logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de aver nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 349

1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XVI. é como Santa Maria converteu un cavaleiro namorado, que s ' ouver ' a desasperar porque non podia aver sa amiga. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXI. é como Santa Maria fez aver fillo* a hũa moller manyn[n]a, e depois morreu -lle, e resuscitou -llo. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Virgen, Madre de Nostro Sen[n]or, || ben pode dar seu siso || ao sandeu, pois ao pecador || faz aver Parayso. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A creer devemos que todo pecado || Deus pola sa Madr ' averá perdõado. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXXVI. é como Santa Maria livrou a moller pren[n]e que non morresse no mar, e fez -lle aver Fillo dentro nas ondas. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.V. é como Santa Maria guareçeu a moller que chagara seu marido porque a non podia aver a ssa guisa. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XXVIII. é do Corpo de Nostro Sennor, que un vilão metera en hũa sa colmẽa por aver muito mel e muita çera; e ao catar do mel, achou dentro Santa Maria con [seu Fill ' en braço.] [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XXXVIII. é como San Johan Boca -d ' Ouro, porque loava a Santa Ma[ria], tiraron -ll ' os [ollos] e foi esterrado e deitado do Patriarcado; e depois fez -lle Santa Maria aver ollos, e cobrou per ela sa dignidade. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Con razon é d ' averen gran pavor || as bestias da Madre daquel Sennor || que sobre todas cousas á poder. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Gran fe devia om ' aver en Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Se ome fezer de grado | pola Virgen algun ben, || demostrar -ll ' averá ela | sinaes que lle praz en. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta.CC.XXXVIIII. é dun miragre de Santa Maria que fez en Murça por un ome que deu seu aver a guardar a outro, e negou -llo e jurou -lle por el. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Mui gran dereito faz | d ' o mund ' avorreçer || o que pod[e] amor | da Virgen ben aver. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Gran confiança na Madre | de Deus sempr ' aver devemos || por muitos bõos miragres | que faz, de que nos loemos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Madre de Jhesu -Cristo, | vedes a quem appareçe: || a quen o ben de seu Fillo | e dela aver mereçe. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.V. é como Santa Maria fez hũa carta de pẽedença que tragia hũa moller pesar mais en hũa balança que quant ' aver poseron na outra. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.VI. é como Santa Maria fez converter un erege en Roma que dizia que Santa Maria non podia seer virgen e aver fillo. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.XLIIII. é como Santa Maria de [Tudia] fez a hũa cavalgada de mouros e a outra de crischãos que maseron hũa noite cabo da sa ygreja e non se viron, por non averen ontre ssi desavẽença. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Null ' ome per ren non deve | a dultar nen a tẽer || que non pode na omagen | da Virgen vertud ' aver. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LXXVII. é como el Rey deu ũa escrivania dũa vila a un seu criado, e avia muitos contrarios que o destorvavan, e pediu -a a Santa Maria, e fez -lla aver. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LXXXII. é como un ric -ome pedia un herdamento al Rey que lle avia a dar por outro que lle fillara, e nono podia aver dele ; e prometeu algo a Santa Maria, [e fez -llo aver logo muy bõo]. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Gran fe devia om ' aver en Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Aver non poderia || lagrimas que chorasse... [+]
1264 CSMr B/ 149 [Esta é como Santa Maria converteu un cavaleiro namorado, que ss ' ouver ' a desasperar porque non podia aver sa amiga.] [+]
1264 CSMr B/ 162 [Esta é como Santa Maria fez aver fillo a hũa moller manỹa, e depois morreu -lle, e ressocitou -llo.] [+]
1264 CSMr B/ 349 [Como Santa Maria livrou a moller prenne que non morresse no mar e fez -lle aver fillo dentro nas ondas; e começa assi:] [+]
1264 CSMr B/ 397 [[C]omo Santa Maria guareceu o moller que chagara seu marido porque a non podia aver a ssa guisa.] [+]
1264 CSMr B/ 463 [Esta é do Corpo de Nostro Sennor, que un vilão metera en hũa sa colmẽa por aver muito mel e muita cera; e ao catar do mel mostrou -sse que era Santa Maria con seu Fill ' en braço.] [+]
1264 CSMr B/ 493 [Como San Joan Boca -d ' Ouro, porque loava a Santa Maria, tiraron -ll ' os [ollos] e foi esterrado e deitado do patriarcado; e depois fez -lle Santa Maria aver ollos, e cobrou per ela sa dinidade.] [+]
1264 CSMr B/ 735 [Esta é dun miragre de Santa Maria, que fez en Murça por un ome que deu seu aver a guardar a outro, e negou -llo e jurou -lle por el ant ' a Magestade.] [+]
1264 CSMr B/ 141 [[C]omo Santa Maria fez ũa carta de pẽedença que tragia ũa moller pesar mais en ũa balança que quant ' aver poseron na outra.] [+]
1264 CSMr B/ 144 [[C]omo Santa Maria fez converter un erege en Roma que dizia que Santa Maria non podia seer virgen e aver fillo.] [+]
1264 CSMr B/ 240 [Como Santa Maria de [Tudia] fez a hũa cavalgada de crischãos e outra de mouros que maseron hũa noite cabo da sa eigreja e non se viron, por non averen ontr ' eles desavẽença.] [+]
1264 CSMr B/ 317 [C]omo un [Rey] deu ũa escrivania dũa vila a un seu criado, e avia muitos contrarios que o estorvavan contra el Rey, e prometeo algo a Santa Maria do Porto, e fez -ll ' aver. [+]
1264 CSMr B/ 328 [C]omo un ric -ome pidia un herdamento al Rey que lle avia a dar por outro que lle fillara, e nono podia aver dele; e prometeu algo a Santa Maria, e fez -llo aver logo mui bõo. [+]
1295 TC 1/ 153 Et, quando uyu que estaua tam mal parado per y o preyto et que nũca sse poderia pagar o auer -tã grande era -, falousse cõ seus uasalos, et acordarõ que lle desse o condado en preço daquel auer; ca nẽ el nẽ os reys que enpos el ueessem nũca tãto averiã daquel condado. . . en dereyto. [+]
1300 AT III,4/ 42 Capitolo sexto Cantigas de maldizer son aquela[s] que fazem os trobadores [contra alguem] descubertamente: e[m] elas entrarám palavras e[m] que queren dizer mal e nom aver[ám] outro entendimento se nom aquel que querem dizer chãam[ente]. [+]
1300 AT III,4/ 43 Se i ouver d ' aver finda, faze[m] ambos senhas, ou duas duas, ca nom convem de fazer cada um mais cobras nen mais findas que o outr[o]. [+]
1300 AT III,4/ 48 E como quer que diga que a cantiga deve d ' aver una d ' elas, e taes i houve que lhe fezerom duas ou tres, segundo sa vontade de cada un deles. [+]
1300 LPr 1/ 128 Esta cantiga de cima foi feita a ũu meestre d ' ordin de cavalaria, porque avia sa barragãa e fazia seus [filhos] en ela ante que fosse meestre, e depois avia ũa t enda en Lixboa en que tragia mui grande aver a guaanho. [+]
1300 LPr 1/ 142 Estas cantigas de cima foron feitas a ũu jograr que se prezava d ' estrologo e el non sabia nada; e foi -se cercear, dizendo que averia egreja, e fazer coroa, e a cima ficou cerceado e non ouve a egreja; e fezeron -lhe estas cantigas por én [+]
1300 LPr 1/ 159 Esta outra cantiga fez a un cavaleiro que foi cativo, e deu por se quitar maior aver que pode, que tiinhan os homees que non valia el tanto [+]
1300 LPr 1/ 167 E colheu aí vaidade na mão ca avia d ' aver egreja de mil libras ou de mil e quinhentas; e mandou fazer corõa, e ros[s]ou a barva e foi -se Alen -Doiro, e non ouve nenmigalha. [+]
1300 XH I, 0/ 3 Mays do [tempo] pasado, por que sabem os começos et os acabamentos dos feytos quese y fezerõ, dizemos que alcançam çertamẽte os [omes] osaber et [otempo] das cousas que forõ; onde por que osaber do tẽpo que foy he çerto et nom dos outros dous tẽpos, asi como disemos, traballaronse os sabedores de põer en escrito os feytos que som passados pera aver [rrenẽbra[n]ça] delles, cõmo se estonçes fossem et queo soubesen os que am de vĩjr asi cõmo elles. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Et cõmo quer que dizem [algũus] das estorias, que Adam et Eua que outros fillos ouverõ et fezerõ entre estes ãnos, non ho dizẽ Moysem nẽ nos et nõ o achamos de [guisa] queos nomẽes daqueles outros fillos podessemos aver nẽ saber. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Estes dous yrmãos Caym et Abel desque forõ cresçendo et chegarõ ja aamãçebea nõ se cõcordauã aaver hũus costumes. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Et Caym era omẽ moy máo em moytas cousas, et moy codiçioso de gááñar qual quer cousa que podia et de herdade; asi que com avariçia et cõ codiçia de aver foy oprimeyro omẽ que achou arte de labrar aterra cõ estromẽtos; et labroa et tomou della quanta mays podo, cõmo se [ouvesse] medo que lle falesçeria. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Ca pero cõ todo esso coydaua el que seu yrmão Abel que tornaria alaurar cõmo el et que querria tomar asua parte da terra, ou por ventura os que viessem del, ou outros [algũus] yrmãos que averia. [+]
1300 XH I, 0/ 12 ¿Et cõmo me tu agora negas averdade ca tu o mataste? [+]
1300 XH I, 0/ 12 "Bem vejo que mayor he amyna maldade et omeu pecado que operdom que eu ende poderia et meresçia et averia mester de auer". [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et aly fezerõ el et sua moller Calmana seys fillos: et ao primeyro fillo que ouverõ diserõlle Enoch; et por amor del poblou aly Caym hũa çiudade et chamoa Enoca do nome daquel seu fillo Enoch, et aos de sua geeraçõ [meesma] et de sua [compaña], et aos outros que aver poderia dos fillos de Adam, ca forõ moytos, [segũdo] diz Josep ẽno segũdo capytolo do libro da Antiguydade dos Judios, et mẽestre Godofre ẽno libro Panteom, et ajnda a Biblia mẽesma diz que ouverõ Adam et Eua fillos et fillas et podense [entẽder] estes fillos et fillas por mays que Caym et Abel et suas yrmãas et Seth seu yrmãao, et yuã espargindo se por las terras ajuntavaos Caym, et os que nõ podya aver fazia os víj́nr por força aaquela çiudade, et que morasem em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et el foy oque primeyramẽte partio aterra por termynos; et aos omẽs que eram ajnda simplez et nõ sabyam njhũ mal, ensynaua os el amoytas sabedorias de artarias et de maldades; et por leuar [deles] entre seus pobõos [provou] os cõ esta mẽestria, et buscoulles os pesos et as mydidas de todas cousas que apeso ou amydida se podem vender ou dar; et nõ catandoas em Deus, nẽ em feyto de bõa alma, nẽ de bondade, mays pensando que [per] esto poderia moyto mays aver; et ensynaua aos seus seer soberueos, et ladrões, et jogadores aengano, et garções, de moytas molleres, et saber todos de moyto engano et de moyta rreuolta, et de todo outro máo costume. [+]
1300 XH I, 0/ 14 Et [bygamya] he aver o omẽ duas molleres, ca dizemos em latym bis por dous, et em grego dizẽ gamos por moller; et ajuntãdo estas duas palauras, bis et gamos cõposerõ ende os sabeos ẽna gramatyca em latym este nome [bigamya]; et quer dizer [bigamya] tanto cõmo hũ varõ aver duas molleres em hũa sazõ, ajũtadas et ahũa sem ley, aqual cousa he moy grande pecado. [+]
1300 XH I, 0/ 14 Et he scrito que oprimeyro que em este mũdo começou contra ley bigamya, em aver em hũa sazõ et ajuntadas duas molleres et ahũa cõtra ley cõmo disemos, que este Lamec foy. [+]
1300 XH I, 0/ 15 Aquel Jabel, fillo de Lamec et de Adda, sayo omẽ amador de gãados, et tomouse aaverlos, et acriarlos, et aandar cõ elles [perlos] mõtes et por todos os lugares [perqueos] podesse aver. [+]
1300 XH I, 0/ 15 Et buscou et pensou todaslas cousas que soubo et podo [per] queos omẽ mellor poderia criar et aver; et por que nõ achaua por las montañas cada lugar [couas] ou [algũus] cobertiços onde sse amparase das neues et das outras tẽpestades do vento, cõmo soyam os omẽs morar em taes lugares, catou as maneyras das feyturas das casas que vya feytas, et pensou de fazer outras taes feyturas de cuberturas de [rroupas]; onde foy [el] o primeyro que achou pera os pastores maneyras de tendas en que morasem ẽnos estremos, et partyo os gãados em greys de sẽnas maneyras asy cõmo ofazẽ ajnda agora os pastores do noso tẽpo. [+]
1300 XH I, 0/ 22 As molleres quando souberõ que el matara aCaym et aquel seu moço, espantarõse et ouverõ grande medo et tomarõ cõtra el máás voõtades; et daly adeante cada quelles nẽbraua et quese el nõ tornaua arrazom de todo oque ellas quisessem, deostauão et maltragiano et moytas vezes de máá [guisa], et el outrosi asanauase cõtra ellas moy mal, por estas rrazões: hũa porla grande saña que avya et oal cõ medo que começaua aaver dellas, que por ocasyon queo matariã ellas por ello algũa ora, et [começoas] de ameaçar et maltrager, et dizerlles apena de Caym por la morte de seu yrmão Abel, et ha do que matara a [Cayn], et adaquel que matase ao que matara aCaym; et disolles asy, segũdo cõta Moysem ẽno quarto capitolo do Genesis: [+]
1300 XH I, 0/ 22 Et queremos que sabeades em este lugar que en todas as gẽerações de Caym nẽ ẽnos seus feytos que em [njhũ] lugar nõ posemos conta de ãnos nẽ fezemos y [canonyca njhũa] asy cõmo conta de tempo quea nõ achamos feyta dos santos Padres, nẽ de Moysem ẽna Biblia, nẽ de outros [en] outros lugares; mays contamos sua estoria cõmo foy averdade do feyto, et he dito et leyxado em escrito. [+]
