logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de entender nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 167

1264 CSMp Pauta/ 39 Quen entender quiser, ente[n]dedor || seja da Madre de Nostro Sennor. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Sempr ' a Virgen gloriosa | faz aos seus entender || quando en algũa cousa | filla pesar ou prazer. [+]
1275 CPb 1/ 6 que le este mal; e si fuer mancebo, mejor entendera, e fara todas las cosas, que ouiere de fazer, con ayuda de su(s) amigo(s), que solo; e si fuer viejo, ayudarse ha de sus amigos, en las cosas de que fuere menguado, (o)que non puede fazer por si, por los embargos (que vienen a la) vejez. [+]
1275 CPb 1/ 6 E como quier que estos falaguen al ome; (pero) mas (quieren) ser amados que Et sse for mançebo mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer con ajuda de seu amigo que solo. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 124 Mays aquel a quem preguntedes reſponda por ſſy miiſmo abertamente, (porqu)e? en la ley por en conſentio que (lo)s auogados raconaſſem et demandaſſem pollos donoſ dellos preytos por que el iuyz podeſſe mays ayna entender et ſaber a uerdade, ſe (se) abſcondeſe por ellos . [+]
1295 TC 1/ 105 Et oy hũa gram uoz no çeo, segũdo meu entender, que dizia assi: [+]
1295 TC 1/ 132 Et querome auenturar de o yr ueer et fazerllj entender todo o meu coracõ. [+]
1295 TC 1/ 146 Et o boo conselleyro nõ deue d ' auer medo nẽ uergona ao senor, mays dizerlle toda a uerdade et o que entender que he dereyto. [+]
1295 TC 1/ 163 Et, quando o conde soube todo o feycto en com̃o auya passado, et uyu el et os outros que todallas feridas que lle os mouros der[ã a] aquel que por el andara ẽno cãpo, que todalas el tijna ẽno perponto et na loriga et no caualo, et souberõ que nõ fora y, (et souberõ et) entenderõ et conoçerõ que esto que per Deus ueera, et pela deuoçõ que aquel caualeyro auy[a] en el et nos sacrifiçios das missas, et [que] por esso quisera el enuyar a seu angeo en [sua] fegura que lidasse por el. [+]
1295 TC 1/ 179 Mays, se for para dõna Lambra et o ela coller, assy entenderemos que per ela foy et, esto se assy for, nõnos escape a vida, [aynda] que o ela queyra emparar. [+]
1295 TC 1/ 182 Et assy auẽo que a poucos dias que, dom Gonçaluo iazendo en aquella priiõ et aquela moura seruĩdoo, ouuerõ d ' entender en sy et amarẽsse hũu a outro, de maneyra que dõ Gonçaluo ouu[o] a fazer hũu fillo en ela, a que chamarõ depoys Mudarra Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 187 Et os agoyros por el se deuẽ entender, poys que el uay por mayor de nos et de todolos outros. [+]
1295 TC 1/ 189 Fillos, estes agoyros muy boos som, ca dam a entender que do allẽo gaanaremos muy grande algo et do nosso nõ perderemos nada. [+]
1295 TC 1/ 189 Los jnfantes et Moño Salido, quando aquelo oyrõ, et entenderõ de seu tio que sse queria matar cõ elles, seyrõsse a parte con CC caualeyros que tragiã, et desy pararõ suas azes da hũa parte et da outra. [+]
1295 TC 1/ 191 Et pesoulles muy de curaçõ, ca entenderõ que morto era. [+]
1295 TC 1/ 199 Et, poys que for de ydade que sabya entender bem et mal, dizerll ' edes com̃o he meu fillo, et enviarmo edes a Castela, a Salas. [+]
1295 TC 1/ 203 Et elles, quando esto uirõ, entenderõ que per Deus vijna este feycto, et guisarõllj sua supultura, et enterrarõno en aquela jgleia de Sancta Olalla. [+]
1295 TC 1/ 251 Et sayrõse logo hũu et hũu, por que nõ fossẽ descubertos, ca morto o leixauã, et forõse sua carreyra et passarõ, assy que os de fora nõno entenderõ de com̃o yã, nẽ pa rarõ y mentes. [+]
1295 TC 1/ 260 Aqui diz a estoria que en esto pode omẽ entender que grã cousa he obediẽcia deste mũdo, quando aquel mouro Humeya, por obediẽcia dũu dia que fosse rrey, dizia que o matassẽ depois. [+]
1295 TC 1/ 316 Destas parauoas pes[o]u muyto a Rrodrigo et diso a dõ Martin Gonçaluez: -Sodes bõo caualeyro, mays estas parauoas nõ sõ para aqui, ca este preito pelas maos o deuemos a li[ur]ar ca nõ per parauoas uãas, et todo o poder este en Deus et de ende a onra a quẽ quiser et a quẽ entender que sera mays seu seruiço. [+]
1295 TC 1/ 319 Et entõ os rricos homes et os caualeyros que erã y cõ elle pesoullis muyto polo que el rey, seu senor, llis fazia, ca entenderõ [o] muy grã perigoo que y auja, se a batalla se fezese. [+]
1295 TC 1/ 360 Et ontre uos conuẽ que façades oge boo de mj̃, et sera uosa onrra et uosa prol; et, se eu ende sayr, galardoaruolo ey muy bẽ, en guisa que entenderedes que ey sabor de uos fazer algo. [+]
1295 TC 1/ 360 Pero, se uos entenderdes que a y outro preito mellor, farey eu como uos mandardes. [+]
1295 TC 1/ 379 Quando os condes et os omes [bõos] da oste virõ et entenderõ o muy grã dãno que poderia vijr al rrey et aos da terra pela yda do Çide, que se ya muy sanudo, (et) forõse para el rrey et diserõlle: - [+]
1295 TC 1/ 388 Et estauã y arçebispos et bispos et todos os rricos omes, que veerõ y por meter paz ontre elle et a jnfante, sua yrmaa, et moytos boos va(a)salos, et todos entenderõ que dizia uerdade o Çide en quanto dizia, ca todas as boas andãças que ouuera que as todas ouuera pelo Çide. [+]
1295 TC 1/ 395 Et, quando [o] oyo el rrey, ouue ende muy grã pesar, pero nõno quiso mostrar aos mouros, ante elles deu a entender que nõ daua por ende nẽhũa cousa. [+]
1295 TC 1/ 455 Et os mouros, quando souberõ com̃o vij̃na el rrey sanudo et yrado cõ muy grã pesar et que queria fazer mal a la rreyna et al esleyto, entenderõ que, se el acabasse aquilo que queria fazer que sse arrepenteria depoys et que ficaua muy grande eemjz(id)ade ontre elles et a rreyna et os que della veesem et o [e]sleyto. [+]
1295 TC 1/ 462 Et fezolle entender com̃o era [mouro] et que por esta rrazõ o podia bem fazer, et que fezesse elle arçebispo ende. [+]
1295 TC 1/ 519 Et os mouros entenderõ que era Deus contra elles. [+]
1295 TC 1/ 520 Et diziã que Abeniafa fezera tornar a oste dos alaraues, por que llj fezer[a] entender o desacordo que auyã os da vila. [+]
1295 TC 1/ 547 Fezerõmj entender que Abeniafa a feitos muytos males a algũus de uos et que uos tomou os uossos aueres para presentalos a mj̃, et que uolos tomou por que vendiades as uossas viandas caras ena çerca. [+]
1295 TC 1/ 549 Este conselho rrefez e d ' entender, ca bẽ sabemos todos a grã treicõ que fez contra seu senhor eno matar; ca, com̃o quer que au[ia]mos prema con ele, nõ au[ia]mos atãto mal nẽ atãta lazeira como depois que matou seu senhor; mais que, poys que o Deus a este tẽpo chegou, que o lazeire. [+]
1295 TC 1/ 585 Nõ choredes, ca uos nõ esta bẽ; et calade et dade a entender que nõ dades nada por ende. [+]
1295 TC 1/ 586 Et eles, quando esto oyrõ, forõ muy enuergonados, et entenderõ que algũu os auia oydo o mal que auiã dito. [+]
1295 TC 1/ 600 Et, quando os uirõ assi uijr, que nõ tragiã cõsigo suas molleres et que tragiã as muas et os panos, entenderõ o mao feito que auiã feito, et os boos et cordos pesoullis. [+]
1295 TC 1/ 619 Et, senor, uos as casastes, ca eu nõ; et uos por bẽ o fezestes, ca nõ por mal; mays elles entenderõno en outra maneyra. [+]
1295 TC 1/ 623 Ben deuedes entender que errauades en ello por mj o pedir nen rogar, poys que tĩjnades en curaçõ de as desonrar, com̃o dizedes que as leixastes; ca, poys ysto tĩjnades en voentade, a outro deuerades dizer que uos andasse en este casamento ca nõ a mj̃; ca nõ era eu para uos buscar ataas barregãas, nẽ seria cousa guisada de me ende trameter de tã maos feytos et tã sen Deus. [+]
1295 TC 1/ 627 Et mandou que calassem, ca el queria liurar o preito deste reto "conos meus alcaydes, asi com̃o entenderẽ que e dereyto. [+]
1295 TC 1/ 629 Et, poys que el rrey et os alcaydes ouuerõ acordo sobre ello, o que entenderõ que era dereyto, seyrõ da camara. [+]
1295 TC 1/ 629 En auẽdo consello conos condes que eu dey por alcalydes en este preito, que e ontre o Cide Rroy Diaz, da hũa parte, et os condes de Carrõ et seu tio Suer Gonçaluez, da outra, por que mj fezerõ entender que foy consellador da desonrra das fillas do Çide, por saluar seu dereyto lidẽ cõ outros tres caualeyros quaes o Çide der de sua casa, et saluẽ seu dereyto, se poderẽ. [+]
1295 TC 1/ 632 Et el rrey mãdoulli que sse fosse a bõa uentura, ca ele guardaria os seus caualeiros de dano et guardaria todo o seu dereito, en tal maneira que entenderia que nõ faria y mingua nj̃hũa. [+]
1295 TC 1/ 642 Et o mouro cuydou que llo fazia por desdem et trauoullj muyto aficadamẽte; mays fezeronllj entender que llo fazia por onra. [+]
1295 TC 1/ 642 Et o Çide gradeçeullo muyto et tomou ende muy grã prazer; et disse que llj faria onrra qual nũca fezera a ome do mundo, desque soubera entender. [+]
1295 TC 1/ 671 Et, quando o virõ o abade et Gil Diaz, entenderõ que dalj endeante nõ pareçia o corpo do Çide bem d ' estar daquela maneyra, por que pareçia feo. [+]
1295 TC 1/ 678 Mays, quando os da terra oyrõ dizer deste miragre, et como el rey dõ Afonso era mal doente, logo entenderõ que aquel maar da agoa que nõ era senõ choro et quebranto que vijna pola sua morte a todo España. [+]
1295 TC 1/ 685 Et os bispos et os arçebispos et os outros omes que y erã entenderõ que, se esta lide sse fezesse, que seria muy grã dãno a toda a terra, et que seria enqueyiõ para cobrar os mouros a terra, assy com̃o acaesçeu en tempo del rey Rrodrigo. [+]
1295 TC 1/ 696 Bem deuiades uos entender que uos mentirõ; ca sabuda cousa he que est mjna filla et da emperad(a)riz dõna Beringuela, et que e neta do conde dom Ramondo, que aqui esta. [+]
1295 TC 1/ 697 Conta a estoria que o emperador era muy justiçeyro, et de com̃o amaua justiça aqui sse pode entender: hũu jnfançõ auya en Galiza, que auya nume dom Fernando; et tolleu per força a hũu laurador sua herdade. [+]
1295 TC 1/ 701 Et el rey dõ Fernando disso que vijna a elle com̃o a seu yrmão [mayor et] mellor, et que llj fe zer[ã] entender que llj queria entrar pela terra, et que llj rogaua que o nõ quisesse fazer, ca elle prestes et aparellado estaua para fazer delle o que el mandasse. [+]
1295 TC 1/ 726 Et fezerõlle todas as cousas do m[ũ]do per que entenderõ que mays agina poderia seer são. [+]
1295 TC 1/ 740 Mays, logo que o entenderõ, os cristãos collerõnos todos, et pasarõ muy bem cona merçee de Deus Aguadiana, et albergarõ essa noyte en dereyto de Calatraua, que tijnã os mouros muy basteçuda de omes et d ' armas, et per somo das torres muytas signas et pendões de muytas colores. [+]
1295 TC 1/ 749 Desi chegou el rrey d ' Arangõ et, en guisa os quebrantou, que bem entenderõ que rrey era; et, per hu elle pasaua, semellaua fogo, que queymaua elles et a terra. [+]
1295 TC 1/ 777 Et bem deuedes entender que fazedes uosso mal ẽno mal que a mj̃ fazedes; et, se uos quiserdes, ia mesura deuia y a ualer; ca eu vedar o poderia a todo rrey de Leõ, mays nõ posso a uos que sodes meu padre, nẽ seria cousa guisada; mays conue[n]mo de sofrer ata que uos entendades o que fazedes". [+]
1295 TC 1/ 799 En este dia se uestiu dõ Aluar Peres (de) hũa falifa delgada et tomou hũa uara na mão; et con taes armas entrou ena fazẽda muy loução et muy alegre et muy esforçado, acabdelando suas gentes et dizendollj muytos bẽes et dandollj grandes esforços, dando a entender que o poder de Abeũc tĩjna en pouco. [+]
1295 TC 1/ 856 Et osmarõ de fazer hũa balsa(ma) tamaña que atrauessasse o rrio de parte a parte, et que a enchessem toda de (b)ollas et de tinaias chẽas de fogo greguisco -et dizenllj en arauigo fogo d ' algadrã - et rezina et pez et estopas et todaslas outras cousas que entenderõ que llis conpririã para aquelo que fazer coydauam. [+]
1295 TC 1/ 861 Os das naues dos cristãos, reçeando muyto o fogo d ' algadrã que os mouros aujã feyto para (e) lles queimar suas naues, fezerõ entender al rrey dõ Fernando en qual guisa se poderiã del guardar [et] diserõllj com̃o. [+]
1295 TC 1/ 862 Os mouros, quando o virõ, entenderon suas parauoas et coydarõ que era mouro et mouerõ logo suas zauras adeante, vĩjndo contra elle a mays poder por acorrerlj. [+]
1295 TC 1/ 886 Et, segũdo o proua a estoria, hũa foy essa das mayores et mays altas conquistas que eno mũdo todo foy visto nẽ feyta que se en tã pouca sazõ fezesse; poys per qual razõ pode seer de la el asi auer et en tã pouco tempo a gãanar, nõ pode ome entender y al, fora a merçee que foy do senor, cuio seruidor el era, que o quis y onrar et darllj uentura boa, porque tã nobre senorio et tã acabado ouuesse; o al, que he a frol dos acabamentos de todas onrras: a gran lealdade dos boos uasalos que auya, ca rrey que eno mũdo fosse nõnos ouue mellores nẽ taes de sua naturaleza, que sabemos ca per todas partes do mũdo ouuerõ sempre os castellãos prez desto sobre quantas outras gentes som, et mays seruidores de senor, et mays sabedores de todo afam. [+]
1300 AT III,4/ 41 Capitolo quarto E porque algũas cantigas i há en que falam eles e elas outrossi, per én é bem de entenderdes se som d ' amor, se d ' amigo: porque sabede que, se eles falam na prim[eir]a cobra e elas na outra, [é d ' ]amor, porque se move a razon d ' ele (como vos ante dissemos); e se elas falam na primeira cobra, é outrossi d ' amigo; e se ambos falam en ũa cobra, outrossi é segundo qual deles fala na cobra primeiro. [+]
1300 AT III,4/ 42 Capitolo quinto Cantigas d ' escarneo som aquelas que os trobadores fazen querendo dizer mal d ' alguen en elas, e dizen -lho per palavras cubertas que hajan dous entendimentos, pera lhe -lo non entenderen ... ligeiramente: e estas palavras chamam os clerigos "hequivocatio". [+]
1300 LPr 1/ 118 Esta cantiga fez Pero da Ponte ao Infante Don Manuel, que se comença ' E mort ' é Do[n] Martin Marcos ' , e na cobra segonda o pod ' ende entender [+]
1300 TPa XVIII/ 128 Sabhan quantos eſta carta uiren com̃o Dona Orraca guardador de foan seu filho seendo enbargada de tal enfermidade et doutras couſas de maneyra tal que non a poder de entender por ſſi meeſma os bẽes et os dereytos que pertẽecyan a ſſeu filho, poren fez et eſtabelleceu Fernan Periz peſſõeiro (procura)dor dos bẽes do orfão dando - lhi poderyo para (guardar)? os bẽes et os dereytos deſte orphão en juyzo et fora de juyzo contra qual quer peſſõa ou logar aſſinaadamente en tal preito qual o orphão a ou esperara a auer con Gonçalo Royz ante juyz ſobre tal couſa. [+]
1300 TPb 26/ 104 Esto se deue entender, ou azeyte ou outra cousa corrente e a uertesse ou ha enalleasse ou se fosse metal ou outra (cousa) lauor de man feyta que a fondesse ou a quebrantasse ou a desatasse de maneyra que non paresçesse aquela forma que de primeyro era en ela. [+]
1300 TPb 26/ 104 Mas si por auentura, el que demanda que le muestren la cosa en juizio, se deue entender se enton a teuer. mays se por ventura a ouvesse enalleada deuello logo de dizer por que o demandador possa fazer sua demanda sen menoscabo do seu direyto. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 E sobre todo disso que en qualquer hedade que seia omẽ, a mester [axuda; ca se fora neno, ha mester] amĩgo que o crie, e o garde que non faça nẽ aprenda cousa que lle este mal; e sse for mãçebo, mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer, cõ ajuda de seu amĩgo que solo ; e sse for uello aiudarsea de seus amingos en las cousas de que foy mĩgrado, [o] que nõ poderia fazer por si por los enbargos da uelleça. [+]
1300 XH I, 0/ 38 Sobre este lugar diz mẽestre Pedro que nomeou Deus aqui aNoe os omẽs aseu cabo et as molleres aseu; et diz queo fezo por dar aentender que ẽno tẽpo da tormẽta et dos outros peligros quese deue o omẽ gardar da achegança da moller. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Da vida dos omẽs Sobre esto, por que diso noso señor Deus a Noe que seeria de aly adeante avida do omẽ çento et vijnte ãnos -et nẽgum nõ teña que ẽna palaura de Deus aja nẽgum erro nẽ ho a aquẽ bem aentender - et por que vyueo Noe despoys do deluvio trezẽtos et [cinquoeenta] ãnos, queremos nos dizẽr aqui oque achamos departido sobrelo. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Estonçes, quando virom os lynages dos fillos de Noe quese nõ entẽdiam [hũus] aos outros, entenderõ que esto avertude de Deus et oseu poder ofazia, et nõ poderia séér outra cousa esto fazer; et leyxarõ de fazer atorre et açidade; pero açidade ficou essa ora ẽno estado enque estaua, que ẽna torre soa lles acontesçera osynal. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Os outros lynagés quando esto entenderõ del, cõmo desacordauã [ẽnas] lengages asy começarõ adesacordar ẽnas voõtades, et outrosi logo aly [ẽnas] costumes. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et destas tres partidas da terra departamos aqui por que possamos despoys dizer mellor as poblas et vos entenderlas; et cõtaremos dellas cõmo as achamos departydas et contadas de omẽs sabeos. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Et outrosi os do linage de Jafet tomarõ em Asia de Amano et Toro, mõtes de Çiliçia et de Syria, asy cõmose cõtéém des aly ata orrio Tanays, cõmo he jadito; et oque os de Cam tomarõ en Asya era cõtra asua terra de Africa [en] fondo de Asya [mediodia], et oque os de Jafet tomarõ jaz contra asua partida de Europa aaparte de septẽtriom; et aqui paresçe que nos dam aentender estas rrazões quese podem andar por pe et por terra de hũas em outras estas tres partes do mũdo: [+]
1300 XH I, 0/ 90 Despoys daqueles omẽes que avemos ditos, vyerom outros que entenderõ mays ẽnos saberes das cousas, et aamaneyra das tendas das [rroupas] enque morauã, começarõ afazer casas de madeyros mal labrados et tortos, quaes lles acaesçiam, et atados cõ vyncallos de caruallo torçidas et cõ outras pertegas, que nõ sabiam elles ajnda mays desta arte nẽ de carpentaria pera aquelo, et morauã em ellas et fezerõ fogo, et começarõ de asar as carnes et os pescados que comyam, . et sabiam lles mellor, et [vsarõ] em ello; et vestirõ sse estes mellor que os outros primeyros, et fezerõ calçaduras pera os péés de coyros de bestas. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et os [gentijs] veẽdo este saber tam noble, tãto entenderõ et estudarõ et penssarõ em el, que achando os [hũus] hũ pouco, et os outros, empos aqueles, outro pouco, et assy fazendo ata cabo queo acharõ todo et ajuntarõno em hũ os de despoys, et ouverõ açiençia da astrologia, quee osaber das estrellas, et aestrologia ha aqueste nome de astris que dizem em latym por [estrellas], et dizẽ logos [em] grego por rrazõ; et astrologia tanto quer dizer cõmo rrazõ ou çiençia do saber das estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et estes outros que diz Orosio forõ prinçipaes cada hũ deles ẽna sua quarta parte de todo o mũdo, et dizemos que todos diserõ bem, cada hũus ẽna sua rrazom: et esta palaura prinçipal deue se entender desta [guisa]: ẽnos ditos de mééstre Pedro et de Eusebio, prinçipaes por primeyros, et ẽnos de Paulo Orosio, prinçipaes por [senores]. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Os estreleyros aviam ja vista aestrella, et sabiam oque era, pero catarõ de cabo et mays [cõpridamẽte todo seu] feyto, et entenderõ todo oque mostraua, et diserõ asy ael rrey: [+]
1300 XH I, 0/ 128 "Eu vos aseguro dello, ca [bem] sey eu queo que de suso [do] çeo bem ordenado he, et entenderlo podemos nos por este saber et dizerlo, mays nõ desuyarlo; et por esto vos nõ avedes y culpa et dizedeme oque esto he sem [emcuberta] que nõ aja em ello dulda. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Em este lugar espõ ofrayre et diz que el rrey Jupiter que fogio ao Egyto ante os [gentijs], que quer [signjficar] anoso señor Ihesu [Cristo] que fugio ao Egyto ante amaldade dos judios, et os outros deus que erã cõ Jupiter et forõ aly [trasformados], que dam aentender asanta Maria madre de Ihesu [Cristo] et nosa Señora et aJosep et aos outros omẽs que consigo leuauã quando fugirõ ala cõ Ihesu [Cristo], ca nõ paresçe rrazõ que elles sóós fossem; et os gigantes que erã os judios et Trifoueo ho grande gigante que ya em pos elles que foy rrey Herodes, cujo poder ya tras [Ihesu Cristo] ao Egipto ata ondeo Deus sofreo; et que noso señor Ihesu [Cristo] sééndo Deus verdadeyro tomou carne et forma de seu seruo, que tal semellança lle pertẽesçia de tomar de fegura de carneyro ou de cordeyro [anjmal], qual oferesçiam et osacrificauã ẽna sua fegura ẽna vella ley, ata que El vẽeo daquela vez em carne atoller as feguras et ficar os omẽs ẽna verdade em que somos oje das feguras. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et contam as estorias que avia ella [hum] fillo que ouvera em esta [amystança] et moy [encubertamẽte] quando andaua ẽnas guerras; et dizẽ que despoys quese sentyo [preñe] quese fezo doente et quese ençarrou ante queselle paresçesse que era prenada, saluante queo sabiam algũas de suas [cobilleyras] et de aquelas que mays sabiam suas poridades, et que ella mays amaua, et enque mays fiaua, ca em outro nẽgum hu ella jazia em tal maneyra que nõ podessem nada de aqueste feyto entender nẽ sospeytar dela. ) [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et diz Josefo quese traballaua desto Abraã por estas quatro rrazões: aprimeyra por que ouvessem el et suas [compañas] por onde se mãteer et pasar aly bem em aquel tẽpo tam mao; asegunda por oyr os clerigos sabedores daly et aprender deles oque diziam de Deus; aterçeyra que se achasse alguũs que creesẽ em Deus, mellor et mays cõpridamẽte que el que [tevesse] aquela créénça; aquarta senõ achasse ẽno Egyto quẽ créése em Deus tã bem cõmo el quelles mostrasse averdade et lles la fezese entender et creér. [+]
1300 XH I, 0/ 215 "Bem sabia Eu que esto nõ ofazias tu senõ por lo nõ entender, et por esto cree tu que Eu te gardey que nõ pecasses contra mj́, nẽ te [leyxei] chegar a ella; et poys que asy he da logo amoller aseu marido ca este omẽ que tu véés profeta he, et orara por ty, et viueras, et sella nõ quiseres dar sabeas que morreras tu et todas tuas cousas que viuas som. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Outros dizem ajnda al: que estes dias dam aentender otẽpo dante da ley nova, hum dia des Abraam ata Moysem, ho outro des Moysem ata Johem, oterçeyro des Johem ata Ihesu [Cristo]; esso do tempo que y ouvo ca ho sacrifiçio esse dia se fezo. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et despoys que Eusebio foy byspo de Çesarea et santo omẽ, et [Jeronjmo] outrosy bispo et santo, et que trasladou a Biblia em [este] noso Latym, falam destas [rrazoens] em suas canonycas, queremos vos contar aqui dellas, segundo queas contam os autores dos gentíj́s, et desi diremos et declararemos que querem dizer, et achamos que tambem diserõ os gentíj́s palauras et rrazões que dizẽ hũa cousa et dam aentender outra, cõmo ofazem os nosos Testamentos, ho da noua ley et ho da vella que andou sempre em fegura, oque nõ faz tanto onovo que anda ja ẽno feyto da cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Agora em este lugar Ovjdio que foy moy sabio et moy complido poeta ontre todos os autores, et poeta tãto quer dizer cõmo achador de rrazõ nouamẽte et fijnçidor dela, et buscador et engenador por mostrar rrazões de solaz, por suas palauras em este feyto, et ajnda rrazões et palauras de verdade, segundo oque ellas querem dar aentender por ellas et mostrar cõmo oyredes adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Agora diremos estas rrazões et estes mudamẽtos que dam aentender, segundo queos achamos departidos de omẽs sabedores. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Argo, pastor de Juno, segundo Rramyro ẽnos Espoemẽtos da Biblia, tãto cõmo mesura ou mesurador, et he outrosi doutra fegura Argo por argudo, ou rreprendedor, ou rrecabdador, et tal deue séér opastor et omoordomo; et segundo diz mẽestre Juã podemos por Argo outrosi entender este mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 259 [O pauõ], acõmo quer que da aentender em cabo opobre, ẽno começo entendese por lo rrico; et os ollos de Argo ẽno pauõ som as rriquezas do mũdo ẽno rrico, et dizẽ que se omẽ alabar opauõ que enderença as pẽnas, et faz [suas] rroda, et mostra toda afermosura que tem, et quanta rriqueza ha em [suas] pẽnas, et pero mostrao contra aparte de deante. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et segundo que diz meẽstre Pedro ẽno [capitolo] que fala do traballo et lazeyra que Rrebeca leuaua ẽna preneçe destes fillos, deuese entender asy cõmo paresçe [algũus] dos que desta estoria falarõ, et dizẽ que nõ vyña esto por estreytura do ventre de sua madre, dizẽdo que nõ podiam caber ala, mays que era esto tam solamẽte por la voõtade de Deus que mostraua ẽnos que nõ nasçerã ajnda, oque [auya] aelles de acontesçer despoys que fosem grandes cõmo ẽna primogenytura, que he aavantage queos primeyros fillos dos rreys ham, et herdam todaslas cousas de seus padres, et am poderio sobre seus parentes, cõmo em [estes] dous yrmãos foy quea ouverõ anbos, ouvoa hũ [(hũ)] por natura, et ho outro aleuou [del] por graça, et outrosy que feguraua et mostraua ja estonçes aquela lide destes dous yrmãos ẽno ventre de sua madre, et oapartamẽto que avia de [vĩjr] ẽnas geerações deles; et segũdo dizem et creẽ moytos, Jacob santificado era ja ẽno ventre de sua madre, ou firmado pera bem, et outrosi figurado et mostrado dantes ẽna contenda destes dous yrmãos ohum contra outro ẽno ventre de sua madre, queo consyntimento de Ihesu [Cristo] quese nõ ajuntaua nẽ ajunta cõ o de Belial, quee do diablo. [+]
1300 XH I, 0/ 271 Ajnda diz mays mẽestre Pedro et afirma que esto asi foy, senõ diz que se [algũus] [oqueserom] entender por outra guisa que seruyo Esau aJacob em este segudamẽto, cõmo faz alyma ao ferro, et afornaz ao ouro queo purga et esmera et ofaz puro et paresçe mellor, et cõmo faz outrosi omáále áámesse quea degrana em çeueyra et parte apalla do graão quee omellor; et tal fezo Esau sayr aJacob em seu segudamento; et segundo dizem [algũus] esto foy tal cõmo hum dom et seruyçio, mays em outra guysa acaesçeo despoys ẽnas géérações delles ofeyto daquela profeçia que diso queo mayor seruyria ao menor, por queos de Esau seruyrom aos de Jacob. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Em este lugar diz Jeronymo ẽna glosa sobrela rrazõ dos ãnos do casamẽto de Rrachel et mẽestre Pedro que outorga cõ el rretrahendo as suas palauras que el diso sobre esto et outorgãdo as el , et dizem que esta rrazõ que se deue departyr em esta guysa que agora oyredes aqui, et que asy he dentender et tẽer: que por aqueles sete ãnos que Labam diso aJacob que complisse daquel primeyro casamẽto quello diso por sete dias enque aviã de fazer áás bodas suas onrras ẽnos comeres et ẽnas outras cousas, et quese estoruariam por las outras bodas segũdas, et que asio deuemos entender, et que acabados os sete dias das bodas de [Lia], ao outauo dia de quando casara cõ ella, diz quelle derom Rrachel, et que logo em estes dias as ouvo por molleres lindas ha ambas as yrmãas, et que errã os que dizem que Jacob antes seruyo sete ãnos quelle dessem Rrachel. [+]
1301 PP V, 48/ 32 Et poys que al escandalo poso pena de morte, ben sse deve entender que es pecado mortal. [+]
1301 PP V, 48/ 32 Et esto mostra a seus discipulos por darlle a entender que nõ avia el dito porque devessẽ los... [+]
1301 SAS f. 2r/ 42 Et pare mẽtes [...] en esta ssymonia nõ ouve y pleytejamẽto nihuũ nẽ palabras de merque (?) et [...] o algo nõ foy dado senõ despois do miragre, et [...] dean a entender a ssymonia. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Esto sse deve entender se entonçe a tover. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Ca bẽ deve todo ome a entender que o quitamento nõ fuy feyto se nõ por rrazõ que la nõ deve tenie. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et deu a entender myñas chagas et meu dolor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Leuantou se a deesa Juno, et parou se ante Paris moy apostamẽte - et tynja ẽna cabeça hũa corõa d ' ouro cõ moytas pedras preçiosas - , et começou sua rrazõ cõmo dona entendida, et diso: ' sabeas, Paris, que me prouvo quando Jupiter ante ty nos mãdou vij̃r, et sey que tu entẽdes o dereyto, et que o amas julgar, et tal fama as sabeas que eu sõo yrmãa et moller lynda del RRey Jupiter, que he o grãde enperador et señor dos rreys da terra et entender podes tu que se el dona mays fremosa ou mellor ouvese achado, nõ tomara a mj̃ por sua moller lynda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et fezerõn o por rrazõ de jũtar fremosura a fremosura, en que podes entender asaz quan fremosa sõo eu et teño que deues para mj̃ julgar a maçãa onde te digo que se a tu a mj̃ das, que te acharas ben d ' elo et naçer te a ende tãto ben et tãta onrra que nũca seeras myngoado de nẽgũa cousa que mester ouveres. [+]
1350 HT Miniaturas/ 56 [disy] Paris, cõmo era mançebo entendido et sabedor, ante que aly viese pensou en seu coraçon que el rrey et a rreyna que algũas demãdas et pregũtas lle fariam et pregũtariã de sua [fazenda]; et por aquesta rrazon trouxo cõsigo [o] pastor, seu amo, et algũus dos outros pastores [auçiaos] que sabiam outrosi de sua fazẽda, et cõmo fora achado ẽno mõte do val de Astra. et Paris rrespondeu a el rrey et a a rreyna et aos outros, seus yrmãos, et diso asy: ' señor rrey, aquel que me a myn achou et me criou foy este pastor que aqui esta, et outros pastores cõ el de aqueles que estonçe eram y, et ajnda fasta agora son viuos et saãos o dia de oje et se [vosa] merçede for et teuerdes por bem que venam ante vos, señor, a elles preguntade, et elles vos contaram todo o feyto da verdade ' et el rrey et a rreyna et seus fillos entenderõ moy bem cõmo el tragia todo seu feyto por rrecado, et cõmo era sesudo et de bõo entendemẽto, et cõmo de todas estas cousas el avia fama et loor et prez; et tenya[n] lo por moy ben rrazoado et de dereyto juyzo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et ela asi o fazia que ambos albergauã en hũ cada vez et faziã sua vida mays Achilles se gardaua d ' ela que nũca podo entender que era õme. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et daua lle a entender que aquel achegamẽto que lle el fazia era por rrazõ que seu padre lle mãdara. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et de cõmo os enviarom (a Diomedes et Ulixas ao RRey Priamus) Despoys que todos outorgarõ et entenderom o consello de Agamenõ que el avia dito, cada hũ dou sua rresposta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Et em sua palaura podedes entender que nõ ha bõo sisso. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et ben deujamos a entender que todo o mũdo avera que rretraer de nos por esta tardança que fezemos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et nẽgũ nõ podia entender onde avia aquelas flores mays ellas nõ durauã moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Ca todo seu linagẽ a desamara moyto se ll ' o en algũa guisa entenderã mays en toda maneyra sen dulta a ymagẽe foy fegurada que teuese triste gesto et senbrante queyxoso moyto a a maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et quẽ -quer que a visse bem entenderia que o seu dolor et o seu pesar pasaua todos los outros pesares et dolores ca ella chanzia a meudo sua proeza et lealdade, et dizendo asy: ' meu señor moy amado, que en mao dia eu nasçi que uos oje perdy en quanto eu vjuer a mjña vida sera en choro et en pesar et en lagrimas et nõ farey sem rrazõ ca despoys que uos eu vy, mays vos amey que a mj̃ meesma. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et os gregos entenderõ bem as preytesias logo et derõ por traydor a Palomades. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et ella lle dou moy bem a entender o que sabia ca sabede que el ante quisera seer morto que viuo mays de hũa cousa lle era bem: que ella era a mays fremosa dona que el ẽno mũdo vira de -mays era tã pagadoyra et de tam bõo donayro et de tã bõo talente Et tanto se fazia amar que aquel que a amaua estaua çerqua de morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et defendeo lle que nada nõ disese nẽ [dese a] entender nẽgũa cousa de aquelo que fazer queria et Telomacus contou a Vlixas, seu padre, todo ho feyto cõmo era. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et ben dauã a entender o lynage de que [vinã]. [+]
1350 SP 26/ 129 E por ende mandamos, que qualquier que fiziere tuerto, o deshonrra, en alguna destas maneras sobredichas, o (en) otras semejantes, que sea tenudo de fazer emienda de ello, a bien vista del Judgador (del lugar.) LEY VIII --Quien puede fazer deshonra. Deshonrra, o tuerto, puede fazer a otro, todo ome, o muger (que ouiere) de diez años e medio arriba; porque tuuieron por bien los Sabios antiguos, que deste tiempo (en) adelante (puede) auer cada vno entendimiento, para entender, si faze deshonrra a otro; (fueras ende,) si aquel que (la) fiziesse, fuesse loco, o desmemoriado; ca estonce non sera tenudo de fazer emienda de ninguna cosa que fiziesse, o dixesse, porque no entiende lo que faze, mientras esta en locura. [+]
1350 SP 26/ 129 (LEY OYTAUIA quen pode fazer desonrra. Desonrra ou torto pode fazer a outro todo home ou moller de des anos e medio aRiba porque ouueron por ben os sabeos antiquos que deste tenpo adeante (deue) auer cada huu entendemento para entender se faz desonrra a outro (ou non). (saluo ende) se aquel que o fesese fosse louco ou desmemoriado ..............seria tiudo de facer emenda de nehua cousa que disese ou fecese porque non entende o que faz mentra esta... ..............loucura. pero os parentes mais.... ......que ouuesen estes ataes ou os que ouuesen en garda (deuianos) gardar de maneira que non posan facer torto nen desonrra a outro. asi como en moytas lees deste liuro disemos que o deuen facer e se non o fecesen ben se poderia (facer emenda deles do torto tuerto que aquestos atales fizieren.) LEY IX. --(Contra quien puede ser fecha deshonrra, e quien puede demandar emienda della, e ante quien.) Tuerto, o deshonrra puede ser fecha a todo ome, o muger, de cualquier edad que sea, maguer fuesse loco, o desmemoriado. ) [+]
1370 CT 1/ 241 Et o meu entẽdemento he este: que escollamos de nossa gente tãta quanta entendermos que pera esto auõdará, et que seiã bõos caualleyros ardidos, et ben gisados de todas armas. [+]
1370 CT 1/ 469 Et poserõ suas uelas o mellor que entenderõ. [+]
1370 CT 1/ 471 Et pois que esta obra ouuerõ acabada, todos entenderõ que era nobre et a mays marauillosa que nũca uirã. [+]
1370 CT 1/ 478 Et teuo aquilo por grã folía, et daua a entender que se nõ pagaua ende, nẽ fora per seu grado. [+]
1370 CT 1/ 478 Et quiso a todos por ende grã mal, et ben llo deu a entender despois; pero, cõmoquer que fuj, ficou Palomades por señor. [+]
1370 CT 1/ 485 Et ben llo dauã a entender ẽno chãto et ẽno doo que por el fazíã, que era grand a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 486 Outrosí da outra parte os da çidade gornírõse muy bẽ de tódaslas cousas que entenderõ que era seu proueyto. [+]
1370 CT 1/ 486 Et fezerõ garneçer as torres d ' armas et de tódaslas cousas que entenderõ que seríã mays seu proueyto et per que seríã mays seguros, en guisa que nõ ouuerõ medo de per y rreçeberẽ perda nẽ dãno. [+]
1370 CT 1/ 496 Dõna, nõ poso eu agora entender pleito nẽ rrazõ nẽ siso por que posa fazer que me a mj̃ Achiles seia amigo uerdadeyro nẽ leal. [+]
1370 CT 1/ 497 Et a donzela nõ rrespondeu a nada, nẽ tornou a cousa que lle el disese, nẽ deu a entender que lle prazía nẽ que lle pesaua, et nõ cataua por elo. [+]
1370 CT 1/ 499 Et deste pleito uos farã segurãça per aquela maneyra que uós entenderdes que mays seguro seredes. [+]
1370 CT 1/ 503 Et des oiemays lles darey a entender se lles fazía ajuda ou se me acharã en mj̃goa. [+]
1370 CT 1/ 505 Et bẽ se deue a entender en el rrey Salamõ, que fuj o mays sesudo de tódoslos outros que ẽno mũdo forõ; pero contra o amor pouco lle prestou seu siso. [+]
1370 CT 1/ 512 Et se eu cõ eles aio algũa linagẽ, eu farey oie en guisa que lleslo nõ darey a entender, ca eu lles chegarey oie este día a morte et lles farey quanto dãno eu mais poder. [+]
1370 CT 1/ 514 Et vijnã cõ el noue caualeyros, taes que quen os uisse bẽ entenderíã que nõ uĩjnã de donear, ca eles ia nõ tragíã escudos nẽ lanças, et os elmos vijnã partidos en peças, et as lorigas despeçadas et desmanchadas. [+]
1370 CT 1/ 517 Et quen uise andar chamando a todos a grandes uozes, et rretraendo o preço et o ardimento et o ualor et a apustura et a mesura et a grandeza et a paráuoa et o bom coraçõ et quantas outras bondades en el auj́a [ben entendería que auj́an] de[l] p[esa]r et que ffezerã en el grã perda. [+]
1370 CT 1/ 559 Pero que sofría grã coyta por amor de Políçena, et nõ auía folgança nẽ prazer, nẽ podía entender cousa nẽ rrazõ que lle ualer podese, et era desasperado que nũca a auería. [+]
1370 CT 1/ 562 Et tomarõ tã grande esmayamento que cousa ẽno mũdo nõ podíã entender, et ia quiríã leyxar o cãpo et desanpararse. [+]
1370 CT 1/ 582 Mais pero ela nõ fuj de m[a]o siso, que nõ quiso fazer cousa que se lle tornase a mal, que todo seu linage a desamara moyto se solament llo entendera. [+]
1370 CT 1/ 582 Et pois que o maestre esto ouuo acabado, ssarrou a uide tã bẽ et tã sotilment que nõ á ome que podese entender nẽ pensar per u entrar podese. [+]
1370 CT 1/ 584 Por ende, senores, aquí nõ seia njhũ mudo, nẽ se cale de bõ siso, se o entender. [+]
1370 CT 1/ 591 Elena fazía tã grã doo que nõ á ome que o contar podese, et quenquer que a uise bem entendería que o seu doo et a sua coyta que pasaua os outros todos, ca ela changía ameúde seu pesar et sua proeza et sua beldade et seu ualer, dizendo así: -Meu señor et meu amigo Paris, pois uos eu pergo, ia, mentre eu uiua, a mĩa uida será en choro et en lágrimas. [+]
1370 CT 1/ 605 Et aquela noyte lle fezerõ moyta honrra, et touérõna en grã uiço, et en grã plazer, en todas aquelas cousas que entenderõ que mellor sería. [+]
1370 CT 1/ 612 Et os mermidões o rreçeberõ por señor de muy bõ grado, et ben entenderõ que auíã cobrado o dãno que rreçeberã. [+]
1370 CT 1/ 613 Et muyto ag(u)ina o dará a entender, ca, cõmoquer que el fose muy pequeno de días, nõno semellaua ẽnos feytos, ante diriades que era caualeyro ẽna mellor ydade que podería ẽno mũdo seer. [+]
1370 CT 1/ 613 Et tu entenderás oie bem que aquel que a mj̃ et a minas donas á por ajuda que será per nós bẽ ajudado, ca nós bẽ fazemos yr cõ mal a aquestes a que(l) mal queremos. [+]
1370 CT 1/ 621 Et tã grã sabor auíã de se matar que nõ podíã entender quaes auíã o mellor da batalla, así estaua espesa. [+]
1370 CT 1/ 625 Et alí lle diserõ que entendese sua fazenda, et parase en ela bẽ mentes, et tomase cõsello et ante juramento en cõmo posese çima aas maasuenturas et fortes que lle uẽeram, et que logo lles disese cõmo y quiría fazer, ca el ia bem uij́a cõmo os dioses erã contra el, et quanto mal l[l]e auí[ã] feyto, et por nihũa maneyra nõ quiríã sua prol nẽ seu bem, ante quiríã seu mal et seu dãno, et ben llo derã a entender deslo começo, et tal rresposta ouuerõ por Apolo ẽno começo, et outrosý entenderã porlos adeuinamentos et porla propheçías que os dioses auíã yra et saña, et se este cõsello nõ tomase que perderíam quanto ẽno mũdo auíã. [+]
1370 CT 1/ 626 Ben creo eu -diso el rrey Príamo - eso que uós dizedes et nõ rreçearey ia mais uoso cõsello, mais oýrlo ey de grado; et, se entender que he mina prol et onrra, gradeçeruos ey et fareyo deboament. [+]
1370 CT 1/ 628 Et eu nõ poso entender cõmo este seia bõo cõsello, ante me marauillo muyto de qual cabeça seýo. [+]
1370 CT 1/ 632 Et bẽ deuerã a entender et coydar ẽna morte per que auíã de pasar, que nõ basteçer tal treyçóm et fazer feyto tã cruu et tã desaguisado, pero en este cõsello ficarõ todos. [+]
1370 CT 1/ 633 Qvando Antenor quiso seýr de Troia, por mayor segurança, sobeu ẽno muro da uila, et mostrou aos gregos hũ rramo d ' ouliua, por que lles daua a entender que quiría cõ eles paz, que entonçe tal custume era. [+]
1370 CT 1/ 637 Et quenquer que esto ueia, pode entender que os dioses de nós nõ am merçee nẽ piadade, mays ueerá que nos som sanudos et nos desanparã. [+]
1370 CT 1/ 637 Et asý he, ca ia bẽ çertos somos que por eles nõ seeremos defendudos en esta çidade; ca, sen falla, todos son contra nós et bẽ o dã a entender. [+]
1370 CT 1/ 643 Et aquela noyte fuj ueer a Antenor, et rrogoulle et pedíolle por merçee que ouuese dela doo et piadade, ca lle fazíã entender que a quiríã dar a seu marido Menalau desonrradament. [+]
1370 CT 1/ 645 Et así entenderemos que uós que queredes en todo mostrar nosa prol et a buscades. [+]
1370 CT 1/ 678 Mays partírõse logo d ' alý os outros, ca bẽ entenderõ que Ayas Talamõ os desamaua mortalment. [+]
1370 CT 1/ 679 Et bẽ daua a entender que lle auía amor uerdadeyro et leal. [+]
1370 CT 1/ 684 Ante que os tres meses fosen cõpridos desque Ayas Talamõ fuj morto, Agamenõ et Menalau, seu yrmão, entenderõ que nõ podíã gorreçer nẽ se defender en nihũa terra aos parentes de Ayas Talamõ. [+]
1370 CT 1/ 685 Acabadas tódaslas cousas et os feytos que a estoria de suso conta, entenderõ os gregos que lles chegaua o jnuerno. [+]
1370 CT 1/ 691 Et aquela ora entenderõ que por seu mal forã quebrantados os tenplos de Apollo et de Minuerua, onde sacarõ a Casandra et hu matarõ el rrey Príamo, seu padre. [+]
1370 CT 1/ 692 Et os gregos entenderõ logo bẽ as pleitesías, et touéronno por ende por traedor. [+]
1370 CT 1/ 692 Outra marauilla forte outrosí moueu Vlixas, qual uos agora contarey: (et) cada que el vĩjna hu Palomades estaua, buscáualle moyto bem, et dáualle a entender que quiría grã sua prol. [+]
1370 CT 1/ 699 Et Diomedes fuy por el muy triste, et pesoulle del muyto, et bẽ llo deu a entender, ca alý hu a el matarõ d ' alý o fuy el tirar d ' éntrelos ẽemigos, et leuouo ende en seu caualo. [+]
1370 CT 1/ 714 Et a ela bẽ lle deu a entender que algo sabía, ca sabede que ante el quisera seer morto ca uiuo. [+]
1370 CT 1/ 720 Et seu padre o rreçebeu moy bem et defendeulle que nada nõ disese, nẽ dese a entender do que el fazer quiría. [+]
1370 CT 1/ 722 Et fezerõ os do rreyno grandes doos por eles anbos, ca bẽ entenderõ que rreçeberíã en eles grã perda. [+]
1370 CT 1/ 724 Et quen me a mj̃ pregũtase que lugar era este, eu lle diría que perlo n[o]me o pode entender, ca Sepeliador quer dizer "sepultura". [+]
1370 CT 1/ 726 Et leuaua çinta hũa espada, tã bẽ asconduda que nihũ nõno podería entender. [+]
1370 CT 1/ 737 Este fuy o soño que eu soney, nẽ mays nẽ meos, et sõo del tã coytado et tã desmay[a]do, porque o nõ poyde entender, que mays nõ poso, et muyto sería meu amigo pera senpre aquel que mo soltar soubese, sen engãno et sen mentira. [+]
1370 CT 1/ 739 Et tã bẽ uestido ýa que, du quer que o uisen, bẽ entenderíã que era fillo de rrey. [+]
1380 CPc 26/ 109 Magister sacri scrini libelorum he a X dinidade por que sal o fillo de poder do padre. que quer tanto dizer en rromanço como chançeler. e este ... ........teer en garda os seelos do enperador ou del Rey e as (cartas) de escriptos da chançelaria. e debe aver ..todas las cartas que............ .... aa chançelaria .... e as que entendere(n) que deuelas (mandar sellar, e las otras chancellarlas.) [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL