1200 |
FX III, 5/ 699, col. a |
Onde agora entendemos de desfazer aquel pecado escumungado que fazen os barones unos con outros, et de tanto deuen seer mays tormentados os que se ensuzan en tal maneira, canto eles pecan mays contra deus et contra camdat. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 703, col. a |
Et se a cousa es tal que non deue prender morte, fagal fazer emenda a aquel cuia cousa era a cousa que furto o quem fezo el mal; et se non ouere onde faga emenda sea seruo daquel a que lo fizo; et se se poder purgar, sea quito; et aquel que lo acuso , sofra la pena et el dano que est deuía á recebir, se el pecado le fosse prouado por uerdat . |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 703, col. a |
Se el home libre faz furto cun algun seruo ageno o roba alguna cosa, pague cada uno la emenda que deue fazer por el furto segun como es dicho ena lee de suso, et anbos sean azotados paladinamente. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 703, col. a |
Et se el senor non quiser fazer emenda por el seruo, de el seruo por emenda. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 703, col. a |
El senor que faz furto con el seruo, el senor deue fazer toda la emenda del furto; ca non el seruo et el seruo receba .C. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 703, col. a |
Se algun ome conseia seruo aieno que faga furto, o que lo faga a el mismo que gelo conseia algum mal por que o perda sou senor por tal que el o poda ganar del senor mais ayna por este engano, poys que lo soupiere el iuyz, el senor del seruo non deue perder el seruo nin deue auer ninguna pena , mays aquel que conseió el seruo á fazer tal cosa por que lo perdiesse sou senor et que lo podese el ganar, peche al senor del seruo en VII dublos tanto quanto el seruo le furtara o quanto dano le fezera, et el seruo receba C. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 707, col. b |
Otro si mandamos guardar de los que furtan o corrupen ou ascondem mandas aienas ou otros scriptos por fazer alguna gananza o por fazer ende dano a aqueles cuios eram, estos atales sean dichos falssos; et tal pena receban et tal dano, qual es dycho de suso segundo a persona de cada uno , se for uil o de gran guysa. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 707, col. b |
Et otra tal pena deuen auer os que fazen scripto por engano que sus cosas enpenaron ante por fazer perder al que las tem enpenos de su debda . |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XIIII. é como Santa Maria rogou a seu Fillo pola alma do monge de San Pedro, por que rogaran todo -los Santos, e o non quis fazer senon por ela. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XVII. é como Santa Maria guardou de morte a onrrada dona de Roma, a que o demo acusou pola fazer queimar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XVIII. é como Santa Maria fez fazer aos babous que crian a seda duas toucas, por[que] a dona que os guardava lle prometera hũa e non lla dera. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLVa. é como [Santa Maria] gãou de seu Fillo que fosse salvo o cavaleiro malfeitor que cuidou de fazer un mõesteiro e morreu ante que o fezesse. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Por que ajan de seer || seus miragres [mais] sabudos || da Virgen, deles fazer || vai ant ' omes descreudos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .XLVII. é como Santa Maria guardou o monge, que o demo quis espantar polo fazer perder. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Quen Santa Maria quiser deffender, || non lle pod ' o demo niun mal fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXII. é como Santa Maria guardou un monge dos diabos que o quiseran tentar e se lle mostraron en figuras de porcos polo fazer perder. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Quen aos servos da Virgen de mal se traballa || de lles fazer, non quer ela que esto ren valla. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXXXIX. é como Santa Maria destruyu un gran poboo de mouros que entraran hũa vila de crischãos e querian desfazer as ssas omages. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muito se leven tẽer || por gentes de mal recado || os que mal cuidan fazer || aa de que Deus foi nado. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Ben pod ' a Sennor sen par || fazer oyr e falar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.IIII. é como Santa Maria fez aa moller que queria fazer amadoiras a seu amigo co[n] ' el Corpo de Jhesu -Cristo, [e] que o tragia na touca, que corresse sangui da cabeça ata que o tirou ende. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Nunca ja pod ' aa Virgen | ome tal pesar fazer, || como quen ao seu Fillo | Deus cuida escarneçer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Fazer pode d ' o[u]tri vive -los seus || Fillos aquela que Madr ' é de Deus. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muit ' é mayor o ben -fazer || da Virgen Santa Maria || que é do demo o poder || nen d ' ome mao perfia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Madre do que de terra | primeir ' ome foi fazer || ben pod ' a lengua tallada | fazer que possa creçer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Non soffre Santa Maria | de seeren perdidosos || os que as sa[s] romarias | son de fazer desejosos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXV. é como a Virgen livrou de morte ũu mançebo que enforcaron a mui gran torto, e queimaron un herege que llo fezera fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A que faz o ome morto | resurgir sen nulla falla, || ben pode fazer que viva | outra morta animalla. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Como quer que gran poder || á o dem ' en fazer mal, || mayor l ' á en ben fazer || a Reyn[n]a espirital. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXXVIII. é como Santa Maria fez fazer paz e que sse perdõassen ũus omees que se querian matar ũus con outros ant ' a ssa egreja en Terena. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Muit ' é mais a piedade de Santa Maria || que quantos pecados ome fazer poderia. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Tod ' aquel que pola Virgen | quiser do seu ben fazer, || cousa que lle faça mingua | grande non á de perder. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A que faz os pecadores | dos pecados repentir, || ben pod ' os mudos e sordos | fazer falar e oyr. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Santa Madre daquele | que a pe sobelo mar || andou, gaannar del pode | por fazer y outr ' andar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
O que no coracon d ' ome | é mui cruu de creer, || pode -o Santa Maria | mui de lige[i]ro fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Carreiras e semedeiros || busca a Virgen Maria || pera fazer todavia || seus miragres verdadeiros. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.LVII[I]. é como Santa Marta acreçentou a ũa bõa dona a massa que tiinna pera pan fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Quen Jhesu -Cristo e sa Madre veer || quiser, en sa vida á de guardar || como punne de les fazer prazer || e sse guarde de lles fazer pesar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A que poder á dos mortos | de os fazer resorgir, || pod ' os mudos e os sordos | fazer falar e oyr. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Par Deus, muit ' é gran dereito | de prender mui grand ' ocajon || o que contrafazer cuida | aquele de que á fayçon. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Que por al non devess ' ome | Santa Maria servir, || deve -o fazer por quam ben | sabe serviço graçir. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Por gran maravilla tenno | de null ' ome s ' atrever || a dizer que Deus non pode | quanto xe quiser fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CCC.XVI. é como Santa Maria fillou vingança do crerigo que mandou queimar a hermida, e fez -lla fazer nova. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Par Deus, non é mui sen guisa | de ss ' ende mui mal achar || o que a Santa Maria | s ' atrev ' a fazer pesar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Quen a Deus e a sa Madre | escarnio fazer quiser, || muito será gran dereito | se ll ' ende pois mal vẽer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Ben como pun[n]a o demo | en fazer -nos que erremos, || outrossi a Virgen pun[n]a | como nos d ' errar guardemos. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Madre do que o demo | fez no mudo que falasse, || fezo a outro diabo | fazer como se calasse. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Os que a Santa Maria | saben fazer reverença, || macar se non amen eles, | ela met ' y avẽença. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A que Deus avondou tanto | que quis[o] dela naçer || ben pode avondar as outras | cousas e fazer creçer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Non é mui gran maravilla | se sabe fazer lavor || a Madre do que o mundo | fezo e é del Sennor. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Tantos vay Santa Maria | eno seu Porto fazer || de miragres, que trobando | non posso os mẽos dizer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Virgen, cuja mercee | é pelo mundo sabuda, || fazer pod ' achar a cousa | aos que a an perduda. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Que por al non devess ' ome a | Santa Maria servir, || deve -o fazer [por] quan ben | sabe serviço graçir. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Como pod ' a Gloriosa | os mortos fazer viver, || ben outrossi pod ' os nenbros | dos contreitos correger. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
De muitas guysas mostrar || xe nos quer Santa Maria || por xe nos fazer amar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Como podemos a Deus gradeçer || quantos bẽes el por nos foi fazer. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Todo -los bẽes que nos Deus || quis fazer polo Fillo seu, || nos conpriu quando aos seus || o seu Sant ' Espirito deu || que prometeu. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 141 |
[Esta é como Santa Maria rogou a seu Fillo pola alma do monge de San Pedro, porque rogaron todo -los Santos, e o non quis fazer senon por ela.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 152 |
[Esta é de como Santa Maria guardou de morte a onrrada dona de Roma a que o demo acusou pola fazer queimar.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 155 |
[Esta é como Santa Maria fez fazer aos babous que crian a seda duas toucas, porque a dona que os guardava lle prometera hũa e non lla dera.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 230 |
[Esta é como Santa Maria gãou de seu Fillo que fosse salvo o cavaleiro malfeitor que cuidou de fazer un mõesteiro e morreu ante que o fezesse.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 237 |
[Esta é como Santa Maria guardou o monge, que o demo quis espantar por lo fazer perder.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 338 |
[Como Santa Maria guardou un monge dos diaboos que o quiseran tentar e se lle mostraron en figuras de porcos polo fazer perder.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 383 |
[Como Santa Maria destruyu un gran poboo de mouros que entraran hũa vila de crischãos e querian || desfazer as ssas omagẽes.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 394 |
[[C]omo Santa Maria fez aa moller que queria fazer amadoiras a seu amigo con el corpo de Jhesu Cristo e que o tragia na touca, que lle correse sangui da cabeça ata que o tirou ende.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 573 |
[Como Santa Maria livrou de morte ũu mancebo que enforcaron a mui gran torto, e queimaron un herege que llo fezera fazer.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 636 |
[Esta é como Santa Maria fez fazer paz e que sse perdõassen ũus omees que sse querian matar ũus con outros ant ' a sa eigreja en Terena.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 30 |
[[C]omo Santa Maria acreçentou a ũa bõa dona a massa que tiinna pera pan fazer.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 171 |
[Como Santa Maria fillou vingança do cerigo que mandou queimar a hermida, e fez -lla fazer nova.] |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
La primera porque ellos non podrian auer prouecho de las riquezas,si non vsassen dellas, e tal vso deue ser en fazer bien, e el bien fecho deue ser dado a los amigos, e por ende los (que) amigos (non han,) non pueden vsar (bien) de las riquezas que ouieren, maguer sean abondados dellas. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E sobre todo dixo, que en qualquier edad que sea (el) ome, ha menester (ayuda: ca si fuer niño, ha menester) amigo(s) que lo crie(n,) e lo guarden que non faga, nin aprenda cosa este mundo sen amigos macar seia auondado de todolos (outros) bees que en el son. (ca) quanto os homees son mays onrrados e mays poderosos e mays rricos. tanto an mays mester os amigos e esto por duas rrazoes. a premeyra (he) porque eles non poderian auer (nehun) proueyt o das rrequezas sse non husasen delas e tal huso deue seer en fazer ben. e ho ben feyto deue seer dado os amigos. e por ende os amigos non poden husar das rrequezas que ouueren macar car seian auondados dellas. a ssegunda rrazon he que porlos amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas e as onrras que os homees an ca doutra guysa sen amigos non poderian durar porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omee peor golpe rreçebe se (lle) falleçe ajuda de amingos que os acorran en sua pobreça e os estorçan (t)odos perigros quelles aquaçeren. e sobre todo disso que en qual quer hedade que seia omee a mester amingo que o cria e o garde que non faça nen aprenda cousa quelle este mal. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
que le este mal; e si fuer mancebo, mejor entendera, e fara todas las cosas, que ouiere de fazer, con ayuda de su(s) amigo(s), que solo; e si fuer viejo, ayudarse ha de sus amigos, en las cosas de que fuere menguado, (o)que non puede fazer por si, por los embargos (que vienen a la) vejez. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E como quier que estos falaguen al ome; (pero) mas (quieren) ser amados que Et sse for mançebo mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer con ajuda de seu amigo que solo. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Et sse for uello aiudarse a de seus amingos enlas cousas de que foy mingoado que non poderia fazer por si por los enbargos (da) uelleça. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Folgança e seguramento muy grande an os homees quando sse concellan con (seus) amingos e por ende disso hun sabio que ouo nome talio que (en) nehua cousa (non pode) homee auer amingo a quen podesse dizer (seguramente) sua voentade assi como assi meesmo. e disso en outro lugar. deliura con teu amingo todalas cousas que ouueres (a fazer). primeyramente sabe quen he el. porque moytos (omees) que pareçen amingos de fora. e son falagueyros de parauua que an a uoentade contraria do que demostran. e como quer que estes (ataes) afalagan a omee (e) por mays seer amados. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E aun y ha otra manera de amistad, segund la costumbre de España, que pusieron antiguamente los Fijos dalgo entre si que non se deue(n) deshonrrar, nin fazer mal vnos a otros, a menos de tornarse la amistad, e se desafiar primeramente. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Et aynda y a outra maneyra de amizdade segundo o costume de espanna que poseron antigamente os fillos dalgo ontressi que sse non deue desonrrar nen fazer mal huns a(os) outros ameos de se tornar a amisdade e se desafiar primeyramente e desto falamos no tidoo do(s) desafiamento(s) en las leys que falan en esta rrazon. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
La segunda guarda (que) deuen los amigos (fazer) en las palabras, es guardarse de non dezir cosa de su amigo, de que pudiesse ser enfamado, (dol) puede venir mal porende: porque dixo Salomon en el Eclesiastico: |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
(E) otrosi dixo Tulio, que quando al amigo viene alguna buena andança, o grande honrra, que de los bienes que se siguen dellas deue (fazer) parte a sus amigos. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 124 |
Titullo dos (uoçeeyroſ) perſoneyros Por que el uſo dellos perſoneyros es mucho prouecho , et es muyto meſter, que aquelles que non podem ou non querem ſéér preſentes a ffacer ſus demandas que am contra algunos ou a defenderse contra ſeus contendedores podenlo fazer perſoneyros tam bem en demandar como en defender. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Titollo del curſo huſſado dos pleytos et dos enpraçamentos que ſe an de fazer. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 126 |
Corteſia e e enſinamento que ſe algum a querella doutro ſobre alguna demanda que aya contra el, de o amoeſtar ante el que lla ſaye ou que lla enmenda et ſe o fazer non quiſer, deueſſe a querellar ao iuyz et rogarlle que o apraçe et que o faza uíjr a dereyto; et o iuyz deueo a façer, foras ende ſe aquel que deue ſséér apraçeado es de mayor dignidade ca el iuyz que gello deue aplazar. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 127 |
Titullo dos padres et dos fillos Porque llos fillos deuem onrar a llos padres et a los auolos et facerlles reuerencea, aſſy como deuem fazer os meores a llos mayores, raçon et dereyto e que fillos nen netos non podem chamar en iuyço (nen a) ſeus padres, nen ſuas madre, nen auollos, nen avollas, nen biſavollos, nen biſavolas, ſenon ſobre couſas aſinaladas, aſſy como ſe o fillo foſe ſalido do poder do padre e gaanaſe algo de donadio del rey ou de oſte en que foſe, ou ſe ſou fillo foſſe maeſtro dalgum arte, ou alcayde, ou auogado, ou eſcrivam del rey, ou lle deſſe alguas couſſas el rey por razon de ſou ofizio, ou de ſua maeſtria, et acaezeſſe contenda entrellos fillos et os padres, ou entre llas penſſoas ſobredictas sobre taes doazoes que ſom dictas en latim caſſtrenſſ uel quaſi caſtrenſſe peculium , (podem) os fillos chamar a os padres ou quaes (quer outras perſoas sobredictas a iuyzo.) |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 127 |
Mays ....... criminal de torto ...... mande de lles fazer iuſtizea aſſy como madarem os padres. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Neum perſoeyro que ſeya dado en algun preyto, quer para demandar, quer para defender et para iuyzo tomar, non poſſa fazer nenguna auennencea, nen compoſtura en aquel preyto fora ende ſeo dono da uoz llo demandare nomeadamente na penſoarya. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Se aquel que for enpraceado ſobre alguna demanda que lle outro faga et non véér et enuiar ao praceo, et algum outro quiſſer reſponder por el, poſſao fazer dando bon recado, que el cumpra por el quanto for iulgado. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Ca en poder es do demandador de fazer ſua demanda a quen uir que he guiſado. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Mandamos que o que for ao praçeo sobre alguna demanda, quer de rayz, quer de mouele, et de poys quiſſer yr en romarya ou en oſte ou en outro lugar, leyxe por ſy penſoeyro que reſponda; et ſe o non fezer o allcayt do preyto faga contra el aſſy como manda a léé doſ que ſon apraceados et non queren fazer dereyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 3 |
[et] trabalouse dell[o] quanto mays pode, et chegou conpanas et grãdes poderes que se a elle acollerõ, com̃o fazẽ no rreyno ao mao que se alça eno reyno contra el rrey et quer fazer mal ẽna terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 3 |
Et dali endeant[e] assessegouo et teueo en paz et en iustiça et en dereyto en guisa que nõ ou[u]e y nẽgũu dos seus que se lle ousase alçar nẽ fazer y outro pesar nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 15 |
Andados quatro anos do reynado del rey dom Rramiro, começ[o]u a fazer hũa jgleia de pedra marmor abouedada cõ arcos, aa onrra de Sancta Maria, eno mont[e] Naurãcio, que e a vna legoa de Ovedo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 19 |
Et desta guisa se partiu Muca de fazer mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 25 |
Mays en todo isto, nõ sse partindo aynda de lidar et de fazersse muyto mal ũus outros, ou[u]erõ os altos omes do rreyno seu cõssello et foy este de (o) meter paz et amor ontre elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 27 |
E por ende lle chama a estoria fillo de p[e]rdiçõ e [esto e de] estragamento [et] de fazer mal; et este dom Fruela Vermundez dezendeu do linagem del rrey dom Vermũdo - (et), logo que soube que el rey dom Ordono era morto, et este dom Affonso, o Magno, seu fillo, era rey alçado en seu lugar, por rrazõ que esse Fruella Vermũd[e]z decendera do sangue dos rreys, soube que este rey dom Affonso reynaua [et] pensou logo en como lle poderia toler o rreyno et lo trabucar per que llo fezese perder, de guisa que o nõ ouuesse, por prouar se poderia en algũa parte acalçar delle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 27 |
Et o senor d[e] Ovedo et os caualleyros et omes bõos da terra cõ estes nõ poderõ al fazer et sayrõ[no] a rreceber. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 30 |
Aqui diz a estoria, ontre todaslas bõas obras que el fez que foy esta hũa: cõ grandes thesourros que llj leyxara seu padre el rrey dom Ordono (et) osmou que o melor que delles podia fazer [seeria] despendelos en fazer seruiço a Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 30 |
E ffezo muytas jgleias et muytos paaços do bispado d ' Ovedo, et muytos castellos en seu rreyno, et çercou muytas villas de bõas çercas et bõas torres para defenderse dos mourros, seus emjgos, et por lles fazer mall. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Et elles, poys que nõ poderõ al fazer, tornarõ et lidarõ cõ el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Et dizẽ que jurou que nũca sse partiria de guerear et de ffazerle mal quanto podese, ata que lle dese seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Et Bernaldo entõçe fallou cõ Orios Godos et o conde Tiobalte et dissoles, contandole o que queria fazer: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Condes, poys que uos eu solto et uos enuyo, rrogouos que digades a el rrey que me envie(e) meu padre et que me envi(j)e logo mãdado dũu ou do al de com̃o quiser fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Bernaldo, quando lo oyo, prouguelle muyto de curaçõ et disse que llo queria fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et uos nõ me deuedes a poer culpa en fazer eu contra uos o que fiz, por que me t[ee]ndes meu padre presso et nom mo queredes dar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et elles entõ ouuerõ seu acordo et enviarõ dizer a el rrey en puridade, que era o que lles y mandaua ffazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Mays, quando lla beyiou, achoua fria et el catoulle a ffaçe et uyo morto et começou a me(s)ter gramdes vozes et fazer o mayor doo que podia: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et começou a fazer muyto mal per todos[los] logares per u andaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 47 |
Et dom Fruella foy para Bardolja, et el rrey don Affonso foy enpos elle et prendeu elle et os outros tres jrmãos, et çegouos logo todos quatro por aquella trayçõ que coy darom a fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 47 |
Et ẽnos xxij ãnos mandou Mahomat, rrey de Cordoua, fazer naues y en sua cidade et en Siuilla et ẽnos outros lugares du soube que auja avondo de madeyra que para aquillo fosse mester; ca oyra dizer que auja en Galiza cidades et castellos et villas muy bõas que nõ aujã enparança de castell[o] nẽ de çerca nẽ doutra fortelleza nẽhũa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 49 |
Et desy começou a ffazer toruões et relanpos tam grãdes que, quantos auja en Cordoua, coydarõ a seer mortos, tam grande foy o medo que ouverõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 53 |
Et enpos isto esse rrey don Affonso, poendo seu coydado en obras de pẽedença sancta, mandou fazer sobrelo corpo de Sanctiago hũa capella de muy fremosa obra, et deulle grandes herdades aa jgleia et fremosoua et o[nr]roua de muytas bõas doonas d ' ourro et de prata et de canpãas et de vistementas de seda et de pedras preciosas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 53 |
Et ontre todalas mellores doõas foy hũa crux muy grand[e] toda d ' ouro puro, chea de pedras preciosas, que el mandara fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 55 |
Et este Loys enviou rogar per seus mandadeyros a sseu tio, o enperador Carllos, que ouuesse paz cõ elles; mays o enperador nõno quisso fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 61 |
Et assi com̃o soyam a fazer antigamente os conçellos en Tolledo et enas outras jgleias arçebispales, asi os fezerõ dalj endeante en Ovedo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 62 |
Mays os outros hermaos deste jnfant[e] dõ Garçia, quando virõ que assi o mãdara prender, forõ muy sanudos por ende et traballarõse de lle toller o rreyno a seu padre, cõ conssello da rreyna dõna Xemena, que disemos que ouvera primeyro nume dona Almena; ca ella nõ amaua el rrey com̃o deuja et por ende punaua de meter todo mal et toda cõtenda ẽna terra, por fazer perder o rreyno a seu marido et que o ouvese jnfãte Garçia, seu fillo desta rreyna. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 71 |
Mays os cõdes nõno quiserõ fazer nẽ precaron nada seu mandado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 78 |
Este alcayde Nuno Rasoyra foy omẽ que soube trager en seus juyz[o]s et ẽnas outras cousas que auja de fazer siso et curdura, et fazia todauja muy ben sua fazenda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 81 |
Et fezo voto, et isto he promissom, d ' ẽtrar en orden, et posso de fazer rrey en seu logar a dom Rramiro, seu yrmao. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Et poys que Fernã Gonçaluez foy conde, quedarõ os rreys de Leõ de fazer a Castella os tortos et as agrauezas que lle soyã a fazer; ca os refreou elle de guisa, per seu atreuemento et seu esforço, que, des Pisorga a aca, nõ poderõ nẽ ousarõ fazer os pesares a nẽgũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Et dame siso et entendemento com̃o o possa fazer et de maneyra como te tenas tu por seruido de mj̃ et cobrẽ castelãos algũa cousa do que perderõ; ca, senor, longo tẽpo a que uiuẽ apremados et muy quebrantados dos mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Ca, senor, de todas partes: somos maltreytos et apremados malamente de mouros et de cristiãos; ca tam grãde he a nosa queyxia que nõ sabemos al que fazer, se nõ atender todos a [t]ua merçee. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 85 |
Et os asturãos escollerõ esto de fazer desta guisa cõ grã pesar que aujã por que, quando el rrey don Affonso leyxou o rreyno [et foy seu jrmão] don Rramiro alcado por rrey (et) nõ forõ elles y chamados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 85 |
Et el rrey don Rramiro foy para ala cõ grande oste, ca entendia a nimjga que llj querriã fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 86 |
Et en todo isto Açinfalj, principe dos mouros, que era muy poderoso, quando isto uyo, chegou muy grãde oste de mouros et começou de guerrear a Castella et de lle fazer gran dãno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 87 |
Andados iij anos do rreynado del rrey dõ Ramiro -et foy isto na era de IXe çẽtos et xlij ãnos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en IXe çẽtos et iiijo ãnos - (et) o conde Fernã Gonçaluez, auendo sabor de fazer seruiço a Deus et de gaanar prez et onrra, começou de guerrear conos mouros muy de rigeo, et foy cercar hũu castelo muy forte que a nume Caraço; et jazia en somo dũa serra muyto alta, que tijnã os mouros entõçe. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 88 |
[O]nde en ficar esta lid[e], por prometer ou por dar, teno eu que seria o melor que nos poderiamos y fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 89 |
Et en gãanar nos tregoa dos mouros, por les peytar algo, de senores que somos fazernos emos seruos; et en uez de sacar Castella de prema en que esta, dobralla emos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 89 |
Et todauja gardaronse de fazer mao feyto, nẽ lo pode nẽgũu prouar nẽ retreer; ca nõ fezerõ por que nẽ quiserõ auer herdamentos per u elles meos ouvesen. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 89 |
[Et] por medo de morte nõ quiserõ fazer erro nẽ coussa que lles mal esteuesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Et por ffazer mayor mal posestes uosa amizade conos mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Et começarõ de fazer muy grã doo por elle, ca tĩjnã que era morto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et mandoulle fazer hũu atoude et cobriu[o] dũu pano precado et meteuo dentro et fezeo pregar cõ crauos de prata. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 103 |
Et deulles tãta de guerra et ffezelles tãto mal que ouuerõ per fforça de desenparar as pobras que começar[ã] aa ffazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Et eu todollos outros desenparey por fazer a ti seruiço. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Et digouos do meu que eu o coydo a fazer: ma[c]ar que elles me queyram prender a vida, ante me mataria eu meesmo, ca me dar a priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et algũu mouro astroso, que sabe fazer estas cousas, fezo aquela uisom vijr pelo aere por nos espantar cõ esta arteria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Mays uos, com̃o sodes omes entendudos, bem deuedes de saber que o diaboo nõ uos pode fazer nẽhũu mal, ca lle tolle o poder Nostro Senor Ihesu Cristo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et, Senor, se tu tanta graça me quiseres fazer, pela tua merçee, que eu chegasse a Almançor, bem coydo que me poderia del vingar, et que o mataria ante que eu morresse, et tomaria vingãça da mjna morte et de todolos outros meus que aqui morrerẽ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et o cõde, quando lles esto uyu fazer, com̃o era ome conprido de todas bõas manas, nõno teue por bẽ, et dissoll[e] asy: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et demays, eu ey prometudo meu [cor]po d ' enterralo y, et mãdo que, quando finar, que y me enterrem; et eu punarey de fazer aquel lugar per que seia muy rrico et muy onrrado [et] com̃o seia y Deus muy seruido sempre pelos que y iouuermos enterrados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 117 |
Andados xj ãnos do rreynado desse rrey dom Rramiro -et foy esto ẽna era de (mil et) DCCCCXLta IX ãnos; et andaua outrosy entõ [o ano d]a encarnaçõ do Senor en DCCCC et xjze; et o [ẽ]perio do onrado enperador de Roma en iij -, e[n] aquel dicto ãno meteusse el rrey dom Ramiro a fazer obras de misericordia, per consello da rreyna dõna Tareyia, sua moller, aa que chamarõ ante dona Flerõtina, yrmaa de dom Garçia, o Temeroso, rrey de Nauarra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et aquelles escudeyros tijnã as espadas do cõde et dos outros caualeyros, cada hũu a de seu senor; et apartaronsse dos del rey et forõ muy perçebudos et mentesmetudos que, se el rey algũa cousa quisesse fazer dos caualos, elles que sse seyssem en elles et se ffossem para Castela, ca de os acalçar nõ sse temiã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o escudeyro do conde, quando aquelo uyu, fezo com̃o leal ome deue fazer, et chegousse aa jgleia et deytoullis as espadas per hũa feestra que y estaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Os castelãos, quando souberõ que o conde era preso, forõ tã desconfortados et tã malandantes que per pouco nõ perderõ os sisos cõ o pesar que ende ouuerõ, et fezerõ tã gram doo per toda Castela que mayor nõ poderiã fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et tu me semellas a dona sem piedade et sem boo conocer, et tees grã poder de fazer bẽ et mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et disse aa jnfante com̃o o leixara muy lazerado, et que auia della muy grã querella, et querellauase a Deus por ende, por que ella soo o queria sacar deste mundo et fazerllj prender morte, et que ella fora razõ et achaque por que el que era en aquela priiom et, se ella quisesse, poderia el seyr della et escapar a uida. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et quero fazer hũa cousa escontra el, et vencerme a agora o seu grande amor que elle a de mj̃ et o grã bem que mj quer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et querome auenturar de o yr ueer et fazerllj entender todo o meu coracõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Senor, disso ella, esto fez fazer o grande amor, ca esta he a cousa do mũdo que mays tolle aas donas pauor et uergonca de quantas cousas som; et polos amjgos tã bem a moller com̃o o barõ oluidam os padres et os parẽtes et a todallas cousas do mũdo, ca do que sse omẽ paga esso tẽ por mellor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et esto que dizedes rrogouos que punedes en conprillo, et nõno queirades meter en olujdo; ca eu nõ uos mẽtirey de quanto ey dicto, se uos esto conprirdes et fazer quiserdes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Amigo, todo o que uos queredes quero eu fazer de grado, ca por esto nõ queremos morrer nẽ perder o condado, ca muyto ualrra mays que partamos o pecado nos todos tres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et que ueiamos agora que preço auemos et damos a hũu caualeyro soo, que pero que somos nos bem quatroçẽtos caualeyros, (et) nõnos atreuemos a fazer nẽhũa cousa sem elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et o conde outrosy vijna cõ sua dona muy lazerado et, quando uirõ os castelãos vijr contra sy, coydarõ que era algarada de mouros que andauã correndo et descobrindo a terra, et ouuerõ muy gram medo, et forõ en gram coyta, ca nõ souberõ que fazer, ca nõ vijã mõtana a deredor du sse podessem acoller et defender. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 144 |
Et quisera leuar a condessa dõna Sancha, se a auer podera per algũa arte; et esto por ffazer mayor desonrra ao conde Fernan Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Demays quiso Deus fazer merçee ao conde Fernan Gonçaluez, que nũca o podessem vençer mouros nẽ cristãos (et) en canpo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Et, desque forõ viundos a el, dissolles assy: -Amigos et parentes, eu soo uosso senor natural, rogouos que me consselledes assy com̃o boos vassallos deuem fazer a senor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Et o senor asse de consellar muyto ameude, que lle nõ achem os omes en que lle trauar; et pode, per mao conselleyro, tomar tal erro que nũca, por lidar que faça, lo pode desfazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Et mays ual de seer morto ou preso que nõ fazer fevcto que depoys aiã aos parentes que retraer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Et esto he o que eu quero fazer, se o vos teendes por bem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Senor, do que dizedes que me alçey cõna terra, nõno fige nẽ veño de lugar para fazer tal feycto; ca per lealdade et per ma[ña]s tenome por boo caualeyro conprido. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Desy ouuerõ seu acordo et falarõ muyto en elo per qual maneyra o poderiã sacar, [et] dizia cada hũu o que llj semellaua guisado; mays por todo esso aynda nõ podiã achar carreyra per hu o podessem fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et por que o curaçõ do ome anda sempre bolindo et pensando arte ata que ache carreyra per hu possa conprir aquelo que a sabor, nõ queda et a forte cousa sse faz ligeyra de fazer desta guisa, ca o grande amor todalas cousas vençe; et os castelãos tã gram sabor auyã de sacar da priiõ a seu senor o conde, que seu curaç[õ] lles disso qual seria o mellor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
A condessa enviou logo dizer al rey que lle rogaua muyto, com̃o a senor boo et mesurado, que mandasse sacar o conde (os conde) dos ferros, "et dizedelle que o caualo trauado nũca bem pode fazer fillos". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Et uos nõ queyrades fazer contra mj̃ cousa desaguisad[a], ca muy gram diuido ey con vossos fillos, et na mjña desonrra gram quinõ auedes uos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Et por fazer dereyto nõ deuo de caer mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Com̃o el rey dõ Sancho de Leõ enviou seu moordomo ao conde Fernan Gonçaluez fazer paga do seu auer et nõ llo quiso tomar |
[+] |
1295 |
TC 1/ 155 |
Et, dem[ẽ]tre que os mandadeyros forõ a Cordoua, mandou el rey dom Sancho fazer hũu moesteyro en Leõ, en que coydaua a meter o corpo de Sã Paayo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 156 |
Et en este ãno mandou Obderrahme, rey de Cordoua, fazer hũu castelo y açerca da (da) cibdade, que oge dia esta y aynda; mays nõ dize a estoria o nume. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 157 |
Mays, en todo esto, dõ Gonçaluo, a que Deus cofondesse, tijna encubert[a] en seu curaçom trayçom, que queria fazer contra el rey; et fezoa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 161 |
Et cõna merçee et a uertude de Deus et do apostolo Santiago, cuia jgleia elles quebr[ã]tarõ et roubarõ et desonrrarõ, vençeuos et desbaratoos et astragoos, de guisa que todos morrerõ y con seu rey; assy que, de muy gram gente que erã, nõ ficou que arma podesse alçar contra elles nẽ fazerlles nẽhũu dãno; ca todolos mays y forõ mortos, com̃o dicto [he], os outros catiuos et presos et todo seu feycto desbaratado et desfeycto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et esta condesa dõna Sancha começou logo da primeyra a seer muy bõa moller et a tẽersse con Deus et seer amjga de seu marido et fazer bõas obras. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Mays esto lle durou pouco, et depoys começou a fazer o avesso delo, com̃o quer que, en quanto maldade de seu corpo, nõ sse ousaua descobrir por medo que auya de seu marido, o conde Garçia Fernandez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 172 |
Mays, por que estaua sempre ẽno alcaçer de Cordoua, assy com̃o ençarrado, et nõ sabia ende nada do que sse fazia pelo rreyno; ca en uerdade nõ leixaua Almãçor ome nẽhũu chegar assy que con el falasse, nẽ que lle disese nẽhũa cousa, [nen] nẽgũu outrosy nõ sabia nada da fazenda de Yseem outra cousa nẽhũa, senõ tãto que dizia Almãçor a todos, com̃o per mãdado del: "esto et esto uos mãda fazer Yseem". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 172 |
Et, quando Almãçor ya a terra de cristãos cõ sua oste, aquellas guardas que o auyã d ' aguardar a Yseem por mandado d ' Almãçor, assy o guardauã, quando caualgaua et y[a] folgar a sua orta et a seu uergeu, que ome do mũdo nõ ousaria falar con el en puridade, nẽ chamalo a vozes, nẽ fazerlle outro noio nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Et uos que lle fossedes boo et o fezessedes per maneyra que elles valessem mays per uos, ca uossos sobrinos som et nõ am de fazer al senõ o que uos mandardes et teuerdes por bem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 179 |
Et os jnfãtes, por lle fazer prazer a dõna Lambra, sua cunada, forõ andar a rribeyra caçando cõ seus açores. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 182 |
Cunado, poys que o a fazer auedes, espedideuos logo de dona Sancha et caualguemos, et vaamonos esta noyte albergar a Biluestre, ca no camjno nos iaz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 182 |
Mays, por que che quero bem, nõno quero fazer; mays deytart ' ey en priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 182 |
Et assy auẽo que a poucos dias que, dom Gonçaluo iazendo en aquella priiõ et aquela moura seruĩdoo, ouuerõ d ' entender en sy et amarẽsse hũu a outro, de maneyra que dõ Gonçaluo ouu[o] a fazer hũu fillo en ela, a que chamarõ depoys Mudarra Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 187 |
Sobrinos, dizeruos quero o que teño por bem de fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 187 |
Deme[n]t[re] que uosso padre he ydo a Almãçor et [u]em, quero fazer hũa entrada a terra de mouros et correr ata o cãpo d ' Almenara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 187 |
Monõ Salido tornousse para sse yr a Salas et, yndo assy pelo camjño, coydou ontre sy com̃o fazia mal en leixar daquela guisa seus criados por medo da morte, et mayormente seendo ia vello et de grande ydade, que o nõ deuya de fazer por nẽhũa maneyra, ca mays guisado era de yr elle hu quer que morte podesse prender ca aquelles que erã aynda mãçebos para viuer; et, poys que elles nõ temjã morte et tã en pouco a (a) tijnã, que mays pouco a deuya el de temer; et demays que, se elles morressẽ ẽna fazeda et Rroy Valasquez aa terra tornasse, que llj faria muyto mal por elles et que o mataria; et que sempre aueriã que dizer del, se el tal cousa fezesse com̃o esta; et demays aynda que, se elles ala morressẽ, que coydariã os omes que el que llj basteçera a morte et per seu consello veera aquel feycto, et seria muy maa fama esta para el (et leixar) de seer onrrado na mãçebia et desonrrado na viliçe. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 189 |
Et daruolos emos et rrogamosuos que nõ queyrades y al fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 191 |
Mays todo esto que lles el mãdaua fazer era engano et nemjga. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 191 |
Os jnfantes caualgarõ entõçe para yr fazer aquello que lles seu tio mandara, mays dissolles Moño Salido, seu amo: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 195 |
Nos nõ sabemos que fazer aqui; ca, se Rroy Valasquez, uosso tio, se fosse para Cordoua, assy com̃o diz, tornars ' ya muy agina mouro, et Almãçor darll ' ia todo seu poder, et buscarnos ya por esta razõ muyto mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 195 |
Mays, poys assi sse para este feycto, tornaruos emos ao cãpo donde uos adussemos; ca bem ueedes uos que nõ podemos nos y mays fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Poys que esto ouue dicto, começou a fazer seu doo et seu chãto tã gramde sobre elles, que nõ a ome que o uisse que sse podesse sofrer de nõ chorar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Et os mouros trauarõ entõçe del et nõ llj derõ uagar de mays dãno fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Almãcor, cõ doo que ouue del, mãdou que nẽgũu nõ lle fezesse nẽ fosse ousado de llj fazer pesar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Et, poys eu, que soo moller, esforçey et nõ dey por ende tãto que me matasse, nẽ me leixey morrer, quanto mays lo deues tu a fazer que es barõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 203 |
Quando el rey dõ Bermudo uio aquel miragre tã grande, foy muy espãtado et disso que queria fazer enmenda ao arçebispo, et enviou por el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 207 |
Et assy sabia afaagar et auer os cristãos que semellaua que mellor lles queria que aos mouros; et amaua ia aos seus tãto que todos se traballauã, quanto mays podiam, en fazerllj seruiço. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Et quero saber de com̃o teendes por bem uos de fazer y, et dizedemo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Todo o que uos teendes por bem, todo a nos praz muy de curaçõ; ca teudos somos de fazer et de seruir et d ' aguardar todo [uoso] mandado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Rrespondeu Almãçor que o tijna por bem et que llj prazia por tã bõo feycto com̃o aquel que ya fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Quando Mudarra Gonçaluez assy oyu dizer a Rroy Valasquez, meteu mão aa espada et foy por ferilo cõ ela; mays trauou en el o conde Garçia Fernandez et nõ llo leixou fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Enpos esto, a tempo da morte de Garçia Fernandez, tomou a dona Lãbra, moller daquel Rroy Valasquez et feze(o)a queymar; ca en tempo do conde Garçia Fernandez nõno quiso fazer, porque era muyto sua parenta do conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Et, poys que nõ virõ a nẽgũu, chegarõ os cristãos ala aas pousadas dos mouros et acharõnas hermas, de guisa que nõ ouue y quẽ llj resposta desse, pero pregũta quisesem fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Et diziã aquelles omes sabios et entendudos que esto bem crijã que nõ era senõ espiritu, daquelles que as scripturas chamã jnco[b]os, que am aquella natura de pareçer et de[s]fazersse [et] apareçer de cabo quando querem, ou que era demo que choraua o quebrãto dos mouros et o [a]stragamento que lles vijña et veeõ et o sofre[rõ] dali adeante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 220 |
Et quando chegou aa çidade de Leõ, deribou do muro todo o que leixara seu padre et as torres ata o solo, por que o nõ podessem fazer de cabo os cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 222 |
Depoys desto, el rey dom Bermudo, repentiosse ia de to[do]los erros et os feyctos que ia fezera contra Deus, et traballousse logo de fazer a jgleia de Sanctiago et os outros lugares que Almãçor deribara et ensuzara cõnas suzias custumes da sua ley en que nõ a prol nẽhũa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 222 |
Este rey dom Bermudo, seendo muy mal doente da jnfermidade que dissemos dos pees, meteusse muyto aguçosamente a fazer esmollas et obras de piadade, cõ consello dos bispos et dos abades de seu rreyno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 225 |
Et desy, por fazer sua encuberta, matou Mahomad a hũu cristão que auya y, que sse semellaua todo cõ Ysem, et demostrouo aos vellos et a todolos outros mouros da çidade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 228 |
Os mouros, nõ podendo sofrer esto nẽ os outros maes que fazia ẽno poboo, et demays [p]o[l]o feycto que fezera cõtra Ysem, seu rey et seu senor, começarõ de sse alçar et fazerlle muyto mal et muyta terraria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
Mays tã grande foy o medo que ouuerõ todos aquelles que aquillo oyrõ dizer que por nẽhũa cousa nõ llo poderom fazer creer que aquel era Ysem Almohadj, (et) quando ysto uio, foy et ascondeuse en casa de hũu alaraue, que auia nume Mahomad, o Toledão, todo ia com̃o desapoderado et desasperado, et fugiu de noyte, et uẽosse cõ Mafomad a Toledo. Çuleyma tomou entõ a çidade de Cordoua per força et assenorousse do alcaçer et apoderousse do rreyno vijte meses. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 241 |
Et os barbaris, pero que nõ ousarõ vijr aa batalla cõ el rrey et fugirõ, por todo esso nõ leixarõ de fazer pela terra per u yã quanto mal podiã, queymãdo et astragãdo quanto achauã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Et todoslos que o assy uijã yr apressurado por batalla, marauill[au]ãse ende muyto por aquillo, ca sempre o virã iazer ençerrado en seu alcaçer, et que enviaua todoslos mays dos dias seus mandadeyros aos berberis prometerllj muy grandes dões et muyto algo, se llj quisesẽ obedeeçer seu senorio. Çuleyma, en hũu cõ os berberis que erã cõ el, enviauã cada dia dizer a Ysem que llis peytasse et llis desse de seu auer dõde elles fossem pagados, senõ que se nõ partiriã de fazerllj mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Et en todo esto os berberijs nõ quedauã de correr a Cordoua cada dia, et de fazer ena terra quanto mal podiã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Et Yseẽ, tãto que soubo o que as cartas diziã, mandoo escabeçar et que trouxessẽ a cabeça del per toda a villa, por aquella tã gran trayçõ que tĩjna asconduda en sy, et tam grande a coydaua a fazer en ascuso en Cordoua, que soubessẽ todos que por tal razõ llj dauã tal morte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 247 |
Andados xviij ãnos do rreynado del rey dõ Afonso -et foy esto ena era de mil et XXXta et iiij anos; et andaua o ano da encarnaçõ en nouecentos et nou(u)eenta et seys; et o d ' [Ot]o, enperador de Roma, en XIX - en esse ãno enuiou dizer Çuleyma a Emũdar, que era rey de Saragoça, et a outro mouro, que era de Medina Alfaragel -et he a que agora dizem Agoa d ' Alfaiar - et a todolos outros mouros poderosos da terra, que o veesem ajudarlo contra Ysem, rrey de Cordoua, et que leixaua de fazerlles mal na sua terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 247 |
Entõçe Çuleyma enuiou dizer aos de dentro que lle dessem a vila, mays os de dentro nõno quiserõ fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 249 |
[Et] daquel lugar começou Ayrã a fazer tãto mal a Çuleyma quanto mays podo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 250 |
Et fazi[a] por el aquella oraçõ que porllos rreys soem fazer; et aynda [coyldaua] a vĩgallo dos tortos que llj fazia Culeyma. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 251 |
Ayrã enviou logo dizer aos de Grãada et de Murça et de todalas outras uilas derredor que fossẽ a Malega a obedeeçerllj et fazerllj vassalagẽ a Alj que era y alçado por rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 251 |
Et os caualeyros d ' Ali, que estauã fora atendendoo, quando virõ que assy tardaua, entrarõ a el ao baño et, quando o acharõ morto et a cabeça quebrãtada per muytos lugares marauillarõse muyto que[n] fora o que tal cousa ousara fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 254 |
Et enuiou por ende seus mãdadeyros a Mundar, rrey de Saragoça, o que fora padre d ' Almõdofar et (enuiou outrossi) Abenalhange, et a Çiaua et a Ualẽça et a Tacosa, que ueessem todos a fazer uassallagẽ [a] aquel Abderrame Almorcada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 256 |
Et, pois que ouuo liuradas todas suas cousas que erã a prol do rreyno, uẽosse para Leõ et começou de fazer a çibdade de Leõ et pobrar o que Almãçor et seu fillo Abtelmolit destruyrã, com̃o e dicto suso ante desto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 256 |
Et fezo fazer sobre elles hũu altar aa onrra de Sam Martino, confessor et obispo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 260 |
Bẽ uees tu que a çibdade esta toruada et en boliço, et auemos medo que te matẽ et por ende duuidamos de o fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 260 |
Mays os de Cordoua entõçe, nõ auendo rey nẽhũu, escollerõ todo o que auiã de fazer sso o nume de Jsem, o que dissemos agora, tã bẽ ena numeada com̃o enos panos et enos epitafios que faziã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 262 |
Andados xxvij anos do rreynado del rrey dom Affonso -et foy [esto] ena era de mĩl et xlaiij anos; et andaua o ano da encarnacõ en mil et Vo; et o enperio de Enrrique, enperador de Rroma, en IX -, este rrey dom Affonso, auẽdo grã sabor de fazer mal aos mouros, sacou sua oste muy grande et foy çercar a Viseu, que e en Portugal, que era aynda dos mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
Et este rrey dõ Uermũdo, assi com̃o conta a estoria, pero que era nyno de ydade, nõ quis semellar hũus nynos que som garridos et trauessos; mais, logo en começo de seu reynado, pelo spiritu de Deus que era en elle et cõ bõos cõselleiros que auia, que o guyauã, traballouse logo de fazer as igreias de Cristo et os outros logares que os mouros destruyrã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
Et ouue grã sabor de uisitar os moesteiros et os santuarios d ' omes boos (et) d ' ordim, et de seer tal contra elles com̃o padre piadoso deue a seer a fillos, et outrosi en defender os pobres et os mj̃guados et de fazerllis algo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 265 |
[Este Garçia Enẽges], assi com̃o dizẽ don Rrodrigo, arcebispo de Tolledo, et outros que acordã en suas estorias cõ elle(s), foy omẽ muy liure et muy frãco en suas cousas que erã de fazer et en batallas vsaua cotiaamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 265 |
Et aquel seu ayo, ome d ' alta guysa, que o criara, com̃o era omẽ nobre et poderoso et sisudo, consellauao senpre que punasse en fazer grandes feitos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Eu nũca fiz mal a omẽ do mũdo, et nõ sey quen fosse aquel que me quisese matar nẽ outro mal fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Et os altos omes que y erã, quando oyrõ aquelo dizer, nõno quise(e)rõ creer, que tã grã traiçom com̃o aquella ousassẽ fazer por nẽhũa guysa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
Este dom Teobalt, rrey de Nauarra, poys que foy rrey dalj, auendo muy [a] coracõ de fazer seruiço a Deus, ajuntou muy grã cauallaria, et passou o mar et foy liura[r] de poder de mouros a sancta terra de Jherusalem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 281 |
A rreyna dona Eluyra mandou aduzer aquel cauallo, que lle el rrey tanto acomendara, et par[al]o en seu paaço, et fazerlli muy bõa cama, et penssar del muy bem de todaslas outras cousas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 285 |
Et este rrey dõ Pedro et seu yrmão, o jnfant[e] dõ Affonso, tĩjnã cercada a villa d ' Osca, et ueẽo muy grãde oste de mouros sobre elles en acorro da çibdade et por fazerllos ende leuãtar per força. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Et por esta rrazõ entrou ontre os arãgoeses muy gran descordia, ca diziã que dõ Rramiro, que dizemos que era mũge et clerigo de missa, (et) que nõ podia fazer batallas nẽ justiça, assy com̃o cõuĩjna a rrey, nẽ casar cõ moller a beyçõ, com̃o era dereyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Mays, quando uirõ aquell[o] dous altos omes, que erã muy poderosos -et o hũu auia nume dõ Pero Tiçõ de Caterica et o outro dõ Pero Crin de Castella Aziã - querendo elles fazer lealdade contra seu senor natural, destoruarõ que nõ fosse rrey aquel dõ Pero Tares, et traballarõse quanto elles poderõ de fazer sacar do moesteyro aquel dõ Rramiro, [o] Mũge, fillo del rrey dõ Sancho, et alçalo rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
[et] Cathalona, que he terra muy encastelada - [he] toda de caualeyros fillos dalgo, rricos omes et cõdes et outros, daquella partida aca, por que el rrey d ' Arãgõ nõ pode y bẽ reynar ante os caualeyros que teẽ os castelos et se ajudã todos huũs a outros, quando el rrey justiça ou algũa cousa y quer fazer que a elles nõ praz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Et este rey dom Rramiro, por que o seus arangoeses [aujã] por çĩple et que nõ era muy agudo en seu entendemento, os rricos omes et os caualeyros faziã escarno del et acusauãno, en maneyra que lli faziã fazer muytas cousas que nõ pertẽeciã a rrey, com̃o se fosse aluardã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Et, desque vio que nõ queriã tomar en si mesura et que usauã per ello a mal fazer, nõ llo quiso mays sofrer, et aguisou en maneyra que hũu dia ena çidade d ' Osca, en hũu curral das suas casas, fezo matar XI ricos omes, cõ os quaes morrerõ muytos caualeyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Et, ueendo el que nõ poderia fazer boa uida cõ elles, enviou porlo enperador de Castella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 310 |
Et uos, senor, deuedelo de fazer, por que e seruiço de Deus et por que perdoe eu a Rrodrigo de boa uoẽtade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 310 |
Et el rrey teueo por bẽ d ' acabar seu rogo, et mandou fazer suas cartas para Rrodrigo en que llj enuiou mandar et rogar que fosse cõ elle en Palẽça, que tĩjna de falar cõ el muytas cousas que erã sua prol grande. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 311 |
Et ella prometeullj de o fazer asi. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 312 |
Et despoys desto enfermou el rrey don Fernando, et el rrey don Garçia, por lli fazer enmenda et prazer, coydando encobrir a nemjga que coydara contra elle, vẽeo a elle muy omildosamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 314 |
Et Rodrigo mandou fazer cama para si et para o gafo et albergarõ desũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 316 |
Et, ãdando ambos muy fortes et muy cruus en sua batalla, ferindose muy sen piadade, ca ambos o sabiã muy bẽ fazer, andãdo muyto aficados, dõ Martin Gõçaluez perdeu muyta sangui. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 316 |
Et Rrodrigo deçeu a elle et matoo; et, desque o ouue morto, demandou aos fiees se auja y mays de fazer polo dereyto de Calaforra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 318 |
Capitolo oytauo. Da falsidade que os condes quiserõ fazer et como os deytou Rrodrigo da terra |
[+] |
1295 |
TC 1/ 319 |
Et el rrey, cõ grande atreuemento et cõ grã soberua de curaçõ, nõ llo quiso fazer, ca llj semellou que queriã que llo fezese com̃o per prema. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 319 |
Mays elle, com̃o era de duro curaçõ, nõno quiso fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 328 |
Et tornouse logo et traballouse de fazer bõas obras sempre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 328 |
Et fezo guerra aos mouros et quanto mal lles pode fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 329 |
Et deribouas todas, por que erã por elas descubertos os cristiãos, quando yuã fazer mal aos mouros, et estauã sobre o monte Parã, que es sobre o rio de Sagre; et outras fortelezas que auia ẽno uale de Ualoys, derredor de Taraçena fasta Medinaçẽlle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 331 |
Andados treynta et tres ãnos do rregnado del rrey dom Fernando, quando andaua o ãno da encarnaçõ en mĩll et quareenta et IX ãnos, et a era do emperador en mĩll et oyteẽta et sete ãnos, et o emperio d ' Emrrique en xiijj ãnos - et el rrey dom Fernando estando en seu rreyno folgãdo muyto assessegado, rrico et auondado cõ todo bem, a rreyna dona Sancha, sua moller, por acreçẽtar a sua onrra del rrey, seu marido, et dos rreys onde u[ijna] ella, disolle que mandase fazer en Leõ supulturas para elles et para os que delles ueesem, et que fosse bõa et onrrada et que a onrrasse de muytas reliquias dos sanctos que podesem auer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 331 |
Et para conplir esto que o nõ faria bem a meos de fazer muy grã guerra al rrey de Seuilla. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 335 |
Et el rrey foy muy espãtado polo muy fremo[so] miragre et arrepeedeuse polo que lles auia dicto et quiserallo tomar; mays nõno pode fazer, ca, tal ora com̃o o pensou, nõno pode mays veer, et foy mouudo seu entendemento en al, et seu daquilo que coydou. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 335 |
Et meteron o [corpo d]e Sancto Esydro en hũu moymento d ' ouro que mandou fazer muy nobre, et leuarõno aa jgleia cõ muy grãde onrra et cõ muy grã proçiçõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 339 |
Conta a estoria que el rrey dom Fernando mandou fazer suas cartas en que enviaua pedir por merçede ao papa que sse nõ quisesse mouer contra elle ssem rrazõ, ca España fora conquerida polos que morauã en ela, et por muyto sangue que fora y uertudo de s[eu]s anteçessores, et que nõ forã tribu[t]arios nũca, nẽno seriam per nẽhũa maneyra, ante todos y morreriã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 339 |
Et enviou outrosy suas cartas ao emperador et aos outros rreys, en que lle dizia que bem sabiã elles que lle demãdauã torto et grãde escatima, nõ auendo contra elle jurdiçõ nẽhũa nẽ demãda de dereyto, et que lle rrogaua que lle leixas[ẽ] fazer sua guerra aos eemigos da fe; se nõ, se al queri[ã] contra elle, que lles tornau[a] amjzade et que os desafiaua et que ala du todos estauã gelo yria dar et os yria veer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 343 |
Andados XXXtaVco ãnos del rreynado del rrey dom Fernãdo -quando andaua a era en mĩll et oyteenta et noue ãnos; et [o] a[no] da encarnaçõ en mĩll et çinquaenta et hũu ãno; et [o] do enperador Enrique en tres - este (el) rrey don Fernando, seendo ia de boos dias, se ante sse traballara por seruir a Deus et por fazer bõas obras, mays se traballou ende adeante de fazer cousas que prazi[ã] a Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 343 |
Outrosy a rreyna dõna Sãcha nõ se traballaua meos hũu pouco de fazer bõas obras et seruir a Deus, que era dõna de grãde entendemento et mujto aguçosa en todo bem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 346 |
Et disolle o dia et a [o]ra en que auia a morrer, por que se aperçebesse de se confessar [et] de fazer enmenda dos seus pecados, et que se nẽbrase de sua alma por que desenbargadamente fosse ante a façe de Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 348 |
Conta a estoria que el rrey don Fernãdo, coydãdo fazer prol dos rreynos et de seus fillos, partio os rreynos en esta guisa: deu a dõ Sancho, que era o mayor, Castela et Nauarra ata o Ebro, quanto tijna cona Estremadura; et deu a dom Afonso, o meyão, Leõ et Asturas cõ hũa peça de Cãpos; et deu a dom Garçia, que era o meor, o rreyno de Galiza, cõ todo o que elle gaanara en Portugal; et deu a dona Orraca a çid[ad]e de Çamora, cõ todos seus termjnos et cõna meatade do jnfantadigo; et a dona Elvira Touro, cõ todos seus termjnos et cõna outra meatade do jnfantadigo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 348 |
Et disse a seu padre que nõ podia de dereyto fazer esta partiçõ, ca os rreys godos fezerõ antigamente costotyçõ que nũca fosse partido o senorio d ' España, mays que fose sempre de hũu senor; et por esta razõ nõ podia nẽ deuya fazer esta partiçõ, poys que a Deus aiũtara en elle, ca elle a auya d ' auer, ca era o mayor herdeyro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 348 |
Et el rrey disso que o nõ leixaria de fazer por esso, ca elle o gaanar(i)a. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 349 |
Et enterrarõno cabo seu padre ena jgleia de Sancto Esydro, que elle mandou fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 351 |
Et el rrey de Saragoça, quando vyo que tã grã voentade auya el rrey de o teer çercado et de lle fazer mal, et vyo que nõ auya acorro de nẽhũa parte do mũdo et, se o longamente teuese çercado, que lle seria muy grã perigoo; et, poys que vyo que a elle nõ podia seyr, ouue seu cõsello [con] seus omes bõos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 351 |
Mays pero quero fazer esto que el rrey de Saragoça me envia dizer; ca en cabo, se me mentir, eu verrey sobre elle et fio sobre a merçee de Deus que se nõ podera amparar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 354 |
Et asy se conplira o que disso dõ Aras Gonçalues, meu amo; ca, poys que el rrey dõ Garçia, que este yrmano menor, me deserda, et pasou a jura que fezo al rrey meu padre, el rrey dõ Sancho, que este o mayor et que fezo a jura per força et contradizendo(a) sempre a partiçõ, mays querra y fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 354 |
Bẽ sabedes, Çide, com̃o el rrey meu padre me uos acomendou et que me mandou, sub pẽa da sua maldiçõ, que uos ouue[sse] sempre por meu cõselleyro, et que todo o que ouuese de fazer que o fezese todo per uoso consello. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 356 |
Et, en quanto poder, fazerllo ey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 357 |
Et dõ Aluar Fanges, com̃o quer que lle pesase, ouue de fazer mandado del rrey, seu senor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 357 |
Et, se esto nõ quiser fazer, que punarey quanto poder por me defender. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 358 |
Mays el nõno quiso fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 360 |
Uos sodes nobles caualeyros et louçaos, et a mester que todo o mal prez se perca oge aqui et que fique sempre o boo, ca uos auedes preço de fazer poucos senores boos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 360 |
Et ontre uos conuẽ que façades oge boo de mj̃, et sera uosa onrra et uosa prol; et, se eu ende sayr, galardoaruolo ey muy bẽ, en guisa que entenderedes que ey sabor de uos fazer algo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 361 |
Leixademe yr et s(e)eyrey de uoso rreyno et nũca ia mays y tornarey a fazeruos mal, et fazeruos ey por ende muyto bẽ et muyta merçee. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 362 |
Quando ysto oyo el rrey, pesoulle muyto, mays nõ pode y al fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 368 |
Et mand[ou] fazer hũus paaços muy boos çerca do muro do alcaçer, por que lle nõ feze[se]m noio nẽhũu a elle nẽ a nẽhũus dos seus os mouros da çidade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 369 |
Et el rrey dõ Afonso auya suas andanças bõas contra elles, en guisa que lle nõ ousauã fazer mal al rrey de Toledo, et poynã seu amor cõ el, cõ medo que auyã del rrey dõ Alfonso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 371 |
Conta a estoria que hũu dia, pola pascoa do carneyro que fazẽ os mouros, seu el rrey de Toledo fora da vila, segũdo o soya a fazer ao lugar du era custume. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 373 |
Et elle era muy fremoso caualeyro et muy esforçado; et cristiãos et mouros todos t[o]m[au]ã delle espanto, porlo que llj vijam fazer, ca tĩjnã que se lle nõ terria nẽhũa cousa per força que quisese tomar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 375 |
Et, se esto nõ quer fazer, dizedelle que lla tomarey per força. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 375 |
Rrogouos, Çide, que me digades que coyda a fazer meu yrmão, que vẽeo asunado cõ todo España, a quales terras coyda aa yr, [se] vay a mouros ou sobre cristiãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 375 |
Et don Ares disso que era bem oyr o que enviaua dizer el rrey seu yrmão, "ca se contra mouros uay et quiser uosa ajuda, he dereyto de lla fazerdes". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 379 |
Mays, [poys] que nõ poso y al fazer, mandouos que d ' oge este dia ata IX dias me say[a]des da terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 379 |
Et o Çide entendeu que o consellauã bem, et chamou dõ Diego et disellj que queria fazer uoẽtade del rrey, et envioullo asi dizer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 382 |
Senora, ia veedes o muy grã mal et lazeyra que am sof[r]ida os de Çamora et sofrẽ cada dia por uos (por) fazer lealdade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 382 |
Et uos auedes sofrudo muyto afã et moyta lazeyra por fazer d[er]eyto, perdendo os parentes et os amigos et os fillos et as molleres en meu seruyço. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 386 |
Senor, se teuerdes por bem, caualguemos ambos soos et vayamos de rredor da vila, et ueeredes uosas couas que mandastes fazer, et mostra[r]uos ey o postigoo que chamã os çamorãos da Rẽna, per hu entredes aa vila, ca foy çerado des que a mandastes çercar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 386 |
Et diso a Velido que o tomase, et el rrey apartouse a fazer o que os omes nõ podẽ escusar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 392 |
Pero tã en puridade nõno poderõ fazer que o os mouros nõ ouuesem a saber. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 397 |
Et entõ responderõ todos que nõ auya y nẽhũu que o soubese, nẽ lle prouguese, nẽ fosse en seu consello de o fazer, nẽ prouguese a Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 398 |
Et agora veio que me queredes desemparar, por que uos rogo que o nõ queyrades fazer et que fiquedes et nõ vaades aa batalla, ca asaz a y quẽ uos escuse de lidar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 403 |
Conta a estoria que depoys desto caualgov el rrey cõ todos seus ricos omes, et forõse a Burgos hu se avya a fazer a jura. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 403 |
Et o dia que a ouue a fazer, estando ena jgleia de Santa Gadea, tomou o Çide o liuro dos sãtos auangelios ẽna mão et poseos sobre o altar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 404 |
Et este rrey dom Afonso en começo de seu rreynado mandou chamar a jnfante; et, por que ella era dõna de boo entendemento, todo o que auya de fazer et d ' ordenar ẽno rreyno faziao per seu consello della, pero que llo tijnã todos por grã mal, segũt que o conta o arçebispo dom Rrodrigo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 404 |
Et, en quanto el rreynou, nũca os do seu senorio ouuerõ de fazer seruydũe a(o) om̃e do mũdo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 409 |
Et agora nõ auerey razõ de quebrantar esta, poys uos sodes en meu poder, ca posso eu de uos fazer o que me quiser. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 409 |
Et, desque foy feyto asy, dissolle com̃o queria yr fazer mal al rrey de Cordoua polo que lle fezera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 410 |
Com̃o el rrey dõ Afonso foy fazer mal al rrey de Cordoua |
[+] |
1295 |
TC 1/ 410 |
Et daly adeante nõ ousou el rey de Cordoua fazer mal al rrey de Toledo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 414 |
Et o Çide soya fazer suas maleuas cõ elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 414 |
Eu quero fazer hũu engano por razõ de auer algo para este tempo, para que de aos que forẽ comjgo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 417 |
Et o abbade prometeu de o fazer asy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 417 |
Et o abbade prometeu de o fazer assy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 418 |
Et, ante que seyse o sol, mandou fazer alardo por saber a gente que leuaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 419 |
Et o Çide ficou en çiada et mandou a dom Aluar Fanges que se fosse cõ CC caualeyros et corresse Fita et Agoa d ' Alfaiara et Alcala, et que trouxesem quanto achasem, en guisa que [o] nõ leixasem de fazer por el rrey dõ Afonso nẽ por medo dos mouros; et que, se mester ouuesse ajuda, que llo enviase dizer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 420 |
Et el nõno quiso fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 423 |
Et enviarõ logo seus mandadeyros al rrey de Valença, com̃o hũu a que diziã Rroy Diaz Çide, [que] deytara el rrey dõ Afonso da sua terra, que lle astragaua a terra et que gaanara ia Alcõçer, et que matarã quantos mouros y acharã; et que, se a esto nõ envyase a poer consello, que contase por perdudos estes dictos lugares et toda a terra, ca tã mortalmente sabia fazer guerra que nõ temja nẽhũa cousa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 424 |
Et mandou logo deytar os mouros do castelo, por (por) que nõ podesem saber com̃o queriã fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 425 |
Et o Çide disse muytos exemplos boos aos seus com̃o avyã de fazer na batalla, en que elles tomarõ muy grãde esforço. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 427 |
Por que, com̃o quer que elles som mortos, polo bem que elles fezerõ, he guisado que nõ moyrã os numes delles; et, se o calasemos, nõ seria bem et os boos nõ seriã teudos de fazer bem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 431 |
Et quero tomar delle et fazerllj por elo muyto bẽ et muyta merçee. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 431 |
Et, se nõ fose porlo amor que ey cõ el rrey de Toledo, perdoarl ' ia, mays nõno posso fazer tã agiña; mays teño por bẽ de perdoar a uos et de uos dar a terra que tĩjnades de mj̃, et que vaades cõ mjna graça, et que uenades quando quiserdes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 431 |
Et mãdo et teno por bẽ que todoslos omes do meu senorio, asi caualeyros com̃o peones, que, se quiserem yr para elle, que o possã fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Conta a estoria que, outro dia grã manaa, estãdo o Çide en aquel lugar, mandou adubar muy bem de comer para sy et para o conde, por amor de lle fazer amor et plazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 438 |
Depoys deçeu contra o mar por fazer suas caualgadas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 439 |
Et elles nõno quiserom fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 439 |
Et, quando o Çide viu que o nõ queriã fazer por cousa que lhi enuiasse dizer, mãdou armar a gente et foy contra eles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 439 |
Et foy a lide muy ferida de anbas as partes, en guisa que ouue hi d ' anbalas (as) partes muyto sanguj uertudo, ca de anbas as partes ouue muytos boos para fazer bẽ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 441 |
Mays el rrey nõ quiso este conuite, por que era cõ grã treyçõ que llj queria fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 443 |
Et el rrey dom Pero enuihou suas cartas ao Çide que sse partisse do castelo que estaua laurãdo; mays o Çide nõno quiso fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 446 |
Et logo começou a seer muy esquiuo et muy brauo a seus vasalos et a seu poboo et a fazerlles moytos pesares et moytas forças, en guisa que todos coydauã sua morte et cobijçauãlla moyto, por que era muy mao et muy vil et sem bem nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 450 |
Et por rrazõ de asessegar os mouros ficou a esleeçõ para adeante para fazer o arçebispo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 451 |
Et el rrey nõ llj quiso fazer força en ello et foylles dizendo as cousas mansamente, pouco et pouco, por se apoderar da çidade et por auer todo o senori[o] dela muy conplidamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 452 |
Andados vijnte et hũu ãno del rreynado del rrey dõ Afonso, veẽdo os bees que llj Deus fazia et com̃o llos aduzia aa mão, ordenou de fazer cortes en Toledo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 452 |
Et acharõ que hũa das cousas que mays valia para esto [era] fazer y o arçebispo, assy com̃o fora outro tempo, ena mesquita mayor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 453 |
Conta a estoria, segũdo que a scripuyu o arçebispo dõ Rrodrigo, que por letera gotiga, que he chamada letera dos godos, fezo tralladar o salteyro do ofiçio toledão al ofiçio rromãno et françes, que he todo hũu; et que o conposera Santo Leandre, et era en aquela guisa teudo et guardado en todo España; et por que a rreyna dõna Costança, sua moller, era de Frãça et quisera desfazer este custume gotig[o]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 453 |
Et depoys desto el rrey dõ Afonso, querendo onrrar et enrequeçer o mosteyro de San Fagundo. et de Sam Prometiuo, enviou rogar a dõ Yugo, abade de Cunegre, que llj enviase(m) hũu om̃e sabio et entendudo ẽnas cousas que ouuesse de fazer, et rreligioso para [que] rreglasse o moesteyro de San Fagũdo et fosse ende abade; ca elle queria fazer com̃o en Frãça era mays onrrado o moesteyro de Cunegre, asi queria elle fazer o mays onrrado moesteyro o de Sam Fagũdo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 455 |
Et os mouros, quando souberõ com̃o vij̃na el rrey sanudo et yrado cõ muy grã pesar et que queria fazer mal a la rreyna et al esleyto, entenderõ que, se el acabasse aquilo que queria fazer que sse arrepenteria depoys et que ficaua muy grande eemjz(id)ade ontre elles et a rreyna et os que della veesem et o [e]sleyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 455 |
Et, se esto nõ queredes fazer, sabede que nõ tornaremos aa vila mays. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 460 |
Et, quando as gentes virõ que a fazer lles er[a], husarõ delle per força. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 461 |
Et entõ dõ Bernaldo, arçebispo de Toledo, ordenou as jgleias enas Esp[a]nas, que de dereyto asy o deue fazer, por que he primado das Espanas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 462 |
Et fezolle entender com̃o era [mouro] et que por esta rrazõ o podia bem fazer, et que fezesse elle arçebispo ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 462 |
Et o papa et a corte, veendo a sua maliçia, nõ llo quiserõ creer nẽ fazer, por que vijam que demandaua contra dereyto, et dizia maldade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 464 |
Et dom Bordim Moyris, cõ pesar do auer, foysse para o escumũgado emperador, coydando a fazer outro papa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 466 |
Et, por que era muy forte et nõno podiam cõbater, mandou fazer [ẽ]çima do cabeço que era sobre o castelo outro com̃o bastida. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 466 |
Com̃o el rrey dõ Afonso fezo fazer conçello en Toledo por confirmar o ofizio romão |
[+] |
1295 |
TC 1/ 466 |
Et el rrey entõ teue por bem de fazerem y conçello por cõfirmar o ofiçio que era nouamente en España. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 469 |
Et contoulle com̃o queria fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 469 |
Pero punau[a] quanto podia(m) polo seruir bem et lealmente, por tal de lhe fazer perder a maa voentade que delle auia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 471 |
Com̃o el rey de Ualẽça non podia fazer a custa a dõ Aluar Fanes et deytou peyto en Valença |
[+] |
1295 |
TC 1/ 471 |
Disy os que tijnã os castelos troixerõlle muy grandes presentes et moytas dõas a seu senor el rrey, cõ muy grande obediẽça et cõ grã omildade, asi com̃o os mouros sabiã fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 472 |
Et en esto consellauao muy bẽ et muy uerdadeyramente; mays el rrey nõno quiso fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 477 |
Et aaçima, com̃o as molleres som subtijs et sabedeyras do [que] querem fazer, et com̃o el rrey dom Afonso era y açerca, que andaua per sua conquista, envioullj dizer per seus mandadeyros que teuesse por bem de a veer et que, se quisesse casar cõ ela, que llj daria as villas et os castellos que (que) ella auya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 478 |
Et partironse do senorio del rrey don Afonso et nõ llj quiserõ dar o tributo nẽ fazer (o) senorio. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 478 |
Et começarõllj a fazer et a buscarlle muyto mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 482 |
Et mandou chegar as peças et mandou fazer muy grã fogo et mãdou trager os mouros mays onrrados que ali prenderã et fezoos queymar en aquel fogo conas peças daquel mouro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 485 |
Et fezeos mouer do cãpo mao seu grado et leuoos ata as tendas hu estaua o mouro, que erã çercadas de carcaua, ferindoos muy esforçadamente, cuydandoos a sacar daquel lugar; mays nõno pode fazer, ca llj chegou mandado com̃o os azemeleyros dos mouros llj roubauã o rrayal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 488 |
Et el rrey de Valẽça era en grã coyta que nõ sabia que fazer et queria dar a vila a aquel que lla tijna çercada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 491 |
[et] que de duas cousas aueri[ã] de fazer a hũa: ou seriã del rrey de Saragoça ou ficariã en desenparo de nõ seerẽ del rrey de Denja. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 492 |
Et mandou que se fossem para elle os que o quisesem fazer et que llj prazeria muyto por ello. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 492 |
Et fezo fazer duas bastidas: a hũa en Leyrea et a outra e[n] h[ũu] castelo de partes d[a] Albufeyra, por que nõ podesse nẽhũ entrar nẽ sayr aa vila. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 495 |
Quando o Çide ouue leuda a carta, mandou fazer a sua en esta maneyra: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et el pregũtoullis com̃o estaua o Çide ou que coydaua fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 502 |
Et o algozil do Çide ouue muy grã medo que nõ sabia que fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 506 |
Et sobre esto enuiou[lli] outra carta en que lli en viou dizer que erã trahedores el et quantos erã ena villa, et que nũca quedaria de lles fazer mal ata que vingasse a morte del rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 506 |
Et elles enviarõ dizer que fariã quanto el mandasse, saluo Abueça et Abalurõ que o nõ quiserõ fazer, por que erã omes entendudos et entendiã muy bẽ ao que llis auia de recudir aquillo, ca elles nõ queriã auer contenda cõ nengũu senõ uiuer en paz cõ sua cõpana. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 510 |
Et enviou toda a madeyra para Jubala para fazer hũa po[b]la derredor do castello. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 512 |
Et forõ tã coytados que nõ sabiã que fazer, et erã arrepeẽdudos por que nõ fezerã o que llis mãdara el rrey de Saragoça; et poys que nõ aujam acordo nẽhũu os caualleyros que llj dar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 516 |
Et mãdou fazer muy bem de comer de moytas maneyras. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 517 |
Mays elles entendiano muy bem, a que entençõ o dizia et começarõ de meter uozes que nõ queriam seu consello, senõ dos fillos de Abuhagid, et que queriam fazer quanto elles mandassem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 517 |
Et Abeniafa, quando esto vio, leixou muyto de fazer cõ medo do pooboo, que llj fariã algũu mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 519 |
Et os da villa ficarõ muy tristes et muy coytados et nõ sabiã que fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 520 |
Et, quando os mouros rroubarõ os arrauales, rroubarõnos de todo, que nõ ficou y nẽhũa cousa, senõ a madeyra, que tomauã os cristãos para fazer casas nos rreales. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 522 |
Et elle disse que nõ queria con elles nẽhũa cousa, senõ viuer cõ elles [en] jgualdade et que se tĩjn[a] en lugar de hũu delles, et que se elles aujã coyta que asi fazia elle, que asaz auja que ueer eno [seu]; et que nõ saberia elle dar cõsello a omes que estauã desauij̃dos; mays que se acordassem todos en hũu et que se partissem dos fillos de Habuagid de nõ fazer nẽhũa cousa per seu consello et que tomassem bẽ a el; et, quando el uisse que se traballauã de maos feytos, que elle que os sacaria ende quanto podesse, et guisaria com̃o uiuessẽ en paz et en asesego, ca en quanto creerã seu consello bem sabi[ã] com̃o passarã; et que fiaua por Deus que os sacaria daquella prema et [que] ouuesem paz cono Çide et que non ouuessem guerra cõ elle nẽ cõ outro nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 524 |
Conta a estoria que o fezerõ seu endeãtado et prometeronllj que se guiariã per elle et per seu consello; et pero nõ era bem ligeyro de fazer, ca muytos dos poboos tĩjnã cõ os fillos de Abuagid. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 524 |
Et todo o poboo outorgarõ de o fazer et fezerono asi. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 524 |
Et dissellis que, se queriã auer seu amor, (por tal) que deytassem os fillos de Abuagid fora da vila, ca por o seu mao siso llis queria el mal; et, se per uentura isto nõ quisesẽ fazer et per seu consello delles se queriã guiar, que nõ quedaria de llis fazer mal, et que nũca ia mays aueriã seu amor; mays que reçebessem por seu adeantado Abeniafa, ca elle se doya muyto do seu mal, que os amaua muyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 524 |
Et, se esto fezesem, que os defenderi[a] elle, asi com̃o elles sabiã que o el soya fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 526 |
Et o Çide começou de cabo a fazer guerra a Valença [o] m[a]y[s] cruamente que pode, en guisa que fezo sobir o pam a tres tanto mays do que ante valia, quando a começarõ a çercar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 528 |
Et o Çide con sanha mãdou fazer tres engenhos et fezeos poer a tres partes da vila. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 529 |
Et, por que os da uila [a]c[or]darõ que lhi enuiasse dizer "senhor" [a] el rrey de Saragoca, pesoulhi muyto, pero en cabo ouueo de fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 530 |
Conta a estoria que el rrey enuiou sua carta de rresposta [a] Abeniafa en esta maneira: que aquela cousa que el demãdaua que lha nõ podia fazer, a meos de demandar ajuda a el rrey dom Alfonso de Castela con que podesse hir; et esto que o faria logo que sse atreuesse a lidar cono Çide. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 530 |
Et ontre tãto que sse defendesse quanto melhor podesse, et que llj enuiasse senpre dizer com̃o lhi hia ou que cuydaua a fazer, et que aueria seu conselho sobre elo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 532 |
Et el rrey andãdo en esto, enuioullj dizer hũu priuado, que sse doya muyto do seu mal, hũas parauoas encubertas para aperçebelo en que dizi[a] que el rrey de Saragoça que queria fazer hũa torre en ' Alcodia de Todela, [et elle] entendeu que esto que el rrey llj enuiaua dizer que era alongamento. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 532 |
"Et bẽ teno que meu rrogo que seria cabudo; et; se esto nõ quiser fazer, sabede que enuiarey sobr ' ele muy grande oste, que o saquẽ da terra". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 533 |
Et os mouros prometerõ de o fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 534 |
Depois desto, enuiou Abeniafa seus mãdadeyros a el rrey de Saragoça por llj fazer. a saber aquele feito. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 535 |
Et teue que a mayor guerra que lljs podia fazer assi era matalos de fome. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 535 |
Et aqueles que ficarõ ena uila forõ a hũu ome boo alfaqui muy onrrado, a que diziã Abunay, et rogarõllj que os consellasse, ca bẽ uija com̃o estauã ẽ muy grã lazeira et com̃o erã desanparados das ajudas do mũdo que cuydauã auer, et que sse uisse cõ Abeniafa et que soubesse dele que cuydaua a fazer, ou que asper[ã]ç[a] auia, por que os leixaua assi perder; et que llj disese que ia bẽ uijã que todolos do mũdo lhi auiã faleçudo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 537 |
Et pos en seu coraçõ de seer omildoso et de fazer o que eles teuessem por bẽ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 539 |
Et entõ pos en seu coraçõ de fazer melhor ca nõ fezera ata ali. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 545 |
Et os mouros gradeçerõlhi muyto quanto bẽ et quanta onrra lhi mãdaua fazer, dizẽdo que nũca tã boo ome uirã nẽ que tam bẽ mãdada gente trouuesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 547 |
Et esto mãdo fazer por uos nõ fazer noio nẽhũu, et mãdo que nõ metã nj̃hũu catiuo ena vila; et, se o hi meterẽ, mãdouos que o matedes logo sẽ medo; et, se algũu uolo cõtoruar, matadeo logo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 547 |
Et eu meesmo nõ quero lentrar ẽ uossa vila nẽ quero y morar, mays quero fazer sobrela porta delanteyra hũu lugar en que uaa folgar aas uezes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 547 |
Mays el nõ lho dizia senõ por seguralos et polos fazer vijr ao que ele quiso, assi como o fez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 549 |
Pois eu a primeira cousa que ey de fazer he de mjna gente en fazer en guisa que uiuã onrrados, de guisa que me possam seruir et guardar a mjnha onrra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 549 |
Pedimoste por merçee que nos conselles do mellor et mais leal consello que en ti ouuer; pois que eras de nossa ley, deuelo a fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 549 |
Et, por que tu sabes do seu coraçõ; ca, ainda que nos queiramos al fazer, nõ temos tẽpo, senõ fazer o que ele mãdar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 551 |
Pois conplistes meu mãdado, tenho por bẽ de uos fazer eno que me demãdardes merçee, que for cousa guisada que uos possa fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 551 |
Et dizede o que queredes et eu farey o que poder fazer; pero que a mjna morada seia dentro na vila, eno alcaçer, et que os meus omes tenã as fortelezas da vila. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 555 |
Et passey muyta lazeira por auer Valença; et, pois Deus mha quis dar, queroa para mj̃ et para os meus, que mha ajudarõ a gaanhar, saluo o senhorio del rrey dom Afonso de Castela, meu senhor, que mãtenha Deus por muyto tẽpo et boo a seu seruiço; et, pois que uos sodes en meu poder, para eu fazer o que mj quiser dos corpos et dos aueres et das molleres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 555 |
Quãdo isto ouuirõ os mouros da uila, forõ muy tristes, mays en tẽpo estauã que nõ podiã al fazer, senõ o que el mãdasse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 558 |
Pois mj Deus quiso fazer tãta merçee et nos quis dar en que uiuessemos, querouos rogar que uaades a Castela a el rrey dom Afonso, meu senhor, et quero que llj leuedes do bẽ et da merçee que nos Deus fez, que llj leuedes duzẽtos caualos enselados et enfreados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 559 |
Et disse mais el rrey por lle fazer merçee: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 563 |
Senhor, esto meu [deuedo] e de fazer; ca, desque fuy uosso vassalo, senpre fuy enparado et rreçeado dos meus eamigos et soo mãteudo en boo estado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 565 |
Mais, com̃o as gentes erã ia aperçebudas, nõ llis pode fazer dano. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 566 |
Et logo aa ora mãdou fazer o sinal a que se auiã de juntar todos os da çidade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 568 |
Et meẽfestarõ et comũgarõ todos os que o quiser[õ] fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 571 |
Et enuiaualho en rreconoçimento de senhorio, et pola muyta onrra que mãdara fazer a dona Xemena, sua moller, et a suas filhas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 571 |
Senor, o Çide se encomenda ena vossa merçee, como de senor natural, et tenuos en merçee quanto bẽ et quanta onra mandastes fazer a dona Xemena et a suas fillas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 574 |
Mays, poys el rrey, nosso senor, fala en elo, se nolo mandar, nõ posso y al fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 574 |
Poys que o el rrey tẽ por ben, nõ podemos y al fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
A razõ por que uos chamey a estas vistas foy por duas cousas: a primeyra por uos ueer, que uos amo muyto et auja muy grã sabor de uos ueer, porlos muy grandes seruiços que mj auedes feytos, com̃o quer que en começo do rreyno uos ouuj yrado da terra; pero que, en guisa o fezestes uos, que nũca de uos ouuj desseruiço, ante mj fezestes del muyto, et exalçastes a cristandade, por que uos eu sõo muy teudo de uos fazer muyto bẽ et muyta merçee et de uos amar sempre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et o Çide nõ se pagaua de taes cousas et partira muy de grado o casamento, mais nõno podia fazer, por que o el rrey auia feito. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Quen uos quisese contar as muy grandes alegrias et noblezas que o Çide mãdou fazer en aquelas uodas, en matar muytos touros, et quebrantar tauolados, et en bofordar, et en dar muytos panos a iograres, que erã y de muytas maneiras, et en todalas outras alegrias que a uodas perteeçiã? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 582 |
Et logo mãdou fazer o sinal a que sse auiã de juntar todos os da çidade en hũu lugar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 585 |
Vistes que desonrra nos a feita este jnfançõ nosso sogro, que adrede, por nos fazer desonrra, mãdou soltar o leõ; mais mal dia naçemos se nos desta desonrra nõ vingamos en suas fillas, de que somos muy mal casados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 585 |
Mais por nos esto fazer a mester que o tenamos en nossa poridade, en guisa que nos nõ entendã que auemos queixume deles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 585 |
Et, pois que fordes bẽ alongados desta terra, podedes fazer en elas o que quiserdes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 587 |
Pero diz, por que ouuio dizer que eras boo ome, que te quer fazer merçee, que lli leixes Ualença cõ todos seus termhos et que te uaas para Castela, et que leues todo teu auer et tua conpanha; et, se esto nõ quiseres fazer, enuiate dizer que te conbatera Valença et prendera ti et tua moller et tuas filhas et que te escarmentara de maa guisa, assi que quantos o oyrẽ dizer falarã ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 596 |
Et por esta rrazõ chamou Ordoño, seu sobrinho, et disselle com̃o se reçeaua de seu mal dos condes que queriã fazer algũu mal a suas fillas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 596 |
Et mãdou y trager muyta uianda et pẽsou deles muy bẽ et deullis quanto ouuerõ mester, et fezollis muyta onrra, rrogandollis que ficassem y alguus dias; mais eles disserõ que o nõ podiã fazer, ca yam a muy grã pressa suas iornadas que tijnã postas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 599 |
Pois que os condes forõ idos daqu[e]l lugar, hu desonrrarõ as fillas do Çide, suas molleres, Ordono, seu primo, que os uijna aguardãdo, oyo as uozes que elas dauã et foy contra elas; et, quando as achou iazendo en terra tam maltreytas, ouue muy grã pesar et fezo muy gram doo por elas, dizendo que pesase ende a Deus por tam grã torto com̃o "uos, mjñas primas et mjñas senhores, auedes rreçebudo, ca nõ merecestes cousa por que, nẽ uijdes de sanguj polo fazer, per que este mal ne outro uos deuerã fazer uossos maridos". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 599 |
Desi, temendo que os aleiuosos que tornariã a elas outra uez por llis fazer mais mal, osmou que as leuasse ende (et leuasse) a(s) algur hu as podesse encobrir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 599 |
Desi comecou a cuydar et a chorar et a fazer muy grã doo por elas (et) cona muy grã coita en que estaua, assi que nõ sabia que fezesse, assi que osmou que, se [e]steuesse ali cõ elas, que nõ aueria de comer para si nẽ para elas; et, se o fosse buscar a algũu pobrado, que as leixaria en muy grã uentura, com̃o estauã feridas et sangoẽtas que uerriã y bestas ou aues et que as comeriã; et que, se o nõ fosse dizer ao Cide, seu tio, que o nõ poderia saber d ' outrẽ nẽhũu nẽ tomaria ende aquela vingança que deuia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 601 |
Amigos, mais nos ualrria que fossemos enpos aqueles traedores et nos matassemos cõ eles, polo mao feito que fezerom; ca nõ nos e onrra de nos tornar para o Çide, nosso senhor, a meos de tomar uingança, senõ nõ somos para ant ' ele; et, se os nõ podermos acalçar no camjño, uaamolos mostrar a el rrey dom Afonso, et digamosle ende a uerdade, per que faca ende a justiça que deue a fazer con dereito sobre tal feito; ca çertos seede que lli pesara, desque o souber, et estranalo a, ca ele as pediu ao Cide para llas dar por molleres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 603 |
Et ao ome boo pesoullj muyto et da outra parte lli prazia, por que llis podia fazer prazer et seruiço. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 604 |
Et por ende teño por bem de os enplazar para mjña corte, que quero fazer sobre esto en Toledo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 607 |
Et Pero Uermudes, quando chegou ao Çide, contoulli todo o feito com̃o passara con el rrey dom Afonso, seu senhor, et da onrra que mãdara fazer a suas fillas et com̃o queria sobr ' elo fazer logo cortes en Toledo, ende a tres meses, et com̃o mãdara logo enprazar (logo) os condes para y. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 615 |
Conta a estoria que, depois que esto passou, mãdou chamar o Çide dom Aluar Fanes et Pero Uermudes, seu sobriño, et mandoullis que chamassem suas cõpanas; et dissellis: -Caualguemos et uaamos aa corte del rrey, ca per uentura nos uijmos fazer hũu rreto et quiça faremos dous ou tres dalgũus da corte que sse mouẽ contra nos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Mãdouos que tomedes alcaydes de mjna casa, que uos ouçam conos condes et cõ aqueles que algũa (cousa) demãda quiserdes fazer, et uos liurẽ cõ dereito. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et eles, auendo seu consello, julgarõ que lli dessem suas espadas; mais os condes nõno queriam fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 622 |
Teede por bẽ de me oyr a demanda que quero fazer contra os condes de Carrõ; a qual demanda mj este muy cara de fazer, com̃o quer que a teño reygada no curaçõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 629 |
Et agora ueio et entendo que auedes sabor de mj fazer merçee et bẽ et leuar a mjna onra adeante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 631 |
Et elles fezerõ menagẽ que, ende a tres meses, fosẽ a Valença os jnfantes fazer uodas cõ suas fillas do Çide. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 632 |
Et prometeullis de fazer por eles o que eles quisesem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 633 |
Quen uos poderia contar quã boo caualo era, et o caualeiro que bẽ ya et que marauillosamente o fazia fazer? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Conta a estoria que, receando el rrey don Afonso que os condes de Carrõ nõ uerriã ao plazo a fazer a lide, tomou seu camjno para Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Nõ aiades ende rreçeo, ca nũca tal, por onrrado que seia, uos querra fazer mal por ende, que o nõ mande matar por ende; ca da desonrra do Çide muy grã parte ey eu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Et el rrey mãdou pregoar que nõ fosse ousado nẽgũu de fazer força nẽ torto aos parentes do Çide, nẽ mal nẽhũu, nẽ de o cometer per nẽhũa maneira; senõ, o que o fezesse, que o mandaria matar por elo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 637 |
Condes, quisera eu que fosse esta lide en Toledo; mays uos disestes que nõ tĩjnades guisado de a fazer hy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 640 |
Et el rrey pregũtoullis com̃o aujã de fazer os do Çide para conprir seu dereyto que aujam prometudo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 640 |
Et elles disserõ que nõ aujã de fazer mays et que aujã vençudo o cãpo et todo seu dereyto conprido. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 646 |
Et o almoxarife prometeullj de o fazer asi. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 648 |
Et ontre tanto chegou mandado ao Çide com̃o vĩjnã os jnfantes d ' Arangõ et de Nauarra a Valẽça fazer uodas cõ suas fillas, asi com̃o era ordinado enas cortes de Toledo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 651 |
Et deullj hũa loriga et hũa espada toda guarnida et brafaneyras et [hũu] perpõto muy nobre, et suas cartas de resposta(s) de muy grandes amizades, assi que foy o messegeyro muy pagado do Çide, de quanta onrra llj mandou fazer; et de com̃o fezer[a] as vodas de suas fillas muy onrradamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 651 |
Et traballouse de seruir a Deus et de fazer cousas que llj prouguessem; et acrecentou a sancta fe catolica. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 652 |
Et elle sabiao fazer tã bẽ et tã a prazer de todalas conpanas, que todos o amauã muy de curaçõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 653 |
Et, quando o soubo o Çide, pesoullj muyto, pero que o encobrio et nõ quis que nẽgũu o soubesse, nẽ nẽhũa cousa das que elle coyda[ua] a fazer en esta razõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 655 |
Pero tãta merçee ti quer Deus fazer, que a tua gente vença et desbarate rrey Bucar, et que tu, seendo morto, uençeras esta batalla, por onrra do teu corpo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 655 |
Et puña de fazer enmenda a Deus de teus pecados et seras saluo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 655 |
Et nõ ey a fazer senorio por ela a ome do mũdo, senõ a meu senor, el rrey don Afonso, et esto por naturaleza, ca por al nõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 655 |
Et de com̃o ouuerdes a fazer daqui adeant[e] eu uollo direy ante que me de uos parta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 657 |
Et por ende a primeyra cousa que auedes a fazer, depoys que eu for finado, seia esta: lauade muy bem o meu corpo cõ agua rosada et cono balsamo muytas uezes; ca, loado seia Deus, limpo o teno doutra suzidade para reçeber o seu sancto corpo cras, que sera o postrimeyro dia da mjna vida. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 657 |
Et a uos, Gil Diaz, o mãdo fazer mays ca aos outros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 657 |
Et uos, don Aluar Fanes, acabdelaredes mjnas gentes et ordinaredes as azes como o soedes fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 657 |
Et, depoys com̃o auedes a fazer, eu uolo direy cras, quando fezer meu testamento. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 658 |
Et o Çide começou a fazer seu testamento: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 660 |
Et el rrey Bucar et suas gẽtes coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, et estauã muy esforçados, et queriã fazer bastidas et gatas et engenos para cõbater, ca çertamente coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, poys que tanto tardaua de seyr. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 665 |
Et dona Sol uestida d ' estamena, et todas suas donzelas esso meesmo; ca coydauã que aujã a fazer doo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 665 |
Et tragiam ante si duzentos caualos armados, os escudos aos arçoes nõ auessos, ca llo enviarõ dizer que nõ aujã a fazer doo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 667 |
Et mandou fazer hũu tabernaculo sobrelo escano, muy sotilmẽte laurado cõ ouro et cõ azur. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 667 |
Desi altos omes, os rrex et o(s) jnfante(s) et o bispo dõ Jheronjmo, por fazer mays onra ao corpo do Çide, chegarõ ajudallo a tirar d ' ontre ambalas tauoas, en que o meterã en Valẽça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 667 |
Et el rrey don Afonso entendeu que se poderia muy bẽ fazer o que dona Xemena dizia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 668 |
Et (de) toda sua vida era seruir a Deus et fazer muyto bem, aly hu era mester. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 669 |
Et, os sete dias passados, el rey de Nauarra et a reyna sua moller et dona Sol ordenarõ rendas para o moesteyro, et que as visse Gil Diaz en todos seus dias; et depoys que ficasse ao moesteyro para vniuersarias fazer cada ãno por o Çide et por ela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 669 |
Et quanto el auya de fazer ẽno reyno todo o fazia per consello de sua tia; ca ela era muy bõa et muyto entenduda et muyto amiga de Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 671 |
Conta a estoria que dez ãnos, depoys que o Çide foy finado, esteue o seu corpo sobre a terra, asentado ẽno escano, sub o tabernaculo que el rrey dõ Afonso mandara fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 671 |
Este he o corpo de Rruy Diaz Çide, de que dizem que en sua vida n[ũ]ca [lle] trauou om̃e da barua; quero eu agora trauarllj dela et ueerey que sera ou que mj podera fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 671 |
Et seu fillo, el rrey dõ Afonso, trasladou o corpo do Çide et sacoo da aboueda et poseo en hũu muymento muy noble, que mandou fazer en Burgos, et sua moller en outro; et poseos ẽno altar de Sam Pedro, aa mão dereyta, contra hu dizem o auãgeo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 673 |
Et, quando finou, mandousse soterrar ena plaça, çerca do caualo do Çide, ca en sua vida (o) mandara [y fazer] sua subpultura muy bem laurada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 676 |
Et aj[ũ]tarõsse cõ elle condes et ricos omes et outros omes onrados de seu senorio, que vĩjnã y fazerllj corte et buscarllj muytos plazeres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 676 |
Et os fisicos, sabendo com̃o elle sempre traballara desque naçera, faziano cada dia caualgar, por llj fazer tomar huso et traballo, por que tomasse algũu plazer et algũa folgança, per que podesse uiuer; ca muyto mal uem aos omes nõ husando as cousas que soem husar en quanto sõ mãçebos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 676 |
Et tijnã que os mouros que sse llj queriam alçar et fazerllj dano na terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 682 |
Et o conde dõ Pero Ãsurez, quando uyu o preyto desta guisa, por fazer lealdade et por conprir o deuedo que auya cõ sua senora, deullj a terra et foysse para el rey d ' Arangõ muy bem aconpanado et muy bem vestidos, elle et toda sua gente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 682 |
Et el rey, cõ muy gram sana, foy mouydo por fazer mal ao cõde, mays consellarõllj seus omes bõos que o non fezesse por nẽhũa guisa, nẽ danasse a fama bõa que auya; ca o conde guardara lealdade a sua senora natural et a elle daua seu corpo en aquela maneyra, en guisa que conprisse a ambos os senores seu dereyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 685 |
Conta a estoria que, veendo esto que o conde fazia, ajuntaronse os omes bõos do rreyno, pesandollis muyto porlo mao prez et porla fama maa de sua senora, et forõ contra o cõde, et nõ consentirõ que se fezese o casamento que el coydaua fazer cona rreyna, sua senora. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 685 |
Mays os da terra tẽendose cono menj̃o et aiudandoo muyto, deytoo da terra ao conde dõ Pedro et çercou sua madre enas torres de Leõ; et, teendoa çercada, ouuerõ avijnça en esta maneyra: que ela que tomasse para sy o que ouuesse mester et ele que fosse rey et senor, et que fezesse cõ seu cõsello o que ouuesse de fazer ẽno reyno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 692 |
Et assy o fezo sempre ata [a] çerca de Cuen[c]a, en que llj el rey dom Afonso quitou o tributo que llj auya de fazer, por seruiço que llj fezo en esta çerca. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 697 |
Et o jnfançom, com̃o era poderoso, quando viu as cartas do emperador, foy muy sanudo et começou de ameaçar o laurador, et dissollj que o mataria, et nõ llj quiso fazer emenda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 697 |
Et tã grande foy o espanto que as gentes tomarõ del por aquel feyto, que nõ erã ousados de fazer torto hũu a outro, por poderoso que fosse; et, se llo fazia, logo llo enmendaua da outra parte, por poderoso que fosse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 699 |
Et demandou aos reys de Nauara et d ' Arangõ que llj fezessem a uassalagem que llj auyam de fazer, et que fezerã a seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 701 |
Et el rey dõ Fernando disso que vijna a elle com̃o a seu yrmão [mayor et] mellor, et que llj fe zer[ã] entender que llj queria entrar pela terra, et que llj rogaua que o nõ quisesse fazer, ca elle prestes et aparellado estaua para fazer delle o que el mandasse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 701 |
[mays] en aquelo que uos elle leix[ou], uos aos uossos uassalos et eu aos meus, somos muy teudos de lles fazer muyto bem et muyta merçee; ca, cõna ajuda delles, cobrarõ elles a terra et quebrantarõ os mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 703 |
Et o abade nõno (nõno) teue por recado, mays tãto o aficou o monge, que o ouue de fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 704 |
Et poso achaque que o fazia, por que el rey dõ Sancho fezera fazer menagẽ a quantos tĩjnã fortelezas, que as nõ dessem a ome do mũdo, senõ a seu fillo quando ouuesse XV anos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Et o conde envioullj dizer que nõ era teudo de vijr a sua priiom ata que soterrase seu yrmão, o que el nõ coydaua fazer, nẽ vijr a sua priiom; et que, sse sobre esto [lle] quisesse dizer mal, que el rresponderia a ello cada que el quisesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Conde, uos me auedes feyto grã seruico, por que eu sõo teudo sẽpre de uos fazer por ello muyto bem et moyta merçee; et quero que tenades de mj̃ mays terra de la que tenedes ata aqui. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Et çerto seede que desta uez que nõ tomarey de uos nẽhũa cousa; mays outra uez uerrey que uos farey mayor seruiço, que tomarey de uos quequer que me derdes; ca, loado seia Deus, eu teño de uos cõ que uos seruya, et ey voentade de o fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 715 |
El rrey dom Afonso mandou fazer suas cortes en Burgos, et forõ y ajũtados todos os omes de seu senorio, et os prelados, et omẽs bõos dos conçellos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 716 |
Et el rrey, quando o soube, foy muy coytado, tanto que nõ soube que fazer, tã grande era o amor que dela auya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Et dom Fernan Rruyz viu, se os quisesse prender, que se lle(s) defenderiã, et viu que nõ tijna y para fazer y mays; et por esta rrazõ nõ trauou delles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 723 |
Yrmão, uos podedes fazer com̃o rreyne meu fillo dõ Sancho, tanto que uos tomedes cõ elle et llj dedes a syna del rrey, que uos teendes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 724 |
Et este casamento lle(s) cõsellarõ fazer [por fazer] pesar al rrey de Castela, ca sse tijna por muy maltreyto, por que rreçebera caualaria del. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 725 |
Et começou a fazer guerra al rreyno de Castela et ao de Leom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 725 |
Et os mouros teuerõllo por mal, por que o nõ prendera, ca o podera muy bem fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 729 |
Et quitou al rrey d ' Arãgon o trebuto que llj auia de fazer por seruiço (et) que llj fezo en esta çerca. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 733 |
Et el rrey don Afonso, por fazer emenda a Deus et por cõsello da rreyna dõna Leonor, sua moller, (et) fezo o moesteyro de Santa Maria a Real das Olgas de Burgos, et herdoo muy bem et deulle muytas liberdades, por que e o moesteyro mellor seruido et mays onrrado, et sera para sempre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 735 |
Et daua muy grãde spaço a sua terra et poupaua muyto as gentes, por que se podesse acorrer delles para a batalla que coydaua fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 744 |
Quando os rreys ysto oyrõ, plouguelles muyto, ca era muy guisado, et prometerõlle de [lle] fazer muyta merçee. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 745 |
Et nenbreuos o boo prez que perdestes ẽna de Laroos; et por Deus cobradeo oge, ca oge podedes fazer enmenda [a Deus], se en algũu tempo lle caestes en torto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 745 |
Et aly hu estaua a tenda fezo fazer hũu curral de omes armados de pee muy espessos, atados hũus cõ outros cõ cadeas, por que nõ podessem fugir enpero quisesem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 756 |
Et, pero tãta foy a pestilençia ẽna terra, o muy noble rrey nõ quiso cansar de fazer bem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 756 |
Et ficarõ ambos os rreys en hũu para fazer mal aos mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 757 |
Et entõ el rrey poblou Mirãguello, ca vijnã per y os mouros fazer mal a Toledo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et, quando forõ ajũtados, disse ella com̃o tijn[a] por bẽ de dar seu yrmão el rrey ao conde dõ Aluaro en guarda, et que llis rrogaua que a conssellassem com̃o fezesse, ca ela nõ queria fazer nẽhũa cousa sen seu consello delles todos; pero todavia dizendo ben del conde, et que a elle conuijna que teuesse el rrey mays ca outro nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 762 |
Et, depoys que foy caualeyro, atreueusse en fazer mays mal que antes et outras cousas desguisadas que llj estauã mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et todas estas carregas buscau[a] o conde por fazer mal aa rreyna dõna Beringuela et por que nom herdassem seus fillos o rreyno de Leõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et aa rreyna pesoulle muyto, mays nõ pode y al fazer, senõ que sse fos[ẽ] meter en Outiella pola defender. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 771 |
Et elles tijnã que o podiam muy bẽ fazer, ca estauã y dous mil caualeyros muy bem guisados; mays a rreyna nõno quiso cõsentir, et disse que Deus nõno quisese que seu fillo lidasse cõ seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 776 |
Et el rrey dõ Fernando, por nõ chegar a aquello cõ el rrey seu padre, desçercoo; ca elle nõ queria fazer nẽhũa cousa contra sua voentade de seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 789 |
Conta a estoria que, quando soube el rrey dõ Fernando com̃o era morto el rey de Beeça, pesoulle muy de curaçõ, temendo que se lle queriã alcar os mouros com̃o xe llo quiserõ fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 793 |
Et el rrey teue por bem de fazer o que llj sua madre enviaua dizer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 799 |
Et forõ as azes dos mouros vijte, que ena que meos auja era de mill et quinẽtos caualeyros arriba, et en tal dous mil; a que os cristãos nõ podiam de ssy fazer hũa soo, a mays pequena que ẽnos mouros auya, pero que era y cõ elles fillo del rey de Beeça -ca el rey de Beeça era vassalo del rey dom Fernando; et, desque soube que o infante entraua en caualgada, enviou seu fillo cõ duzentos caualeyros que fossem cõ el, et cõ bem trezentos omes de pee - et freyres de Sanctiago et de Calatraua et das outras ordees veerõ y outrosy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 799 |
Et nõ fezerõ de sy aaz, mays todos tropel feycto; ca nõ sse vijam conpaña que aaz de ssy podessem fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 799 |
Et mandou sobir peões en elas, et fezolles fazer tropel do mayor alardo que de ssy fazer podiã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 801 |
Muytos caualeyros ouue y que se est[r]e[ma]rõ a fazer bem per suas mãos aquel dia et o fezerõ; mays muyto foy o bem que y dõ Aluaro fezo, pero que desarmado entrara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 801 |
Et todalas outras gentes ao comunal forõ y todos muy boos et fezerõ muyto bẽ: tã conprida foy a merçee que lles Deus y quiso fazer et llis fezo, et o acorro aynda que lle enuiou. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 801 |
Et fezo y cõ aquel çepo que seria muyto para o fazer cõ todalas outras armas que trager podese. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 801 |
Hũu acaesçemento marauilloso acaesç[e]o ali aquel dia: dous caualeyros cunados que andauã y muyto omeziados, quando sse confessarõ en querendo entrar ẽna fazenda, aquel que auya rrazõ de fazer enmenda ao outro demandoulle perdom para esse dia, soo quanto a fazenda durasse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 801 |
Mays por muyto que cõno outro caualeyro, seu contrario, trauarõ clerigos nẽ omes d ' ordem nẽ o jnfante dom Afonso nẽ dõ Aluar Perez, nõno quiso fazer nẽ por Deus nẽ por outro rrogo nẽhũu, saluo a hũu preyto: que, se sse lle leixasse abraçar, que lle perdoaria para sempre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et elles acordarõ de o fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et catarõ hũa noyte en que fezese forte tẽpo et que fosse escura, per que mays encubertamente o podessem fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Lourenço, que me consellas que faça sobre tal feyto que quero fazer? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Deste consello foy muy pagado Abehũc et outorgoullj de o fazer assi. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et de duas cousas farey a hũa: ou partirey o uosso dano que el quer fazer, ou, se aquelo nõ poder partir, prometouos que cõ o meu corpo et cõ quantos cristãos teño cõ Abehũc, que logo me veña para uos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Señor, ueno a uos por hũa cousa que [se] me oluidou de uos dizer: mandade agora hũas tres noytes ou quatro fazer muytos fogos aqui en uossa oste, per que se Abehũc der algũus ueedores que ueñã de noyte a ueer a oste, que porlos fogos que uirẽ entendã que he a uossa hoste mayor de quanta he. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et esto podera el fazer, saluo ende o poder de Deus, que salua et defende et acorre a seus creẽtes: ca nõ estauã y entõ omes que a defender podessem, ca erã ydos cõ dõ Tello en caualgada a terra de mouros; ca en Martos nõ auja a este tempo a forteleza que agora y a. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et, quaesquer de nos que a la pena poss[ã] subir, podela am defender, et nõna entrarã os mouros; et os que non podermos passar et morrermos y oge, saluaremos nossas almas et iremos aa gloria do pareyso, et cõpliremos nosso deuedo, aquello que (de) todo caualeyro fidalgo deue conprir, et esto he: fazer dereyto et perder medo ali du o deue ome perder; ca, se asi ymos daqui sen mays y fazer, perders ' a a pena de Martos, que e chaue de toda esta terra, onde a asperança el rrey dõ Fernando et os cristãos que per ela gãanarã a terra que os mouros teem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et do meu uos direy que eu ante quero morrer logo a esta ora aqui a mãos destes mouros, ca nõ que a leuẽ catiua et que se perca a pena de Martos; et eu nũca me pararey ante el rrey dõ Fernando nẽ ante dõ Aluar Perez cõ esta uergonça; et querome yr meter ontre aquelles mouros et farey y todo meu poder ata que moyra; et todos sodes caualeyros fillos dalgo et deuedes a saber o que auedes a fazer en tal feyto com̃o este; ca nõ auemos de uiuer por sempre et a morrer auemos; et da morte nẽhũu de nos nõ se pode escusar agora ou depoys; et, poys da morte nõ nos podemos escusar, por que auemos dela atã grã medo? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et, se agora nos acalçar a morte, uerranos cõ grande onra, et seernos a onrra[da et] cõ boa fama, fazendo dereyto et lealdad[e], o que todo om̃e bõo deue fazer; et, poys que tã pouca he a vida deste mũdo, por medo da morte nõ deuemos leixar perder tã nobre cousa com̃o he a pena de Martos, et que seia catiua a condessa et as donas; et, se uos a ysto acordades, se nõ de todos me espeço et quero yr conprir o que dixe et fazer muyto dereyto ata a morte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Diego Peres Machuca, uos falastes a mjna uoentade et disestes com̃o bõo caualeyro, et gradescouos muyto quanto y disestes; et, os que o asi quiserẽ fazer com̃o uos disestes, farã seu dereyto et o que deu[ẽ], asi com̃o bõos caualeyros fillos dalgo; et se nõ, eu et uos, Diego Peres Machuca, façamos y nosso poder ata que moyramos et nõ ueiamos oge tã grã pesar da pena et de nossa senora a condessa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 827 |
Depoys que este rey dõ Fernando tornou aa fronteyra, depoys da morte de dõ Aluar Perez, et foy chegado a Cordoua, segũdo departido he pelas dictas razões, começou (est) este rrey dõ Fernando de asesegar et de pobrar sua uila muy bẽ, et d ' estar y de morada [a]f[icad]amente -saluo quando seya algũas uezes en suas caualgadas et en suas conquistas fazer, que fezo muytas et boas dessa yda, as quaes seerã dictas per numes; desi tornouse logo para ala - et morou desta guisa asi aturadamente treze meses. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 829 |
Diego Lopez, desque foy en Biscaya, enviouse espidir del rrey et começoullj a correr a terra et a fazerllj o mayor dano que podia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 829 |
Et el rrey começou a yr apos el outrosi por que coydou que queria fazer mal ena terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 830 |
Et desta guisa apoderarõ os mouros o jnfante dõ Afonso, en uez del rrey dõ Fernando, seu padre, en todo o rreyno de Murça, saluo Orta et Cartagena, que se nõ quiserõ dar nẽ entrar na preitesia dos outros: et gãanarõ y pouco, que na çima ouuerõno a fazer, mao seu grado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 833 |
Et vn dia, ueendosse cõ el muy aficados hos mouros, seyu toda a caualaria fora da uila et guisarõse de fazer sua esporoada contra a oste, et começarõ a mouer muy derrenjados et muy denodadamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 833 |
Et castigoos dessa uez de maneyra que nõ ouuerõ sabor de seyr fazer esporoada outra uez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 838 |
Et el rrey dõ Fernando, poys que uyo que os mouros nõ seyam nẽ aujã en que fazer mays de quanto fe[ze]r[ã], foyse sayndo et tornouse para Martos |
[+] |
1295 |
TC 1/ 839 |
Mays, ueendo este rey d ' Ariona, que se chamaua rey de Granada, tã aficadamente el rey dom Fernando estar sobre Jahem, et temẽdose que nũca se ende leuãtaria ata que a tomase, et veendo os de dentro estar tã queyxosos de fame et tã afrõtados de todas lazeyras que se nõ sabiã dar cõsello nẽ cõforto hũus outros, nẽ se sabiã ya que fazer, nẽ podia entrar hũu nẽ sayr outro, et veendo(se) outrosy que elle nõ lles podia acorrer nẽ aproueytar en nẽhũa cousa nẽ defender a villa, acordou de trager preitisia cõ el rrey dom Fernando et de a dar, et de se meter en seu poder cona terra et cõ quan[t]o auja; ca nõ t[e]uo y outrament[e] garda nẽhũa que poder auer contra el nẽ contra seu señorio. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 840 |
Et el rrey dõ Fernando chẽo de piedamento et de toda mesura, veẽdo com̃o esse rrey mouro vĩjna cõ grande humildũe et tã paçient[e] et a plazemento de quanto elle da terra et de quanto del quisese fazer, nõno forçando cobijça maligna, la qual ende nũca ouue, et guiandoo piadamento et mesura natural, que sempre en el foy achada contra quantos obediçialmente a quiserõ catar, rrecebeo muy bẽ et fezollj muyta onra, et nõ quiso del outra cousa, saluo que ficasse por seu vasalo cõ toda sua terra, et a teuesse como a ante tĩjna cõ todo seu senorio, et que llj desse dela tributo çerto: cada ano çento et cinquaenta mĩll morauedis, et llj fezese dela guerra et paz, et llj uẽesse cada ano a cortes; saluo Jaem, que xi tĩjna el gãanada, que llj entregou elle logo, com̃o dicto e. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 841 |
Et, desque a ouue bem asesegada et ordinada a conuenimẽto de nobleza (et) de çidade, et ouue reparadas et adubadas bẽ as fortelezas dela enos lugares hu era mester, et quiso ende seir, demandou consello a seus ricos omes et aos meestres das ordĩjs que y estauã que llj consellauã que fezese, ca ia tempo era de seir et de fazer algo, ca ia muyto auja que esteuerã de balde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 842 |
Quando elle hũa conquista auja feyta, ia outra auja coydada de fazer, por nõ comer pã folgado nẽ estar de balde, por que podesse ao gran juyz dar cõta en que usos despendera seu tẽpo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 845 |
Et el rrey dõ Fernando, nõ tẽendo a uoentade de fazer estonçe o que elles reçeauã, outorgoullo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 846 |
Et el rrey dõ Fernando, partido de Carmona, passou a uao Agua do Alquiuir a muy grã perigoo de si et de suas gentes; pero mandou fazer sarçes, que poserõ aa entrada, pelos tremedales grandes que y auja; et quiso Deus et passarom peado, pero sen gran dano. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 846 |
Et el rrey fezea conbater muy de rrigeo, et mãdou fazer sazes et gatas para fazer a caua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 846 |
Et ontre tãto foy el rrey guareçendo; et, seendo muy fraco, uẽeo y, mays doente que nõ guarido; et mandou conbater muy forte a uila; mays nõ llj podiã muyto enpeeçer, ca xi lles quebrãtauã os engenos todos aa segũda ou aa terçeyra pedra que tirauã; et asi mays aujã que ueer enos adubar ca en al, et por esto nõ llis podiã fazer dano. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 850 |
Et elle, receando o poder dos mouros, que era muy grande, et a oste nõ muy creçuda, ca nõ chegarã aynda as gentes nẽ os conçellos das villas, se muy poucos nõ, et seer guardado d ' erro [et] de sobreuenta, mandou fazer derredor do lugar u pousaua gran carcaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 851 |
Et o caualeyro disse que o nõ queria fazer, ca o tĩjna por loucura se dous caualeyros que elles erã fossẽ cometer de passar per hu estauã sete. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 856 |
Et osmarõ de fazer hũa balsa(ma) tamaña que atrauessasse o rrio de parte a parte, et que a enchessem toda de (b)ollas et de tinaias chẽas de fogo greguisco -et dizenllj en arauigo fogo d ' algadrã - et rezina et pez et estopas et todaslas outras cousas que entenderõ que llis conpririã para aquelo que fazer coydauam. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 856 |
Desta guisa escaparõ os mouros deste artifiçio enganoso que quiserõ fazer contra os cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 863 |
Acaesceu outra uez que os caualeyros da oste eram ydos, os hũus en caualgadas et os outros a guardar as recouas et os herueyros, et os outros reçeber o jnfant[e] dõ Afonso, seu fillo del rrey, que uĩjna do rreyno de Murça, que avia seu padre enviado por elle, per consello de dõ Rroy Gonçaluez Girõ -et adeãte cõtara a estoria o que a dõ Rrodrigo acaesçeu cõno jnfante sobre esto, asi com̃o dizemos -; et seendo a oste uazia dos caualeyros, uẽerõ y X gazulas dos mouros, (et) caualeyros bẽ guisados, et derõ salto ena oste contra u pousaua o priol do Espital; et nõ xi llis guisou de fazer y outro dãno, mays leuarõ ende hũas poucas de vacas suas que y andauã, mays nõ fezerõ y outro dãno, do qual roubamento pesou muyto ao prior. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 863 |
Et, desque uio que per al nõ podia guarir, foy ferir en elles, ca nõ pode y al fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 867 |
Diego Lopez, quando os vio tã açerca, nõnos quiso y fazer detẽer muyto et fezo armar sua gente apressa, et armouse et sayo a elles, et foyos ferir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 869 |
Et os mouros seyrõ a fazer sua esporonada com̃o soyã contra a oste del rrey dõ Fernando. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 869 |
Enganados nos a Garçia Perez; vedes com̃o a passada a põte elle; mays faranos entrar el oge en tal lugar que aueremos mester o ajudoyro de Deus; et, por que me reçeaua eu del, dixe que non passasse nẽgũu a pontezela; et, poys asi he et nõno podemos ende tornar, vaamos acorrerlle, ca esto a fazernos he, ca en outra guisa mal nos estaria, se tã bõo caualeyro com̃o Garçia Perez he se perdesse oge per nossa mĩgua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 869 |
Et deuedes a saber que, daquel dia endeant[e], nũca mays os mouros que estauã en Seuilla (nũca mays) ousarõ fazer esporoada ena oste del rrey dõ Fernando, asi ficarõ escarmentados da gran mortaldad[e] que fezerõ en elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 871 |
Et el rrey dõ Fernando et o jnfant[e] dõ Afonso et os outros rricos omes, quando ysto virõ, cõ todo o poder da oste começarõ a rrecudir derredor da villa por enbarrar os mouros et os fazer deramar, por auerẽ as naues uagar de sse seyr en saluo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 873 |
Et escaleyras nõ tĩjnã y nẽ picos, nõ traballando de os fazer, tẽendo que non llis acaesçeria feyto en que os mester ouuessem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 873 |
Et ueendo el rrey por esto mayor o dãno que y poderia reçeber en sua gente que o enpeçamẽto que aos de dentro poderiã fazer sen auer y outro mayor recado, mandou a gente tirar afora et que se seissem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 873 |
Com̃o el rrey dõ Fernando mandou fazer caua a Tiriana et a quebrantarõ os mouros |
[+] |
1295 |
TC 1/ 873 |
Auendo el rrey don Fernando muy a uoentade de seer apoderado en essa Tiriana et de a conbater -ca muyto llj era enpeeçent[e] y ao seu feyto todo et llj enbargaua a conquista dessa cibdade de Seuilla sobre que estaua - et auendo muy a curaçõ por llj fazer caua, o jnfante dõ Afonso et seus yrmãos dõ Fradarique et dõ Anrique forõ pousar sobre Tiriana cabo do rrio. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 873 |
Et desi el rrey mandou fazer sarzos et gatas para se llis acostar ao muro et os conbater. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 873 |
Et asi se ouuerõ a leixar de lles fazer outra caua, poys virõ que llis nõ prestaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 874 |
Et seyã muy ameude contra os que mays açerca et mays a mão vijã para llis fazer dano cõ suas beestas et cõ fondas; et matauã et feriã muytos et faziã gran dano nos cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 874 |
Et el rrey dõ Fernãdo, [ueendo] que era mayor o dãno que llj faziã ca o que del reçebiã, mandou fazer engeños; et forõ feytos muyto agina, et comecarõ a conbater esse castelo de Tiriana cõ elles muy aficadamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 875 |
Uos catade que queredes fazer, ante que o prouedes, ca este he Garçia Perez de Bargas; et, com̃o quer que he sem oufa[n]ya, et sen brio o ueedes andar per aqui, çerto seede que uoslla[s] querra defender; et nõ a en esta oste nẽhũu caualeyro que [o ousas]se prouar cõ el o que uos aqui dissestes; et seed[e] çerto que, se o el a de saber, que uos tal cousa del disestes, que uos nõ poderedes del partir sen uosso dãno, ca he tal caualeyro et tã prouado en feyto d ' armas, que todo ome o deue reçear. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 875 |
Senor caualeyro, asi adugo eu os sinaes das ondas et en taes lugares as meto como uos agora uistes, et desta [guisa] as saco como agora ueedes; et, se queredes uaamos agora eu et uos, que as tragedes, fazer (fazer) outra espolonada cõ aquelles mouros que agora serã aqui du ante chegarõ, et ueeremos qual de nos merece mays a trager as ondas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 880 |
Et o arçebispo ouueo de fazer asi, et foysse ende, pesandollj muyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 881 |
Mays hũu dia que o forõ prouar et que cuydarõ passar ala, o poder de mouros recudio cõ elles tan grande et os seguirõ tã forte que nõ teuerõ poder de o fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 882 |
Et a primeyra preitesia en que trauarõ al rrey dõ Fernando de parte de(l) Axaçaf et del orayaz et dos mouros de Seuilla foy esta: que llj dariã o alcaçer da villa, et que o teuesse elle, et que ouuesse as rendas dela, asi como as auja o Miraamolim, quando ende era senor, et nõ llj queriã mĩguar nẽhũa cousa de quanto ende el soya a auer, nẽ que llis desse al ende fora a merçee que el quisese fazer a aquelles que teuesse por bem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 882 |
Nẽ aynda el rrey dõ Fernando ysto non quiso fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 883 |
Ena era que de suso he dicta de mĩll et CC et LXXXvj, quando andaua o ano da encarnaçõ do Senor en mil et CC et XLviij anos, poys que os mouros virõ que nẽhũa outra cousa nõ podiã fazer nẽ passar de quanto elles osmauã nẽ queriã, saluo o que el rrey dõ Fernando queria, pesãdollis muyto, ouuerõ[se] acoger (et) a fazer uoẽtade del rrey: que llj uazassẽ a villa et que lla leixassem liure et quita. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 886 |
Dez et seis meses teue çercada essa nobre çidad[e] de Seuilla esse bem auẽturado rrey dõ Fernando et nõ fazia sen razõ de fazer muyto por ela, ca he muy nobre çidad[e] et he a mellor çercada ca nẽhũa outra que aalen mar nẽ aaquen mar pode seer, que tã [chã]a esteuesse; os muros dela sõ altos et fortes sobeiamente et muy anchos; torres altas et bem departidas, grandes et feytas a muy gran lauor; por bem çercada terriã outra uilla da sua baruacãa tã solament[e]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 886 |
Se quer a Torre do Ouro com̃o esta fũdada eno mar et tã igualmẽte conposta et feyta a obra tã sotil et tã marauillosa, et de quanto ela custou al rrey que a mãdou fazer qual poderia seer aquel que poderia osmar nẽ saber quanto seria? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 888 |
Aforou sua çibdad[e] muy bẽ et deullj grandes liberdades et grandes franquezas, para fazer onra et merçee aas gentes que y erã, que ao seu conqueremento se açertarõ, et por llis peytar os aficamentos et as lazeyras que y tomarõ, et llis dar galardõ de llos grandes seruicos que llj ouuerõ feyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 890 |
Et nũca o a Castella poderõ fazer tornar, desque dessa uez passou contra a frõteyra: tãto auja gran sabor de a conquerer; nẽ tĩjna en uoentade de tornar y ata que toda a ouuesse conquerida. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 890 |
Galeas et baixees mandaua fazer et laurar a gran pressa et guisar naues, auẽdo gran feuza et grande asperança [ena gran merçee] que llj Deus aca fazia; teẽdo que, se ala passasse, que poderia conquerer grandes terras, se a uida llj durasse algũu tempo, per com̃o o a uentura ajudaua et llj era guiadeyra en quantas cousas começaua; et, macar todo esto daca, que elle gãanado auja de mouros et tornado a poder de cristãos, (et) eno seu poder era et o auja conquisto et metudo en seu senorio, nõ se tĩjna por entregado n[ẽ] sse tĩjna que seu conqueremento era cousa que elle a muyto deuesse teer, se o mar nõ passasse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 890 |
Mays este rrey tãto punou enos usos de todas bondades guisar et obrar sempre en toda sua vida, que nume conprido de todo o bõ prez gãanou en suas grandes conquistas fazer et en todos outros conpridos bẽes, quaes nẽ quantos ome cõtar nõ poderia: en herdar caualeyros, ricos omes, et ordĩjs, jgleias, et adaliles, et almogauares, et a todos quantos outros el sazõ auja de fazer merçee; en dar bõos foros et frãquezas et grandes liberdades; et seer muy justi çeyro et nõ mĩguar alj [u] deu[ia]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 890 |
Nõ foy ome que visse rrey que asi soubesse onrrar a quẽ elle deuesse, nẽ que asi acollesse nẽ reçebese a todo ome, segũdo o reçebemento que pertẽeçese fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 893 |
-Fillo, rico ficas de terra et de muytos bõos uasallos, mays ca rrey que ena cristandade seia; puna en fazer bẽ et seer bõo, ca bẽ as cõ que. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 895 |
Senor, graças ti dou, et rendote et entregote teu reyno que me deschi, cõ aquel aproueytamento que eu y puyde fazer, et oferescochi a mjna alma. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 896 |
Outrosi, quando el rrey de Grãada, seu uasalo, soube da morte del rrey dõ Fernando, seu senor, mandou fazer muy grandes chantos per todo seu rreyno; et nõ era marauilla de o fazer, ca tĩjna el et seu rreyno enparado et defendudo de todas gentes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 898 |
Esta e a carta para a exertelladura: fazer assi hũum scripto et poelo na quartela da besta atado: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 898 |
Esta e a carta para a exertelladura: fazer assy hũ escrito et poelo na quartela da besta atado: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 898 |
Et enuiou o papa de Roma por este rrey don Afonso porlo fazer enperador de Alemaña, por que era do linaguẽ dos enperadores, et elle foy alla corte do papa, et leyxou seu fillo, jnfante don Fernã Guedella, por gouernador dos rreynos de Castela et de Leon. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 898 |
Et depoys este rrey don Afonso moueuse para fazer hũ grãde agrauamẽto a seus poboos, que quen ouuese ualia de dos marcos de prata que lle dese uno; et os poboos teuerõse ende por muyto agrauados et alcarõse todos cono jnfante don Sancho, seu fillo, et guerrearõ con el dous anos; et elle foy exardado dos rreynos estes dous anos, saluo Seuilla en que ficou, con algũos poucos castelos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
Et ffezerõlle entẽdente que pobrasse a peña de Ssancto Esteuoo de Gormaz et que per esto poderiã ffazer grande dãno a cristãos. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 42 |
E estas cantigas se podem fazer outrossi de mestria ou de refram. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 43 |
Estas se podem fazer d ' amor ou d ' amigo ou d ' escarnho ou de maldizer, pero que devem de ser de me[stria]. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 43 |
E destas poden fazer quantas cobras quiserem, fazendo [por] cada ũa a sua par. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 43 |
Se i ouver d ' aver finda, faze[m] ambos senhas, ou duas duas, ca nom convem de fazer cada um mais cobras nen mais findas que o outr[o]. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
Estas cantigas [+] sem mao lengua[ge]: nam son per al trobas, porque [el]as nom escarniom ne[m falam mal] como outras cantigas; pode[m] as fazer de quantos talhos [quiserem]. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
E este "seguir" se pode fazer em tres maneiras: a ũa, filha -se o som d ' outra cantiga e fazem -lhe outras palavras tam iguaes come as outras, pera poder e[m] elas caber aquel som mesmo. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
[Estas cantigas] fazen -as das outras rimas, iguaes daquelas pera poderem caber no som; mais outra[s] daquela cantiga que seguem as devem de tomar, outra[s] mecer, [e] fazerem -lhe dar aquel entendimento mesmo per outra maneira. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Capitolo prim[eiro] Os talhos das cantigas cuidam os trobadores e[m] fazer eguaes e de quantas mane[i]ras quiserem e teverem por bem. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Pero quem a quiser fazer -atanto que [seja] igual e [come] estas - pode meter e[m] essa avondo ou alongand ' assi ũas outras, que seja guisa de tantas silabas com ' én quis [na] outra. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Mais en todo jamais da cobra quiserem fazer iguaes, pero as maneiras devem ser as de ir todas com ' em os da[s] outras cantigas: devem põer rimadas e iguaes, porque d ' outra guisa non poderiam caber no som que bem fosse. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
E os trobadores podem fazer as cantigas ou de quatro ou de seis ou de oito ou de maìs, se quiserem. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
Mais estes som os talhos mesm ' os melhores, pera ser mais a rezom e no[m] fazer enfadarem os homens. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 46 |
E estas cobras poderá[m] fazer de quae[s] talhos quiserem, como vos ja disse, por quantas que for[em]. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 48 |
E esta finda podem fazer de ũa ou de duas ou de tres ou de quatro palavras. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 52 |
Capitolo segundo Outrossi as cantigas, come o disse, [podem] fazer em rimas longas ou breves ou en todas mesturadas. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 53 |
Capitolo primeiro Os erros son tantos -e de tantas maneiras - que os homens podem fazer no trobar, que nom posso falar em todos tam compridamente. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 54 |
Meta -se dela duas vezes, [se] quiserem fazer silaba: pero alguns as metem na cantiga, dando ao "o" e ao "e" duas consoanças a cada ũa desta[s] vogaes. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 142 |
Estas cantigas de cima foron feitas a ũu jograr que se prezava d ' estrologo e el non sabia nada; e foi -se cercear, dizendo que averia egreja, e fazer coroa, e a cima ficou cerceado e non ouve a egreja; e fezeron -lhe estas cantigas por én |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 143 |
Esta cantiga foi feita a ũu comendador que ouvera sas palavras con este escudeiro que lhi esta cantiga fez, porque o Meestre veo a fazer del queixume a el -rei e fez -lhi perder a terra que del tiinha; e avia nome Pavia |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 152 |
Outrossi trobou a ũa dona que non avia prez de mui salva; e el disse que lhi dera de seus dinheiros por preit ' atal que fezesse por el algũa cousa, e pero non quis por el fazer nada; e por én fez estes cantares de mal dizer |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 167 |
E colheu aí vaidade na mão ca avia d ' aver egreja de mil libras ou de mil e quinhentas; e mandou fazer corõa, e ros[s]ou a barva e foi -se Alen -Doiro, e non ouve nenmigalha. |
[+] |
1300 |
TPa XVIII/ 128 |
Como deuen fazer a carta da perſoaria que que dizer procurador, que algũu... |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Mas si por auentura la ouiesse enagenada, deuelo luego dezir, porque el demandador pueda fazer su demanda sin menoscabo de su derecho. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Ca si desta guisa non lo fiziesse, e despues la quissiesse mostrar, en razon que el otro la touiesse ganada por tiempo, tanto valdria, como si fuesse rebelde, non la mostrando quando gela demandassen, auiendo poder de lo fazer. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
E porende deuel Judgador passar contra el demandado, assi como diximos en la ley tercera ante desta: e puedelo fazer con derecho si quisiere. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Mas si por auentura, el que demanda que le muestren la cosa en juizio, se deue entender se enton a teuer. mays se por ventura a ouvesse enalleada deuello logo de dizer por que o demandador possa fazer sua demanda sen menoscabo do seu direyto. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Ca se desta guisa nono fezesse. e despoys a quisesse mostrar en sazon que o outro a ouvesse gaanada por tenpo. tanto valrria como se fosse rebelde nona mostrando quando lla demandassem. auendo poder de o fazer. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
E por ende deue o julgador passar contra o demandado. assy como dissemos ena terça ley ante desta. e podeo fazer con direyto se quiser foras ende se o demandado non se quiser aproueytar da gaança que fezera por tempo daquela (cousa). |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Pero si este a quien quieren fazer tal demanda, perdida por tempo quando a começou a demandar, non he tiudo o demandado de a mostrar. por que o demandador non ha direyto nehuu en ela LEY XXIII (que se o demandado mostra a cousa mobre que lle demandan que verría a mayor dapno ao demandador que ao que a casa (cousa) mostrase). |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Pero se este a quen quesessen fazer fuere ome sin sospecha, si quisiere dar fiadores de estar a derecho, sobre aquella cosa que le demandan, e que (la) faran parecer a los plazos que................. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 125 |
A premeyra he porque eles nõ poderian auer nehũ proueyto das rrequezas, sse nõ husasen delas, e tal huso deue seer en fazer ben, e ho ben feyto deue seer dado os amigos, e por ende os [que non an] amigos nõ poden husar das rrequezas que ouuerẽ, macar seian auondados dellas. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 125 |
E sobre todo disso que en qualquer hedade que seia omẽ, a mester [axuda; ca se fora neno, ha mester] amĩgo que o crie, e o garde que non faça nẽ aprenda cousa que lle este mal; e sse for mãçebo, mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer, cõ ajuda de seu amĩgo que solo ; e sse for uello aiudarsea de seus amingos en las cousas de que foy mĩgrado, [o] que nõ poderia fazer por si por los enbargos da uelleça. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 126 |
E por ende disso hũ sabio que ouo nome Tulio, que en nehũa cousa nõ pode homẽ auer amĩgo a quẽ podesse dizer seguramente sua uoentade, assi com̃o a ssi meesmo; e disso en outro lugar: deliura con teu amĩgo todaslas cousas que ouueres fazer. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 126 |
E aynda ya outra maneyra de amizdade, segũdo o costume de Espanna, que poseron antigamente os fillos dalgo ontressi, que sse nõ deue desonrrar nen fazer mal hũs aos outros ameos de se tornar a amisdade e se desafiar primeyramẽte, e desto falamos no titulo dos desafiamentos en las leys que falan en esta rrazon. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 3 |
AQUI SE COMEÇA AGENERAL ET GRANDE ESTORIA QUE OMOY NOBLE RREY DOM AFONSO FILLO DO MOY NOBLE RREY DOM FERNANDO ET DA [RREỸNA] DÕNA BEATRIS MANDOU FAZER DA QUAL OPROLOGO DA ESTORIA HE ESTE QUE COMEÇA [ASSY]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 3 |
Et esto fezerõ por que dos feytos dos bõos tomasem os omẽs enxemplo pera fazer bem, et dos feytos dos máos que rreçebessem castigos pera se saber gardar de nõ fazer [nj̃gũ] mal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 3 |
Onde por todas estas cousas eu dom Afonso, por la graça de Deus rrey de Castella, de Toledo, de Leon, de Galliza, de Seuylla, de Cordoua, de Murçia, de Iahem et del Algarue, fillo do moy nobre rrey dom Fernando et da moy nobre [rreyna] dona [Beatriz], despois que [fige] ajuntar moytos escritos de moytas estorias dos feytos antigóós, escolly deles os mays verdadeyros et mellores que ende soyue; et fiz ende fazer este libro, et mandey en el poer todoslos feytos senalados tam bem das estorias da Biblia, cõmo das outras grandes cousas que acaesçerõ [perlo] mũdo, despoys que foy começado ata agora em este tempo enque somos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 4 |
Et foy todo acabado de fazer ẽno sexto dia, como oyredes queo diz Moysem adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Et Adam et Eua [veẽdosse] em tanta mesquindade sequer que nõ tynã estonçes estormẽtos [nỹgũus] [conque] laurasem por pã et vyño et por las outras cousas cõque aviã [a viuer], nẽ ella conque fazer oque pertẽesçe aos officios das molleres em suas casas, et forõ en acordo de buscar acarreyra et tornarse de cabo aaquel Pareyso terreal do deleyto donde seyram. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 9 |
Andados quinze ãnos et seys dias de quando omũdo fora criado, et Adam et Eua deytados do Pareyso, começarõ afazer seus fillos, et vierõ arrazõ dello desta [guisa]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Et gardaua gáándo et fazia vida de pastor gardando se todavia de fazer dano njhũ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Mays foy pastor Abel et Caym labrador; et amoytos dias despoys plougo aambos de fazer a Deus sacrifiçios cada hũ daquelo que traballaua ẽna terra et de que se seruya; et daquíse leuãtou arrazõ por que Caym matou a Abel desta [guissa]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 11 |
Et por queo fazia el do mellor et de moy bõa voõtade, plougo a Deus cõ o sacrifiçio del, et catou ael et aos seus dões, et rreçebeos por la bõa voõtade de Abel; mays a Caym, por la maldade que vya en el, et ẽno tallente [do] seu coraçõ [et] en suas offortas desapostas, nõ curou del nẽ dellas; de mays que diz aescritura que comya ante queo sacriffiçio fezesse cõmo omẽ gargantõ e glotõ, enque semellaua que despreçaua oque fazia et que queria fazer prazer asy mẽesmo ante que aDeus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 11 |
Et por ende acreçentaua Deus aAbel en seus feytos, et amauao mays que aCaym; et quando avyam afazer seus sacrifiçios enviaua Deus fogo do çeo que ençendese osacriffiçio de Abel et nõ ho enviaua ao de Caym. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 11 |
Pero se tu codiçias de mellorarte, aquela codiçia seja suty et tu sobrela, pera [apremer] omal de [o] nõ fazer, et nõ ella sobre ty pera te leuar aello; et do teu tallente tu sey [señor]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 11 |
"Caym, nõ se castigando desto por las pallauras de noso señor, et tyrou [per] sua saña que avia tomada contra seu yrmão, et [per] cõplir omal que [avya] pensado, diso aAbel, et faloulle em rrazõ de suas messes et de seus lauores, por lle encobrir a[saña] et omal que queria fazer, et [disolle]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 15 |
Et buscou et pensou todaslas cousas que soubo et podo [per] queos omẽ mellor poderia criar et aver; et por que nõ achaua por las montañas cada lugar [couas] ou [algũus] cobertiços onde sse amparase das neues et das outras tẽpestades do vento, cõmo soyam os omẽs morar em taes lugares, catou as maneyras das feyturas das casas que vya feytas, et pensou de fazer outras taes feyturas de cuberturas de [rroupas]; onde foy [el] o primeyro que achou pera os pastores maneyras de tendas en que morasem ẽnos estremos, et partyo os gãados em greys de sẽnas maneyras asy cõmo ofazẽ ajnda agora os pastores do noso tẽpo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 16 |
Jubal, o outro fillo de Adda, yrmão de padre et de madre deste Jabel, sayo omẽ de natura de se pagar de sones et de concordanças et das dulçedũes delles [mays] que de outra cousa; et chamalle Mõysem ẽno quarto capitolo do Genesis padre dos cantadores, ca este achou primeyramẽte a arte [de] musica que he arte de cantar et de fazer sones. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 18 |
Et asy cõmo labraua oferro que começou afazer del armas pera lidar et ferir; et dizẽ que foy omẽ lidador et ensynou alydar et fazer armas pera ello apostamẽte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 18 |
Et el começou primeyro aentallar os metaes et fazer em elles feguras [enleuadas] et de outra guyssa, et achou esto desta maneyra: seus yrmãos Jabel et Jubal et outros dos seteẽta et quatro de sus yrmãos et suas [cõpañas] andando por los mõtes, Jabel cõ seus gãados et Jubal andando buscando madeyros de que fezese seus estormẽtos de sua musica, achauã as siluas tã espesas, por que omẽs [nj̃gũus] nõ andarã ajnda por y nẽ cortarã y nada, et por la espesedũe do mõte nõ podiam por y andar nẽ passar de hũ lugar pera outro; et ençẽderõ os mõtes et tã grandes forõ os fogos que ardeu toda aerua et desy as aruores [grãdes] todas, et ajnda aterra cõ elles; et tã [grãde] foy acaentura que entrou dentro ajuso que fondeu metaes de venas que aly avia delles, et tanta foy aforça da fondiçõ quese [torçerõ] os metaes, et aly onde quedarõ et se queymarõ tomarõ ensy da parte de juso feguras de madeyros et de pedras et de que quer que su sy [acharom]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 19 |
Et esta Nõema foy outrosy sotyl et entenduda cõmo seus yrmãos, et buscou suas artes asy cõmo elles; ca ella achou primeyramẽte a arte de teçer et fazer em ello moytas mẽestrias ẽnos panos, et ella começou [primeyramente] alabrar de agulla. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Et [hum] dia tomou seu arco et seu moço queo gyase cõmo soya, et foy ao monte por matar [algũus] veados cõmo outras vezes; et conta mẽestre Pedro que nõ por comer as carnes delles, ca diz que ante do deluvio que nõ [avyam] ajnda em vso de comer carne nẽlles fora mãdado de Deus, mays queo fazia Lamec por sabor que avia da caça cõmo soya, et por las pelles dos veados de quese vestia; ca ata odeluvio nõ se vestirõ os [omes] de al saluo de pelles, ca nõ avyam ajnda tãto donde et [demays] queo nõ sabyam fazer, asy cõmo diremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Lamec quando soubo que el avya morto aCaym, ouvo moy grande pesar, pero acordouse de dizer ao moço queo leuase ala, et queo veeria pera aprender del algũas palauras et cousas et soubese cõmo fezese pera oleuar daly ou pera fazer ende algũa outra cousa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 22 |
Sobre esto diz Josepho ẽno segundo capitolo, que Lamec era omẽ sabeo, et sabya as cousas de Deus sabeamẽte, et por que vya que el jazia su apẽna de Caym enque caera Caym por la morte de seu yrmão Abel et el por la de Caym, dizia esto asuas molleres; doendo se el do feyto que fezera, et ellas quese doessem ende asi cõmo el; oal que por lo medo de ellas seerẽ penadas porla morte del, seo [matasem], et ajnda ellas sete tãto mays que el por que matara aCaym, et que duldariã ellas delle fazer [njhũ] pesar, nẽ deo matar, nẽ ajnda sofrer [anjhũ] queo matase, et [escarmẽtaarlas] asy desta [guisa], et ajnda por lo deuedo que avya cõ ellas de gardar las que nõ caesem em tal morte nẽ em tal [pena], ca erã [maos] todos los seus, asy cõmo diz Josepho, et ho avemos nos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 23 |
Et diz sobre esto mẽestre Godofre ẽna sexta parte do Panteõ et outros queo outorgã cõ el, que teuo Adam dóó por Abel çento ãnos; et que poucos dias forõ em todos aqueles ãnos que el nõ fose aafosa de Abel chanzer, et fazer doo, et chorar por el; et tanto durou esto que Adan et os que vierõ despoys del que chamarõ por este feyto [a] aquel lugar onde jazia Abel val de Lagrimas Et de cõmo avia Adam moy grande dolor por la morte de Abel, et outrosy por Caym que fezera aquesta nemyga, et era seydo et ydo fora da terra, ca acõmo quer quelle aquel mal contesçera seu fillo era, cresçendolle este pesar et este dolor de cada dia do começo ata ocabo do dolor, poso em seu coracõ et fezo promyssom delo et jurou que nũca mays sse chegasse aEua pera fazer em ella fillos de que tomasse tristeza et pesar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Et diz que foy padre nobre et dereyturo em todo bem, por [esta[s]] duas rrazões, aprimeyra por las cousas que lle [ensynara] Adam seu padre, daquelas quelle disera Deus ẽno Pareyso et que aprendera el aly ẽna vista do Pareyso, et por las que vira ẽno [soño] mentre quelle tomara Deus acosta et fazia della amoller, et rreteuóó todo ende; asegunda por que disera Deus aAdam por lo angeo, que por lo fillo que avia afazer, vĩjria todo obem; et Adam disóó aSeth. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 27 |
Et elles [o escriuyrõ] em aqueles pylares que avemos dito por quese nõ perdessem, pero por que se quedam aqui todas as rrazões queos sabeos diserõ dos de Caym et destes de Seth, departimos nos asy que: esto podo séér queos do linagẽe de Caym acharom primeyramẽte os saberes et as mẽestrias dos saberes das cousas segrares, ou terrẽaes, donde som os saberes aque chamamos mecanycos, asy cõmo avemos dito de Jabel que buscou as mẽes trias [de] criar os gãados et caçar et pescar; et Tubal seu yrmão os estormẽtos de cantar et tãger et labrar de fuste pera elles, et daqui veẽo despoys cõ todaslas sutelezas acarpentaria de labrar de fuste, et de pedra, et ajnda de osso, et de al seo ya; et Tubalcaym, yrmão destes, aferraria de cobre et ferro, et oentallar, et opyntar cõmo dito he; et daqui veẽo despoys o obrar de labrar de prata et ouro, et fazer y todas las sutelezas [do[s]] lauores quese oje [fazẽ]; et ajnda tẽemos que daqui se leuãtou osaber de labrar aterra, asy cõmo olas et cantaros et oal quese ende dela faz, et outrosi os vidros do fieyto; et oque bem parar mẽtes aesto achara queos do linagẽe de Caym buscarõ primeyro todas las sabedorias et mẽestrias das cousas [terreaes]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et ajnda achamos escritos que dizẽ que aquelas molleres do lynagẽe de Caym, que asy cõmo erã fremosas que [asy] queriã varõ moyto fortemente aademays, tanto que cõmo ellas esto quisessem fazer, et os de Seth nõ, diz que ellas trauauã deles ata que lles faziã fazer todo o que ellas queriã, et ajnda que ellas sobyam en çima deles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
"Et diz ajnda Jeronymo sobresta rrazon ẽna Glosa, et diz que estas palauras de Deus que querem dizer que anatura do omẽ era ensy tam flaca que nõ poderia despoys sofrer a Deus, et que oque aqui faziam de mal que aqui queria que o pagassem et padesçessem, et que lle lo nõ terria pera os penar onde durara a pena pera sempre, et que diso aquesto Deus por rrazõ do deluvyo que queria fazer enqueos mataria logo a todos por los maes que faziã, et que o faria com esta pena pasadiza et nõ cõ aquela que nũqua a de faleçer cõmo fezera ao diabro; et que des Noe endeante que nõ seeria a [a] vida do omẽ [mays] de çento et víj́nte ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et fezerõ os de Seth fillos ẽnas fillas de Caym, et sayrom aqueles fillos os mays poderosos da terra, et mays valentes de corpos et de grande nome; et vééndosse poderosos ẽna terra et valentes de todas cousas et fortes aas mãos [mays] que todoslos outros et mays ardidos et atrebudos, [começarom] de asoberuear aos menores et aos outros et fazer lles todos los máes do mundo de dito et de feyto et quebrantarlos et apremearlos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et gardandose pera adeante et seendo tangudo de dentro de dolor do coraçõ por aquelo que queria fazer, et falou aNoe et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
"Desleyrey da façe da terra ao omẽ que criey et desfazerlo ey todo por el, des lo omẽ ata as outras anymalias, et [desla] anymalia que rrastra ata as aves do çeo, ca rrepentydo [sõo] por queos fige. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et quando vio queo nom queriam créér nẽ castigarse por el, et via outrosi as molleres de Caym, apoderadas delles ouvo moy grãde medo que se mays contra elles contendesse em aqueles castigos, acõmo quer que el era omayor et señor, queo matariã ael et asua moller et aseus fillos et asuas [cõpañas]; et tomou aela et aelles et foyse morar aoutra terra, et leyxou aquel lugar por que quanto se el mays traballaua em castigar los tanto se elles mays trauallauã de fazer as cousas que pesassem aDeus, et maltrager et desonrrar a Noe [et] asuas [cõpañas]; et foyse dende quanto mays podo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Destes males pesou moyto aDeus. et asanousse, et chamou estonçes a Noe queo temya et oamaua, et por queo achaua bõo et dereyteyro ontre todas aquelas [cõpañas], et escolleo ontre todos pera lle dizer sua voõtade do que queria fazer, et disolle que toda aterra que era danada cõ maes, et con pecados, et cõ nemygas quese faziam em ella; et por ende que avya voõtade de destruyr todaslas creaturas que en ella fezera, tam bem aos omẽs cõmo aas bestas et todas las outras cousas, et quea queria poblar de outros omẽs doutro lynage enque nõ ouvese estas maldades, et que aqueles de quea poblaria quelles myngoaria aavida, que nõ viuessem tantos ãnos cõmo viuerã os outros ata aqui, et mỹgoando cada dia, que verria atempo que toda [a mayor] vida do omẽ que seeria çento et vijnte ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et diz Jeronymo queo diso nosso señor Deus aNoe víj́nte ãnos [ante] que el começasse aarca afazer, et durou ofazer dela çento ãnos et que em estes cento et víj́nte ãnos quese rrepentyrom os de Seth. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Pero diz Estrabo queo ãno méésmo enque Noé começou afazer aarca quelle diso esto: que se em estes çento [ãnos] se fossem rrepentyndo que bem lles dera Deus de mays os víj́nte, mays cada dia acresçentauã ẽno mal et queos destroyo Deus aos çento ãnos, et diz que [poys] que em estes nõ se começarõ amellorar que nõ ouvo coydado delles [emader] nẽ de asperar los, os outros víj́nte ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
Que voõtade avemos ẽnos corações de nos gardar de fazer as cousas que ateu [deseruyço] [som] nem aquelas que te fazẽ pesar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 46 |
Pero amoestou noso señor Deus aos omẽs, segundo cõta Josefo ẽno quinto capytolo, que por rrazõ da morte de Abel et da maldade de Caym, queos amoestou aly quese gardasem de matar omẽ et de fazer nẽgũa máa cousa por [que] caessem [em] pẽna general, et nõ de deluvio asy cõmo esta vez, mays em algũa outra maneyra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 46 |
Et despoys desto asegurandoos que elles seeriam gardados de morte, et elles outrosy quese gardassem de fazerla, et disolles: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 49 |
Et diz sobre este lugar mẽestre Pedro que paresçe por estas rrazões que em aquela sazõ nõ tragiam os omẽs ajnda panos menores nẽ souberõ a maneyra delles pera os fazer, ata quea achou despoys [Semyrramys] arreyna de [Babilonya], cõmo odyremos adeante ẽnas rrazões [de] seu rreynado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 50 |
Demays que diz Josefo que aqueles primeyros omẽs que erã mays açerca de Deus, et quese traballauã dos feytos et dos saberes enque erã as vertudes das cousas et os nobres et grandes proes; et que esto era osaber da astrologia, et da geometria, et de todoslos saberes liberaes et dos outros; et que em escodrinar as vertudes desto que era tã alta cousa et tam noble et tam proveytosa, que por los trager aas vertudes puras et çertas quese nõ poderia fazer em menos de seys çentos ãnos, et que tanto dura oãno grande. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 50 |
Et que por estes bẽes de quese traballauã quelles dou noso señor Deus tam longas vidas enqueo podessem fazer et complir. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et andados duzentos ãnos do deluvio vyo Noe cõmo cresçiam seus fillos, arrequeçiam [moito em compañas], et morauã ajnda todos arredor del et da arca, et que seria bem desse esparger daly por la terra, et queo averian fazer, ohũ por que eram moytos et nõ cabyam aly em aquela terra, oal por que começauã ja avíj́r entre elles contẽdas et barallas [sobrelas] herdades et gãados que criauã ja et outras cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et Yonjto porla entrada do saber das estrellas de que oyra falar aseu padre Noe, et oaprendera del -que segundo achamos porlos escritos todos os santos Padres souberõ logo de começo moyto dos saberes das cousas çelestiaes, et aprenderõno elles de Adam et despoys [hũus] dos outros cõmo forõ vijndo por la lyña - et oal por merçede quelle Deus quiso fazer, et lle dou aly dom de sabedoria, [asi] cõmo diz mẽestre Pedro ẽno capytolo que fala do ordenamento dos fillos de Noe et de Nẽprot, que achou este Yonyto açiençia da [astronomya]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 55 |
Os outros dous lynagés de Sem et de Jafet, quando aquelo virõ fazer aos de Cam, temerõse de séér asoberueados delles, por duas rrazões: aprimeyra por que erã moytos os de Cam, a segunda por la soberuea de Nẽprot; et ouverõ seus acordos et fezerõ outrosy seus rreys queos touessem adereyto et os defendessem; et alçarõ os de Sem por seu rrey a Jectam, et os de Jafet a Susenem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 56 |
Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
Nẽprot, osmãdo que se os podesse meter a fazer algũ lugar fortelezado que el seeria señor daquel lugar asy cõmo [mayor], et que se aseñorarya sobre todos por esta rrazõ, et disolles todo esto, et elles todos ajuntados em hũ ouverõ seu acordo et falarõ em ello. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
Et esta torre pensauã elles de fazerla tã alta, nõ tã solamente pera anpararse em ella do deluvio, mays por se chegar tanto [ao] çeo que podessem alcançar por aly os saberes çelestiaes das cousas do çeo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
Et segũdo cõta ojudio ẽno primeyro libro dos quinze do seu Libro Mayor queos chama y gigantes et diz que sua voõtade era de deytar os deus ende fora que som os aos angeos, et seer elles señores, pero sobre todo, se viesse odeluvyo queriã esta torre fazer por queos nõ alcançasse nẽ chegasse aelles nẽ podesse Deus cõ elles et quese podesem elles aly defender dEl, et esta era a sua grande loucura; que elles aprenderam de Noe queo outro deluvio pasado que pojara quinze couedos sobre omays alto mõte do mũdo, cõmo avemos ja dito, et que aquela torre quea coydauã elles fazer tã alta que omays que ella averia em alto sobre aqueles quinze couedos que nõ seeria em conta, segundo diz Josefo ẽno seysto capitolo; hu mostra aly Josefo que amultydue daquela gente que toda estaua prestes pera fazer os mãdados de Nẽprot, et teer por graue oseruyço de Deus, ca asy os avia enssynados et ensandentados Nẽprot ẽna loucura desto et em soberuea asy cõmo oel era em [descoñosçer] osseu Deus queos fezera; et dezialles que toda quanta bõa andança avyam que por seu syso lles [vjña], et nõ porlo bem fazer nẽ porla merçede de Deus, et se [rrequizas] et bẽes aviã quelles nõ arrequeçiam por la piedade de Deus, mays por la sua forteleza deles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
"Desçendeo Deus por véér atorre et açidade que aviam começada afazer os fillos de Adam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
"Aua que este he hũ pouoo, et hũa he alyngagéé de todos; et começarõ esto afazer et bem creo quese nõ partyrã de seus pensamẽtos máos ata queos cõplam por obra; mays vijnde et desçendamos ala et confondamoslles alengagéé que am agora todos hũa, et mesturemoslle la de [guisa] que, ajnda que se ouçã, quese nõ entendam ajnda que estem moy açerca [hũus] dos outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Onde diz Moysem ẽno [onzemo] capitolo queos partyo Deus daquel lugar por todas las terras desta [guisa]: que quando hũ demãdaua ladrillos daualle outro bytume, et quando algũ pedia bytume outro tragialle agoa, et se algũ pedia agoa outro tragia algũas ferramentas que y tynam ou algũa outra cousa, de [guisa] que nũca hũ daua oque o outro pedia, et quedarõ de fazer açidade et atorre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Estonçes, quando virom os lynages dos fillos de Noe quese nõ entẽdiam [hũus] aos outros, entenderõ que esto avertude de Deus et oseu poder ofazia, et nõ poderia séér outra cousa esto fazer; et leyxarõ de fazer atorre et açidade; pero açidade ficou essa ora ẽno estado enque estaua, que ẽna torre soa lles acontesçera osynal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Et Nemprot, que andaua moy codiçioso por rreynar sobre todos touo que avia tẽpo pera ello, et começou afazerlo et traballarse de mãdar et defender sobre todos, que el nõ oleyxaua por los outros rreys nẽ por las outras [conpañas], asy cõmo era máo et brauo et forte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Et achamos segundo ocõta Plinio et o Libro das prouynçias, que [hũus] dos sabeos quese traballarõ de falar do partymẽto das terras, [que queriam fazer estas terras, ] os Egiptos et as Eziopias que ençarra o Nylo, que fossem por sy quarta parte da terra, mays nos [contamoslas] cõ Africa; et desy cõmo se ajuntã estes tres braços em hũ et fazẽ hũ rrio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Et nos tẽemos, que segũdo este dereyto et priuylegio que Noe noso padre nos leyxou aos de Sem et de Jafet donde nos vĩjmos que toda cousa de terra et de al que nos dos de Cam de Africa, et donde quer queos mouros sejam em quaes quer outras terras; et poys que mouros som, todos som de Cam, et se podermos de [algũus] deles algũa cousa leuar por batalla ou por [qual] quer força et ajnda prenderlos et fazerlos nosos seruos que nõ fazemos em [ello] pecado, nẽ torto, nẽ erro nẽgũ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Et quanto nos leyxamos deos nõ cõbater et rroubar et prender et fazer sobre elles esto, ou he por nossa mesura, ou por nõ téérmos [guisado], por que som elles moytos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Mays, empero todo esto nõ ficara por fazer, saluo por que erã estes de Sem et de Jafet mays mansos et mays mesurados, et oforõ sempre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Aoutra [rrazom] por que erã estonçes todos de hũa creẽça, et erã ajnda vjuos os padres Sem, Cam, Jafet, et nõ lle lo leyxauam fazer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Que diz queos arrebatou ovento et rreuolueos et dou com elles em terra, deles aalonge, deles açerca, atodas partes; et diz que se por este espanto et medo et pauor tam fforte nõ fosse, que por ventura tanto os avya rreuoltos et tornados Nẽprot em loucura contra Deus quese nõ tornarã nẽ leyxarã de fazer aquelo que aviam pensado et começado ata queo comprissem por obra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 88 |
Despoys destes omẽs primeyros vierõ outros, et entendiam mays as rrazões et as cousas, et pensarõ que algũas cousas de mẽestria deuyam aaver pera fazer os omẽs de vestyr de outra maneyra mays aposta que aquela que tragiam, et de quanto elles entẽdiã oprimeyro fazedor das cousas et anatura que nõ fariã asy aos omẽs andar de esta [guisa] [denũus], et tã desamparados de toda vestidura et que morreriã de frio et de caentura se al nõ ouvessem que vestyr. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 88 |
Et tomarõ das láás dos gãados et dos cabelos das bestas pera fazer delo de vestir, et começarõ de fazer das lãas lyñas et torçerlas cõ cambitos de fustes torçidos em cada hũ dos cabos, et ajuntãdo hũas lyñas cõ as outras enlaçauanas hũas ontre as outras, et teçiam las cõ os dedos et cõ fustes cõmo mellor podiam, asy cõmo vyam enlaçadas et teçidas ẽnas folas, et ẽnas cortyças et ẽnas rrayzes das aruores et das eruas amodo de hũas venas que vam [per] ellas et paresçem aas vezes, et fezerõ desta [guisa] as primeyras vestiduras quaes mellor poderõ fazer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 89 |
Aqueles omẽs que disemos que buscarõ primeyramente aarte do teçer donde se vistisem, et labrar aterra, et semear, et coller, et comer as carnes das anymalyas et das aves, começarõ apensar ẽnas creaturas das cousas pera se tomarẽ et averẽ algũa creẽça; et catando pera terra vyam em ella algũas pedras claras, et [fermosas], et fortes, et coydauã, et diziã que aly era Deus et bayxauã se [cõtra] ellas et adorauãnas; et [despois] de todos estes, vierõ outros adeante quese vestirõ mellor, que teçerõ os panos cõ mayor et mellor mẽestría et arte que [os] outros dantes; et buscarõ tynturas de colores de moytas [guisas] pera os [tyngir] et colorar doutra [guisa], aalende da color que aviã natural; et por que nõ sabyam fazer casas nẽ as poderiã fazer em cada lugar, por que avyam de andar de terra em terra cõ seus [gaãdos] bus candolles toda vya mellores paçeres, et começarõ afazer tendas de panos sobrepostos em varas et em madeyros enque morassem, et sayam se das choças et morauã ẽnas tendas que leuauã cõsigo de lugar em lugar cõ seus gáándos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 90 |
De cõmo os omẽs buscarõ primeyramente arte pera fazer tendas et se calçarom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 90 |
Despoys daqueles omẽes que avemos ditos, vyerom outros que entenderõ mays ẽnos saberes das cousas, et aamaneyra das tendas das [rroupas] enque morauã, começarõ afazer casas de madeyros mal labrados et tortos, quaes lles acaesçiam, et atados cõ vyncallos de caruallo torçidas et cõ outras pertegas, que nõ sabiam elles ajnda mays desta arte nẽ de carpentaria pera aquelo, et morauã em ellas et fezerõ fogo, et começarõ de asar as carnes et os pescados que comyam, . et sabiam lles mellor, et [vsarõ] em ello; et vestirõ sse estes mellor que os outros primeyros, et fezerõ calçaduras pera os péés de coyros de bestas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 92 |
De cõmo os omẽs começarõ afazer mellores casas et das creenças deles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 92 |
Em pos estes auçiáos vierõ outros et pararõ mentes moyto mays ẽnas naturalezas, et ẽnos poderes, et ẽnos estados das cousas, et em buscar, et fazer mayores aposturas et comecarõ afazer casas de paredes de pedra malposta cõ barro de lodo; et fezerõ [hũus] estormẽtos asy cõmo feyturas de selas, que deytauã aas bestas enque caualgauã, et em lugar de frẽos, por quanto os nõ sabyam ajnda fazer, enfreauã as em varas torçidas quelles metiam ẽnas bocas por tal deas [guiar] et mãdar mellor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Indo as gentes [perlas] creẽças que avemos ditas cõ grande sabor de véér com os ollos carnaes, sotelezarõ de fazer suas ymagéés aaquelas cousas [en] que críj́am pera as adorar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et os [hũus] [o] começarõ afazer porlos seus rreys, cõmo el rrey Nyno por el rrey Bel seu padre; outros por los outros seus prinçipes; os outros por seus parentes et por seus amygos, et [algũus] outros ouvo y queo fezerõ aonrra das bondades et vertudes, asy cõmo aajustiçia et aalealdade, aaforteleza, aasabedoria, aagrandeza, aamesura, aacordura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et começarõ afazer templos, asy cõmo casas de oraçom, et fezeronos aaqueles ydolos; pero tẽplo tãto quer dizer cõmo catamẽto em Deus, porque aly catam os omẽs em Deus et nõ deuẽ aly outra cousa catar, nẽ [penssar], senõ nẽbrarsse de seus pecados et erros et confesar sse et [rrogar] aDeus [quellos] perdõe, et gardar sse atodo seu poder de fazer outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et estes omẽs daquel tempo que ouverõ soteleza pera buscar todas estas cousas, [comesçarom] afazer casas de pedra labrada et asentada cõ cal et cõ area et bem cubertas, cõ pynturas, enque morauã; et acharõ cõmo fariam selas et frẽos [pera] caualgar, et armas [pera] lydar, cõmo espadas, lanças et escudos, et outras moytas armas et cousas ja moyto apostas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et estos sotelezarõ et buscarom os adobes das carnes et dos pescados que comyam, et fazer mãjares de moytas maneyras et de moytos sabores departidos os [hũus] dos outros por sse os omẽs tẽer viçosos comẽdo moytos et saborosos mãjares. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 98 |
Pero ontre estes ouvo y outros [algũus] omẽs leterados et sabyos, et entẽderõ por lo seu saber et por la sua rrazõ que nõ [eram] moytos deus nẽ poderia séér mays de hum Aquel que da força et vertude atodas las cousas et nẽgua outra cousa nõ da aEl poder; et diserõ que nõ [cõuyña] nẽ era rrazõ dereyta de orar senõ aaquel sóó; et ensynarõ aas gentes que aquelas ymages et orações que faziã aos çeos et aas estrellas que de creaturas erã et feytas acreaturas; et que mellor era fazer las aAquel que as criara todas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Sem, Cam, Jafet, et despoys poso çento ãnos em fazer la arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Que [diz] que Aram foy oprimeyro, et Abraã opostromeyro et Nacor omediano; et pode séér por ventura queos nõ avia ajnda feytos quando este tẽpo era, mays queos começou estonçes afazer, por que diso Moysem que Tare quando foy de seteẽta ãnos, que fezo estes tres fillos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
Tare viueo duzentos et çinque ãnos; et [passados] deles os primeyros seteẽta -et esto asy se entenda que em estes padres que disemos, [et] dizemos que pera fazer seus fillos, os primeyros ãnos tomamos ẽna cõta et nõ os postromeyros - et andados aqueles seteẽta ãnos, Tare ouvo estes tres fillos: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et omõte avia este nome Palatyno; et segũdo achamos ẽnos escritos dos autores dos [gentijs], avia este nome de hũa dona que ouvo nome Palas, et foy moy [sabea] em arte de plantar [olyueyras], et criarlas, et fazer delas azeyte, oque nõ souberã ajnda outros omẽs, nẽ nũca ofezerã [nẽgũus] ata aquel tẽpo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et desonrrou ho [Jupiter] et ferio et cortoulle [hũus] nẽbros de seu corpo de guysa que nõ ficou Saturno pera fazer fillos, nẽ pera aver casamẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 110 |
Et este Asur, fillo de Sem, et os seus acharõ em sua terra, por agudeza et suteleza, anatura et amaneyra et arte de fazer as purpuras, et outrosy de fazer os vnguẽtos preçados pera os cabelos el pera os corpos, segũdo diz mẽestre Pedro, et [outras moytas] espeçias de bõos olores, et os panos aque agora [dyzemos] surias; et em todo esto Syria ya enrriqueçendo moyto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 110 |
Despoys que el rrey Belo tornou de [Assyria], começou afazer hũa pobla moy noble et moy bõa que fosse cabeça do rreyno; et queria el séér emperador et fazer [en] aquela çidade acabeça do emperio, et do nome do seu fillo Nyno chamou Nyno aaquela çidade; et fezoa ontre [Babilonja] et Siria por que foy lugar comunal atodo [o señorio] dos rreynos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Et seẽdo ja os de [Babilonja] desta maneyra entẽdidos, erã ajnda os das outras terras [symplez] et sem saber, et por esso avemos lo dito ja; et sobre esso leemoslo ẽna septema parte do Pãteom, et diz lo Eusebio em sua Cronyca et Tulio ẽno começo da sua primeyra Rreytorica, que em tẽpo deste rrey Nyno queas gẽtes mays viuyam amodo de bestas que cõmo omẽs, et se ouverã poblas queas nõ [ouverã] pera se [acõpañar], et se bõos costumes aviã nõ erã pera se onrrar deles [hũus] aos outros, et se algũas léés ou foros aviã nõ pera [vsar] deles pera aver dereyto [ontre] sy, nẽ fazer justiça, mays que asy se andauã todos soltamẽte por las terras et por los mõtes cõmo os gãados sem pastor, et cõmo as anymalias brauas por los ermos, et dizẽ que das artes dos saberes et da filosofia nõ sabyam ajnda nada estonçes, nẽ sabiã onome delas, nẽ oaviam ajnda oydo que era menos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Quando morreo seu padre, Belo, cõ ogrande pesar que ouvo del, fezo fazer hũa ymage que semellasse aseu padre; et onrrauáá moyto por que rreçebia em ella algũ pouco de cõforto do pesar que avia por la morte do padre; et por fazer mays grãde onrra aaquela ymage em [rrenẽbrança de] seu padre, et por mostrar oamor et odesejo que del avia, mãdou que todos aqueles que culpados fossem et fugissem aella, que fossem aly amparados et defendidos, et omẽ algũ nõlles fezese mal aly. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Et cõmo estonçes Assiria era oprinçipal et mayor rreyno em oriente et ajnda estonçes em todo omũdo, tomarõ os outros das terras enxẽplo daquela ymage, et começarom outrosy cada hũus afazer suas ymages, os hũus de [seus] padres, os outros de seus parentes et [amjgos], et algũus dos seus rreys, et outros daqueles [a que] chamauã seus deus pera adorarlos aly, et fazerlles sacrifiçio, et rrogarlles cõmo aseus deus por las cousas que aviã mester, et aas vezes por las tẽpestades dos rrelampagos et dos tóós, et dos ventos rrezeos et sensabores et danosos, et dos outros peligros que lles vynã do çeo et do ayre, et dos enamygos da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Et cõmo [as gentes das] outras terras tomarõ del rrey Nyno enxẽplo pera fazer ymages et ydolos, assy tomarõ daquela [ymagee] nome pera as outras suas ymages que faziã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Sobr esta rrazom de Tare em el fazer estes tres fillos, todos ajuntados aaquel tẽpo, nasçe y dulda, et movem [suas] demãdas Jeronymo ẽna Glosa sobre este lugar, et mẽestre Pedro ẽna Estoria, ẽno capitolo das géérações de Sem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
Onde diz sobre este lugar Lucas, obispo de Tuy, que estas prouas destes saberes nõ as poderiam fazer senõ omẽs que viuessem quinẽtos et [triijnta] ãnos, et diz que tantos ãnos he ogrande ãno; pero achamos em outros sabios queo grãde ãno he [seysçentos] et seys, et cõtam que menos vida de grande ãno quese nõ poderiam prouar nẽ véér os juyzos das estrellas et dos çircos et dos corpos çelestiaes, et buscarõ et fezerõ estormẽtos [pera] ello, et trauallauã moy bem em aprenderlo et em ensynarlo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
El rrey quando aquela rrazom oyo aos estreleyros, pesoulle moyto, et foy moy triste et sanudo pero nõ contra elles; et por quelle diserõ ẽna rresposta aquela dulda que nõ sabiam seo queria Deus desuyar, foy el alegre et guarido; et ontre moytas cousas que pensou afazer por aquesto desuyar se séér podese, achou que seria bem matar os nenos, et fezo logo pregóar por todos seus rreynos, Babilonja et Caldea, que toda cousa por el rrey et porlos rreynos et os seus deus, que adorauã que aviã todos aséér destroydos, et por quese esto todo [desujasse] antes. se séér podese. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
"Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Et por ende diz que foy mayor de todoslos outros da sua sazõ por vertude da sua sabedoria que el avia, et outrosy diz que todoslos omẽs bõos pensauã moyto em Deus em [moytas] maneyras; et el foy tam poderoso em sabedoria, et em palaura, et em obra, que el sóó podo mays que todos los outros pera mudar et tyrar opensamẽto et error que elles todos tynam de Deus, et fazer los créér nouamẽte doutra guisa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Et dauasse Abraã todo aDeus, de dito et de feyto, tanto que seu padre nẽ seus parentes, Nacor et os outros seus amygos nõno podiam tyrar dello de nõ fazer esto cõtra Deus et préégar dEl et pregoar lo ontre os seus amygos et em seus ajuntamẽtos de companas ondeos faziam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Tare, padre de Abraã, empero que era bõo et hũ dos padres da lyña bõa et dereyta, compõyasse cõ os da terra enque moraua, et ẽnas mays cousas fazia asy cõmo vya fazer aelles, et avynasse cõ elles de [guisa] quelle [queria] bem sua vizindade; et esto por bem oteuerõ os santos, estando el bem cõ Deus, que asyo fazia el; pero acõmo quer que el ẽna sua voõtade [crija] hũ Deus, cõ vergonça de seus vizinos et dos outros çidadaos [tyna] ydolos em sua casa, cõmo oyredes adeante queos tragia Rrachel, moller de Jacob, que foy outrosi tam santa patriarca cõmo oydes et furtou os ella aseu padre Laham quando se queria [vĩjr]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Em este lugar diz obispo Lucas que vẽeo a Caldea Assur, fillo de Sem; et que era omẽ sotyl, et diz que el sotellezou et buscou ha amaneyra de fazer apurpura et os enguentos dos cabelos et dos corpos conque olessem bem, cõmo agoa [rrosada] et outras cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
"Padre et meu señor: asy queria eu, que vos que esso dizedes que entendessedes ofeyto dos ydolos cõmo som fuste, et pedra, et terra, et feyturas das mãos dos omẽs, et como os mãdam fazer as gentes aseus talentes, et cõmo querem, et de dous ollos, et de duas orellas, et de dous narizes, et de duas mãos, et de dous péés, que fazẽ ao que de fegura de omẽ he; et se nõ quisesse oque faz aymage nõlle faria de estas cousas todas mays de hũa, et ẽno poder et mesura do omẽ quea faz, jaz todo oseu cõplimẽto, et ajnda mays digo quelle faça todas estas cousas cõplidas et ajnda dobladas, ou mays quatro ollos, et quatro orellas et [asi] das outras cousas, et ajnda quantas mays quiser, como dizẽ de Argo opastor [da] sua deessa Juno que avia çento ollos, empero queo matou Mercurio, nũca lle tanto farã que veja nẽ ouça, nẽ entẽda, nẽ synta, nẽ som os ydolos em outro estado senõ que cada dia vam tornãdose em aquelo donde forom et esto he aterra, ca as aruores, et as pedras, et ajnda os ferros et todaslas outras cousas que ẽna terra som, della forõ tomadas et della nasçem et em ella se tornã quanto quer que [tardem]; poys destas cousas som as ymages dos ydolos. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Et ẽnos ydolos nõ ha poder nẽgum senõ queos que forem de madeyro que seos mãdares fender et fazer fogo delles, quete complirã ho offiçio do ydolo dos de Caldea, esto he, do fogo, et te caentarã et te [cozerã] viandas que comas, et esto te fara [a leña] que mãdares trager do mõte, que nõ ha em elles mays vertude nẽ mays poder que em aquela [leña]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et outrosi os máos angeos qual ora [caerom] tã forõ asentados em lugares conosçidos [donde] nõ am de yr anẽgũ lugar, nẽ podem senõ por mãdado de Deus que os solta alguas vezes pera mal fazer por los nosos pecados quando som grãdes, et nos partimos de Deus por elles, et véém elles estonçe et achando nos partidos de Deus et desemparados, et fazem et buscam nos omal que podem et quelles Deus sofre; et [poñamos] que venam et queyram entrar em aquelas ymages dos ydolos, et ajnda que entrẽ -oque nõ he, por que sééria contra natura nõ [vijndo] por mãdado de Deus - onde nõ ha gargãta ou polmõ ou os outros estormẽtos et nẽbros que forõ feytos pera ello, cõque el possa y falar, et esto nõ he nẽ pode séér; et se afegura do ydolo for doutra ymage que nõ seja de omẽ, se he de carneyro, poñamos que veña oespiritu máo, et entre et fale, ¿podera fazer al senõ braadar, segũdo que braada ocarneyro ?, çerto nõ al; et se for de cabrõ outrosi nõ fara senõ braadar, et se for de touro mudiar ou rreburdiar, et se for de çegona, ferir [cõ] os pycos et fazer aquel som que ellas fazem como taboezillas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et desto nõ poderia séér al senõ se viesse por vertude et myragle de Deus seo el quisesse fazer por algũa rrazõ, mays nõ por poder daqueles espiritos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et os bõos angeos nũca ataes cousas véém ca andam por mãdado de Deus, et El quando os envia dalles suas feguras moy claras et moy fremosas, ou quaes pertẽesçem aas visões que vam fazer que tomã elles enque se mostram et parescam aaqueles aque os El mãda yr. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"[Amjgos], nõ nos [deteñamos] mays sobre esto [en] estas rrazões, et bem crééde que de todoslos bẽes que Deus quiso em este mũdo, et fezo, et dou, que nõ ha hũ ẽnos ydolos, et [veem] deles todoslos maes; logo paresçe et he synal de máo siso, et mj́goa de bõo, et perda dos corpos, et morte das almas, et perder de todo em todo a Deus quee todo obem, et por moy pouco tempo que nos em este mũdo avemos aviuer, ajnda que sabamos que nos matarã por ello os caldeos, nõ deuemos por ende créér nẽ fiar ẽnos ydolos, ca nõ som nada, nẽ nos partyr de Deus que fezo anos et atodaslas cousas, et todo otem em seu poder, et o mãtem, et destroyrloa et desfazerloa quando El quiser; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et esto que tu véés de teu fillo, de Deus vem, que nos quer fazer merçed et ante que váámos apeor quer nos tornar dala, et castigarnos et mãtéér nos ẽna bõa lyña, ca omáo costume pouco apouco vay [vijndo] et se aprende sesse logo nõ castiga, et despois he moy máo de leyxar; et estes [gentijs] ontre que moramos senos fezerẽ mal por esto, Deus nos dara delles grande dereyto et nos lo acabara em bem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et em todo esto forom sonãdo por toda aterra estes feytos de Abraã tanto que chegarõ as novas ante el rrey, dizendolle quea gente quese ya [aluoroçãdo] contra os ydolos et cõtra acréénça deles quelles el [rrey] dera, et lles ensynara aorar, et conque os [tiña] quedos et apagados atodos; et que perderia el em esto; et desto pesou moyto ael rrey, et nẽbrouse moyto do que oystes quelle diserõ os seus estreleyros da estrella, et foy tam [sañudo] quelle vẽeo em coraçom de matar Abraã, et seu padre, et toda sua [cõpaña]; et leyxou de fazer esto cõ medo de Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
Os hũus dizem que Tare quelle nõ quiso dar seus fillos et que el et sua moller et seu fillo Nacor quese escusarõ omellor que poderõ; et Abraã et Aram que sayrõ mays fortes em suas palauras para téér et créér de todo coraçõ acreẽça de Deus sem toda cõfeyta, et diz queos mãdou logo aly rrecadar el rrey aestes ambos et mãdou fazer hũa grande fogeyra, tam grande cõmoa faziã os caldeos et ajnda mayor, pera os fazer pasar por ella, et mãdou tomar por força aAram et aAbraã et dar cõ elles em aquela fogeyra; et Abraã sayo della em saluo, et Aram cayo de guysa que nõ podo [ende] sayr et morreo aly, et sacarõ ho dende morto os seus, et suterrarõlo em essa çidade [Vr] de Caldea hu morauã el et seu padre et seus yrmãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 155 |
Trebeter vyo arreyna poderosa et apoderada do rreyno de seu marido, et forte moller et que yria [perlo] que começara et coydando que seu yrmão nõ averia mellor syso, et que faria sua madre ẽno rreyno oque quisesse partyose de nõ fazer outra cõtenda cõtra arreyna; et despoys que vyo quese avia apartyr do rreyno de seu padre, alongouse moyto daly, et sayosse de Asia, et passou toda Europa, et vẽeo a Alamanya, et chegou aterra de Germanya, et as gentes rreçebiamsse ajnda ẽnas terras hũus aos outros quando acontesçia de vĩjrem, por que aterra nõ era ajnda tanto poblada, et ficauã os termynos ermos moyto grandes, et rreçeberõ aly aTreuer os [germanos]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 156 |
Et ella andando em estas guerras cresçeo omoço, acomo quer que era tal; et quando arreyna tornou destas batallas por véér sua çidade et seu fillo, et oachou tal, catou arte cõmoo encobrisse por nõ perder os rreynos; et logo, ante que esto sonasse, mãdou fazer hũus pááços apartados moy grandes, et moy fermosos, et moy nobles, et ençarrou aly offillo cõ poucas amas et seu ayo que pensasse del; et esto fazia ella por tal queas gẽtes queo nõ oysem fallar em tal maneyra que entẽdesem que era sem [entendemento], et em tal maneyra ordenou ella opááço enque el moraua, que aquel queo véér quisesse queo nõ vise senõ moyto aalonge, em tal maneyra queo nõ podese conosçer de cara. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 158 |
Andados [vijnte] et dous ãnos de Abraã et doze do rreynado desta [rreyña] Semyrramis, despoys que ella vio que ajuda nẽgũa nõ [tyña] ẽno fillo pera [mãtẽer] os rreynos, et teẽdóó [ella] asy encuberto et ençarrado desta [guisa] que disemos, por mostrar grande esforço et fazer queas gentes ensy ouvesem que véér et que nõ pensassem ẽno feyto de seu fillo, ajnda queo oyssem, tomou logo grãdes ostes et ajuntou seus caualeyros et moytas [outras cõpañas], et sayo afazer cõquistas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 158 |
Et segundo diz Eusebio ẽno libro do conto dos ãnos, ẽna rrazõ de [Abram], andando ella por las terras ya fazendo torres ẽnas mays grãdes alturas dos mõtes et dos outeyros donde fosse mayor avista das terras; os [hũus] dizem que cõmo atalayas pera fazer fortelezas pera gardar aterra; outros dizẽ que por rrazõ do deluvio, se acaesçesse de [vĩjr] quese acollessem aly as [cõpañas] de aquelas terras et que guaresçessem aly; et paresçe que esta rreyna tragia ajnda osiso et aloucura da soberuea del rrey Nẽprot, avóó de seu marido, de [que] oystes [(que oystes)] que começara [torre] cõ que Deus nõ podese cõ el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 159 |
Et quando caualgaua, por encobrir em sy as cousas donde ella aueria vergonça, se paresçesse ao caualgar, ouvo abuscar maneyra por dondeas encobrisse, por que quando cabalgase quea nõ estoruasse por esta rrazõ et porlo fazer ligeyramẽte buscou arte de suteleza pera sua vergonça encobrir, et fezo ella os panos menores ante queos omẽ do mũdo fezesse nẽ outro algũ; et por que vio que eram apostura et moy bõa cousa, fezo os daly adeante fazer et trager tã bem aos omẽs cõmo aas molleres, aos [hũus] et aos outros, ca aella paresçia que tam bem era vergonça [hũus] cõmo aoutros, quandosse descobriam das outras rroupas et paresçiam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 159 |
Et quando [ella] caualgaua traballaua quanto podia por fazer gesto de varõ em seu caualgar; et por esto que fezera quando seu marido era viuo, et por las batallas que vençia despoys da morte del, aviam todos moy grande medo [della] et moy grande vergonça. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 159 |
Et ella fezo aseu marido rrey Nyno que fezese açidade de Njnyue et em ancharla tanto, et fazerla tam grande et tam onrrada cõmo avedes oydo; et despoys que seu marido foy finado por ella fazer oseu em seu cabo donde [gaañase] pera sy algũ nome, defendio que em todo oseñorio do emperio nẽgũa çidade nõ fosse tam grãde nẽ [tovesse] tamano termyno cõmo [Nynjue]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 160 |
Et outrosi asy fezo rrey Belo, seu fillo, que rreynou aly despoys del; et em pos este el rrey [Njno], fillo de Belo Mays do que esta rreyna Semyrramis fezo em aquela çidade, despoys destes todos, quando ella [comecou] arreynar porsy, vos queremos contar: ella acresçentou moyto logo esta çidade de Babylonya aforandoa cõmo os pobladores quiserõ, et fezoa mellor em moytas cousas mays que todos los outros rreys dante della nẽ despoys; et segundo conta Paulo Orosio et os outros, aquela [rreyña] labrou em esta çidade estas fortelezas, et aposturas, et noblezas que oyredes: fezo ella logo apobla em toda quadra; et podia esto fazer moy bem, ca era ẽno cãpo de Senáár, quee tã grãde et tam ancho queo nõ pode omẽ devisar, et todo tam plano cõmo apalma por quese podia fazer em este tal oasentamento da çidade moyto mellor que se fose outeyros et vales. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 160 |
Et por que nõ aviam pedra nẽ cantos em todos aqueles termynos, por quee toda aterra chãa et toda [terreña], fezo ella cõmo el rrey Nẽprot, fazer moytos ladrillos moy bem feytos et moy fortes, et mãdou os asentar cõ o barro do bitume, que era tam forte cõmo avemos dito, que nẽgũa cousa queo nõ despegaua desque era seco senõ aquela que disemos da moller, et destes çercou arreyna açidade; et diz [Ovjdio] ẽno quarto libro do seu Libro mayor delo estes versos asi [em] latim: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 162 |
(Et agora nos tornamos aarrazõ de que diziamos: et tantolle [cresçeo] otallente et osabor de aquel máo solaz et viço, que cometeo se poderia aver pera esto aquel seu criado, et enviou ael esto demãdar em poridade; et el veendo em cõmo [este] feyto era tam desaguysado, et tam grande maldade que cõmo quer queo feyto era em adulterio et em pecado, et tam bem que seu yrmão [Nynjas] queo nõ quiso fazer, pero avia mellor syso et nõ oquiso consentir por nẽgũa maneyra. ) |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et estes, despoys queo acharõ tal et virõ que nõ avia syso cõplido pera rreger orreyno, pero que era sááo pera fazer fillo erdeyro et ouverõ seu acordo ontresi [hũus] cõ outros et diserõ: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
"Por nos agora fazer por pouco tẽpo que esto pode durar, quanto nos podermos por el seera nossa onrra, que fillo de nosso señor natural he, et outrosy podemos aver del fillo erdeyro que el avera et que seera nosso señor natural, et seo nõ sofremos et ho nõ [asperarmos], et ajnda ajudarlo pera ello esto sééria grãde maldade nosa, et grande [mj̃goa]; et vasalos mesurados et leaes bem deuem sofrer aseu rrey et aseu señor natural vida de hũ omẽ ajnda que máo fosse et que viuesse mays queos que agora aqui estamos; et avyda [do] omẽ pouca he et pouco dura et abõa obra et bõa estança moyto, et nẽbra et fica ẽnos que veem despoys; et mays lygeyra cousa he pera nos et mellor et mays onrra de estar et asperar, asy cõmo sem señor vida de hũ rrey que nõ desfazer nosso señorio natural. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et demays se Deus quiser que verra moy bõo fillo herdeyro et empos aquel outros moytos; ca Deus, que da soude aos rreys et aaoutra gente quandoo meresçẽ, asyo ordenou moytas vezes segundo queo aprendemos dos nosos auçiãos, que por hũ rrey que veña máo ou myngoado em algũa cousa, asy cõmo agora he este noso señor; despoys da Deus empos este moytos et bõos rreys cõplidos de toda sabedoria, et esto faz El por mostrar oseu grãde et nobre poder, et asua merçed, que de máo pode fazer séér bõo cõmo oque he poderoso em todas las cousas; demays, que fica orreyno ẽnos nosso aluydrio et ẽno noso ordenamẽto; et nos sejamos bõos vassalos et ayos verdadeyros et fiees et [mãteñamoslle] orreyno em justiça et em paz, et nõ lle danemos delo nada, nẽ façamos nẽgũas cousas por queos seus dereytos sejam [mynguados] em nẽgũa [guisa], ca se el sysso ouvesse cõplido el nos lo faria fazer cõmo ofezerõ aqueles donde el vem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et sobresto casemos nosso señor el rrey cõmo lle convem em seu dereyto, et fique el cõ suas [gardas et cõ seus] seruẽtes em sua villa et em sua casa, et ande ajnda por los rreynos por donde el quiser cõmo rrey et señor; et Deus querendo fazer nos ha bõo fillo erdeyro que de tal lynage he, acõmo quer quea natura aja errado em el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 167 |
Et ata esta sazõ morara Abraã em terra de Caldea et de Messopotamya, et estudiara y ẽnos saberes da arte aresmetica, quee osaber do cõto [et] da geometria que mostra osaber de mesurar et medyr as cousas do çeo; et era Abráám moy sabeo destes saberes et doutros, mays que todos los outros mééstres que avia ontre todos os caldeos; et por estes saberes vẽeo el aconosçer que cousa era Deus et fazerlle as cousas que ael praziam et nẽgum nõ pode aDeus conosçer senõ for sabedor ou se sse nõ [traballar] deo seer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
"Abraam, sal fora [de] tua terra, et de teu parẽteesco, et de casa de teu padre, et vem aaterra quete eu mostrarey, et fazer te ey cresçer em grãde gente, et beyzer, te ey et farey [crescer] oteu nome, et séér grande atua nomeada; et seeras tu bendito, et bendizerey eu aos que [te] [bendiserẽ], et maldirey aos que te [maldiserẽ]; et eu farey que do teu lyñage saya [per] quẽ seram benditas todas as generações da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 172 |
"Moller tu eras moy fermosa et os do Egyto amã moyto molleres, por que som moy luxuriosos et moy máos omẽs em [este] feyto; et ey medo queme matẽ por ty, mays rrogo te que digas tu que es [myña] yrmãa et nõ me matarã, mays fazer me am moyto bem por lo teu amor. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 173 |
De cõmo fezo Faraom com Sarra Estonçes el rrey Faraom, despoys [que] vio que tam fermosa era, Sarra, enviou por ella et por Abraã et leuarõlos aseu pááço, et mãdou estonçes el rrey adubar moytos mãjares, et fazer moytas alegrias com elles, segũdo diz mẽestre Godofre et outros cõ el; onrraua el rrey moyto aAbraã por amor de Sarra, coydando que era sua yrmãa cõmo el dizia; et ajnda por lle fazer mays [grãde] onrra mãdou que em toda sua terra queo onrrassem et otevessem por hũ dos mays sabios de toda aterra do Egypto, et daualle aonrra et olóór delo, et alauauao moyto, et todos los priuados de sua casa et os outros do rreyno onrrauã no moyto, por que viam queo el rrey tanto onrraua; et por esto diserõ verdade os sabedores, que aquel que el rrey onrra que esse he onrrado, ca todos onrrã ao que ael rrey veẽ onrrar; et pero queo elles faziam, mãdóó el rrey fazer aos de sua casa et do seu rreyno et diso queo onrrassem todos moyto et lle fezesem todos moyto algo et bem; et todos lle derõ dões: seruos et seruas et bestas et gáándos de todaslas maneyras, asy cõmo camelos, egoas, asnos, boys, vacas, ouellas, et cabras, et ouro, et plata moyto, et panos de seda, et outras dõas de moytas maneyras; et todo esto faziam aAbraã por que viam que plazia ael rrey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 175 |
Et ouveras [me] de fazer errar moy de máá guysa, por quea quisera tomar por moller. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 178 |
Et Julio Çesar outrosi esse dia, quantas noblezas os omẽs sabiam et poderom fazer et engenar, toda las fezo; et dou esse dia moytos aprestamos, et dões, et moytos donadios; et outorgou aly aCleopatra todoslos rreynos do [Egito], et confirmoulle oseñorio deles; et foy ella ende rreyna por sy [vijnte] et oyto ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 178 |
Et Julio Çesar mãdou esse dia fazer mãjares adubados tantos et de tantas maneyras, quantas a terra, et as agoas et oayre poderõ dar et os omẽs poderõ et souberom fazer, em maneyra que nõ foy y omẽ queos mãjares et as maneyras delles podese aquel dia contar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 178 |
Et Julio Çesar temyasse queo matassem atrayçom et gardauasse quanto podia: et obispo Acoreo sya aly em hũ estrado moy noble quelle mãdara fazer Julio Çesar; et despoys que çearõ acostousse aquel bispo Acoreo ẽno estrado, et syase aly, sua barba grande et cãa, et sua mytra ẽna cabeça cõmo bispo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 193 |
Et chegarõ as hostes da hũa parte et da outra, et ajuntarõ se em hũ lugar que avia estonçes nome o val Syluestre, -et siluestre quer dizer tanto cõmo saluage ou de sylua, ou mõtesyno - et era este val açerca [hũus] montes que avia estonçes em aquel lugar do bitume conque faziam atorre de Babilonya; et era aquel bitume engludo cõmo se fosse barro, moy bõo pera fazer lauores de paredes et doutras cousas, et tirauã no daqueles poços cõmo tyram agreda; et agora he [feyto] aquel lugar [lago]; et desto contaremos asua rrazom et todo [ofeyto] adeante ẽna estoria do destroymẽto daquelas çinque çidades de Sodoma. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 194 |
Manbre, Escol et Aner, porque aviã sua [amjstança] posta cõ el de ajudar se contra todo omẽ quelles sem rrazõ quisese fazer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 195 |
Et Abraã por estas rrazões sobre ditas, et por que era sabedor [da] astronomya, -que segundo diz [meestre] Pedro, Abraã fezo mẽestre dela aCã, fillo [de] Noe, de que avemos dito quese cãbeara onome et chamauã lle Zoroastres - et vio por esta arte queo destemperamẽto do ayre, que faz segundo queas planetas se alçam ou bayxam, quese tornã acabo de [çinqueeenta] ãnos aseu tẽperamẽto, et em seu estado cõmo avyam primeyro; daquelo que vio quese fazia ẽnas estrellas quiso el fazer [semellança] dello ẽnas terras, et mãdou por ende aaqueles que por lo seu syso se ouvessem aguyar, que daly adeante, cada quese cõplissem çinquoéénta ãnos que chamasem ao postromeyro ãno jubileu, de jobel, que quer dizer tanto cõmo çinquoéénteno, asi cõmo contamos de suso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 196 |
Quandose tornou Abraã daquel vençemento que fezera, sayo ael rrey Bara de Sodoma ahũ lugar aque dizem val de Rrey -et he ẽna [careyra] que vay aaçidade de [Solyma] -; et Melchisedec rrey dessa villa aque estonçes diziã Solyma -et chamarona despoys Salem, et agora he aquela aque dizem Jerusalem, et poblaráa este Melchisedec et fezo y hũa casa pera fazer sacrifiçio et oraçom aDeus - et sayo outrosi arreçeber Abraã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 196 |
"Et quando esto ouvo dito Abraã dou ael rrey de Sodoma aquelas cousas que ael acaesçerã em sua parte, et tornouse pera o lugar dondesse partyra pera fazer aquel [emcalço] et corredura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
"Nõ duldes Abraã ca eu [sõo] teu defendedor et galardoador pera te fazer bem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
"Eu te darey synal desto por que creas tu que sera asy: toma cras hũa vaca et hũ carneyro et hũa cabra, cada hũ deles de tres ãnos, et hũa tortora et hũa poõba, et fazer meas sacrifiçio de todo et aly te mostrarey synal desto que te dixe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
"[Abbraã] fezo cõmo lle mãdou noso Señor, et partio todas estas cousas por medio, cada hũa delas, saluo ende as aves queas nõ partio, et poso hũa meatade em dereyto da outra de cada hũa delas, que asy omãdara fazer ael noso Señor, at estaua asperando cõmo lle mãdaria Deus fazer este sacrifiçio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
"Eu [sõo] de çento ãnos et Sarra, [myña] moller de noveenta, et esto ¿cõmo pode seer que ajamos ja fillo, que passado avemos ho tẽpo de fazerlo segundo anatura o da? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
"Et por lo fazer çerto do tẽpo enque seria, disolle que Sarra, sua moller, averia este fillo que lle el dizia em esse outro ãno que víj́ria et em aqueste méésmo tẽpo del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
"Señor, se merçede me queres fazer entra em myna casa tu et estes outros et lauar vos am os pees atodos, et folgaredes su esta aruore, et dar vos ey que comades et cõfortar vos edes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
Et el foy moy [agyña] ao gãado et tomou hũ tenrreyro das vacas et dou ho ahũ seu omẽ que apostase et adubasse [priuado] del cozido et del asado; et tomou aquel bezerro adubado, asy cõmo disemos, et leyte et mãteyga, et os pães que mãdara fazer aSarra, et posoo de ante aqueles angeos que comessem et el estaua ontre elles seruyndo os su aquela enzina de Mãbre onde elles syam et comyam; et elles gradesçerõ lle oque fazia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
Sabeas [verdadeyramente] que nõ ha nẽhũa cousa ẽno mũdo que máá seja de fazer ao poder de Deus, et eu tornarey aqui cõmo te digo, daqui ahũ ãno, et Sarra, tua moller, avera fillo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 205 |
"Et esto dezia noso Señor por que agẽte de Sodoma et de Gomorra erã tã abondados de todaas cousas que poderiã séér pera omẽ se deleytar, et viçoso seer, segũdo diz Paulo Orosio, que çresçeo em elles soberuea de fazer luxuria ensi méésmos moy desonesta cõtra ley et contra natura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
Et Loth, que estaua asperando se víj́nria algũ que el leuasse asua casa por ospede, ca assyo soya fazer cada día, et quando os vio plougo lle moyto cõ elles et tanto lle paresçerõ bem quese deytou em terra et adoróós et disolles asy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"Et Loth rrogou os moyto et [despois] trabou deles et leuou os asua casa; et [despois] que forõ ẽna casa mãdoulles fazer grãdes mãjares, et fezo cozer pera elles pã çençeno et dou lles moy bem de comer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"Yrmãos, eu vos rrogo et pido por merçede que nõ queyrades fazer tam grande maldade cõmo esta, mays se tam grande voõtade avedes desso, eu ey duas fillas que nũca ouverõ marido et dar voslas ey et vos fazede cõ ellas oque quiserdes et aestes mãçebos nolles façades mal por que som meus ospedes et albergarõ [en] mjna casa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"Et dizialles estas palauras por estas duas rrazões: aprimeyra por defender os ospedes que nõ lles fezesem [nẽgoa] força nẽ mal, demays tã grande mal cõmo aquel; asegũda do mal que queriam fazer, tam sem desmesura et sem rrazom, cõmo quer que entendese que era grande pecado delles dar suas fillas, pero touo que moy menor era que aquel que elles queriam cometer, et por ende oquelles diso foy como aquel que avia osyso turbado do grãde pesar et coyta que avia do mal quelle faziã, et queriam buscar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
Et era costume em aquel tẽpo, segundo diz mẽestre Pedro, de os omẽs bõos defender seus ospedes de todo dano et desonrra, et nos dizemos et téémos quee dereyto et rrazõ et bõa estança ajnda agora de fazer lo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 208 |
Et esto fezo Deus cõmo bõo juyz que julgou dereyto, et [mãdou] logo cõplyr ajustiçia do juyzo, cõmo rrey, et emperador, et [señor]; et mandou mays ajnda: que toda aquela terra fose seca por sempre, que em todoslos termynos destas çidades sobre ditas nõ nasçe aruore nẽ erua, nẽ se criase y outra cousa nẽgũa que prol podesse téér, nẽ fazer anẽgũ omẽ, nẽ aoutra anymalia; et en esta maneyra, segũdo conta meestre Pedro, dou Deus noso señor mays grande pẽna aos de Sodoma et daquelas outras çidades que aos que matou cõ odeluvio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 208 |
Ca os omẽs daly, segundo conta Orosio, tam maos erã, et tam mal feytores em aquel feyto de seus corpos, que nõ gardauã os santuarios nẽ os lugares onrrados, nẽ catauã as festas, nẽ as suas ydades enque erã cada [hũus] deles pera fazer aquela maldade et pecado, nem faziam departimẽto ontresi de nõ pecar: qual quer omẽ cõ qual quer outro, ovello cõ omoço, omãçebo cõ ovello, et todos [hũus] cõ outros; et que por este pecado tam grande et tam máo enque todos vsauam, queos [m[a]tou] Deus atodos em tal maneyra, que nõ quedou delles semẽte, nẽ quiso que ficase delles, nẽ de sua gééraçõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et cõmo erã aqueles cãpos chãos et vẽ este rrio por elles, queo partem os omẽs em quantas partes querem, et leuão [per] donde mester faz por aqueles chãos, todos et rregam todos seus froytos; ho hũ por la tẽperãça do sol, ho outro por este rreguamẽto, criauãssem em aquela terra todos los froytos do mũdo donde aviam tam grande abondamẽto que nõ ssabiam os omẽs quelles fazer, nẽ onde os deytar, tantos erã elles; et por la terra que era tã plantada cresçiam aly moyto os pobõos, et poblarõse aly estas cinque çidades: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et por esto et por aquelo que avemos contado que elles quiserã fazer aos angeos em casa de Loth, foy Deus cõtra elles moy sanudo, et choueo sobre elles et sobre toda sua terra fogo ardente, et xufre [emçendido] que queymou aquelas quatro çidades cõ seus pobõos, que nõ quedou deles nẽgũ omẽ nẽ moller pequeno nẽ grande, em toda a terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et em outro dia seguẽte, despoys queo destroymẽto destas çidades foy feyto, leuãtouse Abraã daquel lugar donde avia estado et falou cõ noso señor Deus et por que El lle disera oque queria fazer sobre aquelas çidades, catou Abraã contra Sodoma, et Gomorra, et contra todos los termynos delas, et vio sayr ẽno ayre feyscas et moxenas da terra [asi] cõmo de forno que arde: et por [estes] synaes que via entedeo que Deus destroya aquelas [cidades] et crééo quese nẽbrara del, et librara aLoth, seu sobrino daquel destroymẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Sobre este feyto diz asi mẽestre Pedro ẽno capitolo de Loth, que dizem os judeus que esto nõ he de créér que Loth podese fazer fillos em suas fillas daquela [guisa]; et dam estas duas rrazões por que: aprimeyra dizem quea natura das cousas odefende que nẽgum omẽ queo nõ sente que nõ pode auer que véér cõ moller pera aconosçer [carnalmẽt]; et que Loth, se bebedo estaua, que [non] poderia cõ suas fillas aver esto que [dicto] he, cao nõ sentyria nẽ osentya. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Mays dizem que [podo] séér que cõ ogrande pesar cõ quese deytara Loth que jazia trastornado, et que dormyo, et quando espertou, et achou moller açerca [de ssy] que parou mẽtes et coydou que era sua moller cõmo soya, et nõ sua filla, et fezo cõ ella cõmo soya fazer cõ sua moller. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Mays dou estonçes noso Señor Deus hũa grande enfirmydade a [Abymelec] por que nõ acabase opecado que queria fazer contra Sarra et cõtra Abraã, et despoys veẽo nosso Señor ael em soños et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Señor, ave merçede demj́ que eu nõ queria esto fazer senõ por queo nõ sabia nẽ entẽdia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Fazes nos oque non deuyas fazer, tomãdo de nos tanto plazer cõmo tomas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 219 |
Et dizem os judios que Ysmael fazia ymages de barro, et outros dizẽ que monecas, et pode seer queo fezo todo, et que traballaua deas fazer adorar aYsaac, et Ysaac por queo nõ queria fazer, feriao Ysmael, et faziao chorar; et pesou aSarra destas cousas que via, et diso aAbraã: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
Et Abraã, despoys que oyo [este] mandado de Deus, leuãtouse de noyte et tomou seu fillo et dous [seruentes] cõ el, et hũ asno [en] que leuaua aquelas cousas que avia mester [pera] fazer osacrifiçio, et pera sua despesa, et nõ quiso dizer nada asua moller nẽ asuas cõpañas por tal que o nõ estoruasem de complir o [mãdado] de Deus; et foysse pera omõte et forõ aqueles dous seruẽtes cõ el, et andarõ duas jornadas, et yam tallando da leña mays seca et mellor pera osacrifiçio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
Et [despois] que aly foy Abraã alçou os ollos et vio moy alto et moy arredado aquel lugar onde avia afazer osacrifiçio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
"Padre, ofogo et aleña prestes esta, mays ¿hu esta aquelo de quese deue fazer osacrifiçio? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
"Estas palauras ditas chegarõ ao lugar que Deus avia mostrado aAbraã pera fazer osacrifiçio quelle mãdara. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
"Fillo todaslas orações et todoslos sacrifiçios que eu soybe et poyde fazer anoso Señor Deus por aver aty, todoslos [fige]; et el oyu me et douteme ẽna myña velleçe et de tua madre, et esto foy marabilla; et despoys que El te me dou crieyte omellor que eu poyde et castiguete et mostreyte os mellores costumes que eu soybe, et nũca me tove por mellor andante que aasazõ que que te vy ajuntado pera te leyxar por meu herdeyro, et sobre todo esto era eu moy mays alegre por que fuste feyto por la voõtade de Deus, et esto teuerõno por marauylla. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
Mays agora outrosi, poys que aEl plaz, dou te aEl de bõa voõtade, et façolle de ty sacrifiçio poys que El quer de nos aqueste sacrifiçio rreçeber, et este seruyçio et ho manda fazer asy, ca sempre lle prouvo comygo et me ajudou em todaslas cousas queme fezerõ mester. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
"Padre, grande sem rrazõ seeria se eu nõ obedisçesse ao queme tu [mãdases] fazer; et grande dereyto fora que nõ fosse eu nasçido, se ojuyzo de Deus et oteu [desprecasse], et se eu fosse desobediente aa vóóntade de Deus et áátua et ao mandado de ambos. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
[Uiuerõ] Abraã et Sarra et sua cõpaña ẽno deserto de terra do poço de Bersabéé moyto avondadamente em aquela sazõ que y morarõ, despoys que se Abraã tornou do sacrifiçio que quisera fazer [de] seu fillo Ysáác, que noso Señor Deus daualles todaslas cousas que aviam mester. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
"Aqueste feyto por Deus veẽo et nos nõ podemos aqui fazer al senõ oque El quer; ves aqui Rrebeca, tomaa et leuaa, et seja moller do fillo de teu señor, asy cõmo Deus lo manda. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Sobre arrazõ deste casamẽto de Abraã et de Çetura, madre destes terçeyros fillos de Abraã, departem moytos de moytas maneyras: os [hũus], asy cõmo Josefo et outros, nõ dizem ende al senõ que casou Abraã cõ Çetura despoys de morte de Sarra; os outros dizẽ que aquela Çetura que era Agar, aque foy mãçeba de Abraã et de Sarra, aquela de quem el ouvera antes aYsmael, cõmo avemos contado, et que casou Abraã com ella por esta rrazõ, segundo diz mẽestre Pedro ẽno capitolo deste casamẽto et da morte de Abraã, et por que Abraã era omẽ de Deus et por que non tovesem os omẽs que el andaua em garçonya buscando bodas novas, et lle nõ posfaçassem delo, que enviou por Agar ao Egipto, hu ella moraua cõ seu fillo Ysmael, et quella aduserõ, et casou cõ ella, et esto por onrrar aseu fillo Ysmael [aque] el queria moy bem, et fazerlo fillo de casada oque era antes de barregãa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Em esta sazom outrosi, segũdo conta aestoria do Egipto et outros cõ ella, mandou Nẽprot fazer hũa arca por mẽestria que podese omẽ yr em ella, et fezo tomar quatro boyteres viuas, et mandou queas deytassem em lugar onde nõ comessem ata que ouvessem grande fame, et [despois] mandou trager carne et fazer grandes espetadas della et colegarlas sobrela arca em [hũus] fustes que meterã aly pera ello, et atarom aos quatro péés da arca quatro cordas; et entrou Nẽprot ẽna arca et desi atarõ aquelas cordas aos quatro pees das boyteres, acada hũa sua, et ellas quando virom acarne começarõ avoar arriba pera tomar acarne et alçarõ aarca, et forõ cõ ella leuãdoa ẽno ayre arriba, et el rrey em ella, et as boyteres com grande sabor que aviam de alcançar acarne que viam sobre sy, alçarõ tanto aarca que queriam ja chegar ao çirco da luna. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Et segundo que esto fazia Nẽprot semella que quisera porla torre de Babilonja sobir ao çeo, tã alta acoydara afazer, et despoys queselle nõ guysou de atorre acabar, pensou de ala sobir por esta arte da arca et das boyteres; et quando foy em aquel lugar tã alto nõ podia ja sofrer oayre que era moy puro, et [viose] em coyta grande, et ouvo medo que se mays arriba fose que morreria, et ouvose apartir daquela loucura que coydaua sobir ao çeo, et catou estonçes ajuso ao mũdo et vio toda aterra et paresçeo lle pequena. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Este rrey Çelio fezo ael rrey Saturno, et este foy prinçepe dereytureyro, et começou afazer moytos dereytos ẽna terra: vender as cousas amedida et apeso, et fazer mercados por los bõos lugares [vsados] et pregoados aquese fosem os omẽs vender et comprar, et mandou tomar metales em preço das outras cousas segundo valesem, et fazia viuer as gentes sem rroydo et sem contẽda acada hũa ẽno seu, et mãtiña a terra em paz, em justiçia abondada et gardada [em] toda cousa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et Plutom sayo omẽ moyto bulidor et traballador, et queria mal aos máos et aos soberueos et defendialles lo onde podia: et el rrey Saturno quando esto vio doulle poder de castigar todos os maos em montes et em poblados, et fazer justiça em elles onde quer queos podesse achar; et por que era moy forte et moy brauo em ello et castigaua os máos chamarõlle os seus gentíj́s deus et rrey dos [jnfernos] et dos [jnfernaes], asi cõmo dos máos que meresçem [ojnferno] por seus feytos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et outrosi ho outro seu fillo Neptuno sayo de taes costumes que mays amaua as agoas que outra cousa, et caçar em ellas as aves et andar apescar, et traballauasse de buscar et fazer engeños et estormẽtos pera andar sobrelas agoas; et el rrey Saturno, quando esto vio em el doulle opoderio das agoas et fezóó ende almyrante et rrey cõ seus dereytos; et por que sayo Neptuno mays sabedor que outro omẽ de todo ofeyto das agoas chamarõlle seus gentíj́s rrey et deus dos mares et das outras agoas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et estando Saturno pera fazer esto por corte, [souvoo] Jupiter; et era Jupiter moyto amado da gente, et assanouse contra seu padre, et lydou cõ el et vençeo et fezolle oque el queria fazer ael: et deytóó fora do rreyno, et ficou el rrey et señor de todo orreyno; et Saturno fugio de Creta et foyse pera Lombardia et ascondeose aly et segundo dizem os que departem sobrelos nomẽs das cousas donde forom tomadas et por que rrazom, cõmo ho Guyçio, Papia et oBretõ, por esta rrazõ del rrey Saturno quese ascõdeo em aquela terra, por esto ella ha nome Lacium. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et ficou Jupiter por señor et rrey do rreyno de seu padre, et segundo avia dito seu padre Saturno deo fazer rrey do çeo et do ayre assy o tomarõ daly adeante os [gentijs] por rrey, et ajnda deus do çeo et do ayre de suso, et da terra, segundo as palauras que ditas som. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 250 |
"Ella, por todo esto, nõ o quiso fazer et fugindo del passou as mõtanas de Lerne et ho monte Liçeo, et toda via Jupiter em pos ella, et entrou ella aly em hum val. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 251 |
El rrey Jupiter tam sabio era, que tam bem ẽnas cousas de jogos cõmo ẽnas outras de grandes feytos, por lo seu grande saber das estrellas que escollia as cousas que aviam de [vĩjr], tã bem ẽnas hũas cõmo ẽnas outras; et sobre todo ẽnas cousas queos [hũus] dos seus deus dos gentíj́s aviam de fazer ou faziam aoutros, Jupiter sentio dantes a [vijnda] da rreyna Juno sua moller, et ante queo ella podesse véér mudou Jupiter por seus encantamẽtos et sua sabedoria aYo em jovẽca, et que semellasse vaca, et fezoa moy fermosa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 251 |
Aly foy Jupiter em grande coyta et angustura: da hũa parte por que era cousa moy descomunal et máá de fazer de negar seus amores da cousa que moyto amaua; da outra parte por que averia sospeyta em nõ lla dar; et avergonça que el avia da rreyna mãdaua lla dar, ho amor que avia de Yo defendia quea nõ desse; et ho amor vençera aavergonça senõ por que hũa vaca que era tam pequena dadiua, [se] nõ fosse dada arreyna, sua yrmãa et moller, nõ paresçeria que era vaca mays outra cousa tam grande que non poderia [séér] osmada nẽ posta em preço, et ouvo lla adar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Et aeste pastor, tal et de tantas gardas de ollos cõmo oydes, dou [arreyña] Juno agardar aquela jovenca, et opastor [desque a] tomou gardoa, et onde quer que el estaua sempre cataua pera hu ella estaua, et sempre avia et atyña ante os ollos por donde quer que ella andasse; et leyxauaa paçer de dia et [despois] que se poyña o sol ençarrauaa et atauaa [perlo] pescoço, cõmo aboy: et ella paçia das follas das [aruores] et das eruas amargosas et de quaes quer que [acaesçiã], et bebia de quaes agoas podia aver aas vezes de rrio, aas vezes de lagõas estancas et limosas; et em lugar de bõo leyto enque ella soya jazer cõmo filla de rrey, jazia em terra, aas vezes em erua, aas vezes ẽno astrago puro; et áás vezes por fazer prazer aseu pastor que ouvesse merçede dela, et lle desse mellor ida, queria alçar os braços et alçauaos cõtra el et nõ os podia estender, et quando lle queria falar, emlugar de palaura [mudiaualle] cõmo vaca; et era desto moy maravillado opastor et entendeo oque era et cõmo andaua encantada, que ao seu soon meesmo avia medo et da sua voz espantaua sse. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Et ella [desdeñoo] et nõ dou por suas palauras nada, et fugio por [essas montañas], et el em pos ella [porla] la tomar et forçarla ata que chegarõ ao rrio Ladom; et ella desque chegou aly, por que a enbargauã as agoas do rrio pera fugir, rrogou aas [deessas] de aquelas agoas quea tornassem em algũa cousa por quea nõ podese aver aquel deus, nẽ forçarla nẽ fazer oque queria, et acabada sua oraçõ mudarõna em canaveyras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 266 |
Despoys que chegou Abraam atẽpo de nõ fazer fillo nẽ filla nẽ casar ja -et esto foy quinze ãnos ante que el finasse et avia el estonçes çento et seséénta ãnos que nasçera -, et bendiso Deus aYsaac; et moraua estonçes Ysaac açerca do poço que avemos dito aque diziam opoço do viuente et do viente. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 266 |
Et esta semellança desacordante departimos la nos em esta guysa, et dizemos por Josefo et por los outros que acordam cõ el, que estes catarõ aydade et otempo de Abraã, et Josefo despoys que vio que Abraã nõ era ja em tẽpo de casar, nẽ de fazer fillos, queo contou por morto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
Et conta que despoys que aly ouverõ feytos seus sacrifiçios, que mandou ella deytar em terra os pelellos das anymalias que aly sacrificara et fazer [deles] cõmo cama ou estrado et deytouse sobre elles em oraçõ et diso asi em sua oraçõ: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
"Señor Deus, se amj́ [asi] avia de acontesçer em myña preneçe et desta guysa avia de séér atormentada et penada, et por ventura morrer cõ ello, que myngoa me fazia em nom séér prene nẽ fazer fillos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
Et diz que sobrela cama daqueles pelellos que deytou follas, et rramos de hũa aruore aque chamauã agnocasto que diz ẽna nosa linguage tanto cõmo cordeyro casto, por que dizẽ que dou Deus aesta aruore natura de fazer sonar visões, fantásticas ao que sobre ella dorme et véér antollanças mentirosas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 272 |
Et Jacob sayo omẽ mãso et laurador [da] terra, et criador de gaãdos, et moraua em tendas; et segũdo diz aestoria estes dous yrmãos poucas vezes andauã ajuntados em hũ lugar, nẽ se acõpanauã, nẽ paresçia quese amauam; et Jacob traballaua em fazer as cousas que entendia que plaziam aDeus, et Esau nõ se traballaua ende tanto, pero opadre amauao mays por que era mayor, et por que lle tragia moytas caças de que el [comja] moy de grado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 273 |
Fazerlo ey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 273 |
Et diz Josefo queas avantajéés queos mayores yrmãos aviam estonçes eram logo [primeyramẽt] hũas vestiduras escolleytas que vetiam quando aviam afazer sacriffiçio, et rreçebiam apostromeyra [beyçom] dos padres, et [beyziam] elles outrosi aos menores ẽnas grandes festas aas mesas, et aviam elles por ello doble rraçom dos mãjares, et esto ouverõ ata Aarom; et dizem outrosi que por esta rrazõ tomauã doble sorte ẽna partiçom da herdade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
"¿Por que deytauas tu anos esta maldade?, que por la rrazõ que tu dizes podera algũ do nosso pouoo fazer erro cõ tua moller comõ nõ deuya, et fezeras nos caer em grande erro aatua culpa et nõ aa nosa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
"Mays pero outra rrazõ pom mẽestre Godofre sobre esto, et diz assy: que despoys que Abymelec vio aRrebeca tam fermosa et Ysaac dizia que era sua yrmãa, quea tomou el pera sy, et quiseráá aver por moller, mays queo non ousou fazer, que logo cõmo se traballou de fazerlo oyo hũa voz de Deus que diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
Et diz Josefo que esto fazia el por fazer poço sem contenda et rroydo delles, mays ajnda que fosse aprazer et lles plouvese cõ el; et partiose daly aoutro lugar, et cauou outro, et sobre este nõlle diserõ nada, et por ende posolle nome Rreboth, que diz tanto cõmo anchura, ou cousa de paz, et quando vio queo podia aver em paz diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 279 |
Et pero sofrerõ elles todo por nõ fazer nojo aseu fillo, nẽ pesar, quelle queriã bem, nẽ se quiserõ traballar deo partyr delas, et acharõ que era mellor dese calar que por ventura em falar em ello nõ lles aproveytaria, et leyxarõ aseu fillo fazer oque avia começado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Esau oyo seu padre moy bem et apreçebeose logo de fazer seu mandado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Et diz Josefo que poys que esta yda avia afazer Jacob por tal quea nõ fezesse sem outorgamẽto et liçençia do padre, queo diso Rrebeca aYsaac em esta maneyra: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
Et quando vio Esau cõmo bendisera despoys [de aquelo] seu padre aJacob, et lle mandou yr aMesopotamya que tomasse pera sy moller dala das suas, et lle defendera que nõ casasse cõ as fillas de Canáám, et parou mentes cõmo Jacob fora obediente ao mandado do padre et da madre pera fazer oquelle mandauã, entendeo por estas rrazões Esau que seu padre nõ queria bem áás fillas de Canaã, et segundo diz Josefo, et nos avemos dito, pesar fezo Esau aseu padre por que nõ demãdou consello ael ou asua madre quando casou [cõ] ellas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
"Em este lugar diz Jeronymo ẽna glosa sobrela rrazõ dos ãnos do casamẽto de Rrachel et mẽestre Pedro que outorga cõ el rretrahendo as suas palauras que el diso sobre esto et outorgãdo as el , et dizem que esta rrazõ que se deue departyr em esta guysa que agora oyredes aqui, et que asy he dentender et tẽer: que por aqueles sete ãnos que Labam diso aJacob que complisse daquel primeyro casamẽto quello diso por sete dias enque aviã de fazer áás bodas suas onrras ẽnos comeres et ẽnas outras cousas, et quese estoruariam por las outras bodas segũdas, et que asio deuemos entender, et que acabados os sete dias das bodas de [Lia], ao outauo dia de quando casara cõ ella, diz quelle derom Rrachel, et que logo em estes dias as ouvo por molleres lindas ha ambas as yrmãas, et que errã os que dizem que Jacob antes seruyo sete ãnos quelle dessem Rrachel. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
"Et Jacob cõ ogrande amor dela et por lle fazer prazer em algũa cousa, et tyrarla de aquel pesar, fezo asy cõmo lle ella diso, et ouvo hũ fillo varõ daquela Bala, mãçeba de Rrachel. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 291 |
"Eu te rrogo queme faças hũ pouco de amor, que mores aqui comygo, ca bem entendo que Deus fezo moyto bem por amor de ty, et dy que queres quete faça et fazer lo ey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
Por esto te seruy víj́nte ãnos et te gardey teus gaãdos, et nũca comy carneyro de tuas ovellas, nem ho achou besta braua quelle podesse mal fazer por que tu menos ouveses, et se algũa cousa se ende perdia ou mo furtauã, moy bem me demãdauas todo, et eu pagaua de todo cõmo tu bem sabes; et noyte et dia traballaua, et sofria soles, et caenturas, et frios, et agoas, et todo tempo forte queme acaesçeo et nõ durmya por gardar bem teus gáándos, et desta guysa te seruy estes ãnos, os quatorze por las tuas fillas, et os seys por aquela parte queme ouviste adar por la garda [das] tuas greys, et tu dez vezes me mẽtiste et nõ me atendiste oque posiste comygo, et por ventura pobre et myngoado, et sem consello me leyxaras tu agora. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
"Se apremeares mjñas fillas et as leyxares et tomares outras molleres, et se eu pasar aeste lugar por te fazer mal, ou ho tu penssares contra mj́, oDeus de Abráám, et oDeus de Nacor, et do padre dos que aqui estam et oveẽ julge ontre myn et ty quando nos partyrmos; et este outeyro, et este mõtom destas pedras seja ontre nos testigo delo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 295 |
Rrachel et Josep em cabo de todos postromeyros, cõmo acousa do mũdo que el mays amaua, et el que yria em medio por que se quysesse Esau fazer mal que ferisse ẽna primeyra [compaña], et que aoutra ficasse em saluo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 296 |
Et por esta passada ouvo nome aquel lugar daly em [deante] ovááo de Jacob, asy cõmo contam as estorias; et he [dou[s] myllare[s]] da fonte Jordam, em terra de Ydumea; et despoys que ouvo passado todo oseu quedou el sóó aly pera fazer sua oraçõ; et veẽo aly ael hũ angeo de Deus com que el luytou ata [amanãa], et diz Josefo queo angeo quelle falaua et queo esforçaua de palaura dezendolle [quesse] touesse bem, [et] que luytasse rrezio et mostraualle cõmo, et dizia lle que se cõ el podesse que era angeo forte de Deus, que asy et ajnda moyto mays poderia cõ seu yrmão Esau que era omẽ, se contra el viesse, et que oseu lynage nũca [faleçeria] nẽ naçeria omẽ de mayor força que el. |
[+] |
1301 |
GTL f. 1r/ 39 |
En dores que [...] diser [...]ffesoes dezmos que deven pagar, que fiquen o que foy dõ [...] deve fazer [...] assy julgaras estes sso ca todos son cassos sso de juyz de subspẽson que son do juiz algũu clerigos en [...] de subspẽsson absolver. |
[+] |
1301 |
GTL f. 1r/ 40 |
Estas coussas do cuarto casso acharasẽ no casso de es[timõyo] ẽno XXVII casso e he do conçello ou poboo ou uni[versidade] que outorgã ou husarẽ taes perdas como se ssoen fazer ou collegio [...] alugã cassas aos ussureyros magnifestos que veen de fora. |
[+] |
1301 |
GTL f. 1r/ 40 |
O quinto casso he todo conçello ou poboo ou universidade que outorgarẽ ou husarẽ [...]res como se soen ffazer ẽnos quaes o que nõ ha culpa rreçebe dapño por outro. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 28 |
Castigar pode el predicador a las vezes asperamẽte en su predicaciõ; pero devẽlo fazer cõ mesura, ca por el castigo desmesurado nõ sse enmenda tãbẽ la vida de los omes como por el outro, nẽ fazẽ a seus mayorales : ante fincã como querelosos dellos , tenendo que lles dan mayor pẽna que non deviã aaver. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 28 |
Et por esto diz el dereyto antigo que los fazedores del mal e dos que lo consentẽ a fazer egualmente devẽ seer penados; et desto avemos enxẽplo en la vella ley que Hely sacerdote, porque nõ quiso castigar seus fillos de las maldades que faziã, que morrio por ende mala morte. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 29 |
E assi deve fazer mostrar sse polo que dize en el Avangelio : "se cristao a querella de ti, por torto que lle fizische, dexa aly la offerta que queres fazer e vẽ rrogarlo que te perdon; e despoys vẽ offerresçer". |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 29 |
Pero develo fazer de guisa que nõ nasca ende grand escandalo se devẽ gardar e de qual nõ fezerõ os sanctos padres departimẽto en esta rrazõ. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 29 |
E disseron que se el prelado leyxasse de fazer ou de dizer algũa cousa por medo descandalo, que fosse de tal natura que por dexarla cayse en pecado mortal, que mellor era que la gente se escandalizasse que el pecasse mortalmente. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 29 |
Et esto seeria quando el prelado dexasse de fazer boa vida, ou demandar a los outros que lla fezessẽ o de dizer ou de fazer la verdade que es enla justiça e en el ensinnamento de la fe , por medo descãdalo e porque los omes nõ sse escandalizasse. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 29 |
Et esto seeria quando el prelado entendesse que deve amãssar la obra de la justiza por desviar escãdalo, acaesçendo sobre que cousa en que poda fazer merçed ; mays esto nõ a de fazer muy ligeyramente e a mẽos de saber se aquellos que fezerõ el feyto porque quer fa[zer] la justiça son poderosos ou muitos, assi como X arriba; ca entonçe ben la pode dexar por medo descandalo, pero nõ en todos: ca en todas guisas escarmento deve fazer en alguũs de aquellos que forõ comẽçadores ou mayorales en aquel feyto. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 29 |
Esso miismo deve fazer contra aquellos que fezerẽ alguu pecado e lo quiserẽ muyto husar; ca estas cousas devẽ seer muyt castigadas, porque los outros nõ tomen ende enxẽplo para fazerlas. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 30 |
quiera acusar e defender dizẽdo que nõ querem tomar seu ensiñamento, porque bẽ podẽ fazer aquello que lles defende porque nõ es peccado. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 32 |
Et en esta rrazõ disso Sant Agustiño que mays val morrer de fame que comer en escandalo de las cousas que sacrificã a los ydolos; e esso disso porque en aquel tenpo erã y gẽtiles que os adoravã e faziã alguũs delos sacrifiçios de [man]jares que lles poniẽ delante , onde los que dellos comẽ pecavã mortalmente movendo a los outros porque lo aviã a fazer. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 32 |
E por estas rrazões se prova e por cada una dellas que mortalmente peca aquel que faz ou diz cousa onde nasce escandalo, porque an de fazer pecado mortal tã bẽ os mayores como los menores. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 32 |
"Ve passar e pecha por ti e por [...] cuia sospeyta nasçeo el escandalo, lles mostrara sua volũtade para tollerlos del erro en que caerõ, maguer nõ quisessẽ creer nẽ leixassẽ de pecar, como quer que el sen culpa sea , devesse doller por ende en seu coraçõ e mostrar que lle pesa, poys que por rrazõ del se moverõ a fazerlo. |
[+] |
1301 |
SAS f. 2r/ 42 |
[...] coussa syñal he os [...] primeyros doens dou Deus aos profetas [...] et fazer miragres e dar a quen el tev[...] por ben [...] et molleres de quen se el pagar quen ta[...] tomasse dineiros ou algo tenporal ss[...] |
[+] |
1301 |
SAS f. 2r/ 42 |
Cada huũ pare mẽtes en este [...], ca esto foy [...] ssy [...] algo tenporal por esta coussa spiritual de myragres fazer. |
[+] |
1301 |
SAS f. 2r/ 42 |
San Pedro ffazia muytos miragres et Ssymõ coydou de gaanar [...]; et prometeu a San Pedro que le daria ouro e muyto aver [...] aquel don que avia de myragres fazer. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 33 |
Ligeyramente acaesceria que o demandado nõ averia poder de mostrarla cousa en juizo aa sazon quella demãdassẽ; pero se o demandador porfiar yndo adeante por lo preito, poderlo ya depoys fazer no tempo que quise[s]e dar o juizo sobre ella. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 33 |
Et porque de tal rrazõ como [e]sta poderia naçer algũa dulta, dizemos que en qualquer tẽque o demãdado aja poder de mostrar a cousa que lle de[m]anda en juizo, que o deve fazer. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 33 |
Mays se por ventura [e]n la sazõ que sse começasse o preito ouvesse poderio dela mostrar a seu contendor ante o juiz e nõ lo fezesse, dizẽ[do] aquel que lla demãdasse que nõ lo deve fazer, porque ten que [n]õ avia dereyto en ella. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 33 |
Mays se o demãdado contendesse sobre aquella cou[sa] sabendo que nõ avia nẽuna dereytura rrazõ porque [o] devesse fazer, dizemos que nõ e sen culpa por que [an]te lo deviã mostrar que lla ouvesse perdida por morte [ou] por outra maneyra qualquer. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
Dado seyndo el juizo contra o demãdado por [a]ficamento do demãdador que mostre aquella cousa quel de[m]ãdã en aquel lugar du fuy comezado o preito sobrela, [t]eudo es de lo fazer se a cousa for y. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
Et outrossi el e teudo de peytar a custa a o demãdado que faze en traher aquella cousa, foras ende se aquello quel demãda fosse servo ou bestia que nõ es teudo de lle dar que coma nẽ que vista, ca esto o demãdado o deve a fazer. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
Mays se el, por fazer engano, a trasposesse dun lugar a outro por encobrirla, estonçe deve o demãdado dar todalas cousas sobreditas que fossem en aduzendola e aun de mays parasse ao perigro que lle aveesse no camĩno traendo aquella cousa que lle mãda o julgador entregar ou mostrar. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
Detenendosse el demãdado de fazer mostra en juizo de la cousa movil que lle demãdassẽ, poderia acaesçer que duraria tãto o preito que en comedio daquel alongamento la ganarie por quanto el miismo ou algun outro a que a ouvesse dada ou enalleada, segundo dissemos en las leys del titulo que fala en esta rrazõ. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
Mays se por la vẽtura la ouvesse enalleada, deveo logo a dizer porque el demandador possa fazer sua demanda sen meoscabo de seu dereyto; ca se desta guysa nõ le fezesse e depoys la quisesse mostrar en que el outro la tovesse ganada por tẽpo, tanto valeria como se a tovesse rrebel nõ la mostrando quando ge la demãdassẽ, assi como dissemos na ley ante desta. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
E podelo fazer se quiser foras ende se o demandado nõ se quisesse aproveytar della ganançia que fezera por tempo daquella cousa, parandosse a rrespõder por ella en juizo bẽ daquela guisa como se estovesse en aquel estado que era quando la comezarõ a demãdar; ca entoçe o julgador deve yr adeante por lo preito e nõ a por que yr contra el demandado por rrazõ que la mostre aa sazõ que aja gaañada por tẽpo. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 36 |
Et esto seeria assi como se alguũ demãdasse a outro que lle mostrasse servo que diz el demãdador que era seu porque quer ganar por el algun herdamento [ou outra cousa que era dada a aquel] servo ou mãdada et nõ lo quisesse fazer poys que o julgador llo mandasse; ca se por esta rrazõ porque lle nõ fuy mostrado o servo perde o herdamento ou alguno outro dereyto que poderia gaãnar por el. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 36 |
Outrossi dizemos que se algũ mãdasse a outro en seu testamento hũ de seus servos qual el mays quisesse escoller ata tempo çerto, se depoys aquel a que fosse fecta a mãda pidissẽ que llos mostrassẽ todos para veer qual deles escolleria, et se por la vẽtura fosse que o herdeyro nõ lo quisese fazer, se passasse o praço en que o demãdador avia a escollenza daquel servo, deve peytar aaquel que gelos devera mostrar e nõ quiso o meoscabo que reçebio porque nõ los mostrou, assi como de suso dissemos, poys que a mostra nõ fuy feyta en tempo que tovesse prol. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 37 |
Esso meesmo dizemos que deve fazer se a demãdasse por rrazõ que outro gela ouvesse enpennada et nõ na tovese en seu poder ou doutra maneyra qualquer porque tovesse que deve seer entregado della. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 37 |
Pero se o demãdador quissesse dizer e mo[strar] alguna nova rrazõ porque el gaannara señor[io] daquela cousa depoys que fuy dada a sentẽza cõtra [el] assi como se lle fosse dada ou comprada ou a ouvesse g[aa]nnada de novo ou en outra maneyra qualquer de aquel [que] avia poderio de darla ou de vender - la, sobre tal rra[zõ] como este bẽ pode fazer sua demãda de novo. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 38 |
Pero cousas y a a que pode[n] poer cada una por ssi por que son ellas de tal natura qu[e] nõ la poderia fazer. |
[+] |
1348 |
OA 45/ 26 |
Por tirar contendas et pelegas que acaesçem ontre os ffillosdalgo, et danos, et males, et rroubos que viiñã aa terra porlos desaffiamẽtos que sse faciã entre elles soltamente, como nõ deviã, ordinamos ẽno ajuntamento que ffezemos em Burgos ẽno ano de era de mill et trezentos e sateenta e seys anos, con consello de Johan nunez señor de Viscaya, nosso mordomo mayor et nosso alfferrez, et dos outros homes boos e fillosdalgo que sse y acaeçerem conosco, que nõ se podesse ffazer os desafiamentos senõ em çerta maneira ẽno dito ordinamento contenydo . |
[+] |
1348 |
OA 45/ 27 |
Et por las parentas ẽnos ditos grados ou por sua moller [...] que desaffia porque som pessoas que nõ podem desaffiar nẽ seguir enemyzade [...] barões ou qualquer delles nõ quiserem por sua desonrra das ditas cousas ou por algũa delas desaffiar nẽ seguir enemizade podendo ffazer y outro seu parente nõ poda desaffiar por elles. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 1 |
Et des que soubo [Leomedom] que a villar era perdida et que nõ podia mays fazer, [aqueyxava] os moyto. mays enpero a pressa era tã grande dos gregos que vyñã folgados que creçia de cada parte que lles nõ valia nada. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 7 |
Et poso as cousas en quaes [tenpos] et en aqueles ãnos en que passarõ segundo que o acharã quẽ mays cõplidamente o quiser saber en aquela General (Estoria), que el fezo fazer quero [uijr] a a estoria de Troya começaremos ẽnos rreys et señores que poblarõ a terra et a çidade cõmo lles chamauam et quem forõ. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 7 |
Et por fazer pobla que fose cabeça de seu rreyno, o que nõ avia y estonçe, catou por toda aquela terra o mays apoderado lugar [per fortelezar] que achar podo para defenderse de emijgos moya de herdades et de rrios et de mõtes et das outras cousas para que a pobla fose mays forte et noble et avondada. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 9 |
Et poderamos começar a estoria do primeyro destroymẽto de Troya em aquel lugar da rrazon ou donde o destroymẽto se começou a fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 10 |
Et ya fazer seruyçio a seu padre, este RRey Tantalo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 10 |
Et achou aquel Infante Ganjmedes, andando a caça et cõmo ya bem apreçebido para o que queria fazer el rrey, et [Ganjmedes] nõ se decatãdo de tal feyto cõmo o que andaua a caça, et tomo o el RRey Tantalo cõmo en rroubo et leuo o et presento o a el RRey Jupiter para moço de sua camara et seu priuado et fazer suas puridades com el. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 12 |
Et que ajudemos eu et tu a el rrey que bẽ o podemos fazer et seera moy grãde onrra para nos et demays, que nos dara el moy grande aver por ello et vaamos -nos para el ' Por esto, Neptuno teuo o por bem. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 12 |
Et Feuo et Neptuno, para seer çertos de seu traballo, demãdarõ bõo fiador et bõo rrecado de bõos pyñores a el rrey et el rrey nomeou a Jnfanta Anssiona, sua filla, cõmo en arrafẽes do feyto que se -lles de aquelo errase, que [llela] dese para a matar ou fazer d ' ela o que quisesem. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 13 |
Et pero diserõ que ajnda que a çibdade nõ podesen tomar por força, pero que poderiã en ella fazer gran dano et que o fezesen se -quer por se vengar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 16 |
[Yrmao] et do carneyro Frixo, acomo quer que lle pesou de sua yrmãa que leuaua consigo moyto de coraçõ por quanto a perdera, nõ podo mays fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 16 |
Et quẽ todo esto nõ podese fazer, cõmo dito he, que nõ ouvese a lãa do carneyro nẽ o rreyno. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 16 |
Et d ' eles que cometerõ para desfazer as fortelezas dos encãtamẽtos que aly erã et morrerõ ende por ello aly. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 18 |
Et mandou logo chamar os carpẽteyros et meestres para fazerla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 18 |
Et cõmo chegarõ ao porto, souberõ -no elles asy yam a sabendas et entrauã en terras allẽas a fazer dãno et yr contra os naturaes do lugar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 18 |
Et sobr esto agraueou se el rrey et diso lles que se algũa cousa quisesem fazer, que el nõ lles lo consenteria. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 18 |
Et quiserõ meterse a armas et fazer todo o que podesem mays ouverõ acordo ontre sy que se quisesem cometer batalla, que gastariã aly o preçebemẽto que leuauã para o outro negoçio a que yan. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 20 |
Et elles rresponderõ lle en cõmo souberã en Greçia as novas et o feyto de aquela lãa cõmo sya aly encãtada ẽno tẽplo del RRey Mjda, et o que a gaañase que averia por ello o rreyno, et cõmo Jaason era aly vjudo a esta fama para aventurar -se et veer o que ende poderia fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 21 |
Et pensou moytas cousas en seu coraçõ: ho hũu, amar -lo moyto, et fazer -lle gaañar a lãa et o rreyno, et deserdar a seu padre guisa: ' fazer lo quero, et acorrer a Jaason et yr me ey cõ el; ca meu padre cruel he, et a myna terra barbara, fascas bruta et neyçia, et meu yrmaão pequeno a vy. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 21 |
Ca moy bem sabia el que o poderia ella fazer, se quisese, et lle dar moy grande consello para acabar o feyto a que viera. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 26 |
Et feziste o que te convjña de fazer: por que calaste, et te alegraste em tua voõtade. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 26 |
Et ordenou cõ Ercoles et con os outros gregos aquelas cousas que avia de fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 26 |
Et diso a Jaasõ: ' vay adeante et nõ me cates, que quero fazer algũa cousa que nos nõ alcãçe meu padre ' Et tomou hũa espada et degolou seu yrmaão, et deytou a cabeça en pus sy por tal que se deteuese seu padre quando esto vise. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 26 |
Et Medea et Jaason, en quanto el rrey et sua gente se deteuerõ a fazer doo sobre la cabeça, forõ se alongãdo del. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 26 |
Et aly desçenderõ todos a fazer gran doo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 27 |
Onde te rrogo que se os encãtamẽtos esto poden fazer, ca nõ ha cousa ẽno mũdo que os teus encãtametos nõ posam fazer, tolle dos meus ãnos, et enade aos de meu padre ' Et dizẽdo esto, Jaason começou a chorar fortemẽte. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 27 |
Et seede çerto, meu marido, que me avedes demãdado grande cousa, a qual cousa eu sey quẽ o podese fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 28 |
Cõmo Media fazia seus esconjurametos para tornar [mãcebo] a Esom Tres noytes aviã de vij̃r para se ajũtar os cornos da lũa et fazer sua rredondeza cõplida. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 28 |
Et tu, Oragẽ; et vos, Ventus, et estrelas, et todos los dioses da noyte, seede agora comygo en myña ajuda que fige o que quis fize tornar os rrios a suas fontes maravillosa mente de cabo as rribeyras et faço [per] meus encãtamentos o brauo mar amãsar -se, et fazer tã brauas ondas ao mãso que quebrãto et trago as naues onde quero. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 28 |
Et todas estas cousas fezestes vos por meus encantamẽtos que eu sey fazer mays agora nõ sey se ey mester para taes cousas obrar cõmo eu queria fazer; se por obra de çumos poderiã rrenouar os vellos, et tornar -se mãçebos en fresca mãçebia, et vij̃r aos primeyros ãnos, et viuer ende em prazer moyto tẽpo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 28 |
Ca as estrelas fazer lo am, et as planetas que agora vi rreuoluer et rreluzir et enviar seus rresplendores aqui a mj̃ nõ ho fezeron em valde nẽ por maa entençon, nẽ me veem agora outrosi et eu vejo rreuoluer moytas cousas et moy marauillosas ẽnos çeos et moytas [çerviçes] de ligeyros dragões asi cõmo se fosen aves ' Et veẽo lle a ella logo a esa ora hũ carro emviado do çeo en que sobisse |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 30 |
Et o carro et os dragrões estãdo aly cõ sua erua, começou ela de obras do que queria fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 30 |
Et mãdou a Jaason et a seus seruẽtes que se tirasem d ' aly, que nõ seria ben dos ollos que an de orar de os outros ende estar, nẽ catar, as cousas de puridade cõmo era aquelo que ella avia de fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 30 |
Et meteu as en hũ caldeyrõ cõ agoa escollida de fontes et de rrios et dos lugares que ella sabia que era menester para aquela obra, da maneyra que se deue fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 33 |
Et por grande me terria et o seria se aos que esto nõ cõ medo duldan em ello que lles lo eu podese dizer: ' Et creede por çerto que asy he, que el me enviou sua carta d ' elo ' Et mays ¿por que me querelo eu que quedou o ben fazer et do marido tardjneyro que me nõ veẽo veer? |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 33 |
¿Et onde son os dereytos do casamẽto que eu et ty posemos, et as grandes onrras que nos aviamos de fazer em nossas bodas? |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 33 |
Et em todo esto alongaua o coraçõ por aquela grandeza do aver ynfynjto que lle prometyam, que coydasem que poys ella duldaua, que se a bem rrogasem que a trageriã a fazer -lo et asy foy, ca ellas tanto rrogarõ et [loomyñarõ] por ella fasta que Medea lles lo ouvo a prometer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 40 |
Et quanto mays maravyllosa era a cousa, tanto mays aficadamẽt se oposerom a rrogarla que lles comprise em seu padre o que lles prometera a fazer |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 41 |
Et despoys que ouverom andado o leyto del rrey todo en rredor, diso Medea a as jnfantas: ' Amygas, agora avedes de fazer d ' esta guisa: chegade vos a voso padre el rrey, et degolade o logo moyto apressa sem nẽhũa tardança. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et Tãtalo, veẽ(do) -se tam onrrado, pensou sobre duas cousas: a primeyra, cõmo poderia fazer seruyçio aos dioses por tãta onrra que lle faziã; a segũda, de prouar o [saber] que avia (et aquela) deydade dos dioses que cousa era, ou se era verdade ou mẽtira. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et por lles fazer seruyçio cõvidou os, et diso lles que poys que aquela onrra et aquela merçede lle [fezerã] que o asentauã consigo a sua mesa, que lle fezesem esta outra, que fosen seus ospedes et comesen a a sua mesa cõ el. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et cada hũa d ' elas quiserom para sy aquela maçãa. et sobre esto nõ quiserõ fazer graçia nẽgũa as hũas a as outras mays cada hũa d ' estas deesas queria a maçãa para sy et a cobijçaua moyto. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 50 |
Et quando as veu Paris, mãdara de ante tender rroupa et fazer estrados de aquelo que os pastores [tynã]. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 53 |
Et d ' estas rrazões departo [eu] asy: que a terra et o rreyno, que a deesa Juno rrazoou por sy, que ben he verdade que son rriquezas en que a grandes viços et [deleytos]; mays esta nõ he rrazõ de fremosura outrosi do que diso a deesa Palas, que he señora da batalla, et que daria ventura et donayro a quen quisese ca he d ' elo poderosa; digo que a batalla he grãde gloria para aquel que a vençe et grãde onrra, et cresçe lle poder; mays a batalla nõ a de fazer cõ a fremosura. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 54 |
Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 62 |
Et leuarey [comygo] tãtos dos meus vassalos cõ que lle farey tãto de mal que senpre ende falarã, et nũqua oy mãdado de que me tãto plouvese ' Poys que Hercoles ouvo esta rresposta de todos seus amygos, fezo fazer quinze naves; et garneçeo as moy bem de viãdas et quanto mester avyam |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 69 |
Et fezeron todos seu cõsello cõmo bõos et nobles que aly yã moy altos rreys et de moy grande poderio et de moy nobles [coraçoes] et moy orgullosos et ardidos Depoys que veẽo o veraão en que os prados soẽ [enverdeçer], et as aruores et as aruores teẽ follas, et as aves começã de fazer seus cantares, Hercoles nõ quiso fazer mays tardança. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 71 |
Et virõ outrosi moytas [naves] estar ẽno mar, et cada hũ ouvo d ' esto grande pauor, et nõ sabiã que fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 76 |
Et começou de fazer seu doo en esta maneyra |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 84 |
Et leuaua Achilles vestido em gisa de donzela, et mays de ordẽe ca d ' outra maneyra; pero que lle foy moy graue de meter a elo, ca nõ queria Achilles taes vestidos tomar, pero tomo os por fazer mãdado a sua madre. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et ben no podia fazer ca nõ avia el ajnda senal de barba en seu rrostro. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et asi acaesçeu que quando fomos antano a fazer nosa festa ao mõte, que se apartou comygo; (et) nõ sabendo eu nada de seu feyto, forçou me. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et feziste mal que te quiseste culpar cõ dereyta rrazõ eu bẽ te poderia fazer al, por que veẽo aqui tua madre en rrazõ de amjstança et enganou nos cõtigo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et el (RRey) Agameno(n) et el RRey Menalao cõtarõ a Achilles o feyto en que elles erã ali, et o que [queriã] fazer, et por que enviarã por el. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 90 |
Et quando a aduserõ ao altar, onde a aviã a degolar et fazer o sacrifiçio, et a estenderõ sobre lo altar; (et) ante que a degolasen, veu a deesa ha omjldança del RRey (A)gamenõ, et as bõas voõtades dos grãdes [omes] que aly erã ajuntados, et a vmjldade que lle fazian da querela que d ' eles avia; et nõ quiso que Fisonja morrese. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 90 |
Et quando se quiserõ yr, ouverõ o vẽto cõtrario et nõ poderõ; ontretãto guisarõ de fazer seus sacrifiçios a Jupiter, segũdo o custume de seus padres, et eram ja ençendidos os fogos sobre los altares. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 91 |
Et tãtos erã et tã bõos que se elles porto podesen tomar ẽna vila de Troya, que seeria moy graue cousa de os poer d ' y fora; ca ante seriã y quebrãtadas moytas lanças et moytas espadas, et moytos caualeyros abatidos dos caualos a terra, et outros grãdes [senores] seriã y mortos et presos ante que se podese fazer |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 96 |
Et foy moy mãsa et moy onesta et moy vergonçosa em todas las cousas que a ela contesçia de fazer |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 101 |
Agora [leixa] o conto a falar das [feyturas] dos gregos et dos troyanos et torna contar cõmo os de Greçia forom todos ajuntados et asuados Agora diz o conto que logo cõmo o jnverno foy seydo et o veraão vij̃do, os gregos nõ quiserõ fazer mays tardada. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 103 |
Ca os que ante de nos foron, bem sabemos - grado a deus - que nũca lles fezerõ nẽgũa cousa que se lles tornase en desonrra se lle la quiserõ fazer, sabede que lles custou moy cara. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 103 |
Et nos asi o deuemos fazer ca nos deuemos gardar de rreçeber abayxamẽto nẽ consentir subjugamẽto em nos nẽ en aqueles que verrã de poys de nos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 105 |
Et traballa(ua) por lle fazer plazer et onrra. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 105 |
Ca toda via ey de fazer voõtade de Polo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 105 |
Et maravillar se am quando oyrem dizer que eu vou con vosco mays ajnda por eso nõ -n o leyxarey de fazer ca mays me val fazer plazer aos dioses que aos terreaes. et este he todo meu entendemẽto. mays por deus, [senores], nõ leyxedes o que avedes começado. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 106 |
Et nõ quiserõ fazer mays tardança, et aparellarõ moy bem suas naues. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 106 |
Et Agamenõ, que he voso prinçepe, a de fazer cousas maas entre tanto fasta que seja acabado et estonçe seremos çertos et moy gouçosos et a grã plazer de nos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 108 |
Et Agamenõ, que era moy bõo caualeyro et moy sesudo et outrosi moy codijçoso de acabar este feyto, falou el primeyro et diso asy: ' Señores, quero que sabeades quanto õme deue muyto fazer por escusar a soberuea. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 108 |
Et por ende, señores, eu vos rrogo que mays soberuea nõ queyrades fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 108 |
Et nõ digo esto por que Troya se nos defenda longamẽte, mays por que sera bem aver em nos mesura et rrazõ em noso feyto, et de nõ fazermos nẽgũa cousa que seja sem rrazõ et sen dereyto. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 108 |
Ca se nos deramos Ansyona, nõ fora rroubada nẽ tomada Elena asi cõmo foy, nẽ Paris nõ viera fazer tanto mal a nosa terra cõmo fezo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 108 |
Et -par deus - tanto que fose com nosa onrra, eu queria que fosemos agora en Greçia et partidos d ' esta gerra mays enpero nõ entendades que uos aquesto digo cõ cobardeçe (nẽ) por me fazer de aquesto a afora, ca nõ he asy. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 110 |
Ca se logo nõ quiserdes fazer todo aquesto, [tã] gran dãno pode rrequeçer qual nũca ja mays foy feyto. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 110 |
Et se o nõ fezerdes cõmo [vos] digo, podedes fazer grande vosa perda. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 110 |
Et agora me mostrade et declarade voso tallent por tal que eu sabea se o queredes fazer ou nõ ' |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 114 |
Et tyña ja toda mjña [onrra] et toda mjña terra en seu poder et veẽo me fazer [ajuda] Ercoles. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 114 |
Et fazer me as rriqua sepultura et todo meu dereyto et meu seruyço desi gardaras ben tua terra. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 114 |
Et poys moy bem feyto o ofiçio que lle avia de fazer, Talefus rreçebeu menajẽes de todos los õmes do rreyno. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 120 |
Et cõmo tomarõ porto en Troya Et do cõsello que dou Palomades Mentre que os gregos forõ en Tenedõ foy sempre o seu cõselo que entrasen de noyte ao porto et que çercasen Troya mays ajnda que o elles quisesen fazer nõ podiã sen rreçeber moy grã dãno. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 120 |
Et [sabede] que esto vos cõuẽ de fazer et aplaza ende a [quen] quiser. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 120 |
Agora vaamos ala et façamos o que podermos fazer et nõ aja y outro cõsello mays toda via fazede en guisa que bem çedo de [manãa] seja a villa çercada [per] força ou [per] al ca se nos tomamos Troya, ledos et cõ plazer tornaremos ha nossas terras ' |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 121 |
Ca moytos deçẽderõ y que perderõ as cabeças quando al nõ poderõ fazer |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 122 |
Et se o asy podermos fazer, sabede que cobraremos grãde onrra Agora, caualeyros, seguyde -me ' Estonçe aguisarõ se moy bem todos seus vasalos, et forõ se cõ el. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 122 |
Et os outros nõ se [escusauã] de fazer bem todos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 122 |
Ca os [demãdauã] tãto a meude et feriã tã rreziamente que por força os ouverõ (a) fazer afora. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 128 |
Et coydarõ de aver vagar para comer et dormyr et folgar hũ pouco mays tãto ouverõ que fazer esa noyte en suterrar os mortos, et buscar mẽestres para os chagados. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 129 |
De cõmo os troyanos poserõ suas azes, et se sayrõ fora da villa Despoys que Ector ouvo suas azes paradas, [encõmendou] a todos cõmo aviã de fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 129 |
Et d ' estes foy señor Troylos . Et sey bem que nõ avia mester nj̃gũ d ' eles por que buscase mellor cabdillo, ca bem sey que por mj̃goa del nõ poderia õme fazer erro. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 134 |
Et ben vos digo que ante elles cõ Eytor quiserã yr que ficar aly mays nõ poderõ al fazer, senõ quanto seu padre touo por ben a hũ d ' estes diserom Menalus; et a outro, Jnfros; et a outro, Çirus; et ao quarto, Çelidones; et ao quinto, Hergamores; et ao sesto, Macramyael; et ao septimo, Sades de Vergel, et ao oytauo, Margariton et este era parẽte de Echilles por parte de sua madre que era filla de hũ rrey. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et leyxou se correr a elles brauamente cõ sua espada ẽna maão et dou lles tã grãdes feridas que tallaua a caualeyros os braços et as pernas et todo o al por onde os alcãçaua asi que en pouca de ora ficarõ aly quatorze caualeyros mortos et outros mal chagados Et sabede que por presa que Ector ouvese, nũca quiso leyxar seu caualo mays nõ podo fazer tãto que podese defender Patroculos a Meriõ para lle poder tomar as armas segũdo que o avia en -maginado, ca Meriõ o sacou de seu poder, querendo Ector ou nõ. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et en esto nõ ha dulda mais en todo aquesto os que cõ Ector se cõbatian coytauãn o tã [fortemẽte] que nũca tãto podo fazer que caualgase [em] seu cavalo, nẽ elles nũca tãto poderõ fazer que lle o [cavallo] podesem tomar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et Menelao, que estaua en aquela az onde Polidamas queria yr topar, quando veu vij̃r contra sy seus yamygos armados et desejosos por lle fazer desonrra, diso [asi] aos seus moy agiña: ' [amigos], agora pareçera quaes sodes et os que me ben queredes et me preçades. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et vos ben sabedes en cõmo party bem sempre cõ uosco mjña terra et meu aver et des lo dia que comygo viuestes nũca vos promety nẽgũa cousa que uos nõ atendese Et agora vos rrogo, por deus, que me dedes galardon, et que feyrades aqueles que aly veẽ que son nosos eamygos mortaes de tal guisa que me dedes vingãça do mal et desonrra que d ' elles teño rreçebido ca eu ante queria seer morto et desnẽbrado que nẽgũ de nos seer pusfaçado de cobardia ante quantos rreys et prinçepes et cõdes et duques (que) aqui son ajũtados et quando este estrayos que son [comygo] me ajudan tan sen arte, teño que moyto mays o deuedes vos fazer que sodes meus naturaes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et os que mellor fezerẽ, nos lo deuemos fazer mellor que elles. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et sem falla pesa me por vosa amyga, a rreyña, que he moy bõa dõna (et) moyto formosa que me querra moy grã mal et sera moy sanuda quando oyr este [mãdado] ' Et aly começarõ a fazer os gregos grã doo por Çelides que morrera, que nõ foy õme que vise tal chãto ca elles todos chorauã et carpiã . Et aviã tã grã pesar que maravilla era. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et a mj̃ pesara moyto mays, ¡queyra o deus asi fazer que nõ rreçebades oje mal de nosa gẽte! |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et dar vos ey por ello galardõ se vos en lugar achar que o posa fazer ' entramẽte Menalao leuaua preso a Polidamas que Ajas Talamõ leuaua moy mal chagado et el o prendera de tal guisa que nõ podia seer liure se ajuda nõ ouvese, ca el perdera ja a espada; et o elmo que era todo rroto et amolado lle caera todo sobre los ollos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 146 |
Et diso a el RRey Domerus et aos que estauã cõ el: ' [senores], leyxade este donzel ca eu vos juro por verdade que el nõ prendera dãno se o eu poder fazer Ante lle farey ajuda quando lle fezer mester ca [a] el pesou oje este dia do meu dãno et por ende he rrazõ que pese a mj̃ do seu Et se por mj̃ avede a fazer, rrogo vos que o fazades logo caualgar en seu caualo moyto agiña, et que o [leyxedes] yr para suas cõpañas, et [metedeo] en sua az ' tã toste que Ector ouvo esto dito, todo foy feyto asi cõmo el mãdou et Teseus gradeçeu ll ' o moyto |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 147 |
Et este Casibelam era moyto amado de seu padre por que era moy fremoso et moy bõo caualeyro en armas quando Eytor veu a Casibelã, seu yrmaão, morto, pesou lle moyto et começou de fazer grã doo por el et asesego seu elmo ẽna cabeça, et cobrio se moy ben do escudo et achegou todas suas cõpanas açerqua de ssi. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 148 |
Et de aquela vez ficarõ aly moytos mortos et outros mal chagados mays eu nõ vos sey dizer dos feytos que aly fezo Ector et sua [conpaña] ca lle cõvyña de pasar el et os seus por [mẽo] dos gregos et eu teño por maravilla se o el podese fazer ca todos los gregos estauã en medio pero todo seu talent era de pasar ala et parar -se a que quer que lle ende acontesçese. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 182 |
Et se o fazer nõ quiserdes, ben vos digo que tanto afan ey de sofrer por voso amor fasta que esto cobre de uos mays de hũa cousa ey grã pauor, que uos [que] desamades moyto a nosa gente et amades moyto os de Troya. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 182 |
Et por que uos agora vejo triste, penso de uos fazer tãto plazer por voso amor que logo seredes moy pagada et leda. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 183 |
Et eu nõ queria por vos seer enganada se se pode fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 184 |
Et se uos el esto mãdou fazer, jogou vos moy mal. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 185 |
Et por força me cõvyña de fazer esto et vij̃r me aca poys que Apolo me mãdou et eu por seu mãdado estou aqui, et nũca cousa fiz tãto cõtra mjña voõtade. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 186 |
Et cõ grã medo tremeyã et perdiã o color das façes nõ vos quero fazer longa rrazõ mays logo cõmo se virõ ẽno cãpo de anbas las partes, derõ se a correr moy forte os (hũus) cõtra os outros moy brauamente, cõmo aqueles que erã [yamjgos] mortaes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 186 |
Et comete os tã fortemẽte que matou de aquela esporoada ben çento, et foy lle moy graue de fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et mãdou vos dizer por mj̃ que el he voso vasalo et voso caualeyro todo enteyramente, et por vos anda en coyta et en afã ' A donzela tomou estonçe o cavalo, et diso asy ao donzel: ' vay et dy a teu señor que se me el quer bẽ, asy cõmo diz, que m ' o demostra moy mal ca nõ deuya de fazer mal a troyanos, ante deuya amar aqueles que fosen de nosa terra et de nosa parte. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et poso en seu coraçõ de fazer cõ el moyta bõa caualaria en guisa que Breçayda ouvese ende que falar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et asi o fezo a pouco tẽpo asy cõmo adeant oyredes mays Achilles nõ oluydaua de fazer o que avia mester. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 196 |
Et esta ymagẽe nũca quedaua de fazer [algua] cousa en que ouvesen plazer et solaz aqueles que ẽna camara estauã mays sobre todas estas cousas diziã que o das flores era (de) tã grã nobleza et tamaña apostura que nõ poderia seer mays. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 197 |
Da ymagẽ do quarto pyllar A ymagẽe do quarto pillar en que estaua o donzel, cõmo vos ey contado, era de grã valor et encantada por grande mẽestria ca todos [aqueles] que entrauã ẽna camara et parauã mẽtes a a ymagẽe, todos la catauã . Et ela a todos daua a entẽder por synal o que lles seria mellor para fazer, et esto en tal maneyra que hũ nẽ outro nõn o podiã entẽder. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 197 |
Et quantos estauã ẽna camara, se a catar quisesem, gardados seriã de fazer erro nẽ vilanya, ca asi o [moystraua] a todos demays tyña ẽna [mão] hũ ençensario de hũ topaz moy claro et moy rrico colegado en hũus filos de ouro enlaçados et labrados a moy grande nobleza. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 198 |
Cõmo os gregos erã enfadados et [se rrepẽti[an]] do que começarã Diz o conto que os gregos erã moy anojados por que ja tãto estauã en esta çerca et [pesaualles] moyto por las grandes despesas que y fezerã et lles [convyña] de fazer, et por que a çidade estaua bem defendida, et do que começarã nõ se podiã ja partyr sen vergonça Et entẽderiã que começarã grã loucura, et [pesaualles] moyto por que aviã perdidos moytos amygos et moytos parentes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 198 |
Et outros diziã que era bẽ et [tynã] al en seus corações; ca de grado queriã seer en suas terras, d ' onde erã moy alongados, se o podesen fazer sen vergonça mays pero nẽgũ nõ se queria yr ante desejauã todos de acabar o que aviã começado Et Achilles nõ quedaua de ameaçar a Ector, ao qual queria moy mal de coraçõ. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 198 |
Et ataes jogos cõmo estes sol o amor fazer aos que estan ẽno seu laço; et faz lles sofrer tã grãdes coytas que son par de morte, ca nõ os leyxa dormyr nẽ folgar quando querem. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 198 |
Et Diomedes asy fazia enpero nõ era bõo syso, ca moyto agiña podera seer de se contẽtar ella do que lle el disera et de fazer o que lle demandaua |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 199 |
Et vos partistes lo de uos moy agiña cõ sabor de me fazer del seruiço et [mo] ẽbiar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 199 |
Et des oje sõo voso quito, et quero fazer todo aquelo que uos mãdardes et por ben touerdes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 276 |
Et outros moytos nũca quiserõ comer, et leyxarõ se morrer et el RRey Priamus mãdou fazer vn moy rrico moymẽto de plata et de ouro et de pedras preçiosas et se uos eu quiser contar as noblezas d ' aquel moymẽto, moy longa cousa seria de contar mays tanto uos poso dizer que nũca ẽno mũdo foy rrey nẽ cõde nẽ almyrante que mays rrica sepultura ouvese. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 276 |
Agora cata cõmo me rrespõderas mellor, et cõmo y querras fazer ' |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 277 |
Da rresposta que Paris dou a sua madre Paris, quando esto oyo, rrespondeu asy: ' madre, señora, sey que duldades em [mj] dizede -me uos o que queredes, ca eu apreçebido estou para fazer voso mãdado. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 277 |
Et agora errou me, et de todo me falesçeu pero bem sey que el fezo todo seu poder en fazer os gregos partir d ' aqui, et nõ podo acabar nada. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 278 |
Et demays cõuẽ me de fazer o que vos mãdardes et por ben touerdes da outra parte vejo en este pleito grã trayçõ et grã mẽtira. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 278 |
Et eu duldo moyto de abayxar en mjña onrra et de caer en tal posfaço cõmo vos ey dito, et todo esto vejo eu bem pero quero fazer quanto me mãdardes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 278 |
Et achar la edes dentro ẽno tẽplo de [Apolonjs] fora da çidade et mãda vos ben fazer çerto que uos quer dar por moller a moy fremosa Poliçena. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 281 |
Et avia mayor coyta d ' el ca de ssy et [dizialle asi: "amygo bõo et leal pesame] por que foy ocasion da vosa morte mays eu vos faço salua que se me temera d ' esta trayçõ, nõ fora o pleito cõmo vay mays esto me fezo fazer o amor que nos armou esta çiada [per] que fomos enganados mays nõ somos nos os primeyros nẽ seremos os postromeyros que morren por tal maneyra et eu outro cõforto nõ vejo senõ morrer, ca sen [dulda] morrer nos conven mays sey çerto que se eu achar a Paris ante que moyra, que lle darey cõ esta espada o galardon que el mereçe de tã grã trayçõ cõmo nos el fezo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 281 |
Et a todos fezo fazer moy rricos et onrrados moymẽtos |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 283 |
Et por tãto nõ queriã y fazer mays tardança et os doos et os chantos erã tã grãdes que era hũa grãde maravilla de contar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 284 |
Et el RRey Priamo ll ' o [outorgou] et dou lle [tregoa] de vn mes que lle el envio pedir RRey [Agameno] para lle fazer sepultura. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 284 |
Ca a queriã fazer da grandeza et da feytura et do talle de Poliçena. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 284 |
Et pesou lle moyto por que el por ella morreu mays pero nõ foy y de mao syso ca nõ quiso y fazer cousa que se lle tornase em mal. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 287 |
Et sen dulta se os caualeyros seus estonçe [quiserã] entrar, sabede que os troyanos nõ os podiã deytar fora da villa nẽ os enpuxar por força por moyto que y fazer quisesem mays acontesçeu asy que o nõ poderõ sofrer, et sayrõ se fora et tornarõ a as tendas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 288 |
Et do grande doo que por el faziam Conta a estoria que Paris foy suterrado ẽno tẽplo de Juno atam onrradamẽte cõmo nũca foy fillo de rrey ca aly forõ ajuntados todos los arçibispos et obispos et abades et toda a clerizia de sua ley para fazer del seus [sacrificios] et suas orações. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 288 |
Et fazer me as em ello grã bem et grã piedade et nũca ja deus querra que por outra moller veña o que por (mj̃) acõtesçeu ca por mj̃ son mortos moytos rreys et moytos duques et moytos prinçipes onrrados ¡mezquina! ¡en que ora tã desaventurada naçi! ¡catiua! ¡que maa nasçença a mjña foy et tã peligrosa! |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 288 |
Et vos, [rreyña] Ecuba, ¿que coydades a fazer? ca ja -mays nũca de mj̃ poderiades seer vengada ca por mj̃ perdestes os vosos fillos que erã moy ardidos et moy louçãos et moy ensinados ca ẽno mũdo nõ avia caualeyros mellores nẽ mays preçados nẽ mays granados nẽ de mellor [talente] que elles ca erã omjldosos para os seus amygos, et orgullosos et fortes contra os enamygos, et en todo bem mellores dos mellores. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 288 |
¿Et por que nõ vijndes agora a matar et desfazer esta que en mao dia foy nasçida? |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 288 |
Et fazer me edes en ello grã plazer ¡Ay, meu amygo bõo! eu sõo aquela que por vos he sandia ca despoys que uos eu vy, nõ quige al senõ a vos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 288 |
Et moytas vezes se fazia leuar aly onde o corpo jazia por fazer seu doo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 290 |
Da sepultura de Paris En outro dia mãdou logo el RRey Priamo fazer hũa moy noble et moy rrica capella a onrra de Mjnerua ẽno tẽplo de Juno. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 290 |
Et el rrey avia en seu tesouro vn moymento de vn jaspe verde gotado [moy] noble et moy fremoso et de grã preço et tyña o gardado para si mays eu penso que en outra parte sera o (seu) moymẽto se o poder for dos gregos desy mãdou fazer quatro leões de ouro ygoaes, deytados em formas moy bem oblados. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 291 |
[Et eram taes que aviam gram sabor delo et de o fazer, sem rrogo et sem peyto et sem mãdado nẽ amenaç[a] de nẽgũ.] |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 291 |
Et enviou seus caualeyros que fosem [per] todas las partes et provinçias que som su [ẽno] mũdo su o çeo, em tal maneyra que nõ foy serra nẽ provinçia nẽ rrio nẽ comarca que nõ fezese escripuyr, et quantas gentes avia ẽno mũdo -açerca et alonge - , por tal que despoys nõ se podesem oluydar aqueles a que o mãdou fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 294 |
Et viuẽ aly cada hũ cõ aquela [cõ] que toma conpana aqueles tres meses em grã viço et plazer et am de ssi grã sabor cõmo aqueles que se veẽ poucas vezes et aquelas que son de alto lugar et de grã preço tomã por amygos outros taes cõmo sy; ca de [cal] guisa he o õme, tal moller lle dam pero se algũus se querem jũtar de seu grado por amor, poden o fazer moyto en paz sen calonya nẽgũa et en este tenpo cõçebẽ as dõnas, et tornã se prenadas para suas terras et a cabo de vn ãno, as que ouverẽ fillo tragen o a seu padre a aquela jnsoa, ca por nẽgũa maneyra nõn o criarã mays de hũ ãno, et seu padre o leua cõsigo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 296 |
Et yam fazendo moy grã rroydo et despoys que a rreyña foy em -çima [do] caualo, sobejamẽte paresçia forte et atrebuda et sanuda et orgullosa et ella leuaua çinta hũa espada moy preçada et moy bem tallant cõ que ella a de fazer colpes esquiuos et mortaes et asinalados. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 337 |
Et o jnverno era ja tã chegado que as tormẽtas eram moy grandes ẽno mar mays [cõmo]quer que o mar era tam brauo et tã escuro et tã pauoroso que mays nõ poderia, a pesar ou a plazer a fazer lles conviña de entrar en el, ca aviã medo que viese outro peor tẽpo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 338 |
Et el fezo gardar suas naues moy bem et (moyto) agiña, poys que veu que tal era a sua ventura que nõ podia y al fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 338 |
Et fazer lles ey onrra et ajuda en quanto poder. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 339 |
Et mao grado aja que se d ' ende parteu, ca nõ podo mays fazer Outrosy colla do que semẽtou. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 340 |
Et tã forte era et tã alto aquel lugar que nõ aviam por que y fazer muro se nõ quiserẽ, nem aviã por que temer batalla nẽ outra cousa nẽgũa o lugar era asy feyto cõmo vos direy. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 340 |
Et sua voõtade era de nũca fazer torto nẽ sen -rrazõ nẽ dãno nẽ gerra nẽ prender nẽ despeytar nẽ de lles fazer outro nojo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 340 |
Por ende mellor cousa ẽno mũdo nõ pode seer para se bem [avij̃r] o õme estrayo cõ aqueles cõ [que] a de fazer que lles dar ou prestar do seu. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 341 |
Et a pouco [tẽpo] forõ apoderados ẽna terra, tanto que se lles algũ quisese fazer gerra ou mal, ou os quisese deytar d ' ela, ja lle nõ seria lygeyro de fazer ajnda que fose ja quanto poderoso |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 342 |
Et quando virõ que os gregos o queriã queymar ou fazer del peças, fezerõ grande volta et foronse todos armar, et estouerõ todos açerca del, et defenderõno en tal maneyra que nõ foy ende tã ardido que senbrãte fezese de o prender, et se o prouar quiseram toste se poderã mal achar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 342 |
Outrosy Vlixas nõ se quiso del partyr por lle fazer mays et peor dãno. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 343 |
Et agora oyredes o mal que lles ordenou que nũca õme d ' eles escapase nẽ tornase a sua casa poys que Palomades, seu fillo, cõ [elles] nõ viera, et poys el sofria doo et pesar, nõ queria que elles sem pesar fosen quando el (RRey) Naupus vio que os gregos [vynã] cabo sua marisma de seu rreyno, fezo fazer fogos de noyte ẽnos penedos da rribeyra aly donde era o lugar mays peligroso et mays brauo en guisa que quando a frota viese, que os podesem ben veer do mar, et viesem aly por tomar porto et goaresçer da tormẽta. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 344 |
cõmo Eneas mezclou Diomedes cõ sua moller Egeal El RRey Naupus ouvo outro fillo moy engenoso et arteyro et rreuoluedor et sabedor de fazer mezclas et de buscar mal. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 347 |
Et nõ era y tal que o podese apoderar [que o de] grado nõ matase, ca o desamauã mortalmente todos mays ante que se de aly partisem, Orestes fezo seus sacrifiçios en hũ tẽplo que y avia por aver d ' eles rresposta que [deuja] fazer, ou que çima avia de auer do que avia a começar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 352 |
Et depoys que me veu, logo pensou de me fazer ficar et de me tomar por amygo, que ja -mays nũca me d ' ende partise. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 352 |
Et tanto soybe eu que nũca ella soubo fazer nẽ dizer que me eu ende nõ partise quando me prouvo Et os espirimẽtos et as encãtações que ela contra mj̃ fazia nõ valyam nada, mays todos se tornarõ contra ella. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 352 |
Ca el por nẽgũa maneyra nũca tanto podia fazer que lle podese quebrantar seus encantamẽtos |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 357 |
Et defendeo lle que nada nõ disese nẽ [dese a] entender nẽgũa cousa de aquelo que fazer queria et Telomacus contou a Vlixas, seu padre, todo ho feyto cõmo era. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 359 |
Cõmo Vlixas casou seu fillo Telomacus [con] a filla del RRey Alçiom Ante que el RRey Alçion de aly partise, Vlixas lle rrogou moyto por afirmar mayor amor que dese a Neusica, sua filla -que era moy bõa donzela et moy ben ensinada - , a seu fillo Telamacus por moller Et el RRey Alçiõ o fezo moy de grado, et outorgou ll ' a ca entẽdeu que ela seria del ben casada et el d ' ela et des oy mays pode Vlixas folgar en paz ẽno seu rreyno, ca moytos peligros et moytas coytas a [pasadas] et mays [per] grã sazõ tẽerra cõ el a [vẽtura] cõmo quer que ẽna çima moy se lle ha de tornar aspera cõmo depoys oyredes ca por nẽgũa maneyra nõ pode esquiuar, [per] poder nẽ [per] saber que aja, que lle a ventura nõ aja de fazer grã pesar ca todas las cousas [per] que o õme ha de pasar, todas nõ as pode escusar da mesura et do poder et da ventura. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 362 |
Et el RRey Castus lle fezo fazer omenajen por todo o rreyno. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 364 |
Et a cabo de tenpo acõtesçeu que Pyrro se guisou de yr a Delfon en rromaria por fazer y seus sacrifiçios a Apollo et aos outros dioses todos por que elles quiserã que seu padre fose vengado dos troyanos et de Paris, que o [matara]. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 364 |
Et coyda Andromaca fazer aqui señor et erdeyro o fillo de Ector, que foy traydor et lobo rrenegado et voso yamygo mortal, o qual matou moytos et bõos rreys, et (por quẽ) o voso lynagẽ foy destroydo et myngoado ' Menalao, quando esto entẽdeu, nõ quiso outra cousa fazer [senõ] cõplir todo o que lle a filla rrogara et querelara en esta rrazõ |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 368 |
Et mãdo o gardar a aqueles que mays amaua et em que mays fiaua en guisa que por nẽgũa maneyra nõ podese sayr d ' aly nẽ chegar a el ca nẽgũa cousa do mũdo nõ temya tãto cõmo a el pero sabede que tã ben lle queria que nõ poderia mays mays el queria se gardar do soño se o podese fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 368 |
da forteleza que mãdou fazer Vlixas cõ medo Aynda cõ todo esto Vlixas nõ era ben seguro, nẽ seu coraçõ nõ asesegaua pensando ẽno sonno que sonara. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 368 |
Et nõ leuou consigo senõ os seus criados et priuados et mandou fazer hũa forteleza ẽno mays alto lugar et mais forte que el podo achar mãdo y fazer moytas et bõas cousas, et muros moy fortes, et baruas cãas et carcauas et mãdou as todas encher de agoa todo en rredor Et fezo fazer hũa ponte que a deytasen et ergesen por torno. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 370 |
Et ben coydou que asy queria fazer a el. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 370 |
Et esto en todo o mũdo sera dito et rretraydo que õme da tua ydade cometese tã grã sandeçe cõmo tu agora cometiste ' quando Telogomus entendeu et soubo que el avya morto seu padre, começou de chorar et de braadar et fazer tã grãde doo que esta era hũa grande maravilla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 370 |
Et começou de mesar os cabelos da cabeça, et desfazer o rrostro cõ as vnllas et cõ os puños. |
[+] |
1350 |
LT [1]/ 57 |
Mays hu uiu os outros caualeyros juntados et guisados de o ferir et a lle fazerẽ mal se podessẽ, el, que de rrẽ nõ nos temia, leixousse correr a eles et deu ao primeyro tall... |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
los meter en costas e en missoes, e para les fazer perder sus lauores, o algunas otras cosas que farian de su pro, porque se conpogan con ellos, e les pechen algo; o porque los embargen (de) algun camino, (que sabian que auian de façer.) E algunos y ha, que fazen deshonrra a otros en peor manera (que esta), demandandolos (en juyzio) maliciosamente por sus sieruos, sabiendo ciertamente, que non han derecho ninguno en ellos, desfamando a ellos, e a sus fijos. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
E otros y ha, que facen mayor tuerto con atreuimiento en vila ou en outro lugar. dizemus que deue el Rey auer as duas partes e a çibda ou a vila ou o castelo toman a terçeira (parte) para fazer os muros e as torres das cerqas dos lugares hu o tomaren. e para as outras cousas (para) que as ouueren mester que seja(n) en prol de todo comunalmente. pero as outras portages que antiguamente custumaron os Reys a tomar para si en alguos lugares eles as deuen auer enteyramente. outrosi dizemus que estas portages e os outros dereitos e Rendas del Rey meterlos en costas e en missoes e por lles fazer perder seus...e alguas outras cousas que farian de sua prol...que se conponan con eles e lles peiten algo ou por...enbargo alguo camio que saben que an de fazer. e alguos y ha que fazen desonrra a outros en peor maneira demandandoos maliçiosamente por seus seruos sabendo çertatamente que non an dereito nehuu en eles defamandoos a eles e a seus fillos. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
E por ende mandamos, que qualquier que fiziere tuerto, o deshonrra, en alguna destas maneras sobredichas, o (en) otras semejantes, que sea tenudo de fazer emienda de ello, a bien vista del Judgador (del lugar.) LEY VIII --Quien puede fazer deshonra. Deshonrra, o tuerto, puede fazer a otro, todo ome, o muger (que ouiere) de diez años e medio arriba; porque tuuieron por bien los Sabios antiguos, que deste tiempo (en) adelante (puede) auer cada vno entendimiento, para entender, si faze deshonrra a otro; (fueras ende,) si aquel que (la) fiziesse, fuesse loco, o desmemoriado; ca estonce non sera tenudo de fazer emienda de ninguna cosa que fiziesse, o dixesse, porque no entiende lo que faze, mientras esta en locura. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Pero los parientes mas cercanos que ouieren estos atales, e los que (los) ouiessen en guarda, (deuenlos fazer), guardar, de manera, que non puedan fazer tuerto, nin deshonrra a otro; assi como en muchas leyes deste libro diximos que (lo) deuen (guardar e) fazer; e si (assi) non lo fizieren, bien se podria (demandar a ellos el sen mandado do julgador (a) alguos homes que son forros sabendo que non an dereito (nehuu) en eles.) |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
(E por ende mandamos que cualquier que fezesse torto ou desonrra (a outro) en algua destas maneiras sobreõditas ou (de) outras semellantes (delas) que seja teudo de fazer emenda delo a ben vista do julgador.) |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
(LEY OYTAUIA quen pode fazer desonrra. Desonrra ou torto pode fazer a outro todo home ou moller de des anos e medio aRiba porque ouueron por ben os sabeos antiquos que deste tenpo adeante (deue) auer cada huu entendemento para entender se faz desonrra a outro (ou non). (saluo ende) se aquel que o fesese fosse louco ou desmemoriado ..............seria tiudo de facer emenda de nehua cousa que disese ou fecese porque non entende o que faz mentra esta... ..............loucura. pero os parentes mais.... ......que ouuesen estes ataes ou os que ouuesen en garda (deuianos) gardar de maneira que non posan facer torto nen desonrra a outro. asi como en moytas lees deste liuro disemos que o deuen facer e se non o fecesen ben se poderia (facer emenda deles do torto tuerto que aquestos atales fizieren.) LEY IX. --(Contra quien puede ser fecha deshonrra, e quien puede demandar emienda della, e ante quien.) Tuerto, o deshonrra puede ser fecha a todo ome, o muger, de cualquier edad que sea, maguer fuesse loco, o desmemoriado. ) |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
( Esso mismo pueden fazer los guardadores, en nome delos huerfanos que tuuieren en guarda. ) |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Aviendo algun home sus vassallos, (o) otros homes libres que huuiessen con el; si estos reciuiessen tuerto, o deshonrra, pueden ellos demandar emienda á los que los deshonrraron, e su señor non podria ende fazer demanda; (fueras) ende, quando el tuerto, o el (mal), que tales omes recibiessen, les fuesse fech(o) señaladamente, por deshonrra, o (menos)preciamento del señor. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
(Ca) estonce, bien lo puede fazer, quanto en aquello que pertenesce a su persona, o a la deshonrra del. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
E deuen fazer esta (emienda,) tambien (los) fazedores de la deshonrra, o del tuerto, como aquello que (gelo mandaron,) o les (dieron) esfuerço, o consejo, o ayuda, para facerla, en qualquier manera que sea. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Ca guisada mandada emenda das desonrras e dos tortos que home Reçebe eno lugar hu for feita (ou) ante o julgador que ha poder de apremar o demandado asi como disemos eno T o das acusaçoes. LEY - X como o señor pode demandar emenda da desonrra que facesen a seu vasalon en despreçamento del Avendo alguo home seus vasallos outros liures que viuesen con el se estes rreçebesen torto ou desonrra poden eles demandar emenda. aos que os desonrraron eseu señor non poderia ende facer demanda (saluo) ende quando o torto ou a (desonrra) que taes homes rreçebesen lles fore feit(a sinaladamente por desonrra ou por des)praçamento do señor (e) enton ben......... .............quanto (he) en aquelo que............ ........del. outro si dizemos ...........sonrra fose feita a alguo Religioso ou freire de ordee en qualquer maneyra que seja feita que seu mayoral pode demandar emenda por el. e deuen facer esta (demanda) tanben (aos) fazedores da desonrra ou do torto como aqueles que (llo mandaren fazer) ou lles (deren) esforço ou consello ou ajuda para fazerla en qualquer maneira que seja. ca gisada consahe cosa es, e derecha, que los fazedores del mal, e los consentidores del, que resciban ygual pena. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
E si por auentura el que esto fiziesse, non ouiesse debdo ningun contra aquel doliente que assi agrauiase, deue perder por ende la tercia parte de lo que ouiere, e averlo la Camara del Rey, e demas desto, deuefazer emienda a los parientes del muerto, de la deshonrra que fizo a el, e a ellos, a bien vista del Judgador del lugar. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
LEY XII. --(Que pena merescen los que quebrantan los sepulcros, e desotierran los muertos.) Deshonrra fazen a los biuos, e tuerto a los que son pasados deste mundo, aquello (que los huessos de los omes muertos) non dexan estar en paz, e os desotierran; quier lo fagan con cobdicia de lleuar las piedras, e los ladrillos, que eran puestos en los monumentos, para fazer alguna lauor para si, o para despojar los cuerpos de los paños, e de las vestiduras... ............................. adeueda que auia contra el....................... e peite a seus herdeiros outro tanto quanto era aquelo que deuia auer. e perga de mais desto a terça parte do que ouuer. (e) seja da camara del Rey. e aynda fique el (por) enfamado para senpre. e sse por ventura o que esto fezese non ouuese deuedo nehuu contra aquel doente que asy agraucase deue perder por ende........ ....................parte ....................... ouuer e auerlo a camara del Rey. e de mais desto deue fazer emenda aos parentes do morto da desonrra que fezo a el e a eles a ben vista do julgador do lugar. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Desonrra fazen (aas vegadas) os viuos e torto aos que son pasados deste mundo aquel (que as fossas do morto) non deixan estar en paz e os dessoterra quer o faça con cobiiça de leuar as pedras e os ladrillos que eran postos enos moymentos para fazer alguo lauor para sy ou para esbullar os corpos dos paños e das vestiduras ...................... ...................... |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
E si por auentura, (non gelo) quisiesse meter en su mano, tenudo es de fazer emienda de pecho por el, a bien vista del Judgador. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
E si esto non quisiesse fazer, deue(le) desamparar el sieruo, de todo (en todo,) en lugar de aquella emienda. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Esto seria como si algun Cauallero, que estuuiesse en hueste, o en otro lugar, do ouiesse de lidiar, derramase contra mandamiento del Cabdillo, o fiziesse couardia, o otro hierro en fecho de armas, que se tornasse como en desfamamiento, o en desprecio de Caualleria; e por tal yerro como este, el Señor de la Caualleria le mandasse fazer (alguna) deshonrra, en manera de escarmiento, assi como si le mandasse quebrantar las armas , o tollergerlas, o le mandasse cortar la cola al cauallo o fazer otra deshonrra. LEY XIV..................... ............................ meter (en mans) daõquel a que fezo a desonrra que o castige con feridas de maneira que o non mate nen... .................ventura (non no) quisese meter en sua mao tiudo he de..... ................de peyto por el a ben vista do julgador. e se esto non quiser fazer deue desanparar o seruo de todo en lugar da emenda. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
LEY XV (como poden demandar emenda a o señor da desonrra que o seruo fezese a outro) Maneiras y ha de desonrra que reçeben........... poden demandar demandar emenda nen lles deue seer feita. pero lla demanden. (e) esto seeria como se haun caualeiro que esteuese en este ou en outro lugar hu ouuese de lidar derramase contra mandamento de cabedel ou fezese cobardia ou outra................. que se tornase............ caualeria.........por tal erro como este o señor da caualeria lle mandase fazer desonrra ........................... (de castigo) ou de escarmento asi como se lle mandase quebrantar as armas ou toller ............................ ......................a cola ao |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Et disserõ todos a hũa uoz: -¿Cõmo foy assý ousado el rrey Leomedón de fazer tan gran desonrra a tãtos omes bõos et tã onrrados? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Et dezíã que por seu mal lles tollera o porto, ca lle coydauã de fazer tal gerra que o chegaríã a morte et lle faríã perder seu rreyno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Cõmo Hércoles ffuy a Páçita demãdar ajuda a rrey Cástor et a Poleus et a Talamõ et al rrey Peleus et al rrey Néstor, et cõmo m[ã]dou ffazer qui[n]ze naues et as gorneçeu de quanto auýan mester |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Estonçe lle disso Ércoles que dezía ben et que lle nõ podía dizer nẽ fazer cousa que lle mays gradesçesse. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Poys que Ércoles ouuo esta resposta de todos seus amjgos, fezo fazer quinze naos, et gorneçéoas moy ben de viandas et de quanto mester auj́ã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 217 |
Poys que o verão foy entrado, en que os prados soẽ enuerdeçer et as áruores tẽen follas et as aues começã a fazer seus cãtos, Ércoles nõ quiso fazer mays tardada, et enviou porlos rreys que o auj́ã de ajudar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 228 |
Et começou a fazer seu doo per tal maneyra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 232 |
En hũa das partes da vila estaua hũ grãde alcáçer, a que cham[a]uã Ylyón, que el rrey y estonçe mãdou fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 232 |
Et por ende me quero delo partir, por uos nõ fazer noio. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 234 |
Por ende uos rrogo que nõ alongemos de tomarmos ende dereyto, et que por al nõ o fezessemos, solament por Anssýona, que tẽen por barragãa, deujámoslo de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 237 |
Et ben uos digo que nõ quero por el fazer nada. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 238 |
Et se por ende uos prouuer, poñamos o día et lugar hu uos chegedes a lle fazer a emẽda, ca, sen falla, moyto uos desama, et nõ he sen rrazõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 238 |
Nós nũca fezemos mal a uosso rrey de que lle aiamos a fazer emẽda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 238 |
Poys el começou primeyrament a nos fazer mal et se nós depoys por ende llo fezemos, ¿que corregemento á auer, senõ a quen faz mal, fazerlle outro? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 238 |
Et nós nõ entẽdemos que outra emẽda lle deuemos fazer, senõ que uaa hũ por al. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et era tã soberuio que nõ tijña en nada de fazer grã torto a quen sse pagaua, tãto auj́a de crueza et de brauura et de saña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et marauillado me faço porque nõ mãdo de tj fazer peças ou porque te nõ mãdo arrastrar a cola de hũ caualo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et cóydanos ora fazer entẽder que nos terrá nũca amor, nẽ lealdade, nẽ pleito que cõnosco poña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et per auẽtura penssa, se coyda que nos pode fazer guerra solament por seys días. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 240 |
Et ben uos digo que, a meu coydar, graue seería a todo home de os fazer tornar alý onde saýan. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 240 |
Et el mijsmo me quiso sacar os ollos da cabeça, et quísome fazer arrastrar a coa de seu caualo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 240 |
Assý deue de fazer todo home que for de entẽdemento. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 241 |
Et mal aia quen o assý nõ touer por ben et quen lles nõ der o galardón, podéndoo fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 241 |
¡Ay, senores caualleyros, se nós podessemos baixar seus grãdes orgullos, nõ poderiamos no mũdo mayor esmõla fazer! |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Señor, moy grã dereyto he de fazer eu uossa voõtade, et fazerlo ey moy de grado, et porrey toda mj̃a força en uos seruir ẽno que mãdardes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Et alý pon o home toda sua força et todo seu poder et seu ardimento et seu esforço, et faz quanto fazer pode por uẽçer ou por anparar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Mays dígoo por que tomedes bon cõssello, et ajades acordo qual uos cõpre sobre elo, ante que o cometades, ca ja ssabedes que nõ auemos naos en que possamos passar a elles, nẽ cõ que lles façamos mal, et sen naos nõ lles podemos fazer gerra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 243 |
Mays, se uos eu quiser dizer todo o que foy feyto et dito, fazeruos ýa longa rrazõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 245 |
Et por ende terría por bon cõssello se uós touessedes por ben que eu fosse a Greçia cõ peça de caualeyros, por lles fazer algũ grã mal ou por cobrar Ansýona. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 245 |
Et se alá formos, fazerlles emos tal dãno et tal destroymento en sua terra, ante que nos ende partamos, ca ja pera senpre será rretrahudo per todo o mũdo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 248 |
Et cõmoquer que ha mester de falar uós outros en este feyto et tomar y cõsello do que y quiserdes fazer ante que o começemos, pero eu dizeruos ey o que me acaesçeu. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 248 |
Mays quero ante saber de uós o que y queredes fazer ou que tẽedes y por ben; ca, se me cõsellardes, el yrá y, ou, senõ, ficará. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 252 |
Cõmo Pares ffuy ffazer oracóm ao tenplo de Venus |
[+] |
1370 |
CT 1/ 252 |
Et segundo a estoria cõta, tódoslos da terra uẽerõ alý a aquela festa, a grã prazer et a grã viço, a fazer seus sacrifiçios et suas orações aas déosas do mar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 252 |
Et Pares foy aló aquel día, cõ todas suas cõpañas, fazer suas orações et seus sacrifiçios. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 253 |
Et pero era moy sisuda et moy rrica et pareçía moy ben, sabede que todo esto, nẽ quanto al ha ẽno mũdo, nõno preçaua nada se nõ fosse fazer oraçõ a aquela festa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 253 |
Eu ey feyta hũa promessa a Venus, por hũa door que oyue, onde foy moy malcoytada, que yría cada ãno por este día a ssua festa fazer mj̃as orações et põer mj̃as oferendas sobre seu altar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 254 |
Et se poderẽ elles entẽder o que nós fazer queremos, meterã toda sua força en nos detẽer aquí et en nos fazer mal et desonrra quanta poderẽ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 254 |
Mays por quantos nós somos, nõ lles poderemos fazer gerra, nẽ mal, nẽ força, nẽ lles poderemos tomar vila, nẽ castelo, nẽ forteleza. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 255 |
Et os que vẽerõ ao tẽplo fazer sacrifiçios velarõ tãto que erã ja canssados et forçáuaos o sono. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Et nõ ha ẽno mũdo home que uos assý ueia fazer doo que sse ende moyto nõ sinta, et ja mays nũca poderá seer ledo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Depoys tornousse a hũas donas a que veu fazer outrossý grã doo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Et des oymays nõ ha ja aquí dulta de fazer ben a quen ela quiser. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Et, sen falla, a mays pobre que aquí vay, poderla ha fazer mays rrica et mays auõdada de quantas outras aquí son, nẽ forõ nũca. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Se uós leixardes de fazer tal doo, eu farey toda sua voõtade da rreýña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Et quen a mj̃ amar, a uós amará; et quen a mj̃ seruir, a uós seruirá; et quen a mj̃ ben quiser, a uós querrá fazer prazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
Ca se o eu agora nõ quisesse fazer, todo uosso prazer, ben ueio que me nõ ha mester et que me ualerá moy pouco, ca ben sey eu que, querendo ou nõ, que me cõuerrá cõsentir. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Pares ýa moy ledo, et leuaua Elena perla mão, et poýña toda sua força en lle fazer onrra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 261 |
Et fezerõ grãdes festas todo aquel mes, ca assý era de costume de o fazer, quando vençíã seus jmĩjgos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 264 |
Et, sen falla, tãtos era et tã bõos que, sse elles porto podessen tomar ẽna vila de Troya, que seríã graues de põer ende fora; et ante seríã y quebrãtadas moytas lanças et moytas espadas, et moytos caualleyros abatidos dos caualos, et outros grãdes señores seríã y mortos et presos, ante que sse podesse fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 273 |
En este obrou mays a natura pera o ennobreçer, ca poso en el toda sua força et fezo en el toda sua obra pera o cõpõer de todas bondades, senõ tãto que o podera fazer mays fremoso do que fezo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 273 |
Mays, sen falla, nõ o podera fazer mellor de quanto o fezo aýnda que en ssy mayor poder ouuesse; ca sabede que, quanto el era mj̃gado en seu pareçer et en sua fremosura, que todo o cobraua en fazer ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 273 |
Et ja mays nũca fezo thesouro, saluo de proheza, que lle ficou sobre todos, et bon coraçõ que auj́a de fazer ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 279 |
Agora dyz o conto que, poys o jnuerno foy seýdo et o verão vẽo, os gregos nõ quiserõ fazer mays tardada. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 281 |
Et se algũ llela quiso fazer, sabede que lle custou moy caro. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 281 |
Et ben outrossý deuemos nós assý a fazer, ca nos deuemos gardar de fazer nosso abaixamento, nẽ cõsentir sojugamento en nós, nẽ ẽnos que uerrã depoys de nós. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 284 |
Et Achiles o leuou cõsygo pera os gregos, assý cõmo home que leua seu amjgo, et puñaua todavj́a en lle fazer prazer et onrra, porlo grã pagamento que anbos de ssy ouueron. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 285 |
Et por ende me cõuẽ de yr cõuosco aló et de me nõ partir de uós, ca todavía ey de fazer voõtade de Apolo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 285 |
Mays ja por esso nõ o leixarey, ca mays me ual fazer prazer aos deuses que aos troyãos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 286 |
Et nõ quiserõ fazer tardança, mays aparellarõ moy ben suas naues. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 286 |
Et [A]gamenõ, que he nosso prí[n]çipe, ha de fazer cousas bõas todavía. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 288 |
Et por ende, senores, uos rrogo que mays soberua nõ queyramos fazer, sequer ben sabedes que os déoses nũca della se pagarõ, nẽ ouueron dela cura, ante ouueron senpre grã desamor, et ouueron senpre grãdes vinganças et espantosas daqueles que a fezeron. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 288 |
Et esto nõ digo eu porque Troya se nos defenda longament, mays porque será ben de auermos senpre ben et mesura en nosso feyto, et de nõ fazermos nehũa cousa sen aquesto; ca, se fezesemos algũa cousa sen rrazõ et por soberuja, seería grã mal et pouco rrecado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 288 |
Et por ende teño que el que he sen pecado et nõ ha por que temer nehũa cousa, ca, se nós deramos Anssíona, nõ fora rroubada nẽ tomada Elena, assý cõmo foy, nẽ Pares nõ vẽera fazer tãto mal aa nossa terra cõmo fezo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 288 |
Mays pero nõ teñades que uos esto digo por couardía, nẽ por me fazer de aquesto afora, ca nõ he assý. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 292 |
Et cõsséllouos que nõ aiades en esto siso de moço, ca, se logo nõ quiserdes fazer todo aquesto, tã grã dano pode requeçer qual nõ foy feyto ja mays. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 292 |
Et sabede çertament que agora o podedes emẽdar ou podedes fazer grã pérdida. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 292 |
Et agora mostrade uosso talẽt por que sayban se o queredes fazer ou nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 295 |
Amjgo, uossa merçee, ben semella que sabedes julgar et fazer cõtos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 295 |
Et, sen falla, se o uós fazer quiserdes, de mj̃ uos faço çerto que, aýnda que eu coydasse seer morto ou preso, que eu me yría chegando a uós quanto eu mays podesse, et coydaría de uós a tomar vengãça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et vẽome fazer ajuda Ércoles, et anparou a mj̃ et a toda mj̃a terra, et matou aquel rrey. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et tu me farás soterrar onrradament en hũ bon lugar, assý cõmo cõuẽ a rrey, et fazerme ás rrica sopoltura et todo meu dereyto et meu seruiço. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 297 |
Et poy[s] o ofiçio foy acabado, que lle deuj́ã a fazer, Tálafus rreçebeu menágẽes de tódoslos altos homes do rreyno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 300 |
Agora leixa o cõto a falar dos gregos por cõtar das ajudas que vẽerõ a el rrey Príamos et por dizer os nomes dos rreys et duques et de cõdes et dos outros prínçipes de grã poder que lle vẽerõ fazer ajuda |
[+] |
1370 |
CT 1/ 305 |
Mays aýnda que elles quisessen, nõno podíã fazer sen reçeber moy grã dãno, ca elles nõ podíã cometer per tal gisa que, quando quisessen entrar ao porto, que sse nõ ouuessen de chegar tãto aa vila que o nõ podíã tomar tã ligeyrament, se y ouuesse quen o defender, aýnda que os que guardassen o porto fossen pouca cõpaña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 305 |
Et sabede que esto nos cõuẽ de fazer, et praza ende a quen quiser; ca, sse por força os nõ cõquirimos, per al nõnos podemos entrar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 305 |
Agora uaamos y et façamos o que podermos fazer, et nõ aia y outro cõssello. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 306 |
Mays carament o cõprarõ, ca, segundo a estoria cõta, nũca, desque o mũdo foy feyto a acó, foy tomado porto cõ tan grã dãno, nẽ cõ tã grã morte, ca moytos desçenderõ y que perderõ as cabeças, quando al nõ poderõ fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et se o assý podermos fazer, sabede que cobraremos grãde onrra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et os outros outrossý nõ sse escusauã de fazer ben todos, et fezeron tãto en aquel día en aquela batalla que leuarõ ende moy grã prez, ca os demãdauã tã amj̃údo et os feríã tã rrégeament que, per força, os ouueron a fazer afora. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 315 |
Mays tãto ouueron que fazer essa noyte en soterrar seus mortos et buscar m[a]estres pera seus chagados que nõ poderõ a ssy meesmos fazersse nehũ ben nẽ uiço essa noyte, ca moyto lles era mester de tẽerẽ aperçebudos os solyrgiães, ca lles chegará o día que lles chegou en que moytos seerã chagados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Depoys que Éytor suas azes ouuo partidas, encomẽdou a todos cõmo auj́ã de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Et destes foy señor Troylos et, sen falla, teño que nõ auj́a nehũ delles por que buscar mellor cabdillo, ca ben sey que por mj̃ga del nõ podería home fazer erro. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 317 |
Mays, se o elles assý fazer quisessen, ben creo que ante prederíã estoruo de dez mill caualeyros que aló están, que eu enviey deãt. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 323 |
Et ben uos digo que ante elles quiserã yr cõ Éytor que ficar alý, mays nõ poderõ al fazer senõ quanto seu padre teuo por ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays nõ podo fazer tãto que podesse defender Patróculos de Meriõ, pera lle poder tomar as armas, segũdo que o auj́a enmaginado, ca Meriõ o sacou de seu poder, querendo Éytor ou nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays en todo aquesto, os que cõ Éytor se conbatíã, coytáuãno tã fortemẽt que nũca podo tãto fazer que caualgasse en seu caualo, nẽ elles outrossý nõ poderõ fazer tãto que o del podessen leuar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et eu me espanto do que uẽemos acó fazer et quantos nos oie virẽ todos nos ensinarã cõ o dedo et dyrã assý a todos: |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et alý foy tal a pressa et o braadar et a uolta et o rretenjr das espadas et o ferir das lanças que cãbauã os hũus porlos outros, et nõ sse podíã coñosçer alý hu sse dauã a m[ã]tenẽt, que nõ foy y daquela uez tal caualeyro que tã boa caualaría podesse fazer, que nõ achasse outro que nõ fezesse tã bõa, nẽ fo[y] y tal aquela uez que, sse desse algũ colpe, que nõ achasse quen lle desse outro por el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et seméllame que son moy ben gornidos et moy ben armados et, se os ferirmos moy rrégeament, fazerlles emos leixar o cãpo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et Menelao, que estaua en aquela aaz hu Polidemas quería topar, quando ueu vĩjr seus jmĩjgos moyto armados et moy deseiosos por lles fazer mal, a el et a toda sua cõpaña, disso assý aos seus, moyto agiña et en poucas palauras: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et quando me estes estraños andan a mj̃ tã sen arte, teño que moyto mays o deuedes uós fazer, que sodes meus naturaes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et por ende deuemos nós a sseer dos moy bõos os mellores, et dos que y mellor fezeren, nós deuemos a fazer mellor que elles. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Alý começarõ a fazer tã grã doo os gregos por Çélidis, que morrera, que nõ foy home que uisse tal chãto nẽ tã grãde, ca elles chorauã todos et rrascáuãsse et braadauã et auj́ã tã grã pesar que marauilla era. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 340 |
Odinax, sen fazer mays perlonga, foy estonçe ferir Menelao. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 342 |
Señores, leixade o donzel, ca eu uos juro par uerdat que el nõ prenda mal nẽ dãno, se o eu poder fazer, ante lle darey ajuda cada que lle a el for mester, ca a el pesou oie en este día de meu dãno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 342 |
Et se por mj̃ auedes de fazer, rrógouos que o façades logo moy agiña sobir en seu caualo, et que o leixedes yr en paz a suas cõpañas, et metelo en sua aaz. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 343 |
Quando Éytor ueu a Casabelán, seu yrmão, morto, pesoulle et começou por el de fazer grã doo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 344 |
Et eu ténoo por grã marauilla, se o el fazer poder, ca tódoslos gregos estauã en meo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 347 |
¿A que coydades que sse tornará nosso feyto, poys que tã malament nossas cõpañas son enpuxadas, ca lles ueio fazer senbrãt de fogir et de nõ poder tẽer o cãpo? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 347 |
Estonçe agillarõ todos cõmo homes que deseiauã fazer ben. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 348 |
Et alý ouuo moy grã torneo et moy graue et mortal lide, ca os gregos metíã todo seu poder en fazer os seus tornar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 348 |
Et en aquesto forõ ánbalas partes moyto enpeorãdo, ca hũ nẽ outro nõ foy ligeyro de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 350 |
Et rreçeberõ del tã grã dãno gregos que ouuo ende aquela uegada moy grã prez, pero troyãos nõ poderõ fazer tãto que os gregos, per força, nõ os leuassen et os nõ ençarrassen tralas barreyras. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 350 |
Et queríãsse coller aa barreyra [de] mays adentro, ca lle cõuĩjña de fazer, querendo ou no. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 355 |
Et fezo y logo estonçe soar hũ corno pera fazer achegar os seus a ssy. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 355 |
Et sabede que estes que entõçe alý chegarõ, leuauã moy grã prez de aquelo que auj́ã a fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 357 |
Et começou de fazer tã grã dãno ẽnos troyãos que hũa grã marauilla sería de cõtar, tã mortalment os desamaua. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 357 |
Aquel día nũca Agamenõ podo auer uagar de entrar en aquel cãpo, nẽ outros moytos que y andauã, nẽ poderõ os gregos fazer tãto per que depoys podessen cobrar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 365 |
Et por ende uos prometo que, en quanto eu uiuo for, senpre por uós aia tristeza et que uos uĩge, se o eu fazer poder. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 365 |
Don Achiles mãdou fazer hũ moymento de mármol uerde, moy sotilment laurado, et tã ben juntado era que poucos homes poderíã entẽder per u o juntarã ou per hu meterã alý o corpo de Patróculos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 366 |
¿Por que uos nõ acordades de fazer algũa paz ou algũa amizade cõ elles? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 366 |
¡Ay, meus amjgos et meu[s] naturaes, que uẽtura tã dura et tã forte está gardada pera uós et que tantas lágrimas por uós an de seer choradas, se ficar algũ do uosso lyñagẽ que esto possa fazer! |
[+] |
1370 |
CT 1/ 367 |
Et Agamenõ nõ he tal que esto possa fazer, nẽno sabe. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 367 |
Et, señores, hũa cousa uos dyrey, et nõ entẽdades que uosla digo gabándome: digo que, se sessudo he Agamenõ, téñome eu por mays sysudo, et ey mays cõdes et mays duques et mays caualeyros et mays gentes que el, et mellor cõssello sabería dar hu conprisse, et mellor sabería enderẽçar a batalla hu fosse mester, et sõo mays apreçebudo et mays engeñoso que el, et sey mellor coñosçer a fin que an as cousas que sse começã a fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 367 |
Et mays uos digo: sey mellor fazer toda cousa que pertẽesçe a home que he pera moyto et pera seer mellor ẽno tenpo da pressa, quando conpre. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 367 |
Outrossý sey mellor partir grãde algo per grã gente, a cada hũ cõmo pertẽesçe, et sey mellor uelar de noyte et mellor traballar de día en toda cousa que cũpla de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 367 |
Demays, sey mellor et mays agiña fazer auinẽça ontre aqueles que andan desauj̃údos, et sey moy ben castigar a aqueles que erran et afaagar aqueles que quero, en tal gisa que por mj̃ga de castigo nõ leixarã de fazer aquelo que pertẽesçe a homes ben cõssellados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 369 |
Et sabede que o que lle alý nõ quería fazer carreyra, que de tal gisa o castigaua que, en pouca de ora, nõ auj́a meestre mester. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 369 |
Et leuaua a ssua espada perigoosa, cõ que auj́a feyto grã dãno ẽnos gregos, et cada día coydaua mays a fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 369 |
Quando Achiles ueu que Éytor assý matara a el rrey Protenor, ouuo ende tal pesar et tal coyta que mayor nõ podería, et per pouco sse ouuera de matar cõ sua lança meesma, ca Protenor era seu sobriño et criároo de moy pequeno, ca era hũ dos homes do mũdo a que el grã ben quería, et por ende nehũ home do mũdo nõ podería por el fazer mayor doo do que el fazía. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 369 |
Os hũus porlo sacar do cãpo et os outros porlo defender, morrerõ en essa perfía da hũa parte et da outra a çerca de mill caualeyros, pero nõ poderõ fazer tãto que o corpo del rrey Protenor nõ ficasse no cãpo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 377 |
Amjgos, senores, deste feyto nõ me rrogedes nẽ me faledes y mays, que seede ben seguros que tã rrogado sõo ende que, sse, quantos meus amjgos et parẽtes aquí sodes juntados, fezessedes juramento que nũca Éytor per uós rreçebesse morte nẽ prigón nẽ outro dãno, ssabede que eu nõ me partería de fazer todo meu poder por auer del uẽgança do grã dano et do grã pesar que me ha feyto, ca este he o que me quebrãtou o coraçõ quando matou a Patróculus, que era a cousa do mũdo que eu mays amaua, nẽ porque eu sõo mays coytado et serey ja en tódoslos días que eu ujua. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 378 |
Outro día de manãa leuãtárõsse todos et forõ a sseus tẽplos fazer seus sacrifiçios et suas orações, segundo era costume. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 384 |
Et tomou çẽ caualeyros dos mellores que podo escoller et poso toda sua força ẽno matar ou ẽno prender, se podesse, ou de lle fazer algũ grã dãno, en gisa que lle fezesse cõprar carament sua moller que lle tomara. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 384 |
Mays esto que el penssou era graue de acabar, pero fezo el y todo seu poder, ca moyto amjúde sse cõbatía por chegar a el et moyto sse traballaua por lle fazer dãno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 384 |
Et dyz o cõto que mill caualeyros bõos fezo alý fazer afora, et quareẽta deles fezo y ataes ficar que nũca ja mays auerán coydado de tomar armas nẽ de entrar en torneo, ca el os ýa antepoẽdo cõ sua espada ẽna mão et ýaos fazẽdo afora et puxando. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 387 |
Et poyslo nós en nosso poder tẽemos, quería saber de uós que cõssello dades de seu feyto, et se queredes que leuẽ del algo, ou sse queredes que o faça enforcar, ou que o faça desnẽbrar nẽbro et nẽbro, ou se me cõssellades de o mãdar arrastrar a caualos, et que sábeã tódaslas gentes et entẽdan que esto lle fezemos porlo desagisado que nos uẽerõ fazer, et outrossý que entẽdan que outro tal galardón auerán de nós, se a nosso poder veẽ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 388 |
Et el rrey Toas seia moy ben gardado, que d ' aquí a hũ mes ben podemos saber o cõssello que nos sobre este feyto será proueytoso; ca tẽpo nos fica pera tomar por el algo, se nos prouuer, ou pera o enforquar, ou espedaçar, ou pera lle dar qual morte quisermos, ou pera fazer del o que se nos antollar, ca nós nõ sabemos o que a uẽtura ha de fazer, nẽ o que ha de acõteçer ẽna batalla, ca lygeyra cousa he de hũ caualeyro seer preso. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 389 |
Mays os gregos son moy posfaçadores et deríã que esto nõ o leixaramos de fazer senõ cõ couardiçe et cõ medo, et deríã que somos ja tã espantados que nõ ousamos y al fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 389 |
Mays os dioses porla sua grã merçee ajan piadade de nós et nos mostrẽ prazer et uẽgança de quen nos uẽo tãto mal fazer a nossas terras et nos queren desherdar do que foy de nossos auoos et nos aquí tẽen ençarrados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 390 |
Mays, se aos dioses nõ prouuer, nõ poderemos y mays fazer, ca todo jaz ẽno seu prazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 390 |
Et sabede çerto que nós nõ leixaremos nehũa cousa de quanto nós podermos fazer en este pleito. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 393 |
Et vĩjnã moy deseiosos de fazer mal et dãno aos gregos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 393 |
Et ýan moy ben gisados de sofrer batalla et de fazer dãno a seus ẽemjgos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 400 |
Et quando o ueu, pesoulle moyto cõ el, pero nõ soubo que fazer, ca auj́a grã uergonça de sse tornar et fogir; ca, sen falla, grã uergonça seería a home de tã grã gisa de tornar as costas et sse uoluer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 400 |
Poys que Diomedes o Ssagitario ouuo morto, todos os da oste fezeron estonçe tãger boziñas et ssoar tronpas et anafíjs a mays poder, por fazer tomar aos seus mayor esforço et mayor ardimento. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 403 |
Et ben oý dizer que este nos faría fazer preytesías cõ aquelles da çidade a nossa voõtade et cõmo ffosse grã nossa onrra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 403 |
Et agora seernos ýa grã força et grã rrecobramento, sse o ouuessemos por Antenor cobrado, et fazernos edes en esto moy grãde ajuda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 403 |
Et moytos auj́ã grã pauor de lle fazeren algũ mal, mays pero auj́an cõforto que lle nõ faríã senõ ben por el rrey Toas, que elles tĩjnã preso ẽna çidade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 405 |
Et tã grãde era a uolta et os alaridos que mays nõ poderíã, et cada hũ puñaua en fazer caualaría et feytos assynalados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 406 |
Et por esta rrazõ tódoslos gregos erã moyto enoiados et moyto enfadados da guerra, et rrepentíãsse moyto porque a auj́ã começada, et moy de grado sse partirã dela et sse yríã pera suas terras, sse o fazer podessen sen uergonça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 410 |
Mays uós por esto nõ leixedes de fazer o que uos prouuer et eu o outorgo, ca ben entẽdo que sería grãde orgullo et pouco siso querer eu cõtradizer o que prouuesse a uós et a estes outros señores. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 412 |
Et cada hũ andaua catãdo seu amjgo ou parẽt, se o y perdera, pera fazerlle aquela onrra que lle fazer podesse. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 414 |
Et eu coydo a fazer en gisa que uos leuẽ en leyto da batalla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 414 |
Pero nõ uos quero fazer longa rrazõ, mays pésame porque me tãto desamades et a uós tãto esforçades. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 414 |
Et desto uos farey omenagẽ et uos farey fazer quaes segurãças uós quiserdes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 420 |
Et se o fazer nõ quiserdes, ben uos digo que tãto afán ey de sofrer por uosso amor ata que esto cobre de uós. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 420 |
Et por que uos eu agora ueio triste, agiña coydo de fazer tãto por uosso amor por que uós seredes moy leda et moy pagada, et todo meu coydado des oiemays será en fazer tódaslas cousas que entẽder que serã uosso seruiço. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 422 |
Et don Apolo fezo moy mal, que uos deu tal rreposte; et, se uos el esto mãdou fazer, penssou de uós moy mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 424 |
Et per força me cõuẽ de fazer esto et vĩjrme acó, poys mo Apolo mãdou. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 426 |
Et nõ uos quero fazer longa rrazõ, mays, logo que sse uirõ todos ẽnos chãos, de ánbaslas partes sse leixarõ correr a ssy moy brauos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 426 |
Et cometíaos tã brauament que derribou daquela esporoada ben çẽ caualeyros, et foylle moy graue de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 431 |
Vay et dy a teu señor que, se me el ben quer cõmo diz, que mo demostra moy mal, ca nõ deuj́a a fazer dãno nẽ nojo a troyaos, ante deuj́a a amar aqueles que fossen de nossa parte. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 431 |
Mays Achiles, a que sse nõ oluidaua o que a fazer auj́a, andaua moy brauo et moy sañudo en esta batalla, et tãto apressuraua os troyãos et tãto sse achegaua a eles que, por nehũa maneyra, nõ sse podíã ajuntar hũus cõ outros, nẽ yr a nehũa parte que el nõ fosse ontre elles, feríndoos et derribándoos malament, et tódolos mataua quantos passauã per cabo del. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 440 |
Et esta jmagẽ nũca quedaua en fazer algũa cousa en que ouuessen prazer et solaz aqueles que ẽna cámara estauã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 441 |
A jmagẽ do donzel que estaua ẽno quarto piar, cõmo uos ey cõtado, era de grã ualor et encãtada per grã gisa, que todos aqueles que entrauã ẽna cámara et tĩjnã mẽtes aa jmagen (et) tódasla catauã, et [a] todos dau[a] a entẽder per synal o que lles estaría mellor de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 441 |
Et quantos estauã ẽna cámara, se a catar quisessen, ben gardados seríã de fazer erro nẽ uilanj́a, se a creer quisessen. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 443 |
Et pesáualles moyto das grãdes despesas que y fezeran et que lles cõuĩjna fazer, et porque a çidade era ben defendida. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 443 |
Et moytos auj́a y que sse rrij́an ende, et outros que dezíã que lles era moy ben et tĩjnã al en seus corações, ca de grado queríã seer en suas terras, donde erã moyto alongados, se o fazer podessen sen uergonça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 444 |
Et moyto amj̃úde lle creçía hũa caẽtura tã grãde ẽno coraçõ que nõ sabía que fezesse de ssy, et outras uezes tornaua [tan] frío, que as queixadas lle tremj́ã, ca taes jogos cõmo estes sol o amor fazer a aqueles que jazẽ ẽno seu laço; et fázelles sofrer tã graues coytas que son par de morte, ca os nõ leixa dormir nẽ folgar quando queren. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 445 |
Et des oiemays sõo uosso quito et quero fazer todo aquelo que uós mãdardes et por bẽ touerdes, ca sõo en uosso poder et nõ aio outro defendemento cõtra uós, nẽ atẽdo outro ben senõ o uosso. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 447 |
Et catauã ben suas entradas et suas saýdas cõmo estauã et, sse algũa cousa y auj́a de rrefazer, logo o rrefazíã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 449 |
Et des agora uos castigo pera senpre et uos defendo que nũca en tal pleito me faledes, ca nõ será uosso prol nẽ uosso ben, nẽ eu por ende nõ leixarey de fazer o que deuo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 449 |
Quando Andrómata entẽdeu que seu rrogo nõ ualýa nada, começou de fazer grã doo, et tã grã coyta auj́a que, a poucas, nõ ensandeçeu. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 450 |
Et nõ auj́a en ssy nehũ cõssello, nẽ sabía que fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 451 |
Fillo, ¿por que sodes cõtra mj̃ tã cruu et cõtra uossa moller et uossas yrmãas et cõtra quantas donas et donzelas aquí están et, demays, cõtra uosso padre, a que nõ queredes fazer seu rrogo? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 451 |
Et aquel que seus amjgos nõ cree, nũca pode fazer ben sua fazẽda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 451 |
Fillo, aue de nós merçee et nõnos leixes assý morrer, ca, se nós a ty perdemos, dizerte ey o que nos cõuerrá de fazer: sen falla, nõ ha y al senõ matármosnos cõ nossas mãos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 453 |
Et rrógote por Deus que te tornes ende, et nõ deues fazer cousa cõtra mj̃a voõtade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 460 |
Et as donas, quando aquesto uirõ, começarõ de fazer grã doo, ca elas nõ fazíã al senõ chorar, et batíã amj̃úde as palmas, et perdían as colores cõ grã coyta que auj́ã del. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 466 |
Señor, ¿quen criará, ou quen armará, ou quen fará os casamentos grãdes et as soldadas, ou quen seyrá a rreçeber os estraños et fazerlles onrra, ou que será de nós desasperados, ou quen nos defenderá ou vingará? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 471 |
Et pois que o ouuerõ catado, mãdárõlle fazer a sopoltura en hũ tenplo muy rrico, que estaua ante a porta a que chamauã Tinbrea, que era contra a hoste, et o tenplo era santo aa honrra de Apollo, laurado muy noblement de mármor branco et uerde et uis. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 471 |
Et estaua en quatro esteos feytos en madeyros et de prata, os mays fremosos que eles poderõ fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 471 |
Et pois que todo esto ouuerõ acabado, fezerõ hũa ymagẽ, mays rrica et mays aposta que nũca ome ẽno mũdo outra tal ueu; ca tomarõ aqueles maestres pedras çafíjs et esmeraldas et almarinas et sardis et topazas, et fezérõnas todas moer en poluos, et desí fondérõnas cõ ouro, et deytarõ delas en hũ molde uão que fezerõ d ' ouro, o mays fremoso et o mellor feyto que poderõ fazer, a fegura d ' ome. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 476 |
Et, se uós dizedes que uós nõ pregu[n]tarõ a uós quando me derom este poder, sen falla uós dizedes uerdade, ca auía ia bẽ hũ ãno que nós este pleito auiamos cõmeçado quando uós chegastes a nós et nos cõmeçastes a fazer ajuda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 486 |
Mays Agamenõ nõ llo [contra]diso, nẽ llo esquiuou, ca era caualeyro de grand entendemento et nõ quiso y fazer cousa onde podese naçer mal nẽ estorua a aquelo que auíã começado; ca, se entre eles naçese algũa descordia, seríã ende meospreçados et uallrríã por ende mays pouco. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 486 |
Et fezo rrenouar et desfazer tódaslas naues, en guisa que este[ue]sem gornidas et aparelladas et guisadas pera aquilo que conprise. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 489 |
Et eu culparla ýa do meu mal, mais teño que lle faría grã torto se o fezese, ca ela nõ é culpada porlo amor a mj̃ fazer mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 489 |
Et por ende a fazer me cõuẽ cõmo fezo Narçise: tãto rrogarey et pidirey merçee que me cõuerrá de morrer tarde o[u] ag(u)ina, et tal será mĩa fim. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 492 |
Et eu fazerlos ey bẽ seguros et bẽ çertos que me parta desta guerra, et leue cõmigo tódoslos meus uasalos et tódaslas mĩas cõpañas, et que me uaa pera mĩa terra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 493 |
Et cõmoquer que por el fosedes perdidosa et maltreyta, des oiemays seredes por el onrrada et en prazer et en alegría, se quiserdes; et fazeruos á emenda et dereyto de quanto mal uos á feyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 493 |
Et el uos enuj́a rrogar que uós punedes en chegar este feyto o mays ag(u)ina que poderdes, ca el nõ uos quiría fazer senõ aquelo que fose uoso prazer et uosa onrra, et nõ quiría mays uosa perda, nẽ uoso dãno, mays queruos amar de coraçõ et destoruar uoso mal huquer que el poder, ca ia uós ueedes que as batallas son cada día grandes et perdidosas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 496 |
Dõna, nõ poso eu agora entender pleito nẽ rrazõ nẽ siso por que posa fazer que me a mj̃ Achiles seia amigo uerdadeyro nẽ leal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 496 |
Demais, fazerlle ey segurãça et juramento sobre a sancta lee, per que el seia mais seguro desto, sen nihũa dultança. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 497 |
Et quando o mesageyro ueu a Políçena, soudoua da parte de seu señor, et dísolle que el quiría, en quanto a sua uida fose, seer en sua comenda, et que lle rrogaua que rreçebese del seruiço a seu prazer, ca el quiría fazer sua uoontade do corpo et do rreyno et do auer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 497 |
Ca, se eu ensadesco ou sayo da carreyra ou da rrazõ, nõ poso y al fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 497 |
Por ende, pois que y al nõ se pode fazer, a quequer que me ende aueña, cõuẽme a estar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 497 |
Et por ende lle rrogo que aia de mj̃ merçee et que lle iasca en prazer que me faça algũ bẽ, cõmo soe fazer aos namorados contra as suas señoras. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 499 |
Et dísolle a rresposta del rrey Príamos et as pusturas et os juramentos que lle quiríã fazer, et outrosý que lle quiríã que lles fezese, et cõmo quiríã seer seguros et seguralo. - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 499 |
Cõmo Achiles pensaua em fazer partyr os gregos de sobre Troya |
[+] |
1370 |
CT 1/ 499 |
Et tomou grand asperãça de o poder fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 500 |
Et sabede que ia, mentre eu uiuer, nẽ meu caualeyro, nẽ meu uasalo, nũca y mais tẽ de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 502 |
Seede bem çerto que, ante ssesaenta mill caualeyros ardidos et hurgullosos et guerreyros sofrerã moyta coyta et moyto affám, que se assý partã d ' aquí, sen tomar deles uingança, et que ante seiamos mortos ou pressos, ou os de dentro serã metudos en tal cõfussyón que pera senpre lles dure, ante que fog(u)ir pera nossa terra, por muy bõa nẽ por uiçossa que ela sseia; ca eýnda nós nõ estamos tã maltreytos porque assý deuamos a ffogir, nẽ fazer en guissa que assý seiamos pusfaçados, et que esto depois seia rretraúdo a nosos fillos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 503 |
Et en tal maneyra os cometamos que nõ aia y mĩgua njhũa do que ssoýa, nẽ abayxemos nada do que lles soyamos fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 503 |
Et quantos me bẽ queredes, todos me guardade de fazer mal a troyaos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 505 |
Mais seu señor nõ daua por ende nada, nẽ se sentía pouco nẽ moyto do posfaço que del pusfaçauã, ca esto lle fazía (lle fazía) fazer o amor, que faz perder mesura et amor et siso et rrazõ; ca o amor nõ guarda dereyto nẽ nobleza nẽ proeza nẽ fidalgía, ca nũca fuj ẽno mũdo, nẽ será, quen ouuese siso contra o amor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 506 |
Et depois que forõ bẽ guisados, et suas azes bẽ enderençadas, Palomades, que auj́a gram sabor de maltrager seus ẽemigos et de lles fazer dãno, fezo as azes mouer contra a çidade, et chegárõse a çerca das barreyras. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 506 |
Outrosý os troiãos chegarõ logo alý muy brauos, et tã sanudament forõ ferir ẽnos gregos que os fezerõ fazer afora et mudar d ' alý. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 506 |
Et aquel quiría dar colpe ou fazer ualentía, bẽ rreçebía sete por hũ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 506 |
Daqueste colpe pessou moyto a troyaos, et cõmeçarõ de fazer grã doo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 506 |
Quando Deýfebus oýo a Paris fazer seu grã doo, abreu os ollos et djso assý: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 517 |
Pois que os gregos uirõ que auíã perdudo seu prínçipe, juntárõse todos en hũ lugar hu soýã fazer seu ajuntamento pera auer seu cõsello. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 522 |
Mays el era preso de amor, tãto que nõ podía y al fazer, nẽ podía de ssy auer cõssello, nẽ comer, nẽ dormyr, nẽ auer folgãça, ante veuj́a en aquela coyta en que senpre ujuẽ aqueles que en poder de amor son. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 522 |
Et a mayor coyta que auj́a era porque desasperaua et nõ sabía que fazer, nẽ que coydar, nẽ qual cõssello tomasse, et moytas uezes coydaua que era morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 522 |
Et aas uegadas faz y home quanto b[e]n pode fazer et nõ deseia outra cousa senõ husar todauj́a de ben fazer, pero p[os]f[a]ça[n] del [et] tóllenlle o bon prez cõ enveia, mayorment aquel que quer fazer mal de sua fazẽda aas uezes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 522 |
Mays agora nos podedes fazer ledos et esforçados et ardidos et darnos tã grãde ardimento et tã grã coraçõ que os da uila auerán o peor et nós o mellor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 525 |
Et ssy uos Deus ualla, dizédeme agora ¿quaes mãgẽelas leuastes y ou quaes engeños ou quaes trabuquetes, cõ que os cõbatessedes, ou quaes forõ as armaduras outras, que soen fazer en mill maneyras pera cõbater castelos et çidades, que fezestes? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 525 |
Mays elles per ssy a mãtenã quanto quiserẽ ou quanto sse pagarẽ, ca eu por esso nõ quero deles seer amado nẽ preçado, ca seu prez, nẽ seu ben, nẽ seu mal nõ me tolle, nẽ me dá nada, nẽ dou nada por seu dizer, nẽ por seu fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 525 |
Mays uós podedes y morrer cõmo morrerõ os outros, a gisa d ' ardidos et de esforçados, et fazeruos an moyta onrra aa uossa morte, et uós seeredes aqueles que faredes a Menelao cobrar sua moller, ca eu nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 530 |
Diomedes, nõ me marauillo de uós senpre amardes caualaría; mays pero, se o fazedes, ben sey eu por que o fazedes, porque nõ podedes y al fazer que uos mal nõ estouesse, et mal día uós forades fillo de Tideus, sse caualaría nõ fosse por uós senpre mãteúda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 530 |
Et uós semellades ben a uosso padre, et nõ sse uos oluidou o que el fezera, et sodes tã ardido et tã prestes que moyto a çerca estades de fazerdes tal ou peor cõmo el fezo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 531 |
Agora veede, señores -disso Agamenõ -, o que tẽedes por ben de fazer en este pleito, et cada hũ diga o que lle desto praz, ca eu de grado farey o que for uossa voõtade et al nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 532 |
Ssen falla, Achiles he moy bõo caualeyro et moy sysudo, et deuj́a home fazer toda cousa que el cõssellasse et por ben touesse. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 533 |
Et poys a Achiles nõ podemos auer, mal nosso grado nos cõuerrá fazer seu mãdado et seu talẽt; ca, sen falla, nõ podemos nehũa cousa fazer que sse nos tome en onrra, nẽ en prez, sen el, ante rreçeberemos dano et onta et desonrra ẽno ficar et ẽno estar et ẽno cõbater. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 534 |
Señores, ¿que dizedes ou que queredes fazer? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 534 |
Sen falla, uós tomades mao cõssello et nõ catades uossa prol en solament coydar de fazer paz cõ os troyãos, nẽ de os querer leixar sen grã destroymẽto deles, et fazedes esto cõtra defendemento dos dioses. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 534 |
Et, sen falimẽto, uos digo que nõ podedes escapar de peligro, nẽ de grã tormenta do mar, sse solament prouassedes de fazer paz cõ os troyãos, nẽ de uos assý tornar a uossa terra; ca en toda gisa uos cõuẽ de cõprir a uoõtade dos dioses et de fazer seu mãdado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 535 |
Et aquela uez foy moy ben agardado dos seus, ca mays de trij̃ta mill caualeyros o agardauã aquel día, que ja mays nũca sse del partirõ, tãto ouueron sabor de uẽçer aquel torneo et de fazer partir seus ẽemjgos de alý aontados; et, sen falla, assý o esforçarõ que elles ouueron aquel día o mellor da batalla et os gregos o peor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 537 |
Et os troyãos se uẽgarõ ben, et tomarõ grã peñor por ssy, et uẽderõ moy carament aos gregos o dãno que lles feyto auj́ã et a cõquista que lles coydauã fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 537 |
Et quando lles Agamenõ veu fazer aquel doo, coydou que Diomedes era morto, et foy logo ferir ẽnos troyãos tã durament que esto era hũa grã marauilla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 540 |
Mays, sse eu ẽna çidade ficara, solament nõ penssara de fazer tal trayçõ, que eu nũca aquel desamasse nẽ cãbiasse por outro; mays a que era soa et sen cõssello, en grã coyta et sen outro amjgo leal, assý cõmo eu era, por ende nõ pude al fazer senõ tomar atal que me podesse toller o grã pesar cõ que morría et o grã deseio et o grãde amor que auj́a de Troylos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 540 |
Et todo esto me entra per hũa orella et me sal perla outra, mays de oiemays nõ ha y al: quérome quitar deste affán et tornarme a este, ca a fazerme cõuẽ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 540 |
Et desde aquí quero fazer que Diomedes atẽda meu amor, et seia çerto de auer quanto el quiser, et ja mays nõ achará en mj̃ paráuoa maa nẽ orgullosa cõmo achou ata aquí; ca, sen falla, eu o detuue ata aquí per palaura, cada que cõmjgo falou et eu cõ el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 544 |
Amjgos et uassalos, moyto me pesa porque cõuosco nõ uou et par de morte me semella, ca ben ueio que jdes sen señor; mays pero rrógouos que nõ leixedes por ende de seer moy bõos et de fazer bõas caualarías. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 544 |
Et ajuntárõsse todos en hũ tropel por fazeren de ssy castelo en que sse defendessen. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 544 |
Mays pero aa çima gregos forõ enpuxados, querendo ou nõ, cõmoquer que nõ foy rrafez cousa de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 548 |
Et cõuĩjrlle á de o chorar estonçe et de fazer por el doo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 549 |
Et sabe que ela he por ende moy sañuda et nõ o faz sen rrazõ, que tu lle deueras fazer emẽda do erro que lle fezeste. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 549 |
Et agora de nouo lle queres fazer outro pesar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 549 |
Et quando falã cõ elas danlles querela de mj̃, que os aperto moyto et lles faço perder o ssiso et fazer todo quanto elas mãdan. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 557 |
Et bem ueedes ia o que uos fazer quisera et cõmo uos coydou a enganar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 558 |
Demays, hũ mandadeyro de Achiles disera que Achiles era por ela en grã coyta d ' amor, et tãto a amaua que por ela leyxaua d ' yr aa batalla por lle nõ fazer pesar, pero que o fazía contra consello de todos seus amigos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 561 |
Et o a[c]alço nõ durou mais, que ben uos poso dizer que nõ ouuo y nihũ que talent ouuese de mais yr en alcanço, que tãto auj́a cada hũ que fazer cõ estes mermidões cõ que toparõ que nõ auía cuydado de mays yr enpús os gregos, mayorment que eles cobrarõ muy bẽ depois que Achiles et os mermidões lles chegaron. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 562 |
Ca, sen falla, el se deuera sofrer de fazer tã grã crueldade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 562 |
Mays muy graue lle fuj de fazer, que a presa era muy grande. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 562 |
¿Cõmo podedes pensar en fazer tal auoleza et tal desmesura de leuar arrastrando tã bõo caualeyro, fillo del rrey? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 564 |
Amigos et uasalos, se por mj̃ auedes a fazer cousa que uos eu mande, rrógouos que de guisa façades a rrey Menõ que seia oie el morto ẽna batalla, ca, sem falla, el me ferío et me trouxo muy mal, et me fezo per moytas uezes perder moyta sangre. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 569 |
Et el rrey Príamo demãdou por muy bõos maestres que y auj́a, muy sotíjs, et mãdoulles fazer hũ moy rrico muymento de prata et d ' ouro et de pedras preçiosas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 571 |
Dizédeme uós o que queredes, ca eu prestes estou pera o fazer todo uoso mandado, et nõ á cousa que me deteña, nẽ cate cousa que me ende aueña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 571 |
Et se me el así nõ matara meus fillos, nõ sería el rrey tã coytado da guerra, nẽ aontado, cõmo he, ca fortement nos á maltreytos et cõfundudos, et ános feytos grandes dãnos, et nõ se quer ende enfadar, nẽ fazer afora. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 572 |
Et dizeruos ey cõmo: da hũa parte uos ueio morrer cõ pesar de uosos fillos, et nõ sey ẽno mũdo cousa que nõ fezese por partir uosa morte; et demais cõu[ẽ]me de fazer quequer que uós mãdedes et por bem touerdes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 572 |
Et todo esto ueio eu ben, pero quero fazer todo quanto me mandades et por ben touerdes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 572 |
Et por mj̃ nõ o leyxedes a fazer des oymais. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 572 |
Et mãdauos bem fazer feúza que uos quer dar por moller a muy fremosa Políçena. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 572 |
Et este he o mellor cõsello que ia eles podem fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 577 |
Mays esto nos fezo fazer o amor, que nos armou esta çiada, por que nós somos tã malament enganados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 580 |
Et agora son desanparados de cõquerer a çidade et ia se quiríã guisar de se yr, ca nihũ ponto de sua prol nõ entendíã de y mais aproueytar; por tãto nõ quiríã y fazer mays tardança, nẽ mays y estar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 582 |
Cõmo Agamenõ envjou rrogar a rrey Príamos que lle pro(o)uuese de fazer sepultura a Achilis et Antílogus |
[+] |
1370 |
CT 1/ 582 |
Mais pero ela nõ fuj de m[a]o siso, que nõ quiso fazer cousa que se lle tornase a mal, que todo seu linage a desamara moyto se solament llo entendera. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 588 |
Et nũca Paris tãto podo fazer que lle da mão podese seýr. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 590 |
Et, sen falla, se os seus entonçe quiserã entrar, sabede que os troyãos nõnos poderã deytar fora da villa, nẽ enpuxar per força, por muyto que y fazer quisesem. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 591 |
(E) conta a estoria que Paris fuj soterrado ẽno tenplo de Juno, tã honrradament que nũca o mais fuj fillo de rrey, ca alí forõ ajuntados tódoslos arçibispos et bispos et abbades et toda a clerizía de sua lee por fazer sobr ' el seus ofiçios et dizer suas orações. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 591 |
Eu te rrogo cõmo amiga que me nõ leyxes mays viuer sobre terra et fazerme ás en esto grã bem et grã piadade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 591 |
Et uós, rreýna Écuba, ¿que coydades a fazer? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 591 |
¿Et por que nõ vijndes agora desfazer esta que en m[a]o día fuj nada et tomar dela vingança? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 591 |
Et muytas uezes se fazía leuar hu iazía o corpo de Paris por fazer seu doo, et nõ sabía que fezese, nẽ que cõsello prendese de si. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 594 |
Outro día fezo logo el rrey Príamo fazer hũa moy noble et muy rrica capela aa honrra de Minerua, ẽno tenplo de Juno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 594 |
Desí mandou fazer quatro leões d ' ouro, deytados en formas muy fremosas et muy bẽ obradas, et mãdoos poer ante o altar de Minerua. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 595 |
Et erã taes que aueríã grã sabor de o fazer, sen rrogo et sen ameaça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 596 |
Et aqueles a que o mandou fazer andaron en esta demãda tri(i)jnta et dous ãnos, et leuarõ muy grand afám en fazer aquisto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 601 |
Et aquelas que son de grã plez et de grã guisa tomã por amigos outros taes cõmo si, et de qual guisa he o õme tal moller lle dam; pero se se algũus querẽ ajuntar de seu grado por amor, pódẽo fazer muyto en paz et sen calũnia njhũa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 604 |
Et leuaua çinta hũa espada muy preçada et moy bẽ tallant, cõ que á de fazer golpes esquiuos et grandes et sinalados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 605 |
Et elas erã tã lidadores et ardidas a sobreguisa et muy de[se]iosas de fazer caualarías por que gãanasẽ preço et honrra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 605 |
Et quando a ueu Archilãos asý fazer, pesoulle muyto, et enbraçou seu escudo, et apertou sua lança ena mão, et leyxouse correr contra ela. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 605 |
Et sabede que suas donzelas se ajudauã tã bem et feríã et fazíã tã grã dãno en gregos que, per força, os fezerõ fazer afora, et suas azes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 613 |
Mais os mermidões fazíã muyto por seu señor nouo que auíã, porque era seu natural, et todos auíã grand alegría dos feytos que lle uij́ã fazer ẽno cõmeço, et nihũ deles nõ auía uoontade de lle falir. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 613 |
Sabede que eles o fezerõ atã bem que mellor nõ podíã, que per força et perlas topadas dos caualos fezerõ fazer afora os mermidões, et trouxérõnos muy mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 613 |
Mais, cõ todo esto, rreçeberã y grã perda, et forã uençudos et metud[o]s perlas entradas da çidade, et nõ tornarã, se nõ fora porla bõa rreýna Pantaselõna, que chegou logo y muyto ag(u)ina et que lles acorreu moy bẽ, ca ẽno mũdo nũca tal dõna naçeu en fazer et en esforçar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 613 |
Et tu coydas que nós somos molleres mãsas et febres cõmo son as outras, et sabe que nós nõ somos taes, mais somos donzelas que nõ auemos coydado de loucura, nẽ auemos coraçõ de fazer maldade, mais de ujuer castament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 613 |
Et auj́ã grã prazer, porque o vij́am muyto ardido et fazer caualarías estrayas et sofrer tã grand afám que mayor nõ podía. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 623 |
A enueia he de tal maneyra et tal natura que do bem ha poder de fazer mal, et muda a paz en guerra, et a alegría en tristeza, et da uerdade faz mẽtira, et da apustura fealdade, et se algũa cousa uee en que aia algũ desfaleçemento, aquel he o seu prazer et o seu bẽ, et alý traua, et alí está quanto pode. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 623 |
Se uos eu contar quisese quantas maldades á ẽna enueia, nõ podería fazer liuro en que coubese et detẽerme ýa longo tenpo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 625 |
Et alí lle diserõ que entendese sua fazenda, et parase en ela bẽ mentes, et tomase cõsello et ante juramento en cõmo posese çima aas maasuenturas et fortes que lle uẽeram, et que logo lles disese cõmo y quiría fazer, ca el ia bem uij́a cõmo os dioses erã contra el, et quanto mal l[l]e auí[ã] feyto, et por nihũa maneyra nõ quiríã sua prol nẽ seu bem, ante quiríã seu mal et seu dãno, et ben llo derã a entender deslo começo, et tal rresposta ouuerõ por Apolo ẽno começo, et outrosý entenderã porlos adeuinamentos et porla propheçías que os dioses auíã yra et saña, et se este cõsello nõ tomase que perderíam quanto ẽno mũdo auíã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 626 |
Et cõvĩjnrá de o fazer per força, querendo ou nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 628 |
Et nõno tẽemos ia en al senõ en fazer quanto mellor podermos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 628 |
Et así nos conuẽ de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 630 |
Meu fillo, sobeiament ey grã pauor de nos aqueles caualeyros fazerẽ algũa treyçóm, que me tẽem en tã pouco et uẽem a mj̃ tã atreuudament a me cõsellar que faça paz. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 630 |
Et eu dulto que tẽem pensada algũa braueza ou algũa maldade, ca eles son ẽna uila tã apoderados et tã parentados que dos mellores que son ẽna uila fazẽ sua uoontade, et fazerlles am cõsentir tódaslas cousas que cometer quiserẽ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 630 |
Et cõmoquer que me he graue de o fazer, que nõ he bem. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 630 |
Et cras aa noyte eu enuiarey por todos cõmo soyo fazer, et direy que quero cõ eles falar cõsello, et que quero aos dioses fazer meu seruiço et mĩas festas por que aia rresposta et adeuinãça por que seia çerto que fim á d ' auer este feyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 631 |
Et tãto lle diremos et tãto o acoytaremos por fazer paz que el, mao seu grado, noslo rrogará per sua boca, cõmoquer que lle pese ẽno coraçõ que nós que uaamos aa hoste et tragamos este pleito et esta auĩjnça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 632 |
Et quando forõ ben çertos do que lles el rrey quiría fazer, se aló fosem, et outrosý uirõ cõmo el rrey era ia moy febre et muy mj̃guado de seus fillos et de suas cõpanas, en guisa forõ aló acõpanados que nõ ouuesen medo del. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 632 |
Et os outros dyzíã asý que fazía torto et desaguisado, porque os asý quiría fazer matar et destruýr et perder o rreyno et a terra, ca ia nõ auíã defensón. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 632 |
Yde alá, dom Antenor, poys al nõ poso fazer, nẽ auer outro cõsello. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 632 |
Et bẽ deuerã a entender et coydar ẽna morte per que auíã de pasar, que nõ basteçer tal treyçóm et fazer feyto tã cruu et tã desaguisado, pero en este cõsello ficarõ todos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 633 |
Depois el rrey Príamo, hũ seu fillo, cõmo era rrico et ardido, fézoa rrefazer rrica et noble aa sua uoontade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 633 |
Et uós dizédeme o que teedes por bẽ et o que queredes y fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 637 |
Mais eu nõ sey ia quando ueña este tẽpo en que nos posamos partir de chorar et de fazer doo, que, eýnda que outro pesar nẽ outro doo nõ ouuese senõ porlo meu bõo Archalaus, senpre uiuería en pesar et en coyta grande. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 637 |
Et posto seia que o nõ fezesemos por al, deuiámoslo a fazer por cobrar nosa terra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 637 |
Et pois os dioses son contra nós, ¿que podemos nós y fazer? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 637 |
Et outra cousa nõ pode y fazer, que todo esto bẽ o ueemos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 640 |
Et cõmeçarõ entõçe a fazer grã uolta. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 640 |
Desque a corte fuj asesegada et a uolta pasou, el rrey Príamo cõmeçou a fazer seu grã doo, que maior nõ podía. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 640 |
Mais nõ poso y al fazer, cõmoquer que me seia grã desonrra, ca eu soo nõ poso contradizer ao que todos querem. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 640 |
Et por ende aio d ' outorgar et de creer quanto(s) estes senores diserẽ, et ia mais per mj̃ nũca lles será contradito paz, ca nõ poso y al fazer, nẽ auer outro consello. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 640 |
Et eu yrm ' ey d ' aquí se me nõ creem, et façã paz cõmo a quiserẽ fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 640 |
Et eu outorgo quanto eles fazer quiserẽ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 645 |
Et uós sodes tã entendudo et tã sabedor que, pois noso amigo queredes seer et auedes uoontade de nos fazer prazer, uós o podedes ende tirar et dárnoslo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 645 |
Et sen falla -djso Antenor -, cõmoquer que me he muy graue de fazer; mais, quequer que me ende aueña, eu o farey a todo meu poder, se o eýnda Tonas tẽ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 646 |
Et por ende así nos conuẽ de fazer, querendo ou nõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 646 |
Et tãto nos defendemos ia et anparamos et cõbatemos cõ eles que nõ podemos ia y al fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 647 |
Hvm día auẽo así que Vlixas et Diomedes ueerõ ao tenplo [d]e M[i]ner[u]a falar cõ Antenor, en cõmo acabaríã aquela treyçóm que Antenor auía cõmeçada, ca lle semellaua grã cousa de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 647 |
Mays Eneas, que era muy cheo de rreuolta et d ' engãno, et era engenoso et sabedor, et falaua moy sotilment, estando asý falando, os troiãos quiríã fazer muy grã sacrifiçio aos dioses. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 647 |
Et pero que o fogo lles poserõ muytas uezes, nũca tãto poderõ fazer que os podesem asçender cõmo suíam. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 647 |
Et entrarom ẽno tenplo de Apólines por fazer pregũta, et seýrõ çertos que quiría demostrar est[e] mal et que acabamento podí[ã] auer estas falas en que andauã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 649 |
Écuba, a rreýna, chegou y entonçe a fazer seus sacrifiçios et por amãsar a saña dos dioses. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 649 |
Et entõ mandou a rreýna Écuba fazer cõmo Casandra mãdaua. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 651 |
Senores -diso el -, todos ben sabedes que ẽno mũdo nõ á cousa que el rrey Príamo et suas cõpañas mays desamẽ que a mj̃, porque ueño falar cõuosco et deseio a fazer uoso prazer en tódaslas cousas que uoso seruiço fose. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 652 |
Cõmo os gregos mandarõ ffazer o caualo |
[+] |
1370 |
CT 1/ 655 |
Et nós, en fazermos esto, faremos nosa prol. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 656 |
Agora tẽemos tenpo de demandar noso auer, ca, pois o pleito asý está, oiemays nõ lles leyxemos fazer os muros, nẽ meter o caualo dentro, ata que aiamos todo aquilo que nos am a dar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 657 |
Et se(m) grã prazer ouuerã de as fazer boas, tã grã prazer ouuerõ de lles poer fogo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 659 |
Et começou de chorar muyto et fazer gran doo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 660 |
¡Ay, Deus, que corações ouuerõ aqueles traidores de fazer tã grã trayçõ et tã grã maldade! |
[+] |
1370 |
CT 1/ 662 |
Et poserõ muy grã tenpo en fazer todo esto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 664 |
Et así ficarõ as donas liures et quitas pera se yr, ou pera ficar, ou fazer o que lles mays prouuese. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 666 |
Et bem diriades que grã uagar ouuera o que a fezo et grã puña posera porla fazer fremosa et aposta et de bom tallo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 666 |
Et por ende dizíã que os dioses, que son senores, nõ poderíã fazer mays fremosa, nẽ mais bela. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 666 |
Et ueeriades mays de mil caualeyros fazer por ela grã doo, cõmo se fose sua filla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 667 |
Por ende, se uos pagasedes et uosa mesura fose, nõ deuiades de mj̃ a fazer tal justiça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 667 |
Mays en toda guisa lles conuẽo a fazer mandado de Colcas, ca lles dizía que o mar sería logo amansado et en outra maneyra nõno podía seer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 671 |
Mays, se uos meu cõsello fose mester, cõmo fuj eýnda pouco tenpo á, et outras moytas uezes que estauades desaconsellados et encolleytos, que nõ sabiades que fazer, nõ pasaría o pleito asý. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 671 |
Et, sen falla, se meu cõsello nõ ouuerades, per força uos cõuẽera a fazer grã uoso dãno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 672 |
Agora podemos auer preço, quando aquelo que ouuemos a fazer per força et sen trayçõ o fezemos per uoso cõsello, en tal maneyra que senpre ende seremos desditos et pusfaçados en quanto o mũdo durar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 672 |
Et el doumo et apedrámoslo alý ante os ollos de seu padre, cabo do muro, porque el nõ quiso fazer as pleitesías que lle nós demandamos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 672 |
Et desde moço pequeno fuj leal et uerdadeyro et ia mays nũca soube fazer nẽ treyçõ nẽ engãno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 672 |
Et porque esto nõ quiserõ fazer, seu padre querelouse ende aos dioses. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 672 |
Agamenõ, quando ueu que lle cõvĩjna de o fazer en toda guisa, demãdou que lle desem a Ypodamía et el daría esta, et en outra maneyra que ante quiría seer morto que a dar a torto nẽ a dereyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 672 |
Mays pero ante fige fazer a Agamenõ juramento et menagẽ que, desque a el touera, que nũca cõ ela ouuera de adubar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 679 |
Alý ueeriades muytos caualeyros por el quebrantar os escudos, et desfazer os rrostros, et ferir as palmas, et fazer hũ doo tã grande et tã esquiuo que esto era hũa grã marauilla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 679 |
Et mãdouo poer en hũ leyto muyto honrradament, et leuárõno a hũa orta que lle mãdara fazer, et queimárõno alý, segũdo que era seu custume. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 679 |
Desí mãdoulle fazer sepultura, a mais rrica et a mellor que el podo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 679 |
Et todos cumunalment diserõ que, se el fora morto ante da cõquista de Troia, que nũca fora feyto nada do que fezerõ y, nẽ falarã os troyaos cõ eles en pleitesía, nẽ solament nõno[s] quiserã ascoytar de dar trégoa, nẽ de fazer cõ eles paz nẽ amor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 681 |
Et todos se traballarõ de fazer paz entre eles, et rrogárõnos muyto por ende, dizéndolles que fazíã grã folía et grã seu dãno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 685 |
Et fizo guisar suas naues moy bẽ et moyto ag(u)ina, poys ueu que tal fora a sua uentura, que al nõ podería fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 685 |
Mais pero aqueles que quiserẽ yr em mina cõpana, amarlos ey et preçarlos ey en quanto uiua, et fazerlles ey ajuda et honrra en quanto eu poder, et seerlles ey piadoso, et acorrerlles ey a suas coytas, et desto nũca lles faleçerey. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 687 |
Et mao grado aia, porque se ende parteu, ca nõ podo y mays fazer, et outrosí colla do que semeou. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 688 |
Et tã forte era o lugar que nõ auíã por que y fazer muro, se nõ quisesem, nẽ auíã por que temer batalla, nẽ outra cousa nihũa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 688 |
Et sua uoontade era de ia mais nõ querer a nihũ fazer torto, nẽ dano, nẽ guerra, nẽ prender, nẽ espeytar, nẽ lles fazer outro noio. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 689 |
Et a pouco tenpo forõ apoderados ẽna terra, atãto que, se lles algũ fezese guerra ou mal ou os quisese deytar dela, ia lles nõ sería ligeyro de fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 692 |
Outrosí Vlixas nõ se quiso del partir porlo fazer mays fiar de si. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 696 |
Quando el rrey Napus ueu que os gregus uijnã cabo da sua marisma do seu rreyno, fezo fazer fogos de noyte ẽnos penedos da rribeyra, alí hu era o lugar mais perigooso et mais dultoso et mais brauo, en guisa que, quando a frota uẽese, que a podesẽ ueer do mar, et uẽese alý por tomar porto et goreçer da tormenta. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 698 |
El rrey Napus auía outro fillo engeñoso et arteyro et rreuoluedor et sabedor de fazer mezclas et de buscar mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 703 |
Et ouuerõ entre si cõsello et touerõ por bẽ todos que se juntasẽ de cõsũu et que fosen fazer guerra, a mayor que podesem, a seus rreynos et a aqueles que os nõ quiríã rreçeber, en maneyra que ẽnas terras nõ ficase õme nẽ moller, nẽ pequeno nẽ grande, nẽ uello nẽ mãçebo, que todos nõ fosen astragados et metudos aa espada. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 704 |
Estando ia todos guisados pera fazer guerra en seus rreynos, cõmo auíã acordado, leuantouse Néstor o Uello en pe. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 706 |
Mais, ante que se d ' alý partise, Orestes fezo seus sacrifizios en hũ tenplo que y auía, por auer dos dioses rresposta que auíã de fazer ou que çima aueríã do que quiríã comesçar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 708 |
Et por ende, o que tal cousa fezera, nõ era guisado nẽ rrazõ de rreynar, mays deuía a seer desherdado do rreyno, por fazer tal crueldade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 714 |
Et despois que me ueu, logo pensou de me fazer y ficar et de me tomar por amigo, que ia mays nũca me de sy partise. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 714 |
Mays estando eu asý en poder de Çirçes, outrosí fige meus spirimentos et mĩas encantações, ca, se ela algo aprendera ende, muyto mais sabía eu, et tãto soybe que nũca ela tãto podo fazer que me ende eu nõ partise quando me prouuo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 714 |
Mays pero, ẽna çima, Vlixas escapou ende per sua arte et per sua uentura grande, ca bem uos digo que el ouue grã pauor de o ela senpre tẽer cõsigo, ca el por nihũa maneyra nõ podía fazer que podese quebrãtar suas encantações. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 720 |
Et seu padre o rreçebeu moy bem et defendeulle que nada nõ disese, nẽ dese a entender do que el fazer quiría. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 722 |
Et por nihũa maneyra nõ pode esquiuar, per poder nẽ por saber que aia, que lle a uentura nõ aia de fazer grã pesar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 722 |
Et a pouco fazer, despois que Tolémacus casou cõ Naufica, ouuerõ anbos hũ fillo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 723 |
Et logo, sem mays tardar, se quisera d ' alý partir por yr alá, mays despois ouuo cõsello que primeyrament enuiase alá saber en cõmo este feyto era, et así se podería aperçeber mellor et fazerlo mais aguisado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 728 |
Et cõmecou de fazer grã doo et chorar muyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 730 |
Et el rrey Acastus lle fezo fazer menagẽ de todo o rreyno, et nihũ nõ fuj ousado de o contradizer, poyslo el mãdaua. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 732 |
A cabo de tenpo auẽo asý que Pirio se guisou de yr a Delfón en rromaría, por fazer y seu sacrifiçio a Apolo et aos outros dioses todos, porque eles quiserã que seu padre fose uingado dos troyaos et de Pares, que o matara. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 732 |
Et cóydao Andrómaca aquí a fazer señor et herdeyro o seu fillo et de Éutor, que fuy traedor et lobo m[a]o et rrenegado et emĩjgo mortal, et por que fuy muyto bom rrey morto et destroýdo do uoso linagẽ et mj̃guado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 732 |
Menalao, quando aquisto oýo, entendeu seu coraçõ et nõ se quiso desto fazer afora, nẽ a quiso mais oýr, ante pensou logo en cõprir seu rrogo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 739 |
Da fforteleza que Vlixas mãdou ffazer |
[+] |
1370 |
CT 1/ 739 |
Et mandou fazer hũa forteleza ẽno mays alto lugar et mays forte que el achou. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 739 |
Et mãdou y fazer muytas casas et muros muy fortes et baruascãas et cárcauas, et mãdouas todas encher d ' ágoa en derredor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 739 |
Et fezo fazer y hũa ponte, que a deytauã et ergíã per torno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 739 |
Et ela fézoo muyto aduro, mays nõ podo y al fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 742 |
Et quando ueu ao donzel de longe, et nõ soubo que seu fillo era, et ueu en cõmo lle mataua sua gente cõ sua espada que tragía, bẽ coydou que asý quiría a el fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 742 |
Quando Telégonus entendeu que se lle tã mal parara sua fazenda et que seu padre auía morto, cõmeçou a chorar et a braadar tãto, et fazer tã grã doo que esto era hũa grã marauilla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 742 |
Et cõmeçou de mesar os cabelos et desfazer o rrostro. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 745 |
Este liuro mandou fazer o muyto alto et muy noble et muy eixelẽt rrej don Alfonso, fillo do muy noble rrey don Fernãdo et da rreýna dõna Costança. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY LII - (Que los Jueces que han poder de fazer entrega, por razon de su oficio, pueden vender lo ageno). ........................... ........................... ........................... |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Encubiertamente, e con engaño, vendiendo sus cosas algund ome, que era pechero, o debdor del Rey, por fazerle perder sus (pechos,) o sus rentas, o (su) debda que le oviesse a dar, la vendida que (fue) assi fecha (non deue valer, mas deue ser desfecha) en todas guisas. e si el comprador (sabe) este engaño, e fizo la compra a sabiendas, es tenudo saluo ende se.....vendeu premeiramente........ |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Encubertamente e con engano vendendo alguo home suas cousas que era peiteyro del Rey ou deuedor por lle fazer perder seus (pleitos) ou suas rrendas ou (outro) deuedo que lle ouuese(n) a dar a uenda que asy (fose) feyta en todas guisas e se o conprador (sabia) este engano e fezo a conpra a sabendas he tiudo de peitar a el de pechar al Rey de lo suyo, tanto como aquello por que auia comprado atales cosas como sobredichas son. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY LX - como se puede desfazer la vendida que (fizo) el sieruo (en los) bienes del Señor. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Establesciendo vn ome a otro por su (personero) en todas sus cosas; entre tanto que este atal fincasse (en la personeria), le establesciesse el otro por su heredero, non (lo) sabiendo el; si acaesciesse, que muriesse aquel que (lo) auia establescido por su personero, e por su heredero, e algund su sieruo vendiesse de los bienes del finado alguna cosa a otro; tal vendida como esta non valdria, e poderla y a desfazer el heredero, quando quier que lo sopiesse, ante que la cosa fuesse passada a poder del comprador. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E esto se puede fazer, (maguer) el mismo se ouiesse acertado en la compra, (e lo ouiessen llamado) por testigo; e aunque ouiesse escriuido su nombre en la carta de (la) compra. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Pero si este sieruo sobredicho tenia tal lugar en vida de su señor, que acostumbraua algunas cosas (a) vender por el; como quier que el heredero pueda desfazer la vendida, por la razon Rey do seu (outro) tanto como aquelo porque auia conprado ataes cousas como sobre ditas som LEE LX como se pode desfazer a venda que (faz) o seruo (dos) bees do sennor. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Estabelesçendo huu home a outro por seu (hereo) en todas suas cousas en tanto que este atal ficase (por seu hereo e) estabelesçeseo o outro por seu hereo non sabendo el se acaeçese que morrese aquel que avia estabelesçido por seu hereo e por seu pesoeyro e alguo seu seruo vendese dos bees do finado algua cousa a outro tal venda ........esta ................ ..... desfazer .............. quando quer........soubese ante que a cousa fose pasada a poder do conprador. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E esto se pode fazer (por?) el mesmo se ouuese çertado ena conpra e o (chamasen) por testemoya e aynda que ouuese (sub)escripuido seu nome ena carta de conpra. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E esto he porque non era sabedor que era estabelesçido por hereo. ca se o soubese non consentiria (a)quela venda (que) fose feyta. pero se este seruo sobre dito .......nna lugar en vida de seu sennor ..............tumaua alguas cousas vender por elle como quer que o hereo possa desfazer a venda porla rrazon de suso dita con todo sobredicha, con todo eso, tenudo es de emendar al comprador los daños, e los menoscabos, quel vinieron por razon de aquella compra, de los bienes que el sieruo (traya) en pegujar si los ouiere. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY LXI. - (De los omes que se arrepienten para desfazer las vendidas; que) non se pueden desfacer, maguer, ganassen carta del Rey (para desfazerlas). |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Arrepientense a las vegadas, (para desfazer la vendida,) los omes, despues que han vendidas sus cosas: e van a pedir merced a los Reyes, que les manden dar sus cartas para que las puedan desfazer. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Ca non seria cosa guisada, que pues la vendida (fue) fecha derechamente, (e) con plazer del vendedor, (e) del comprador, (que pueda ser desfecha por premia, e a miedo, del uno dellos.) Otrosi dezimos, que maguer el vendedor se quisiesse arrepentir, despues que la vendida fuesse fecha, diziendo al comprador, quel daria el precio doblado, e (quel) desamparasse la cosa, que aun por tal razon non podria desfacer la vendida, nin seria tenudo el comprador de lo fazer, si non quisiesse. esso tiudo he de emendar ao conprador os danos e os menoscabos que veeron por rrazon de aquela conpra dos bees que o(s) seruo (trage) en pegular se os (y) ouuer LEE LXI (como) se non pode desfazer (a venda que he feita dereitamente) macar gaanase carta del Rey Repentense aas vegadas os homes despois que an vendudas suas cousas e van pedir merçee aos Reys que lles manden dar suas cartas por que as posan desfaçer. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Ca non seeria guisada cousa que pois (que) a uenda (fose) feita dereitamente con prazer do vendedor (ou) do conprador (ou de huu deles). outrosi dizemos que pero o vendedor se(se) quisese Repentir despois que a venda fose feita dizendo ao conprador que (lle) daria o preço dobrado e (lle) desanparase a cousa que aynda por tal rrazon non (se) poderia desfazer a venda nen seeria tiudo o conprador de o fazer se non quiser LEY LXII - (De los que quieren desatar la vendida que ovieren fecho de su grado, maguer digan que la fizieron con cuyta). |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Desatar queriendo alguno la vendida que ouiesse fecho de su grado, diziendo que la vendiera (con) gran cuyta, en que estaua, de fambre, o por muchos pechos que auia a dar por razon de aquella cosa que vendio o por otra (cosa) semejante destas; dezimos, que esto non abonda, para desfazer la vendida. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Otrosi dezimos, que si alguno quisiere desfazer(la) vendida, diziendo que la fiziera por menos de lo que valia; por tal razon non la podria desfazer. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY LXIII - (De la casa o torre, que deue seruidumbre, o que fuere tributaria, vendiendo vn ome a otro, si lo encubre el vendedor, se puede desfazer la vendida). |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Casa, o torre, que deue seruidumbre a otro, o que fuesse tributaria vendiendo vn ome a otro, callando el vendedor, LEE LXII (como se non pode desfazer a venda que he feita dereitamente macar disese que a fezera com coita de fame ou de peito que avia a dar) Desatar querendo alguo (ome) a venda que ouuese feita de seu grado dizendo que a vendera (por) gran coyta en que estaba de fame ou por moytos peitos que avia a dar por rrazon daquela cousa que vendeu ou por outra (rrazon) semellante destas. dizemos que esto non (lle) abonda para desfazer a benda. outrosy dizemos que se......quiser desfazer venda dizendo que a fezera por menos do que ualia (por que non era sabedor quando a vendeu que tanto valia que) por tal Razon nonna pode desfazer saluo ende se a venda fose feita por menos da meta do dereito preço segundo he sobre dito ennas lees deste titolo ou se poder prouar que a venda foy feyta por engano que lle fezo o conprador a sabendas non seendo o vendedor sabidor do......a cousa nenna avendo nunca vista ....de suso disemus LEY LXIII (como se pode desfazer a venda se o vendedor encobre a cenço ou a maldade que avia nas cousas que vendeu). |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Casa ou torre que deue servidume a outro ou que fose tributaria vendendo huo home ao outro .......calando e non le apercibiendo dello a aquel que la compra; por tal razon como esta puede el comprador desfazer la vendida: e es tenudo el vendedor, de tornarle el precio, con los daños e menoscabos que le viniessen por esta razon. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Pero es tenudo o vendedor e non aperçebendo delo o que a conpra. por tal Razon como esta pode o conprador desfazer la venda e he tiudo o vendedor de tornarlle o preço con (todos) los danos e menoscabos que lle veeron por esta rrazon. outrosy dizemus que se vendese huu home a outro alguo canpo ou prado que soubese que daua .... eruas e danosas para as bestas que as paçesem. e qando (o vendedor) se calase que o non quisese dizer .............que he tiudo por ende o vendedor de tornarlle o preço ao conprador con todos los danos que lle veeron por ende...... se esto non soubese o vendedor qando o vendeu non seera tiudo de tornarlle mais do preço tan solamente LEE LXIIII (como se pode desfazer a venda do seruo se o vendedor a encobre a chata ou a maldade dela) Tacha ou maldade avendo o seruo que huu home vendese a ................ .....se fose ladron ou ouuese ............. ..........de fugir a seu sennor ou outra maldade semellante destas se o vendedor sabia esto e o non diso ao conprador tiudo he de Reçeber o seruo e tornarlle o preço con os danos e menoscabos que lle veeron por ende. e se o non sabia deue aficar o seruo ao conprador. pero he tiudo o vendedor el vendedor, de tornarle tanta parte del precio, quanto fuere fallado en verdad, que valia menos por razon de aquella tacha. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY IV - (En que manera) se puede desfazer el cambio, despues que fuere fecho. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E si (lo encubriere) a sabiendas, puedese desfazer el cambio por esta razon, fasta aquel plazo, e en aquella manera, que diximos de suso, de las cosas que assi fuessen vendidas. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Otrosi dezimos, que se puede desfazer el cambio, por todas aquellas razones, que dezimos en el Titulo ante deste, ben se poderia Repentir qualquer das partes e non... ..........conprir o canbeo que desta maneira fose feito. e se por ventura o canbeo fose ja començado a conprir por feito de algua das partes dando ou entregando a cousa que ......de canbear. e a outra ..........non quisese dar o que prometera .............dizemos que he en escolley.................(de) o conprir (ou de conprir) o que dou ou demandar a outro os danos e os menoscabos que lle veeron por esta Razon. e estes menoscabos se deuen entregar e peytar... .......aquel que os Reçeber estimandos ............o julgador LEY IIII (por que Razoes) se pode desfazer o canbeo despois que for feito... ............... |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Canbeando..............home algua cousa.............besta ...............tachas e as maldades que son en aquela cousa que canbea a aquel con quen faz o canbeo. e se (encobrir) a sabendas pode desfazer o canbeo por esta Razon ata aquel prazo e en aquela (meesma) maneira que disemos de suso das cousas que fosen asi vendudas. outrosi dizemos que se pode desfazer o canbeo por todas aquelas Razoes que disemos enno t.o ante deste...... |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
por que se pueden desfazer las vendidas. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E aun dezimos, que los que cambian, son tenudos de fazer sano, el vno al otro, la cosa que (con el) cambia. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Otrosi dezimos, que todos (quantos leuaren) del Reyno poden desfazer as vendas. e aynda disemos que os que canbean son tiudos de fazer sao huu ao outro a cousa que canbean. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY VII (quanta parte deue auer el Rey e quantas as vilas en que nouamente he posto portagee e outrosi como deuen ser aRendadas.) As Rendas das portages que se poseren nouamente en (las) Villa(s,) o en otro lugar, dezimos, que deue auer el Rey las dos partes, e la Cibdad, o la Villa, o el Castillo, (do lo) toman, la tercera, para fazer los muros, e las torres de los lugares do lo tomaren, e para las otras cosas que lo ouieren menester, que sea a pro de todo(s) comunalmente. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Otrosi puede constreñir, e echar de la caualleria, a los que fizieren por que; si le (fueren) desobedientes en los ordenamientos, e en las cosas que les mandare fazer, en razon de Caualleria. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E como quier que (pueda) fazer todas estas cosas sobredichas, con todo esso (non) non (puede) judgar a ninguno a pena de muerte, nin a perdimiento de miembro, ................ |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E deue ver, e examinar, todas las cartas, que vinieren a la chancelleria, ante que las sellen; e las que entendiere que son derechuras, pleitos que ....entre eles en rrazon de deuedas ....pode costrenger e deytar da caualaria a......que fezeren por que se lle (foron) desobidientes enos ordenamentos e enas cousas que lles mandar fazer en rrazon de caualaria. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E como quer que (posan) fazer estas cousas sobreõditas con todo eso non (poden) julgar nehun a pena de morte nen a perdimento de nenbro.................... |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Pero el CHanceller non puede dar por si priuilegio, nin carta de gracia, nin notarla, nin mandarla fazer, ..... |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
LEY XVII - (Que la emancipacion deue ser fecha con voluntad de los padres, como de los fijos.) Constreñido non deue ser el padre para emancipar su fijo, bien assi como non deue(n) apremiar el fijo para emanciparlo; ante deue ser fecha la son dereitas deuenas chançelar e emendar aquelas que veeren aa chançelaria segundo que (vir que he direito ) ............... deuen obedesçer os notarios e os.........da corte pero o chançeler non pode por si dar preuilegio nen carta de gra......nen notar... nen mandarla(s) fazer .................... .......................... ........que quer dizer magister sacri scri(p)ni memoria prinçip(e)s e como sal de poder de seu padre por rrazon de (malefiçio) .......................... .......................... .......................... |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E ha menester que el padre mande fazer carta, como saca el fijo de su poder; (por que se) pueda prouar la emancipacion, e non venga en dubda. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Ca si recibiese voontade tanben de huu como de outro sen juizo e sen nehua premia que seer possa. pero esto se ha de fazer conçelleyramente que quer tanto dizer (h)en este lugar como ante o juiz ante quen se deue acordar as voontades danbas las partes tanben do padre como do fillo. e ha mester o padre que mande fazer carta como saca o fillo de seu poder (e que sse) posa prouar a mançipaçon e non venna en dubda LEE XVIII porque rrazoes poden (costrenger aos padres) que saquen de seu poder a seus fillos Achamos quatro rrazoes porque poden costrenger ao padre que saque de seu poder a seu fillo. como quer que dizemos enas lees ante desta que non (poden) apremear(los) que o (façan.) a primeira he quando (o) padre castiga a seu fillo moy cruelmente sen aquela piedade que lle deue auer segundo natura. ca o castigamento deue seer con mesura e con piedade. a segunda he se o padre fezese tan grande maldade que dese carreira a suas fillas de seer maas molleres de seus corpos apremeandolas que fezesen ...........a III he sse huu ome man ..........en seu testamento algua cousa..... condiçon que emançipasse por ende......fillos. ca sse (lo) quel fuesse mandado desta guisa, tenudo es de los emancipar; e si non quisiere, puedenlo apremiar que (lo) faga. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E esto es vna de las (grandes) maldades, que ome puede fazer. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E esto deuen mouer a fazer, por debdo natural. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Ca si las bestias, que non han razonable entendimiento, aman naturalmente, e crian sus fijos, mucho mas lo deuen fazer los omes, que han entendimiento, e sentido..................... |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E por quales razones, e en que manera, son tenudos los padres, de (la) fazer a sus fijos, maguer no quieran. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E quales son tenudos de fazer esto. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Criança es vno de los mayores bien fechos, que un ome puede fazer a otro: (porque todo ome se mueue a la) fazer, con gran amor (que ha) aquel que cria, quier sea fijo, o otro (ome) estraño. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E primeiramente mostrar(emos.) que cousa he criança e que força ha. e por quaes rrazoes e en que maneira son tiudos os padres de (o) fazer a seus fillos (e) macar non queiran e quaes son tiudos de fazer esto e por que rrazoes sse poden escusar os padres de os non criar senon quiseren LEY PRIMEIRA que cousa he criança e que força ha Criança he huu dos...... .............que huu ome pode fazer ao outro (o que todo ome ha de) fazer con grande amor (a) aquel que cria quer seja (seu) fillo ou outro estraya. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 9 |
Et começey a voluerme de hũu lado, et logo sem ajuda de nĩhũu ergime, o que eu d ' ante nõ podia fazer, et chamei o seruente que me seruia, et viome estar ergudo, marauilloyse et tomey logo hũu bordom ẽna mão e puje a outra mão ẽno onbro do seruente et começey de andar. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 12 |
Et os clerigos quando esto oyrõ, hũu deles que avia nome Martino pregũtou se tragia dineiros, segundo os clerigos soẽ fazer; et desque souberõ que nõ tragia senõ o bordom et esportela et hũa saya, diserõ ao ospede que se quisese ou podese que o levase aa igleia et eles que o rreçeberiã d[e]boamente. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 12 |
Et entõ vierõ os clerigos a fazerlle seu ofiçio et soterrarõno ẽno camiño a preto da igleia. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
Este nũca bebeo vino nẽ sidra, nẽ comeu carne, nẽ se çerçeou, nẽ fez coroa, nẽ barba, nẽ se banou, nẽ se vntou d ' olio [segundo] acustumauã entõ os homes a fazer, nẽ nũca andou vestido senõ de pano de lino. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 31 |
Et hũa bezerra que tinã para fazer sacrifiçio ante todos pario hũa aña. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 31 |
Et ẽna festa de Pĩticoste, de noyte, ẽna ora que os sacerdotes entrauã ẽno tẽple a fazer ofiçio segundo seu custume, sentirõ moy grã movemento de rroydo, et aa destra parte oyrõ dizer a grãdes braados: |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 34 |
Se eu a ti en algũa cousa errey, posoo correjer et fazer bẽ. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 34 |
O que he preso, que pode fazer? |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 34 |
Nõ poso fazer pouco se fezer que creas a mĩa paravoa. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 47 |
Et entãto pregũtou Velosiano hũa moller que avia nome Veronica, por Deus, que o quiso fazer, se poderia achar aquel Ihesus que vina buscar; et ela lle diso: - |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 47 |
Quando aquel Ihesus, meu señor, ya por la terras preegar, eu avia de moy grãde amor et soydade de veer a sua façe et quigi mãdar pintar a semelança do seu rrostro, que era a mays fremosa criatura do mũdo, en hũu pano por fillar cõ ela prazer et cõforto quando o vise; et querendoo fazer cõteyllo todo, et el pediome o pano et posoo ẽna sua cara et doumo encayado cõ tal figura cal era o seu santo rrostro; et se teu señor este pano vise, et o catase omildosamente, soo çerto que logo seeria saão da door que ha. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 47 |
O enperador et os outros que y estauã, quando esto virõ, marauillarõse moyto porque avia del tã grã sana quando o nõn via, et despois que o via nõ podia cõtra el fazer nada do que tina na voõtade. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 59 |
Et ali esteuo en grãde oraçõ ata que adormeçerõ as gardas, et fui moy mãso a arqua onde siia a santa cabeça et prouou de a abrir et desi ouve medo, et tornou outra vez a fazer sua oraçõ et desi volueu a ela et nõ pode abrir, et desi ouve medo de se esp[er]tarẽ as gardas et de o oyrẽ quando abrise a arqua; et tornou a terçeira vez aa arqua cõ grãde oraçõ et grãdes lagremas et por la grraça de Deus achoa aberta; et logo moy mãso tomou a cabeça de Santiago et poso en seu lugar aquela que tragia. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 81 |
Et quando chega algũu mouro y, para fazer oraçõ ou pedir merçee a Mafomete [vayse saão] et quando chega algũu cristião vayse enfermo. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 88 |
Et asi com̃o os caualeiros de Calrros, ante do dia, agisauã as armas para lidar, asi com̃o estes deuẽ os pecadores a agisar d ' antemaão as suas armas, que son fazer boas obras, para lidar cõtra os pecados. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 110 |
Et por esto se leixou Aigulãdo de baptizar, porque nõ vio a Calrros fazer bẽ nẽ obras do baptismo; et asi me temo que os que nõ fezerẽ boas obras, que sejã engeytados de Nostro Señor ao dia do Juyzo. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 117 |
Aquel que ẽnas fauas faz naçer os gurgullos et ẽnas aruores os vermẽes sen ajuda de nĩgẽ, et os peixes et as abellas et moytas serpentes sen cõçebemẽto de macho et faz delas fazer criança, ese faz da Virgẽe, Deus et ome naçer, ficando salua sua uirgindade sen semente de home. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 117 |
Et aquel que o primeiro omẽ, segundo ja dixe, fez naçer sen cõçebemẽto d ' outro ome ligeiramente pode fazer naçer o seu fillo, que fose home et que naçese do ventre da Uirgẽe sen semente d ' outro omẽ. - |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 117 |
D ' ali endeante nõ foy nĩhũu que ousase fazer gerra en Espana cõtra Calrros. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 128 |
Et en Padrõ nõ quis fazer bispo que a nõ cõtauã por vila, et mãdou que fose sojeita aa igleia de Santiago. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 136 |
Confesome, Señor, que soo culpado et moy peccador, mais tu que es piadoso et perdoador de todo los pecados que os omẽes fazẽ despois que se tornã a ti cõ boa cõtriçon, et das a escaesçer por senpre et perdoache aos de Niniue et a Santa Maria Madalena et a Sam Pedro que te negou, porque se cõuerterõ et tornarõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a terra de Santiago por rrazõ de rroubar nẽ por fazer outro mal; et pensaua et dezia outro nõ avia ẽno mũdo senõ o bõ varõ Santiago que era Deus dos cristiãos. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 172 |
Et a madre cõ grãde pesar, doendose mais que todos et com̃o fora do entẽdemẽto, começou de braadar et chamar por Santiago, et diso asy: -Señor Santiago, que por la grraça que rreçebiste de Nostro Señor me gaanaste este fillo que agora jaz morto, rrogoche, Señor, que mo des agora viuo, ca creo ben que o podes fazer, et se o nõ fezeres eu me matarey agora, ou me soter[r]arey cõ el viua. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 176 |
Et aquel que nõ fezera o juramento, por fazer bem et cõ doo del, ficou cõ el soo. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 196 |
Sabede que desque eu senti que me apertaua a door coydey en mãesfestar os meus pecados, et en me fazer ongir et rreçeber o corpo de Deus; et en tẽẽdo eu esto ẽna voõtade, vẽo hũa cõpana de demões que me apertarõ tãto que por parauoa nẽ por sinal, des aquela ora nõ poyde mostrar nĩhũa cousa que cõprise para soude da mina alma: et o que vos diziades entẽdiao eu moy bẽ, mais nõ podia rresponder nemigalla, ca os demoes que veerõ, hũus me ap[e]rtauã a lingoa et os outros me çar[r]auã os ollos et os outros me trauauã ẽna cabeça et ẽno corpo et rreuolui[ã]me d ' ũu cabo et do outro cõtra a mĩa voõtade. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 196 |
Et despois que aquel boo rromeu fez boa fin et o soterrarõ, et os outros rromeus voluerõse para sua terra, et cõtarõ toda las cousas a Garĩ Calueiro, et el teuoo por chufa et nõ se quiso castigar nẽ fazer emẽda do mal que fezera. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 200 |
Et desi começou outra vez ẽna forma d ' antes, et el coydando en esto apareçeulle o demo outra vez et disolle: -¿Por que coydas de tornar a tua casa fazer peedença para tornares a mĩ despois mais dino? |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 200 |
Eso coydaua eu de fazer com̃o tu dizes, mais pois me dizes que me nõ cõpre de o fazer, dyme que he o que che praz et o por que posa seer saluo, et eu fareo de grado. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 200 |
Et o rromeu que era sinples, creuo a parauoa que el dizia, et posoo ẽna voõtade de o asi fazer. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 206 |
MIRAGRE DE SANTIAGO Hṽu conde de Sam Gil, que avia nome Ponço, foy a Santiago em rromaria cõ hũu seu yrmaão, et desque entrou ẽna igleia acharõ çarrado o lugar en que jaz o corpo do Apostolo; et porque nõ poderõ fazer sua oraçõ, segũdo sua voontade, rrogarõ ao que tina a chaue que lles abrise a porta para meerẽ y et fazerẽ sua oraçõ, et el nõ llo quiso fazer porque era de custume em aquel tenpo, que desque se poyna o sol, ata em outro dia manãa, tinã as portas [ç]arradas. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 206 |
Bẽaventurado señor Santiago, apostolo de Deus, se che praz d ' esta rromaria que nos aqui fezemos, abrenos as portas que posamos fazer nosas orações ante ti. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 213 |
Et despois saa. . . ymagẽes por. . . as que tinã. . . suas casas. . . onrradas. . . que queria fazer quando queria yr en oste? ou seyr de suas terras a demãdar algũa cousa. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 221 |
COM̃O SANTA MARIA FUY LEUADA AOS ÇEOS ET COM̃O CANTAUÃ YNDO CÕ ELA OS ANGEOS Deuemos saber et fazer a saber aos amigos de Deus com̃o et quando Santa Maria foy leuada aos çeos, et quando o angio vẽo a ela hu ha achou no tẽple en oraçon, cõ outras moytas virgẽes et santas. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 222 |
Eu nõ poderia esto fazer senõ cõ os meus yrmãos os apostolos, se vierẽ, cõ que o faça. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 226 |
Leixouse a yr moy sanudamente ao leito et quisoo entornar et tomar a palma et deitarla en terra, et quando estendeo as mãos para fazer aquesto secarõselle anbas, et hũa parte del aprendeose ao leito et a outra parte del estaua colgada do leito cõtra terra. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 226 |
Et el quando esto vio, come[ç]ou a fazer moy grã doo et rrogar aos apostolos et mayormẽte a Sam Pero que o desprendese do leito et disolle: - |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 231 |
Et pasou hũa nuve et arreuatoo d ' ali et trouxeo a Iherusalem et poseo ẽno Val de Josefa en aquel lugar hu fora soterrado o corpo de Santa Maria. Et quando se vio y, marauillouse moyto, et alçou os ollos contra o çeo por fazer oraçõ a Nostro Señor, vio que Santa [Maria] sobia aos çeos en corpo et en alma cõ grã cõpana d ' angeos et moy fremosa, et yã en rredor dela cãtando et loando a Deus et fazẽdo grãde alegria. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 57 |
depois quando veer tenpo do potro naçer deue a andar a egooa para fazer seu potro en lugar montoso et pedregoso. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 65 |
non deuen cauallgar o Cauallo nen lle fazer noio des juno por todo o mes meiado ataa çima dagosto, mais deuen no gardar, como dito he, En llugares frios et deue husar deruas et doutras cousas uerdes, et se en el caualgasen por lla gran caentura que enton faz et por llo gran traballo poder se ya de dentro desecar. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 67 |
Et quen cauallgar o potro subia mansamente en el et non o moua ataa que gise seus panos como conuen, que fillaria ende custume. Et pois ueer tenpo frio deuenno cauallgar et fazerlle trotar porllas margẽes et porllas aradas mansamente pella mañaa et tragerllo a destro rreuolluendoo mais adestro. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 67 |
et esto mesmo poden fazer de rrazon, se vsaren cauallgar en el por toios ou por llugares asperos a esto semellauijs, ven o Cauallo vsado a saltar et andar porllos llugares sobreditos, alçara as coixas et os pees mais apostamente pollos outros llugares; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 67 |
et asy o que en el seuer andara mais seguro et mais saaõ o Cauallo que trotar ben et ligeiramente ao destro et ao seestro pollos ditos llugares por maneira semellauel, por lla mañaa en meor salto que poder o tragam a gallopo, non deue moyto trager a gallope o Cauallo ca por ventura se anojarya et poderseya de depois ligeiramente fazer rreuellador; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 71 |
que o non caualgem para o fazer correr, saltar et agallopar tenperadamente porque seo por llongo tenpo lleixasen folgar fariase prijgiçoso et escaercyllia todo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 85 |
Esta meezjna faras contra a door que chama verme vollatiuo, que se jeera domores corutos que soben a cabeça, para os tirares da cabeça sangraras o Cauallo en anbas llas uẽeas das trincheiras et tiralle do sange asaz et metelle soo a garganta cordas de sedeno sotys, et do mouemento destas cordas et do comer que deue fazer et de como desuso o caualgar et do llugar fryo en que deue estar, et faze en todo como desuso dito he na door do uerme, et se esta door do uerme uolatiuo en tempa como ssooe a acaeçer por moitas uezes fazelle como che jnsinarey depois en seu lugar. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 93 |
Para esto he ajnda cousa marauillosa et presta moiro see o Cauallo llançaren en alguun lugar con egooa ou con mua, et para esto llogo uerra a fazer ourina. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
se o Cauallo for groso et de ydade conprida dalle llogo a beber aa sa uontade primeiramente, et depois sangrao danbas llas ueeas das trincheiras et outrosy danbas llas ueeas das coixas en que a sangrya soen a fazer et saqenlle moito sange ataa que semelle que enfraqueçe, et depois metano en agooa fryc corrente ata ao uentre et parenno na ueea da agooa mais tesa, et alçalj a cabeça que non beba nen coma ataa que seia lyure de todo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 103 |
Outra enfirmidade uen ao Cauallo quelle seca a deanteira et lle enmagrenta o corpo todo e fazeo estercar huun lixo que semella domen, et soeselle fazer no cuu vermẽes rruuios et aluos. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 103 |
Et para lle fazer o Corpo humido filla as viollas et a alfauega da cooura et o gigante et maluas tanto de huun como doutro et coze todo desuu con poucos de relloes de orjo, et pois que todo for ben coito, cooa o Caldo destas heruas por huun pano conuiniuil asy como vires. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 103 |
De mais fazerllas beuerage das gemas dos ouos et daçafran et dolio das viollas todo amasado ensenbra con boõ vino branco; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 129 |
Et Nota como o fogo seia o pustrumeiro rremedyo de todas llas meezjnas do Cauallo, senpre as lias das qeimaduras se deuen fazer altas conuinjuelmente, que o Cauallo non veña outra uez a seer qeimado. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 129 |
Como se começa a fazer o sobre oso da carne de calo por rrazon do osso que foy ferido quando aqel caalo uires nas coixas do Cauallo acorrer lle as llogo en esta gisa: |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 129 |
Para desfazer aquel callo ual moyto o maluisco et a Rayz do lilio et a Rayz do teixo et o baruasco pisado todo con exulla de porco et coyto desuun et posto como enprasto con hũa peça de pano, et rrenouar amyude ese enprasto duas ou tres uezes no día. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 133 |
Et para os fazer pellar filla tres partes de cal uyua et a quarta parte dazernefe, et mooe todo, meixeo en agoa feruente et cozeo tanto que, se lle meteren a pena da galina que a pelle, et de tal decauçon caente quanto o Cauallo poder sofrer vntaras a juntura danada. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
Et esto soese fazer quando o Cauallo come eruas tenrras et os omorres enton mouense porllo corpo del et deçem as coyxas et fazennas jnchar, do qual jnchaço se faz o Cauallo prjgiçoso et pesado na parte pustrumeira que som as pernas. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 141 |
o allo ben pisado con o dito poo et con pirjtro mudo que he açeche et tornado todo en poo mesturado con exulla uella de porco, et poer esto sobre llo Cançer duas uezes no dia, et llyallo et apertallo ben et fazer esto ataa que moyra o caçer, et depois façase do poo asy como ia dixe. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 141 |
Et Nota que o poo dos collos das abroteas ual mays que todos llos outros, et dos ditos poos deuen vsar nos llugarres neruossos et jntrincados de veas et darterias porque se deuen cauidar de fazer en taes lugares talladuras nen queimaduras a nehua gisa pero non he douida que enos carnosos sse non deuen fazer talladuras et queimaduras como conpryr, ca mays ligeiramente se pode curar o cançer por ellas que por llos ditos poos nos lugarres carnosos. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 98 |
En este tenpo Leandro, arçobispo de Sybilla, viera do cõçilio de Constantinopla a fazer amjstança et pazes con Gregorio, diacono da Eglleia de Rroma, et foy predicar a Leonegildo que leyxasse a sandeçe dos arrianos et creesse enã Santa Treydade. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 98 |
Et o santo arçobispo bautizoo, et por tal via o criou et ensinou eña santa fe catholica; et que todalas cousas que lle el mandaua fazer, o moço as fazia de muy boa vontade. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 106 |
A cõmo quer que a aquelas oras poseron os cães ao touro et começarõno de garrotar porlo ensanar, por que viese ao santo obispo, et a cõmo que o asy agarotaron et lle poseron os (cães) et lle asobiaban porlo ensanar, nũca o touro brauo curou de lle fazer mal ao santo obispo, antes se foy asentar de gionllos ante el, manso cõmo se fose cordeyro. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 116 |
Et quando os mesaJeyros do conde chegaron ao obispo, el os rreçebeu benjgnamẽte et, oyda sua enbayxada, aseentoos consigo aa mesa a comer et fezolles muyta onrra et, asy comõ seus famjliares, os fezo dormjr aquela noyte en sua camara por lles fazer onrra. |
[+] |