1300 XH I, 0/ 23 [cõmo el tomara destes] Pero sobresto dizẽ que nõ ha dolor tã grande nẽ tã longo por moyto que dure, que atẽpo nõ passe et ho omẽ nõ oluyde; diz Josepho ẽno segundo capitolo que atãtos ãnos cõmo erã pasados, morto Abel et desterrado Caym, que veẽdose Adam sem fillos, et sem outra [cõpaña], et senlleyros el et Eua, que coydaua algũas vezes em aver outra gẽeraçõ, et que era em grande estreytura cõ myngoa de fillos et cõ desejo deles; et viase da outra parte em grande tristeza, asy cõmo diz Strabo, ohũ por la promyssom et jura que fezera, de nõ passar asua moller seo quebrãtasse, aoutra rrazõ por quese nẽbraua quelles disera Deus cresçede et enchede aterra, et seede [moytos], em ella, et seo nõ fezese, et aquela jura et promyssom pasasse, que cayria em grãde erro cõtra Deus outra vez. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et estes forõ aos que diserõ gigantes, et ouverõ este nome de ge que dizẽ en grego por terra, et genyty em latim por engendrados; et segũdo esto, gigantes tãto quer dizer cõmo engendrados de terra, et nõ por que elles nasçessem de terra, mays por que queriam séér señores de toda aterra et de todas las outras cousas, et seguyr oterreal, et que atorto nẽ adereyto outro señor senõ elles nõ ouvesse y; et Deus por esso vééndo amalyçia dos omẽs [cresçer] cada dia, et yr de mal ha peor, et veendo cõmo oseu coydado et [o] coraçõ delles era dado aentẽder todo mal et maliçia em todo tempo, touo que pẽna lle jazia em aver feyto ho omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et pregontauãlle outrosy que era aquelo que aly labraua et el dizialles que fazia aly hũ lauor quelle Deus mãdara, mays nõ [lles] descobria ende pera quea fazia, temẽdose que quando vissem averdade do deluvio et das agoas, queselle collessem aarca nẽ se metessem em ella [per] força ou omatassem quando lles lo el quisesse defender; et elles tynãllo por [vaydade]. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Moysem ẽno Genesis nẽ em outro lugar nõ achamos que disese nẽgũa cousa que Noe mays fillos ouvese daqueles tres que avemos dito; mays léémos do bispo Metodio, martere, que jazendo preso ẽno carçere ondeo tyña oPrinçepe da terra, que pedio mercede anoso señor Deus quelle mostrasse çertamente averdade dos primeyros omẽs et das suas generações. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et conta desto mẽestre Pedro ẽno trasllado da sua Estoria, ẽno capytolo das generações de Adam, que descobrio estonçes aly aMetodio toda averdade noso señor Deus por lo Espyrito Santo; et falou Metodio de Noe despoys desto em estas rrazões, et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et andados duzentos ãnos do deluvio vyo Noe cõmo cresçiam seus fillos, arrequeçiam [moito em compañas], et morauã ajnda todos arredor del et da arca, et que seria bem desse esparger daly por la terra, et queo averian fazer, ohũ por que eram moytos et nõ cabyam aly em aquela terra, oal por que começauã ja avíj́r entre elles contẽdas et barallas [sobrelas] herdades et gãados que criauã ja et outras cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et el cõ grande sabor de poder vĩjr ao sennorio que queria foyse pera ouriente a Yonjto; et Yonyto rreçebeo moy bem et ensynoulle osaber da astrologia, et fezóó sabedor de sua fazenda et do que avia de aver. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Aly começou decabo Nẽprot apoerlles medo a todos dizendolles que víj́nria outro deluuyo tal cõmo ho do primeyro tẽpo de Noe, et elles avendo medo desto et veẽdose em lugar tã chaão et tam alonge de serras et de montes altos onde se acollessem aalgũa forteleza selles [acaeçesse] dea mester aver, preguntarõlle que fariam sobre esto; [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et segũdo cõta ojudio ẽno primeyro libro dos quinze do seu Libro Mayor queos chama y gigantes et diz que sua voõtade era de deytar os deus ende fora que som os aos angeos, et seer elles señores, pero sobre todo, se viesse odeluvyo queriã esta torre fazer por queos nõ alcançasse nẽ chegasse aelles nẽ podesse Deus cõ elles et quese podesem elles aly defender dEl, et esta era a sua grande loucura; que elles aprenderam de Noe queo outro deluvio pasado que pojara quinze couedos sobre omays alto mõte do mũdo, cõmo avemos ja dito, et que aquela torre quea coydauã elles fazer tã alta que omays que ella averia em alto sobre aqueles quinze couedos que nõ seeria em conta, segundo diz Josefo ẽno seysto capitolo; hu mostra aly Josefo que amultydue daquela gente que toda estaua prestes pera fazer os mãdados de Nẽprot, et teer por graue oseruyço de Deus, ca asy os avia enssynados et ensandentados Nẽprot ẽna loucura desto et em soberuea asy cõmo oel era em [descoñosçer] osseu Deus queos fezera; et dezialles que toda quanta bõa andança avyam que por seu syso lles [vjña], et nõ porlo bem fazer nẽ porla merçede de Deus, et se [rrequizas] et bẽes aviã quelles nõ arrequeçiam por la piedade de Deus, mays por la sua forteleza deles. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Estonçes, quando virom os lynages dos fillos de Noe quese nõ entẽdiam [hũus] aos outros, entenderõ que esto avertude de Deus et oseu poder ofazia, et nõ poderia séér outra cousa esto fazer; et leyxarõ de fazer atorre et açidade; pero açidade ficou essa ora ẽno estado enque estaua, que ẽna torre soa lles acontesçera osynal. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et por que virom, et sabiam ja, que Nẽprot quelles sééria mao caudillo, et os apremearia, et sujugaria, et faria seruydores deles, por estas rrazões: aprimeyra por que el era brauo et máo et obrador [de] mal, asegunda por que apouco de tempo elles nõ caberiã em aquel termyno et que mester averiã cada [hũus] suas terras apartadas, et omũdo era grande et ermo ajnda, et espargerõse et partironse daly os [hũus] dos outros, et forõ cada hũas daquelas [cõpañas] com seus caudillos asuas partes, cada [hũus] buscando terras enque poblassem ata que chegarõ aas grãdes agoas dos rrios et de braços de mar, et aly ficarõ deles logo et poblarõ. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Mays ontre nos os [cristiaos] et os gentíj́s, que som ajnda y dos de Sem, et se [algũus] y outrosi ha ẽnos dos de Jafet, dizemos que deueria seer [amystança] et quese faz ajnda [cõmo] natural segundo os ditos de Noe, et sobre todo com odeuedo que avemos dito que diso Noe ẽno [novemo] capytolo da Biblia, que morasse Jafet ẽnas tendas de Sem, et semella que nõ deue aver omezio ontre nos et elles nẽ malquerença natural cõmo ontre nos et os mouros. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Onde paresçe que aquel yrmão mayor por que el avia bõa ventura et sorte, que queriam dela os outros, et por ventura foy cõmo por synal que ẽna [vijnda] de [Ihesu Cristo] que [vijnria] em aquela sua partida, et avia el de aver amelloria em esto et elles queriam aver ende asua parte, pero que algũas destas gentes nõ vam oje por essa carreyra, et aly ficarõ, et poblarõ, et morarõ, et morrerõ, et destes meesmos passarom despois poblar aEuropa. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Prymeyramẽte os omẽs nõ [crijam] em Deus, nẽ [tynã] créénça nẽgũa, nẽ orauã a Deus, nẽ aoutra cousa, nẽ avyam molleres apartadas, nẽ catauã nẽ dauã nada por aver fillos conosçudos, nẽ casauã. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Pero he aqui de saber que a Santa Escritura, que logo em Adam, que foy oprimeyro começo de todos, catou sempre ẽnos omẽs hũa lyña bõa que gardou et teuo em personas [coñosçidas] et cõtadas; et aestes da lyña apartou os sempre de todos los outros omẽs, et cõ estes vẽeo sempre a Santa Escritura, et os omẽs bõos et os santos Padres quea cõposerõ et aescriuyrõ; et aduserõ et trouxerõ esta lyña apartada et escolleyta de todos los outros omẽs, ata o começo da sesta ydade, pera aver ende sem todo synal de pecado aSanta Maria Vyrgem, donde Ihesu [Cristo] nasçesse della et saluase omũdo cõmóó el fezo. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Et estes omẽs daqueles tempos et de aqueles costumes, nõ plantauã aruores nẽ criauam ajnda as que de outros achauã plantadas, ou as que nasçerã por los mõtes, nẽ labrauã pam, nẽ traballauã por outra cousa nẽgũa, nẽ faziam semẽteyra nẽgũa de que collessem [per] quese mãteuesem, et oseu comer era das froytas das aruores que achauã [porlos] mõtes et das eruas, et omays que faziã pera sua vida mãtẽer criauã gãados et começauã deos aver; et bebyam agoa et do leyte desses gãados; et ajnda estonçes nõ sabiã enque maneyra se fazia [oqueyjo]. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Despoys destes omẽs primeyros vierõ outros, et entendiam mays as rrazões et as cousas, et pensarõ que algũas cousas de mẽestria deuyam aaver pera fazer os omẽs de vestyr de outra maneyra mays aposta que aquela que tragiam, et de quanto elles entẽdiã oprimeyro fazedor das cousas et anatura que nõ fariã asy aos omẽs andar de esta [guisa] [denũus], et tã desamparados de toda vestidura et que morreriã de frio et de caentura se al nõ ouvessem que vestyr. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Em pos esto, aqueles que esto faziam por rrazõ de se vestir, pensarõ que mellores moradas poderiam aver que as que aviam, et buscarõ mays sobre esto, et tomarõ madeyros que arrymarõ aas pẽnas et aas grandes aruores et cobriã aqueles madeyros dos rramos das aruores et das eruas, et fezerõ logo desto moradas pequenas asy cõmo cabanas ou choças enque morassem. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Aqueles omẽs que disemos que buscarõ primeyramente aarte do teçer donde se vistisem, et labrar aterra, et semear, et coller, et comer as carnes das anymalyas et das aves, começarõ apensar ẽnas creaturas das cousas pera se tomarẽ et averẽ algũa creẽça; et catando pera terra vyam em ella algũas pedras claras, et [fermosas], et fortes, et coydauã, et diziã que aly era Deus et bayxauã se [cõtra] ellas et adorauãnas; et [despois] de todos estes, vierõ outros adeante quese vestirõ mellor, que teçerõ os panos cõ mayor et mellor mẽestría et arte que [os] outros dantes; et buscarõ tynturas de colores de moytas [guisas] pera os [tyngir] et colorar doutra [guisa], aalende da color que aviã natural; et por que nõ sabyam fazer casas nẽ as poderiã fazer em cada lugar, por que avyam de andar de terra em terra cõ seus [gaãdos] bus candolles toda vya mellores paçeres, et começarõ afazer tendas de panos sobrepostos em varas et em madeyros enque morassem, et sayam se das choças et morauã ẽnas tendas que leuauã cõsigo de lugar em lugar cõ seus gáándos. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et tãto cresçeo et vẽeo amáo siso ofeyto dos ydolos et das creẽças deles et do seu adorar, queos omẽs cõ grande et desmesurada codiçia de aver, que encomẽdauã acada cousa seu Deus quella gardasse, et faziam ydolos aaqueles deus cõmo adona Çeres, [deessa] das messes, et adona Paalla, [deessa] das [olyuas], et de saber, et de batalla, et adona Diana, [deessa] de caça et de castidade, et aVenus, [deessa] de fermosura, et aBaco, deus dos [vyños], et outrosi de todaslas outras cousas; et cõ grande loucura adorauã [a] estes ydolos em lugar de verdadeyro Deus Et quando achauã algũ omẽ ou moller que [ouvesse] cõplidamẽte algũa destas mañas, quer bõas quer máás, chamauãlle deus ou [deessa] daquela maña que avia, et [faziãlle] logo ydolos et adorauã os cõmo ofaziã, aaventura, quando o omẽ avya bõa ventura ou saya bem andante em algũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et desonrrou ho [Jupiter] et ferio et cortoulle [hũus] nẽbros de seu corpo de guysa que nõ ficou Saturno pera fazer fillos, nẽ pera aver casamẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Et [depoys] desto, em tẽpo de Seruc, [hum] prinçepe [a que] chamauã Tybre, rrey de hũas gentes [a que] diziã os aborigenes, vẽeo cõ sua oste aaquela terra de Rroma, et fezo hũa pobla acerca daquel rrio Tibre; et por que el nõ poblara y aprazer del rrey Jano et dos outros da terra -et yam ja as gentes sééndo moytas, et queriã cada [hũus] aver oseu [coñosçido], et nõ rreçebiã de bõa mẽte [hũus] aoutros pera erdarẽ [densuu] todos em hũ, por quese estreytauã ja as terras com moytas poblas et lugares et veẽo aquel rrey Ytalo et lidou aly cõ este rrey Tibre; et matou Ytalo aTibre ẽna fazenda em aquel rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 108 De fillos de Yrari, aquẽ olynage de Sem engendrou, nasçeo aquel gigante aquẽ el chamou Nẽprõt, segũdo seu costume; aforma del ha em longo dez cobedos et mays; este Nẽprot rrogou aYonyto, fillo de Noe, queo ensynasse porlas sete artes do seu saber cõmo ouvesse orreyno que [tyña guisado] de aver; [+]
1300 XH I, 0/ 108 Adeante diz cõmo foy [Yonjto] fillo de Noe, et cõmo foy estreleyro; et cõmo [cobjçaua] Nẽprot de aver rreyno et demãdou cõsello aYonyto sobre ello; et outrosy cõmo lle el dou cõsello et rreynou Nẽprot em Babilonya. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Em este tẽpo deste Tare -asy cõmo em synal das cõtendas et batallas que aviam [a vĩjr] ẽna terçeyra ydade, cõmo quando os omẽs [começã] ẽna sua terçeyra ydade aque dizẽ [adolesçencia], et esto he de [quinze] ãnos adeante, et lles [começa] aferuer osangre et elles som bolyçosos et pelejadores -, et começarõ todos de bolyr et de aluoroçarse mays que em outro tẽpo que fosse ata aly cõ grande codiçia de aver da terra os hũus mays que os outros. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et começarõ apensar em armas, et buscar maneyras delas, et de [engeños], et partyr rreynos, et falar em caudillos, et prinçepes et rreys pera defenderse et aver [dereyto] et buscar parentes, et amygos et [senores] os [hũus] pera yr contra os outros, os outros pera se defender deles. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et seẽdo ja os de [Babilonja] desta maneyra entẽdidos, erã ajnda os das outras terras [symplez] et sem saber, et por esso avemos lo dito ja; et sobre esso leemoslo ẽna septema parte do Pãteom, et diz lo Eusebio em sua Cronyca et Tulio ẽno começo da sua primeyra Rreytorica, que em tẽpo deste rrey Nyno queas gẽtes mays viuyam amodo de bestas que cõmo omẽs, et se ouverã poblas queas nõ [ouverã] pera se [acõpañar], et se bõos costumes aviã nõ erã pera se onrrar deles [hũus] aos outros, et se algũas léés ou foros aviã nõ pera [vsar] deles pera aver dereyto [ontre] sy, nẽ fazer justiça, mays que asy se andauã todos soltamẽte por las terras et por los mõtes cõmo os gãados sem pastor, et cõmo as anymalias brauas por los ermos, et dizẽ que das artes dos saberes et da filosofia nõ sabyam ajnda nada estonçes, nẽ sabiã onome delas, nẽ oaviam ajnda oydo que era menos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 122 Et agora, poys avemos dito das estorias da segũda ydade, et dos feytos que em ella [cõtesçerõ], diremos daqui adeante das rrazões da terçeyra ydade; et contaremos as estorias et as outras cousas que em ella forõ feytas, et as que ende acaesçerõ por los ãnos de Abraã, et despoys por los outros lynages que vierõ despoys del ẽna lyña ẽno lugar que aver podermos os seus ãnos por verdadeyra conta, et onde falesçerẽ estes, contaremos [perlos] da catyuydade enque os [judeus] forõ ẽno Egyto, et em pos esses [perlos] dos juyzes de [Yrrael], ata rrey [Dauyd] vse acabou esta ydade. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Mays aconta dos ãnos das geerações et da estoria da Biblia oquea pode aver çerta et verdadeyra, téémos quee moy bõa segundo oque achamos queos santos Padres et mãtéédores da ley dizem et [espoẽ] et nos dam aentẽder por esses ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Et os caldeos adorauã os ydolos, así cõmo as outras gentes das outras terras, et adorauã mays das cousas çelestiaes et dos elemẽtos que outras, et aqueles corpos dos de çima vyam elles aver mayores poderes em suas terras, et entallauã ymages aaonrra de aqueles seus ydolos, et adorauã os et faziam ante aquelas ymages seus sacriffiçios aaonrra daqueles corpos çelestiaes, [et asy faziã aos elamẽtos cõmo aos corpos çelestiaes] cõmo os [do] Egipto que adorauã ao elamẽto da agoa por que quanto bem elles aviã da agoa lles [vjna]; et esta agoa era da cresçençia do rrio [Njlo]; et outrosy em Caldea por que oelamẽto do fogo pode aly moyto et cria y moytas et bõas cousas, os moradores daly faziam lle suas ymages de seus ydolos et adorauã aaquel elemẽto do fogo. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Os aravigos em sua Biblia traslladada do ebrayco asy cõmo nos, empero que demudam elles em ella algũas rrazões alugares, et poem outras, falam y destes nossos padres da lyña; et asy ouverõ seus espoedores sobre ello cõmo nos, et tragẽ suas prouas dos ditos que Moysem diso ẽna Biblia, cõmo fazemos nos os nossos; et acõmo quer que elles [andem] errados ẽna creẽça, et aqueles quea fe de Ihesu [Cristo] nõ creẽ nẽ teẽ, pero moytas bõas palauras, et çertas et cõ rrazõ, diserõ ẽno feyto da Biblia et ẽnos outros saberes, et grãdes sabeos forõ et som ajnda; et em aquelo que elles bem diserom, téémos que nõ he contra rrazõ de [prouarmos] nos onde mester for os nossos ditos cõ os seus, por que véémos que asy o fezerõ et ofazem os nossos santos, que pera prouar [a carnaçõ de] nosso señor Ihesu [Cristo] aduzem ẽnas [lyções] da noyte de Natal suas prouas de autoridades tam bem de [gentijs] tomadas do arauygo cõmo de judios et de [cristiaos], donde quer queas podessem aver que aasua entençõ cõplisem. [+]
1300 XH I, 0/ 128 "Señor, oque nos entendemos et véémos em aquela estrella nõ te queremos encobrir oque he, mays diremos te toda averdade; et señor, pedimos te por bem et por merçede que nos nõ sejas sañudo por ello, nẽ nos váá peor contigo. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et ajnda sobresto rrazõa de Abraã Josefo, que sabya esto Abraã et queo julgaua por la natura da terra et do mar, et mostraua que estes obedisçiam a Deus, et outrosi por aquelas cousas que contesçem ẽno sol et ẽna lũa [per] moytas vezes, et sobre todo por aquelas que paresçem ẽno çeo, et som sempre sobre todaslas outras; et que por la vertude dAquel que sempre esta ante toda cousa, et toda cousa [sempre] ante El et por la prouysom do seu ordenamẽto, quese ordenauã todaslas cousas que ẽno mũdo son, et ajnda diz mays, que aqueles [a que] as cousas tẽporaes do mũdo no vynã asy cõmo eles queriam et tam bem et lles erã tollidas queas nõ aviam, que manyfestos viesem de outorgar que nõ ajnda aquelas cousas que erã mester, sem quaes elles nõ se poderiam mãteer, queas nõ podiam aver por lo seu poder deles; et som estas aquelas méésmas que aquel Deus sóó criador dou pera Seruyço dos omẽs, segundo aforteleza et opoder do seu mãdado, et cujo bem et plazer soo he de darlle nos [solamẽt] onrra et graçias, que a El esto lle comple et nõ [mays], que nõ ha mester dos bẽes dos omẽs Aquel que os da aelles. [+]
1300 XH I, 0/ 139 "Por que [me] quebrantaste [mjñas] ymages et meus ydolos que [tyña pera] mj́, et [pera] ty, et pera aver algũa cousa por y et algũa mãtenẽça, enque viuessemos. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et el rrey vyo mãçebo, moço, aposto et moy bem rrazoado et gardado em suas palauras, et mudouse otalente del do que avia antes pensado de matar ael et asua [cõpaña], et apartouse et [cõsellousse] cõ seus rricos omẽs et cõ seus bispos que [tyña] y, dos ydolos et de sua créénça; et os mays deles oyndo oque disera Abraã, duldarõ [en] consellar ael rrey, pero hũ deles que avya nome Mayzam, cõsellóó queo mandase queymar, senõ quea gente quese tornaria em outra creẽça, et que el perderia orreyno por ello, et que avía moy bõa rrazõ pera ello et era esta; que os caldeos, em rrazõ da creẽça do fogo faziam moy grandes fogueyras et passauã seus fillos [per] ellas cõmo amaneyra de boptismo que agora os [cristiaos] fazẽ; et Tare que moraua ontre elles que nõ avia ajnda pasadas aquelas fogueyras [a aquelas] seus fillos, et quelle las mãdase passar, et el queo nõ faria, et averia el estonçes contra el et contra seus fillos moy bõa rrazõ, et sem bráádos et clamor de torto ante todo opobóó, et deytarlos ẽno fogo et queymarlos y. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et el rrey, cõ moy grande pesar que [tyña en] seu coraçõ do dito [que lle] diserõ os estreleyros et grande [saña dos] synaes que via em Abraã, et quiso saber mays de seu feyto, et enviou por seu padre et por sua madre et seus yrmãos; et elles vierom logo antel, et progontoulles el rrey quanto avia que nasçera aquel seu fillo Abraã et quelle disessem auerdade et que el lles faria bem et merçed; et se averdade nõ disessem queo saberia el por outra parte, et queos mataria por ello, asy cõmo aaqueles que mẽtem aseu rrey et señor natural. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Tare et Adiara temẽdose del rrey que era forte et sabio das estrellas, et pensando queo saberia el por outra parte, nõ lle ousarom [emcobrir] averdade, et diserõlle todo: otẽpo enqueo fezerõ, et cõmoo encobrirõ et todas las cousas desto contarõ por via ordenaria ael rrey; et cõmo quer queo manyfestauã por lo medo que aviam del rrey diz aquela sua estoria queo [manyfestarõ] fiando ẽna vertude et merçed de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et el [rrey] despoys que soubo averdade et foy entendendo et vééndo quese ya mostrando oque diseram os estreleyros, et demãdou aTare et asua moller por que nõ passarã os seus fillos por lo fogo, segũdo queos caldeos faziã, [rrecordandosse] da palaura queo seu rrico omẽ Mayzam lle cõsellara quelle demãdasse os fillos et queos pasase por lo fogo, por onde ajnda nõ aviã passado et quellos dese pera pasar por el. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Trebeter vyo arreyna poderosa et apoderada do rreyno de seu marido, et forte moller et que yria [perlo] que começara et coydando que seu yrmão nõ averia mellor syso, et que faria sua madre ẽno rreyno oque quisesse partyose de nõ fazer outra cõtenda cõtra arreyna; et despoys que vyo quese avia apartyr do rreyno de seu padre, alongouse moyto daly, et sayosse de Asia, et passou toda Europa, et vẽeo a Alamanya, et chegou aterra de Germanya, et as gentes rreçebiamsse ajnda ẽnas terras hũus aos outros quando acontesçia de vĩjrem, por que aterra nõ era ajnda tanto poblada, et ficauã os termynos ermos moyto grandes, et rreçeberõ aly aTreuer os [germanos]. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et agora nos tornamos aarrazõ de que diziamos: et tantolle [cresçeo] otallente et osabor de aquel máo solaz et viço, que cometeo se poderia aver pera esto aquel seu criado, et enviou ael esto demãdar em poridade; et el veendo em cõmo [este] feyto era tam desaguysado, et tam grande maldade que cõmo quer queo feyto era em adulterio et em pecado, et tam bem que seu yrmão [Nynjas] queo nõ quiso fazer, pero avia mellor syso et nõ oquiso consentir por nẽgũa maneyra. ) [+]
1300 XH I, 0/ 165 "Por nos agora fazer por pouco tẽpo que esto pode durar, quanto nos podermos por el seera nossa onrra, que fillo de nosso señor natural he, et outrosy podemos aver del fillo erdeyro que el avera et que seera nosso señor natural, et seo nõ sofremos et ho nõ [asperarmos], et ajnda ajudarlo pera ello esto sééria grãde maldade nosa, et grande [mj̃goa]; et vasalos mesurados et leaes bem deuem sofrer aseu rrey et aseu señor natural vida de hũ omẽ ajnda que máo fosse et que viuesse mays queos que agora aqui estamos; et avyda [do] omẽ pouca he et pouco dura et abõa obra et bõa estança moyto, et nẽbra et fica ẽnos que veem despoys; et mays lygeyra cousa he pera nos et mellor et mays onrra de estar et asperar, asy cõmo sem señor vida de hũ rrey que nõ desfazer nosso señorio natural. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et poñamos alcaydes, et adeantados, et justiças, et omẽs bõos ẽnos portos do rreyno queo mãtenã todo moy bem, segundo nos disermos et he dereyto, de [guisa] quese desto errarẽ queo paguẽ por los averes et por los corpos anossas mãos et anoso juyzo. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Abráám morando em Aram, et predicando toda via ẽna çidade et ẽnas terras de aderredor hũ soo Deus criador de todaslas cousas, cõmo avemos dito, quebrantaua os ydolos cada queos aver podia, et estoruaua os omẽs et desviaos deles em quanto el podia et sabia et quando selle [guisaua]. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et diz Josefo quese traballaua desto Abraã por estas quatro rrazões: aprimeyra por que ouvessem el et suas [compañas] por onde se mãteer et pasar aly bem em aquel tẽpo tam mao; asegunda por oyr os clerigos sabedores daly et aprender deles oque diziam de Deus; aterçeyra que se achasse alguũs que creesẽ em Deus, mellor et mays cõpridamẽte que el que [tevesse] aquela créénça; aquarta senõ achasse ẽno Egyto quẽ créése em Deus tã bem cõmo el quelles mostrasse averdade et lles la fezese entender et creér. [+]
1300 XH I, 0/ 173 Et Faraom tomara aSarra pera ssy et [tyñaa] em sua casa, et traballaua sse de aver cõ ella por que fose sua moller, mays nõ quiso Deus, ca, segundo conta [oarauygo], diz asi: áámoller que asy era pera el rrey Faraõ [triijnta] dias et ajnda mays ha tynam em poder as molleres priuadas del rrey fazendolle baños et méézinãdoa cõ moytas et [bõas] oluras et afumaduras todos aqueles dias et afeytandoa que fose pera el rrey; et diz Agostym ẽna glosa queas donzelas hũ ãno; et que cũpla aamoller hũa vez que for em poder daquelas priuadas oque sol acaesçer aas molleres ao mes, por tal quea dem lympa ael rrey, et se acaesçesse que [enprenasse] que nõ ouvesse y nẽgũa dulda que era fillo del rrey, et por ende queos sangres dos rreys sempre [fossen] limpos et lyndos de todo enterdito et suzidade. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et despoys [que el] sal daqueles penedos he ja a força das agoas quebrantada, et fica el cõmo cansado, et vay aagoa moy mansa; et desque entra [perlo] chãao do Egyto parte ende algũas yslas que nõ am os nomẽs que soyam aver, et despoys vayse dereytamẽte ao mar, pero ante faz moytos lagos et moytas lagóás conquese ho chãao do Egyto rrega todo. [+]
1300 XH I, 0/ 180 Et Julio Çesar fezo sua conta empos esto, et achou, por dereyto da arte que acabo de çinque ãnos contesçia aquelo; et acharom os outros sabios que mellor contara Julio Çesar que nõ Endoxo: et [estes] çinque ãnos som otẽpo aque em Rroma despoys diserom lustro, quando leuauã os averes de todaslas terras do mundo aRroma acabo dos çinque ãnos; et destes aueres nasçeo oconto da era, cõmo contaremos em seu lugar ẽna seysta ydade; et agora tornaremos aarrazõ da nosa estoria. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Empero que eu aja tam grande vertude de aqueste saber, et ho teña ẽno meu coraçõ pera querer ordenar osegre, et [tamaño] seja oamor que eu ey de mostrar averdade et leyxar aescritura, pero [nom] ha cousa [negũa] que eu mays queyra [coñosçer] que saber as rrazões do rryo Nylo, que estam ascondidas aos omẽs et ajnda asabedores que por tantos segres de ãnos cõmo som pasados queos [non] sabe nẽgũ çertamẽte; et que saba eu acabeça et afonte del onde he ou ondese começa, oque nũqua foy sabido de quantos eu sey ata o dia de oje que eu saber [podese que o] sabia seo tu nõ sabes; et tu que eras tam nobre omẽ, et tam santo varõ, et tam sabedor que teño queo sabes tu, mostrame por que eu aja por ty çerta asperança de véér et saber as fontes do Nylo; et por aprender esto leyxarey esta batalla çidadáá enque ando, [pero] que me sééria de outra [guisa] moy graue cousa de leyxar. [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et Çesar, desto podes tu aver por testigo acolor meesma do pobõo que mora em Etyopia, que som todos negros, et am osangre queymado da grande caentura do sol, que aly faz opoder do seu feruor, et dos bafos do abrego, ou vendaual, quee [ontre] os ventos [omays] caente, donde am os omẽs daly acolor moy negra Et sobre esto tem tu que toda cabeça de rrio, qual quer que seja, que por geada ou neue quese faça, moyta agoa da, moyta agoa dela, que nõ jncha nẽ cresçe senõ desque entra overão, por que estonçes se começã arreter et deslyr as neues et as geadas que opoder do frio tem coalladas; mays o Nylo nõ leuanta tam altas suas agoas nẽ as cresçe ata que nõ nasçe ha estrella Cam, nẽ chega asua agoa ante áás rribeyras ata queo dia seja ygoal da noyte; et esto he ẽno mes de Setẽbre quando o sol entra ẽno signo da Libra; et por estas rrazões que ditas som nõ sabe o Nylo aley das outras agoas nem cresçe em jnverno et quando vay o sol moy alongado estonçes nõ ha asua agoa del ho offiçio queas outras agoas am; et quando vay o çeo destemperado, em medio dos grandes feruores do sol, estonçes sal o Nylo et trage amoyta agoa, et esto he su açytara de medio dia, que arde tanto que queyma; et esto se faz por que ofogo do eyxe do firmamẽto nõ se ençenda, et ençẽda el as terras et as queyme; et acorre desta guysa o Nylo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Onde quer que te veẽ os sabios et as gentes pregũtã por ty, et eu nõ ouso falar nẽ dizer de [ty] cousa mẽtirosa [da] tua fonte; et esta gloria de saber oteu feyto nõ acaesçeo ajnda anẽgum quea posa aver, nẽ agente algũa ẽno mũdo, que te achase nẽ que seja alegre por tu séér seu Nylo que por ella sabea oteu nasçemẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 191 Et diz Jeronymo que ẽno tẽpo do emperador Teodosio que verde era ajnda esta aruore, et despoys quese secou, et pero que perdera averdura, que bõo era ofuste del pera moytas cousas de [meeziñas]. [+]
1300 XH I, 0/ 192 Andados oyteẽta ãnos de quando Abraã nasçera, et çento et [vijnte] et dous do rreynado de [Assiria], et çento et hũ do de [Sytionya], et oytéénta do de Egyto, quando Abraã sayo dO Egyto, asy cõmo conta mẽestre Pedro ẽno capitolo da lide de Abraã que ouvo cõ os quatro rreys, em aquel tẽpo aviã ja todoslos omẽs sabor moy grande os [hũus] de aver rreys, os outros de rreynar; et faziam rrey em cada çidade et em cada vila. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Sabas tu Abraã, queoteu lyñage yra morar em terra allea, et os daquela meteram os teus em seruydũe, et estarã em ella quatroçentos ãnos; mays Eu julgarey aquelas gentes queos apremearẽ, et despoys sayram elles daquela terra cõ grãde rriqueza et tu morreras em bõa velleçe, et suterrar team ontre teus parentes, et despoys os do quarto linage que sayram de ty tornarã aesta terra et Eu lles la darey estonçes por que em aquel tẽpo averam meresçido os daquelas terras et feyto por quele llas Eu tollerey. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et da outra palaura que diso queas gentes daquelas terras averiã meresçido por que el lle las tolleria, asy foy, ca tantos forõ os maes et os pecados que fezerõ aquelas outras gentes, et tanto se arredarõ de conosçer aDeus, que por ende lles [tolleo] noso señor Deus aquelas terras et dou as aos fillos de [Ysrrael] queo [coñosçiam] et guardauã asua ley. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Poys que Deus me fezo [manyña] et nõ quer que eu aja fillo, toma tu esta myna [mãçeba] et pode seer de averes fillos della et eu [rreçeberlos] ey por meus. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Et tu [es] prene et se te tornares sabeas que averas hum fillo et despoys que nasçer poerlle as [nome] Ysmael, et deste sayra tam grande lyñage que nẽgũ omẽ nõ opodera contar; et este sééra forte omẽ et brauo et guerreara cõ todos et todos cõ el; et tã grande sera opoder do seu lynage que em todas las terras dos outros seus yrmãos porra as suas tendas apesar de todos elles. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et quero que [Asarray], tua moller, des oje mays nõ seja chamada senõ Sarra, por que quer dizer madre de moytas gentes, ca Eu beeyzia, et averas fillo dela et sera bendito demj́, et deste teu fillo sayrã moytas gentes et rreys que lidarã cõ os cananeos, et vençerlos am, et eles serã [senores] de toda Cananea, asy cõmo som de terra de Sydom, et vay ata os termynos do Egyto. [+]
1300 XH I, 0/ 202 "Sabeas que Ysmael viuera, et Eu beeyzer lo ey et acresçentarey seu lyñage, et sayram del caudillos et outras gentes moy grandes; mays de Sarra, tua moller, averas fillo [a que] chamaras Ysaac, et Eu porrey [myña] postura cõ aquel teu fillo Ysáác et cõ [o lynage] que del desçendera. [+]
1300 XH I, 0/ 202 "Et por lo fazer çerto do tẽpo enque seria, disolle que Sarra, sua moller, averia este fillo que lle el dizia em esse outro ãno que víj́ria et em aqueste méésmo tẽpo del. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et segundo diz Josefo et outros moytos, este nome Ysáác tanto quer dizer cõmo fillo de rriso, por que opadre et amadre ambos se rríj́rom quando lles diso noso Señor que averiã fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 204 Et segundo dizẽ [algũus hũ] era oquelle [vyña] dizer cõmo avia de aver fillo; os dous lle diserõ cõmo elles yam [destroyr] Sodoma et Gomorra. [+]
1300 XH I, 0/ 204 "Sabeas que de oje ahũ ãno [verrey] eu por aqui, et Sarra, tua moller avera fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 204 Sabeas [verdadeyramente] que nõ ha nẽhũa cousa ẽno mũdo que máá seja de fazer ao poder de Deus, et eu tornarey aqui cõmo te digo, daqui ahũ ãno, et Sarra, tua moller, avera fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Afama máá dos pecados de Sodoma et de Gomorra cresçeo moyto et oseu pecado cada dia he mays graue, et por esto quero saber averdade, se he asi cõmo amyn foy dito, ou nõ. [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Et sobre esta rrazõ, diz mẽestre Godofre que rrespondeo noso Señor desta guysa, por que nõ queria El amorte dos outros pecadores, mays aver deles merçede, et perdoar amoytos máos por amor de poucos bõos. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et diz Josefo ẽno dozeno capitolo do primeyro libro que cada hũa destas çidades fezo seu rrey et que erã rricos destas duas cousas, atanto que nõ sabiam oque aviam: aprimeyra de todos los averes: ouro, et plata, pedras preçiosas, et de outras cousas, et de froytas da terra, et de gãados; asegunda de mançebia de omẽs et de molleres que nõ cabiã mays ẽna terra. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por afirmar esto et atestemoyarlo conta sobre ello Cornelio Taçito que nõ moy longe de Arabia os cãpos que y avia moy plantados et poblados de grandes poderes de omẽs, arderõ arrayos que caerõ do çeo, et ençenderõ toda a terra; et diz aly mays Cornel que ficou a terra em sua semellãça de dura et forte cõmo antes era, mays que perdeo avertude et aforça de leuar froyto, et diz adeante que foy o do çeo aquel que queymou aquelas çidades, et que coyda que o bafo et fume daquel fogo que ensuzou et [empoçoou] as agoas et aterra daly, em tal maneyra que lles tolleo aforça que nõ criã nẽgũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Et poys que outro omẽ nẽgum nõ viam ẽno mũdo, paresçialles que rrazõ era et cousa dereyta de ellas aver fillos de seu padre por quese rrecobrase [olyñage] dos omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 212 "Noso padre he vello et nẽgũ omẽ nõ ficou em toda a terra, nẽ paresçe, nẽ ovéémos vijnr de nẽgũa parte de que possamos aver fillos: et noso padre nõ querra aver fillos de nos temendo que pecaria, et outrosi por la grande tristeza enque esta por sua moller que perdeo que amaua moyto, et por seus amygos aquẽ queria bem, et porla bõa terra quese destroyo asy toda; mays nos embebedentemos lo cõ viño et façamos algũa outra meestria cõmo esto seja, et deytemos nos cõ el, et asy averemos linage del. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Sobre este feyto diz asi mẽestre Pedro ẽno capitolo de Loth, que dizem os judeus que esto nõ he de créér que Loth podese fazer fillos em suas fillas daquela [guisa]; et dam estas duas rrazões por que: aprimeyra dizem quea natura das cousas odefende que nẽgum omẽ queo nõ sente que nõ pode auer que véér cõ moller pera aconosçer [carnalmẽt]; et que Loth, se bebedo estaua, que [non] poderia cõ suas fillas aver esto que [dicto] he, cao nõ sentyria nẽ osentya. [+]
1300 XH I, 0/ 218 "¿Quem creyria que Abraã averia fillo emçima de sua velleçe, de sua moller Sarra, et ella sééndo outrosi vella queo criaria aas suas tetas? [+]
1300 XH I, 0/ 219 "Et diz mẽestre Godofre que Sarra fazia ajnda esto por escusar baralla que averia por Agar cõ Abraã seu marido, et quese faria Agar sua ygoal et lle [tollesse] oamor do marido et aonrra quelle el fazia. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et conta logo Moysem aos dez et seys capitolos do Genesis, que diso noso Señor Deus aAgar, [segũdo] que avemos dito, que averia fillo varom et quese tornase pera sua señora Sarra et quelle obedisçesse et quea seruyse, et quando parise que aaquel fillo que lle chamase Ysmael. [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Fillo todaslas orações et todoslos sacrifiçios que eu soybe et poyde fazer anoso Señor Deus por aver aty, todoslos [fige]; et el oyu me et douteme ẽna myña velleçe et de tua madre, et esto foy marabilla; et despoys que El te me dou crieyte omellor que eu poyde et castiguete et mostreyte os mellores costumes que eu soybe, et nũca me tove por mellor andante que aasazõ que que te vy ajuntado pera te leyxar por meu herdeyro, et sobre todo esto era eu moy mays alegre por que fuste feyto por la voõtade de Deus, et esto teuerõno por marauylla. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et poys que nasçiste, morreras et sayras desta vida, nõ cõmo os omẽs, et eu que [sõo] teu padre carnal oferezco te aDeus, padre de todos quee espyritual, et cõmo te nos El dou de víj́nres tu aeste mũdo por maravilla, asy quer que sayas ende, nõ cõmo os omẽs, mays outrosy por maravilla; et eu penso que El te julgou por dereyto pera nõ morrer de enfermydade nẽ em batalla, nẽ por outra ocasiom nẽgũa daquelas por que morrẽ moytos dos outros omẽs, et de mays quer rreçeber atua alma cõ orações et com sacrifiçios et averla pera sy consygo; et por que te eu castiguey bem et te ensyney os costumes et as cousas que soybe que [plaziã] a Deus, El me dara [galardom] et avera coydado [demj̃] et mãteer mea em myña velleçe. [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Em este lugar diz mẽestre Godofre que proua Deus ao justo por que paresca abondade et avertude do seu coraçõ por los bõos feytos et obras, por que tomem del enxemplo os outros et façam bem. [+]
1300 XH I, 0/ 227 Et Ysáác [seera] de longa vida et sempre Eu averey coydado de ty et del et [do voso] lynage, et nũca em mj́ sééredes enganados, et todaslas gentes da terra serã benditas por lo teu [lyñage], por que obedisçiste áámyna palaura et compliste omeu mãdado. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Se vos [tẽedes] por bem et queredes que eu suterre mjña moller aqui, [rrogade] por mj́ aEsrom, fillo de Seor, queme de duas couas que estã em hũa pena ajuntadas em cabo de hũa serra et darlle ey por ellas tanto de aver quanto vos toverdes por bem. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Et despoys que esto oyo Abraã tomou tãto aver de boa moeda dessa terra quanto disera Esrom, et doullo por ella [per] ante os fillos de Set. [+]
1300 XH I, 0/ 237 Casou Ysaac cõ Rrebeca andados de Abraã, seu padre, çento et quareenta ãnos, et de Sarra, sua madre, çento et [triijnta], et seseẽta et çinque do [ãno] enque Deus prometera aAbraã que averia este fillo, et quaréénta ãnos de quando Ysaac nasçeo, [rreynante] em Assiria el rrey Aralyo, et em Sytionya el rrey Egidro, et ẽno Egipto os tebeos. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et os de Asurim, diz quese fezerõ mercadores, et estes sutelezarõ et buscarom arte pera passar omar, et passar et leuar suas cousas et mercadarias de hũas terras em outras et acresçentar seus averes por aly. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Pero desque foy cometendo algũa cousa enque ouvese sabor, começou aamar aues, et criarlas, et ensinarlas, et yr com ellas acaça, et cada vez que vyña da caça et doutra cousa aque fosse traballaua quanto podia de aprender os saberes et averlos por escrito; et sayo grande et fremoso, et moy bõo em costumes, et amador de todaslas cousas [guisadas] et cõ rrazõ, et era moy sabio, et mãso, et mesurado, et moy [fram], et codiçiador de toda apostura, et moy doneador. [+]
