seu mãdado. [+]
1295 TC 1/ 325 Et era por elo muy preçado, et era om̃e de grãdes consellos et boos et fezo muyto bem et muyto dãno aos mouros ata o dia da sua morte. [+]
1295 TC 1/ 328 Et fezo guerra aos mouros et quanto mal lles pode fazer. [+]
1295 TC 1/ 329 Golomas et Uao del Rrey et Aguillera, et Berllãga et Lla Rriba de Sam Iuste et Santa Mora et Gormazes et moytas atalayas que y auia estõçe. [+]
1295 TC 1/ 329 Et deribouas todas, por que erã por elas descubertos os cristiãos, quando yuã fazer mal aos mouros, et estauã sobre o monte Parã, que es sobre o rio de Sagre; et outras fortelezas que auia ẽno uale de Ualoys, derredor de Taraçena fasta Medinaçẽlle. [+]
1295 TC 1/ 333 Et enviou cõ elles o conde dõ Moño et outros dous ricos omes, que diziã a hũu dom Fernãdo et ao outro dom Gonçaluo. [+]
1295 TC 1/ 335 Et, desque ouuerõ estado en oraçõ asi tres dias, appareçeulles o conffesor Sancto Ysidro aos bispos, aly hu estauã en oraçõ, et dissolles: - [+]
1295 TC 1/ 335 Et elles gradeçerõ muyto a Deus a merçee que lles fazia et pedirõ por merçee ao santo cõfesor que lles mostrase sua supultura. [+]
1295 TC 1/ 337 Capitolo de com̃o o enperador se querelou ao papa del rey dõ Fernãdo, que lli non queria conoçer senorio [+]
1295 TC 1/ 337 Et o papa enviou amoestar al rrey que conoçese senorio ao emperador, senõ que enviaria cruzada sobre el. [+]
1295 TC 1/ 337 Et elles, veendo o muy grã poder da jgleia et outr[o]sy o muy grã dãno de Castella et Leõ, sse fosem tribu[t]arios, nõ sabiã que lle cõsellasem; pero en cabo cõsellarõlle que fose obedient[e] ao mandamento do papa. [+]
1295 TC 1/ 339 Conta a estoria que el rrey dom Fernando mandou fazer suas cartas en que enviaua pedir por merçede ao papa que sse nõ quisesse mouer contra elle ssem rrazõ, ca España fora conquerida polos que morauã en ela, et por muyto sangue que fora y uertudo de s[eu]s anteçessores, et que nõ forã tribu[t]arios nũca, nẽno seriam per nẽhũa maneyra, ante todos y morreriã. [+]
1295 TC 1/ 339 Et enviou outrosy suas cartas ao emperador et aos outros rreys, en que lle dizia que bem sabiã elles que lle demãdauã torto et grãde escatima, nõ auendo contra elle jurdiçõ nẽhũa nẽ demãda de dereyto, et que lle rrogaua que lle leixas[ẽ] fazer sua guerra aos eemigos da fe; se nõ, se al queri[ã] contra elle, que lles tornau[a] amjzade et que os desafiaua et que ala du todos estauã gelo yria dar et os yria veer. [+]
1295 TC 1/ 339 Mays o Çide meteu mão a queymar et astragar et rroubar quanto achaua de todos aquelles que lle nõ queriã vender, et aos que lla tragiã nõ lles fazi[a] mal nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 339 Et o conde pedio por merçee ao Çide que o soltase et que lle daria hũa filla muy fremosa que auia. [+]
1295 TC 1/ 339 Et yam soando as nouas ao grã conçello das b[rauez]as que fazia o Çide, et com̃o todos sabiã que era uençedor das fazendas nõ se sabiã consellar. [+]
1295 TC 1/ 339 Et pedirõ por merçee ao papa que lle enviase mandar que se tornase, que nõ queri[ã] seu tributo. [+]
1295 TC 1/ 339 Et elles consellarõ[ll]e que enviase ala dous omes boos que disesem ao papa que enviase y hũu cardeal, cõ seu poder, com̃o firmase cõ el rrey este preyto: que nũca ia mays fose mouydo contra el rrey d ' España sem muy grã peça çerta. [+]
1295 TC 1/ 339 Et, quando chegarõ ao papa, derõlle as cartas et foy muy espantado. [+]
1295 TC 1/ 343 Et mandou logo chamar o bispo et aos mayores da jgleia et posolles logo renda çerta de que os calçase. [+]
1295 TC 1/ 343 Et yase ao m[o]esteyro de San Fagũdo. [+]
1295 TC 1/ 343 Et, desque oyo as oras, pregũtou ao abbade que tijna de comer, et asantars ' ya ẽno refertoyro cõ elle et cõnos outros mõges, et comeri[a] quequer que lle dese. [+]
1295 TC 1/ 343 Et enviou logo por hũa copa en que soya beuer et en que estauã muytas pedras preçiosas, et deua ao abbade en peyto do vaso; et deulle mays, para cada ãno, mĩll morauedis en bõas posissões. [+]
1295 TC 1/ 344 Et aa rreyna, quando o soube, pesoulle muyto de curaçõ; et rrogou atãto el rrey et tãto lle soube dizer de muytos exemplos boos, dizendo[lle] que nõ minguase nẽhũa cousa en seu estado, o que nũca el minguara, et agora ẽna çima que nõ quisese Deus que os omes boos lle trauasem en ello, senõ que leixaria mao exemplo de sy. [+]
1295 TC 1/ 344 Et cõbateu muytas fortelezas et deribouas per força d ' armas et cõ muy grãde destroymento da terra, et fezeos vĩjr, mao seu grado, aa seruidue primeyra. [+]
1295 TC 1/ 344 Et, por que sabades quaes som as terras de Çiltuberia et Carpẽtanja, queremosuolas dizer: Çiltuberia he com̃o tem o mar de San Sauastiã, que chamã mar Ẽçiano, et vay dereytamente ao mar de Saragoça, que es llo mar Medyoterrano, por que uay per meyo da terra. [+]
1295 TC 1/ 348 Mays todavia aos boos et d[e] boo entendemento pesou muyto, ca ben entendiã o mal que lles podia acaeçer en cabo, asy com̃o lle depoys auẽo, que naçeu ende muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 349 Et foy aos geollos fitos contra os corpos sanctos, fazendo sua oraçõ asi com̃o convijna. [+]
1295 TC 1/ 349 Et era y o Çide Rroy Diaz [et] el rrey acomendouo ao jnfante dõ Sancho, seu fillo. [+]
1295 TC 1/ 354 Rrey dõ Fernando, meu padre, mao ponto uos partistes os rreynos, ca toda a terra se perdera por uos. [+]
1295 TC 1/ 356 Et el rrey diso ao Çide: - [+]
1295 TC 1/ 358 Et era ome de maos cõsellos, et era contra os ricos omes et contra todos os omes boos. [+]
1295 TC 1/ 360 Entõ el rrey don Garçia disso aos seus: - [+]
1295 TC 1/ 360 Amjgos, nõ auemos terra u fugamos al rrey dõ Sancho, meu yrmão: lidemos cõ elle ou o uençamos ou moyramos y todos, ca mays ual morrer onradamente ca sofrer tã mao pesar et astragamento ena nossa terra. [+]
1295 TC 1/ 360 Uos sodes nobles caualeyros et louçaos, et a mester que todo o mal prez se perca oge aqui et que fique sempre o boo, ca uos auedes preço de fazer poucos senores boos. [+]
1295 TC 1/ 360 Pero ouuerõ seu acordo de enviar pedir ajuda aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 360 Et foyse el rey dõ Garçia para ala cõ trezẽtos caualeyros et pedio ajuda aos mouros para contra seu yrmão et que llis faria dar o rreyno de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 361 Et en outro dia de manaa seyu el rrey dõ Garçia a [e]lles ao cãpo, et par[ou] suas azes en[o] cãpo, et el rrey dõ Sancho as suas. [+]
1295 TC 1/ 361 Et deu a deãteyra ao conde dõ Garçia de Cabra et ao conde de Mõçõ et ao conde de Lara; et a hũa costeyra a dõ Fruella de Asturas. [+]
1295 TC 1/ 361 Et foy en ello de mao acordo et de maa ventura. [+]
1295 TC 1/ 361 Et el rrey [dõ Sancho] disso aos que o guardauã: - [+]
1295 TC 1/ 362 Et, fa(n)llando en esto, chegoulle mãdado com̃o el rrey dõ Sancho era seydo da pri[i]om, ca o tomarõ os castelãos per força aos caualleyros a que o elle leixara, et que estaua aparellado para lidar cõ elle outra uez. [+]
1295 TC 1/ 364 Ca o mao descordo que era ontre os mouros et os cristiãos tornouse ontre os cristiãos yrmãos cõ yrmãos. [+]
1295 TC 1/ 367 Et depoys desto, elle seendo ẽno moesteyro, ouue seu consello cõ dõ Pero Ansures et seu da mõgia et foyse aos mouros a Toledo, al rrey Alymymõ, que o reçebeo muy bem et que lle fezo muyta onrra, et deulle muy grande auer et muytas dõas. [+]
1295 TC 1/ 368 Et el rrey dõ Alfonso amauao a seruyr por ende. [+]
1295 TC 1/ 369 Et do linagẽ destes ficarõ y ata dom Johan, o terceyro, que foy arçebispo de Toledo, que enachou o lugar aos pobladores, depoys que llo deu el rrey, et poblou o barro que dizẽ de Sam Pedro. [+]
1295 TC 1/ 370 Et disse aos priuados: - [+]
1295 TC 1/ 370 Poys uay, espertao et, se teuer baua, dorme; se nõ nõ. [+]
1295 TC 1/ 370 El rrey dõ Afonso entõ mollou todo o faceyroo et fezose mao d ' espertar. [+]
1295 TC 1/ 371 Conta a estoria que hũu dia, pola pascoa do carneyro que fazẽ os mouros, seu el rrey de Toledo fora da vila, segũdo o soya a fazer ao lugar du era custume. [+]
1295 TC 1/ 371 Et disse hũu ao outro: - [+]
1295 TC 1/ 371 Et elle consellauao muy be et uerdadeyramente. [+]
1295 TC 1/ 374 Andados sete ãnos do rreynado del rrey dõ Sancho -que foy ena era de mĩll et çento et sete ãnos, quando andaua a encarnaçõ de Nostro Senor Jhesu Cristo en mĩll et saseenta et IX ãnos, et o emperio d ' Emrrique en XVIIJto - poys que as gentes forõ chegadas en Sam Fagũdo ao dia que el rrey mandou, alcou as mãos a Deus et gradeçeulle muyto a onrra que lle fazia, et disse: -Beeyto seia, Senor, o teu sancto nume, que me desche os rreynos que forõ de meu padre. [+]
1295 TC 1/ 375 Et, quando chegou çerca do castelo, dise aos que guardauã o muro que lle nõ tirasem de seeta nẽ de pedra, ca elle era o Çide, que vijna cõ mandado del rrey dom Sancho aa jnfante, et que llo fezes[ẽ] saber se o mandaua entrar. [+]
1295 TC 1/ 375 Et a ella prouguelle muyto cõ elle et envyoulle rogar que vẽese ante ella, et mandou a dom Aras Gonçaluez et aos outros caualeyros que fosem aconpanar o Çide. [+]
1295 TC 1/ 375 Et a jnfante disse ao Çide que dissese o que quisese, ca en saluo o podia dizer. [+]
1295 TC 1/ 377 Da resposta que a jnfant[e] deu ao Çide [+]
1295 TC 1/ 377 Mesquina, que farey cõ tantos maos mãdados quantos ey auudos desque el rrey meu padre finou? [+]
1295 TC 1/ 379 Et ouue seu consello de se yr para Toledo al rrey dõ Alfonso et aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 379 Quando os condes et os omes [bõos] da oste virõ et entenderõ o muy grã dãno que poderia vijr al rrey et aos da terra pela yda do Çide, que se ya muy sanudo, (et) forõse para el rrey et diserõlle: - [+]
1295 TC 1/ 379 Nõ entendedes o grã dãno que uos uerra ende, se aos mouros pasa? [+]
1295 TC 1/ 379 "Et enviauos rogar que uos tornedes para elle et que nõ queyrades parar mentes ao que uos el disso cõ saña, ca tẽ por bẽ de uos dar mays terra [da] ca delle teedes, et que seiades sempre mayor da sua casa. [+]
1295 TC 1/ 382 Et mandouos que, daqui adeante, que dedes a villa a meu yrmão el rrey, cõ tal cõdiçõ que me leixe cõno meu, et eu yreyme para [e]l rrey dõ Afonso, meu yrmão, a Toledo aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 382 Et os da villa, quando ysto oy[rõ], ouuerõ ende muy grã pesar, por que tã grã tempo esteuerõ çercados [et] ao cabo avyã a dar a vylla. [+]
1295 TC 1/ 386 Et, desque o ouue ferido, volueo as redeas ao caualo et foyse fogindo, quanto pode, para o postigoo que mostrara al rrey. [+]
1295 TC 1/ 386 Et ouuerao d ' acalçar entrante a villa, se nõ por que nõ leuaua esporas. [+]
1295 TC 1/ 386 Outrosy sabede que nũca acharõ ao Çide de que trauar de couardia que nũca fezese, senõ en este logar, poys que nõ entrou na villa enpos Velido. [+]
1295 TC 1/ 387 Peçouos por merçee que dedes este traedor aos castellãos, senõ sabede que nos uerra ende muy gram dãno; ca os castellãos nos querrã rretar, poys que iaz ena villa, et ser[a] muy gran desonrra das gentes. [+]
1295 TC 1/ 388 Do gran doo que os castelaos fezerõ por el rrey [+]
1295 TC 1/ 388 Et agora nõ me he mester que vaa aos mouros, ca ala he [e]l rrey dõ Afonso, uoso yrmão, ne ficarey cõnos cristãos ante a jnfante, ca bem teẽ que todo esto que lle fezestes lle vẽo per meu cõsello. [+]
1295 TC 1/ 388 Et os nobles castelaos, parãdo mentes a lo que deuyam de guardar, com̃o aquelles que sempre guardarõ lealdade et senorio et dereyto et uerdade, (et) nõ se quiserõ arebatar, pero que era seu senor morto. [+]
1295 TC 1/ 390 Conta a estoria que, poys que el rrey dõ Sancho foy enterrado, tornarõse os prelados et os omes boos aa oste, et ouverõ seu acordo com̃o enviasem dizer mal aos de Çamora. [+]
1295 TC 1/ 390 Et entõ leuãtouse hũu caualeyro castelão, muy esforçado et de gram guisa, et dizi[ã]lle Diego Ardoñes, fillo do conde dom Ordoño de Lara, et disse: -Se me outorgardes todo o que auedes dito, eu farey este reto aos de Çamora pola morte del rrey dom Sancho, noso senor. [+]
1295 TC 1/ 391 Os castelaos am perdudo seu senor et matouo o trahedor de Velido, seendo seu vasalo. [+]
1295 TC 1/ 391 Et por ende reto os de Çamora, tãbem o grãde com̃o o chico, et ao por naçer com̃o ao que e naçido, et aos mortos com̃o aos viuos. [+]
1295 TC 1/ 392 Et ordenarõ com̃o [lle] enviasem dizer en puridade que se veese ao rreyno. [+]
1295 TC 1/ 392 Et disy tornouse ao camjno et achou outro mesegeyro et fezolle eso meesmo. [+]
1295 TC 1/ 392 Muyto che gradesco, Afonso, por que me disesche que te querias yr a tua terra; ca, se te foras nõno sabendo eu, nõ te poderas escapar sem muy grã dãno de morte ou de pr[iiõ]; mays, poys asy he, vay desoy mays a teu rreyno et tomao, se poderes, et eu che darey do meu o que ouueres mester para dar aos teus vas[a]los, cõ que cobres os curações delles para te seruirem. [+]
1295 TC 1/ 392 Disi rogoulle que lle renouase a jura que lle auia feyta do sempre ajudar, a elle et aos seus fillos, et de nũca yr contra elles en nẽhũa maneyra. [+]
1295 TC 1/ 392 Et el rrey dõ Alfonso coytauao muyto cada dia. [+]
1295 TC 1/ 395 Et pregũtou aos mouros se sabiã que presa era aquella por que Afonso se queria yr [a] sua terra. [+]
1295 TC 1/ 395 Et el rrey de Toledo, outro dia grã manaa, enviou por el rrey dom Afonso, que veese a elle ao paaço, hu elle tijna seus mõteyros muy bem guisados et armados para o prender. [+]
1295 TC 1/ 395 Et, quando [o] oyo el rrey, ouue ende muy grã pesar, pero nõno quiso mostrar aos mouros, ante elles deu a entender que nõ daua por ende nẽhũa cousa. [+]
1295 TC 1/ 396 Conta a estoria que, mentre os mesegeyros de dõna Orraca forõ a Toledo, seyu dom Arias da vila aa oste, porla tregoa que auyã en hũu, asy com̃o uos dissemos, et foyse veer cõnos castelaos. [+]
1295 TC 1/ 396 Depoys acordarõ todos os xxiiij caualeyros que achauã por dereyto esto: et leuãt[arõ]se os dous delles, os mays onrrados et mays sabedores ontre sy, o hũu de Castella et o outro de Leõ, et disserõ que todo ome que reta conçello de villa, que fose arçibispado ou bispado, que deuya a lidar cõ çĩco, hũu enpos outro; et cõ cada hũu que dessem ao rretador caualo et armas, et de comer (et de comer) et de beuer vyno et agoa qual el mays quisese. [+]
1295 TC 1/ 397 Et, desque forõ aiuntados, disse dõ Ares aos da villa et a todos: - [+]
1295 TC 1/ 398 Et entõ veerõ y a elle muytos boos caualeyros, demandandolle as armas para lidar en seu lugar, mays elle nõnas quiso dar a nengũu, et chamou hũu seu fillo, que auya nume Pero Ares, que era muy valente caualeyro, pero que era pequeño de dias, et avya moyto rogado ao padre que o leixase yr lidar cõ dom Diego. [+]
1295 TC 1/ 399 Conta a estoria que uoluerõ a[s] rredeas aos caualos et forõse ferir muy brauamente, com̃o boos caualeyros, et derõse çĩco golpes da lãça, et a seysta ue[z] quebrarõ as lanças en sy et meterõ mão aas espadas, et dauãse muy grandes golpes cõ ellas, asy que se cortauã os elmos. [+]
1295 TC 1/ 400 Fillo, rogouos que vaades lidar cõ dom Diego por saluar a jnfante nossa senora et a uos et ao conçello de Çamora. [+]
1295 TC 1/ 400 Et foyse ao canpo et os fiees tomarõno pelas redeas et meterõno dentro. [+]
1295 TC 1/ 404 Outra uez o esconiurou o Çide al rrey et aos fillos dalgo que erã cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 404 Et este rrey dom Afonso en começo de seu rreynado mandou chamar a jnfante; et, por que ella era dõna de boo entendemento, todo o que auya de fazer et d ' ordenar ẽno rreyno faziao per seu consello della, pero que llo tijnã todos por grã mal, segũt que o conta o arçebispo dom Rrodrigo. [+]
1295 TC 1/ 404 Et amaua muyto a Deus et temyao muyto. [+]
1295 TC 1/ 408 Et, quando chegou aa porta de Via Sagra, mandou aos mesegeyros del rrey, que yam cõ elle, que o fezesem saber al rrey. [+]
1295 TC 1/ 408 Et, desque foy ẽna vila, enderençou ao alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 408 Et os mesegeyros fezerõno a saber al rrey mouro, et, quando o soube, nõ atendeu besta nẽhũa et rrecudio de pee; mays, quando el seyu, ia el rrey don Afonso chegaua ao alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 409 Et mandou aos caualeyros que sse fossem a suas pousadas. [+]
1295 TC 1/ 411 Andados quatro ãnos do rreynado del rey dom Afonso -que foy ena era de mĩll et çento et iiij ãnos - enviou el rrey o Çide polas parias aos rreys de Seuilla et de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 411 Et o Çide mandov aos seus coller o cãpo et o roubo foy moy grande. [+]
1295 TC 1/ 411 [Et] por todas estas bõas andanças que creçiam ao Çide cada dia (et) queriamlle moytos mal et buscauãlle muyto mal cõ el rrey. [+]
1295 TC 1/ 413 Et el rrey crijaos do que llj diziã et foy muy sanudo contra o Çide, ca llj queria muy grã mal pola jura que llj tomara tã aficadamente. [+]
1295 TC 1/ 413 Disto prougue muyto aos cõdes, mays pesou muyto aos da terra comunalmente. [+]
1295 TC 1/ 414 Eu quero fazer hũu engano por razõ de auer algo para este tempo, para que de aos que forẽ comjgo. [+]
1295 TC 1/ 416 Do engano que o Çide fezo aos judeus [+]
1295 TC 1/ 416 Sancta Maria, madre de Deus, damj poder per que possa emparar a Sancta fe catolica et possa destroyr [os ẽemigos della], et gãane delles per que faça algo aos amjgos et aos uasallos et a todolos outros que comjgo uã. [+]
1295 TC 1/ 417 Et mandou tomar quanto gaando achou fora da vila et as ansaras, et mandou mouer ao passo das Ansaras. [+]
1295 TC 1/ 417 Et rrogou ao abbade que llj enprestasse o que ouuesse mester et que elle llo pagaria. [+]
1295 TC 1/ 419 Et o Çide nõ auya a quem vender o seu quinto et enviou dizer aos mouros do lugar onde fora o algo que o veesem conprar, se quisesem. [+]
1295 TC 1/ 420 Et o Çide, estando aly, forõ sonãdo as nouas pela terra com̃o o deitara el rrey dom Afonso et ãdaua fazendo o Çide muyto mal aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 422 Conta a estoria que morou o Çide aly quinze somanas, fazendo moyto mal aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 422 Et disse aos seus: - [+]
1295 TC 1/ 424 Et pesou muyto ao Çide et aos seus pola çerca que duraua tãto. [+]
1295 TC 1/ 425 Et o Çide disse muytos exemplos boos aos seus com̃o avyã de fazer na batalla, en que elles tomarõ muy grãde esforço. [+]
1295 TC 1/ 425 Et Pero Bermudes nõno pode mays sofrer, et disso ao Çide et aos seus que llj acorresem aa syna et foya meter ẽna mayor pressa dos mouros, rreçebendo muytas feridas et dando muytos golpes po[r] lle abater a syna, mays el tragia muy bõas armas et nõ llas podiã falsar n[ẽ] llas podiã derribar nẽ leuar a syna das mãos, ca era muy valente et muy caualgador et de muy grã curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 427 Et, poys que el rrey foy tã mal ferido volueo a redea ao caualo et começou de fogir. [+]
1295 TC 1/ 427 Et collerõ o cãpo et acharõ y muytas armas et muy grande auer et moytos caualos, en guisa que coube ao Çide en seu quinto dos caualos duzentos et sateenta. [+]
1295 TC 1/ 429 Et que leuedes al rrey La caualos en seruiço, cõ suas espadas aos arções, et que lle beygedes a mão por mj̃, et que lle digades com̃o sabemos viuer ontre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 430 Et o Çide ficou ally cõ suas conpañas, fazendo suas caualgadas et moyta prema aos mouros de todas estas fronteyras et das suas vezindades. [+]
1295 TC 1/ 430 Et enviou dizer aos mouros de redor que lle enprestassẽ algo sobre Alconçer et que se yria ende. [+]
1295 TC 1/ 430 Et fez muyto algo a suas conpanas; mays pesou ende muyto aos mouros que morauã [co]n elle, por que lles fazia muyta merçee et os tijn[a] muy bem guardados. [+]
1295 TC 1/ 430 Et dizem que ao passar do rrio que vyo boos sinaas de bõa andança. [+]
1295 TC 1/ 431 Muyto llo gradesco ao Çide et a uos que mo tra gedes. [+]
1295 TC 1/ 431 Et seia aa uosa merçee que mandedes entregar o seu aos que som cõ o Çide. [+]
1295 TC 1/ 431 Mays agora leixaremos a contar disto et tornaremos ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 432 Estas nouas dos grandes feytos que o Çide fazia chegarõ al rrey de Saragoça et pesoulle a elle et aos outros mouros. [+]
1295 TC 1/ 432 Moyto plougue ao Çide (et) cona gente que tragia et começou de rrijr, cõno grã plazer que ouue, et gradeçeulle moyto, por que fora atã boo mandadeyro. [+]
1295 TC 1/ 433 Et el rrey de Saragoça deu seu rreyno en guarda ao Çide et mandou a seus vasalos que fezesem quanto el mandase, asy com̃o fariã por el. [+]
1295 TC 1/ 433 Et desto pesou muyto aos mouros de Monçõ et de Orta. [+]
1295 TC 1/ 433 Et soarõ as nouas ao conde de Barçelona et al rrey de Denia. [+]
1295 TC 1/ 433 Et envyou [dizer] ao conde ca nõ auya que veer com elle porlo mal que el fazia aos mouros, mays a el que lle nõ leuaua nada, et que o leixase yr en paz. [+]
1295 TC 1/ 435 Conta a estoria que, poys que vyo o Çide que se nõ podia este pleyto liurar sen lide, mandou parar suas azes et disse aos seus: - [+]
1295 TC 1/ 435 Et leixadeos chegar ao chão. [+]
1295 TC 1/ 435 Et os do conde teuerõse hũu pouco cõ seu senor; mays o Çide vyo hu estaua (o) que o andaua buscando, et enderençou para elle, ferindo aos que achaua deante. [+]
1295 TC 1/ 436 Et entõ demandou o conde da agoa para as maos. [+]
1295 TC 1/ 436 Et demandou dous caualeyros, seus parentes, que forõ muy boos, quando o conde foy preso: et deziã a hũu delles Vgo et ao outro Guillẽ Bernal. [+]
1295 TC 1/ 436 Et entõ, quando sse ouuerõ a partir disse o Çide ao conde: - [+]
1295 TC 1/ 441 Et el rrey enviou ala al jnfante don Rramyro [et] ao conde dõ Garçia de Cabra, cõ muy grãdes gentes. [+]
1295 TC 1/ 441 Et, desque forõ dentro, começarõlles a tirar cõ pedras, tam ben aos de dentro com̃o aos de fora, en guisa que matarõ o jnfante et o conde et (os) outros boos caualeyros cristãos. [+]
1295 TC 1/ 441 Et o Çide demãdoulhi que outorgasse aos filhos dalgo que, quando algũu ouuesse de sair da terra, que ouuesse trijnta dias de plazo, assi com̃o ante auia IX, et que nõ passasse contra nj̃hũu filho dalgo nẽ çibdadano que ante nõ fosse oydo com̃o deuia cõ dereyto, nẽ passasse aas uilas nẽ aos outros lugares contra seus foros nẽ contra (a)os (outros) seus priuilegios nẽ contra seus boos husos, nẽ que nõ deitasse peito nj̃hũu desaforado, se nõ que sse lhi podesse por ende alçar a terra ata que o enmẽdasse. [+]
1295 TC 1/ 442 Et enviou presos Almosolas et aos outros seus conselleyros al rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 442 Muyto llo gradeçeu el rrey ao Çide, por que o ajudara tam bem a vingar da desonrra que rreçebera. [+]
1295 TC 1/ 443 Et conbateu Mourela et fezo muy gram dano aos de dentro. [+]
1295 TC 1/ 443 Et el rrey dom Pero enuihou suas cartas ao Çide que sse partisse do castelo que estaua laurãdo; mays o Çide nõno quiso fazer. [+]
1295 TC 1/ 446 Et foy muy mao rrey et auol. [+]
1295 TC 1/ 446 Et logo começou a seer muy esquiuo et muy brauo a seus vasalos et a seu poboo et a fazerlles moytos pesares et moytas forças, en guisa que todos coydauã sua morte et cobijçauãlla moyto, por que era muy mao et muy vil et sem bem nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 446 Mays el, com̃o era mao et lixoso, nõ daua nada por elo. [+]
1295 TC 1/ 448 Et quiserao sacar moytas vezes da priiõ; mays tijna, por que fora deserdado, que sse querria alçar cõna terra ou meter en ella algũu aluoroço. [+]
1295 TC 1/ 448 Et, por que el rrey dõ Alfonso nõ auia outro herdeyro que rreynasse enpos elle, guardauao ẽna priiom, por que depoys da sua morte rreynase enpos elle et ficase ẽno rreyno. [+]
1295 TC 1/ 448 Rrogo et mando que me soterrẽ asy cõ meus ferros, et rrogo aos meus yrmaos que o façã asy, et que me deytẽ ena jgleia de Santo Esydro de Leõ, çerca do muy nobre rrey dõ Fernando, meu padre et meu señor. [+]
1295 TC 1/ 448 Et soterra[rõ]no seus yrmaos et moytos bispos et abbades, que veerõ y a seu enterramento. [+]
1295 TC 1/ 449 Et derõlla desta guisa: que fica[ssẽ] elles por moradores ena vila por seus vasalos, en suas casas et en seus herdamentos, et cõ todo quanto auian enteyramente; et el rrey dõ Afonso que ouuesse o alcaçer et a orta que es alende a ponte de Alcantara, que dizẽ del rrey, et que ouuesse as rendas todas et dereytos et peytos que soyã a dar aos seus rreys mouros. [+]
1295 TC 1/ 452 Et chamou aos omes boos dos rreynos que veesem y. [+]
1295 TC 1/ 453 Et amauao muyto el rrey dõ Afonso en sua uoẽtade; et, desque a çidade de Toledo foy de cristãos, logo pos como o fezese arçebispo, entendendo que era ome para elo, porla grã sanctidade que en el auja. [+]
1295 TC 1/ 455 Et tanto amoestou a rreyna ao esleyto que tomou de noyte hũa grã cõpana de caualeyros cristãos et entrou ena mesquita mayor de Toledo, et deytou ende todaslas su(s)zidades que y estauã da feytura de Mafomad. [+]
1295 TC 1/ 455 Et era sua uoentade de poer fogo aa rreyna et ao esleyto, por que quebrantarã a sua fe et a sua jura. [+]
1295 TC 1/ 458 Conta a estoria que, por que Rricarido, que era legado com̃o uos dissemos, costrengi[a] aos clerigos d ' España, et erã ia tor[u]ados, ca elle queria que rreçebessem en España o ofiçio rromão et de Frãça. [+]
1295 TC 1/ 460 Conta a estoria que, tã grande foy a perfia del rrey en este lugar, que os hũus ameaçaua de morte et aos outros que os deytar[i]a da terra. [+]
1295 TC 1/ 460 Muyto pesou aos da terra por esta força que el rrey fez. [+]
1295 TC 1/ 462 Et o arçebispo dõ Bernaldo ordinou sua jgleia de clerigos maos et viles et pobres; et, quando soube da cruzada que o papa prehegaua, por seruir mays conpridamente a Deus tomou todas as cousas que llj erã mester et pos sinal da cruz en seus panos. [+]
1295 TC 1/ 462 Et, seendo alongado de Toledo tres iornadas, os coõgos que el ordinara ena jgleia, seendo maos et viles, disserõ [hũus] a outros: - [+]
1295 TC 1/ 464 Et enviou logo suas leteras ao arçebispo de Toledo en esta maneyra: [+]
1295 TC 1/ 464 "Geliseo, o papa de Rroma, seruo dos seruos de Deus, ao amado fillo dõ Bernaldo, arçibispo de Toledo et primado das Españas, saude et apostolica beeyçõ. [+]
1295 TC 1/ 466 Et mandarõ aos scripuães que nõ fezessem letera toledana -ca dõ Gilfos, arçebispo dos godos, fezo ẽno Abeçe suas feguras das leteras - et que husasem das leteras do Abeçe rromano. [+]
1295 TC 1/ 468 Et enviou dizer aos da villa com̃o ya ala, et envioulos afaagaar que lles faria moyto bem et muyta merçee, et com̃o ya albergar y açerca en hũu lugar a que dizem Sepa. [+]
1295 TC 1/ 471 Et tanto llis pesaua cõ ysto que o tragiã pela vila por exemplo, dizendo hũus aos outros: - [+]
1295 TC 1/ 472 Et en esto consellauao muy bẽ et muy uerdadeyramente; mays el rrey nõno quiso fazer. [+]
1295 TC 1/ 472 Et o primeyro dia que chegou entrou o mays chãao da vila. [+]
1295 TC 1/ 472 Et Abamaçor alçouse ao alcaçer et aas outras fortelezas que y auja et amparou a mays da villa. [+]
1295 TC 1/ 472 Et el rrey teueo çercado et conbatiao cada dia. [+]
1295 TC 1/ 472 Et hya mĩguãdo a vianda, asy aos da vila com̃o aos de fora. [+]
1295 TC 1/ 472 Et, desque entendeu el rrey que fora mal cõsellado, mandou a hũu dos fillos d ' Abuagid que fezesem a custa a dõ Aluar Fanges XXX dias, por que llj derã mao cõsello. [+]
1295 TC 1/ 475 Et esto era por amor del rrey dõ Afonso et demandauao o judeu. [+]
1295 TC 1/ 477 Et el rrey deuho a criar ao conde dõ Garçia de Cabra. [+]
1295 TC 1/ 479 Et os cristãos nõ se ajudarõ bem et forõ uençudos mao seu pecado et a sua grã maldat. [+]
1295 TC 1/ 481 Et, quando el rrey uio tã grande astragamento ena sua terra et com̃o vĩj[n]a muy grã perda enos fillos dalgo porla sua nemjga, (et) preguntou aos fisicos se sabiã por que os caualeyros nõ podiã sofrer a lazeyra das armas. [+]
1295 TC 1/ 481 Senor, por que entrã muy ameude nos baños et seguense muyto aos viços. [+]
1295 TC 1/ 483 Et, coydando auer a terra mays agina, mandou que nõ roubassẽ nẽ fezesem mal nẽhũu aos moradores das aldeas et siguroos que laurassẽ et criassem et que llj dessem o peyto meesmo que dauã aos seus rreys mouros. [+]
1295 TC 1/ 483 Et fazi[a] creent[e] aos mouros que nõ queria al delles, senõ o senorio et o peyto meesmo que dauã aos seus reys, mays que non llis faria outro mal nẽhũu nẽ outro desaforamento com̃o llo faziã os seus senores, que llis passauã mays de dereyto et passauã contra elles sen razõ. [+]
1295 TC 1/ 483 Et, el rrey iazendo sobre Saragoça, chegaronllj estes mandadeyros et com̃o os da villa enviarõ dizer ao Miramamolim que llis acorresse et que sacasse logo sua oste, per que se nõ perdesse a Andaluzia, et que os sacasse da seruidoy del rrey don Afonso. [+]
1295 TC 1/ 485 Et fezeos mouer do cãpo mao seu grado et leuoos ata as tendas hu estaua o mouro, que erã çercadas de carcaua, ferindoos muy esforçadamente, cuydandoos a sacar daquel lugar; mays nõno pode fazer, ca llj chegou mandado com̃o os azemeleyros dos mouros llj roubauã o rrayal. [+]
1295 TC 1/ 487 Et enviou suas cartas aos arrazes [et] aos mays onrrados mouros que deitassem os alaraues da terra, et elle que lle nõ demandaria vila nẽ castelo, senõ a meyatade do que llj soyam dar, et outros moytos afaagos que llis enviou dizer, mays elles non quiserõ pola bõa andança que ouuerõ [a] outra uez contra elle; et por que, despois [que] se tornou el rrey da entrada que fez a terra de mouros, ouuerõ os mouros batalla cõ dõ Aluar Fahanes et cõnos fillos de Gomes Diaz et forõ bem andantes os mouros. [+]
1295 TC 1/ 487 Et por esto nõ tornarõ cabeça ao que lles el rrey enviou dizer. [+]
1295 TC 1/ 488 Et enviou[o] outrosy dizer al rrey de Saragoça (et) cõno alcayde que tijna Molyna, a que diziã Abemcãno, et disselle que sse fosse cõ elle a Valença et que lla faria cobrar; et dissolle que mays perteeçia a elle ca nõ ao que [a] tijna çercada. [+]
1295 TC 1/ 489 Et mandou ao Çide que ficasse en Castela et que guardasse a terra et que seysse contra a frõteyra. [+]
1295 TC 1/ 491 Et leixauao outrosi per que podese pousar na villa. [+]
1295 TC 1/ 491 Et o Cide foy cercar Xerea, por consello del rrey de Saragoça, por que teuesse fronteyra a Murvedro [et] f[e]ze[sse] mal aos mouros, por que os castelos nõ ouuesem renda nẽhũa et se ouuesẽ de perder; [+]
1295 TC 1/ 492 Et enviou suas cartas al rrey dõ Afonso en que llj enviaua pedir por merçee que teuese por bem que ficasse cõ elle aquella gente, et que faria seruiço a Deus cõ ela, et que gaãnaria dos mouros cõ que a manteuese; et, cada que a ouuese mester, que uerria a seu seruiço sen custa nẽhũa, et que tãta guerra faria aos mouros et os quebrãtaria en tal maneyra que poderia per hi cobrar toda a terra dos rreys mouros. [+]
1295 TC 1/ 493 Conta a estoria que depoys desto tornou a Valença et enviou mandado aos que tijnã os castelos que desem as rrendas al rrey, assy com̃o gelas soliã dar outro tempo. [+]
1295 TC 1/ 493 Et, quando sse vio o senor de Torcosa asy astragado et que llj nõ ficaua pam nẽ vino nẽhũu, (et) enviou seu mandado ao conde dõ Beringuel que ajũtasse tãtas gentes quantas mays podesse auer, en guisa que deytasse o Çide da terra ou que lidasse cõ elle, et que llj daria quanto auer ouuesse mester. [+]
1295 TC 1/ 493 Et el rrey de Saragoça enviou dizer ao Çide todo o ardimento cõ que vijnã et com̃o queriã lidar cõ el. [+]
1295 TC 1/ 495 Da carta que o conde enviou ao Çide et das parauoas brauas que llj enviou dizer [+]
1295 TC 1/ 495 O conde orgulloso enviou sua carta ao Çide en esta maneyra: [+]
1295 TC 1/ 495 Et, se te partires do monte et deçeres ao vale, seras Rrod[r]igo de Beuar, com̃o dizem; et, se o nõ fezeres seras com̃o dizẽ ao foro de Castela ' aleyuoso ' et ao foro de Frãça ' abuzador ' [et] ' enganador ' ; et, se ficares ẽno monte, nõ te auera prol, ca nos nõ nos partiremos daqui ata que te tomemos aas mãos, morto ou preso, o que tu feziste a nos. [+]
1295 TC 1/ 495 Uerdade he [et] direyuos por qual rrazõ: ao tempo que uos erades cõ el rrey dõ Afonso deostasteme et dissestes muyto mal de mj̃, et que nõ ousaria entrar en terra del rrey Aben Alfange cõ medo de uos. [+]
1295 TC 1/ 495 Et ao que disestes que soo abuzador desestes muy grã mentira, ca eu nũca fiz cousa per que meos valla. [+]
1295 TC 1/ 497 Et partio sua gente en quatro partes et envioos aos lugares per u aujã a seyr. [+]
1295 TC 1/ 497 Et o Çide dissellis por que o queriam correr da terra, ca elle nõ llis fazia nẽhũu mal, senõ o que fazia aos ẽemjgos da fe. [+]
1295 TC 1/ 498 Et, quando acordou, começou a contar a sua maa uentura dizendo que auja Deus yrado, por que queria yr contra o seu seruo; et, poys que asi era, que queria seer preso conos seus, ante ca nõ tornar a sua terra, et que se queria meter enas maos do Çide da boa uentura. [+]
1295 TC 1/ 499 Com̃o el rey de Saragoça deu grande auer ao Çide por auer seu amor [+]
1295 TC 1/ 499 Et queixauãse os mouros cõ este peyto que dauã al rrey et aos cristãos, pero que erã muy auondados de muyto pã et de muytos gaãdos que tragiã os cristãos, et tĩjnã muytos mouros catiuos que llis dauã muy grandes rendas. [+]
1295 TC 1/ 500 Et en esta sazõ hũu dos fillos de Habugad, que tĩjna Xatiua, fez derribar en terra de Xatiua muytos castelos por razõ da custa da retẽença, que a queria ante dar ao Çide; et derribou hũu castelo a que diziã Sancti Martin. [+]
1295 TC 1/ 500 Et foy acorrer ao castello que tĩjnã çercado. [+]
1295 TC 1/ 502 Et, quando Aben Alfarax entendeu o roydo que dauã pela villa et o buliço que y Abenjafa metia, quiserao prender, mays nõ ousou ata que o Cide uẽese, ca logo quedariã aquel roydo. [+]
1295 TC 1/ 502 Et elle enviou seus mandadeyros ao endeantado dos alaraues, que era senor de Murça, que uẽese et que llj dariã Ualença. [+]
1295 TC 1/ 502 Et enviarõ mandado ao Çide, que era en Saragoça, que llis acorrese a muy grã pressa. [+]
1295 TC 1/ 504 Et os da vila tomarõ o alcaçer et derõno ao alcayde dos alaraues et roubarõ quanto acharõ pelas casas dos omes del rrey. [+]
1295 TC 1/ 504 Et depoys passou aquel sartal aos rex de Habiãis, que forõ senores da Andaluzia. [+]
1295 TC 1/ 505 Com̃o Abeniafa daua ao alcayde dos alaraues a despensa muy escasa [+]
1295 TC 1/ 506 Et forõ outros a Saragoça et contarõ ao Çide o feyto com̃o pasara. [+]
1295 TC 1/ 506 Et elles enviarõ dizer que fariã quanto el mandasse, saluo Abueça et Abalurõ que o nõ quiserõ fazer, por que erã omes entendudos et entendiã muy bẽ ao que llis auia de recudir aquillo, ca elles nõ queriã auer contenda cõ nengũu senõ uiuer en paz cõ sua cõpana. [+]
1295 TC 1/ 506 Pero mandou o Çide que nõ fezesẽ mal aos lauradores et seguroos que laurassẽ pam et vino. [+]
1295 TC 1/ 508 Et, poys que o alcayde dos alaraues vio que era tã apoderado da villa et que fazia todalas cousas sen seu consello, pesoulli muyto a el et aos fillos de Abuagid, et poserõ seu amor en hũu contra elle. [+]
1295 TC 1/ 508 Et aquel bando queriallj muy grã mal et el tragiaos mal et posfaçaua delles. [+]
1295 TC 1/ 509 Et Abeniafa enviou dizer ao Çide que faria quanto el mandasse por auer seu amor. [+]
1295 TC 1/ 509 Et logo mingou as soldadas aos caualleyros et aos alaraues, (et) dizendollis que llis nõ podia dar nada, ca nõ auia de que o cõprir. [+]
1295 TC 1/ 509 Et o endeãtado dos alaraues estaua en Denja et envioullj dizer que llj enviasse o auer que tom[ara] al rey de Valença, ca o queria enviar alen mar ao Miramamolĩ, con que guisase sua oste para passar aquẽ mar, para vijr sobre o Cide que llis tanto mal fazia. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o Çide enviou enpos elles cõna esculca et prenderõnos et tomarõllj todo aquelle auer et trouxerõno ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o Çide gradeçeo muyto ao algozil que llo fezera auer. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o alcayde que tĩjna o castello de Jubala deo ao Çide et ficou y por elle. [+]
1295 TC 1/ 510 Conta a estoria que en esta sazõ chegou ao Çide o algozil de[l] rrey de Saragoça cõ muy grande auer que llj enviaua para quitar os catiuos, por grã doo que auja delles et por auer galardõ de Deus. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o Çide ficou apeoado et deronllj logo o caualo; et começou a batalla outra uez muy de rrigio, mays ca non antes, en guisa que os ouue de meter pelas portas da villa mao seu grado, seendo muy maltreytos. [+]
1295 TC 1/ 512 Et enviarõ rogar ao Çide que os mandasse poer en saluo. [+]
1295 TC 1/ 512 Et elles conprirõllo todo et enviarõ aos alaraues. [+]
1295 TC 1/ 513 Et Abeniafa andaua coydãdo com̃o podesse pagar o pã que auja a dar ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 515 Com̃o os da vila auiã grande alegria polos alaraues que vĩjnãvO Çide estando aly chegou çerto mandado aos de Valença que vijna a oste dos alaraues et que era ia en Lorca, [et] que vijna y por cabedel Aly Abunaxa, que era genrro de Abmaix, por que el ficaua doente en Murça. [+]
1295 TC 1/ 515 Et enviou dizer ao Çide que sse veesse quanto podesse. [+]
1295 TC 1/ 517 Et ontre tanto quedou o rroydo dos da vila, que faziã porla orta que Abeniafa dera ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 517 Desy chegou mandado çerto aos de Valẽça com̃o a oste dos alaraues erã en Lorca et que vijnã per Murça, et que nõ tardauã por al senõ por que adoeçera o seu cabedel; pero que era ia são et que muyto agina seriã y. [+]
1295 TC 1/ 517 Et cõ estas nouas provgue muyto aos fillos de Abuhagid et aos da villa, et pesou muyto aos da vila delles et a delles nõ et [a] Abeniafa. [+]
1295 TC 1/ 517 Et começouos a afaagar et dizer que nõ ouuessem querela del pola orta que dera ao Çide, ca elle lla demãdar(i)a en que tomasse plazer algũu dia, mays que ll[a] faria logo cobrar, se quisessem. [+]
1295 TC 1/ 518 Et [en] esto chegou mandado aos da vila que vijna a oste dos alaraues et que era ia en Xatiua. [+]
1295 TC 1/ 518 Et en quanto esto fazia chegou mandado aos da villa com̃o erã ia os alaraues en Aliazira. [+]
1295 TC 1/ 518 Et entõ creçeu a alegria aos de Valença et subirõ pelas torres et pelos muros por saber com̃o vijnam. [+]
1295 TC 1/ 519 Et aos da vila pesoulles muyto por ende et teuerõsse por muy coytados asi com̃o mortos. [+]
1295 TC 1/ 519 Et os cristãos chegarõ bem ata o muro da vila, dandolles uozes (uozes) [et] dizendolljs mal asy com̃o a maos. [+]
1295 TC 1/ 521 Conta a estoria que, tãto sse chegou o Çide aos da vila, que nõ podia(m) entrar hũu nẽ seyr outro que logo nõ fosse preso ou morto. [+]
1295 TC 1/ 521 Et, estando en esto, chegou mandado aos da villa com̃o os alaraues erã ia tornados a sua terra et que nõ ouuesẽ asperãça nẽhũa en ajuda delles. [+]
1295 TC 1/ 521 Et os da villa, quando se uirõ asi coytados, et os dos castelos, quando o souberõ, veerõ muy omildosamente ao Çide et poseronse a seu defendemento. [+]
1295 TC 1/ 521 Et desta guisa crescia a onra ao Çide, en guisa que auja asaz que dar. [+]
1295 TC 1/ 521 Et logo enviou mandar aos dos castelos que lle enviassem beesteyros et gente de pee para cõbater a villa. [+]
1295 TC 1/ 522 "Valẽça, Valença, vẽeron sobre ti muy grandes pesares et estas en ventura de te perder; et, se escapares desta, sera muy grã marauilla aos que te [vir]em; et, se Deus fezo merçee a algũu lugar, fagalo a ti que te nõ percas asi, senõ sera por nos(tr)os pecados et polos teus atreuementos grandes. [+]
1295 TC 1/ 522 Et cõ estes quebrantos et cõ estes males que aujã os da villa plazia muyto a Abeniafa, por que se partirã delle et se tornarã aos fillos de Habuagid. [+]
1295 TC 1/ 522 Et dizia que nõ deue ome a dar consello a quẽ llo nõ demanda nen llo quer, ca se a elle creerã nõ fora tamaño o mal nẽ ouuerã tã grã coyta, et quanto mal aujã os da uila nõ era senõ porllos fillos de Abuagid, por que creerã seu consello, que erã de mao recado et nõ erã manosos nẽ entẽdudos para estar cõ nengũu eno que llj posesem. [+]
1295 TC 1/ 522 Et por ysto retrayaos et posfaçaua delles, aos que yam falar cõ elle(s). [+]
1295 TC 1/ 522 Et elle disse que nõ queria con elles nẽhũa cousa, senõ viuer cõ elles [en] jgualdade et que se tĩjn[a] en lugar de hũu delles, et que se elles aujã coyta que asi fazia elle, que asaz auja que ueer eno [seu]; et que nõ saberia elle dar cõsello a omes que estauã desauij̃dos; mays que se acordassem todos en hũu et que se partissem dos fillos de Habuagid de nõ fazer nẽhũa cousa per seu consello et que tomassem bẽ a el; et, quando el uisse que se traballauã de maos feytos, que elle que os sacaria ende quanto podesse, et guisaria com̃o uiuessẽ en paz et en asesego, ca en quanto creerã seu consello bem sabi[ã] com̃o passarã; et que fiaua por Deus que os sacaria daquella prema et [que] ouuesem paz cono Çide et que non ouuessem guerra cõ elle nẽ cõ outro nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 524 Et entõ enviou mouer preitesia ao Çide, que llj daria seu tributo et que llj nõ fezesem tãto mal. [+]
1295 TC 1/ 524 Et elles entõ ouueron seu acordo que o dissesse o Çide aos da vila. [+]
1295 TC 1/ 524 Et dissellis que, se queriã auer seu amor, (por tal) que deytassem os fillos de Abuagid fora da vila, ca por o seu mao siso llis queria el mal; et, se per uentura isto nõ quisesẽ fazer et per seu consello delles se queriã guiar, que nõ quedaria de llis fazer mal, et que nũca ia mays aueriã seu amor; mays que reçebessem por seu adeantado Abeniafa, ca elle se doya muyto do seu mal, que os amaua muyto. [+]
1295 TC 1/ 525 Et aa noyte leuarõnos ao Çide ao arraual d ' Alcudia et meteronlos en poder. [+]
1295 TC 1/ 526 Com̃o o Çide fezo muyta onra aos fillos de Abuagid [+]
1295 TC 1/ 526 Conta a estoria que outro dia grã manãa foy muy grande o rroydo pela villa, et ouuerõ muy grã pesar por aquel feyto tã mao que Abeniafa auja acabado. [+]
1295 TC 1/ 526 Et Abeniafa tornouse muy triste para [a] villa et muy coytado, et teuesse por enganado et por de mao siso. [+]
1295 TC 1/ 526 Et o Cide fez muyta onrra aos fillos de Abuhagid et a seus parentes et deulljs de vestir et prometeulljs grande ajuda. [+]
1295 TC 1/ 526 Et Abeniafa estaua muy orgulloso et desdenaua os omes boos da vila, quando sse vijnã querelar et tragiaos mal. [+]
1295 TC 1/ 526 Et tanta era a flaqueza en elles que os cristãos sse chegau[ã] ao m(o)uro et lançauã as pedras dentro cõnas mãos et non auyam quẽnos ia arredasse ende. [+]
1295 TC 1/ 528 Et os que podiã sehir metiãse en poder dos crischaos. [+]
1295 TC 1/ 528 Et eles vendianos aos mouros et dauã hũu mouro por hũu pam ou por hũu terço de vinho. [+]
1295 TC 1/ 528 Et os mais rricos vendianos aos mercadores cristaos que vijnhã per mar (et) de muytas partes. [+]
1295 TC 1/ 529 Et ualia a liura do trijgo en graao hũu marauedi et medeo, et da ceuada hũu morauedi et oitaua, et do painço hũu morauedi meos quarta, et das legumhas hũu morauedi, et da linhaca j morauedi meos quarta, et do queyio iij diñeyros, et das ce[bo]las j diñeyro, et dos figos dous diñeyros, et das uerças çĩquo diñeyros, a panela do azeite viijo diñeyros, a liura da carne das bestas VI morauedis, a liura do coyro da besta ou da vaca Vco diñeyros, a liura dos nẽbr(elh)os vj diñeyros, a cabeça dos alhos hũu diñeyro, a liura do brugo das vu(h)as hũu meyo diñeyro de plata, ca nõ corria entõ outra moeda. [+]
1295 TC 1/ 530 Da resposta que [et] rrey de Saragoça enviou aos da villa [+]
1295 TC 1/ 530 Et cona muy grã coita sehiã aos crischãos et nõ dauã nada se os matassem nẽ se os catiuassẽ, ca tijnhã que melhor lhis era a morte que a maa vida, et ençima morrer de fame. [+]
1295 TC 1/ 530 Pero da uianda que achaua pelas casas tomaua elle para si a mais dela, et para as guar(i)das, et o al mãdauao vender en esta maneira: que nõ conprassem mais de para hũu mes. [+]
1295 TC 1/ 532 Diz que el rrey de Saragoça enuiou seus mãdadeyros ao Çide, et trouxerõllj muytas dõas et muy grã presente, et que llj rogaua que nõ apremasse os de Valença, et que leixasse entrar os seus mãdadeiros ena vila, et que falariã cõ Abenjafa com̃o o seruisse. [+]
1295 TC 1/ 532 Pero ala guisarõ eles com̃o enviarõ dentro a carta del rrey de Saragoça, en que dizia que enuiara muy grã presente ao Çide et que llj enuiaua rrogar que lljs nõ fezesse tãto mal. [+]
1295 TC 1/ 534 Et mãtou aos messeieyros que sse nõ partissem del rrey nẽ tornassem a Valença sen ele, ca ele cuydaua que llj uerria ende acorro. [+]
1295 TC 1/ 534 Et os que podiã seir da uila hiansse meter en poder dos cristaos en catiuo. [+]
1295 TC 1/ 535 Et o Çide ficou eno chãao, que nõ podia seir pela porta, ca lha conbatiã muy fortemente. [+]
1295 TC 1/ 535 Et quantos o Çide achaua deles mãdauaos queimar ante todo o poboo, en lugar que os uissem os da uila. [+]
1295 TC 1/ 535 Et [queimarõ en hũu dia] xviij ajuntados et fezerõ outros comer aos cães, ca os espeçauã todos viuos. [+]
1295 TC 1/ 535 Et a gente era tã fraca que nõ podiã achar quen sobisse ao muro, senõ os rricos que auiã algo. [+]
1295 TC 1/ 538 Et era ome muy filho dalgo et de muy grã corpo et muy rrigio dos nẽbros; mays era muy couardo de curaçõ, et mostrarao ia en muytos lugares hu acaeçera en feyto d ' armas. [+]
1295 TC 1/ 538 Et, quando chegou ao Çide, pesoulhi muyto cõ ele, pero nõ lho quiso mostrar, ca bẽ teue que nõ era para sua conpanha. [+]
1295 TC 1/ 538 Et com̃o o Çide ya correr a uila, logo ao começo da çerca, quando duas, quando tres [uezes] cada dia, segũdo que auedes oydo pela estoria, (et) auia lides et torneyos cada dia, segundo que auedes oido ena estoria, pero que era senpre o Çide bem andante. [+]
1295 TC 1/ 538 Et, desque uiu que sse enbaratauã os mouros et os cristaos, fugiu ende et foisse para sua pousada. [+]
1295 TC 1/ 539 Conta a estoria que aquele caualeyro Martin Pelaes, cuydando que nẽgũu nõ llj auia uista a sua maldade, lauou as maos conos outros et quisese asentar cõ eles. [+]
1295 TC 1/ 539 Et entrãte a eles uolueu as redeas ao caualo et foyse para a pousada. [+]
1295 TC 1/ 540 Et os mouros seirõ ao torneyo muy denoda[da]mente. [+]
1295 TC 1/ 540 Et polo seruiço que fez ao Cide chegou a boo estado, onde falã del com̃o uos dizemos; ca o Çide llj fezo a el bẽ de caualaria, assi com̃o faz o boo senhor ao caualeiro. [+]
1295 TC 1/ 541 Conta a estoria que o alfaqui enuiou seus mãdadeiros ao almoxarife do Çide, que auia nume Andalhaaziz, et era boo et amauao o Çide, por que o seruia muy bẽ et por que nũca sse partira dele, desque uehera aa sua merçee. [+]
1295 TC 1/ 541 Et ele entraua aa uila et falaua cõ eles o que el mãdaua, et outrosi dizia ao Çide o que diziã os da uila, ata que trouxe preitesia cõ eles, assi com̃o agora diremos. [+]
1295 TC 1/ 541 Et Abeniafa enuiou iij omes boos ao almoxarife para firmar a preitesia que tragiã, que era tal que enuiassẽ os de Valẽça mãdado a el rrey de Saragoça et ao endeantado dos alaraues, que era senhor de Murça, que lljs uehess[ẽ] acorrer ata quinze dias; et, se lljs nõ acorress[ẽ] ata este plazo, que dessem a uila ao Çide, por tal preito que fosse Abeniafa poderoso ena vila, assi com̃o era ante, seguro do corpo et do auer et da[s] moller[es] et dos filhos; et que fosse uehedor da uila et das rẽdas dela (et que) o almoxarif do Çide; [+]
1295 TC 1/ 542 Et estes caualeiros nõ auiã a leuar mays de çincoẽta morauedis cada hũu para sa despensa; et que fossem per mar ata Denja en naue de cristaos, et desi ala que fossem per terra. [+]
1295 TC 1/ 542 Et outro caualeiro mouro tijnha hũu caualo et vendeuho aos carniçeiros por CCCas et LXXXa dobras d ' ouro, que llj derõ por ele, et demais que llj dessem X libras de car ne. [+]
1295 TC 1/ 544 Et logo aa ora abrirõ a porta ao meyo dia et ajuntousse toda a gente da uila; et semellaua que seyã das fossas, assi com̃o dize o do pregom que sera o dia do juizo, quando sayrã os mortos das fossas et uerrã ante a maiestade de Deus, assi seyã todos demudados. [+]
1295 TC 1/ 544 Et os mouros com̃o yã seyndo, assi yã os cristaos entrãdo. [+]
1295 TC 1/ 544 Et sobiã ao muro et aas torres. [+]
1295 TC 1/ 544 Et Abeniafa disse por que sobiã ala tãtos, ca nõ era ena postura; mays elles nõno quiserõ (eles) leixar por esso, ante sse apoderarõ de todo mao seu grado. [+]
1295 TC 1/ 544 Et entrauã outrosi sem medo dos cristaos. [+]
1295 TC 1/ 545 Como o Çide prometeu aos mouros muytas cousas [+]
1295 TC 1/ 545 Conta a estoria que, depois que os cristaos se apoderarõ da uila, en outro dia entrou o Çide con sua conpanha et sobiu logo ena mais alta torre da uila, assi que uija ende toda a vila. [+]
1295 TC 1/ 545 Et os mouros uijnã a elle et beyiauanlhi as maos, dizendo que fosse bẽ uehudo. [+]
1295 TC 1/ 545 Et o Çide onrrauaos muyto. [+]
1295 TC 1/ 545 Et mãdou logo çerrar as feestras das torres que erã contra a uila [de] dentro, por que os mouros nõ uissem o que os cristaos faziã ẽ sas pousadas. [+]
1295 TC 1/ 545 Et el mãdou et rrogou aos cristaos que llj fezessem muyta onrra et, quando passasẽ çerca deles, que os saluassẽ et lljs dessẽ a caleia. [+]
1295 TC 1/ 546 Conta a estoria que Abeniafa, con coita d ' auer amor cono Çide, uij̃dolhi en mẽte da sanha que dele ouuera, quando o seyra ueer, por que lli nõ leuara nada en seruiço, assi com̃o o auemos contado, tomou muy grãde auer, que auia todo tomado aos da uila dos que venderã o pã caro ena çerca, et leuouo ao Çide en presente. [+]
1295 TC 1/ 546 Eu mãdo aos que an de rrecadar por mj̃ as rrendas et todos os outros dereitos que uos nõ façã agrauamento nj̃hũu nẽ uos tomẽ mais do dizimo, assi com̃o mãda uossa ley et o auedes por huso. [+]
1295 TC 1/ 547 Mays el nõ lho dizia senõ por seguralos et polos fazer vijr ao que ele quiso, assi como o fez. [+]
1295 TC 1/ 547 Et, desque esto fez, mãdou ao seu almoxarife que posese os omes eno offiçio que recadassẽ ena rrẽda da uila. [+]
1295 TC 1/ 547 Et, desque o Çide ouue posto en rrecado o seu, assi com̃o elle queria, os mouros quiserõ ir aas herdades, assi com̃o o Çide lljs auia dito; mais ouuerõ ende o contrario, ca de quanto os cristaos tijnhã laurado nõ lho queriam leixar, com̃o quer que llj leixauã os que nõ erã laurados. [+]
1295 TC 1/ 549 Et os mouros fezerõ sua querela; et, desque lljs ouue oydas suas rrazões, diselhis eixẽplos semellauijs ao[s] que lljs disera o primeiro dia. [+]
1295 TC 1/ 549 Ca as cousas deste mũdo agiña passam, et o curaçõ mj diz que aginha sayremos desta prema dos cristaos, ca o Çide e ia ençima de seus dias; et, depois de seus dias, os que ficarmos uiuos seremos senhores de nossa çidade. [+]
1295 TC 1/ 549 Et partirõse da fala et diserõ ao Çide que conpririã seu mãdado. [+]
1295 TC 1/ 551 Como os da vila prenderõ Abeniafa et o leuarõ ao Çide [+]
1295 TC 1/ 551 Et o Çide mãdouho meter en muy grãdes priiões, a ele et aos que soube que erã de seu conselho, por rrazõ da morte del rrey seu senhor. [+]
1295 TC 1/ 551 Et, desque esto foy acabado, disse o Çide aos omes onrrados: - [+]
1295 TC 1/ 551 Et diserõ ao Çide: - [+]
1295 TC 1/ 551 Et pedirõ ao Çide que, pois era ele primeiro, que lljs desse por alcayde hũu alfaqui muy onrrado a que diziã Abiad, et que ele que posese(se) de sua mão quen o ajudasse a julgar o poboo dos mouros, et ficaria ele sen noio de os oyr cada dia, senõ quando acaesçessem algũus grandes feitos. [+]
1295 TC 1/ 552 Et deçeu ao alcaçer et mãdou dar a todos muy bõas pousadas arredor dele. [+]
1295 TC 1/ 553 Conta a estoria que o Çide mãdou leuar Abeniafa para Jubala et derõlli muy grandes pẽas ata que chegou ao ponto da morte. [+]
1295 TC 1/ 553 Et o Çide, quando o uiu, prouguelhi muyto et mãdou chamar os mouros mays onrrados da uila, ante que el iurara, ao alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 553 Et entõ leuãt[a]rõse os mays onrrados et forõ be[y]iar os pees ao Çide pola merçee que fazia ao filho d ' Abeniafa. [+]
1295 TC 1/ 555 Et, assi com̃o os mouros yã seyndo, assi yam entrãdo os cristaos et os que morauã ena Alcudia. [+]
1295 TC 1/ 556 Et en este acalço foy muy boo Martin Pelaes, el Asturaao, assi que nõ ouue y mellor caualeiro, nẽ que tãto bẽ fezesse, nẽ que tãto afam leuasse, nẽ que tamanho prez ouuesse. [+]
1295 TC 1/ 556 Et o Çide tornouse ao cãpo hu foy a batalla et mãdou coller o espoio et as tendas dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 558 Et outrosi uos rogo que llj leuedes mil marcos de prata para o moesteyro de San Pedro de Cardena et que os dedes ao abbade don Sancho. [+]
1295 TC 1/ 558 Et mandoullis dar trezentos marcos d ' ouro et outros trezentos de prata para quitar as arcas da area que enpenorara en Burgos aos judeus, et que lljs dissessem que llj perdoassem polo engano que lljs fezera, ca [con] coyta lho fezera; ca Martin Antolines fora ende ajudador. [+]
1295 TC 1/ 559 Et dom Aluar Fanges et Martin Antolines enderençarõ logo a el rrey et beyiaronlhi as maos et encomẽdarõllj o Çide, assi com̃o lhi ele mãdara. [+]
1295 TC 1/ 559 Senhor, Rruy Diaz dalo hu esta uos enuia beyiar as maos et acomendasse ena uossa merçee, com̃o a senhor natural cuio seruo he. [+]
1295 TC 1/ 559 Et, senhor, depois que sse de uos partiu, o Çide uençeu iij lides cãpaes que ouue con mouros et con maos cristaos. [+]
1295 TC 1/ 559 Quando esto ouiu, el rrey foy muy alegre et marauillouse muyto et alçou as maos contra o ceo et começouse a santiuigar. [+]
1295 TC 1/ 559 Et entõ dom Aluar Fanges et Martin Antolines beyiaronllj as maos, et disserõ: - [+]
1295 TC 1/ 559 Et dou solta a todos os omes de meu rreyno que quiserẽ yr seruir ao Çide, que uaã cõ mina graça et sen pẽa nẽhũa. [+]
1295 TC 1/ 561 Et, desque ouuerõ assessegado da alegria que faziã, dona Eixemena pregũtou com̃o ya ao Çide, seu senhor et seu marido. [+]
1295 TC 1/ 561 Et dom Aluar Fanes disse como o leixaua en Ualẽça sao et alegre. [+]
1295 TC 1/ 561 Desi, en quanto ela et suas fillas guisauã suas cousas, dom Aluar Fanes enuiou tres caualeyros ao Çide, cõ que lli enuiou dizer com̃o o rreçebera muy bẽ el rrey dom Alfonso, et quanta onrra llis fezera, et com̃o rrecadarã con ele quanto quiserã et mais; et como rreçebera muy bẽ seu presente; et com̃o llj mãdara dar muy boos priuilegios de quanto gaanara et cõqueresse dali adeante, com̃o fosse delo senhor et o ouuesse liure et quite; et quantos quisesem para ele yr que fossem sem medo dele; et com̃o llj enuiaua sua moller et suas fillas muy onradamente; et com̃o ya hũu seu porteyro con eles, que llis daua quanto auiã mester; et que soubesse que muyto agiña seri[ã] cõ ele, ca nõ se detijnã por al, senõ por guisar suas cousas, per que fossem mais onradamente. [+]
1295 TC 1/ 561 Et deu ao abade mil marcos de prata, com̃o mãdara o Çide, para o moesteiro. [+]
1295 TC 1/ 563 Conta a estoria que, quando chegarõ os caualeiros (ao Çide) que dom Aluar Fanes enuiara ao Çide, [contarõlle] todo o que lle foi mãdado. [+]
1295 TC 1/ 563 Et o Cide tomouhas pelas maos et ouue cõ elas muy grã plazer, por que as uija bẽ guisadas para casar. [+]
1295 TC 1/ 563 Mais ¿quen uos poderia contar as muy grandes alegrias que hi aquel dia forõ feitas, tã bẽ dos mouros com̃o dos crischaos, en Ualẽça, en bofordar et en matar touros? [+]
1295 TC 1/ 563 Assi seria de mao conhoçer. [+]
1295 TC 1/ 565 Et ajuntou muy grã gente de cristaos et de mouros do seu senhorio. [+]
1295 TC 1/ 565 Et o Çide, quando o soube, mãdou chegar toda a gente ao alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 565 Pois sayamos aos mouros et nõ nos douidemos; ca, cona merçee de Deus, uẽçelos emos. [+]
1295 TC 1/ 566 Et Aluar Saluadorez [et os que con el estauã] leuarõnos a[ta] as tendas uẽçudos, et fazẽdo en eles muy grã dano; et, se se tornarã con todo esto, prouguera muyto ao Çide; mais tã grã sabor auiã de matalos, cuydãdo que os uijã as donas, que aguillarõ muyto adeante et foy preso Aluar Saluadorez, por que nõ ouue acorro nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 566 Muyto prougue ao Cide do que dom Aluar Fanes disse. [+]
1295 TC 1/ 566 Et mãdou que o fezessem assi, et que dessem logo ceuada et que çeassem tẽporao. [+]
1295 TC 1/ 568 Et o bispo solueuos et acabou seu offiçio et demãdou a deãteira da batalha ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 568 Et seyrõ de todas as estreyturas et de todos os maos passos, et fo[rõ] leixando a çiada a mao dereita, et meterõ os mouros ontre si et a çiada. [+]
1295 TC 1/ 568 Et os mouros cuydarõ que era muy grã gente que llis uijnha en acorro aos cristaos et começarõ de fugir. [+]
1295 TC 1/ 568 ¿Quen uos quisese dizer dos outros cristaos, cada hũu com̃o fez? [+]
1295 TC 1/ 570 Muyto plougue ao Çide, quando o uiu uiuo et são. [+]
1295 TC 1/ 571 Os CCCos caualos vijnã deante, cõ suas espadas aos arções, et os donzees tragianos pelas redeas; et enpos elles vĩjnã os outros dõzees (tragianos pelas redeas et enpos elles vĩjnã os outros donzees), conos caualos, suas lanças enas mãos. [+]
1295 TC 1/ 571 Et, desque chegarõ, dõ Aluar Fanes et Pero Uermudes beyiarõ as maos al rrey polo Çide, et disseronllj: - [+]
1295 TC 1/ 574 Com̃o el rey dõ Afonso enviou rogar ao Çide que se visse cõ el [+]
1295 TC 1/ 576 Et, quando o Çide chegou al rrey, fez senbrant[e] que llj queria beyiar o pee et beyioullj as maos. [+]
1295 TC 1/ 576 Et ao Çide prougue muyto et deullo muy conpridamente, assi que todos forõ ende marauillados, ca nõ ouue y tal que nõ comese a seu plazer, en prata todos. [+]
1295 TC 1/ 576 Et, desque a missa foy dita, loo[u] muyto el rrey ao Çide, ante quantos y estauã, por llj dizer o por que erã hi ajuntados: - [+]
1295 TC 1/ 576 Quando esto ouuiu, el rrey foy muy pagado et mãdou aos condes que beyiassem as mãos ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 576 Uos que sodes tio das donzelas, mãdouos que, desque fordes en Ualença, que as tomedes de mão do Çide, que uolas dara, et que as teñades de mjna mão, et que as dedes por molleres aos condes de Carrõ. [+]
1295 TC 1/ 576 Et eles souberõno muyto agina, [ca] conos condes ya Sueyro Gonçaluez, seu tio, yrmão de seu padre, que os auia mal criados, et auiaos assi acostumados que erã muy desdenosos polos orgulhos; et cono que auiã seyrom de maneyra enas cousas, assi que ualiã muy meos por elo. [+]
1295 TC 1/ 576 Et, quando chegarõ a Ualença, o Cçide mãdou aos condes que pousasem eno arraual da Alcudia, hu ele soya pousar. [+]
1295 TC 1/ 580 Outro dia caualgou o Çide et seiu ao arraual da Alcudia. [+]
1295 TC 1/ 580 Et forõ ao mayor paaço, hu estaua dona Xemena et suas fillas. [+]
1295 TC 1/ 580 Tomade uossas sobrinhas et dadeas aos condes de Carrom; ca el rrey as casa, ca eu nõ. [+]
1295 TC 1/ 580 Dom Aluar Fanes leuãtouse en pee et tomou as donzelas pelas mãos et entregouas aos condes, dizendo assi: - [+]
1295 TC 1/ 580 Desi o Çcide tomou seus genrros pelas maos et disellis que fossem comer, et outro dia logo que fezessem suas uodas. [+]
1295 TC 1/ 582 Et, pois que ouue todo seu poder ajuntado, que era muy grande a marauilla, (et) entrou enas naues, et passou a aquen mar et arribou ao porto de Ualẽça. [+]
1295 TC 1/ 582 Mais agora uos leixaremos a contar desto et tornaremos aos condes de Carrom. [+]
1295 TC 1/ 582 Et o Cçide tijnao ali por tomar plazer cõ ele, quando sse pagaua. [+]
1295 TC 1/ 582 Et aquele dia, desque comeu, chegou hũu ome que lli disse que ao porto de Valẽça erã chegadas muytas naues en que uijnhã muytos mouros et que tragiã o filho do Miramalĩ de Marrocos. [+]
1295 TC 1/ 582 Et, depois que o leõ comeu et uiu a porta do curral aberta, enderençou ao paaço hu estauã todos. [+]
1295 TC 1/ 582 Et ao grã rruydo que faziã espertouse o Çide, et uiu com̃o uijna o leõ contra el. [+]
1295 TC 1/ 582 Et o Cçide leuãtouse et tomou o leõ pelo pescoço, bẽ com̃o se fosse hũu alaao manso, [et meteuo] en sua iauola de ferro en que sse criara, et mãdouho tornar ao lugar onde auia eixido; et mãdou que o guardassem mellor desi adeante. [+]
1295 TC 1/ 582 Et o outro, Fernã Gonçaluez, seiu do mao lugar et desnuou aqueles panos et uestiu outros et lauou o rrostro. [+]
1295 TC 1/ 585 Et com este acordo foronse ao paaço hu estaua o Çide. [+]
1295 TC 1/ 585 Et este conselho muy mao deu o conde Sueiro Gonçaluez a seus sobrinos, que podera muy bem escusar et nõ escapara ende atam mal com̃o escapou, segundo que uolo contara adeante a estoria. [+]
1295 TC 1/ 586 Conta a estoria que, desque Sueyro Goncaluez et seus sobrinhos ouuerõ falado seu consello mao, [en] outro dia ueherõ ante o Çide, que estaua guis[ã]do sua fazenda. [+]
1295 TC 1/ 586 Et esto era por que el rrey Bucar, cõ seu gram poder dos mouros, era ia chegado ao cãpo que diziã del Quarto, que e a hũa legoa da uila. [+]
1295 TC 1/ 586 Et ao deçer disserõ: - [+]
1295 TC 1/ 586 Et eles, nõ se gardando, ouyo Monyo Gustios et disseo ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 586 Muyto prougue ao Çide, quando llis oyo esto dizer. [+]
1295 TC 1/ 587 Conta a estoria que, eles falando en esto, disserõ ao Çide com̃o estaua aa porta hũu messeieyro del rrey Bucar et que, se o mãdaua entrar, que queria falar cõ ele. [+]
1295 TC 1/ 587 Vay, di a teu senhor el rrey Bucar que lli nõ darei Ualença, ca muy grande afam leuey pola gaanhar; et nõna gradesco a ome do mũdo, senõ ao meu Señor Ihesu Cristo et aos parentes et aos amigos que mha ajudarõ a gaanhar, et punarey por mãteela; et dizedelli que eu nõ soo ome para iazer çerrado et, quando ele nõ cuydar, ala llj yrey eu dar batalla; et, assi com̃o el trage XXIX rreys, ouuesse traiudo quantos mouros a en pagaismo, cona merçee de Deus (en que) eu creo a uençelos. [+]
1295 TC 1/ 589 Et el mãdoulhis que de muy grã manaa fossẽ todos cõ ele muy bem guisados, ca tijna por bẽ de dar batalla aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 589 Et logo outro dia ao primeiro galo meenfestarõse et caualgarõ, assi com̃o auiã por costume. [+]
1295 TC 1/ 589 Et deu a outra costaneira ao onrrado dom Jheronimo, que era bispo da uila, cõ mil et quinẽtos omes de pee. [+]
1295 TC 1/ 589 Et entõ começarõ a seir as muy grandes conpanas dos mouros et ordenarõ suas azes muyto agina et enderençarõ contra os cristaos, tangendo trõpas et atanbores et fazendo muy grandes rruydos. [+]
1295 TC 1/ 591 Et o conde, quando o uiu uijr, tornou as redeas ao caualo et começou de fogir. [+]
1295 TC 1/ 591 Quando esto uiu Ordoño, sobrinho do Çide, disse ao Çide: - [+]
1295 TC 1/ 591 Muyto plougue ao Çide, cuydando que dizia uerdade. [+]
1295 TC 1/ 591 Et dos mouros foron tantos os mortos que os cristaos nõ podiã poer esporas a[os] caualo[s] ante eles. [+]
1295 TC 1/ 591 Et o mouro conoçeuo muy be et nõno ousou a atender, et uolueu as redeas ao caualo et começou a fogir contra o mar. [+]
1295 TC 1/ 593 Et foy en tal maneira que o mais pobre dos cristaaos foy aquele dia rrico. [+]
1295 TC 1/ 593 Et tã grande foy a gaança que [c]ou[b]e ao Çide en seu quinto oytoçentos caualos et mil et duzentos mouros catiuos. [+]
1295 TC 1/ 593 Et das outras cousas nõ lhi poderia ome poer conta, nẽ ao auer que gaanarõ en esta lide que el uençeu eno cãpo que dizẽ do Quarto, segundo que o auemos contado. [+]
1295 TC 1/ 593 Et deu aos condes de Carrõ mil marcos de plata a cada hũu. [+]
1295 TC 1/ 594 Et hũu dia, estando eles cono Çide, começarõ os caualeiros a departir quaes forã boos ena lide do Quarto et quaes maos. [+]
1295 TC 1/ 594 Et o tio, que os ouuera a sacar delo, auiaos mays metudos por desonrrar o Çide. [+]
1295 TC 1/ 594 Et depois aa çima deulljs muy mao conselho. [+]
1295 TC 1/ 595 Et deullis çẽ caualeiros muy bem guisados, de que er[ã] cabede[es] Martin Pelaes, o Asturao, et Pero Sanchez. [+]
1295 TC 1/ 596 Et os condes tomarõ seu camjño pelo canpo do Quarto, et ende a China, et ende a Boniel, et ende a Rrequena, et ende ao cãpo de Robres et ao porto da China, et foron pousar a Uilatoio. [+]
1295 TC 1/ 596 Et mouerõ ende et passarõ per hũu uaao, ajuso da uila de Bellanga, et chegarõ aos rebledos de Corpes, hu eles tijnã cuydado de desõrar as filhas do Çide, sas molleres. [+]
1295 TC 1/ 599 Desi comecou a cuydar et a chorar et a fazer muy grã doo por elas (et) cona muy grã coita en que estaua, assi que nõ sabia que fezesse, assi que osmou que, se [e]steuesse ali cõ elas, que nõ aueria de comer para si nẽ para elas; et, se o fosse buscar a algũu pobrado, que as leixaria en muy grã uentura, com̃o estauã feridas et sangoẽtas que uerriã y bestas ou aues et que as comeriã; et que, se o nõ fosse dizer ao Cide, seu tio, que o nõ poderia saber d ' outrẽ nẽhũu nẽ tomaria ende aquela vingança que deuia. [+]
1295 TC 1/ 600 Et, quando os uirõ assi uijr, que nõ tragiã cõsigo suas molleres et que tragiã as muas et os panos, entenderõ o mao feito que auiã feito, et os boos et cordos pesoullis. [+]
1295 TC 1/ 600 Et eles auiã ia as maos lauadas et as espolas. [+]
1295 TC 1/ 600 Amigos, estes condes algũu mal an feito a suas molleres, filhas de nosso senhor, por que fezemos menaiẽ ao Çide, nosso senhor, que nos fez caualeiros os mais de nos. [+]
1295 TC 1/ 600 Yde aos rreuredos de Corpes, ca y as acharedes uiuas et saas; ca llj nõ fezemos outro mal nj̃hũu, senõ que as nõ queremos leuar conosco. [+]
1295 TC 1/ 600 Ydes com̃o aleiuosos [et] maos, et nõ a cousa [por] que uos possades saluar de treiçõ nẽ desta nemiga que auedes feita. [+]
1295 TC 1/ 601 Conta a estoria que Martin Pelaes et Pero Sanchez cõ suas cõpanhas tornaronse ao reuredo hu ficarõ as donas. [+]
1295 TC 1/ 601 Amigos, mais nos ualrria que fossemos enpos aqueles traedores et nos matassemos cõ eles, polo mao feito que fezerom; ca nõ nos e onrra de nos tornar para o Çide, nosso senhor, a meos de tomar uingança, senõ nõ somos para ant ' ele; et, se os nõ podermos acalçar no camjño, uaamolos mostrar a el rrey dom Afonso, et digamosle ende a uerdade, per que faca ende a justiça que deue a fazer con dereito sobre tal feito; ca çertos seede que lli pesara, desque o souber, et estranalo a, ca ele as pediu ao Cide para llas dar por molleres. [+]
1295 TC 1/ 601 Quando el rrey o ouuiu, mostrou que llj pesaua muyto de curaçõ, com̃o aquel que o tijna por mao feito et auia parte ena desonrra. [+]
1295 TC 1/ 603 Et ao ome boo pesoullj muyto et da outra parte lli prazia, por que llis podia fazer prazer et seruiço. [+]
1295 TC 1/ 603 Pero por muy grã sabor que ey de seruir ao Çide, uosso padre, soo aqui uehudo cõ este escudeiro. [+]
1295 TC 1/ 604 Et enuiarõ Ordono ao Çide conas nouas et cono acordo que tomarõ. [+]
1295 TC 1/ 604 Et contounos quanto mal et desonrra fezerã os condes de Carrõ a suas molleres, fillas do Çide, o qual feito sabedes uos, senhor, quan mao et quan desguisado e; et, senhor, muy gram parte uos caay ende, ca uos as casastes cõ eles; et eu llas dey per uosso mãdado. [+]
1295 TC 1/ 604 Et dizede ao Çide que uenha y cõ aqueles que teuer por bem de trager consigo. [+]
1295 TC 1/ 604 Desi caualgarõ, Martin Pelaes et Pero Sanchez con eles, et forõse Ual d ' Esgueua arriba contra (a) Penafiel et a Rroa et chegarõ a Galomas et chegarõ aos rebredos de Corpes, hu as donas ficarõ desonrradas. [+]
1295 TC 1/ 607 Et uestironas logo de muy nobles panos; et fezerom muyto bẽ ao ome boo que as tĩjna en guarda, en guisa que foy bem pagado do seruiço que fezera. [+]
1295 TC 1/ 607 Et as donas leuarõ consigo duas fillas do ome boo et dous fillos et casaronos muy bẽ, en guisa que os tijnã por jrmaaos, porlo grã seruiço que fezerã a elas ena grã coita que ouueram. [+]
1295 TC 1/ 607 Et m[a]darõ ao ome bõo que senpre recodisse a elas et que senpre lli fariã algo. [+]
1295 TC 1/ 607 Et entõ acordarõ de ficar y algũu dia por rrazõ das donas, que uijnã fracas, et que o fezessem saber ao Çide, seu padre, que lli enuiasse mandar com̃o fezessem. [+]
1295 TC 1/ 607 Et Pero Uermudes, quando chegou ao Çide, contoulli todo o feito com̃o passara con el rrey dom Afonso, seu senhor, et da onrra que mãdara fazer a suas fillas et com̃o queria sobr ' elo fazer logo cortes en Toledo, ende a tres meses, et com̃o mãdara logo enprazar (logo) os condes para y. [+]
1295 TC 1/ 607 Et achou seu yrmão Ordoño, que auia ia contado ao Çide todo o feito do mal et da desonrra que os condes fezerã a suas fillas, de que tomara o Çide muy grã pesar. [+]
1295 TC 1/ 609 Conta a estoria que, pois [que] Pero Uermudes [contou] ao Cide todo o que auedes oydo ante dona Xemena, que nũca quedaua chorando et matãdosse cõ muy grã pesar que auia, ca ela era mais morta ca uiua, et Pero Uermudes confortandoa et dizendo: - [+]
1295 TC 1/ 609 Et yrey a suas cortes muy de grado, en tal maneira que pese ende muyto aos que me mal querem; et, se Deus quiser, moueremos daqui atal dia que a tẽpo do plazo seiamos en Toledo. [+]
1295 TC 1/ 611 Et fezolli muyta onrra, da qual pesou muyto aos que lle queriam mal. [+]
1295 TC 1/ 613 Como o Çide mandou leuar o seu escano aos paaços de Galiana [+]
1295 TC 1/ 613 Et, desque comerõ, mãdarõ carregar o escano et forõ con ele aos paaços de Galiana. [+]
1295 TC 1/ 613 Et cada hũu deles tijnha sua espada ao colo. [+]
1295 TC 1/ 614 Destas parauoas pesou muyto a el rrey et aos condes et aos altos omes onrrados que hi estauã. [+]
1295 TC 1/ 614 Et Fernãdo Afonso meteu mãao a[a] espada, dizẽdo [que], nõ seendo [por] el rrey, que ele o castigaria das parauoas que estaua dizendo. [+]
1295 TC 1/ 614 Et este escano gaanou ele com Ualença do neto del rrey Alimaymõ, que foy rey et senor desta çidade de Toledo, et cõ ele muyto ouro et muyta plata et muytas pedras preçiosas Et uençeu muytas lides de crischaos et de mouros. [+]
1295 TC 1/ 615 Da grande onra que el rey fezo ao Çide [+]
1295 TC 1/ 615 Et ide todos como me ajudedes, (a) dizendo et fazẽdo ao que uos chamar cada hũu, guardando a onrra et o senhorio de nosso senhor el rrey. [+]
1295 TC 1/ 615 Senhor, nõ plouguesse a Deus; mais serey aos uossos pees, ca feitura et merçee soo del rrey dom Fernãdo, uosso padre, et del rrey dom Sancho, uosso yrmão, a que Deus perdoe, et uosso. [+]
1295 TC 1/ 615 Et por ende nõ sera guisado de seer, senõ aos uossos pees. [+]
1295 TC 1/ 615 Des oie dia endeante dou por juizo que sse nõ assente uosco senõ rrey ou prelado; ca, tantos rreis crischaaos et mouros auedes uos uençudos, que por esta rrazõ nõ e nẽgũu uosso par. [+]
1295 TC 1/ 617 Et el rey disse ao Çide: - [+]
1295 TC 1/ 617 Et fezeos jurar sobre sanctos auãgeos que guardassem dereito d ' anballas partes bem et uerdadeiramente. ' Et, desque esto foy assi feito, mãdou ao Çide que começase sua rrazõ. [+]
1295 TC 1/ 617 Senhor, rrazõ longa nõ auemos por que dizer, por que seria grã deteemento da corte; mais demãdo ante uos aos condes de Carrom duas espadas que llis enprestei: a hũa dizẽ Collada et aa outra dizẽ Tiçõ. [+]
1295 TC 1/ 617 Et el rrey mãdou aos alcaides que julgassem o que achassem por dereito. [+]
1295 TC 1/ 617 Et disto foy muy sanudo el rrey et con grã sanha leuãtouse en pee et foy contra eles, hu estauã assentados, et tomoullis as espadas de sub os mãtos et deuas ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 617 Et por onrrar mjnas fillas deyuos en guarda aos condes de Carrõ; mays uos non erades para elles, ca uos tragiã famjnẽtas et non uos fartauã das carnes que soyades seer çeuadas. [+]
1295 TC 1/ 619 Entõ disse el rrey ao conde Garçia Ordones que, se os condes aujã algo despeso en seu seruiço, que nõ auja culpa nj̃hũa o Çide, et que elle auja dereyto porlo enmendar a elles; mays o Çide non auja por que perder o seu. [+]
1295 TC 1/ 619 Et mandou aos alcalles que julgassem o que achassem por dereyto. [+]
1295 TC 1/ 619 Et desto pesou muyto aos condes de Carrõ et pedirõ al rrey por merçee que llis tirasse algũu plazo a que o [pag]assem. [+]
1295 TC 1/ 619 Et el rrey enton rogou ao Çide que llis desse plazo de quinze dias a que o pagassem, en esta maneyra: que non fossem a outra parte ata que o Çide fosse pagado. [+]
1295 TC 1/ 619 Et entrou por elles ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 619 Quẽ uos poderia contar a grã coyta en que erã por pagar este auer ao Çide, elles et todos seus parentes et todos seus amjgos? [+]
1295 TC 1/ 619 Ca llis era muy maao de conprir; et tomauã enprestados caualos et muas et prata laurada et outras ioyas. [+]
1295 TC 1/ 622 Da demanda que o Cide fez aos condes de Carron [+]
1295 TC 1/ 622 Et ueede, senor, que desonrra llis fezerõ: tomaronllj as muas et os panos, que llis elles nõ derõ, et leixarõnas en camjsas, com̃o se fossem maas molleres et fillas de mao ome. [+]
1295 TC 1/ 622 Et en elles se conprio o que disso o sabio: que aos de mao entendemento peor he de sofrer o bẽ ca o mal; ca o mal sofreo ome aỹda que lli pes, et o bem nõno pode sofrer de grado. [+]
1295 TC 1/ 622 Por que uos peço por merçee, senor, que me mandedes dar dereyto delles et do mao feyto et desonrra que me fezeron. [+]
1295 TC 1/ 623 Et tornouse contra os condes de Carrõ et disse: -A uos, Diego Gonçaluez et Fernã Gonçaluez, digo que sodes aleyuosos et que fezestes muy grande aleiue en leixar uossas molleres mal feridas enos rebredos de Corpes por mortas, soas, sen outra conpaña nẽhũa, com̃o se fossem maas molleres et uilles, [et] fillas de mao ome. [+]
1295 TC 1/ 623 Et por ysto uos digo aleyuosos et daruos ey uossos pares que uos metã a elo as maos: ou uos matarã ou uolo farã asi conoçer pelas gargãtas. [+]
1295 TC 1/ 623 [Et], ao que diz que as leixamos, uerdade [he] et tẽemos que nõ erramos en ello; mays que ualemos mays por ello. [+]
1295 TC 1/ 623 Et el rrey leuantouse et disse aos condes de Carrõ: - [+]
1295 TC 1/ 623 Ben deuedes entender que errauades en ello por mj o pedir nen rogar, poys que tĩjnades en curaçõ de as desonrar, com̃o dizedes que as leixastes; ca, poys ysto tĩjnades en voentade, a outro deuerades dizer que uos andasse en este casamento ca nõ a mj̃; ca nõ era eu para uos buscar ataas barregãas, nẽ seria cousa guisada de me ende trameter de tã maos feytos et tã sen Deus. [+]
1295 TC 1/ 623 Et por ende mãdo agora aos do Çide que uos metã en culpa quanto poderẽ cõ razõ. [+]
1295 TC 1/ 623 Et, ao que dizedes que sodes fillos dalgo mays ca elas, en esto uos digo que sodes enganados et nõno aprendestes bem; ca o Çide Rroy Diaz he fillo de Diego Laynes et neto de Laym Caluo, que foy hũu dos alcaydes que forõ dados para manteer Castella. [+]
1295 TC 1/ 625 Cala, Diego Gõçaluez, ca ena tua boca nũca Deus poso uerdade nẽhũa; et demays es grande et er es couardo et mao, ca nõ as curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 625 Et dixi ao Çide que tu mataras o mouro; et sabe Deus, des esse dia ata aqui, que nũca o de mj̃ soubo ome do mũdo nẽno coydaua a dizer; mays a tua grã maldade que a en tj et o grã desconoçemento que fazes contra o Çide mj faz dizer a muy grã couardia que a en tj aqui ante noso senor el rrey, que aqui esta. [+]
1295 TC 1/ 625 Poys ome tã maao et tã couardo com̃o pode dizer que era mal casado cona filla do Çide? [+]
1295 TC 1/ 625 Et por ende uos mostrastes por maos et que non a en uos pre[z] de caualaria. [+]
1295 TC 1/ 625 Et, desque isto ouue dito, os do Çide começaronse a catar hũus outros cõ maos ollos et cõ maa catadura, et nẽhũu nõ ousaua falar a meos de mãdar o Çide, ca asi os auja castigados. [+]
1295 TC 1/ 627 Et Pero Mudo chamauao el por que era gago ia quanto, que llj trauaua a lengoa, quando queria falar. [+]
1295 TC 1/ 627 Et, estãdo asi deostado do Çide, vio estar onze condes que erã do bando dos jnfantes, que erã contra o Çide; et, cono muy grã pesar, oluidou o que o Çide llj auja castigado a el et aos outros, que nõ peleiassem ante el rrey, et entõ sobraçou o mãto et enderençou contra o conde Garçia Ordones; et, desque foy çerca del, sarrou o puño et deullj hũa tal punada que deu cõ el en terra. [+]
1295 TC 1/ 627 Et elles ueerõ ante elle ao paaco, mao seu grado, queixandosse muyto que reçeberã muy grã desonra. [+]
1295 TC 1/ 627 Et o conde Suer Gonçaluez leuãtouse en pee et disse: -Tiradeuos aca, sobrinos, leixade essas conpanas do Çide, villaos desonrados; ca, se sabor an de (d) lidar, bẽnos auondaremos de lide, se nosso senor el rrey o mandar et o teuer por bẽ, [et] non ficara per nos, com̃o quer que nõ som nossos pares. [+]
1295 TC 1/ 627 Et el rrey uio que aquellas parauoas yã creçendo de mal en peyor et a muy mao lugar. [+]
1295 TC 1/ 629 Et el rrey, por rogo delles, fezeo asi; et deullis prazo de tres somanas, et meteo en prazer ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 631 Et tragiã cartas al rrey et ao Çide, en que llj enviauã demandar as fillas por molleres: a hũa para o jnfant[e] don Sancho d ' Arãgõ et a outra para o jnfant[e] Garçia Ramires de Nauarra, que erã fillos mayores que deujã herdar os senorios. [+]
1295 TC 1/ 631 Et, quando chegarõ os messegeyros al rrey, ficarõ os geollos ante elle et deronllj as cartas, et disseronllj sua messeiaria; et esso meesmo ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 631 Et o Çide leuantousse et beyiou a mãao al rrey; et todolos outros caualeyros esso meesmo. [+]
1295 TC 1/ 631 Et pesou ende muyto aos condes de Carrõ et a sseus amjgos, por que llis vĩjna ende muyto quebranto et grã mal et grã desonrra. [+]
1295 TC 1/ 631 Et el rrey disse ao Çide per corte, ante todos: - [+]
1295 TC 1/ 631 Et guisarõ com̃o se podessẽ yr a Carrõ para uijr aa lide aos plazos de tres somanas. [+]
1295 TC 1/ 632 Et estonçe mãdou el rrey ao conde dom Rramõdo que guardasse os tres caualeyros do Cide. [+]
1295 TC 1/ 635 Conta a estoria que, receando el rrey don Afonso que os condes de Carrõ nõ uerriã ao plazo a fazer a lide, tomou seu camjno para Carrõ. [+]
1295 TC 1/ 635 Mays nõ pode alo chegar ao prazo, por que foy muy mal doente eno camjno. [+]
1295 TC 1/ 635 Et, tanto que el rrey foy sãao, chegou a Carrõ et mãdou que lidassem. [+]
1295 TC 1/ 635 Muyto pesou desta resposta aos condes de Carron, que reçeauã as espadas; et arepẽtiãse muyto por que as leuarã aas cortes de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 635 Et el rrey mãdou pregoar que nõ fosse ousado nẽgũu de fazer força nẽ torto aos parentes do Çide, nẽ mal nẽhũu, nẽ de o cometer per nẽhũa maneira; senõ, o que o fezesse, que o mandaria matar por elo. [+]
1295 TC 1/ 637 Muyto pesou disto aos condes. [+]
1295 TC 1/ 637 Et el rrey meteos eno cãpo et mandou aos fiees que llo mostrassẽ per u sse aujã a guardar. [+]
1295 TC 1/ 637 Et enderençou cada hũu ao seu et forõnos ferir, en maneyra que das primeyras feridas foron os condes et seu tio muy mal feridos de senas lançadas enas carnes. [+]
1295 TC 1/ 639 Et Mono Gustios, com̃o era ome acordado, preguntou aos fiees se era vençudo porllo que dizia o padre. [+]
1295 TC 1/ 640 Et esta foy a enqueyiõ por que ficou Carrõ aos reys depoys dos dias do conde dõ Gonçaluo Gomez, padre dos que lidarõ, com̃o dicto e. [+]
1295 TC 1/ 642 Do gran presente que o soldã enviou ao Çide [+]
1295 TC 1/ 642 Et, quando este p[ar]ent[e] do soldã chegou ao porto de Ualença, enuiou dizer ao Çide como era ali chegado hũu mandadeyro do grã soldã de Persia, que llj enviaua seu presente. [+]
1295 TC 1/ 642 Et, desque foy entrando en acordo et pode falar, quisollj beyiar as maos. [+]
1295 TC 1/ 642 Et o messegeyro do soldã todauia çerca do Çide; et, cada que falaua cõ el, vĩjnallj enmente com̃o perdera a fala et como llj tremera a carne, marauillandosse ende muyto; et quiserao pregũtar ao Çide et teue que seria mao recado. [+]
1295 TC 1/ 642 Et o Çide enderençou ao paaço mayor do alcaçer, du estaua dona Xemena, sua moller, et suas fillas. [+]
1295 TC 1/ 646 Por qual razõ o soldã enviou o present[e] ao Çide [+]
1295 TC 1/ 646 Et dissollj que se fazia marauillado por o que llj auja dito; ca, bẽ asi com̃o dizia que acaeçera aos messegeyros que vĩjnã a el, a primeyra uez que o vira que tã grã medo ouuera da sua catadura que por hũa grã peça nõ podera falar; et, segũdo el coydaua, esto nõ era al senõ graça que llj dera Deus contra seus ẽemjgos, por que todos tomassem medo da sua catadura. [+]
1295 TC 1/ 646 Et o almoxarife dissollj se sabia qual fora a razõ por que se mouera o soldã de enviar tã noble presente ao Çide, estãdo tã aredado en Vltramar. [+]
1295 TC 1/ 648 Et ontre tanto chegou mandado ao Çide com̃o vĩjnã os jnfantes d ' Arangõ et de Nauarra a Valẽça fazer uodas cõ suas fillas, asi com̃o era ordinado enas cortes de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 648 Et o Çide mandou dar pousadas aos jnfantes ena sua orta de Villanoua, et madoullis dar quanto ouuessem mester muy cõpridamente. [+]
1295 TC 1/ 651 Desi partio se del et foysse ao porto de Valença, et meteusse en hũa naue et foyse para seu senor, o soldã. [+]
1295 TC 1/ 652 Et este alfaque seruira muyto ao Çide eno offizio da alcaydia dos mouros de Ualença que llj dera, ca os asesegaua muy bẽ; et fezerallj auer as rendas muy bẽ paradas. [+]
1295 TC 1/ 652 Et, senor, agora, coydando eno meu curaçõ qual este a ley en que viuj ata aqui, achey que fiz vida de grande erro et que todo o que Mafomade, o falso enganador, deu por ley aos mouros, que todo est engano et barata. [+]
1295 TC 1/ 652 Et elle sabiao fazer tã bẽ et tã a prazer de todalas conpanas, que todos o amauã muy de curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 653 Capitolo que fala do mandado que chegou ao Çide [+]
1295 TC 1/ 653 Et, poys asi he, teño por bẽ que vazedes logo a villa et que uos uaades morar fora ao arraual da Alcudia, et que leuedes uossas molleres et uossos fillos ata que ueiamos com̃o pasa este feyto ontre mj̃ et el rrey Bucar. [+]
1295 TC 1/ 655 Com̃o San Pedro appareçeu ao Çide [+]
1295 TC 1/ 655 Conta a estoria que hũu dia, iazendo o Çide dormindo en sua cama, aa meyanoite começou a coydar en sua fazenda, com̃o sse podesse parar ao muy grã poder dos mouros, que el rrey Bucar tragia. [+]
1295 TC 1/ 655 Et, estãdosse marauillando desto, appareçeullj hũu ome tã brãco com̃o a neue, et era uello et cão et crespo, et tragia enas maos hũas luuas. [+]
1295 TC 1/ 655 Quando o oyu, o Çide ouue muy grã prazer en seu curaçõ, et leixouse caer da cama en terra por beyiar os pees ao apostolo. [+]
1295 TC 1/ 655 Et, logo en outro dia na manãa, mandou chamar todolos omes ao alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 657 Com̃o o Çide disse aos seus a visõ que vira [+]
1295 TC 1/ 657 Et, desque llis ouue ysto dito, asentouse aos pees do bispo et ali ante todos fezo sua confessõ gẽeral dos seus pecados et de todas as erranças que auia feytas contra Deus. [+]
1295 TC 1/ 657 Et a uos, Gil Diaz, o mãdo fazer mays ca aos outros. [+]
1295 TC 1/ 658 Desi mandou a todos seus criados et a toda sua casa algo, a cada hũu segũdo que o mereçia; desi mandou a todos os caualeyros que o aujã seruido, desque seyra da terra, muy grande auer; et mandou aos caualeyros que llj non aujã atãto seruido a cada hũu mĩl morauedis, et a atal dous mil, et a atal tres mil, et ende ariba, segũdo que era a pessõa; et aos escudeyros fillos dalgo que o aujã seruido a cada hũu quinẽtos morauedis, et a atal mil et a atal mil et quinentos morauedis; et mandou que, quando chegassẽ a San Pero de Cardena, que dessem de uestir a quatro mil pobres sayas et pelotes d ' estanforte. [+]
1295 TC 1/ 658 Et o Çide demandou ao bispo que llj desse o corpo de Deus et reçebeo muy deuotamente, os geollos ficados, chorando ante todos. [+]
1295 TC 1/ 660 Conta a estoria que, a cabo de tres dias que o Çide finou, que el rrey Bucar chegou ao porto de Ualença; et seyo ao terreo cõ quanto poder tragia, que nõ a om̃e que o podesse osmar; ca vĩjnã y trij̃ta et seis reis et hũa moura negra cõ duzentos caualeyros negros com̃o ela et todos trosquiados, senõ senllas guedellas que tragiã ençima das cabeças; et esto era com̃o se uẽessem cruzados. [+]
1295 TC 1/ 661 Et ao dozeno dia armarõse as cõpanas do Çide ena manaã et carregarõ as azemelas do mellor que tĩjnã. [+]
1295 TC 1/ 662 Et fazia tan gran morteydade nos mouros, que isto era hũa gran marauilla, en guisa que el rey Bucar et os seus rreys começarõ a fugir, en guisa que nõ teuerõ redea ata dentro ao mar. [+]
1295 TC 1/ 662 Et, quando chegarõ ao mar, era muy grande a pressa por se acolerem aas naues, asi que morrerõ y bẽ XXti mil pessoas afogados. [+]
1295 TC 1/ 662 Et forõ tornando contra dona Xemena et ao bispo, que ya cõ o corpo do Çide muy passo. [+]
1295 TC 1/ 663 Et enviarõ dizer as nouas aos arrauales, que uẽessẽ y cõ todo o seu meterse ena villa, cada hũus en suas casas, que aviã leixadas. [+]
1295 TC 1/ 665 Et enviarõ suas cartas al rrey don Afonso et al rrey de Nauarra et ao jnfante don Sancho d ' Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 665 Et dona Sol beyiou as maos ao padre et aa madre. [+]
1295 TC 1/ 665 Et tragiam ante si duzentos caualos armados, os escudos aos arçoes nõ auessos, ca llo enviarõ dizer que nõ aujã a fazer doo. [+]
1295 TC 1/ 665 Et, quando ela chegou ao corpo de seu padre, beyioullj as maos, a el et a sua madre. [+]
1295 TC 1/ 666 Com̃o el rey dõ Afonso foy onrar o corpo do Çide ao seu enterramento [+]
1295 TC 1/ 666 Et el rrey estaua catando muyto ao rostro do Çide, et vijallo tã fresco et os ollos tã claros et tã jguaes, que nõ semellaua senõ viuo. [+]
1295 TC 1/ 666 Mays, depoys que llj disserõ com̃o fora balsamado, et com̃o sete dias beuera mirra et balsamo et nõ outra cousa, nõno teuerõ por marauilla; et demays que fora ongido, ca bem oyrã dizer que en terra d ' Outra mar o faziã asi aos rex et aos altos omes. [+]
1295 TC 1/ 666 Muyto forõ grandes as onras que el rrey dõ Afonso fez ao corpo do Çide, en cãtar muytas missas et en vigias et outras cousas que convĩjnã ao corpo. [+]
1295 TC 1/ 666 Et fezo muyta onra al rrey don Ramiro et ao jnfante d ' Arangõ, ca llis mandou dar todo quanto aujã mester, a elles et a suas conpanas. [+]
1295 TC 1/ 667 Conta a estoria que ao terçeyro dia, depoys que el rrey don Afonso chegou a San Pedro, quiserõ enterrar o corpo. [+]
1295 TC 1/ 667 Desi altos omes, os rrex et o(s) jnfante(s) et o bispo dõ Jheronjmo, por fazer mays onra ao corpo do Çide, chegarõ ajudallo a tirar d ' ontre ambalas tauoas, en que o meterã en Valẽça. [+]
1295 TC 1/ 667 Et morarõ os rrex et o jnfant[e] et o bispo et todalas outras conpanas en San Pero, fazendo muyta onra ao corpo do Çide, tres somanas. [+]
1295 TC 1/ 668 Et deytarõnas ao caualo per cabestro. [+]
1295 TC 1/ 668 Et poso y dous olmos, hũu aos pees et outro aa cabeça, que son oge dia muy grandes. [+]
1295 TC 1/ 669 Et, desque estas cõpanas forõ chegadas a Sam Pedro, soterrarõ o corpo de dona Xemena aos pees do escano do Çide. [+]
1295 TC 1/ 669 Et, os sete dias passados, el rey de Nauarra et a reyna sua moller et dona Sol ordenarõ rendas para o moesteyro, et que as visse Gil Diaz en todos seus dias; et depoys que ficasse ao moesteyro para vniuersarias fazer cada ãno por o Çide et por ela. [+]
1295 TC 1/ 669 Et faziao en tal maneyra que per ela foy enderençado o rreyno de Nauarra hũu grã tempo. [+]
1295 TC 1/ 671 Et o abade parou mentes ao corpo do Çide et uyu com̃o tijna a mão dereyta ẽna espada, et soya teer enas cordas do manto, et tijna a espada sacada da beyna hũu palmo. [+]
1295 TC 1/ 671 Et demandou da agoa [et] deytoua ao judeu pelo rostro. [+]
1295 TC 1/ 673 Et Gil Diaz sempre sse traballou de seruir os corpos de seus senores, fazendo suas festas cada (a)ãno, et fazendo cantar muytas missas, et dando muy grande algo aos pobres en comer et en vistir. [+]
1295 TC 1/ 673 Et pesou aos do moesteyro da sua morte, por que tã bem et tã deuotamente fazia sua vida et seruia as sopulturas de seus senores. [+]
1295 TC 1/ 674 Et tomou cõsigo dez monges, et mandou ao mays rigeo delles tomar a signa, que estaua colgada sobre [m]e[u] Çide. [+]
1295 TC 1/ 674 Et, desque foy todo entregado, ofereçeu ao moesteyro bem CC dobras por (por) a alma do Çide, seu bisauolo. [+]
1295 TC 1/ 676 Et os fisicos, sabendo com̃o elle sempre traballara desque naçera, faziano cada dia caualgar, por llj fazer tomar huso et traballo, por que tomasse algũu plazer et algũa folgança, per que podesse uiuer; ca muyto mal uem aos omes nõ husando as cousas que soem husar en quanto sõ mãçebos. [+]
1295 TC 1/ 677 Et, segundo conta o arçebispo don Rrodrigo, este neto del rey criauao o conde dõ Pedro. [+]
1295 TC 1/ 678 Et este miragre foy logo dicto ao bispo da çidade. [+]
1295 TC 1/ 679 Outrosy, Senor, non desampares estes reynos de Castela [et] de Leõ, que ficã en muy gram desemparo por mĩgoa de senor, nẽ queyras dar lugar aos eemigos da tua santa fe catolica, et guarda os teus altares, en que sse consagra cada dia o teu santo corpo, nẽ des lugar aos maos que queiram andar soltos pela terra, fazendo muyto mal aos mesquinos [et] roubando os caminos. [+]
1295 TC 1/ 679 Senor, dalles algũu pastor boo, que os relle ao teu seruiço. [+]
1295 TC 1/ 681 Pero, temendo sempre que a jgleia os mandaria partir, a elle et aa rreyña, por que erã parentes muy chegados, et casarõ sen despẽsaçõ de sancta jgleia, (et) daua todalas fortelezas aos seus, que as teuessẽ por elle. [+]
1295 TC 1/ 681 Et por ende, temendosse sempre com̃o uos dizemos, daua as fortolezas de Castela aos da sua terra. [+]
1295 TC 1/ 682 Cõta a estoria que, depoys que finou el rey dõ Afonso et el rey d ' Arãgom sse apoderou da terra, a reyna dona Oraca tolleu [a terra] ao conde dõ Pero Ansurez, seu amo, que a criara, gradeçendolle mal quanto bem et crianç[a] llj fezera. [+]
1295 TC 1/ 682 Et demãdou aos naturaes da terra que llj dessem a terra que tijnã dela; et elles nõ llo negarõ et, por gardar a lealdade et boo deuedo que auiã cõ sua senora natural, derõllj a terra, cada hũu assy com̃o a tijnã. [+]
1295 TC 1/ 682 Et forõ muy sanudos et teuerõ que lljs fezera el rey muy gram desonra en llis desonrar sua senora et a leixar et dera as fortolezas aos da sua terra. [+]
1295 TC 1/ 682 Et el rey, cõ muy gram sana, foy mouydo por fazer mal ao cõde, mays consellarõllj seus omes bõos que o non fezesse por nẽhũa guisa, nẽ danasse a fama bõa que auya; ca o conde guardara lealdade a sua senora natural et a elle daua seu corpo en aquela maneyra, en guisa que conprisse a ambos os senores seu dereyto. [+]
1295 TC 1/ 682 Et este feyto foy muy loado ao conde dom Pero Ansurez. [+]
1295 TC 1/ 683 Conta a estoria que, estando Castela et Leom sem gouernador qual deuya a auer, depoys que finou el rey dõ Afonso, leuãtouse contenda a Castela et a Leom cõ Arangõ, ca pesaua muyto aos castelãos por que el rey dom Afonso dera as mays das fortolezas aos arangoeses et por que leixara sua senora et teuera que sse leuãtara muy grã desamor ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 684 Et os castelaos pararõ suas azes en esta guisa: ena primeyra aaz a signa da reyna, sua senora, et derõ por cabedel o conde dõ Pero de Lara; et da outra aaz ya o conde don Gomez por cabedel. [+]
1295 TC 1/ 684 Et foy tã ferida que morrerõ y muytos d ' ambalas partes; pero en cabo forõ vençudos os castellaos. [+]
1295 TC 1/ 684 Et desta guisa forõ uençudos os castellaos, porla nimjga do conde dõ Pedro, que os desemparou cõ sua gente, por malquerença do conde dõ Gomez cõ çeos da reyna, por tal que o matassem ẽno cãpo, assy com̃o sse conpliu. [+]
1295 TC 1/ 684 Et por este feyto pesou muyto a Deus et aos omes. [+]
1295 TC 1/ 685 Conta a estoria que, veendo esto que o conde fazia, ajuntaronse os omes bõos do rreyno, pesandollis muyto porlo mao prez et porla fama maa de sua senora, et forõ contra o cõde, et nõ consentirõ que se fezese o casamento que el coydaua fazer cona rreyna, sua senora. [+]
1295 TC 1/ 685 Mays os da terra tẽendose cono menj̃o et aiudandoo muyto, deytoo da terra ao conde dõ Pedro et çercou sua madre enas torres de Leõ; et, teendoa çercada, ouuerõ avijnça en esta maneyra: que ela que tomasse para sy o que ouuesse mester et ele que fosse rey et senor, et que fezesse cõ seu cõsello o que ouuesse de fazer ẽno reyno. [+]
1295 TC 1/ 685 Et começarõ a pedir aos reys, et aos altos omes en que era o feyto, que nõ lidassẽ et que metessem auijnça ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 688 Et, logo ao começo que reynou, uolue[u] cõ elle guerra el rey d ' Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 688 Et logo elle gãanou Coyra, que era de mouros, et fezo restolar a jgleia ao arçebispo dom Bernaldo, que era estonçe primado. [+]
1295 TC 1/ 688 Et o primado dom Bernaldo, desque ouue enderençadas as jgleias de sua prouinçia, fi[n]ou cõ acabamento(s) de bõos feytos, tres dias andados do mes d ' abril, ao trezeno a[no] que reynou o emperador. [+]
1295 TC 1/ 688 Et deua ao arçebispo dom Ramõ, cõ outros bõos herdamentos de muy gramdes rendas, para a jgleia de Sancta Maria de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 689 Et este conde dõ Anrique deu (aas jgleias) as çidades en que auya as jgleias catradales aos bispos en donadio. fora Coymbra que reteuo en sy. [+]
1295 TC 1/ 689 Et ao começo do seu reyno mandousse chamar duque de Portugal. [+]
1295 TC 1/ 690 Et pobrou muytos lugares eno rreyno de Portugal: (et) A Pobla de dom Yllam, que dizem agora Torllana, et Aguar et Monte Santo et Ponte de Mulas et Torres Nouas et outros lugares muytos que con vijnam ao rreyno. [+]
1295 TC 1/ 690 Et reynou enpos elle seu fillo dom Afonso, que foy muy bõo cristão ao começo, mays depoys foy feyto a sua voentade. [+]
1295 TC 1/ 695 Et derõ al rey de Frãça et aos seus muytas nobles dõas en pedras preçiosas et en panos d ' ouro et de seda et caualos et muas et outras cousas. [+]
1295 TC 1/ 695 Et entõ el rey de França disse ao emperador qual fora a razõ por que veera a Espana. [+]
1295 TC 1/ 697 Et o laurador vẽosse querelar ao emperador, pola força que llj fezera aquel jnfançõ. [+]
1295 TC 1/ 697 Outrosy enviou sua carta ao meyrino da terra, en que llj mandou que fosse cõ aquel laurador et uisse que dereyto llj fazia, et que llo enviasse dizer. [+]
1295 TC 1/ 697 Et, quando o quereloso vyu que nõ podia del auer dereyto, veẽosse ao emperador a Toledo, cõ cartas de testemoyo de omes bõos da terra et do meyrino. [+]
1295 TC 1/ 699 Et, quando o virõ os mouros, ouue rom seu consello com̃o dessem batalla ao emperador. [+]
1295 TC 1/ 699 Et mandou aos genoeses que escollessem qual mays quisesem: o auer ou a escudela. [+]
1295 TC 1/ 699 Et era y o arçebispo dõ Johan, que fezo muyta onra ao emperador a seu enterramento. [+]
1295 TC 1/ 699 Et demandou aos reys de Nauara et d ' Arangõ que llj fezessem a uassalagem que llj auyam de fazer, et que fezerã a seu padre. [+]
1295 TC 1/ 699 Et en sua vida nõ quiso meyrino en toda sua terra; ca, se torto ou malfeytoria se fezesse, aos ricos omes cuia era a teença da terra sse tornaua por elo. [+]
1295 TC 1/ 701 Cõta a estoria outrosy que seu yrmaom, el rrey dõ Fernando de Leom, seyu muy boo rrey, senõ por que tragia loomineyros. [+]
1295 TC 1/ 701 Et tomou en scripto o que tomara a el et aos outros omes boos. [+]
1295 TC 1/ 701 [mays] en aquelo que uos elle leix[ou], uos aos uossos uassalos et eu aos meus, somos muy teudos de lles fazer muyto bem et muyta merçee; ca, cõna ajuda delles, cobrarõ elles a terra et quebrantarõ os mouros. [+]
1295 TC 1/ 701 Et por ende uos rogo que tornedes a terra ao conde dõ Ponço et aos outros a que a tomastes, et que nõ queyrades creer conselleyros maos, que uos consellarã mal; ca nõ est uossa prol nẽ uossa onrra; ca lealmente seruirõ o emperador, nosso padre, et demays son ançianos et emçima de sseu tempo, et nõ est guisado que andem desterrados pela terra per maos conselleyros. [+]
1295 TC 1/ 703 Et, quando uyu el rey estar en aquel coydado, que faria de Calatraua, conselloullj ao abade que lla demandasse. [+]
1295 TC 1/ 703 Et algũus ouue y que o teuerõ por mao siso. [+]
1295 TC 1/ 704 Et elles consellarõ a don Garçia Fernández de Castro que desse o njno a guardar ao conde don Enrique, que era poderoso et muy amado dos d ' Estremadura, et que por esta razõ quedaria o desacordo que auja ena terra; et a elle que faria seu mandado et o onraria com̃o a seu mayor. [+]
1295 TC 1/ 704 Et el non era ome de grã buliço nẽ des pendendor, et demandou a seus yrmaos que onde aueria el o que el rrey ouuesse mester. [+]
1295 TC 1/ 704 Et elles, quando o oyrõ, prouguellis et disserõllj que o desse ao conde don Anrique, et que elle llj cataria o que ouuese mester. [+]
1295 TC 1/ 706 Et sobre esto entrou ontre elles deuedo mao, por que ouuerõ muytas lides depoys os de Castro et os de Lara. [+]
1295 TC 1/ 706 Et o conde don Enrique et seus yrmaos, temendose muyto, leixarõ el rey en Soyra, ena collaçõ de Sancta Cruz. [+]
1295 TC 1/ 706 Et o conde don Anrique demandou logo a terra aos sobrinos de dõ Garçia Fernandez, mays elles nõ lla quiserõ dar ata que nõ ouuess[e] el rey quinze anos, asi como seu padre mandara. [+]
1295 TC 1/ 706 Et elles aynda de cabo quiseron deytar a culpa aos sobrinos de Garcia Fernandez; mays elles disserõ que llis nõ dariã nẽhũa cousa, ata que ouuesse el rey quinze anos; et, quando este tempo fosse conprido, que llj dariã a terra, asi com̃o a seu senor. [+]
1295 TC 1/ 707 Senor, nõ (llj) podedes de dereyto prender nẽ dizer mal por esta rrazõ ao conde dõ Amrrique, ca el guardou o que deuia; et nõ lle podedes dizer mal por esto, senõ que fezo bem et dereyto et lealdade; et oge mays nõ tenades mays ollo por el rrey, ca lealdade dos castelãos uolo am tollido. [+]
1295 TC 1/ 710 Conta a estoria que dõ Fernã Rruyz de Castro, sentindose muyto apremado dos condes, sey[u] a elles ao cãpo para lidar cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 711 Et entõ Domj̃guello feriuo cõ hũu coytelo mao que tragia, en guisa que nõ morresse nẽ veese a perigoo. [+]
1295 TC 1/ 711 Et logo começou a fugir ao castelo; et os da oste en(e)pos el, dando uozes "prendeldo", ata que o meterõ eno castelo. [+]
1295 TC 1/ 713 Senor, conprido he o que uos eu promety; mandade entrar ao castelo, que nõ a y quẽno defendera; et seed[e] çerto que Lope d ' Ardena nũca uos mays deseruira, ca eu llj dey tal golpe cõ este ueablo que logo caeu morto. [+]
1295 TC 1/ 713 Et, desque el rrey parou bem seu rreyno, mãdou aos d ' Avilla que sse tornasem para suas casas, et teuesse delles por muy bem seruido(s). [+]
1295 TC 1/ 716 Et os omes boos ouuerõ seu acordo com̃o p[o]sessem rrecado ẽno rreyno, por rrazõ daquelle feyto tam mao et tam sem Deus. [+]
1295 TC 1/ 716 Et, el rrey estando y essa noyte, coydando eno mao feyto da judia, apareçeulle hũu angeo, que llj disse: - [+]
1295 TC 1/ 718 May[s] vẽo Santo Ysidro ao thesoureyro da jgleia, que llj disse [como] hũu prinçipe cristão, cõ grã poder de mouros, vijna sobre a cidade, et mandoullj que dissesse al rrey dõ Fernãdo que llj acorresse. [+]
1295 TC 1/ 720 Et moue[u] cõ muy grande oste sobre Badallouço, et çercoa; et conbateua tanto que, per força, a ouuerõ os mouros a desamparar, et alçarõse ao castelo. [+]
1295 TC 1/ 724 Mays el rrey dõ Afonso era omẽ que sse mudaua moyto ameude por maos conselleyros et por loomineyros. [+]
1295 TC 1/ 725 Et começou a fazer guerra al rreyno de Castela et ao de Leom. [+]
1295 TC 1/ 725 Et ficou dom Diego de fora desamparado, et foysse logo para Valença aos mouros, et fezo muy grã guerra a Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 726 Et, por que este Baldouĩ era nyno et nõ sse podia defender dos gregos, que lle faziã ma[l], (et) o papa acom[en]dou o nino ao sobredicto rrey dom Johan, que o criase. [+]
1295 TC 1/ 726 Et, desque virõ que nõ rrespondiam nẽhũa cousa, (et) punarõ per quanta maneyra poderom por sobir ao castelo. [+]
1295 TC 1/ 726 Et lidou cõ Abuhabud, que era senor de Andaluzia, que tollera o poder aos almohades. [+]
1295 TC 1/ 730 Et ontre tanto non quedou fazendo muyto mal aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 731 Et tornarõsse os mouros cõ muy grã brio, por que vençerõ aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 733 Et, quando ouue xvj ãnos, sentiusse do mal et da desonrra del rrey seu padre (del rrey seu padre), que rreçebera dos mouros, et enviou demandar cruzada ao papa; et enviou desfiar o Muramolim, que llj daria batalla ende a hũu ãno onde el quisesse. [+]
1295 TC 1/ 733 Et çerca del fezo o espital, et deu y muy grandes rrequezas, por que dam oge dia de comer aos pobres que se y acaesç[ẽ]; et boos leytos en que iazcam et en que am a pẽsar dos enfermos ata que seiam sãos; et os que y morrerẽ que os subterrem (beendes) y bem et onrradamente; por que o nume del rrey, que en sua vida foy muy boo, aia sempre preço en este mũdo, et que rroguẽ a Deus por elle que llj de pareyso. [+]
1295 TC 1/ 733 Et este rrey enviou per todas as terras polos maestres das artes (das artes) todas, et fezo escolas en Palẽça, muy bõas et muy rricas; et daualles soldadas aos maestres, por que todos aquelles que quisessem aprender, que o nõ leixassem por mingoa de meestres. [+]
1295 TC 1/ 734 Et veeõsse logo para sua terra et enviou seu fillo dom Fernando correr et astragar a terra aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 735 Et foy y o arçebispo de Toledo et outros muytos prelados, que llj fezerõ muyta onrra ao corpo, asi com̃o convĩjna. [+]
1295 TC 1/ 735 Desi, aos XLta dias acabados, tornouse para Madride, du era a rreyna sua madre; et estaua y seu padre. [+]
1295 TC 1/ 735 Et enviou pidir cruzada ao papa cõno arçebispo don Rrodrigo. [+]
1295 TC 1/ 740 Et en outro dia mouerõ ende et forõ albergar a La Fresnada, et en outro dia ao pee do Muradal. [+]
1295 TC 1/ 742 Et, quando as gentes d ' alende os portos d ' Aspa [se tornarõ], forõ cõ estas nouas al mouro, et os anazados que andauã eno rreal del rrey disserõ ao mouro [como] he[ra] tornada muy grã gente, por que nõ auiã vianda, et que tijnã boo tempo para sse vingar delles et de os quebrantar para sempre. [+]
1295 TC 1/ 742 Et elles, quando forõ en somo de la serra, fallarõ bem dous mĩll caualeyros dos alaraues; et ferirõ en elles muy esforcadamente et fezerõnos ende deçer, mao seu grado. [+]
1295 TC 1/ 742 Et en outro dia (caualgou) joues, aa ora de noa, chegou a (primeyra) oste ao pee de Muradal, et subirõ muytos en somo, et a mays gente ficarõ çerca da agua. [+]
1295 TC 1/ 742 Et outro dia, uernes a ora de noa, subirõ os rreys ao porto et ficarõ y suas tendas. [+]
1295 TC 1/ 742 Et estauã os rreys en muy grã pensamento, com̃o por qual maneyra poderiam pasar aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 744 Com̃o o pastor mostrou aos rrex per hu fossẽ aos mouros [+]
1295 TC 1/ 744 Nõ estedes en este coydado, ca eu uos mostrarey muy boo lugar per hu vaades aos mouros; ca eu sey bem esta terra, ca andey per aqui muytas uezes cõ meu gaando. [+]
1295 TC 1/ 744 Et albergarõ essa noyte en aquel lugar, et enviarõ mandado aos rreys que os guiara muy bem o pastor. [+]
1295 TC 1/ 745 Et ante que o sol seyse forõ todos armados et seyrõ ao cãpo. [+]
1295 TC 1/ 745 Et o Miramamolim estaua muy bem armado, et de suso tijna hũa almexia negra de hũu xamete, et sobre aquela outra que nõ auia custura nẽhũa, et sua espada ao colo. [+]
1295 TC 1/ 745 Et tijna o liuro [do] Alcorã ante si, que este liuro dos mandamentos que deu Mafomad aos mouros por ley. [+]
1295 TC 1/ 749 Et tomou hũa lança ena mão et yaos ferindo et deostando, et dizendolles que tornassem et que o nõ desenparassẽ asi, nẽ fugissem com̃o maos, ca mellor llis era a morte onrada ca nõ a vida desonrada para sempre. [+]
1295 TC 1/ 749 Et entõ fezeos tornar ao cãpo, mao seu grado. [+]
1295 TC 1/ 751 Et, quando chegou ao curral, achoo tã çercado de mouros atados en deredor, que nõ achaua per hu entrar ante [as] lanças, que estauã atad[a]s hũas cõ outras. [+]
1295 TC 1/ 751 Et entõ. dom Aluar Nunes, que tijna a signa del rrey, (et) quando viu que nõ auia lugar per hu entrasem ao curral, volueu as rredeas ao caualo et deullj das esporas a desora, et saltou dentro sobre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 752 Et se algũu torto tĩjnã os mouros aos cristãos bem fezerõ enmenda delle(s) aquelle dia. [+]
1295 TC 1/ 752 Et dali se tornarõ os cristãos para o cãpo, hu estaua o muy nobre rrey don Afonso, muy louçao et muy bẽ andante, atendendoos. [+]
1295 TC 1/ 754 Et en esta preytesia prazia a algũus et aos outros pesaualle muyto. [+]
1295 TC 1/ 754 Et os arçebispos conos bispos et cõna clerizia [reçeberõnos] cõ muy grã preçiçõ, loando muyto a Deus por quanta merçee llis fezera, et por que os tragia sãaos et cõ muy grande onrra. [+]
1295 TC 1/ 756 Et deo aos freyres cuio fora antes. [+]
1295 TC 1/ 756 Et entõ veẽo a maladura de Deus en Espana, que foy o ãno tã mao et tam apertado que cayã os omes mortos de fame, pedindo pam et nõ llo dauã; ca, pero llj el rey fazia muyto bem et muyta merçee, et lles daua muyto por Deus, nõ podia poer consello. [+]
1295 TC 1/ 756 Et ficarõ ambos os rreys en hũu para fazer mal aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 757 Et o arçebispo dom Rrodrigo deu muy grande algo aos freyres en diñeyros et en vianda, por tal que nõ ficasse desamparada Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 757 Et o arçebispo enviou vianda ao castelo et gente. [+]
1295 TC 1/ 758 Et, estando el rrey muy coytado, chegoulle mandado del rrey de Portugal com̃o nõ queria vijr aas vistas a Palença, mays que verria ao comeyo d ' ambos os rreynos. [+]
1295 TC 1/ 758 Este aprem[ou] aos que [o] coydauã a apremar, et fezeos todos seer seu[s] subgeytos. [+]
1295 TC 1/ 759 Et guardauao muy bem et tijnao muy viçoso, quanto ela mays podia. [+]
1295 TC 1/ 759 Et o caualeyro, cõ coyta de auer a aldea, consellou aa rreyna que desse el rrey ao conde dõ Aluaro. [+]
1295 TC 1/ 759 Et elles consellarõllj que o desse ao conde dõ Aluaro, que era ome para ello et muy enparentado et para sse amparar a muy grã feyto, se mester fosse. [+]
1295 TC 1/ 759 Et, quando forõ ajũtados, disse ella com̃o tijn[a] por bẽ de dar seu yrmão el rrey ao conde dõ Aluaro en guarda, et que llis rrogaua que a conssellassem com̃o fezesse, ca ela nõ queria fazer nẽhũa cousa sen seu consello delles todos; pero todavia dizendo ben del conde, et que a elle conuijna que teuesse el rrey mays ca outro nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 759 Et teuerõ todos por bem que o dessem ao conde dõ Aluaro. [+]
1295 TC 1/ 762 Et disse [a] dom Gonçaluo Rruyz et aos outros rricos omes que sse foss[ẽ] da corte et que nõ veesem y se nõ quando el enviasse por elles. [+]
1295 TC 1/ 762 Et entom a rreyna envioulle dizer que parasse mentes aa jura que fezera, et que nõ quisese yr contra ela, nẽ quisese que ouuessem del querela todos os do rreyno, nẽ defendesse aos omes boos que nõ andassem cõ el rrey quando quisessem, nẽ pasase contra os das vilas sem razõ; ca ella nõ llo enviaua dizer senõ por sua onrra et por que llj trauauã os omes boos en ello. [+]
1295 TC 1/ 763 Et logo tolleu o moordomadigo a Gonçaluo Rruyz Girõ et deuo ao conde dõ Fernando, seu yrmão. [+]
1295 TC 1/ 763 Pero nõ foy creudo o cõde deste asacamento mao, et foy a rreyna teuda por sem culpa. [+]
1295 TC 1/ 763 Et, por que o conde era mao et soberuyo, collerõlle grã desamor os omes boos et diserõllj que sse fosse do arçebispado todo. [+]
1295 TC 1/ 764 Conta a estoria que, poys que entendeu o conde que auia sabor el rrey de s ' ir de suas mãos et yrsse para a rreyna, guardauao en guisa que o nõ podesse conplir. [+]
1295 TC 1/ 764 Et a rreyna cõ sana do (con sana do) conde enviou mostrar este feyto ao papa Jnoçençio terceyro, com̃o aquel casamento era feyto sem der[e]yto contra ley, por que erã parentes muy chegados. [+]
1295 TC 1/ 765 Et disse ao conde que fazia muy grã mal en meter el rrey seu yrmão en erro. [+]
1295 TC 1/ 765 Et dom Lopo Diaz, quando o soube, enviou dizer ao conde que nõ fose, ca el queria vijr a ell[e]. [+]
1295 TC 1/ 769 Et enviarõ dizer ao conde dõ Aluaro que nõ leixauã de seyr cõ medo del, mays que os apremaua a lealdade, que nõ queriã yr contra seu senor, et que lidariã cõ el et cõ quanto poder auya. [+]
1295 TC 1/ 769 Et el rrey entõ enviou mãdar aos rricos omes que sse nõ fossem. [+]
1295 TC 1/ 769 Et elles castigarõ ao caualeyro que nõ disesse(m) nẽhũa cousa da morte del rrey, mays que o leixaua saão et que comya carne. [+]
1295 TC 1/ 771 Et, quando o soube, el rrey n[õ] sse quiso parar et foysse para Torqueymada et astragou(ll)a toda; et pasou o rrio d ' Arlança el foyse para Cordomar et a Tar de Morãt et queymou todas esas villas, que erã de dom Garçia Fernandez de Vilamayor, per(a) hu o leuaua o conde dõ Aluaro, et esso meesmo fazia ao dos omes boos que erã do bando del rrey. [+]
1295 TC 1/ 775 Et os outros alçarõsse ao castello. [+]
1295 TC 1/ 777 "Toda creatura reuerte aa sua natura"; ca ben recudiu esta dõna aos nobles feytos del rrey seu padre. [+]
1295 TC 1/ 779 Et, quando foy ao pee do porto do Muradal, estremou algaras perla terra, que fossem correr a terra adeante. [+]
1295 TC 1/ 779 Et os mouros que yã fugindo apartarõsse hũa alcalauela delles et derõ tornada aos que guardauã os mouros; et matarõnos todos. [+]
1295 TC 1/ 780 Et en tal maneyra escarmentarõ os mouros que nõ ousauã andar nẽ seyr aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 780 Et os cristãos minguauã et os mouros creçiã, et querianos prender aas mãaos. [+]
1295 TC 1/ 782 Et morrerõ todos os mouros, se nõ os que se acollerõ ao alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 782 Et quiserõ y albergar; mays era mao lugar de barreyras, que lles matarõ y dous omes. [+]
1295 TC 1/ 784 Et ao terçeyro dia cõbaterõ a vila et furarõ os muros et queymarõ as portas. [+]
1295 TC 1/ 784 Et entrarõ a vila per força et matarõ os mouros, se nõ os que sse collerõ ao alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 784 Et acharõna desamparada, por que nõ ousarõ y ficar os movros, temendo o que acaeçeu aos d ' Alexa. [+]
1295 TC 1/ 786 Et el rrey, vijndo ao preito que auya cõ dõ Aluar Perez, ouuyu eso meesmo et foysse para ala; mays ante que nemhũus chegasem foy o castelo perdudo. [+]
1295 TC 1/ 786 Et el rrey leixou o alcaçer ao maestre de Calatraua et ao maestre de Huqueles. [+]
1295 TC 1/ 788 Et el cõ medo seyu da vila per hũa porta, que era contra as ortas, por sse acoller ao castelo de Almodouar. [+]
1295 TC 1/ 788 Et cortar[õ]lle a cabeça et enviarõna al rrey de Seuilla, coydando que llj fariam seruiço et plazer en ello; mays elle entendeullo muy mellor; et, pola treyçõ que fezerõ, mandoulles cortar as cabeças et mandoos deytar aos cães. [+]
1295 TC 1/ 791 Et esto aiudou muyto a gaanar a terra aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 798 O jnfant[e] dõ Afonso, de que ia dissemos et dõ Aluar Perez, o Castelao, cõ el, et dõ Gil Mãrique, que nõ he d ' oluidar que ya y, conta a estoria et diz que, desque sayrõ de Salamãca, ali onde mouerõ quando sse del rrey seu padre partiu, que se foy contra Toledo; et dali moueu cõ sua oste et forõ cõ el XLa caualeyros dos de Toledo, et passou o porto Amuradal et chegou a Anduiar. [+]
1295 TC 1/ 799 Don Abehũc começou a mesurar a oste dos cristãos; et, poys bẽ ouue osmado et entendudo quanta gent[e] podia seer et quanta a pressa, et vio que se nõ poderi[ã] teer en cãpo nẽ se llj podi[ã] defender -ca sen falla asy pareçia a quen quer que hũu poder et o outro visse, saluo o poder de Deus que he grande, que acorre aos seus - (et) mãdou logo ficar suas tendas eno oliuar, ontre os cristãos et a uilla. [+]
1295 TC 1/ 799 Et nõ foy este mao ordinamento, ca bẽ foy y mester para elles. [+]
1295 TC 1/ 799 Grande era o perigoo et a coyta en que os cristãos estauã, ca ao mar nõ sse podiã acoller nẽ aca tornar, ca lles estaua [a] agoa alta da hũa parte [et a gente dos mouros da outra]. [+]
1295 TC 1/ 799 Mays, desque os cristãos forõ todos confessados et perdoados et acomendados a Deus, don Aluaro enviou dizer ao jnfãte, que estaua ena çaga, que se uẽesse et se fezesẽ todos tropel, com̃o aujã ordeñado. [+]
1295 TC 1/ 801 Et aly foy a mortandade en elles muy grande ademays: tã grande era a presa da entrada, et tã poucos se faziã os que pelas portas podiã entrar ao gram gentio que era, que hũus a outros se matauã. [+]
1295 TC 1/ 801 Que uos poderia dizer et cõtar as gaãças que alj forõ feytas et gaãnadas aquel dia, nẽ quam grandes forõ as boas andanças que Deus aos cristãos fezo y? [+]
1295 TC 1/ 801 Et outrosi se estremarõ y caualleyros toledaos, peça delles, que fezerõ y tãto que se faria muy graue de creer a quen o nõ uisse. [+]
1295 TC 1/ 801 Et freyres das ordĩjs ouue y outrosy que forõ y muy mortaes et muy destroydores aos mouros de suas vidas. [+]
1295 TC 1/ 801 Et todalas outras gentes ao comunal forõ y todos muy boos et fezerõ muyto bẽ: tã conprida foy a merçee que lles Deus y quiso fazer et llis fezo, et o acorro aynda que lle enuiou. [+]
1295 TC 1/ 801 Et dos aqueeçementos [de] alguus dos feytos deste caualeyro contara a estoria adeãte en alguus lugares, u uẽer sua razõ; ca he razõ, aos que bẽ fazẽ, de llo razoar ome sempre dessa guisa que o fezerẽ; et aos que mal fezerẽ sempre dessa guisa que os seus feyctos forem. [+]
1295 TC 1/ 801 Hũu acaesçemento marauilloso acaesç[e]o ali aquel dia: dous caualeyros cunados que andauã y muyto omeziados, quando sse confessarõ en querendo entrar ẽna fazenda, aquel que auya rrazõ de fazer enmenda ao outro demandoulle perdom para esse dia, soo quanto a fazenda durasse. [+]
1295 TC 1/ 801 Muyto foy o bem et a merçee que Nostro Senor aquel dia fez aos cristãos, et grande a onrra et a bõa andãça que lles deu; [+]
1295 TC 1/ 801 [et] muyto et grande o mal et o quebrãto que deu aos mouros; assy que de toda a oste dos cristãos nõ acharõ que sse perdess[ẽ] y X omes per toda gente, poys dos mouros nõ a quen os pode[sse] conta[r]. [+]
1295 TC 1/ 805 Esto passado, ao segũdo ãno que el rey don Fernando foy apoderado eno rreyno de Leom, foy cercar Hubeda, vila de muyto poblo, et defenduda per batallas et per gran forteleza; mays tã forte a conbateu el rrey dõ Fernãdo, que os de dentro, que estauã çercados, tanto forõ arrequeixados que ouuerõ a dar a villa per força al rrey, et que sacassem seus corpos en saluo. [+]
1295 TC 1/ 805 En esse ano morreu a nobre rreyna dona Beatrix ena villa de Touro et aduserõna ao moesteyro das Olgas de Burgos a enterrar; et enterrarõna realmente et en real onrra çerca del rrey dõ Anrrique. [+]
1295 TC 1/ 806 Et ontre tãto que dõ Pero Rruyz ya a dõ Aluar Perez, seu yrmão, achegarõ elles quanta gente poderõ auer, et guisarõ suas escaleyras aquella noyte que poserõ, et chegaronse ao pee do muro. [+]
1295 TC 1/ 806 Et catarõ se uelauã os mouros as torres et o muro, et nõ oyrõ uoz nẽhũa de uelar, ca dormiã todos et tĩjnaos presos a forteleza do sono. [+]
1295 TC 1/ 806 O meu consello he este: que, poys que aqui estamos, que façamos o sinal da cruz et que nos acomendemos a Deus et a Sancta Maria et [ao] apostolo Sanctiago, et punemos de acabar ysto por que aqui ueemos en seruiço de Deus; et, se nõ podermos deytar as escaleyras de corda, poñamos estas de fuste et punemos en subir per ellas; et s[ub]ã os mellor algaraujados que ouuer ontre nos, et uaã uestidos com̃o mouros, por tal que, se se acharẽ cõ os mouros, que os nõ conoscã et que cuydẽ que som mouros com̃o elles; et estes punẽ de sse apoderar da primeyra torre que acharẽ, ata que a outra gente suba. [+]
1295 TC 1/ 806 Et, quando chegou aos visos altos que som alende da ponte, deceu cõ hũu daquelles caualeyros que leuaua, et os outros et as bestas leixoos aly. [+]
1295 TC 1/ 806 Et don Lourenço foysse; et, desque chegou alj u leixara suas bestas, caualgou et andou, et amanẽeçeullj en Castro; et dende foysse para Etyia, et chegou y ao primeyro soño. [+]
1295 TC 1/ 814 Depoys daquillo el rrey don Fernando deullis algũas rendas aos da jgleia de Cordoua. . . et o sola[z] dela et a plantia, que logo as gentes, oydo o pregom desta çidad[e], vẽerõ de todas partes d ' Espana pobladores a morar et a poblar; et correrõ ali, asi com̃o diz a esto[r]ia, com̃o a uodas de rrey. [+]
1295 TC 1/ 814 Et tantos erã os que y uĩjnã, que llj falecerom casas aos pobladores, ca mays erã ca as casas. [+]
1295 TC 1/ 814 Et essa nobre rreyna dona Beringuela muy alegre por aquillo, que seu fillo [el] rrey dõ Fernando auja cõquerido a cidade de Cordoua, asi com̃o ela pẽsaua de seu fillo el rrey por consello et por ajuda de quantas cousas ela auja que a el conprissem, asi pero ela estaua alonge fezo suas graças muytas et muy grandes a Deus, bẽeyzendoo muyto o seu nume, por que a antiga di[n]id[ad]e, destaiada en cristiãos porla mj̃gua dos principes, era cobrada a España porla sabedoria dela et porla aguça del rrey don Fernando, seu fillo; ca esta nobre rreyna dona Berĩguela, asi com̃o conta a estoria, asi enderençou et [c]riou a este fillo dõ Fernando en bõos custumes et boa[s] manas sempre, que os seus bõos ensinamentos et os seus bõos custumes et as suas boas aguças que [lle] ela ensinou doces com̃o mel, segũdo diz a estoria, nõ çessarõ ne quedarõ de correr sempre ao curaçõ a este rrey dõ Fernando, et cõ [t]etas cheas de uertudes lle deu seu leyte, de guisa que, macar que el rrey dõ Fernando era ia barõ feyto et firmado en ydade de sua força conprida, sua madre, a rreyna dona Berĩguela, nõ quedou nẽ quedaua de lli dizer et ensinarlle aguçosamente as cousas que praziã a Deus et aos omẽes. [+]
1295 TC 1/ 814 Et por ende diz a estoria que roguemos a Deus por ela, que a guarde por longos tempos, et lle de a ueer as cousas que an de uĩjr et lle praza, et seer auondada de feytos de bẽ, ata que ell[a] de o bẽ auẽturado espirito ao seu redemidor. [+]
1295 TC 1/ 817 Et esta rreyna dona Berĩguela guisou com̃o a dessem ao nobre rrey dõ Fernando, seu fillo, et fose ela sua moller lijdema. [+]
1295 TC 1/ 821 Et el rrey tomou ende muy gran pesar, et sacou y logo sua maleua, et envioullis XXX et V mĩll morauedis, et outros tantos aos outros castellos da fronteyra, que o partissem ontre elles, segũdo fosse a reteẽça de cada castelo. [+]
1295 TC 1/ 822 Capitolo do acorro que el rrey dõ Fernando enviou outra uez a Cordoua et aos castelos con dõ Aluar Perez [+]
1295 TC 1/ 822 Estando el rrey don Fernando en Valedolit cõ sua madre, a nobre rreyna dona Berĩguela, et cõ sua moller, a rreyna dona Joana, folgando et auendo prazer cõ essas ambas rreynas de que el muyto amado era -et esto foy desque [o primeyro] acorr[o] a Cordoua et aos castellos dala enviou - ouue nouas outrosi en com̃o Cordoua estaua en grande afronta de fame. [+]
1295 TC 1/ 822 El rey se meteu logo ao camjno et foyse para Toledo et sacou y sua maleua muy grande, et enuiou dessa uez a dõ Aluar Perez de Castro cõ grande acorro apressa. [+]
1295 TC 1/ 822 Et a esto se acordarõ aquelles XLtaV caualeyros, quando virõ que dõ Telo et Diego Perez Machuca se acordauã en hũu et se queriã ambos et dous meter ao perigoo. [+]
1295 TC 1/ 822 Et o primeyro que o cometeu et abriu carreyra aos outros et o que ante sobio pela pena arriba foy Diego Perez Machuca. [+]
1295 TC 1/ 822 Quãdo el rrey d ' Ariona vio com̃o aquelles caualeyros, que se meterã en tã gran perigoo, erã ia suso ena pena, soube, por que eram bõos caualeyros et se meterã en aquel perigoo por acorrer ao castello, que llo queriam defender, poys que que erã ia suso ena pena, et entendeu que nõ seria mays su[a] prol de alj estar; et desçercou Martos et foysse ende. [+]
1295 TC 1/ 825 Capitolo do terçeyro acorro que el rrey dõ Fernando enviou a Cordoua aos castelos et da morte de dõ Aluar Perez [+]
1295 TC 1/ 826 [et] nõ tẽendo el en pouco a mj̃gua que dõ Aluar Perez faria ena fronteyra da gran guarda que y por el auja, seyu logo muy apressuradamẽte de Burgos et meteuse ao camjno, et foyse para Cordoua quanto pode. [+]
1295 TC 1/ 827 Et fez partir sua vila et herdou bẽ muytos, sinadamente os que foron en a gãanar: a Domĩgo Monoz, o adalil, et aos outros que ena priiõ do arraual da Exerquia se çertarõ, porla qual razõ a villa foy gãanada. [+]
1295 TC 1/ 827 Et el rrey dõ Fernando priso en esa sazõ desta ida a hũu onrado rrey mouro, que passara dalẽ mar por mandar a Andaluzia; mays nõ se llj guisou ao mouro com̃o el quisera et o acabar coydara. [+]
1295 TC 1/ 830 Et os mouros entregarõ o alcaçer de Murça ao jnfante dõ Afonso et apoderarõno en todo o senorio, et que leuasse as rendas do senorio todas, saluo cousas çertas cõ que aujã de rrecudir a Abe hudiel et aos outros senores de Coruellẽ et de Alicãte et de Elche et de Ordauela et d ' Alhama et d ' Alaedo et de Ricot et de Çeta et d[e] todos os outros lugares do rreyno de Murça que asenorados sobre si erã. [+]
1295 TC 1/ 830 Et desta guisa apoderarõ os mouros o jnfante dõ Afonso, en uez del rrey dõ Fernando, seu padre, en todo o rreyno de Murça, saluo Orta et Cartagena, que se nõ quiserõ dar nẽ entrar na preitesia dos outros: et gãanarõ y pouco, que na çima ouuerõno a fazer, mao seu grado. [+]
1295 TC 1/ 832 Desi el rrey mandou logo guisar seu fillo, o jnfante dõ Afonso, muy bẽ et envioo ao rreyno de Murça cõ grandes recouas et cõ gran gente et boa et cõ muyta vianda. [+]
1295 TC 1/ 833 Et esto foy mercolles; et ende ao uernes, a preitesia feyta, entregarõ o alcaçer al rrey dõ Fernando et a vila toda. [+]
1295 TC 1/ 835 Contado auemos de com̃o el rrey dõ Fernando enviou seu fillo dõ Afonso cõ gran re[cou]a et cõ gran viãda ao rreyno de Murça. [+]
1295 TC 1/ 835 Et, desque o jnfant[e] dõ Afonso ao rreyno de Murça chegou cõ suas recouas, começou logo a partir seu(s) conduyto muy bẽ et basteçer as fortelezas et dar do seu muy graadamente a quantos o mester aujã. [+]
1295 TC 1/ 835 Mays leixemos ao jnfante dõ Afonso, Mula ia cobrada et posta en rrecado, andar per toda essa terra veendo et enderẽçãdo todas suas cousas et correndo aas uezes eses lugares que xi llj nõ queriã dar, et tornaremos ao conto dos feytos do nobre rrey dõ Fernando, seu padre. [+]
1295 TC 1/ 836 Et, el estando y cõ a rreyna sua moller et cõ suas gentes, segũdo contado auemos de suso, chegoullj mandado de dõ Afonso, seu fillo, que el enviara ao rreyno de Murça, en com̃o gãanara Mula et que fora ben andãte contra esses mouros que tã rebeldes estauã, et de com̃o quebrãtarã outrosi os mouros de Lorca et de Cartagena. [+]
1295 TC 1/ 839 Et esto en razõ dos tẽpos muy f(r)ortes que fazia, sen as outras lazeyras et as outras afrontas muy grãdes que sofrerõ en conbatementos et en torneos [et] (s)en(õ) (outros) velares et en outras lazeyras quaes cõuem a sofrer aos que en tal feyto estam, en que se perd(er)iã muytas gẽtes. [+]
1295 TC 1/ 841 Et, desque a ouue bem asesegada et ordinada a conuenimẽto de nobleza (et) de çidade, et ouue reparadas et adubadas bẽ as fortelezas dela enos lugares hu era mester, et quiso ende seir, demandou consello a seus ricos omes et aos meestres das ordĩjs que y estauã que llj consellauã que fezese, ca ia tempo era de seir et de fazer algo, ca ia muyto auja que esteuerã de balde. [+]
1295 TC 1/ 842 Quando elle hũa conquista auja feyta, ia outra auja coydada de fazer, por nõ comer pã folgado nẽ estar de balde, por que podesse ao gran juyz dar cõta en que usos despendera seu tẽpo. [+]
1295 TC 1/ 846 Capitolo de como el rrey dõ Fernando gãanou Lora et Catalona et Guillena et deu Lora ao Espital de San lohan [+]
1295 TC 1/ 846 Esto acabado, el rrey dõ Fernando mãdou aos concellos que fossẽ cõ Frena Ruyz, prior do Espital, que foy depoys grã comendador, a cometer Lora. [+]
1295 TC 1/ 846 Et el rrey deo logo ao Espital cõ sua villa et cõ suas pertij̃ças. [+]
1295 TC 1/ 846 Et el rrey dõ Fernando, partido de Carmona, passou a uao Agua do Alquiuir a muy grã perigoo de si et de suas gentes; pero mandou fazer sarçes, que poserõ aa entrada, pelos tremedales grandes que y auja; et quiso Deus et passarom peado, pero sen gran dano. [+]
1295 TC 1/ 849 Et foy essa noyte albergar ao Uao das Estacas. [+]
1295 TC 1/ 851 Outro dia, depoys que el rrey don Fernando foy pousar a Tablada, mandou aos caualeyros de sua mesnada que fossem guardar os herueyros. [+]
1295 TC 1/ 851 Uedes com̃o torna Garçia Perez aos mouros, por que uyo que o nõ queriã cometer; et agora uay el cometer a elles; agora ueeredes as marauillas que el fara soo, se o ousarẽ atẽder. [+]
1295 TC 1/ 851 Et dõ Lourenço llo preguntou depoys muytas uezes quẽ fora aquel caualeyro et sempre llj disse que o nõ conoçia nẽ sabia quẽ era; et nũca o del podo saber, pero conoçiao el muy bẽ et vijao cada dia en cas del rrey; mays nõ queria que o caualeyro perdesse per el sua boa fama que ante auja, ante defendeu ao seu escudeyro que por os ollos da cabeça nõ dissesse que o conoçia. [+]
1295 TC 1/ 856 Et o arraz en passando con sua caualaria que leuaua, o meestre sayo a el cõ sua caualaria; pero que xi llj nõ guisou com̃o coydaua, ca a çiada estaua arredada daquel lugar per u o arraz passaua; et, desque forõ descubertos, o arraz se foy acollendo; pero, con todo esto, acalçoo o meestre bem çerca do castello et matoulle noue caualeyros; et ouuerao a prender, saluo pelo poder da gente que lle acorreu agyna: (et) os hũus [que] seyã do castelo acorrer(on)llj, com̃o estauã açerca; et os outros que se yã cõ el, que puñauã eno defender quanto podiã. [+]
1295 TC 1/ 856 Mays nõ foron muy sabedores; ca, poys que elles começarõ a mouer, os hũus per mar et os outros per terrẽo, tã denodados, fazendo grandes ruydos de tronpas et de atãbores et doutras cousas, os hũus das naues dos cristãos, que estauã cõ suas naues apparelladas et muy apercebudas todauja, receberõnos de tal guisa et forõ recudir cõ elles, os do mar aos outros do mar et [os] de terrẽo aos outros de terrẽo, de cada parte do rrio, que os fezerom seer arepesos do ardimento que fezerõ et do cometemento que teuerõ feyto(s). [+]
1295 TC 1/ 858 Et meteuse dentro ena villa, dando grandes uozes contra os mouros, dizendollis que seyssẽ fora apressa aos cristãos da oste, ca nõ erã conpaña que se llis teuesse. [+]
1295 TC 1/ 860 Com̃o os das naues dos cristãos deytarõ çiada aos mouros et os desbaratarõ [+]
1295 TC 1/ 860 Capitolo com̃o os mouros deytarõ ciada aos cristãos das naues et forõ desbaratados os cristãos [+]
1295 TC 1/ 861 Et el rrey per consello delles mandou entõ ficar dous madeyros muy grossos et muy altos en meyo do rrio, ali per u as suas naues auiã a passar, ou aos que uẽessem cõ o fogo, por llo uedar esse passo. [+]
1295 TC 1/ 861 Aos mouros pesou muyto et teuerõ que llis [era] grã contrallamẽto para o seu feyto; et forõ sobrellos madeyros os mouros porllos arãcar, et os cristãos porlos defender, auendo todo o dia muy gran contenda. [+]
1295 TC 1/ 861 Mays hũu dia acaesçeu que, os das naues dos cristãos estando asesegados, os mouros chegarõ en suas zauras, que tragiam muy bem guisadas; et, com̃o estauam sen sospeyta, chegarõ aos madeyros, et ante que se os cristãos huuyassem a perceber nẽ chegar y, ouuerõ elles atado muy fortes sogas a hũu madeyro et arrincarõno; et foronse asi cõ el a muy gran pressa, dando uozes et allaridos. [+]
1295 TC 1/ 862 Com̃o el rrey mandou a Rreymõ Bonifaz deytar çiada aos mouros das naues et com̃o prenderõ duas zauras et matarõ os mouros delas [+]
1295 TC 1/ 862 Et fezo tẽer suas galees apres(en)tadas et aguisadas bẽ, de guisa que podessem acorrer aos batees quando mester fosse. [+]
1295 TC 1/ 863 Capitolo das uacas que leuarõ os mouros ao prior do Espital et da fazenda que ouue con elles [+]
1295 TC 1/ 863 Acaesceu outra uez que os caualeyros da oste eram ydos, os hũus en caualgadas et os outros a guardar as recouas et os herueyros, et os outros reçeber o jnfant[e] dõ Afonso, seu fillo del rrey, que uĩjna do rreyno de Murça, que avia seu padre enviado por elle, per consello de dõ Rroy Gonçaluez Girõ -et adeãte cõtara a estoria o que a dõ Rrodrigo acaesçeu cõno jnfante sobre esto, asi com̃o dizemos -; et seendo a oste uazia dos caualeyros, uẽerõ y X gazulas dos mouros, (et) caualeyros bẽ guisados, et derõ salto ena oste contra u pousaua o priol do Espital; et nõ xi llis guisou de fazer y outro dãno, mays leuarõ ende hũas poucas de vacas suas que y andauã, mays nõ fezerõ y outro dãno, do qual roubamento pesou muyto ao prior. [+]
1295 TC 1/ 864 Capitolo de com̃o acorrerõ os bispos de Cordoua et de Coyra ao prior do Espital et o liurarõ do poder dos mouros [+]
1295 TC 1/ 864 [Et] a guisa de omes esforçados que aujã sabor de liurar seus cristãos de morte et de mãos de seus eemjgos, [começaron] a yrlle acorrer a mays ir dos caualos; et, quando os mouros virõ yr acorro aos cristãos et que vĩjnã ia açerca, forõnos leixando et seyndosse. [+]
1295 TC 1/ 866 Com̃o el rrey dõ Fernando se leuantou de Tablada et forõ pousar çerca da villa et com̃o don Afonso deytou çiada aos mouros et os desbaratou [+]
1295 TC 1/ 867 Capitolo com̃o Diego Lopez de Faro desbaratou os mouros que vĩjnã a seu rayal et ao de dõ Rrodrigo Gomez de Galiza [+]
1295 TC 1/ 868 Capitolo de com̃o o meestre do Temple deytou çiada aos mouros et os desbaratou [+]
1295 TC 1/ 871 Estes mouros de Seuilla, que el rrey dõ Fernando tĩjna çercados, de que a estoria departe en este lugar, aujã boa ponte bem rigea sobre barcos muy bõos et ben atados cõ cadeas de ferro muy rigeas et muy gordas ademays, per hu pasauã a Tiriana et a todas essas partes hu queriã, com̃o se fossem per terreo, onde auj[ã] gran guarnimento et g[ra]nde acorro ao seu çercamento, ca toda a sua mayor guarida per ali a aujã et dali lles vĩjna; et os que en essa Tiriana outrosi estauã, aquella ponte era o seu guarnimento et todo o seu feyto, et sen acorro dela nẽ ponto de uida [auian]. [+]
1295 TC 1/ 871 Et mãdou a Rreymõ Bonifaz, con quen se consellou et a outros que y forõ chamados, daquelles que eram sabedores do mar, que fossem ensayar algũu artifiçio como llis quebrãtassem pela agua a ponte, se podessẽ, per que nõ podessem hũus aos outros passar. [+]
1295 TC 1/ 871 Desi mouerõ as naues daquel lugar [u] deçeran; et as naues mouudas et ydas ao meyo do cusso, quedo[u] o uento, que nõ fazia ponto del. [+]
1295 TC 1/ 873 Et en outro dia el rrey dõ Fernando, grã manãa, mandou a don Afonso et aos meestres das ordĩjs et a todolos rricos omes et aos conçellos, et a toda a outra gente que ena oste auja, apregoadamẽte que fossem a conbater Tiriana. [+]
1295 TC 1/ 873 Et ueendo el rrey por esto mayor o dãno que y poderia reçeber en sua gente que o enpeçamẽto que aos de dentro poderiã fazer sen auer y outro mayor recado, mandou a gente tirar afora et que se seissem. [+]
1295 TC 1/ 873 Auendo el rrey don Fernando muy a uoentade de seer apoderado en essa Tiriana et de a conbater -ca muyto llj era enpeeçent[e] y ao seu feyto todo et llj enbargaua a conquista dessa cibdade de Seuilla sobre que estaua - et auendo muy a curaçõ por llj fazer caua, o jnfante dõ Afonso et seus yrmãos dõ Fradarique et dõ Anrique forõ pousar sobre Tiriana cabo do rrio. [+]
1295 TC 1/ 873 Et desi el rrey mandou fazer sarzos et gatas para se llis acostar ao muro et os conbater. [+]
1295 TC 1/ 874 Et os mouros outrosi, quando ysto uirõ, adubarom suas alguerradas que tĩjnã dentro, et começarõ de tirar outrosi aos engenos que os conbatiã et que a elles tirauã. [+]
1295 TC 1/ 874 Et seyã a u[e]z[es] tã rigeos et denodados contra a oste dos cristãos; mays, quando os cristãos recudiã, logo sse acolliã os mouros, et acollianse ao castello. [+]
1295 TC 1/ 875 Garçia Perez (tĩjna) deu das esporas ao caualo et foy ferir de lãça a hũu caualeyro dos mouros que vĩjna ante os outros, et deu cõ el en terra. [+]
1295 TC 1/ 875 Et ao jnfançõ pesou muyto et foyllj mal do que llj disse Garçia Peres, et teuesse por arrepĩtido do que lle disse, et coydou que llo queria coomar o que del auia dito, et de grado se arepẽtira, se podera; pero que lle disse: - [+]
1295 TC 1/ 875 Dõ Lourenço Suares soubeo et disseo al rrey dõ Fernando et aos ricos omes. [+]
1295 TC 1/ 877 Et os mouros, desque virõ os carneyros ia quanto arredados de sua pousada, seyrõ et passarõ a çiada et chegarõ aos carneyros et começarõnos a trager. [+]
1295 TC 1/ 878 Et perderõ y XX caualos os cristãos que aos outros yã acorrer, que llj morrerõ eno acalço. [+]
1295 TC 1/ 879 Ena era de mĩll et cclxxxavj, quando andaua o ano da encarnaçõ do Senor en mĩll et ccxlviij, [con] engano et trayçõ, que he sempre enos mouros cabida et husada, Oriaz ouue seu cõsello cõ os mays onrados mouros de Seuilla -com̃o [en] romeria (et) estaua ali - et sobre este cõsello vẽeron ao jnfant[e] et disseronllj que llj dariã duas torres que elles tĩjnã, et que fosse el per seu corpo reçeberllas; et, desque elle daquellas fosse apoderado, que çerto fosse de o seer en toda a villa, et que se nõ deteuesse nẽ ponto, ca bõo tẽpo tĩjnã elles de o acabar. [+]
1295 TC 1/ 879 Et el entende[ndo]o en seus maos ueiayros que faziã, huuyouse acoller a hũu caualo et poso esporas et seyusse, et os outros cõ elle; mays hũu caualeyro que nõ huuyou seyr acalçarono et todo o fezerõ peças. [+]
1295 TC 1/ 880 Et, pero que çercados os de dentro estauã et tãtos males llj faziã, com̃o na estoria oystes, et muytos mays que seriã graues de contar, aynda cõ todo esso nõ llis podiã uedar a passada de Tiriana a esses mouros, que nõ passassẽ os hũus aos outros et que se nõ acorressem de cada parte, cada que lles mester era. [+]
1295 TC 1/ 881 Com̃o el rrey dõ Fernando mandou aos das naues tomar terra contra o areal et guardar o passo d[e] Tiriana [+]
1295 TC 1/ 881 Gran pesar auja el rrey dõ Fernando, por que nõ podia, per engenos nẽ per conbatementos nẽ por cousas que y fezese, tomar cõsello de Tiriana nẽ uedar aos mouros dessa passada. [+]
1295 TC 1/ 881 Com̃o os cristãos das naues teuerõ o passo a Oriaz et aos outros mouros que passauã a Tiriana et nõ poderõ tornar aa villa [+]
1295 TC 1/ 884 Capitolo do plazo que el rrey dõ Fernando deu aos mouros para uender o seu et com̃o llj entregarõ as chaues da villa et como os mandou poer en saluo [+]
1295 TC 1/ 884 Et el rrey, aos que per mar quiserõ yr, deulli çĩco naues et oyto galeas; et, aos que per terra yã, deullis bestas et quen os guiasse et os posese en saluo. [+]
1295 TC 1/ 886 Et [a] outras [noblezas] muytas et grandes s[e]m todas estas que dito auemos; villa tã chaa et tã bem asentada nõna a eno mũdo, villa a que o naujo do mar llj uen por el rrio [to]dos dias; das naues et das galees et dos outros naujos do mar, ata dentro aos muros, aport[ã] ali cõ todas mercadarias de todas partes do mũdo: de Tanger, de Çeta, de Tunez, de Bugia, de Leixandria, de Genua, de Portugal, de Galiza, et de Jnglaterra, et de Pisa, et de Lonbardia, de Bordel, de Bayona, de Cezilia, de Gascona, de Cataloña, de Arangõ, de Greçia, et aynda de França et de outras partes d ' alẽ mar, de cristãos et de mouros, de muytos lugares, et que muytas uezes y acaeç[ẽ]. [+]
1295 TC 1/ 888 Aforou sua çibdad[e] muy bẽ et deullj grandes liberdades et grandes franquezas, para fazer onra et merçee aas gentes que y erã, que ao seu conqueremento se açertarõ, et por llis peytar os aficamentos et as lazeyras que y tomarõ, et llis dar galardõ de llos grandes seruicos que llj ouuerõ feyto. [+]
1295 TC 1/ 890 Et muytos principes delles erã acordados, que tĩjnã grandes terras, que se ala passase, que xi llj renderiã, tẽendo que xi llj nõ poderiã, defender ao seu poder nẽ ao seu curaçõ, de que oyam contar marauillas. [+]
1295 TC 1/ 890 Et por esta razõ et por toda maneyra et por qual era en si en todos seus feytos contra Deus et ao mũdo, era en todo guisado, fora de uiuer et de cõquerer mays que nõ ui[u]e[u] nẽ conquereu, se o Deus por bem teuera, ca per elle nõ ficara nẽ ponto de o elle nõ auer a curaçõ, se llj Deus a vida mays alongara. [+]
1295 TC 1/ 890 Diz a estoria que este rrey dõ Fernando [poys que] tãto ouue poiado et ouue gãanado tal prez et ouue sua onrra [chegada] ao lugar que uos contado auemos, et que foy muy amado et muy onrado de Deus et dos terreaes, que llj quiso dar espaço et uagar per que podesse acabar sua conquista tã alta et tã rica et tã grãada como acabou, et de acabar outrosi mereçemento para mereçer reynar con el eno seu reyno. [+]
1295 TC 1/ 890 Et sobre todos o foy aos seus naturaas, que tã loados et tã reçeados et tã duldados en todos feytos erã de todas gentes; ca per el erã temudos et reçeados et exalçados en alteza de alta numeada. [+]
1295 TC 1/ 890 Rrey de todos feytos grandes, segũdo que a estoria a contado et departido en muytos lugares, que sacou d ' España o poder et o apremamẽto dos contrarios da fe de Cristo, et lles tolleu o senorio et lles tornou ao seu a quantos y en seu tempo erã. [+]
1295 TC 1/ 893 Et, quando uẽeo aa ora en que o sancto rrey de finar ouue, et foy conprido o termjno de sua vida, et que era chegada a ora da (sua) durauil, mays da antolãte que pouco dura, et ouue a leyxar este faleçedoyro mũdo que pouco dura et a yr ao da sancta claridade que nũca faleçe, fezo y uĩjr ante si a dõ Fillippe, seu fillo, que era esleyto de seer arçebispo d ' j de Seuilla, et outros bispos que y erã, et toda a outra clerizia. [+]
1295 TC 1/ 893 Et, quando uio uĩjr o frayre que o adusse, fez hũa muy marauillosa cousa de grande omildade, ca aa ora que o asomar uio, leixouse derribar do leyto en terra; et, teendo os geollos ficados, tomou hũu pedaço de soga que mandara y apegar, et deytoa ao colo. [+]
1295 TC 1/ 895 Conprido et dito todo esto que o santo et ben auenturado rrey dõ Fernando, et a saluamento de sua alma [et a] cõprimẽto dos sacramentos de sancta jgleia fezo, et de todalas outras cousas que dictas sõ, diz a estoria aynda del(o) que, poys que seu Saluador, que he [o] corpo de Deus, ouue reçebudo, et adorada a cruz, et ouue tirados de si os panos reaes, com̃o dissemos, que foy chegada a ora en que seu Saluador enviaua por elle; et el, desque a ora entendeu que era chegada et uio a sancta conpaña que o estaua atendendo, alegrouse muyto, dando ende grandes graças et grandes loores a Nostro Senor Ihesu Cristo, demãdãdo a candea que todo cristão deue a teer en mão ao seu finamento; et deronlla; et, ante que a tomasse, tendeu as mãos contra o çeo, et alçou os ollos contra o seu criador, et disse: - [+]
1295 TC 1/ 895 Et demãdou perdõ ao poboo et a quantos y estauã, que se del, por algũa mj̃gua que en el ouuera, querella auj[ã], que llj perdõass[ẽ]. [+]
1295 TC 1/ 896 Et hũ[a] gran merçee lli fezo Deus sempre estremad[a]mente: eno seu tẽpo ano mao nẽ forte tẽpo a España nõ uẽo, et sinaladament[e] ena sua terra. [+]
1295 TC 1/ 898 Et este rrey don Afonso britou os foros aos poboos et deytoulles muytos peytos et muytos pedidos ena tera, et bateu mõedas de muytas guisas; et casou con don[a] Uiolante, filla del rrey don Jaymes d ' Aragon; et dela ou[u]e fillos: o jnfante don Fernã Guedella et al rrey don Sancho de Castela et de Leon, et al jnfante don Pedro et al jnfante don Iohan et al jnfante don Jaymes; et ouue fillas: dona Birĩguela, que nõ foy casada, et outra que casou cono marques de Mon Ferrã, et a dona Uiolãte, que foy casada con don Diago de Bizcaya. [+]
1295 TC 1/ 900 Et os godos que cõquereron España erã do linagẽ Goz et de Malgoz et de Iaffe, o ffillo de Noe, et fforon pagaos et todos caualleyros. [+]
1295 TC 1/ 900 Morreo el rrey don Affonso et rreynou sseu ffillo don Ffroya et ffuy auol home et matou seu yrmaao. [+]
1295 TC 1/ 900 Apus este rreynou el rrey dom Rramiro que pobrou Leom et lidou cõnos mouros daalẽ mar et daaquẽ mar por parias que os cristaos dauã aos mouros, C mjnjnas et uirgees, as L de nobles et as L de popullares. Ẽna primeyra lide fforon uẽçudos os cristãos et acollerõse a hũa mota. [+]
1295 TC 1/ 900 Et poys acordarõse as gentes et alçarõ dous juyzes que julgassen toda a terra, et estes dous juyzes a hũ disserõ Nuno Rrassoyra et ao outro Laym Caluo. [+]
1295 TC 1/ 900 En dias do conde Garçia Fferrnandez veo a España Almẽçor et andou pela terra hu poderia pobrar boos castellos para dar gerra aos cristãos. [+]
1300 AT III,4/ 44 Estas cantigas [+] sem mao lengua[ge]: nam son per al trobas, porque [el]as nom escarniom ne[m falam mal] como outras cantigas; pode[m] as fazer de quantos talhos [quiserem]. [+]
1300 AT III,4/ 44 E pera maior sabedoria pode[m] -lhe dar aquele mesmo ou outro entendimento per aquelas palavras mesmas: assi é a melhor maneira de seguir, porque dá ao refram outro entendimento per aquelas palavras mesmas, e tragem as palavras da cobra a concordarem com el. [+]
1300 AT III,4/ 54 Meta -se dela duas vezes, [se] quiserem fazer silaba: pero alguns as metem na cantiga, dando ao "o" e ao "e" duas consoanças a cada ũa desta[s] vogaes. [+]
1300 LPr 1/ 105 Esta cantiga é a primeira que achamos que foi feita, e fezeron -na quatro donzelas en tempo de Rei Artur a Maraot d ' Irlanda por la [...] ... tornada en lenguagen palavra per palavra, e diz as[s]i [+]
1300 LPr 1/ 107 Esta cantiga fezeron quatro donzelas a Maraot d ' Irlanda, en tempo de Rei Artur, porque Maroot filhava todalas donzelas que achava en guarda dos cavaleiros, se as podia conquerer deles, e enviava -as pera Irlanda pera seeren sempre en servidon da terra. [+]
1300 LPr 1/ 117 Esta ca[ntiga] foi feita a ũu escudeiro et dataaon (?) que avia [...] [+]
1300 LPr 1/ 118 Esta cantiga fez Pero da Ponte ao Infante Don Manuel, que se comença ' E mort ' é Do[n] Martin Marcos ' , e na cobra segonda o pod ' ende entender [+]
1300 LPr 1/ 124 Esta cantiga fez Don Gonçalo ' Anes do Vinhal ao Infante Don Anrique, porque dizian que era entendedor da rainha Dona Joana, sa madrasta; e esto foi quando o el -rei Don Alfonso pos fora da terra [+]
1300 LPr 1/ 151 Outrossi fez este cantar de mal dizer aposto a ũa dona que era mui meninha e mui fermosa, e fogiu ao marido; e a el prazia -lhi [+]
1300 LPr 1/ 168 E depois morou na freeg[u]esia de San Nicolaro e chamaron -lhi Joan Fernandez de San Nicolao [+]
1300 TPb 26/ 104 Ca en tal rrazon como esta dizemos que he tiudo de peytar ao demandador (outro) tanto quanto jurasse que.... (noscabou) por aquela cousa que enganosamente trasposo (ou enalleou) ou a quebrantou porque o non mostrou en juyzo. mays por uentura o demandado mostrasse a cousa mouele en juyzo enpeorada ou danada pero (que) non fosse mudada de todo enton se o demandador.. ........................... [+]
1300 TPb 26/ 104 Pero si este a quien quieren fazer tal demanda, perdida por tempo quando a começou a demandar, non he tiudo o demandado de a mostrar. por que o demandador non ha direyto nehuu en ela LEY XXIII (que se o demandado mostra a cousa mobre que lle demandan que verría a mayor dapno ao demandador que ao que a casa (cousa) mostrase). [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 E por ende disso Aristotiles que a mester que ante que tome omẽ amizdade con outro, que punne premeyramente se he boó; e esta cõnosçença non pode omẽ auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos e a amizdade non pode durar se nõ entre aqueles que an bondade ensi, onde por estas rrazões os que amĩgos se fazẽ ante que ben sse cõnoscan, legeyramente se departen depoys a amizdade entre eles. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 E aynda ya outra maneyra de amizdade, segũdo o costume de Espanna, que poseron antigamente os fillos dalgo ontressi, que sse nõ deue desonrrar nen fazer mal hũs aos outros ameos de se tornar a amisdade e se desafiar primeyramẽte, e desto falamos no titulo dos desafiamentos en las leys que falan en esta rrazon. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 Tres guardas deuen auer los amigos en si porque deuen seer leales hu hũ ao outro en seus corações. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 A ssegũda guarda deuen auer os amigos en las parauuas gardãdosse de non dizer cousa de seu amigo de que podesse seer enfamado ou que lle podesse uijr mal; por ende pero disso Salamon en Ecclesiastico: quen desonra seu amigo de parauua destalla a amizdade que auia con el; outrossi nõ se deue rretraher nẽ posfaçer o hũ ao outro os seruiços e as aiudas que sse fezeren. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et contou vos Moysen ẽno que ja he dito da estorya, que fezera Deus ao omẽ mays nõ vos diso ajnda donde et cõmo; et começa amostrar rrazõ dello en estas pallauras de andeant. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et criou Deus ali da terra vmorosa toda aruore que ao omẽ podese tẽer viçoso. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Onde tomou Deus ao omẽ et adusóó et posóó em aquel Pareyso do deleyto, que obrase y todo bem et que laurase et ogardase; et mandoulle et disolle que comese de todaslas froytas do Parayso senõ da [aruore] de saber obem et omal, ca se daquel [comesse] logo morreria de morte. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et foy el moyto yrado contra elles por ello, et maldisóós grauemente ael, et aella, et aaserpente, asy cõmo conta a Biblia: aa serpente por queos enganara, et aEua por quea ascoytara et oconsellara ao marido, et ael por queo crééra. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et deytou os logo fora do Pareyso em aquel dia [meesmo] queos meteo em el, ca diz em este lugar mẽestre Lucas obispo de Tuy que foy feyto Adam ẽna primeyra ora do sesto dia, et aaora de terçia que foy posto ẽno Pareyso, et aaora [da] sexta foy enganado, et aaora [da] noa deytado fora do Pareyso. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et Adam et Eua [veẽdosse] em tanta mesquindade sequer que nõ tynã estonçes estormẽtos [nỹgũus] [conque] laurasem por pã et vyño et por las outras cousas cõque aviã [a viuer], nẽ ella conque fazer oque pertẽesçe aos officios das molleres em suas casas, et forõ en acordo de buscar acarreyra et tornarse de cabo aaquel Pareyso terreal do deleyto donde seyram. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et noso señor Deus por que sabia que fose esto osmado desta [guisa], por gardar que se elles fosem quese nõ comprise oque pẽsauã, ca se ao Pareyso tornasem et en el entrasem et daquela froyta daquela aruore de saber obem et omal comesem, nũca despoys poderiã morrer, et esto nõ queria Deus que asy fose, et poso Deus ẽna entrada do Pareyso hũ angeo cõ hũa espada de fogo ẽna máo que nũca ja mays ala leyxase entrar anj̃gum, nẽ aelles, nẽ aoutro omẽ seo Deus nõ fezese; et Adam et Eua tyrarõse deste acordo entẽdendo que era loucura, et morarõ em ese lugar de val de Ebrõ, et laurarõ et traballarõ, et aly vyuerõ segundo quelles acaesçeo, et y fezerõ suas [geerações] cõmo diremos agora. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Et esto era todo cõ maliçia de nõ dar nada do bõo aDeus nẽ aoutro; et ajnda eso que daua faziao de maa [voõtade] de [guisa] que se nõ pagaua Deus dello, nẽ cõ ello, nẽlle plazia cõ el . [+]
1300 XH I, 0/ 11 Et Abel offereçia do mellor leyte, et mays puro, et mays limpo, et [os primeyros] cordeyros, et mellores, et mays limpos, et grossos, et os mays [saos] de toda agrey, et outrosi dos outros gãados; et todo moy de grado et de moy bõa voõtade, et esto he oque mays plazia a Deus ẽnos sacrifiçios, et ẽnas offerendas, et ẽnas esmolnas. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Et por queo fazia el do mellor et de moy bõa voõtade, plougo a Deus cõ o sacrifiçio del, et catou ael et aos seus dões, et rreçebeos por la bõa voõtade de Abel; mays a Caym, por la maldade que vya en el, et ẽno tallente [do] seu coraçõ [et] en suas offortas desapostas, nõ curou del nẽ dellas; de mays que diz aescritura que comya ante queo sacriffiçio fezesse cõmo omẽ gargantõ e glotõ, enque semellaua que despreçaua oque fazia et que queria fazer prazer asy mẽesmo ante que aDeus. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Et por ende acreçentaua Deus aAbel en seus feytos, et amauao mays que aCaym; et quando avyam afazer seus sacrifiçios enviaua Deus fogo do çeo que ençendese osacriffiçio de Abel et nõ ho enviaua ao de Caym. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et querelao et atestemõyao oseu sangre que tu espargiste sobre la terra, et por ende tu seras mal dito. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et aly fezerõ el et sua moller Calmana seys fillos: et ao primeyro fillo que ouverõ diserõlle Enoch; et por amor del poblou aly Caym hũa çiudade et chamoa Enoca do nome daquel seu fillo Enoch, et aos de sua geeraçõ [meesma] et de sua [compaña], et aos outros que aver poderia dos fillos de Adam, ca forõ moytos, [segũdo] diz Josep ẽno segũdo capytolo do libro da Antiguydade dos Judios, et mẽestre Godofre ẽno libro Panteom, et ajnda a Biblia mẽesma diz que ouverõ Adam et Eua fillos et fillas et podense [entẽder] estes fillos et fillas por mays que Caym et Abel et suas yrmãas et Seth seu yrmãao, et yuã espargindo se por las terras ajuntavaos Caym, et os que nõ podya aver fazia os víj́nr por força aaquela çiudade, et que morasem em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et el foy oprimeyro que esto fezese apobla; et faziao por moytos enamygos que avia, segundo que as gentes erã aasazõ, ca nũca quedaua de [rroubar] et de forçar aos outros, et yrlos buscar onde quer que el [soubese] que erã quanto quer que fossem aalonge, et arroubarlo todo et tomarlo pera sy, et poerlo su oseu poder, segundo orrazoa Josep. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et el foy oque primeyramẽte partio aterra por termynos; et aos omẽs que eram ajnda simplez et nõ sabyam njhũ mal, ensynaua os el amoytas sabedorias de artarias et de maldades; et por leuar [deles] entre seus pobõos [provou] os cõ esta mẽestria, et buscoulles os pesos et as mydidas de todas cousas que apeso ou amydida se podem vender ou dar; et nõ catandoas em Deus, nẽ em feyto de bõa alma, nẽ de bondade, mays pensando que [per] esto poderia moyto mays aver; et ensynaua aos seus seer soberueos, et ladrões, et jogadores aengano, et garções, de moytas molleres, et saber todos de moyto engano et de moyta rreuolta, et de todo outro máo costume. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et outros moytos fillos et fillas, et netos, et netas, et outras [geerações] ouverom Caym et Calmana cõ [quẽ] poblarom aquela terra et [vsarõ] de seus costumes maos asy cõmo oachamos [per] Moysem et [per] scritos de outros santos et sabeos que falarõ et departiron em estas rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 14 Mays diremos agora em esta rrazõ da bigamya de Lamec cõmo ouvo ajuntadas em hũ tẽpo duas molleres; et ahũa diserõ Adda et aaoutra Sella. [+]
1300 XH I, 0/ 15 Et pensou outrosy quando seeria bem deas trosquiar, et poso em que tempo trosquiassem os gãados et quando [desem] os fillos a suas madres a mamar, et outrosy que quando os partissem dellas queos asynassem todos cõ ferro de synal [per] que fossem[coñosçudos] os [hũus] dentre os outros, et todaslas outras cousas ordenou que pertẽesçiam agarda de gãados et aos gardadores delles. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Et Jabel, seu yrmão, quando [vyña] de seus gãados aapobla da villa et oya aJubal, seu yrmão, tãger aqueles estormẽtos avia delles grande sabor, et pensou que algũas alegrias de táes cõmo aquelas, que bõas seeriam pera toller tristeza aos seus pastores ẽnos montes onde andauã com os gãados, et quelles dariã algũ [solaz] et alegria por que sofressem mellor as (Moyto mal me [fezo] neste dia. ) lazeyras et tristeza que ally leuauã. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et que hũa fim avya a seer de agoa que cobriria toda aterra et mataria todas las cousas vjuas senõ moy poucas; et aoutra fim que sééria de fogo que destroyra todaslas cousas et nõ tã solamẽte as vjuas [mãys] ajnda as outras que nõ avjã almas viuas queymãdoas todas et nõ leyxando nj̃ngũa. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Mays outrosi achamos que diz [Rrabaño] ẽna Glosa do Genesis sobre este lugar que este Jubal fezo esta scritura, et provao [Rrabaño] outrosy por lo Josepho. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et quẽ o oyr entendao que foy feyto por de qual parte quiser, et segundo a verdade da estoria os pilares et aescritura destes saberes foy feyta; et podo séér queos de Caym fezeron oseu, et que foy das artes aque chamã mecanycas et os de Seth que fezerõ odas artes aque dizẽ liberães et do que aellas pertẽesçea. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Tubalcaym -yrmão de Jabel et deste Jubal, fillos de Sella, aoutra moller de Lamec, segundo conta Moysem ẽno quarto capytolo de Genesis et outros cõ el -dizem que ffoy ferreyro em todaslas obras, de cobre et de ferro et que labro moy bem de martelo em todo metal. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Sobrelo al, estudou el et sutelezou et achou moyto por sy em esta arte adeante, ca acõmo quer que dos sones dos martelos dos ferreyros ho aprẽdera, pero aqueles sones ygoaes erã et ygoalmente sonauã; et el pensou el despoys por sy de temperar as cordas, as hũas altas, et as outras [vayxas], as outras em medeo; et fezoas todas rrespõder ẽnos cantares cada hũas em suas vozes et acordar cõ ellas, donde se fazẽ as [dulçedũes] que aplazẽ aos omẽs moyto et os alegram. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Et dizẽ que foy este Tubalcaym omẽ moy batallador cõmo disemos; et que moyto lidaua, segũdo queo despoẽ os departidores, queo fazia cõ codiçia de [gaañar] o allẽo, ou vengar amalquerença, ou apremear aos omẽs queo temã et [oseruã] et el leuar oseu deles et tomauao pera sy; et aalende desto que mãteuo Tubal Caym oseu corpo ao mayor deleyto dessy que el podo em molleres et em todas outras cousas quaes quer, et em aquelo folgou toda via quando et cada que selle guisou. [+]
1300 XH I, 0/ 20 De cõmo Lamec matou aCaym et ao moço queo adestraua. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et [hum] dia tomou seu arco et seu moço queo gyase cõmo soya, et foy ao monte por matar [algũus] veados cõmo outras vezes; et conta mẽestre Pedro que nõ por comer as carnes delles, ca diz que ante do deluvio que nõ [avyam] ajnda em vso de comer carne nẽlles fora mãdado de Deus, mays queo fazia Lamec por sabor que avia da caça cõmo soya, et por las pelles dos veados de quese vestia; ca ata odeluvio nõ se vestirõ os [omes] de al saluo de pelles, ca nõ avyam ajnda tãto donde et [demays] queo nõ sabyam fazer, asy cõmo diremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et Lamec andando acaça et seu moço cõ el, atravesaua Caym de hũa parte do monte pera aoutra por hũ carreyro que vyña por esse monte, et todo era veloso, et cuberto de cabelos cõmo anymalia, andando sempre fogindo et morando omays sempre ẽnos mõtes et por los ermos; et asy ya fogindo et tal andaua toda vya ca dito avemos cõmo lle dera Deus que nũca podesse estar quedo em hũ lugar; et desque passou mẽteosse em hũa mata, et hũas molleres acõtesçeo que pasauã estonçes por essa carreyra, et acharõ aCaym et maravyllarõse de tal cousa, et el [outrosy] quando as vyo esteuo quedo hũ pouco et catou pera ellas, et ellas quando virom tal omẽ et tã estrayo, et os ollos todos cubertos de cabelos das pestanas et ajnda afaçe, ca tã longos erã os outros cabelos de todo ocorpo em sua [guisa], et espãtarõse del et deron vozes; omoço et Lamec oyrom as vozes, et omoço pregontoulles que aviam; ellas diserõlle que viram hũa [anymalia] velosa, cõmo besta estraya quelles atrauesara acarreyra, et quese metera ally en aquela mata; et el disolles quelle mostrasem o lugar, et ellas tornarõse cõ elles et mostrarõlle onde se metera, et desy forõse logo sua carreyra. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et oyrõ Lamec et omoço orroydo, et pregõtou Lamec ao moço querroydo era aquel. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Rrespondeu omoço que nõ sabia senõ quelle semellaua que estaua aly cousa [vyua]; armou estonçes Lamec seu arco et poso em el sua seeta, et diso ao moço [quello] enderẽçase contra onde oyra orroydo, et omoço fezóó, et Lamec tirou do arco et ferio aCaym de morte cõ aseeta. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et diso ao moço que entrase veer ao mato que besta ou que anymalya era aquela que el ferira. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Empero esforçouse, cõmo eram todos os de Caym maos et atreuudos, et esteuo et [pregũtoulle quẽ] era, et el disolle que Caym; omoço, nõ sabendo nada da pena que avya auer oque matase a Caym, et tornouse logo aLamec aly onde oleyxara, et contoulle cõmo era. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Lamec quando soubo que el avya morto aCaym, ouvo moy grande pesar, pero acordouse de dizer ao moço queo leuase ala, et queo veeria pera aprender del algũas palauras et cousas et soubese cõmo fezese pera oleuar daly ou pera fazer ende algũa outra cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et omoço leuou ho ala, et Lamec começou delle [pregũtar]; mays quando chegarõ jazia Caym en passamẽto, et nõ podo dizer nada aLamec; et por lo pesar que avya desto et cõ grande saña que tomou contra omoço que sabya que el o giara ala por que matara aCaym, alçou Lamec oarco, que tenya ẽnas suas mãos et deu cõ el ao moço tal colpe que quebrãtou oarco, et britou ao moço acabeça, em tal maneyra que morreu ende omoço, et leyxóós aly ambos mortos. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Lamec [non] fezo aly mays, et apalpando et osmando asy cõmo podo tornouse pera sua casa, et contou em poridade asuas molleres Adda et Sella cõmo matara aCaym et ao moço. [+]
1300 XH I, 0/ 22 As molleres quando souberõ que el matara aCaym et aquel seu moço, espantarõse et ouverõ grande medo et tomarõ cõtra el máás voõtades; et daly adeante cada quelles nẽbraua et quese el nõ tornaua arrazom de todo oque ellas quisessem, deostauão et maltragiano et moytas vezes de máá [guisa], et el outrosi asanauase cõtra ellas moy mal, por estas rrazões: hũa porla grande saña que avya et oal cõ medo que começaua aaver dellas, que por ocasyon queo matariã ellas por ello algũa ora, et [começoas] de ameaçar et maltrager, et dizerlles apena de Caym por la morte de seu yrmão Abel, et ha do que matara a [Cayn], et adaquel que matase ao que matara aCaym; et disolles asy, segũdo cõta Moysem ẽno quarto capitolo do Genesis: [+]
1300 XH I, 0/ 22 Por que matey eu aCaym cõ amyña chaga et ao moço cõ omeu lyuor, esto he cõ amaldade da [myña] saña, sabede que sete vezes sera vengada amorte de Abel, et sete vezes penado por ello [Cayn] queo matou; et poso Deus por pẽna que oque matase aCaym que sééria por ello penado [seteẽta] vezes. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Sobre esto diz Josepho ẽno segundo capitolo, que Lamec era omẽ sabeo, et sabya as cousas de Deus sabeamẽte, et por que vya que el jazia su apẽna de Caym enque caera Caym por la morte de seu yrmão Abel et el por la de Caym, dizia esto asuas molleres; doendo se el do feyto que fezera, et ellas quese doessem ende asi cõmo el; oal que por lo medo de ellas seerẽ penadas porla morte del, seo [matasem], et ajnda ellas sete tãto mays que el por que matara aCaym, et que duldariã ellas delle fazer [njhũ] pesar, nẽ deo matar, nẽ ajnda sofrer [anjhũ] queo matase, et [escarmẽtaarlas] asy desta [guisa], et ajnda por lo deuedo que avya cõ ellas de gardar las que nõ caesem em tal morte nẽ em tal [pena], ca erã [maos] todos los seus, asy cõmo diz Josepho, et ho avemos nos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Poys avemos dito das gẽerações de Adda asy cõmo desçendem de Adam por Caym ata [este] Lamec fillo de Matussael seu trasneto et aseus fillos deste Lamec, ca nõ foy mays deste agẽeraçõ de Caym, et [os] que estonçes erã todos morrerã ẽno deluvyo; et [auemos] outrosy cõtadas as suas prouas primeyras et seus costumes; et disemos antes todaslas rrazões destes que dos outros fillos de Adam, por queo achamos asy contado dos santos Padres et omẽs bõos, [ca] segundo diz mẽestre Pedro quese quiserõ logo [desembargar] do máo et yr [desembargados] ao bõo. [+]
1300 XH I, 0/ 23 [cõmo el tomara destes] Pero sobresto dizẽ que nõ ha dolor tã grande nẽ tã longo por moyto que dure, que atẽpo nõ passe et ho omẽ nõ oluyde; diz Josepho ẽno segundo capitolo que atãtos ãnos cõmo erã pasados, morto Abel et desterrado Caym, que veẽdose Adam sem fillos, et sem outra [cõpaña], et senlleyros el et Eua, que coydaua algũas vezes em aver outra gẽeraçõ, et que era em grande estreytura cõ myngoa de fillos et cõ desejo deles; et viase da outra parte em grande tristeza, asy cõmo diz Strabo, ohũ por la promyssom et jura que fezera, de nõ passar asua moller seo quebrãtasse, aoutra rrazõ por quese nẽbraua quelles disera Deus cresçede et enchede aterra, et seede [moytos], em ella, et seo nõ fezese, et aquela jura et promyssom pasasse, que cayria em grãde erro cõtra Deus outra vez. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Agora tornaremos aos contos das gẽerações destes sobre ditos. [+]
1300 XH I, 0/ 24 "Deu me Deus outra semẽte por Abel, ao qual me matou Caym. [+]
1300 XH I, 0/ 25 Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobreste lugar diz mẽestre Pedro, que Josepho conta que Adam aduzentos et trijnta ãnos de quando fora feyto, que fezo a Seth, et que vyueo despoys desto seteçentos ãnos; mays dizemos nos que acõmo quer que semella queos contã el et Moysem, que nõ os som quanto aavida de Adam, ca Moysem nõ conta os çento ãnos em aquel tẽpo enque Adam teuo o dolor por Abel, mays [enadeos] aca sobre Josepho ẽna vida que fezo despoys que fezera aSeth; et Josepho conta aqueles çento ãnos do dóó aly ondeos Adam pasou, mays despoys descontaos ẽnos ãnos que [vyueo] despoys que ouvo a Seth, onde, tambem segundo hũ cõmo outro forõ todos los dias da vida de Adam [noueçentos] et trijnta ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobre esta rrazõ diz Jeronymo ẽna Glosa que Adam foy feyto de dia et em claridade, por que catase em Deus toda vya, et se rreuéésse ẽna sua ymagẽ et ẽna sua semellança, et sé tornase sempre aarrazõ quelle Deus dera, et que entendese por ella obem et omal, et departisse [ontrela]; et departĩdóó, que fugisse ao mal, et que amase obem, et se tornasse sempre ael; et amãdóó, que [gardasse] em ello asemellança de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Pero sobre esto conta Josepho de Seth ẽno segundo capitolo, que depoys que Seth vẽeo aydade [enque] fose pera ello, que sempre se traballou de departyr ontre o mal et o bem, et fogir sempre ao mal, et estudar et traballar ẽnas virtudes dobem. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Moysem mostra que non paresçeo et queo leuou Deus; mẽestre Pedro rrozõa et diz queo passou Deus ao Pareyso do deleyto, ata çerto tẽpo por que [veña] despoys açerqua afim do mũdo cõ Elyas aconverter as gẽtes aDeus, et lidar sobre esto cõ [o Ante cristo]. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Pero sobre esta pasada deEnoc ao Pareyso departem os judios, et dizẽ que esta pasada nõ foy nẽ ha fezo Deus por la santidade de Enoc, et dizẽ que outros ouvo, [y] antes et [depoys], mays santos que el, mays que Deus queo ordenou asy por que foy Enoc septima gẽeraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [liña] de Seth, et Lamec outrosy foy outra septima gééraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [la lyña] de Caym; et que asy cõmo aquel Lamec, septimo ẽna gééraçõ de Caym, foy omẽ máo moyto aademays, outrosy este Enoc, septimo ẽna geeraçom de Seth, foy moyto bõo omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Et fezo Deus esto em este Enoc por mostrar que asy cõmo este era o septimo de Adam et o passara Deus ao [Parayso] porla bondade del, que outrosy ẽna [septyma] ydade que sééra logo em pos esta sesta ydade en que agora somos, que passada [afym] que rresusçitara Deus os omẽs et leuara os seus santos aasua gloria, et enviara ao Inferno os que forõ [maos] cõmo Lamec septimo ẽna outra [lyña]. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Deste Matussalem [departẽ] os seteẽnta trasladadores asy: dizẽ que viueo despoys do deluuyo [quatorze] ãnos, mays nos nõ achamos por nẽgũ escrito que el ẽna arqua fosse, nẽ queo passou Deus ao Pareyso cõmo aEnoc. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Ajnda dizem algũus esta outra rrazõ: que foy el hũ dos maestres que fezerõ aarqua de Noe, et despoys que [soubo] arrazõ do deluvyo, et cõmo quer que el creese por ventura que sééria o deluvyo ou nõ, cao oyam dizer os omẽs et moytos osabyam, mays nõ o podiam créér, [dizẽ] que fezo este Matussalem em hũ costado da arca quando labraua em ella hũ estogo de hũa camareta para sy, apegada ẽno costado da arca, mays que nõ entraua dentro ẽna arca, et avia aentrada de fora; et esto queo nõ vyo Noe, nẽ nẽgum de seus fillos nẽ de suas molleres; et desque começou odeluvyo avijnr, acolliansse todas las anymalyas aarca aNoe, et dizẽ que tomou Matussalem sua vianda que [tiña] ascondida et prestes; et estando Noe ẽna presa de tomar as anymalyas que metesse ẽna arca [cõmo] lle mãdara Deus, diz que Matussalem que se collera em aquela camara, et çarrou moy bem sua porta [per] onde entrara; et goaresçeo aly do deluuyo, et ajnda dizẽ que vio Matussalẽ ocoruo et apoõba que enviara Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Onde diz Moysem asy ẽno sexto capitolo do Genesis que começarã ja os omẽs acresçentarse et seer moytos por la terra em aquel tempo; et sabede que Moysem et os outros santos Padres et sabeos que desta estoria falam, que chamã em este lugar omẽs aos do lynagẽe de Caym que seyrõ todos mááos; et dizẽ fillos de Deus aos de Seth et de seu lynagẽe por que erã dereytureyros et rreligiosos, cõmo omẽs de ordem et de moy santa vida, et ajnda mays que nõ os padres da lyña. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Pero dizẽ todos sobresto que esta santidade et estes bẽes, que durarõ em todos los de Seth ata que Enoc foy [leuado] ao Pareyso, et daly adeante quelles cresçeo a codiçia das cousas [do] mũdo et mudarõ os bõos costumes em [maos], et tornarõ se elles [maos] por esta rrazõ que aqui oyredes: as molleres do lynagẽe de Caym sayrom moy fermosas, et [cresçia[n]] et erã ja moytas, et yase poblando a terra, et [chegauãse] as companas de hũas poblas aas das outras, et faziãse ja vizynos. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et os fillos de Seth vyam aquelas molleres do lynagẽe de Caym cõmo erã moy fremosas, et [começarõ] a poer as voontades et os corações aparar mẽtes em ellas; et Adam sabia cõmo ellas [eram] de máo sangre et eram máás por sy, et que faziã máos fillos et de máos feytos; por que de mao padre et de mao sangre vynã ellas, et que taes séériam os seus fillos et a deseruyço de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et que asy cõmo os varões do lynagẽ de Caym erã todos cheos de mal et de toda maldade et rreuolta, que [asy] eram as molleres dese linagẽe chẽas de toda [nemjga] et maldade et de todo mal em todo seu feyto de pleyto de varõ et de moller, et feytizeyras por la qual cousa ouverõ de mover aos de Seth a quanto mao custume quiserõ. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et em quanto Adam viueo castigou quanto podo a seus fillos, a Seth et aos outros, et elles aos seus et a suas [cõpañas] que se nõ chegassem aas fillas dos omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et Lamec nõ quedaua de castigar los toda vya, mays nõ podia cõ elles por que erã moytos, et se partyam ẽnos tallentes ao que queriam. [+]
1300 XH I, 0/ 32 "Et diz ajnda Jeronymo sobresta rrazon ẽna Glosa, et diz que estas palauras de Deus que querem dizer que anatura do omẽ era ensy tam flaca que nõ poderia despoys sofrer a Deus, et que oque aqui faziam de mal que aqui queria que o pagassem et padesçessem, et que lle lo nõ terria pera os penar onde durara a pena pera sempre, et que diso aquesto Deus por rrazõ do deluvyo que queria fazer enqueos mataria logo a todos por los maes que faziã, et que o faria com esta pena pasadiza et nõ cõ aquela que nũqua a de faleçer cõmo fezera ao diabro; et que des Noe endeante que nõ seeria a [a] vida do omẽ [mays] de çento et víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et fezerõ os de Seth fillos ẽnas fillas de Caym, et sayrom aqueles fillos os mays poderosos da terra, et mays valentes de corpos et de grande nome; et vééndosse poderosos ẽna terra et valentes de todas cousas et fortes aas mãos [mays] que todoslos outros et mays ardidos et atrebudos, [começarom] de asoberuear aos menores et aos outros et fazer lles todos los máes do mundo de dito et de feyto et quebrantarlos et apremearlos. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et estes forõ aos que diserõ gigantes, et ouverõ este nome de ge que dizẽ en grego por terra, et genyty em latim por engendrados; et segũdo esto, gigantes tãto quer dizer cõmo engendrados de terra, et nõ por que elles nasçessem de terra, mays por que queriam séér señores de toda aterra et de todas las outras cousas, et seguyr oterreal, et que atorto nẽ adereyto outro señor senõ elles nõ ouvesse y; et Deus por esso vééndo amalyçia dos omẽs [cresçer] cada dia, et yr de mal ha peor, et veendo cõmo oseu coydado et [o] coraçõ delles era dado aentẽder todo mal et maliçia em todo tempo, touo que pẽna lle jazia em aver feyto ho omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 32 "Desleyrey da façe da terra ao omẽ que criey et desfazerlo ey todo por el, des lo omẽ ata as outras anymalias, et [desla] anymalia que rrastra ata as aves do çeo, ca rrepentydo [sõo] por queos fige. " [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et sobrela rrazõ que nomearõ gigantes aestes soberueos fillos dos de Seth et das fillas de Caym, departẽ os sabeos, et he mẽestre Pedro hũ delles queo conta em sua Estoria; et ouvo ẽnos maos angẽos que caerõ hũa ordem delles que aviã natura [et] poder de tomar forma de omẽ, et quando querem mostranse et quando querem [desfazẽse] de vista. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et estes espyritos am nome [jncubos], que tanto quer dizer como jazedores de suso, et esto por quese deytã em çima [aos] omẽs; et estes som aqueles quese deytam de suso sobre os omẽs de noyte et os apesam quando dormẽ; et estes jazem cõ as molleres em forma de varõ et enprenam as de omẽs; et os que daqui nasçem som grandes et valentes et de grandes corações. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et quando vio queo nom queriam créér nẽ castigarse por el, et via outrosi as molleres de Caym, apoderadas delles ouvo moy grãde medo que se mays contra elles contendesse em aqueles castigos, acõmo quer que el era omayor et señor, queo matariã ael et asua moller et aseus fillos et asuas [cõpañas]; et tomou aela et aelles et foyse morar aoutra terra, et leyxou aquel lugar por que quanto se el mays traballaua em castigar los tanto se elles mays trauallauã de fazer as cousas que pesassem aDeus, et maltrager et desonrrar a Noe [et] asuas [cõpañas]; et foyse dende quanto mays podo. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Destes males pesou moyto aDeus. et asanousse, et chamou estonçes a Noe queo temya et oamaua, et por queo achaua bõo et dereyteyro ontre todas aquelas [cõpañas], et escolleo ontre todos pera lle dizer sua voõtade do que queria fazer, et disolle que toda aterra que era danada cõ maes, et con pecados, et cõ nemygas quese faziam em ella; et por ende que avya voõtade de destruyr todaslas creaturas que en ella fezera, tam bem aos omẽs cõmo aas bestas et todas las outras cousas, et quea queria poblar de outros omẽs doutro lynage enque nõ ouvese estas maldades, et que aqueles de quea poblaria quelles myngoaria aavida, que nõ viuessem tantos ãnos cõmo viuerã os outros ata aqui, et mỹgoando cada dia, que verria atempo que toda [a mayor] vida do omẽ que seeria çento et vijnte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Sobre este tempo da vida departe mẽestre Pedro ẽna Estoria, et diz que estes çento et víj́nte ãnos que conta Moysem queos poso Deus ao omẽ de vida, pera quese rrepentysse do mal que fezesse et que pera esto som; ca, segundo diz outrosy mẽestre Pedro, despoys do deluvio ouvo y moytos que viuerõ moyto mays de çento et víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Pero diz Estrabo queo ãno méésmo enque Noé começou afazer aarca quelle diso esto: que se em estes çento [ãnos] se fossem rrepentyndo que bem lles dera Deus de mays os víj́nte, mays cada dia acresçentauã ẽno mal et queos destroyo Deus aos çento ãnos, et diz que [poys] que em estes nõ se começarõ amellorar que nõ ouvo coydado delles [emader] nẽ de asperar los, os outros víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Mays por que vya que era Noe dereyteyro escontra El mays que todos los outros, que nõ queria quese el perdesse cõ os maos que el queria destroyr; et descubrio lle queos queria destroyr com agoas que trageria [sobrela] terra. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et diz oebrayco et mẽestre Pedro cõ os Judeos que foy cõmo vidreyra; et oebrayco [diz] ajnda mãys quea [çercou] Noé de cristal, et chama a oebrayco meridiano , quer dizer lugar [per] onde lles entraua aluz [ao] medio dia quando passaua o sol [per] cima, acõmo quer que nõ paresçesse o sol aqueles dias por lo tẽpo nublado; et Symaco achama diluculo, quer dizer, pouca luz, por que entraua por aly pouca luz cõmo vem por la [mañãa] çedo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 38 Et por que quiso noso señor Deus que ficassen outrosy sementes das outras anymalias que poblassem despoys do deluvio a terra, et ouvessem os omẽs donde se mantẽer et viuer, et seruyr elles a Deus, mandoulle que metesse cõsigo ẽna arca de [todaslas] [anjmalias] da terra, de cada natura dellas dous et dous, macho et femea, et que esto [meesmo] fezesse das aves; mays das anymalyas brauas et que naturalmẽte nõ eram antes pera comer las o õme, que metesse ende senos pares de cada natura, macho et femea; et das outras que segundo sua natura fossem pera [comer], et que som mãsas et limpas que metesse sete pares de cada natura, dous et dous, macho et femea; et que estas seriã despoys pera [comer] pera omẽ, et pera ellas meesmas que comeriã as hũas das outras; que segundo diz mẽestre Pedro sobre este lugar et outros cõ el, ata este deluvio passado nõ forõ outorgadas ao omẽ nẽgũas anjmalias que comesse, et mãdou lle [queo] ofezesse [agyña], que acabo de sete dias daquel enque el esto mãdaua, trageria odeluvio et choueria sobrela terra quareẽta dias et [quareenta] noytes, et destroyria de sobre afaçe da terra todas quantas cousas El fezera. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Das [rrazões] et dos castigos que daua Noe aos seus et aaqueles queo yam véér quando el lauraua ẽna arca. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et el amoestauaos quese partissem dos casamẽtos de Caym, et da[s] maldades et pecados que [faziã], et da máa vida enque estauã contra Deus; et quese nẽbrassem de seus padres et parentes que andarã em [seruyco] de Deus et acabarã em el, et oencomẽdarã aelles et os ensinarã que o fezessem elles asy. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et que ala onde fossem por las terras queo disessem aos outros que aly nõ vynã, et seo asy nõ fezessem que Deus queria tomar dereyto et vingãça deles, et que atodos los [omẽs] varões et molleres máos, et ajnda bõos seos y avia, et [a] todas quantas [anjmalias] ẽno mundo avia et em el erã et quantas obras ẽna terra fezera, que todo esto destroyria apouco de tempo, et todo esto fazia por la maldade dos omẽs; et que ẽna pena que el sobre elles enviaria que todos, maos et bõos, et as outras cousas [yriam] ygoalmente em ella, et que os omẽs et as anymalias morreriã y, senõ moy poucos omẽs et moy poucas cousas das outras viuas de cada natura, que El queria saluar daquel peligro [enque] ficassem as semẽtes dos linagees de cada hũa dellas, por que despoys que aquelo fosse passado que poblassem aterra et amãteuessem. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et aos dez et sete dias desse mes, desque Noe et seus fillos et suas molleres et suas anymalias todas forõ ẽna arca, et se çarrarõ moy bem, rromperõse as do grãde abismo, et abrirõse et seyrom as agoas que erã su aterra, et manarõ por aly agrãde poder. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et diz mẽestre Pedro que este pojamẽto da agoa que fora tanto em alto por que tam [altos sobirã] os fumos dos sacrifiçios queos de Caym fezeram aos ydolos, et quese lauasse da suzidade de aqueles fumos oayre; et estouo daquela [guisa] a terra coberta das agoas çento et quareenta dias por tal que morressem [todaslas] anymalias da terra et as [aues] do çeo, saluo ende Noe sóó et as outras cousas viuas que erã cõ el ẽna arca por mãdado de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et outras algũas que [chegarom] nadando aarca, et se traballaram dese téér cõ as vnllas aos madeyros de parte de fora, et nõ lles aproveytou nada que a força das ondas as despegauã et as matauã. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Et este foy aquel de quẽ Moysem, que [dou] a ley [aos judeus], falou em sua estoria et o escriuyo. [+]
1300 XH I, 0/ 44 [Ẽno] mes de mayo et em dia de domj̃go entrou Noe ẽna arca, et em [esse meesmo] mes et em outro tal dia [ao] outro ãno sayo dela el et os outros que cõ el [erã] em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Et logo em pos esto labrou hũ altar, et alçóó aly aaonrra de Deus logo açerqua da arca; et tomou de aquelas anymalias limpas que touera, et fezo delas sobre aquel altar sacrifiçio queymado, et offeresçeo a Deus, et [fezolle] esta oraçõ, segundo diz Josefo: [+]
1300 XH I, 0/ 44 Et señor, se doutra guysa ouver aséér, peor andantes seerã estes que os mortos; que aos mortos selles veẽo odeluvio foy adesora et virõ elles seu [pelygro] et sua morte, et tomarõna et nõ ouverõ mays de hũa pẽna; mays os que ficamos, se outra tal morte avemos de auer, ha pẽna doblada sééria, que agora vymos nos em estreytura de peligro de morte, et passamos por [ello] et [sofremosla]. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Pero amoestou noso señor Deus aos omẽs, segundo cõta Josefo ẽno quinto capytolo, que por rrazõ da morte de Abel et da maldade de Caym, queos amoestou aly quese gardasem de matar omẽ et de fazer nẽgũa máa cousa por [que] caessem [em] pẽna general, et nõ de deluvio asy cõmo esta vez, mays em algũa outra maneyra. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et departe Gregorio ẽna Glosa sobre o [novemo] capitolo do Genesis, que outorgou Deus aos omẽs que despoys do deluvio que comessem carne, lo vno por la terra que nõ ficara tã plantada despoys das agoas, nẽ tã chãa cõmo era antes, nẽ seeriã os omẽs tã abondados de viandas, o al por que forom os omẽs daly endéante moy mays flacos que antes; et por esto despoys do deluvio comerõ os omẽs as carnes asy cõmo comyam antes as froytas et as eruas. [+]
1300 XH I, 0/ 46 "Eu demãdarey o sangre das vosas almas da mão de [todaslas] bestas, et asy cõmo eu demãdarey o voso sangre aqual quer queo esparger, tam bem abestas cõmo aomẽs; outrosy se algũ de vos esparger sangre doutro omẽ, del ademãdarey eu, et o seu sera espargido por el; et esto nõ seja teudo por maravilla, que aaymage de Deus he feyto o omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Deste sacrifiçio que disemos de Noe, conta Josefo que moytos dias ofezera Noe anoso señor Deus; et asio cõta mẽestre Pedro em sua Estoria et diz que este sacrifiçio cada dia ofazia Noé a Deus, pedindolle que, poys aquel deluvyo era passado, que nũca cõ outro os penasse nẽ atormẽtasse aelles nẽ aa terra; et segundo diz Josefo ẽno quinto capitolo, que noso señor Deus amaua [moyto] aNoe por la justiçia que achaua em el, et [avyao] prouado por bõo em todas las cousas, outorgoulle de aquela vez estes dões cõmo avedes oydo: que creçessem, et arrequesçesem el et seus fillos, et poblasem a terra, et fossem señores della, et de [todaslas] outras anymalias que su o çeo som; et que comessem de todas las carnes das anymalyas lynpas, cada hũ cõmo as quisesse et delas ouvesse desejo; mays que se gardasem sobre todaslas outras cousas de matar omẽ a omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Pero yris nome grego he, ou ajnda barbaro; que achamos que foy nome de hũa dona filla de Teumãte, et era seruẽta da [deessa] Nyno, yrmãa, et moller del rrey Jupyter; et departem os espoedores et dizẽ que Jupiter he oayre de suso, et [a rreyna] Nyno oayre de juso; et aquel arco do çeo que he seruẽte do ayre ẽnas agoas et que el serue de agoas ao ayre de juso. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Et pom Josefo por emxẽplo aManycom que escriuyo as estorias dos egipçiaos, et a Beroso que escriuyo as dos caldeos; et aMaço, et [a] aEsto, et aJeronymo d o Egipto que escriuyo a Estoria da çidade Fenyca, segundo avemos dito; et outrosy Esyodo, et Agatom, et [Belenyco], et Cusilao, et Efero, et Nycolao, todos estes fazẽ em suas estorias rrenẽbrança daqueles antigoos cõmo algũus deles [vjuerõ] mj̃ll ãnos et algũus pouco menos. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et por que era menor que os outros, ca os outros todos tres erã ja casados quando este nasçeo et ajnda quando entrarõ ẽna arca, querialle Noe et Puarfara sua madre mellor que aos outros, et tyñano cõ sygo ẽna casa, et aos outros tres suas moradas lles avyam ja dadas acada hũ em seu cabo; et ensynauã aYonjto quanto sabyam et podyam aos costumes de Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et el cõ grande sabor de poder vĩjr ao sennorio que queria foyse pera ouriente a Yonjto; et Yonyto rreçebeo moy bem et ensynoulle osaber da astrologia, et fezóó sabedor de sua fazenda et do que avia de aver. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et elles sabendo em cõmo el era omẽ forte et mao temẽdose queos tyraria de dereyto et queos apremeria, cõtradiserõlle et nõ oquiserõ rreçeber; et desy diso esta rrazõ aos de Jafet, et fezerõlle [esso] mẽesmo. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et el quando esto vyo foysse aos de Cam et disolles esta méésma rrazõ, et elles rreçeberono por rrey, et de aly adeante ouvo Nẽprot nome que era do lyñagéé de Cam. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Os outros dous lynagés de Sem et de Jafet, quando aquelo virõ fazer aos de Cam, temerõse de séér asoberueados delles, por duas rrazões: aprimeyra por que erã moytos os de Cam, a segunda por la soberuea de Nẽprot; et ouverõ seus acordos et fezerõ outrosy seus rreys queos touessem adereyto et os defendessem; et alçarõ os de Sem por seu rrey a Jectam, et os de Jafet a Susenem. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et por cõsello de Nẽprot que andaua buscãdo carreyras et rrazões por que podesse rreynar sobre todos, et desçenderõ das serras et dos mõtes et das outras altezas aos vales et ajnda chegarõse aas rribeyras dos rrios Et Nẽprot, despoys que os vyo abayxados [en] bayxo ẽnos chaãos ao pe de aquelas serras empero nõ era lugar enque todos podessem caber nẽ morar, et quese espargeriã daly, disolles Nẽprot: [+]
1300 XH I, 0/ 57 Da víj́nda dos lynages de Noe quando vierom ao cãpo de Senaar. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et esta torre pensauã elles de fazerla tã alta, nõ tã solamente pera anpararse em ella do deluvio, mays por se chegar tanto [ao] çeo que podessem alcançar por aly os saberes çelestiaes das cousas do çeo. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et segũdo cõta ojudio ẽno primeyro libro dos quinze do seu Libro Mayor queos chama y gigantes et diz que sua voõtade era de deytar os deus ende fora que som os aos angeos, et seer elles señores, pero sobre todo, se viesse odeluvyo queriã esta torre fazer por queos nõ alcançasse nẽ chegasse aelles nẽ podesse Deus cõ elles et quese podesem elles aly defender dEl, et esta era a sua grande loucura; que elles aprenderam de Noe queo outro deluvio pasado que pojara quinze couedos sobre omays alto mõte do mũdo, cõmo avemos ja dito, et que aquela torre quea coydauã elles fazer tã alta que omays que ella averia em alto sobre aqueles quinze couedos que nõ seeria em conta, segundo diz Josefo ẽno seysto capitolo; hu mostra aly Josefo que amultydue daquela gente que toda estaua prestes pera fazer os mãdados de Nẽprot, et teer por graue oseruyço de Deus, ca asy os avia enssynados et ensandentados Nẽprot ẽna loucura desto et em soberuea asy cõmo oel era em [descoñosçer] osseu Deus queos fezera; et dezialles que toda quanta bõa andança avyam que por seu syso lles [vjña], et nõ porlo bem fazer nẽ porla merçede de Deus, et se [rrequizas] et bẽes aviã quelles nõ arrequeçiam por la piedade de Deus, mays por la sua forteleza deles. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et pesou moyto aDeus da sua máá entençõ et máo siso, et [do] seu mao feyto; et desqueos vyo asy enlouqueçer, acõmo quer queo meresçiam, segundo diz Joseffo ẽno seysto capytolo, nõ quiso destroyr los todos ajuntados, empero queo nõ temjã, et sabyam cõmo todos los outros erã mortos ẽno deluvio pouco tẽpo avja. [+]
1300 XH I, 0/ 59 "Mẽestre Pedro departe ẽno capytolo desta torre Babel et diz queo diso Deus aos angeos. [+]
1300 XH I, 0/ 59 [Seuylla] Casandra, segundo rreconta della Josefo ẽno seysto capitolo, diz ende asy: seendo todoslos omẽs de hũa lyngagéé fezerõ hũa torre moy alta pera sobyr [per] ella ao çeo, mays os deus enviarõ ventos que estoruarõ atorre et adestroyrõ; et partyrõ acada hũ alyngagéé que era antes comunal atodos, et diz que de tal [guisa] foy partydo que nẽgũ de quantos se aly açertarõ, nõ ouvo y quẽ hũa lyngagéé todo enteyro rreteuese nẽ que soubesse dizer nome nẽ palaura de toda cousa, menos de nõ aprender et tomar delo algũa ajuda de outro seu [viziño]. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Sobre esta rrazõ fala et diz mẽestre Pedro ẽno departymẽto de hũa lyngagéé em moytas, et diz que nõ fezo y Deus cousa de nouo nẽgũa, por que as rrazões et as sentẽças das palauras hũas ficarõ em todas las gentes mays quelles partyo Deus aly as maneyras et as formas de dizerlas, de [guisa] que nõ soubessem os [hũus] oque deziam os outros nẽ oque queriam, et quedaria logo aobra. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Estonçes, quando virom os lynages dos fillos de Noe quese nõ entẽdiam [hũus] aos outros, entenderõ que esto avertude de Deus et oseu poder ofazia, et nõ poderia séér outra cousa esto fazer; et leyxarõ de fazer atorre et açidade; pero açidade ficou essa ora ẽno estado enque estaua, que ẽna torre soa lles acontesçera osynal. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et por que virom, et sabiam ja, que Nẽprot quelles sééria mao caudillo, et os apremearia, et sujugaria, et faria seruydores deles, por estas rrazões: aprimeyra por que el era brauo et máo et obrador [de] mal, asegunda por que apouco de tempo elles nõ caberiã em aquel termyno et que mester averiã cada [hũus] suas terras apartadas, et omũdo era grande et ermo ajnda, et espargerõse et partironse daly os [hũus] dos outros, et forõ cada hũas daquelas [cõpañas] com seus caudillos asuas partes, cada [hũus] buscando terras enque poblassem ata que chegarõ aas grãdes agoas dos rrios et de braços de mar, et aly ficarõ deles logo et poblarõ. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et começa se em ouriente, et cõmo vay contra ouçidente tem de parte destra ata septẽtriom, et de seestra ata medio dia, et de todaslas partes de fora arredor [ençarraa] ho [Ouçiaao] que he ogrãde mar que çerca toda a terra. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Europa começasse em ouçidente et cõmo cata aouryente da parte seestra et tem ata septẽtriom; da parte seestra começa [ẽno] algarue de España et ẽno mar de Calez; et subyndo a terra arriba contra ouriente cõmo vay aquel mar Mediterraneo que he omar de medio das terras et [tem] ata medio delas. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Estas duas terras, Europa et Affrica, çercáás de parte de fora todo arredor o mar Ouçíao, que disemos que çercaua Asya da sua parte. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Parte aAsia et aEuropa por medio d a terra, começandoo em septẽtriom ẽno começo dos montes Rrifeos, et dende yndo contra medio d a terra orrio Tanays, et dende adeante alagoa Meotida, et daly cõmo caem estas agoas ẽno braço de Sam Jorge, et daly cõmo vam ao mar [Euxymo], et dende aCostantynopola; et vay este mar et ajuntase cõ ode Calez em medio da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et partem aEuropa et aAfrica omar Medyterraneo asy cõmo sal de ouçidente, et sobe ontre Calez et [Çepta], et vay fazẽdo seus [sẽos] ahũas partes et aoutras et sobe ata Acre aaparte de Jerusalen aly onde se ajuntã cõ omar Eyxente, ontre Asya et Costantynopla, em medio da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et diremos primeyramẽte de Sem por que foy el omays grande yrmãao [+]
1300 XH I, 0/ 64 Diz outrosy Josefo ẽno seysto capytolo, que tomarõ et ouverom logo os fillos de Sem por sua morada aAsia, et começando des lo rrio que chamã Eufrates forõ poblando por si primeyro apartadamẽte ata que chegarõ ao mar Ouçeão. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Elam oseu fillo primeyro poblou terra de Perssia et primeyramente chamarõ aos seus elamytas et aasua terra de Elam [(Elam)]; mays [depois] lle mudarõ onome aaquela terra et posserõllo de hũ bõo rrey que rreynou y et dizianlle Perso, et poserõ nome Persia aaquela terra; et os elamytas ficarõ por prinçipes de Persia despois de seu padre Elam. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Lut oquarto fillo poblou outrosy sua terra cõ os seus; et aos seus chamou ludos logo, et aa terra chamarõlle logo Luda; et despoys por tẽpo forõlle mudando onome et diserõlle Lidia, et aos pobladores lidos, et asylles dizẽ ajnda agora et aaterra Lidia et lidos; et diz Ojudio ẽno seu Libro Mayor: [+]
1300 XH I, 0/ 64 Aram, oquinto fillo de Sem poblou sua terra apartada asy cõmo seus yrmãos, et aos seus chamou arameos et aaterra Aramea. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Mays diz Josefo queos gregos quese trauallarõ de mudar os nomẽs porlas rrazões que diremos adeante, que mudarom despoys onome aesta terra et aos moradores della, et aaterra chamarom Syria, et aos moradores syrios; et Syria et Caldea vyziñas [som] cõmo as poblarõ estes yrmaãos Arfaxat et Arã, et em [moytas] cousas se semellam, et nos dizemos lles suriãos por esta rrazõ et por hũa çidade que y a aque dizem Sur, et he cabeça da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Et jaz esta terra ontre Palestina et Syria ajuntada ahũa parte por seus termynos et aaoutra parte jaz contra medio dia donde vem ovento abrego. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Jeter, oterçeyro fillo de Aram, poblou outrosy sua terra et chamoa Jeteria, et aos seus jetras; et dizẽ [hũus] quese forõ despoys mudando estes nomẽs et diserõ aaterra [Jeculia] et aos moradores [jeculos]; et porlos [jeculos] dizemos nos agora os gazules; pero diz Josefo queos daquela terra que Jeter poblou que am nome os bautryãos, et aaquela terra chama mẽestre Galter ẽno Aleyxandre Bautra; et segundo aly diz ẽna Estoria de [Aleyxandre] o Grãde et Dario, som Bautra moytos lugares et de bõas caualarias darmas. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Mes, oquarto fillo de Aram, poblou sua terra et ouvo este nome, Mes, segundo Moysem, et Josefo lle chama Mesaum; et aaterra que el poblou posolle nome Mesa et aos seus meseos, et ajnda segundo Josefo Mesanea aterra et mesaneos os pobladores; et agora diz que chamam aaterra Arax et aelles araxeos. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Sale fezo aEber, et deste Eber ouverom de começo nome os seus ebreos; et diz [Jeronjmo] ẽna sua Glosa que Eber tãto quer dizer cõmo passador, et departe [Rramyro] ẽnos Espoemẽtos da Biblia que Eber tanto quer dizer cõmo vençedor, passador, por que ẽna sua vida passarõ as geerações de Noe em Babel do que foram ao que nõ erã, por que ontre todos los lyñages el vençeo, ca em el ficou aprimeyra lengage que era antes hũ de todos. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Dito avemos ja cõmo chamamos aos tres fillos de Noe: omayor Sem, omediano Cam, omenor Jafet. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et aaquelo que Noe, seu padre, chamou menor aly aCam, diz meestre Pedro ẽno capytolo do beber de Noe et da maldiçõ de Cam, et nos dizemos cõ mẽestre Pedro que foy dito por estas rrazões: ahũa por moy grande saña que tomou Noe contra Cam por lo escarneo quelle fezera; aoutra por que dizẽ que Cam era menor de corpo que Jafet, que nasçera [depoys] del et de Sem; aoutra que era Cam de menor entẽdemẽto que os outros et por esta rrazõ menos mereçedor. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et nos cõmo quer queos sabeos que em esta estoria falarõ et em ella departirom ordenã as rrazões destes tres yrmãos, qual quer primeyro, [et] qual quer em medio et aoutra em cabo, ordenamoslas nos et começamos las em este lugar cõmo achamos que nasçerõ: as de Sem primeyro cõmo de yrmão mayor; as de Cam despoys destas cõmo de mediano; as de Jafet tras todas estas, cõmo de yrmão que nasçeo despoys dos outros. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosi Mezrraym que foy osegundo fillo poblou hũa [parte do] Egipto açerca de Etyopia, a de seu yrmao Cus; et aaterra posolle nome Mezrraym et aos seus mezrreos; et por la antyguydade deste nome et por la sua memoria chamamos ajnda ao Egypto Mezrraym et mezrreos aos egyçiãos. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosy Hut poblou aoutra terra dessa parte, et aaprovynçia chamou Hut et aos da provynçia fuscas, do seu nome; et conta Josefo que aquela prouynçia [he] Mauritana et corre por ella hũ rrio quea este nome méesmo Put que disemos. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Onde achamos que moytos dos gregos que [escrivirõ] as estorias que falam deste rrio dizẽm quelle chamã Put do nome daquela provynçia [per] onde corre; mays despoys quelle foy mudado onome em tempo de hum fillo de Mezrraym que ficou por erdeyro despoys del, et foy ao que disemos Badym; et mudou este nome aquel nome Put aaprovynçia et aos moradores della, et por departymẽto da outra Lidya que disemos dos de Sem [mudandolle] as leteras chamou Libya aaterra et libes aos pobladores; et jaz esta terra açerca das areas de Asia, et ajnda mays, queas arreas som amayor parte desta terra. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Et Canáám, que foy oquarto fillo de Cam, poblou outra prouynçia aaquẽde daquelas areas cõtra medio d a terra, et chamoa Cananea et aos pobladores cananeos, et aquela prouyncia he aaque agora chamã Judea. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Sabba poblou contra ouriente hũa terra et chamoulle Sabba et aos omẽs dela sabeos, et asy am agora nome; et desta terra vem obõo jnçenso et verdadeyro. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Eujla, seu yrmão del, poblou outra terra et posolle oseu nome et aos pobladores della chamou [euyleos]. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosi Sabata, yrmão destes, poblou sua terra et aos seus chamou sabateos et aaterra Sabatema; et segundo diz Josefo os gregos chamarõ despoys astaboras aos sabatenos et Astabaria aaterra. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosy dizẽm [hũus] que Sabataca poblou sua terra et chamoulle Sabataçena et aos moradores sabataçenos. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosi Saba dizem que poblou aos sabeos et poblou ajnda outra terra et chamou aos della sabasçenos et aaterra Sabasçenja. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Et enpero entẽdede que som duas Lybyas: amayor et amenor, et ade suso et a de juso, et poblarõ as estes dous, ohũ ahũa, et o outro aoutra; et chamã agora Libya aambas. [+]
1300 XH I, 0/ 70 De estes yrmãos, Amateo poblou asua parte desta terra, et chamou aos seus amateos et aaterra Amaçia; et diz Josefo que os das [prouynçias] de arredor que ajnda agora chaman aaqueles amateos os amatos; et diz que em pos aquelo que ouvo hũ poderoso em esse lyñage, et disseronlle Epyfanes, et que tanto fora bõo, queos gregos que forõ mudadores dos nomẽs das terras et das gentes, por la rrazõ que diremos ẽnas generações de Jafet, que tollerõ este nome Amaçia aaterra. et poserõlle nome Epyfanya do nome daquel Epyfanes. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Aradio, o outro seu yrmaão, ouvo seus engenos conque pasou aagoa em cuja rribeyra estauã poblados todos primeyro, [et passarõ aalende] et achou hũa ysla, et poblou aquela, et possolle oseu nome, et asya chamã em aquela terra, que he contra medio dia aYsla Aradio, et aos naturaes dizẽ os aradios. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Aracheo, outrosy, chegou ao monte Libano cõ sua [cõpaña] et poblou y hũa villa cõ hũ alcarçere grande et moy bõo, et fezo em el hũa torre grande et bõa et forte aamaravilla, et posolle oseu nome; et asy [a] chamã ajnda os moradores do monte Libano et os de aquelas terras, que paresçe de longa terra, et dizenlle atorre de Aracheo ẽno monte de Libano. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Dos outros sete yrmãos cananeos aque chama Josefo [os] dous postromeyros, ao hũ Syneso et ao outro Samareo, nõ achamos nos ẽnos libros da Santa Escritura nẽ ajnda em outros que ajamos leudos ata aqui, outra cousa nẽgũa senõ os nomẽs deles; et pero segundo conta Josefo todos estes poblarõ cõmo os outros, et todos ouverõ suas terras [coñosçudas] et apartadas et todos fezerõ çidades et outras poblas, mays diz queas destroyrom despoys os judeus cõmo destroyrõ as dos fillos de Mezrraym, et mostra que foy porla rrazõ que maldiso Noe aCam ẽna sayda da arca. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Poys dizemos asy segũdo Josefo, desque foy passada aforça do [vyño] et espertou Noe, et soubo orriso et escarneo que Cam seu fillo fezera del, et omaldiso em seus fillos et em suas generações, et os dou por seruos aSem et aJafet et aos seus, segundo conta Moysem ẽno [novemo] capytolo. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et quẽ quiser saber donde vẽeo esta malquerença tã grãde et tã longa ontre os christiaos et os mouros, daqui cate arrazõ, que os gentíj́s et os christiaos que oje [som] véém prinçipalmẽte de Sem et de Jafet, que poblarõ a Asya et aEuropa. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et esto asy he cõmo quer que [algũus] dos de Cã se ajam tornados christiaos por predicaçõ ou por premya de prigom ou de seruydue. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et nos tẽemos, que segũdo este dereyto et priuylegio que Noe noso padre nos leyxou aos de Sem et de Jafet donde nos vĩjmos que toda cousa de terra et de al que nos dos de Cam de Africa, et donde quer queos mouros sejam em quaes quer outras terras; et poys que mouros som, todos som de Cam, et se podermos de [algũus] deles algũa cousa leuar por batalla ou por [qual] quer força et ajnda prenderlos et fazerlos nosos seruos que nõ fazemos em [ello] pecado, nẽ torto, nẽ erro nẽgũ. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et esto logo lles ofezerã os nosos ẽno campo de Senáár, ca nõ os avyam por fillos lyndos nẽ dereytureyros erdeyros despoys da maldiçõ, mays pero ficou queo nõ fezerõ por estas rrazões: ahũa por que erã aqueles moytos et avyam por caudillo et señor ao moy forte rrey Nẽprot, et ajnda segũdo dizẽ [algũus] por quese temjam elles ja desta força, et por [esso] ho tomarõ por rrey sobre sy. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Aoutra [rrazom] por que erã estonçes todos de hũa creẽça, et erã ajnda vjuos os padres Sem, Cam, Jafet, et nõ lle lo leyxauam fazer. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et sobre todo o grande espanto que vẽeo sobre elles ẽno lauor da torre, que dizẽ que tam grande et tam rrezio foy aly ovento queos angeos y aduserõ por mandado de Deus, que os tomou, et aos [hũus] derribou da parede ẽna anchura do lauor della, os outros afondo da torre en terra, et ajnda queos leuou aalonge [perlo] ayre et que os leyxou [despois] caer et que morrerõ aly [moytos]. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Mays ontre nos os [cristiaos] et os gentíj́s, que som ajnda y dos de Sem, et se [algũus] y outrosi ha ẽnos dos de Jafet, dizemos que deueria seer [amystança] et quese faz ajnda [cõmo] natural segundo os ditos de Noe, et sobre todo com odeuedo que avemos dito que diso Noe ẽno [novemo] capytolo da Biblia, que morasse Jafet ẽnas tendas de Sem, et semella que nõ deue aver omezio ontre nos et elles nẽ malquerença natural cõmo ontre nos et os mouros. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Demays, quando os judios nõ quiserom rreçeber a Jhesu [Cristo] noso Señor, et quese tornou el apredicar aos gentíj́s, et deles converteu, donde enxaltou ẽna sua fe, et acresçentou os fiéés em ella, que somos nos. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Et esto asy téémos que deue séér saluãte se por ventura quisermos nos os [cristiaos] apremear et demãdar aos gentijs que ficarõ, as mortes dos santos omẽs et das santas mulleres virgẽes et outros que vierõ aanossa fe que he ade [Ihesu Cristo] et os martirizarõ elles, et matarom as por ello. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Jano vẽeo contra Europa et chegou aaquela terra aque agora dizemos Greçia, et poblou hũa parte della, et posolle oseu nome cõmo quer que aja y leteras mudadas, por que diserõ aaterra Yonjo et aos moradores yonyos; et poseronlle os gregos este outro nome de mays, et [chamarõlles] os elladicos. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Tyras, opostromeyro fillo de Jafet, poblou em Asya hũa çidade et posolle nome Tyraçia, et aos seus tyraçes, donde foy el prinçepe; et despoys por apostura, tyradas algũas leteras destes nomẽs, mudarõnas et chamarõ aos pobladores traçes et aterra Traçia. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Gomer, fillo de Jafet, ouvo tres fillos, et ao primeyro chama Moysem Asçenet et ao postromeyro Togorma; et Josefo lles chama ao primeyro Astenagos et ao postromeyro Tigrã; ẽno mediano acordam ambos et dizẽlle Rrifat. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et Astenagos poblou sua terra apartada et chamou aos seus astenagos; et os gregos, despoys desto, segũdo diz Josefo, mudarõlles este nome, et chamarõlles rreginos, et aterra anome Rregio et he em terra de Ytalya. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Rrifat, outrosy poblou sua terra em España, cõmo Rregio seu yrmão, et chamou aos seus rrifetes et som os que agora am nome paflagões, et aaterra dizẽ Plafagonya. [+]
1300 XH I, 0/ 76 [Tygrã], seu yrmão, poblou asua et chamou aos seus tygranteos, et os gregos despoys [mudarõlles] este nome et [diserõlles] friges, et aaterra Frigia. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et ao quarto fillo de Jafet chama Moysem Lauam, et Josefo Jano. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et Elisas, que foy oprimeyro chamou aos seus elyseos, et esta terra et esta gente he em Greçia. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Tarsis, osegũdo fillo de Jano, poblou outrosy sua terra, et chamou tarssos aos seus, et antygamente asy avia nome Çiliçia: [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et segundo dizẽ Josefo por rrazõ desta ysla chama oebrayco Çetym [atodaslas] outras yslas et aos lugares marismos; et pera séér çerto que esta ysla foy asy chamada avemos ende por [testemoyo] em essa ysla de [Çipre] hũa çidade aque dizẽ Cetys, et agora ajnda este nome ha, queo nõ perdeo despoys; et os quelle este nome poserom chamarõlle Çetys. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Hũa he aquela aque chamarõ primeyramente Ouçidia et despoys poserõlle nome Sanssoña, et he aaque dizẽ agora Panpalona; et aoutra he Calaforra; et aoutra Taraçona; aquarta he Auripa, et he aaque agora dizemos Saragoça, et este nome ouvo por Çesar Agosto quelle tolleu aquel et lle poso este. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et despoys que [estes] lyñages de Tubal se espargirõ apoblar porlas outras partes de España poserõ [nomẽs] cada [hũus] aos lugares que poblarõ, et ouverom departidas as terras et os señorios por grandes tempos, asy cõmo oyredes adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 83 Et diz mẽestre Pedro que departidos los mãdou Deus entrar ẽna arca aos varões primeyros em seu cabo, at aas molleres em pos elles em seu cabo. [+]
1300 XH I, 0/ 84 Outros contam que cõ Mezrraym se foy ao Egyto. [+]
1300 XH I, 0/ 85 De Jafet, oyrmão menor, et de Noe seu padre achamos que fala [Ysydro] ẽno Libro das noblezas et maravillas de Rroma; et entendemos em aquela rrazõ que Noe amaua mays aJafet, oseu fillo menor, que aos outros, por que era mays sabedor et mays entendido que elles, segundo diz mééstre Pedro. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Prymeyramẽte os omẽs nõ [crijam] em Deus, nẽ [tynã] créénça nẽgũa, nẽ orauã a Deus, nẽ aoutra cousa, nẽ avyam molleres apartadas, nẽ catauã nẽ dauã nada por aver fillos conosçudos, nẽ casauã. [+]
1300 XH I, 0/ 87 El estes da lyña de Adam, ata esta santa Maria et Ihesu [Cristo] logo, et toda via ouverõ bõos costumes et bõa créénça, et créérõ em Deus [saamente] et verdadeyramẽte, que por outra [naneyra] nõ quisera Deus que santa Maria deles viesse, nẽ queo seu Fillo, saluador do mũdo, tomasse dela carne; et avida destes et os dias cõtaos aestoria, et [porlos] ãnos deles vay contada aestoria da santa Escritura et todas las outras estorias dos feytos do mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Despoys destes omẽs primeyros vierõ outros, et entendiam mays as rrazões et as cousas, et pensarõ que algũas cousas de mẽestria deuyam aaver pera fazer os omẽs de vestyr de outra maneyra mays aposta que aquela que tragiam, et de quanto elles entẽdiã oprimeyro fazedor das cousas et anatura que nõ fariã asy aos omẽs andar de esta [guisa] [denũus], et tã desamparados de toda vestidura et que morreriã de frio et de caentura se al nõ ouvessem que vestyr. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Et estes omẽs yam comendo as carnes ja et os peyxes et pescados que achauam et matauã elles os que podiam prender; pero nõ os coziã que nõ [sabiam] ajnda amaneyra delo, mays enxugauam aquelas carnes et peyxes ao sol quando era grande et forte, et tanto osecauã ao sol queas tyrauã algũ pouco de sua natura crua, et mudauam as em outro sabor mellor algũ pouco. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Outrosy estes pararõ mentes aas creaturas enque lles seus parẽtes et seus mayores leyxarõ sua creẽça, et catarõ áás anymalyas, et por queas virõ cousas vjuas et quese movyam por sy de hũ lugar aoutro, et faziã fillos que erã et nasçiam taes cõmo ellas, hu logo [as] adorarõ cõmo ẽnas outras anymalyas faziam, et despois as aves, dizendo que paçiam ẽnas aruores et ẽnas eruas, et comyam delo, et por esta rrazõ créérõ que estas creaturas eram mays açerca de Deus que aquelas outras que avemos ditas; et leyxarõ por estas rrazões de adorar as [outras] et adorarõ aestas. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Sobre esto achamos que cada hũas daquelas [cõpañas dos] omẽs que disemos que adorauã as pedras os [hũus], os outros as eruas, os outros as aruores, os quartos aos peyxes, os quintos aas aves, et asy nõ danauã, nẽ [matauam], nẽ comyam nẽgũas de aquelas cousas enque aviam sua creẽça. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et despoys destes vierõ outros et diserõ que se por mayoria fosse, que mellor et mays grãde era oelamẽto do ayre queo da terra et da agoa, et demays que por este elamẽto se alumeauã todaslas cousas et que por el mostraua cada hũa cousa de que color era et de que fegura, et ajnda mays que todas las cousas que rrespirauã que del ou por el rreçebyam os rrespiramentos da vida, que som mellores et mays nobles que os corpos, et que mays açerca dos çeos que som as seedas de Deus et dos angeos era oelamẽto [do] ayre queo da terra nẽ da agoa, et leyxarõ por esto de adorar aestes outros dous elamẽtos et adorarõ ao ayre. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et despoys destes vierõ outros et catarõ ẽnas calidades dos quatro elamentos, et leyxarõ os outros et adorarõ ao fogo, departyndo sobre ello et dizendo que aquel elamẽto do fogo que era mellor et mays onrrado queos outros tres elamentos, et esto por estas rrazões: aprimeyra por quee mays alto et mays açerca do çeo que elles et aluz que alumea; asegunda por que ençarra aos outros tres que som aterra, et as agoas, et o ayre, et os escaenta, et os tẽpera acada hũ cõmo lle faz mester, donde [vem] a mayor parte da força et do poder por que nasçem todaslas cousas ẽnos outros elamẽtos, et cresçem et se acabã segundo seus tẽpos. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et oelamẽto do fogo tem mayor espaço et mays grande lugar et parte ẽna feytura et ẽno corpo do mũdo, que nẽgũ dos outros tres elemẽtos; et durou grãde sazõ esta creẽça dos que adorauam os quatro elamẽtos; et cada hũas destas gentes adorauã aseu elamento, asy cõmo os caldeos ao do fogo; et os [do] Egyto [ao] da agoa, et asi as outras aos outros dous elamentos, [asi] cõmo [hu cõtaremos] adeante hu contaremos as estorias das gentes que esto começarõ primeyramẽte, et omãteverom despoys ata que durou, et por quaes outras rrazões sem estas que aqui disemos ofezerom. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et catarõ pera çima sobre todoslos elamẽtos ao çeo; et ẽna noyte, quando foy dado aas estrellas que paresçessem luzẽtes, et virom cousas tam claras cõmo as estrellas et a lũa, et por la vista destas que tam bem paresçiam de noyte, et pararõ mẽtes ao sol cõmo alomeaua o dia; et quanto era mays grande et mellor oque el paresçia et alumeaua que a lũa et as estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Aaoutra do septymo çeo diseronlle Saturno. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et por las onrrar mays poserõ [os nomes] dellas aos sete dias da semana, et asy am agora nome os dias da semana, et [esto] os [gentijs] lo fezerõ, que forõ moy sabyos omẽs em estes saberes et em todoslos outros. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Senõ que por rrenẽbrãça do Vello Testamẽto et por que sayo o Novo del, queos [cristiaos], que chamarõ despoys ao septymo dia aque diserõ os [gentijs] Saturno, quelle dizemos nos sabado. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et outrosy ao primeyro dia da semana aque chamarõ os [gentijs] Sol que nos os [cristiaos] por onrra et rrenẽbrãça de noso señor Ihesu [Cristo] et Deus quelle dizemos [domj̃go]. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et aaprimeyra parte et ao primeyro signo diserõ Aries, et tanto quer dizer cõmo carneyro, et chamarõ primeyro [este] signo dentrelos outros porque segundo leemos et achamos escrito foy omũdo criado em el; ao segundo signo diserõ Touro; ao terçeyro [Gemjnos], quee tanto cõmo doblados ou embelizos, por quelle diserõ este nome de Castor et Polus, que forõ yrmãos, fillos del rrey Jupiter, et nasçerõ ambos de hũ parto; ao quarto signo chamarõ Cangro do nome do cãgrejo do mar, et em este signo dizẽ que foy criada a Lũa; ao quinto signo diserom Leom; ao sexto a Vyrgéé; ao septimo a Libra, quee peso ou balança; ao oytauo Escorpyom quee alacram, ao [novemo] Sagitario que quer dizer tanto cõmo [aseetador] ou tirador de séétas com arco et asyo pyntam; ao dezimo Capricornyo que quer dizer tanto cõmo cabra ou cabrõ cõ cornos; ao [onzemo] Acario que quer tãto dizer cõmo agoadeyro, ou tragedor de agoas et verterõ dellas, et tal paresçe otẽpo quando o sol passa por el; ao dozemo et postromeyro signo poserõ nome os Peyxes. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et os [hũus] [o] começarõ afazer porlos seus rreys, cõmo el rrey Nyno por el rrey Bel seu padre; outros por los outros seus prinçipes; os outros por seus parentes et por seus amygos, et [algũus] outros ouvo y queo fezerõ aonrra das bondades et vertudes, asy cõmo aajustiçia et aalealdade, aaforteleza, aasabedoria, aagrandeza, aamesura, aacordura. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Os outros orauã aqual quer [das] planetas aque queriã orar em aquel tẽpo teendo que aquel era seu deus; et estes erã gardadores dos ydolos et daquela sua ley que elles avyam, et mostrauã aas gentes que aly vynã em rromaria, que mays valya orar aos çeos et aas estrelas, donde vyna aforça aos elamẽtos méésmos, que nõ aas cousas que deles se fazíam enque elles [crijam]. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Pero ontre estes ouvo y outros [algũus] omẽs leterados et sabyos, et entẽderõ por lo seu saber et por la sua rrazõ que nõ [eram] moytos deus nẽ poderia séér mays de hum Aquel que da força et vertude atodas las cousas et nẽgua outra cousa nõ da aEl poder; et diserõ que nõ [cõuyña] nẽ era rrazõ dereyta de orar senõ aaquel sóó; et ensynarõ aas gentes que aquelas ymages et orações que faziã aos çeos et aas estrellas que de creaturas erã et feytas acreaturas; et que mellor era fazer las aAquel que as criara todas. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Pero Moysem, que veẽo despoys del, [enderẽçoa] et confirmoa, asy cõmo oyredes adeante; et esta durou et ouvo poder ata avíj́nda de nosso señor Ihesu Cristo, de quẽ começou aley dos [cristiaos], ca ẽna seyta de Mafoma et dos outros omẽs que despoys de Ihesu [Cristo] vierõ, heresias forõ, quee tãto cõmo [erro] ou departymẽto da ley enque [õme] esta. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et Agostym et [meestre] Pedro dizẽ que nõ he aqui de catar aordem de cõmo nasçerom, mays osynyficamẽto da dignydade que avia de séér, enque vençeo Abraã ante Deus por seus feytos aseus yrmãos. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Mays queremos que sabades aqui hũa cousa em rrazõ das contas dos ãnos de estas seys ydades do mũdo, quanto he ẽnos poderes de cada hũa das géérações por onde vam os ãnos: que Moysem et os outros quea estoria da Biblia departẽ, et nos outrosi cõ elles, que ao padre da [geeraçõ], quer viuese poucos ãnos, quer moytos, quelle nõ cõtamos deles ẽno tẽpo da ydade do mũdo, nẽ ẽna conta das estorias que por elles van, senõ aqueles que viueo opadre ata que fezo ao fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 102 Sale viueo quatroçentos et [triijnta] et tres ãnos; et aos [triijnta] deles, fezo Eber. [+]
1300 XH I, 0/ 102 [Rregau] vyueo duzentos et quaréénta et dous ãnos; et aos [triijnta] et çinque deles, fezo Seruc. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et Jafet fezo outrosy outro fillo aque diz essa estoria Jano ẽno Libro das Maravillas de Rroma; et foy este quarto fillo de Jafet, ao que chama Moysem Janam, et Josefo Jano lle chama, cõmo aquela Estoria de Rroma. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et por quea viam os seus [gẽtijs] moy sabea et cõplida em todas estas cousas, mays que aoutro varõ nẽ [muller] do seu tẽpo chamarõna [deessa] de todas estas cousas, de olyueyras, et de outros saberes, et das naturas das cousas, et da filãderia, et de batalla; et por ende poserõ nome aaquel monte Palatyno do nome dela, et fezerõlle asy suas orações et seus sacrifiçios. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et de Noe, et ajnda [desde] Adam ata Abraã, todos los omẽs et molleres forõ [gentijs], segũdo diz mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, cõmo vos lo departiremos et cõtaremos adeante ẽnas rrazões da estoria de Abraã quee ẽna terçeyra ydade, hu dou Abraã odezimo do esbullo que traria ao bispo Melchisedech. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et poserõlles nome Janyculo, por amor de Jano, fillo de Jafet, et segundo diz em aquel Libro das Maravillas de Rroma. estes pááços forõ em aquel lugar onde agora he [aigleia] de Sam Iohan, aque dizẽ [en] Rroma ao Janyculo. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et esto podo seer asi segũdo dizẽ [algũus], que este Nẽprot Saturno que foy [Nẽprot] ho de [Babilonja]; et que avendo seus fillos ja casados et ajuntados pera rreynar, por que oyo dizer de Europa cõmo era amellor et mays tẽperada terra do mũdo, et mays abondada de [mpytas] bõas cousas -que tal he Europa, et ontre moytas bõas terras quea em ella, cõmo aprouỹçia de [Guadalquiuir] he amellor de quantas ẽno mũdo som, asy cõmo diz Plinio ẽno terçeyro libro enque departe destas tres terras, cõuẽ asaber, Europa, Asia, Africa, et das prouynçias delas - et outrosi por que avia aprendido Nẽprot em terra de Edom de Yonyto, seu tyo, por la arte da astronomya, cõmo ontre - los quatro prinçipaes rreynos do mũdo avia de séér hũ ho de ouçidente, et que este vençeria aos outros tres, et seria señor deles, et duraria sempre despoys que começasse, et com sabor de rreynar el aly, et leyxar de sua geeraçõ [que] rreynasse y sempre, outrosy mudouse onome; et vẽeo aly aaquela terra, aJano, teẽdo que aquela terra aque Noe viera, et poblara et acabara em ella que este acabamẽto de Noe em aquel lugar que era cõmo synal de séér aquela terra começo et cabeça et [synal] de todo omũdo ata afim. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Et [depoys] desto, em tẽpo de Seruc, [hum] prinçepe [a que] chamauã Tybre, rrey de hũas gentes [a que] diziã os aborigenes, vẽeo cõ sua oste aaquela terra de Rroma, et fezo hũa pobla acerca daquel rrio Tibre; et por que el nõ poblara y aprazer del rrey Jano et dos outros da terra -et yam ja as gentes sééndo moytas, et queriã cada [hũus] aver oseu [coñosçido], et nõ rreçebiã de bõa mẽte [hũus] aoutros pera erdarẽ [densuu] todos em hũ, por quese estreytauã ja as terras com moytas poblas et lugares et veẽo aquel rrey Ytalo et lidou aly cõ este rrey Tibre; et matou Ytalo aTibre ẽna fazenda em aquel rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Outrosi em aquela sazõ vẽeo aly, em pos esto, el rrey dos coriberatos, cõ oste de hũa gente aque diziã os sacranos; et rreçebeo el rrey Jano, et fezo aquel rrey dos coriberatos sua çidade açerca do mõte Palatyno, juso ẽno val ao pe do mõte. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Andados de Noe oytoçentos et çinquoeẽta et çinque ãnos, et de Sem trezẽtos et çinquoeẽta et çinque, et do deluvio duzẽtos et çinquoeẽta et tres, et do departimento das lengages çento et çinquoeẽta et tres, segũdo Jeronymo, em tẽpo de Nacor -et chegou esto ao nasçemẽto de Tare, et era ajnda viuo Seruc -, começou Belo, fillo de Nẽprot, arreynar em Babylonya, despois de Nẽprot seu padre. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Et em este tẽpo as gentes das géérações dos fillos de Noe auyam ja tomados lugares de poblas, et yam se asesegãdo et acollendo ao poblado donde andauã ante desto ẽnos mõtes. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et seẽdo ja os de [Babilonja] desta maneyra entẽdidos, erã ajnda os das outras terras [symplez] et sem saber, et por esso avemos lo dito ja; et sobre esso leemoslo ẽna septema parte do Pãteom, et diz lo Eusebio em sua Cronyca et Tulio ẽno começo da sua primeyra Rreytorica, que em tẽpo deste rrey Nyno queas gẽtes mays viuyam amodo de bestas que cõmo omẽs, et se ouverã poblas queas nõ [ouverã] pera se [acõpañar], et se bõos costumes aviã nõ erã pera se onrrar deles [hũus] aos outros, et se algũas léés ou foros aviã nõ pera [vsar] deles pera aver dereyto [ontre] sy, nẽ fazer justiça, mays que asy se andauã todos soltamẽte por las terras et por los mõtes cõmo os gãados sem pastor, et cõmo as anymalias brauas por los ermos, et dizẽ que das artes dos saberes et da filosofia nõ sabyam ajnda nada estonçes, nẽ sabiã onome delas, nẽ oaviam ajnda oydo que era menos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et as gẽtes das terras, por que erã estonçes tã loucos cõmo avedes oydo, que nõ casauã ajnda por ley nẽ aviam ajnda molleres [coñosçidas] por suas nẽ apartadas, cada hũ asua, nẽ fillos çertos, nẽ armas pera lidar, nem lidauã senõ asy cõmo diz Tulio, que pelejauam cõmo as outras [anjmalias]: assy cõmo porco mõtes cõ outro porco, ho touro cõ touro, oleom cõ outro leõ et aaguya cõ aguya, et nõ [tynã guisado] elles de cometer aoutros nẽ ajnda de defender asy mẽesmos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Outrosy Belial, segũdo Rramyro, tãto quer dizer cõmo sem jugo -diz sem jugo ao que nõ he sujugado ou apremeado, [asi] cõmo sem premea - ou sem deus, ou çega estreytura, ou çego lume, ou fillo traspassadeyro, ou fillo rrenegado, ou escomungado. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Et diz Orosio ẽno quarto capitolo do primeyro libro et mẽestre Godofre ẽna septema parte do Panteom, que estudara aly Cam ẽnos saberes das sete artes liberaes, et ajuntou as [rreglas] delas, et achou aarte magica -quee osaber do encantar, et era rrey dos bautriaos; et diz o Panteom aly ẽna septema parte, que el foy oprimeyro que escritura fezese do saber da astrologia, et o leyxou escrito. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Et por que el sospeytou quese perderia oseu rreyno, et temyase delo, queo vya por lo seu saber, doyasse ende moyto por sse perderẽ assy aquelas sçiençias ẽna morte del, ca nõ avya quẽ as asy soubesse cõmo el; et duldando ajnda de fim de agoa, et avendo aprendido que vyrria ado fogo, nõ [o] leyxou por medo de perder orreyno, et temẽdose de todo em todo de hũa destas [fĩjs], por tal quese nõ [per[de]ssem] em pouco tẽpo os saberes que el avia achados com moyto et longo estudio, et cãsado traballando em [elles] grãde tẽpo, et fezo quatorze pilares em seu rreyno, os sete de ladrillos et os sete de cobre, et entallou em elles por leteras et por feguras aquelas sete artes liberaes, todas hũa vez ẽnos sete pilares dos ladrillos, et outra vez ẽnos outros sete de cobre, ẽna maneyra et por la rrazõ que avedes oydo queuos contamos ja ẽnas rrazões da primeyra ydade queo fezera Jubal, fillo de Lamec, ẽnos dous pilares; et fezo Cam saber as partes aos filosofos porla sçiençia das estrelas, asy cõmo conta mééstre Godofre. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Et quando chegou [Njno] aaquela sua terra dos bautríaos, sayo este Zoroastres ael dizẽdolle que nõ entrasse em sua terra, nẽ lla danasse, nelle fezesse em ella mal nẽgum; et el rrey Nyno nõ llo quiso outorgar, nẽ oquiso leyxar, et [lidarõ]; et diz o Panteom queo vençeo [Njno]. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Dos quatro rreynos prinçipaes do mũdo fala Paulo Orosio ẽno começo do segundo libro, cõmo por prologo, et diz asy, que bem entende el, et ajnda nos outrosy cõ el, que nõ ha nẽgum omẽ [a que se] possa asconder que Deus fezo ao omẽ em este mũdo; onde diz queo mũdo rreprende ao omẽ por que pecou, et rreprendeo desta guysa: que por apremer et apremear a nossa destenperança, quee esta terra enque viuemos castigada cõ mẽgoa das outras anymalias, que nos nõ cria dellas tãtas quantas avemos mester pera comer et pera os outros seruyços, et outrosi que se nos faz ella [manyna] ẽnos froytos quea de dar, quenos nõ da tantos quantos nos aviamos mester, et mantem nos myngoados por lo noso pecado. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et destes quatro prinçipaes rreynos do mũdo, et diz Orosio queos dous de medio, que vierõ cõ poderio que durou pouco tẽpo et som estes: orreyno de Affrica et orreyno de Maçedonya; et leuãtarõse ontre orreyno de Babilonya et ho dos rromãos; et outrosi mostra como ontre padre vello que foy o de Babilonya et fillo pequeno, ou que chega tarde, et novo et ajnda pequeno ẽno começo, et foy este ho dos rromãos; et chegarõ em medio do tẽpo ontre estes, aquel de Affrica et ho de [Maçedonja et forõ] cõmo tutores et curadores, esto he, defendedores et gardadores; et estas palauras som as quedizẽ as leys sobrelas gardas dos bẽes dos orfóós pequenos que ficam de seus padres ou de suas madres ou de todo, por que asy gardarõ et defenderõ aqueles dous rreynos suas herdades et seu dereyto ao rreyno dos rromãos ata que el cresçesse et chegase atomarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Onde sobre esto diz ajnda Orosio, que forõ estes dous rreynos, ho de [Maçedonja] et ho de Cartago, rreçebidos por prinçipaes ontre estes outros dous, nõ por rrazõ de elles seerẽ erdeyros, mays por gardar seus dereytos ao postromeyro, que foy ho dos rromãos Et os nomẽs destes rreynos mayores et prinçipaes do mũdo, segundo diz Orosio, som estes sobre ditos cõmo avedes oydo: o de oriente em Babilonya o de ouçidente em Rroma, o de septẽtriom em Maçedonya o de medio dia em Cartago. [+]
1300 XH I, 0/ 121 El Rey Eurobs El Rey Teletyno El Rey Apys El Rey Telsyom El Rey Egidro El Rey Turimaco El Rey Leuçipo El Rey Mesapo El Rey Erato El Rey Plemeo El Rey Ortopol El Rey Maratio El Rey Marato El Rey [Çyreo] El Rey Coras El Rey Popeo El Rey Laomedom El Rey [Syçiom] El Rey Polibo El Rey Ymaco El Rey Festo El Rey Adastro El Rey Polifides El Rey Pelasgo El Rey Zeusipo Et acabasse este rreyno em esta terçeyra ydade, ẽno rreynado et ẽno obispado de Hely, saçerdote. [+]
1300 XH I, 0/ 122 Et aquise [acabam] as rrazões da segũda ydade tam bem da estoria da Biblia, cõmo das outras cousas que achamos que pertẽesçem ao tẽpo desta ydade. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Et estas duas contas segũdas, ahũa segundo os judios, aoutra segũdo os [traslladadores], achamoslas asy contadas et postas de mẽestre Pedro ẽno Libro das Géérações do Vello Testamẽto; et Metodio outrosi conta as ydades por [mjllares] de ãnos, et da hũa [mjllaria] acada ydade, et se mays ãnos [veẽ] y nõ os conta et se menos nõ os toma nẽ em outra [coñosçida] nõ enade, nem faz al senõ que conta [mj̃ll] ãnos acada ydade, et diz que [mj̃ll] ãnos som hũa ydade do mũdo; mays esta conta nõ semella çerta et esto asyo outorga mééstre Pedro ẽna Estoria; ẽno capitolo que vem primeyro despoys do de Sem, et da sua gééraçõ; et diz outrosy da cõta que Moysem [faz] destes ãnos, por que Moysem delo tẽpo desta estoria des lo começo ata [aqui] nõ curou tanto em dizer çertos os ãnos do tempo, cõmo em aduzer et trager as [geerações] todas dereytas et ajuntadas desde Adam ata Abraã, ẽno qual se começou acreẽça daquel Deus que he hũ et verdadeyro Deus, et fazedor de todaslas coussas, et que Moysem apartou aestoria em poucas rrazões ata este lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Sem, fillo de Noe, et Arfaxat, et Sale, et Eber, et [Falec], et Rragau, et Seruc, et Nacor, que forõ os da lyna das géérações, morarõ em Judea, em terra de Jerusalem; et quando vierõ os cananeos et forçarom et tomarõ aestes padres et aos seus da terra, et deytarõ os fora dela, et chamarõ elles aaterra Cananea do seu nome, sayo daly Tare que ficaua por lo mays grãde da lyna, et buscando bõa terra enque ficasse et morasse, chegou [aBabilonja]; et por la braueza del rrey et porla premya, et de mays porlos ydolos que adorauã aly publicamẽte, nõ quiso y morar nẽ ficar et foyse pera Caldea que era açerca daly, asy cõmo avemos dito, et achou bõa terra, caente, et cõplida de viandas et de outras moytas et bõas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Et os caldeos adorauã os ydolos, así cõmo as outras gentes das outras terras, et adorauã mays das cousas çelestiaes et dos elemẽtos que outras, et aqueles corpos dos de çima vyam elles aver mayores poderes em suas terras, et entallauã ymages aaonrra de aqueles seus ydolos, et adorauã os et faziam ante aquelas ymages seus sacriffiçios aaonrra daqueles corpos çelestiaes, [et asy faziã aos elamẽtos cõmo aos corpos çelestiaes] cõmo os [do] Egipto que adorauã ao elamẽto da agoa por que quanto bem elles aviã da agoa lles [vjna]; et esta agoa era da cresçençia do rrio [Njlo]; et outrosy em Caldea por que oelamẽto do fogo pode aly moyto et cria y moytas et bõas cousas, os moradores daly faziam lle suas ymages de seus ydolos et adorauã aaquel elemẽto do fogo. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Sobre [nasçemẽto] de Abraã achamos duas duldas: hũa do tẽpo enque nasçeo, aoutra do lugar; ha do [tempo], segũdo nossos latynos, foy como oyredes; ha do lugar, segundo os aravigos, cõmo vos contaremos. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Mays estas rrazões et departymẽtos, de cõmo ho elles rrazoam et departem et acabam, leyxamos lo nos agora aqui [perao] dizer et departyr adeante ẽno lugar onde nosso [señor] Deus mãdou aAbraã sayr da terra, por que ho ãno do seu [nasçemento] prouasse, segundo Agustim et os outros, porlo ãno do mãdado de Deus; et de aquela seyda et aquel ãno da seyda, por lo [do] seu [nasçemẽto]; et he pera aly esta rrazõ. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Os aravigos em sua Biblia traslladada do ebrayco asy cõmo nos, empero que demudam elles em ella algũas rrazões alugares, et poem outras, falam y destes nossos padres da lyña; et asy ouverõ seus espoedores sobre ello cõmo nos, et tragẽ suas prouas dos ditos que Moysem diso ẽna Biblia, cõmo fazemos nos os nossos; et acõmo quer que elles [andem] errados ẽna creẽça, et aqueles quea fe de Ihesu [Cristo] nõ creẽ nẽ teẽ, pero moytas bõas palauras, et çertas et cõ rrazõ, diserõ ẽno feyto da Biblia et ẽnos outros saberes, et grãdes sabeos forõ et som ajnda; et em aquelo que elles bem diserom, téémos que nõ he contra rrazõ de [prouarmos] nos onde mester for os nossos ditos cõ os seus, por que véémos que asy o fezerõ et ofazem os nossos santos, que pera prouar [a carnaçõ de] nosso señor Ihesu [Cristo] aduzem ẽnas [lyções] da noyte de Natal suas prouas de autoridades tam bem de [gentijs] tomadas do arauygo cõmo de judios et de [cristiaos], donde quer queas podessem aver que aasua entençõ cõplisem. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Et conta aquel Abul Ybeyt, em aquel capitolo, que ao tempo [en] que Abraã ouvo a nasçer, que ẽno çeo paresçeo hũa estrella moy rreluzente, cõmo nasçem as estrellas aque chamã cometas; et aquela estrella nõ soya aly aparesçer dantes , et vioa el rrey, et pero que el era [estrologo], cõmo vos avemos cõtado, queo aprendera el rrey Nẽprot de Yonyto em oriente, et fezóó el despoys aprender aos seus herdeyros, duldando que queria dizer ou synyficar aquela estrella que asy paresçia novamẽte et nõ soya paresçer y dantes; et envio por los estreleyros de todo oseu rreyno que viessem [apressa] antel, et desque vierõ pregũtoulles que cousa mostraua ou sygnyficaua aquela estrella nova. [+]
1300 XH I, 0/ 130 El rrey quando aquela rrazom oyo aos estreleyros, pesoulle moyto, et foy moy triste et sanudo pero nõ contra elles; et por quelle diserõ ẽna rresposta aquela dulda que nõ sabiam seo queria Deus desuyar, foy el alegre et guarido; et ontre moytas cousas que pensou afazer por aquesto desuyar se séér podese, achou que seria bem matar os nenos, et fezo logo pregóar por todos seus rreynos, Babilonja et Caldea, que toda cousa por el rrey et porlos rreynos et os seus deus, que adorauã que aviã todos aséér destroydos, et por quese esto todo [desujasse] antes. se séér podese. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et estaua aly Tare et por queo [tyña] el rrey por bõo omẽ, queo era el, enviou ho aavilla por que trouxesse viandas pera aquelas [cõpañas], et todo oque mester ouvessem; et castigóó asy cõmo aomẽ bõo et que el moyto amaua et disolle que nõ fezese ala cõ sua moller nẽgũa cousa, nẽ se acostase aella. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Alcofa et Albaçara; et avia aly hũ cano moy grande, cõmo coua, et sabiao Tare, por que passara por aly hũa vez et virao, et os omẽs nõ parauã mẽtes aaquel lugar; et ascondeo aly sua moller, et toda via tragialle de comer afurto; et aly diz que nasçeo Abraã em aquela coua, et [cresçeo] logo et fezose fornydo, et asyo diz Abul Ybeyt, que mays cresçia Abraã em hũa semana que outro moço nõ soya cresçer em hum mes; et criarõ Tare et sua moller este fillo, encobrindóó toda via quanto podiam. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et despoys que foy Abraã moço grandezillo, el rrey tyrou odecreto que avia posto et dado da morte dos nenos; et asegurousse Tare, et esto foy quando o sol foy posto, et tyrou sua moller et seu fillo da coua; et quando [forom] fora da coua, catou Tare ao çeo et vio aestrella de Jupiter estar sobrela cabeça de Abraã; et foy Deus fazendo bem aafazenda de Abraã, et começou logo aléér et aaprender osaber das estrellas, et sayo em suas palauras et em seus feytos moyto amygo de Deus et seu seruo; et começou logo adizer que nõ erã nada os ydolos senõ loucura et vaydade; et predicaua que hũ era oDeus que criara [todaslas] cousas do mũdo, et as fezera, et as mãtyna, et as [tyña] todas em poder, et que nõ [erã] moytos deus cõmo as gentes loucas diziã et os faziam, et os adorauã; et predicaua avnydade de Deus, et desdezia os ydolos, et viltauaos. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et desto pesaua aseu padre, nõ por que el nõ tovesse por verdade et por bẽ oque Abraã dizia et fazia, mays por la gente que se leuãtaria contra el; et castigauao dello et dizialle asy: [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Abráám oya as palauras [de] seu padre et ascoytauao cõmo apadre, mays nõ de feyto, et quanto mays lo el castigaua, tanto mays el predicaua hũ Deus verdadeyro fazedor et señor poderoso de todaslas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Abraã foy por sy omẽ entẽdido em todas cousas, et sabedor em todas aquelas que oyra et aprendera dos outros sabios, et em todas aquelas de que omẽ algũa cousa de bem poderia dizer, et outrosy foy sabio et [apreçebido] das cousas que avyam de vĩjr; et entendiao porlas sçiençias do quadrunyo, donde era el moy grãde señor. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Ca el foy oprimeyro quese atroueo adizer, ante que todos, que hũ era Deus oque criara todaslas cousas; et das outras cousas tẽporaes dizia - lles suas rrazões et eram estas: que as cousas temporaes, acõmo quer que dam bõa ventura et prazer aos omẽs que dellas bem vsam, pero que por lo mandado daquel que cria todaslas cousas, erã dadas atodos et por el as aviam os omẽs et nõ por sy; et dizia outrosy que aqueles bẽes que nõ estauã em seu estado por la sua vertude propria, ou por lo seu poder, mays por lo poder et mãdado daquel queas cria et da todaslas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Tare, padre de Abraã, empero que era bõo et hũ dos padres da lyña bõa et dereyta, compõyasse cõ os da terra enque moraua, et ẽnas mays cousas fazia asy cõmo vya fazer aelles, et avynasse cõ elles de [guisa] quelle [queria] bem sua vizindade; et esto por bem oteuerõ os santos, estando el bem cõ Deus, que asyo fazia el; pero acõmo quer que el ẽna sua voõtade [crija] hũ Deus, cõ vergonça de seus vizinos et dos outros çidadaos [tyna] ydolos em sua casa, cõmo oyredes adeante queos tragia Rrachel, moller de Jacob, que foy outrosi tam santa patriarca cõmo oydes et furtou os ella aseu padre Laham quando se queria [vĩjr]. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et dizẽ ajnda que era Tare entallador das ymages delles, et que el fazia as ymages et queas vendia aos outros, asi cõmo fazẽ agora [algũus] suas ymages dos nossos santos et entalladuras doutras cousas em [moytas] feguras et as dam por dineyros; et estauã todas aquelas ymages em casa de Tare, [en] hũa camara, et avya y ymages dos elamẽtos, et ymages das planetas, et outras de aqueles [a que] os [gentijs] chamauã deus. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et aquela ymagéé Neptuno tyña em hũa mão hũ [çeptro] em lugar de señorio, et em çima do ceptro tres varas em lugar de tres poderes proprios quea agoa ha; que corre, et se nada ao quea quer nadar, et podese beber; et todo oçeptro, et acorõa, et acara, et todo ocorpo asemellança de rruçiado, cõmo se todo deytase agoa de dentro dessy. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Outrosi ao elamẽto do ayre faziã sua fegura cõ signaes de aves et nuves et rrelampagos et aas outras cousas que ao ayre pertẽesçem. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et outrosi diz Lucas que asy fezo aos de Perssia, et rreynarõ aly os seus erdeyros despoys del. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et aly avia ymage de carneyro enque adorauã [aa planeta] de Jupiter; et outra de coruo enque adorauã aplaneta do sol; et outra de cabrõ enque orauã ao Baco aque chamauã deus dos [vjños]; et [outra] de çerua enque orauã aaplaneta da lũa; et outra de vaca blanca por la dééssa Juno, quee oayre de juso; et outra toda de peyxe que era por Venus, aque elles chamauã dééssa de amor et de apostura; et outra ymage de cegoña et em esta adorauã aplaneta de Mercurio aque elles chamauã deus do triuo ou dos primeyros tres saberes liberaes; et em esta fegura, por que dizem que asy cõmo aquela ave ha oseu colo longo enque proua as cousas que come et sente aly qual sééra sáá et qual enferma, et osaão passao ao corpo et todo oal cõ quese nõ acha bem et entende quelle empéésçera et lle nõ sera [sãao] rretem ho ẽno colo, quea tem longo, et nõno quer comer, et aas vezes de medio da garganta, et outras vezes de fondo della, ho envia et deytao fora; et dizẽ os filosofos que tal deue séér osabedor, de longo colo, que ante pese, et cate, et pensse apalaura quea de dizer ante quea diga. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Os gygantes leuãtarõse contra os seus deus, que eram aqueles que aqui nomeamos et os outros que adorauã por las outras terras; et foy esto ẽno tẽpo de Abraã et de Ysáác et del rrey Jupiter de Creta, segundo conta mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Pãteom, -et esto foy aamaneyra que oystes dizer queas géérações de Noe faziam atorre de Babilonya pera se defender em ella doutro deluvio se viesse et sobir por aly ao çeo -; et [aq[ue]la] estoria he esta et esta aquela, senõ quea contam os seus autores dos [gentijs] doutra [guisa] em algũas [rrazoes] quea y que mudam em outra maneyra, cõmo vos diremos agora aqui. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Diz [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que os gigantes cõmo [erã] moy grandes de corpos et de corações, que ouverõ envidia et despeyto dos seus deus, queos nõ preçauã tanto cõmo elles queriã, et pensarõ cõmo se poderiam vengar deles, et diz que segundo que [eram] moy valentes que tomarõ os mõtes aas mãos, et que aviam ja posto omõte Essa sobre omõte Pelyo, et ao mõte Oleripo sobre omonte Ossa, cõmo faziam os outros dos ladrillos segundo a Biblia diz queo faziam pera [sobyr] por aly aos çeos. et aqueles seus deus deytarlos fora et elles rreynar y; et os deus quando virõ que de aquela maneyra alçariam torre de loucura ao çeo, et que se daria a cousa a mal cõmo os gigãtes queriam, vierom ante queo feyto se acabasse et desbaratarõlles todo quanto aviã feyto et obrado, et desboluerõ todo omõte de sobre ho outro monte, et derribarõlles toda a obra et achãarõna em maneyra que toda afezerõ ygoal cõ aoutra terra, et [quaerom] os gigantes todos que estauã em çima labrando agrande pressa, et quaerom todos em terra et morrerõ que nõ ficou nẽgũ viuo, et sayo deles o sangre, et espargiosse porla terra, et andaua bolindo cõmo viuo et envolujasse ẽno poluo da terra; et diz [Ovjdio] que aquel sangre tomou corpos aly da terra, et viuerõ aqueles corpos et forõ gigantes cõmo erã de primo. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et segundo diz hũ doutor dos frayres menores quese traballou de tornar as [rrazoes dOvjdio] mayor ateoligia, diz que falou [Ovjdio] aqui encobertamẽte et por semellança, et daquelo que el diso que viuera aquel sangre em aquela [guisa], diz ofrayre que nõ poderia al séér senõ queos do lynagéé de aqueles que ficauã ẽna terra, moços pequenos ajnda, que despoys que forã cresçendo et se vestirom dos bẽes de seus parentes, cõmo se [enbestia] aquel sangre da terra de seus mayores, cõmo diz [Ovjdio], et apoderarõse da terra estes cõmo erã poderosos seus primeyros parentes et estes que ouverõ [a forteleza] et os talentes de aqueles padres, et empero diz que nõ erã tã grandes de corpos nẽ tã valentes amãos cõmo elles, et despoys que forõ moytos leuãtarõse contra seus deus et lidarõ cõ elles, et diz queos vençerõ et que Jupiter et os outros deus que fugirã ao Egipto, et hũ delles, que avia nome Tyfoueo ogrande gigante, foy tras elles, et elles cõmo erã moy sabedores por lo saber que sabiam das estrellas et por la arte magica, quee osaber dos encãtamẽtos, et osabiam elles todos moy bem, trasfigurarõse em aquelas feguras que disemos por se encobrir dos gigantes queos nõ achassem, nẽ os podessem tomar; et em tal [guisa] sse mudarõ que aqueles queos vissem que creessẽ que aquel carneyro de Jupiter que verdadeyro carneyro era, et outrosi que cada hũa das outras [anjmalias], em cujas feguras disemos queos adorauã os [gentijs], por ydolos dos seus deus. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Em este lugar espõ ofrayre et diz que el rrey Jupiter que fogio ao Egyto ante os [gentijs], que quer [signjficar] anoso señor Ihesu [Cristo] que fugio ao Egyto ante amaldade dos judios, et os outros deus que erã cõ Jupiter et forõ aly [trasformados], que dam aentender asanta Maria madre de Ihesu [Cristo] et nosa Señora et aJosep et aos outros omẽs que consigo leuauã quando fugirõ ala cõ Ihesu [Cristo], ca nõ paresçe rrazõ que elles sóós fossem; et os gigantes que erã os judios et Trifoueo ho grande gigante que ya em pos elles que foy rrey Herodes, cujo poder ya tras [Ihesu Cristo] ao Egipto ata ondeo Deus sofreo; et que noso señor Ihesu [Cristo] sééndo Deus verdadeyro tomou carne et forma de seu seruo, que tal semellança lle pertẽesçia de tomar de fegura de carneyro ou de cordeyro [anjmal], qual oferesçiam et osacrificauã ẽna sua fegura ẽna vella ley, ata que El vẽeo daquela vez em carne atoller as feguras et ficar os omẽs ẽna verdade em que somos oje das feguras. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et por quee cousa moy ajuntada ao fogo omester dos ferreyros, fezerõ os [gentijs] deus da ferraria cõmo das outras cousas, por mostrar aly ao deus do fogo cõmo lle queriã bem por lo seu feytor; et chamarõno Vlcano. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et em casa de Tare estaua aymage de Ulcano, feyta amaneyra de ferreyro, et hũ grande mallo ẽnas [maaos], et posto em ellas de [guisa] que [perlo] mango opodia omẽ tomar das mãos del et tornarlo quando quisese. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et entrou hũ dia Abraã ascondidamẽte aaquela camara de seu padre, et tomou aquel mallo das mãos aUlcano, et dou [per] aquelas ymages; et ahũas quebrantou as cabeças, et aoutras os braços, aoutras os péés, et aoutras as pernas, et todas las outras, quanto mays grande era aloucura ẽna ydolatria daqueles de que erã -et ydolatria quer dizer em latym ydolorum cultura , et esto ẽna [nosa] lenguage quer dizer onrra dos ydolos - et desassemelloas, et desfezoas todas et apostoas taes que nõ [eram] pera véér; et desque Abraã esto ouvo feyto tornou seu mallo aas mãos de Ulcano, cõmo o [tyña] antes, et nõ fezo el nẽgum nojo nẽ mal aaquela ymagéé de Ulcano et leyxoa sãa cõ seu mallo ẽnas mãos cõmo estaua quando el entrou, et sayosse moy quedo et çarrou aporta asy cõmoa achou, et foy sua carreyra et nõ curou mays. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et em todo esto Tare, seu padre, nõ era em casa et quando vẽeo et entrou em sua camara et achou aquelo feyto quiso sse matar todo, et dou grandes vozes, et pregontou por sua casa a todos quẽ entrara aaquela camara ou quẽ fezera aquel lauor, et culpaua atodos [dizẽdo] que cada hũ delles ofezera, et quelle disessem qual fora oque aquel feyto fezera, et sello nõ dissessem que atodos se tornaria et os quebrãtaria et faria taes cõmo el achaua aquelas ymages; et elles, quando se virõ em aquela coyta com el et aquel mao dia, ouverõ adizerlo por queo vira algũ da casa; et diserõ que Abraã entrara ala, et quando vẽeo Abraã de fora, que nõ estaua ẽna casa essa ora, achou seu padre choroso et moy sanudo, et logo vyo que yrado estaua contra el, et quando ovjo tal pregũtoulle que avia, et el rrespondeu que moyto mal enqueo el avia deytado, diso el: [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL