1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]ste é o Prologo das Cantigas de Santa Maria, ementando as cousas que á mester eno trobar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta é a primeira cantiga de loor de Santa Maria, ementando os sete goyos que ouve de seu Fillo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[E]sta é a segunda cantiga de como Santa Maria pareçeu en Toledo a San[t] ' Aliffonso, e deu -lle hũa alva que trouxe de Parayso, con que disse[sse] missa. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.IX. é como el Rey Do[n] Affonso de Castela adoeçeu en Bitouria e ouv ' hũa door tan grande que coidaron que morress ' ende, e poseron -lle de suso o livro das Cantigas de Santa Maria, e foi logo guarido. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XC.I. é como Santa Maria tirou un escolar de prijon en Touro porque lle fezera hũa cantiga eno carcer jazendo. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.LXIII. é como Santa Maria livrou de prijon un cavaleiro por hũa cantiga que lle fez, que tiinna preso el Con Symon. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
[P]ero cantigas de loor || fiz de muitas maneiras, avendo de loar sabor || a que nos dá carreiras... |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Prologo das Cantigas das cinco Festas de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 102 |
[Este é o Prologo das Cantigas de Santa Maria, ementando as cousas que á menester eno trobar]. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 104 |
[Esta é a primeira cantiga de loor de Santa Maria, || ementando os VII goyos que ouve de seu Fillo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 604 |
[Esta cantiga é do mõesteiro de Jherusalem, como lles deu Santa Maria muito trigo en un ano caro e depois muito ouro.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 660 |
[[C]omo el Rey Don Affonso de Castela adoeçeu en Bitoria e ouv ' hũa door tan grande, que coidaron que morresse ende, e poseron -lle de suso o livro das Cantigas de Santa Maria, e foi guarido.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 107 |
[Como Santa Maria tirou un escolar de prijon en Touro porque lle fezera hũa cantiga eno carcer jazendo.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 286 |
[[C]omo Santa Maria livrou de prijon un cavaleiro por ũa cantiga que lle fez, que tiinna preso el Con Simon.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 380 |
Prologo das Cantigas das cinco Festas de Santa Maria. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 41 |
Capitolo quarto E porque algũas cantigas i há en que falam eles e elas outrossi, per én é bem de entenderdes se som d ' amor, se d ' amigo: porque sabede que, se eles falam na prim[eir]a cobra e elas na outra, [é d ' ]amor, porque se move a razon d ' ele (como vos ante dissemos); e se elas falam na primeira cobra, é outrossi d ' amigo; e se ambos falam en ũa cobra, outrossi é segundo qual deles fala na cobra primeiro. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 42 |
Capitolo quinto Cantigas d ' escarneo som aquelas que os trobadores fazen querendo dizer mal d ' alguen en elas, e dizen -lho per palavras cubertas que hajan dous entendimentos, pera lhe -lo non entenderen ... ligeiramente: e estas palavras chamam os clerigos "hequivocatio". |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 42 |
E estas cantigas se podem fazer outrossi de mestria ou de refram. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 42 |
E pero que alguns dizen que há i algũas cantigas de "joguete d ' arteiro", estas non son mais ca d ' escarnho, nem ham outro entendimento. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 42 |
Capitolo sexto Cantigas de maldizer son aquela[s] que fazem os trobadores [contra alguem] descubertamente: e[m] elas entrarám palavras e[m] que queren dizer mal e nom aver[ám] outro entendimento se nom aquel que querem dizer chãam[ente]. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 43 |
Capitolo septimo Outras cantigas fazem os trobadores que cham[am] tenções, porque son feitas per maneiras de razom que um haja contra outro, en que e[l] diga aquelo que por bem tever na prim[eir]a cobra, e o outro responda -lhe na outra dizend[o] o contrairo. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
Capitolo outavo Outrossi outras cantigas fazem os trobadores, a que chamam "de vilãos". |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
Estas cantigas [+] sem mao lengua[ge]: nam son per al trobas, porque [el]as nom escarniom ne[m falam mal] como outras cantigas; pode[m] as fazer de quantos talhos [quiserem]. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
Capitolo nono Outra maneira há i en que trobam do[u]s homens a que chamam "seguir"; e chamam -lhe assi porque convem de seguir cada um outra cantiga a som ou en p[alav]ras ou en todo. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
E este "seguir" se pode fazer em tres maneiras: a ũa, filha -se o som d ' outra cantiga e fazem -lhe outras palavras tam iguaes come as outras, pera poder e[m] elas caber aquel som mesmo. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
E este seguir é de menos em sabedoria, porque [nam] toman nada das palavras da cantiga que segue. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
Outra maneira i há de "seguir" a que chamam "palavra por palavra": e porque convem o que esta maneira quiser seguir que faça a cantiga nas rimas da outra cantiga que segue, e sejam iguaes e de tantas silabas ũas come as outras, pera poderem caber em aquele som mesmo. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
[Estas cantigas] fazen -as das outras rimas, iguaes daquelas pera poderem caber no som; mais outra[s] daquela cantiga que seguem as devem de tomar, outra[s] mecer, [e] fazerem -lhe dar aquel entendimento mesmo per outra maneira. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Capitolo prim[eiro] Os talhos das cantigas cuidam os trobadores e[m] fazer eguaes e de quantas mane[i]ras quiserem e teverem por bem. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Pero os mais dos talhos en que fazen as cantigas de mestria sam estas: a cobra de cinque palavras. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Mas quantas outras cantigas há e[m] que estas [palavras] podem seguir de mais silabas [que] as de [cima], pero que to[das] devam seguir iguaes. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Mais en todo jamais da cobra quiserem fazer iguaes, pero as maneiras devem ser as de ir todas com ' em os da[s] outras cantigas: devem põer rimadas e iguaes, porque d ' outra guisa non poderiam caber no som que bem fosse. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
E os trobadores podem fazer as cantigas ou de quatro ou de seis ou de oito ou de maìs, se quiserem. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 47 |
Capitolo segundo Porque alguns trobadores, pera monstrarem moor mestria, meterom, en sas cantigas que fezeron, una palavra que nom rimasse com as outras, e c[h]amam -lhe "palavra perduda". |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 48 |
Capitolo terceiro Outrosi fezerom os trobadores algunas cantigas a que desinarom "ateudas", e estas podem ser tam bem de mestria come de refram. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 48 |
E toda a cantiga assi deve de ir ata a finda, e ali deve d ' ensarrar e concludir o entendimento todo do que ante nom acabou nas cobras. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 48 |
Capitolo quarto As findas som cousa que os trobadores sempre usaron de poer en acabamento de sas cantigas pera concludirem e acabarem melhor e[m] elas as razones que disserom nas cantigas, chamando -lhis "fi[n]da" porque quer tanto diz[er] come acabamento de razom. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 48 |
E se for a cantiga de mestria, deve a finda rimar com a prestumeira cobra; e se for de refram, deve de rimar com o refram. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 48 |
E como quer que diga que a cantiga deve d ' aver una d ' elas, e taes i houve que lhe fezerom duas ou tres, segundo sa vontade de cada un deles. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 49 |
Dobre é dizer ũa palavra cada cobra duas vezes ou mais, mais deven -o meter na cantiga mui gardadamente: e convem, como a meterem en ũa das cobras, que assi o metam nas outras todas. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 51 |
Capitolo prim[eir]o Os tempos chamam os trobadores quando falan nas cantigas no tempo passado, ou no presente em que estam, ou no que há -de vir: ca cada um destes tres tempos, ou os dous, ou todos tres nom podem escusar os trobadores que nom falem e[m] eles na cantiga que fazem. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 51 |
E porque se en algum deles começar[em] a cantiga, nom convem que depois falem no outro em aquela razom nem per aquel entendimento, se non se falar per outra razom ou en outro entendimento: ca en outra guisa descordaria o entendimento da razom da cantiga. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 52 |
Capitolo segundo Outrossi as cantigas, come o disse, [podem] fazer em rimas longas ou breves ou en todas mesturadas. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 53 |
Capitolo segundo Erro acharam os trobadores que era ũa palavra a que chamarom "caçefetom", que se nom deve meter na cantiga, que é tanto come "palavra fea", e sõa mal na boca. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 53 |
E algunas vezes tange en ela caçorria ou lixo, que nom convem de ser metudo em boa cantiga. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 54 |
Meta -se dela duas vezes, [se] quiserem fazer silaba: pero alguns as metem na cantiga, dando ao "o" e ao "e" duas consoanças a cada ũa desta[s] vogaes. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 105 |
Esta cantiga é a primeira que achamos que foi feita, e fezeron -na quatro donzelas en tempo de Rei Artur a Maraot d ' Irlanda por la [...] ... tornada en lenguagen palavra per palavra, e diz as[s]i |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 107 |
Esta cantiga fezeron quatro donzelas a Maraot d ' Irlanda, en tempo de Rei Artur, porque Maroot filhava todalas donzelas que achava en guarda dos cavaleiros, se as podia conquerer deles, e enviava -as pera Irlanda pera seeren sempre en servidon da terra. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 108 |
Don Tristan, o Namorado, fez [e]sta cantiga |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 110 |
Esta cantiga f ez Pero Velho de Taveiros e Paai Soarez, seu irmão, a duas donzelas mui fremosas e filhas -d ' algo as[s]az que andavan en cas Dona Maior, molher de Don Rodrigo Gomez de Trastamar ' . |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 111 |
Esta cantiga fez Martin Soarez a un cavaleiro que era chufador, que dezia que viinha d ' Outramar |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 112 |
Esta cantiga fez Martin Soarez como en maneira de tençon con Paai Soarez, e é d ' escarnho. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 113 |
Esta cantiga de cima fez Martín Soarez a Roi Gomez de [Br]ete[i]ros, que era ifançon [...] ricome porque rous[s]ou Dona Elvira Anes, filha de Don Joan Perez d a Maia e de Dona Guiamar Meendiz, filha d ' el Conde Meendo |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 114 |
Esta cantiga foi feita a Roi d ' Espanha. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 115 |
Esta cantiga de cima fez o conde Don Gonçalo Garcia en cas Do[n] Rodrigo Sanch[e]z, por ũa do[n]ela que levaron a furto, que avia nome Codorniz, e o porteiro avia nome Fiiz |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 116 |
Esta cantiga fez Martin a se mesmo |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 118 |
Esta cantiga fez Pero da Ponte ao Infante Don Manuel, que se comença ' E mort ' é Do[n] Martin Marcos ' , e na cobra segonda o pod ' ende entender |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 122 |
Esta cantiga que se aqui acaba fez Martin Soares a ũa sa irmãa, porque lhi fez ela querela dũu cl[er]igo que a fodia, ca a firia; e o cl[er]igon non quis a ela tornar, ata que ela foi por el a sa casa e o trouxe pera [a] sua |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 123 |
Esta cantiga fez Don Gonçal ' Eanes do Vinhal a Don Anrique en nome da rein[h]a Dona Joana, sa madrasta, porque dizian que era seu entendedor, quando lidou en Mouron con Don Nuno e con Don Rodrigo Afonso, que tragia[n] o poder d ' el -rei |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 124 |
Esta cantiga fez Don Gonçalo ' Anes do Vinhal ao Infante Don Anrique, porque dizian que era entendedor da rainha Dona Joana, sa madrasta; e esto foi quando o el -rei Don Alfonso pos fora da terra |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 125 |
E esta cantiga de cima foi feita en tempo d ' el -rei Don Afonso, a seus privados |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 126 |
Esta cantiga foi feita a un [e]scudeiro que andou Alen -Mar, e dizia que fora alo mouro |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 127 |
Esta cantiga foi feita a Miguel Vivas, que foi enleito de Viseu, e a Gomiz Lourenço de Beja |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 128 |
Esta cantiga de cima foi feita a ũu meestre d ' ordin de cavalaria, porque avia sa barragãa e fazia seus [filhos] en ela ante que fosse meestre, e depois avia ũa t enda en Lixboa en que tragia mui grande aver a guaanho. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 129 |
Esta cantiga de cima foi feita a ũa dona d ' ordin que chamavan Moor Martiiz, por sobrenome Camela, e a ũu home que avia nome Joan Martiz, por sobrenome Bodalho, e era tabalion de Bragaa |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 130 |
Afonso Gomez, jograr de Sarria, fez esta cantiga a Martin Moxa |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 131 |
Esta cantiga fez Per ' Eanes Marinho, filho de Joan Rodrigues de Valadares, por salvar outra que fez Joan Airas de Santiago, que diz as[s]i [o] começo: ' Dizen, amigo, que outra senhor queredes vós sen meu grado filhar ' |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 133 |
Esta cantiga de cima foi feita a un meestre de leis que era manco dũa perna e çopegava dela muito |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 134 |
Esta cantiga foi feita a un cavaleiro que lhe apoinhan que era puto |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 135 |
Esta cantiga foi feita a un juiz que non ouvia ben |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 136 |
Esta cantiga foi feita a ũu doutor que meteu por seu mes[s]egeiro pera juntar seu casamento ũu home que era leigo e casado, e fora ante frade preegador; e o que se sal da orden chaman -lhe apostata. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 136 |
Esta cantiga é a de cima |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 137 |
Esta cantiga foi feita a ũu galego que se precava de trobar e non o sabia ben, e meteu -s ' a maneira de tençon con [E]steuan d a Guarda, e ' stevan lhi fez esta cantig ' ; e el andava sempre espartido, e nunca lhe entendeu a cantiga nen lhe soube a ela tornar |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 138 |
Esta cantiga foi feita a ũu que fora privado d ' el -Rei; e quando estava mui ben do amor d ' el -Rei apoinhan -lhe que era mui levantado como home de mal recado; e, aas veze[s], quando el Rei non fazia sa voontade, tornava mui manso e mui cordo e mui misurado |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 139 |
Esta cantiga foi feita a ũu escudeiro que avia nome Macia, que era escudeiro do meestre d ' Alcantara e veera a el -rei de Port[ugal] con suas preitessias, e dava -lhe a ente[n]der que levaria do meestre d ' A[l]cantara mui gran algo, e el andava -lhi con mentira e pera levar d ' el algo |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 140 |
Esta cantiga foi feita a ũu escudeiro que avia nome Martin Gil e era home mui feo |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 141 |
Esta cantiga foi feita a ũu vilão rico que avia nome Roi Fafez e feze -o el -rei Don Afonso, filho d ' el -rei Don Denis, cavaleiro, a rogo de miguel Vivas, eleito de Viseu, seu privado, porque casou con ũa sa sobrinha, e era calvo; e el empero fez ũu capeiron grande de marvi con pena veira e con alfreses, aberto per deante, e anchava -se pelas costas, pelos ombros todo arredor, e dobrava -o en cima da calva pera lhe parecer a pena veira |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 142 |
Estas cantigas de cima foron feitas a ũu jograr que se prezava d ' estrologo e el non sabia nada; e foi -se cercear, dizendo que averia egreja, e fazer coroa, e a cima ficou cerceado e non ouve a egreja; e fezeron -lhe estas cantigas por én |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 143 |
Esta cantiga foi feita a ũu comendador que ouvera sas palavras con este escudeiro que lhi esta cantiga fez, porque o Meestre veo a fazer del queixume a el -rei e fez -lhi perder a terra que del tiinha; e avia nome Pavia |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 144 |
Aqui se começan as cantigas d ' escarnh ' e de mal dizer: |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 144 |
Esta cantiga é de mal dizer, e feze -a Joan Soarez de Pavia al -rei Don Sancho de Navarra porque lhi roubaron en sa terra e non lhi deu el -rei ende dereito |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 146 |
Outrossi fez outra cantiga a outra dona a que davan preço con ũu peon que avia nome Vela; e diz assi |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 149 |
Outrossi fez estas cantigas a ũa abadessa, sa coirmãa, en que entendia. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 150 |
Don Lopo Lias trobou a ũus cavaleiros de Lemos; e eran quatro irmãos e andavan sempre mal guisados; e por én trobou -lhis estas cantigas |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 153 |
Esta cantiga fez como respondeu un escudeiro que non era ben fidalgo e queria seer cavaleiro, e el nono tiinha por dereito; e diss ' assi |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 154 |
Esta cantiga fez a ũa dona fremosa, que a casaron seus parentes mal por dinheiros |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 158 |
Esta outra cantiga fez a Afons ' Eanes do Coton. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 159 |
Esta outra cantiga fez a un cavaleiro que foi cativo, e deu por se quitar maior aver que pode, que tiinhan os homees que non valia el tanto |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 163 |
Esta outra cantiga fez d ' escarnho a un que dizian Joan Fernandiz, e semelhava mouro e jogavan -lh ' ende; e diss ' assi |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 164 |
Esta outra cantiga fez a Pero Rodriguiz ' Grougelete ' , de sa molher, que avia prez que lhi fazia torto |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 165 |
Esta outra cantiga fez d ' escarnho a ũa donzela; e diz assi |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 166 |
Esta cantiga foi feita a estes cavaleiros que aqui conta que prometeron ũu alão e sabujos, segundo aqui é ' scrito; e, pero que lhos enviaron pedir, non os quiseron dar; e o Conde fez -lhis por én [e]sta cantiga |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 167 |
Esta cantiga suso ' scrita, que se começa ' Martin Vasquez, no outro dia ' , fez o conde a ũu jograr que avia nome Martin Vasquez, e preçava -se que sabia d ' estr[r]elosia e non sabia én nada. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 167 |
E o conde fez -lhi esta cantiga |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 168 |
Esta cantiga seguiu Joan de Gaia per aquela de cima de vilãos que diz o refran ' Vedes -lo cós, ai cavaleiro ' ; e feze -a a ũu vilão que foi alfaiate do bispo Don Domingos Jardo de Lixbõa, e avia nome Vicente Dominguiz; e depois pose -lhi nome o bispo Joan Fernandez, e feze -o servir ante si de cozinha e talhar ant ' el; e feze -o el -rei Don Denis cavaleiro. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 169 |
Esta cantiga foi feita a ũu cavaleiro, que ouve nome Fernan Vasquez Pimentel, que foi primeiro vassalo do conde Don Pedro, pois partiu -se dele e foi -se pera Don Joan Afonso d ' Alboquerque, seu sobrinho, e depois partiu -se de Don Joan Afonso e foi -se pera o infante Don Afonso, filho d ' el -rei Don Denis, que depois foi Rei de Portugal; e todo esto foi en sex meses |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 170 |
Esta cantiga foi seguida per ũa bailada que diz ' Vós avede -los olhos verdes, e matar -m ' -edes con eles ' ; e foi feita a ũu bispo de Viseu, natural d ' Aragon, que era tan cardeo como cada ũa destas cousas que conta en esta cantiga, ou máis; e apoinhan -lhe que se pagava do vinho |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 172 |
Esta outra cantiga é de mal dizer, dos que deron os castelos como non devian al -rei Don Afonso |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 173 |
Estoutra cantiga fez Pero d ' Ambrõa a Pero d ' Armea, por estoutra de cima que fezera |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 174 |
Estas duas cantigas fez ũu judeu d ' Elvas, que avia nome Vidal, por amor dũa judia de sa vila que avia nome Dona. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 175 |
Esta cantiga de cima foi feita a un cavaleiro que fora vilão, e furtava aas vezes per u andava |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 176 |
Esta cantiga de cima fez [E]stevan Fernandez Barreto a ũu cavaleiro que era gafo e orava en Santaren e soia ir en romaria a Santa Maria com ' ant ' . |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 177 |
Esta cantiga de cima fez Joan Romeu, un cavaleiro que morava en Lugo, a Don Lopo Lias, porque era cego dũu olho |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 178 |
Esta cantiga foi feita a Don Pedro d ' Aragon por un cavaleiro, seu moordomo, que feriu endoado; e foi seguida doutra cantiga. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 273 |
Et oýa de grado rromãços et falas, et pagáuasse das cantigas et de estormentos. |
[+] |