1300 XH I, 0/ 251 "Et asy cõmo se ella nõ souvesse delo averdade de cõmo acontesçera pregontoulle cuja era aquela jovenca, et donde et de quaes vacas; et Jupiter, por tal que nõ entrasse Juno mays áás pregũtas da verdade, nẽ demãdasse quẽ afezera, nẽ [soubesse] ende mays, disolle que aquela jovenca que aly nasçera da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 251 Aly foy Jupiter em grande coyta et angustura: da hũa parte por que era cousa moy descomunal et máá de fazer de negar seus amores da cousa que moyto amaua; da outra parte por que averia sospeyta em nõ lla dar; et avergonça que el avia da rreyna mãdaua lla dar, ho amor que avia de Yo defendia quea nõ desse; et ho amor vençera aavergonça senõ por que hũa vaca que era tam pequena dadiua, [se] nõ fosse dada arreyna, sua yrmãa et moller, nõ paresçeria que era vaca mays outra cousa tam grande que non poderia [séér] osmada nẽ posta em preço, et ouvo lla adar. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Arreyna Juno, sabedor das cousas da terra et do mũdo, asy cõmo aqueles que oje dello som sabedores et as querem et codiçiam de aver et as gardam, et ella avia hũa garda pera as cousas terreaes, et por que as rriquezas mayores daquela eram de gaãdos desta rreyna deque aquela garda et aquel moordomo era pastor, et ael chamauã[lle] Argo, et ẽna cabeça aderredor avia çento ollos, todos postos por ordem; et por mãtéér et gardar bem aencomẽda das cousas que el avia em garda, nũca dormya [hũa] ora de todos los ollos; mays quando queria dormyr os dous ollos velauã, outros dous dormyam, et desta guysa faziam todos aderredor. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et aeste pastor, tal et de tantas gardas de ollos cõmo oydes, dou [arreyña] Juno agardar aquela jovenca, et opastor [desque a] tomou gardoa, et onde quer que el estaua sempre cataua pera hu ella estaua, et sempre avia et atyña ante os ollos por donde quer que ella andasse; et leyxauaa paçer de dia et [despois] que se poyña o sol ençarrauaa et atauaa [perlo] pescoço, cõmo aboy: et ella paçia das follas das [aruores] et das eruas amargosas et de quaes quer que [acaesçiã], et bebia de quaes agoas podia aver aas vezes de rrio, aas vezes de lagõas estancas et limosas; et em lugar de bõo leyto enque ella soya jazer cõmo filla de rrey, jazia em terra, aas vezes em erua, aas vezes ẽno astrago puro; et áás vezes por fazer prazer aseu pastor que ouvesse merçede dela, et lle desse mellor ida, queria alçar os braços et alçauaos cõtra el et nõ os podia estender, et quando lle queria falar, emlugar de palaura [mudiaualle] cõmo vaca; et era desto moy maravillado opastor et entendeo oque era et cõmo andaua encantada, que ao seu soon meesmo avia medo et da sua voz espantaua sse. [+]
1300 XH I, 0/ 254 Et ella [desdeñoo] et nõ dou por suas palauras nada, et fugio por [essas montañas], et el em pos ella [porla] la tomar et forçarla ata que chegarõ ao rrio Ladom; et ella desque chegou aly, por que a enbargauã as agoas do rrio pera fugir, rrogou aas [deessas] de aquelas agoas quea tornassem em algũa cousa por quea nõ podese aver aquel deus, nẽ forçarla nẽ fazer oque queria, et acabada sua oraçõ mudarõna em canaveyras. [+]
1300 XH I, 0/ 254 "Este [consello] averey eu de [ty]. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et fezose oque antes fora, et tyrarõselle as sedas et os cabelos de todo ocorpo dondeos nõ deuya aaver seendo em natura de moller, et [desfezerõselle] os cornos et tornarõselle os ollos, et aboca, et os beyços, et os ombros, et as mãos, todo fremoso, tal cõmo deuja seer de [dõna] et jnfanta filla de rrey; et as vnllas do pe que erã antes duas, tornarõse em çinque cõmo eram dantes ẽnas mãos et ẽnos pees. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Pam diz ogrego por lo que nos ẽna nosa linguage dizemos todo; et segundo diz [mẽestre] Juam aquel todo tanto he cõmo Rroma por los rromanos que queriam aver aconosçençia de todaslas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et segundo diz Orosio et as glosas de sobre el, comyam aly os filosofos moy pouco pam, et das rrayzes das eruas que achauã por aly, et bebiam da agoa daquel rrio, et aly estouerõ ata que apurarõ aqueles sete saberes, et poserõ cada [hũus] em suas rreglas çertas; et pero que nos avemos dito de Yo segundo Josefo, que os saberes do quadrunyo ouverõ ocomeço em Caldea, et daly vierõ ao Egyto, et do Egyto aGreçia, esto dizemos quee verdade quanto ao seu começo, mays de outra guysa em Greçia forõ apurados, et acabados, et postos em çertedũe, et despoys Rroma ou os rromãos, ou ajnda os latinos, quese entendem, cõmo disemos, por aquel Pam que amaua aSiringa que queria el aver aconosçençia de todaslas cousas, por que quiserom aver dos gregos aqueles sete saberes et ouverõ os deles, et nos os latinos dos gregos avemos os saberes. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et avia estonçes Rrebeca [vijnte] ãnos, et por que ella estoue despoys que forõ casados outros vijnte ãnos que nõ ouvo fillo, coydaua Ysaac et os outros queo sabiam que sayria manyña et que nõ averia fillo et que ficaria el sem fillo herdeyro. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et cõ grande sabor de aver fillos pera seruyço de Deus, fezo sua oraçõ anosso Señor Deus et pediolle merçede moy de coraçõ, dizendolle que fezese et acabase em el oque prometera aseu padre Abraã; et Deus oyo et doulle oque prometera. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et que cõ agrande pẽna que leuaua cõ estes fillos ẽno ventre, veẽo lle ao talente queos nõ queria aver conçebidos. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Dame deste teu mãjar que [tẽes] apostado, que veño em tal maneyra cansado do cãpo que nõ poso agora apostar de comer, et averey sabor de comer. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Vendeme as mayorias que deues de aver por que eras yrmão mayor et darteo ey. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Et Esau jurou et vendeolle aqueles dereytos que deuya [auer] por que era [yrmão] mayor, et despoys queos ouvo vendudos, tomou opam et omãjar de aquelas lentellas quelle dou Jacob, et comeo, et beueo, et foyse et nõ toue por nada por que vendera as avantajees das onrras que deuya aver por [que] era mayor. [+]
1300 XH I, 0/ 275 "Mays pero outra rrazõ pom mẽestre Godofre sobre esto, et diz assy: que despoys que Abymelec vio aRrebeca tam fermosa et Ysaac dizia que era sua yrmãa, quea tomou el pera sy, et quiseráá aver por moller, mays queo non ousou fazer, que logo cõmo se traballou de fazerlo oyo hũa voz de Deus que diso: [+]
1300 XH I, 0/ 277 "Et estonçes Ysáác foyse daly pera ocanpo de Farã, que he hũ val que esta açerca de Gerara por onde corria agoa algũas vezes, et por que os desa terra barallauã cõ seus omẽs sobrelas agoas, leyxou lles el todo aquel lugar por aver paz cõ elles, et foyse [a adeãt]. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et diz Josefo que esto fazia el por fazer poço sem contenda et rroydo delles, mays ajnda que fosse aprazer et lles plouvese cõ el; et partiose daly aoutro lugar, et cauou outro, et sobre este nõlle diserõ nada, et por ende posolle nome Rreboth, que diz tanto cõmo anchura, ou cousa de paz, et quando vio queo podia aver em paz diso: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Em forte ponto et ora eu naçi; queme meu yrmão enganou ja outra vez et leuou demj́ por engano odereyto das [avantajẽes] et das onrras da mayoria que eu deuya aaver por que sóóm omayor yrmão, et leyxou me poble; ante Deus me querelo del et buscar lle ey por ello mal, et matarlo ey se eu poder, que moy grande nemyga et mal me afeyto. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Destas palauras de Rrebeca que avemos [ditas], soubo desta guysa Ysáác moyto mays do feyto de seus fillos et pensou em ellas, et começou de amar mays aJacob, et chamoo, et bendisoo cõmo de primo, outorgãdolle abendiçõ quelle avia dada, et começou de aver mays coydado del, et diso lle assy: [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Nos nõ avemos aaver nada do mouele nẽ da erdade de noso padre, et el tomou onoso preço; mays mellor lo fezo Deus que dou anos et anosos fillos todas las rriquezas del. [+]
1300 XH I, 0/ 292 Et solamẽte deueras de aver dolor destes moços que podem peligrar por lo grande traballo do camj́no. [+]
1300 XH I, 0/ 295 "Envia te dizer Jacob, teu yrmão, que te vio sanudo se partio daqui, et [teuo] por bem de te leyxar a terra ata que pasasse atua saña, et asio fezo, et morou ata agora cõ seu tyo Labam em terra allea; et diz que tempo era ja de cobrar et aver teu amor, se aty aplouvesse, et agora [vense] pera ty, et trage suas molleres cõ que ala casou, et seus fillos quea feytos en elas, et mançebos, et mãçebas, ovellas, vacas, et bestas, et outras rriquezas grandes; et enviou nos aty cõmo aseu señor que te disessemos que el cõ todo quanto ha todo he teu, et vense te poer em teu poder et em tua mão, et tem por bem [de] despender contygo todos aqueles [bẽes] quelle Deus [dou] et el que aja atua graça. [+]
1300 XH I, 0/ 296 De cõmo enviou Jacob seus presentes aseu yrmão Esau por aver seu amor, et passou suas cõpañas ao porto de Jabor et fezo sua oraçõ a Deus et loytou cõ oangeo quelle aparesçeu et mudoulle onome. [+]
1300 XH I, 0/ 296 "Nõ averas nome Jacob daqui adeante, mays Ysrrael, que quer tanto dizer cõmo luytador cõ santo angeo, ou omẽ que véé aDeus, que poys tu podiste cõ Deus moyto mays poderas cõ os omẽs. [+]
1301 PP V, 48/ 28 Castigar pode el predicador a las vezes asperamẽte en su predicaciõ; pero devẽlo fazer cõ mesura, ca por el castigo desmesurado nõ sse enmenda tãbẽ la vida de los omes como por el outro, nẽ fazẽ a seus mayorales : ante fincã como querelosos dellos , tenendo que lles dan mayor pẽna que non deviã aaver. [+]
1301 SAS f. 2r/ 42 San Pedro ffazia muytos miragres et Ssymõ coydou de gaanar [...]; et prometeu a San Pedro que le daria ouro e muyto aver [...] aquel don que avia de myragres fazer. [+]
1301 SAS f. 2r/ 42 Et san Pedro le disso que [...] teu algo cõtygo seja en perdiçõ, ca tu cuydaste que o don de Deus por lo algo o avias de aver. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Ligeyramente acaesceria que o demandado nõ averia poder de mostrarla cousa en juizo aa sazon quella demãdassẽ; pero se o demandador porfiar yndo adeante por lo preito, poderlo ya depoys fazer no tempo que quise[s]e dar o juizo sobre ella. [+]
1325 TPc II, 19/ 38 Et outrossi nõ faz graza de nov [...] al demandado, maguer nõ sea sinalada cada una d[e]llas, poys porque tal demãda pode aver certo entẽdem[en]to para rresponder sobre beẽs de alguũ que devessẽ herda[r] todos o alguna partida foão que lle perteesçe porque es seu herdeyro e dizendo assi nõ a porque nomear cada hũa cousa daquelles beẽs senaladamente; esso miismo seeria se demãdasse conta dos beẽs de alguũ orfão ou outro ome que el demãdado ouvesse teudo en garda ou de conpanna ou de mayordomadigo ou en rrazõ de gaanza ou de perda ou de daños ou de meoscabos que fossẽ feytos en algũa destas cousas sobredictas. [+]
1348 OA 45/ 27 Et se o [...] o maleffiçio ffor peom, que aquel cõ quẽ viver que se ia teudo dello entregar ao meyrino [?] rrey se poder aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 ' Estes tua [Demofon], Filis deRodepe et tempus promissionis querelans tui et est finito qu -o qui studo mi redempte et priste et estes Rodepes Filijs, [Demofon], o tua et de te o [omnibus] conquiror quer pro jam temporis transuiit promesisti cum sumus et ad me rredisti ' Querem dizer este(s) versos: ' Et tu, [Demofon], eu Filijs de RRodepe a tua ospeda, se me querelou de ty por que ia he passado o tẽpo que me prometiste et somos ja alende et tu nõ seras tornado a myn sobre estes mõtes et mõtaña mays averey ajnda terra de Traçia, que he de Troya, estes outros ' Et era moy grande silua et de grande montaña et tomou moy grande et moy nomeada Eotis et [Ystiuto]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et rrespondeu lle entõ Apollo: ' Eu averey meu acordo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et aver me ey cõtigo en todo o que for rrazom et guysado ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et que ajudemos eu et tu a el rrey que bẽ o podemos fazer et seera moy grãde onrra para nos et demays, que nos dara el moy grande aver por ello et vaamos -nos para el ' Por esto, Neptuno teuo o por bem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et Leomedon, des que ueo sua çibdade bẽ çercada, negou lles o pleito que posera cõ elles de lles dar aquel aver que pediam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et outros moytos se forõ avergonçados et sem onrra et todo he de saber que acõmo quer que aquela lãa de aquel carneyro aly fose posta cõ tantas onrras et tãtos encãtametos et gardas, que era fadado que aquel que a gaañase d ' aquela guisa que avemos contado ante d ' esto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 20 Et elles rresponderõ lle en cõmo souberã en Greçia as novas et o feyto de aquela lãa cõmo sya aly encãtada ẽno tẽplo del RRey Mjda, et o que a gaañase que averia por ello o rreyno, et cõmo Jaason era aly vjudo a esta fama para aventurar -se et veer o que ende poderia fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 20 RRespondeu lles estonçe el rrey et contou lles todo o feyto de aquela lãa, et da serpẽte, et dos touros, et dos caualeyros, et todas aquelas cousas [per] que avia de pasar o que aquela lãa quisese aver, et cõmo averia y grãdes traballos et peligros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 20 Et todos los de este rreyno que se algũa cousa [preçauã] vierõ aly logo onde el rrey et elles estauã por veer cõmo se fazia aquel feyto ou que fyn averia [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et eu averey coñosçẽçia de mellor lugar ou me coñosçerã, cujos castelos, et çibdades, et fortelezas, et nobles olores, et afeytes et sabores sonã en esta terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et se de algũa cousa ouver medo aver lo ey do marido soo ' Et sobre esto diz aynda Medea cõmo en persona de outro: ' Et cõmo, Medea, se nõ, ¿coydas que casamẽto de amor caera ontre ty et el? [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et por esto ta solamẽte deuera de aver tua carta et seer çerta do teu feyto et da tua fazenda por ella ante que por outro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et de -mays, qual quer carta enviada cõ qual quer vento deuera eu aver de ty. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Ca por dereyta me tij(ñ)a eu, segũdo o avia meresçido, de aver as tuas soudes mays ante veẽo a mj̃ por mãdadeyro o son do teu feyto que a tua carta, et de como os touros de Mares brauos que erã, vierõ mãsos ao jugo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Outra he a mjña tristeza, por que uem contigo hũa feytizeyra que a de aver o meu casamẽto que a mj̃ era de ty prometido. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et cõmo [cõplirã en pouco] tẽpo a ydade que ouverã de aver longa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et que seria atãto o preçeo que ellas y dariã que nõ averia conta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et em todo esto alongaua o coraçõ por aquela grandeza do aver ynfynjto que lle prometyam, que coydasem que poys ella duldaua, que se a bem rrogasem que a trageriã a fazer -lo et asy foy, ca ellas tanto rrogarõ et [loomyñarõ] por ella fasta que Medea lles lo ouvo a prometer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et d ' esta cousa nõ se traballaua(n) ali os dioses nẽ as deesas, senõ de paresçer et mostrar -se todos moy apostamẽte en seu convite et en seus solazes, et aver sua alegria et sua festa moy grãde. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et diso logo a as outras: ' Amygas, esta maçãa eu a deuo de aver et mjña he ' Et diso enton deesa Palas a Juno, por bondade et por mesura: ' dade agora a mj̃ essa maçãa, et leerey eu a myña vez, et veerey que diz esa escriptura ' Et Venus, quando aquelo entendeu et veu que nõ era ella a que se nõ preçaua en fremosura menos que as outras, et diso entõ: ' señoras, poys que uos avedes leudo et teuestes a maçãa, de mesura seria que a desedes a mj̃ et que a leya eu outrosi a myna vez ' Et asy a derom as hũas a as outras a leer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et digo que eu que sõo deesa de fremosura (et) dos [entẽdedores] et das aposturas, de nos todas tres, et aquela que d ' esto he señora deue de aver a maçãa se quer julge o a cara de cada hũa de nos ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Vos, Juno, sodes mjña yrmãa et moller lynda, et rreynades comygo. et vos, Palas, sodes [mjña] filla que naçestes da mjña cabeça. et vos, Venus, sodes mjña yrmãa que vij̃des do sangre del RRey Saturno, meu padre; et sobr esto sodes mjña amyga de meu corpo, ca nõ ey vergonça de o dizer por que vso cotiano he dos nosos prinçipes et das nosas gentes de aver esto por que digo: que se eu julgase a maçãa para Juno, diredes vos -outras que rreçebedes torto ca julgaua a maçãa a mjña yrmãa et a mjña moller. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et se al julgares, seerey querelosa de ty et averey ende grã pesar ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et mostrã me a mj̃ estes dous nomẽes esto, ca o que me dizẽ Palas, sõo deesa de batalla, et corro mõte et caço Et quando d ' alo veño, tã fremosa me paro que nẽgũa d ' elas nõ ygoaria comygo en paresçer ben onde teño que por todas estas cousas, ou por qual quer d ' elas, que deuo eu de aver a maçãa demays tu, Paris, deues valer por armas et por caualaria; et de cõmo sõo eu mẽestra et deesa, que te ey de gardar et ajudar en elo para seer tu ben andante et se quiseres, oje me podes gaañar para senpre. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et começou de rrazõar seu pleito, et diso asi: ' Paris, se tu dereyto quiseres julgar sen outras rrazões tẽer, vees ja por ollo por quen deues julgar a maçãa et quen a deue de aver por mayor fremosura eu de aly veño d ' onde elas diserõ que [vynã]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et digo te que se tu por mj̃ julgares a maçãa, que eu te darey dom en quanto viuas que senpre te gozes cõ el; ca a que te promete [rryqueza], nõ teño que te promete grã cousa por que eu sey que sen estas deesas tu averas asaz d ' elo da promesa da caualaria et de armas, digo te outrosi que Eytor de Troya ha ende grã fama et prez, ca nõ he en [elas] mellor que tu. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et se esto por mj̃ nõ ouveres, nõn o podes aver por outro nẽgũ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Et vos averedes cõ [elles] a batalla se algũus dos da villa sayrẽ et souberẽ que nosas gẽtes estan todas armadas et que tẽedes apostadas [uosas] azes, logo se acollerã a a villa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Et despois que todas estas cousas et nouas souberẽ, seede çertos que nõ avera [rredea] deteuda fasta que con vosco topẽ et fasta que algũus escudos sejan fendidos. mays vos por nẽgũa [guisa] nõ vos estremedes et estade moy quedos ẽno cãpo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 71 Et bem sey que ante que d ' ende sejam partidos, y avera moytos que se averã de ferir de lanças et de maças et de espadas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et Ercoles, que aly chegou, vyña sobre hũ caualo tã bõo que nuca outro tal poderiã achar nẽ aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Atã grande foy o aver que ende acharõ que nõ ha lengoa de õme que o cõtar podese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Mays elles, por que aviã acabada tal gerra, rrendiã graçias aos dyoses, et faziã lles grandes onrras et grandes sacrifiçios asy cõmo era costume. desy partirõ bem cõ seus amygos do aver que tragiã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 76 Et [tya] çercado hũ castelo quando lle chegou o mãdado que Troya era destroyda, et seu padre et sua madre et seus yrmãos et yrmãas erã mortos, senõ tã solamente sua yrmãa Ansyona que ficara viua; mays que a [leuara rrey] Talamõ por barregãa. quando el RRey Priamos soubo estas nouas, nõ me [pregõtedes] se ouvo ende pesar ca de nẽgũa cousa nõ podia el aver mayor coyta que a que el ouuo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et esto seera a ty grande onrra, et averas mellor vida que estar aqui con aquestas jnfantas ascondido et ençarrado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et agora poys que te coñosçemos, vayte cõ nosco et averas moyta onrra ontre quantos nos somos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et des que Achilles veu que erã tã alongados das outras cõpañas, que ajnda que Diomedia dese vozes que a nõ oyria nẽgũ, diso lle asy: ' Señora, aqui he bõo lugar para folgarmos et aqui nos asentemos et averemos nosos solazes ' [Diodomja] touo o por bem et asentou se con Achilles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 90 Et que ao deçimo anno que averiã a çidade tomada, et fariã y quanto quisesen oydas estas rrazões que o bispo Colcas diso de Troya, mãdarõ logo mouer suas naues, et forõ sua carreyra [+]
1350 HT Miniaturas/ 93 Et fezo senpre moyto por aver onrra et preço. [+]
1350 HT Miniaturas/ 94 Et moy graue seria de achar quẽ cõ el quisese aver conpaña ca era tã sen sabor et tã mao de seruyr que o nõ podia sofrer nẽgũ de quantos cõ el viuyam pero que algũus o sofriam por valer mays, ca os [omes] sofren grãdes coytas por chegar a grandes estados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 104 Et derõ lle moy grandes dões para [oferesçer] ante o altar et oyr a[s] santas rrespostas, et que en toda maneyra soubese cõmo lles avia de acõtesçer, et cõmo se defenderiã dos gregos que os queriã cõquerir, et que çima averiã d ' este pleito [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Et desi contou lles quanto lle acaeçera, et cõmo lle os troyanos derã moytas dõas, et em cõmo lle rrogarã que as ofereçese aos deus et a aquel deus Apolo et soubese cõmo lles avia de acõteçer, ou se poderiã defender a Troya, ou se averiã poder de se anparar outra vez. ' Et eu enviey por lo deus ca o amaua muyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 106 Et nũca averemos bõo tẽpo fasta que lle a ela plaza mays de quanto eu entendo, quero vos agora dizer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 De cõmo os gregos partirom seu rroubo, et do consello que ende y dou Agamenom Conta a estoria que Agamenõ fezo ficar em hũ lugar todo o aver que acharõ ẽnos castelos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et quem por soberuea começa, tarde ou nũca pode aver bõo acabamẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et nõ digo esto por que Troya se nos defenda longamẽte, mays por que sera bem aver em nos mesura et rrazõ em noso feyto, et de nõ fazermos nẽgũa cousa que seja sem rrazõ et sen dereyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Ca sabem ben que nos enviou est outro dia rrogar el RRey Priamus moy [aficadamẽt] que lle desemos sua yrmãa Ansyona, et que nos nõ faria gerra, et que averia cõ nosco paz. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et [avermoslles] nos ja feyto tanto mal et tanta sem rrazom. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et bem pode seer de vos dizer tanto por que averey de seer enfamado pero toda via entendede que a aquel a que eu ouvese de dar cõsello, sabede que em toda gissa et cousa que eu entendese que era proveytoso et dereyto, por amygo nẽ por [eamjgo], nõ leyxaria de dizer et consellar todo aquelo que es rrazõ bõa et dereyto ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et as selas et os freos eram tam nobles et tã rricos que adur poderiã seer complados por aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 110 Et demays que lle entreges o aver que cõ ella foy rroubado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 110 Et nũca despoys de nos averedes nẽgũa dultança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et agora veede sua rrazõ que me demãdam, et se deuo aver pesar ou saña. [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et dizedelles de mjña parte que paz nẽ amor nẽ firmedũe nõ quero cõ elles nẽ averã comygo, fasta que eu seja bem vengado do que me fezerõ et teẽ feyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et sobre todo esto enviam me dizer cõmo por rrazõ de ameaça et menospreçando -me que lles faça emenda do que lles ey feyto. bem sabea Agamenõ, et todos quantos outros y son con el, que nõ averã comjgo tregoa nẽ amor; et que ja por senpre, mẽtre que eu viua, esta gerra durara ontre mj̃ et elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Et aly morreram tantos dos vosos et tantas chagas rreçeberam, que moy forte coraçom averedes se en aquel dia nõ esmayades ou pauor nõ ouverdes estonçe mays quanto agora nõ vos espantedes de nos, ca chegamos aqui sem armas . Et demays seede bem çerto que aquesta coyta vos durara longo tenpo ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et el diso: ' σe deus me valla! eu o faço por que pode aver dez ãnos que eu chegey aqui et estoue con el em esta sua terra, et rreçebeu me cõ prazer et fezo me moyta onrra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et tu averas d ' elo grã rriqueza et onrra et señorio. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et ben deujamos a entender que todo o mũdo avera que rretraer de nos por esta tardança que fezemos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Ca eu bem creo que as naves nõ averã cõquista qual agora averã se ellas logo chegarã dereytamente a a villa asi [cõmo] aqui aportarõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 121 Et yam contra a villa quanto mays dereytamente podiã et moy ben enderẽçadas mays eu sey moy bem que tãta nõ averiã de força que nõ achem y quen lles vede o porto pero que ante que o dia sayo, moytos gregos tomarõ porto mays caramente o cõprarõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et diso lles asy: ' Amygos, catade quanto mal uos [fazẽ] os de Troya, ca os nosos nõ podem aver defenson contra elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 128 Et coydarõ de aver vagar para comer et dormyr et folgar hũ pouco mays tãto ouverõ que fazer esa noyte en suterrar os mortos, et buscar mẽestres para os chagados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 128 Et [nõ] poderõ aver aquela noyte nẽhũ viço nẽ outro bem Ca moyto lles era mester de tẽer buscados os soly(r)giaães para o dia que lles chegou en que moytos forõ chagados et moytas donzelas (seerã) orfãas et moytas donas veuvas onde al nõ poder seer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et por ende vos rrogo que nõ façades tal cousa que uos seja rretrayda nẽ se uos torne a mal Et a proeza et o [ardjmẽto] que en vos jaz me faz aver gran pauor et por esso rrogo aos dioses que me vos torne cõ paz et cõ soude. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et forõ tres mjll caualeyros et eu sey que elles que fariã tanto et sofreriã tãtas coytas que ante que o dia seja fora, averã mester a vosa ajuda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et avia em el [tãto] ouro et tãtas pedras [preciosas] que todo õme que o vyse [averlo] ya por grã maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et des oy [mays] tẽpo he de lidarmos et de juntar cõ elles ' Eutor lle respondeu: ' por çerto vos dizedes grã verdade mays se o elles fezerẽ, seede çerto que ante averã estoruo de dez mjll caualeyros que eu enviey deante Et sabede que elles son taes que ante poderiamos nos sayr que elles fosem vençidos nẽ ençarrados [aqua] Et des oy mays ydeuos que eu logo seerey cõ uosco mays por nẽhũa cousa que seja nõ uos jũtedes a aqueles da ostee ata que eu seja fora cõ todos los meus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et ella teuo se por desonrrada, et desamo o depoys quanto mays podo sabede que aquel caualo foy tal que nũca foy õme [ẽno] mũdo que sobre outro tal caualgase, nẽ tal podese aver en seu poder que foy o mays formoso, nẽ mays corredor de quantos ouvo ẽno mũdo, nẽ nũqua outro tal y poderiã achar [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et sem falla tu feziste loucura deçẽder em tal lugar, ca aqui estan dez mjll caualeyros que poerã toda sua força [en] aver a cabeça de ty. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et Ector ficou aly moy triste, et nõ era maravilla de aver pesar das feridas et do nojo que rreçebera. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et vos ben sabedes en cõmo party bem sempre cõ uosco mjña terra et meu aver et des lo dia que comygo viuestes nũca vos promety nẽgũa cousa que uos nõ atendese Et agora vos rrogo, por deus, que me dedes galardon, et que feyrades aqueles que aly veẽ que son nosos eamygos mortaes de tal guisa que me dedes vingãça do mal et desonrra que d ' elles teño rreçebido ca eu ante queria seer morto et desnẽbrado que nẽgũ de nos seer pusfaçado de cobardia ante quantos rreys et prinçepes et cõdes et duques (que) aqui son ajũtados et quando este estrayos que son [comygo] me ajudan tan sen arte, teño que moyto mays o deuedes vos fazer que sodes meus naturaes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et cõsello vos por vosa prol que [chamedes] vosas cõpañas que uos [venã] acorrer, que moy sen siso he o que nõ trage algũ cõsigo; ca onde se nõ decata, aly pode pasar mal ' quando lle esto oyu Ector, dou lle moytas graças, et diso lle asi: ' Amygo, vos me dades bõo cõsello, et eu sempre [averey] que uos [gradesça]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 147 Et foy grã maravilla cõmo gregos de aquela vegada poderõ aver nẽgũa cõtenda Et os troyanos perderõ y moytos esa ora. [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et agora cobrarã os troyanos, et averã o mellor da batalla [+]
1350 HT Miniaturas/ 150 Et Ajaz Talamõ catou para elles, et diso lles asy: ' [Senores], ¿esto que sera? ¿coydades que posamos aver algũa onrra ou se se tornara noso mal en bem et o noso pesar en plazer d ' esta vegada, poys que nosa cõpaña tã desonrradamẽte he [empuxada] cõmo nõ deuya? [+]
1350 HT Miniaturas/ 182 Et, señora, rrogo vos que me rreçebades por voso caualeyro et por voso amygo et averedes en mj̃ vn leal vasalo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 182 Et sabede que se eu voso amor poder aver, eu me gardarey que nũca de mj̃ rreçebades nojo, nẽ oyredes dizer nẽ rretraer cousa que uos desaplaza. [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Et se d ' esto nõ o poso aver, en quanto viua nũca o mays seruyrey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Et se de uos podese [aver] algũa joya en synal de amor. entẽderia que en toda esta oste nõ averia mays rrico caualeyro que eu ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Et el ouvo grãde plazer que nõ poderia mayor aver [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Et poys vosa voõtade nõ era de tornar a a vila, grã crueldade fezestes de vos yr para os gregos et ajudar -los cõtra vosos yrmãos et amygos et moyto mays uos ualuera yr folgar a hũa jnsoa do mar fasta que esta çerca ouvese aquela fim que deue [aver]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Et malditos sejan os gregos et os proberbios que uos am tornado [a tã] grã desonrra et vos asi am avergonçado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 185 Et sabede, mjña filla, que nõ avia outra coyta senõ cõmo uos ende [averia] fora. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et todos la onrrauã et cõfortauã, dizendo -lle que moyto mellor lle yria ca ella nõ coydaua nẽ pensaua; et ante que terçer dia fose, nõ averia da çidade nẽgũ desejo nẽ dos que en ella morã [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Os çicopres nõ am mays de hũ ollo, et teẽn o ẽno medio da [fronte]; et nõ comẽ outra cousa senõ carne de bestias, qual quer que podẽ aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et em aquel dia nõ avera saña nẽ tristeza. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et tãgia os tã dulçemente que qual quer que os oyse que nõ podia en outra cousa pensar nẽ aver pesar nẽ tristura mẽtre os oyse demays aqueles que erã namorados, quando queriã falar cõ aqueles a que bem queriã ou lles dizer algũa poridade, nẽgũ nõ os podia oyr mẽtre aquela ymagẽe tãgia aquel estormẽto depoys outrosi tomaua rrosas et flores de moytas maneyras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 197 Et ben pode dizer o que seu aver despende en tal obra que nũca se d ' elo deuja rrepentyr. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Et bem entendiã que este feyto durarya moyto ante que podese aver fim qual cõplia et moytos avia que se rriam d ' elo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et bõa cousa he dar õme a joya em lugar donde a pode aver quando lle cõpre. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et eu dar uos ey este caualo, ca poys o voso avedes perdido nõ podedes outro aver mellor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et [rreçebedeo] de mj̃ em joyas et sabede que os troyanos son fortemẽte vengadores et despeytosos et traballar se am de o aver de uos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et eu bem sey que nõn o pode aver mellor que el nẽ que mays valla et nõ era maravilla do caualeyro perder agyña seu caualo en tal lugar, poys se quer conbater con bõos caualeyros et endurar Et quanto he por la perda de aquel caualo, eu nõ dou nada mays pero se me mãdardes que garde este, por lo voso amor eu gardar lo ey o mellor que poder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Et des aly adeante nõ averedes saña hũus cõ outros, mays amar vos hedes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Et esto fazẽ por que coydan aver en vos moy bõo amygo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Et este he o mellor consello et acordo que elles ja podem aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Et contou lle todo o que lle Achilles enviou dizer, et cõmo el fora ledo, et lle enviara prometer que lle verria ala falar cõ ella ' Et tu, meu fillo, apreçebete et toma cõ -tigo taes cõpañeyros que sejam verdadeyros et leaes, et te ajudẽ os mays fortes que aver poderes ca Achilles he tã orgulloso et tã ardido et tã valente que moyto adur et cõ grã traballo o poderedes chegar a morte ' Paris rrespondeu a sua madre, et diso lle: ' Señora, eu nada nõ temo senõ que el nõ verra y ca seede bem segura que se el ao tẽplo ven, que outra prenda que valla mays que seu mãto lle ficara y, ca eu lle farey leyxar y a pel et tanto sangre que lle [convijra] morrer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Et averã moy grã plazer et alegria quantos ha en Troya ' em esto ja anbos et dous jaziã em terra [amorteçidos] et forõ logo aly mortos et vengou Paris seus yrmãos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Et des oy mays averam tẽpo gregos et troyanos para suterrar et queymar os corpos dos mortos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et moy bem fara aquel que bõo consello poder dar Et moyto vos he mester de averdes grã garda et grã consello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 286 Et soubesem de çerto que esta guerra nũca seria vençida, nẽ [averia] fim senõ por el ca asy era profetizado [et estabelesçido] et departido por los dioses [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et nũca foy dona que taes fillos ouvese cõmo vos, nẽ avera en quanto o mũdo durar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et se asy fose, moy grande proveyto averiã troyanos, et sempre viueriã em plazer et alegria ¡Ay, meu amygo bõo, don Paris! eu vos rrogo et vos pesço, por lo amor que senpre cõ vosco oyue, que me leuedes por cõpaneyra et nõ vos pese comygo ca nũca o fezestes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et eu sõo aquela que nõ ey desejo de outra cousa, nẽ nũca ja -mays averey plazer nẽ ben nẽ cõforto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 293 Ca nõ he desaguisado do lugar mays alto vij̃r a agoa ao mays vayxo outrosi sõo çerto que se uos cõtase as nobles çidades et outras vilas que estan açerca d ' estes rrios, que uos averiades grã sabor de o oyr mays por que uos seria grã deteemento, quero me calar [+]
1350 HT Miniaturas/ 295 Et sabede que me pesa por que Ector nõ achey viuo et senpre ende averey pesar, ca por quanta bondade del oy, mays lo amaua que outra cousa et mays esta perda ja nũca pode seer coblada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 Et d ' esto nũca lles falesçerey mays aqueles que ficar quiserẽ, nõ poderã aver rrey nẽ señor do lynagẽe del RRey [Dardanjs] que façã sobre sy rreynar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Et sabia os aver cõmo õme sesudo et de bõo entendemento, ca nõ lles era brauo nẽ esquiuo nẽ soberueo, mays era lles mãso et [omjldoso] et todo seu coydado metia em cõmo se faria amar a todos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Et os hũus afaagaua [per] palaura, et aos outros daua das suas dõas por los aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Et el todo esto fazia por aver paz et segurãça et amor cõ aqueles que aviã poder em aquela terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et logo sẽ mays tardar carregarõ doze naues et meterõ y quanto poderõ aver, cõmo aqueles que nõ coydauã y mays tornar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et elles yan moy ledos et moy pagados de sy, ca yan avondados et moy rricos dos tesouros del RRey Priamo et de todo o outro aver que acharõ ẽna çidade de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et a chuvia era tã grãde et tã espessa que caya sobre elles que semellaua que cõ cantaras [lle] lla lançauã sabede que nõ avia y tã sabedor nẽ tã orgulloso que de grado nõ quisese aver perdido hũ nẽbro ou dous por tal que esteuese en saluo ẽna rribeyra do mar de Cartagẽ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et cõ o grã medo que aviã da morte, tomarõ os grãdes averes que aviã et leuauã et lançarõ os ao mar por que as naves [andasen] mays ligeyras et sabede que pouco lles ficou ende. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et a trayçõ que lle ordenou foy tal: el escripueu duas cartas partidas per abçe, et ẽna hũa delas jazia que Palomades trageria aos da oste hũ plazo çerto en que ẽna carta dizia, et os troyanos que lle aviã dar por ende moy grande aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Óna outra parte outrosi diziã que Palomades fazia saber aos troyanos que avia o aver en sy ben contado et ben pesado et que o metera su o seu leyto, por tal que o nõ podesen achar, et que parasem bẽ mentes ẽno plazo que lles el posera, et que nõ entendesen mays, ca el lles cõpriria quanto lles prometera. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et sem falla el se defendera bẽ per suas mãos, mays nõ podia aver rrazõ por sy, ca en hũa das cartas era escripto o aver quanto era et o lugar onde jazia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et Vlixas et os outros grandes senores da oste forõ logo aa pousada de Palomades, et giouos Vlyxas aly onde o aver jazia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et Palomades dizia que meteria as mãos a hũ delles dos mellores, cõ tal rrazõ que el nũca fora culpado em tal cousa, nẽ tal disera, nẽ tal pensara, nẽ tal coydara, nẽ o aver que acharõ so o leyto que nũca llo nẽgũ dera nẽ llo pprometera, nẽ soubera delo parte, nen fora metido aly per seu cõsello onde o acharõ et o sacarõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et quando estaua ant el, senpre ho onrraua moyto de palaura por tal que de aver cõ el paz et amor et se segurase con el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et diserõ lle que el et Diomedes acharã en hũ mõte, hũ dia, (en) hũ algube moy grãde aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et este aver era tã grãde que avia en el dez mjll marcos d ' ouro ou mays. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et andarõ tanto ata que chegarõ ao mõte onde acharã o aver ẽno algube desi diso asy dõ Vlixas: ' don Palomades, [entrade vos] em fondo do algube. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et po(e)de o aver en este çesto et nos anbos tirar lo emos a çima ' Et fezerõ -n o asy. [+]
1350 HT Miniaturas/ 346 Ca bem entendeu que se a Orestes podesem tomar ou aver em seu poder, que o nõ leyxariã mays cresçer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 cõmo Tre(u)erus, yrmão de Ajas Talamõ, ouvera de matar Diomedes Despoys que Diomedes foy desterrado do rreyno [per] cõsello de sua moller, et foy para Salamyna para aver consello de seus amygos en cõmo cobrase seu rreyno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et Diomedes, que aly coydou [aver] garda et folgança, foy moy mal rreçebydo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et nõ era y tal que o podese apoderar [que o de] grado nõ matase, ca o desamauã mortalmente todos mays ante que se de aly partisem, Orestes fezo seus sacrifiçios en hũ tẽplo que y avia por aver d ' eles rresposta que [deuja] fazer, ou que çima avia de auer do que avia a começar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et outro tal faz a Egistus por tuas mãos ca en outra maneyra nũca seras onrrado nẽ averas vn palmo do rreyno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 350 Et tragia doze naues que alugara a mercadores por mjll marauidis, segundo que Dites conta ca toda las suas se perderõ et o grãde aver que tragiã outrosy nõ lle ficou nada nẽ (hũ) dineyro, ca todo [llo] tomarõ et andaua tã coytado que mays nõ poderia et nõ fazia sen rrazõ Ca el achou parentes de Ajas Talamõ ẽno camjño, et foy rroubado d ' eles et preso et nõ lle leyxarõ nada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Cõmo Vlixas cõtou a Rey Ydom(en)es cõmo fezera aver a [dõzela] a seu conpaneyro ' Polifenus avia hũa sua yrmãa fremosa et de bõo gesto et moy cortes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et eu leuey d ' ela moytos marcos de ouro et de plata, et moytos dineyros, et outro moyto aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et leuey comigo moyto do aver que me ella dou. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Et asi perdi todo meu aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Cõmo RRey Ydomenes dou naues et gra(n)de aver a Vlixas, et o enviou (em saluo ata el RRey Alçeõ) Des que Vlixas contou a el RRey Ydomenes todas las aventuras et peligros que pasara, nõ ha õme que o contar podese -et o oyse - , que del nõ ouvese grande doo, et se ende moyto non maravillase Mays Ydomenes foy con el ledo, et rreçebeu o moy ben. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Et dou lle moyto do seu aver et das suas joyas et moytos garnymentos rricos et moy preçados et moyto ouro et moyta plata Et dou lle conpaña de sua casa, quanta entendeu que o podesen leuar bem seguro fasta o bõo et moy noble RRey Alçion. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et bufordauã, et rriam et faziã outras moytas cousas por veer se poderiã aver a Pẽnalope, moller de Vlixas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et aynda contou lle [per] nome quaes eram, et quantos ende y estauam, et quanto avyam feyto sobre esta rrazom çerto vos direy verdade despoys que foy noyte et ja todos do(r)mjam, aqueles prinçepes et rricos [omes] que aly vieram por rrazõ de [aver] a moller de Vlixas et dormyndo todos, el RRey Vlixas et el RRey Alçeom con todas suas cõpañas sayron do lugar donde jaziã ascondidos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 363 Et fazia por el tan grã doo de noyte et de dia que nõ podia aver nẽgũ conforto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 363 Et as gẽtes da terra falauã desuariada mẽte os [hũs] deziã que se fora para sua madre, a que chamauã (hũa) deesa; os outros [dezia] que cõ pesar que avia do yrmão que perdera o syso et se fora [per] lo mũdo a perder outros diziã que fora leuada d ' aly cõ grãde aver pero nũca d ' ela poderon aver çertedũe que fora d ' ela [+]
1350 HT Miniaturas/ 364 Et nõ pensaua de noyte nẽ de dia outra cousa senõ cõmo poderia del [aver] vẽgãça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et soo ben çerto que avera comygo moy grã plazer et eu cõ el, ca sen dulta el he meu padre. [+]
1350 SP 26/ 129 E si por auentura el que esto fiziesse, non ouiesse debdo ningun contra aquel doliente que assi agrauiase, deue perder por ende la tercia parte de lo que ouiere, e averlo la Camara del Rey, e demas desto, deuefazer emienda a los parientes del muerto, de la deshonrra que fizo a el, e a ellos, a bien vista del Judgador del lugar. [+]
1380 CPc 26/ 109 Magister sacri scrini libelorum he a X dinidade por que sal o fillo de poder do padre. que quer tanto dizer en rromanço como chançeler. e este ... ........teer en garda os seelos do enperador ou del Rey e as (cartas) de escriptos da chançelaria. e debe aver ..todas las cartas que............ .... aa chançelaria .... e as que entendere(n) que deuelas (mandar sellar, e las otras chancellarlas.) [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 Eu rreçebi d ' este apostolo santo tal dom que eu nõ era dino p[a]ra rreçeberlo nẽ ar nõ soo dino para cõtarlo, aveome asi: que avendo batalla cõ meus ymigos foy chaga[do] de hũa seeta ẽna perna et começey a enfraqueçer dela moy fortemẽte que nõ podia aver folga nĩhũa. [+]
1390 MS [I, 1]/ 31 Et porque Nostro Señor nõ quer a morte dos pecadores agardoos despois da sua morte quoreẽta ãnos que se tornasen a el et fezesen peedença de seus pecados; et por nõ averẽ nĩhũa escusaçõ, enviou a eles os apostolos et asinala[damente] Santiago, que morou por grã tenpo entre eles, mostraua et preegaua a creẽça et os ensinaua que fezesem penitẽçia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 He Ihesus Nazareno que os judeus por enveja matarõ et se tu en el creueres, por la sua grraça averas soude. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Et porque Josephus era mellor ca eles, queriano primeiramẽte matar por aver Deus deles mays çedo misericordia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et en esto coydando hũa peça falou cõ o mõje se [a] poderia aver por algũa maneira, foylle dito de noyte en vison que se quisese traballar en aquelo que coydaua que o acabaria. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et diso ao arçibispo que se lle dese liçẽçia et o cõsellase, que el que de grado prouaria se a poderia aver. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et pararõ mẽtes en com̃o siia et semelloulles que graue cousa era de aver hu sia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et nõ creas que por ende cayas en periuro, ca che tomara a santa cabeça de Santiago et leuarla as a Galiza, hu jaz o corpo de Santiago Zebedeu; et que esto que che eu digo he uerdade, esto averas: quando chegares ao porto acharas hũa naue aparellada de quanto ouveres mester, et poys que entrares en ela averas grãde door de feuere, et entõ teus cõpaneiros furtarã da cabeça que leuas dous dentes, et entõ leuãtarse a hũa tã grãde tẽpestade, que por pouquo a naue seera afondada, et os cõpaneiros et os outros que y foren, cõ medo de morte, chamarã Nostro Señor que por lo rrogo de Santiago os liure do perigoo d ' aquela tẽpestade. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Eu soo o apostolo Santiago, criado de Ihesucristo et fillo de Zebedeu, et yrmaão [de] Sam Johã Auãgelista, o que Nostro Señor por la sua misericordia escolleu sobre lo mar de Galilea para enviar preegar a sua creẽça aos poboos, et o que Erodes mãdou degolar en Iherusalem, cujo corpo agora jaz ascondidamente en Galiza que agora he metuda en poder de mouros a desseruiço de Deus; et marauillome moyto, tu que tãtas terras et tãtas vilas liuraste do poder dos mouros, por que nõ liuraste a mina, porque che faço a saber, que asi com̃o te Deus fezo mais poderoso ca todo los outros rrex da terra, que asi te escolle para liurares a mĩa terra et o meu camino do poder dos mouros; et para darche por ende coroa de gloria perdurauele; et o camino que tu viste ẽno çeo das estrelas, sabe que che demostra que tu deues a yr cõ moy grã poder et liurar o meu camino et a mĩa terra, et a visitar et entrar aquel lugar que he en Galiza onde jaz o meu corpo; et despois que esto for feicto de toda las terras de cristiãos que ha de mar a mar, yrã alo en rromaria, et averã y de Deus perdom de seus peccados et daranlle y loores por las boas cousas et marauillas que fez et faz. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et as cidades et vilas que y cõquereu son estas: primeiramente Viseu, Lamego, Duum̃a, Coynbra, Lugo, Orense, Padron, Tui, Mondanedo et Bragãa arçibispado, a çidade de Santa Maria de Gimaraes, Conpostela, que era entõ vila pequena, Alcala, Agoadalfayar, Salamãqua Vzeda, Ulmedo, Saluaris, Mandira, Manqueda, Santa Eulalia, Talaueira que [he] lugar de moytas froytas, Medinac[e]lim que esta en moyto alto lugar, Verlãga, Osma, Seguença et Sogouea que he grãde vila, Galamãta, Sepuluega, Toledo, Calatraua, Badallouço, Turigillo, Aguadiana, et Neina, Altamora, Palença, Luçerna Ventosa que chamã Carçese que he en Valuerde, Capara, Astorga, Ovedo, Leõ, Carreõ, Burgus, Nagera, Calafora, Viana que chamã Arquos, A Estella, Calataude, Os Miragres, Todela, Saragoça, Panpelona, Bayona, Jaca, Osca, et soya y aver noveẽta torres, Taraçona, Barbastra, Rroças, Vrgel, Eluas, Gironda, Barçalona, Tarragona, Lerida, Tortosa que he hũu castelo moy forte Rrodergali, que he forte castelo, Carbona, castelo forte, outrosi Durelic, Ascalona, Algaleçi et a çidade de Deydana, Ispalida, Vbeda, Beeça, Petrosa en que fazẽ moy boa prata, Valença, Denija, Xatiua, Granada, Seuilla, Cordoua, Auela, Açintiãna en que Sam Torcado jaz, cõfesor de Ihesucristo et diçipolo de Santiago; et ali hu el jaz esta hũa oliueira, et por la grraça do Spiritu Santo, por lo seu dia que he ydus maii , que som quinze dias d ' este mes, froleçe aquel dia et madureçe o froyto dela, a çidade de Bersotom en que ha caualeiros moy fortes que chamã en lingoajeẽ alaraues; [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et jazẽdo sobre ela porque a nõ podo tomar, rrogou a Santiago que lle gaanase graça de Deus por que a podese aver, et feicta a oraçõ, caerõ todo los muros da vila. [+]
1390 MS [I, 1]/ 81 Et quando eles virẽ caer a chaue asconderse am so a terra quanto aver ouverẽ et fugiran. [+]
1390 MS [I, 1]/ 85 Et aqui vos diremos hũu miragre que Deus mostrou en Bayona a Vella por dar enxẽplo aos que tomã o aver dos finados et nõ conprẽ a suas mãdas. [+]
1390 MS [I, 1]/ 110 "Partideuos de mĩ malavẽturados et ydeuos para o fogo do Inferno, ca me vistes aver fame et nõ me [destes] de comer, et vistesme aver sede [et] nõ me destes de beber"; et sabede que a lee et a creẽça de Deus, pouco val ẽno cristião, se nõ faz as obras, que diz San Paulo que com̃o o corpo sen alma he mort[o] asi he morta a creẽça sen boas obras. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et en esto deuemos a ẽtender que asi com̃o aqueles desque vençerõ os seus imigos et os matarõ cõ cobiiça voluerã por lo aver deles et forã por ende mortos a maãos dos ymigos, asi o cristião que maenfesta os seus pecados et filla deles peedença, nõ deue depois tornar a eles, ca se a eles voluer seera morto por lo ymigo da alma, que he o demo; et asi com̃o aqueles que voluerõ a rroubar perderõ a vida d ' este mũdo, et rreçeberõ morte desonrrada, asi os omes d ' ordẽe que leixa o mũdo por amor de Deus, se despois aas cousas do mũdo voluerã perderã a vida perdurauele et gaanarã o Inferno que he por senpre jamais sem fym. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et en poridade diserõ a Galarõ a treyçõ, et deronlle viinte caualos carregados d ' ouro et de prata et de vesteduras que lles gisase tãto que podesen matar os caualeiros a Calrros; et el asi o outorgou et rreçebeu o aver. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et en ty as scripto o grã nome de Deus, alpha et O; teu moy boo agume he çercado da uertude de Deus, quen vsar[a] d ' aqui endeante da tua fortoleza, ou quen te avera, ou quen te terra? [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et sabede que quen quer viinr para destroyrla, que seera cõdenado en aquel outro mũdo; segundo que sempre todos aqueles que a gardarõ do poder dos mouros aver[ã] galardon do Rrey Çelestial. [+]
1390 MS [I, 1]/ 170 Et quen quer que os bẽ rreçeber et lles der boo galardom et boo alberge, nõ avera por ospede solamente o rromeu, mais avera Santiago et Nostro Señor Ihesucristo onde diso ẽno Auãgeo: "quen vos rreçeber mĩ reçebe". [+]
1390 MS [I, 1]/ 172 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor Ihesucristo de mĩll et çento et oyto ãnos, en terra de França, hũu home casou cõ hũa dona por razõ de aver fillo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 172 Et viueu cõ ela grã tenpo, et por seus pecados nõ poderõ aver fillo que erdase os seus bẽes. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 Et por este miragre nos demostra que quen quer que a Nostro Señor promete a cousa, que lla deue a acabar cõ boo coraçõ et cõ alegria, et avera ende boo galardom. [+]
1390 MS [I, 1]/ 180 Et mais che digo que todo los ospedes que moran ẽno camiño por que vẽẽ a mĩa casa, et que contra dereito toma o aver dos meus rromeus viuos ou mortos que se deuia dar as igleias et a pobres por las suas almas, que seerã perdudos por senpre. [+]
1390 MS [I, 1]/ 188 Meus fillos nõ ajades medo ca aqui soo eu vosco quen vos chamastes, avede fiuza en Ihesucristo et averedes soude en [este] mũdo et ẽno outro. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Toma tuas manos et tua palma et vayte por la çidade et di a todos los judeus que som çegos nos corações, et quen creer que Ihesucristo he fillo de Deus viuo, abrirselle an os ollos et averã o bẽ de Deus et a sua vertude. [+]
1460 CI 1/ 119 Ja sabedes os males et trabalos que passan os clerigos de Santiago, porende, ydeuos et qualquer cousa que ordenardes açerca do rregemento da dita Eglleia de Santiago et rreyto defensor, et prelado et pastor que virdes et ordenardes que conple para ela, atal averedes". [+]
1460 CI 1/ 126 Et por que a sua santa Eglleia de Santiago fosse mays onrrada, proposo en seu coraçõ para que, avida liçençia del rrey don Afonso, fose a Rroma ao santo padre a pedirlle que podesen çelebrar cõ palio, o qual outro obispo que fose antes del nõ podera aver nj̃ alcançar do papa. [+]
1460 CI 1/ 133 Entõ o bispo, para aver o priujllegio da dita moeda, leyxou con el rrey a Diego Butanõ et Moyno, seu yrmão, en Burgos. [+]
1460 CI 1/ 133 Os quaes nõ poderõ aver o priujllegio, porque diso el rrey que o queria oferesçer sobrelo altar de Santiago. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL