logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de garda nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 330

1200 FX III, 5/ 699, col. a Por la fe xpristiana gardar a lee deue poner bonos costumbres e deue refrenar aquelos que fazen munga de sus corpos, ca esto dizemos de bon conseio á la gente et a la terra que nonos tollemos os maes das terras et poner termino á los que son feytos. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre todo dixo, que en qualquier edad que sea (el) ome, ha menester (ayuda: ca si fuer niño, ha menester) amigo(s) que lo crie(n,) e lo guarden que non faga, nin aprenda cosa este mundo sen amigos macar seia auondado de todolos (outros) bees que en el son. (ca) quanto os homees son mays onrrados e mays poderosos e mays rricos. tanto an mays mester os amigos e esto por duas rrazoes. a premeyra (he) porque eles non poderian auer (nehun) proueyt o das rrequezas sse non husasen delas e tal huso deue seer en fazer ben. e ho ben feyto deue seer dado os amigos. e por ende os amigos non poden husar das rrequezas que ouueren macar car seian auondados dellas. a ssegunda rrazon he que porlos amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas e as onrras que os homees an ca doutra guysa sen amigos non poderian durar porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omee peor golpe rreçebe se (lle) falleçe ajuda de amingos que os acorran en sua pobreça e os estorçan (t)odos perigros quelles aquaçeren. e sobre todo disso que en qual quer hedade que seia omee a mester amingo que o cria e o garde que non faça nen aprenda cousa quelle este mal. [+]
1275 CPb 1/ 6 V. como deve seer gardada a amizdade entrelos amigos. [+]
1275 CPb 1/ 6 Respondeo e disso que sse uerdade era que seu amigo dissera mal (del). que (teme) que sse mouera a dizerlo por algun ben e non por seu mal. a ssegunda guarda deuen (auer) os amigos enlas parauuas. gardandosse de non dizer cousa de seu amigo de que podesse seer enfamado (ou quelle) pode(sse) uiir mal por ende. pero disso salamon en ecclesiastico. quen desonra seu amigo de parauua destalla a amizdade que auia con el. outrossi non (se) deue rretraher nen posfaçer o hun ao outro. os seruiços e as aiudas que sse fezeren. e por ende disso talio que omees de maa uoentade son aqueles que rretrayen como en maneyra de afronto os bees e os plazeres que fezeron a seus amingos ca esto(nçe) non conuen a eles mays os que os rreçeben. [+]
1275 CPb 1/ 6 Outrossi sse deuen gardar que non descobrar as poridades que sse disseren hun o outro. e sobresto disso salamon que quen descobrir a poridade de seu amingo. destalla a fe que auia con el.a terçeyra garda he que omee deue ben obrar por seu amingo assi como lo faria por si mesmo. [+]
1275 CPb 1/ 6 Vl. como deue homee (gardar) a seu amingo. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Titullo dos preytos que deuen a ualler ou non Todo preyto que entre alguus dereytamente for feyto, quer ſeya ſem eſcripto quer por eſcripto, macar que pea que non ſeya y poſta, firmimente ſeya gardado, et o alcayt fagao gardar. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Se algun omem fezer preyto dereyto con outro, o que herdar o ſou, quer ſeya fillo quer outro, seya teudo de gardar o preyto aſſy commo aquel que fezo o preyto, ſe non for preyto que non paſſe a outros nengúús ſenon á áquellos que o feçeron, como ſe prometeu hum a outro que lle aiudaſe ou a outra couſa ſemelauel. [+]
1295 TC 1/ 6 Sabias que Nostro Senor Ihesu Cristo partiu a todolos outros apostolos meus yrmãos todallas prouĩçias da terra et a mj̃ soo deu Espana que a gardase et enparase de maos dos enemjgos da fe. [+]
1295 TC 1/ 17 Et po(y)s en cada hũa dellas muytos caualleyros que as gardasem et corresem ende a Tolledo et (e) a toda sua terra. [+]
1295 TC 1/ 27 Et el rrey dom Affonso, com̃o estaua seguro et en paz et pensando en bemparãça de seu reyno, nẽ se gardaua nẽ cataua de tal coussa, nẽ tijna cõsigo senõ poucos caualleyros a aquella ora. [+]
1295 TC 1/ 38 Et, poys que isto ouue apostado conos tolledãos desta guisa, tornouse para Cordoua et mandou gardar aquellas arafeens. [+]
1295 TC 1/ 39 Et cõta a estoria que bem assi [foy] com̃o el disse, que os del rrey adu[z]iã muy grandes algos cada que u[ijna]m sobre el, et gãanau[a]o delles; ca nõ se podiã elles gardar que assi nõ fose. [+]
1295 TC 1/ 47 Pero ffezo derribar os muros da villa, senõ o alcaçar que ficou, en que el leyxou sseus caualleyros que llo teuessem et lle gardassem a villa et a terra dalj endeante. [+]
1295 TC 1/ 57 "Joham, obisspo, sseruo dos sseruos deDeus, ao muy boo cristião rrey dom Affonsso et a todollos bisspos et abbades et aos gardadores da ffe, ssaude et apostoligar bẽeyçom. [+]
1295 TC 1/ 57 Por que nos Deus posso en garda de toda a cristi[ã]dade porlla outoridade de San Pero, primeyro dos apostollos, que lle Deus outorgou, quando lle disse: "tu es Pero et sobre esta pedra começarey eu a mj̃a jgleia et a tj darey as chaues do rreyno dos çeos, et o que tu soltares sobrella terra, solto sera outrosi en[o] ceo. [+]
1295 TC 1/ 64 Et, quando uẽo a hũu logar que auja nume Aueremulo, soltousse da priiom aquel rrey Ayallas, per culpa daquelles que o gardauã, et fugiu. [+]
1295 TC 1/ 65 Et a este rrey dom Ordono dera el rrey dom Afonso Galiça por terra, que a ouuesse de ueer et de gardar. [+]
1295 TC 1/ 89 Et aquelles onde nos vĩjnmos sempre gardarõ lealdade et por isso se preçarõ; [+]
1295 TC 1/ 89 [et] por gardalla muy ben (et) oluidarõ (muy bẽ) suas mortes; et desta guissa acabarõ quanto quiserõ. [+]
1295 TC 1/ 89 Et todauja gardaronse de fazer mao feyto, nẽ lo pode nẽgũu prouar nẽ retreer; ca nõ fezerõ por que nẽ quiserõ auer herdamentos per u elles meos ouvesen. [+]
1295 TC 1/ 89 Et [de] todos quantos ẽno mundo viuẽ, estes som os que mellor gardarõ lealdade et senores, et t[ĩjnan]se por deuedores de morrer ante ca elles. [+]
1295 TC 1/ 89 Et o que elles fezerõ deue a nos a vĩjnr en ment[e], et acordandonos dello et gardandoo nũca erraremos. [+]
1295 TC 1/ 92 Et agora ueerey eu como os castellãos sabedes agardar senor. [+]
1295 TC 1/ 97 Et alj ueerey eu com̃o os castellãos sabẽ agardar senor. [+]
1295 TC 1/ 100 Et nõ teñades, senor, que uos isto dizemos por couardia nẽhũa, mays por que uos queremos gardar com̃o a nosas almas et a nossos corpos. [+]
1295 TC 1/ 134 Et uos desnuadeuos dos panos et, mentre que nos ysto liurarmos, gardaruolos a o conde. [+]
1295 TC 1/ 166 Et ao tempo que este [conde] Garçia Fernandez sayu da terra para vingarsse de sua moller, com̃o de suso auedes oydo, leixou ẽna terra dous seus parentes, en que el muyto fiaua, que julgassem os preytos et que gardassẽ todo o seu. [+]
1295 TC 1/ 247 Mays auẽo assy que hũu porteyro, que auya de gardar as portas da vila, que ouue sua fala cõ elles, de guisa que lles leixou de noyte hũa porta aberta. [+]
1295 TC 1/ 260 Os de Cordoua mandarõ entõçe a aquel Humeya et [a] Jsen, que era seu rrey outrossi que, sse sse queri[ã] gardar de perigoo et de morte, que desenparassem logo o alcacer et se fossẽ sua uia para hu quisessẽ. [+]
1295 TC 1/ 288 Gardade bem esta filla que uos leixo; ca, se uos esta morrer, nũca de mj̃ aueredes outro fillo nẽ filla. [+]
1295 TC 1/ 294 Et o conde dos frisões et o conde de Tolosa, cõ algũus dos catalaes, teuerõ suas espadas et gardarõnas bem et fugirõ. [+]
1295 TC 1/ 384 Com̃o desenganarõ el rrey que se gardasse de Velido [+]
1295 TC 1/ 416 Conta a estoria que os judeus reçeberõ as arcas do Çide, con tal condiçõ que elles que as gardassẽ ata hũu ano. [+]
1295 TC 1/ 461 Com̃o foy gardado en España o ofiçio romão por medo del rey [+]
1295 TC 1/ 533 Et ouueo de saber Abeniafa et prendeuhos et meteuhos en priiões et deuhos a gardar. [+]
1295 TC 1/ 533 Et aa noite Abiagid et os outros presos et os mouros que os gardauã acordarõ de sse alçar c[õ]no alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 533 Et ajuntauãsse os vezinhos et agardauã as suas casas et outrosi os que guardauã as torres et o muro nõ sse quiserõ arrebatar ata que soubessem que era. [+]
1295 TC 1/ 586 Et eles, nõ se gardando, ouyo Monyo Gustios et disseo ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 682 Et a reyna cõ sana, por que a tijnã aly garda(n)d(o)a, falou cõnos que a gardauã et fezo chamar ia quantos caualeyros de Castela et seyu do castelo et ueẽosse para Castela. [+]
1295 TC 1/ 682 Et demãdou aos naturaes da terra que llj dessem a terra que tijnã dela; et elles nõ llo negarõ et, por gardar a lealdade et boo deuedo que auiã cõ sua senora natural, derõllj a terra, cada hũu assy com̃o a tijnã. [+]
1295 TC 1/ 704 Et el rey don Sancho leixoo en garda de don Garçia Fernández de Castro, que o criou muy bem et muy lealmẽte, depoys que el rey finou. [+]
1295 TC 1/ 839 Mays, ueendo este rey d ' Ariona, que se chamaua rey de Granada, tã aficadamente el rey dom Fernando estar sobre Jahem, et temẽdose que nũca se ende leuãtaria ata que a tomase, et veendo os de dentro estar tã queyxosos de fame et tã afrõtados de todas lazeyras que se nõ sabiã dar cõsello nẽ cõforto hũus outros, nẽ se sabiã ya que fazer, nẽ podia entrar hũu nẽ sayr outro, et veendo(se) outrosy que elle nõ lles podia acorrer nẽ aproueytar en nẽhũa cousa nẽ defender a villa, acordou de trager preitisia cõ el rrey dom Fernando et de a dar, et de se meter en seu poder cona terra et cõ quan[t]o auja; ca nõ t[e]uo y outrament[e] garda nẽhũa que poder auer contra el nẽ contra seu señorio. [+]
1300 AT III,4/ 49 Dobre é dizer ũa palavra cada cobra duas vezes ou mais, mais deven -o meter na cantiga mui gardadamente: e convem, como a meterem en ũa das cobras, que assi o metam nas outras todas. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 A ssegũda rrazon he que por los amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas, e as onrras que os homees an; ca doutra guysa sen amigos non poderian durar, porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omẽ, peor golpe rreçebe se lle falleçe ajuda de amĩgos [E aun dixo ele mesmo, que ainda os outros omes, que non son ricos, nen poderosos, han menester en todas guisas de amigos] que os acorran en sua pobreça e os escorçan o dos perigros que lles aqueeçerẽ. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 Ley .v. como deue seer gardada a amizdade entrelos amigos. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 Outrossi sse deuẽ gardar que non descobran as poridades que sse disserẽ hũ o outro; e sobresto disso Salamon que quen descobrir[a] a poridade de seu amigo destalla a fe que auia cõ el. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 A terçeyra garda he que omẽ deue ben obrar por seu amĩgo assi com̃o o faria por si meesmo, ca assi com̃o disso Sant Agustino en la amizdade non ha hũ grado mays alto que o outro, e sempre deue seer ygoalmente entre los amigos; outrossi desto Tulio que quando o amĩgo uen algũa boa andança ou grande onrra que dos beẽs que se siguen dela deue dar parte a seus amigos. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 128 Ley .vj. com̃o deue home gardar a seus amĩgos. [+]
1300 XH I, 0/ 3 Et esto fezerõ por que dos feytos dos bõos tomasem os omẽs enxemplo pera fazer bem, et dos feytos dos máos que rreçebessem castigos pera se saber gardar de nõ fazer [nj̃gũ] mal. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Onde tomou Deus ao omẽ et adusóó et posóó em aquel Pareyso do deleyto, que obrase y todo bem et que laurase et ogardase; et mandoulle et disolle que comese de todaslas froytas do Parayso senõ da [aruore] de saber obem et omal, ca se daquel [comesse] logo morreria de morte. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et desque forõ en Pareyso nõ gardarõ omãdado de Deus, mays, porlo consello do diabro queos enganou falando aEua em fegura de serpente, comerõ daquela froyta da aruore do medeo do Pareyso dequelles Deus defendera que nõ comessem senõ [que] [morte] morreriam. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et noso señor Deus por que sabia que fose esto osmado desta [guisa], por gardar que se elles fosem quese nõ comprise oque pẽsauã, ca se ao Pareyso tornasem et en el entrasem et daquela froyta daquela aruore de saber obem et omal comesem, nũca despoys poderiã morrer, et esto nõ queria Deus que asy fose, et poso Deus ẽna entrada do Pareyso hũ angeo cõ hũa espada de fogo ẽna máo que nũca ja mays ala leyxase entrar anj̃gum, nẽ aelles, nẽ aoutro omẽ seo Deus nõ fezese; et Adam et Eua tyrarõse deste acordo entẽdendo que era loucura, et morarõ em ese lugar de val de Ebrõ, et laurarõ et traballarõ, et aly vyuerõ segundo quelles acaesçeo, et y fezerõ suas [geerações] cõmo diremos agora. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Et gardaua gáándo et fazia vida de pastor gardando se todavia de fazer dano njhũ. [+]
1300 XH I, 0/ 11 "Et Abel, nõ se gardando nẽ catando de tal cousa, outorgoullo et sayrom; et desque forõ en suas herdades foysse Caym aAbel em aquela sua erdade, et feryo, et dou com el em terra et matóó. [+]
1300 XH I, 0/ 12 "Nõ sey del, et eu nõ som garda de meu yrmão. [+]
1300 XH I, 0/ 15 Et pensou outrosy quando seeria bem deas trosquiar, et poso em que tempo trosquiassem os gãados et quando [desem] os fillos a suas madres a mamar, et outrosy que quando os partissem dellas queos asynassem todos cõ ferro de synal [per] que fossem[coñosçudos] os [hũus] dentre os outros, et todaslas outras cousas ordenou que pertẽesçiam agarda de gãados et aos gardadores delles. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et este Jubal por aquel saber da arte da musica que el avia achado quese nõ perdese ẽna fim, mays que [ficasse] pera os que viesem despoys del et desa fim, et outrosy acõmo quer que soubera das [fĩjs] que avjã de vĩjr et nõ aprendera qual dellas seria [primeyra], pero por se gardar de todo et quelle nõ faleçese ael o hum ou o outro, fezo dous pylares hum de ladrillos et outro de pedra. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et escriueo em cada hũ delles todo aquel saber daquela arte da musica que el achara et sabia: ẽno dos ladrillos por que se viese afim do fogo que queymaria apedra, et perderse ya daly osaber, et nõ queymaria ho dos ladrillos que erã terra et ficaria aly osaber gardado pera os despoys del, et queo achariã y; et se fose afim da agoa que destroyria et derramaria por ventura opilar dos ladrillos, que erã terra, et que ficaria aquel da pedra. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Sobre esto diz Josepho ẽno segundo capitolo, que Lamec era omẽ sabeo, et sabya as cousas de Deus sabeamẽte, et por que vya que el jazia su apẽna de Caym enque caera Caym por la morte de seu yrmão Abel et el por la de Caym, dizia esto asuas molleres; doendo se el do feyto que fezera, et ellas quese doessem ende asi cõmo el; oal que por lo medo de ellas seerẽ penadas porla morte del, seo [matasem], et ajnda ellas sete tãto mays que el por que matara aCaym, et que duldariã ellas delle fazer [njhũ] pesar, nẽ deo matar, nẽ ajnda sofrer [anjhũ] queo matase, et [escarmẽtaarlas] asy desta [guisa], et ajnda por lo deuedo que avya cõ ellas de gardar las que nõ caesem em tal morte nẽ em tal [pena], ca erã [maos] todos los seus, asy cõmo diz Josepho, et ho avemos nos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 25 Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobre esta rrazõ diz Jeronymo ẽna Glosa que Adam foy feyto de dia et em claridade, por que catase em Deus toda vya, et se rreuéésse ẽna sua ymagẽ et ẽna sua semellança, et sé tornase sempre aarrazõ quelle Deus dera, et que entendese por ella obem et omal, et departisse [ontrela]; et departĩdóó, que fugisse ao mal, et que amase obem, et se tornasse sempre ael; et amãdóó, que [gardasse] em ello asemellança de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 27 Et cõmo tomou logo Caym aseu padre aterra, et leyxou aAbel seu yrmão agarda dos gãados et traballarõ se elles das cousas [terreaes] donde som todas las mẽestrias cõ [queas] labrã. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et esto foy gardado ata tẽpo de aquel Lamec padre de Noe, et desque chegarõ aeste tempo cõmo erã ja mortos Adam et Seth et os outros padres que forã cabeças do linagẽe, et cõmo eram ja moytos pobõos, estendyanse por terra. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et gardandose pera adeante et seendo tangudo de dentro de dolor do coraçõ por aquelo que queria fazer, et falou aNoe et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 38 Sobre este lugar diz mẽestre Pedro que nomeou Deus aqui aNoe os omẽs aseu cabo et as molleres aseu; et diz queo fezo por dar aentender que ẽno tẽpo da tormẽta et dos outros peligros quese deue o omẽ gardar da achegança da moller. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Que voõtade avemos ẽnos corações de nos gardar de fazer as cousas que ateu [deseruyço] [som] nem aquelas que te fazẽ pesar. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Pero amoestou noso señor Deus aos omẽs, segundo cõta Josefo ẽno quinto capytolo, que por rrazõ da morte de Abel et da maldade de Caym, queos amoestou aly quese gardasem de matar omẽ et de fazer nẽgũa máa cousa por [que] caessem [em] pẽna general, et nõ de deluvio asy cõmo esta vez, mays em algũa outra maneyra. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et despoys desto asegurandoos que elles seeriam gardados de morte, et elles outrosy quese gardassem de fazerla, et disolles: [+]
1300 XH I, 0/ 47 Deste sacrifiçio que disemos de Noe, conta Josefo que moytos dias ofezera Noe anoso señor Deus; et asio cõta mẽestre Pedro em sua Estoria et diz que este sacrifiçio cada dia ofazia Noé a Deus, pedindolle que, poys aquel deluvyo era passado, que nũca cõ outro os penasse nẽ atormẽtasse aelles nẽ aa terra; et segundo diz Josefo ẽno quinto capitolo, que noso señor Deus amaua [moyto] aNoe por la justiçia que achaua em el, et [avyao] prouado por bõo em todas las cousas, outorgoulle de aquela vez estes dões cõmo avedes oydo: que creçessem, et arrequesçesem el et seus fillos, et poblasem a terra, et fossem señores della, et de [todaslas] outras anymalias que su o çeo som; et que comessem de todas las carnes das anymalyas lynpas, cada hũ cõmo as quisesse et delas ouvesse desejo; mays que se gardasem sobre todaslas outras cousas de matar omẽ a omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 47 "Et por segurãça de aquesto et por firmedũe de séér gardado, disolles em cõmo lles daua em synal oseu arco que paresçe ẽno çeo ẽno tempo chuvioso; et em quanto tempo aquel arco paresçesse aelles quese nõ temessem de fim de agoa nem de outra nẽgũa general. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Et tyrados asaluo estes da lyña, et poucos outros, todos erã de começo taes cõmo avemos dito; et vyuyam mays amaneyra de costumes de bestas que nõ de omes -asy cõmo conta Tulyo ẽna sua primeyra Rreutorica, et outorgam cõ el outros moytos sabeos - que logo que aviam fame ou sede, comyam et bebyam quando et cada que aviã sabor, cõmo fazẽ agora et fezerõ sempre as outras anymalyas que nõ entẽdẽ nẽ am rrazõ desse desto gardar. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et tãto cresçeo et vẽeo amáo siso ofeyto dos ydolos et das creẽças deles et do seu adorar, queos omẽs cõ grande et desmesurada codiçia de aver, que encomẽdauã acada cousa seu Deus quella gardasse, et faziam ydolos aaqueles deus cõmo adona Çeres, [deessa] das messes, et adona Paalla, [deessa] das [olyuas], et de saber, et de batalla, et adona Diana, [deessa] de caça et de castidade, et aVenus, [deessa] de fermosura, et aBaco, deus dos [vyños], et outrosi de todaslas outras cousas; et cõ grande loucura adorauã [a] estes ydolos em lugar de verdadeyro Deus Et quando achauã algũ omẽ ou moller que [ouvesse] cõplidamẽte algũa destas mañas, quer bõas quer máás, chamauãlle deus ou [deessa] daquela maña que avia, et [faziãlle] logo ydolos et adorauã os cõmo ofaziã, aaventura, quando o omẽ avya bõa ventura ou saya bem andante em algũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et começarõ afazer templos, asy cõmo casas de oraçom, et fezeronos aaqueles ydolos; pero tẽplo tãto quer dizer cõmo catamẽto em Deus, porque aly catam os omẽs em Deus et nõ deuẽ aly outra cousa catar, nẽ [penssar], senõ nẽbrarsse de seus pecados et erros et confesar sse et [rrogar] aDeus [quellos] perdõe, et gardar sse atodo seu poder de fazer outros. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et estes ouverõ clerigos primeyramẽte quelles gardassem aqueles ydolos et rreçebesem aquelo que lles oferesçessem, et achamos por moytos escritos que segũdo queos tẽplos som gardados et lympos, quese veem y as vertudes et se demostram as santidades. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Et estes sabyos et poderosos de aqueles tẽpos ouverõ ja bispos et saçerdotes; et os outros que dende ajuso som que gardauã os templos et os ydolos, et faziãlles sacrifiçios de anymalyas lympas, de touros, et de carneyros et de outras moytas, et outrosi das [aues], quelles [paresçia] et semellaua que perteesçiam et cõvynã acada hũa [das] planetas. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Os outros orauã aqual quer [das] planetas aque queriã orar em aquel tẽpo teendo que aquel era seu deus; et estes erã gardadores dos ydolos et daquela sua ley que elles avyam, et mostrauã aas gentes que aly vynã em rromaria, que mays valya orar aos çeos et aas estrelas, donde vyna aforça aos elamẽtos méésmos, que nõ aas cousas que deles se fazíam enque elles [crijam]. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Outrosy ẽno tẽpo deste Seruc, vẽeo Evandro, rrey de Arcadia de Greçia, cõ os seus apoblar aterra de Rroma em aquel lugar; et el rrey Jano querendose gardar de nõ caer em outro tal feyto cõmo el rrey [do] Tibre, et de mays dizendo quese poblasse sua terra de bõos omẽs, que taes poblarõ Rroma, asi cõmo seerẽ rreys os mays segũdo aqui oydes, rreçebeo et outorgoulle pobla; et Euãdro fezo sua çidade em aquel mõte Palatyno. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et destes quatro prinçipaes rreynos do mũdo, et diz Orosio queos dous de medio, que vierõ cõ poderio que durou pouco tẽpo et som estes: orreyno de Affrica et orreyno de Maçedonya; et leuãtarõse ontre orreyno de Babilonya et ho dos rromãos; et outrosi mostra como ontre padre vello que foy o de Babilonya et fillo pequeno, ou que chega tarde, et novo et ajnda pequeno ẽno começo, et foy este ho dos rromãos; et chegarõ em medio do tẽpo ontre estes, aquel de Affrica et ho de [Maçedonja et forõ] cõmo tutores et curadores, esto he, defendedores et gardadores; et estas palauras som as quedizẽ as leys sobrelas gardas dos bẽes dos orfóós pequenos que ficam de seus padres ou de suas madres ou de todo, por que asy gardarõ et defenderõ aqueles dous rreynos suas herdades et seu dereyto ao rreyno dos rromãos ata que el cresçesse et chegase atomarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Onde sobre esto diz ajnda Orosio, que forõ estes dous rreynos, ho de [Maçedonja] et ho de Cartago, rreçebidos por prinçipaes ontre estes outros dous, nõ por rrazõ de elles seerẽ erdeyros, mays por gardar seus dereytos ao postromeyro, que foy ho dos rromãos Et os nomẽs destes rreynos mayores et prinçipaes do mũdo, segundo diz Orosio, som estes sobre ditos cõmo avedes oydo: o de oriente em Babilonya o de ouçidente em Rroma, o de septẽtriom em Maçedonya o de medio dia em Cartago. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Señor, gardarey teu [mandado], et se Deus quiser eu me gardarey bem que nõ faça fillo, donde aja opesar et amazela et veja del atristeza que veẽ os outros queos em este tẽpo fezerom. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Tare, oque tu oyste dizer do feyto do deluvio general, que matou todaslas cousas saluo ende Noe et os outros que Deus quiso gardar [pera] viuer cõ el ẽna arca, et oque aprendiste despoys do departimẽto de hũa lenguage em seteẽta et duas, que foy feyto sobrela rrazõ da torre de [Babylonya], et ho espargimẽto de todaslas gentes que aly forõ ajuntadas et despoys forõ daly espargidas [per] todo omũdo, et todo esto vẽeo por rrazõ dos ydolos et dos [grãdes] pecados que faziã os omẽs; et em aquel departimẽto que foy feyto das lenguages, asy cõmo foy agente tyrada da lenguage que antes avia, asy esteuerom todos cõmo em hũ ponto de séér tirados de todoslos sentydos que antes aviam, et asy cõmo de novo lles vierõ os sentidos et sysos que despoys ouverom, et todos ficarõ asi cõmo loucos por la loucura [en que contendiam] contra Deus, saluo ende aqueles da lyña de que tu vẽes de Noe et de Sem et dos outros dende aty; et ficou em nos aquel primeyro lengage, et obõo sentido, et obõo siso pera conosçer Deus; et as gentes partyndosse neyçias et loucas de Babel et de Senáár, nũca ouverõ acordo de catar por seus deus despoys, et fezerõ sempre toda cousa que seus corações queriam, [et lles derõ] et cõ os moytos bẽes quelles dou Deus et os viços que tomauã y por codiçia de mãteerlos et quelles nõ myngoassem, buscarom suas ymages que fezerõ, et ydolo nõ quer al dizer senõ ymage, et diserom algũus; [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et el rrey vyo mãçebo, moço, aposto et moy bem rrazoado et gardado em suas palauras, et mudouse otalente del do que avia antes pensado de matar ael et asua [cõpaña], et apartouse et [cõsellousse] cõ seus rricos omẽs et cõ seus bispos que [tyña] y, dos ydolos et de sua créénça; et os mays deles oyndo oque disera Abraã, duldarõ [en] consellar ael rrey, pero hũ deles que avya nome Mayzam, cõsellóó queo mandase queymar, senõ quea gente quese tornaria em outra creẽça, et que el perderia orreyno por ello, et que avía moy bõa rrazõ pera ello et era esta; que os caldeos, em rrazõ da creẽça do fogo faziam moy grandes fogueyras et passauã seus fillos [per] ellas cõmo amaneyra de boptismo que agora os [cristiaos] fazẽ; et Tare que moraua ontre elles que nõ avia ajnda pasadas aquelas fogueyras [a aquelas] seus fillos, et quelle las mãdase passar, et el queo nõ faria, et averia el estonçes contra el et contra seus fillos moy bõa rrazõ, et sem bráádos et clamor de torto ante todo opobóó, et deytarlos ẽno fogo et queymarlos y. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et por mostrar os santos Padres queo feyto de Abraã, -que mostrou et nomeou primeyramẽte hum Deus sóó, criador de todaslas cousas, que el começou [creẽça] et maneyra de ley et acabou em ella -, et que ouvo parte em estes tres tẽpos, et por esto queo chamarõ primeyramẽte [Rram], que nõ semella nome cõprido, et da aentẽder otẽpo de ante da ley enque nõ avia cõplimẽto de créénça pera o omẽ séér saluo; et por quelle chamarõ despoys Abram quee nome mays cõplido quese entende otẽpo da ley enque ouvo mays cõplimẽto pera entrar omẽ em ley et em creẽça [por que viese despoys mellor aa creẽça]et abõo camyno que avia de víj́nr pera séér saluo; et por lo nome terçeyro quelle diserõ despoys Abráám, quee nome cõplido de todo, danos [aentẽder] otẽpo de despoys da ley, ou otẽpo de graçia quee esse méésmo em quea todo cõplimẽto de ley et de fe, et enque fezo noso señor Deus Ihesu [Cristo] ao [vmanal] lynage graçia de [seer] saluo todo aquel que cõplidamẽte em El créér et gardar asua ley. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et segundo diz Eusebio ẽno libro do conto dos ãnos, ẽna rrazõ de [Abram], andando ella por las terras ya fazendo torres ẽnas mays grãdes alturas dos mõtes et dos outeyros donde fosse mayor avista das terras; os [hũus] dizem que cõmo atalayas pera fazer fortelezas pera gardar aterra; outros dizẽ que por rrazõ do deluvio, se acaesçesse de [vĩjr] quese acollessem aly as [cõpañas] de aquelas terras et que guaresçessem aly; et paresçe que esta rreyna tragia ajnda osiso et aloucura da soberuea del rrey Nẽprot, avóó de seu marido, de [que] oystes [(que oystes)] que começara [torre] cõ que Deus nõ podese cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et estas torres et atalayas, de aquesta [guisa] feytas [perlos] mõtes et [perlos] outros lugares das grandes vistas de alonge, nõ as avia ajnda feytas [rrey] nẽ [rreyña], nẽ outro poderoso em todo omũdo; et esta rreyna [Semyrramys] foy aprimeyra que estas gardas buscou et fezo ẽna terra. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Conta mẽestre Godofre ẽna septema parte do Panteom que esta [rreyña] Semyrramys, ẽnos dias del rrey Nyno seu marido, que [ella] ya cõ el aas lides et que asysse vestia, et se armaua et caualgaua cõmo omẽ, et que tam bem feria de [lança] et de espada, et fazia cõ as outras armas toda cousa cõmo omẽ varom queo bem fezesse, et diz que ẽnas azes das lides [que] tam bem tomaua ella seu. lugar cõ os seus, quea agardauã, cõmo el rrey seu marido, que ella ou tomaua adeanteyra ou açaga ou cada hũa das costaneyras; et quando ẽna lide entrauã, tam forte era ella et tã bem lidaua cõ sua [caualaria] et sua gẽte ẽna parte onde estaua, cõmo el rrey ẽna sua. et moyto mays nomeada et mays temuda que el era ella. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et conta Paulo Orosio duas cousas desta rreyna [semyrramys] de quese nũqua vio abondada nẽ farta: aprimeyra de matar omẽs et de esparger osangre deles; asegunda que nũqua foy farta de pleyto de omẽ ẽna maneyra que dito he. ) Et ajnda mays conta Orosio que ela fezo que por encobrir oseu máo feyto et de seu fillo, por ventura se sonasse em maneyra queo soubessem as gentes que esto queo tomariã por escandalo et cousa moyto máá aademays, que fezo ordenamento dos casamẽtos et mãdou que casasse opadre cõ afilla, et ofillo cõ amadre, et oyrmão com ayrmãa et ocriado cõ sua ama, et deu lles cõplido poder quanto pera casar, que casasse oque quisesse cõ quẽ se pagasse, et que vergonça nẽ deuedo de parentesco que nõ fosse y gardado por nẽgũa rrazõ, que ella omãdaua asy. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Mays tam grandes et tantos avia y dos outros prinçipes et omẽ bõos queas gardas del rrey quese nõ poderõ escusar quelles lo nõ ouvesem amostrar, pero [apreçeberõse] tanto as bõas gardas que el avia que ouverõ seu acordo queo nõ vissem todos aqueles queo véér queriam et nõ entrarõ senõ moy poucos et estes forõ os mellores et os mays mesurados. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et sobresto casemos nosso señor el rrey cõmo lle convem em seu dereyto, et fique el cõ suas [gardas et cõ seus] seruẽtes em sua villa et em sua casa, et ande ajnda por los rreynos por donde el quiser cõmo rrey et señor; et Deus querendo fazer nos ha bõo fillo erdeyro que de tal lynage he, acõmo quer quea natura aja errado em el. [+]
1300 XH I, 0/ 175 "Et mandou logo aseus omẽs queo [apreçebessem] et o gardassem ata que fosse fora do seu rreyno et oguyassem cõ quanto aviã et leuauã, ca eram moy rricos de moytas cousas asy cõmo disemos ante desto; et [ontre] as rriquezas et os seruos et as seruas que dende trouxerõ Abraã, et Sarra, et Loth seu [sobriño] quelles dou el rrey Faraõ et seus priuados et seus amygos, et el rrey dou hũa sua [serua] aSarra por lo grande amor que ouvera della et esta serua era moyto priuada del rrey et el rrey rrogou aSarra quelle fezese algũ bem por lo seu amor. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et Julio Çesar temyasse queo matassem atrayçom et gardauasse quanto podia: et obispo Acoreo sya aly em hũ estrado moy noble quelle mãdara fazer Julio Çesar; et despoys que çearõ acostousse aquel bispo Acoreo ẽno estrado, et syase aly, sua barba grande et cãa, et sua mytra ẽna cabeça cõmo bispo. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et Julio Çesar por detẽer os omẽs quese adormeçessem et ogardasem, catou contra aquel byspo Acoreo por que sabia que el era ho omẽ mays sabio de todo o Egyto et omays vello, et por amor de velar começou aentrar em suas palauras bõas cõ el et põer rrazões longas et altas contra el por pasar toda anoyte daquela [guisa]. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et outrosi do que diso que ao quarto lynage del queo tornaria em aquela terra, asi foy complido, que Abraã que [tyña] moy bem et gardaua aley, et era mays que bispo, porque fora patriarca, et asy oforõ Ysáác seu fillo, et Jacob seu neto, et outrosi os doze fillos de Jacob, et daqueles que despoys del vierõ que mãteuerõ aley forõ quatro bispos [per] conta ata que entrarõ ẽna terra [da promjssom]; et ao primeyro diserõ Leuy, ao segundo Caath, ao terçeyro Aarom, ao quarto Eleazar. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et por ende nõ quero que des aqui adeante te chamem Abraã, mays Abrafam, ca seras padre de moytas gentes et moytos rreys auera em teu [lyñage] [a que] darey aterra que aty promyti, et serey seu señor et seu Deus deles, et elles serã meu pouõo; et opleyto que porrey cõtigo gardarloas tu et todos aqueles que de teu lynage vierem. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et esta sera apostura que gardaredes [pera] sempre: que çircondedes os menynos aos oyto dias que nasçerẽ, et esto faredes tam bem ao [menyño] seruo que compraredes, cõmo ao fillo da serua que nasçer em vosa casa; et todo omacho que nõ for çircondado seja deytado do meu pobõo, por que quebrantou [amyña] postura. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Traballa de guaresçer et nõ morreras cõ os mãos de Sodoma, ca Deus te quer gardar; et pensa logo de fogir porlos mõtes et nõ te pares en nẽgum lugar açerca daqui, nẽ cates tras ty por nẽgũa cousa, senõ perderteas tu cõ os destas çidades. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Ca os omẽs daly, segundo conta Orosio, tam maos erã, et tam mal feytores em aquel feyto de seus corpos, que nõ gardauã os santuarios nẽ os lugares onrrados, nẽ catauã as festas, nẽ as suas ydades enque erã cada [hũus] deles pera fazer aquela maldade et pecado, nem faziam departimẽto ontresi de nõ pecar: qual quer omẽ cõ qual quer outro, ovello cõ omoço, omãçebo cõ ovello, et todos [hũus] cõ outros; et que por este pecado tam grande et tam máo enque todos vsauam, queos [m[a]tou] Deus atodos em tal maneyra, que nõ quedou delles semẽte, nẽ quiso que ficase delles, nẽ de sua gééraçõ. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et conta outrosi mẽestre Godofre queo outorgaua Sarra et dizia que Abraã era seu yrmão: et esto fazia [ella] por gardar seu marido de morte. [+]
1300 XH I, 0/ 223 "Bem véémos que Deus he contigo et te garda [en] todos teus feytos; agora quero queme jures por El que nõ faças mal amyn, nẽ ao lynage que demj́ vier, mays que faças bem et mesura contra mj́ cõmo eu fiz cõtra ty; et em aquela terra quete eu dey que poblases de novo, quando tu et tua conpaña viestes primeyramẽte [a mj̃], [que faças bem em ella et nõ mal. ] [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Asperade nos aqui, et gardade o asno, et suberemos eu et [este] moço Ysaac ao monte et faremos oraçom, et desi tornar nos emos pera vos omays agina que podermos. [+]
1300 XH I, 0/ 233 "Eu [sõo] moy vello et de longo tempo, et vejo queos meus dias som poucos, et queria casar aYsáác, meu fillo, ante queme finasse; et poys que tu as en garda et em poder todaslas myñas cousas, dame atua mão aca et pona sub omeu muslo et jura me por lo Deus do çeo et da terra que se eu finar antes que el case que nõ lle des moller das fillas dos cananeos ontre que viuemos, mays que vaas [aMespotamya], nossa terra, donde nos somos naturaes, et onde he onosso lynage , et que daly lle des moller; mays Ysáác nõ se váá daqui et em esta terra fique, ca Deus la dou amj́ et el ha erdara. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Seruo [sõo] de Abraã et seu messageyro et bendisoo noso Señor et doulle grandes rriquezas de gaãdos, et de ouro, et de plata et de seruos, et de seruas, et de camelos, et de outras moytas bestas et sobre todo esto doulle hũ fillo emçima de sua velleçe de sua moller Sarra et del, et el dou aseu fillo quantas rriquezas avia, et dou amj́ ofillo em garda et em poder cõ todo oque avia, et ajuramentoume que nõ lle desse moller das fillas dos cananeos em cuja terra el moraua, mays que viesse eu aeste lugar donde el era natural et tyña seu lynage et que daly leuase moller pera seu fillo; et eu pregonteyo estonçes que se nẽgũa moller desta terra comygo nõ quisesse yr quefaria; et el disome: [+]
1300 XH I, 0/ 238 Agar significaua o Vello Testamento que diz que ensynaua et castigaua ẽna sinagoga opobõo dos judios pera serujdũe; et mostra outrosi que Agar synificaua avilla et çidade de Jerusalem, segundo quee çidade ẽna terra enquese gardaua avella ley carnalmente et [seruylmẽt] ou pera serujdũe. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Este rrey Çelio fezo ael rrey Saturno, et este foy prinçepe dereytureyro, et começou afazer moytos dereytos ẽna terra: vender as cousas amedida et apeso, et fazer mercados por los bõos lugares [vsados] et pregoados aquese fosem os omẽs vender et comprar, et mandou tomar metales em preço das outras cousas segundo valesem, et fazia viuer as gentes sem rroydo et sem contẽda acada hũa ẽno seu, et mãtiña a terra em paz, em justiçia abondada et gardada [em] toda cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Da garda que arreyna Juno dou aYo em semellança de vaca. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Arreyna Juno, sabedor das cousas da terra et do mũdo, asy cõmo aqueles que oje dello som sabedores et as querem et codiçiam de aver et as gardam, et ella avia hũa garda pera as cousas terreaes, et por que as rriquezas mayores daquela eram de gaãdos desta rreyna deque aquela garda et aquel moordomo era pastor, et ael chamauã[lle] Argo, et ẽna cabeça aderredor avia çento ollos, todos postos por ordem; et por mãtéér et gardar bem aencomẽda das cousas que el avia em garda, nũca dormya [hũa] ora de todos los ollos; mays quando queria dormyr os dous ollos velauã, outros dous dormyam, et desta guysa faziam todos aderredor. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et aeste pastor, tal et de tantas gardas de ollos cõmo oydes, dou [arreyña] Juno agardar aquela jovenca, et opastor [desque a] tomou gardoa, et onde quer que el estaua sempre cataua pera hu ella estaua, et sempre avia et atyña ante os ollos por donde quer que ella andasse; et leyxauaa paçer de dia et [despois] que se poyña o sol ençarrauaa et atauaa [perlo] pescoço, cõmo aboy: et ella paçia das follas das [aruores] et das eruas amargosas et de quaes quer que [acaesçiã], et bebia de quaes agoas podia aver aas vezes de rrio, aas vezes de lagõas estancas et limosas; et em lugar de bõo leyto enque ella soya jazer cõmo filla de rrey, jazia em terra, aas vezes em erua, aas vezes ẽno astrago puro; et áás vezes por fazer prazer aseu pastor que ouvesse merçede dela, et lle desse mellor ida, queria alçar os braços et alçauaos cõtra el et nõ os podia estender, et quando lle queria falar, emlugar de palaura [mudiaualle] cõmo vaca; et era desto moy maravillado opastor et entendeo oque era et cõmo andaua encantada, que ao seu soon meesmo avia medo et da sua voz espantaua sse. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et tragendoa aquel pastor Argo por los pascos cõ os outros gaãdos que gardaua, vynam aas vezes aas rribeyras de aquel rrio Ynaco de Greçia, da [çidade] de Argos, que era orreynado de Ynaco, seu padre, onde ella soya andar, et traballara moytas vezes; et parouse sobrela agoa et catouse em ella, et quando vio ẽna onda da agoa figura de cabeça de vaca, et os cornos que tragia em ella, ouvo grande medo et fugio moy espantada dessy mẽesma. [+]
1300 XH I, 0/ 252 "Et estando em esto Ynaco et Yo veẽo aquel pastor Argo que gardaua Yo et partios et [leuou] avaca aoutros pascos, et foyse cõ ella pera hũa montana, et asentouse em çima da mays grande altura do monte, donde podesse véér atodas partes por véér sempre avaca onde andaua, et el souo aly, et avaca andauase por y. [+]
1300 XH I, 0/ 254 Et Mercurio por matar aArgo mays em saluo traballaua quanto podia por lo adormẽtar, mays gardauasse delo Argo outrosi quanto podia, ca empero quelle osono vyña aos [hũus] dos ollos, cõ adulçedume dos cantares de Mercurio, pero velaua dos outros. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et nõ era [negũ] dos deus dos gentíj́s tam alto que despoys que por aquela lagõa jurasse que nũca ja mays quebrantase ajura, et dizẽ os autores dos gentíj́s que oque [bebe] da agoa daquela lagõa que logo oluyda quanto sabe, et que ley era ontrelos deus dos gentijs seus que todo aquel que nõ gardasse ajura que jurasse et ficaua [pejuro], que avia abeber da agoa de aquela lagõa et oluydaua logo quanto sabia por que era deus et perdia adeydade et de séér deus. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. [+]
1300 XH I, 0/ 262 A donzela Yo, filla del rrey Ynaco, asi cõmo de friura, ante que chegase ao tẽpo de casar era tẽperada em sua voõtade, et casta, et gardada; et desque veẽo aaquel tempo, yndo empos sua voõtade partiose das rribeyras et da morada de seu padre, ou do atemperamẽto da castidade, et andando aseu talente por donde ella queria vioa el rrey Jupiter, quero dizer oymíj́go apartador cõmo disemos, et enbargandoa cõ neblas, cõmo cõ promessas de palauras de vaydade, alcançoa et forçoa; et partindose ella por esta carreyra dos bõos costumes, et entrando ẽnos maos, diserõ os autores dos gentíj́s quea mudara Jupiter em vaca; et segundo queo dizẽ mẽestre Juam et o frayre, esto he quea deytou em maos costumes, cõmo de besta ou de vaca, asi cõmo diz aestoria del rrey Nabucodonosor que foy mudado em boy por lo que fazia contra Deus, como contaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Em pos esto onde diz quea pedio arreyna Juno aJupiter, et el doulla, et ella dou ha em garda aArgo, oseu pastor dos çento ollos, et he esto oquese entende que Juno he odeleyto da terra et das rriquezas, et Argo omũdo, et despoys daquelo se dou esta Yo amays grandes viços et desi apeores costumes, et atyña omundo em laçada em elles, cõmo diz oautor, quea tyña Argo presa ata quese doyo dela Jupiter et entendese aqui por Jupiter oseñor apartador, cõmo disemos; et enviou aMercurio, seu fillo, et esto he bõa rrazõ et sabia, ca esso quer dizer Mercurio; et vençeo Mercurio aArgos, asi cõmo ao mundo, rrazoando se cõ el sobrelas preguntas quelle fazia Argo falandolle encubertamẽte das rrazões das sete artes liberaes, et dizẽdolle que amara Pam aSyringa tornada em [canaueyras] ẽnas rribeyras do rrio Ladom; et em este mudamẽto de [siringa] et em amor de Pam lle falou destas rrazões segundo que mẽestre Juã conta; et diz que este rrio Ladom que corre por medio de Greçia et quee rrio de moy bõa agoa, moy clara, et moy sãa, et ha moytas canaveyras por todas las rribeyras del; et mostra que vierom aly aaquela rribeyra todoslos filosofos de Greçia aestudiar sobrelas sete artes liberaes. [+]
1300 XH I, 0/ 275 [em] aquela sazõ sobre ofeyto de Rrebeca, cresçeo grande fame em terra de Canaã, asi cõmo acontesçera outra vez em dias de Abraã; et Ysaac, temẽdose da grande mj́goa das viandas et querendo gardar suas compañas, pensou dese yr perao Egyto por quelle diserõ que era estonçes terra moyto [avondada], mays pero nõ ofezo quese foy pera Gerara aAbymalec, rrey dos palestinos que fora amygo de seu padre Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 275 "Et aquela ora se partio el rrey dela por lo mandado de Deus, et chamou aYsáác et disolle aquelas palauras que avemos contadas, et asy doulle sua moller libre et gardada de todo erro, et doulle por esto moytos dões com ella, et onrróó moyto. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Senor, tu que feziste os segles, et criaste todaslas [(las)] cousas, et diste abondamento de moytos bẽes ameu padre, et feziste amyn digno de séér seu herdeyro, et me prometiste que ajudarias aos que demj́ viessem, et lles farias sempre merçede, et lles acresçentarias os seus bẽes, [rrogote] Señor que [o] complas agora, et nõ me despreçes por la grande velleçe enque eu soom, et gardame este fillo et defende o de todo mal, et dalle bõa vida et bondade de todos los teus bẽes, et, Señor, faz queo temã os ymíj́gos et queo amẽ et onrrem os amygos. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Padre, ¿nõ gardaste tu amyña bendiçõ pera mj́, ou tam solamẽte algũa bendiçõ ou algũa pare dela? [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Eu sõo oDeus de Abraã et de Ysáác, teu padre, et esta terra enque tu dormes Eu darla ey aty et ao teu lyñagéé, et oteu lyñage seera tam grande et tanto cõmo opoluo da terra, et [tẽera] todas las quatro partes do [mũdo], et em ty et [em] el seeram benditos todoslos lyñagéés da terra, et Eu te gardarey [per] onde quer que fores, et tornarte ey aesta terra et nõ te leyxarey daqui yr que nom acabe enty et ẽnos teus todo oque dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Se Deus for comygo, et me quiser gardar em esta carreyra, et me der de comer et de [veber] et de vestyr, et me tornar bem andante acasa de meu padre cõmo me prometeo, sééra meu Sseñor; et esta pedra que eu aqui ergi em [rrenenbrança] desto, sééra chamada casa de Deus, et ofereçer lle ey aqui os dezimos de todas aquelas cousas queme el der. [+]
1300 XH I, 0/ 285 "Mentre que elles estauã em estas rrazões chegou Rrachel cõ agrey de seu padre, ca ella atragia et [gardaua] et apascoaua. [+]
1300 XH I, 0/ 287 Contam os sabios em suas estorias que este Foroneo foy oprimeyro rrey que leys [estabe[le]sçeo] et dou [juyzes], et segundo conta aestoria de Babilonya, et del rrey Nyno, et dos outros rreys daly, empero queo Jmperio et oseñorio dos rreys foy logo ẽno começo sobre los omẽs, et os rreys asseñorauãsse, pero diz queo mays que estonçes os rreys faziam ẽno seu começo que eram estas duas cousas: aprimeyra que faziam avenẽça et concordança ontre os [quesse] desavynã sobre algũa cousa, et esto faziam elles segundo seus entẽdemẽtos, que diz queos entendemẽtos dos prinçepes que eram estonçes por leys; ha segunda cousa queos [principes] faziam catauã os termynos de suas jurdições, et gardauã os, quellos nõ entrasse [negũ], nẽ embargasse. [+]
1300 XH I, 0/ 291 Et rrespondeo Jacob et [disso] aLabam se el apartasse todaslas ovellas et cabras de suas greys, as que eram de moytas colores, et as desses aseus fillos agardar, et as que eram de hũa color, as hũas todas blancas et as outras todas pretas queas desse agardar ael, et as que dellas nasçessem que fossem de moytas colores, queas dese ael em sua soldada, que moraria com el, et lle gardaria seus gaãdos, et oque saysse todo de hũa color, todo blanco ou preto que fosse de Labam. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Gardate que nõ digas nẽ faças nẽgũa cousa errada cõtra Jacob. [+]
1300 XH I, 0/ 292 Por esto te seruy víj́nte ãnos et te gardey teus gaãdos, et nũca comy carneyro de tuas ovellas, nem ho achou besta braua quelle podesse mal fazer por que tu menos ouveses, et se algũa cousa se ende perdia ou mo furtauã, moy bem me demãdauas todo, et eu pagaua de todo cõmo tu bem sabes; et noyte et dia traballaua, et sofria soles, et caenturas, et frios, et agoas, et todo tempo forte queme acaesçeo et nõ durmya por gardar bem teus gáándos, et desta guysa te seruy estes ãnos, os quatorze por las tuas fillas, et os seys por aquela parte queme ouviste adar por la garda [das] tuas greys, et tu dez vezes me mẽtiste et nõ me atendiste oque posiste comygo, et por ventura pobre et myngoado, et sem consello me leyxaras tu agora. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Pero este yerro atal mas de ligero deve seer perdonado al prelado que a outro ome, ca apenas se pode gardar el que a de governar conpãna e de castigarla que nõ faga ou nõ diga aas vegadas algũa cousa ademas. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Pero develo fazer de guisa que nõ nasca ende grand escandalo se devẽ gardar e de qual nõ fezerõ os sanctos padres departimẽto en esta rrazõ. [+]
1301 PP V, 48/ 32 Aun tovo por bẽ Sancta Ygreja que nõ tan solamente se gardassẽ descandalo de los mayores, mays aun de los menores. [+]
1301 PP V, 48/ 32 " Leyxadelos yr, que cegos sõ e gardadores e guiadores de ciegos ". [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Pero muyto sse deve gardar o demandador quando a cousa demãda por sua quer sea movil ou rrayz que se sabe a rrazõ porque ouve o sennorio dela assi como por [compra] por donadio ou por outra maneyra qualquer que aja que lla ponga en sua demanda. [+]
1325 TPc II, 19/ 38 Et outrossi nõ faz graza de nov [...] al demandado, maguer nõ sea sinalada cada una d[e]llas, poys porque tal demãda pode aver certo entẽdem[en]to para rresponder sobre beẽs de alguũ que devessẽ herda[r] todos o alguna partida foão que lle perteesçe porque es seu herdeyro e dizendo assi nõ a porque nomear cada hũa cousa daquelles beẽs senaladamente; esso miismo seeria se demãdasse conta dos beẽs de alguũ orfão ou outro ome que el demãdado ouvesse teudo en garda ou de conpanna ou de mayordomadigo ou en rrazõ de gaanza ou de perda ou de daños ou de meoscabos que fossẽ feytos en algũa destas cousas sobredictas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 1 Cõmo Frixo encãtou a lãa et a posso ẽno tẽplo et como poso por gardas d ' ela os touros et a serpente. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et enviou os logo a el rrey de Troya, que ll ' os touese en garda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et fezo o viuer o mays que el podo de guisa que nõ ficou por cousa de quanto el ouvese mester para seer mãteudo et gardado o carneyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et poso aly aquela lãa et desi ouvo por los encãtamentos dos sabeos hũa serpente moy grãde et dous touros moy fortes et poso os todos aly en garda de aquela laa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et outros moytos se forõ avergonçados et sem onrra et todo he de saber que acõmo quer que aquela lãa de aquel carneyro aly fose posta cõ tantas onrras et tãtos encãtametos et gardas, que era fadado que aquel que a gaañase d ' aquela guisa que avemos contado ante d ' esto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et se gardar a flota de Greçia que se nõ perda, myna sera ende a onrra et a alabança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et Medea começou de chorar quando aquelo oyo, caendo -lle as lagrimas en terra et diso: ' Bem vejo o que farey; et nõ me enganara o nõ saber da verdade mays cõ o teu amor bem sey que defendido seras et gardado por meu don que me as prometido enpero cata que se defendido fores, et libre et saão et cõ soude ficares dos peligros que el rrey, meu padre, te diso que avia en gaañar a lãa dourada, que me teñas o que me prometes et o cũplas ' Et jurou lle estonçes Jaasõ por las santidades da deesa [Caches], en cujo tẽplo estauã, et por la deydade que aquel mõte avia, et por lo sol que cata et vee todas las cousas, padre del RRey Oeta, a quẽ el queria por sogro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et os gregos que estauã agardando de cõmo se yriã, poys que virõ a aqueles caualeyros, ẽnas maãos as astas das lanças com moy agudos ferros em ellas, et estar moy guisados para enderẽçar contra a cabeça et o corpo do mãçebo de Emonya, o qual era Jaason, et ouverõ tã gran pesar que vayxarõ os ollos et os corações cõ gran medo que aviam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et este era gardador da lãa dourada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 28 Outrosi vos tomastes a lãa dourada de que o dragõ que a gardaua estaua [enarcada]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et outrosi o dragõ, que sempre velaua et gardaua a pel do carneyro, cõmo o adormeçerõ, por lo qual tu leuaste a laa dourada cõ a tua forte [maao]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et fezo seu encãtamẽto que foy tam grande et de tamaño poder que adormẽtou a el rrey em tal maneyra que bem semellaua que morto jazia, et cõ el rrey outrosy todas las suas gardas, saluo ende as jnfantas, fillas del rrey, que forõ gardadas do encantamẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et Medea ya dizendo suas palauras de seus encãtamẽtos, acresçentando et afirmãdo moyto mays o sono em el rrey et de todas suas gardas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et des que foy creçendo, tomou (o) consigo et ajudaua lle a criar aqueles gãados, tãto que veẽo de -poys a tenpo que foy mançebo, que el gardaua et rrecadaua aqueles gãados de aquel rrey en lugar de aquel pastor que o criara. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et andando Paris por aquelas [mõtañas] gardando gãados, hũa dõna de bõo lugar et de noble lynagẽ a que deziã Oẽnone oyo dizer em cõmo Paris era fillo del RRey Priamo et da RReyña Ecuba. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et seendo tã bõo et tã dereytureyro et tã aposto et tã rrazoado et que andaua ẽnos montes tal õme cõmo aquel gardando os gãados, touo o por maravilla et foy veer -lo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et seja voso fiel, ca he voso parente Et vos gardara moy bem et lealmente verdade cõmo deue. et agora leyxemos este pleito et todos los outros, et ajamos nosa festa et noso solaz a que somos cõvidados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et Paris andaua entõ ẽnos montes que deziã de Astra cõ os gãados del RRey Ademalet que gardaua por lo pastor, seu amo, que o criara. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et mostrã me a mj̃ estes dous nomẽes esto, ca o que me dizẽ Palas, sõo deesa de batalla, et corro mõte et caço Et quando d ' alo veño, tã fremosa me paro que nẽgũa d ' elas nõ ygoaria comygo en paresçer ben onde teño que por todas estas cousas, ou por qual quer d ' elas, que deuo eu de aver a maçãa demays tu, Paris, deues valer por armas et por caualaria; et de cõmo sõo eu mẽestra et deesa, que te ey de gardar et ajudar en elo para seer tu ben andante et se quiseres, oje me podes gaañar para senpre. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et eu [te seerey] amyga moy leal et moller verdadeyra en quanto eu viua se me tu gardares esto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et estonçe el rrey de Troya, Leomedon, vio que rreçebia grã dãno, et que o rreçeberia mays grãde se o en outra guisa (nõ) o fezese por que derramauã sua gente moy sandiamẽte sen rrecado, et nõ tomauã de si garda, et por ende morriã todos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 84 Et de moytas terras en que coydou para o gardar achou por mays alongada et mays encuberta et mays segura o algarbe de ouçidente de Europa em España, que he ẽno rreyno de Purtugal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 84 Et por que ela oyra que [Liomedes], que era rrey d ' ende, et metia suas fillas en hũ moesteyro, et gardaua as moy bem fasta que as casaua. [+]
1350 HT Miniaturas/ 84 Et ela diso a el rrey que era Achilles sua filla, et que lle diserã em cõmo suas fillas erã bõas donzelas, et que estauã bem gardadas, et que [mãtinã] bõa vida; et que tal morada desejaua para aquela sua filla et rrogou lle que a rreçebese aly. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et ela asi o fazia que ambos albergauã en hũ cada vez et faziã sua vida mays Achilles se gardaua d ' ela que nũca podo entender que era õme. [+]
1350 HT Miniaturas/ 90 Et por aquela rrazõ dou el RRey Agamenõ a el por garda da frota, ca por (el) RRey Agamenõ se mãdaua toda a oste, et forõ sua carreyra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 95 Et quando se asañaua, nõ gardaria cousa que nõdisese, quer fose vergonçosa quer maa quer bõa, todo o diria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et nos asi o deuemos fazer ca nos deuemos gardar de rreçeber abayxamẽto nẽ consentir subjugamẽto em nos nẽ en aqueles que verrã de poys de nos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et fazer me as rriqua sepultura et todo meu dereyto et meu seruyço desi gardaras ben tua terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Ca elles nõ podiam cometer [per] tal guisa que quando quisesem entrar ao porto que se nõ ouvesen a chegar tãto a a vjlla, ca o nõ podiã tomar tã lygeyramẽte se y ouvese quẽ o [defẽder] ajnda que os que gardasen o porto fosen pouca cõpaña; desi desanparauã moy sandiamẽte suas naues. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et ficauã y poucos que as gardasen, por que aviã moy gran voõtade todos de acorrer aos seus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et Ector lle diso asy: ' Amygo, rrogo vos por deus que uos nõ derrãgedes et gardade -vos moy bem Ca eu vos juro sem mẽtira et vos faço bõo pleito que uos acharedes em falymẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et gardar me ey bem que nõ caya en vosa saña ' Et poys lle esto ouvo dito, sayo se fora da villa cõ toda sua cõpaña. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et tomo os en sua garda, et sayu se fora da vjlla cõ elles desy Eutor chamou logo a el RRey Ezias et a el RRey Fyon, que era fillo de Drugas, que cõquistou moytos rreynos et moytas terras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 133 Et rrogo aos dioses que te rreçebã en sua garda ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et Ector catou en derredor de ssy et quando veu o torneo tã grãde, et moytos elmos rrotos, et moytos caualeyros mortos açerca de si, leyxou yr a elles moy brauamente; et cõ el yam mjll caualeyros que o agardauã, et foy os ferir. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et faziã por el orações que o gardase deus de mal, et o trouxese vjuo et cõ soude aos seus amygos Monesteus, que estaua triste de seu preso que lle aviã tomado, et da moyta gẽte que perdera, cõ grã saña foy ferir aly hu veu que a batalla era mais braua et mays espesa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 182 Et sabede que se eu voso amor poder aver, eu me gardarey que nũca de mj̃ rreçebades nojo, nẽ oyredes dizer nẽ rretraer cousa que uos desaplaza. [+]
1350 HT Miniaturas/ 183 Et queria lle a gẽte ben, et el a mj̃ Et leyxey a terra et as gẽtes cõ que fora criada (et) en que avia moyta onrra et grã rriqueza et todas las cousas en que avia plazer Et agora [son] fora de todo esto et por ende nõ he tenpo de falar en amor de -mays, bẽ uos digo et uos bẽn o [entẽdedes] que [nõ] ha dõna nẽ donzela que se tã agiña vençese que a nõ ouvesen por rrafeçe et nõ por preçada ca vejo eu que aqueles que tragẽ seu feyto cordamẽte et mays encuberto que podẽ, que adur se podẽ encobrir nẽ gardar que a as vezes d ' eles nõ posfaçem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 183 Et por ende eu ben me gardarey, se deus quiser et vos sodes tã bõo caualeyro et tã preçado et tã palação cõmo me a mj̃ semella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Agora leyxa o cõto a falar desto por contar como Ector foy garido As tregoas forõ moy bem gardadas dãbaslas partes et goaresçerõ moy ben Todaslas chagas.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et por aquesto erã gardadas de sayr desapostadamẽt, ca o espello nõ lles encobria nada de seus gestos et feytura.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Et rremedaua cõmo falauã a furto, et cõmo se gardauã dos outros que os nõ visen nẽ entendesen [depoys] d ' esto paraua azes et partia batallas, et poyña ascuytas et enviaua esculcas [outrosy] mostraua cõmo se faziã as trayções. [+]
1350 HT Miniaturas/ 197 Et ben gardaua todos aqueles que lle quisesen parar mẽtes que nõ fosen nojosos nẽ palrreyros nẽ posfaçadores nẽ desdenadores. [+]
1350 HT Miniaturas/ 197 Et quantos estauã ẽna camara, se a catar quisesem, gardados seriã de fazer erro nẽ vilanya, ca asi o [moystraua] a todos demays tyña ẽna [mão] hũ ençensario de hũ topaz moy claro et moy rrico colegado en hũus filos de ouro enlaçados et labrados a moy grande nobleza. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et se o bem non gardardes, agyña vos lo poderiã tomar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et eu bem sey que nõn o pode aver mellor que el nẽ que mays valla et nõ era maravilla do caualeyro perder agyña seu caualo en tal lugar, poys se quer conbater con bõos caualeyros et endurar Et quanto he por la perda de aquel caualo, eu nõ dou nada mays pero se me mãdardes que garde este, por lo voso amor eu gardar lo ey o mellor que poder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et moy bem fara aquel que bõo consello poder dar Et moyto vos he mester de averdes grã garda et grã consello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 287 Et Agameno fezo estonçe gardar moy bem a entrada da porta a dez mjll caualeyros gregos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 Et el rrey avia en seu tesouro vn moymento de vn jaspe verde gotado [moy] noble et moy fremoso et de grã preço et tyña o gardado para si mays eu penso que en outra parte sera o (seu) moymẽto se o poder for dos gregos desy mãdou fazer quatro leões de ouro ygoaes, deytados em formas moy bem oblados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 [Cõmo os troyanos nõ quiseron seyr aa batalla Ia avedes oydo de cõmo os troyanos se ençarrarõ ẽna villa et de cõmo mãdarõ çarrar moy bem suas portas, et nõ quiriã sayr aa batalla, et outrosy en cõmo os gregos posserõ gardas sobrelas portas.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 [Agora quero que sabeades cõmo os troyanos tynam sua villa moy bem gardada, et dizervos ey cõmo elles tynã a villa moy forte: os muros dela erã moy fortes et moyto altos et nõ de tapea, ante eram de marmore jalde et negro et vermello et vis.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 295 Et vos, rrey, fazede moy (agiña) apreçeber vosas cõpañas, et yremos falar cõ os gregos et en todas guisas mostrar lles emos quaes donas eu trago comygo et quanto valen depoys que son en batalla - a cõmo quer que me pesa moyto por que avemos menos a Ector, que nõ sera [conosco] - mays nõ se poden tãto gardar que lles eu nõ faça caramẽt cõprar a sua morte ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et as donas da çidade, quando as virom asy yr, faziam por ellas suas orações, chorãdo moyto et rrogando aos dioses que as gardasem a todas de mal, et que nõ rreçebesem dãno nẽ outra ocasiom [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 Et el fezo gardar suas naues moy bem et (moyto) agiña, poys que veu que tal era a sua ventura que nõ podia y al fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 Et nõ lles vejo outro consello nẽ outro rrecado se -nõ aqueste demays sõo ben çerto que este vos seja padre et gardador et acollemẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 Et sabede que de quantos aly chegarõ, nũca hũ podo escapar mays as que [vjnã] postromeyras, quando oyrõ as nouas, gardarõ se et nõ forõ aly quebrar ca se ellas nõ virã, ou a luz tã çedo nõ chegara, nũca ende õme escapara viuo mays partirõ se logo d ' aly, et arredarõ se da rribeyra et da serra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 Et eu ben creo que se nõ pode esta frota tãto gardar que nõ rreçeba dãno, por u for, de mal en peor de aqui en [deante] [+]
1350 HT Miniaturas/ 344 Et diserõ me que uos queria grã mal, et [avia] de uos grã despeyto et rrogo uos que paredes mẽtes en vosa fazẽda en maneyra que uos nõ mate nẽ vos lançe fora da terra et d ' esto gardade -uos bem depoys que esteuerdes en seu poder ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 345 Ca poucos ouvera y mellores que el mays quando se parteu de Greçia, seus amygos et seus parẽtes rrogarõ por el a Diomedes -por que era seu parente moy chegado et de -mays por que era seu cuñado -, que o gardase de mal et parase por el mẽtes et el lles prometeu que nõ rreçeberia mal nẽ dãno se o el nõ rreçebese cõ el mays sua ventura foy de [Asandruz] que tomase aly morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 346 Et [faziã] tã grã doo por seu [senor] que mayor nõ podiã Et quando y chegarõ, tomou aquel donzel que era seu natural, et [doo] a el RRey Ydomenes que o criase et o gardase de mal fasta que fose caualeyro et que podese seer entrego en aquel rreyno, ca seu era de dereyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et Diomedes, que aly coydou [aver] garda et folgança, foy moy mal rreçebydo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 348 cõmo Orestes matou a [Egistes] et sua madre Teendo ajnda Orestes çercada a çidade de Myçenas, Egistus ouvo ende mãdado et ajuntou grã caualaria et veẽo se a mays poder para acorrer a todos los seus, mays soubo mal gardar sua fazenda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 350 Et se se d ' elles [per] seu engano nõ escapara et partira, nõ ha ouro que o gardar podera de nõ seer enforcado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Ca seu padre et sua madre et seus yrmãos a gardauã tã ben que [per] nẽgũa maneyra nõ lle podia nẽgũ falar afeytamente. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Et fuy en este feyto moy aguçoso et moyto rrecordado de me gardar d ' este peligro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 cõmo os sabedores soltarõ o soño a Vlixas, et mãdou (prender a Telemacus, seu fillo) Todos los sabedores do rreyno diserõ que aquel soño mostraua grãde yra et grã doo et grã desonrra, et deytamẽto fora do [rreyño] Et que sobre todas las cousas que se gardase de seu fillo que lle nõ enpẽesçese ẽno corpo ca cõ este ho ameaçaua o soño que soñara Et Vlixas ouvo gran pauor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 Et mãdo o gardar a aqueles que mays amaua et em que mays fiaua en guisa que por nẽgũa maneyra nõ podese sayr d ' aly nẽ chegar a el ca nẽgũa cousa do mũdo nõ temya tãto cõmo a el pero sabede que tã ben lle queria que nõ poderia mays mays el queria se gardar do soño se o podese fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 Et por ende o fezo gardar o mellor que el podo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 Et a morada foy tã bõa que ẽno mũdo nõ ouvo mellor desi fezo gardar moy ben as portas et as saydas et entradas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et tomou hũa lança ben forte et ben talante que tyña gardada de longo tẽpo. [+]
1350 SP 26/ 129 (LEY OYTAUIA quen pode fazer desonrra. Desonrra ou torto pode fazer a outro todo home ou moller de des anos e medio aRiba porque ouueron por ben os sabeos antiquos que deste tenpo adeante (deue) auer cada huu entendemento para entender se faz desonrra a outro (ou non). (saluo ende) se aquel que o fesese fosse louco ou desmemoriado ..............seria tiudo de facer emenda de nehua cousa que disese ou fecese porque non entende o que faz mentra esta... ..............loucura. pero os parentes mais.... ......que ouuesen estes ataes ou os que ouuesen en garda (deuianos) gardar de maneira que non posan facer torto nen desonrra a outro. asi como en moytas lees deste liuro disemos que o deuen facer e se non o fecesen ben se poderia (facer emenda deles do torto tuerto que aquestos atales fizieren.) LEY IX. --(Contra quien puede ser fecha deshonrra, e quien puede demandar emienda della, e ante quien.) Tuerto, o deshonrra puede ser fecha a todo ome, o muger, de cualquier edad que sea, maguer fuesse loco, o desmemoriado. ) [+]
1350 SP 26/ 129 Torto ou desonrra pode seer feita a todo home ou moller de qualquer ydade que seja pero..louco ou desmemoriado...os que os teuesen en garda poden demandar emenda do torto que lles foy (posto). [+]
1350 SP 26/ 129 Eso meesmo poden facer os gardadores en nome dos orfoos que teuesen en garda. outroõsi dicemos que o padre pode demandar emenda porla desonrra que facen a seu fillo e o auoo ou o bisauoo por seu neto ou por seu bisneto. [+]
1370 CT 1/ 221 Entõçe parou mẽtes el rrey de Troya, Leomedón, que prendía moy grã dãpno et que o rreçebería mayor, se (o) de outra gisa nõ fezesse sua fazenda, ca sua gente derrancáuasse sen rrecado et moy sandiament et nõ prendía de ssy garda. [+]
1370 CT 1/ 221 Et poserõ perlas torres et perlos muros et perlas portas mays de mill caualleyros, que oymays en tal gisa a gardassen et a basteçerõ. [+]
1370 CT 1/ 233 Et segundo cõmo nos Dayres cõta, per alý gardauã a porta. [+]
1370 CT 1/ 233 Et estas torres erã dadas en garda a homes d ' alto lugar et de gran fazẽda. [+]
1370 CT 1/ 233 Demays d esto, auj́ã de rrenda todos çinquo mill marquos, que erã synalados pera gardar as portas. [+]
1370 CT 1/ 237 Et poys ma derõ tódoslos rreys por galardón do que fige, quero gardar meu galardón, en tal gisa que nũca a de mj̃ possa(n) auer home que ẽno mũdo seia. [+]
1370 CT 1/ 239 Et se sse nõ garda de mao pleito, sabede que lle queymaremos et a(e)stragaremos a el et a toda sua terra. [+]
1370 CT 1/ 249 Mays ualrrá estar assý et gardar en paz teu rreyno que começar cousa de que uerrá mal a tj et a teu señorío. [+]
1370 CT 1/ 249 Et se te gardar quiseres, cõmo faz home de bon siso, ia mays nõ perderás y nada. [+]
1370 CT 1/ 254 Et ben uos digo, segundo o pleito está, que solament en penssarlo he estraya cousa, ca en tal gisa está gardada que nõ ha ẽno mũdo cousa per u a podamos auer. [+]
1370 CT 1/ 258 Et ela soa uos gardará, que nõ sofreredes mal nẽ desonrra. [+]
1370 CT 1/ 260 Et os que leuauã os presos et gardauã o auer, dérõno todo a el rrey en presẽt. [+]
1370 CT 1/ 262 Et Príamos, seu padre, nõ o podo mays sofrer et mãdoa ençarrar en hũa casa, hu a teuessen gardada, que ela nõ oýsse a gẽt. [+]
1370 CT 1/ 270 Et era home moy sañudo et, quando sse assañaua, nõ lles gardaua cousa que mal lles estouesse. [+]
1370 CT 1/ 281 Et ben outrossý deuemos nós assý a fazer, ca nos deuemos gardar de fazer nosso abaixamento, nẽ cõsentir sojugamento en nós, nẽ ẽnos que uerrã depoys de nós. [+]
1370 CT 1/ 308 Et saýan todos a moy grãde afán fora das naues, et ficauã y poucos que as gardassen, ca auj́an moy grã voõtade todos de acorrer aos seus. [+]
1370 CT 1/ 317 Et gardarme ey ben de caer en uossa saña. [+]
1370 CT 1/ 322 Et por ende te rrogo que me ueñas veer amj̃úde, et rrogo aos dioses que te rreçeban en sua garda. [+]
1370 CT 1/ 347 Mays, senores, por aqueles deuses que uos fezeron, agora uos gardade, que nõ seiades ao partir de aquesta batalla os peores et mays uiles de aquesta oste, ca mays nos ualrría de morrermos todos onrradament que hũa mj̃gua seýr de nós. [+]
1370 CT 1/ 363 Et moytos auj́a y que chorarõ cõ grãde alegría, et rrogauã moyto a Deus que acreçẽtasse senpre ben sua onrra et o gardasse de mal, ca el era aquel en que auj́ã asperança de seer per el uẽgados et desçerquados. [+]
1370 CT 1/ 366 ¡Ay, meus amjgos et meu[s] naturaes, que uẽtura tã dura et tã forte está gardada pera uós et que tantas lágrimas por uós an de seer choradas, se ficar algũ do uosso lyñagẽ que esto possa fazer! [+]
1370 CT 1/ 367 As trégoas que forõ postas cõmo ja auemos dito, forõ tã ben gardadas que mellor nõ podíã. [+]
1370 CT 1/ 367 Et esto nõ teño eu por syso et, se nós por elo mays ualemos, nõno entẽdo eu; ca, segũdo rrazõ, tal deuj́a de seer o señor de tãtas et taes cõpañas que aquí son ajuntadas que os soubesse enderẽçar et correger, et podesse sofrer afán et traballos et mãtẽer et gardar tal oste cõmo esta, et outrossý que podesse dar cõssello proueytoso et dereyto quando acaesçesse. [+]
1370 CT 1/ 375 Senores et amjgos, uós sodes os mellores caualeyros que ẽno mũdo ha, et mays rricos et mays preçados et mays nomeados do começo do mũdo acá, que ssabede que aqueles que ante de uós uẽerõ taes forõ et en tal gisa gardarõ seu prez et sua onrra que nũca forõ abaixados de nehũa gente estraya. [+]
1370 CT 1/ 378 Agora diz o cõto que os gregos fezeron poer uelas por gardar ben suas ostes. [+]
1370 CT 1/ 386 Mays Deus, porla sua merçee, uos queyra gardar de mal et de perígoo. [+]
1370 CT 1/ 388 Et el rrey Toas seia moy ben gardado, que d ' aquí a hũ mes ben podemos saber o cõssello que nos sobre este feyto será proueytoso; ca tẽpo nos fica pera tomar por el algo, se nos prouuer, ou pera o enforquar, ou espedaçar, ou pera lle dar qual morte quisermos, ou pera fazer del o que se nos antollar, ca nós nõ sabemos o que a uẽtura ha de fazer, nẽ o que ha de acõteçer ẽna batalla, ca lygeyra cousa he de hũ caualeyro seer preso. [+]
1370 CT 1/ 389 Et mãdou entõ que nõ matassen a el rrey Toas, mays que o gardassen moy ben. [+]
1370 CT 1/ 389 Et por ende fazede moy ben gardar uossa uila de toda parte et nõ uos leixedes desherdar en uossos días, et uosso ben et uossa onrra et uossa prol seerá en uós, et senpre os que de uós uẽerẽ serã onrrados et amados dos rreys que depoys de nós an de rreynar. [+]
1370 CT 1/ 393 Desý tomou o caualo, que era tã bõo et de tã grã preço que da hũa parte nẽ da outra nõ andaua mellor, et deo a hũ seu donzel que llo gardasse. [+]
1370 CT 1/ 399 Cõmo enssynarõ ao Ssagitario cõmo ffezesse os que o gardauã et dos feytos que el fez [+]
1370 CT 1/ 400 Quando Diomedes ueu o grã dãno que o Ssagitario fazía, penssou de fogir pera sse gardar del, ca el andaua ja malchagado ẽna cabeça de hũ dardo. [+]
1370 CT 1/ 411 Et Vlixas et Diomedes outorgárõna de sua parte porlos gregos, et de ánbalas partes prometerõ que a gardassen moy ben. [+]
1370 CT 1/ 414 Et se me eu nõ podera gardar ou defender da força dos uossos braços, ben me semella que me cõuẽera de prender morte a uossas mãos. [+]
1370 CT 1/ 414 Mays en toda gisa cõuẽ que seia, ca uos nõ podedes de mj̃ gardar, se me a uẽtura nõ mj̃ga. [+]
1370 CT 1/ 420 Et sabede que, sse eu o uosso amor poder auer, de gisa o ssaberey gardar que nũca ja mays rreçebades torto, nẽ oyredes dizer nẽ rretraher cousa que uos despraza. [+]
1370 CT 1/ 421 Et demays ben uos digo et bẽno entẽdedes uós, que nõ ha dona nẽ donzela que sse tã agiña uẽçesse, que por ende mẽos nõ fosse preçada, que ueio eu que aqueles que tragen seu feyto [o] mays cordament et mays encuberto que poden, que aduro sse poden encobrir nẽ gardar que aas uezes deles nõ posfaçẽ. [+]
1370 CT 1/ 421 Et por ende eu ben me gardarey, sse Deus quiser. [+]
1370 CT 1/ 436 As trégoas forõ moy ben gardadas de cada parte, et goreçerõ todos moy ben de suas chagas. [+]
1370 CT 1/ 436 Et por esto erã gardadas de nõ seýr desapostadament nũca, ca o espello nõ lles encobría nada de seus cõtenẽtes, nẽ de seus catares, nẽ de todos seus jestos. [+]
1370 CT 1/ 438 Et desque fazía este jogo, outrossý mostraua donas et caualeyros et escudeyros et donzelas, et arromedaua cõmo sse falauã a furto, et cõmo sse gardauã dos outros, que os nõ uissen nẽ entẽdessen. [+]
1370 CT 1/ 441 Et ben gardaua aqueles que lle quisessen tẽer mẽtes que nõ fossen anoiados, nẽ faladores, nẽ posfaçadores, nẽ desenssynados. [+]
1370 CT 1/ 441 Et quantos estauã ẽna cámara, se a catar quisessen, ben gardados seríã de fazer erro nẽ uilanj́a, se a creer quisessen. [+]
1370 CT 1/ 445 Et se o ben nõ gardardes, toste uoslo poderã tomar. [+]
1370 CT 1/ 445 Mays pero, se me mãdardes que guarde este, gardarlo ey eu o mellor que poder, que o nõ partirey de mj̃, sse per força nõ for. [+]
1370 CT 1/ 447 Et falaua en toda sua fazẽda, et dauã y moytos cõssellos et per moytas maneyras, mays todo nõ lles ualýa nada, ca nõ queríã os dioses que fossen gardados de mal et de grã perda et de grã pesar, que lles chegou a pouco tenpo. [+]
1370 CT 1/ 461 Et este seruía et agardaua a Achiles, que sse nõ partía del, et el amáuao et onrráuoo moyto, et auj́alle prometida hũa sua yrmãa que el auj́a, moy bõa et moy fremosa, cõ que casasse. [+]
1370 CT 1/ 517 Et, sen dulta, nos fará grã mj̃gua et somos por ende maltreitos, ca moyto era bom caualeyro et urgulloso et ardido et marauillosament rrecudía bẽ aos grandes feytos, et sabíanos gardar moy bẽ perlo grãd entendemento que en el auía, et dar os cõssellos muy bõos, et adeantarse moy ben. [+]
1370 CT 1/ 522 Et esta onrra gardádeuos de a baixar et a çerca estades ende, se uos nõ gardades et nõ quiserdes tomar outro cõssello; ca, cõmoquer que home pode gãañar bõo prez, mester ha sabedoría pera o gardar. [+]
1370 CT 1/ 522 Et perdérõsse a ssy et a ssua fazẽda et os seus feytos bõos, porque o nõ souberõ gardar. [+]
1370 CT 1/ 522 Et por tãto uos digo et uos cõssello, se me creer quiserdes, que prendades garda de uosso bon prez et nõ façades cousa por que cresca posfaço ontre a gente, et que nõ possan dizer que uos mj̃ga a franqueza et a bondade et uos creçe [a] auoleza, ca uós sabedes que tódoslos bõos feytos que home faz, viuẽdo en sua terra ou andando ẽnas guerras, todo esto he porque digã del ben perlo mũdo et por al nõ. [+]
1370 CT 1/ 522 Et aquel que quer gardar seu prez, mester lle he que aja bon siso et grãde entẽdemento, ca ẽno mũdo nõ ha tã grã coyta cõmo do que ha bon prez et del deçẽde, mayorment que son aquí ajuntados de tódaslas partes do mũdo, et por ende será o posfaço mays grãde sobre este feyto, ca se (a) home fosse en lugar onde tãtos posfaçar nõ podessen aýnda o yría passando. [+]
1370 CT 1/ 522 Et de mj̃ uos digo que me gardaría a todo meu poder de seer posfaçado de poucos, nẽ de moytos nẽ de loucos, nẽ de cordos. [+]
1370 CT 1/ 522 Et, por Deus, señor Achiles, todo est[o] catade et gardade ben uosso prez; ca mays uos digo, que nõ ha aquí rrey nẽ cõde que ja en al ande falando nẽ posfaçãdo, senõ en esto. [+]
1370 CT 1/ 529 Uergoñoso pleito he este et, sen falla, don Achiles, uós abaixastes moyto en uossa fazẽda et rreçeberedes y grãde onta, se uos ben nõ gardades. [+]
1370 CT 1/ 529 Et uós fazede bon siso de uos gardar, ca aquel que ben garda o sseu corpo garda bõo castelo. [+]
1370 CT 1/ 529 Et uós assý o ffazede: gardade ben uosso corpo, que uos nõ rreçeba mal nẽ dãno, ca ẽno mũdo nõ auedes tal amjgo, nẽ que tãto amedes. [+]
1370 CT 1/ 532 Et nõ ha syso nẽ rrecado o que tal rrogo et tal cõssello dá, nẽ quen o toma, ca todo home que syso aia deue senpre gardar sua onrra et seu loor et seu prez et sua ualor et sua franqueza et sua alteza et sua bondade. [+]
1370 CT 1/ 534 Et os dioses poño y por testemoyos, que ueiã cõmo uos eu desengano et uos quería gardar de dãno et de uergonça. [+]
1370 CT 1/ 535 Et aquela uez foy moy ben agardado dos seus, ca mays de trij̃ta mill caualeyros o agardauã aquel día, que ja mays nũca sse del partirõ, tãto ouueron sabor de uẽçer aquel torneo et de fazer partir seus ẽemjgos de alý aontados; et, sen falla, assý o esforçarõ que elles ouueron aquel día o mellor da batalla et os gregos o peor. [+]
1370 CT 1/ 537 Et moyto uos podedes gardar, se a uós assý auedes soo, ca uós nõ fostes o primeyro, nẽ querrá ela que seiades o postremeyro, nẽ ficará aýnda por aquesto, ante fará senpre en gisa que seus óspedes serán pagados dela, ca moller he de tal maneyra. [+]
1370 CT 1/ 540 Mays eu foy tã louca et tan ligeyra que cõsentj́ de oýr loucura, et, se me eu gardar quisera quando me aduserõ, nõna deuera consentir, ante a deuera a esquiuar; ca aquela que boa quer seer nõ deue oýr quanto lle dizer quiserẽ, ca nõ ha ẽno mũdo tã entẽduda que uẽçuda nõ seia, se oýr quiser o que lle disserẽ. [+]
1370 CT 1/ 544 Et, sen falla, nõ era sen rrazõ, ca el andaua moy ben agardado dos seus, et ajudáuãno tã ben que auj́a ja mortos mays de mill caualeyros, et quebrãtados mays de mill elmos, et rronpera mays de mill lorigas, et fezera ja a mays de mill caualeyros leixar as selas, sen seu grado, et chagároos tã mal que por hũ grã tenpo nõ poderõ tomar armas. [+]
1370 CT 1/ 547 Et el rrey et tódoslos prínçepes onrrarõ moyto a Troylos, et tódoslos da çidade fazíã por el aos dioses moy grãdes orações et grãdes sacrifiçios, que o gardassen de mal et de perígoo et de morte et de dãno. [+]
1370 CT 1/ 557 ¿Et cõmo coydades uós que aquel que tãto mal uos á feyto nos gardase pleito, nẽ pustura, nẽ trégoa, nẽ lealdade que uos prometese? [+]
1370 CT 1/ 660 Cõmo a rreýnna Écuba ffugía et deostou a Eneas et lle deu a Políçena que a gardasse [+]
1370 CT 1/ 728 Cõmo Tetis, madre de Achiles, disso al rrey Acastus a morte de seus ffillos et lle consellou que sse gardasse de Pyrius [+]
1375 QP 26/ 116 E o que fezese a conpra teuese en sua garda. ou se fosen os en guarda; o si fuessen los dineros de alguna Eglesia, e el Perlado, (e) el que fuesse guardador (a la sazon) fiziesse(n) la compra; o si fuessen los dineros de la dote de alguna muger, e su marido con voluntad della fiziesse la compra. [+]
1375 QP 26/ 116 E es otrosi el vendedor tenudo dineiros de algua egllesia e o perlado (ou) o que fose gardador (dos bees dela) fezesse a conpra. ou se fosen os dineiros da dote de algua moller e seu marido con voontade dela fezese a conpra. ca en (qalquer destas cousas e) pero o conprador conpre a cousa en seu nome gaana o senorio dela aquel cujos eran os dineiros que foron pagados por preço dela. pero en sua escolleita he de cada huo deles de tomar a cousa conprada ou os dineiros qal (ante) quiser. [+]
1380 CPc 26/ 109 Magister sacri scrini libelorum he a X dinidade por que sal o fillo de poder do padre. que quer tanto dizer en rromanço como chançeler. e este ... ........teer en garda os seelos do enperador ou del Rey e as (cartas) de escriptos da chançelaria. e debe aver ..todas las cartas que............ .... aa chançelaria .... e as que entendere(n) que deuelas (mandar sellar, e las otras chancellarlas.) [+]
1390 MS [I, 1]/ 4 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Avẽo asi hũu dia que, seẽdo as gardas do altar ẽno lugar onde he acustumado, trres caualeyros do cõdado de Peirigol veerõ a Santiago en rromaria. [+]
1390 MS [I, 1]/ 4 Et jazẽdo ante o altar, poys que fezerõ sua oraçõ, tornarõ cõtra as gardas et diserõlle asi: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 4 Et andando en esto pensando, vẽo hũu dia a mĩ ao castelo et prendeume, et se[ẽ]do eu en seu poder dauame moy grãdes tormẽtos, et sentyme hũa ora del moyto aficado et dixelle: -Tormento que me faças nõ me pode enpeeçer ca o señor Santiago me garda de ty et agora che aparesçera aqui. [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Hṽu caualeiro lonbardo, do castelo que chamã Carãtia et avia nome Emeus, vẽo en rromaria a Santiago, et tragia cõsigo dous cõpaneiros, et seendo ẽno lugar hu soen seer as gardas do altar, começou a dizer asi ante os que y estauã: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et a scriptura lle chama Eblias, que tãto quer dizer com̃o omẽ garda de justiça et de poboo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 31 "Et pois que Nostro Señor vio que os judeus que el agardara por tãto tenpo se nõ queriã tornar a el por la preegaçõ dos apostolos nẽ por las marauillas que lles mostrauã, a cabo de XL ãnos enviou Tito et Vaspasiano a Iherusalem et destroyrona toda segundo oyredes. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Tu mereçias morte se nõ foses gardado por lo rrogo d ' este meu vasalo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et o abade tomou aquela cabeça et foyse cõ ela aa igleia et fezose que era doente et desque fezo sua oferta rrogou aas gardas da igleia que o leixasen y meer aquela noyte et as gardas fezerõ seu rrogo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et ali esteuo en grãde oraçõ ata que adormeçerõ as gardas, et fui moy mãso a arqua onde siia a santa cabeça et prouou de a abrir et desi ouve medo, et tornou outra vez a fazer sua oraçõ et desi volueu a ela et nõ pode abrir, et desi ouve medo de se esp[er]tarẽ as gardas et de o oyrẽ quando abrise a arqua; et tornou a terçeira vez aa arqua cõ grãde oraçõ et grãdes lagremas et por la grraça de Deus achoa aberta; et logo moy mãso tomou a cabeça de Santiago et poso en seu lugar aquela que tragia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et os mouros ajũtarõse todos et os cristiãos, quando aquelo virõ, ouverõ cõsello ontre si de os agardar et de lidar cõ eles. [+]
1390 MS [I, 1]/ 133 COM̃O ET EN QUE MANEYRA ERA FEYTO O ENPERADOR CALRROS ET COM̃O O GARDAUÃ DE NOYTE ET DE DYA OS VASALOS Rey Calrros auia os cabelos brũus et a façe uermella, et avia o corpo moy bẽ feicto et de boo estado, et a catadura braua. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et por cõsello de Galarõ mãdou a Rrulã seu sobrino, cõde de Maans et señor de Blayas et Oliueiros, cõde de Jenes, cõ outros caualeiros mellores et cõ viinte mĩll cristiãos, que ficasen en Rroçauales a gardar a çaga ata que el pasase os portos cõ toda a outra jente, et eles asi o fezerõ. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et en quanto Calrros et Galarõ et o arçibispo don Torpĩ pasarõ os portos cõ os outros viinte mĩll et Rrulan et Oliueiros gardauã a çaga de Rroçauales apareçerõ moy çedo de manãa Marsil et Velnĩgando cõ çinquoeenta mĩll mouros, et sayan dos montes et das deuesas onde jouverã ascondudos dous dias et duas noytes por mãdado de Galarõ, et fezerõ de si duas mãadas, hũa de viinte mĩll et a outra de trinta mĩll. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et sabede que quen quer viinr para destroyrla, que seera cõdenado en aquel outro mũdo; segundo que sempre todos aqueles que a gardarõ do poder dos mouros aver[ã] galardon do Rrey Çelestial. [+]
1390 MS [I, 1]/ 162 Et ẽna cubertura ençima seẽ quatro angeos que gardam o altar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 Et outorgado este pleito ontre eles para esto gardar, fezerõ juramẽto aos santos Auãgeos; et este juramento fezerõ os viinte et noue, et hũu soo nõ quis jurar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 Os cõpaneiros quando esto virõ, por gardar seu juramento, leuarõno d ' ali cõ grã traballo aas veçes [en] besta, aas veces de pee, dandolle as maãos ata os montes de Rro[ç]auales. [+]
1390 MS [I, 1]/ 180 Et os que lle esto oyrõ cõtar forõ moy marauillados, ca este nõ era asno mais era verdadeiro angeo en semellança del, que envia Nostro Señor aos seus amigos que o amã et que o temẽ para os gardar de mal. [+]
1390 MS [I, 1]/ 193 Et o bẽaventurado Señor Santiago oyo o seu rrogo et a sua oraçõ, et hũa noy[te] seendo as gardas aynda espertas, apareçeulle ẽno carçere et mãdoulle que se leuãtase, et leuoo cõsigo a çima da torre, et a torre mergeuse atãto que juntou a çima cõ o tarreo en gisa que o mercador sen salto et sen dano nĩhũu, se deçeu dela solto de toda las prigoõs. [+]
1390 MS [I, 1]/ 193 Et entõ as gardas sayrõ depos el, et forõ a perto del, pero nõ no virõ et voluerõ atras çegos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 195 Et nĩhũu nõ diga que esto foy por bondade do caualo que bẽ paresçia en el que nõ valia XX soldos d ' aquela moeda, mais foy por la grraça et por lo defendemento do apostolo Santiago gardado. [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 Et hũu dia coydando eles que quiria dar o folgo, se[ẽ]do eles arredor del, cõ grã pesar agardando sua morte sospirou el et diso: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 206 Et en esto podemos entẽder que deboamente oe el et rreçebe o rrogo dereito dos que o demãdan que aos rromeus atã agina cõprira seu rrogo que lle faziã; et por ende, o Apostolo de Deus preçioso!, rrogamos a tua piadade que nos acorra, que sejamos gardados dos enganos do demo ẽna vida d ' este mũdo asi que posamos por boas obras et por la tua ajuda yr ao rreyno de Deus en que tu cõ el viues et rreynas por senpre jamais. [+]
1390 MS [I, 1]/ 211 Et Santiago en aquela craridade tomoo por la mão ante todos et leuoo ata a postromeira porta do castelo; et as gardas ficarõ asi com̃o çegos, et abrio as portas et leuoo cõsigo ata hũa media legoa do castelo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 222 Señor, dereito he que te beeigamos et beeigamoste, Señor, gouernador et gardador de nosos corpos et de nosas almas; pidimosche por merçee que te nõ partas de nos nẽ de todo los cristiãos que tu cõpraste por lo teu santo nome. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Toma o corpo de Santa Maria et vayte a destra parte d ' esta miña çidade, et acharas y hũu moymẽto nouo et soterrarlo as y; et garda o seu corpo a sua morte com̃o eu [mandey] que fose gardado en sua viada, ca he tẽplo et casa de Deus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Pois que esto foy feicto, as III uirgẽes que uelauã et gardauã, Lauarõla et vestirõla et deitaronla ẽno leito; et todo los que dormiã ao sabor do odor que uos disemos espertarõse. [+]
1409 TA III,4/ 57 [C]omo ontre todas as qousas anymalyas que Deus fezo a uso et seruiço do ohmen nehũa non seia mays nobre que o cavallo, porque por el os prjncypes et os grandes senores et os caualleiros se deporten, et porque sen el o señor ontre os outros priuados asy como deue, non poderya seer esgardado poren aprol daquelles que vsam dos Cauallos, espiçialmente aa onrra daquelles que con nobre curaçon se deleitam aa bondade et aa onrra da cauallarya et da batalla, algũas cousas do Cauallo, segundo mjña opinion et a braueza do meu engeño ordiney ajuntar liuro no que por todas llas cousas posam sutilmente mostrar aquellas qousas que ao Cauallo et a sua geraçon perteeçen mais lliuremente a verdade por orden dereita segundo o que prouey Eu Jurdam Ruvyo de callabrya, Caualleiro en marescella en outro tenpo de meu Señor o Enperador Fradarique segundo, de mjña vontade, de todas llas qousas, rrazoes uerdadeiras mostrarey. [+]
1409 TA III,4/ 57 et Ende prjmeiro uejamos da crjaçon et da Nasença do Cauallo et O segundo do fillamento et do mantimento del, et O terçeiro da garda et da jnsinança, [+]
1409 TA III,4/ 57 Afirmo pero que o potro que ata a tres anos en bom llugar de pazqo uiuer liureduuen, sem conpania doutras bestas, mellor et mays saão seerya, asy que huse canpos verdes cada dia ca o aar et livreduen, et garda soude no corpo et nos nenbros do potro Naturalmente et espiçialmente as coixas som llimpas de magooas et por todas coussas mellorres. [+]
1409 TA III,4/ 65 non deuen cauallgar o Cauallo nen lle fazer noio des juno por todo o mes meiado ataa çima dagosto, mais deuen no gardar, como dito he, En llugares frios et deue husar deruas et doutras cousas uerdes, et se en el caualgasen por lla gran caentura que enton faz et por llo gran traballo poder se ya de dentro desecar. [+]
1409 TA III,4/ 65 Et sabj que o cauallo que o asy foi bem gardado como desuso dito he, et que foi tenperadamente Cauallgado durara en sa bondade et en sa força vinte anos. [+]
1409 TA III,4/ 67 ual moito que o que cauallga o Cauallo a trote ou a gallope mandandoo duun lugar para outro, traga na maão a rredeẽa testa et os mosos do freẽo no peito do Cauallo, que amerga a cabeça aos peitos et encurue o collo, et esto se faça no começo pouco et pouco, et como uyr que mester faz, et en por moito en esto estudo et caamento, et seeria proueito et saamento do Cauallo et do que o caualgar, porque quando o Cauallo trouuer a cabeça jncrjnada, et a o peito et chegada dobrara o Cauallo mais fremosamente, et trotando ou gallopando, como dito he, mais abertamente et mais craramente agardara seus passos et mellor et mais ligeiramente se uoluera ao destro et mellor se parara; [+]
1409 TA III,4/ 71 et todo esto como he se deue gardar ataa que o Cauallo aia çinquo anos, et enton aia todos llos dentes mudados; [+]
1409 TA III,4/ 75 Agarda quando o Cauallo ouuer mais llonga a qeixada de juso que a de suso et quando o Cauallo naçe con dous rrabos et aas uezes nace con huun ollo aluo et outro negro. [+]
1409 TA III,4/ 81 Et garda como non tangas hũa gran ueea que iaz en traues no peito, que vay ataa o llugar hu se gera o uerme ataa rreyz del, et pois que estos foren ceimados llançenlle duas uezes no dia cal uiua, tirada ante dellas a coctura que teueren et Nota que se jnchar a coixa da dor do uerme que deues a rraer arredor aqel lugar que for jnchado, et pon ençima no çerco do jnchaço semesugas para lle tiraren sange quanto mais poderen tirar, et ponlle depois enprasto de greda alua et de uinagre todo desuu amasado ou mete y o Cauallo manãa et aa noite en agooa frya este y por gran tenpo ataa que se façan as coixas delgadas et sotys. [+]
1409 TA III,4/ 97 Et see o Cauallo for nouo ou magro non beba nen coma o que ia dixe, mais parenno en lugar fryo et llegenlle o freeo en lugar alto que alçe a cabeça et llançenlle pedras ou seixos redondos estrados so os pees a auondo et porlla rredondença das pedras bulira a meudo con os pees et con as maãos et con as coixas onde do gran mouymento as uenas das coixas que som prigiçosas et atirridas por llos homores que y corren enpuxam a sa pesuduen por o asy ameude prema seus pees sobre llas pedras, et molla hũa cuberta de laã et cubrio della et gardaao que non coma nen beba nen este a sol, et husalle desta cura ataa que torne a seu estado. [+]
1409 TA III,4/ 105 Et agardao que non beba, que se beber creçerlla a door pella agooa que he sotil. [+]
1409 TA III,4/ 109 Para esto val a manteiga mesturada con olio de louro posto ontre os nares gardandoo o Cauallo das cousas frias et vse das caentes, et beba ameude agooa caente morna, asy como he contyudo na door da cabeça et por tal maneira se poderya liurar. [+]
1409 TA III,4/ 111 et agardate non lle deites del moito nen sobeio ca se destruiran os ollos. [+]
1409 TA III,4/ 133 depois vntaras as danaduras con vmgento de seuo de carneiro et de çera et de gema tanto de huun como doutro coito todo ensenbra con pena de gallina duas uezes no dia llauandoas ante as danadurras con ujno feruente caente, et ellas jxutas, depois vntallas do dito vngento ataa que as danaduras desta door seian soldadas, gardandoo non se tanga dagoa nen do estrabo, et soldadas as chagas como dixe, legen con corda a uea mestra da coixa, et sangreno adedentro como he contiudo no capitollo que dizen esparauanes, et liurando ende conuinyuelmente o sange, queimaras de moitas qeimaduras conuiniuilis a dita danadura, asy como ia de suso dito ey; [+]
1409 TA III,4/ 147 et non deue o Cauallo comer eruas nen qousa uerde, mays coma pouco das outras qoussas ataa que da jnfirmidade seia saão, porque as eruas et o moyto comer acreçenta os omores et see o por tal cura gardaren o Cauallo sera liure et saão. [+]
1409 TA III,4/ 147 Et se por uentura por negligencya ou por maa garda se uoluer a chaga en caçer pensem del asy como dixe no capitollo da fistolla. [+]
1409 TA III,4/ 151 et esto asy posto amansa a door et abre os poros et faz as huñas humidas para se tallaren mellor et mays ligeiramente por hu as tallar quiseren, et deuen a gardar a besta que for encrauada dagoa et do lixo et de caualgaren en ella porque lle seera perigoo see a non gardasen. [+]
1409 TA III,4/ 153 Et se falleçer a sponssa que a non posas auer ual moyto para sse comer o ffigo o poo dos colloos das abroteeas, que lle porras, ou os outros poos corrosiuos ssobre ditos, ssaluo o rrossalgar que lle non porras porque he moy forte sen tenperar, garda de lle poer y queima por nehũa maneyra porque por llo fogo, sse llo posseres o toello que he tenrro se poderrya seqar et danar de tal giisa que se estremarya del a huña toda uya. [+]
1409 TA III,4/ 159 quando quiseres cangar o Cauallo fageeo ante escaentar et suar et depois a pouco tenpo sangreno nas veẽas en que se deue sangrar et gardao depois que no dia da sangrya non beba moyto nen coma senon a meatade da çeea que sooe a comer ou a terça parte, et en outro dia siginte denlle as duas partes, eno terçeiro dia denlle entregamente sua çeea. [+]
1460 CI 1/ 107 Et feyta asy a dita eglleia, eña era de noueçentos et dez et sete, consegrarõ a dita eglleia os seguintes (os) obispos: primeyramente Sisinando, obispo do dito lugar, Nauste de Coynbra, Luca de Saragoça, Argemjro de Lamego, Gomando da Garda, Theodomjro de Viseu, Jacobo de Aurense. [+]
1460 CI 1/ 114 Et quando el rrey Veremũdo soubo da vijnda del rrey Rrenamiro, Juntou todolos galegos do rreyno de Galliza, et foy agardar a Portella de Ares açerqua de Monte Rrosso. [+]
1460 CI 1/ 117 Et veendo el rrey don Afonso en tã gran rroyna et peligro por mjngoa de pastor, et querendolle proveer de pastor, enõ cõçilio que çelebraua Rri(r)cardo, cardeal legado apostolico eñas Españas, en Santa Maria de Fuselos, veeo el rrey ao conçilio et trouxo cõsigo ao obispo don Diego Paes, que tijna preso, asy cõmo se viese solto, pero cõ boas gardas; et esto porque o queria despoer do bispado. [+]
1460 CI 1/ 119 Et esto asy outorgado, o dito Diego Gelmeriz entrou o rregemẽto da eglleia et, cõ consello dos nobres et sabedores varõos, comesçou de rreger et rrestoyrar as cousas destroydas et cõseruar et gardar as vijndeyras. [+]
1460 CI 1/ 120 Et os que a gardarẽ aJan paz cõ Christo para senpre. [+]
1460 CI 1/ 135 Et logo comesçou a rreparrar o castello do Est por gardar a terra dos ysmaelitas et normanos, que entrauã porla rria e estragauã toda a terra. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL