logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de começ nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 947

1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XXXXIX. é como un peliteiro, que non guardava as festas de Santa Maria, começou a lavrar no seu dia de Março; e travessou -sse -lle a agulla na garganta que a non podia deitar, e foi a Santa Maria de Terena, e foi logo guarido. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XLI. é como un menino, que era esposado con hũa menina, caeu de çima dũa muít ' alta pena en fondo e quebrou per todo o corpo e morreu; e sa madre começó -o de pedir a Santa Maria, e deu -llo viv ' e são, e meteu -ss ' en orden con sa esposa. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta é a primeyra da Nacença de Santa Maria, que cae no mes de setembro ; e começa assi: [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta terceira é da Virgĩidade de Santa Maria, e esta festa é non mes de dezenbro, e feze -a Sant ' Alifonsso; e começa assi: [+]
1264 CSMr B/ 276 [Como Santa Maria deu o fillo a hũa bõa [dona] que o deitara en pennor, e creçera a usura que o non podia quitar; e começa assi:] [+]
1264 CSMr B/ 278 [Como Santa Maria sacou de vergonna a un cavaleiro que o[u]ver ' a seer ena lide en Sant Estevan de Gromaz, de que non pod ' y seer polas suas tres missas que oyu; começa assi:] [+]
1264 CSMr B/ 295 [[C]omo Santa Maria fez a un bispo cantar missa e deu -lle vestimenta con que a disses[s]e, e leixou -lla quando se foi; e começa assi: ] [+]
1264 CSMr B/ 314 [[C]omo Santa Maria tornou a casula branca que tingiu o vinno vermello; e começa assi: ] [+]
1264 CSMr B/ 349 [Como Santa Maria livrou a moller prenne que non morresse no mar e fez -lle aver fillo dentro nas ondas; e começa assi:] [+]
1264 CSMr B/ 351 [[C]omo Santa Maria mandou que fezessen bispo ao crerigo que dizia sempre sas oras; e começa assi: ] [+]
1264 CSMr B/ 353 [Como Santa Maria fez a un fisico que se metera monje que comesse das vidas que os outros monjes comian, que a el soyan mui mal saber; e começa:] [+]
1264 CSMr B/ 638 [Como un peliteiro, que non guardava as festas de Santa Maria, começou a lavrar no seu dia de Março, e travesou -sse -lle a agulla na garganta que non a podia deitar; e foi a Santa Maria de Terena e foi logo guarido.] [+]
1264 CSMr B/ 740 [E sa madre começó -o de pedir a Santa Maria, e deu -llo viv ' e são, e o moço e sa esposa meteron -ss ' en orden.] [+]
1264 CSMr B/ 274 [[C]omo Santa Maria do Porto guareçeu ũa moller que vẽera a sa casa en romaria e avia a boca torta || e os nembros; e começa assi.] [+]
1264 CSMr B/ 382 Esta é a primeyra, da Nacença de Santa Maria, que cae no mes de Setembro; e começa assi: [+]
1264 CSMr B/ 388 [Esta terceira é da Virgĩidade de Santa Maria, e esta festa é no mes de dezenbro, e feze -a Sant ' Aliffonsso; e começa assi:] [+]
1290 FD I, 2, 3/ 125 Léé III Se algum face dous perſoneyros ou muytos en algum preyto, todos de man cumum ou cada um de por ſy, aquel que primeyramente el preyto começar eſſe e ſenor del, et oſ outros non am poder eno preyto. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Lee VIJ Quando algum diz que e perſoeyro doutro e o demoſtra por algũas certedues que o recebeu ou que a por que ſeer perſoeyro aſſy como ſe o demoſtrar por algua teſtemoia ou por carta que non aya ſeelo outentico deue a ſéér recebudo dando tal fiador como sobredicto e ena léé que começa: "macar que e dicto". [+]
1295 TC 1/ 3 Mays desenpararõ os seus Nepoçiano; et quando se uio desenparado tornou as espadoas et começou de fugir. [+]
1295 TC 1/ 6 Os cristãos, quando uirõ Sanctiago, forõ muyto esforçados, et fiando (en elle et) na ajuda de Deus et do apostolo Senor Sanctiago, começarõ de ferir enos mouros muy de rigeo, dando muy grandes uozes: - [+]
1295 TC 1/ 15 Andados quatro anos do reynado del rey dom Rramiro, começ[o]u a fazer hũa jgleia de pedra marmor abouedada cõ arcos, aa onrra de Sancta Maria, eno mont[e] Naurãcio, que e a vna legoa de Ovedo. [+]
1295 TC 1/ 16 Aquel rey dom Ordono, que en esta ssazõ começou aa rreynar, conta a estoria que foy rrey [m]ãso et sofrudo et sabio et entẽdudo en todolos feytos de mãteemento do rreyno. [+]
1295 TC 1/ 24 Et começou logo aa ordinar libre et ordinadamente o gouernamento do rreyno que llj Deus acomendara. [+]
1295 TC 1/ 27 Poys este rey Affonso, o Magno, começou a rreynar [teuo ollo] et (o) coraçom, com̃o auemos dito, en parar o estado do rreyno quanto el mays pode et s[ou]be et pode trager sua fazenda cõ siso et cõ recado. [+]
1295 TC 1/ 27 Et começou cõ ella de vijnr por toller a este rey dom Affonso o rreyno per força, en que el nõ auja de ueer nẽhũa cousa per dereyto. [+]
1295 TC 1/ 43 Et, quando chegarõ hũus aos outros, começou Bernaldo a dar uozes: - [+]
1295 TC 1/ 43 Mays, quando lla beyiou, achoua fria et el catoulle a ffaçe et uyo morto et começou a me(s)ter gramdes vozes et fazer o mayor doo que podia: - [+]
1295 TC 1/ 43 Et começou a fazer muyto mal per todos[los] logares per u andaua. [+]
1295 TC 1/ 49 Et desy começou a ffazer toruões et relanpos tam grãdes que, quantos auja en Cordoua, coydarõ a seer mortos, tam grande foy o medo que ouverõ. [+]
1295 TC 1/ 49 Et seendo el ome de bõa voentade et grãando, leyxou logo en começo de seu rreynado a todollos de sua terra as dizimas do que soyam aa dar aos outros rreys. [+]
1295 TC 1/ 57 Por que nos Deus posso en garda de toda a cristi[ã]dade porlla outoridade de San Pero, primeyro dos apostollos, que lle Deus outorgou, quando lle disse: "tu es Pero et sobre esta pedra começarey eu a mj̃a jgleia et a tj darey as chaues do rreyno dos çeos, et o que tu soltares sobrella terra, solto sera outrosi en[o] ceo. [+]
1295 TC 1/ 63 Et sse el foy boo eno começo de seu rreynado, mellor foy a sua ffim. [+]
1295 TC 1/ 64 Et este rrey dõ Garçia, logo en começamento de seu reynado, entrou a terra de mouros et quebrãtou muytas villas et queymouas et deribou muytos castellos. [+]
1295 TC 1/ 65 Outrosi, logo que começou aa rreynar, sacou sua oste et ffoy çercar a Tallaueyra. [+]
1295 TC 1/ 80 Et começou de rreynar na era de IXe çẽtos et XXX et tres anos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos et noueenta et iiijo; et o enperio de Armilfo, [enperador de Roma, en onze; et o do papa Farmosio] en hũu; et o de Auderame, rrey de Cordoua, en vije; et a dos alaraues en cccvj. [+]
1295 TC 1/ 82 Et começou o primevro ano de seu reynado en[a] era de IXe çẽtos et xxxij ãnos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos et noueenta V; et o enperio de Loys, enperador de Rroma, en iiijo; et [o do] papa Johan en ij ãnos. [+]
1295 TC 1/ 86 Et en todo isto Açinfalj, principe dos mouros, que era muy poderoso, quando isto uyo, chegou muy grãde oste de mouros et começou de guerrear a Castella et de lle fazer gran dãno. [+]
1295 TC 1/ 87 Andados iij anos do rreynado del rrey dõ Ramiro -et foy isto na era de IXe çẽtos et xlij ãnos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en IXe çẽtos et iiijo ãnos - (et) o conde Fernã Gonçaluez, auendo sabor de fazer seruiço a Deus et de gaanar prez et onrra, começou de guerrear conos mouros muy de rigeo, et foy cercar hũu castelo muy forte que a nume Caraço; et jazia en somo dũa serra muyto alta, que tijnã os mouros entõçe. [+]
1295 TC 1/ 99 Et começarõ de fazer muy grã doo por elle, ca tĩjnã que era morto. [+]
1295 TC 1/ 99 Os caualleyros começarõ logo de lidar muy de rigio et de venzer o cãpo. [+]
1295 TC 1/ 100 Et, quando uyu o conde que os nõ podia uençer tã agina como el querria, começou d ' esforçar os seus et de ferir enos nauarros muy de rigio. [+]
1295 TC 1/ 100 Os tollesãos et os gascões entõ, con(o) medo do esforço [et] d[o] lidar do conde Ffernã Gonçaluez, começarõ de fugir pellas mõtañas, et seu senor o conde ficou ẽno cãpo com muy poucas cõpanas. . . et fforõsse ferir anbos e dous hũu por outro. [+]
1295 TC 1/ 103 Andados IXe ãnos do rreynado del rrey dom Rramiro -et foy isto na era de IXe çẽtos xlvj ãnos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en IXe centos et IX ãnos; et o enperio de Cerrado, enperador de Rroma, en hũu - estando el rrey dom Rramiro en sua terra en paz et asesegado, hũu rrey mouro, que auja nume Açeyffa, entroulle ẽno rreyno cõ muy grã oste per rribeyra de Torrmes, et começou de po[br]ar ẽno rreyno dese rrey don Rramiro Salamãca, Ledesma, Rribas, Hañas, Alffondiga, Peña Guissanda et outros muytos castellos, cõ consintemento et cõ conssello de [dous] rricos homes desse rrey dom Rramiro -et hũu auja nume Fferrnã Gonçaluez et o outro Diego Nunez - que se alcarã et ajudauã (contra) aquel rrey mouro. [+]
1295 TC 1/ 103 Et deulles tãta de guerra et ffezelles tãto mal que ouuerõ per fforça de desenparar as pobras que começar[ã] aa ffazer. [+]
1295 TC 1/ 108 Et começarõ todos a lidar muy de rigeo, et morrerõ y muytos da hũa et da outra parte. [+]
1295 TC 1/ 111 Et os cristãos outrosy, poys que oyrõ missa gram manaa, seyrõ ao cãpo et começarõ de lidar. [+]
1295 TC 1/ 111 [Et] com̃o quer [que] elles esteuessem cansados da batalla que ouuerã ia ẽnos outros dias que ia passarã, mays esforçadamente começarõ esta ca nẽhũa das outras. [+]
1295 TC 1/ 111 Estando elle en este aqueixamento tã grande, começou a rrogar a Nostro Senor Deus que lle acorresse. [+]
1295 TC 1/ 121 [et] acaeçeu que foy esto ẽna era de DCCCC LaIX ãnos - os galegos oyrõ dizer o [des]acordo que era ontre os leoneses et ontre os castelãos, et começarõ a alçarse contra seu senor el rrey dõ Ordoño. [+]
1295 TC 1/ 123 Et o primeyro ãno de seu rreynado começousse ẽna era de IX centos et LXta et tres ãnos; et andaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en IX centos et XXte et Vco ãnos; et o enperio [de] Enrique, emperador de Roma, en X; et a de Johan papa en X; et a de Loys, rey de Fr[ã]ça, en hũu; et a de Abderrahme, rey de Cordoua, [en XXX et VII; et a dos alaraues] en CCC et xxxavj. [+]
1295 TC 1/ 123 Et dali adeante começou o conde [a] mãteer sua terra mays asesegadamente que ante fazia. [+]
1295 TC 1/ 136 Et começarõ a correr todos ata que chegarõ açerca delles, et conoçerõ o conde seu senor. [+]
1295 TC 1/ 138 Et pararõ logo suas azes do hũu cabo et do outro et começarõ a lidar muy forte. [+]
1295 TC 1/ 138 Et estauã ia cansados os hũus et os outros et começarõsse de uençer os castelãos. [+]
1295 TC 1/ 138 Et o conde Fernan Gonçaluez, quando viu a el rey, começoulle a dar vozes et dizer: - [+]
1295 TC 1/ 138 Et entonçe os nauarros, poys que virõ que seu senor aviã perdudo, começarõ todos a fugir. [+]
1295 TC 1/ 142 Et os mouros, quando ovirõ numear "Castela" [et] souberõ que aquel era o conde Fernã Gonçaluez, forõ muy mal espantados et leixarõ a presa, et começarõ todos a fugir quanto mays poderõ. [+]
1295 TC 1/ 145 Et pararõ suas azes da hũa parte et da outra et começarõ a lidar muy forte et faziã todos, hũus et os outros, todo seu poder, ca sse tijnam muy gram saña. [+]
1295 TC 1/ 150 Et o conde, assy com̃o chegou, caualgou en aquel caualo que lle tijnã prestes, et começarõsse a yr, et sayrõ da vila muy encubertamente. . . para o lugar du leixarã seus caualeyros. [+]
1295 TC 1/ 157 O rreynado del rey dom Sancho de Leõ se acaba aqui et começa o reynado del rey dom Ramiro, fillo del rey dõ Sancho. [+]
1295 TC 1/ 159 Capitolo de com̃o começou a rreynar este rrey dõ Rramiro [+]
1295 TC 1/ 159 Et, segũdo conta dõ Luchas de Tuy, ficou este rrey dõ Rramiro nino ẽna morte de seu padre, assy que nõ auya mays de Vco ãnos quando começou a rreynar. [+]
1295 TC 1/ 166 Et esta condesa dõna Sancha começou logo da primeyra a seer muy bõa moller et a tẽersse con Deus et seer amjga de seu marido et fazer bõas obras. [+]
1295 TC 1/ 166 Mays esto lle durou pouco, et depoys começou a fazer o avesso delo, com̃o quer que, en quanto maldade de seu corpo, nõ sse ousaua descobrir por medo que auya de seu marido, o conde Garçia Fernandez. [+]
1295 TC 1/ 166 Et começou d ' auer malquerenca [contra el], en guisa que cobijça[ua] muyto a [u]eer sua morte. [+]
1295 TC 1/ 171 Et, seendo el aynda nino de pouca ydade et de pouco entendemento, começou a asanar os condes de Galiza, per suas palauras nõ cordas et por seus feyctos desguisados, et de seerlles brauo(s) et esquiuo(s), nõ sse querendo guiar per [consello de] sua madre nẽ de sua tia, a mũia. [+]
1295 TC 1/ 175 Mays os caualeyros, com̃o estauã a gram sabor de hũu iogo que auyã começado, nẽhũu delles nõ parou mentes en aquelo que dõna Lanbra dissera, senõ Gonçaluo Gonçaluez, que era o meor daquelles vij yrmãos. [+]
1295 TC 1/ 175 Ca Aluar Sãchez começou logo a dizer suas parauoas tã grandes, por que ouue a rresponder Gonçaluo Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 175 Dõna Lanbra, quando aquelo oyu, começou a dar grandes uozes et chorar muy forte, et dizendo que nũca [dona] assy fora desonrrada en suas vodas com̃o ela fora aly. [+]
1295 TC 1/ 175 Rroy Valasquez, quando sse uyu tã maltreyto, começou a dar uozes et dizer "a armas, a armas" muy apressa, que logo forõ ajũtados cõ el todollos seus caualeyros. . . ca bem uijã que sse dariã a mal daquella uez, se Deus llo nõ desuiasse. [+]
1295 TC 1/ 179 Et os outros yrmãos, quando esto virõ, começarõ de rrijr, mays nõ de curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 182 A dom Rrodrigo prouguelle muyto cõ esta razõ et começou entonçe logo a afaagar a seus sobrinos, cõ seus enganos et suas palauras enf[in]gidas et falsas, et por tal que sse nõ guardassem del. [+]
1295 TC 1/ 189 Rroy Valasquez, quando aquelo oyu, começoos d ' afaagar. [+]
1295 TC 1/ 189 Quando dõ Rrodrigo uyo que contra el dizia aquelo Monõ Salido, teuesse por maltreyto et por desonrrado del et, cõ gram pesar que ende ouue, começou a dar uozes et dizer: - [+]
1295 TC 1/ 191 Moño Salido, seu amo, começoos entõ a esforçar, (et) dizendolle: - [+]
1295 TC 1/ 195 Et começarõ a fazenda tã forte [ou] muy mays que ante, assy que en pouca d ' ora, segũdo conta a estoria, morrerõ y aquela uez X mil et LXta mouros. [+]
1295 TC 1/ 199 Et, desque entrou en acordo, começou de chorar tã fortemente sobre ellas que marauilla [era]. [+]
1295 TC 1/ 199 Poys que esto ouue dicto, começou a fazer seu doo et seu chãto tã gramde sobre elles, que nõ a ome que o uisse que sse podesse sofrer de nõ chorar. [+]
1295 TC 1/ 203 En este ãno, [este] rrey dom Bermudo, logo que começou a rreynar, confirmou a ley do[s] godos et fezo guardar bem os estabeleçementos dos sanctos padres. [+]
1295 TC 1/ 207 Et leuov consigo Atolomelis, seu fillo, et começou d ' astragar et destroyr todalas prouĩçias de Leõ et de Castella et de Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 224 Et, quando seu padre el rey dõ Bermudo morreu, este dõ Afonso nõ auya mays de VCco ãnos de quando naçera de ydade, quando começou a rreynar. [+]
1295 TC 1/ 224 Et o primeyro ãno de seu rreynado começousse ẽna era de M xvjjte ãnos, et andaua outrosy entõ [o ãno da encarnaçõ] do Senor en IX çentos et LXXaIX ãnos. [+]
1295 TC 1/ 225 Andados VCco ãnos do rreynado del rey dom Afonso -et foy esto ena era [de] M xxj ãno; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et lxxxaij ãnos - (et) en aquel ãno, poys que Abderrahme, rey de Cordoua, foy morto, assy com̃o dissemos, começarõ os mouros a alcarsse de cada parte do rreyno contra Ysem. [+]
1295 TC 1/ 226 Mays pero, mentre que era nino, eno começo de seu reynado, com̃o dissemos, deu cõ pouco siso a sa yrmaa dõna Tareyia por moller [a] Abdalla, rey de Toledo, por razõ que o ajudasse contra el rey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 228 Os mouros, nõ podendo sofrer esto nẽ os outros maes que fazia ẽno poboo, et demays [p]o[l]o feycto que fezera cõtra Ysem, seu rey et seu senor, começarõ de sse alçar et fazerlle muyto mal et muyta terraria. [+]
1295 TC 1/ 233 Ca tres sinaes de loucura mostrastes en vossa uij̃da: o primeyro, que fostes mederosos, quando começastes a batalla cõnosco, seendo uos muytos ademays et nos poucos, et uos uençestes et fugistes, que he aynda uille[za] mays ca loucura. [+]
1295 TC 1/ 236 Mays os de Mahomad esforçarõ entõçe et cobrarõ curações fortes et tornarõ aa batalla et começarõna de cabo. [+]
1295 TC 1/ 239 Mays depoys, a cabo de poucos dias, vẽerõse elles para Cordoua, et começarõ aa meter boliço ontre os moradores do lugar. [+]
1295 TC 1/ 249 [Et] daquel lugar começou Ayrã a fazer tãto mal a Çuleyma quanto mays podo. [+]
1295 TC 1/ 251 Hali, quando os uio, começoo a deostar et trager mal a Çuleyma, porla traiçõ que fezera contra Ixem, seu señor. [+]
1295 TC 1/ 254 Abderrahmẽ, quando uiu que tãtas bõas andãças lle creçiã, começou de amar et de onrrar aos concellos todos das cibdades que o rreceberã por senor. [+]
1295 TC 1/ 256 Et, pois que ouuo liuradas todas suas cousas que erã a prol do rreyno, uẽosse para Leõ et começou de fazer a çibdade de Leõ et pobrar o que Almãçor et seu fillo Abtelmolit destruyrã, com̃o e dicto suso ante desto. [+]
1295 TC 1/ 263 Et este rrey dõ Uermũdo, assi com̃o conta a estoria, pero que era nyno de ydade, nõ quis semellar hũus nynos que som garridos et trauessos; mais, logo en começo de seu reynado, pelo spiritu de Deus que era en elle et cõ bõos cõselleiros que auia, que o guyauã, traballouse logo de fazer as igreias de Cristo et os outros logares que os mouros destruyrã. [+]
1295 TC 1/ 263 Agora leixamos aqui de falar destas rrazões dos rreys de Leõ et dos condes de Castella, et cõtaremos do começo dos rreys de Nauarra, ca per este logar deuemos desuiar a contar com̃o ouue rrey en Castella primeyramente. [+]
1295 TC 1/ 264 En este logar começa a estoria donde ouuerõ começo os rreys de Nauarra; et começa assy et diz: [+]
1295 TC 1/ 264 [Et] esta rrazõ toma aqui eno começo: mentre Castella et Leõ et Nauarra erã corrudas et maltreitas dos mouros, vẽo hũu caualeiro do condado de Bigora, que de sua natureza era muy vsado en armas et en caualaria, et era muy afamado ende. [+]
1295 TC 1/ 268 Por que, quando oya dizer algũa cousa de feycto d ' armas ou dalgũu perigoo de mouros que ueesse ou que ouuesse d ' entrar en batalla, tremia todo ao começo. [+]
1295 TC 1/ 269 Et o conde dom Fernã Guterrez, quando soubo daquel feito, pesoullj muy de curacom; et, pero que era mal doẽte, caualgou et seyu alla, et começou de trager mal os seus por aquello que cometerã. [+]
1295 TC 1/ 271 O jnfante, quando sse uiu ante el, começoo de rogar que o nõ matasse, et prometialles que lles daria grandes terras et grandes algos en seu condado. [+]
1295 TC 1/ 271 Et, quando o uiu, começou aa dar grandes uozes, et disso: - [+]
1295 TC 1/ 271 O jnfante, quando aquello uiu, cõ o grã pesar que ende ouue, pero que o tijnã preso, começou de tragelos mal et dizerlles: - [+]
1295 TC 1/ 288 Mays esse dõ Pero, nõ sse guardãdo nẽ parãdo mentes en seu feyto nẽ aa onrra en que o queriã poer, começou cõ pouco siso a despreçar os omes onrrados et altos, et tẽelos en pouco, cuydãdosse que rrey et senor era ia ante que fosse confirmado en ello. [+]
1295 TC 1/ 288 Et, desque os uio mortos, começou a rijr delles, et disso estas parauoas: - [+]
1295 TC 1/ 296 Et começou de guerrear os mouros muy de rrigio et correrllis a terra, et tomou o castello a que dizẽ Barioña, que he muy forte, et muytos outros castelos et villas que tĩjnã os mouros. [+]
1295 TC 1/ 303 Et a rrazõ e esta: conuẽ a saber que, quando dõ Afonso, rrey de Leõ, padre deste rrey dõ Bermudo, começou a rreynar, era njno pequeno. [+]
1295 TC 1/ 307 Entõ andaua [o ano] da encarnaçõ en [M] et xvij anos; et [o] do enperio de Enrique en XX; et [o] do papa Bẽeyto en X; et [o] de Roberte, rrey de Frãça, en XX et vj anos; e[t] a era do tẽpo en que Mahomade começara o poder et se começara a seyta dos mouros, que dizẽ elles ley, en [CCCC] et XX et oyto ãnos. [+]
1295 TC 1/ 314 Et começou de o chamar et non llj respondeu nẽhũa cousa. [+]
1295 TC 1/ 314 Et, estãdo o lume açeso, começou a coydar no que llj acon[te]çera cono gafo. [+]
1295 TC 1/ 314 Et, polo bẽ que me tu polo seu amor fezisti, outorgati Deus hũu gran dõ: que, quando o bafo que ante sonasti te uẽer, que todalas cousas que começares en lides ou en outras cousas que todalas acabaras conpridamente; asi que a tua onra creçera mays cada dia et seras temudo et reçeado dos mouros et dos cristaos, et os eemigos nõ tj poderã enpeeçer; et moreras morte onrada en tua casa; et nũca seras uençudo, ante seras sempre uencedor, ca ti outorgou Deus sua bẽeyçõ cõ tãto et fays sempre bẽ. [+]
1295 TC 1/ 328 Et deslos xviijto ãnos ata os XXVco ãnos del rreynado del rrey don Fernando nõ achamos nẽhũa cousa que de contar seia que aa estoria perteesca, saluo que, ẽnos sete ãnos que el rrey jouue sobre Coinbra, que se começarõ ẽnos xviijto ãnos, ante de[sto ẽnos] XIX ãnos morreu o papa Beneyto, que ouuera o papadigo per symonia; et, porque nõ era om̃e bem leterado, tomou outro cõsigo por conpaneyro et cõsagrouo por papa, por que conplise o ofiçio da jgleia. [+]
1295 TC 1/ 331 Et mandou começar hũa jgleia muy nobre para seu soterramento et da rreyna, sua moller, et para os que del ueesem que se y quisesem soterrar. [+]
1295 TC 1/ 335 Et, quando os bispos forõ ala, começarõ a catar a todas partes, andando todauia el rrey cõ elles; et, por sinaes çertos que lles mostrara aquelle santo cõfesor, acharõ o lugar hu jazia o seu corpo. [+]
1295 TC 1/ 353 Et, depoys que a lide nõ se pode partir, pararõ suas azes et começarõ sua lide muy brauamente. [+]
1295 TC 1/ 353 Et, estãdo a lide en peso, el rrey dõ Sancho começouse de numear et foy ferir ẽno mayor poder da gente, que per força os fez arrãcar. [+]
1295 TC 1/ 353 Et asy se começou a prouar el rrey dom Sancho en mouros et en cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 354 Et ella, quando o soube, começou a dizer chorãdo: - [+]
1295 TC 1/ 356 Et, se esto nõ podese auer, que lle consellaua que o nõ começase. [+]
1295 TC 1/ 361 Et despoys começouse a lide muy rrigeamente, dandose muy grandes golpes, en guisa que morrerõ y muytos caualeyros dãba - las partes. [+]
1295 TC 1/ 362 Et disy chegou el rrey dõ Sancho, et começou a lide muy cruamente, mays ca nõ ante; ca lidauã tã de rigeo de hũa parte com̃o da outra, que se nõ dauã vagar. [+]
1295 TC 1/ 364 Et el rrey dõ Alfonso começou[a] a defẽder, mays nõ podia. [+]
1295 TC 1/ 365 Et, quando vyo seu senor vençudo, pesoulle muyto, pero começoo d ' esforçar, dizendo que nõ desse nada por ende, ca o choro et [a] lidiçia todo he en Deus. [+]
1295 TC 1/ 366 Et el rrey dõ Sancho, andãdo pela batalla, começouse de numear. [+]
1295 TC 1/ 366 Et apartarõno et foy preso et começarõse a yr cõ elle quatorze caualeyros. [+]
1295 TC 1/ 368 Pero, veendo a muy grande onrra del rrey de Toledo, com̃o era muy poderoso et senor de muy grande cauallaria et da mays nobre çidade que os rrey[s] godos o[u]ve[rã], começou[se] a doer en seu curaçõ, por que se vija en poder dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 371 Et aquelles dous caualeyros mouros teuerõno por forte sinal, et começarõ [a] yr falando en ello hũa grã peça. [+]
1295 TC 1/ 383 Et começou a falar cõ elle todas suas puridades esa noyte, fazendolle creente que elle sabia hũu postigoo per hu lle daria Çamora. [+]
1295 TC 1/ 388 Et diz o arçebispo dõ Rrodrigo que, desque el rrey foy morto, que as gentes da oste começarõ a deramar, et os dos conçellos et outros muytos leixarom suas tendas et suas pousadas et que yam fogindo. [+]
1295 TC 1/ 391 Et, quando foy çerca Çamora, cobriose do escudo per que o nõ ferisem os da vila, et começou a chamar [a] muy grandes uozes se estaua y (a) dom Aras Gonçaluez, ca lle queria dizer hũu mandado. [+]
1295 TC 1/ 399 Et o caualo começou logo a fugir cõna muy grã ferida. [+]
1295 TC 1/ 404 Et entõ começou a rreynar el rrey dom Afonso. [+]
1295 TC 1/ 404 Et este rrey dom Afonso en começo de seu rreynado mandou chamar a jnfante; et, por que ella era dõna de boo entendemento, todo o que auya de fazer et d ' ordenar ẽno rreyno faziao per seu consello della, pero que llo tijnã todos por grã mal, segũt que o conta o arçebispo dom Rrodrigo. [+]
1295 TC 1/ 404 Et por esto acabaua todos seus feytos que começaua. [+]
1295 TC 1/ 422 Et começarõ de yr Salõ ajuso, sua sina alçada, fazendo sua maestria. [+]
1295 TC 1/ 422 Et os mouros do castelo, quando esto virõ, ouuerõ muy grã plazer et começar[õ]se d ' aluoroça[r] muy feramente. [+]
1295 TC 1/ 427 Et, poys que el rrey foy tã mal ferido volueo a redea ao caualo et começou de fogir. [+]
1295 TC 1/ 432 Moyto plougue ao Çide (et) cona gente que tragia et começou de rrijr, cõno grã plazer que ouue, et gradeçeulle moyto, por que fora atã boo mandadeyro. [+]
1295 TC 1/ 433 Desy começou muy grande [en]amizade de mal ontre ambos yrmãos, fazendosse muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 435 Et começarõ de fugir. [+]
1295 TC 1/ 435 Et os frãcos, quando vyrõ seu senor en terra et maltreyto, começarõ de fugir et leixarõno ẽno cãpo. [+]
1295 TC 1/ 441 Et, desque forõ dentro, começarõlles a tirar cõ pedras, tam ben aos de dentro com̃o aos de fora, en guisa que matarõ o jnfante et o conde et (os) outros boos caualeyros cristãos. [+]
1295 TC 1/ 443 Et começarõ de lidar. [+]
1295 TC 1/ 446 Et logo começou a seer muy esquiuo et muy brauo a seus vasalos et a seu poboo et a fazerlles moytos pesares et moytas forças, en guisa que todos coydauã sua morte et cobijçauãlla moyto, por que era muy mao et muy vil et sem bem nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 462 Conta a estoria que, doendosse muyto o papa Sã Hurbano por que a casa sancta de Iherusalem era en poder de mouros, começou a prehegar per sua pessoa a cruzada. [+]
1295 TC 1/ 466 Conta a estoria que o muy noble rrey dõ Afonso, tenendo que lle fezera Deus moyto bem et moyta merçee ena conquista de Toledo et ẽnas outras cousas que começara que auia acabado, foysse para Castela et leuou cõsigo o primado dõ Bernaldo, segũdo diz o arçebispo dõ Rrodrigo. [+]
1295 TC 1/ 471 Et, quando llj diziã "daca a çeuada", começaua logo a ladrar. [+]
1295 TC 1/ 473 Et caeu tã grande espanto en el rrey de Ualẽça que começou a fugir. [+]
1295 TC 1/ 478 Et começarõllj a fazer et a buscarlle muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 497 Et os mouros começarõ a sobir a serra quẽ mays podia. [+]
1295 TC 1/ 498 Et, quando acordou, começou a contar a sua maa uentura dizendo que auja Deus yrado, por que queria yr contra o seu seruo; et, poys que asi era, que queria seer preso conos seus, ante ca nõ tornar a sua terra, et que se queria meter enas maos do Çide da boa uentura. [+]
1295 TC 1/ 506 Et o Çide, quando uiu a carta, teuea por neiçia et por torpe, que o enuiara deostar el et el enuioulli resposta do que lli nõ enuiara dizer; et por esta rrazõ entendeu que nõ era ome para mãteer aquele estado que começara. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o Çide ficou apeoado et deronllj logo o caualo; et começou a batalla outra uez muy de rrigio, mays ca non antes, en guisa que os ouue de meter pelas portas da villa mao seu grado, seendo muy maltreytos. [+]
1295 TC 1/ 517 Et começouos a afaagar et dizer que nõ ouuessem querela del pola orta que dera ao Çide, ca elle lla demãdar(i)a en que tomasse plazer algũu dia, mays que ll[a] faria logo cobrar, se quisessem. [+]
1295 TC 1/ 517 Mays elles entendiano muy bem, a que entençõ o dizia et começarõ de meter uozes que nõ queriam seu consello, senõ dos fillos de Abuhagid, et que queriam fazer quanto elles mandassem. [+]
1295 TC 1/ 526 Et o Çide começou de cabo a fazer guerra a Valença [o] m[a]y[s] cruamente que pode, en guisa que fezo sobir o pam a tres tanto mays do que ante valia, quando a começarõ a çercar. [+]
1295 TC 1/ 538 Eno começo da çerca da çidade vẽose para ele este Martin Pelaes, et era natural d ' Asturas de Sancta Yllana. [+]
1295 TC 1/ 538 Et com̃o o Çide ya correr a uila, logo ao começo da çerca, quando duas, quando tres [uezes] cada dia, segũdo que auedes oydo pela estoria, (et) auia lides et torneyos cada dia, segundo que auedes oido ena estoria, pero que era senpre o Çide bem andante. [+]
1295 TC 1/ 539 Et começou a cuydar en aquela parauoa et osmou que algũu auia visto o mal que fezera. [+]
1295 TC 1/ 542 Et valia a liura del logo X morauedis eno começo et depois a xij morauedis. [+]
1295 TC 1/ 546 Desi começou sua rrazõ, dizendolhis muytos eixẽplos boos et boas rrazões et muy bẽ apostas, ata que lljs ueo dizer: - [+]
1295 TC 1/ 547 Desi começou sua razom en esta maneyra: - [+]
1295 TC 1/ 555 Et começ[ou] sa rrazõ: -(Os) omes bõos da aliama de Valença, -en esta guisa lhis dizia o Çide - bem sabedes quanta ajuda eu fiz a uosso senhor et a uos ata sua morte. [+]
1295 TC 1/ 555 Et logo começarõ a seir da çidade con suas molleres et con seus filhos, senõ os que o Çide mãdou que ficassem ena vila. [+]
1295 TC 1/ 558 Et chamou dom Aluar Fanges Mynaya et Martin Antolines et falou cõ eles, et rogoulhis que, pois Deus llj fezera tãta merçee a el et a eles, en todalas cousas que começarã, et disse assi: - [+]
1295 TC 1/ 559 Quando esto ouiu, el rrey foy muy alegre et marauillouse muyto et alçou as maos contra o ceo et começouse a santiuigar. [+]
1295 TC 1/ 565 Et o Çide começouh[a]s d ' esforçar, et disselljs: - [+]
1295 TC 1/ 568 Et, desque foron bẽ fora, (et) começou a amaneeçer. [+]
1295 TC 1/ 568 Et o Çide começou a esforçalos, chamãdo "Sanctiago". [+]
1295 TC 1/ 568 Et os mouros cuydarõ que era muy grã gente que llis uijnha en acorro aos cristaos et começarõ de fugir. [+]
1295 TC 1/ 573 Et el rrey começou a coydar et tornouse contra elles et disellis: - [+]
1295 TC 1/ 573 Et começou a loar muyto o Çide et gradeçeullj muyto quanto seruiço llj fazia. [+]
1295 TC 1/ 573 Et elles, quando [o] oyrõ, forõ muy alegres et logo começarõ a guisar com̃o podessẽ ir onrradamente aas uistas. [+]
1295 TC 1/ 574 Et o Cide, quando soube com̃o [vijn]ã açerca, seyos a reçeber muy bem, et começou a subrijr con grã prazer que ouue cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 574 Et o Çide, quando o oyo, começou a coydar hũa muy grã peça et disse contra elles: - [+]
1295 TC 1/ 576 A razõ por que uos chamey a estas vistas foy por duas cousas: a primeyra por uos ueer, que uos amo muyto et auja muy grã sabor de uos ueer, porlos muy grandes seruiços que mj auedes feytos, com̃o quer que en começo do rreyno uos ouuj yrado da terra; pero que, en guisa o fezestes uos, que nũca de uos ouuj desseruiço, ante mj fezestes del muyto, et exalçastes a cristandade, por que uos eu sõo muy teudo de uos fazer muyto bẽ et muyta merçee et de uos amar sempre. [+]
1295 TC 1/ 586 Et o Çide começou a rrijr et mostraua muy grã plazer. [+]
1295 TC 1/ 587 Et, quando aquele mouro se parou ante o Çide, ouue dele muy grã medo, et começou de lli catar a cara et nõ dizia nẽhũa cousa nẽ podia falar, tamanho era o medo que dele auia. [+]
1295 TC 1/ 587 Et começarõ a ordinhar com̃o çercassem a uila en deredor. [+]
1295 TC 1/ 589 Et entõ começarõ a seir as muy grandes conpanas dos mouros et ordenarõ suas azes muyto agina et enderençarõ contra os cristaos, tangendo trõpas et atanbores et fazendo muy grandes rruydos. [+]
1295 TC 1/ 591 Et o conde, quando o uiu uijr, tornou as redeas ao caualo et começou de fogir. [+]
1295 TC 1/ 591 Et tomou(o) o caualo pela redea et começou a chamar o conde Diego Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 591 Et Ordoño começou a dizer: - [+]
1295 TC 1/ 591 Et o mouro conoçeuo muy be et nõno ousou a atender, et uolueu as redeas ao caualo et começou a fogir contra o mar. [+]
1295 TC 1/ 594 Et hũu dia, estando eles cono Çide, começarõ os caualeiros a departir quaes forã boos ena lide do Quarto et quaes maos. [+]
1295 TC 1/ 596 Et, el tornãdosse, o curaçõ comecoulli de ferir muy rigiamente, et começou a cuyldar no que llj disera dona Xemena. [+]
1295 TC 1/ 596 Et por esto começou a rreçear o seu mal deles. [+]
1295 TC 1/ 596 Et começarõ de ir cõ elas pelos rebledos a dentro et desuiarõnas do camjno. [+]
1295 TC 1/ 600 Mais por todo esto nõ rresponderõ nẽhũa cousa et começarõ de yr seu camjno. [+]
1295 TC 1/ 601 Et começarõ a andar pelo rebredo, chamãdo et dando uozes [et] fazendo muy grã doo porlo mal que llis auia acaesçudo et por que as nõ achauã. [+]
1295 TC 1/ 614 Et, quando uirõ o escano, começarõ dele a posfaçar et a escarneçer. [+]
1295 TC 1/ 617 Et fezeos jurar sobre sanctos auãgeos que guardassem dereito d ' anballas partes bem et uerdadeiramente. ' Et, desque esto foy assi feito, mãdou ao Çide que começase sua rrazõ. [+]
1295 TC 1/ 617 Et pos as espadas eno regaço et começou a rrazoar co ellas en esta maneyra: [+]
1295 TC 1/ 619 Et o conde Garçia Ordones começou a razoar por elles, et disse: - [+]
1295 TC 1/ 625 Et, desque isto ouue dito, os do Çide começaronse a catar hũus outros cõ maos ollos et cõ maa catadura, et nẽhũu nõ ousaua falar a meos de mãdar o Çide, ca asi os auja castigados. [+]
1295 TC 1/ 627 Et el rrey don Afonso começou a dar muy grandes uozes et defendendo que non peleiasem ant ' el et que quisesem catar a sua onra. [+]
1295 TC 1/ 638 Pero leuantouse Diego Gonçaluez et começou a deytar sangue pela gargãta. [+]
1295 TC 1/ 639 Et Fernã Gonçaluez começou a dar muy grandes uozes; et, cona muy grã coyta que ouue das feridas, começou a yr fugindo. [+]
1295 TC 1/ 639 Et, quando ysto vio, Gonçaluo Ansures, seu padre, começou a dar muy grandes uozes; et, cõ muy gran doo que ouue de seu fillo, ouue a dizer: - [+]
1295 TC 1/ 642 Et, quando o mandadeyro chegou ante elle, começoullj a tremer toda a carne et foy muy marauillado per el et perdeu a fala, asi que nõ pode dizer nẽhũa cousa. [+]
1295 TC 1/ 642 Et começou a sacar muytas noblezas et a poer deante: primeyramente muy grande auer en ouro et en prata et en auer amoedado, que vijna en çerroes de coyros entregos, et cada hũu sua sarradura; desi muyta [prata laurada] en escudelas et en talladores et bacinos et en seruielas et en muy grandes olas para adubar de comer; et todo ysto de muy fina prata et de muy nobre lauor. [+]
1295 TC 1/ 646 Et, desque forõ asi estando algũus dias en seu departir et en seu plazer, começou o mesegeyro do soldã a preguntar polo Çide, de que manas era. [+]
1295 TC 1/ 646 Et o almoxarife começoullj a contar sua fazenda, et dissollj com̃o era muyto esforçado, mays ca ome do mũdo et o que mellor tĩjna sua ley; "et en parauoa nõ a de mentir, et e muyto amigo d ' amjgo, et aas cousas uẽçudas muy piadoso et de merçee, et he muyto entendudo et muy peruiso en todaslas arterias; pero a tanto muy braua catadura et o que o nõ conoçe, quando o uee primeyramente, toma muy gram medo da sua catadura. [+]
1295 TC 1/ 646 Et, desque llj ouue ditas estas razões, o almoxarife começou a pregũtarllj, por que o viu ome entendudo et sabio, por que asi paraua mẽtes enas cousas; et dissellj que llj dissesse o que llj queria pregũtar ben afeytamente. [+]
1295 TC 1/ 646 Et começoullj a dizer que tã grande era a numeada que del oya et o prez d ' ar(ar)mas et os bõos feytos que soarã delle en terra d ' Outra mar, [que] por aquella razõ se mouera o soldã de llj enviar presente et d ' auer seu amor. [+]
1295 TC 1/ 646 Entõ começou sua razõ en esta maneyra: que a terra d ' Ultramar estaua en tal estado que todos coydauã que se perderia et que a cobrariã os cristãos, que tanta era a gente cruzada que alo passaua de França et d ' Alamaña et de Lonbardia et de Cezilia et de Calabria, que auiã ia gaãnada a çidade d ' Antiochia et muy grã partida da terra, et que iaziam sobre Iherusalem. [+]
1295 TC 1/ 652 Et o Çide, quando o oyu, começou a subrijr et foyse logo para dona Xemena, et disollj: - [+]
1295 TC 1/ 655 Conta a estoria que hũu dia, iazendo o Çide dormindo en sua cama, aa meyanoite começou a coydar en sua fazenda, com̃o sse podesse parar ao muy grã poder dos mouros, que el rrey Bucar tragia. [+]
1295 TC 1/ 655 Et, desque forõ todos ant ' elle começou sua razõ, chorando dos ollos, en esta maneyra: - [+]
1295 TC 1/ 657 Et o Çide parouse en pee et começou sua razõ en esta maneyra: - [+]
1295 TC 1/ 657 Et, desque todos forõ ant ' el, começoullis a castigar com̃o fezesem depoys de sua morte. [+]
1295 TC 1/ 658 Et o Çide começou a fazer seu testamento: [+]
1295 TC 1/ 660 Desi en outro dia começarõ a conbater a çidade et cõbaterõna tres dias muyto afficadamente. [+]
1295 TC 1/ 662 Et os seus começarõ a fugir pelo rrayal. [+]
1295 TC 1/ 662 Et tornarõ as espadoas et começarõ a fugir contra o mar. [+]
1295 TC 1/ 662 Et fazia tan gran morteydade nos mouros, que isto era hũa gran marauilla, en guisa que el rey Bucar et os seus rreys começarõ a fugir, en guisa que nõ teuerõ redea ata dentro ao mar. [+]
1295 TC 1/ 663 Et começarõ a coller o despoio do campo. [+]
1295 TC 1/ 665 Et o jnfante don Sancho começou a chorar, el et os seus. [+]
1295 TC 1/ 665 Et dona Sol, quando vio seu padre, derribou as toucas et começou a messar os cabelos, que auia taes com̃o fios d ' ouro. [+]
1295 TC 1/ 671 Et diz que sse parou ante o corpo do Çide, et começou a catar com̃o estaua tã nobremente asentado, et com̃o tijna o rostro tã fresco, et a barua tã longa et tã apostamente. [+]
1295 TC 1/ 671 Et, estando todos aa pedricaçõ que o abade fazia, (et) o judeu entõ começou aa coydar et dizer ontre sy: - [+]
1295 TC 1/ 671 Et começou a dar muy grandes uozes, asi que todos os que estauã fora da jgleia o oyrõ. [+]
1295 TC 1/ 674 Et, poys que o abade chegou a el rey, (et) omillousellj et começou sua razõ en esta maneyra: - [+]
1295 TC 1/ 678 Conta a estoria que, andados XLta et tres ãnos et sete meses do rreynado del rey dõ Afonso -que foy na era de mĩll et CXLiij anos, quando andaua o ano [d]a encarnaçõ de Nostro Senor Ihesu Cristo en mil et çento et çĩco anos et sete meses - este rrey chegando ia [a] acabamento dos seus dias, diz, que oyto dias ante que el finasse, sinadamente o dia de San Iohan Babtista, acaeçeu hũu miragre ena jgleia de Santo Isidro de Leõ, que foy en esta maneyra: começou a mãar hũa agua muy clara ante o altar de Santo Ysidro, eno logar u tĩjna o clerigo os pees quando dizia a missa, et nõ seyu dos ajũtamentos das pedras nẽ da terra, mays de meyo das pedras viuas et enteyras. [+]
1295 TC 1/ 684 Et começarõ sua lide muy brauamente d ' ambalas partes, en guisa que andauã muytos caualos sem donos pelo campo. [+]
1295 TC 1/ 685 Et depoys desto, pero que el rey era minjno, ajũtou muy grande oste et foy sobre os arangoeses, que tijnã as fortolezas en Castela, et começarõnas de conbater. [+]
1295 TC 1/ 685 Et começarõ a pedir aos reys, et aos altos omes en que era o feyto, que nõ lidassẽ et que metessem auijnça ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 688 Et, logo ao começo que reynou, uolue[u] cõ elle guerra el rey d ' Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 689 Et começou de contraliar al rey dõ Afonso, mays nũca en maneyra que llj tornasse uassalagem, ante llj vijna a cortes et llj conoçia senorio. [+]
1295 TC 1/ 689 Et ao começo do seu reyno mandousse chamar duque de Portugal. [+]
1295 TC 1/ 690 Et reynou enpos elle seu fillo dom Afonso, que foy muy bõo cristão ao começo, mays depoys foy feyto a sua voentade. [+]
1295 TC 1/ 692 Et dõ Afonso, rey d ' España, começou gram guerra cõ Arangõ, asi que gaanou ende muytas uillas et muytos castelos, que som aquende o rrio do Ebro. [+]
1295 TC 1/ 694 Et Abemtumeyro auya outro consigo, que auya nume Almofhade, et era muy sabio da ley de Mafomade, [et] aquelle começou a predicar et espladinar o liuro de Mafomade, que a nume Alcorã. [+]
1295 TC 1/ 697 Et o jnfançom, com̃o era poderoso, quando viu as cartas do emperador, foy muy sanudo et começou de ameaçar o laurador, et dissollj que o mataria, et nõ llj quiso fazer emenda. [+]
1295 TC 1/ 697 Et começou de fugir; mays logo foy preso. [+]
1295 TC 1/ 699 Et, el jazendo essa noyte dormindo, apareçeullj Santo Ysidro, et começoo de confortar. [+]
1295 TC 1/ 706 Et elle começoo a afagar. [+]
1295 TC 1/ 711 Et logo começou a fugir ao castelo; et os da oste en(e)pos el, dando uozes "prendeldo", ata que o meterõ eno castelo. [+]
1295 TC 1/ 717 Poys que uos auemos dito(s) dos traballos del rrey dõ Afonso, que ouue en começo de seu rreyno, por ende conuẽ que uos digamos del rrey dõ Fernando, seu tio, de Leõ, dos boos feytos que fez. [+]
1295 TC 1/ 718 Mays, cõ todo esto, nũca soube estar en paz, et começou sua contenda cõnos condes de Castella. [+]
1295 TC 1/ 724 Et logo, quando começou a rreynar, uoluerõ cõ elle guerra el rrey dõ Afonso de Castela et el rrey de Portugal. [+]
1295 TC 1/ 725 Et começou a fazer guerra al rreyno de Castela et ao de Leom. [+]
1295 TC 1/ 726 Et tomarõno(s) enos braços et poserõno en hũa rroupa, et deytarõlle de agua pelos ollos, et começoos d ' abrir. [+]
1295 TC 1/ 726 Et começarõno de loar os fillos dalgo que y estauã, dizendo a dõ Diego que era boo et que fezera muyto bem. [+]
1295 TC 1/ 731 Et tã bem obrou depoys que sse teue Deus por seruido delle, et mostroullo en cabo de seu rreyno, que llj deu tã grã vingança com̃o oyredes adeante; ca depoys nũca começou cousa onde seysse senõ cõ muy grande onrra; que, pola muy grande omildade que el tomou contra Deus, (et) lle fezo moytas mercees; ca en tempo esteue depoys que ouue guerra cõ el rrey de Leõ et cõ el rrey de Nauarra et cõ el rrey d ' Arãgon et cõ Miramamolim de Marrocos, et cõ todos pode, et a todos vençeu, et todos o temerõ et o rreçearõ. [+]
1295 TC 1/ 738 Et começouse d ' encher a çidade de Toledo de muy grandes gẽtes cruzadas das terras de Europa. [+]
1295 TC 1/ 738 Et começarõ a vĩjr as gentes eno mes de febreyro et forõ vĩjndo todo o jnuerno. [+]
1295 TC 1/ 749 Et, quando chegarõ as costaneyras del rrey dõ Afonso, os mouros virõsse en muy grã coyta et começarõ a fugir et derrenchar a muy grã presa [a] cada parte. [+]
1295 TC 1/ 749 Et entõ o Myramamolim, com̃o ome esforçado et de grã brio, caualgõu en hũu caualo, que era de moytas colores, et mandou tanger os atanbores; et começou a esforcar os seus, dando muy grandes uozes, di zendolles que fossem bõos et que o nõ desonra(ra)ssem asi en poder dos cristãos, ca y queria morrer et por nẽhũa guisa que nõ salria ende. [+]
1295 TC 1/ 749 Et entõ os mouros forõ esforçando et tornando os que yã fugindo; et, cõ muy grande esforço que llis deu, começarõ a lidar. [+]
1295 TC 1/ 752 Conta a estoria que o Myramamolỹ caualgou en hũu caualo de muytas colores et começou de fugir a mays poder. [+]
1295 TC 1/ 762 Et logo o conde dõ Aluaro começou a coomar os omes bõos. [+]
1295 TC 1/ 762 Et começou aa espeytar os omes boos dos conçellos, et meter en seruidũe as jgleias et os moesteyros, et tomar as terças das jgleias. [+]
1295 TC 1/ 767 Et enbaratarõsse hũus cõ outros et começarõse de ferir. [+]
1295 TC 1/ 773 Et começou a chorar et alcou as mãos contra o çeo, querelãdose: - [+]
1295 TC 1/ 779 Et tal foy o começo da primeyra entrada que el rey dõ Fernando fezo contra terra de mouros. [+]
1295 TC 1/ 789 [Et] os mouros auiam medo polo que começarom et desampararõ a vila. [+]
1295 TC 1/ 797 Et, desque os dictos rreis ouuerõ feytas suas vistas, el rrey dõ Fernãdo sayo ende et começou a andar pelo rreyno de Leõ, com̃o rrey et senor, veendo et liurando suas cousas a ben parãça de seu rreyno. [+]
1295 TC 1/ 799 [Et] o hũu porlo apelidamẽto que era ena terra de todalas partes, et o outro porlo mandamento apressurado de Abehũc, começarõ a vĩjr mouros de todas partes. [+]
1295 TC 1/ 799 Don Abehũc começou a mesurar a oste dos cristãos; et, poys bẽ ouue osmado et entendudo quanta gent[e] podia seer et quanta a pressa, et vio que se nõ poderi[ã] teer en cãpo nẽ se llj podi[ã] defender -ca sen falla asy pareçia a quen quer que hũu poder et o outro visse, saluo o poder de Deus que he grande, que acorre aos seus - (et) mãdou logo ficar suas tendas eno oliuar, ontre os cristãos et a uilla. [+]
1295 TC 1/ 799 Estes os começarõ, en chegando, a çercar a derredor et enxe[t]alos de fera guisa. [+]
1295 TC 1/ 799 Dom Aluar Perez, que feramente os esforçaua, (et) amo[e]st(r)andoos começoullj a dizer tãtas bõas cousas et de tãtas guisas que lles fezo cobrar o esforço et curações et perder todo medo, assy com̃o [se] de[z] tãtos fossem ca os mouros. [+]
1295 TC 1/ 799 Et deste contara adeãte a estoria qual começo ouue en sua caualaria et qual foy depoys. [+]
1295 TC 1/ 801 O jnfant[e] don Afonso, desque foy passado da çaga aa deanteyra, et forõ feytos todos tropel, dõ Aluaro os começou a esforçar, andando de hũa parte et da outra acabdelandoos et mouendoos muyto orrdenadamente, dizendolles parauoas con que llj fez perder o medo et o espanto. [+]
1295 TC 1/ 801 Et começarõ aa entrar per meyo das azes dos mouros, quebrãtando logo a primeyra, et desi a segũda et a terçeyra, desi todas, asy hũas enpos outras ata que todas sete as passarõ, matãdo et derribando et fazendo grande estroiçõ en elles. [+]
1295 TC 1/ 801 Et asi [se] começarõ de misclar et de reuoluer de hũa parte et da outra, que nõ podo auer acordo enos mouros de tẽer hũus cõ outros. [+]
1295 TC 1/ 801 Os mouros começarõ a derramar et a fugir et leixarõse uençer, et uoluendo as espadoas o que ante podia. [+]
1295 TC 1/ 801 Et os cristãos começarõ a yr en acalço cõ elles, matãdo et catiuãdo. [+]
1295 TC 1/ 801 [Ena morte desse rey dos gazulles] conta a estoria, por afirmamento dos que y acaeçerõ, onrrou muyto o nouel caualeyro Garçia Perez de Vargas -que dom Aluar Perez aa entrada dessa lide fezo caualeyro - o começo de sua caualaria, ca sem falla este dizem que o derribou et o matou. [+]
1295 TC 1/ 801 Os cristãos começarõ de rroubar o cãpo; et, tãto achauã y iazendo pelo cãpo, que ia anoiados erã de o tomar; poys do que acharõ nas tendas, ysto nõ auja conta, nẽ quen o apreçar podesse. [+]
1295 TC 1/ 801 As gentes de pee começarõ a derrẽiar. [+]
1295 TC 1/ 801 Et começou a ferir de hũa parte et da outra, a destro et a seestro, assy que aquel a que el cõ el acalçaua nõ auja mays mester. [+]
1295 TC 1/ 801 Et, com̃o quer que desse caualeyro conte aqui a estoria, por este acaeçemento, que pareçe com̃o auentura de gran curaçõ, outro seu yrmão deste caualeyro fezo y marauillas d ' armas en começo de sua caualaria. [+]
1295 TC 1/ 806 Et en esto começarõ os cristãos a subir a gran pressa. [+]
1295 TC 1/ 806 Et, quando os cristãos que iaziã dentro na Eixerquia souberõ com̃o el rrey dõ Fernando, seu senor, era y chegado, prouguellis muyto et oluidarõ quanto mal et quanta lazeyra aujam passada ata ali, et cobrarõ curações et ouuerõ en si grande esforço para acabar o que aujã começado. [+]
1295 TC 1/ 806 Et uos deuedes a saber que, poys que Abehũc foy morto, foy o senorio dos mouros daaquen mar partido en muytas partes et nõ ouuerõ hy hũu rrey sinalado sobre si, com̃o ata alj ouuerõ: asi quiso Deus guardar el rrey don Fernando, per que conprisse et acabasse o seruiço de Deus que auja começado. [+]
1295 TC 1/ 806 Et começarõ logo todos os cristãos cõ goyo et cõ alegria a chamar: [+]
1295 TC 1/ 806 Et começ[ou] logo uoz de goyo et de alegria a soar et seer oyda enas tendas dos justos, esto he dos fiees de Cristo. [+]
1295 TC 1/ 814 Et começou logo ena jgleia et refezoa et aduboa, et enpos esso herdoa. [+]
1295 TC 1/ 817 Enpos esto o nobre rrey dõ Fernando tornou a Cordoua outra uez, cõ dõ Afonso et cõ dõ Fernando, seus fillos, que começauã entonçe a seer mancebos, et aujã sabor de seir et cometer grandes feytos com̃o el rrey dõ Fernando, seu padre, et com̃o fezerõ os rreys seus auoos. [+]
1295 TC 1/ 820 Et começoa no lugar du ficou. [+]
1295 TC 1/ 821 Maneyra [he] d[o]s estoria[dore]s et de todos quantos começa[d]o[re]s de rrazões et de grandes feytos estorialmente quiserõ departir, (et) de enmendar sempre (en ellas) nas razões passadas -que acharõ daquelles que ante que elles disserõ, se llis v[e]o a preito de falar en aquella meesma razom - algũa mĩgua et de escatimar y et conprir o que enas di[tas] [ra]z[ões] mĩguado foy. [+]
1295 TC 1/ 822 Et Abẽ Alehmar, rrey de A[r]iona -que se chamou en começo de seu rreyno "rrey de Ariona", por que era ende natural, et depoys foy rrey de Granada - veẽo cõ gran poder et çercou a condessa en Martos, et começou[a] a conbater muy de rrigeo. [+]
1295 TC 1/ 825 Et elle nõ se deteue nẽ põto, ante se começou de tornar muy apressuradamente, com̃o aquel que entendia bem a mj̃gua que ala fazia, et que auja muy a uoentade de seruir seu senor, ca llj mandara el rey que se nõ partisse de Cordoua nẽ se alongasse ende muyto, et que lla guardasse muy bẽ; ca, com̃o quer que Telo Afonso y estaua et que o leixara y el rey quando a tomou, don Aluaro auja o poder todo ida teẽça, et elle a tĩjna por el rrey de la primeyra outra uez que alla el rrey [o] enviara, et por el faziã en todoslos outros lugares asi com̃o polo corpo del rrey. [+]
1295 TC 1/ 827 Passadas todalas razões das cousas que acaesçerõ eno feyto deste rrey dõ Fernando -de que a estoria conta depoys que a priiõ de Cordoua foy, et foy este rrey casado cõ a dicta rreyna dona Johana, ata este lugar que eno conto das razões do arçebispo dõ Rrodrigo deuerã seer contadas - poys ysto dicto e, começando enos seus feytos deste rrey dõ Fernando, leuãdo a estoria cabo adeant[e] dizemos: [+]
1295 TC 1/ 827 Depoys que este rey dõ Fernando tornou aa fronteyra, depoys da morte de dõ Aluar Perez, et foy chegado a Cordoua, segũdo departido he pelas dictas razões, começou (est) este rrey dõ Fernando de asesegar et de pobrar sua uila muy bẽ, et d ' estar y de morada [a]f[icad]amente -saluo quando seya algũas uezes en suas caualgadas et en suas conquistas fazer, que fezo muytas et boas dessa yda, as quaes seerã dictas per numes; desi tornouse logo para ala - et morou desta guisa asi aturadamente treze meses. [+]
1295 TC 1/ 829 Et el rrey começou a yr enpos el, que llj nõ fosse fazendo dano ena terra. [+]
1295 TC 1/ 829 Diego Lopez, desque foy en Biscaya, enviouse espidir del rrey et começoullj a correr a terra et a fazerllj o mayor dano que podia. [+]
1295 TC 1/ 829 Diego Lopez en outro dia caualgou et começou a yr sua via para sua terra. [+]
1295 TC 1/ 829 Et el rrey começou a yr apos el outrosi por que coydou que queria fazer mal ena terra. [+]
1295 TC 1/ 829 Et el rrey, desque foy guisado, começo[u]se a yr contra elle per Ualmaseda dereytamẽte, et enviou adeãte seu fillo dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 831 Desque el rrey dõ Fernando, que en Burgos f[ica]ra doente, com̃o de suso dissemos, se sent[i]o guarido, seyu de Burgos et começou a andar pela terra, fazendo muy gran iustiça et castigãdo sua terra et parandoa muy bẽ, ca era muy mester. [+]
1295 TC 1/ 832 Et cõ eigreym[ẽ]to desto esse rrey mouro era estendudo et começaua a cometer mays ca non soya, et era reçeado muyto per toda essa fronteyra. [+]
1295 TC 1/ 833 Et elles, desque y chegarõ, fezerõ como llis el rrey mandou, ca llis começarõ de conbater a villa muy de rrigeo, de guisa que os tĩjnã muy arequeixados. [+]
1295 TC 1/ 833 Et dõ Afonso cõ esta gente que el rrey seu yrmão cõ el mandou yr, começou a entrar per essa ueyga adeãte contra Grãada, fazendo todo esto que llj seu yrmão mandara. [+]
1295 TC 1/ 833 Et vn dia, ueendosse cõ el muy aficados hos mouros, seyu toda a caualaria fora da uila et guisarõse de fazer sua esporoada contra a oste, et começarõ a mouer muy derrenjados et muy denodadamente. [+]
1295 TC 1/ 835 Et, desque o jnfant[e] dõ Afonso ao rreyno de Murça chegou cõ suas recouas, começou logo a partir seu(s) conduyto muy bẽ et basteçer as fortelezas et dar do seu muy graadamente a quantos o mester aujã. [+]
1295 TC 1/ 835 Et asi começou a andar pelos lugares todos desta guisa, dandollis et asesegandollos et fazendollis muyto bẽ. [+]
1295 TC 1/ 839 Pero el rrey, veendo que se nõ fazia tã a sua voentade como el querria, nẽ estauã y tã aficadamente com̃o el mãdara, foysse elle et deytouse sobre ella et çercoa, et começou a estar y aturadamente cõ muy forte tẽpo que fazia de frio et de muy grandes aguas, ca era en meogo do jnuerno (et en tẽer a custa). [+]
1295 TC 1/ 844 Com̃o el rrey dõ Fernando mãdou al rrey de Grãada que se tornasse para sua terra et foy muy pagado de como o seruiu en seu começo [+]
1295 TC 1/ 854 Et duroullis este alcãçe et este conbatemẽto desde grã manãa, que foy seu começo, ata ora de noa passada, quando ende tornarõ. [+]
1295 TC 1/ 856 Mays nõ foron muy sabedores; ca, poys que elles começarõ a mouer, os hũus per mar et os outros per terrẽo, tã denodados, fazendo grandes ruydos de tronpas et de atãbores et doutras cousas, os hũus das naues dos cristãos, que estauã cõ suas naues apparelladas et muy apercebudas todauja, receberõnos de tal guisa et forõ recudir cõ elles, os do mar aos outros do mar et [os] de terrẽo aos outros de terrẽo, de cada parte do rrio, que os fezerom seer arepesos do ardimento que fezerõ et do cometemento que teuerõ feyto(s). [+]
1295 TC 1/ 858 Et o mouro começou logo andar per toda a oste de cada parte, mesur[ã]d[o]a toda; et, desque uio pouca cõpaña et ouue bẽ mesurado com̃o estauã, arrebatou hũa lança et começou a fugir contra a villa; et jndosse encontrou con hũu beesteyro dos del rrey, et matoo. [+]
1295 TC 1/ 859 [Et] os cristãos começarõnos a yr acalçando et matando et deribando en elles, de guisa que, ante que sse acollessem, ouuerõ apar[tar] delles hũa peça en que morrerõ La caualeyros desses mouros et quinentos desses de pee et mays. [+]
1295 TC 1/ 861 Et tomou suas naues muy bem guisadas et bẽ guarnidas et de suso gente, os que se pagou, nõ muyta, mays muy boa; et começou a yr muy derreniadamente contra as naues dos mouros, et achoas nõ muy aperçebudas. [+]
1295 TC 1/ 862 Aca os mouros começarõ a correr et vĩjr com̃o soyam en suas zauras muy brauamente, nõ se temendo dessa rede que llis estaua pa rada, et chegarõ aa çiada, mays nõ passauã adeãte. [+]
1295 TC 1/ 862 Et o ome começou a nadar a gran pressa contra os mouros, en maneyra que ya fugindo, dando muy grandes uozes en arauigo, demandandollis ualia. [+]
1295 TC 1/ 862 Quando os da çiada os virõ passados per si, deytarõ seus batees ena agua et começarõ a yr enpos elles muy rigeos; os das galees outrosi, que estauã perçebudos, recudirõ logo deãte et comecarõ a rremar contra elles a gran poder. [+]
1295 TC 1/ 862 Et os mouros começarõ a desmayar, et os cristãos cortarõ os remos et meteronse dentro ena zaura cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 863 Et o prior foy logo outrosi armado et começoos de seguir. [+]
1295 TC 1/ 863 Os mouros, desque os virõ enpos elles yr, forõ desenparar as uacas eno ouliuar et começarõ d ' ir fugindo, en maneyra que yã uençudos. [+]
1295 TC 1/ 864 [Et] a guisa de omes esforçados que aujã sabor de liurar seus cristãos de morte et de mãos de seus eemjgos, [começaron] a yrlle acorrer a mays ir dos caualos; et, quando os mouros virõ yr acorro aos cristãos et que vĩjnã ia açerca, forõnos leixando et seyndosse. [+]
1295 TC 1/ 867 Quãdo os cristãos ysto virõ, começarõ a mouer contra elles, et os mouros nõnos atenderõ; pero os cristãos os seguirõ tãto ata que os enbarrarõ ena villa. [+]
1295 TC 1/ 868 Et os mouros barũtarõ et ouuerõ sabedoria delles [et] vẽe[r]onllis y sen sospeyta gran poder delles, mayor que elles nõ quiserã nẽ atendiã, et derõ sobre elles; pero que, ante que se elles muyto açercassem, ouuerõ vista delles et seyrõ da çiada et começarõse de seyr et de se yr acollendo. [+]
1295 TC 1/ 868 Et os que yã deant[e] forõ ferir na çiada, et começaronse a uoluer contra a villa. [+]
1295 TC 1/ 868 Et asi os forõ escarmentando de todas partes, pouco et pouco, de nõ seyrẽ tã derreniadamẽte com̃o eno começo faziã. [+]
1295 TC 1/ 871 Os das naues forõ en grã coyta, ca bẽ teuerõ que nõ se acabaria o que aujã começado. [+]
1295 TC 1/ 871 Et, estando asi muy tristes, quiso Deus et acorreullis aa ora cõ bõo uento, muy mays rigeo ca nõ o de começo. [+]
1295 TC 1/ 871 Desi mouerõ suas naues, enderẽçando as suas uelas [et] começarõ a yr muy rigeas. [+]
1295 TC 1/ 871 Et el rrey dõ Fernando et o jnfant[e] dõ Afonso et os outros rricos omes, quando ysto virõ, cõ todo o poder da oste começarõ a rrecudir derredor da villa por enbarrar os mouros et os fazer deramar, por auerẽ as naues uagar de sse seyr en saluo. [+]
1295 TC 1/ 874 Et os mouros outrosi, quando ysto uirõ, adubarom suas alguerradas que tĩjnã dentro, et começarõ de tirar outrosi aos engenos que os conbatiã et que a elles tirauã. [+]
1295 TC 1/ 875 Garçia Perez teue ollo porlo jnfançõ de que uos ia dissemos, et vio ali hu o leixara quando começara cõ os mouros, que sse nũca ende partio, et dissollj: - [+]
1295 TC 1/ 877 Et os mouros, desque virõ os carneyros ia quanto arredados de sua pousada, seyrõ et passarõ a çiada et chegarõ aos carneyros et começarõnos a trager. [+]
1295 TC 1/ 877 Os mouros, que os virõ, leixarõ os carneyros et começaronse a acoller cada hũu per hu pode; mays os cristãos começarõnos fortemẽte a seguir et d ' acalçar et de os castigar, asi que os mays delles ficarõ y; et ficarã mays, se os outros tã arebatadamente nõ huuyarã seir. [+]
1295 TC 1/ 878 Pero os cristãos os começarõ a cometer et ferillos muy de rrigeo logo eno começo; et, desque virõ que os nõ podiã sofrer, com̃o os mouros erã muytos et elles poucos, acollerõse a hũa altura pequena, et esteuerõ ali feytos tropel, defendendosse o mays que podiã. [+]
1295 TC 1/ 878 Os cristãos começarõnos a seguir, et poderã lazerar os mouros, se se llis nõ enbarrarã, ca llis yã ia muy açerca os cristãos. [+]
1295 TC 1/ 888 Desque o nobre rrey dõ Fernando foy asesegado en sua villa et ouue gouernado o seu curaçõ da conprida alegria et da boa çima que uyo que llj Deus quiso dar en premja de seu traballamento, começou o primeyro a refrescar a onrra et a loor de Deus et de Sancta Maria, sua madre, a sella arçebispal, que antigo tempo auja estado erm[a] et uazia et era orfaa desse diuinal pastor; et foy y ordinado calongia muy onrada, a onra de Sancta Maria, cuio nume essa nobre sancta jgleia leua; et herdoa esse nobre rrey dõ Fernando logo de grandes et de boos herdamentos de villas et de castellos et de lugares muy ricos et muy rigeos et de outras muytas et grandes requezas. [+]
1295 TC 1/ 890 Galeas et baixees mandaua fazer et laurar a gran pressa et guisar naues, auẽdo gran feuza et grande asperança [ena gran merçee] que llj Deus aca fazia; teẽdo que, se ala passasse, que poderia conquerer grandes terras, se a uida llj durasse algũu tempo, per com̃o o a uentura ajudaua et llj era guiadeyra en quantas cousas começaua; et, macar todo esto daca, que elle gãanado auja de mouros et tornado a poder de cristãos, (et) eno seu poder era et o auja conquisto et metudo en seu senorio, nõ se tĩjna por entregado n[ẽ] sse tĩjna que seu conqueremento era cousa que elle a muyto deuesse teer, se o mar nõ passasse. [+]
1295 TC 1/ 893 Et demandou primeyramente a cruz, et pararõlla deant[e], et ĩclinouse muyto omildosamente contra ella et tomoa enas mãos cõ muy gran deuoçõ, et começoa a orar, nenbrandollj quantas peas sofrera Nosso Senor Ihesu Cristo por nos, cada hua sobre si, et en como as reçebera, beyiandoa muytas uezes, ferindo enos seus peytos muy grandes feridas, chorando muy forte dos ollos, et culpandose muyto dos seus pecados, et maẽfestandoos a Deus, et pedindollj perdõ, et creendo et outorgando todas creẽças uerdadeyras que a todo fiel cristão conuẽ creer et outorgar. [+]
1300 AT III,4/ 47 E esta palavra pode meter o trobador no começo ou no meio, ou na cima da cobra, em qual logar quiser. [+]
1300 AT III,4/ 51 E porque se en algum deles começar[em] a cantiga, nom convem que depois falem no outro em aquela razom nem per aquel entendimento, se non se falar per outra razom ou en outro entendimento: ca en outra guisa descordaria o entendimento da razom da cantiga. [+]
1300 AT III,4/ 52 E as outras rimas todas que se acabam en leteras breves, todas son curtas, por que convem que o trobador que trobar quiser, se começa en longas ou per curtas silabas, que per elas a acabe; pero que poderá meter na cobra das ũas e das outras, se quiser, atanto que, per qual guisa as meter en ũa cobra, per tal guisa as meta nas outras. [+]
1300 LPr 1/ 131 Esta cantiga fez Per ' Eanes Marinho, filho de Joan Rodrigues de Valadares, por salvar outra que fez Joan Airas de Santiago, que diz as[s]i [o] começo: ' Dizen, amigo, que outra senhor queredes vós sen meu grado filhar ' [+]
1300 LPr 1/ 144 Aqui se começan as cantigas d ' escarnh ' e de mal dizer: [+]
1300 LPr 1/ 167 Esta cantiga suso ' scrita, que se começa ' Martin Vasquez, no outro dia ' , fez o conde a ũu jograr que avia nome Martin Vasquez, e preçava -se que sabia d ' estr[r]elosia e non sabia én nada. [+]
1300 LPr 1/ 171 Aqui se começa a gesta que fez Don Afonso Lopez a Don Meendo e a seus vassalos, de mal dizer [+]
1300 TPb 26/ 104 LEY XXII..................... ............................. ............................. ....... .................outro (alguu) a quena ou......... alleada segundo dissemos...... .............que falan en esta rrazon..........zemos que este a quena demandan..........deue mostrar en tal estado como era quando foy o pleyto (começado) sobre ela (E) esto si entonce la touiere. [+]
1300 TPb 26/ 104 Parandosse a Responder por ela en juyzo. ben daquela guisa como se esteuesse en aquel estado en que estaua quandolla começaron a demandar. ca enton o julgador deue yr porlo pleyto adeant. e non ha por que (passar) contra o demandado por Razon (daquela cousa) que(el) amostra a assazon que a ha gaanado por tempo E esto ha lugar non tam solamente ena cousa mouele que ha de seer mostrada en juyzo. mays aynda enas Rendas e enas froytas que dela sayren despoys que o pleyto (for) mouudo sobre ela. [+]
1300 TPb 26/ 104 Pero si este a quien quieren fazer tal demanda, perdida por tempo quando a começou a demandar, non he tiudo o demandado de a mostrar. por que o demandador non ha direyto nehuu en ela LEY XXIII (que se o demandado mostra a cousa mobre que lle demandan que verría a mayor dapno ao demandador que ao que a casa (cousa) mostrase). [+]
1300 XH I, 0/ 3 AQUI SE COMEÇA AGENERAL ET GRANDE ESTORIA QUE OMOY NOBLE RREY DOM AFONSO FILLO DO MOY NOBLE RREY DOM FERNANDO ET DA [RREỸNA] DÕNA BEATRIS MANDOU FAZER DA QUAL OPROLOGO DA ESTORIA HE ESTE QUE COMEÇA [ASSY]: [+]
1300 XH I, 0/ 3 Pero destes tres tempos nõ pode omẽ séér çerto senõ de aquel que he pasado; ca se he do [tempo] quea de víjr, nõ podem os [omes] saber ocomeço nẽ afim das cousas que y acaesçerã, et por ende nõ ho sabem çertamẽte; et se he do tempo enque estam, a cõmo quer que sabem os começos dos feytos quese em esse [tempo] fazem, por que nom sabem qual sééra afim téémos queo nõ sabem compridamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 3 Mays do [tempo] pasado, por que sabem os começos et os acabamentos dos feytos quese y fezerõ, dizemos que alcançam çertamẽte os [omes] osaber et [otempo] das cousas que forõ; onde por que osaber do tẽpo que foy he çerto et nom dos outros dous tẽpos, asi como disemos, traballaronse os sabedores de põer en escrito os feytos que som passados pera aver [rrenẽbra[n]ça] delles, cõmo se estonçes fossem et queo soubesen os que am de vĩjr asi cõmo elles. [+]
1300 XH I, 0/ 3 Onde por todas estas cousas eu dom Afonso, por la graça de Deus rrey de Castella, de Toledo, de Leon, de Galliza, de Seuylla, de Cordoua, de Murçia, de Iahem et del Algarue, fillo do moy nobre rrey dom Fernando et da moy nobre [rreyna] dona [Beatriz], despois que [fige] ajuntar moytos escritos de moytas estorias dos feytos antigóós, escolly deles os mays verdadeyros et mellores que ende soyue; et fiz ende fazer este libro, et mandey en el poer todoslos feytos senalados tam bem das estorias da Biblia, cõmo das outras grandes cousas que acaesçerõ [perlo] mũdo, despoys que foy começado ata agora em este tempo enque somos. [+]
1300 XH I, 0/ 4 Quando noso señor Deus criou ẽno começo o çeo et a terra et todaslas cousas que en elles som, segundo queo cõta Moysem que foy sancto et sabio, et outros moytos queo acordam cõ el, departyo et fezóó todo em seys dias desta [guisa]: [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et asi cõmo contã as estorias, pera tyrar alguũs de [dulda] que por ventura poderiã aqui [duldar], [dizẽ] que estas pallauras [postromeyras] se podem entẽder asaz: que criou Deus ẽno começo as materias de todas las cousas que forõ, et son estas o çeo et a terra, donde tyrou as outras criaturas, et as departio despoys, et as fezo acabadas todas ẽnos seys dias cõmo dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et contou vos Moysen ẽno que ja he dito da estorya, que fezera Deus ao omẽ mays nõ vos diso ajnda donde et cõmo; et começa amostrar rrazõ dello en estas pallauras de andeant. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et plantara Deus logo de começo hũ lugar moy viçoso contra oriente. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et ajnda estonçes nẽ el nẽ Eua nõ comyam ẽno começo al senõ das froytas das aruores et viandas de leyte, nẽ vestiam outrosi [senõ] pelles mal feytas nẽ morauã em outras casas senõ ẽnas couas que achauã feytas por la terra. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Andados quinze ãnos et seys dias de quando omũdo fora criado, et Adam et Eua deytados do Pareyso, começarõ afazer seus fillos, et vierõ arrazõ dello desta [guisa]: [+]
1300 XH I, 0/ 9 Quando elles seyrõ do Pareyso, ontre otempo que poserõ ẽno camyno pera víj́nr aaquel lugar, oque morarõ aly desque y chegarõ, comprirõ estes quinze ãnos, por quelles foy moy longa acarreyra [per] que ouveron de vĩjr, do começo da terra aparte de ourient ata medeo della, ca Jerusalem et Ebrõ, que esta açerca hũ do outro, em medio da terra jazẽ; o al por moytos máos lugares moy asperos et sensabores, por penas, et montes, et agoas, et espantos de bestas feras, et serpentes que achauã y alugares; demays que nõ avya ajnda y feyta carreyra njhũa, ca nũca andara omẽ por y; o al por que despoys que açertarõ avíjnr aEbrom et forõ y os primeyros ãnos, tanto ouverõ que [veer] et pensar ẽnos bẽes que perderam et otraballo [et] mezquindade enque eram, quese nõ nẽbrarõ de solaz de varõ et de moller; demays que erã ajnda vírgéés et taes sayrõ do Pareyso, segundo dizẽ Metalio et Lucas obispo de Tuy. [+]
1300 XH I, 0/ 14 Et he scrito que oprimeyro que em este mũdo começou contra ley bigamya, em aver em hũa sazõ et ajuntadas duas molleres et ahũa cõtra ley cõmo disemos, que este Lamec foy. [+]
1300 XH I, 0/ 14 "Et quer dizer esto que daquelas personas taes, que nõ casara opadre cõ afilla [nẽ] amadre cõ ofillo, mays casando as outras personas; ca esto arrazõ oda, ca se asy nõ fose nõ poderã os omẽs séér moytos nẽ cresçer nẽ encher aterra cõmo oyredes queo noso Señor mandaua; pero abygamya em todo tempo foy dada por grande pecado, esto he ẽno tẽpo dante da ley et ẽno da ley et ẽno despoys da ley; ca ajnda que ẽno começo dos omẽs casauã os yrmãos cõ as yrmãas, pero nõ tomauã em hũa sazõ mays de hũa et nõ duas. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et asy cõmo labraua oferro que começou afazer del armas pera lidar et ferir; et dizẽ que foy omẽ lidador et ensynou alydar et fazer armas pera ello apostamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et el começou primeyro aentallar os metaes et fazer em elles feguras [enleuadas] et de outra guyssa, et achou esto desta maneyra: seus yrmãos Jabel et Jubal et outros dos seteẽta et quatro de sus yrmãos et suas [cõpañas] andando por los mõtes, Jabel cõ seus gãados et Jubal andando buscando madeyros de que fezese seus estormẽtos de sua musica, achauã as siluas tã espesas, por que omẽs [nj̃gũus] nõ andarã ajnda por y nẽ cortarã y nada, et por la espesedũe do mõte nõ podiam por y andar nẽ passar de hũ lugar pera outro; et ençẽderõ os mõtes et tã grandes forõ os fogos que ardeu toda aerua et desy as aruores [grãdes] todas, et ajnda aterra cõ elles; et tã [grãde] foy acaentura que entrou dentro ajuso que fondeu metaes de venas que aly avia delles, et tanta foy aforça da fondiçõ quese [torçerõ] os metaes, et aly onde quedarõ et se queymarõ tomarõ ensy da parte de juso feguras de madeyros et de pedras et de que quer que su sy [acharom]. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Do aprendemẽto et do saber et da arte da musyca de Jubal, yrmãode Tubal Caym, dizemos quelle acõtesçeo dea auer desta [guisa]: quando lauraua Tubal Caym aqueles metaes, dos sones quese faziã y dos martelos, que fezo este seu yrmão Jubal ocomeço dos [sones] que disemos que metya ẽnos estormentos enque fazia as concordanças da musica; et [de esta] maneyra ouvo Jubal ho começo das entradas da musica. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Do começo de cõmo foy buscado oteçer et maçorgar. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Et esta Nõema foy outrosy sotyl et entenduda cõmo seus yrmãos, et buscou suas artes asy cõmo elles; ca ella achou primeyramẽte a arte de teçer et fazer em ello moytas mẽestrias ẽnos panos, et ella começou [primeyramente] alabrar de agulla. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et Caym cõ aferida da morte dou hũ grande braado; et Lamec entẽdeo que aquella voz de omẽ era et espauoresçeo, et começou de pensar et pesoulle daquel colpe que fezera. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et omoço leuou ho ala, et Lamec começou delle [pregũtar]; mays quando chegarõ jazia Caym en passamẽto, et nõ podo dizer nada aLamec; et por lo pesar que avya desto et cõ grande saña que tomou contra omoço que sabya que el o giara ala por que matara aCaym, alçou Lamec oarco, que tenya ẽnas suas mãos et deu cõ el ao moço tal colpe que quebrãtou oarco, et britou ao moço acabeça, em tal maneyra que morreu ende omoço, et leyxóós aly ambos mortos. [+]
1300 XH I, 0/ 22 As molleres quando souberõ que el matara aCaym et aquel seu moço, espantarõse et ouverõ grande medo et tomarõ cõtra el máás voõtades; et daly adeante cada quelles nẽbraua et quese el nõ tornaua arrazom de todo oque ellas quisessem, deostauão et maltragiano et moytas vezes de máá [guisa], et el outrosi asanauase cõtra ellas moy mal, por estas rrazões: hũa porla grande saña que avya et oal cõ medo que começaua aaver dellas, que por ocasyon queo matariã ellas por ello algũa ora, et [começoas] de ameaçar et maltrager, et dizerlles apena de Caym por la morte de seu yrmão Abel, et ha do que matara a [Cayn], et adaquel que matase ao que matara aCaym; et disolles asy, segũdo cõta Moysem ẽno quarto capitolo do Genesis: [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et diz sobre esto mẽestre Godofre ẽna sexta parte do Panteõ et outros queo outorgã cõ el, que teuo Adam dóó por Abel çento ãnos; et que poucos dias forõ em todos aqueles ãnos que el nõ fose aafosa de Abel chanzer, et fazer doo, et chorar por el; et tanto durou esto que Adan et os que vierõ despoys del que chamarõ por este feyto [a] aquel lugar onde jazia Abel val de Lagrimas Et de cõmo avia Adam moy grande dolor por la morte de Abel, et outrosy por Caym que fezera aquesta nemyga, et era seydo et ydo fora da terra, ca acõmo quer quelle aquel mal contesçera seu fillo era, cresçendolle este pesar et este dolor de cada dia do começo ata ocabo do dolor, poso em seu coracõ et fezo promyssom delo et jurou que nũca mays sse chegasse aEua pera fazer em ella fillos de que tomasse tristeza et pesar. [+]
1300 XH I, 0/ 25 [hũus] dizẽ quea primeyra das seys ydades do mũdo, quese começou em Adam; outros, et Metodio cõ elles, dizem quese começou en Seth; et por esta rrazõ, por que de Abel nõ ficou fillo, nẽ filla, nẽ semente [njhũa], et por que agééraçõ de Caym peresçeo toda ẽno deluvio, que nõ ficou ende nẽgũ. [+]
1300 XH I, 0/ 25 Et pero queas rrazões desta primeyra ydade et do começo dela, as hũas et as outras, todas som bõas, nos começamos la em Adam et daly fazemos acõta do tẽpo em esta nosa Estoria . [+]
1300 XH I, 0/ 26 Em este lugar desta rrazom torna Moysem em poucas palauras ẽno quinto capytolo do Genesis as rrazões da estoria do começo do mũdo, et de quando Adam foy feyto ata esta sazõ de Enos, fillo de Seth, et dende adeante asy cõmo vam as outras géérações del ata Noe; et doblando as palauras de Adam et de Seth, diz asi de cabo: [+]
1300 XH I, 0/ 27 Et os que deçenderõ de Seth, que asy cõmo começarõ aaprender de seu padre Seth et de Adam, quelles lo cõtara cõmo o aprendera de Deus, que acharõ osaber das estrelas et de todo o çeo et de todoslos sete saberes liberaes, et do saber da fisica que [he] osaber que [ensynã] as naturas das cousas, et da metafisica, que osaber que mostra [coñosçer] aDeus et as outras creaturas spyrituaes. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Ajnda dizem algũus esta outra rrazõ: que foy el hũ dos maestres que fezerõ aarqua de Noe, et despoys que [soubo] arrazõ do deluvyo, et cõmo quer que el creese por ventura que sééria o deluvyo ou nõ, cao oyam dizer os omẽs et moytos osabyam, mays nõ o podiam créér, [dizẽ] que fezo este Matussalem em hũ costado da arca quando labraua em ella hũ estogo de hũa camareta para sy, apegada ẽno costado da arca, mays que nõ entraua dentro ẽna arca, et avia aentrada de fora; et esto queo nõ vyo Noe, nẽ nẽgum de seus fillos nẽ de suas molleres; et desque começou odeluvyo avijnr, acolliansse todas las anymalyas aarca aNoe, et dizẽ que tomou Matussalem sua vianda que [tiña] ascondida et prestes; et estando Noe ẽna presa de tomar as anymalyas que metesse ẽna arca [cõmo] lle mãdara Deus, diz que Matussalem que se collera em aquela camara, et çarrou moy bem sua porta [per] onde entrara; et goaresçeo aly do deluuyo, et ajnda dizẽ que vio Matussalẽ ocoruo et apoõba que enviara Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Et logo queo deluvio quedou et se começou de descobrir aterra arredor da arca, que ante que Noe nẽ outra cousa nẽgũa sayse da arca fora, saluo ocoruo et apoõba, diz que sayo Matussalem et quese foy. [+]
1300 XH I, 0/ 31 AQUISE COMEÇA ASEGUNDA YDADE ET OSEGUNDO LIBRO DA ESTORIA [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et começa asy: . [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et Moysem, poys que ja dito ha das rrazões desta ydade por entrar áás da segunda que dura de Noe ata Abraã, pom de começo arrazon do achaque por que fezo Deus o deluvio; et he çerta cousa que veẽo esto por la fremosura das molleres do [lynagẽe] de Caym, cõmo oyredes aqui. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Onde diz Moysem asy ẽno sexto capitolo do Genesis que começarã ja os omẽs acresçentarse et seer moytos por la terra em aquel tempo; et sabede que Moysem et os outros santos Padres et sabeos que desta estoria falam, que chamã em este lugar omẽs aos do lynagẽe de Caym que seyrõ todos mááos; et dizẽ fillos de Deus aos de Seth et de seu lynagẽe por que erã dereytureyros et rreligiosos, cõmo omẽs de ordem et de moy santa vida, et ajnda mays que nõ os padres da lyña. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et os fillos de Seth vyam aquelas molleres do lynagẽe de Caym cõmo erã moy fremosas, et [começarõ] a poer as voontades et os corações aparar mẽtes em ellas; et Adam sabia cõmo ellas [eram] de máo sangre et eram máás por sy, et que faziã máos fillos et de máos feytos; por que de mao padre et de mao sangre vynã ellas, et que taes séériam os seus fillos et a deseruyço de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et fezerõ os de Seth fillos ẽnas fillas de Caym, et sayrom aqueles fillos os mays poderosos da terra, et mays valentes de corpos et de grande nome; et vééndosse poderosos ẽna terra et valentes de todas cousas et fortes aas mãos [mays] que todoslos outros et mays ardidos et atrebudos, [começarom] de asoberuear aos menores et aos outros et fazer lles todos los máes do mundo de dito et de feyto et quebrantarlos et apremearlos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et diz Jeronymo queo diso nosso señor Deus aNoe víj́nte ãnos [ante] que el começasse aarca afazer, et durou ofazer dela çento ãnos et que em estes cento et víj́nte ãnos quese rrepentyrom os de Seth. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Pero diz Estrabo queo ãno méésmo enque Noé começou afazer aarca quelle diso esto: que se em estes çento [ãnos] se fossem rrepentyndo que bem lles dera Deus de mays os víj́nte, mays cada dia acresçentauã ẽno mal et queos destroyo Deus aos çento ãnos, et diz que [poys] que em estes nõ se começarõ amellorar que nõ ouvo coydado delles [emader] nẽ de asperar los, os outros víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Andados seysçentos et hũ ãno de quando nasçera Noe, et [mj̃ll] et seys çentos et seteenta et çinque de Adam, et despoys quea vengãça que Deus ordenou sobrelas maldades dos omẽs foy [cõplida] em elles, et ajnda em [todaslas] outras cousas, nẽbrouse de Noe nosso señor Deus et enviou spyrito de vento sobrela façe da terra, et espargeo as [nuves] et tirou as de sobre ella, et çarrarõ se as fiestras do çeo et quedou odeluvio de suso, et çarrarõ se outrosi as fontes do [avismo], et as agoas que da terra seyram tornarõ se por aqueles lugares [per] onde [sayrom], segundo dizẽ os sabeos sobre este lugar et myngoarõ et começarõ [ho] despoys dos seys çentos et çinquoeenta dias, et tantos avia que entrara Noe cõ suas cousas ẽna arca. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Et aconteçeu que chegou aarca aterra de Armenya, et ẽno [septimo] mes daquel ãno, víj́nte et sete dias andados del, começarõ as agoas amyngoar de todo em todo. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Et forom descreçendo as agoas ata [ocomeço] do dezemo mes; et oprimeyro dia daquel mes começarõ aparesçer as çimas das alturas dos montes altos. [+]
1300 XH I, 0/ 49 De Noe et de seus fillos foy asy que logo os primeiros dias despoys do deluvio morarõ ẽna arca ata que fezerõ outras moradas; et Noe et aqueles seus fillos [começarõ] de andar por la terra, pero nõ moyto aalonge do termyno donde estaua aarca. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et andados duzentos ãnos do deluvio vyo Noe cõmo cresçiam seus fillos, arrequeçiam [moito em compañas], et morauã ajnda todos arredor del et da arca, et que seria bem desse esparger daly por la terra, et queo averian fazer, ohũ por que eram moytos et nõ cabyam aly em aquela terra, oal por que começauã ja avíj́r entre elles contẽdas et barallas [sobrelas] herdades et gãados que criauã ja et outras cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et Yonjto porla entrada do saber das estrellas de que oyra falar aseu padre Noe, et oaprendera del -que segundo achamos porlos escritos todos os santos Padres souberõ logo de começo moyto dos saberes das cousas çelestiaes, et aprenderõno elles de Adam et despoys [hũus] dos outros cõmo forõ vijndo por la lyña - et oal por merçede quelle Deus quiso fazer, et lle dou aly dom de sabedoria, [asi] cõmo diz mẽestre Pedro ẽno capytolo que fala do ordenamento dos fillos de Noe et de Nẽprot, que achou este Yonyto açiençia da [astronomya]. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et começou dese asenorar de aquelas [cõpañas], et cometer acada [hũus] queo alçasem por rrey, que el os terria adereyto. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Nẽprot, depoys queesto ouvo aprendido de Yonjto, et tomado del este consello, tornouse pera as outras suas [cõpañas] aArmenja et começou primeyro ontre os seus de Sem a contãgerlos et demãdarlos em rrazõ de rreynado, et que rreynaria el primeyro asy cõmo fillo herdeyro, et el queos mãterria em justiça et em dereyto. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Aly começou decabo Nẽprot apoerlles medo a todos dizendolles que víj́nria outro deluuyo tal cõmo ho do primeyro tẽpo de Noe, et elles avendo medo desto et veẽdose em lugar tã chaão et tam alonge de serras et de montes altos onde se acollessem aalgũa forteleza selles [acaeçesse] dea mester aver, preguntarõlle que fariam sobre esto; [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Et ajũtarõse et fezerõ moytos ladrillos, et começarõ sua torre deles; em lugar de pedra ouverõ aqueles ladrillos et bytume por cal et por area, et diserom asy: [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Et começarõ et labrarõ todos amoy grande pressa; et avyam feyto em ella de alto mj̃ll et seys çentas et treynta et tres pasadas, et em ancho avya tanto que, oquese paraua ẽna parede et a cataua[, ] bem lle semellaua que mays era ancha que alta, et era asua feytura moy marauyllosa, asy cõmoa contaremos ẽna estoria da [rreyña] Semyrramys, que foy señora dela despoys, et afortelezoa ella ajnda mays, et fezerõ pááços cubertos douro enque poserõ pedras preçiosas et outras cousas moytas que seeriã moy máás de créér. [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Desçendeo Deus por véér atorre et açidade que aviam começada afazer os fillos de Adam. [+]
1300 XH I, 0/ 59 "Aua que este he hũ pouoo, et hũa he alyngagéé de todos; et começarõ esto afazer et bem creo quese nõ partyrã de seus pensamẽtos máos ata queos cõplam por obra; mays vijnde et desçendamos ala et confondamoslles alengagéé que am agora todos hũa, et mesturemoslle la de [guisa] que, ajnda que se ouçã, quese nõ entendam ajnda que estem moy açerca [hũus] dos outros. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et Nemprot, que andaua moy codiçioso por rreynar sobre todos touo que avia tẽpo pera ello, et começou afazerlo et traballarse de mãdar et defender sobre todos, que el nõ oleyxaua por los outros rreys nẽ por las outras [conpañas], asy cõmo era máo et brauo et forte. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Os outros lynagés quando esto entenderõ del, cõmo desacordauã [ẽnas] lengages asy começarõ adesacordar ẽnas voõtades, et outrosi logo aly [ẽnas] costumes. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et Nemprot focou ẽna çidade de Babilonya rreynãdo [sobre] [las] [conpañas] que ficarõ aly cõ el, et segundo diz Moysem et todoslos outros que [sobresto] falam, dizẽ que foy ocomeço [do] seu rreyno aquela çidade de Babilonya; que aatorre posserõ nome Babel, et aacidade chamarõ Babilom, et despoys Babilonya; et nos dizemos que esta Babilonya he aquela que esta agora deserta, et esta et Arat -que he Edessa, hũa çidade de Mesopotamya - et [Artat] que he terra de Mesibi -et Calapud - aque chamarõ em pos eso Soleuca do nome del rrey Soleuco que rreynou [despois] aly -et todos estes lugares em terra de Senáár, et Senáár ẽna partida de Asya forõ [o] primeyro rreyno de Nẽprot et [o] começo de seu [prinçipado]; et por que era Nẽprot moy brauo rrey em se aseñorar, sayo aly del hũa palaura [en façaña] que diserõ ende os outros que quando algũ fazia soberuea ou máá braueza diziã logo del " Nẽprot robusto ante o Señor"; et [rrobusto] he por omẽ nẽbrudo et valente et brauo. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et começa se em ouriente, et cõmo vay contra ouçidente tem de parte destra ata septẽtriom, et de seestra ata medio dia, et de todaslas partes de fora arredor [ençarraa] ho [Ouçiaao] que he ogrãde mar que çerca toda a terra. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Europa começasse em ouçidente et cõmo cata aouryente da parte seestra et tem ata septẽtriom; da parte seestra começa [ẽno] algarue de España et ẽno mar de Calez; et subyndo a terra arriba contra ouriente cõmo vay aquel mar Mediterraneo que he omar de medio das terras et [tem] ata medio delas. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Affrica outrosi começasse ẽno [sseu] algarue de ouçidente ẽno mõte de Atelante et ẽno mar Atelantyco, segũdo Orosio; et cõmo vay contra ouriente de parte destra tem des aly ata medio dia, et da outra parte cõmose começa em esse algarue, et outrosy ẽno mar de Calez yndo contra ouriente sobe ata medio da terra, cõmo Europa; mays, segundo conta Plinio, nõ he tã grande de termyno cõmo Europa, et ajnda diz Plinio que [moytos] dos que falarõ destas tres partidas da terra, que diserõ que Affrica era hũa parte de Europa, et nõ terçeyra parte do mundo por sy. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Parte aAsia et aEuropa por medio d a terra, começandoo em septẽtriom ẽno começo dos montes Rrifeos, et dende yndo contra medio d a terra orrio Tanays, et dende adeante alagoa Meotida, et daly cõmo caem estas agoas ẽno braço de Sam Jorge, et daly cõmo vam ao mar [Euxymo], et dende aCostantynopola; et vay este mar et ajuntase cõ ode Calez em medio da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Partem Asia et Affrica por medio da terra, cõmo se vay daquela parte em dereyto de çima de Europa amedio dia, onde nasçe afonte Nygris, que he ocomeço do rrio do Egipto aque dizem Nylo, segũdo dizẽ Plinio et Lucano et outros moytos sabeos que falam deste rrio; et dende adeante cõmo vay este [rrio] por estes tres braços: [+]
1300 XH I, 0/ 64 Et segundo conta Moysem ẽno dezymo capitolo do Genesis, foy amorada deles cõmose começa [de] terra de Messa ata Sofar, que he hũ mõte de ouriente. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Diz outrosy Josefo ẽno seysto capytolo, que tomarõ et ouverom logo os fillos de Sem por sua morada aAsia, et começando des lo rrio que chamã Eufrates forõ poblando por si primeyro apartadamẽte ata que chegarõ ao mar Ouçeão. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Sale fezo aEber, et deste Eber ouverom de começo nome os seus ebreos; et diz [Jeronjmo] ẽna sua Glosa que Eber tãto quer dizer cõmo passador, et departe [Rramyro] ẽnos Espoemẽtos da Biblia que Eber tanto quer dizer cõmo vençedor, passador, por que ẽna sua vida passarõ as geerações de Noe em Babel do que foram ao que nõ erã, por que ontre todos los lyñages el vençeo, ca em el ficou aprimeyra lengage que era antes hũ de todos. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et nos cõmo quer queos sabeos que em esta estoria falarõ et em ella departirom ordenã as rrazões destes tres yrmãos, qual quer primeyro, [et] qual quer em medio et aoutra em cabo, ordenamoslas nos et começamos las em este lugar cõmo achamos que nasçerõ: as de Sem primeyro cõmo de yrmão mayor; as de Cam despoys destas cõmo de mediano; as de Jafet tras todas estas, cõmo de yrmão que nasçeo despoys dos outros. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Josefo conta as suas poblas desta [guisa]: que começou asua pobla cõmo começa aprovynçia de Syria et omõte Amã et omõte Libano, et tomarõ todas las terras que som desaly contra omar Ouçião aaparte de medio dia; pero os nomẽes que elles poserom aas suas terras et aas suas poblas, [hũus] se perderõ de todo em todo queos nõ achamos, os outros forom asy cãbeados por outros nomes que som tornados oje moy [descoñosçidos] que nõ sabe omẽ quaes som nẽ forõ. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Et de aquestes sayrom os pouõos dos cananeos; et estes cananeos, asy cõmo diz Moysem ẽno dezimo capitolo do Genesis, tomarõ -cõ os outros da terra, ẽno começo de sua pobla, cõmo avemos ja dito de Sydom - aGerara, et dende ata Gaza asy cõmo entram aSodoma, et aGomorra, et Adanna et aSeboym; et daly cõmo vem ata Lasa. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Que diz queos arrebatou ovento et rreuolueos et dou com elles em terra, deles aalonge, deles açerca, atodas partes; et diz que se por este espanto et medo et pauor tam fforte nõ fosse, que por ventura tanto os avya rreuoltos et tornados Nẽprot em loucura contra Deus quese nõ tornarã nẽ leyxarã de fazer aquelo que aviam pensado et começado ata queo comprissem por obra. [+]
1300 XH I, 0/ 74 AQUI SE COMEÇA OTERÇEYRO LIBRO DA GENERAL ET GRANDE ESTORIA. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et forõ sete os fillos de Jafet cõmo avemos dito ẽna cõta que deles fezemos; et estes tomarõ termynos em Asia do monte Toro et do mõte Tema -et a Glosa do Genesis chama aaquel monte Tema et este outro nome Amano -, et [som] montes de Syliçia cõmo se começa daly et vem por Asia ata orrio aque disemos Tanays. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Tarssia; onde aamays grande çidade quee cabeça das outras çidades em aquela [prouynçia], Tarsso lle chamã ajnda agora, et primeyramẽte soyan la escriuyr cõ tam ẽno começo, quee hũa letera grega. Çetym, oterçeyro yrmão, tomou hũa ysla et pobloa et posolle nome Cetynja do seu nome, et esta he aysla aque agora chamã Cypre. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et este nome durou et dura ajnda em esta nossa terra quanto ẽno latym, mays desque vẽeo el rrey Espanũ posolle nome España do seu nome del, asy cõmo oavemos dito ẽna nossa Estoria dEspaña ẽno começo, et departiremos delo ajnda em esta em seu lugar adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et aquela terra da rribeyra do Ebro foy chamada primeyramente Çeltiberia deste nome dos çeltiberos por esta rrazom; et despoys lle diserõ Carpentanya, que he cõmo por quatro, por que [começarom] elles aly apoblar ẽno chão primeyramente em quatro lugares onde agora estam bõas villas. [+]
1300 XH I, 0/ 84 Et desto nõ achamos mays lugar çerto de Cam onde ficase nẽ onde acabase, et pareçe que foy feyto cõmo ẽno syno et ẽna ventura de Caym ofogediço, fillo de Adam, et começãse os seus nomẽs cõmo em hũa maneyra: [+]
1300 XH I, 0/ 85 Onde conta Ysidro quese foy Noe cõ Jafet et cõ os outros fillos de Jafet, os que nõ ficarõ em Asia, et forõ víj́ndo por Asia poblando cõmo oystes ata que chegarõ aas rribeyras do mar Terreño et do mar de Constantynopla, que he ode medio da terra, et ouverõ navios aly; et entrarõ Noe et Jafet em hũa naue et passarõ omar, et arribarom em Europa, et começarõ de andar por la terra, veẽdoa por escoller ondese asentassem. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Pero he aqui de saber que a Santa Escritura, que logo em Adam, que foy oprimeyro começo de todos, catou sempre ẽnos omẽs hũa lyña bõa que gardou et teuo em personas [coñosçidas] et cõtadas; et aestes da lyña apartou os sempre de todos los outros omẽs, et cõ estes vẽeo sempre a Santa Escritura, et os omẽs bõos et os santos Padres quea cõposerõ et aescriuyrõ; et aduserõ et trouxerõ esta lyña apartada et escolleyta de todos los outros omẽs, ata o começo da sesta ydade, pera aver ende sem todo synal de pecado aSanta Maria Vyrgem, donde Ihesu [Cristo] nasçesse della et saluase omũdo cõmóó el fezo. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Et tyrados asaluo estes da lyña, et poucos outros, todos erã de começo taes cõmo avemos dito; et vyuyam mays amaneyra de costumes de bestas que nõ de omes -asy cõmo conta Tulyo ẽna sua primeyra Rreutorica, et outorgam cõ el outros moytos sabeos - que logo que aviam fame ou sede, comyam et bebyam quando et cada que aviã sabor, cõmo fazẽ agora et fezerõ sempre as outras anymalyas que nõ entẽdẽ nẽ am rrazõ desse desto gardar. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Et estes omẽs daqueles tempos et de aqueles costumes, nõ plantauã aruores nẽ criauam ajnda as que de outros achauã plantadas, ou as que nasçerã por los mõtes, nẽ labrauã pam, nẽ traballauã por outra cousa nẽgũa, nẽ faziam semẽteyra nẽgũa de que collessem [per] quese mãteuesem, et oseu comer era das froytas das aruores que achauã [porlos] mõtes et das eruas, et omays que faziã pera sua vida mãtẽer criauã gãados et começauã deos aver; et bebyam agoa et do leyte desses gãados; et ajnda estonçes nõ sabiã enque maneyra se fazia [oqueyjo]. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Et tomarõ das láás dos gãados et dos cabelos das bestas pera fazer delo de vestir, et começarõ de fazer das lãas lyñas et torçerlas cõ cambitos de fustes torçidos em cada hũ dos cabos, et ajuntãdo hũas lyñas cõ as outras enlaçauanas hũas ontre as outras, et teçiam las cõ os dedos et cõ fustes cõmo mellor podiam, asy cõmo vyam enlaçadas et teçidas ẽnas folas, et ẽnas cortyças et ẽnas rrayzes das aruores et das eruas amodo de hũas venas que vam [per] ellas et paresçem aas vezes, et fezerõ desta [guisa] as primeyras vestiduras quaes mellor poderõ fazer. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Et estas [cõpañas] começarõ alabrar aterra, et semear, et coller de quese mãtevesem, et plantar aruores, et comer das carnes das outras anymalyas et das aves que achauã mortas ou das que caçauã elles ou matauam. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Do primeyro começo da créénça louca et vãa dos omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Aqueles omẽs que disemos que buscarõ primeyramente aarte do teçer donde se vistisem, et labrar aterra, et semear, et coller, et comer as carnes das anymalyas et das aves, começarõ apensar ẽnas creaturas das cousas pera se tomarẽ et averẽ algũa creẽça; et catando pera terra vyam em ella algũas pedras claras, et [fermosas], et fortes, et coydauã, et diziã que aly era Deus et bayxauã se [cõtra] ellas et adorauãnas; et [despois] de todos estes, vierõ outros adeante quese vestirõ mellor, que teçerõ os panos cõ mayor et mellor mẽestría et arte que [os] outros dantes; et buscarõ tynturas de colores de moytas [guisas] pera os [tyngir] et colorar doutra [guisa], aalende da color que aviã natural; et por que nõ sabyam fazer casas nẽ as poderiã fazer em cada lugar, por que avyam de andar de terra em terra cõ seus [gaãdos] bus candolles toda vya mellores paçeres, et começarõ afazer tendas de panos sobrepostos em varas et em madeyros enque morassem, et sayam se das choças et morauã ẽnas tendas que leuauã cõsigo de lugar em lugar cõ seus gáándos. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Et estes começarõ aleyxar de andar errados por los mõtes et por los ermos donde andauã antes, amaneyra de bestas saluages tomando oje hũa moller et leyxandoa logo, et [de manãa] outra, et asy dende endeante cõmo as outras anymalyas; et escollendo os lugares que vyam bõos de erdades, et de mõtes, et de agoas, et acollerõse amorar aly alugares [dous] casados, alugares tres, alugares mays, segũdo que eram as anchuras et as bondades das moradas. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Despoys daqueles omẽes que avemos ditos, vyerom outros que entenderõ mays ẽnos saberes das cousas, et aamaneyra das tendas das [rroupas] enque morauã, começarõ afazer casas de madeyros mal labrados et tortos, quaes lles acaesçiam, et atados cõ vyncallos de caruallo torçidas et cõ outras pertegas, que nõ sabiam elles ajnda mays desta arte nẽ de carpentaria pera aquelo, et morauã em ellas et fezerõ fogo, et começarõ de asar as carnes et os pescados que comyam, . et sabiam lles mellor, et [vsarõ] em ello; et vestirõ sse estes mellor que os outros primeyros, et fezerõ calçaduras pera os péés de coyros de bestas. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Et despois desto começarõ aséér mays sotyles et buscarõ mays soteleza, et oque mays sotelezaua et mays achaua syso de soteleza, mays se preçaua et mays lo preçauã os [omes]; et ouvo y outros entre estes que penssarõ ẽnos peyxes do mar et das agoas dulçes et virõ cõmo erã cousas viuas asi cõmo as anymalyas [da] terra, et que aviam de melloria que eram mays lympos que as bestas [da] terra por que viuyam ẽnas agoas, et leyxarom por esto de adorar as [anymalias] da terra et adorarõ os pescados. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Et desque os [hũus] começarõ de orar aas aves que em hũ tempo méésmo os omẽs adorauã cada hũas destas cousas, os [hũus] hũas, os outros outras, cada [hũus] segũdo suas seytas et esto he segundo seus apartamẽtos que tomauã em suas creẽças, et começarõ os outros de amãsar et caualgar ẽnas bestas pera yr mays [agyña] et mays sem traballo onde yr queriam; et seruyrse dellas em outras [guisas] que nõ as adorauã ja aqueles senõ nõ lles lo fariã. [+]
1300 XH I, 0/ 92 De cõmo os omẽs começarõ afazer mellores casas et das creenças deles. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et estes pararõ mẽtes atodaslas cousas aque orauã os que vieram et nasçerã ante que elles, et virõ que aquelas cousas que adoraram os vellos antigóós ante deles, que todas eram creaturas quese leuãtarom dos elamẽtos et em elles se criauam et se mãtynam, et nõ durauã longo tẽpo; et pararõ mentes cõmo durauã moyto os elamẽtos, et cõmo nasçiam delles todas las outras creaturas et anymalias da terra et do ayre, et que elles as gastauã todas et as feyçiam, et que este poder et esta natura queos elamẽtos aviã mays grande que as outras cousas, que Deus lles lo dera et ofezera em elles mays aasua semellança que opoder nẽ anatura das outras [anjmalias] et das creaturas que nõ am rrazõ, et que mays se chegaua este poder et esta naturaleza aDeus que [o] das outras creaturas que dissemos, et por estas rrazões estes omẽs -que primeyros fezerõ casas de pedras et enfrearõ as bestas et as enselarõ - começarõ de orar os elamẽtos, et primeyramẽte oelamẽto da terra por quea vyam et sabiam mays da sua calidade et do seu poder que dos outros elamẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et oelamẽto do fogo tem mayor espaço et mays grande lugar et parte ẽna feytura et ẽno corpo do mũdo, que nẽgũ dos outros tres elemẽtos; et durou grãde sazõ esta creẽça dos que adorauam os quatro elamẽtos; et cada hũas destas gentes adorauã aseu elamento, asy cõmo os caldeos ao do fogo; et os [do] Egyto [ao] da agoa, et asi as outras aos outros dous elamentos, [asi] cõmo [hu cõtaremos] adeante hu contaremos as estorias das gentes que esto começarõ primeyramẽte, et omãteverom despoys ata que durou, et por quaes outras rrazões sem estas que aqui disemos ofezerom. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et ajnda em estas rrazões ouvo y outras gentes que vierõ despois destas, et começarõ ẽno tẽpo delas, et estudarõ, et buscarõ et acharõ que avia y aalende desto outras mays cousas mays altas et mays nobles de creẽças ante que chegasem aDeus. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et os [hũus] [o] começarõ afazer porlos seus rreys, cõmo el rrey Nyno por el rrey Bel seu padre; outros por los outros seus prinçipes; os outros por seus parentes et por seus amygos, et [algũus] outros ouvo y queo fezerõ aonrra das bondades et vertudes, asy cõmo aajustiçia et aalealdade, aaforteleza, aasabedoria, aagrandeza, aamesura, aacordura. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et começarõ afazer templos, asy cõmo casas de oraçom, et fezeronos aaqueles ydolos; pero tẽplo tãto quer dizer cõmo catamẽto em Deus, porque aly catam os omẽs em Deus et nõ deuẽ aly outra cousa catar, nẽ [penssar], senõ nẽbrarsse de seus pecados et erros et confesar sse et [rrogar] aDeus [quellos] perdõe, et gardar sse atodo seu poder de fazer outros. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Et ontre todos estes nos achamos que aquel queo mellor entendeo et mostrou ẽno seu tẽpo que foy Abraã, et de cõmo oel fazia plougo moyto aDeus, onde quiso que el et os do seu linage fossem seu pobóó apartadamẽte; et por esso os mãdou çircondar, et daly sse começou aley dos judios. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Pero Moysem, que veẽo despoys del, [enderẽçoa] et confirmoa, asy cõmo oyredes adeante; et esta durou et ouvo poder ata avíj́nda de nosso señor Ihesu Cristo, de quẽ começou aley dos [cristiaos], ca ẽna seyta de Mafoma et dos outros omẽs que despoys de Ihesu [Cristo] vierõ, heresias forõ, quee tãto cõmo [erro] ou departymẽto da ley enque [õme] esta. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Et de cada hũa destas creẽças que aqui nomeamos diremos [adeãte] delas aquelo que podermos saber çertamẽte quẽ as começou et enque tẽpo forõ. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Que [diz] que Aram foy oprimeyro, et Abraã opostromeyro et Nacor omediano; et pode séér por ventura queos nõ avia ajnda feytos quando este tẽpo era, mays queos começou estonçes afazer, por que diso Moysem que Tare quando foy de seteẽta ãnos, que fezo estes tres fillos. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Onde diz sobre ello Agostym ẽna Glosa que estes tres fillos queos nõ fezo Tare ajuntados, mays acada hũ em seu tempo desqueos começou aengẽdrar. [+]
1300 XH I, 0/ 102 Poys cõtando os ãnos, quẽ os contar quiser, de estes padres dante que fezessem seus [fillos] cõmo os nos avemos ditos, achara em esta yda de segunda por conta çerta de Noe quinẽtos ãnos, começãdose esta ydade ẽno ãno enque el nasçeo; et de Sem çento et dous; de Arfaxat [triijnta] et çinque; de [Falec] [triijnta]; de Eber [triijnta] et tres; de [Falec] [triijnta]; de Rregau [triijnta] et çinque; de Senyc [triijnta]; de Nacor tríj́nta; de Tare seteẽta. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Conta a Estoria das Maravillas de Rroma ẽno começo do seu libro, que Noe ouvo hũ fillo aque chamarõ Jano; et semella segũdo esto que, sem os outros quatro fillos [de que] avemos dito, que ouvo Noe [outros] mays. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et esto podo seer asi segũdo dizẽ [algũus], que este Nẽprot Saturno que foy [Nẽprot] ho de [Babilonja]; et que avendo seus fillos ja casados et ajuntados pera rreynar, por que oyo dizer de Europa cõmo era amellor et mays tẽperada terra do mũdo, et mays abondada de [mpytas] bõas cousas -que tal he Europa, et ontre moytas bõas terras quea em ella, cõmo aprouỹçia de [Guadalquiuir] he amellor de quantas ẽno mũdo som, asy cõmo diz Plinio ẽno terçeyro libro enque departe destas tres terras, cõuẽ asaber, Europa, Asia, Africa, et das prouynçias delas - et outrosi por que avia aprendido Nẽprot em terra de Edom de Yonyto, seu tyo, por la arte da astronomya, cõmo ontre - los quatro prinçipaes rreynos do mũdo avia de séér hũ ho de ouçidente, et que este vençeria aos outros tres, et seria señor deles, et duraria sempre despoys que começasse, et com sabor de rreynar el aly, et leyxar de sua geeraçõ [que] rreynasse y sempre, outrosy mudouse onome; et vẽeo aly aaquela terra, aJano, teẽdo que aquela terra aque Noe viera, et poblara et acabara em ella que este acabamẽto de Noe em aquel lugar que era cõmo synal de séér aquela terra começo et cabeça et [synal] de todo omũdo ata afim. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Andados de Noe oytoçentos et çinquoeẽta et çinque ãnos, et de Sem trezẽtos et çinquoeẽta et çinque, et do deluvio duzẽtos et çinquoeẽta et tres, et do departimento das lengages çento et çinquoeẽta et tres, segũdo Jeronymo, em tẽpo de Nacor -et chegou esto ao nasçemẽto de Tare, et era ajnda viuo Seruc -, começou Belo, fillo de Nẽprot, arreynar em Babylonya, despois de Nẽprot seu padre. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Et as gentes em esta [sazõ] começarõ abolyr, et apartar as terras et ajuntarlas cada [hũus] pera sy. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Et el rrey Belo de Babilonya, ẽna tornada do Egyto, aperçebeosse et apoderouse omays que el podo, et foy logo sobre Assiria, et entrou por la terra et começou de guerrearla et sujugarla et quebrãtarla. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Et dizẽ algũus que por aquel pouco que el gáánou daquela terra em Assiria aquela vez, et ho [teuo], et rreynou em ello, dizẽ que se começou em Belo orreynado de Assyria, que foy hũ dos quatro rreynos prinçipaes [do mũdo] em ouriente; os outros dizẽ quese começou este rreyno em el rrey Nyno, fillo [deste] rrey Belo, cõmo oyredes adeante, que dizẽ que por quanto el rrey Belo fezo, se mays nõ fezera outro despois que aquelo, nõ fora rreyno nẽ ouvera enque. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Despoys que el rrey Belo tornou de [Assyria], começou afazer hũa pobla moy noble et moy bõa que fosse cabeça do rreyno; et queria el séér emperador et fazer [en] aquela çidade acabeça do emperio, et do nome do seu fillo Nyno chamou Nyno aaquela çidade; et fezoa ontre [Babilonja] et Siria por que foy lugar comunal atodo [o señorio] dos rreynos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et em tẽpo deste Tare eram ja todas as gẽtes asentadas porlas terras et feytas as cabeças das poblas donde se fezerõ despoys as outras poblas menores et ajnda algũas das mayores, mellorando seus lugares donde sse cõplio et tomou todo omũdo, et despois queos omẽs começarõ de [coñoçersse] [porlas] vezindades, et souberõ os [hũus] das moradas dos outros, et conosçerõ as terras et os termynos delas quamanos et quaes erã cada [hũus], nom ouvo y nẽgum deles quese por cõtento nẽ pagado touesse da contya das terras que tynam et avyam tomadas. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Em este tẽpo deste Tare -asy cõmo em synal das cõtendas et batallas que aviam [a vĩjr] ẽna terçeyra ydade, cõmo quando os omẽs [começã] ẽna sua terçeyra ydade aque dizẽ [adolesçencia], et esto he de [quinze] ãnos adeante, et lles [começa] aferuer osangre et elles som bolyçosos et pelejadores -, et começarõ todos de bolyr et de aluoroçarse mays que em outro tẽpo que fosse ata aly cõ grande codiçia de aver da terra os hũus mays que os outros. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et começarõ apensar em armas, et buscar maneyras delas, et de [engeños], et partyr rreynos, et falar em caudillos, et prinçepes et rreys pera defenderse et aver [dereyto] et buscar parentes, et amygos et [senores] os [hũus] pera yr contra os outros, os outros pera se defender deles. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et andados de Noe oytoçentos et seséénta et oyto ãnos et de Tare [vijnte] et sete, morreo el rrey Belo de [Babilonja], et rreynou seu fillo el rrey Nyno, despoys del; et segũdo diz Preçiam ẽno seu Libro Mayor ẽno começo, os omẽs quanto mays mãçebos veem tanto mays sotiles et entẽdidos som et tanto mays fortemente buscam et catã as cousas, et esto asy he et deue séér sempre segundo bõa et dereyta rrazõ, que os omẽs quanto ssom de mellor et mays ensynado lugar de primo, tanto mays ensynados et sabedores nasçem, et esto asy deue séér se em ello nõ ha erro de natura; et outrosi mays saberes bõos acham ẽnas çidades que ẽnas aldeas. et, ẽnas grandes vilas et poblas, que ẽnas pequenas, et véémos que esto asy he oje en dia. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et seẽdo ja os de [Babilonja] desta maneyra entẽdidos, erã ajnda os das outras terras [symplez] et sem saber, et por esso avemos lo dito ja; et sobre esso leemoslo ẽna septema parte do Pãteom, et diz lo Eusebio em sua Cronyca et Tulio ẽno começo da sua primeyra Rreytorica, que em tẽpo deste rrey Nyno queas gẽtes mays viuyam amodo de bestas que cõmo omẽs, et se ouverã poblas queas nõ [ouverã] pera se [acõpañar], et se bõos costumes aviã nõ erã pera se onrrar deles [hũus] aos outros, et se algũas léés ou foros aviã nõ pera [vsar] deles pera aver dereyto [ontre] sy, nẽ fazer justiça, mays que asy se andauã todos soltamẽte por las terras et por los mõtes cõmo os gãados sem pastor, et cõmo as anymalias brauas por los ermos, et dizẽ que das artes dos saberes et da filosofia nõ sabyam ajnda nada estonçes, nẽ sabiã onome delas, nẽ oaviam ajnda oydo que era menos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et esto entẽdemoslo daqueles que andauã ajnda por los mõtes et por los ermos errados, et sem poblas, et alonge da [cõpaña] da gente, ca em outros lugares poblados sabeos avya ja, et de começo os ouvo, et nõ mays que os da lyña. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Despoys que rreynou este rrey Nyno sayo sabedor, et moy viuo et moyto bulidor et [mañoso], cõmo aquel que era et [vyña] de rreys viuos, et de grãdes corações et moy [buliçosos] et fazedores; et asy otrage ja et lle vem cõmo de patrimonyo antigóó; et despoys que foy apoderado de todaslas terras do seu rreyno começou de rreuoluer, et cometer as gentes das outras terras, et guerrearlas et cometerlas fortemẽte por las meter su o seu señorio, et rreynar sobre ellas, asy cõmo oystes que quisera guerrear et aseñorarse rrey Nẽprot, de seu avõo, ẽnos mõtes de Armenya et despoys ẽnos cãpos de Senáár, sobre todaslas geerações dos fillos de Noe; onde semella queo tallente do avoo que nõse perdera ajnda ẽno neto nẽ se podia oluydar. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et por que este lugar he mays aposto pera ello que outro dos que achamos ẽna estoria ata estas rrazões, queremos aqui poer acanonyca, ata ocomeço de aqueste rreyno de Assyria et enque tẽpo se começou; mays do de Sytionya, et do [do] Egyto, et do de Septẽtriom, diremos adeante em seus lugares que [despois] de aqueste ouverõ ocomeço. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et he de saber que se começarõ todos aqueles quatro prinçipaes rreynos despoys do deluvio et por seus tẽpos cõmo oyredes. [+]
1300 XH I, 0/ 114 Andados de Noe [oytoçẽtos] et seséénta et sete ãnos, et [vijnte] et sete de Tare, começouse em Assyria oprinçipal rreyno de oriente; et rreynou aly et em toda Asyria Nyno rrey de Babilonya; et primeyramẽte el rrey Belo em aquelo pouco que avemos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 114 Et outrosy asyo faremos dos começos dos outros tres rreynos et dos seus rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Do começo das ymages et dos ydolos. [+]
1300 XH I, 0/ 115 [Ẽno] tempo de Tare, et deste rrey Nyno de Babilonya et de Assyria, se começarom as ymages, donde forõ os ydolos que os omẽs adorauã despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Et foy Nyno ho primeyro que [os] ydolos começou, et contesçeo por esta rrazõ: [+]
1300 XH I, 0/ 115 Et por que achauã aly defendemẽto começarõ de adorarla et faziam lle seus sacrifiçios. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Et cõmo estonçes Assiria era oprinçipal et mayor rreyno em oriente et ajnda estonçes em todo omũdo, tomarõ os outros das terras enxẽplo daquela ymage, et começarom outrosy cada hũus afazer suas ymages, os hũus de [seus] padres, os outros de seus parentes et [amjgos], et algũus dos seus rreys, et outros daqueles [a que] chamauã seus deus pera adorarlos aly, et fazerlles sacrifiçio, et rrogarlles cõmo aseus deus por las cousas que aviã mester, et aas vezes por las tẽpestades dos rrelampagos et dos tóós, et dos ventos rrezeos et sensabores et danosos, et dos outros peligros que lles vynã do çeo et do ayre, et dos enamygos da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Et diz Orosio que começou Nyno ẽna parte de medio dia, ẽna fronteyra, et ẽnas rribeyras do mar Vermello, aconquista de Asya, et que leuãtandose daly vẽeo sempre guerreando ata apostromeyra partida de septẽtriom; et destroyo arribeyras do mar Exyno et vençeo todas aquelas gentes, em tal maneyra queas fezo tomar asy, et rreçeberlo por señor; pero eram ellas poucas ajnda et symples et nõ sabedores de armas, nẽ de guerras nẽgũas, nẽ dos boliçios do mũdo, cõmo disemos. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Dos quatro rreynos prinçipaes do mũdo fala Paulo Orosio ẽno começo do segundo libro, cõmo por prologo, et diz asy, que bem entende el, et ajnda nos outrosy cõ el, que nõ ha nẽgum omẽ [a que se] possa asconder que Deus fezo ao omẽ em este mũdo; onde diz queo mũdo rreprende ao omẽ por que pecou, et rreprendeo desta guysa: que por apremer et apremear a nossa destenperança, quee esta terra enque viuemos castigada cõ mẽgoa das outras anymalias, que nos nõ cria dellas tãtas quantas avemos mester pera comer et pera os outros seruyços, et outrosi que se nos faz ella [manyna] ẽnos froytos quea de dar, quenos nõ da tantos quantos nos aviamos mester, et mantem nos myngoados por lo noso pecado. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et desto pom Orosio seus enxẽplos et diz qual foy primeyramẽte ẽno seu começo ho rreyno de Babilonya, et despoys de aquel ho de Maçedonya, et despoys destes ho de Africa, et em cabo et ẽna fim de aqueles orreyno dos rromãos, que chegou despoys et dura ata agora. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et sobrelo ordenamẽto destes señorios departe outrosy, que ajnda [destes] méésmos rreynos queo nõ entendem os omẽs nẽ podem dizer cõplidamente [a ordenãça] deles de cõmo os ordenou Deus, et sobre todo por que quiso asy ordenar estes prinçipados dos quatro rreynos mayores que os outros, et aeles ontresy mays altos agrados departidos os [hũus] dos outros, et os poso porlos quatro cruçiaes do mũdo, assy cõmo porlas quatro prinçipaes partes do mũdo; cõmo orreyno de Babilonja em Asia ẽna parte de oriente, quese começou em este rrey Nyno empero que Nẽprot, seu avóó, et Belo, seu padre, rreynarõ aly primeyros, mays enpero nõ despoys que este foy prinçipal rreyno do mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et aaparte de medio dia ho de Cartago em Affrica, quese começou em Anybal et Asdrubal, enpero que rreynaram em el antes Amylcar et outros rreys, mays nõ era ajnda estonçes Cartago [prinçipal] rreyno do mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et ẽna parte de septẽtriom ode Maçedonya quese começou ẽno grande Aleyxandre et se acabou em el, empero que rreynaram em el antes ogrande Ercoles et el Rey Fylypo, padre daquel rrey Aleyxandre [o grande], et ajnda dantes [destes] outros rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et destes quatro prinçipaes rreynos do mũdo, et diz Orosio queos dous de medio, que vierõ cõ poderio que durou pouco tẽpo et som estes: orreyno de Affrica et orreyno de Maçedonya; et leuãtarõse ontre orreyno de Babilonya et ho dos rromãos; et outrosi mostra como ontre padre vello que foy o de Babilonya et fillo pequeno, ou que chega tarde, et novo et ajnda pequeno ẽno começo, et foy este ho dos rromãos; et chegarõ em medio do tẽpo ontre estes, aquel de Affrica et ho de [Maçedonja et forõ] cõmo tutores et curadores, esto he, defendedores et gardadores; et estas palauras som as quedizẽ as leys sobrelas gardas dos bẽes dos orfóós pequenos que ficam de seus padres ou de suas madres ou de todo, por que asy gardarõ et defenderõ aqueles dous rreynos suas herdades et seu dereyto ao rreyno dos rromãos ata que el cresçesse et chegase atomarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Agora diremos de cada hũus deles, mays pero começarlo emos de cada hũ ẽno tẽpo enque começou; et contaremos primeyro dos primeyros. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et ja avemos dito do rreyno de oriente enque tẽpo se começou et dos rreys del et de algũus dos feytos delles; agora diremos do de ouçidente. quese começou logo primeyro despoys deste. [+]
1300 XH I, 0/ 121 Terra de Siçionya he ẽna parte de ouçidente et em Greçia, asy cõmo diz Jeronymo ẽno traslado de Eusebio; et segundo [contã] Eusebio et mééstre Pedro em esta terra se começou orreyno de ouçidente. [+]
1300 XH I, 0/ 121 Do começo do tẽpo deste rreyno, et dos primeyros rreys, et do nome da terra, diz Eusebio desta [guisa]: orreyno de Sytionya, prinçipal em ouçidente, se começou andados de Tare quaréénta et oyto ãnos, et do rreynado [del] rrey Nyno [vijnte] et dous; et nasçeo Abraã andados [vijnt] et dous ãnos deste rreynado de Sytionya, et quareenta et tres do de Assyria; et dizẽ [meestre] Pedro et Eusebio que rreynou em el primeyramente hũ rrey aque diserõ et chamarõ Egialeo; et foy mudado aquel nome Sytionya aaterra et diserõ lle Egialea do nome daquel rrey Egialeo. [+]
1300 XH I, 0/ 121 Et Eusebio pom aeste rrey Eurobs ẽno começo dos rreys et do rreynado de Sytionya, et o nome [deste] rrey ẽno começo dos nomẽs deles; et del rrey Egialeo nõ diz outra cousa senõ onome del rrey et aconta dos ãnos, mays nõ ho pom mays ẽna ordem dos nomẽs dos rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 121 Et diz que Eurobs leuou ho adeantamento do tytolo, quer dizer do nome do rreyno et do começo dos nomẽs dos rreys daly. [+]
1300 XH I, 0/ 122 [AQUISSE] COMEÇA ATERÇEYRA YDADE DO [MŨDO] ET OQUARTO LIBRO DESTA ESTORIA. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Do tẽpo do começo desta terçeyra ydade. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Asy cõmo se acabou a segunda ydade do mũdo em Tare, asy se começou esta terçeyra em Abraam, seu fillo, oãno enque el nasçeo, segundo dizẽ et acordam todaslas estorias; esto foy andados de Tare, seu padre, seteẽta ãnos, et do [departymẽto] das lengas çento et noveẽta et çinque, et do deluvio de Noe duzentos et noveẽta et çinque, et do ãno enque Noe nasçeo oytoçentos et novéénta et çinque, et de Adam dous [mj̃ll] et duzentos et oyteẽta et nove. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Et estas duas contas segũdas, ahũa segundo os judios, aoutra segũdo os [traslladadores], achamoslas asy contadas et postas de mẽestre Pedro ẽno Libro das Géérações do Vello Testamẽto; et Metodio outrosi conta as ydades por [mjllares] de ãnos, et da hũa [mjllaria] acada ydade, et se mays ãnos [veẽ] y nõ os conta et se menos nõ os toma nẽ em outra [coñosçida] nõ enade, nem faz al senõ que conta [mj̃ll] ãnos acada ydade, et diz que [mj̃ll] ãnos som hũa ydade do mũdo; mays esta conta nõ semella çerta et esto asyo outorga mééstre Pedro ẽna Estoria; ẽno capitolo que vem primeyro despoys do de Sem, et da sua gééraçõ; et diz outrosy da cõta que Moysem [faz] destes ãnos, por que Moysem delo tẽpo desta estoria des lo começo ata [aqui] nõ curou tanto em dizer çertos os ãnos do tempo, cõmo em aduzer et trager as [geerações] todas dereytas et ajuntadas desde Adam ata Abraã, ẽno qual se começou acreẽça daquel Deus que he hũ et verdadeyro Deus, et fazedor de todaslas coussas, et que Moysem apartou aestoria em poucas rrazões ata este lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Et erã outrosi andados ẽno começo desta ydade, ẽno primeyro ãno quaréénta et dous ãnos do rreynado del rrey Nyno em Asia et del rrey Eurobs, ẽno rreynado de Sytionya ou Egialea ou Pelopones, [vijnte] et hũ. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Conta Paulo Orosio ẽno segundo capitolo [do] primeyro libro quea terra que jaz ontre oTygre et Eufrates, rrios de Asia, contra oriente, quee aquela aque dizemos [Messopotamja]; et diz quese começa esta terra de Messopotamia de parte de septẽtriom, ontre ho mõte Toro et omõte Caucaso; et jndo ontre estes mõtes et ontre estes rrios vay contra medio dia ata que chega ẽno rreyno de Babilonya, et passada Babilonya contra medio dia; et daly açima contra ouriente jaz terra de Caldea, et sobre Caldea mays arriba aparte de oriente jaz terra de Arabia, onde som as aruores enque nasçem moytas et bõas espeçias et de moy bõos olores et de grãdes vertudes, et diz Plinio et outros filosofos et naturaes que aly mora ha ave fenys, et que viue daquelas espeçias et nõ de al. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et despoys que foy Abraã moço grandezillo, el rrey tyrou odecreto que avia posto et dado da morte dos nenos; et asegurousse Tare, et esto foy quando o sol foy posto, et tyrou sua moller et seu fillo da coua; et quando [forom] fora da coua, catou Tare ao çeo et vio aestrella de Jupiter estar sobrela cabeça de Abraã; et foy Deus fazendo bem aafazenda de Abraã, et começou logo aléér et aaprender osaber das estrellas, et sayo em suas palauras et em seus feytos moyto amygo de Deus et seu seruo; et começou logo adizer que nõ erã nada os ydolos senõ loucura et vaydade; et predicaua que hũ era oDeus que criara [todaslas] cousas do mũdo, et as fezera, et as mãtyna, et as [tyña] todas em poder, et que nõ [erã] moytos deus cõmo as gentes loucas diziã et os faziam, et os adorauã; et predicaua avnydade de Deus, et desdezia os ydolos, et viltauaos. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et diz mays obispo Lucas em esse capitolo, por que jazia Caldea açerca de [Babilonja], que queria séér dela señor el rrey Nẽprot; et elles nõ oqueriam rreçeber, et ouvo abuscar mẽestria por onde podesse cõ elles, et começoulles apredicar dos deus et ensynarlles adorar ofogo, et por esta maneyra vençeos et rreçeberõno por rrey. [+]
1300 XH I, 0/ 139 "Padre, se tu arrazõ te quisesses tornar, cõmo omẽ et padre dereytureyro, bem vees tu aqui oque fezo odano, et para agora mẽtes aesta ymage que esta sãa et tem seu mallo ẽnas mãos, desavẽeose cõ estas outras, et barallarõ, et pelejarõ, et estas outras cõmo nõ tynã arma nẽgũa cõquese defender del ferio as el atodas, et quebrantoas et fezoas ataes cõmo tu véés que jazem, et aaquel pom tu aculpa et nõ [a mỹ], se tua mesura for. "Tare era omẽ mãso et mesurado, et queria grande bem aaquel fillo, et quando aquela rrazõ lle oyo [entendeo] que qualquer cousa que el disesse que Abraã queo vençeria, et começou [a rrijr] et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Aynda [departe] mays sobresta rrazõ: que nosso señor Deus quando criou todaslas cousas ẽno começo do mũdo, et fezo y os angeos, logo ordenou os bõos et poso os por suas ordẽes em seus lugares ẽno çeo, et estabelesçeos y de guysa que cõmo quer queos de libre arvidro fezo et ossom elles, diz que nũca vam daly a nẽgũa cousa senõ quando el mãda yr ao que el quer. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Em este lugar fala obispo dom Lucas ẽno quinto capitolo da segũda ydade, ẽna rrazõ da ymage que fezo el rrey Nyno aBelo seu padre, et diz que despoys que as gentes começarõ dea adorar et tẽer por seu deus, por que erã aly defendidas et amparadas, et que por aquelas torpedades et pecado que aly faziam os omẽs em leyxar aDeus et adorar ao ydolo, que vynam os espiritos máos et faziam açerca da ymage hũas semellanças de escarnos aos omẽs, et elles tynãlo por vertude et maravillauãse delo, mays nõ diz Lucas que ẽna ymage [entrasem] aqueles espiritos máos, mays diz que arredor della ofaziam. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et Abraã logo que soubo falar logo amou moyto de léér, et lya et aprendia moyto em pouco tẽpo, et esto era por queo amaua moyto, ho al por que era [de] moy bõo coraçõ et moy et sotyl et engenoso pera aprender; et começaua logo aaprender osaber das estrellas et as naturas das cousas, et ya em ello cõmo omovia arrazõ do bõo syso, et cresçeo moyto agina, et sayo grande, et fermoso, et sysudo, et esforçado et bem rrazoado, et moy lympo, et de bõos costumes. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Do feyto de Aram cõ el rrey Nẽprot et de como lle com el acontesçeo Abraã, despoys que quebrantou as ymages de seu padre, começouse adescobrir de todo dizendo que hũ era oDeus verdadeyro et nõ mays, et todo oal que erã ydolos et vaydade et descreẽça. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et Abraã começoullo a dizer moy atrebudamẽte, empero temperamẽte cõmo ante rrey, et contou lle todaslas rrazões dos ydolos et da loucura et vaydade deles, cõmo oystes queo avemos contado aqui et moyto mays; et disolle todoslos deuedos que noso señor Deus ha cõ as criaturas et opoder quea sobrelas; et fezo desto moy grande sermõ ael rrey et aseus rricos omẽs et atoda sua corte. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et departem sobresto que segũdo acreẽça de noso señor Deus, que todo otẽpo des do começo do mũdo aaca he partido em tres tẽpos: et ao primeyro diserõ otẽpo de antes da ley, et ao segundo, otẽpo da ley ou ẽna ley, ao terçeyro otẽpo de despoys da ley, ou tẽpo de graça; et oprimeyro destes tres tẽpos durou, segũdo dizem [hũus], deslo começo de Adam ata Moysem; et outros dizẽ que ata Abraã, empero omays çerto he ata Moysem. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et por mostrar os santos Padres queo feyto de Abraã, -que mostrou et nomeou primeyramẽte hum Deus sóó, criador de todaslas cousas, que el começou [creẽça] et maneyra de ley et acabou em ella -, et que ouvo parte em estes tres tẽpos, et por esto queo chamarõ primeyramẽte [Rram], que nõ semella nome cõprido, et da aentẽder otẽpo de ante da ley enque nõ avia cõplimẽto de créénça pera o omẽ séér saluo; et por quelle chamarõ despoys Abram quee nome mays cõplido quese entende otẽpo da ley enque ouvo mays cõplimẽto pera entrar omẽ em ley et em creẽça [por que viese despoys mellor aa creẽça]et abõo camyno que avia de víj́nr pera séér saluo; et por lo nome terçeyro quelle diserõ despoys Abráám, quee nome cõplido de todo, danos [aentẽder] otẽpo de despoys da ley, ou otẽpo de graçia quee esse méésmo em quea todo cõplimẽto de ley et de fe, et enque fezo noso señor Deus Ihesu [Cristo] ao [vmanal] lynage graçia de [seer] saluo todo aquel que cõplidamẽte em El créér et gardar asua ley. [+]
1300 XH I, 0/ 151 El rrey Nyno quando se tornou das conquistas de Asia vẽeo aaçidade Nyno que começara apoblar seu padre el rrey Belo. [+]
1300 XH I, 0/ 152 Do começo do rreyno [do] Egipto et da rrazõ do de septẽtriom. [+]
1300 XH I, 0/ 152 Orreyno do [Egyto], que foy hum dos quatro rreynos principaes quese leuãtarõ ẽno mundo primeyramẽte, et este he ho de medio dia, et começou se ẽno ãno enque nasçeo Abraã; et deste rreynado do [Egyto] achamos que em aquela sazom rreynauã em el lynages que eram, segũdo elles, et aquel [liñage chamavanlle] alcaveyras. [+]
1300 XH I, 0/ 152 Et os daquel lynage ao que alçauã por rrey dauãlle orreynado por dez ãnos enque rreynase et nõ mays; et os daquel lynage que estonçes começarõ arreynar aviam nome os tebeos; et aaqueles dez ãnos enque rreynaua el rrey [cham[a]uãlle] dinastia; et dynastia tanto quer dizer cõmo tẽpo de dez ãnos; et durou orreynado de estes tebeos çento et nove annos. [+]
1300 XH I, 0/ 152 Em esta maneyra se começarõ os tres daqueles quatro rreynos prinçipaes ou primeyros que avemos ditos, hũus açerca dos outros et cõmo [forõ] em hũ tẽpo: o de oriente em Assyria quareenta et dous ãnos ante do ãno enque Abraã nasçeo; o de ouçidente em Pelopone [vijnte] et dous ãnos ante de [Abraam]; o de medio dia ẽno Egito oãno enque Abraã nasçeo. [+]
1300 XH I, 0/ 152 Zaes et [Mynco]; nem ẽnos çento et tres ãnos de adeante nõ achamos que y ouvese nome de rrey senõ que rreynou outro lynage que aviã nome os diapolitas. et chamarõ aestes os rreys pastores, Et, segũdo diz Eusebio ẽno libro das contas dos ãnos das estorias, ẽna [rrazom] de Jacob, diserõlles este nome pastores aaqueles rreys por rrazõ de Josep et de seus yrmãos que entrarõ ao Egyto em seu começo asi cõmo pastores. [+]
1300 XH I, 0/ 152 Et durou este rreyno da primeyra vez cõ os çento et noveẽta ãnos dos tebeos et os çento et tres dos diapolitas pastores, do ãno enque Abraã nasçeo, quando este rreyno se começou, [mj̃ll] et quatroçẽtos et noveenta et dous ãnos; et foras ende os tebeos et os diapolitas, forõ estes os [triijnta] et seys que aly rreynarom: [+]
1300 XH I, 0/ 154 Do rreynado de septentriom diz mẽestre Pedro ẽno libro das generações do Vello Testamẽto que foy em Syçilia, et que oprimeyro rrey de aquel rreyno ouvo nome Maneo; mays nõ pom mẽestre Pedro otẽpo en quese começou, [este rreynado] nẽ os outros, saluo que diz deles estas rrazoes, nem achamos nos ajnda em outro escrito ata este tempo, ocomeço deste rreyno, mays diremos del adeante em seu tempo ondeo acharemos. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Trebeter vyo arreyna poderosa et apoderada do rreyno de seu marido, et forte moller et que yria [perlo] que começara et coydando que seu yrmão nõ averia mellor syso, et que faria sua madre ẽno rreyno oque quisesse partyose de nõ fazer outra cõtenda cõtra arreyna; et despoys que vyo quese avia apartyr do rreyno de seu padre, alongouse moyto daly, et sayosse de Asia, et passou toda Europa, et vẽeo a Alamanya, et chegou aterra de Germanya, et as gentes rreçebiamsse ajnda ẽnas terras hũus aos outros quando acontesçia de vĩjrem, por que aterra nõ era ajnda tanto poblada, et ficauã os termynos ermos moyto grandes, et rreçeberõ aly aTreuer os [germanos]. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et segundo diz Eusebio ẽno libro do conto dos ãnos, ẽna rrazõ de [Abram], andando ella por las terras ya fazendo torres ẽnas mays grãdes alturas dos mõtes et dos outeyros donde fosse mayor avista das terras; os [hũus] dizem que cõmo atalayas pera fazer fortelezas pera gardar aterra; outros dizẽ que por rrazõ do deluvio, se acaesçesse de [vĩjr] quese acollessem aly as [cõpañas] de aquelas terras et que guaresçessem aly; et paresçe que esta rreyna tragia ajnda osiso et aloucura da soberuea del rrey Nẽprot, avóó de seu marido, de [que] oystes [(que oystes)] que começara [torre] cõ que Deus nõ podese cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Outrosi oystes ja de cõmo Nẽprot ogigante, que foy oprimeyro rrey deste mũdo, asy cõmo contam as estorias, começou ẽno cãpo de Senáár cõ as outras géérações dos fillos de Noe apoblar açidade de Babilonya, et despoys queas [compañas] das gẽtes forõ espargidas cõmoa el poblou, et acresçentou, et fezoa mays grande, et mellorou moyto em ella, ca tãto era forte de coraçõ que por lo synal et maravilla que aly acontesçeo ẽnas lenguages por lo feyto da torre, que nõ leyxou de estar et morar, tãto via bõa aterra em aquel lugar, et foy ende rrey em quanto viueo. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et esto foy andados de Abraã [vijnte] et çinque ãnos et quinze que ella começara arreynar. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) [+]
1300 XH I, 0/ 164 Andados çinquoeenta et hum ãnos de Abraã, et quareenta et hũ da [rreyña] Semyrramis, et sete del rrey Apis de Apia, esto he de Sityonya, et çinquoeẽta et hum do [rreyno] dos tebeos do Egyto, passados antes çinquoeenta ãnos jubileus de quando Adam fora feyto, segũdo aconta de Eusebio ẽno grego et de Jeronymo ẽno latym, começouse em esta [sazom] oçinquoeenta et hũ ãno [jubileu], et os judios asy téém quee por la sua conta, et dizẽ asy, cõmo rrecõta por elles Eusebio, que ouvo [mj̃ll] et noveçẽtos et çinquoeenta ãnos des Adam ata este ãno de Abraã; mays por quenos nõ semella que vem dereyta esta conta, et achamos adeante ẽno tẽpo de Abráám hu el vençeo os çinque rreys, cõmo oyredes em este libro ẽna estoria, em seu lugar, que diz y mays naturalmẽte do ãno [jubileu], et moy mellor do seu começo, et de toda arrazom do seu feyto, [mays] leyxamos de dezerlo aqui por lo contar et departyr aly, et diremos das outras rrazões que aqui veem. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et andados çinquoeenta et seys ãnos de Abraã et quatro [de aqueste] rrey Zameys começouse esse ãno orreyno da ysla de Creta et rreynou y Cres, et foy oprimeyro rrey [della] et natural dende, segundo diz Eusebio et segũdo conta mẽestre Godofre este Cres foy fillo del rrey Nẽprot de [quẽ] avemos dito quelle [gaañara] opadre aquela ysla et queo fezera rrey della; et esto podia acaesçer segundo queo conta mẽestre Godofre, et segũdo dizem [algũus] podo séér que ouvese este rrey Cres começado arreynar moyto antes deste tẽpo, seendo bem de dias el rrey Nẽprot, seu padre, mays que ata este tẽpo queo nõ avia rreçebido por rrey todo orreyno; pero diz ajnda Eusebio adeante ẽnas rrazões deste rreynado et deste rrey, que foy hũ dos poderosos dos curetas que tomarõ el rrey Jupiter quando era moço, et asconderõno ael rrey Saturno, seu padre, queo queria matar, et ho criarõ, por que foy despoys rrey da mayor parte do mũdo, et omellor et mays sabio em aquela sua sazõ, et ajnda foy rrey desta meesma ysla de Creta, cõmo cõtaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et tanto ya descobrindo et poblicãdo as [predicações], que por todaslas terras sonaua, et leuãdoa rrazõ que el preegaua aapeor parte por escarneo, diziam que preegador era leuãtado de novo, que predicaua outro Deus et outra creẽça et nõ aque eles tynam et críj́am: et moytos contrarios [creçerõ] aAbraã et em elles avia grandes omẽs, et começarõ amaltragerlo et dizerlle moyto mal , et em tal maneyra queo nõ podia ja sofrer el, por que eram em ello contra el, segũdo diz Josefo ẽno septymo capitolo do primeyro libro, os de Mesopotamya et de Caldea, et começou apenssar cõmo sse fosse daquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 170 AQUISSE COMEÇA OQUINTO LIBRO DESTA ESTORIA I. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Despoys que entrarõ ẽno Egyto et começarõ de andar porla terra, aos que pregontauã por Sarra que moller era dizialles Abraã que era sua yrmãa; et os poderosos [do] Egyto, despoys quea virõ, por se engraçar cõ el rrey disserõlle cõmo vyram aly hũa mãçeba que andaua cõmo peligrina et que era moy fermosa et alabarõ lla moyto. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et começou Abraã de ensynar aly as gentes et teer escolas dos saberes que disemos da arte da astrologia et da aresmetyca et da geometria, asy cõmo fazia em Caldea et em Cananea. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et [(et)] pero que Abraã morou pouco en aquela terra, tanto ensynaua bem et agudamẽte, que estonçes aprenderõ os daly as artes lyberaes et as souberõ por Abraã queas deprẽdeo em Caldea onde as ouvo primeyramẽte et as ensynou el despoys ẽno Egyto; et por esso dizẽ Josefo et mẽestre Godofre que estes saberes primeyramẽte forõ em Caldea ante que em outro lugar et daly os ouverõ os do Egyto, et do Egyto vierõ aos gregos, et dos gregos ao de Rroma, et de Rroma aAfrica; et por esta rrazõ diso outrosy Josefo que ocomeço [do] saber, et dos rreys, et das batallas, que de oriente se leuãtou primeyramente et em ouçidente se deue acabar, et que esto he segundo que anda o sol. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et diz este Paulo Orosio que semella que sal da rribeyra onde [se] começa omar Vermello; et aaquel lugar chamã lle os gregos Mosille Nẽporio; et daly diz que vay contra ouçidente et passa por moytas terras, et faz [em] medio desi hũa ysla quea nome Merçe; desi corre contra septẽtriom, et daly torna amedio dia, et por la rrazõ do rreferimẽto que faz aly onde torna, sal fora da madre a tempos senalados do ãno, et rrega todos los chaãos do Egyto. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et do lugar donde começa acorrer sobrela terra, quese non asconde despoys, ata olugar onde vay asy ajuntado, chamãlle Nygris; et aly aagoa del he ja moy grande, et despoys faz aly dessy tres partes, que cada hũa delas he moy grande rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et Julio Çesar por detẽer os omẽs quese adormeçessem et ogardasem, catou contra aquel byspo Acoreo por que sabia que el era ho omẽ mays sabio de todo o Egyto et omays vello, et por amor de velar começou aentrar em suas palauras bõas cõ el et põer rrazões longas et altas contra el por pasar toda anoyte daquela [guisa]. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et começou deo alabar logo porlo enamorar, et porlo meter acontar oquelle demãdaua et disolle asy: [+]
1300 XH I, 0/ 180 "[oobyspo] Acoreo, tu eras moy nobre varõ auçião et dado asantydades et mostras et provao atua ydade et moy bem entendo quete amã os deus, [rrogote] eu et pydote que tu quenos digas et nos departas os começos da gente do Egyto, et os ensynamẽtos das poblas daqui; et outrosi os costumes das vosas orações et as feyturas et as maneyras dos vosos deus, et todo aquelo que esta estoriado por seus entallamẽtos ẽnas entradas dos vosos tẽplos vellos, et dynos esto et demostra nos todo oque he et os deus que [mays] querem seer conosçidos dos omẽs et onrrados deles. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Em este lugar dizẽ sobresto os departydores que esta rrazõ quer dizer asy: que Endoxo ho estreleyro diso que acabo de oyto ãnos sse tornaua sempre o sol aseu curso ao ponto donde sayra ẽno começo destes oyto ãnos et que esto era oãno grande. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Empero que eu aja tam grande vertude de aqueste saber, et ho teña ẽno meu coraçõ pera querer ordenar osegre, et [tamaño] seja oamor que eu ey de mostrar averdade et leyxar aescritura, pero [nom] ha cousa [negũa] que eu mays queyra [coñosçer] que saber as rrazões do rryo Nylo, que estam ascondidas aos omẽs et ajnda asabedores que por tantos segres de ãnos cõmo som pasados queos [non] sabe nẽgũ çertamẽte; et que saba eu acabeça et afonte del onde he ou ondese começa, oque nũqua foy sabido de quantos eu sey ata o dia de oje que eu saber [podese que o] sabia seo tu nõ sabes; et tu que eras tam nobre omẽ, et tam santo varõ, et tam sabedor que teño queo sabes tu, mostrame por que eu aja por ty çerta asperança de véér et saber as fontes do Nylo; et por aprender esto leyxarey esta batalla çidadáá enque ando, [pero] que me sééria de outra [guisa] moy graue cousa de leyxar. [+]
1300 XH I, 0/ 181 Começou obispo Acoreo et rrespondeo a [Çesar] desta [guisa]: [+]
1300 XH I, 0/ 182 Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et Çesar, desto podes tu aver por testigo acolor meesma do pobõo que mora em Etyopia, que som todos negros, et am osangre queymado da grande caentura do sol, que aly faz opoder do seu feruor, et dos bafos do abrego, ou vendaual, quee [ontre] os ventos [omays] caente, donde am os omẽs daly acolor moy negra Et sobre esto tem tu que toda cabeça de rrio, qual quer que seja, que por geada ou neue quese faça, moyta agoa da, moyta agoa dela, que nõ jncha nẽ cresçe senõ desque entra overão, por que estonçes se começã arreter et deslyr as neues et as geadas que opoder do frio tem coalladas; mays o Nylo nõ leuanta tam altas suas agoas nẽ as cresçe ata que nõ nasçe ha estrella Cam, nẽ chega asua agoa ante áás rribeyras ata queo dia seja ygoal da noyte; et esto he ẽno mes de Setẽbre quando o sol entra ẽno signo da Libra; et por estas rrazões que ditas som nõ sabe o Nylo aley das outras agoas nem cresçe em jnverno et quando vay o sol moy alongado estonçes nõ ha asua agoa del ho offiçio queas outras agoas am; et quando vay o çeo destemperado, em medio dos grandes feruores do sol, estonçes sal o Nylo et trage amoyta agoa, et esto he su açytara de medio dia, que arde tanto que queyma; et esto se faz por que ofogo do eyxe do firmamẽto nõ se ençenda, et ençẽda el as terras et as queyme; et acorre desta guysa o Nylo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 186 As outras agoas que ante do deluuyo forõ et em el, estas se começã estonçes cõ toda afeytura do mũdo, et forom rrecadadas et postas em seus lugares çertos ẽno ajuntamẽto que foy estonçes da terra, que fora solta ẽno deluvio, et estas agoas que primeyro fogo forõ tomou Aquel que criou as cousas et as fezo, et ajũtoas et estabelesçeo as su [çerto] poder et çertos lugares donde nõ podem passar [nẽsse] desviar; et daquelas quese criarom ou forõ criadas despoys do deluvio, [de aquestas] nasçe oNylo. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Mays direy eu os teus rrios et demostrarey oteu nasçemẽto ou asua rrazõ, et he esto que direy ocomeço dela cõmo he et cõmo se acaba em aquela maneyra en que Deus, encobridor das tuas agoas, te me dou asaber. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Et aporidade da tua cabeça donde se começa et ha as, nõ omostrou anatura anẽgũ ata nos, et alongou os seus sẽos donde tu esto leuas por queo nõ soubesse omẽ nẽgum et mays quiso [quesse] maravillassem os omẽs dos [nasçemẽtos] que nõ queos soubessem. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Daly adeante vayse aaysla de Abarom, aaque anossa antyguydade chamou onrrada, terra poderosa et que oye et sofre os primeyros rroydos do Njlo, cõmo olugar queos ha et os oye primeyro que outro lugar, et sentenos os penedos que estã primeyros; et plougo aos sabedores da natura desta [rrazõ], de dizer aestes penedos venas do rrio Nylo, por que elles som os primeyros que descobrẽ et dam çertos ssynaes do primeyro medo daqueles rroydos do Nylo, que vem nouo cõ oprimeyro começo da vijnda deles; que dito oavemos ja que ata duas ou tres legóas do Nylo em esta sazom nẽgũa moller prene nõ ousa y morar, por lo espanto et medo que tomã de aquel rroydo et vozes que da et sona anse amouer et perdem suas creaturas. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et conta mẽestre Pedro outrosy que por estas rrazões meesmas jubileu tãto quer dizer cõmo começo, ou perdom ou alegria, que vem destas cousas que disemos. [+]
1300 XH I, 0/ 196 "Et estonçes, por que era Melchisedec byspo, asy cõmo disemos, doulle Abraã os dezimos de todo o que tomara et ouvera [em] aquel encalço daqueles çinque rreys et de suas hostes; et, segũdo diz mẽestre Pedro et outros em aquela ora se começou primeyramẽte aadar os dezimos aDeus, quando os dou aquela ora Abraã aMelchisedec; ca antes desto, deslo tẽpo de Abel, fillo de Adam, ata esta sazom que disemos, nõ dauã senõ as [primyçias] tam solamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et Abel começou adar as [primyçias] aDeus, et Abraã os dezimos, et a primeyra casa de oraçõ fezoa este byspo Melchisedec et o primeyro sacrifiçio de pam et de vyno, segundo conta mẽestre Pedro ẽno capitolo do vençemẽto de Abráám, et deste presente do bispo Melchisedec. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et sobrela rrazõ destes sacrifiçios rrozõa de estes mẽestre Godofre et outros cõ el queo sacrifiçio [do] pam et do [viño] que fazemos os [cristaos] que dos [gentijs] lo avemos et nõ dos judios, et que ante foy começado queo dos judios, ca este Melchisedec ou Sem, fillo de Noe, ante foy do tẽpo dos judios, et omẽ [gentyl] foy, et este sacrifiçio este bispo o começou. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Outrosi Job fezo moytas [vezes] aDeus sacrifiçio de pam et de [viño] por seus fillos, et foy omẽ gẽtil do lynage de Esau, et ante do tẽpo dos judeus; desto se proua asaz queo sacrifiçio do pam et do [viño] que [ante] foy feyto queos judios, et nõ ouvo deles ocomeço; et segũdo diz Josefo deste Melchisedec dizẽ [algũus], et estes som dos judios, que foy Sem, ofillo de Noe, et que viueo ata otẽpo de Ysaac, fillo de Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Et prougo desto aAbraã et outorgoo, et Sarra doulle aquela sua serua, et el tomoa, et jougo cõ ella, et foy logo prenada del; et Agar quando sentyo que era prene começou aseer louçáá et adespreçar aSarra, et [desdeñar] asua palaura. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Quãdo esto oyo Ssarra começou aferir et aapremear aAgar sua mãçeba, et ella cõ coyta do mal quelle fazia sua señora Sarra fugio et [queria] [sse] tornar perao Egyto donde era natural, et nõ sabia ocamyno, et andaua soa et errada porlos moytes. [+]
1300 XH I, 0/ 204 "Et quando esto oyo Sarra começou de rrijr hu estaua tras aporta da tenda, por que coydaua que era cousa desaguysada, ca ella et seu marido erã vellos et saydos de tẽpo de auer fillos. [+]
1300 XH I, 0/ 205 Quandose leuãtarõ aqueles tres mãçebos do lugar hu estauã cõ Abraã, começarõse de yr contra Sodoma; et Abraã ya cõ elles enpoendóós et diso asi noso Señor contra os angeos que y estauã et yam cõ El: [+]
1300 XH I, 0/ 205 [poys] que começey hũa vegada afalar contygo ajnda te rrogarey mays, acõmo quer que eu [sõo] tal ante Ty cõmo poluo et çíj́nsa: ¿et se forẽ ẽna villa çinquoéénta bõos, destroyras aeles et aaçidade toda? [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Em esto tomarõ Loth moy fortemente, et começarõ de ferirlo, et yam por lle quebrãtar aporta por força, et entrar aacasa, et os angeos que estauã açerca da porta sayrom et tomarõ aLoth, et meterono ẽna casa cõsigo, et çarrarõ bem aporta; et todos los da villa ficarõ fora, et nõ entrarõ aos angeos, ca forõ feridos de çeguydade des lo mayor ata omenor, em tal maneyra que nõ podiam achar aporta da casa de Loth [per] que entrasem. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Loth ya tardando; et quando esto virom os angeos tomarõno por la mão, et diz meestre Godofre que estando acasa çarrada queo tirarõ elles fora della et da villa per las mãos ael, et asua moller, et asuas fillas et começarõlle adizer asy: [+]
1300 XH I, 0/ 212 Et diz a glosa sobre esto que os gaãdos que andam aly apasçer porlos [termjnos] de arredor, que nõ forõ em aquel destroymẽto daquelas çidades, diz que veẽ aaquela pedra da moller de Loth et quea ventã por lo sal que ole em ella et chegam, et lambẽna; et tanto chegou aly do gaando aello que nõ cabia y, et tanto lambem em ella que diz que quando chegam os pastores açerca da noyte pera ajuntar ogaando, que toda ata bayxo ygoal cõ aterra ateẽ lambuda et tã chãa cõmo apalma: et logo quese vam dende os gaandos começa ella acresçer, et cresçe ata que se torna outra tamana cõmo [primeyra] era; et veẽ os gaandos et fazenlle esso méésmo que avemos dito, et poys quesse vam cresçe ella outra vez cõmo antes: et os gáándos vam se aella outra vez et ella acresçer cõmo fazia primeyramẽte; et em esto diz que andam sempre aquela pedra da moller de Loth et os gaãdos. [+]
1300 XH I, 0/ 218 AQUISE COMEÇA OSEYSTO LIBRO DESTA ESTORIA I. [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Aquela ora Abraã et seu fillo Ysaac, despoys que virõ tanto bem quanto nũca coydarã de tã grãde merçede quelles Deus fazia, et oyrõ tantos et tã bõos prometemẽtos começarõ se de abraçar et beyjar opadre et ofillo cõ grãde alegria. [+]
1300 XH I, 0/ 235 Et elles, despoys que ella esto diso, leyxarona yr, et enviarõ cõ ella aDelbora sua ama quea criara, et outras molleres, et aEliezer cõ sua cõpaña: et quando sayam com elles et os enposerõ, começarõ abendizer aRrebeca et diserõ: [+]
1300 XH I, 0/ 243 Ho ãno enque el nasçeo avia ja quareẽta et dous ãnos que rreynaua el rrey Njno em Assyria, et Eurobs vijnte et hũ em Sitionja, et [começouse] esse ãno orreynado [do] Egito. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Andados sete ãnos de Abraam começou apoblar el rrey Nyno açidade Nynjue em Assiria. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Em esta sazom outrosi, segũdo conta aestoria do Egipto et outros cõ ella, mandou Nẽprot fazer hũa arca por mẽestria que podese omẽ yr em ella, et fezo tomar quatro boyteres viuas, et mandou queas deytassem em lugar onde nõ comessem ata que ouvessem grande fame, et [despois] mandou trager carne et fazer grandes espetadas della et colegarlas sobrela arca em [hũus] fustes que meterã aly pera ello, et atarom aos quatro péés da arca quatro cordas; et entrou Nẽprot ẽna arca et desi atarõ aquelas cordas aos quatro pees das boyteres, acada hũa sua, et ellas quando virom acarne começarõ avoar arriba pera tomar acarne et alçarõ aarca, et forõ cõ ella leuãdoa ẽno ayre arriba, et el rrey em ella, et as boyteres com grande sabor que aviam de alcançar acarne que viam sobre sy, alçarõ tanto aarca que queriam ja chegar ao çirco da luna. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Conta Eusebio que dizẽ [hũus] que andados de Abraã çento et vijnte et oyto ãnos et de Ysaac vijnte et oyto quese começou orreynado de Creta, et rreynou y Cres primeyramẽte; outros dizẽ que antes desto, aly ondeo nos suso avemos ja dito. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Em esta sazõ, segundo cõta Eusebio ẽno grego, et Jeronymo ẽno latym, começouse orreynado dos aravigos, que he da çidade de Argos de Greçia, et oprimeyro rrey que y rreynou foy Ynaco, et Yo era sua filla que foy mudada em costumes de vaca segundo seus gentíj́s. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Este rrey Çelio fezo ael rrey Saturno, et este foy prinçepe dereytureyro, et começou afazer moytos dereytos ẽna terra: vender as cousas amedida et apeso, et fazer mercados por los bõos lugares [vsados] et pregoados aquese fosem os omẽs vender et comprar, et mandou tomar metales em preço das outras cousas segundo valesem, et fazia viuer as gentes sem rroydo et sem contẽda acada hũa ẽno seu, et mãtiña a terra em paz, em justiçia abondada et gardada [em] toda cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Pero desque foy cometendo algũa cousa enque ouvese sabor, começou aamar aues, et criarlas, et ensinarlas, et yr com ellas acaça, et cada vez que vyña da caça et doutra cousa aque fosse traballaua quanto podia de aprender os saberes et averlos por escrito; et sayo grande et fremoso, et moy bõo em costumes, et amador de todaslas cousas [guisadas] et cõ rrazõ, et era moy sabio, et mãso, et mesurado, et moy [fram], et codiçiador de toda apostura, et moy doneador. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Esta Yo, filla del rrey Ynaco, seendo ẽno rreyno de seu padre de Argos de Greçia, andaua moytas vezes de hũas partes pera outras [perlo] rreyno sem toda guarda; et hũ dia vyña donde andara porlas rribeyras daquel rrio Ynaco de seu padre, et vioa el rrey Jupiter, et pagouse dela, et falou lle, et começou dea lóómjnar em suas palauras, et disolle cõmo soem dizer os outros doneadores, alabandose et prometẽdo mays de seus aueres et dereytos por que sejam creudos et alcançem oque querem; pero el rrey Jupyter bem era tal cõmo dizia, et compliria mays do que prometia, tã alto, et tã complido, et tã poderoso cõmo era; et disolle asy: [+]
1300 XH I, 0/ 251 Et arreyna Juno quando chegou et ho achou cõ aquela jovenca, et avio tam fermosa, sospeytou ende mays oque el fezera que outra cousa, et pero [quele] pesou moyto cõ ella, começou de alabarla et diso: [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et andando por la [rribeyra] fazia cõ os péés synaes ẽno poluo por donde andaua; et Ynaco, que era moy [entendudo] rrey, catou aqueles synaes dos péés, et vio cõmo as vnllas faziam synães da letera o, et afendedura de ontre as vnllas faziã synaes da letera y, et começou el rrey Ynaco aléér ẽno y, et contra ahũa parte Yo; outrosi contra aoutra Yo; onde diz desto Ovjdio estes dous versos: [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et el rrey Ynaco conosçeo desta guysa por los sinaes dos péés, cõmo aquela era sua filla Yo, et cõmo andaua encantada, et tornada em fegura de vaca; et [despois] que conosçeo que era sua filla pesoulle moyto, tanto que seendo rrey et deus ontre seus gentijs, com ogrande pesar que dela ouvo começou achamarse mezquino, et deytarselle sobrela çeruyz et sobre los cornos, entristeçendo todo por ella, et fazendo dolor et dizendo: [+]
1300 XH I, 0/ 254 Et hũ dia vyña de mõte Liçeo et vyoa hũ deus que avia nome Pam -et dizẽ os autores que aeste chamauã os gentijs deus das cabras -, et este tragia ẽna cabeça hũa grilanda de pyno, et começou afalar aSyringa et dizerlle suas [palauras] de donear, et sobrelas quelle avia ditas quedauã moytas outras por dizer. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et foy arreyna Juno moy sanuda por la morte de Argo, et asaña que ende ouvo nõ ha alongou moyto contra avaca, sua conbóóça et meteo lle hũ [tam maao talẽt] et [tam] mááo espanto ẽnos ollos et ẽno coraçõ que por nẽgũa maneyra nõ podia estar queda ajnda que quisesse, et segio a et fezoa correr por todo omũdo, et [despois] queo ella ouvo corrido todo chegou aas rribeyras do rrio Nylo ẽno Egyto, quelle nõ ficaua ja de correr terra [negũa] nẽ agoa mays queo Njlo; et Yo despoys que foy ẽnas rribeyras de aquel rrio bayxouse et ficou os geollos ẽna rribeyra, et alçou acara contra o çeo et cõtra as estrelas omellor que podo, et começou de gemer , et mudiar, et chorar, et querelarse cõtra Jupiter cõmo contra deus, et pedirlle merçede quelle acorresse et posesse ja fim aos seus males. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et despoys que ouvo dous péés cõmo moller, et nõ mays, alçouse em elles et avia medo de falar temendose de mudiar, cõmo quando era vaca, pero foy começando pouco [et] pouco, et falou cõmo antes segundo que falar deuya. [+]
1300 XH I, 0/ 259 [O pauõ], acõmo quer que da aentender em cabo opobre, ẽno começo entendese por lo rrico; et os ollos de Argo ẽno pauõ som as rriquezas do mũdo ẽno rrico, et dizẽ que se omẽ alabar opauõ que enderença as pẽnas, et faz [suas] rroda, et mostra toda afermosura que tem, et quanta rriqueza ha em [suas] pẽnas, et pero mostrao contra aparte de deante. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et segundo diz Orosio et as glosas de sobre el, comyam aly os filosofos moy pouco pam, et das rrayzes das eruas que achauã por aly, et bebiam da agoa daquel rrio, et aly estouerõ ata que apurarõ aqueles sete saberes, et poserõ cada [hũus] em suas rreglas çertas; et pero que nos avemos dito de Yo segundo Josefo, que os saberes do quadrunyo ouverõ ocomeço em Caldea, et daly vierõ ao Egyto, et do Egyto aGreçia, esto dizemos quee verdade quanto ao seu começo, mays de outra guysa em Greçia forõ apurados, et acabados, et postos em çertedũe, et despoys Rroma ou os rromãos, ou ajnda os latinos, quese entendem, cõmo disemos, por aquel Pam que amaua aSiringa que queria el aver aconosçençia de todaslas cousas, por que quiserom aver dos gregos aqueles sete saberes et ouverõ os deles, et nos os latinos dos gregos avemos os saberes. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Onde diz Preçiam ẽno começo do seu Libro mayor queos gregos som fontes dos saberes et os latinos arroyos que manã daquelas fontes dos gregos; et este he odepartimẽto daquel encubrimẽto que Mercurio cantaua aArgo, et por encubrir arrazõ disolle que fora Siringa mudada em [canaueyras] ẽnas rribeyras daquel rrio Ladom; et outrosi, segundo departe mẽestre Juam, disolle esto por duas rrazões: aprimeyra por que avia em aquela rribeyra moytas canaveyras; asegunda porlos sete saberes que forõ ali achados, et estudiados, et acabados. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Começouse [acidade] de Argos de Greçia et orreynado dos [arginos] em aquela sazõ meesma enque Ysaac complio os seseenta ãnos que nasçera, et de Abraã os çento et seseenta, et [nasçerõ] ael aqueles dous netos. [+]
1300 XH I, 0/ 269 AQUISE COMEÇA OSEPTIMO LIBRO DA GENERAL ESTORIA 1. [+]
1300 XH I, 0/ 274 O ãno enque el nasçeo começou arreynar em Assiria osexto rrey daly que ouvo nome Xerses Baleo. [+]
1300 XH I, 0/ 274 Et começouse orreyno dos arauygos de Argos de Greçia, et foy Ynaco oprimeyro rrey dende, cõmo avemos ja dito ante desto, mays ẽno dante desto leyxamos ofeyto et aqui dizemos otempo de [quando] acaesçeo; et rreynaua em Sytionja el rrey Turimaco. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et diz Josefo que alynpaua aly pera onde se fora [hũus] poços que Abraã, seu padre, fezera que çarrarã os palestinos despoys que el morrera, et chamoulles aqueles méésmos [nomẽes] quelles seu padre posera primeyro, quando os fezera; et cauarõ os omẽs em hũ arroyo açerca donde el pousara, et sacarom agoa que correo, et os pastores de Gerara quando esto virom começarom abarallar sobre ella cõ elles, et diserõ: [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et foyse pera outro lugar et fezo outro poço; et os pastores de Gerara começarõ abraadar cõ el sobre ello, cõmo fezeram porlo primeyro, et el leyxoulles lo asy cõmo ho outro, et aeste chamou Sona que diz tanto cõmo yamyzades donde nõ quiso Ysáác nehũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et pero sofrerõ elles todo por nõ fazer nojo aseu fillo, nẽ pesar, quelle queriã bem, nẽ se quiserõ traballar deo partyr delas, et acharõ que era mellor dese calar que por ventura em falar em ello nõ lles aproveytaria, et leyxarõ aseu fillo fazer oque avia começado. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Despoys destas palauras começou abeyçom et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Et em dizendo esto começou achorar moy fortemente. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Destas palauras de Rrebeca que avemos [ditas], soubo desta guysa Ysáác moyto mays do feyto de seus fillos et pensou em ellas, et começou de amar mays aJacob, et chamoo, et bendisoo cõmo de primo, outorgãdolle abendiçõ quelle avia dada, et começou de aver mays coydado del, et diso lle assy: [+]
1300 XH I, 0/ 285 Et dou abeber áágrey de Rrachel, et desy beyjoa, et começou de chorar et falar lle, et mostrar lle cõmo era sobriño de Labã et fillo de Rrebeca. [+]
1300 XH I, 0/ 287 Contam os sabios em suas estorias que este Foroneo foy oprimeyro rrey que leys [estabe[le]sçeo] et dou [juyzes], et segundo conta aestoria de Babilonya, et del rrey Nyno, et dos outros rreys daly, empero queo Jmperio et oseñorio dos rreys foy logo ẽno começo sobre los omẽs, et os rreys asseñorauãsse, pero diz queo mays que estonçes os rreys faziam ẽno seu começo que eram estas duas cousas: aprimeyra que faziam avenẽça et concordança ontre os [quesse] desavynã sobre algũa cousa, et esto faziam elles segundo seus entẽdemẽtos, que diz queos entendemẽtos dos prinçepes que eram estonçes por leys; ha segunda cousa queos [principes] faziam catauã os termynos de suas jurdições, et gardauã os, quellos nõ entrasse [negũ], nẽ embargasse. [+]
1300 XH I, 0/ 291 Et esto fazia el logo que começauã de andar em çeos ata medio do tempo, et de aly em deante nõ lle las poyña et os fillos que naçiam tẽpoãos eram de mays colores que de hũa, por mudanças que viram os padres et as madres; et ajnda faziam sse mellores, et estes eram de Jacob, et os de hũa color de Labam, et quando estremauã os fillos das madres apartaua Jacob os seus aseu cabo, et por esta rrazõ em rriquesçeo moyto [fortemẽt], et ouvo moytas greys, et seruẽtes, et seruẽtas, et camelos, et moytas outras bestas menores. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Et desque as molleres lle diserõ esto, poso Jacob aellas et aseus fillos ẽnos camelos, et tomou ameatade de sus gaãdos, et [quanto] avia gaañado em Mesopotamya et começou de yrse pera seu padre Ysaac aterra [de] Canaã. [+]
1300 XH I, 0/ 292 Em outro dia por la manãa veẽo Labam aJacob et disolle avisom que vira em soños et nõ lle diso nẽgũa palaura yrada por que Deus defendera, mays começou deo rreprẽder et culpar em bõa maneyra desta guysa, segundo conta a Biblia: [+]
1300 XH I, 0/ 295 Jacob, do qual avemos dito quando se partio de seu sogro Labam, yase pera Cananea asy cõmo avia começado, et apareçerõlle ẽna carreyra moytos angeos de Deus et [prometerõlle] moyto bem, segundo conta Josefo, et el quando os vio, segundo diz a Biblia, diso: [+]
1300 XH I, 0/ 296 Agora ficam nos pera dizer das rrazões dos gentijs que [contesçerom] ẽnos outros seteenta et çinque ãnos que ficã; et pero por quese siguã as rrazões, et se enxiram mellor hũas com outras, [começamoslo] aqui em seteẽta et dous ãnos por que avemos ja dito del este pouco que dizemos asi. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Mays se por ventura [e]n la sazõ que sse começasse o preito ouvesse poderio dela mostrar a seu contendor ante o juiz e nõ lo fezesse, dizẽ[do] aquel que lla demãdasse que nõ lo deve fazer, porque ten que [n]õ avia dereyto en ella. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Mays se por la vẽtura el que demanda que lle mostrẽ la cousa en juizo, la avia perdida por tempo quando a começou a demãdar, nõ es teudo o demãdado de gela mostrar, porque o demãdador nõ a nẽgũ dereyto en ella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Por que se algũus mays complidamente quiserem saber o começo de cõmo foy poblada Troya, et os rreys que ende ouuo, et a estoria de Jaason et de Medea, lean por este libro que o acharam mays cõplidamente cõmo esta ẽno libro de Troya segũdo foy jurado o achamos ẽna General Estoria que ajunta cõ os feytos que passarõ ẽno mundo ata el RRey dom Afonso, que o fezo tornar de latin en rromãço et castellaão et conçertou todas las estorias que de escripuyr fosem et que passaron ẽno mũdo ata o seu tẽpo tam bem de gentijs cõmo de [cristãaos] et de mouros con a bliuia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et poso as cousas en quaes [tenpos] et en aqueles ãnos en que passarõ segundo que o acharã quẽ mays cõplidamente o quiser saber en aquela General (Estoria), que el fezo fazer quero [uijr] a a estoria de Troya começaremos ẽnos rreys et señores que poblarõ a terra et a çidade cõmo lles chamauam et quem forõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et d ' esta çibdade et dos seus feytos aueremos a falar moyto em esta estoria por que o seu feyto foy moy grande et moy maravilloso que saluou ende as sete maravillas que conteçerõ ẽno começo das seis ydades asi cõmo a estoria et a bliuja mayor feyto ca o de Troya nõ ouvo nẽ ha de auer ẽno mundo que cõmo quer que ella foy destroyda. pero ẽno destroymẽto tantas gẽtes se ajuntarõ et tam nobles, et tantas outrosy as mortaldades que se ende fezerõ que nõ forom mayores nẽ mays maravillosas en outra partida do mundo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et aqui en este lugar leyxamos a falar outras moytas estorias que nõ son d ' esta rrazõ que conteçerõ de lo começo de seu destroymẽto [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 De cõmo forom ajuntados moytos nobles prinçipes A [çinque] ãnos se começou a vijnda dos gregos sobre Troya para a destroyr. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et de aqui adeant o feyto da çibdade de Troya se começou ẽno tenpo de Josue, cõmo he ja dito. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et acharam ally do postromeyro destroymẽto de Troya et da estoria de seu acabamẽto, et ende aquelo que deuyamos dizer das rrazões de começo et da sua poblaçõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Ca moy grande cousa foy de longo o seu começo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et poderamos começar a estoria do primeyro destroymẽto de Troya em aquel lugar da rrazon ou donde o destroymẽto se começou a fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Ca non paresçia tã bem a estoria nẽ a [saberiam] tam bem os que a leesem cõmo começãdo -se ẽnas rrazões dos achaques onde veẽo o feyto do [postroymeyro] quebrãto d ' ela. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et por ende começamos la aqui em aquelas estorias que me mostrã os achaques dos feytos por que Troya foy quebrantada primeyro et quẽ o fezo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et por que avemos ja dito do primeyro rrey que a poblou et de algũ outro que rreynou en pus el, et começaremos aqui a estoria et os rreys que rregnarõ ata el RRey Priamo et a RReyña Ecuba em cujo tẽpo foy Troya perdida. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Cõmo foy a provaçon de Troya Foy começada a poblaçon de Troya ẽno tempo de Josue, cabdillo de Isrrael, andando começando (o) mũdo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et forõ estes os rreys de Troya do seu começo fasta o ' seu postromeyro destroymẽto: el RRey Dardaño, el RRey Ericonyo, el RRey Tros, el RRey Myda, el RRey Leomedon, el (RRey) Priamo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et este rrey de Troya, Leomedom, achamos segundo o conta Ovjdio ẽno onzeno libro do Ovidio Mayor, que foy o primeyro rrey que a çibdade de Troya quiso çercar toda de muros cõplidamẽte de parte do mar et da terra et começo o mays por que era a çibdade moy grande sem mesura et se lle fazia graue cousa de poder -la el çercar toda por sy, por quanto nõ eram estonçe os rreys tã rricos cõmo o forõ depois, et nõ ho podia cõprir (sem) mays ajuda [per] que se acabou a obra et foy çercada a çibdade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et vio moy grãde obra começada, et creçer moy pouco et cõ grande traballo, et que avia mester moy grandes tesouros para se acabar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et el rrey começou de se queyxar a Feuo, que era esse meesmo Apollo que falaua con el, da grandeza d ' ela et da desmesurada cousa que ende era menester. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et demandou lle Feuo, que he [ese] meesmo Apollo, que lle daria por lle dar consello cõmo se acabase a obra começada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et começarõ os [homes] a dizer de Leomedon que ficara pejuro duas vezes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 14 De cõmo [Troya] começou de andar en peligros et foy quebrãtada duas vezes Troya começou de andar en peligros en tẽpo deste RRey Leomedõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et esta rreyña começou de querer mal a aqueles seus criados, Fixõ et Eleo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et depoys começarõ de andar por lo mar adeante et vierõ ao porto de Troya, ca por aly era o camjño. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et aquela Lenus era a ysla de que avedes oydo ẽno começo de aquesta estoria onde fugirã ante sua madrastra os dous jnfantes Frixo et Elepne, sua yrmãa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et os gregos por todos aqueles peligros et espantos que lles contou el rrey nõ ouverõ medo, nẽ leyxou Jaason aquel feyto que começado avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Ante começarõ de andar ẽna corte del rrey et segindo o palaçio fasta que librasem cõmo fariã ou cõmo começariã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et Jaason começou a falar com ella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et Medea começou de chorar quando aquelo oyo, caendo -lle as lagrimas en terra et diso: ' Bem vejo o que farey; et nõ me enganara o nõ saber da verdade mays cõ o teu amor bem sey que defendido seras et gardado por meu don que me as prometido enpero cata que se defendido fores, et libre et saão et cõ soude ficares dos peligros que el rrey, meu padre, te diso que avia en gaañar a lãa dourada, que me teñas o que me prometes et o cũplas ' Et jurou lle estonçes Jaasõ por las santidades da deesa [Caches], en cujo tẽplo estauã, et por la deydade que aquel mõte avia, et por lo sol que cata et vee todas las cousas, padre del RRey Oeta, a quẽ el queria por sogro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 23 Et começarõ a cavar a terra cõ os pees, cõmo he natura dos touros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et moverõ se logo, et começarõ de ameaçar a Jaason de feridas cõ ellas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et começou ella entre si a dizer as palauras et cousas que a el mãdara dizer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et começou Media de poer os ollos em seu yrmaão moy de rregeo, et pensou logo cõmo garesçeria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 27 Onde te rrogo que se os encãtamẽtos esto poden fazer, ca nõ ha cousa ẽno mũdo que os teus encãtametos nõ posam fazer, tolle dos meus ãnos, et enade aos de meu padre ' Et dizẽdo esto, Jaason começou a chorar fortemẽte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 28 Et tu, Echates, outrosi que eras de tres cabeças et viradura aos nosos começos et ajudadora d ' eles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et o carro et os dragrões estãdo aly cõ sua erua, começou ela de obras do que queria fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et logo que a meeziña foy entrando et deçendendo por la voca et por la gargãta ajuso, et da chaga por los peytos, [et per los] cabelos da barba et da cabeça, que Eson avia tã bla(n)cos cõmo a neue, começarõ logo a leyxar aquel color et tornar negros, et chẽos de carnes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et depois que o foy creẽdo et torney en meu acordo, começey lle de [pregontar ?] de tua fazenda cõmo lle ya, et se eras bem saão Et diso me que os toros de Mares que aviã os pees de cobre, con que araste o cãpo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Et começou de andar louçaão, correndo et trebellando et saltando a hũas partes et a outras, braadando et buscando madre que mamase, cõmo se fose nasçido poucos dias avia. quando esto virom as jnfantas, fillas del RRey Pelyas, maravillarõ se de aquel feyto tãto que foy moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et era Palas señora d ' esto,(et) rrogarõ lle as outras que disese a verdade et nõ mays depoys que Juno et Venus mãdarõ a Palas que disese [o feyto] por que [vynã], et ela começou sua rrazõ et contou a el RRey Jupiter, ante todos los que y estauã, todo o feyto, et diso [asi]: ' RRey, señor, nos estando todas tres falando em nosos solazes, veẽo esta maçãa et caeu ontre nos, et nos nõ sabemos (de) onde et he scripto em ella que a a mays fremosa seja dada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et quando começarõ a entrar por lo vale de aquelas mõtañas de Astra, estaua Paris adeante su a soonbra de hũ moy grande et forte rrobre; et veu aquelas tres deesas: [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Leuantou se a deesa Juno, et parou se ante Paris moy apostamẽte - et tynja ẽna cabeça hũa corõa d ' ouro cõ moytas pedras preçiosas - , et começou sua rrazõ cõmo dona entendida, et diso: ' sabeas, Paris, que me prouvo quando Jupiter ante ty nos mãdou vij̃r, et sey que tu entẽdes o dereyto, et que o amas julgar, et tal fama as sabeas que eu sõo yrmãa et moller lynda del RRey Jupiter, que he o grãde enperador et señor dos rreys da terra et entender podes tu que se el dona mays fremosa ou mellor ouvese achado, nõ tomara a mj̃ por sua moller lynda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et começou de rrazõar seu pleito, et diso asi: ' Paris, se tu dereyto quiseres julgar sen outras rrazões tẽer, vees ja por ollo por quen deues julgar a maçãa et quen a deue de aver por mayor fremosura eu de aly veño d ' onde elas diserõ que [vynã]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et fezeron todos seu cõsello cõmo bõos et nobles que aly yã moy altos rreys et de moy grande poderio et de moy nobles [coraçoes] et moy orgullosos et ardidos Depoys que veẽo o veraão en que os prados soẽ [enverdeçer], et as aruores et as aruores teẽ follas, et as aves começã de fazer seus cantares, Hercoles nõ quiso fazer mays tardança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et começou sua rrazõ em esta maneyra: ' Señores et amygos, vos sodes os mellores caualeyros que eu sey en toda Greçia; sodes moy rricos et poderosos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et non seu ẽno mũdo quẽ podese contar tanta et [bõa] terra como vos avedes conquista et [destroyda] por vosa forte arte, et quantas batallas vençestes, et quantos feytos estrayos avedes [começados], et nũqua d ' eles fostes vençidos, nẽ seeredes se deus quiser. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Agora vos rrogo eu, que poys aqui somos todos ajuntados, et nõ o sabe nẽgũ, que tomemos ontre nos tal consello, que tragamos a atal ponto noso pleyto, que d ' esta vegada ajamos onrra et preço de tam grande feyto cõmo aqueste que começamos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Ca segundo a estoria cõta, nũqua foy ante nẽ depoys feyto nẽ seera ja mays que tã alto mõtase que por aquela ocasion foy a gerra começada que depoys durou longo tẽpo en que morrerõ moytos altos rreys et grandes [senores] . Et foy [sempre] ẽno começo et no medeo et na fyn maa et peligrosa [senores], agora se começa outra cousa en que en pouco tẽpo sera vengada cõmo vos eu cõtarey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 76 Et começou de fazer seu doo en esta maneyra [+]
1350 HT Miniaturas/ 84 En todo esto começou de sonar a [desauẽça] dos gregos et dos Troyanos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Asy o forçou a natura que cõmo oyo a boziña, logo se leuãtou en pee, et tomou a lança, et começou de a blandyr. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et começou de chorar et pedir -lle que ouvese merçee d ' ela. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et começou a arar et semẽtar sal creerõ os gregos que asi era fasta que Palamades comedio que grã [mj̃gũa] faria tal õme ẽna oste cõmo era Vlixas, ca era sabeo et quiso prouar se avia perdido de todo o siso. [+]
1350 HT Miniaturas/ 93 Et era moy orgulloso et moy cobijçoso de [acavar] et vençer toda cousa que começase [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et teño que nõ deue de yr en paz o que a algũ faz desonrra et (o que) quer vengar -se cõuen lle que en tal maneyra o começe que nõ se fique alabando despoys alabando o que fezo a desonrra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et quanto do meu entendemẽto, se vos plouver a todos, dizer vos ey hũa rrazon: se vos semellar bem, vos loaria hũa cousa et vos consellaria que ante que d ' aqui partamos, sen outra contẽda enviemos pedir consello (a) Apolo que nos diga a que fim avemos vij̃r de aquesta gerra et tam grã feyto que queremos começar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Et maravillar se am quando oyrem dizer que eu vou con vosco mays ajnda por eso nõ -n o leyxarey de fazer ca mays me val fazer plazer aos dioses que aos terreaes. et este he todo meu entendemẽto. mays por deus, [senores], nõ leyxedes o que avedes começado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et quem por soberuea começa, tarde ou nũca pode aver bõo acabamẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et se se alegra ẽno [começo], ẽna fim chora; et posfaçã et rretraẽ del. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et avemos lle ja feyto tanto de mal ẽno começo, que eu sõo bem çerto que elles som tam sañudos contra nos que se vengariã de nos se elles podessem cõmo [yamjgos], (et) que fariam todo seu poder en se nos defender em esta çidade de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et (deue) outrosy seer sabido por todo o mũdo cõmo se este feyto começa, et quẽ tem dereyto ou torto ca vos moy bem sabedes, des que este feyto foy começado, que moytos caualleyros et outras moytas cõpañas som mortos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et o rrey que o começou que o complou moy caramente ca tal vengãça lles foy por ello tomada, que os de Troya se teẽ por desonrrados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Da rrazom que diso [Diomede] a el RRey Priamo Quando esto oy dizer Diomedes a el RRey Priamus, começou de asurrijrse et diso asy: ' bõo rrey, nõ podedes sayr de saña se por aquesta vya quiserdes seguyr. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Et estas son as leys et ordenãças dos nobres rreys et emperadores et duques et prinçipes des do começo do mũdo fasta esta ora et dia en que agora somos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 121 Et depoys que estas duzẽtas naves começarõ de singrar, a grãde oste vayas moy bem seguindo cõ pendões et cõ synas moy rricas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et começarõ anbos a cometer os troyanos moy brauamente de suas naues que tragiã que eram bem çinquoeẽta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et começarõ a lançar dardos et seetas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 133 Et diso lles que se nõ coytasen et se chegasen a as tendas et as azes começarõ de mouer logo todas et de se yr chegãdo, ca desejauã moyto de se jũtar cõ elles ẽno cãpo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et começarõ a batalla aly hu a virõ mays espesa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et o colpe foy tã grãde que lle falsou as armas, et pasou lle todo o corpo. et deu cõ el morto em terra desi meteu se [per] la presa, et lançou a outra lança que lle ficara et foy dar cõ ella a outro caualeyro tã grã ferida que o matou et começou a dar grandes vozes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et Ector, quando esto veu, começou a defenderse moy fortemente, dando tã grãdes colpes cõ sua espada que cortaua maãos et braços et quanto ante sy achaua. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et veu vij̃r a el RRey Myçeles, que lle tollera seu preso et foy o ferir de toda sua força et deu lle [per] çima do elmo atã grã ferida que lle fezo leyxar a sela, querendo ou nõ et começou de lle dar grãdes espadadas et moytas quando esto virõ el RRey Vpes et el rrey grãde, Tupesus, pesou lles moyto del RRey [Myçerus] que asi estaua et forõ se para el cõ todo los de Larisa que [vynã] moy bẽ armados et tragiã moy preçados garnjmẽtos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et pesou lle moyto, et foy tã desconfortado que nũca o tãto foy en sua vida Ca tãto o amaua de coraçõ que nõ [precava] outra cousa cõmo a el Et pensou logo ẽn o vengar et cobrio se logo de seu escudo et foy ferir a el RRey RRemus et dou lle hũ tal colpe [per] çima do elmo que a espada entrou ata o testo da cabeça, asi que el RRey RRemus caeu logo en terra esmorido en tal maneyra que se logo nõ fora acorrido, y perdera a cabeça et quando os prinçipes que aly estauã virõ o colpe tã grãde, forõ moyto espantados de tal guisa que lle nõ acorrerõ, et estauã en põto de o leyxar ẽno cãpo, et algũus começauã de fugir. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et sem falla pesa me por vosa amyga, a rreyña, que he moy bõa dõna (et) moyto formosa que me querra moy grã mal et sera moy sanuda quando oyr este [mãdado] ' Et aly começarõ a fazer os gregos grã doo por Çelides que morrera, que nõ foy õme que vise tal chãto ca elles todos chorauã et carpiã . Et aviã tã grã pesar que maravilla era. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et começou se logo aly hũ torneo orgulloso et moy brauo et en que avia grãdes colpes dados et moytas lanças quebradas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et cõ grã saña foy ferir a Polidamas de tal guisa que o deytou en terra moy mal chagado et tirou sua espada et começou de dar a destro et a seestro tã grãdes feridas que matou et chagou d ' eles moytos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et começou a dar tã grãdes colpes cõ sua espada a hũa parte et a outra que en pouca de ora foy partida. [+]
1350 HT Miniaturas/ 145 Et depois que todo esto foy feyto, volueo se a batalla tã [mãa] et tã braua [ontre] gregos et troyanos que hũa grã maravilla seeria de contar ca se [começarõ] a dar a mãtenẽt tã grãdes feridas das espadas que en pouca [de] ora ficarõ y moytos mortos et mal chagados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 146 Et começarõ se a dar das espadas tã grãdes feridas que era grã maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 147 Et começarõ estas duas azes tã brauamente cõtra troyanos, en tal maneyra que cõ moy grande afam se touerõ aquela vez que nõ fugirõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 147 Et este Casibelam era moyto amado de seu padre por que era moy fremoso et moy bõo caualeyro en armas quando Eytor veu a Casibelã, seu yrmaão, morto, pesou lle moyto et começou de fazer grã doo por el et asesego seu elmo ẽna cabeça, et cobrio se moy ben do escudo et achegou todas suas cõpanas açerqua de ssi. [+]
1350 HT Miniaturas/ 182 Et depois que forõ yndo, começou Diomedes tal rrazõ: ' par deus, señora, grã dereyto faz aquel que a voso amor se se moyto del preça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Et aquel que perde a onrra d ' este mũdo mays lle valrria a morte que a vida, et mays la deuja a preçar ' desi começou a chorar tã fortemente en guisa que o [coraçõ] se lle apertou en tal maneyra que hũ soo uerbo nõ podo mays dizer [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et nõ a õme que vise a mortaldade de anbas las partes que nõ tomase pauor et grã pesar mays aly chegou Ector moy orguloso cõ sua espada preçada et peligrosa et [começo] de cortar pernas et braços et espinaços et pees et maãos et cabeças et costados ¿que uos direy? en pouca de ora matou cõ sua mão duzentos caualeyros por [aquela] batalla andaua vn rrey a que deziã Santipus, et era moy bõo caualeyro et moy ardido. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et forõ ferir ẽnos troyanos, et começarõ -n os a enpuxar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Et depois que esto avia acabado, começaua trageytos moy estrayos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et o donzel começaua logo a deytar outras frescas et de outro color et mays fremosas et asi fazia cada dia duas vezes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Cõmo os gregos erã enfadados et [se rrepẽti[an]] do que começarã Diz o conto que os gregos erã moy anojados por que ja tãto estauã en esta çerca et [pesaualles] moyto por las grandes despesas que y fezerã et lles [convyña] de fazer, et por que a çidade estaua bem defendida, et do que começarã nõ se podiã ja partyr sen vergonça Et entẽderiã que começarã grã loucura, et [pesaualles] moyto por que aviã perdidos moytos amygos et moytos parentes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Et outros diziã que era bẽ et [tynã] al en seus corações; ca de grado queriã seer en suas terras, d ' onde erã moy alongados, se o podesen fazer sen vergonça mays pero nẽgũ nõ se queria yr ante desejauã todos de acabar o que aviã começado Et Achilles nõ quedaua de ameaçar a Ector, ao qual queria moy mal de coraçõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Et começou de pensar en que maneyra poderia seer vengada de Achilles, que lle seus fillos avia mortos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Et quando Paris chegou a ella, acho a moy triste et moy coytada; et começou de a confortar o mellor que el podo, mays ella nõ se curaua de cousa que lle disese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Ante lle começou de dizer asy: ' meu fillo, tu ben vees cõmo estou anojada et a mjna alma cõmo ja esta ẽno corpo cõtra mjña voõtade, ca nũca õme foy ẽno mũdo que tã astrosa ventura nẽ tã contraria ouvese cõmo a myña. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Cõmo Achilles rre(s)põdeu ao mãdadeyro da RReyna Ecuba Despoys que o mesajeyro sua rrazõ ouvo acabada, Achilles calou vn pouco et começou de falar depois que pensou. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Et eu quero yr a a porta ' quando esto oyo a rreyna, começou de o abraçar et beyjar ẽna façe moytas vezes [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Et sayron logo os que estauã ascondidos, et começarõ de lles deytar os benables que tragiã et derõ lles por los peytos et por los costados em guisa que logo rreçeberõ mays de dez feridas de que forõ mal chagados (Et) ençarrarõ -n os ontre sy, dando moy grãdes vozes et ferindoos de cada parte et quando Achilles entẽdeu que era traydo, envolueo o mãto no braço, et meteu mão a a espada; et leyxou se correr a elles et foy os ferir tã brauamente que en pouca de ora forõ mortos os sete d ' elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Et Antilogos fezo y moytos colpes sinalados et moy estrayas feridas et tã fortemẽt os cometerõ que os fezerõ fogir [per] lo tẽplo et quando Paris [aq[ue]sto] veu, dou moy grãdes vozes et começou de amenaçar et a deostar os seus, et diso lles asy: ' ¡o o caualeyros! ¿que fazedes ou por (que) [fugides]? ¿et nõ veedes que Achilles [ten] tres dardos metidos por los peytos, et morto esta? tornade a el, et cometamos -los outra vez, et feyramos -los sen medo et veeredes que sem cõtẽda logo serã mortos ' Et sabede que asi os esforçou et aviuou que logo todos se chegarõ sen pauor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et a outros plazia de acabar aquelo que aviã começado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 286 Et sabede que tal rravea lle cresçia que todo lle o corpo começou a rroer mays depois que lle tirarõ a saeta enpoçoada, logo a esa ora foy morto [+]
1350 HT Miniaturas/ 294 Jndia, Persia, Amapea, Suria, [Mesopotanja], Fenis, Siria, Conçiana, Azonis, Palestina, Ysauria, Medra, Seria et esta postromeyra he a mays caente d ' estas prouỹçias por que e [mais] achegada a oriẽte mays todas estas [proujçias] vos [leyxarey] por cõtar, senõ hũa soa por que começey esta rrazon [+]
1350 HT Miniaturas/ 337 Et leuãtarõ suas ancoras, et começarom de synglar contra suas terras mays eu bẽ creo que moytos d ' eles nõ chegaram ala por que tan brauas eram as ondas do mar que aos que o asy vyã feruer, que os corações lles tremeam ẽnos ventres [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et começarõ de synglar por lo mar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Cõmo os gregos forõ peligrados ẽno mar Despoys que os gregos entrarõ en suas naues -cõmo dito he - , começarõ a synglar a mays poder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et começou hũa tormẽta moy braua et tã forte que nõ foy tal que nõ sofrese tã grã coyta et tan grãde afan que lle foy a par de morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et o mar começou de engrosar et tornar -se brauo et forte et [temoroso] moyto ademays. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et começou de nadar et chegouse aa rribeyra con grã coyta de morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Mays depois que o dia foy claro et se poderõ leuãtar, começarõse, de andar buscando perla rribeyra et maldizẽdo moyto a ventura que ouverã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Outrosy começoos el meesmo de trager moy mal et desdenarlos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et nõ era y tal que o podese apoderar [que o de] grado nõ matase, ca o desamauã mortalmente todos mays ante que se de aly partisem, Orestes fezo seus sacrifiçios en hũ tẽplo que y avia por aver d ' eles rresposta que [deuja] fazer, ou que çima avia de auer do que avia a começar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 365 Et começou de fugir por las rruas, braadando et pedindo merçed a todos que se doesen d ' ela et defendesen de morte a ella et a seu fillo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et acõmo quer que erã moços de pequena ydade, erã vellos ẽno entẽdemẽto sabede que nũca forõ fillos de rreys que taes feytos começasen por moytas vezes, et assy a todos desen cabo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et (começou de andar moy grandes jorna)das. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et el tomou a espada a hũ d eles et começou de ferir -los moy fortemẽmẽt et de os trager moy mal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et esto en todo o mũdo sera dito et rretraydo que õme da tua ydade cometese tã grã sandeçe cõmo tu agora cometiste ' quando Telogomus entendeu et soubo que el avya morto seu padre, começou de chorar et de braadar et fazer tã grãde doo que esta era hũa grande maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et começou de mesar os cabelos da cabeça, et desfazer o rrostro cõ as vnllas et cõ os puños. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et começou de dizer a grãdes vozes: ' ¡Ay, padre et señor! ¡ay, meu amygo bõo et myña consolaçom! [+]
1350 LT [1]/ 41 Em esta parte diz o conto que poys se Don Lanzarote partira da donzela que lle trouxera as letras das nouas de Dom Tristan, que sse começou a yr depus o caualeyro da Saya Tallada, ca muyto lle tardaua de o acalçar. [+]
1350 LT [1]/ 55 El estando assy chegou a el hũu escudeyro que lle disso sem salualo: -"Senor caualeyro, ¿onde sodes uos?, ¿se sodes dos caualeyros de casa de Rrey Artur? -"Escudeyro, disso Lança[rote], ssi sóó sem falla, de casa de Rrey Artur sóó et conpaneyro da Tauola Redonda. -"¡No nume de Deus! disso o escudeyro, ca aynda oge sera ora que uos pesara muyto, et mays uos uallrria de nũca ............ de hũa tenda et começoo a tãger o mays de pre[ssa que] podo, assy que o muro todo do castelo sse começou a encher de dõnas et de dõzelas et d ' outras gentes, tanto que oyrõ o son do corno, entẽderõ que os seus caualeyros auyã d ' auer justa ou batalla. [+]
1350 LT [1]/ 59 Quando eles ujrõ que assy lles escapara de toda las justas meterõ mãos aas espadas et el outrossi [a ela et] forõsse ferir; assy sse começou a batalla... dos IIIIo caualeyros do castelo et de Lãçarote. [+]
1350 LT [1]/ 60 Et un caualeyro uello que estaua ante as amẽas, et que do começo uira a batalla, et uiu que Lãçarot daua entõ mayores golpes ca o nõ começou da primeira, disso aos que estauã em derredor: -"Uos ueeredes, a boa fe, que aquel caualeyro que esta emde os uẽçera todos ou os desbaratara, et, se Deus me ualla, uẽçeria et mataria taes X com̃o eles, ca estes nossos som boos se nõ fugẽ. [+]
1350 LT [1]/ 62 O... a uiuer quando os das amẽas uirõ [seus caua]leyros tã maltreytos por ũu sóó começarõ a dar uozes et braados dizendo: -"Uedelos escarnidos. [+]
1370 CT 1/ 215 Et aýnda gran pouco siso faría, se eu sen uós aló fosse, et assý seería sen falla, ca, sse eu sen uós tal guerra começasse, grã dãno se me ende segiría. [+]
1370 CT 1/ 217 Poys que o verão foy entrado, en que os prados soẽ enuerdeçer et as áruores tẽen follas et as aues começã a fazer seus cãtos, Ércoles nõ quiso fazer mays tardada, et enviou porlos rreys que o auj́ã de ajudar. [+]
1370 CT 1/ 217 Et tãto auedes cõquerido en terras estrayas que nõ sey home ẽno mũdo que por njhũa rrazõ açertar podesse pera cõtar quanta bõa terra et rrica uós auedes cõquista et destroýda per uossa bondade, et quantas batallas uẽçestes et quantos estrayos feytos auedes começados. [+]
1370 CT 1/ 227 Mays depoys mõtou moyto alto este feyto, cõmo adeãt veeredes; ca, segũdo a estoria cõta, nũca foy feyto ante, nẽ depoys, nẽ será ia mays, que tã alto mõtasse; ca por aquela enqueigón foy a guerra começada, que depoys durou longo tẽpo, en que morrerõ moytos altos rreys et grãdes señores. [+]
1370 CT 1/ 227 Et foy senpre, en começo et en medio et en fin, maa et perigoosa. [+]
1370 CT 1/ 227 Señores, agora sse começa outra cousa que, en pouco tenpo, será vengada, cõmo uos eu cõtarey; ca o prouerbio, que nũca sol mẽtir de njhũa cousa, diz que "tal coyda seu mal a uj̃gar que acreçẽta en sua desonrra". [+]
1370 CT 1/ 228 Et começou a fazer seu doo per tal maneyra. [+]
1370 CT 1/ 229 Et elles uiuerã cõmo eu uiuo, ca, en tal gisa se parou este tenpo et tal começo ouuo este feyto, que ja nũca pode durar en paz. [+]
1370 CT 1/ 231 Et começarõ logo a sacar moytas pedras et moyto entullo. [+]
1370 CT 1/ 234 Et poys que elles y forõ ajuntados, segundo achamos scripto per Dayres, começoulles el rrey sua rrazõ en tal gisa: - [+]
1370 CT 1/ 238 Poys el começou primeyrament a nos fazer mal et se nós depoys por ende llo fezemos, ¿que corregemento á auer, senõ a quen faz mal, fazerlle outro? [+]
1370 CT 1/ 240 Et uós, señor, d ' aquí adeãt, parade mẽtes et tomade tal cõssello que, sse pleito começardes, que lle poñades tal çima que se uos torne a onrra et a prol, ca acho eu ẽnos sabedores que forõ ante que nós que senpre home deue ben parar mentes ẽno feyto que quer começar, a qual çima pode uĩjr. [+]
1370 CT 1/ 241 Et começou logo a rretraher as ameaças et as rrespostas et os deostos maos que os gregos auj́ã dito. [+]
1370 CT 1/ 243 Et nõ deue home começar cousa a que nõ deua dar çima, que mays lle ualrría nũca a começar. [+]
1370 CT 1/ 243 Et se nõ tomamos outro conssello en esto que queremos começar, nosso começo será depoys enpeçado, et rrepentirnos emos ende, quando o rrepĩtimento nos nõ terrá prol, ca toste seeremos maltrahudos. [+]
1370 CT 1/ 247 Et começou sua rrazõ per tal gisa: -¡Ay, bõa caualaría! [+]
1370 CT 1/ 248 Et cõmoquer que ha mester de falar uós outros en este feyto et tomar y cõsello do que y quiserdes fazer ante que o começemos, pero eu dizeruos ey o que me acaesçeu. [+]
1370 CT 1/ 249 Mays ualrrá estar assý et gardar en paz teu rreyno que começar cousa de que uerrá mal a tj et a teu señorío. [+]
1370 CT 1/ 250 Conta a estoria que, ẽno mes en que as aues começã a cantar, forõ as naos, que en mao ponto entrarõ en Greçia, todas aparelladas et gornidas de quanto mester auj́ã. [+]
1370 CT 1/ 250 Por ende uos rrogo quanto posso que, en gisa façades este pleito et assý o começedes, que ao partir nõ aiades enpeoramento nẽ desonrra, mays que ueñades ende onrrados. [+]
1370 CT 1/ 253 Et sentárõsse anbos en hũ estrado et começarõ a falar. [+]
1370 CT 1/ 254 Agora diga cada hũ de uós o que entẽder, ca nõ auemos uagar, ante nos deuemos coytar que poñamos algũa fin a esto que auemos começado et o façamos agiña, ou nos partamos ende, ou começemos outra cousa. [+]
1370 CT 1/ 257 Desý começarõ a tirar suas naos pera alto mar et singrarõ o mays toste que poderõ. [+]
1370 CT 1/ 257 Mays agora me semella que começarõ grã loucura. [+]
1370 CT 1/ 261 El rrey era ensynado et cortés, et tomou perla rrédea o palafrẽ en que vĩjna a rreýna Elena, et começou a dizerlle sua rrazõ et cõfortala moyto, et rrogãdolle que nõ chorasse et que nõ quisesse tãto desm[a]yar. [+]
1370 CT 1/ 277 Et era moy bon caualeyro en armas, que nõ temj́a nehũa cousa, nẽ cataua cousa que começasse. [+]
1370 CT 1/ 281 Et o que quer uẽgarsse, cõuẽlle que en tal maneyra o começe que sse nõ possa ende andar alabando o que fez a desonrra. [+]
1370 CT 1/ 281 Ben uos loaría hũa cousa et uos cõsellaría que, ante que nos d ' aquí partamos, enviemos, sen cõtenda, pedir cõssello a Apolo, que nos diga a que fin podemos vĩjr de aquesta guerra, de tã grã feyto que queremos começar. [+]
1370 CT 1/ 285 Mays, por Deus, señores, nõ alongedes o que auedes começado, ca uós auedes bon tenpo et o uẽto qual vos cõpre. [+]
1370 CT 1/ 288 Et quen per soberua começa seu feyto, tarde ou nũca pode auer çima de ben. [+]
1370 CT 1/ 288 Et se sse loa ẽno começo, ẽna fin chora et he retrahudo. [+]
1370 CT 1/ 288 Et auémoslles ja tãto de mal feyto ẽno começo que ben sõo çerto que son ende tã sañudos que sse vengaríã de nós, se poder ouuessen, cõmo de ẽemjgos, et que faríã todo seu poder en se nos defender en esta çidade de Troya. [+]
1370 CT 1/ 288 Et por ende deue a seer escolleyto o conssello que entre nós for dado, et deue outrossý seer sabudo per todo o mũdo cõmo sse este feyto começa, et quen ten dereyto ou torto, ca uós ben sabedes, desque este feyto foy começado, que ja por ende morrerõ moytos. [+]
1370 CT 1/ 288 Et el rrey Leomedón o começou, que o cõprou moy carament, ca tal vengãça lle foy por ende tomada por que os de Troya se tẽen por desonrrados. [+]
1370 CT 1/ 294 Quando aquesto oýo, Diomedes começou a sorrijr, et disso assý: - [+]
1370 CT 1/ 306 Et poys que estas duzẽtas naues começarõ de singrar, a grãde oste vayas moy ben segindo, cõ pendões et cõ synas moy rricas. [+]
1370 CT 1/ 308 Et alý se começou tamaño torneo et tã mao et tã mortal que nũca foy home que o tã mao visse, ca sse dauã de hũas fachas grãdes et ben tallantes et açeyradas tã grãdes feridas a mãtenẽt et a tã grã pressa que sse fendíã per meo et caýan mortos moy espessament. [+]
1370 CT 1/ 308 Et começarõ a lançar dardos et saetas. [+]
1370 CT 1/ 323 Et as azes começarõ logo de mouer todas et de sse yr chegãdo, ca deseiauã moyto de sse juntar cõ elles ẽno cãpo. [+]
1370 CT 1/ 328 Et começarõ a batalla alý hu a uirõ mays espessa. [+]
1370 CT 1/ 328 Mays logo en ponto começou de penssar en al, ca ueu que aqueixauã moyto a sseu señor et que, sse de outra gisa nõ ouuesse acorro, lygeyrament podería seer morto. [+]
1370 CT 1/ 328 Et começou de dar grãdes uozes. [+]
1370 CT 1/ 328 Et Éytor, quando aquesto ueu, começou de sse defender moy ardidament, cõmo aquel que era moy bõo et moy lygeyro, dando tã grãdes colpes cõ sua espada que cortaua mãos et braços et quanto ante ssy achaua. [+]
1370 CT 1/ 328 Et quando os seus de Troylos o virõ assý estar, começarõ de fogir. [+]
1370 CT 1/ 328 Desý começou de os chamar, dando grãdes uozes et deostándoos moyto. [+]
1370 CT 1/ 328 Et começou de lle dar grãdes espadadas et moyto amj̃úde. [+]
1370 CT 1/ 328 Et quando os prínçepes que cõ el estauã uirõ aqueste colpe tã grãde, forõ ende moy despagados, et ouueron ende moy grã coyta, et desmayarõ de tal gisa que lle nõ acorríã, et estauã en põto de leixar o cãpo, et algũus começauã ja de fogir. [+]
1370 CT 1/ 328 Alý começarõ a fazer tã grã doo os gregos por Çélidis, que morrera, que nõ foy home que uisse tal chãto nẽ tã grãde, ca elles chorauã todos et rrascáuãsse et braadauã et auj́ã tã grã pesar que marauilla era. [+]
1370 CT 1/ 328 Mays agora se começará o torneo orgulloso et que seerá moy brauo et en que auerá moytos colpes et moytas lanças quebradas, ca logo en aquelas oras sobreuẽo alý Ajas Talamõ, que era hũ rrey de grã prez et de moy grã brío. [+]
1370 CT 1/ 328 Desý tirou logo sua espada, et começoulles a dar tã grãdes feridas que daquela uez matou et chagou moytos delles. [+]
1370 CT 1/ 328 Et começou a dar tã grãdes colpes cõ sua espada que tragía, a hũa parte et a outra, que en pouca de ora foy a pressa partida. [+]
1370 CT 1/ 340 Depoys que todo aquesto foy feyto, bolueusse a batalla tã braua et tã crua óntrelos gregos et troyãos que hũa grã marauilla sería de cõtar, ca sse começarõ logo todos a dar a mãtenẽt tã grãdes feridas das espadas que, en pouca de ora, ficarõ y moytos mortos et malchagados. [+]
1370 CT 1/ 342 Et começárõsse a dar a mãtenẽt das espadas, tã grãdes feridas que marauilla era. [+]
1370 CT 1/ 343 Quando Éytor ueu a Casabelán, seu yrmão, morto, pesoulle et começou por el de fazer grã doo. [+]
1370 CT 1/ 344 Et agora se começa a batalla tã crua ontre elles cal nũca outra y foy. [+]
1370 CT 1/ 347 Et veedes aquela aaz que alý está cõmo sse abala et se uay fazẽdo afora, et de gisa os an maltreytos que adur poderíã seer alegres, cõmo oje forõ ẽno começo, ca eu nõ dulto, se aqueste pleito assý uay, que nossa onrra et nosso prez ẽna çima nõ mẽoscabe et que oie en este día nõ rreçebamos grãde onta et grã pesar dos troyãos. [+]
1370 CT 1/ 347 Et ao ferir que ferirõ foy tã grãde a uolta que en nehũ lugar nõ uistes mayor, ca alý começou a creçer estraya batalla, et y forõ falssados tãtos escudos, et quebrãtadas tãtas lanças, et tãtas lorigas moy fortes et moy preçadas rronpudas, et tãtos elmos broñjdos falssados, et tãtas espadas quebradas, et tãtas cabeças fendudas que hũa grã marauilla sería de cõtar. [+]
1370 CT 1/ 348 Et por ende começou estonçe a creçer a batalla tã brauament entre eles que os escudos et as lorigas que tragíã forõ todos rrasgados et falssados. [+]
1370 CT 1/ 348 Et quando os troyãos os virõ assý vĩjr frescos et derranjados, ouueron deles grã pauor et começárõsse de yr cõtra a ujla. [+]
1370 CT 1/ 348 Et alý começou a batalla de engrossar et o torneo a sseer moy mortal, mays pero os troyãos ýan ja pera mal, ca os gregos os feríã tã brauament que, per força, os fazíã caer de rrostro en meo do cãpo. [+]
1370 CT 1/ 350 Et caualgarõ todos juntos et chegárõsse ao torneo, et touerõ ben o sseu sisto, et começarõ todos de cõssún a tirar de seus arcos et dar moy grãdes braados, ca atal era seu costume. [+]
1370 CT 1/ 350 Mays Éytor et seus yrmãos, quando uirõ os seus assý fogir todos, sabede que tornarõ moy denodadament os caualos et começarõ de os ferir. [+]
1370 CT 1/ 352 Veedes aquí a obra que agora primeyrament se descobre et, sen falla, o começo he moy estrayo. [+]
1370 CT 1/ 352 Quando el rrey Toas esto ueu, esforçou os seus et começou de yr perla batalla, fazẽdo grãdes caualarías et moyto mal aos troyãos; ca el, per u ýa, mataua moytos et a outros moytos fazía leixar as selas sen seu grado, ca el se meteu en auẽtura et rreçeberõ del moyto mal os troyãos aquela uez. [+]
1370 CT 1/ 352 Et en ponto que esto ouuo dito, sen mays tardar, começou de agillar cõtra el, et seu yrmão Ordenax cõ el de cõsún. [+]
1370 CT 1/ 352 Desý começou de os apressurar moyto de cada parte et menáuaos tã brauament que os gregos forõ tã enpuxados do cãpo, querendo ou nõ. [+]
1370 CT 1/ 355 Et começarõ hũ torneo moy espantoso et moy brauo. [+]
1370 CT 1/ 357 Et começárõsse a dar todos tã grãdes feridas que sse bañauã todos en seu sange. [+]
1370 CT 1/ 357 Et Menesteus leuãtousse logo cõ sua espada ẽna mão, et começou de sse anparar moy uiuament de ánbolos yrmãos, assý cõmo aquel que era moy fardido et de grãde esforço. [+]
1370 CT 1/ 357 Et cometérõnos tã rrégeament que os gregos nõnos poderõ sofrer, et ouueron a leixar o cãpo, mal seu grado, et começarõ de sse yr. [+]
1370 CT 1/ 357 Et começou de fazer tã grã dãno ẽnos troyãos que hũa grã marauilla sería de cõtar, tã mortalment os desamaua. [+]
1370 CT 1/ 367 Et el rrey Príamos tã bon señor et tã bõo cõpañeyro lles andaua que a todos fazía creçer coraçõ et a todos fazía creçer moy grãde esforço, per uquer que el andaua, por acabar ben aquelo que começara. [+]
1370 CT 1/ 367 Et, señores, hũa cousa uos dyrey, et nõ entẽdades que uosla digo gabándome: digo que, se sessudo he Agamenõ, téñome eu por mays sysudo, et ey mays cõdes et mays duques et mays caualeyros et mays gentes que el, et mellor cõssello sabería dar hu conprisse, et mellor sabería enderẽçar a batalla hu fosse mester, et sõo mays apreçebudo et mays engeñoso que el, et sey mellor coñosçer a fin que an as cousas que sse começã a fazer. [+]
1370 CT 1/ 369 Estonçe começarõ todas a rrogar moy de coraçõ aos déoses, et fezeron suas orações que os anparasse et lles mãtouesse os seus, que nõ rreçebessen morte, nẽ caessen en prigón. [+]
1370 CT 1/ 369 Aquí sse começarõ a chegar as azes de ánbaslas partes et demãdáuãsse per hũa tã grã saña que marauilla [era]. [+]
1370 CT 1/ 369 Et começousse a batalla et a uolta moy grãde et moy marauillosa, en tal maneyra que daquela uez forõ y vij̃t mill pendões d ' ourofreses et de çẽdaes, de caualeyros de grã gisa, abaixados pera ferir, que ja mays nõ serã leuãtados ata que todos seiã bañados en sange. [+]
1370 CT 1/ 369 Et alý sse uolueron as azes todas, et começousse hũ torneo tã mao et tã brauo et tã forte et tã sen piadade que, en pouca de ora, forõ y despedaçados mays de vij̃t mill escudos et outros tãtos elmos et outros tãtos caualos de grã preço, de que os señores caýan mortos ẽnos prados. [+]
1370 CT 1/ 369 En este lugar forõ ajuntadas as azes, et começárõsse a ferir moyto sen piadade. [+]
1370 CT 1/ 369 Et começou de yr cõtra el en hũ moy bon caualo de España en que andaua, et foy ferir a Éytor ẽnos peytos, tã de coraçõ et tã brauament que lle falssou as mallas da loriga, et passoulle o cãbays et chagoo, en gisa que lle seýo moyto sange. [+]
1370 CT 1/ 369 Et esto durou tãto ata que chegou ora de uéspera, et começou de anoyteçer. [+]
1370 CT 1/ 375 Senores et amjgos, uós sodes os mellores caualeyros que ẽno mũdo ha, et mays rricos et mays preçados et mays nomeados do começo do mũdo acá, que ssabede que aqueles que ante de uós uẽerõ taes forõ et en tal gisa gardarõ seu prez et sua onrra que nũca forõ abaixados de nehũa gente estraya. [+]
1370 CT 1/ 375 Et esto sabedes por que uoslo digo: nós auemos começado hũ grã feyto et cõuẽnos de meter en el mẽtes, en tal maneyra que nós sayamos cõ nossa onrra sen uergonça. [+]
1370 CT 1/ 378 Cõmo se começou a quarta batalla [+]
1370 CT 1/ 378 Poys que os gregos forõ ẽno cãpo assý apostados cõmo auedes oýdo, (et) os troyãos da outra parte fórõsse chegando, et começárõsse a ferir de saetas et de dardos. [+]
1370 CT 1/ 379 Et começárõsse anbos a dar moy grãdes colpes et moy pesados, cõmo aqueles que sabíã de esgrima et que erã moy bõos caualeyros et que sse desamauã moyto. [+]
1370 CT 1/ 379 Et cõ grã saña que ouueron, seýrõsse d ' éntrelos outros, et apartárõsse anbos, et começárõsse a dar tã grãdes feridas sóbrelos elmos que era hũa grã marauilla de veer, ca sse feríã per tã grã saña que, se os algẽ nõ partira, hũ deles ficara y morto. [+]
1370 CT 1/ 384 Logo aquela ora os caudillos de ánbaslas partes fezeron suas cõpañas afora, et acollérõnos a ssy, et pararõ cõmo de cabo suas azes, et começarõ o torneo outra uez, tã mao et tã espantoso que sería mao de cõtar. [+]
1370 CT 1/ 393 Outro día de manãa leuãtárõsse os da oste et começarõ de sse armar a grã pressa, et gisáuãsse pera vĩjr aa batalla. [+]
1370 CT 1/ 393 Et começou de vĩjr cõtra os troyãos, agillando a mays andar, quanto o caualo o podía leuar. [+]
1370 CT 1/ 393 Et alý sse juntarõ as azes, et começárõsse a ferir tã sen piadade que logo, a pouca de ora, caerõ y mortos moytos et malchagados. [+]
1370 CT 1/ 393 Estes todos entrarõ per meo dos gregos atropelados, et começárõnos de ferir tã cruament et tã sen piadade que, en pouca de peça, ficarõ y deles moytos mortos et malchagados. [+]
1370 CT 1/ 397 Et alý se começou hũ torneo moy brauo et moy fero. [+]
1370 CT 1/ 399 Et aquí se começou hũ torneo moy forte et moy perigooso. [+]
1370 CT 1/ 400 O Ssagitario, quando o ueu, começou de dar grãdes braados et a rrinchar tã fortemẽt que toda a terra tremj́a sso seus pees. [+]
1370 CT 1/ 400 Mays Achiles, que era moy ligeyro, leuãtousse moy toste primeyro, et meteu mão aa espada, et foy tomar o caualo de Éytor, a que dezí[ã] Galatea, et começou de sse tornar cõ el moyto agiña. [+]
1370 CT 1/ 400 Mays Éytor, quando lle veu tomar o caualo et yrsse cõ el, ouuo ende grã pesar, et começou a chamar os seus yrmãos. [+]
1370 CT 1/ 400 Poys Éytor ouuo esto dito, os troyãos começarõ de agillar tã fortemẽt et cõ tã grã poder que toda a terra estremeçía per u ýan. [+]
1370 CT 1/ 402 Mays ja [de] ánbalas partes começauã a partir a batalla quanto podíã. [+]
1370 CT 1/ 403 Et despoys que os ouuo ajuntados, começoulles a rrogar o mays aficadament que el podo que puñassen de acabar o que começado auj́ã, et sse cõbatessen moy ben et moy sen pauor. [+]
1370 CT 1/ 403 Et poys nós este feyto começamos cõtra troyãos, por Deus, nõ lle demos nehũ uagar ata que deles tomemos uẽgança, nẽ os leixemos folgar ata que entẽdamos que elles an o peor da batalla et nós o mellor, et que os ajamos presos ou uẽçudos ou cõquistos. [+]
1370 CT 1/ 405 En outro día de manãa, começou o día escuro et ventoso, et neuaua. [+]
1370 CT 1/ 406 Et por esta rrazõ tódoslos gregos erã moyto enoiados et moyto enfadados da guerra, et rrepentíãsse moyto porque a auj́ã começada, et moy de grado sse partirã dela et sse yríã pera suas terras, sse o fazer podessen sen uergonça. [+]
1370 CT 1/ 408 Diomedes, quando o ueu, começou de sorrijr, et díssolle assý: - [+]
1370 CT 1/ 410 Et começou sua rrazõ en esta maneyra: - [+]
1370 CT 1/ 414 Et poys todos forõ ajuntados, começarõ a rrepetir et cõtar as prohezas et caualarías que hũus et outros auj́ã feytas, et falauã daqueles que forã desbaratados et afrontados. [+]
1370 CT 1/ 420 Diomedes foy logo tomar a donzela perla rrédea et, depoys que foy jndo, começoulle Diomedes tal rrazó: - [+]
1370 CT 1/ 422 Desý começou a chorar tã fortemẽt, en gisa que o coraçõ se lle ençarrou en tal maneyra que sol hũ ueruo nõ podo dizer. [+]
1370 CT 1/ 426 Mays alý chegou Éytor moy orgulloso, cõ sua espada preçada et perigoosa ẽna mão, et começou de cortar pernas et braços et espiñaços et pees et mãos et cabeças et costados. [+]
1370 CT 1/ 431 Et forõ ferir ẽnos de Troya et começárõnos a enpuxar. [+]
1370 CT 1/ 438 Et poys esto auj́a acabado, começaua seus trageytos moy estraños, et fazía pelegar hussos et porquos et outras marauillas. [+]
1370 CT 1/ 440 Et o donzel começaua logo a lãçar outras frescas et nouas et fremosas de outra color. [+]
1370 CT 1/ 443 Cõmo os gregos erã emfadados et se rrepẽtýã da cerca que começarã [+]
1370 CT 1/ 443 Et do que começarã ja nõ sse podíã partir sen grã uergonça. [+]
1370 CT 1/ 443 Et entẽdíãno todos que começarã grã loucura et pesáualles moyto, porque auj́ã ja perdudos moytos amjgos et moytos parẽtes, et elles meesmos que forã malchagados et maltreytos. [+]
1370 CT 1/ 443 Mays pero nehũ nõ sse quería yr, ante deseiauã todos a acabar o que auj́ã começado. [+]
1370 CT 1/ 447 Et alý sse começou o sseu grã destroymento et a sua grã coyta et sua grã perda, por que serã destroýdos sen rrecobramento, ca todas as cousas que Casandra disso des agora lles começar[ã] a uĩjr. [+]
1370 CT 1/ 449 Quando Andrómata entẽdeu que seu rrogo nõ ualýa nada, começou de fazer grã doo, et tã grã coyta auj́a que, a poucas, nõ ensandeçeu. [+]
1370 CT 1/ 451 Depoys que Andrómata ueu que nada nõ cõpría quanto rrogo lle fazía, foy cõ ánbalas mãos dar ẽno rrostro, et começousse a ferir das palmas et messar seus cabelos. [+]
1370 CT 1/ 453 Et começou a dar grãdes sospiros et entristeçer moyto, et começou de chorar tã fortemẽt que as lágrimas lle deçíã ata os peytos. [+]
1370 CT 1/ 454 Et alý começarõ anbos hũa batalla mortal et tã perigoosa que, ante que sse parta, perderã do sange tãto que lles mj̃gará suas forças et auerán mays mester m[a]estres que lydar. [+]
1370 CT 1/ 454 Et os gregos, quando esto uirõ, começarõ de dar gritos. [+]
1370 CT 1/ 460 Et as donas, quando aquesto uirõ, começarõ de fazer grã doo, ca elas nõ fazíã al senõ chorar, et batíã amj̃úde as palmas, et perdían as colores cõ grã coyta que auj́ã del. [+]
1370 CT 1/ 461 Et quando os gregos uirõ Éytor et o coñosçerõ ben ẽnos sobresynaes, começarõ a fogir et darlle o cãpo. [+]
1370 CT 1/ 461 Et os troyãos cobrarõ o cãpo, et começárõsse a ajudar moy ben et, en chegãdo a hũ passo brauo, que era moy estreyto et moy forte, matarõ y moytos dos gregos, ca sse apertauã de tal gisa que nõ podían passar. [+]
1370 CT 1/ 461 Éytor et Achiles, que sse desamauã mortalment, quando sse uirõ tã a çerqua o hũ do outro, meterõ mão aas espadas, et começárõsse a ferir tã durament que as espadas rretenj́ã tã fortemẽt que a lonje as podíã moy ben oýr. [+]
1370 CT 1/ 461 Et começoulles a dar tã grãdes feridas que alý nõ prestaua loriga, nẽ outra arma que nehũ trouxesse. [+]
1370 CT 1/ 461 Et alý começarõ anbos de esgremir, et tã brauament sse feríã que sse fezeron moytas chagas, grãdes et pequenas. [+]
1370 CT 1/ 483 Et tãto que chegarõ, leyxárõse correr contra os gregos, et começárõnos de ferir muy brauament. [+]
1370 CT 1/ 483 Et começou de matar et derribar deles muytos, et ýase detẽendo mentre os outros se acolíã aa çidade. [+]
1370 CT 1/ 486 Mays Agamenõ nõ llo [contra]diso, nẽ llo esquiuou, ca era caualeyro de grand entendemento et nõ quiso y fazer cousa onde podese naçer mal nẽ estorua a aquelo que auíã começado; ca, se entre eles naçese algũa descordia, seríã ende meospreçados et uallrríã por ende mays pouco. [+]
1370 CT 1/ 500 Cõmo Achilis começou sua rrazõ cõ os gregos [+]
1370 CT 1/ 525 Depoys começou sua rrazõ en tal gisa: - [+]
1370 CT 1/ 525 ¡O, señor! ¡maldito seia o día et a ora en que sse este feyto começou et se moueo! [+]
1370 CT 1/ 525 Mays uós, cõmo bõos caualeyros et sesudos et cordos, trajede este pleito en tal maneyra, et fazede en gisa que os gregos que sse quitẽ de diabrura tã sen rrazõ cõmo aquesta que começarõ, ante que lles dela ueña mays mal, et que sse partã d ' aquí et sse uaan pera suas terras. [+]
1370 CT 1/ 530 Achiles tornou moy triste cõ a rrazõ que disso Diomedes, et começou moyto a penssar. [+]
1370 CT 1/ 534 Dyomedes leuãtousse entõ en pe, et começou sua rrazõ en tal gisa: - [+]
1370 CT 1/ 542 Mentre que durou a trégoa, os gregos auj́ã seu cõssello que çima daríã a esta çerqua que auj́a começada. [+]
1370 CT 1/ 544 Assý começarõ a yr en bõo passo et ajuntados en tropel. [+]
1370 CT 1/ 544 Et o torneo era ja começado, et ouuera ja y moytas justas, en que morrerã moytos bõos caualeyros. [+]
1370 CT 1/ 548 Et poys esto disso, começou de chorar moy de coraçõ, et lançoulle os braços a colo, et começou de o abraçar et beigar perla façe. [+]
1370 CT 1/ 548 Quando as donas et as donzelas esto oýrõ, ouuerõ grã uergonça, et começarõ de sorrijr, et nõ rresponderõ nada. [+]
1370 CT 1/ 551 Desý começou a rrazoarsse cõ Políçena, assý cõmo sse ela deãt estouesse. [+]
1370 CT 1/ 551 Et alý foy começada hũa batalla crua et tã sen piadade que esto sería hũa grã marauilla de cõtar. [+]
1370 CT 1/ 552 Poys que a trégoa foy seýda, os gregos et os troyãos forõ ajuntados ẽno cãpo, ben armados et ben gisados cõmo auj́ã de costume, et começarõ sua batalla moy braua et moy perigoosa. [+]
1370 CT 1/ 552 Mais quando as grandes azes forõ ajuntadas, alý começou hũ torneo tã brauo et tã mortal que era hũa grã marauilla que ende õme rremãeçeu uiuo. [+]
1370 CT 1/ 555 Et começarõ d ' enpuxar ferament os troyãos et asouiarlles et apuparlles. [+]
1370 CT 1/ 560 Et começoos a esforçar, et rrogoulles muyto que se ajudasem muy bem. [+]
1370 CT 1/ 561 Et começou o torneo a creçer tãto, et a seer o acapelamento tã grande, et a uolta et os braados et os alaridos et os sõos dos cornos et das tronpas tã grandes et tã esquiuos que ome nõ se podía oýr, nẽ sabía de si parte. [+]
1370 CT 1/ 570 Et começou de pẽsar moy fortement cõmo ou por qual maneyra podería seer uingada d ' Achiles, que lle seus fillos assý auj́a mortos et tolleytos. [+]
1370 CT 1/ 570 Et quando Paris chegou a ela, achoua moy triste et moy c(on)oytada, et começoua de confortar o mellor que el pode. [+]
1370 CT 1/ 570 Mays ela nõ se confortaua de cousa que el disese, ante lle começou sua rrazõ per tal guisa: - [+]
1370 CT 1/ 573 Pois que o mesageyro da rreýna ouuo sua rrazõ acabada, Achiles calou hũ pouco et começou de pensar. [+]
1370 CT 1/ 575 Et quando esto oýo a rreýna, começou de o abraçar et beijarlo ẽna façe muytas uezes. [+]
1370 CT 1/ 577 Et eles yndo así, derõ hũa uoz dentro ẽno templo, et seýrõ logo os que estauã ascondudos, et começarom de lles lançar os uenabres que tragíã, et dérõlles perlos peytos et perlos costados, en guisa que logo alý rreçeberõ mais de dez feridas de que forõ malchagados. [+]
1370 CT 1/ 577 Et quando Paris aquesto ueu, deu grandes uozes, et começou de ameaçar et de deostar mal aos seus. [+]
1370 CT 1/ 577 Tornade a el, et começémoslo outra uez, et feyramos sen medo, et veeredes que sem contenda logo será morto. [+]
1370 CT 1/ 577 Et, sen falla, se eles andarã armados, os troyaos começarã esto por seu mal, ca nũca eles escaparã uiuos. [+]
1370 CT 1/ 584 Et a hũus prazía de se tornar pera suas terras et a outros d ' acabar o que auj́ã começado. [+]
1370 CT 1/ 586 Et alí se começou outra uez o torneo, tã brauo et tã esquiuo et tã mortal que, en pouca d ' ora, forõ mortos et malchagados mais de seteçentos caualeyros d ' ánbaslas partes. [+]
1370 CT 1/ 605 Et Polidamas começou logo de chamar seu señor. [+]
1370 CT 1/ 605 Et os da çidade lles começarõ y a dar uozes, et cõmeçárõse a ajudar tã bem que, en pouca d ' ora, cobrarõ o canpo, a seu pesar dos gregos. [+]
1370 CT 1/ 613 Et alý começou a creçer a batalla. [+]
1370 CT 1/ 613 Et Pirus tornou sañudo et de m[a]o talante, et começou de chamar os seus a grandes uozes et esforçalos muyto, rrogoulles que se nõ partisem del. [+]
1370 CT 1/ 613 Et alý se [ajunt]ou o poder dos gregos et se começou a batalla de cabo. [+]
1370 CT 1/ 625 Et alí lle diserõ que entendese sua fazenda, et parase en ela bẽ mentes, et tomase cõsello et ante juramento en cõmo posese çima aas maasuenturas et fortes que lle uẽeram, et que logo lles disese cõmo y quiría fazer, ca el ia bem uij́a cõmo os dioses erã contra el, et quanto mal l[l]e auí[ã] feyto, et por nihũa maneyra nõ quiríã sua prol nẽ seu bem, ante quiríã seu mal et seu dãno, et ben llo derã a entender deslo começo, et tal rresposta ouuerõ por Apolo ẽno começo, et outrosý entenderã porlos adeuinamentos et porla propheçías que os dioses auíã yra et saña, et se este cõsello nõ tomase que perderíam quanto ẽno mũdo auíã. [+]
1370 CT 1/ 627 Eýnda he por vĩjnr, et quiçays nõ tardará longo tenpo, o que uoso coraçõ deseia et o que el quer começar. [+]
1370 CT 1/ 628 Et começoos a rreprender ferament deste cõsello. [+]
1370 CT 1/ 633 Et aqueles que erã moços, quando esta guerra fuj começada, ia son uellos et cãos. [+]
1370 CT 1/ 635 Et alí começarõ seu cõsello et falarõ muytas cousas, que depois forõ sabudas et rretraúdas en moytos lugares. [+]
1370 CT 1/ 637 Antenor se leuantou entõçe en pe et começou sua rrazõ. [+]
1370 CT 1/ 649 Et logo o sacrifiçio se asçendeu et começou d ' arder tã bẽ que nõ ficou y nada del. [+]
1370 CT 1/ 655 ¡Ay, Deus, cõmo Antenor et Eneas trouxerõ esta treyçóm tã encubertament, et tã sobeiament começarõ maa cousa et estraya treyçóm! [+]
1370 CT 1/ 658 Et começarõ de matar et despedaçar en quantos topauã. [+]
1370 CT 1/ 659 Et começou de chorar muyto et fazer gran doo. [+]
1370 CT 1/ 659 Et começou de fog(u)ir, et acolleuse ao tenplo de Minuerua, chamãdose catiua et fazendo grã doo. [+]
1370 CT 1/ 664 Nós uos rrogamos -diso Antenor - quanto podemos por Andrómaca et por Elenus, ca desta guerra sabede que lles pesou muyto, et perlo seu grado nũca desto fora nada, ca ante de tres anos que esta guerra fose começada, nẽ que Pares fose a Greçia, diso Elenus o mal et a coyta et o dãno que despois uẽo, et nõ quisera que se cõmeçase. [+]
1370 CT 1/ 689 Poys que os gregos entrarõ en suas naues, cõmo dito he, começarõ de singlar a mais andar. [+]
1370 CT 1/ 691 Et começou de nadar, et chegou aa rribeyra cõ grã coyta de morte. [+]
1370 CT 1/ 691 Mais despoys que o día fuj claro et se poderõ leuantar, começárõse d ' andar buscando perla rribeyra, maldizendo muyto a auentura que ouueram, et falarõ a seu señor Pirio, jazendo muy malandãt ẽna area, tã groso et tã jnchado que aduro lles podía falar. [+]
1370 CT 1/ 747 Sábbean quantos este liuro virẽ que eu, Fernã Martíis, clérigo et capelán de Fernã Pérez d ' Andrade, escriuj́ este liuro des onde sse começa esta estoria ata aquí. [+]
1390 MS [I, 1]/ 4 Aquel ome por que eles diziã, vẽo ali cõ eles et era moy mãçebo, et andaua vestido de moy nobres panos et paresçia home de grã paragẽ, et tragia ẽno pescoço hũ[a] pertega de caruallo entorta, et chegãdo ante o altar começou a chamar et dizer asi: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Hṽu caualeiro lonbardo, do castelo que chamã Carãtia et avia nome Emeus, vẽo en rromaria a Santiago, et tragia cõsigo dous cõpaneiros, et seendo ẽno lugar hu soen seer as gardas do altar, começou a dizer asi ante os que y estauã: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 Eu rreçebi d ' este apostolo santo tal dom que eu nõ era dino p[a]ra rreçeberlo nẽ ar nõ soo dino para cõtarlo, aveome asi: que avendo batalla cõ meus ymigos foy chaga[do] de hũa seeta ẽna perna et começey a enfraqueçer dela moy fortemẽte que nõ podia aver folga nĩhũa. [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 Et começey a voluerme de hũu lado, et logo sem ajuda de nĩhũu ergime, o que eu d ' ante nõ podia fazer, et chamei o seruente que me seruia, et viome estar ergudo, marauilloyse et tomey logo hũu bordom ẽna mão e puje a outra mão ẽno onbro do seruente et começey de andar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 12 Outra moça de grã lugar que avia nome Leda e moraua en Bragãça, et era demoniada et aduserõna a santo Oudon, et filloa logo y do demo et começou de braadar et dizer: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et a cabo de sete ãnos que el foy bispo, en hũu dia de Pascoa, vierõ os apostolos a Iherusalem et pregũtoos por los miragres et maravillas que Deus por eles fazia, et eles diserõllos ante todo o poboo, et mostraron et preegarõ cõ el ẽno tẽplo a Cayfas et aos outros judios sete dias, et os judeus querendose baptizar por la sua preegaçõ, entrou hũu home adesora ẽno tẽple et começou de braadar et dizer: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et des entõ Santiago começou a çopegar moyto senpre. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et pois que tomou esta rrazõ, começou [de dizer] a moy alta voz a todo o poboo: -Homẽs de Iherusalem, oyde! [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 "Et logo os escribaas et os fariseus começarõ a dizer hũus aos outros: [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et todos ensenbra começarõ a dizer alta voz: [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Estando en esto et oyndo o poboo as preegações, fillando creẽça en Ihesus, derribarono de çima do tẽple en fondo, et aa caeda que caeu, ergeuse sen ferida et começou de estar moy rregeo et a preegar mellor que ante. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et entõ começarõno apedrear moi fortemẽte, et Santiago acostouse et ficou os geonllos en terra et diso asi: [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et hũu dos fillos de Rrechab et de Rrechab[ĩ] do qual da testemoyo Jeremias o profeta, começou a dizer asi alta voz: [+]
1390 MS [I, 1]/ 31 Et ante de quatro ãnos que viese y Vespasiano ẽna festa que os judeus chamã Cabañolas hũu ome que avia nome Ihesus, fillo de Anãnias, adesora começou de braadar et dizer asi: [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Eles forõ moy ledos et gisarõse et cõ grã prazer começarõ seu camiño en era de mĩll et çento et triinta et oyto ãnos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et hũa ora catando el cõtra o çeo, vio hũu camino d ' estrelas que se começaua sobre lo mar de Frisa et ya por ontre Alamana et Ytalia et por ontre França et Aquita[n]ia et ya dereytamente por meogo da Gascona et por Nauara et por Espana, et ya ferir en Galiza en aquel lugar onde o corpo de Santiago jazia ascondudo; et Calrros veendo esto moytas noytes, coydou en sua voõtade que poderia seer; et jazendo de noyte, en esto coydando, apareçeulle hũu caualeiro en vison tã fremoso que nõ poderia mais, et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et entõ começarõ [a lidar] moy fortemẽte en gisa que forõ y mortos quorẽẽta mĩll cristiaãos; et o duc Millo, padre de Rrulã, cõ aqueles a que froleçerõ as astes, et rreçebeu y coroa de marteiro; et matarõ y o caualo a Calrros, et el ficou de pee cõ dous mĩll cristiãos ẽno meo da batalla, et tirou a espada que chamã Gaudiosa, et daua cõ ela grãdes golpes en gisa que cortaua moytos corpos por meo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et Aigulando armouse moyto agina el leuou cõsigo sete mĩll caualeiros, et foise despos eles coydando de matar Calrros; et Calrro[s] quando o vio começoua fugir et acolleuse cõ os seus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et a primeira aze dos mouros começou primeiramente a batalla et foy vençuda, et desi hũa peça dos mouros quiserõ acorrer a aqueles et forõ vẽçudos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et o gigante começou de o catar et pregũtoulle com̃o avia nome, et el diso que avia nome Rrulã. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Nõ foy soo o fillo de Deus que rresurgio d ' ontre os mortos mais verdadeiramente todo los omẽs que forõ des o começo do mũdo et an de seer d ' aqui endeante an de rresurgir depois da fim et yrã ao dia do Juyzo ante a sua cadeira oyr sentẽça para rreçeber galardom do bẽ et do mal que fezerõ. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et aas vozes delas et aos soes das cãpaynas et ante a semelduẽ das carãtonas, que erã moy feas, espantarõse os caualos dos caualeiros de Calrros et começarõ de fogir cõ grã medo ataes com̃o a seesta, et os caual[ei]ros por nĩhũa gisa nõ os podiã tẽer. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et as duaz azes dos cristiãos quando virõ fogir a primeira, começarõ todos de fogir. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et logo todo los mouros começarõ de fogir d ' ũu cabo et do outro, et ali forõ todos os cristiãos et os mouros jũtos, et Almoçor rrei de Cordoua fogio cõ dous mĩll et acolleuse aa vila. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et despoys que a lide foy acabada, segundo avedes oydo, Rrulan estando senlleiro, começou a catar cõtra os mouros, et estaua deles moyto alongado, et achou hũu mouro moy negro, et jazia cãsado ascondudo ẽno mõte da lide en que fora, et pre[n]deo et legoo moy fortemente a hũa aruore cõ quatro pertegas, et leixoo y legado, et sobio en hũu monte et parou mentes aos mouros et vio que erã moytos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et ali começou a tãjer hũu corno que tragia d ' almasi; et acerqua de çẽ cristiãos que jaziã ascondudos por los montes, pois que oyrõ a voz do corno foronse todos para el; et cõ aqueles çẽ cristiãos volueuse ali onde leixara o mouro preso, et soltoo et alçou a espada sobre a cabeça del et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et os outros mouros, quando aquelo virõ, começarõ de fugir et leixarõ a Marsil ẽno cãpo cõ pouquos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et entõ tiroa Rrulam da bayna et catoa, et começou de chorar, et dizer: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et desi tomou o corno et começou de tãger se viinria algũus dos seus cristiãos que jaziã ascondudo[s] cõ medo dos mouros que jaziã ẽno monte; ou se volueriã ali onde el jazia, algũus d ' aqueles que ja pasarã os portos, para estar ẽna sua morte, et para tomar a sua espada et o seu caualo et yr depos os mouros se poderia algũus matar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Cõ medo de o nõ mataren os mouros et caualgou ẽno caualo de Rrulan et leixoo et foyse a buscar a oste de Calrros et era ja pasada Et despois que se el foy chegou Tedriquo hu jazia Rrulan et começou moyto de chorar sobre el, et disolle que se cõfesase de seus peccados. [+]
1390 MS [I, 1]/ 167 Et a igleia foy começada em era de mĩll et duzẽtos et dez et seis ãnos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 167 Et do ãno que foy começada ata a morte do moy nobre rrey dom Afonso rrei d ' Arãgom ha saseẽta et tres ãnos, ata a morte de don Anrrique rrey d ' Ingraterra ha sateẽta et dous ãnos, ata a morte de dom Lois moy nobre et moy rriquo rrey de França saseẽta et tres ãnos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 167 Et do ãno en que a primeira pedra foy posta ẽno começo da igleia ata o postromeiro, triinta et tres ãnos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 167 Aquela igleya des lo tenpo que foy começada ata oje este dia, he nomeada por todo o mũdo, esprãdeçe sobre toda las outras por los miragres de Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 172 Et a madre cõ grãde pesar, doendose mais que todos et com̃o fora do entẽdemẽto, começou de braadar et chamar por Santiago, et diso asy: -Señor Santiago, que por la grraça que rreçebiste de Nostro Señor me gaanaste este fillo que agora jaz morto, rrogoche, Señor, que mo des agora viuo, ca creo ben que o podes fazer, et se o nõ fezeres eu me matarey agora, ou me soter[r]arey cõ el viua. [+]
1390 MS [I, 1]/ 172 Et o moço tornãdo en seu entẽdemento começou a dizer ante quantos y estauã en com̃o des dia [s]esta feira ora de terça que lle sayra a alma do corpo ata sabado ora de nõa que rresurgira, a alma del jouvera moy folgada ẽno seo de Santiago ẽna igleia do Paraiso, et que lle o apostolo Santiago [alcançara] grraça de Deus que lle fose tornada ao corpo; et Santiago que o tomara por lo braço dereito et que lle diso asi: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 180 Tomou os fillos por la maão et cõ grã traballo et começou de andar seu camiño. [+]
1390 MS [I, 1]/ 183 Et pois que se jũtarõ anba las naues, começarõ eles a lidar moy fortemente et aquel marineiro cristi[ão] que avia nome Frinoso, estando armado de loriga et de elmo et d ' escudo, caeu ontre anba las naues ẽno fondo do mar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 183 Et el esforçando moyto ẽna piadade de Deus, começou de chamar em seu coraçõ Santiago et diso asi: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 183 Et logo por la uertude de Deus et por la ajuda de Santiago a naue começou a perigoar cõ grãde tenpestade; et a naue dos cristiaãos giandoa Santiago foy cõ soude ao porto onde cobii[ç]aua. [+]
1390 MS [I, 1]/ 188 Et tãto que llo derõ foy logo saão da door que avia, et tomou logo o que avia mester, et começou sua rromaria; et entrou en hũa naue sobre [lo] mar et desque foy en ela leuãtouse atã grãde tẽpestade que todos aqueles que yã ẽna naue ouverã de mor[r]er. [+]
1390 MS [I, 1]/ 190 Et seendo ẽno bordo dela caeu ẽno mar et começou de chamar Santiago que lle acor[r]ese. [+]
1390 MS [I, 1]/ 195 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor de mĩll et çento et dez ãnos, duas çidades en Italia aviã descordia entre si; et os caualeiros delas ajũtarõse a lidar; et hũa parte foy vinçida, et começarõ de fugir moy fortemente, et ontre os vençudos foy hũu caualeiro que avia acostumado de yr en rromaria a Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 195 Desque vio que os da sua parte hũus erã mortos et os outros presos, et ja desafiuzado de sua vida, tãto que nõ podia falar, et ẽna voõtade começou a chamar Santiago que se amerçease del, et aa çima alta voz começou a chamar: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 Entõ hũu d ' aqueles caualeiros pediolle o saco et leuoul[l]o et cõtra ora de vespera a moller yndo cõ eles tomaua aquelas cousas que avia mester do saquo, et ao galo primeiro quando os rromeus começã a andar seu camino, daua ela o saquo ao caualeiro por andar mays ligeiramẽte, et o caualeiro por amor do Apostolo, seruiaa asi a aquela poble et andaua seu camino. [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 Et el indo asi, por lo [sol?] que era grãde et o camino que era longo et cõ o saquo, começou de adoeçer. [+]
1390 MS [I, 1]/ 200 Et porque ja ante el tiina gisado de yr en rromaria a Santiago en outro dia de manãa, começou de andar seu camino cõ dous seus vizinos et leuaua cõsigo hũu asno, et acharõ hũu poble que ya en rromaria para alo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 200 Et sabe que eu que me alegraua cõtigo porque coydaua que fezeses bẽ com̃o começaras, et ouveses boo galardom; mais no outro dia ante que sayses da tua casa fezeche pecado cõ hũa moller, et nõ no cõfesache nẽ fillache del peedença, et asi andas cõ teu pecado et coydas que Deus et eu rreçebamos a tua rromaria: nõ cõven que asi seja ca aquel que quiser andar en rromaria por meu amor primeiramente lle cõuen que confese moyto omildosamente seus pecados, et despois andando en rromaria faça peedença deles; et o que d ' outra gisa faz, perde sua rromaria. [+]
1390 MS [I, 1]/ 200 Et desi começou outra vez ẽna forma d ' antes, et el coydando en esto apareçeulle o demo outra vez et disolle: -¿Por que coydas de tornar a tua casa fazer peedença para tornares a mĩ despois mais dino? [+]
1390 MS [I, 1]/ 200 Et entõ o demo começou de o escarneçer et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 211 Et o cõde mãdoo logo degolar, et o caualeiro começou logo a chamar a moy grã voz: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 211 Et o outro dia quando se começou a manãa, seẽdo o caualeiro cõ grãdes sospiros pedindo merçed a Santiago et o Apostolo cõprido de miser[i]cordia parouse ant ' el, et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Et entraron na casa hu jazia Santa Maria; et Sam Migeel prinçepe dos angeos começou a cãtar seu cãto moy fremoso et os outros angeos et toda a cõpana dos santos lle rreponderõ et cãtarõ cõ el. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Et Nostro Señor tomou os apostolos cõ o leito en hũa nuve, et eles yndo loando Deus cõ o leyto, San Pero começou a cãtar: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 231 Entõ lles começou a dizer com̃o o tomara a nuve et o posera no Val de Josefa, et com̃o vira Santa Maria sobir aos çeos, et lle deitara a çinta asi com̃o vos ja de suso disemos. [+]
1409 TA III,4/ 59 Et deuenno tanger con a maão por todos llos nebros liuiaamente et mansamente no começo contra o Cauallo, o que del pensar non deu seer aspero nen de parauooas aspantossas, ca por parauooas taes podiria gaanar mañas et custumes maos; [+]
1409 TA III,4/ 67 et quanto no começo lle meos mal fezeren no freeo, tanto adeante mellor sofrera; [+]
1409 TA III,4/ 67 ual moito que o que cauallga o Cauallo a trote ou a gallope mandandoo duun lugar para outro, traga na maão a rredeẽa testa et os mosos do freẽo no peito do Cauallo, que amerga a cabeça aos peitos et encurue o collo, et esto se faça no começo pouco et pouco, et como uyr que mester faz, et en por moito en esto estudo et caamento, et seeria proueito et saamento do Cauallo et do que o caualgar, porque quando o Cauallo trouuer a cabeça jncrjnada, et a o peito et chegada dobrara o Cauallo mais fremosamente, et trotando ou gallopando, como dito he, mais abertamente et mais craramente agardara seus passos et mellor et mais ligeiramente se uoluera ao destro et mellor se parara; [+]
1409 TA III,4/ 77 Na prjmeira parte digamos Segundo o Nume de cada hũa enfirmidade ou danadura, et onde ueen ao Cauallo, na terçeira parte digamos de todas llas meezinas que uallen contra as enfirmidades et danaduras vonde prjmeiramente digamos, segundo nos, os capitollos dos vocabollos de todas llas enfirmidades et danaduras como se começaran. [+]
1409 TA III,4/ 81 Verme he enfirmidade açidental que se jeera domores caentes et sobeios et começase no peito do Cauallo ou antre as coixas apar dos Colloõs et fazese ende jnchaço que deçe aas coixas et cebra por moitos llugares como vuçera, os quaes humores juntados en huun por llongo tenpo, corren depois a hũa llandooa que am os Cauallos naturalmente ontre hũa parte et a outra do peito a preto do coraçon et aas uezes antre as coixas arredor dos colloos por hũa door que sol auiyr por rrazon dos espiritos et dos homores que y soen correr porque naturalmente toda cousa demanda et cobiça outra semellauel a sy mesma; [+]
1409 TA III,4/ 93 Et Depois fillem dous homes senos paaos rredondos et nedeos et vntenos dazejte caente et ponanllos nedeeamente premendoo da hũa parte et da outra começando na deanteira et yndo premendo o uentre et os jllaes rrigiamente contra a çaga con aquelles paaos et pois que asy esfregaren et trouxeren o uentre saqem as ditas estopas ou panos do cuu do Cauallo et caualgen en el et lleuenno en pequeno paso contra llugares montossos et de reita andando porllos ditos llugares ataa que esterqe ou llançe fora a dita decauçon que lle dentro meteron ou que faça huun ou o all. [+]
1409 TA III,4/ 129 Et por a mayor parte esta door do sobre oso se Começa en jnchaço. [+]
1409 TA III,4/ 129 Como se começa a fazer o sobre oso da carne de calo por rrazon do osso que foy ferido quando aqel caalo uires nas coixas do Cauallo acorrer lle as llogo en esta gisa: [+]
1409 TA III,4/ 139 ffurma he enfirmidade que se gera nas junturas do pee et a huña et propriamente sobre lla coroa do pee et começase en jnchaço ou en calosidade de Carne sobre llo pee et esto se uen de ferida en alguun lugar et soe por moitas uezes acreçer por rrazon da maa estada que o Cauallo ha; [+]
1409 TA III,4/ 139 et no começo desta door en quanto he noua deuelle acorrer ca se enuelleçer fazese sobre osso duro que se estende por lla Coroõa do pee et enbargara moyto a besta, que non pode andar asy, a trage mal. [+]
1409 TA III,4/ 139 A esta door acorreras en esta gisa por que se non pode curar por engentos nen por outras qousas que ben seian, por en mester he de a qeimaren con ferro rredondo caente naquell llugar hu se começa que por rrazon do fogo a cebradura trauesa non podera mays creçer. [+]
1409 TA III,4/ 141 A esta door acorreras en esta gisa por que se non pode curar por engentos nen por outras qousas que ben seian, por en mester he de a qeimaren con ferro rredondo caente naquell llugar hu se começa que por rrazon do fogo a cebradura trauesa non podera mays creçer. [+]
1409 TA III,4/ 145 Da seda que faz nos pees do Cauallo que fende a hũa parte por meyo de dentro ataa o touillo, et aas uezes a de llado a fendedura, a qual se começa da coroõa do pee et vay por medio da huña ataa açima, et deita aas vezes sange puro porlla fendedura; [+]
1409 TA III,4/ 145 et esto uen do danamento de touillo que ha dentro na huña como a dita enfirmjdade aia começo et cabeça do touillo, et aas vezes auen que dana o tuello seendo o Cauallo Nouo ferido en lugar duro ha huña que he tenrra danase o tuello que he tenrro, da qual door o Cauallo se sente et manqueia ende quando en el caualgam, et chaman lle seda segon a obra que faz. [+]
1409 TA III,4/ 145 alinpa a huña ataa sas rreyzes contra o touello dapar de a coroa do pee ontre o uiuo et a huna morta con puxauante ou con grosa ataa que começe a deitar sange, et depois toma a Cooura et tallalle o rrabo et a cabeça, et o al que ficar desfaz en peças myudas et coçeas en olla chea dazeyt, et cozase tanto ataa que se desfaçan os ossos, et ffacesse ende vngento et deste vngento huun pouco caente vnten as rrayzes duas vezes no dia, et vusen del ataa que se moyra a seda et se torne a huña a seu estado. [+]
1460 CI 1/ 93 Aqui se começa huũ brebe trautadillo de comõ primeyramente foy feyta et hedificada lla eglleia de Yria, su vocabullo de Santa Eolalie et de San Martiño, et comõ, per que foy feyto o bispado, et qual foy o primeyro bispado et que terras et señorios lle derõ enõ conçilio de Bragãa. [+]
1460 CI 1/ 93 Et porque a memoria da Eglleia de Yria he Ja quasy perdida, porende eu, querendo a alguũ tanto tornar a memoria dos que nõ saben nẽ creen Ja que fose obispado -ante o han por bulrra -, en leendo perlos llibros algũus de canõicas antijgas, et preujlegios goticos dos santos catholicos et deuotos bispos de Yria et porla Escriptura, achey o fundamento para rreduzir aa memoria dos homes quanto durarõ çertas ydades: do começo do mudo ata que o corpo de Santiago foy tragido a Cõpostella. [+]
1460 CI 1/ 94 Onde o doutor Juã Belet dize que do começo do mũdo ata a fin son sete mjll ãnos, dos quaes desde Adan, primeyro hõme, fasta o delubio foron dous mjll et dozentos et quorenta et dous años. [+]
1460 CI 1/ 106 A cõmo quer que a aquelas oras poseron os cães ao touro et começarõno de garrotar porlo ensanar, por que viese ao santo obispo, et a cõmo que o asy agarotaron et lle poseron os (cães) et lle asobiaban porlo ensanar, nũca o touro brauo curou de lle fazer mal ao santo obispo, antes se foy asentar de gionllos ante el, manso cõmo se fose cordeyro. [+]
1460 CI 1/ 126 Et enton rreçebeu o palio do papa et cardeaas, segundo custume rromano eña eglleia de San Lourenço de Rroma, segũ paresçerá porlo segu[int] priujllegio que começa: [+]
1460 CI 1/ 130 Et porque a santa Eglleia de Cõpostella, que lle porla graça de Deus fora encomendada, fora por gran tenpo desolada de pastor nõ avendo ende obispo nj̃ clerigos, saluo poucos et muy rrudos, nj̃ paaço arçobispal, começou ende Junto cõ a dita eglleia huũs paaços de bobeda cõ huã conuenjente torre. [+]
1460 CI 1/ 130 Et elas asy começados, cõ aJuda de Deus, en breue tenpo os trouxo a perfeyçõ, aos quaes agora dizẽ os "paaços vellos". [+]
1460 CI 1/ 131 Et esto asy acabado, o santo obispo começou outra obra de piedade eño dito lugar. [+]
1460 CI 1/ 133 Et estonçes o fillo del rrey, don Sancho, que tijña o senorio de Tolledo por el rrey, armousse cõ gran parte da caballaria et saeu da çibdade para correr cõ os mouros, et começou a pelleJar muy de rregeamente cõ elles. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL