1295 |
TC 1/ 13 |
Et desi ficou enos naturaes, que a forõ depoys gaanando dos outros et espargerõ muyto sangue por ello; et morrerõ y muytos altos omes de grã guissa et doutros ena gaanando desses ẽemigos da crux, et do mar de Sancto Andre ata o mar de Calex, senõ pouco que le ficou ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 247 |
Os berberis partirõsse entõçe de Çuleyma, de guisa que sse espargerõ pela çibdade et tomarõ casas quaes quiserõ a suas voentades. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 346 |
Acaesçe[u] que, quando os fillos de Noe se partirõ da torre de Babilonja et se espargerom pelo mũdo, Sem, que era o mayor, ouue Asya; et Ca(y)m, que era o meyano, ouue Africa; outrosy Johfae, o m[e]or, ouue Europa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 349 |
Et reçebeu logo y a postremeyra onçi[õ], et espargeo çij̃sa sobre sy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 425 |
Et espargerõn[o]s a todas partes ata que se adjũtarõ et pararõ suas azes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 481 |
Senor, desque uos rreynastes, sempre uos traballastes de guerra et leuastes muy grandes lazeyras aasaz por gaanar vilas et castelos, et espargestes moyto sangue. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 791 |
Et teue que as mesquitas erã enxuzadas cõ elles et fezo [esparger] per ellas agua, assi com̃o fazem os cristãos quando rrestolã as jgleias. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 814 |
Mays esse bispo dõ Iohan, cõ os outros bispos sobredictos, deyta[d]a fora a suzidade de Mafomad, (et) çercarõ arredor toda aquella mesquita, espargẽdo agoa bẽeyta per ella com̃o deujã; et outras cousas enadendo y, que o dereyto de sancta jgleia manda, et restolarõna desta guisa -et restolala he tãto com̃o para seruiço de Deus -. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 843 |
A numeada dos seus bẽes et das suas boas obras et das nobrezas desta(s) foy espargido per todo o mũdo; ca esta foy eixẽplo de toda bondade, aa qual aia Deus merçee et piedade, cuia serua et amjga uerdadeyra era, et a faça herdeyra eno seu rreyno cõ os seus fiees. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 890 |
Et as suas nouas uoauã et erã espargidas alẽ mar, de como sse guisaua para passar ala et ir sobre elles; et o hũu porlo que sabiã en com̃o el gãanara a terra toda aca et de como o Deus et a(a) uentura guiaua, et de com̃o se guisaua para passar ala, tremjã todos ant ' el et erallis muy grã mal et aujã grande espãto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Onde diz outrosy Gregorio ẽna Glosa do Genesis sobre este lugar, que Abel tanto quer dizer cõmo bafo, por que asy cõmoobafo se vay agiña et se esparge por lo ayre et nõ paresçe, asy faleçeo agiña Abel, et foyse cõmo oyredes et nõ paresçeo mays. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Et querelao et atestemõyao oseu sangre que tu espargiste sobre la terra, et por ende tu seras mal dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Et aly fezerõ el et sua moller Calmana seys fillos: et ao primeyro fillo que ouverõ diserõlle Enoch; et por amor del poblou aly Caym hũa çiudade et chamoa Enoca do nome daquel seu fillo Enoch, et aos de sua geeraçõ [meesma] et de sua [compaña], et aos outros que aver poderia dos fillos de Adam, ca forõ moytos, [segũdo] diz Josep ẽno segũdo capytolo do libro da Antiguydade dos Judios, et mẽestre Godofre ẽno libro Panteom, et ajnda a Biblia mẽesma diz que ouverõ Adam et Eua fillos et fillas et podense [entẽder] estes fillos et fillas por mays que Caym et Abel et suas yrmãas et Seth seu yrmãao, et yuã espargindo se por las terras ajuntavaos Caym, et os que nõ podya aver fazia os víj́nr por força aaquela çiudade, et que morasem em ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 41 |
Andados seysçentos et hũ ãno de quando nasçera Noe, et [mj̃ll] et seys çentos et seteenta et çinque de Adam, et despoys quea vengãça que Deus ordenou sobrelas maldades dos omẽs foy [cõplida] em elles, et ajnda em [todaslas] outras cousas, nẽbrouse de Noe nosso señor Deus et enviou spyrito de vento sobrela façe da terra, et espargeo as [nuves] et tirou as de sobre ella, et çarrarõ se as fiestras do çeo et quedou odeluvio de suso, et çarrarõ se outrosi as fontes do [avismo], et as agoas que da terra seyram tornarõ se por aqueles lugares [per] onde [sayrom], segundo dizẽ os sabeos sobre este lugar et myngoarõ et começarõ [ho] despoys dos seys çentos et çinquoeenta dias, et tantos avia que entrara Noe cõ suas cousas ẽna arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
"Sal ja da arca seguramẽte tu et tua moller et teus fillos et suas molleres contigo, et todaslas anymalias que convosco forõ ẽna arca; et sayde todos, et espargide vos [porla] terra et cresçede et acresçentade vos todos los omẽs et as anjmalyas et poblade a terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
Et soltou primeyro as aves que nõ viuyam de caça, por quese podesen dantes esparger por la terra, et queas nõ prendesem logo as aves da caça. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
Outrosy esso fezo ẽnas anymalias de quatro péés: primeyro soltou as mansas, et forõ ellas [espargendo] sse [per] la terra, et desy leyxou as outras seyr et yr. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 46 |
"Eu demãdarey o sangre das vosas almas da mão de [todaslas] bestas, et asy cõmo eu demãdarey o voso sangre aqual quer queo esparger, tam bem abestas cõmo aomẽs; outrosy se algũ de vos esparger sangre doutro omẽ, del ademãdarey eu, et o seu sera espargido por el; et esto nõ seja teudo por maravilla, que aaymage de Deus he feyto o omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 49 |
Et destes tres fillos de Noe, segundo diz Moysem ẽno segundo capytolo do Genesis, nasçerom todos los omẽs que ẽno mũdo som, que se espargirõ despoys por la terra et poblarõna. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et andados duzentos ãnos do deluvio vyo Noe cõmo cresçiam seus fillos, arrequeçiam [moito em compañas], et morauã ajnda todos arredor del et da arca, et que seria bem desse esparger daly por la terra, et queo averian fazer, ohũ por que eram moytos et nõ cabyam aly em aquela terra, oal por que começauã ja avíj́r entre elles contẽdas et barallas [sobrelas] herdades et gãados que criauã ja et outras cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 56 |
Et por cõsello de Nẽprot que andaua buscãdo carreyras et rrazões por que podesse rreynar sobre todos, et desçenderõ das serras et dos mõtes et das outras altezas aos vales et ajnda chegarõse aas rribeyras dos rrios Et Nẽprot, despoys que os vyo abayxados [en] bayxo ẽnos chaãos ao pe de aquelas serras empero nõ era lugar enque todos podessem caber nẽ morar, et quese espargeriã daly, disolles Nẽprot: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 56 |
"Todos somos yrmãos et nõ avemos [por que] nos [partyr] ajnda de morar [hũus] cõ outros, pero este lugar he estreyto mays nõ quedemos aqui; et andade aca et vaamos buscar terra ancha enque possamos todos caber, et daly nos yremos espargendo despoys et poblaremos todo oal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
"Poblemos pera nos aqui hũa çidade, et ẽna çidade façamos hũa torre tam alta que abaste et atãga ata o çeo, et onrremos noso nome ante que nos espargamos daqui [per] toda a terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Et por que virom, et sabiam ja, que Nẽprot quelles sééria mao caudillo, et os apremearia, et sujugaria, et faria seruydores deles, por estas rrazões: aprimeyra por que el era brauo et máo et obrador [de] mal, asegunda por que apouco de tempo elles nõ caberiã em aquel termyno et que mester averiã cada [hũus] suas terras apartadas, et omũdo era grande et ermo ajnda, et espargerõse et partironse daly os [hũus] dos outros, et forõ cada hũas daquelas [cõpañas] com seus caudillos asuas partes, cada [hũus] buscando terras enque poblassem ata que chegarõ aas grãdes agoas dos rrios et de braços de mar, et aly ficarõ deles logo et poblarõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Estes Iynages et terras et pouõos, que avemos dito segundo dizẽ Moysem et Josefo et mẽestre Pedro, ouverõ os tres fillos de Noe segũdo suas géérações cada [hũus], et suas lengages, et seus rregnos, et terras apartadas em suas gentes; et estas som as compadas de Noe segundo suas nasciões Et daqui donde he dito forõ espargidas et partidas todas las gentes, segundo queas noso Señor Deus partyo et espargeo de Babel, et de Babylonya, et de Senáár [per] todo omũdo, et todaslas terras que som su o sol destas gentes et de Yonjto, cõmo he dito, et dos que delles vierõ, destes forõ et som. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Et despoys que [estes] lyñages de Tubal se espargirõ apoblar porlas outras partes de España poserõ [nomẽs] cada [hũus] aos lugares que poblarõ, et ouverom departidas as terras et os señorios por grandes tempos, asy cõmo oyredes adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Ca todaslas [cõpañas] de Noe, assy cõmo se espargirõ do cãpo de Senaar cõ nouas lengages, asy tomarõ novos costumes; et forõ logo moy neyçios todos os mays deles, ca asy cõmo oluydarõ oprimeyro lengage que ante aviam todos quantos ẽno mũdo erã, asy oluydarom grande parte dos bõos costumes et das bõas memorias que ante aviam; et espargendose pera buscar lugares de poblas partiam se [hũus] dos outros, et andãdo errados por los mõtes trasseyam de terra em terra et [ficauã] asy cõmo sóós, poucos et poucos; et moytos delles, tã bem das molleres cõmo dos omẽs, ficarõ andando por los mõtes errados et feytos saluages, cõmo as [anymalyas] brauas et mudas que andauã aly; et mãtynãsse das froytas que achauã [porlos] mõtes et das rreyzes das eruas que podiam comer, et segindo mays os costumes de aquelas bestas saluages cõ que viuyam ẽnos mõtes, que os dos omẽs. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 116 |
Et chegou em cabo a septẽtriom aterra de Çiçia, donde viérom despoys os godos, et fezolles aquelo méésmo; et erã barbaras aquelas gentes, et poucas, et espargidas. et flacas estonçes quando aesta primeyra vez, et sem batalla, et que nõ buscauã, nẽ faziam mal anẽgũ nẽ outro aeles; et estauã em suas terras quedos cõmo dormyndo, et espertóós el, et fezolles [coñosçer] as suas forças; et ante desto viuyam elles do [leyte] de seus gãados, mays tam fortemẽte os arrequeyxou el et os apremeo por queo nõ quiserõ rreçeber, quelles fezo comer nõ tã solamẽte oleyte dos gãados, mays beber do sangre dos omẽs; et em cabo vençeo os, et amãsóós de [guisa] queos tornou seus por força, et esto lles fezo el rrey Nyno desta vez, et despoys vẽeo aly outro rrey daquela terra por leuar esto deles, mays elles lidarõ cõ el [et] vençerõno et quebrãtarõno [en] tal maneyra que nũca despoys alçou cabeça, cõmo vos lo contaremos adeante queo diz outrosi Paulo Orosio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Diz [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que os gigantes cõmo [erã] moy grandes de corpos et de corações, que ouverõ envidia et despeyto dos seus deus, queos nõ preçauã tanto cõmo elles queriã, et pensarõ cõmo se poderiam vengar deles, et diz que segundo que [eram] moy valentes que tomarõ os mõtes aas mãos, et que aviam ja posto omõte Essa sobre omõte Pelyo, et ao mõte Oleripo sobre omonte Ossa, cõmo faziam os outros dos ladrillos segundo a Biblia diz queo faziam pera [sobyr] por aly aos çeos. et aqueles seus deus deytarlos fora et elles rreynar y; et os deus quando virõ que de aquela maneyra alçariam torre de loucura ao çeo, et que se daria a cousa a mal cõmo os gigãtes queriam, vierom ante queo feyto se acabasse et desbaratarõlles todo quanto aviã feyto et obrado, et desboluerõ todo omõte de sobre ho outro monte, et derribarõlles toda a obra et achãarõna em maneyra que toda afezerõ ygoal cõ aoutra terra, et [quaerom] os gigantes todos que estauã em çima labrando agrande pressa, et quaerom todos em terra et morrerõ que nõ ficou nẽgũ viuo, et sayo deles o sangre, et espargiosse porla terra, et andaua bolindo cõmo viuo et envolujasse ẽno poluo da terra; et diz [Ovjdio] que aquel sangre tomou corpos aly da terra, et viuerõ aqueles corpos et forõ gigantes cõmo erã de primo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Tare, oque tu oyste dizer do feyto do deluvio general, que matou todaslas cousas saluo ende Noe et os outros que Deus quiso gardar [pera] viuer cõ el ẽna arca, et oque aprendiste despoys do departimẽto de hũa lenguage em seteẽta et duas, que foy feyto sobrela rrazõ da torre de [Babylonya], et ho espargimẽto de todaslas gentes que aly forõ ajuntadas et despoys forõ daly espargidas [per] todo omũdo, et todo esto vẽeo por rrazõ dos ydolos et dos [grãdes] pecados que faziã os omẽs; et em aquel departimẽto que foy feyto das lenguages, asy cõmo foy agente tyrada da lenguage que antes avia, asy esteuerom todos cõmo em hũ ponto de séér tirados de todoslos sentydos que antes aviam, et asy cõmo de novo lles vierõ os sentidos et sysos que despoys ouverom, et todos ficarõ asi cõmo loucos por la loucura [en que contendiam] contra Deus, saluo ende aqueles da lyña de que tu vẽes de Noe et de Sem et dos outros dende aty; et ficou em nos aquel primeyro lengage, et obõo sentido, et obõo siso pera conosçer Deus; et as gentes partyndosse neyçias et loucas de Babel et de Senáár, nũca ouverõ acordo de catar por seus deus despoys, et fezerõ sempre toda cousa que seus corações queriam, [et lles derõ] et cõ os moytos bẽes quelles dou Deus et os viços que tomauã y por codiçia de mãteerlos et quelles nõ myngoassem, buscarom suas ymages que fezerõ, et ydolo nõ quer al dizer senõ ymage, et diserom algũus; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 159 |
Et tam grande acodiçia et sabor aviã de matar omẽs et esparger sangre deles cõmo era afeyta aelo et ho avya [vsado] com omarido conque fezera moytas fazendas et vençera moytas lides [et batallas] cãpaes cõ el, et despoys da morte del ella porsy seendo caudillo mayor de todos, doze ãnos contenuados andou em guerra vençendo moytas batallas, et conquerindo gentes, et acresçentando seu emperio et señorio, et fazendo moytas fortelezas, por las terras por donde andaua ẽnos lugares onde fazia mester, pera defendemẽto dos rreynos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 160 |
Outrosi oystes ja de cõmo Nẽprot ogigante, que foy oprimeyro rrey deste mũdo, asy cõmo contam as estorias, começou ẽno cãpo de Senáár cõ as outras géérações dos fillos de Noe apoblar açidade de Babilonya, et despoys queas [compañas] das gẽtes forõ espargidas cõmoa el poblou, et acresçentou, et fezoa mays grande, et mellorou moyto em ella, ca tãto era forte de coraçõ que por lo synal et maravilla que aly acontesçeo ẽnas lenguages por lo feyto da torre, que nõ leyxou de estar et morar, tãto via bõa aterra em aquel lugar, et foy ende rrey em quanto viueo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 162 |
(Et conta Paulo Orosio duas cousas desta rreyna [semyrramys] de quese nũqua vio abondada nẽ farta: aprimeyra de matar omẽs et de esparger osangre deles; asegunda que nũqua foy farta de pleyto de omẽ ẽna maneyra que dito he. ) Et ajnda mays conta Orosio que ela fezo que por encobrir oseu máo feyto et de seu fillo, por ventura se sonasse em maneyra queo soubessem as gentes que esto queo tomariã por escandalo et cousa moyto máá aademays, que fezo ordenamento dos casamẽtos et mãdou que casasse opadre cõ afilla, et ofillo cõ amadre, et oyrmão com ayrmãa et ocriado cõ sua ama, et deu lles cõplido poder quanto pera casar, que casasse oque quisesse cõ quẽ se pagasse, et que vergonça nẽ deuedo de parentesco que nõ fosse y gardado por nẽgũa rrazõ, que ella omãdaua asy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Et em pos esso nõ sofrendo o Nylo odano das suas agoas, vaysse et adeanta se contra as terras do sol, et anda longo tẽpo cõmo que entẽdese todas las areas manynnas, por quese nõ [cria] y nada; et vayse daqui adeante moy yrado, aas vezes colleytas as forças das suas agoas em hũ rrio, outras vezes vay [vagaroso] et espargẽdo et estendendo aagoa por la terra da rribeyra lygeyra pera rreçeberla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 24 |
[Et] segundo diz Ovidio, avia Jaason espargido [per] aquelo arado hũa poçoña que lle dera Medea, que a semẽtase cõ aqueles dentes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 28 |
Et pois que foy chẽa, vestio se Media, et catou toda sua ymagẽe, et çingeu bẽ suas vestiduras, et alçou suas faldas et sayo da casa descalça, a cabeça sen touca, et os cabelos espargidos por los onbros; et foy de seu vagar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 30 |
Et Media tirou o pãno de sua cabeça, et espargirõ se lle os cabelos por los onbros et andando aderredor dos altares çercados de aquelas eruas de bõos olores. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et aly veeriades escudos quebrãtar et lanças voar en peças et dar grãdes colpes d ' espadas asi que d ' aquela esporoada forõ mortos moytos caualeyros et señores de gran prez mays Ector fazia grãdes maravillas et ya et tornaua moytas vezes tã espesas que moytos perderõ aly as suas vidas et acollia a si suas cõpañas moyto a meudo, et nõn as leyxaua esparger. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et Polidamas, quando os veu asy espargir, diso lles que estouesen quedos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 148 |
Et librarõn o estonçe et foy lles moy mao de librar ca ante que o ouvesen tirado do poder dos gregos, morrerõ y mays de çen caualeyros dos mellores que el tragia ca cõmo quer que brauos vjñã, cõ taes encõtrarõ que ben lles dauã batalla sabede que de aquesta vez os troyanos forõ ben d ' aly mays sen dulta ao partir elles ouverõ o peor ca vierõ y os de Creta et de Pirra et ferirõ se de tal guisa que todos los espargirõ et matarõ mais de mjll estonçes mesturarõ se as azes de tal guisa que nõ o pode õme osmar cõmo forõ departidas sabede que aly ouvo moyto elmo desmẽdado, et moytas lorigas rrotas, et moytos escudos quebrados. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 341 |
Et ante que amãsase o tẽpo, forõ todos espargidos et departidos en tal gisa que os hũus nõ podiã saber dos outros cõtra qual parte yã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 461 |
Et tallaua cabeças et braços et espargía moytos nẽbros per esses cãpos et a outros cortaua per meo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 506 |
Et quando os asý uirõ yr maltreytos et espargudos, leyxárõse yr a eles a todo seu poder. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 512 |
Et Dayres, que estaua present et o ueu todo, diz que nõ fuj y quen tãto fezese nẽ tãto sofrese aquela uez cõmo Ayas Talamõ, ca, se el nõ fora, tódoslos gregos forã mortos et desbaratados, et as naues queimadas, ca ia todas iazíã espargudas perla rribeyra et ardíã. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 128 |
Et cõ dereito estas son prinçipaes, que asi com̃o estes apostolos pasarõ todo los outros en grraça et en onrra, asi aqueles lugares en que eles preegarõ, hu jazẽ os seus corpos, deuẽ seer mais onrrados de dereito ca todo los outros do mũdo, et cõ dereito a igleia de Rroma he primeiramẽte mais onrrada porque a sagrou et onrrou San Pedro prinçepe dos apostolos por a sua preegaçõ et por lo seu sange que y espargeu quando o matarõ, et por lo seu corpo que y jaz. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 136 |
Baldouĩ et Tedriquo espargerõse por lo monte et asconderõse et por eso gorirõ. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 93 |
ffilla o cardo benadito et A Erua tu et a tasna et as rreizes do espargo et juzbarbeira, tanto de huun como doutro et fage todo feruer desuu con agooa en olla noua et pois que esto for ben coito pono caente con pano arredor da uerga qual uires que o podera sofrer et liao moy ben et pois for fryo acaenta todo outra uez ben et ponllo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 95 |
Auem ajnda outra enfirmidade aos Colloos do Cauallo, que os faz marauillosamente jnchar, et esto fazen os humores sobeios quando por y deçem, et auem moito quando Comen as heruas en tenpo do ueraão porque por lla uerdura et porlla humidade das heruas et do tempo corren os homores a aquel lugar por que he bayxo et espargese por el lleuemente et dooese ende moito o Cauallo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
Jtem. Do espargemento do sange et dos homores que fazen o Cauallo estar atirido. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
Ay outra enfirmidade que uen ao Cauallo do comer et do beber sobeio et aas uezes do gran traballo, porque por rrazon do comer sobeio et o homor et o sange creçe espargese por llas coixas do Cauallo, enbarga o Cauallo que non pode andar et fazeno manqear de huun pee ou danbos et na mouida non pode as coixas carretar senon aduur et desuyase moy mal et con gran careza. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
Et aas uezes se faz a dita enfirmidade quando algũa das ditas doores apreta tan moito o Cauallo que do cansaço grande et da door ou do escaentamento os homores et a door se esparge mansamente porllos nenbros, et despois deçe aas coixas; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
esta enfirmidade chama enfusio que quer dizer espargimento. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
Jtem. Remedio contra espargimento do sange et dos homores. |
[+] |