1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Entre Av ' e Eva || gran departiment ' á. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 273 |
[Esta é de loor de Santa Maria, do departimento que á entre Av ' e Eva.] |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E sobre (esta razon) dixo otro Sabio, que ninguna pestilencia non puede empescer al ome en este mundo tan fuertemente, como el falso amigo, con que ome biue, e departe sus poridades (continuamente), non lo conosciendo, e fiandose del. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Onde los que amigos se fazen, ante que bien se conozcan, ligeramente se departe despues la amistad (de) entrellos. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Aristoteles, que fizo departimiento naturalmente en todas las cosas (deste mundo), dixo que eran tres maneras de amistad. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Et sobre (esto) disso outro sabio que nehua pestilença non pode enpeeçer a omee en este mundo tan fortemente. como o falso amigo con quen omee uiue e departe suas poridades (ançianamente) nonlo conesçendo e fiandosse en el. e porende disso aristotiles que a mester que ante que tome omee amizdade con outro que punne premeyramente se he boo e esta conosçença non pode omee auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos. e a amizdade non pode durar senon entre aqueles que an bondade en si. onde (por estas rrazoes) os que amingos se fazen ante que ben sse conoscan. legeyramente sse departe(n) depoys a amizdade entre eles. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Aristotiles que fezo departimento naturalmente. en todalas cousas (naturalmente) disso que eran. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Verdaderamente e sin engaño ninguno deue (el) ome amar a su amigo; pero en la quantidad de amar, fue (departimiento) entre los Sabios: ca los vnos dixeron, que ome deue amar a su amigo, (tanto) quanto el otro ama a el. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Verdadeyramente e sen enganno nehun deue omee amar a seu amigo. pero enla quantidade do amor foy (departido) entrelos sabios. ca os huns disseron que omee deue amar a seu amigo quanto o outro ama a el. e sobre esto disso talio que esta non era amizdade con benõquerença mays era como (en) maneyra de merca. outros y ouo que disseron (que) deue homee amar a seu amigo quanto el ama (assi meesmo). e estos outrossy non disseron ben. porque pode seer que o amigo non sse sabe amar. ou non quere(n) ou pode(n) e por ende non seria conplida (a) amizdade que desta guysa ouuesse omee con seu amingo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 27 |
Departido auemos com̃o reynou este rey dom Affonso, o Magno, depoys del rrey dom Ordono, seu padre, en aquel ãno en que o cometeu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et se algũu o souber departir mellor ou o diser mays cõ uerdade, deuele seer cabudu, ca nos dizemos o que achamos per latĩjns en liuros antigos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 88 |
Et sobre esta cõta departẽ os sabios et os omẽes bõos d ' estorias d ' armas, et dizẽ que hũa ligiõ he seys mill et sex çẽtos et lxavj, toda de sex en sex. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Amjgos, nõ facades assi, nẽ queyrades en pouco gãanar mao prez para senpre, nẽ desmayedes sen feridas, nẽ demostredes en uos couardia, ca departiruos quero eu o que mostra este sino et o que quer seer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Don Nunu Laynes, bõa razõ auedes dita et departistes muy bem as cousas assi com̃o son; mays pero nõ semella guisado d ' alongar esta lide, ca hũu dia bõo que ome perde n[ũ]ca mays pode tornar a el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 157 |
Et nõ departe a estoria daquel dom Gonçaluo, ome poderoso, de quaes era nẽ qual el por ssy, nẽ conta del al se nõ esto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Mays o conde Garçia Fernandez (estaua y), que era senor et era y en Burgos, et Gonçaluo Gostiez, que era padre dos jnfantes, logo que souberõ aquella peleia, forõ para [a]la et meterõsse ontre elles et departirõnos, que nõ ouue y entõ outro mal nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 189 |
Et elles cõtarõlle todo o feycto, com̃o lle acaescera cõ el sobre o departimento dos agoyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Et Almãçor, quando as uyu et lle departirõ quẽ erã, et [a]s catou et as conoçeu pelo departimento que llj fezerã ende, fezo semellãça que lle pesaua muyto, por que os assy matarã a todos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 207 |
Et Alagib quer dizer en arauigo tãto com̃o "sobreçella" ẽno castelão, o[u] "ome que tem lugar de rrey", com̃o auemos ia departido suso ante desto ena estoria; por que a sobreçella assy he com̃o defendemento et cubertura dos ollos, ca assy era el cubertura et defendemento de seus poboos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 281 |
Et, a corte estando en este departimento, uẽo hũu sancto ome d ' ordim, que era mũge do moesteiro de Najara, et disso al rrey: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 284 |
[D]este rrey dõ Rramiro, que foy o primeyro rrey d ' Arangõ en aquella sazõ, departẽ as estorias desta guisa: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 342 |
Et algũus departẽ sobre esta razõ et dizem que som en(a) Avilla. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 362 |
Elles estando en esto, chegou el rrey dõ Garçia do acalço en que era ydo et vijna muyto alegre, contãdo et departĩdo com̃o tĩjna preso el rrey dõ Sancho et com̃o avya uençudo o seu grã poder. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 370 |
Et el rrey Alymaymõ fillouse a departir cõ seus priuados en feyto da çidade de Toledo, com̃o era forte et auondada, et com̃o nõ temja guerra de mouros nẽ de cristiãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 452 |
Et [en] aquellas cortes ouue cõsello cõ todos os do rreyno; et departirõ todos, cõ grã pensamento de todos, rrazoando cõmo pela muy grã merçee de Deus fora ganada et cõquerida a çidade de Toledo et que, cona aguça del rrey era chegada a aquel tempo en que estaua; et com̃o era de leuar adeante o seu feyto para [seer] a vila dos cristiãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 458 |
Et aj[ũ]tarõsse hũu dia el rrey et o legado et o primado et muy grã gente da clerizia et todo o poboo da vila, [et] contenderõ et departirõ sobre elo muyto, parandosse a clerizia et o poboo contra el rrey et a rreyna et o legado, por que sse nõ mudasse(m) o ofiçio d ' España, el que era. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 526 |
Et elle estaua com̃o rrey et estauam con elle os trobadores et os uersificadores et os maestres, departindo quẽ dizia mellor, et elle estando assi en seus solazes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 594 |
Et hũu dia, estando eles cono Çide, começarõ os caualeiros a departir quaes forã boos ena lide do Quarto et quaes maos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 603 |
Et, departindo Ordoño cono omẽ boo, por que o uia tã boo et dizia muyto bem do Cide, ouue de contar o feito das donas, como llis conteçera et com̃o as leixara en aquele mõte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 646 |
Et, desque forõ asi estando algũus dias en seu departir et en seu plazer, começou o mesegeyro do soldã a preguntar polo Çide, de que manas era. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 738 |
Et chegouse y muy grã gente, et todos cabjã ena villa; mays, tantas erã as gẽtes et departidas enas lenguagẽes, que faziam muytos males et muytas soberuas pela uila, et matauã os judeus, et faziã muytas cousas desaguisadas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 738 |
Mays, com̃o erã gẽtes departidas de muytas lenguagẽes, (et) cortarõ todalas ramas, que nõ leixarõ ende nẽhũa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 820 |
Com̃o quer que este arçebispo dõ Rrodrigo falou muyto do feyto dos rreys et das suas vidas, [et] quaes forõ, et com̃o a[ca]b[a]ro[n] et husarõ de seus p[o]d[e]res, departĩdo todo en cõto das suas calonicas, se espede en este lugar da estoria, por que a razõ dos seus feytos deste rrey dõ Fernando de Castella et de Leõ se conpla, segũdo seus feytos todos f[o]r[õ], fata acabamẽto da sua vida com̃o dicto e, tomãdo en este lugar o seguimẽto da razõ, uay ainda cõ toda a estoria a cabo, departindo segũdo as razões cabo adeãt[e] seguirã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 821 |
Maneyra [he] d[o]s estoria[dore]s et de todos quantos começa[d]o[re]s de rrazões et de grandes feytos estorialmente quiserõ departir, (et) de enmendar sempre (en ellas) nas razões passadas -que acharõ daquelles que ante que elles disserõ, se llis v[e]o a preito de falar en aquella meesma razom - algũa mĩgua et de escatimar y et conprir o que enas di[tas] [ra]z[ões] mĩguado foy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 821 |
Et, por que o dicto arcebispo nõ departio ena estoria por qual razõ el rey don Fernando tornou aa frõteyra, du o arçebispo ena razõ desa tornada leixa a estoria -que foy a primeyra uegada que el rrey dõ Fernando, depoys que Cordoua ouue presa, foy tornado a Castella; et casado cõ dona Joana a Cordoua tornou et foy a essa fronteyra - (et) querllo aqui a estoria contar, por yr dereyta et igualment[e] pelas razões, et por contar quaes ajudas y el rrey dõ Fernando dessa uez perdeu, per que lli cõueẽo a el d ' ir y per si. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 827 |
Depoys que este rey dõ Fernando tornou aa fronteyra, depoys da morte de dõ Aluar Perez, et foy chegado a Cordoua, segũdo departido he pelas dictas razões, começou (est) este rrey dõ Fernando de asesegar et de pobrar sua uila muy bẽ, et d ' estar y de morada [a]f[icad]amente -saluo quando seya algũas uezes en suas caualgadas et en suas conquistas fazer, que fezo muytas et boas dessa yda, as quaes seerã dictas per numes; desi tornouse logo para ala - et morou desta guisa asi aturadamente treze meses. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 871 |
Estes mouros de Seuilla, que el rrey dõ Fernando tĩjna çercados, de que a estoria departe en este lugar, aujã boa ponte bem rigea sobre barcos muy bõos et ben atados cõ cadeas de ferro muy rigeas et muy gordas ademays, per hu pasauã a Tiriana et a todas essas partes hu queriã, com̃o se fossem per terreo, onde auj[ã] gran guarnimento et g[ra]nde acorro ao seu çercamento, ca toda a sua mayor guarida per ali a aujã et dali lles vĩjna; et os que en essa Tiriana outrosi estauã, aquella ponte era o seu guarnimento et todo o seu feyto, et sen acorro dela nẽ ponto de uida [auian]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 886 |
Conprida era de todas cousas et de todas noblezas [que a] auondamento de conprida et de auõdada çidade pertẽeçia: cales et praças auja y departidas de todos mesteres, cada hũu sobre si; hũa cal auja y de los trapeyros et dos cambyadores; outra dos espeçieyros et das alaquimes dos meezinamentos que aujã mester os feridos et os doentes; outra dos carniçeyros et dos pescadores; et asi de cada mester, de quantos eno mũdo poderiam seer, auja y de cada hũus suas cales departidas, cada hũa per ordĩ conpassadas et apostas et bem oridinadas; asi quen (en) aquella oste vio, bem poderia dizer que nũca outra tã rica nẽ tã apostada uyo, que de mayor gente nẽ de mayor poder ca esta nõ fosse, nẽ tam conprida de todas nobrezas nẽ marauillas fosse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 886 |
Dez et seis meses teue çercada essa nobre çidad[e] de Seuilla esse bem auẽturado rrey dõ Fernando et nõ fazia sen razõ de fazer muyto por ela, ca he muy nobre çidad[e] et he a mellor çercada ca nẽhũa outra que aalen mar nẽ aaquen mar pode seer, que tã [chã]a esteuesse; os muros dela sõ altos et fortes sobeiamente et muy anchos; torres altas et bem departidas, grandes et feytas a muy gran lauor; por bem çercada terriã outra uilla da sua baruacãa tã solament[e]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 888 |
Et de outras gentes, meestres et sabedores de per todas uidas saber bẽ uiuer, mãdou y estabeleçer cales et ruas departidas a gran nobreza, cada huus sobre si de cada mester et de cada ofiçio, de quantos ome osmar poderia (en) que a nobleza de nobre et rica çibdad[e] et auondada pertẽeçia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 890 |
Rrey de todos feytos grandes, segũdo que a estoria a contado et departido en muytos lugares, que sacou d ' España o poder et o apremamẽto dos contrarios da fe de Cristo, et lles tolleu o senorio et lles tornou ao seu a quantos y en seu tempo erã. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 126 |
E sobresto disso outro sabio, que nehũa pestilença nõ pode enpeeçer a omẽ en este mũdo tan fortemente com̃o o falso amigo cõ quẽ omẽ uiue e departe suas poridades ançianamente, nõ lo cõnesçendo e fiandosse en el. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 126 |
E por ende disso Aristotiles que a mester que ante que tome omẽ amizdade con outro, que punne premeyramente se he boó; e esta cõnosçença non pode omẽ auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos e a amizdade non pode durar se nõ entre aqueles que an bondade ensi, onde por estas rrazões os que amĩgos se fazẽ ante que ben sse cõnoscan, legeyramente se departen depoys a amizdade entre eles. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 126 |
Aristotiles, que fezo departimento naturalmente en todaslas cousas naturalmente, disso que eran -iij. maneyras de amizdade. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 128 |
Uerdadeyramente e sen enganno nehũ deue omee amar a seu amigo, pero en la quãtidade do amor foy departido entre los sabios; ca os hũs disseron que omẽ deue amar a seu amigo quanto o outro ama a el, e sobresto disso Tulio que esta nõ era amizdade con benquerença mays era com̃o en maneyra de merca outros y ouo que disseron que deue homẽ amar a seu amigo quanto el ama assi meesmo, e estos outrossy non disseron ben, porque pode seer que o amĩgo nõ sse sabe amar, ou non queren, ou non poden, e por ende non seria conplida a amizdade que desta guysa ouuesse omẽ cõ seu amĩgo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 4 |
Quando noso señor Deus criou ẽno começo o çeo et a terra et todaslas cousas que en elles som, segundo queo cõta Moysem que foy sancto et sabio, et outros moytos queo acordam cõ el, departyo et fezóó todo em seys dias desta [guisa]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 4 |
O sexto dia criou as bestas grandes et as pequenas de todas naturas; et esse dia mesmo formou ho omẽ a sua [ymagem] et asua semellança, que fose [adeantado] et señor de todas las criaturas que som su o çeo; et fazendóo aasua [ymagem] et asua [semellanca] criou omacho et afemea, asi cõmo [o departẽ] Moysem et Jeronymo ẽno primeyro [capitolo] do Genesis, et Josep outrosi ẽno primeyro da estoria da Antiguydade dos Judios, et outros moytos queo afirmã cõ [elles]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 5 |
Et asi cõmo contã as estorias, pera tyrar alguũs de [dulda] que por ventura poderiã aqui [duldar], [dizẽ] que estas pallauras [postromeyras] se podem entẽder asaz: que criou Deus ẽno começo as materias de todas las cousas que forõ, et son estas o çeo et a terra, donde tyrou as outras criaturas, et as departio despoys, et as fezo acabadas todas ẽnos seys dias cõmo dito he. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 5 |
Aqui departe mẽestre Pedro et diz sobre estas palauras, queo omẽ ante que daquela froyta comese daquela aruore que nõ era mortal nẽ poderia morrer, que atal ofezera Deus; mays depoys que da froyta daquela aruore comese quese tornaria mortal; et esto diz que queren dizer aquelas palauras que noso señor diso aAdan, quese daquela froyta daquela aruore comese que morte morreria, dizendo quesendo quese tornaria mortal, oque nõ era antes nẽ fora despoys se daquela froyta nõ ouvera comydo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Et cõ este Abel nasçeo outra yrmãa de hũ parto, asi cõmo cõ Caym asua; et esta ouvo nome Delbora, que diz tanto cõmo seguydeyra, por que segyo aseu [yrmão] Abel, ca asi cõmo dizem [algũus] viueo pouco com el, pero outros contam que viueo moyto, et que tanto cõmo sigideyra quer dizer Delbora, non por que ella siguyse de morte a seu yrmão, mays por queo segio en justiçia et en bondade amando aDeus; ca departẽ que tanto viueo que alcançou aseu yrmão Set que nasçeo moytos ãnos despoys que Delbora et que ella casou cõ el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
"Aua queme tu deytas da façe da terra et da tua, et eu asconder me ey ante ty, et andarey errado et fugido [perla] terra, et Pareyso aque chamarõ despoys Edom, pero nõ morarõ aly, mays ficarõ em outra terra açerca dy aque diserom despoys por nome Nod; et Nod, segundo os Despoemẽtos dos nomẽes proprios que som ẽna Biblia, quer [tanto] dizer em nosa lyngagẽ cõmo cousa que nõ he estabele et que nõ esta queda, asy cõmo Cayn, que despoys que foy yrado de noso señor Deus et deytado da quela terra enque estaua cõ Adam et cõ Eua et seus yrmãos, nũca despoys esteuo asesegado nẽ quedo em hũ lugar, nẽ asua cabeça ẽno seu corpo del a cõmo quer que ya tyña cõmo os outros omẽs nẽ o seu corpo ẽna terra, nem aquela terra Nod ensy mẽesma entrelas outras cõmo avemos [departydo]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Pero segundo departẽ os santos Padres em este lugar, nõ se entende que aquela terra se movia et [andaua] de lugar en lugar, mays, despoys que Caym en ella fora, que sempre andara em mudamẽtos de aventuras et de [trauesuras] et rreuoltas cõ el et cõ os seus [a que o] el ensynaua; et chamarõ por ende aCaym, Caym Nod, et quer dizer tanto cõmo Caym [movediço], ou nõ estabele, et a esa terra esto diserõ outrosy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Et outros moytos fillos et fillas, et netos, et netas, et outras [geerações] ouverom Caym et Calmana cõ [quẽ] poblarom aquela terra et [vsarõ] de seus costumes maos asy cõmo oachamos [per] Moysem et [per] scritos de outros santos et sabeos que falarõ et departiron em estas rrazões. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 14 |
Et ajnda departẽ Agustim et mẽestre Pedro et os outros sabyos que esto se entende por aquelas palauras que diso Adam, et som estas: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 19 |
Et dizẽ que foy este Tubalcaym omẽ moy batallador cõmo disemos; et que moyto lidaua, segũdo queo despoẽ os departidores, queo fazia cõ codiçia de [gaañar] o allẽo, ou vengar amalquerença, ou apremear aos omẽs queo temã et [oseruã] et el leuar oseu deles et tomauao pera sy; et aalende desto que mãteuo Tubal Caym oseu corpo ao mayor deleyto dessy que el podo em molleres et em todas outras cousas quaes quer, et em aquelo folgou toda via quando et cada que selle guisou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 23 |
Et de cõmo acontesçeo departirõ lo estes sabedores: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 23 |
Et que estando em tal dulda, et em tal pressa et pensamẽto, quese nõ sabya dar consello nẽ sabya que fezesse; mays noso señor Deus, [asi] cõmo departẽ os despoedores sobre este lugar, dizẽ que el nõ teuo por bem nẽ por bõa aquela promesa et jura, et enviou aAdam dizer [per] hũ angeo que sayse daquela dulda et que jouvese cõ sua moller Eua, et ouvese seus fillos em ella, ca do [tyñagẽe] que el faria em ella daly adeante avya anasçer ofillo de Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
Et departẽ em este lugar et dizẽ os sabedores; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Sobre esta rrazõ diz Jeronymo ẽna Glosa que Adam foy feyto de dia et em claridade, por que catase em Deus toda vya, et se rreuéésse ẽna sua ymagẽ et ẽna sua semellança, et sé tornase sempre aarrazõ quelle Deus dera, et que entendese por ella obem et omal, et departisse [ontrela]; et departĩdóó, que fugisse ao mal, et que amase obem, et se tornasse sempre ael; et amãdóó, que [gardasse] em ello asemellança de Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Pero sobre esto conta Josepho de Seth ẽno segundo capitolo, que depoys que Seth vẽeo aydade [enque] fose pera ello, que sempre se traballou de departyr ontre o mal et o bem, et fogir sempre ao mal, et estudar et traballar ẽnas virtudes dobem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 27 |
Et elles [o escriuyrõ] em aqueles pylares que avemos dito por quese nõ perdessem, pero por que se quedam aqui todas as rrazões queos sabeos diserõ dos de Caym et destes de Seth, departimos nos asy que: esto podo séér queos do linagẽe de Caym acharom primeyramẽte os saberes et as mẽestrias dos saberes das cousas segrares, ou terrẽaes, donde som os saberes aque chamamos mecanycos, asy cõmo avemos dito de Jabel que buscou as mẽes trias [de] criar os gãados et caçar et pescar; et Tubal seu yrmão os estormẽtos de cantar et tãger et labrar de fuste pera elles, et daqui veẽo despoys cõ todaslas sutelezas acarpentaria de labrar de fuste, et de pedra, et ajnda de osso, et de al seo ya; et Tubalcaym, yrmão destes, aferraria de cobre et ferro, et oentallar, et opyntar cõmo dito he; et daqui veẽo despoys o obrar de labrar de prata et ouro, et fazer y todas las sutelezas [do[s]] lauores quese oje [fazẽ]; et ajnda tẽemos que daqui se leuãtou osaber de labrar aterra, asy cõmo olas et cantaros et oal quese ende dela faz, et outrosi os vidros do fieyto; et oque bem parar mẽtes aesto achara queos do linagẽe de Caym buscarõ primeyro todas las sabedorias et mẽestrias das cousas [terreaes]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 29 |
Pero sobre esta pasada deEnoc ao Pareyso departem os judios, et dizẽ que esta pasada nõ foy nẽ ha fezo Deus por la santidade de Enoc, et dizẽ que outros ouvo, [y] antes et [depoys], mays santos que el, mays que Deus queo ordenou asy por que foy Enoc septima gẽeraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [liña] de Seth, et Lamec outrosy foy outra septima gééraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [la lyña] de Caym; et que asy cõmo aquel Lamec, septimo ẽna gééraçõ de Caym, foy omẽ máo moyto aademays, outrosy este Enoc, septimo ẽna geeraçom de Seth, foy moyto bõo omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Deste Matussalem [departẽ] os seteẽnta trasladadores asy: dizẽ que viueo despoys do deluuyo [quatorze] ãnos, mays nos nõ achamos por nẽgũ escrito que el ẽna arqua fosse, nẽ queo passou Deus ao Pareyso cõmo aEnoc. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et em esta primeyra ydade passada, cujas rrazões avemos ditas ata aquy, ouvo dez geerações, segundo dizẽ todos os que algũa cousa departem em esta estoria sobreste lugar do Genesis et son estas: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et sobrela rrazõ que nomearõ gigantes aestes soberueos fillos dos de Seth et das fillas de Caym, departẽ os sabeos, et he mẽestre Pedro hũ delles queo conta em sua Estoria; et ouvo ẽnos maos angẽos que caerõ hũa ordem delles que aviã natura [et] poder de tomar forma de omẽ, et quando querem mostranse et quando querem [desfazẽse] de vista. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Sobre este tempo da vida departe mẽestre Pedro ẽna Estoria, et diz que estes çento et víj́nte ãnos que conta Moysem queos poso Deus ao omẽ de vida, pera quese rrepentysse do mal que fezesse et que pera esto som; ca, segundo diz outrosy mẽestre Pedro, despoys do deluvio ouvo y moytos que viuerõ moyto mays de çento et víj́nte ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Sobre esto achamos por escritos de arauygos que falarõ desta rrazõ, que dos mayores omẽs da terra que eram aasazõ cõmo rreys de suas [cõpañas] et dos outros grandes omẽs, que vierom aNoe aly onde labraua aarca, et ouverõ cõ el suas [rrazões] et suas pregũtas, que departyam cõ el sobre rrazõ daquel lauor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 40 |
Et oebrayco chama nysam aaquel mes, et he aquel aque nos dizemos mayo, segũdo oespom mẽestre Pedro, et os gregos lle dizẽ diom; pero achamos em outros escritos feytos sobre odepartimento destas rrazões que Moysem diso nysam por lo mes de abril et que este [estabelesçeo] el por primeyro mes ẽnas leys quelle Deus dou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 41 |
Et as gentes de Armenya som barbaros et am este nome de barbas que nũca as fazẽ cõ navalla et tragẽ as longas, et [departẽ[sse]] outrosy das outras gentes em sua [leenda] et en seus costumes; et os seus sabeos que [escrivirõ] emsua terra as estorias dos feytos que y acaesçerõ, falarõ deste deluvio et desta arca em suas leendas barbaras, [et] asyo outorga Josefo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 43 |
Desto departẽ [algũus] et dizẽ que foy et [sse] alongou da arca atanto, quea perdeu de vista et nõ se soubo tornar aella, et que nom achou outro lugar descuberto enque pousasse, et que cayo cansado voando, et morreo ẽna agoa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 46 |
Sobre este lugar diz mẽestre Pedro ẽna Estoria Escolastica que diso noso señor Deus esto a Noe, por que ajnda os quatro tempos do ãno nõ forã tam cõplidamẽte departidos ata aly cõmo oforõ estonças quandoo Deus diso, nẽ tomarã as nuves agoas nẽ as rreçeberã ensy ata odeluvio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 46 |
Et departe Gregorio ẽna Glosa sobre o [novemo] capitolo do Genesis, que outorgou Deus aos omẽs que despoys do deluvio que comessem carne, lo vno por la terra que nõ ficara tã plantada despoys das agoas, nẽ tã chãa cõmo era antes, nẽ seeriã os omẽs tã abondados de viandas, o al por que forom os omẽs daly endéante moy mays flacos que antes; et por esto despoys do deluvio comerõ os omẽs as carnes asy cõmo comyam antes as froytas et as eruas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 47 |
Pero yris nome grego he, ou ajnda barbaro; que achamos que foy nome de hũa dona filla de Teumãte, et era seruẽta da [deessa] Nyno, yrmãa, et moller del rrey Jupyter; et departem os espoedores et dizẽ que Jupiter he oayre de suso, et [a rreyna] Nyno oayre de juso; et aquel arco do çeo que he seruẽte do ayre ẽnas agoas et que el serue de agoas ao ayre de juso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 50 |
Da vida dos omẽs Sobre esto, por que diso noso señor Deus a Noe que seeria de aly adeante avida do omẽ çento et vijnte ãnos -et nẽgum nõ teña que ẽna palaura de Deus aja nẽgum erro nẽ ho a aquẽ bem aentender - et por que vyueo Noe despoys do deluvio trezẽtos et [cinquoeenta] ãnos, queremos nos dizẽr aqui oque achamos departido sobrelo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et segũdo departe mẽestre Pedro esto quer dizẽr que Noe despoys que sayo da arca que fezo fillo, et posolle nome Yonjto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 55 |
Et por departyr este desacordo mẽstre Pedro em sua Estoria diz sobre ello assy: que este Nẽprot cõ grãde codiçia dese aseñorar et rreynar sobre os omẽs, que soubo de Yonjto cõmo lle ya moy bem em ouriente, et cõmo Deus lle dera osaber da [estremonya], et sabya por el as cousas que avyam de vijr et as dizia et as ensynaua. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
"Sobre esto que diz Moysem "vijnde" departe a Glosa queo diso a Treydade [a sy] méésma, cõmo diso ẽno primeyro capitolo do Genesis "façamos o omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
"Mẽestre Pedro departe ẽno capytolo desta torre Babel et diz queo diso Deus aos angeos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Sobre esta rrazõ fala et diz mẽestre Pedro ẽno departymẽto de hũa lyngagéé em moytas, et diz que nõ fezo y Deus cousa de nouo nẽgũa, por que as rrazões et as sentẽças das palauras hũas ficarõ em todas las gentes mays quelles partyo Deus aly as maneyras et as formas de dizerlas, de [guisa] que nõ soubessem os [hũus] oque deziam os outros nẽ oque queriam, et quedaria logo aobra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Mays agora leyxamos de falar destes lynagés de Noe que avemos dito, et tornar vos emos amostrar de Asia, et de Affrica, et de Europa, quamanas som ellas ensy et [per] onde se departẽ hũas terras das outras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Et destas tres partidas da terra departamos aqui por que possamos despoys dizer mellor as poblas et vos entenderlas; et cõtaremos dellas cõmo as achamos departydas et contadas de omẽs sabeos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Sabuda cousa he por rrazõ et por natura, et os sabeos asyo mostrarõ por seus libros, que cõmo omũdo he feyto rredondo que asy he rredonda aterra; et os sabedores [despois] que arrazõ dela souberom et oseu asentamẽto, departirõna em tres partes et aaquelas partes poserõlles estes tres nomẽs: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 65 |
Sale fezo aEber, et deste Eber ouverom de começo nome os seus ebreos; et diz [Jeronjmo] ẽna sua Glosa que Eber tãto quer dizer cõmo passador, et departe [Rramyro] ẽnos Espoemẽtos da Biblia que Eber tanto quer dizer cõmo vençedor, passador, por que ẽna sua vida passarõ as geerações de Noe em Babel do que foram ao que nõ erã, por que ontre todos los lyñages el vençeo, ca em el ficou aprimeyra lengage que era antes hũ de todos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Et sobresto queremos [departyr] oque achamos que dizẽ os sabeos que esto espoẽ sobre o Genesis; et dizẽ [hũus] que por que [Moysem] diso asy em cabo do quinto capytolo do Genesis, enboltamẽte et sem outro departymẽto: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Noe quando acabou de séér de quinentos ãnos fezo aSem et aCam et aJafet, duldarõ aquantos ãnos fezera cada hũ deles que nõ odepartyo aly Moysem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Et dizẽmos nos aqui aesto oque departẽ os espoedores et téémos que he [guisado] et rrazõ que por moytas palauras et ditos em moytos lugares, ẽno Genesis, et em outros libros et escritos que som feytos sobresto, se entende asaz que fezo Noe aSem andados quinentos ãnos de quando el nasçera, et aCam et aJafet des aly ata odeluvio, et que Sem foy oprimeyro et mayor fillo, et Cam omediano, et Jafet omenor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Et nos cõmo quer queos sabeos que em esta estoria falarõ et em ella departirom ordenã as rrazões destes tres yrmãos, qual quer primeyro, [et] qual quer em medio et aoutra em cabo, ordenamoslas nos et começamos las em este lugar cõmo achamos que nasçerõ: as de Sem primeyro cõmo de yrmão mayor; as de Cam despoys destas cõmo de mediano; as de Jafet tras todas estas, cõmo de yrmão que nasçeo despoys dos outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 69 |
Onde achamos que moytos dos gregos que [escrivirõ] as estorias que falam deste rrio dizẽm quelle chamã Put do nome daquela provynçia [per] onde corre; mays despoys quelle foy mudado onome em tempo de hum fillo de Mezrraym que ficou por erdeyro despoys del, et foy ao que disemos Badym; et mudou este nome aquel nome Put aaprovynçia et aos moradores della, et por departymẽto da outra Lidya que disemos dos de Sem [mudandolle] as leteras chamou Libya aaterra et libes aos pobladores; et jaz esta terra açerca das areas de Asia, et ajnda mays, queas arreas som amayor parte desta terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 69 |
Et forõ desta guysa quatro estes pouõos: os sabeos, os sabasçeos, os sabateos, os [sabotaçenos], et cada [hũus] de suas terras et seus pobladores cõmo he dito et departido. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 69 |
Do outro fillo de Cus que foy Nẽprot, departido avemos nos ja ante desto do seu lynage donde [vyña], et cõmo ficou em Babilonya et cõmo fezo et rreynou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
A outra rrazõ por que foy entreles o desacordo et [departimento] de hũa lengage em moytas cõmo he dito, et ouverõ que véér em estas cousas et em pensar ẽno espanto que tomarã, et omũdo era grande et avyam todos que tomar em grande abondamento. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Mays em Europa, por que nẽgũ das mayores genera ções de Jafet nõ vẽeo amorar aaterra aque despoys chamarõ dos de Gomer nẽ morou y, apartarõse hũas [cõpañas] das outras que chegarõ de aquelas generações de Jafet, et forõ de Gomer et dos de Magog, et vierõ sem caudillos et sem outro rrecado, que por que oyam os outros dizer que era terra moyto fria et máá nõ queriam pera ella vĩjnr; et poblarõna esses et morarõ en ella, et chamarõse por nomẽs departidos em moytas [guisas]; et som aqueles aque os gregos chamã galatas agora, que em aquel tempo primeyro gomaritas se chamauã elles de Gomer, donde vynã, et pero que vynã sem caudillos el os enviara aly apoblar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Mays aquelas partidas da terra queas generações de Jafet ouverõ, ajnda as achamos departidas de dom Rrodrigo, [arçibispo] de Toledo et de outros moytos sabyos que cõcordam cõ el, et ditas por [algũus] outros nomẽs et nõ por los que avemos ja contados. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 78 |
Et destes vierõ os godos, cõmo contaremos adeante ẽnas rrazões da quinta et da sexta ydade: os vandalos, os alanos, et cõ estes forõ os hunos et os sylyngos, cõmo avemos ja dito et departido ẽna nossa Estoria deEspaña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Et este nome durou et dura ajnda em esta nossa terra quanto ẽno latym, mays desque vẽeo el rrey Espanũ posolle nome España do seu nome del, asy cõmo oavemos dito ẽna nossa Estoria dEspaña ẽno começo, et departiremos delo ajnda em esta em seu lugar adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Et despoys que [estes] lyñages de Tubal se espargirõ apoblar porlas outras partes de España poserõ [nomẽs] cada [hũus] aos lugares que poblarõ, et ouverom departidas as terras et os señorios por grandes tempos, asy cõmo oyredes adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 83 |
Et diz mẽestre Pedro que departidos los mãdou Deus entrar ẽna arca aos varões primeyros em seu cabo, at aas molleres em pos elles em seu cabo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 85 |
Agora, poys avemos dito das moradas et dos acabamẽtos de Noe et de seus fillos, et das poblas dos seus, cõmo quer que nõ digamos das seteẽta et duas geerações, queremos dizer das quinze de Jafet que poblarõ Europa quee aqui onde nos somos et erdamos et viuemos; et diremos quaes destas gẽtes acordam em hũa lyngage et quaes se departẽ dos outros ẽna sua. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 86 |
[Alamanya], Daçia, [a]que chamã agora Dana Marcha, Nuruega, Suana, Flandres, Ingra Terra, estas todas seys am hũ lengage acõmo quer quese departem em algũas palauras et em [algũus] costumes Scançia et outras yslas que som em cabo de Europa, [aa parte] de septentriom, am suas lengages. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 86 |
[Valya], quee açerca de [Jnglaterra], et Bretaña amenor am [outrosi] suas lengages departidas, et outrosi os bascos et os nabarros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 92 |
Et despoys destes vierõ outros et catarõ ẽnas calidades dos quatro elamentos, et leyxarõ os outros et adorarõ ao fogo, departyndo sobre ello et dizendo que aquel elamẽto do fogo que era mellor et mays onrrado queos outros tres elamentos, et esto por estas rrazões: aprimeyra por quee mays alto et mays açerca do çeo que elles et aluz que alumea; asegunda por que ençarra aos outros tres que som aterra, et as agoas, et o ayre, et os escaenta, et os tẽpera acada hũ cõmo lle faz mester, donde [vem] a mayor parte da força et do poder por que nasçem todaslas cousas ẽnos outros elamẽtos, et cresçem et se acabã segundo seus tẽpos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 94 |
Et departĩdo ẽnas naturalezas et cursos das estrellas acharõ queas hũas se [moujam] et as outras nõ; et das quese mouyam et nũca quedauã escollerõ et cõtarõ que erã sete; et por quese mouyam et nũca quedauã de andar nẽse parauã em nẽgũ lugar et andauã apartadas hũas das outras, et por esto diserõ que cada hũa dellas avia seu çeo apartado en - que nõ era outra estrella nẽgũa, et [chamarõlles] planetas, et planeta tanto quer dizer cõmo estrella andadeyra; et derõlles este nome de planos que diz ogrego por tal andar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et estos sotelezarõ et buscarom os adobes das carnes et dos pescados que comyam, et fazer mãjares de moytas maneyras et de moytos sabores departidos os [hũus] dos outros por sse os omẽs tẽer viçosos comẽdo moytos et saborosos mãjares. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 98 |
Pero Moysem, que veẽo despoys del, [enderẽçoa] et confirmoa, asy cõmo oyredes adeante; et esta durou et ouvo poder ata avíj́nda de nosso señor Ihesu Cristo, de quẽ começou aley dos [cristiaos], ca ẽna seyta de Mafoma et dos outros omẽs que despoys de Ihesu [Cristo] vierõ, heresias forõ, quee tãto cõmo [erro] ou departymẽto da ley enque [õme] esta. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et outrosi diz Metodio -et conta os tẽpos [per myllares] de ãnos, asy cõmo o nos avemos ja departido -, andados çento ãnos da terçeyra [myllaria] ffezo Noe aYonyto: et viueo Noe despoys do deluvio trezẽtos et çinquoenta ãnos, et forõ todoslos días da vida de Noe noveçentos et çinquoéénta ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et departem sobresto que ouvera dizer Moysem de quatroçentos et noveẽta et oyto ãnos et cõ os outros dous de despoys do deluvio que cõplira os çento et queo deuera dizer Moysem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et [Falec] , em [ebrayco], tãto quer dizer cõmo [departymento] ẽna nossa lengage, por que quando este nasçeo foy feyto odepartymẽto das lengages em [Babilonya], et odas gẽtes por las terras, et outrosi odas terras ontre las gentes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et forõ estes departimẽtos ditos et feytos ẽno tẽpo de aqueste [Falec] mays que em tẽpo doutro da liña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et desto dam por prouas os sabios que departẽ sobre esta estoria em este lugar, queo lengage antygóó que ficou em [Falec] et em seus fillos, et forõ os outros aly partidos del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Aesto que conta Moysẽ estes tres fillos de Tare, sem departemento de quando fezo acada hũ, cõmo ofezo Moysem ẽnos tres fillos de Noe, diz mẽestre Pedro, ẽno capitolo das géérações de Sem, queo ordenamẽto destes nomẽs segũdo que vam ẽna Biblia quee prepostero; et prepostero quer dizer poer oprimeyro postromeyro, asy ẽna rrazõ, quer ẽno feyto, cõmo aqui em estes tres yrmãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Mays queremos que sabades aqui hũa cousa em rrazõ das contas dos ãnos de estas seys ydades do mũdo, quanto he ẽnos poderes de cada hũa das géérações por onde vam os ãnos: que Moysem et os outros quea estoria da Biblia departẽ, et nos outrosi cõ elles, que ao padre da [geeraçõ], quer viuese poucos ãnos, quer moytos, quelle nõ cõtamos deles ẽno tẽpo da ydade do mũdo, nẽ ẽna conta das estorias que por elles van, senõ aqueles que viueo opadre ata que fezo ao fillo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et de Noe, et ajnda [desde] Adam ata Abraã, todos los omẽs et molleres forõ [gentijs], segũdo diz mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, cõmo vos lo departiremos et cõtaremos adeante ẽnas rrazões da estoria de Abraã quee ẽna terçeyra ydade, hu dou Abraã odezimo do esbullo que traria ao bispo Melchisedech. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et de Saturno et de Jupiter departiremos adeante mays cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et esto podo seer asi segũdo dizẽ [algũus], que este Nẽprot Saturno que foy [Nẽprot] ho de [Babilonja]; et que avendo seus fillos ja casados et ajuntados pera rreynar, por que oyo dizer de Europa cõmo era amellor et mays tẽperada terra do mũdo, et mays abondada de [mpytas] bõas cousas -que tal he Europa, et ontre moytas bõas terras quea em ella, cõmo aprouỹçia de [Guadalquiuir] he amellor de quantas ẽno mũdo som, asy cõmo diz Plinio ẽno terçeyro libro enque departe destas tres terras, cõuẽ asaber, Europa, Asia, Africa, et das prouynçias delas - et outrosi por que avia aprendido Nẽprot em terra de Edom de Yonyto, seu tyo, por la arte da astronomya, cõmo ontre - los quatro prinçipaes rreynos do mũdo avia de séér hũ ho de ouçidente, et que este vençeria aos outros tres, et seria señor deles, et duraria sempre despoys que começasse, et com sabor de rreynar el aly, et leyxar de sua geeraçõ [que] rreynasse y sempre, outrosy mudouse onome; et vẽeo aly aaquela terra, aJano, teẽdo que aquela terra aque Noe viera, et poblara et acabara em ella que este acabamẽto de Noe em aquel lugar que era cõmo synal de séér aquela terra começo et cabeça et [synal] de todo omũdo ata afim. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 110 |
Andados de Noe oytoçentos et çinquoeẽta et çinque ãnos, et de Sem trezẽtos et çinquoeẽta et çinque, et do deluvio duzẽtos et çinquoeẽta et tres, et do departimento das lengages çento et çinquoeẽta et tres, segũdo Jeronymo, em tẽpo de Nacor -et chegou esto ao nasçemẽto de Tare, et era ajnda viuo Seruc -, começou Belo, fillo de Nẽprot, arreynar em Babylonya, despois de Nẽprot seu padre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Andados de Noe [oytoçẽtos ãnos] et noveẽta et çinque años, de Sem trezentos et noveẽta et çinque, do deluvio duzẽtos et noveẽta et quatro, do departymẽto das lengages çento et noveẽta et çinque, Tare, despoys que foy de seteẽta ãnos fezo estes tres fillos; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Et departe [Rramyro] ẽnas [Entrepretações] da Biblia, que este nome Bel tãto quer dizer cõmo deus vello, ou omẽ gastador, ou comedor, ou deus quea velleçe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Et outrosi Orosio diz adeante que sse de Deus som as potestades et os poderios, que moyto mays som seus os rreynos et os poderios de quese criam et sayem; et diz que se os rreynos menores departidos ontresi jazem em este deuedo et em esta ordenãça aDeus, quanto cõ mayor dereyto lle he teudo algũ rreyno moy grande, [a que] toda potestade et poderio dos outros rreynos he sumetydo et lle obedesçe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Et sobrelo ordenamẽto destes señorios departe outrosy, que ajnda [destes] méésmos rreynos queo nõ entendem os omẽs nẽ podem dizer cõplidamente [a ordenãça] deles de cõmo os ordenou Deus, et sobre todo por que quiso asy ordenar estes prinçipados dos quatro rreynos mayores que os outros, et aeles ontresy mays altos agrados departidos os [hũus] dos outros, et os poso porlos quatro cruçiaes do mũdo, assy cõmo porlas quatro prinçipaes partes do mũdo; cõmo orreyno de Babilonja em Asia ẽna parte de oriente, quese começou em este rrey Nyno empero que Nẽprot, seu avóó, et Belo, seu padre, rreynarõ aly primeyros, mays enpero nõ despoys que este foy prinçipal rreyno do mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Asy cõmo se acabou a segunda ydade do mũdo em Tare, asy se começou esta terçeyra em Abraam, seu fillo, oãno enque el nasçeo, segundo dizẽ et acordam todaslas estorias; esto foy andados de Tare, seu padre, seteẽta ãnos, et do [departymẽto] das lengas çento et noveẽta et çinque, et do deluvio de Noe duzentos et noveẽta et çinque, et do ãno enque Noe nasçeo oytoçentos et novéénta et çinque, et de Adam dous [mj̃ll] et duzentos et oyteẽta et nove. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Et cõ esta dulda, que vem aqui do ãno enque nasçeo Abraã, pom outrosy Agustim sua demãda ẽna Glosa que se ouvo Abraã omandado de Deus quese fosse pera terra de Canaã ẽna vida de seu padre Tare, se despoys; et sobresto tragem [Agustym], et Beda, et mẽestre Pedro, et Jeronymo, et outros suas rrazões bõas, enque departem esta dulda et atyram ende. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Mays estas rrazões et departymẽtos, de cõmo ho elles rrazoam et departem et acabam, leyxamos lo nos agora aqui [perao] dizer et departyr adeante ẽno lugar onde nosso [señor] Deus mãdou aAbraã sayr da terra, por que ho ãno do seu [nasçemento] prouasse, segundo Agustim et os outros, porlo ãno do mãdado de Deus; et de aquela seyda et aquel ãno da seyda, por lo [do] seu [nasçemẽto]; et he pera aly esta rrazõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Pero achamos que terras avia y que adorauã em fegura de touro o ydolo Neptuno [oa qual] tynã os seus [gentijs] por deus das agoas, cõmo oyredes adeante ẽnas estorias do Egipto, de Apis otouro de essa terra, ca acharedes queos [gentijs] em moytas feguras adorauã ajnda deus, segũdo terras et créénças departidas em hũa terra em hũa semellança, et em outra terra em outra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Aynda [departe] mays sobresta rrazõ: que nosso señor Deus quando criou todaslas cousas ẽno começo do mũdo, et fezo y os angeos, logo ordenou os bõos et poso os por suas ordẽes em seus lugares ẽno çeo, et estabelesçeos y de guysa que cõmo quer queos de libre arvidro fezo et ossom elles, diz que nũca vam daly a nẽgũa cousa senõ quando el mãda yr ao que el quer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Tare, oque tu oyste dizer do feyto do deluvio general, que matou todaslas cousas saluo ende Noe et os outros que Deus quiso gardar [pera] viuer cõ el ẽna arca, et oque aprendiste despoys do departimẽto de hũa lenguage em seteẽta et duas, que foy feyto sobrela rrazõ da torre de [Babylonya], et ho espargimẽto de todaslas gentes que aly forõ ajuntadas et despoys forõ daly espargidas [per] todo omũdo, et todo esto vẽeo por rrazõ dos ydolos et dos [grãdes] pecados que faziã os omẽs; et em aquel departimẽto que foy feyto das lenguages, asy cõmo foy agente tyrada da lenguage que antes avia, asy esteuerom todos cõmo em hũ ponto de séér tirados de todoslos sentydos que antes aviam, et asy cõmo de novo lles vierõ os sentidos et sysos que despoys ouverom, et todos ficarõ asi cõmo loucos por la loucura [en que contendiam] contra Deus, saluo ende aqueles da lyña de que tu vẽes de Noe et de Sem et dos outros dende aty; et ficou em nos aquel primeyro lengage, et obõo sentido, et obõo siso pera conosçer Deus; et as gentes partyndosse neyçias et loucas de Babel et de Senáár, nũca ouverõ acordo de catar por seus deus despoys, et fezerõ sempre toda cousa que seus corações queriam, [et lles derõ] et cõ os moytos bẽes quelles dou Deus et os viços que tomauã y por codiçia de mãteerlos et quelles nõ myngoassem, buscarom suas ymages que fezerõ, et ydolo nõ quer al dizer senõ ymage, et diserom algũus; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
Et arresposta desta rrazõ et [o] feyto achamos lo contado em maneyras departidas, segundo sabios departidos queo contã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 149 |
Et departem sobresto que segũdo acreẽça de noso señor Deus, que todo otẽpo des do começo do mũdo aaca he partido em tres tẽpos: et ao primeyro diserõ otẽpo de antes da ley, et ao segundo, otẽpo da ley ou ẽna ley, ao terçeyro otẽpo de despoys da ley, ou tẽpo de graça; et oprimeyro destes tres tẽpos durou, segũdo dizem [hũus], deslo começo de Adam ata Moysem; et outros dizẽ que ata Abraã, empero omays çerto he ata Moysem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 149 |
Et cõmo quer que ẽna escrytura desta estoria aja seus lugares departidos enque deuemos dizer Abram et Saray, nos nõ os nomeamos por toda nosa estoria senõ Abraã et Sarra por nos [escusar] daquela contenda; et téémos quee rrazõ que cõpla pera esto oquese entende [perlo] que aquí avemos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 164 |
Andados çinquoeenta et hum ãnos de Abraã, et quareenta et hũ da [rreyña] Semyrramis, et sete del rrey Apis de Apia, esto he de Sityonya, et çinquoeẽta et hum do [rreyno] dos tebeos do Egyto, passados antes çinquoeenta ãnos jubileus de quando Adam fora feyto, segũdo aconta de Eusebio ẽno grego et de Jeronymo ẽno latym, começouse em esta [sazom] oçinquoeenta et hũ ãno [jubileu], et os judios asy téém quee por la sua conta, et dizẽ asy, cõmo rrecõta por elles Eusebio, que ouvo [mj̃ll] et noveçẽtos et çinquoeenta ãnos des Adam ata este ãno de Abraã; mays por quenos nõ semella que vem dereyta esta conta, et achamos adeante ẽno tẽpo de Abráám hu el vençeo os çinque rreys, cõmo oyredes em este libro ẽna estoria, em seu lugar, que diz y mays naturalmẽte do ãno [jubileu], et moy mellor do seu começo, et de toda arrazom do seu feyto, [mays] leyxamos de dezerlo aqui por lo contar et departyr aly, et diremos das outras rrazões que aqui veem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Et chegou ahũ lugar aque diziam Sychem et era hũ vale fermoso et noble; et segũdo departe Jeronymo ẽna glosa Sichẽ tanto quer dizer cõmo ombro et que aquel foy olugar aque diserõ despoys Pẽtapolis et agora he omar do Sal, ou o mar Morto, ou o lago aque dizem [do] Aspante, ou o val de lagrimas; et Pentepolis he por lugar de çinque çidades que as avia aly, et forõ Sodoma et Gomorra et as outras tres cuja estoria he dita et diremos adeante ajnda. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Et Betel, segundo departe Rrabano ẽna Glosa, quer dizer tanto cõmo casa de Deus; et despoys diserõlle Betauẽ, et esto quer dizer al, ca Betauẽ tanto quer dizer cõmo casa de ydolo, et Hay quer dizer ollo ou fonte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 172 |
Et por la grande nomeada destes saberes vynã oveer os rricos omẽs et os poderosos do rreyno; et desque virom aSarra tam fermosa, et que dizia aAbraã que era sua yrmãa, diserõno estonçes mays afycadamẽte et enviarõ mays mãdadeyros aFaraõ; et Faraom tanto quer dizer cõmo rrey, et atodos los que estonçes rreynauã ẽno Egyto dizianlles Faraões, que mostra tanto cõmo rreys ou rreynãtes, et, segundo departe [Rramyro] [ẽna] Biblia, Faraom tanto quer dizer cõmo desnũu, ou varõ, ou gastol, ou denegante, ou varõ descubriente, ou rreynante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Et aestas agoas que vam assy departidas chamãlles estes nomẽes que avemos ditos, et desque se ajuntam todos em hum dizenlles o Nylo, et nõ antes ajnda que toda seja hũa agoa; et despoys que sal das yslas ençarrasse ontre [hũus] mõtes, et em nẽgum lugar nõ vay tam yrado nẽ corre tam rrezio cõmo por aly ata que vem por hũ lugar de Etyopia quea nome Catadupia, et daly adeante jazem ẽna fim del en bayxo da madre por donde el vay hũas pẽnas grandes et moytas, et durã longa terra, et estoruãno que nõ pode correr, et vay ferindo por ellas fazendo moy grande rroydo, et quebrantãdose todo tãto que dizem que aduas legoas del, que nõ ousa morar moller prene, por que perdem as creaturas ante o espanto do grande et forte rroydo del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Et este cãbeamẽto dos nomẽs [nõ] sabemos se foy por lo departimẽto dos lyngages daquelas terras, se porlo mudamẽto dos tẽpos enque aqueles lugares ouverõ primeyramente outros nomẽs que agora nõ am. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
"[oobyspo] Acoreo, tu eras moy nobre varõ auçião et dado asantydades et mostras et provao atua ydade et moy bem entendo quete amã os deus, [rrogote] eu et pydote que tu quenos digas et nos departas os começos da gente do Egyto, et os ensynamẽtos das poblas daqui; et outrosi os costumes das vosas orações et as feyturas et as maneyras dos vosos deus, et todo aquelo que esta estoriado por seus entallamẽtos ẽnas entradas dos vosos tẽplos vellos, et dynos esto et demostra nos todo oque he et os deus que [mays] querem seer conosçidos dos omẽs et onrrados deles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
"Em este lugar dizẽ sobresto os departydores que esta rrazõ quer dizer asy: que Endoxo ho estreleyro diso que acabo de oyto ãnos sse tornaua sempre o sol aseu curso ao ponto donde sayra ẽno começo destes oyto ãnos et que esto era oãno grande. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 182 |
Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 183 |
"O sol parte os tẽpos do ãno [per] onde se departem as ydades das cousas et muda odia em noyte et anoyte em dia, ca [per] onde el vay sempre he dia, et donde sse el vay sempre he noyte, et anoyte sempre vay tras el et sempre foge dantel; et tanto he oseu lume et tam grande opoder [do] seus rrayos que por donde el vay tolle áás outras planetas o andar et tardam lles seus cosos, et fazlle los vagarosos aly hu el faz sua estadas: ahũa ẽno Capricornjo ẽno mes de Dezẽbre, aoutra ẽno carneyro ẽno mes de Juyo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 191 |
"Quãdo esto oyo Abraã, adorou aly aDeus et desçendeo daly contra hũ lugar aque dizem val de Mãbre, [açerca] da çidade que avia nome Ebrom, que era outrosy chamada em ebrayco Çirianth Arbe , que segundo departe mẽestre Pedro quer dizer tanto cõmo çidade de quatro: et dizem em ebrayco cariat por çidade et arbe por quatro, por que forõ y soterrados Adam, et Abraã, et Ysaac, et Jacob cõ estas quatro suas molleres: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
"Agora vos departyremos estas rrazões. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 199 |
Et desta maneyra departymos as palauras que noso señor diso [aAbraam] quando lle mostrou a primeyra parte do synal daquelo quelle prometera quelle daria fillo varõ que herdasse o seu. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
Et diz Josefo quelle mãdou essa ora asi cõmo ja mãdara que çircondasse asy, et aseus fillos et [(et)] atodos los de sua [compaña] et sua gééracõ, et por esta conosçençia fosem departidos et conosçidos das outras gentes; et desta çirconçisom cõtaremos [adeãt] hu falaremos da de Ysáác, hu Abraã conplio este mandado de Deus; et sem esta rrazõ poemos outra por que foy esto feyto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 208 |
Ca os omẽs daly, segundo conta Orosio, tam maos erã, et tam mal feytores em aquel feyto de seus corpos, que nõ gardauã os santuarios nẽ os lugares onrrados, nẽ catauã as festas, nẽ as suas ydades enque erã cada [hũus] deles pera fazer aquela maldade et pecado, nem faziam departimẽto ontresi de nõ pecar: qual quer omẽ cõ qual quer outro, ovello cõ omoço, omãçebo cõ ovello, et todos [hũus] cõ outros; et que por este pecado tam grande et tam máo enque todos vsauam, queos [m[a]tou] Deus atodos em tal maneyra, que nõ quedou delles semẽte, nẽ quiso que ficase delles, nẽ de sua gééraçõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et diz Orosio que tã grãdes aviam os viços cõ a multidũe das cousas, quese dauã todos, pequenos et grandes omẽs et [mulleres], amaos costumes; et diz queo grande abondamẽto das cousas quelles [foy] achaque et synal dos males enque caerõ despoys, ca segundo departe aly [Orosio], da grande sobejedũe dos deleytos das moytas cousas et grãdes viços [cresçeolles] luxuria moy torpe et moy feo feyto dos omẽs queo faziam [hũus] cõ os outros ensy méésmos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et por que ante queas destroyse Deus rregauãsse as terras de Sodoma, et daquelas outras çidades da agoa do Jordam, asi cõmo [oparayso] de Deus, et cõmo terra do Egito do rrio Nylo, de cõmo vem aSegor, segundo conta Moysem ẽno trezeno capitolo do Genesis, departe aly Paulo Orosio, esto foy por que os moradores daquelas çidades aviã moy grandes abondamẽtos de todaslas cousas, ho hũ [porla] caentura do sol, quee cõmo natura [de] fogo, et por lo moy bõo rregamento do rrio Jordam, et nõ agradesçiam esto a Deus, nẽ conosçiam quelles Deus dera estes bẽes aly, nẽ que por El os aviam, et errarõ tam de máá maneyra queos matou Deus cõ aquelas duas cousas: ahũa por la caentura do sol quelles criaua aquelas cousas, enviou sobre elles, et sobre a terra, et sobre todaslas suas cousas aqueles rrayos, et aquel fogo do çeo queos queymou todos; et por la agoa que aviã pera rregar queos [enrriquiçesse et despois] queo ouvo queymado et tornado em çíj́nsa et em poluo, diz queas sufondou et fezo sayr agoa dos abismos que todo aquelo cobrio et ajnda oje esta feyto lago, et esta agoa quee tal -diz - que asy cõmo aoutra et acaentura do sol criauã aly todas cousas, que asy estoruarõ despoys aly este fogo et esta agoa quese nõ criem y. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et segundo achamos queo departe mestre Pedro et outros omẽs sabios queo oyram, et ajnda [algũus] queo viram, dizem que nẽgũa cousa do mũdo que viuese, nẽ viua fosse, nẽ peyxe, nẽ ave, nẽ al, nõse cria, nẽse pode aly criar, et esto por duas rrazões: aprimeyra por la terra quee queymada et morta, asegunda por la agoa quee manyna et caẽte, et fede; et dizem quese algũa cousa em ella caer, asy cõmo gaando, ou bestas ou omẽ, que ata que nõ seja morto nõ pode yr ao fondo, nẽ entrar sua agoa, et sobresto conta mẽestre Pedro ẽno capitolo de Sodoma queo emperador Vespasiano que mandaua justiçar [hũus] omẽs, et queos mandou atar de péés et de mãos, et deytar los em aquel lago, et que andauã viuos aadesuso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Do que departẽ os sabios de Ysmael ẽnas estorias. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Sobrelas rrazões deste moço Ysmael achamos que departẽ moytas cousas os sabios. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Sobre esto diz mééstre Pedro ẽno capitolo desta sayda de Agar que onome do omẽ de quese lee que primeyramẽte foy demostrado de noso Señor Deus que este nome Ysmael foy, et de mays todo aquelo que diz Moysem queas mãos ou poder deste moço seria contra todos et as mãos de todos ou os poderes, contra el, departe mẽestre Pedro em esse capitolo que se entende de Ysmael aquesto desta guysa, quee dito por seus fillos [Codar] et os outros que diremos adeante que forom fortes omẽs, et de [que] sayrõ fortes [cõpañas] de gentes, et conquistarõ atodos seus viziños, et deronlles sempre moyta maa folga et contẽda, et elles aelles, et ouverõ nome primeyramẽte de Agar os agarenos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Hic erit ferus homo , dizendo: este sera brauo omẽ, ou ajnda saluage, departe Jeremyas que outros lle chamã rrustico, quee por aldeão ou cãpesyno, asy cõmo de campo ou outrosy saluage. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Et departe sobre esto meestre Pedro que esto diz Metodio dos fillos de Ysrrael, por que diz que tẽpo verra que sayram estas gentes hũa vez, et toda aterra conqueriram, et gáánarla am, et téérla am em seu poder seys semanas de ãnos, ou tantos ãnos cõmo som os dias de sete semanas, et veẽ [per] conta quareẽta et nove ãnos; et que acarreyra daquelas gentes sera chamada carreyra de angustura por que Deus chamou aYsmael padre deles onagro, et dito vos avemos que he; et matarã estas gentes por las terras aos saçerdotes, et farã estrabariças dos santuarios, et dormyram aly cõas molleres ẽnas [igleias], et atarã os cabestros das bestas aos moymẽtos dos santos; et esto verra por la maldade et pecados dos [cristiaos] que estonçes serã, de quẽ he profetizado, et serã ẽnos postromeyros dias dos omẽs amadores dessy méésmos et estonçes se complira esto quee dito por Ezechiel oprofeta: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
Et estas tres jornadas departẽ as estorias em esta guysa: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Em este lugar departe aqui mẽestre Pedro sobresta compra ẽno capitolo da morte de Sarra, et diz que nõ he de rreprender Esrom por que vendeo aquel çimyterio a Abraã, nẽ Abraã por queo comprou, cõmo diz que nõ erram ajnda agora os que comprã lugar pera sepultura et ha fazẽ y qual querem ou qual podem, senõ diz que estes se errarõ [per] ventura por que jazẽ aly suterrados dantes Adam et Eua, que forom os primeyros padres donde víj́mos todos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Viueo Sarra çento et vijnte et sete ãnos, segundo conta Moysem aos víj́nte et tres capitolos do Genesis, et morreo ẽno val de Mãbre, andados de [noso padre] Adam, segundo Moysem diz et Jeronymo dous mj́ll et quatroçentos et vijnte et sete ãnos; et de Noe mj́ll et quareenta et hũ; et do deluvio quinẽtos et quareenta et hũ; et do departymẽto das lenguages quatroçentos et quareẽta et hũ; et do rreynado de Assyria çento et seteẽta et nove; et do de Sytionya çento et cinquoenta et oyto; et de quando Abraã nasçera çento et [trijnta] et sete; et do dos tebeos [çento et trij̃ta] et sete, et de Ysáác, fillo de Abraã et de Sarra [trijnta] et sete; et do ãno do prometemẽto de noso Señor Deus a Abraã seséénta et dous; et rreynaua em Assiria el rrey Aralio; et em Sytionya el rrey Egidro; et ẽno Egyto olynage dos tebeos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Sobre arrazõ deste casamẽto de Abraã et de Çetura, madre destes terçeyros fillos de Abraã, departem moytos de moytas maneyras: os [hũus], asy cõmo Josefo et outros, nõ dizem ende al senõ que casou Abraã cõ Çetura despoys de morte de Sarra; os outros dizẽ que aquela Çetura que era Agar, aque foy mãçeba de Abraã et de Sarra, aquela de quem el ouvera antes aYsmael, cõmo avemos contado, et que casou Abraã com ella por esta rrazõ, segundo diz mẽestre Pedro ẽno capitolo deste casamẽto et da morte de Abraã, et por que Abraã era omẽ de Deus et por que non tovesem os omẽs que el andaua em garçonya buscando bodas novas, et lle nõ posfaçassem delo, que enviou por Agar ao Egipto, hu ella moraua cõ seu fillo Ysmael, et quella aduserõ, et casou cõ ella, et esto por onrrar aseu fillo Ysmael [aque] el queria moy bem, et fazerlo fillo de casada oque era antes de barregãa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Deste casamento de Abraã et de Çetura conta Moysem que foy despoys do de Ysáác et de Rrebeca, pero Josefo diz que antes; os aravigos cõmo Abul Ybeyt, et Albacri, et [Avem] Abez et outros departem sobreste segundo casamẽto de Abraã et dizẽ asy: que morreo Sarra et quea suterrarõ em Ebrõ em aquel çimyterio que cõprou [Abraam], mays elles chamãlle amyzquita de Abraã, et dizẽ que antes morreo Agar que Sarra et que ambas morrerõ em dias de Abraã, et que suterrarõ aAgar em Meca, et que suterrarõ despoys seu fillo Ysmael, cõmo diremos adeante; et contã que despoys que Agar et Sarra forõ finadas, que ẽnos [triijnta] et oyto ãnos que despoys viueo Abraã, que casou cõ outras duas molleres et forõ das cananeas; et hũa foy esta que avia nome Çetura, et aoutra avia nome Haura; et que ouvera Abraã destas duas molleres onze fillos, et cõ Ysáác de Sarra, et Ysmael de Agar, que forõ treze todoslos fillos de Abraã que ouvo destas quatro molleres, et doutra parte nõ ouvo nẽgum que nõ tomou mays molleres. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Mays em outra guysa todas estas cousas som figuras de seu Vello Testamẽto et leys del et do Nouo, et queremos departyr desto aqui este pouco. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et estando Saturno pera fazer esto por corte, [souvoo] Jupiter; et era Jupiter moyto amado da gente, et assanouse contra seu padre, et lydou cõ el et vençeo et fezolle oque el queria fazer ael: et deytóó fora do rreyno, et ficou el rrey et señor de todo orreyno; et Saturno fugio de Creta et foyse pera Lombardia et ascondeose aly et segundo dizem os que departem sobrelos nomẽs das cousas donde forom tomadas et por que rrazom, cõmo ho Guyçio, Papia et oBretõ, por esta rrazõ del rrey Saturno quese ascõdeo em aquela terra, por esto ella ha nome Lacium. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Desta dona se [emnamorarã] moytas vezes os deus satyros, et todoslos outros deus daquelas [montañas] et siluas, et ella atodos los despreçaua, et nõ daua por elles nada; et onrraua por señora et sua [deessa] aDiana, queos gentíj́s aviã por sua [deessa] de castidade et de caça, et asy andaua esta vestida et apostada cõmo ella; et moytos quandoa viã coydauã que ella era Diana, senõ por queas departyam as armas, que tragia Diana, a [deessa], oarco de ouro, et ode Syringa era de corno; et desta guisa entraua esta dona atodos los deus daquelas terras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 256 |
Agora diremos estas rrazões et estes mudamẽtos que dam aentender, segundo queos achamos departidos de omẽs sabedores. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 258 |
Agora vos departiremos cõmo esto he. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Do departimẽto sobrelas rrazões de Yo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Leemos ẽnos [Jntegumentos] dos sabios que esposerõ escuros os ditos dos gentíj́s -et [Jntegumẽto] he descubrimento mantẽnate Deus Nuno Freyre; (mantẽna te Deus Nuno Freyre, Amen. ) por que departe et descobre [chãamẽte] as palauras et rrazões sobre oque quiserõ dizer em ellas os sabios dos gentíj́s enque diserõ encubertamete hũa cousa por outra -; et achamos que departẽ que por poder et saber que aviam [algũus] deles ẽnas cousas et ẽnas naturas delas, mays que os outros omẽs, chamarõ os gentíj́s seus deus aaqueles queo meresçerõ desta guysa; et qual quer rrey ou deus que elles diserõ que era rrio, diziãllo por rrazõ da fryura desa terra hu el rreynaua et da castidade das gentes dela, et dizianlle lo outrosi por séér el rrey ou aquel deus moy poderoso das rribeyras et das terras [viziñas] daquel rrio, et por que aagoa he fria de natura departe ende mẽestre Juã ontrelos outros departimẽtos desto, et diz que aagoa he madre da friura, et afriura madre da blancura et da castidade, et diz que por que as donzelas virgéés ata otẽpo de casar soem séér de fria natura et casta, mays que ẽno tempo despoys, por eso chamarõ aalgũas delas esses autores dos gentíj́s fillas daqueles deus et rreys. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et aesta maneyra som ontresi as outras planetas, segundo departe Agustim ẽno libro da Çidade de Deus, os [hũus jnfusores] por enviadores das geerações das cousas, et estes som cõmo machos ẽnas naturas, et as planetas [rreçebedeyras] som [cõmo] femeas, asi cõmo diremos adeante em seus lugares onde acaesçerem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et segundo queo departe mẽestre Juam mostra opauõ todas suas rriquezas [da] parte de deante, asi cõmo antesi, et leyxa sua traseyra descuberta et desaposta, et [desto] dizem os sabios que por dereyto he dito opauõ ave de Juno, que Juno he por lo rrico, et opauõ mostra avida dos rricos, que ẽnobreçẽ, et afeytam, et cõpoem suas deanteyras et leyxam descuberta moy torpemẽte sua postromaria. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Estas rrazões departidas podemos agora dizer desta guysa esta façaya de Yo que pom ojudio ẽno primeyro capitolo do seu libro cõmo avemos contado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 262 |
Onde diz Preçiam ẽno começo do seu Libro mayor queos gregos som fontes dos saberes et os latinos arroyos que manã daquelas fontes dos gregos; et este he odepartimẽto daquel encubrimẽto que Mercurio cantaua aArgo, et por encubrir arrazõ disolle que fora Siringa mudada em [canaueyras] ẽnas rribeyras daquel rrio Ladom; et outrosi, segundo departe mẽestre Juam, disolle esto por duas rrazões: aprimeyra por que avia em aquela rribeyra moytas canaveyras; asegunda porlos sete saberes que forõ ali achados, et estudiados, et acabados. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 264 |
Agora leyxamos aqui as suas rrazões et façaya de seu mudamẽto, segundo queo conta Ojudio et departem os outros sabios cõmo nos avemos contado, et tornaremos aaestoria da Biblia, aas rrazões de Abraã et de Ysaac et das outras suas gééraçoes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 266 |
Et esta semellança desacordante departimos la nos em esta guysa, et dizemos por Josefo et por los outros que acordam cõ el, que estes catarõ aydade et otempo de Abraã, et Josefo despoys que vio que Abraã nõ era ja em tẽpo de casar, nẽ de fazer fillos, queo contou por morto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 266 |
Et nos dizemos do tẽpo do acabamẽto de Abraã que morreo andados de quando nasçera seu fillo Ysaac seteẽta et çinque ãnos, et de quando noso Señor Deus lle mãdara sayr de sua terra et lle prometera terra de Canaã por herdade çento ãnos, et de quando el meesmo nasçera çento et seteẽta et çinque ãnos, et do departimẽto das lynguas duzentos et hũ, et do deluuyo quatroçentos et seteẽta et sete ãnos, et de Noe [mjll] et seseenta et sete, et de Adam dous mjll et oytoçentos et [vijnte] et çinque. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 269 |
Sobresto departem os santos Padres et dizẽ que Rrebeca, madre destes moços que ajnda os ẽno ventre tragia et passaua cõ elles grande traballo et pẽna, que quer dizer tanto cõmo paçiençia, ou sofrençia, ou sabedoria, ou moyto tomou, ou aque moytas cousas rreçebeo, segũdo queo espom Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
Sobre esta rrazõ departe asi mẽestre Pedro, et diz que segundo as palauras que oystes ẽno outro capitolo ante deste, quese entenda que por ventura cõ consello de seu marido que foy Rrebeca cõmo em rromaria aesto ao monte Moria, hu Abraã fezera aDeus oaltar perao sacrifiçio de seu fillo Ysáác. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 273 |
Daqui adeante vay aestoria por los ãnos de Jacob, segundo queo mostrã Eusebio et Jeronjmo et os outros estoriadores, et nos outrosi por los ãnos del contaremos et departiremos as rrazões della, por que alyña das [geerações] quedou en Jacob, pero nomeando toda via aYsaac, seu padre, em quanto viueo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 274 |
Andados víj́nte et dous ãnos de Jacob, et oyteẽta et dous de Ysaac, Ynaco rrey de Argos avia hũ fillo aque diserõ Foroneo, que rreynou em pos el em Argos; et este Foroneo ante que rreynase ouvo hum fillo aque chamarom Apis; et aqueste Apis pasou ao Egipto et prouou aly, et foy moy bõo, et gáánou aly rreyno, et rreynou ende; et segundo dizẽ [algũus] este foy marido da [deessa] Ysis, de [quẽ] avemos dito, et tam grãde foy abondade deste Apis et tanto forom pagados del os do Egito, que despoys que el morreo queo contarõ ontre [os] seus deus, et teendóó por deus adorarono cõmo aseu deus, et mudarõ onome del, et chamarõlle Serappis, cõmo chama a Santa Escritura Serafim ahũ dos angeos do çeo et ajnda ahũa das ordéés dos angeos; et esta ordeem he anouena quee amays alta de todas; pero he de saber que ha este departimẽto ontre ho nome do angeo et da ordéém, queo nome [do] angeo quese escriue cõ esta letera m em cabo, et dizemoslle Seraphym escrito cõ m, et quando he por nome da ordéém escriuese com n, et chamamos lle Seraphyn. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
Sobre este departimẽto conta Plinio ẽno dozeno capitolo do quinto libro da Natural Estoria, enque el et estes outros sabios, Temostem, et Eratostem, et Artenjdor, et Ysidro, falam do Egito et dizẽ quam grãde he et cõmo he tallada, segundo quea çerca orrio Njlo et vay [per] medio dela. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 279 |
Et segundo que departe mééstre Godofre, esto foy em Assiria em terra de Messopotamya, açerca de Damasco, et que contesçeo em estes dous lugares aque diziam ao hum Seyr et ao outro Eglom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
"Et por la manãa, quando se leuantou, foy moy alegre cõ aquel sonno et visiom, et cõ aquelas promessas de Deus, segundo conta [Joseffo], et tomou aquela pedra enque touera acabeça et alçoa dereyta sobrelas outras em synal daquela visiom, et deytou olio em çima; et diz meestre Godofre que fezo sobre ella oraçõ, et que aaquela çidade açerca onde esto foy que avia estonçes nome Luza, que quer dizer tanto cõmo noz ou almendra, et chamoa el Betel, et segundo departe Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia quer tanto dizer cõmo casa de Deus; et fezo este prometemẽto et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 285 |
Em este lugar departe mẽestre Pedro que em aquelo que diz Jeronymo ẽna Biblia que tyrou Jacob apedra ao poço, paresçe que nõ vyña sóó, mays que algũ omẽ seu vjña cõ el quelle ajudou atyrar la. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
"Em este lugar diz Jeronymo ẽna glosa sobrela rrazõ dos ãnos do casamẽto de Rrachel et mẽestre Pedro que outorga cõ el rretrahendo as suas palauras que el diso sobre esto et outorgãdo as el , et dizem que esta rrazõ que se deue departyr em esta guysa que agora oyredes aqui, et que asy he dentender et tẽer: que por aqueles sete ãnos que Labam diso aJacob que complisse daquel primeyro casamẽto quello diso por sete dias enque aviã de fazer áás bodas suas onrras ẽnos comeres et ẽnas outras cousas, et quese estoruariam por las outras bodas segũdas, et que asio deuemos entender, et que acabados os sete dias das bodas de [Lia], ao outauo dia de quando casara cõ ella, diz quelle derom Rrachel, et que logo em estes dias as ouvo por molleres lindas ha ambas as yrmãas, et que errã os que dizem que Jacob antes seruyo sete ãnos quelle dessem Rrachel. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 291 |
Et departio Labam todos seus gaãdos et enviou os alugares apartados, os [hũus] cõ seus fillos, os outros com Jacob. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 29 |
Pero develo fazer de guisa que nõ nasca ende grand escandalo se devẽ gardar e de qual nõ fezerõ os sanctos padres departimẽto en esta rrazõ. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 30 |
Pero se aquelles a quen castiga el prelado fossen tã poucos e poderosos e connoscesse aquel erro en quelles travã e nõ se quiserẽ ende quitar, esforçando en si miismos ou en outra grand gente que sse touvesse cõ ellos , quando tal cousa acaescer, manda sancta igreja que el prelado lle de passada por nõ meter escandalo de que nasce escandallo e departimento ontre sancta igreja e ellos . |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 7 |
Et departe a estoria aqui outrosi dos lugares de aquela terra d ' esta guisa. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 9 |
Dizemos que aquelas estorias nõ son todas de hum ãno asi como o despoys despoys departiremos aly onde acharmos d ' elas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 18 |
Et departe Dayres ẽna estoria que aquela naue en que yam os mays onrrados fora a primeyra de aquela terra sen os outros navios que forõ y. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et ajũtarõ se a falar suas falas et departimẽtos: dous et dous, et tres et tres, et a lugares quatro ou mays, asi cõmo acaesçe a falar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 53 |
Cõmo vierom as tres deesas oyr a sentença de Paris que el dou em [rrazom] da maçãa Oydas as rrazões das deesas, diso Paris: ' departir quero sobre lo que cada hũa de vos ha dito ante que de a sentẽça, por que seja manifesta a verdade do que eu julgarey uos, deesa Juno, rrazoastes que erades mays rrica que as outras et mays poderosa deesa et vos, a deesa Pallas, et deesa et señora das batallas, et aviades [ende] a ventura en o saber. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 53 |
Et d ' estas rrazões departo [eu] asy: que a terra et o rreyno, que a deesa Juno rrazoou por sy, que ben he verdade que son rriquezas en que a grandes viços et [deleytos]; mays esta nõ he rrazõ de fremosura outrosi do que diso a deesa Palas, que he señora da batalla, et que daria ventura et donayro a quen quisese ca he d ' elo poderosa; digo que a batalla he grãde gloria para aquel que a vençe et grãde onrra, et cresçe lle poder; mays a batalla nõ a de fazer cõ a fremosura. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 54 |
Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et chegou logo y sua mesnada del rrey moy bẽ guisada et volueu se o torneo [em] tal fegura que depoys que o mũdo foy formado nõ foy torneo tã mesclado nẽ tã peligroso cõmo aqueste para troyanos ca elles virõ logo vij̃r contra sy dez mjll caualeyros que os departiã moy mal pero cõ todo esto Troylos foy moyto agiña liure. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et el RRey Archalaus et el RRey Pytanor, que estauã a a departe, quando virõ que estes queriã acorrer a el RRey [Myçeros], derõ das esporas aos caualos et forõ topar cõ elles Et nõ se catarõ outro lynagẽ que ouvesem, mays derõ se tãtas feridas que rrõperõ os elmos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 148 |
Et librarõn o estonçe et foy lles moy mao de librar ca ante que o ouvesen tirado do poder dos gregos, morrerõ y mays de çen caualeyros dos mellores que el tragia ca cõmo quer que brauos vjñã, cõ taes encõtrarõ que ben lles dauã batalla sabede que de aquesta vez os troyanos forõ ben d ' aly mays sen dulta ao partir elles ouverõ o peor ca vierõ y os de Creta et de Pirra et ferirõ se de tal guisa que todos los espargirõ et matarõ mais de mjll estonçes mesturarõ se as azes de tal guisa que nõ o pode õme osmar cõmo forõ departidas sabede que aly ouvo moyto elmo desmẽdado, et moytas lorigas rrotas, et moytos escudos quebrados. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 285 |
Et sempre em este feyto departyam que nũca quedauã noyte nẽ dia. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 286 |
Et soubesem de çerto que esta guerra nũca seria vençida, nẽ [averia] fim senõ por el ca asy era profetizado [et estabelesçido] et departido por los dioses |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 341 |
Et ante que amãsase o tẽpo, forõ todos espargidos et departidos en tal gisa que os hũus nõ podiã saber dos outros cõtra qual parte yã. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 352 |
Ca ella lle fezo jogos departidos, que o poder nõ era seu de y [partyr] nẽ escoller. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
( Pero en la deshonrra del sieruo, dezimos, que ha departimiento en esta manera. ) |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
E por aqueles que esteueren en seu poder. e o marido por sua moller e o sogro por sua nora. e o senor por seu seruo. pero ena desonrra do seruo dizemos que ha departimento en esta maneira que se o seruo ou serua foren desonrrados de maas feridas ou jouueren con a serua ua lles diseren deosto que tangara a seu senor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Depoys que Troylos foy fora da uila, Éytor departeu a terçeyra aaz, en que poso os de Larisa, onde era prínçepe et señor Hupos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et virõ logo vĩjr cõtra ssy dez mill caualleyros que os departirã moy mal, pero cõ todo esto Troylos foy liure. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 344 |
Sabede que daquesta esporoada forõ de alý moy ben os troyãos, mays, sen falla, ao partir eles ouueron o peor, ca vẽerõ y logo os de Crea et os de Pira outrossý, et ferírõnos de tal gisa que tódoslos departirõ, et matarõ ende mays de mill. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 344 |
Estonçe mezclárõsse as azes, de tal gisa que o nõ podo home osmar cõmo forã departidas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 347 |
Mays pero nõ forõ tã malchagados que sse nehũ deles desmayasse; mays, sen falla, anbos alý forã mortos ou hũ deles se os seus nõ chegarã, que os estonçe departirõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 426 |
Desque estas rrazões forõ acabadas entre Éytor et Achiles, nõ ouueron mays uagar de departir, ca logo chegou Troylos cõ çinquo mill caualeyros ou mays de moy bõos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 506 |
Et os couardos forõ en este lugar muy coytados et muy apresurados, mays aqueles que erã ualentes et ardidos fazíã departir as grandes presas et rretinir as espadas per çima dos elmos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 535 |
Mays Troylos, a que sse nõ oluidaua a morte de seu yrmão Éytor, fezo aquel día tãto por tomar uj̃gança por el que foy hũa grã marauilla, segundo que Dayres cõta; ca el cofondía et mataua quantos achaua ante ssy, et hu vij́a a mayor força dos gregos et a mayor espessura, leixáuasse correr alý, et metíasse entre elles, et feríaos tã brauament que departía tódaslas pressas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 584 |
Et senpre en este pleito departíã, que nũca quedauã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 585 |
Et a rresposta que os dioses derõ fuj esta: que logo, sem mays tardar, enuiasen demãdar huquer que fose, o fillo d ' Achiles, que el auj́a, a que dizíã Priros, et soubesem por çerto que esta guerra auería fim per el, ca así era estabelesçudo et departido perlos dioses. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 586 |
Et departirõ muy ben suas azes, et despregarõ ben vijnt mill pendões ou mays. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 605 |
Et el rrey Príamos departío quaes fosem primeyros et quaes postremeyros. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 689 |
Et ante que amãsase aquel tenpo, forõ todos speriçudos et departidos, en tal guisa que hũus nõ sabíã a qual parte os outros ýam. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 714 |
Et despois desto outrosý contou en cõmo morara cõ hũa rreýna a que dizíã Calixa, et que o deteuera grã tenpo cõ suas encantações, que ela lle fezo jogos departidos que o poder nõ era seu de se d ' y partir. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
De dineros agenos que tienen los omes a las vegadas compran para si heredamientos, o otras cosas que han menester: e porque dubdarian algunos, si aquella cosa que es assi comprada, (es) de aquel que (lo) compro, o (del otro) cuyos eran los dineros; queremoslo aqui (dezir, e) departir. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E por que dubdarian alguos se aquela cousa que asi he conprada (deue seer) daquel que o conpra ou (doutro daquel) cujos eran dineiros queremos lo aqui departir dizemos que deue... daquel que fezo a conpra en seu... ende se taes dineiros fosen de... que esteuese en corte del Rey ou en outro lugar en seu seruiço ou se for menor de XXV anos. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY L - (Del ome que vende la cosa dos vegadas a dos omes en tiempos departidos, qual dellos ha deue auer). |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Una cosa vendiendo vn ome dos vezes a dos omes en tiempos departidos; si aquel a quien la vendio primeramente passa a la tenencia de la cosa, e paga el precio, esse la deue auer, e non el otro. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Hua cousa vendendo huu home duas vegadas a dous homes e en tenpos departidos. se aquel a quen a vende primeiramente passa a teença da cousa e paga o preço esse a (deue) auer e non outro. pero tiudo he o vendedor de retornar.o preço a aquel que a vendeu. (despois) se a avia Reçebuda con todos los danos e menoscabos que lle veeron por rrazon de tal venda. por que a fezo enganosamente. outrosi dizemos que se o postrimeiro conprador pasa a teença ( da cousa primeiramente) a pagase o preço que el adeue a auer e non o primeiro. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Otrosi dezimos;si alguno vendiesse a dos omes cosa agena en tiempos departidos;.................... |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 104 |
Et Calrros et Aigolando leixarõ toda a sua jente en hũu lugar moy chão a cabo da vila que ha en ancho et en longo tres legoas, et o camiño françes departe hũu d outro. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 216 |
Ihesucristo naçeu, diz que foy criada et. . . departida das outras estrelas. . . que a luz do dia nõ na enbargaua. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 216 |
"Et en aquel tenpo tragerã ao Señor Deus das ostes et poboo departido, et espantar ' [ã] atãto que despois del nũca foy outro tal". |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 89 |
Et pois que o sangrares trageeo porlla rrenda mansamente en peqeno paso et non o lleyxes comer nen beber ataa que se departa a dita door. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 149 |
as encalçaduras que se fazen ennos pees et nas huñas do Cauallo digamos as maneiras das quaes primeiramente departamos por dereita orden, et som tres, et fazese hũa espeçya dencrauadura que dana en fondo de dentro o tuello que chaman amago. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 133 |
Et en outro dia porla manãa, vẽoo o bispo et achou el rrey et a rrayna en sua camara et foy deles muy bem rreçebijdo, et disolle el rrey quantas coytas de noyte passara, et comõ toda aquella noyte el nj̃ a rrayna nõ dormjrã departindo enãs grandes cousas que Deus fazia por rrogo do apostollo Santiago en les dar vitoria dos injmjgos da santa fe catholica. |
[+] |