logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de grande nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Por cuestións de dereitos de autor, lamentamos non poder amosar todos os resultados desta busca. A mostra está limitada aos 1500 primeiros exemplos atopados no corpus.

1200 FX III, 5/ 699, col. a Et por ende estabelecemos en esta lee que qualquer ome leygo ou de orden, ó de linage ó pequeno ó grande que for prouado que figer este pecado mantenente el iuyz os deue logo a castrar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 [E]sta Va é como Santa Maria ajudou a Emperadriz de Roma a soffre -las mui grandes coitas per que passou. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Mui grandes noit ' e dia || devemos dar porende || nos a Santa Maria || graças, porque defende || os seus de dano, || e sen engano || en salvo os guia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Groriosa grandes faz || mirages por dar a nos paz. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Pora toller gran perfia || ben dos coracões, || demostra Santa Maria || sas grandes visiões. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 O que pola Virgen de grado seus dões || der, dar -vo -ll -á ela grandes gualardões. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 De mui grandes periglos | e de mui grandes maes || guarda Santa Maria | os que lle son leaes. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Santa Maria grandes faz || miragres e saborosos, || e guarda aos que lle praz || de seeren perdid[os]os. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Poder á Santa Maria | grande d ' os seus acorrer || en qual logar quer que sejan, | e os de mal defender. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.IX. é como el Rey Do[n] Affonso de Castela adoeçeu en Bitouria e ouv ' hũa door tan grande que coidaron que morress ' ende, e poseron -lle de suso o livro das Cantigas de Santa Maria, e foi logo guarido. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tod ' aquel que pola Virgen | quiser do seu ben fazer, || cousa que lle faça mingua | grande non á de perder. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Ben per está aos reys | d ' amaren Santa Maria, || ca enas mui grandes coitas | ela os acorr ' e guia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 En todas las grandes coitas | á força grand ' e poder || Madre de Jesu -Cristo | d ' a quena chama valer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.LIII. é como un romeu de França que ya a Santiago foi per Santa Maria de Vila -Sirga, e non pod ' en sacar un bordon de ferro grande que tragia en pẽedenca. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.LXXXIX. é como un ome bõo de religion foi veer a ygreja u jazia o corpo de Sant ' Agostin, e viu y de noite Santa Maria e grandes coros d ' angeos que cantavam ant ' el[a]. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Sempre devemos na Virgen | [a] tẽer os coracões, || ca per ela gua[a]nnamos | de Deus mui grandes perdões. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Non deven por maravilla | tẽer en querer Deus Padre || mostrar mui grandes miragres | pola bẽeita sa Madre. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Con dereit ' a Virgen santa | á nome Estrela do Dia, || ca assi pelo mar grande | come pela terra guia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Fremosos miragres [mostra] | a Madre de fremosura || e grandes, ca á vertude | do mui gran Deus sen mesura. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Grandes miragres faz Santa Maria || e fremosos a que[n] s ' en ela fia. [+]
1264 CSMr B/ 115 [Esta é como Santa Maria ajudou a Emperadriz de Roma a sofre -las grandes coitas per que passou.] [+]
1264 CSMr B/ 660 [[C]omo el Rey Don Affonso de Castela adoeçeu en Bitoria e ouv ' hũa door tan grande, que coidaron que morresse ende, e poseron -lle de suso o livro das Cantigas de Santa Maria, e foi guarido.] [+]
1264 CSMr B/ 15 [[C]omo un romeu de França que ya a Santiago foi per Santa Maria de Vila -Sirga, e non pod ' en sacar un bordon de ferro grande que tragia en pẽedença.] [+]
1264 CSMr B/ 101 [[C]omo un ome bõo de relijon foy veer a ygreja u jazia o corpo de Sant ' Agostin, e viu y de noite Santa Maria e grandes coros d ' angeos que cantavan ant ' ela.] [+]
1264 CSMr B/ 337 [[C]omo Santa Maria do Porto guareçeu un ome dũa pedrada mui grande de que nunca cuidara a guareçer, ca tiinna a tela sedada e tornou -se paralitico, e guareçé -o Santa Maria.] [+]
1275 CPb 1/ 6 Prouecho grande e bien, viene a los omes de la amistad; de guisa que segund dixo Aristoteles, ningun ome que aya bondad en si, non quiere biuir en este mundo sin amigos; maguer que aia ontressi concordia e por ende disso aristotiles que sse os homees ouuessen ontressi uerdade non auerian mester justiça nen alcaydes que os julgassen por que a amizdade lle faria conplir e guardar aquelo meesmo que quer e manda justiça ley. [+]
1275 CPb 1/ 6 Proueyto grande e (con) ben uen aos homees da amizdade de guysa que segundo disso aristotiles. nehun homee que aia bondade en si non quer uiuer en fuesse abondado de todos los bienes que en el son. [+]
1275 CPb 1/ 6 Folgança, e seguramiento muy grande han los omes, quando se consejan con (los) amigos. [+]
1275 CPb 1/ 6 Folgança e seguramento muy grande an os homees quando sse concellan con (seus) amingos e por ende disso hun sabio que ouo nome talio que (en) nehua cousa (non pode) homee auer amingo a quen podesse dizer (seguramente) sua voentade assi como assi meesmo. e disso en outro lugar. deliura con teu amingo todalas cousas que ouueres (a fazer). primeyramente sabe quen he el. porque moytos (omees) que pareçen amingos de fora. e son falagueyros de parauua que an a uoentade contraria do que demostran. e como quer que estes (ataes) afalagan a omee (e) por mays seer amados. [+]
1275 CPb 1/ 6 (E) otrosi dixo Tulio, que quando al amigo viene alguna buena andança, o grande honrra, que de los bienes que se siguen dellas deue (fazer) parte a sus amigos. [+]
1275 CPb 1/ 6 (E) otros Sabios dixeron que de - como o faria por ssi meesmo. (ca) assi como disso sant augustino en la amizdade. non ha hun grado mays alto que o outro (e) sempre deue seer ygoal(mente) entrelos amigos. outrossi disso talio que quando o amingo uen algua boa andança ou grande onrra que dos bees que sse siguen dela deue (dar) parte a seus amigos. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 125 Pero mulleres ben podem ſéér persoeyras por padre, ou por madre, ou por auóós, ſe forem fracos por uellece ou por outra grande enfirmidade. [+]
1295 TC 1/ 3 Et ajuntou suas conpanas muy grandes et seus poderes, asi com̃o uijna; et outrosi fezo eno rreyno de Leõ ata que chegou aa çidade de Lugu, que he en terra de Galiza. [+]
1295 TC 1/ 5 Andados dous anos del rreynado del rrey dom Ramiro -et foy isto ena era d ' oytoçẽtos et sateenta anos; et andaua entõçe o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçentos et xxij ãnos -, asi com̃o conta a estoria, poys que os mouros souberõ que el rey dom Afonso o Casto, que era muy esforçado et muy forte et muy aventurado en batalas et os avia muyto apremados et quebrantados cõ lides et cõ correduras, que era morto et rreynaua en seu lugar el rey dõ Ramjro, coydando elles que el, como seria en sua noueza, que aueria medo, ca era o poder dos mouros muy grande en Espana, como oyredes adeant[e] na estoria, et que, auẽdolles medo, que daria o que lle demãdasẽ por razõ que le nõ desem guerra et que o leyxasem en paz; et enviarõle pidir que lles dese cada ano La donzelas das mays fillas dalgo, cõ que casasẽ, et outras La das outras do poboo, cõ que ouuesem outrosi seus solazes et seus deleytos; et estas çem donzelas que fosẽ todas uirgẽes et en cabello, asy como las dera el rey Mauragato en seu tẽpo, que fora ante dele. [+]
1295 TC 1/ 6 Os cristãos, quando uirõ Sanctiago, forõ muyto esforçados, et fiando (en elle et) na ajuda de Deus et do apostolo Senor Sanctiago, começarõ de ferir enos mouros muy de rigeo, dando muy grandes uozes: - [+]
1295 TC 1/ 11 Et ouverõ sua fazenda muy grande conos mouros do lugar, et matarom muytos delles, et leuarõ ende roubas et requezas muy grãdes et muytos catiuos que meterõ en suas naues. [+]
1295 TC 1/ 11 Et foy a batala muy grande, segundo cõta a estoria, mays nõ se uençer[õ] hũus nẽnos outros. [+]
1295 TC 1/ 11 Mays des aqui leyxa a estoria a fallar desto et torna a fallar del rey dom Rramiro (et) de Leom et dos seus grandes feytos que elle fezo contra mourros, et da justiça que el fez ennos seus. [+]
1295 TC 1/ 13 Et morrerõ y muytos delles, et quebrãtarõ a villa, et leuarõ ende muy grande pressa os narmães, segundo cõta a estoria, et tor naronse dallj pelo mar para sua terra. [+]
1295 TC 1/ 13 Et en tanto creceu a este rey [don] Ramiro muy grande contenda en sua terra. [+]
1295 TC 1/ 19 Et quando Carllos, fillo do enperador Loys de Rroma, que era endeantado de Frãça, vio que sem grã custa et sen grã gerra nõ podia yr contra Muça nẽ uedarlle o que lle fezo et aquelles malles que pellas gentes et pella terra andaua fazendo, envioulle(s) muytos dineyros et grande auer que lle nõ astragasse a terra. [+]
1295 TC 1/ 19 Et despoys disto guisou sua oste muy grande et foy cõtra el rey dom Ordono de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 22 Andados IX anos do rreynado deste rey dom Ordono -et foy isto na era d ' oytoçẽtos et LXXa et iij anos; et andaua entõçe o ãno da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos et XXXtaVe -, arribarõ a Espana, a Algazira, hũa flota de gente de narmenes, en que aujã LXa naues bẽ bastidas et grandes desa gente et do que auiã mester. [+]
1295 TC 1/ 27 Et ajuntou grandes cõpanas do rreyno et grandes gentes de gallegos et d ' asturãos et doutras partes, tãtas que llj chamaua a estoria grande oste. [+]
1295 TC 1/ 30 Aqui diz a estoria, ontre todaslas bõas obras que el fez que foy esta hũa: cõ grandes thesourros que llj leyxara seu padre el rrey dom Ordono (et) osmou que o melor que delles podia fazer [seeria] despendelos en fazer seruiço a Deus. [+]
1295 TC 1/ 31 Et Bernaldo uẽo y cõ sua oste muy grande. [+]
1295 TC 1/ 31 Et cõta aqui a estorja que, tam grande espanto aviã ia deste rrey dom Affonso os mouros, que per fforça lle ouverõ a enviar demandar tregoas et gãanarllas et poelas cõ el por hua gram sazõ, por muyto auer que llj peytarõ. [+]
1295 TC 1/ 33 Et, poys que esta batalla foy vençuda, tornouse el rrey dom Affonso muyto onrrado, cõ grandes roubas et com grandes gaanças [et] muy alegre. [+]
1295 TC 1/ 39 Et cõta a estoria que bem assi [foy] com̃o el disse, que os del rrey adu[z]iã muy grandes algos cada que u[ijna]m sobre el, et gãanau[a]o delles; ca nõ se podiã elles gardar que assi nõ fose. [+]
1295 TC 1/ 43 Et dizẽ enos cantares que disso alj Bernaldo a Carllos que era sobrino del rrey Carlos, o Grande, et fillo de dõna Tinbor, sua yrmaa; et que lle disso Carlos que era muy bem et que llj prazia cõ el, et que estaua ena corte hũu fillo dessa dõna Tinbor et que o preguntou el rrey se o querria reçeber por yrmão a Bernaldo. [+]
1295 TC 1/ 47 Et ẽnos xx(x)iij ãnos enviou este Mahomat, rey de Cordoua, a (hũu) seu fillo Almõdar cõ grande oste a terra d ' Alaua. [+]
1295 TC 1/ 49 Et desy começou a ffazer toruões et relanpos tam grãdes que, quantos auja en Cordoua, coydarõ a seer mortos, tam grande foy o medo que ouverõ. [+]
1295 TC 1/ 53 Et enpos isto esse rrey don Affonso, poendo seu coydado en obras de pẽedença sancta, mandou fazer sobrelo corpo de Sanctiago hũa capella de muy fremosa obra, et deulle grandes herdades aa jgleia et fremosoua et o[nr]roua de muytas bõas doonas d ' ourro et de prata et de canpãas et de vistementas de seda et de pedras preciosas. [+]
1295 TC 1/ 53 Et fezo outrosi sobrelos corpos de San Fagundo et de San Primjtiuo, ena rribeyra de Carrõ, hũa jgleia de grande lauor et onrroua de todalas coussas que eram mester. [+]
1295 TC 1/ 53 Et ffezo outrosi en esse castello de Gazõ, a seruiço de Deus, hũa jgleia de grande obra cõ piares et arcos de pedra [marmor], et po[s]lle nume San Saluador. [+]
1295 TC 1/ 55 Et fezo y entonçe dessa uez hũa jgleia muy nobre et muy bõa et de grande obra et poslle nume San Saluador, et deulle muy grãdes requezas et muytas herdades per u fose bem seruida. [+]
1295 TC 1/ 55 Et prometeulle que, sse sse quitar del, que lle daria tam grande auer que, sse quissesse sacar o rrio que corre ontre Rroma et Ffrança et passar pello eyxuto ao rreyno de Germanja, que llo daria. [+]
1295 TC 1/ 55 Loys, quando aquillo ouvyo, ssayo contra el muy esforçadament[e], et ouve cõ elle sua batalla muy grande et muy forte, et vençeu Loys ao enperador et matou muytos delles et ffezo fugir do canpo, mal et desonradamente et correu cõ el. [+]
1295 TC 1/ 55 Et enos xxxvije ãnos Carllomãno et Carllos, quando virõ que seu tyo, o enperador, avya sabor de os desherdar, sacarõ sua oste muy grande contra el. [+]
1295 TC 1/ 67 Et por que auja dessamor ontr[e] o linagẽ de Abehumeyt et o de Abelabeçi, assi com̃o o dissemos ia ssusu ante disto en esta estoria -que forõ net[o]s de Mahomat, o seu grande propheta -, que apenas avia lugar en toda a terra [u] nõ fezesse mal aquel seu desamor, este rrey traballouse quanto mays pode de meter paz ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 67 Este rey ata os XX anos de seu rreynado n[õ] sse partiu de batalas grandes et meteu toda a terra so seu senorio, et obedeçerõlle todos. [+]
1295 TC 1/ 69 Et dessi tornousse para sua terra muy onrrado, con grandes aueres d ' ouro et de prata et de pãnos de seda et com muytos catiuos. [+]
1295 TC 1/ 85 Et el rrey don Rramiro foy para ala cõ grande oste, ca entendia a nimjga que llj querriã fazer. [+]
1295 TC 1/ 90 Et uerteras muyto sangue de rreys et de grandes omes et a tua bõa andança sera tan grande, que per todo o mũdo se[r]a soada a ta cauallaria. [+]
1295 TC 1/ 92 Et uĩjnan dando tã grãdes vozes et tã grandes gritos et fazendo tã grãdes roydos, que semellaua que todo o mũdo y vĩjna. [+]
1295 TC 1/ 100 Et polla sua louçanya nõ caya elle et nos en erro grande. [+]
1295 TC 1/ 100 Et fforõ en grã pressa os castellãos, ca aujã de passar hũu rrio que vĩjna turbio et muy grande (et) das agoas muytas que auja ffeyctas. [+]
1295 TC 1/ 108 Et, desque anoyteç[eu], virõ hũa serpent[e] yrada, que vijna pelo aere s[an]g[oẽ]ta et com̃o rauyosa, et da ua tam feros aseuios, que nõ ouue y nẽhũu que nõ fossem espantados; et tam grandes fogos daua pela boca, que todolos da oste sse vijã hũus outros. [+]
1295 TC 1/ 108 Et o conde, quando o uyu, sayu a el et forõsse ferir muy de rigeo das l[ã]ças; et tam grandes forõ os golpes que sse derõ, que ficarõ enbaçados, en guisa que nõ poderõ falar nẽ ferirse hũu a outro. [+]
1295 TC 1/ 108 Et en todo esto o conde Fernã Gonçaluez andaua esforçãdo os seus et dizendollj: -Amigos et uassalos, seede boos et acordadeuos dos grandes tortos que nos faz Almãçor, et saquemos Castela da prema en que esta. [+]
1295 TC 1/ 111 Outro dia forõ os mouros ẽno cãpo, suas azes paradas, dando tã grandes uozes et tã grandes alar[i]dos, que semellaua que todo o mũdo vijna y. [+]
1295 TC 1/ 111 Amigos, por Deus que esforçedes et nõ desmayedes pola gram lazeyra que auemos, ca eu uos digo que cras ata ora de noa aueredes grande acorro, en maneyra que vẽçeremos o cãpo et o aueremos. [+]
1295 TC 1/ 111 Et tã grandes erã os sões das feridas das lanças. . . que quebrauã das feridas que sse dauã cõ elas, que de muy longe as oyriã os omes. [+]
1295 TC 1/ 111 Et tã grande foy ali a morteydade, de hũu cabo et do outro, que ouue y, que bem coydou o conde que nũca iamays tornaria a Castela; ca sse lle ya guisando a morte, se lle Deus nõ acorresse. [+]
1295 TC 1/ 111 Estando elle en este aqueixamento tã grande, começou a rrogar a Nostro Senor Deus que lle acorresse. [+]
1295 TC 1/ 111 Et depoys que morresse nõ veeria tã grande pesar com̃o quan[d]o u[i]sse (a) Castela quebrãtad[a] et sem senor et metud[a] en catiuo et en poder d ' Almançor et dos outros mouros. [+]
1295 TC 1/ 111 Et teño que nõ gaanedes y nada, ca meteredes grandes roydos et grandes doos pela terra. [+]
1295 TC 1/ 118 Andados xviiij ãnos do rreynado deste rrey dom Ramiro -et foy esto ẽna era de DCCCC et Lavij ãnos; et andaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en DCCCC xviiij ãnos; et a do enperio d ' Enrique, enperador de Rroma, en quatro ãnos - e[n] este ãno sacou el rrey dõ Ramiro sua oste muy grande, et foy a (correr) terra de mouros correr hũu castelo, que antigamente auia nume Agoas, et e aquelle a que agora dizẽ Caualeyra, et he ẽna ribeyra do Teio, de iuso de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 121 Andados quatro ãnos deste rrey dom Ordoño -et foy esto ẽna era de DCCCC et LXa ãnos; et andaua outrosy o ano da encarnaçõ do Senor en DCCCC et xxiij ãnos -, este ãno, guisando el rrey dom Ordoño sua oste muy grande para yr sobre o conde de Castela, Fernan Gonçaluez, por que sabi[a] que o conde auya sabor de meterllj buliço ẽno reyno, et yndo el para ala, enviou o conde algũus de seus rricos omes que lle dissessem que el aparellado estaua para o seu seruiço, ca nõ para o seu deseruiço, [et] que queria auer seu amor cõ el. [+]
1295 TC 1/ 122 Andados Vco ãnos do rreynado del rey dom Ordoño -et foy esto ẽna era de IX çentos et LXa et ij anos; et andaua outrosy entõ o ãno [da encarnaçõ] do Senor en IX çentos et xxiiij anos -, en este ãno sacou el rey dom Ordoño para yr sobre mouros muy grande oste, et assy lle acaeçeu que enfermou muy mal et dessa morreu en Çamora. [+]
1295 TC 1/ 123 Et este rey dom Sancho era muy gordo sem guisa, de maneyra que nõ podia caualgar, senõ a gram traballo et a grande afam de sy, et por ende llj derõ este sobrenume d[õ] Sancho, o Gordo. [+]
1295 TC 1/ 125 Andados dous ãnos do rreynado deste rey dom Sancho -et foy esto ẽna era de IX centos et lxiiij ãnos; et andaua outrosy entõçe o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et xxvj ãnos, et o enperio de Enrique, enperador de Roma, en xjze - -, (et) en aquel ãno este rey dom Sancho, poys que foy garido da gordura que auya en sy, veẽosse para sua terra cõ grande oste de mouros que llj deu Obderahme, cõ que cobrase o rreyno que [llj] aujã tollido. [+]
1295 TC 1/ 125 Mays dom Ordono, o Mao, como era medoroso et de fraco curaçõ, quando o soube, tã grande ouue o medo, que fugiu de noyte et fo[y]sse para Asturas, para defendersse nas mõtanas altas. [+]
1295 TC 1/ 126 Mays foy y enga[na]do, ca lle cõteçeu, segũdo diz o prouerbio, com̃o [a]o carneyro que uay buscar laa allea et uem dala trosquiado da sua; ca a reyna faziao todo cõ engano, por desamor et grande eemizade que tĩjna ẽno curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 126 Et bem ueemos que somos en gram saña contra ti, por que tu nos das esta coyta tã grande. [+]
1295 TC 1/ 130 Os cõdes, poys que sse virõ, rreceberõsse muy bem em hũu, et ouuerõ ontre sy sua fala muy grande. [+]
1295 TC 1/ 130 Et disolle aynda o conde assi sobresto: -Ca lle uẽo per ti este mal tã grande que nõ a par. [+]
1295 TC 1/ 130 Et digote que fazes en esto grande amor aos mouros que som nossos eemigos mortaes; ca este llis fazia muyto mal et muyto quebranto, et agora andã elles muyto alegres et muy loucãos, et tolliste grãde esforco aos cristaos. [+]
1295 TC 1/ 132 Et quero fazer hũa cousa escontra el, et vencerme a agora o seu grande amor que elle a de mj̃ et o grã bem que mj quer. [+]
1295 TC 1/ 132 Senor, disso ella, esto fez fazer o grande amor, ca esta he a cousa do mũdo que mays tolle aas donas pauor et uergonca de quantas cousas som; et polos amjgos tã bem a moller com̃o o barõ oluidam os padres et os parẽtes et a todallas cousas do mũdo, ca do que sse omẽ paga esso tẽ por mellor. [+]
1295 TC 1/ 136 Et auyã todos, tã bem os grandes com̃o os pequenos, (auyã) gram prazer cõ seu senor. [+]
1295 TC 1/ 145 Et tamana era a pressa de lidar et tã fortes golpes se dauã que, por grandes uozes que o ome desse, nõ seria oydo. [+]
1295 TC 1/ 146 Et estes taes nõ sse podem saluar que culpa nõ am muy grande en esto, ca sse pode per y perder hũu grande ome per mao conselleyro. [+]
1295 TC 1/ 146 Mays o que bem quer consellar ao senor deue primeyro a veer et pensar todo o feycto que he ou [a] que pode rrecudir ata a postremaria, et deue guardar en sy meesmo de nõ seer bandeyro, et nõ sse deue vençer por medo, nẽ por uergõca, nem por amizade, nẽ por grande amor, nẽ outrossy por gram desamor, nẽ por dar, nẽ por prometer, se consello dereyto quer dar a ssenor. [+]
1295 TC 1/ 150 Et por que o curaçõ do ome anda sempre bolindo et pensando arte ata que ache carreyra per hu possa conprir aquelo que a sabor, nõ queda et a forte cousa sse faz ligeyra de fazer desta guisa, ca o grande amor todalas cousas vençe; et os castelãos tã gram sabor auyã de sacar da priiõ a seu senor o conde, que seu curaç[õ] lles disso qual seria o mellor. [+]
1295 TC 1/ 150 Et o conde entõçe confortoa et dissollj que sse [nõ] queixasse, ca a sofrer era todo o que Deus queria dar aos omes, et que tal cousa para rey era et para grandes omes conteçeu. [+]
1295 TC 1/ 153 Quando el rey dom Sancho esto soube, mandou ao seu moordomo tomar muy grande auer et que sse fosse ao conde pagarlle todo aquel auer et que lle dissesse que lle tornasse todo aquello que lle leuara de seu reyno, ca tijna que o nõ deuera penorar d ' atal guisa por tal cousa. [+]
1295 TC 1/ 153 Et, quando uyu que estaua tam mal parado per y o preyto et que nũca sse poderia pagar o auer -tã grande era -, falousse cõ seus uasalos, et acordarõ que lle desse o condado en preço daquel auer; ca nẽ el nẽ os reys que enpos el ueessem nũca tãto averiã daquel condado. . . en dereyto. [+]
1295 TC 1/ 156 Enpos esto guisou este rey Obderrahme outrosy logo sua frota grande et moueusse daly et foysse para Çepta a gram pressa. [+]
1295 TC 1/ 157 Conta a estoria adeante, yndosse c[heg]ando [o] acaba[ment]o deste rey, que andados xijze ãnos de seu rreynado, de quando el comerara a rreynar -esto foy ena [era] de noueçentos et lxxaiiij ãnos; et andaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçentos xxxavj ãnos; et o emperador de Roma en iij -, hũu dom Gonçaluo, que era ome muy poderoso et com̃o señor de terra d ' Estremadura (et) do rreyno de Leõ, que iaz alẽ Doyro, quando uyu que el rey dõ Sancho de Leõ se chegara a essa Estremadura, diz que ajũtou seu poder muy grande por vijr contra el rey dõ Sancho, en aquel lugar meesmo d ' Estremadura de Leom. [+]
1295 TC 1/ 160 Poys que os mouros ouuerõ firmado paz cõ este rrey dom Ramiro, com̃o dissemos, et forõ seguros del que nõ a[judaria os castelãos nẽ lles acorreria cõ] ajuda nẽhũa, chegarõ sua oste muy grande et veerõ a terra de Castela sobre o conde Fernan Gonçaluez, que era entõ dela señor. [+]
1295 TC 1/ 160 Et faziã todo este mal con consello et guiamento daquel grande ome d[õ] Vela de Castela, de que dissemos ante desto, que o deytara da terra o conde Fernan Gonçaluez, por que nõ queria esse dom Vela conoçerlle senorio en Castela, com̃o era dos mayores et mellores et mays poderoso. [+]
1295 TC 1/ 161 Enpos esto que dicto auemos, assy com̃o aveeo(m) segũdo cõta a estoria, que andados tres ãnos do rreynado del rey dom Ramiro -et foy esto ẽna [era] de noueçentos et lxxavij ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en noueçentos et xxxaix ãnos; et a do emperador de Rroma en vj - assy acaeçeu que aquela gente dos nauarros, poys que ouuerõ corruda todo Galiza, et roubada toda a terra, et feycto a sua guisa quanto quiserõ, (et) querendosse ia elles tornar a seus nauios con grandes gaanças et muytos cristãos que leuauã catiuos para sse yr para suas terras, sayu a elles o conde Gõçaluo Sanchez, con gram poder, a prouar se poderia auer delles algũa vingãça do mal que lle fezerã ẽna terra aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 166 Este conde Garçia Fernandez, de que falamos, era grande caualeyro de corpo et muy aposto, et auya as mãos muy fremosas, que nũca achamos a outro ome que as tã fremosas ouuesse, en maneyra que muytas vegadas auya uergõça de as teer descubertas por elo, et tomaua y enbargo. [+]
1295 TC 1/ 172 Et sobre esto derõlle grande auer en preço, por aquella sementeyra que y fezera. [+]
1295 TC 1/ 174 Et el rey dõ Rramiro, quando esto soube, ajũtou muy grande oste, et foy para Galiza sobre dõ Bermudo. [+]
1295 TC 1/ 175 Et forõ y grandes alegrias ademays de lãçar a tauolados et de bofurdar et correr touros et de jogar tauolas et açedrẽches et moytos iograres. [+]
1295 TC 1/ 175 Et derõ en estas vodas o conde Garçia Fernandez et todolos outros altos omes grande auer et muytos dões ademays. [+]
1295 TC 1/ 175 Ca Aluar Sãchez começou logo a dizer suas parauoas tã grandes, por que ouue a rresponder Gonçaluo Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 175 Dõna Lanbra, quando aquelo oyu, começou a dar grandes uozes et chorar muy forte, et dizendo que nũca [dona] assy fora desonrrada en suas vodas com̃o ela fora aly. [+]
1295 TC 1/ 175 Rroy Valasquez, quando aquelo oyu, cõna grande yra que ende auya, alçou outra uez aquela vara por darlle outro golpe. [+]
1295 TC 1/ 179 Yrmãos, mester he que tomemos consello a atal cousa com̃o esta [et] que nõ fiquemos escarnidos, ca muyto seria gram desonrra nosa (grande). [+]
1295 TC 1/ 182 Et bem sey que lle prazera et que uos dara logo muy grande auer. [+]
1295 TC 1/ 182 Et, poys que uos esto ouuerdes feycto, sacarey eu mjña oste muy grande, et leuarey comjgo todolos seus sete fillos, et yrey p[ou]sar cõ elles [a] Almenar. [+]
1295 TC 1/ 182 Et, poys que estes ouuerdes mortos, aueredes a terra dos cristãos a vossa voentade, ca muyto a en elles grande esforço". [+]
1295 TC 1/ 187 Et chegarõsse aly entõçe tã grandes gentes que marauilla foy. [+]
1295 TC 1/ 187 Mays uos, que sodes grande de dias, tornadeuos para Salas, se quiserdes, ca nos yr queremos todauia cõ nosso senor dõ Rroy Valasquez. [+]
1295 TC 1/ 187 Monõ Salido tornousse para sse yr a Salas et, yndo assy pelo camjño, coydou ontre sy com̃o fazia mal en leixar daquela guisa seus criados por medo da morte, et mayormente seendo ia vello et de grande ydade, que o nõ deuya de fazer por nẽhũa maneyra, ca mays guisado era de yr elle hu quer que morte podesse prender ca aquelles que erã aynda mãçebos para viuer; et, poys que elles nõ temjã morte et tã en pouco a (a) tijnã, que mays pouco a deuya el de temer; et demays que, se elles morressẽ ẽna fazeda et Rroy Valasquez aa terra tornasse, que llj faria muyto mal por elles et que o mataria; et que sempre aueriã que dizer del, se el tal cousa fezesse com̃o esta; et demays aynda que, se elles ala morressẽ, que coydariã os omes que el que llj basteçera a morte et per seu consello veera aquel feycto, et seria muy maa fama esta para el (et leixar) de seer onrrado na mãçebia et desonrrado na viliçe. [+]
1295 TC 1/ 189 Fillos, estes agoyros muy boos som, ca dam a entender que do allẽo gaanaremos muy grande algo et do nosso nõ perderemos nada. [+]
1295 TC 1/ 191 Digouos que eu ey corrudo este cãpo bẽ tres uezes et leuey ende muy grandes gaãças, nõ achãdo ome nẽhũu nẽ mouro que mo destoruasse. [+]
1295 TC 1/ 191 Et tã grande foy aly a batalla et tã esquiua que de mayor nõ poderia ome falar. [+]
1295 TC 1/ 191 Et, quando elles virõ que nõ avia al senõ vençer ou morrer, acomendar[õ]sse a Deus, et chamarõ o apostolo Sanctiago, et forõ ferir [en] elles [et] tã de rrigeo os cometerõ et tã bem lidarõ et tãtos morrerõ y et tã grande espãto meterõ en elles que nẽhũu nõ se lles ousaua parar deante. [+]
1295 TC 1/ 195 Et tã grande foy a mortaldade que en elles fezerõ, que ante que y nẽhũu delles morresse, caerõ dos mouros mortos mays de dous mĩl Et entõçe a cabo lidarõ todos en uolta, et tãto creçeu a mortaldade dos mouros que matarõ y aquelles trezentos caualeyros que veerã ajudar os jnfantes. [+]
1295 TC 1/ 199 Gonçaluo Gostez estãdo en aquel quebrãto, fazendo seu doo muy grande et chorãdo muyto de seus ollos, veẽo a el a moura que dissemos que o seruia, et dissolle: - [+]
1295 TC 1/ 203 Quando el rey dõ Bermudo uio aquel miragre tã grande, foy muy espãtado et disso que queria fazer enmenda ao arçebispo, et enviou por el. [+]
1295 TC 1/ 207 Et ouue logo cõ el sua batalla muy grande. [+]
1295 TC 1/ 207 Quando os caualeyros d ' Almãçor esto virõ, pesoulles muyto por ende et, polo grande amor que auy[ã] cõ el et lle queriã todos bem, assy a gram caualaria dos condes et dos outros caualeyros cristãos que andauã cõ el com̃o os seus mouros derõ tornada aa batalla muy de curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 207 Et aynda ouuer[ã] tomada a çidade a poucos dias que iouguessẽ sobre ela, segũdo conta dõ Lucas de Tuy, senõ polas grandes agoas do jnuerno que huuyarõ a vijr. [+]
1295 TC 1/ 212 En este ãno outrosy sacou Almãçor sua oste muy grande, et veeõ correr terra de cristãos. [+]
1295 TC 1/ 215 Desy tornousse daquella uez para Cordoua, cõ gram ga[ã]ça et cõ grande onrra. [+]
1295 TC 1/ 217 Andados xijze ãnos do rreynado daquel rrey dõ Bermudo -et foy esto ena era de M et X ãnos; et o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et LXXXta et tres ãnos -, este ãno veeõ Almãçor cõ sua oste muy grande et entrou en Galiza per Portugal, correndo et astragando vilas et çidades. [+]
1295 TC 1/ 218 Et elles ali lidarõ et a lide foy muy grande et muy ferida, de guisa que lles durou todo o dia ata [a] noyte. [+]
1295 TC 1/ 221 Et, por que o prendeu a torto, nõ quiso Deus que aquel pecado que fezera que pasass[e] sem pẽa, et deu tã grande sequidade ẽna terra por elo que nõ podiã arar nẽ semear, de guisa que foy a fome [muy] grande ademays per todo España. [+]
1295 TC 1/ 228 Et leuãt[arõ]sse entõçe da hũa parte et da outra por esta razõ muytas peleias et grandes bandos ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 229 Et das grandes feridas que lle derõ ena lide morreo dellas a poucos dias en Medinacelẽ. [+]
1295 TC 1/ 229 Entõ os cristãos derõ grande auer aos mouros porlo corpo del, et leuarõno a enterrar ao moesteyro de San Pero de Cardena. [+]
1295 TC 1/ 232 Et sacou sua oste muy grande et foysse para o rreyno de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 232 Et correullj a terra et astragoulla, et leuou ende muy grandes preas, et o al que ficaua queymoullo todo. [+]
1295 TC 1/ 232 Et deronllj ãbos muy grande auer, et muytas dõas por auer paz cõ el. [+]
1295 TC 1/ 233 Et prendeu logo outrosy aquel seu sobrino Murahã et deytoo en grandes prisoes. [+]
1295 TC 1/ 233 Et desi poso este Çuleyma suas tregoas firmes et bõas cõ dõ Sancho, conde de C[a]stella, et enuio[u]llj logo grande auer de que guisa[sse] suas gẽtes et o uẽesse ajudar contra aquel Mahomade Almoadj. [+]
1295 TC 1/ 233 O conde sacou entom muy grande oste et guisouse entõçe muy bẽ et uẽollj cõ ajuda. [+]
1295 TC 1/ 233 Et entrarõ os cristãos ao arraualde de Cordoua et matarõ y muytos mouros, et catiuarõ muytos, et leuarõ ende grandes rroubas, et destroyrõ todo [o] al. [+]
1295 TC 1/ 233 Mays tã grande foy o medo que ouuerõ todos aquelles que aquillo oyrõ dizer que por nẽhũa cousa nõ llo poderom fazer creer que aquel era Ysem Almohadj, (et) quando ysto uio, foy et ascondeuse en casa de hũu alaraue, que auia nume Mahomad, o Toledão, todo ia com̃o desapoderado et desasperado, et fugiu de noyte, et uẽosse cõ Mafomad a Toledo. Çuleyma tomou entõ a çidade de Cordoua per força et assenorousse do alcaçer et apoderousse do rreyno vijte meses. [+]
1295 TC 1/ 233 Mays, poys que Çuleyma ouue assesegados os curaçoes dos da çidade cõ parauoas mãsas et grandes aueres que llis deu a todos, seendo ia (cõ) el seguro dentro ena villa, dissolli(s) hũu mouro daquelles de Barbaria: - [+]
1295 TC 1/ 233 Et por que Çuleyma ouuo medo que uerria aos cristãos algũu perigoo de tal feyto com̃o aquel mouro pensara et llj dissera, deullis muy grandes aueres et mandoos que se fossem. [+]
1295 TC 1/ 236 Et, poys que ouuo ajuntada muy grande oste, vẽosse cõ ela para Mahomad Almoadj, o que dissemos que era entõçe en Toledo. [+]
1295 TC 1/ 239 Mahomad, quando (ll)o oyo prouguellj muyto et outorgoullo, et mandou(ll)os logo soltar todos, et deullis aynda muy grande algo do seu a cada hũu, et enuioos. [+]
1295 TC 1/ 239 Et cõ ysto auj[ã] muy grande alegria todoslos que a vijã, et acordarõse dos males et dos tortos que del aujã rrecebudos. [+]
1295 TC 1/ 241 Os çibdadaos de Cordoua, quando este perigoo tã grande uirõ, forõ a Jseem, et disserõlle que seyse et ouuesse sua batalla cõ elles et os deitasse da terra, ca muyto erã en grã perigoo pollo que elles faziã, et nõno podiã ia sofrer, et que a sua paçiẽçia del (del) que o sofria muyto era danosa. [+]
1295 TC 1/ 244 Andados xvij anos do rreynado del rrey dõ Afonso -et foy esto ena era de mĩll et xxxa et iij anos; et andaua outrosi [o ano] da encarnaçõ en nouecentos et noueẽta et vj - Ysẽ, poys que ouuo ordenadas todas estas cousas, que vio que era mester eno rreyno, sacou sua oste muy grande et foy buscar seus ẽemjgos, que llj andauã fazendo dano pela terra, se poderia auer algũu delles. [+]
1295 TC 1/ 244 Et todoslos que o assy uijã yr apressurado por batalla, marauill[au]ãse ende muyto por aquillo, ca sempre o virã iazer ençerrado en seu alcaçer, et que enviaua todoslos mays dos dias seus mandadeyros aos berberis prometerllj muy grandes dões et muyto algo, se llj quisesẽ obedeeçer seu senorio. Çuleyma, en hũu cõ os berberis que erã cõ el, enviauã cada dia dizer a Ysem que llis peytasse et llis desse de seu auer dõde elles fossem pagados, senõ que se nõ partiriã de fazerllj mal. [+]
1295 TC 1/ 244 Et el rrey Ysem, quando soubo aquella preitesia que o conde dõ Sancho llj enviaua demãdar, vio que era grande et graue. [+]
1295 TC 1/ 244 Esto soubo Ysẽ et enuio[u] logo a Toledo hũu sseu algozil con grande oste que os çercasse et que os , guerreasse et que se nõ partisse ende ata que llj dessem a çidade. [+]
1295 TC 1/ 244 Et Yseẽ, tãto que soubo o que as cartas diziã, mandoo escabeçar et que trouxessẽ a cabeça del per toda a villa, por aquella tã gran trayçõ que tĩjna asconduda en sy, et tam grande a coydaua a fazer en ascuso en Cordoua, que soubessẽ todos que por tal razõ llj dauã tal morte. [+]
1295 TC 1/ 244 Et, por que os berberis auiã toda a terra destroyda por seus maos feytos et suas correduras que fezerã y, por que se ouuera d ' ermar a terra dos lauradores, de cuio lauor vĩjna auondo de pã, (et) erã tã bẽ os de dentro com̃o os de fora en gran coyta et en grande ang[u]stura de fame et en gran lazeyra. [+]
1295 TC 1/ 247 Enpos ysto Çuleyma, poys que ouuo metudo o reyno su seu senorio, rreynou daquella uez tres anos, et uiuio en Cordoua muy a sabor de sy et a grande onrra ata o dia que o matarõ. [+]
1295 TC 1/ 251 Et ajũtarõse todos ena cãpina de Cordoua o dia que poserõ. Çuleyma, cõ os berberis et cõ os outros moradores da çidade, sayo entõ a elles, et ouuerõ sua batalla muy grande huus cõ outros. [+]
1295 TC 1/ 251 Mays, quando oyo dizer Alj de com̃o Hayrã fora vençudo et fugira, foy en muy alegre et, cõ o gran prazer que ende ouuo, mandou tomar quantas armas podo auer, et foy para Jaem cõ grande hoste. [+]
1295 TC 1/ 254 Et Abderrahmẽ jũtou entõce muy grande oste et foy sobre Graada. [+]
1295 TC 1/ 260 Ontre tanto, quando Hayrã et Mugeyt, de que dissemos que enuyara el rrey de Graada, entrarõ en Cordoua, poys que os da çibdade matarõ os barbaris, assi com̃o ia dissemos, entrou ontre elles anbos muy grande enueia. [+]
1295 TC 1/ 260 Et entõce hũu mouro d ' i dos da villa, que auia nume Humeya, tomou cõsigo hũa cauallaria grande de caualeyros mãcebos, et meteuse eno alcacer, et rogou a todos que o fezessẽ rrey. [+]
1295 TC 1/ 262 Andados xxvij anos do rreynado del rrey dom Affonso -et foy [esto] ena era de mĩl et xlaiij anos; et andaua o ano da encarnacõ en mil et Vo; et o enperio de Enrrique, enperador de Rroma, en IX -, este rrey dom Affonso, auẽdo grã sabor de fazer mal aos mouros, sacou sua oste muy grande et foy çercar a Viseu, que e en Portugal, que era aynda dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 264 Enpus esto deceu a morar aos chaos de Nauarra, et alli uẽçeu muytas lides que ouue cõ mouros, de guysa que, por os seus feitos grandes et estranos muyto mereceu auer senorio. [+]
1295 TC 1/ 265 Et hũu ome d ' alta guysa que, en tẽpo del rrey dom Ynego, se chegara a este rrey dom Garçia, seu fillo, tomou entõce aquel njno Sancho, polo grande amor que ouuera cõ seu padre, et fezeo criar muy bẽ. [+]
1295 TC 1/ 265 Et aquel seu ayo, ome d ' alta guysa, que o criara, com̃o era omẽ nobre et poderoso et sisudo, consellauao senpre que punasse en fazer grandes feitos. [+]
1295 TC 1/ 265 Et, quando aquelo oyo, pesoulle muy de curaçõ et, cõ o gram pesar que ouuo do maltraiemento da terra et dos cristãos, meteuse a grã perigoo de passar os portos, que iaziã cheos de muy grandes neues, por yr aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 271 O jnfante, quando sse uiu ante el, começoo de rogar que o nõ matasse, et prometialles que lles daria grandes terras et grandes algos en seu condado. [+]
1295 TC 1/ 271 Et, quando o uiu, começou aa dar grandes uozes, et disso: - [+]
1295 TC 1/ 271 Eles, quando uirõ que os assi deostaua, derõlle grandes feridas cõ os ueabros que tijnã, et matarõno. [+]
1295 TC 1/ 275 Os rreys çercarõ entõ aos outros condes et queimaronos y logo, dandolles ante grandes penas, com̃o a traedores que matarã seu senor. [+]
1295 TC 1/ 277 Poys que este rrey dom Sancho ouuo partido seu rreyno do de Castella, com̃o auemos dicto, -et por este rreyno entõçe chamauã condado ca nõ rreynado - et en este estado, chegou grande oste para entrar a Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 277 Et este Garçia Ramirez foy casado cõ dona Margelina, ffilla do conde dellas Perchas, et ouuo en ella hũu fillo a que disserõ dom Sancho -este foy omẽ de grande entendemento et de grã coraçõ et muyto entendudo -. [+]
1295 TC 1/ 277 Et partiu alj muy grande algo a caualleyros pobres que achou alla, que nõ tijn[ã] ia cõ que ficar allj en defendemẽto dessa terra santa nẽ con que sse tornar a suas terras a Espanna. [+]
1295 TC 1/ 281 Este rrey dom Sancho auia hũu cauallo que precaua muyto, por que auia estes beens en el: era grande et fremoso et corria mays ca outro cauallo que soubessem ẽno rreyno. [+]
1295 TC 1/ 281 Et, por que a aquella sazõ era a guerra conos mouros tam grande et tam cotiaa, assi que os caualleiros et os condes et aynda os rreys parauã seus caualos dentro en seus paaços et, segũdo conta a estoria, dentro en suas camaras hu dormiã cõ suas molleres, por que, logo que oyssẽ apelido ferir, teuessem seus cauallos prestes et suas armas, por que sse podessem armar sem toda tardança para sayr alla. [+]
1295 TC 1/ 285 Et prendeu o conde dõ Garçia, et gãanou y grandes aueres dos mouros que partiu per sua oste, que andaua muy lazerada. [+]
1295 TC 1/ 285 Et este lidou cõ o conde de Tolosa et cõ o cõde de Piteus en hũu dia et, desque os uençeu et os ouuo presos en seu poder, deullis de mão por grande auer que llj derõ. [+]
1295 TC 1/ 294 Este rrey dõ Pedro d ' Arangõ ouuo sempre muy grande amor cõ o muy nobre dõ Afonso, rrey de Castella. [+]
1295 TC 1/ 296 Este gãanou cõ muy grande aguça, a sua custa meesma, ordinamento ao bispo de Segobia, o que nõ auj[a] ante daquella guisa. [+]
1295 TC 1/ 296 Este rrey dõ James se traballou muyto, quanto el mays pode, en passar todos[los] grandes feytos que seus parẽtes fezerã. [+]
1295 TC 1/ 299 Este rrey dõ Sancho seendo en Castella corria hũu dia mõt[e], et acaeçeu que hũu dia achou hũ porco montes; et, yndo enpos el, meteuxillj en hũa çibdade que estaua entõçe herma -et he aquella a que agora dizẽ Palẽça - et entrou en hũa coua que auja y ia feyta en guisa de jgleia, et en ela hũu altar feyto a onrra de Santo Antolj martir -et o altar he aquel que oge en dia esta y muyto onrrado et de grandes uertudes -. [+]
1295 TC 1/ 299 Et fezo y hũa jgleia grande sobre a coua, et estabeleçeu y obispo et fezo a çibdade (et o) bispado et deoa ao bispo et aa jgleia en donadio toda aquella nobre çidade, cõ todos seus termjnos et cõ todo seu senorio, et que sempre fosse liure de todo senorio et de toda prema. [+]
1295 TC 1/ 300 Et era el entõ en terra de Galiza, et ueẽo dala aa çibdade de Leõ et fezo y muy grandes uodas et muy nobres. [+]
1295 TC 1/ 300 Et, el andãdo ala en sua rromaria, morreu aca el rrey dõ Sancho, seu padre, que era om̃e ia uello et de grandes dias, et auja ia rreynado XXXV ãnos. [+]
1295 TC 1/ 300 Et, quando chegou açerca de Panpelona, et soubo com̃o seu yrmao dõ Rramiro era ia rrey d ' Arangõ depoys de seu padre, assi como o el ordenara, com̃o auemos dito suso ante desto, et lle fazia este don Rramiro muyta soberua; et demays que llj uẽera çercar Tofalla cõ grande oste, et aynda que o ameaçaua que lle daria lide campal. [+]
1295 TC 1/ 300 Et tomou ali el rrey dõ Garçia tendas et requezas muy grandes et quanto y adusserõ os mouros et os cristãos da outra parte. [+]
1295 TC 1/ 307 Et sen falla conquerera toda España senõ por los grandes buliços que se leuantarõ en seus reynos dos seus altos omes. [+]
1295 TC 1/ 308 Et elle, quando chegou a sua madre cõ muy grande onrra, desque foy ant ' ella, gradeçeu muyto a merçee que Deus llj fezera et disso que nõ tĩjna por bẽ de tẽer presos os reis, mays que tĩjna por bẽ que se fossem para suas terras. [+]
1295 TC 1/ 310 Et el rrey teueo por bẽ d ' acabar seu rogo, et mandou fazer suas cartas para Rrodrigo en que llj enuiou mandar et rogar que fosse cõ elle en Palẽça, que tĩjna de falar cõ el muytas cousas que erã sua prol grande. [+]
1295 TC 1/ 312 Mays al rrey don Fernãdo nõ xi llj oluidou o mal que el rrey seu yrmão auia coydado contra elle, et mandoo prender et fezeo guardar en Çea, pero que iouuo y muy poucos dias, ca o sacarõ os que o guardauã por muy grandes aueres que llis prometeu. [+]
1295 TC 1/ 314 Et tã grande foy o noio que os caualeyros ende ouuerõ que [lljs] semellaua que llj caya a gafẽ das mãos ena escudella en que comja; et, cõ o noio que ouuerõ, leixarõ a pousada a ãbos et a dous. [+]
1295 TC 1/ 316 Mays tan grande foy o pesar que ouue el rrey d ' Arãgõ et os seus. [+]
1295 TC 1/ 319 Andados sete anos do rreynado del rrey dõ Fernãdo, quando andaua [o ano] da encarnaçõ en mill et XXe anos, el rrey don Garçia, auendo curaçõ de se vingar da desonra que llj fezera el rrey don Fernando, seu yrmão, chegou muy grandes gentes, tãbem das suas com̃o das outras partes, de gascões et mouros, et pasou Mõtes d ' Ouca et chegou ata Portas, que he a quatro legoas de Burgos. [+]
1295 TC 1/ 319 Et el rrey, cõ grande atreuemento et cõ grã soberua de curaçõ, nõ llo quiso fazer, ca llj semellou que queriã que llo fezese com̃o per prema. [+]
1295 TC 1/ 323 Eno rreynado del rrey don Fernando, que foy ena era de mĩll et sateenta anos, quando andaua o ano da encarnaçõ en mĩl et trijnta et dous anos, et o do enperador Corrado en doze anos - el rrey don Fernando, poys que ficou ben andant[e] et seguro en seu rreyno, sacou sua oste muy grande para yr correr a terra de mouros: a Portugal [et] a terra de Biamja, que dizem agora terra de Merida et de Badalouçe, que tĩjnã os mouros entõ. [+]
1295 TC 1/ 324 Et acharõ y grandes aueres. [+]
1295 TC 1/ 325 Et cõna ajuda do apostolo guisou sua oste muy grande, et foy sobre ela et çercoua. [+]
1295 TC 1/ 325 Et poselle seus engenos et seus castellos de madeyr[a]; mays a vila era muy grande et muy forte. [+]
1295 TC 1/ 334 Capitolo que fala das grandes parias que os mouros enviarõ a Rrodrigo et foy chamado Rroy Diaz [+]
1295 TC 1/ 334 Estando el rrey en Çamora cõ toda sua gente, chegarom a Çamora os mesegeyros dos reys mouros que erã vassalos de Rroy Diaz de Biuar cõ muy grandes aueres que llj tragiam en parias. [+]
1295 TC 1/ 334 Et, desque beyiarõ a mão a el rrey, ficarõ os geollos ante el [et beyiarõllj a mão et chamarõllj "Çide"] en lugar de "senor", et presentaromllj muy grande auer que llj tragiam. [+]
1295 TC 1/ 335 Et, quando abrirõ a fosa, salio hũu odor tã fremoso et tã saboroso com̃o en maneyra de alm[i]s[que], asi que todos quantos y estauã tomarõ muy grã sabor, asi os mouros com̃o os cristãos, et sacarõ o corpo cõ muy grande onrra, et enuoluerõ os ossos en muy nobres panos. [+]
1295 TC 1/ 339 [Et] en guisa [o fazia] elle que yam soando as nouas pela terra dos grandes feytos que elle fazia, asi que todos tremjã ante el. [+]
1295 TC 1/ 339 Et el rrey don Fernando tornouse cõ muy grande onrra para sua terra, et ouuea per consello do onrado Çide, seu vasalo. [+]
1295 TC 1/ 351 Et sacou suas ostes muy grandes et muy bem guisadas. [+]
1295 TC 1/ 353 Et el rrey dom Sancho, quando ysto oyo, com̃o era de grã curaçõ et de grande esforço, pesoulle muyto, et envioulle dizer que dos rreys de Castella et de Leõ erã as conquistas, ca os rreys d ' Arangõ nõ auiã conquista nẽhũa, mays que er[ã] seus subieytos et que (ae)lle(s) veniã a cortes, et sobre esto que fezese todo seu poder. [+]
1295 TC 1/ 353 Et dauãse moy grandes feridas dãbalas partes, asy que ficauã muytos caualos sem donos. [+]
1295 TC 1/ 357 El rrey dõ Sancho ajuntou muy grandes gentes -castelã[o]s et bisqueyn[o]s et asturãos et das Estremaduras et arãgoeses - para yr sobre seu yrmão, el rrey [dõ Garçia], et enviou ala a dõ Aluar Fãges, primo do Çide, que o fose desafiar et que lle dissesse que lle leixase o rreyno et que sse fose a outra parte. [+]
1295 TC 1/ 361 Logo que el rrey don Sancho, soube com̃o el rrey dõ Garçia era viudo de terra de mouros, foy contra elle cõ muy grande oste. [+]
1295 TC 1/ 361 Et despoys começouse a lide muy rrigeamente, dandose muy grandes golpes, en guisa que morrerõ y muytos caualeyros dãba - las partes. [+]
1295 TC 1/ 364 Et el rrey dõ Sancho tĩjna muy grandes gentes. [+]
1295 TC 1/ 367 Et depoys desto, elle seendo ẽno moesteyro, ouue seu consello cõ dõ Pero Ansures et seu da mõgia et foyse aos mouros a Toledo, al rrey Alymymõ, que o reçebeo muy bem et que lle fezo muyta onrra, et deulle muy grande auer et muytas dõas. [+]
1295 TC 1/ 368 Pero, veendo a muy grande onrra del rrey de Toledo, com̃o era muy poderoso et senor de muy grande cauallaria et da mays nobre çidade que os rrey[s] godos o[u]ve[rã], começou[se] a doer en seu curaçõ, por que se vija en poder dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 368 Señor Ihesu Cristo, en ty he o poder de dar et de toller, et he muy grande dereyto que se conpla a tua voentade, asy que me desche rreyno a mandar et foy tua voentade et tollischemo, et fezescheme vĩjr a seruyr os mouros, que som eemjgos da tua sancta fe catolicha, que forõ a seruiço a meu padre. [+]
1295 TC 1/ 373 Conta a estoria que, poys que el rrey don Sancho soube com̃o el rrey don Afonso era en Toledo, sacou sua oste muy grande et foy sobre Leõ; et pero que os leoneses quiserõ amparar Leõ, (et) nõ poderõ. [+]
1295 TC 1/ 374 Poys que el rrey dõ Sancho tomou os rreynos a seus yrmãos, por que dõna Orraca amaua muyto al rrey dom Alfonso et por que entendeu que per seu cõsello se seyra da mõi(ar)ia, -et el rrey dõ Afonso en todos seus feytos se guiaua per ella et a tijna en lugar de madre, et ella era dõna de grande entendemento - (et) el rrey dõ Sancho sacou sua oste et foyse sobre Touro, que era da ĩfante dõna [Eluir]a, et tomoulla. [+]
1295 TC 1/ 379 Senor, por qual razõ perdedes tal vasalo com̃o o Çide et que uos tã grã seruiço fez, quando uos liurou dos xiijze caualeyros, elle soo, quando uos leuauã preso, et outros muy grãdes seruiços que uos fezo, per que sodes en tã grande onra? [+]
1295 TC 1/ 383 Et disse a grandes uozes: - [+]
1295 TC 1/ 384 Outro dia grã manana, so(u)b(u)yo hũu caualeyro que iazi[ã] ena villa ẽno muro, et chamo[u] [a] grandes uozes, assy que todos os mays da oste o oyrõ. [+]
1295 TC 1/ 386 Pero que o nõ fez cõ couardia, mays cõ trascordo, nõ coyd[ã]do que tam grande era o dãno, mays que ya fogindo cõ meestria del rrey, ca se el soubera a morte del rrey nõ [o] deteuera nẽhũa [cousa] que nõ entrara enpos elle. [+]
1295 TC 1/ 391 Et, quando foy çerca Çamora, cobriose do escudo per que o nõ ferisem os da vila, et começou a chamar [a] muy grandes uozes se estaua y (a) dom Aras Gonçaluez, ca lle queria dizer hũu mandado. [+]
1295 TC 1/ 392 Dõ Pero Ansurez (que) tijna que, se el rey mouro soubese a morte del rrey don Sancho, que nõ leixaria vijr el rrey dõ Afonso et que o prenderia ata que lle fezese grandes posturas. [+]
1295 TC 1/ 392 Amigos, quando eu vim a este mouro, reçebeume cõ muy grande onrra, et deume quanto ouuj mester. [+]
1295 TC 1/ 399 Conta a estoria que uoluerõ a[s] rredeas aos caualos et forõse ferir muy brauamente, com̃o boos caualeyros, et derõse çĩco golpes da lãça, et a seysta ue[z] quebrarõ as lanças en sy et meterõ mão aas espadas, et dauãse muy grandes golpes cõ ellas, asy que se cortauã os elmos. [+]
1295 TC 1/ 399 Et dom Diego, quando o vyo assy estar, disse a muy grandes uozes: -Dom Ares, enviademe outro fillo. [+]
1295 TC 1/ 400 Et meterõ logo ambos mão aas espadas et dauãse muy grandes golpes cõ ellas. [+]
1295 TC 1/ 406 Et este conde ouue en ella a dom Afonso Iordam; et ouue este nume porque foy babtizado ẽno rrio Iordam, ca ella pasara cõ seu marido a Vltramar en tẽpo do papa Ssan Hurbam, cõna grande oste que conta a estoria que passou ala de Frãça. [+]
1295 TC 1/ 407 Et soubeo el rrey dom Afonso et sacou sua oste muy grande et foy ajudar el rrey de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 408 Et o rrey mouro beyiouo muyto eno braço cõ grande alegria que auya. [+]
1295 TC 1/ 408 Toda aquella noyte ouuerõ muy grã prazer en hũu et todos os da çidade de Toledo outrosy, porlo muy grande amor que seu senor auya cõ el rrey dom Alfonso. [+]
1295 TC 1/ 408 Mays muy grande foy a tristeza que ouuerõ os da oste por el rrey seu senor. [+]
1295 TC 1/ 410 Et tornarõse cõ muy grandes gaãças para suas terras. [+]
1295 TC 1/ 410 Conta a estoria que en este meesmo ãno sacou el rrey dom Afonso muy grande oste contra mouros. [+]
1295 TC 1/ 410 Et tã grande medo meteu en elles que todos os mouros d ' España lle peytarõ tributo. [+]
1295 TC 1/ 411 Et o Çide mandov aos seus coller o cãpo et o roubo foy moy grande. [+]
1295 TC 1/ 411 Et o Çide tornouse cõ muy grande onrra et cõ muy grandes requezas para el rrey de Seuilla, que o reçebeu muy bem et que lle fezo muyta onrra. [+]
1295 TC 1/ 412 Conta a estoria que depoys desto que ajuntou el rrey seu poder muy grande et foy sobre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 416 Quero que sabades tanto de mjna fazẽda [que], cõ a merçee de Deus, tornaremos a Castela cõ grande onra et cõ grã gaãça. [+]
1295 TC 1/ 418 Muy grande foy o pesar que ouuerõ per Castela, quando souberõ que el rrey dom Afonso deytara o Çide da terra. [+]
1295 TC 1/ 419 Et fez muy grandes mortandades enos mouros, et trouxe moytos gãados et muytos catiuos. [+]
1295 TC 1/ 422 Et cõ este aluoroço tã grande seyrõ tras elles, cada hũu quanto mays podia, dando muy grandes uozes. [+]
1295 TC 1/ 422 Et foy y muy grande [a] mortandade enos mouros. [+]
1295 TC 1/ 422 Et, com̃o eu coydo, grande he o auer que iaz no castelo. [+]
1295 TC 1/ 425 Et tã grande[s] erã os rroydos dos atãbores et das trõpas que se nõ oyam. [+]
1295 TC 1/ 427 Et o Çide et os seus, ferindo et matando en elles, et durou o acalço grandes sete legoas. [+]
1295 TC 1/ 427 Et collerõ o cãpo et acharõ y muytas armas et muy grande auer et moytos caualos, en guisa que coube ao Çide en seu quinto dos caualos duzentos et sateenta. [+]
1295 TC 1/ 431 Et, tẽendoo cercado, lidou cõ elles et uẽçeos et matou y muy grandes gentes. [+]
1295 TC 1/ 431 Et foy muy grande a gaãça que o Çide y fez de muytos mouros catiuos et de muytos caualos et de muytas armas et muyto ouro et muyta prata et aliofar et outras dõas muytas, asi que, quantos cõ el forõ, todos som ricos. [+]
1295 TC 1/ 432 Andados XVze anos do rreynado del rrey don Afonso, o Çide, estando asentado en [aquel] poyo que uos contamos quinze somanas, fazendo moytas caualgadas et muy grandes gaanças, apremando as terras en deredor, gaanou a rribeyra de [rio] Martin et tomoua per força. [+]
1295 TC 1/ 432 Estas nouas dos grandes feytos que o Çide fazia chegarõ al rrey de Saragoça et pesoulle a elle et aos outros mouros. [+]
1295 TC 1/ 432 Et fezelles moyto mal ata que lle derõ muy grande auer en ouro et en plata. [+]
1295 TC 1/ 433 Desy começou muy grande [en]amizade de mal ontre ambos yrmãos, fazendosse muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 433 Muy grandes tortos me fez o Çide de Biuar. [+]
1295 TC 1/ 433 Et elle et el rrey de Denia ajũtarõ muy grandes poderes de cristiãos et de mouros et forõ enpos o Çide tres dias, a mays andar, et acalçarõno em Tomar do Pynar. [+]
1295 TC 1/ 435 Et durou o acalço grandes tres legoas, et durara mays, se nõ por que tragiã as bestas cansadas. [+]
1295 TC 1/ 435 Et foy muy grande o auer que y achauam, en guisa que o nõ podiã leuar. [+]
1295 TC 1/ 435 Muy grande foy a gaança que o Çide et os seus y fezerõ, asy que o nõ poderia contar om̃e. [+]
1295 TC 1/ 438 Com̃o o Çide foy correr terra de mouros et fezo grandes gaanças [+]
1295 TC 1/ 438 Et apelidou toda sua terra et ajũtou muy grandes gentes et foy contra elle. [+]
1295 TC 1/ 438 Et tã grandes eram as conquistas et tã agina erã feytas que chegarõ a Valença as nouas; et foy sonado per toda a villa et per todos os termjnos os grãdes feytos que o Çide fazia. [+]
1295 TC 1/ 439 Et os da uila seirõnos a rreçeber cõ muy grãdes alegrias et cõ grande aluoroço. [+]
1295 TC 1/ 442 Conta a estoria que, iazendo o Cide sobre o castelo de Rroda, estando hi hũu grã tepo, (et) tãta guerra lhis fez et tãta prema ata que lhis mj̃gou a uianda, en tal maneyra que morrerõ de fome, en guisa que era muy grande a fraqueza en eles, assi que nõ podiã defender o lugar; et querianlho dar muy de bõamente, se lhis el desse sayda. [+]
1295 TC 1/ 443 Conta a estoria que ẽno XIX ãno del rrey dõ Alfonso -que foy [ena] era de mĩll et çento et XIX ãnos - sacarõ o Çide et el rrey de Saragoça sua oste muy grande et entrarõ per terra d ' Arãgõ. [+]
1295 TC 1/ 443 Et el rrey, cõ muy grã sanha que auia contra o Çide, por que lhi entrara pela terra, ajuntou muy grande oste et forõ ele et Aben Alfange contra o Çide cõ muy grandes poderes. [+]
1295 TC 1/ 443 Et el rrey sehiu[o] a reçeber cõ grandes alegrias. [+]
1295 TC 1/ 446 Et ajũtou muy grande oste de todos seus rreynos et foyse para ala. [+]
1295 TC 1/ 446 Et esto lle fez quatro ãnos hũu enpos outro; et, pero que a çidade era muy auondada, mays que nẽhũa das outras suas vezinas, nõ pode estar que nõ veesse a muy grã mingua cõ esta guerra tã grande que lles fezo. [+]
1295 TC 1/ 449 Et, teendoa çercada [dessa] ue[z], pero que ella he muy forte (h)e esta [b]e[n] çercada de penas et a mayor parte della çercala el rrio de Teio, et estando sobre ella cõ muy grande oste com̃o y estaua, ouuelles de faleçer a vianda et ouuerõsse a dar al rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 452 Et dentro ẽna vila muytos meyiões et te[n] das de grandes rendas, et outras cousas moytas que aqui nõ som contadas; et moynos et ortas et vinas et soutos et fornos, por que a jgleia he rrica et onrrada et sera para sempre, por cantar y missas cada ãno por el rrey dõ Alfonso, por moytas frãquezas et liberdades que lljs deu para sempre [+]
1295 TC 1/ 453 Et, desque este dõ Bernaldo foy abade, fe[z] a todos viuer en paz et fezolles grande amor. [+]
1295 TC 1/ 455 Et os mouros, quando souberõ com̃o vij̃na el rrey sanudo et yrado cõ muy grã pesar et que queria fazer mal a la rreyna et al esleyto, entenderõ que, se el acabasse aquilo que queria fazer que sse arrepenteria depoys et que ficaua muy grande eemjz(id)ade ontre elles et a rreyna et os que della veesem et o [e]sleyto. [+]
1295 TC 1/ 455 Et por ende eu uos coydo a dar atal vingãça que para sempre seia sonado ẽno mũdo, que terredes uos que uos faço grande emenda. [+]
1295 TC 1/ 457 Et aquelle Reca[r]do, nõ cõplindo rreligiosamente o que deuia eno ofiçio de Santa Jgleia et andando sem regla et [sem] ordenament[o], oyndo esto dom Bernaldo, arçebispo de Toledo et primado das Espanas, foysse para Rroma, metendosse a muy grandes peligros per mar et per terra. [+]
1295 TC 1/ 458 Et derõ muytas graças a Nostro Senor Jhesu Cristo por aquel miragre que ali mostrara tam grande. [+]
1295 TC 1/ 460 Conta a estoria que, tã grande foy a perfia del rrey en este lugar, que os hũus ameaçaua de morte et aos outros que os deytar[i]a da terra. [+]
1295 TC 1/ 462 Et nõ sse acordou da lealdade et do bem que lli fezera o arçebispo dõ Bernaldo; et, logo que soube que era finado o papa Urbano, tomou muy grande auer et foysse para a corte. [+]
1295 TC 1/ 462 Et prometeulle que lli daria grande auer, se desposesse o arçebispo dõ Bernaldo, que o criara. [+]
1295 TC 1/ 468 Et partirõsse hũu doutro et fezerõ grandes bandos. [+]
1295 TC 1/ 468 Et enviarõlle dizer que o rreçeberiã cõ grande omildade. [+]
1295 TC 1/ 469 Com̃o el rey Hyaya foy reçebudo en Valẽça cõ muy grande onrra [+]
1295 TC 1/ 471 Disy os que tijnã os castelos troixerõlle muy grandes presentes et moytas dõas a seu senor el rrey, cõ muy grande obediẽça et cõ grã omildade, asi com̃o os mouros sabiã fazer. [+]
1295 TC 1/ 471 Et colleronllj aquel peyto asi do grande com̃o do pequeno et do pobre com̃o do rrico. [+]
1295 TC 1/ 472 0s grandes seruiços que os dos castellos tragiam al rey [+]
1295 TC 1/ 473 Et aduse cõsigo a Giralde, o Rromão, cõ muy grande oste de françeses. [+]
1295 TC 1/ 473 Et caeu tã grande espanto en el rrey de Ualẽça que começou a fugir. [+]
1295 TC 1/ 473 Et prendeu hũu dos fillos d ' Abubecar et outros omes bõos da vila et leuou delles muy grande auer ademays. [+]
1295 TC 1/ 477 Et, tam grande foy o bem que oyo dizer del rrey dõ Afonso, que sse namor[o]u delle, pero que nũca o vira; mays por o boo pre[z] que delle oya. [+]
1295 TC 1/ 477 Et tam grande foy o amor que delle ouue que ouue a buscar carreyra com̃o ouuesse seu amor. [+]
1295 TC 1/ 477 Et el rrey, veendo que era muy grande ajuda para a sua conquista aquillo que lle a rreyna daua, et que auer[i]a por ende muy mellor Toledo, ouue seu cõsello cõnos rricos omes et cono Çide et cõ todos os outros rricos omes et onrrados, et mostroulles com̃o lle era muy grande ajuda aquillo que lle a Çayda daua para sua cõquista. [+]
1295 TC 1/ 478 Et a razõ foy esta: por que era sua filla cristãa et tĩjn[ã] que el que era cristião encubertamente, poys que tã grande amor auja con el rrey don Afonso. [+]
1295 TC 1/ 479 Andados xxiij anos del rreynado del rrey don Afonso -que foy [ẽ]na era de mĩll et C et xxiij ãnos - este rrey dõ Afonso iazẽdo muy mal doente ena çidade de Toledo, aquelle algozil que se chamaua Miramalĩ, depoys que matou el rrey de Seuilla, tornou a sua parte os mouros onrados da Andaluzia et v[eẽo] cõ grande oste et cercou Ocles. [+]
1295 TC 1/ 479 Et juntaronse hũus outros et dauãse muy grandes golpes. [+]
1295 TC 1/ 481 Senor, desque uos rreynastes, sempre uos traballastes de guerra et leuastes muy grandes lazeyras aasaz por gaanar vilas et castelos, et espargestes moyto sangue. [+]
1295 TC 1/ 481 Et, poys que a andãça bõa foy dos mouros et a nossa maa, et nos, veendo que per nos (nos) nõ sse podia uençer o cãpo, osmamos que, sse todos y morressemos, que seria grã uosso dãno et que poderiades por ende perder a terra, ca nõ aueriades cõ quẽna amparar, et os uossos grandes feytos et boos ficar[i]ã com̃o mortos. [+]
1295 TC 1/ 481 Et, quando el rrey uio tã grande astragamento ena sua terra et com̃o vĩj[n]a muy grã perda enos fillos dalgo porla sua nemjga, (et) preguntou aos fisicos se sabiã por que os caualeyros nõ podiã sofrer a lazeyra das armas. [+]
1295 TC 1/ 482 Com̃o el rey don Afonso ajuntou muy grande oste et foy correr terra de mouros [+]
1295 TC 1/ 482 Conta a estoria que tan grande foy a saña que el rrey ouue contra os mouros, lo hũu porlo fillo que muyto amaua et lo al porlo grã dano que reçebera delles et dos lugares que llj aujã tomados, que aa ora que foy saão et pode caualgar ajuntou muy grande oste de todos seus rreynos et foyse para terra dos mouros, dereytamente para hu estaua aquel mouro que se chamaua Miramamolĩ, que era en Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 482 Et tornouse a sua terra cõ muy grande onra et muy rico. [+]
1295 TC 1/ 483 Andados xxiiij anos do rreynado del rrey dõ Afonso, teendose por muy quebrãtado et por maltreyto por que perdera Cũca et toda a mays da terra que llj dera a rreyna, sua moller dona Ysabela, sacou sua oste muy grande et foy sobre Saragoça et çercoa. [+]
1295 TC 1/ 483 Et nõ se queria leuantar de sobre ela ata que a tomasse, por que lli dauã muy grande auer que a descercasse, mays el nõ queria senõ que llj dessem a villa, ca avia muy grã uoẽtade de a tomar por que era en comarca de Nauarra, con que el nõ estaua bẽ nẽna amaua. [+]
1295 TC 1/ 483 Et jsto fazia el, coydando auer a terra mays agina; ca bem sospeytaua que, se os mouros dalẽ mar passassẽ aca, que a nõ poderia auer com̃o coydaua, ca ia bẽ sabia el com̃o o Miramamolim era en Çeuta cõ muy grande oste et queria passar. [+]
1295 TC 1/ 485 Andados XXV anos do rreynado del rrey don Afonso, aquelle mouro Juçaf, desque foy senor d ' aquẽ mar, ajuntou muy grande oste et correu et astragou outra uez a terra del rrey don Afonso. [+]
1295 TC 1/ 485 Et foy a fazenda muy ferida, pero que nõ foy y o Çide, por que o enviou el rrey a terra de Toledo, por que llj disserõ que entraua per ala muy grande oste de mouros; mays por os nosos pecados forõ os cristiãos uençudos et forõ fugindo do cãpo nõnos segudando nẽgũu. [+]
1295 TC 1/ 487 Et el rrey dõ Afonso tornousse logo para sua terra cõ grande onrra et cõ grã gaança. [+]
1295 TC 1/ 492 Conta a esto[r]ia que, quando entendeu o Çide que, poys que el rrey de Denja fezera avij̃ça cõ Alulpo, que se perderia Valença, (et) osmou en seu curaçõ que, se a elle ouuesse, que faria seruiço a Deus cõ ella et que poderia mantẽer a custa muy grande. [+]
1295 TC 1/ 492 Et ontre tanto don Remõ Beringuel, senor de Barcelona, vẽo cõ muy grande oste a Saragoça. [+]
1295 TC 1/ 492 Et el rrey deullj muy grande algo, por tal que nõ ouuese amor cõ outro nẽhũu senõ cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 492 Et sua postura feyta et firmada entrou o Çide a correr a mota do monte et correu toda a terra et fezo y moytas mortes et grandes rroubos, et tornousse cõ muy grã gaança p[ar]a Rrequena. [+]
1295 TC 1/ 493 Et o conde, coydãdo vingar a muy grã saña que auia, tomov o auer del rrey de Torcosa et ajũtou muy grande oste de cristãos. [+]
1295 TC 1/ 493 Et, desque sse aj[ũ]tarom elles et os mouros, forõ tãtos que coydauã que fugeria o Çide ante elles, ca os mouros coydauã que os frãçeses erã os mellores o(o)mes do mũdo, et por esto tomauã muy grande esforço en elles. [+]
1295 TC 1/ 497 Et tomou os caualleyros et as tendas et as armas, que forõ muytas et boas, et muyto ouro et muyta prata et muy grande auer sen conta, et en guisa que todos forõ ricos et pagados os do Çide. [+]
1295 TC 1/ 498 Et o Çide fezollj muyto bẽ et muyta onrra et preiteiou cõ elle os presos por muy grande auer que llj deu por elles, et demays as espadas preçadas que foron doutro tempo. [+]
1295 TC 1/ 498 Et, desque trouxerõ o auer ante o Çide, elle foy muy mesurado et soltoullis ende muy grande algo, et fezo contra elles muy grã mesura. [+]
1295 TC 1/ 498 Desi tornouse para Ualẽça et el rrey seyo reçebelo cõ muy grande aluoroço. [+]
1295 TC 1/ 499 Com̃o el rey de Saragoça deu grande auer ao Çide por auer seu amor [+]
1295 TC 1/ 499 Et queixauãse os mouros cõ este peyto que dauã al rrey et aos cristãos, pero que erã muy auondados de muyto pã et de muytos gaãdos que tragiã os cristãos, et tĩjnã muytos mouros catiuos que llis dauã muy grandes rendas. [+]
1295 TC 1/ 500 Et o Çide mandoo laurar et ouue muy grande ajuda de Ualẽça, et deo a hũu caualeyro que o teuesse, que auja nume don Martin. [+]
1295 TC 1/ 500 Mays el rrey dõ Afonso, quando o soube, ajuntou muy grande oste et leuou consigo o Çide. [+]
1295 TC 1/ 505 Et, quando andaua pela villa, dauã as molleres muy grandes braados et mostrauã cõ elle muy grã prazer. [+]
1295 TC 1/ 510 Com̃o os de Ualença enviauã grande auer alen mar et o tomou o Çide [+]
1295 TC 1/ 510 Conta a estoria que en esta sazõ chegou ao Çide o algozil de[l] rrey de Saragoça cõ muy grande auer que llj enviaua para quitar os catiuos, por grã doo que auja delles et por auer galardõ de Deus. [+]
1295 TC 1/ 510 Et, estando y, o Çide conbateu o arraual da Al cudia et entrou[o] per força et morrerõ y muytos mouros; et os cristãos nõ morrerõ ende y nẽhũu[s] et demays gaãnarõ dos mouros muy grande auer. [+]
1295 TC 1/ 510 Et foy muy grande a morteydade enos mouros; et, desque se partirõ, foyse o Çide para seu rayal. [+]
1295 TC 1/ 515 Com̃o os da vila auiã grande alegria polos alaraues que vĩjnãvO Çide estando aly chegou çerto mandado aos de Valença que vijna a oste dos alaraues et que era ia en Lorca, [et] que vijna y por cabedel Aly Abunaxa, que era genrro de Abmaix, por que el ficaua doente en Murça. [+]
1295 TC 1/ 519 Conta a estoria que, quando foy a noyte, cõna muy grande escuridade parauamsse pelos muros et pelas torres por ueer com̃o vijnã. [+]
1295 TC 1/ 519 Et vij(n)am muy grandes fogueyras pela oste et uirõ com̃o era muy açerca. [+]
1295 TC 1/ 519 Et deu muy grande agua aquela noyte et hũu tã grã tronar et hũu tã grã deluuyo que os ouuera de afogar. [+]
1295 TC 1/ 520 Et, quando esto foy astragado, tomauã das casas muy grande auer et moyto ouro et muyta plata et muyto pam. [+]
1295 TC 1/ 520 Et, estando asy çercados, chegoulljs carta dos alaraues, que se nõ tornauã d ' Aliazira cõ medo que ouuessem nẽ por outra cousa, senõ por que nõ auyã uiãda para a oste porlas grandes aguas que fazia; mays que era sua voentade en todas guisas de lles acorrer et sacalos de prema do Çide, en que estauã et que sse guisauã ia quanto podiam para yr, et que sse esforçassen et que nõ dessem a vila. [+]
1295 TC 1/ 520 Muy grande foy a alegria que ouuerõ os da vila por estas nouas. [+]
1295 TC 1/ 522 "Valẽça, Valença, vẽeron sobre ti muy grandes pesares et estas en ventura de te perder; et, se escapares desta, sera muy grã marauilla aos que te [vir]em; et, se Deus fezo merçee a algũu lugar, fagalo a ti que te nõ percas asi, senõ sera por nos(tr)os pecados et polos teus atreuementos grandes. [+]
1295 TC 1/ 522 Et en esto, tã bem os grandes com̃o os chicos, todos diziã que era uerdade o que dizia Abeniafa. [+]
1295 TC 1/ 526 Conta a estoria que outro dia grã manãa foy muy grande o rroydo pela villa, et ouuerõ muy grã pesar por aquel feyto tã mao que Abeniafa auja acabado. [+]
1295 TC 1/ 526 Et o Cide fez muyta onrra aos fillos de Abuhagid et a seus parentes et deulljs de vestir et prometeulljs grande ajuda. [+]
1295 TC 1/ 526 Et os da vila auiam muy grandes lazeyras: o hũu pola muyta prema que os cristãos lle faziã et o al pola muy grã fame que auiam, en guisa que morriam. [+]
1295 TC 1/ 530 Et era muy grande a fame ena vila, et nõ achauã nẽhũa cousa a uẽder et morriã muytas gentes de fame. [+]
1295 TC 1/ 532 Et el rrey de Saragoça enuioullj dizer que llj acorreria, ca el rrey don Afonso lhi enuiara muy grã caualaria cõ Garçia Ordonhes, et que el rrey dom Alfonso, que hia enpos eles con muy grandes gentes, que o sacaria de prema do Çide et da coyta en que estauã, ca auia por ende muy grã pesar et que sse tijnha por muy coitado. [+]
1295 TC 1/ 532 "Et bẽ teno que meu rrogo que seria cabudo; et; se esto nõ quiser fazer, sabede que enuiarey sobr ' ele muy grande oste, que o saquẽ da terra". [+]
1295 TC 1/ 532 Et todo esto podia seer parauoa encuberta, ca dize a estoria que o Çide et ele que erã dhũu conselho en esta maneira: que o Çide que gaanasse Ualença et que lla desse por muy grande auer. [+]
1295 TC 1/ 535 Et, quando o uijã os outros mouros dauãlhis muy grande algo que os leixassẽ morar ena Alc[u]dia conos outros mouros que y morauã do Cide. [+]
1295 TC 1/ 539 Da grande onra que o Çide fez a Martin Pelaes [+]
1295 TC 1/ 540 Et tã grande afam leuara aquele dia et o dano tã grande que enos mouros fez, assi que todas as mãgas da loriga tragia tĩtas de sanguj bẽ ata os couedos. [+]
1295 TC 1/ 544 Pero forõ arrefeçando as viandas; et os que sse guardauã de comer, forõ cobrãdo, et os outros morriã todos, en guisa que auia muy grã chãto ena vila et muy grande morteydade ontre eles, assi que todos os cãpos erã cubertos de fossas. [+]
1295 TC 1/ 546 Com̃o Abeniafa leuaua grande auer [+]
1295 TC 1/ 551 Et pedirõ ao Çide que, pois era ele primeiro, que lljs desse por alcayde hũu alfaqui muy onrrado a que diziã Abiad, et que ele que posese(se) de sua mão quen o ajudasse a julgar o poboo dos mouros, et ficaria ele sen noio de os oyr cada dia, senõ quando acaesçessem algũus grandes feitos. [+]
1295 TC 1/ 553 Conta a estoria que o Çide mãdou leuar Abeniafa para Jubala et derõlli muy grandes pẽas ata que chegou ao ponto da morte. [+]
1295 TC 1/ 555 Muyto foy grande a alegria que os do Çide ouuerõ aquele dia. [+]
1295 TC 1/ 556 Et foy el rrey fogindo cõ tres golpes muy grandes. [+]
1295 TC 1/ 556 Et tã grande foy o algo que ende ouuerõ, que caeu aa pessoa X marcos de plata. [+]
1295 TC 1/ 561 Muy grande foy o rroydo pela terra, pola muy grãde onrra do Çide et pola soltura que el rrey daua a todos quantos quisesem yr para o Cide. [+]
1295 TC 1/ 563 Et ouue muy grande alegria cõ dona Xemena, sua moller, et cõ suas fillas et cõ toda sua gente et conpanha. [+]
1295 TC 1/ 563 Mais ¿quen uos poderia contar as muy grandes alegrias que hi aquel dia forõ feitas, tã bẽ dos mouros com̃o dos crischaos, en Ualẽça, en bofordar et en matar touros? [+]
1295 TC 1/ 563 Muy grande onrra fez o Cide [a] Abucano, senhor de Molina, gradeçendolli muyto quanta onrra et quanto seruiço fezera a sua moller et a suas filhas et a todas suas cõpanhas. [+]
1295 TC 1/ 565 Et tãgiã as trõbas et os atãbores et faziã grandes rruydos. [+]
1295 TC 1/ 565 Nõ aiades medo nẽhũu mentres eu for uiuo; ca, cona merçee de Deus, eu cuydo a matar estes; et, cõ muy grande auer que tragẽ, casarey uos, mhas filhas, muy onradamente. [+]
1295 TC 1/ 566 Et, se o por bem teuessedes, queria que acordassedes com̃o s[a]yamos a eles, en maneira que nõ rreçebessemos deles mais dano, ca eles som muy grande gente et nõnos poderemos uençer, senõ com muy grã maestria de guerra. [+]
1295 TC 1/ 568 Et tam grande foy a morteydade que en aquel dia fez enos mouros que lli corria o sangui (o sangui) pelos couedos ajuso. [+]
1295 TC 1/ 570 Do muy grande algo que o Çide gãanou ẽ esta batalla [+]
1295 TC 1/ 570 Diz a estoria que o Çide et os seus que sse tornarõ para o cãpo et rroubarono, et tã grãde auer era o que hi acharõ que lli nõ podiã dar cabo, nẽ aas tendas, que erã muytas sen guisa; et muy grande auer en ouro et en plata et en caualos et en armas, assi que lli nõ podiã dar cabo, nẽ sabiã que tomar nẽ que leixar. [+]
1295 TC 1/ 570 Et tã grande foy o algo que acharõ que lli nõ pod[erõ] dar cabo en tres dias a collelo. [+]
1295 TC 1/ 574 Et, desque as vistas forõ çertas quẽ uos quisese contar os muy grandes adubos de nobrezas que ambalas partes y trouxerõ? [+]
1295 TC 1/ 576 Conta a estoria que el rrey don Afonso leuou consigo condes et ricos omes et os condes de Carrõ, cõ muy gram gent[e], et outras muy grandes gentes, et muy bẽ guisados com̃o para uistas. [+]
1295 TC 1/ 576 Et forõ cõ el aas vistas o bispo don Iheronimo, et don Aluar Fanes et Pero Uermudes et Martin Antolines et Aluar Aluarez et Aluar Saluadores et Martin Pelaes, o Asturão, et outras muy grandes cõpanas, en guisa que hiã hi bẽ mĩll caualeyros muy bẽ guisados de corte et de guerra. [+]
1295 TC 1/ 576 A razõ por que uos chamey a estas vistas foy por duas cousas: a primeyra por uos ueer, que uos amo muyto et auja muy grã sabor de uos ueer, porlos muy grandes seruiços que mj auedes feytos, com̃o quer que en começo do rreyno uos ouuj yrado da terra; pero que, en guisa o fezestes uos, que nũca de uos ouuj desseruiço, ante mj fezestes del muyto, et exalçastes a cristandade, por que uos eu sõo muy teudo de uos fazer muyto bẽ et muyta merçee et de uos amar sempre. [+]
1295 TC 1/ 576 Et pousarõ y cõ eles todas as outras conpanhas que yã aas uodas, que erã muy grandes ademais. [+]
1295 TC 1/ 576 Et el meteuse ena çidade, hu foy metudo cõ grandes alegrias. [+]
1295 TC 1/ 580 Quen uos quisese contar as muy grandes alegrias et noblezas que o Çide mãdou fazer en aquelas uodas, en matar muytos touros, et quebrantar tauolados, et en bofordar, et en dar muytos panos a iograres, que erã y de muytas maneiras, et en todalas outras alegrias que a uodas perteeçiã? [+]
1295 TC 1/ 582 Et, pois que ouue todo seu poder ajuntado, que era muy grande a marauilla, (et) entrou enas naues, et passou a aquen mar et arribou ao porto de Ualẽça. [+]
1295 TC 1/ 582 Et en casa do Çide auia hũu leõ muy grande et muy forte et muy ligeiro. [+]
1295 TC 1/ 582 Et as gentes, quando o uirõ, arrebataronse todos a muy grã pressa, cõ grande medo que ouuerom. [+]
1295 TC 1/ 582 Et tam grande foy a pressa que ouue de sse meter que ronpeu o mãto et o brial pelas espadoas. [+]
1295 TC 1/ 582 Et enuiou por seu yrmão et ouuerõ anbos sa fala en muy grande poridade [+]
1295 TC 1/ 585 Nõ pareçe bem, [et] deuiauos a nẽbrar com̃o sodes grandes et ualentes et uijrdes de muy grã lugar, et com̃o sodes meus jenrros, et as espadas que uos dey. [+]
1295 TC 1/ 587 Vay, di a teu senhor el rrey Bucar que lli nõ darei Ualença, ca muy grande afam leuey pola gaanhar; et nõna gradesco a ome do mũdo, senõ ao meu Señor Ihesu Cristo et aos parentes et aos amigos que mha ajudarõ a gaanhar, et punarey por mãteela; et dizedelli que eu nõ soo ome para iazer çerrado et, quando ele nõ cuydar, ala llj yrey eu dar batalla; et, assi com̃o el trage XXIX rreys, ouuesse traiudo quantos mouros a en pagaismo, cona merçee de Deus (en que) eu creo a uençelos. [+]
1295 TC 1/ 587 Et eles foron por elo muy marauillados, por tam grandes palauras com̃o dissera o Çide; ca eles cuydauã que nõ seyria tam aginha nẽ se llis podesse defender nẽ os quisese atender aa batalha. [+]
1295 TC 1/ 589 Et entõ começarõ a seir as muy grandes conpanas dos mouros et ordenarõ suas azes muyto agina et enderençarõ contra os cristaos, tangendo trõpas et atanbores et fazendo muy grandes rruydos. [+]
1295 TC 1/ 589 Et tã grande era o rruydo das feridas et dos atanbores que sse nõ ouuiã huus outros; et, andando assi, feriãse muy sen piedade, assi que nõ auia y uagar nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 591 Conta a estoria que, estando en esta pressa, o conde Diego Gonçaluez foy contra hũu mouro alaraue que era muy grande de corpo, assi que semellaua giganto. [+]
1295 TC 1/ 591 Et enderẽçarõ todos tres per meyo da fazenda et forõ ferir eno mayor poder dos mouros; et tã de rrigeo os uoluerõ, dando grandes golpes en eles, que esto foy hũa grã marauilla, derribando et matando en eles. [+]
1295 TC 1/ 591 Pero tam grande era o poder dos mouros que os nõ podiã arrancar. [+]
1295 TC 1/ 593 Do grande auer que o Çide gãanou ena batalla do Quarto [+]
1295 TC 1/ 593 Desi tornaronse, roubando o canpo, en que acharõ muy grande auer a desmesura: en ouro et en plata et en aliofre et en pedras preciosas et en caualos et en tendas muy nobres et en ganados et en camelos de todas maneyras et en bufalhos, que erã tantos que era marauilla. [+]
1295 TC 1/ 593 Et tã grande foy a gaança que [c]ou[b]e ao Çide en seu quinto oytoçentos caualos et mil et duzentos mouros catiuos. [+]
1295 TC 1/ 593 Et con todas estas gaanças se tornou o Çide para Ualença, hu foi muy bẽ rrecebudo cõ muy grandes alegrias et cõ grande proçissom. [+]
1295 TC 1/ 594 Do grande algo que o Çide gãanou ena batalla que dizẽ do Quarto [+]
1295 TC 1/ 596 Et deronllis muytas esporadas et tomarõ as çinllas das selas et ferironas cõ elas muy grandes feridas. [+]
1295 TC 1/ 601 Et ouuerõ muy grande pesar et nõ sabiã a qual parte as yr buscar. [+]
1295 TC 1/ 603 Et este ome boo conhocia muy bẽ o Çide, ca pousara ia en sua casa (de) muytas uezes et oyra dizer os muy grandes feitos que fazia. [+]
1295 TC 1/ 604 Et gaanou y muy grande algo en ouro et en plata et en tendas et en caualos et en ganados. [+]
1295 TC 1/ 604 Et matou y muy grandes gentes et catiuou muytos mouros. [+]
1295 TC 1/ 607 Et eles, quando uirõ as donas, foy muy grande o doo que d ' anbalas partes fezerom. [+]
1295 TC 1/ 609 [Et], desque chegarõ a Ualença, entrarõ pelo alcaçer hu estaua dona Xemena, sua madre, ¿Quen uos poderia dizer dos muy grandes doos que ela fez cõ elas? [+]
1295 TC 1/ 609 Et durou bem tres dias. que n[õ] quedauã, fazendo doo muy grande de dia et de noite, assi com̃o se as teuessem mortas deante. [+]
1295 TC 1/ 611 Et todo ome que uisse a pousada do Çide poderia dizer que semellaua hũa grande oste. [+]
1295 TC 1/ 614 Et das gaãças que el fezo senpre mi enuiou mha parte et muy grandes presentes, quaes nũca enuiou vassalo a senor. [+]
1295 TC 1/ 615 Da grande onra que el rey fezo ao Çide [+]
1295 TC 1/ 623 Et tornouse contra os condes de Carrõ et disse: -A uos, Diego Gonçaluez et Fernã Gonçaluez, digo que sodes aleyuosos et que fezestes muy grande aleiue en leixar uossas molleres mal feridas enos rebredos de Corpes por mortas, soas, sen outra conpaña nẽhũa, com̃o se fossem maas molleres et uilles, [et] fillas de mao ome. [+]
1295 TC 1/ 625 Cala, Diego Gõçaluez, ca ena tua boca nũca Deus poso uerdade nẽhũa; et demays es grande et er es couardo et mao, ca nõ as curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 627 Et el rrey don Afonso começou a dar muy grandes uozes et defendendo que non peleiasem ant ' el et que quisesem catar a sua onra. [+]
1295 TC 1/ 635 Quẽ uos poderia contar quan grandes erã os doos que fazia o conde dõ Gonçaluo Gomez por seus fillos, que aujã a lidar? [+]
1295 TC 1/ 635 Muy grandes gentes d ' España foron y juntadas por ueer a lide. [+]
1295 TC 1/ 639 Conta a estoria que Martin Antolines et Fernã Gonçaluez estauã en muy gran pressa et aujã sua fazenda muy grande, et duroullis muyto en quanto teuerõ lanças. [+]
1295 TC 1/ 639 Et, desque as quebrãtaron, dandosse muy grandes golpes, meteron maão aas espadas. [+]
1295 TC 1/ 639 Et Fernã Gonçaluez começou a dar muy grandes uozes; et, cona muy grã coyta que ouue das feridas, começou a yr fugindo. [+]
1295 TC 1/ 639 Et, com̃o Suer Gonçaluez era caualeyro moy grande et muyto esforçado et de grã ualẽtia, ferio a Mono Gustios eno escudo que llo partio todo d ' ambalas partes; mays o golpe nõ foy dereyto et nõno prendeu per carne. [+]
1295 TC 1/ 639 Et, quando ysto vio, Gonçaluo Ansures, seu padre, começou a dar muy grandes uozes; et, cõ muy gran doo que ouue de seu fillo, ouue a dizer: - [+]
1295 TC 1/ 640 Muy grande foy a alegria que o Çide ouue cõ estas nouas, et alçou as mãos contra o çeo [et] beey[ze]o o nume de Deus por la gram vengãça que lli dera dos que grã desonra llj fezerã. [+]
1295 TC 1/ 640 Et oyto dias durarõ as grandes alegrias que o Çide fezo en Valença, pola boa andança que ouuerã et porla grã vingãça que Deus llj dera dos que llj fezerã muy grã desonra. [+]
1295 TC 1/ 642 Conta a estoria que, depoys desto, que o grã soldã de Persia, por que oyra dizer a muy grã bondade et os grandes feytos d ' armas que o Çide fazia, et com̃o nũca fora uençudo de ome do mũdo, et com̃o gaanara a nobre çidade de Ualença et outros castelos muytos, et com̃o uençia rex cristãos et mouros, et gaãnara sempre delles muy grande algo, ouuo muy grã sabor de auer seu amor, tẽendo que era hũu dos bõos omes do mũdo. [+]
1295 TC 1/ 642 Et envioullj seus mandadeyros cõ muy grandes presentes et muytas dõas et muytas ioyas estrayas, quaes uos contara a estoria. [+]
1295 TC 1/ 642 Et cõ estas dõas et cõ este presẽte enviou por mesegeyro hũu seu parẽte, muyto onrado ome, cõ cartas de muyto omildosas parauoas et de muy grande amor. [+]
1295 TC 1/ 642 Et, cõ a grande alegria que ouue, disse: - [+]
1295 TC 1/ 642 Et, desque entrarõ pela villa, era muy grande a gente que vĩjna ueer aquellas animalias estranas, de que se marauillauã muyto, por que as nũca tã estrayas virã. [+]
1295 TC 1/ 642 Et começou a sacar muytas noblezas et a poer deante: primeyramente muy grande auer en ouro et en prata et en auer amoedado, que vijna en çerroes de coyros entregos, et cada hũu sua sarradura; desi muyta [prata laurada] en escudelas et en talladores et bacinos et en seruielas et en muy grandes olas para adubar de comer; et todo ysto de muy fina prata et de muy nobre lauor. [+]
1295 TC 1/ 642 Et enpos ysto sacou seis copas d ' ouro, en que auia X marcos [et] engastoadas en elas muytas pedras preçiosas; et tres barrijs de prata muy grandes sarrados, que vĩjnan cheos d ' aliofar grãado et de pedras preciosas. [+]
1295 TC 1/ 642 Muyto foy grande et muy nobre este presente, asi que non a ome que llj posesse cõta. [+]
1295 TC 1/ 646 Et começoullj a dizer que tã grande era a numeada que del oya et o prez d ' ar(ar)mas et os bõos feytos que soarã delle en terra d ' Outra mar, [que] por aquella razõ se mouera o soldã de llj enviar presente et d ' auer seu amor. [+]
1295 TC 1/ 648 Et os jnfãtes aujã nume. . . o d ' Arangõ, que casou con dona Sol, don Sancho, fillo del rrey don Pedro d ' Arãgõ que prendera o Çide ena batalla, asi como o a contado a estoria; mays, catando a muyta mesura que o Çide fezera contra elle eno soltar da priion, et que llj mandara dar todo o seu, et catando os bẽes que eno Çide auja et os grandes feytos que fazia, teue por bem que casasse seu fillo cõ sua filla, por que de tã alto linagẽ como o Çide ficasse en Arãgõ. [+]
1295 TC 1/ 648 Et o bispo dõ Geronimo cantoulljs y missa; mays ante os seyu reçeber cõ muy grã preciçõ muyto onradamente et cõ muy grandes alegrias que en Valença fezerõ conos jnfantes. [+]
1295 TC 1/ 649 Quen uos quisese contar as muy grandes alegrias et as noblezas que en aquellas vodas fezerõ? [+]
1295 TC 1/ 649 Et elles, quando virõ tã grande auer et tantas nobrezas, foron muy marauillados et disserõ que nõ osmauã en todo España tã rico ome com̃o o Çide de auer nẽ que tã nobres cousas teuesse. [+]
1295 TC 1/ 649 Et, elles estando asi marauillados, onde ouuera tã grande algo et tantas nobrezas d ' ouro et de prata et d ' aliofar et de pedras preciosas, (et) o Çide abraçoos et dissollis: - [+]
1295 TC 1/ 650 Et, quando se ouuerõ a partir hũus d ' outros, deu o Çide muy grande algo a cada hũu dos fillos dalgo que conos jnfantes veerõ. [+]
1295 TC 1/ 651 Et deullj hũa loriga et hũa espada toda guarnida et brafaneyras et [hũu] perpõto muy nobre, et suas cartas de resposta(s) de muy grandes amizades, assi que foy o messegeyro muy pagado do Çide, de quanta onrra llj mandou fazer; et de com̃o fezer[a] as vodas de suas fillas muy onrradamente. [+]
1295 TC 1/ 652 Et, senor, agora, coydando eno meu curaçõ qual este a ley en que viuj ata aqui, achey que fiz vida de grande erro et que todo o que Mafomade, o falso enganador, deu por ley aos mouros, que todo est engano et barata. [+]
1295 TC 1/ 655 Pero seede çertos, cona merçee de Deus, [que] eu uos consellarey como os uençad[e]s en cãpo et com̃o gaãnaredes muy gran preço et muy grande algo. [+]
1295 TC 1/ 657 Et, desque a fazenda for uençuda et os mouros arrancados, colleredes o cãpo a uosso sabor, et acharedes muy grandes requezas. [+]
1295 TC 1/ 658 Conta a estoria que en outro dia grande manãa vẽeron ant ' el dona Xemena et o bispo et dõ Aluar Fanes et Pero Uermudez et Martin Antolines et Gil Diaz. [+]
1295 TC 1/ 658 Desi mandou a todos seus criados et a toda sua casa algo, a cada hũu segũdo que o mereçia; desi mandou a todos os caualeyros que o aujã seruido, desque seyra da terra, muy grande auer; et mandou aos caualeyros que llj non aujã atãto seruido a cada hũu mĩl morauedis, et a atal dous mil, et a atal tres mil, et ende ariba, segũdo que era a pessõa; et aos escudeyros fillos dalgo que o aujã seruido a cada hũu quinẽtos morauedis, et a atal mil et a atal mil et quinentos morauedis; et mandou que, quando chegassẽ a San Pero de Cardena, que dessem de uestir a quatro mil pobres sayas et pelotes d ' estanforte. [+]
1295 TC 1/ 660 Muy ben se defendiã os cristãos, et tangiã tronpas et atãbores, et faziã muy grandes alegrias, asi com̃o o Çide mandara. [+]
1295 TC 1/ 662 Et tã grande foy a uolta et o roydo delles que muy poucos se vuarõ coller aas armas. [+]
1295 TC 1/ 662 Et, quando chegarõ ao mar, era muy grande a pressa por se acolerem aas naues, asi que morrerõ y bẽ XXti mil pessoas afogados. [+]
1295 TC 1/ 662 Et dõ Aluar Fanes et as outras gentes, depoys que os mouros forõ uençudos, roubarõ o campo, en que achauã muy grande auer, assi que llj nõ podiã dar cabo. [+]
1295 TC 1/ 662 Muy grande foy o auer que y acharõ, asi que o mays pobre dos cristãos foy aquel dia rico do que ende ouue en ouro et en prata, sen as outras cousas que ende ouuerõ. [+]
1295 TC 1/ 663 Et, quando os mouros ysto virõ, foron muy alegres; et, cõ muy grandes alegrias, abrirõ as portas da uila. [+]
1295 TC 1/ 665 Muyto era grande a gente que y estaua de toda Castela por veer o Çide en qual guisa vĩjna. [+]
1295 TC 1/ 666 Et, quando soube com̃o o Çide era finado, et en qual guisa uençera el rrey Bucar, et com̃o o tragiã tã apostamente eno seu caualo, seyu de Toledo a muy grandes iornadas, ata que chegou a San Pero de Cardeña por onrrar o Çide a seu enterramento Et o dia que y chegaron seyrõ a reçebelo el rrey de Nauarra et o jnfante d ' Arangon. [+]
1295 TC 1/ 666 Et, quando el rrey don Afonso vio tã grandes cõpanas et tã apostas, et vio vĩjr o Cide eno seu caualo tã nobremente uestido, foy ende muy marauillado. [+]
1295 TC 1/ 666 Muyto forõ grandes as onras que el rrey dõ Afonso fez ao corpo do Çide, en cãtar muytas missas et en vigias et outras cousas que convĩjnã ao corpo. [+]
1295 TC 1/ 668 Et poso y dous olmos, hũu aos pees et outro aa cabeça, que son oge dia muy grandes. [+]
1295 TC 1/ 669 Et, segũdo conta a estoria, (que) de outras partes veerõ y muy grandes et muy nobres omes, que nõ quedauã de todas as terras. [+]
1295 TC 1/ 669 Et, desque esto ouuerõ ordenado, partirõ muy grande algo que acharõ en ouro et en plata et en aliofar et en p[e]dras preçiosas et outras cousas et panos muy nobres. [+]
1295 TC 1/ 671 Et começou a dar muy grandes uozes, asi que todos os que estauã fora da jgleia o oyrõ. [+]
1295 TC 1/ 671 Et jũtarõ tres bispos, os mays de çerca d ' en derredor, et cõ muy grande onra meterõ o corpo do Çide en hũu moymento de abobeda, que fezerõ en esta maneyra: ca[u]arom (d)ante o altar de Sam Pedro, a par da fossa de dona Xemena, et fezerõ hũa abobeda muy alta, et meterõno dentro, assy como estaua asentado ẽno escano, vestido ẽnos panos. [+]
1295 TC 1/ 673 Et Gil Diaz sempre sse traballou de seruir os corpos de seus senores, fazendo suas festas cada (a)ãno, et fazendo cantar muytas missas, et dando muy grande algo aos pobres en comer et en vistir. [+]
1295 TC 1/ 674 Et leuaua muy grã presa de muytos gaandos et de muytas bestas et boys d ' arada, et outras cousas muytas do que achauã pela terra, et tam grande era a presa que a nõ podiã leuar. [+]
1295 TC 1/ 676 Et diz a estoria que en este meesmo tempo entrou correr terra de mouros cõ muy grande oste. [+]
1295 TC 1/ 679 Senor padre poderoso Jhesu Cristo, que o teu sancto corpo deste a marteyro et a morte por nos, et foy deramado o teu sangue pelo mundo porla nossa vida et pola nossa saude; ca, Senor, pela tua morte somos liures da grande escuridade et teeura en que eramos, porlo pecado de nossos primeyros padres. [+]
1295 TC 1/ 681 Conta a estoria que, quando el rrey don Afonso d ' Arãgõ soube com̃o seu sogro, rrey dõ Afonso de Castela, era finado, sacou sa oste muy grande et muy bẽ guisada et uẽose para Castela, cõ sua moller a rreyna dona Orraca. [+]
1295 TC 1/ 682 Et el rey entõ deuo por quito, et deullj muy grande auer, et quitoullj a menagẽ que llj auya feyta, et envioo muyto onradamente para Castela. [+]
1295 TC 1/ 685 Et depoys desto, pero que el rey era minjno, ajũtou muy grande oste et foy sobre os arangoeses, que tijnã as fortolezas en Castela, et começarõnas de conbater. [+]
1295 TC 1/ 685 Et poserõ pazes et muy grande amor ontre sy. [+]
1295 TC 1/ 685 Et, ante que el rey d ' Arangõ se ende partisse, chegoullj mandado com̃o llj entraua muy grande oste de mouros pela terra. [+]
1295 TC 1/ 685 Pero sobre esto ay gram desacordo, que dizem hũus que morreu y; et os outros dizem que nõ morreu, mays que foy vençudo et que sse foy a perder, que nõ appareçeu mays viuo nẽ morto; et outros dizem que foy enterrado en Monte Arãgom, et que o sacarõ os cristãos de terra de mouros por muy grande auer; et outros dizem que seyu da batalla uiuo et que se fezo romeu depoys a grã tempo, et que sse amostrou a muytos de Castela et de Leõ et d ' Arangõ, que bem uirã que aquel era. [+]
1295 TC 1/ 694 Et estes d[o]us, cõ sua predicaçom, tantas gentes tor[n]arõ a ssy, que el rey Aboagj, que era senor dos alaraues, lidou cõ elles muytas uezes et ueçeos; mays, tam grande foy a muytedũe delles, que nõ pode cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 695 Et tã grandes gentes erã en Toledo que todos [os] cãpos de fora da vila estauã cubertos de tendas et de tendillões et sinas et pendões de muytas maneyras. [+]
1295 TC 1/ 695 Et tã grandes ajũtamentos ouue y de nobres omes que disse el rey de Frãça, que nõ auya ẽno mũdo tã nobre gẽte, nẽ tã bem guisada, nẽ tam conplida. [+]
1295 TC 1/ 696 Com̃o el rey de Frãça se tornou cõ grande onra [+]
1295 TC 1/ 696 Desy tornousse el rey dõ Loys para sua terra, cõ muy grande alegria. [+]
1295 TC 1/ 697 Et tã grande foy o espanto que as gentes tomarõ del por aquel feyto, que nõ erã ousados de fazer torto hũu a outro, por poderoso que fosse; et, se llo fazia, logo llo enmendaua da outra parte, por poderoso que fosse. [+]
1295 TC 1/ 699 Et elles tomarõ a escudela ante, ca nõ o auer, pero era muy grande. [+]
1295 TC 1/ 703 Cõta a estoria que, estando el rey dom Sancho en Toledo, que llj chegou mandado com̃o vijna muy grande oste de mouros sobre Cal[a]traua. [+]
1295 TC 1/ 706 Desi o conde dõ Manrique viosse en muy grande afrõta, asi que fezo menagem al rey de Leõ que llj desse el rey don Afonso por uasalo. [+]
1295 TC 1/ 710 Et disse grandes uozes: - [+]
1295 TC 1/ 711 Et el rrey foy muy mazelado por ello, por tã grande escarno que rreçebia de Lope de Arrenas. [+]
1295 TC 1/ 713 Et era y cõ elle en sua ajuda o conde dõ Lope, cõ muy grande gente de cristãos et de mouros, seus vasalos. [+]
1295 TC 1/ 713 Et ouuer[õ] depoys muytas fazendas et grandes contendas en hũu. [+]
1295 TC 1/ 715 Et deu el rrey muytas bõas dõas et fezo muy grandes noblezas. [+]
1295 TC 1/ 716 Et el rrey, quando o soube, foy muy coytado, tanto que nõ soube que fazer, tã grande era o amor que dela auya. [+]
1295 TC 1/ 716 Et entõ desapareçeu o angeo et ficou a camara chea de grande olor muy boo et de grã claridade. [+]
1295 TC 1/ 717 Et Salamãca era muy bem poblada vila, et auya muy grandes termjnos, mayores ca nẽhũa vila do rreyno de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 718 Et elle foysse logo para os mouros et jũtou muy grande poder delles. [+]
1295 TC 1/ 720 Et moue[u] cõ muy grande oste sobre Badallouço, et çercoa; et conbateua tanto que, per força, a ouuerõ os mouros a desamparar, et alçarõse ao castelo. [+]
1295 TC 1/ 723 Et a uos, yrmaa, ajudarey quanto poder com̃o a jrmaa a todo uosso dereyto, se uos quiserem toller algũa cousa das uossas arras; mays guardademe de tã grande erro, en que me poderiã os omes trauar cõ der[e]yto. [+]
1295 TC 1/ 724 Et el, cõ grande aficamento que llj faziam de guerra, veeõsse para el rrey dõ Afonso de Castella, que fazia cortes en Carrõ. [+]
1295 TC 1/ 726 Et os d[e f]o[r]a foron conbater com̃o soyam, dando muy grandes uozes et fazendo muy gram rroydo. [+]
1295 TC 1/ 726 Et por esto ouue muy grande contenda ontre el rrey de Castela et el rrey de Leõ, pero sempre pode mays et ualeu mays el rrey de Castela, et gaanov villas et castelos del; mays quanto delle gaanara todo o queria para seu neto o jnfante dõ Fernando, fillo del rrey de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 729 Conta a estoria que o muy noble rrey dõ Afonso de Castela, que soube sempre gaanar preço et onrra et melloria sobre os rreys seus vezinos, et quiso enmendar sua vida et seu estado com̃o om̃e de grande entendemento; et foy muy granado et muy ardido et muy temudo en sua terra et ẽna allẽa et muy conplido en justiça, et daua muy grandes dõas. [+]
1295 TC 1/ 731 Et tã bem obrou depoys que sse teue Deus por seruido delle, et mostroullo en cabo de seu rreyno, que llj deu tã grã vingança com̃o oyredes adeante; ca depoys nũca começou cousa onde seysse senõ cõ muy grande onrra; que, pola muy grande omildade que el tomou contra Deus, (et) lle fezo moytas mercees; ca en tempo esteue depoys que ouue guerra cõ el rrey de Leõ et cõ el rrey de Nauarra et cõ el rrey d ' Arãgon et cõ Miramamolim de Marrocos, et cõ todos pode, et a todos vençeu, et todos o temerõ et o rreçearõ. [+]
1295 TC 1/ 733 Et çerca del fezo o espital, et deu y muy grandes rrequezas, por que dam oge dia de comer aos pobres que se y acaesç[ẽ]; et boos leytos en que iazcam et en que am a pẽsar dos enfermos ata que seiam sãos; et os que y morrerẽ que os subterrem (beendes) y bem et onrradamente; por que o nume del rrey, que en sua vida foy muy boo, aia sempre preço en este mũdo, et que rroguẽ a Deus por elle que llj de pareyso. [+]
1295 TC 1/ 734 Et derõllj logo muy grande auer. [+]
1295 TC 1/ 734 Et os da vila et os da Gascona, vi[rõ]se en muy grande perigoo, ca elles nõ auiã acorro de nẽhũa parte, et mouiam moytas preytesias al rrey, que lle dariã muy grande algo et que se leuãtasem de sobre elles. [+]
1295 TC 1/ 734 Et elles teuerõno por bem, et derõllj muy grande algo. [+]
1295 TC 1/ 735 Et o Miramamolim moueu cõ muy grande oste et veeõ sobre Saluaterra, et teuea çercada tres meses, et conbateua muy fortemente cõ engenos, en guisa que morrerõ moytos dos do castelo. [+]
1295 TC 1/ 735 Et, quando el rrey dõ Afonso soube com̃o era perdudo o castelo, te[m]eusse que veesem os mouros mays adeante, com̃o erã muy grandes gentes et el non tijna logo guisado para lidar cõ el[les]; et mandou apelidar toda a terra. [+]
1295 TC 1/ 735 Et uẽerõ a esta cruzada muy grandes gentes. [+]
1295 TC 1/ 735 Et leuou ende muy grande algo, que tij̃nã y os mouros alçado. [+]
1295 TC 1/ 735 Et el rrey entõ tĩjna muy grande algo en Toledo en auer amoedado et muyta uiãda et muytas armas, que guardaua y para aquella sazõ. [+]
1295 TC 1/ 738 Et começouse d ' encher a çidade de Toledo de muy grandes gẽtes cruzadas das terras de Europa. [+]
1295 TC 1/ 738 Et oyto dias depoys da Çinquaesma entrou el rrey d ' Arangõ en Toledo, o dia meesmo que cõ elle posera; et foy reçebudo cõ muy grande alegria et cõ grã preciçõ. [+]
1295 TC 1/ 738 Et ouue y muytas gentes d ' alende os portos d ' Aspa, estes [que] uos contaremos: condes et biscondes et omes de gran cõta: o arçebispo de Bordel, et arçebispo de Narbona, et o abbade [de] Çistel, et Jofre d ' Acaraĩt, et Jofre del Torõ, et o bisconde de Castelarce, et Jofre d ' Argõ, et don Rinal de Piranca, et Tibalte de Blascõ, et o conde de Tureña, et Vgo d ' Argũto, et Jofre de Narçal, et Onris de Brõo, et Vgo de Loferte, et o conde de Benanebẽt, et Sans de la Barca, et muy grandes ricos omes de Pieteus, et outra gent[e] muyta. [+]
1295 TC 1/ 740 Et tã grande er[a] a presa que llis meterõ et que [llis] derõ a gente del rrey dõ Afonso, que tomarõ hũa torre; et a gente del rrey de Arangõ tomarõ outra. [+]
1295 TC 1/ 742 Et cõ estas nouas cobrou curaçõ et tomou muy grande esforço. [+]
1295 TC 1/ 742 Et moue[u] logo para Beeça, et enviou muy grande gente, que guardassem o porto das Nauas, por que nõ podessem passar os cristãos, et sobirõ ena serra pola guardar. [+]
1295 TC 1/ 742 Et este dia foy preso o Feral; et sub el castiello del Feral a vnas gargantas et vnos vales malos et fortes, et grandes angusturas. [+]
1295 TC 1/ 744 Et guioos o pastor tã bem per hũa costalada a çima da serra, hu acharõ hũu grã chaaõ, asy com̃o o pastor disera, et acharõ y muy bõas aguas et grandes pas[t]os. [+]
1295 TC 1/ 745 Et destes et dos outros era tam grande o rroydo delles, que nõ a om̃e que lles podesse poer cõta, nen os podese osmar foras tãto que souberõ despoys os rreys en uerdade que erã oyteenta mĩll caualeyros; mays a[a] gente de pee nõ souberõ poer conta. [+]
1295 TC 1/ 749 Et ouue y moytos mouros mortos et muy grande astragamento en elles. [+]
1295 TC 1/ 749 Et entõ o Myramamolim, com̃o ome esforçado et de grã brio, caualgõu en hũu caualo, que era de moytas colores, et mandou tanger os atanbores; et começou a esforcar os seus, dando muy grandes uozes, di zendolles que fossem bõos et que o nõ desonra(ra)ssem asi en poder dos cristãos, ca y queria morrer et por nẽhũa guisa que nõ salria ende. [+]
1295 TC 1/ 749 Et entõ os mouros forõ esforçando et tornando os que yã fugindo; et, cõ muy grande esforço que llis deu, começarõ a lidar. [+]
1295 TC 1/ 751 Et. tã de rrigeo os ferirõ que passarõ a deanteyra; et, per hu el pasaua, semellaua fogo et seiã ç[ẽ]tellas que açendi[ã] as eruas, ca era meyado o mes de julio, quando faze as caenturas grandes et muy fortes. [+]
1295 TC 1/ 751 Et as serras et os vales rresoauã cõnos muy grandes golpes que aly erã dados. [+]
1295 TC 1/ 752 Et tã grande foy a mortaldade ẽnos mouros que os cristãos nõ podia yr adeante ante os mouros mortos. [+]
1295 TC 1/ 752 Et os mouros yndo vençudos de todo en todo; et el rrey dõ Afonso era ia cansado do grã traballo que leuara et do grande afam que ouuera, [et] ficou ena tenda do Miramamolim, et rreteuo en ssy o cãpo. [+]
1295 TC 1/ 752 Et achauã os mouros ẽnas anzinas et ẽnos alcor[n]oques; et aly os matauã os cristãos, dandolles muy grandes lançadas; et assy os derribauã. [+]
1295 TC 1/ 752 Muy grande foy o algo que os cristãos acharõ ẽno cãpo: muyto ouro et muyta prata et muytas pedras [preçiosas] et muyto aliofar, et muytos panos preçados de ouro [et] de seda et de lyno et de laa; et muytas outras noblezas; et muytos caualos et outras bestas. [+]
1295 TC 1/ 752 Et tam grande era a gente dos mouros que os cristãos nõ [poderon] poblar a meytade do rreal que os mouros tijnam. [+]
1295 TC 1/ 754 Outrossy os rreys d ' Arangõ et de Nauarra teuerõ que dõ Diego soubera muy bem partir et guardar a onrra del rrey seu senor, et que daua a elles muy grande auer; et asi forõ todos pagados do que dõ Diego mandou. [+]
1295 TC 1/ 754 Et os arçebispos conos bispos et cõna clerizia [reçeberõnos] cõ muy grã preçiçõ, loando muyto a Deus por quanta merçee llis fezera, et por que os tragia sãaos et cõ muy grande onrra. [+]
1295 TC 1/ 756 Et ouuerõ suas vistas, et firmarõ muy grande amor en hũu. [+]
1295 TC 1/ 757 Djz a estoria que ena era de mil et CCLaJ ãno, eno mes de nouenbro, sacou o muy noble rrey sua oste et çercou Beeça; et, teendoa çercada, tã grande foy a mingoa da vianda enos da oste, que comyã carne dos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 757 Et o arçebispo dom Rrodrigo deu muy grande algo aos freyres en diñeyros et en vianda, por tal que nõ ficasse desamparada Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 758 Muy grandes gentes veerõ y de cada cabo et faziã por el muy grã doo. [+]
1295 TC 1/ 767 Conta a estoria que el rrey veẽo cõ sua muy grande oste sobre Outiella. [+]
1295 TC 1/ 769 Et, quando ouuero comido, virõ muy grandes poos contra Touro. [+]
1295 TC 1/ 769 Et seyrõ ende et forõsse para Palença, hu forõ muy bem rreçebudos et cõ muy grande alegria. [+]
1295 TC 1/ 769 Et, estando y, chegarõ nouas com̃o el rrey dõ Afonso vijna cõ muy grande oste, astragãdo a terra, et que vijna cõ el o conde dõ Aluaro et seus yrmãos et os outros que erã de seu bando. [+]
1295 TC 1/ 773 Et tornarõsse para Burgos, hu forõ muy bem rreçebudos cõ muy grã preçiçõ et cõ muy grande onrra. [+]
1295 TC 1/ 775 Et el rrey fezolle muy grã merçee; mays logo a pouco tempo se perdeu cõ el rrey, muy grande sua culpa; et quiserasse alcar cõ Castro. [+]
1295 TC 1/ 779 Et el rrey dõ Fernando, quando o soube, sacou sua oste muy grande sobre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 779 Et ouuerõ sua lide muy grande. [+]
1295 TC 1/ 779 Et tornarõsse cõ muy grande onrra para el rrey. [+]
1295 TC 1/ 779 Et en este tempo auya grande desamor ontre el et el rrey d ' Arangom, porque llj corria hũas aldeas de Soyra; mays depoys lle fez enmenda et perdooulle el rrey dõ Fernãdo. [+]
1295 TC 1/ 780 Et, pero os mouros erã muytos, v[ẽ]çerõnos duas vezes; mays tã grande era o poder que lljs faziã muy grã dãno et matarõ ia quantos caualeyros cristãos. [+]
1295 TC 1/ 782 Et gaanarõ y grande algo, ca a vila era de caualeyros almohedes de linagẽ et de grã conta. [+]
1295 TC 1/ 782 E. t el rrey et os que yã cõ elle virõsse en muy grande afrõto, que nõ auiã de comer nẽ en que o guisar. [+]
1295 TC 1/ 784 Et gãanarõ y muy grande algo. [+]
1295 TC 1/ 784 Et el rrey nõ queria, polo que ante auyã dito; mays os omes bõos trauarõ [con] elle que era bem et que escusaria muy grande dãno que poderia rreçeber ena gente. [+]
1295 TC 1/ 784 Et gãanarõ y muy grande algo esquiuamente. [+]
1295 TC 1/ 784 Et matarõ muytos mouros et fezerõ muy grandes gãanças. [+]
1295 TC 1/ 786 Et os cristãos tornarõsse con muy gram gaança et cõ muy grande onrra. [+]
1295 TC 1/ 789 Et el rrey de Seuilla seyu ende cõ muy grande oste et foy correr a terra que os cristãos auyam gaando nouamente. [+]
1295 TC 1/ 789 Et aly [foy] muy grande a presa que lles derõ. [+]
1295 TC 1/ 799 Abehũc vio alj seu poder grande et o dos cristãos muy pequeno contra o seu; com̃o quer que a oste dos cristãos grande parecese polo apressuramento da pressa que os apressurau[a] muyto, pero [con] todo esso era nimigalla contra a vista do poder de seus eemjgos; ca sen conta era grande a caualaria dos mouros, poys a da gente de pee nõ ha quẽ llj dar podesse conta, saluo que serras et cãpos todos erã cubertos de todas partes. [+]
1295 TC 1/ 799 Don Abehũc começou a mesurar a oste dos cristãos; et, poys bẽ ouue osmado et entendudo quanta gent[e] podia seer et quanta a pressa, et vio que se nõ poderi[ã] teer en cãpo nẽ se llj podi[ã] defender -ca sen falla asy pareçia a quen quer que hũu poder et o outro visse, saluo o poder de Deus que he grande, que acorre aos seus - (et) mãdou logo ficar suas tendas eno oliuar, ontre os cristãos et a uilla. [+]
1295 TC 1/ 799 Grande era o perigoo et a coyta en que os cristãos estauã, ca ao mar nõ sse podiã acoller nẽ aca tornar, ca lles estaua [a] agoa alta da hũa parte [et a gente dos mouros da outra]. [+]
1295 TC 1/ 799 Et as uozes et os alar[i]dos dos mouros et os rroydos dos atambores et dos anafijs erã tã grandes que semellaua que o çeo et a terra toda sse fondaua. [+]
1295 TC 1/ 799 En este dia se uestiu dõ Aluar Peres (de) hũa falifa delgada et tomou hũa uara na mão; et con taes armas entrou ena fazẽda muy loução et muy alegre et muy esforçado, acabdelando suas gentes et dizendollj muytos bẽes et dandollj grandes esforços, dando a entender que o poder de Abeũc tĩjna en pouco. [+]
1295 TC 1/ 801 Et começarõ aa entrar per meyo das azes dos mouros, quebrãtando logo a primeyra, et desi a segũda et a terçeyra, desi todas, asy hũas enpos outras ata que todas sete as passarõ, matãdo et derribando et fazendo grande estroiçõ en elles. [+]
1295 TC 1/ 801 Et fezerõ en elles tã gran morteydade que as gẽtes de pee que en acalço yam nõ podiam passar nẽ seyr adeant[e], ante o grande enbargamento da muytedue da gente dos mouros mortos que ante sy achauã, ata que os meterõ pelas portas de Xerez. [+]
1295 TC 1/ 801 Et aly foy a mortandade en elles muy grande ademays: tã grande era a presa da entrada, et tã poucos se faziã os que pelas portas podiã entrar ao gram gentio que era, que hũus a outros se matauã. [+]
1295 TC 1/ 801 Que uos poderia dizer et cõtar as gaãças que alj forõ feytas et gaãnadas aquel dia, nẽ quam grandes forõ as boas andanças que Deus aos cristãos fezo y? [+]
1295 TC 1/ 801 Et tãtos forõ os mouros que acharõ suso enas espesuras das oliuas, que matarõ et prenderõ, que, quando mays daquelles nõ ouuesse, per todos seendo elles estroydos, fora a boa andãça dos cristãos muy grande asaz. [+]
1295 TC 1/ 801 Mays por que ontre elles ouuo hũu caualeyro que auja nume Diego Peres de Vargas -et era uassalo de dõ Aluaro, et era de Toledo - que acaeçeu en hũa auentura de caualaria, que pareçe com̃o feyto de grande ardimento, queremos este seu feyto aqui poer ia: esse dicto caualeyro foy y muy bõo aquel dia, et foy de guisa que llj faleçeu a espada et quantas armas tragia. [+]
1295 TC 1/ 801 Et fezo y tãto que nõ foy mal enpregada a ssua caualaria en el esse dia, nẽ depoys fezo; ca esse foy depoys muy prouado en armas en outros muytos lugares de muy grandes afrontas, et seendo y sempre auenturado. [+]
1295 TC 1/ 801 Et esto foy muy gram marauilla, ca nũca del depoys poderõ saber parte nẽ mandado, nẽno poderõ achar morto nẽ viuo, p[e]ro que o virõ y andar, en quanto (durou) a fazenda durou, fazendo muy grande astragamento enos mouros; ca era boo caualeyro et muy valente et muyto esforçado, et fezo muyto bem ante que sse perdesse. [+]
1295 TC 1/ 801 Muyto foy o bem et a merçee que Nostro Senor aquel dia fez aos cristãos, et grande a onrra et a bõa andãça que lles deu; [+]
1295 TC 1/ 801 [et] muyto et grande o mal et o quebrãto que deu aos mouros; assy que de toda a oste dos cristãos nõ acharõ que sse perdess[ẽ] y X omes per toda gente, poys dos mouros nõ a quen os pode[sse] conta[r]. [+]
1295 TC 1/ 806 Poys que a contado a estoria dos outros grandes feytos del rrey de Castella et de Leõ, passa(ra) agora (torna) a cõtar de com̃o tomou Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 806 Et os cristãos, veendosse muy apremados polo grã poder dos mouros, que erã muytos, ouuerõ seu acordo et enviarõ dous omes cõ seu mandado: o hũu al rrey dõ Fernando, seu senor, que llis veesse acorrer; et o outro a dõ Aluar Perez, que era en Martos, que era hũu dos grandes omes do rreyno de Castela, poderoso et noble; et a hũu caualeyro que diziã Ordoño Aluares, que era da masnada del rrey, que uẽeo y logo et o enviou dizer al rrey dõ Fernando. [+]
1295 TC 1/ 806 Et o outro que foy al rrey andou a grande andar, de dia et de noyte, ata que chegou a Benauente, du era el rey. [+]
1295 TC 1/ 806 Et, quando os cristãos que iaziã dentro na Eixerquia souberõ com̃o el rrey dõ Fernando, seu senor, era y chegado, prouguellis muyto et oluidarõ quanto mal et quanta lazeyra aujam passada ata ali, et cobrarõ curações et ouuerõ en si grande esforço para acabar o que aujã começado. [+]
1295 TC 1/ 806 Mays acorreu Deus al rrey dõ Fernando en com̃o agora oyredes: aquel rey Abehũc [era ome] que se reçeaua de cometer grandes feytos, por que as mays uegadas que os cometia era uençudo et achauasse ende mal; et por esta razõ, com̃o quer que a el dissessem que el rrey dõ Fernando tĩjna pouca gente consigo, nõno pode creer, ca tĩjna que tal ome com̃o el rrey dom Fernando et tã poderoso que nõ vĩjna ali con tã pouca gente. [+]
1295 TC 1/ 806 Et dalj adeant[e] cada dia, tãbem de Castella com̃o de Leom, vĩjnanllj grandes cõpañas, tãbem dos fillos dalgo com̃o dos das çidades. [+]
1295 TC 1/ 806 Et foy çercada Cordoua muy fortemẽte et cõ grande agrauamento dos da çibdad[e]. [+]
1295 TC 1/ 814 Et de todas estas cousas que aqui auemos dictas en poucas parauoas fala ende aqui a estoria mays conpridamente et diz asi: el rrey don Fernando apoderado de Cordoua et da mesquita, que elle fezo essa ora jgleia, entõçe o onrrado dõ Johan, bispo d ' Osma, chançeller do paaço del rrey, [con] dõ Gonçaluo, bispo de Cũca, et dõ Diego, bispo de Beeça, et dõ Adã, bispo de Palẽça, et dõ Sancho, bispo de Coyra, entrarõ essa ora na mesquita de Cordoua, que sobraua et uençia de feyto et de grandeza todallas outras mesquitas dos alaraues. [+]
1295 TC 1/ 814 Et fezerõ y suas orações muy de curaçõ, et offerecerõ y suas offerendas grandes et boas, et cada hũu segundo se pagarõ et quiserõ. [+]
1295 TC 1/ 814 Et os romeus que vĩjnam et as oyam, et sabiã a razõ delas, gabauã en suas uoentades por ende a Deus enas suas santidades; et cõ grande alegria que aujã ende gabauãse a seus santos et gabauã el rrey dõ Fernãdo et bẽeyziano, et rogauã todos a Deus por elle que llj desse vida et que o manteuesse. [+]
1295 TC 1/ 814 Et essa nobre rreyna dona Beringuela muy alegre por aquillo, que seu fillo [el] rrey dõ Fernando auja cõquerido a cidade de Cordoua, asi com̃o ela pẽsaua de seu fillo el rrey por consello et por ajuda de quantas cousas ela auja que a el conprissem, asi pero ela estaua alonge fezo suas graças muytas et muy grandes a Deus, bẽeyzendoo muyto o seu nume, por que a antiga di[n]id[ad]e, destaiada en cristiãos porla mj̃gua dos principes, era cobrada a España porla sabedoria dela et porla aguça del rrey don Fernando, seu fillo; ca esta nobre rreyna dona Berĩguela, asi com̃o conta a estoria, asi enderençou et [c]riou a este fillo dõ Fernando en bõos custumes et boa[s] manas sempre, que os seus bõos ensinamentos et os seus bõos custumes et as suas boas aguças que [lle] ela ensinou doces com̃o mel, segũdo diz a estoria, nõ çessarõ ne quedarõ de correr sempre ao curaçõ a este rrey dõ Fernando, et cõ [t]etas cheas de uertudes lle deu seu leyte, de guisa que, macar que el rrey dõ Fernando era ia barõ feyto et firmado en ydade de sua força conprida, sua madre, a rreyna dona Berĩguela, nõ quedou nẽ quedaua de lli dizer et ensinarlle aguçosamente as cousas que praziã a Deus et aos omẽes. [+]
1295 TC 1/ 814 Et nũca lle mostrou os custumes nẽ as cousas que pertẽeciã a molleres, ma[y]s lo que fazi[a] a grande[za] de curaçõ et a grandes feytos. ca esta (he) muy boa et nobre rreyna dona Berĩguela co[m] tamana aguça gardou sempre este fillo et llj meteu no curaçõ feyto de obras de piedade de ome barõ, mãçebo et nino, et todo linagẽ de omes -esto he barõ et moller -; et toda preitesia delles -et esto he [o] liure et [o] quito et [o] adeuedado -; et todolos teudos a outra uida -esto he todos [os] outorgados a ordĩ -; et toda a naçõ, fas[c]as toda gente; et toda lengua sent[i]se en talent[e] cono feyto en este rrey dõ Fernando, et que [a] muytedũe d[as] uertudes nõ partindo en elle, entendesse(e)n todos et vissẽ que partia elle obras de misericordia a todos. [+]
1295 TC 1/ 817 Conta[do] hũa gran peça dos nobres et grandes feytos deste rrey don Frenado de Castella et de Leõ, poys que a rreyna dona Beatris, a sua nobre moller, se morreu, com̃o auemos dito, conta a estoria com̃o este rrey dõ Fernando -por nõ andar por outros custumes, quaes nõ conuĩjna a tã nobre rrey com̃o este et tã alto principe com̃o el - de com̃o casou. [+]
1295 TC 1/ 817 Et diz asi o arçebispo dõ Rrodrigo de Toledo: por que [o] grande entendemento del rrey don Fernando nõ mingu[asse] asi da sua nobreza nẽ valuese mẽos por andar en allẽos et en descoueniẽtes ajuntamentos de molleres, a nobre rreyna dona Berĩguela, sua madre, ouue a curaçom de lle buscar con quẽ cas[ass]e. [+]
1295 TC 1/ 817 Conta o arçebispo que esta rreyna dona Iohana era grande et fremosa mays que as outras donas, et tẽperada en bõos custumes, et por tal se prouou ante el rrey dõ Fernando, seu marido, et ante a uista dos omes por conprida enos seus bõos custumes, et seer amada a todos. [+]
1295 TC 1/ 817 Enpos esto o nobre rrey dõ Fernando tornou a Cordoua outra uez, cõ dõ Afonso et cõ dõ Fernando, seus fillos, que começauã entonçe a seer mancebos, et aujã sabor de seir et cometer grandes feytos com̃o el rrey dõ Fernando, seu padre, et com̃o fezerõ os rreys seus auoos. [+]
1295 TC 1/ 821 Maneyra [he] d[o]s estoria[dore]s et de todos quantos começa[d]o[re]s de rrazões et de grandes feytos estorialmente quiserõ departir, (et) de enmendar sempre (en ellas) nas razões passadas -que acharõ daquelles que ante que elles disserõ, se llis v[e]o a preito de falar en aquella meesma razom - algũa mĩgua et de escatimar y et conprir o que enas di[tas] [ra]z[ões] mĩguado foy. [+]
1295 TC 1/ 822 Estando el rrey don Fernando en Valedolit cõ sua madre, a nobre rreyna dona Berĩguela, et cõ sua moller, a rreyna dona Joana, folgando et auendo prazer cõ essas ambas rreynas de que el muyto amado era -et esto foy desque [o primeyro] acorr[o] a Cordoua et aos castellos dala enviou - ouue nouas outrosi en com̃o Cordoua estaua en grande afronta de fame. [+]
1295 TC 1/ 822 El rey se meteu logo ao camjno et foyse para Toledo et sacou y sua maleua muy grande, et enuiou dessa uez a dõ Aluar Perez de Castro cõ grande acorro apressa. [+]
1295 TC 1/ 822 Et, se agora nos acalçar a morte, uerranos cõ grande onra, et seernos a onrra[da et] cõ boa fama, fazendo dereyto et lealdad[e], o que todo om̃e bõo deue fazer; et, poys que tã pouca he a vida deste mũdo, por medo da morte nõ deuemos leixar perder tã nobre cousa com̃o he a pena de Martos, et que seia catiua a condessa et as donas; et, se uos a ysto acordades, se nõ de todos me espeço et quero yr conprir o que dixe et fazer muyto dereyto ata a morte. [+]
1295 TC 1/ 825 El rrey don Fernando pensou de o guisar logo muy bẽ, et deullj muy grande auer para esses pobladores de Cordoua et para mantẽer et asesegar esses castelos; et fezeo logo tornar. [+]
1295 TC 1/ 825 Outrosi a essa sazõ (a) pouco tẽpo ante, estando el rey en Toledo, ueeollj mandado de com̃o era morto dõ Lopo Diaz de Faro, de que el ouue gran pesar et se sentio por mj̃guado, ca era dos grandes et nobres omes do rreyno et de que era el muy seruido. [+]
1295 TC 1/ 825 Mays, quando el rey dõ Fernando da morte de dõ Aluar Perez oyo, doblarõllj os pesares; et nõ poderia ome dizer cã grande foy o pesar que ende ouue nẽ quanto se ende sentio nẽ cã gran mĩgua llj fezo. [+]
1295 TC 1/ 831 Et el rrey, desque os mandadeyros vio, vẽeose para Toledo et sacou y muy grã maleua et envioullis muy grande acorro. [+]
1295 TC 1/ 832 Desi el rrey mandou logo guisar seu fillo, o jnfante dõ Afonso, muy bẽ et envioo ao rreyno de Murça cõ grandes recouas et cõ gran gente et boa et cõ muyta vianda. [+]
1295 TC 1/ 835 Et o jnfante dõ Afonso, desque ysto por çerto soubo, cõ consello et cõ aviuamento do meestre dõ Paay Correa, que punou eno aviuar en este feyto, deytou suas ostes sobre ela et çerco grandes dias; et tãto a conbateu et a costrengeu de guerra et de gran fome que aujã, et cõ esto ouuerõse a dar et meter en merçee et en poder do jnfante. [+]
1295 TC 1/ 835 Mula he villa de gran forteleza et ben çercada, et o castelo dela he como alcaçer alto et forte et bẽ entorrado, et he auondad[a] de todos auondamentos de lauor de terra et de todas caças que a cõprida villa conuẽ, et de herdamentos de uinas et de ortas et de froytas et de montes et de grandes termjnos et de boas aguas; de todas cousas he conprida et auondada muyto. [+]
1295 TC 1/ 836 Et a aquella sazõ, estando o nobre rrey dõ Fernando cõ este plazer et dando a entẽder que llj prazia muyto da boa andãça de seu fillo, chegaronllj y outrosi nouas que el rey d ' Ariona que metia grandes recouas a Jaem, que erã be mĩll et quinẽtas bestas carregadas. [+]
1295 TC 1/ 837 Et morarõ y seis somanas, tomando en hũu grandes plazeres. [+]
1295 TC 1/ 838 Et moueu dalj et foysse para Yllora et quebrantou o arrauald[e] et entrou na villa et foy toda queimada et destroyda et muytos mouros mortos et catiuos. . . cristãos morrerõ y [et] forõ feridos peça delles; et cortarõ et astragarõ todo o al que fora era; et leuarõ ende roupas de muytas maneyras et outras muytas cousas, bestas, gãados et muy grande algo que en ese arraualde acharõ, ca era muy rico lugar. [+]
1295 TC 1/ 839 Pero el rrey, veendo que se nõ fazia tã a sua voentade como el querria, nẽ estauã y tã aficadamente com̃o el mãdara, foysse elle et deytouse sobre ella et çercoa, et começou a estar y aturadamente cõ muy forte tẽpo que fazia de frio et de muy grandes aguas, ca era en meogo do jnuerno (et en tẽer a custa). [+]
1295 TC 1/ 840 Et el rrey dõ Fernando chẽo de piedamento et de toda mesura, veẽdo com̃o esse rrey mouro vĩjna cõ grande humildũe et tã paçient[e] et a plazemento de quanto elle da terra et de quanto del quisese fazer, nõno forçando cobijça maligna, la qual ende nũca ouue, et guiandoo piadamento et mesura natural, que sempre en el foy achada contra quantos obediçialmente a quiserõ catar, rrecebeo muy bẽ et fezollj muyta onra, et nõ quiso del outra cousa, saluo que ficasse por seu vasalo cõ toda sua terra, et a teuesse como a ante tĩjna cõ todo seu senorio, et que llj desse dela tributo çerto: cada ano çento et cinquaenta mĩll morauedis, et llj fezese dela guerra et paz, et llj uẽesse cada ano a cortes; saluo Jaem, que xi tĩjna el gãanada, que llj entregou elle logo, com̃o dicto e. [+]
1295 TC 1/ 841 Desi enviou por pobradores a todas partes, enviando prometer grandes liberdades a quantos y uẽessem a pobrar. [+]
1295 TC 1/ 843 Grande au[a]nta[iẽ] et gran mellorãça ouue de quantas outras eno seu tempo reyno teuerõ. [+]
1295 TC 1/ 846 Et el rrey dõ Fernando, partido de Carmona, passou a uao Agua do Alquiuir a muy grã perigoo de si et de suas gentes; pero mandou fazer sarçes, que poserõ aa entrada, pelos tremedales grandes que y auja; et quiso Deus et passarom peado, pero sen gran dano. [+]
1295 TC 1/ 847 Seguindo a estoria das razoes dos grandes feytos del rrey dõ Fernando (et) igualmẽte por nõ entrellinar outras razões doutros feytos d ' ontre meyo, irla emos leuãdo ata cabo. [+]
1295 TC 1/ 847 Onde diz a estoria que, estando este rrey dõ Fernando en Alcala do Rrio, de que diziamos, que lle chegou mandado y com̃o vĩjna Rreymõ Bonjfaz per mar, a que el mandara yr guisar a frota para a çerca de Seuilla, et que u[ijña] muy bẽ guisado de naues et de galees et doutr[o]s [n]a[u]y[o]s, quaes para atal feyto conuĩjnã, et que tragia sua flota bẽ basteçida de gente et de armas et de grande vianda et de todalas cousas que mester erã para gui[s]amento da çerca; mays vĩjna grã poder sobre elles de Tãger et de Çeta et de Seuilla, per mar et per terra, et que llis enviasse acorrer apressa, ca muyto llis era mester. [+]
1295 TC 1/ 849 Os mouros erã tantos dala -os hũus que iaziã en Fazalfax, caualleyros gran peça et de outra gente muyta ademays; os outros que vĩjnã de contra esse Axaraf de muytas partes - asi que se vijã os do maestre en grã coyta, quando cõ hũus quando conos outros, que nũca uagar aujã de folgar; et todauja uençendoos esse maestre cõ esses seus freyres, correndo cõ elles et enbarrãdoos et fazendo grandes morteydades et gran destroymento en elles. [+]
1295 TC 1/ 850 Et elle, receando o poder dos mouros, que era muy grande, et a oste nõ muy creçuda, ca nõ chegarã aynda as gentes nẽ os conçellos das villas, se muy poucos nõ, et seer guardado d ' erro [et] de sobreuenta, mandou fazer derredor do lugar u pousaua gran carcaua. [+]
1295 TC 1/ 851 Et Garçia Perez ouue ende grande enbargo et pesoullj por que llo Lourenço Soares preguntaua ant ' el rrey, ca logo soube que vira el rrey et dõ Lourenço Suares o que a el aquel dia auja conteçido; et el era tal ome et auja tal maneyra que lli no prazia, quando llj retrayã algũu bõo feyto que el fezese; pero cõ grã uergonça ouue a dizer que o nõ conoçia; et nũca o del poderõ saber. [+]
1295 TC 1/ 855 O meestre don Paay Correa et os outros ricos omes (y) don Rrodrigo Flores et Afonso Telez et dõ Fernando Yanes, que da outra parte d ' alende do rrio [su] Eznalfarag estauã, caualgarom contra Golles et conbaterõlla et entrarõla per força et matarõ quantos mouros acharõ dentro, et prenderõ muytos que leuarõ catiuos, et leuarõ ende muy grande algo que acharõ y. [+]
1295 TC 1/ 856 Mays nõ foron muy sabedores; ca, poys que elles começarõ a mouer, os hũus per mar et os outros per terrẽo, tã denodados, fazendo grandes ruydos de tronpas et de atãbores et doutras cousas, os hũus das naues dos cristãos, que estauã cõ suas naues apparelladas et muy apercebudas todauja, receberõnos de tal guisa et forõ recudir cõ elles, os do mar aos outros do mar et [os] de terrẽo aos outros de terrẽo, de cada parte do rrio, que os fezerom seer arepesos do ardimento que fezerõ et do cometemento que teuerõ feyto(s). [+]
1295 TC 1/ 858 Et meteuse dentro ena villa, dando grandes uozes contra os mouros, dizendollis que seyssẽ fora apressa aos cristãos da oste, ca nõ erã conpaña que se llis teuesse. [+]
1295 TC 1/ 859 Et, quando [o] soube Axaf, tomou o poder de Seuilla, que era muy grande, et seyo contra la oste, sina tenduda et fazendo muy grandes ruydos. [+]
1295 TC 1/ 859 Et chegarõ[s]e muy çerca da oste, suas azes paradas; et forõ tangendo atãbores et tronpas hũa peça, cuydando espantar esses cristãos da oste cõ outros enbayamẽtos grandes que faziã. [+]
1295 TC 1/ 860 Os mouros aujã usado de seguir muyto a cristãos en suas naues; et os das naues dos cristãos meterõxillis en çiada en hũas espessuras grandes que ontre a oste et a villa auja. [+]
1295 TC 1/ 862 Mays os mouros seyã muytas uezes et vĩjnã cõ suas zauras et suas galeas armadas et apparelladas bem, et chegauã muy acerca das naues dos cristãos, cõ suas beestas muy grandes et muy fortes que tragiam, tirandollj seetas et fazendolljs dano a las uezes. [+]
1295 TC 1/ 862 Et o ome começou a nadar a gran pressa contra os mouros, en maneyra que ya fugindo, dando muy grandes uozes en arauigo, demandandollis ualia. [+]
1295 TC 1/ 862 Et a hũa zaura foy logo presa, et os mouros dela todos mortos, senõ quatro que ficarõ a vida; mays a outra, que se coydara a acoller en quanto sse [en]a pressa detĩjn[ã], nõ llj derõ outrosi grande espaço, ca logo foy acalçada. [+]
1295 TC 1/ 864 O rruydo se foy fazendo muy grande pela oste en com̃o os mouros tĩjnã çercado o prior do Espital, et que o aujã ia morto ou preso. [+]
1295 TC 1/ 865 Outrosy acaesçio outra uez que esses meesmos sobredictos -dõ Enrique et os meestres de Calatraua et de Alcantara et dõ Lourenço Suares et o priordo Espital - forõ outra noyte conbater o arraualde de Maçarena, et entrarõno et matarõ et ferirõ muytos mouros et prenderõ delles, et sacarõ ende bestas et gãado et roupa et muy grande algo, de guisa que ficou muy quebrantado et destroydo de quanto aujã, et queymarõ delle gran peça. [+]
1295 TC 1/ 871 As naues guisadas et enderẽçadas ben desta guisa, leuantouse fraco uento, nõ de grande ajuda. [+]
1295 TC 1/ 875 Os mouros, quando virõ que tã poucos erã os cristãos que apos elles yam, derõ tornada a elles, et alj forõ os golpes muy grandes de lanças et d ' espadas et de porras que se dauã a mantenente, que llis durou gran peça do dia. [+]
1295 TC 1/ 875 Et esto foy muy retraudo pela oste, et tomou ende grande enbargo et gran uergonça aquel jnfançõ, por que uija que o catauã todos et se rijã, et o mays por que o pregũtauã os ricos omes cada dia, com̃o en jogo, como lli acaesçera cõ Garçia Peres de Bargas. [+]
1295 TC 1/ 877 Et os mouros recudirõ muytas uezes contra essa sua pousada, com̃o os vijam apartados dos outros, et seguiã y muyto, et tĩjnanos en grande afronta et fazianllis gran dano. [+]
1295 TC 1/ 881 Mays hũu dia que o forõ prouar et que cuydarõ passar ala, o poder de mouros recudio cõ elles tan grande et os seguirõ tã forte que nõ teuerõ poder de o fazer. [+]
1295 TC 1/ 881 Et el rrey llis prometeu que, se punassẽ de [guisar] como lles guarda[ssẽ] aquella passada, que os mouros nõ podessem passar hũus a outros, que lles faria grandes bẽes por ende. [+]
1295 TC 1/ 884 Dia era d(esl)a tralaçõ de Sant Isidro de Leõ, arçebispo que foy de Seuilla, ena era de mĩll et CC et LXXX et vj ãnos, quando andaua o ano da encarnaçõ de Nostro Senor Ihesu Cristo en mĩll et CC et xlviijo, quando esse nobre et bẽ auenturado (el) rrey don Fernando, de que a estoria muytos bẽes a cõtado, entrou en essa dicta cidade de Seuilla, capital de todo esse senorio da Andaluzia, hu foy recebudo cõ muy gran preciçõ dos bispos et de toda a clerizia et de todalas outras gentes, cõ muy grandes alegrias et cõ muy grandes vozes, loãdo et beezendo et dãdo graças a Deus, et gabando os feytos del rrey dõ Fernando; et entrou asi desta guisa esse bẽ auenturado rrey dõ Fernando dentro ena jgleia de Sancta Maria. [+]
1295 TC 1/ 885 Muyto sangue foy en essa çerca derramad[o]; et grandes morteydades et grandes feytos, os hũus en lides et os outros en enfermidades grandes et gran doẽça que en essa oste caeu, ca as caenturas erã tã fortes et tã tendudas et tã destẽperadas que morriã os omes de destẽperamento corrũpudo do aar, que semellaua chamas de fogo, et corria tã aturadamente sempre hũu uento tã escalfado com̃o se dos jnfernos seysse, et todoslos omes andauã correndo agua todo o dia da grã sud[o]r que fazi[a], tãbẽ estãdo pelas sõombras com̃o per fora ou per hu quer que andau[ã], com̃o se en bano esteuessem; pero que per força llis convĩjna, que por esto que porlas grandes lazeyras que sofriã aujã a adoeçer et de sse perder y muy gran gent[e]. [+]
1295 TC 1/ 886 Dez et seis meses teue çercada essa nobre çidad[e] de Seuilla esse bem auẽturado rrey dõ Fernando et nõ fazia sen razõ de fazer muyto por ela, ca he muy nobre çidad[e] et he a mellor çercada ca nẽhũa outra que aalen mar nẽ aaquen mar pode seer, que tã [chã]a esteuesse; os muros dela sõ altos et fortes sobeiamente et muy anchos; torres altas et bem departidas, grandes et feytas a muy gran lauor; por bem çercada terriã outra uilla da sua baruacãa tã solament[e]. [+]
1295 TC 1/ 886 Et ençima da torre a outra torre en que a oyto braças, feyta a gran marauilla; et ençima dela estã quatro maçaas alçadas hũa sobre outra; tan grandes et de tã gran nobleza som feytas, que en todo o mũdo nõ podẽ saber outras tã nobres nẽ taes: a de çima he a meor de todas, et logo a segũda, que esta su ela, he mayor, et mayor a terçeyra; mays da quarta maçaa nõ podemos retraer ca he tã g[ra]nde et de tã estrana obra que he dura cousa de creer a quen a nõ uisse: esta he toda obrada a canales, et as canales dela som doze, et ena anchura de cada canal çĩco palmos cumunaes, et, quando a meterõ ena vila, nõ pode caber pela porta, et ouuerõ a tirar as portas et a enãchar a entrada; et, quando o sol fer en ela, resplandeçe com̃o rayos muy luzẽtes mays de hũa iornada. [+]
1295 TC 1/ 886 Et [a] outras [noblezas] muytas et grandes s[e]m todas estas que dito auemos; villa tã chaa et tã bem asentada nõna a eno mũdo, villa a que o naujo do mar llj uen por el rrio [to]dos dias; das naues et das galees et dos outros naujos do mar, ata dentro aos muros, aport[ã] ali cõ todas mercadarias de todas partes do mũdo: de Tanger, de Çeta, de Tunez, de Bugia, de Leixandria, de Genua, de Portugal, de Galiza, et de Jnglaterra, et de Pisa, et de Lonbardia, de Bordel, de Bayona, de Cezilia, de Gascona, de Cataloña, de Arangõ, de Greçia, et aynda de França et de outras partes d ' alẽ mar, de cristãos et de mouros, de muytos lugares, et que muytas uezes y acaeç[ẽ]. [+]
1295 TC 1/ 886 Et eno seu Axaraf a bem çẽ mĩll alcarias, esto sen os portadigos onde muy grandes rendas saem sen mesura. [+]
1295 TC 1/ 888 Este rrey dõ Fernando enanchou muy bem seu rreyno de grandes terras que nõ soy[a] ante auer, et mete[ua]s sub seu seruidũe, et reys et reynos que llj conoçerõ senorio et llj fezerõ uasalage, et de que leuou rendas et tributos, et de que leuou os peytos senoralles; do mar aaca, quanto dessa marina era, foy metudo eno seu senorio et foy ueudo a rre[ndi]mento de sua merçee. [+]
1295 TC 1/ 888 Desque o nobre rrey dõ Fernando foy asesegado en sua villa et ouue gouernado o seu curaçõ da conprida alegria et da boa çima que uyo que llj Deus quiso dar en premja de seu traballamento, começou o primeyro a refrescar a onrra et a loor de Deus et de Sancta Maria, sua madre, a sella arçebispal, que antigo tempo auja estado erm[a] et uazia et era orfaa desse diuinal pastor; et foy y ordinado calongia muy onrada, a onra de Sancta Maria, cuio nume essa nobre sancta jgleia leua; et herdoa esse nobre rrey dõ Fernando logo de grandes et de boos herdamentos de villas et de castellos et de lugares muy ricos et muy rigeos et de outras muytas et grandes requezas. [+]
1295 TC 1/ 888 Depoys que el rrey dõ Fernando ouue todo esto ordinado, [ordinou] outrosi sua villa muy bẽ et muy nobrement[e], et pobloa de muy bõas gentes, et deoa a partir, et herdou y as ordijs et muytos bõos caualeyros et jnfantes et ricos omes herdou y outrosi et llis deu y grandes algos et muy ricas moradas. [+]
1295 TC 1/ 888 Partio o Axaraf outrosi et fezo pobrar et laurar a muytas gentes, et de muytas partes da terra vĩjnã ali pobrar por numeada das grandes noblezas de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 888 Aforou sua çibdad[e] muy bẽ et deullj grandes liberdades et grandes franquezas, para fazer onra et merçee aas gentes que y erã, que ao seu conqueremento se açertarõ, et por llis peytar os aficamentos et as lazeyras que y tomarõ, et llis dar galardõ de llos grandes seruicos que llj ouuerõ feyto. [+]
1295 TC 1/ 890 Galeas et baixees mandaua fazer et laurar a gran pressa et guisar naues, auẽdo gran feuza et grande asperança [ena gran merçee] que llj Deus aca fazia; teẽdo que, se ala passasse, que poderia conquerer grandes terras, se a uida llj durasse algũu tempo, per com̃o o a uentura ajudaua et llj era guiadeyra en quantas cousas começaua; et, macar todo esto daca, que elle gãanado auja de mouros et tornado a poder de cristãos, (et) eno seu poder era et o auja conquisto et metudo en seu senorio, nõ se tĩjna por entregado n[ẽ] sse tĩjna que seu conqueremento era cousa que elle a muyto deuesse teer, se o mar nõ passasse. [+]
1295 TC 1/ 890 Et as suas nouas uoauã et erã espargidas alẽ mar, de como sse guisaua para passar ala et ir sobre elles; et o hũu porlo que sabiã en com̃o el gãanara a terra toda aca et de como o Deus et a(a) uentura guiaua, et de com̃o se guisaua para passar ala, tremjã todos ant ' el et erallis muy grã mal et aujã grande espãto. [+]
1295 TC 1/ 890 Et muytos principes delles erã acordados, que tĩjnã grandes terras, que se ala passase, que xi llj renderiã, tẽendo que xi llj nõ poderiã, defender ao seu poder nẽ ao seu curaçõ, de que oyam contar marauillas. [+]
1295 TC 1/ 890 Mays este rrey tãto punou enos usos de todas bondades guisar et obrar sempre en toda sua vida, que nume conprido de todo o bõ prez gãanou en suas grandes conquistas fazer et en todos outros conpridos bẽes, quaes nẽ quantos ome cõtar nõ poderia: en herdar caualeyros, ricos omes, et ordĩjs, jgleias, et adaliles, et almogauares, et a todos quantos outros el sazõ auja de fazer merçee; en dar bõos foros et frãquezas et grandes liberdades; et seer muy justi çeyro et nõ mĩguar alj [u] deu[ia]. [+]
1295 TC 1/ 890 Rrey de todos feytos grandes, segũdo que a estoria a contado et departido en muytos lugares, que sacou d ' España o poder et o apremamẽto dos contrarios da fe de Cristo, et lles tolleu o senorio et lles tornou ao seu a quantos y en seu tempo erã. [+]
1295 TC 1/ 893 Et, quando uio uĩjr o frayre que o adusse, fez hũa muy marauillosa cousa de grande omildade, ca aa ora que o asomar uio, leixouse derribar do leyto en terra; et, teendo os geollos ficados, tomou hũu pedaço de soga que mandara y apegar, et deytoa ao colo. [+]
1295 TC 1/ 893 Et demandou primeyramente a cruz, et pararõlla deant[e], et ĩclinouse muyto omildosamente contra ella et tomoa enas mãos cõ muy gran deuoçõ, et começoa a orar, nenbrandollj quantas peas sofrera Nosso Senor Ihesu Cristo por nos, cada hua sobre si, et en como as reçebera, beyiandoa muytas uezes, ferindo enos seus peytos muy grandes feridas, chorando muy forte dos ollos, et culpandose muyto dos seus pecados, et maẽfestandoos a Deus, et pedindollj perdõ, et creendo et outorgando todas creẽças uerdadeyras que a todo fiel cristão conuẽ creer et outorgar. [+]
1295 TC 1/ 893 Desi demandou o corpo de Deus, seu Saluador, et pararonllo deante outrosi; et el teendo as mãos juntas contra elle cõ tã grande omildade, chorando muy de rigeo, dizendo parauoas de muy gran creença et de gran door. [+]
1295 TC 1/ 895 Conprido et dito todo esto que o santo et ben auenturado rrey dõ Fernando, et a saluamento de sua alma [et a] cõprimẽto dos sacramentos de sancta jgleia fezo, et de todalas outras cousas que dictas sõ, diz a estoria aynda del(o) que, poys que seu Saluador, que he [o] corpo de Deus, ouue reçebudo, et adorada a cruz, et ouue tirados de si os panos reaes, com̃o dissemos, que foy chegada a ora en que seu Saluador enviaua por elle; et el, desque a ora entendeu que era chegada et uio a sancta conpaña que o estaua atendendo, alegrouse muyto, dando ende grandes graças et grandes loores a Nostro Senor Ihesu Cristo, demãdãdo a candea que todo cristão deue a teer en mão ao seu finamento; et deronlla; et, ante que a tomasse, tendeu as mãos contra o çeo, et alçou os ollos contra o seu criador, et disse: - [+]
1295 TC 1/ 896 Quẽ poderia dizer nẽ contar a marauilla dos grandes chantos que por este sancto et nobre [et] bem auẽturado rrey dõ Fernando forõ feytos per Seuilla, hu o finamento foy et hu o seu sancto corpo iaz, et per todolos reynos de Castella et de Leõ? [+]
1295 TC 1/ 896 Et bem pareçeu depoys a tẽpo que porlo seu reçeamento et porlas grandes uertudes que Deus quiso por el mostrar. [+]
1295 TC 1/ 896 [O] onrado arçebispo cantou a grã missa et fezo seu sermõ muy grande et muy nobre, qual aa maneyra et aa razõ da sua vida et dos seus nobres feytos perteẽçia et deuia a seer feyto. [+]
1295 TC 1/ 896 Outrosi, quando el rrey de Grãada, seu uasalo, soube da morte del rrey dõ Fernando, seu senor, mandou fazer muy grandes chantos per todo seu rreyno; et nõ era marauilla de o fazer, ca tĩjna el et seu rreyno enparado et defendudo de todas gentes. [+]
1295 TC 1/ 900 En esta ssazõ se meteu Maffomade de Meca et ffuy preegar a terra d ' Arabya et tornou grandes gentes aa ssua ffe. [+]
1295 TC 1/ 900 Et, quando morreo, nõ leyxou ffillo nehũ et fficou a terra sen rrey et guerrearõse hũus cõ outros grandes tempos et despoys acordarõse et ffezerõ rrey per eeslijçõ a hũ home boo, que era laurador, que auya nume Banba. [+]
1295 TC 1/ 900 Et mouerõse de Afflica el rrey Aboal et el Abagubra et o almirante de Marrocos cõ muytos poderes de rreys et cõ grandes poderes outros. [+]
1295 TC 1/ 900 Et este rrey dom Affomso nõ leyxou ffillo nehũ et esteue a terra ssen rrey grandes tempos. [+]
1295 TC 1/ 900 Et ffezerõlle entẽdente que pobrasse a peña de Ssancto Esteuoo de Gormaz et que per esto poderiã ffazer grande dãno a cristãos. [+]
1295 TC 1/ 900 Et depoys moueo a rribeyra de Doyro aiusso, ffazendo grandes gerras a cristãos, ata que chegou a Ssantiago de Cõpostela et tomo[u] as cãpaas de Ssantiago et leuoas a Cordoua. [+]
1300 LPr 1/ 110 E diz que se semelhava ũa a outra tanto que adur poderia homen estremar ũa da outra; e seendo ambas ũu dia folgando per ũa sesta en úu pomar, entrou Pero Velho de sospeita falando con elas; chego[u] o porteiro e levantou -o end ' a grandes empuxadas e trouve -o mui mal [+]
1300 LPr 1/ 128 Esta cantiga de cima foi feita a ũu meestre d ' ordin de cavalaria, porque avia sa barragãa e fazia seus [filhos] en ela ante que fosse meestre, e depois avia ũa t enda en Lixboa en que tragia mui grande aver a guaanho. [+]
1300 LPr 1/ 141 Esta cantiga foi feita a ũu vilão rico que avia nome Roi Fafez e feze -o el -rei Don Afonso, filho d ' el -rei Don Denis, cavaleiro, a rogo de miguel Vivas, eleito de Viseu, seu privado, porque casou con ũa sa sobrinha, e era calvo; e el empero fez ũu capeiron grande de marvi con pena veira e con alfreses, aberto per deante, e anchava -se pelas costas, pelos ombros todo arredor, e dobrava -o en cima da calva pera lhe parecer a pena veira [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 Proveyto grande e cõ ben uen a os homẽs da amizdade, de guysa que segundo disso Aristotiles, nehũ homẽ que aia bondade en si nõ quer uiuer en este mundo sẽ amigos; macar seia auondado de todolos outros beẽs que en el son. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 Folgança e seguramento muy grande an os homẽs quando sse concellan con seus amĩgos. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 A terçeyra garda he que omẽ deue ben obrar por seu amĩgo assi com̃o o faria por si meesmo, ca assi com̃o disso Sant Agustino en la amizdade non ha hũ grado mays alto que o outro, e sempre deue seer ygoalmente entre los amigos; outrossi desto Tulio que quando o amĩgo uen algũa boa andança ou grande onrra que dos beẽs que se siguen dela deue dar parte a seus amigos. [+]
1300 XH I, 0/ 3 AQUI SE COMEÇA AGENERAL ET GRANDE ESTORIA QUE OMOY NOBLE RREY DOM AFONSO FILLO DO MOY NOBLE RREY DOM FERNANDO ET DA [RREỸNA] DÕNA BEATRIS MANDOU FAZER DA QUAL OPROLOGO DA ESTORIA HE ESTE QUE COMEÇA [ASSY]: [+]
1300 XH I, 0/ 3 Onde por todas estas cousas eu dom Afonso, por la graça de Deus rrey de Castella, de Toledo, de Leon, de Galliza, de Seuylla, de Cordoua, de Murçia, de Iahem et del Algarue, fillo do moy nobre rrey dom Fernando et da moy nobre [rreyna] dona [Beatriz], despois que [fige] ajuntar moytos escritos de moytas estorias dos feytos antigóós, escolly deles os mays verdadeyros et mellores que ende soyue; et fiz ende fazer este libro, et mandey en el poer todoslos feytos senalados tam bem das estorias da Biblia, cõmo das outras grandes cousas que acaesçerõ [perlo] mũdo, despoys que foy começado ata agora em este tempo enque somos. [+]
1300 XH I, 0/ 4 O sexto dia criou as bestas grandes et as pequenas de todas naturas; et esse dia mesmo formou ho omẽ a sua [ymagem] et asua semellança, que fose [adeantado] et señor de todas las criaturas que som su o çeo; et fazendóo aasua [ymagem] et asua [semellanca] criou omacho et afemea, asi cõmo [o departẽ] Moysem et Jeronymo ẽno primeyro [capitolo] do Genesis, et Josep outrosi ẽno primeyro da estoria da Antiguydade dos Judios, et outros moytos queo afirmã cõ [elles]. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Ca avia y aruores de todas maneyras que leuauã froytos fremosos de vista et saborosos de comer; et chamãlle Paraysso Moysem et os outros sabeos; et Pareyso tanto quer dizer cõmo lugar que esta açerqua da gloria, por que tam viçoso he aquel lugar que o seu viço tam grande he que açerqua chega do da gloria do Parayso çelestial. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et desque Adam et Eua vierõ aaquel lugar de val de Ebrom, hu os Deus enviaua acharõ y moy bõa terra, et Adam cõ suas mãos et cõ fustes arrancaua as eruas et mouya aterra, mays agrande traballo dessy; et pero laurauáá omellor que el podia, et semẽtaua [daquelas] semẽtes quelle Deus dera pensando quelle nasceriã et colleria ende froyto donde gozase cõmo laurador que traballaua por ello; mays aterra mays lle criaua cardos et espyñas et outras eruas et cousas danosas queo estoruauam que [nõ] oque el semẽtaua; et avia Adam grande dolor et tristeza dello et era moy triste por que de seu traballo nõlle vjña froyto cõmo el coydaua quelle deuya vĩjr. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Mays aly em val de Ebrõ morarõ em [hũa] grande coua et bõa que acharõ y, ca segundo dizẽ os scritos, que semellaua que Deus afezera pera elles, et ajnda dizẽ que ally forõ suterrados quando morrerõ. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Caym quando vyo que tam bem ya com Deus aseu yrmão, et ael tam mal, ouvo grande envidia de Abel, et creçiolle grande [saña] aademays cõtra el, et mudouselle a façe et abayxoa contra terra. [+]
1300 XH I, 0/ 14 Et [bygamya] he aver o omẽ duas molleres, ca dizemos em latym bis por dous, et em grego dizẽ gamos por moller; et ajuntãdo estas duas palauras, bis et gamos cõposerõ ende os sabeos ẽna gramatyca em latym este nome [bigamya]; et quer dizer [bigamya] tanto cõmo hũ varõ aver duas molleres em hũa sazõ, ajũtadas et ahũa sem ley, aqual cousa he moy grande pecado. [+]
1300 XH I, 0/ 14 "Et quer dizer esto que daquelas personas taes, que nõ casara opadre cõ afilla [nẽ] amadre cõ ofillo, mays casando as outras personas; ca esto arrazõ oda, ca se asy nõ fose nõ poderã os omẽs séér moytos nẽ cresçer nẽ encher aterra cõmo oyredes queo noso Señor mandaua; pero abygamya em todo tempo foy dada por grande pecado, esto he ẽno tẽpo dante da ley et ẽno da ley et ẽno despoys da ley; ca ajnda que ẽno começo dos omẽs casauã os yrmãos cõ as yrmãas, pero nõ tomauã em hũa sazõ mays de hũa et nõ duas. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Et Jabel, seu yrmão, quando [vyña] de seus gãados aapobla da villa et oya aJubal, seu yrmão, tãger aqueles estormẽtos avia delles grande sabor, et pensou que algũas alegrias de táes cõmo aquelas, que bõas seeriam pera toller tristeza aos seus pastores ẽnos montes onde andauã com os gãados, et quelles dariã algũ [solaz] et alegria por que sofressem mellor as (Moyto mal me [fezo] neste dia. ) lazeyras et tristeza que ally leuauã. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Outra agudeza et suteleza achamos que fezo ajnda este Jubal despoys desto, segundo oconta mẽestre Pedro ẽna Estoria Escolastica sobre este lugar: que aprendera este Jubal de seus mayores que disera Adam a seus mayores fillos et netos moytos, et grandes [cõpañas] quese faziã, et que contou cõmo profetando atodos, que omũdo avya de [auer] duas [fijns] et seer destroydo duas vezes. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et el começou primeyro aentallar os metaes et fazer em elles feguras [enleuadas] et de outra guyssa, et achou esto desta maneyra: seus yrmãos Jabel et Jubal et outros dos seteẽta et quatro de sus yrmãos et suas [cõpañas] andando por los mõtes, Jabel cõ seus gãados et Jubal andando buscando madeyros de que fezese seus estormẽtos de sua musica, achauã as siluas tã espesas, por que omẽs [nj̃gũus] nõ andarã ajnda por y nẽ cortarã y nada, et por la espesedũe do mõte nõ podiam por y andar nẽ passar de hũ lugar pera outro; et ençẽderõ os mõtes et tã grandes forõ os fogos que ardeu toda aerua et desy as aruores [grãdes] todas, et ajnda aterra cõ elles; et tã [grãde] foy acaentura que entrou dentro ajuso que fondeu metaes de venas que aly avia delles, et tanta foy aforça da fondiçõ quese [torçerõ] os metaes, et aly onde quedarõ et se queymarõ tomarõ ensy da parte de juso feguras de madeyros et de pedras et de que quer que su sy [acharom]. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et Caym cõ aferida da morte dou hũ grande braado; et Lamec entẽdeo que aquella voz de omẽ era et espauoresçeo, et começou de pensar et pesoulle daquel colpe que fezera. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Lamec quando soubo que el avya morto aCaym, ouvo moy grande pesar, pero acordouse de dizer ao moço queo leuase ala, et queo veeria pera aprender del algũas palauras et cousas et soubese cõmo fezese pera oleuar daly ou pera fazer ende algũa outra cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et omoço leuou ho ala, et Lamec começou delle [pregũtar]; mays quando chegarõ jazia Caym en passamẽto, et nõ podo dizer nada aLamec; et por lo pesar que avya desto et cõ grande saña que tomou contra omoço que sabya que el o giara ala por que matara aCaym, alçou Lamec oarco, que tenya ẽnas suas mãos et deu cõ el ao moço tal colpe que quebrãtou oarco, et britou ao moço acabeça, em tal maneyra que morreu ende omoço, et leyxóós aly ambos mortos. [+]
1300 XH I, 0/ 22 As molleres quando souberõ que el matara aCaym et aquel seu moço, espantarõse et ouverõ grande medo et tomarõ cõtra el máás voõtades; et daly adeante cada quelles nẽbraua et quese el nõ tornaua arrazom de todo oque ellas quisessem, deostauão et maltragiano et moytas vezes de máá [guisa], et el outrosi asanauase cõtra ellas moy mal, por estas rrazões: hũa porla grande saña que avya et oal cõ medo que começaua aaver dellas, que por ocasyon queo matariã ellas por ello algũa ora, et [começoas] de ameaçar et maltrager, et dizerlles apena de Caym por la morte de seu yrmão Abel, et ha do que matara a [Cayn], et adaquel que matase ao que matara aCaym; et disolles asy, segũdo cõta Moysem ẽno quarto capitolo do Genesis: [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et diz sobre esto mẽestre Godofre ẽna sexta parte do Panteõ et outros queo outorgã cõ el, que teuo Adam dóó por Abel çento ãnos; et que poucos dias forõ em todos aqueles ãnos que el nõ fose aafosa de Abel chanzer, et fazer doo, et chorar por el; et tanto durou esto que Adan et os que vierõ despoys del que chamarõ por este feyto [a] aquel lugar onde jazia Abel val de Lagrimas Et de cõmo avia Adam moy grande dolor por la morte de Abel, et outrosy por Caym que fezera aquesta nemyga, et era seydo et ydo fora da terra, ca acõmo quer quelle aquel mal contesçera seu fillo era, cresçendolle este pesar et este dolor de cada dia do começo ata ocabo do dolor, poso em seu coracõ et fezo promyssom delo et jurou que nũca mays sse chegasse aEua pera fazer em ella fillos de que tomasse tristeza et pesar. [+]
1300 XH I, 0/ 23 [cõmo el tomara destes] Pero sobresto dizẽ que nõ ha dolor tã grande nẽ tã longo por moyto que dure, que atẽpo nõ passe et ho omẽ nõ oluyde; diz Josepho ẽno segundo capitolo que atãtos ãnos cõmo erã pasados, morto Abel et desterrado Caym, que veẽdose Adam sem fillos, et sem outra [cõpaña], et senlleyros el et Eua, que coydaua algũas vezes em aver outra gẽeraçõ, et que era em grande estreytura cõ myngoa de fillos et cõ desejo deles; et viase da outra parte em grande tristeza, asy cõmo diz Strabo, ohũ por la promyssom et jura que fezera, de nõ passar asua moller seo quebrãtasse, aoutra rrazõ por quese nẽbraua quelles disera Deus cresçede et enchede aterra, et seede [moytos], em ella, et seo nõ fezese, et aquela jura et promyssom pasasse, que cayria em grãde erro cõtra Deus outra vez. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et fezerõ os de Seth fillos ẽnas fillas de Caym, et sayrom aqueles fillos os mays poderosos da terra, et mays valentes de corpos et de grande nome; et vééndosse poderosos ẽna terra et valentes de todas cousas et fortes aas mãos [mays] que todoslos outros et mays ardidos et atrebudos, [começarom] de asoberuear aos menores et aos outros et fazer lles todos los máes do mundo de dito et de feyto et quebrantarlos et apremearlos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et estes espyritos am nome [jncubos], que tanto quer dizer como jazedores de suso, et esto por quese deytã em çima [aos] omẽs; et estes som aqueles quese deytam de suso sobre os omẽs de noyte et os apesam quando dormẽ; et estes jazem cõ as molleres em forma de varõ et enprenam as de omẽs; et os que daqui nasçem som grandes et valentes et de grandes corações. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Mays esta feytura postromeyra era mays aposta et mellor pera nõ se apoderarẽ y tanto os ventos nẽ as ondas do deluvio de Deus, que seriam tam grandes cõmo nũqua forã nẽ pensamos que sejam nũqua. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Sobre esto achamos por escritos de arauygos que falarõ desta rrazõ, que dos mayores omẽs da terra que eram aasazõ cõmo rreys de suas [cõpañas] et dos outros grandes omẽs, que vierom aNoe aly onde labraua aarca, et ouverõ cõ el suas [rrazões] et suas pregũtas, que departyam cõ el sobre rrazõ daquel lauor. [+]
1300 XH I, 0/ 44 "Señor Deus verdadeyro et poderoso sobre todaslas cousas, pydo te merçede por la moy grande piedade et mesura que enty a, que poys queos máos son penados que nos nõ [percamos] de cabo nos et as outras anymalias, as quaes oteu ordenamẽto touo por bem deas saluar do deluvio et leyxarlas aavida; et rrogo te por [lo] estado dos que agora somos et seeram daqui adeante que tal destroymẽto cõmo este que nũca oenvies sobre elles; et aestes poucos que leyxaste por la tua bondade, et ajnda por ventura por que nõ achaste em elles tanta maldade, por que quiseses que ontre os outros pereçessemos que nos prometas este dom et nos faças esta merçede: que [nos nõ] mates mays cõ morte de deluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Demays que diz Josefo que aqueles primeyros omẽs que erã mays açerca de Deus, et quese traballauã dos feytos et dos saberes enque erã as vertudes das cousas et os nobres et grandes proes; et que esto era osaber da astrologia, et da geometria, et de todoslos saberes liberaes et dos outros; et que em escodrinar as vertudes desto que era tã alta cousa et tam noble et tam proveytosa, que por los trager aas vertudes puras et çertas quese nõ poderia fazer em menos de seys çentos ãnos, et que tanto dura oãno grande. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et tam bem sabya Noe cõmo cada hũ destes seus fillos mayores queria yr cõ as grãdes [cõpañas] que avia contra hũa destas partes cada hũ cõ os seus aasua parte, et que nõ ficaua terra apartada pera Yonjto, pensou, oque foy despoys, dizendo que seus fillos falariã sobrela partida da terra et que outorgariã os outros aSem, que era yrmão mayor, a mays grande et mellor destas tres terras que he Asya. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et por que era grande terra pera hũ yrmão, casou aYonjto com hũa filla dos de Sem por que ouvessem [mayor] deuedo em hum et se quisessem mellor; et doulle com plazer de Sem et das outras [compañas] contra ouriente hũa morada de moytos et grandes termynos aalende de hũa terra aque diserõ despoys Etam; et beyzeo et doulle sua [cõpaña] pero pouca que leuasse consigo, et envioo aaquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et foy moy bem em aquela terra aYonjto et fezo grandes géérações que poblarõ toda terra de oriente et acabou em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Andados duzentos et [triijnta] ãnos de Noe despoys da arca et do deluvio, -et morando ajnda Noe et seus fillos em Armenja em estes montes [Cordiçeyro], et Boris, et Ozile ẽnos quaes pousou aarca, por plazer de Deus, segũdo diz mẽestre Godofre - Nemprot, fillo de Cus, fillo de Cam, sayo grande omẽ; asy que diz aestoria ẽno Panteom que avia dez couedos em longo ẽno corpo, et cõmo era grande de corpo, asy era grande de coraçõ, et moy soberueo et moy valent amãos. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et el cõ grande sabor de poder vĩjr ao sennorio que queria foyse pera ouriente a Yonjto; et Yonyto rreçebeo moy bem et ensynoulle osaber da astrologia, et fezóó sabedor de sua fazenda et do que avia de aver. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Andados duzentos et çinquoenta ãnos do deluvio, et mj̃ll et noveçentos et seys de Adam, em essa sazom falauã todos los omẽs hũa lengage; et sayrõ de ouriente et vijndo contra [medyo] da terra chegarõ ahũ lugar que ouvo despoys nome Senáár, et aly acharõ hũ cãpo tã chaão, et tã bõo, et tã grande que estando em medyo del que nõ podyam deuysar os cabos; et paresçeolles que bem caberiã aly todos et moytos mays seo fossem. [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Poys que esto falamos em acordo nõ ha y mays segura cousa senõ esta: que façamos hũa torre moy grande et moyto alta et moy forte pera ello. [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Et começarõ et labrarõ todos amoy grande pressa; et avyam feyto em ella de alto mj̃ll et seys çentas et treynta et tres pasadas, et em ancho avya tanto que, oquese paraua ẽna parede et a cataua[, ] bem lle semellaua que mays era ancha que alta, et era asua feytura moy marauyllosa, asy cõmoa contaremos ẽna estoria da [rreyña] Semyrramys, que foy señora dela despoys, et afortelezoa ella ajnda mays, et fezerõ pááços cubertos douro enque poserõ pedras preçiosas et outras cousas moytas que seeriã moy máás de créér. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et segũdo cõta ojudio ẽno primeyro libro dos quinze do seu Libro Mayor queos chama y gigantes et diz que sua voõtade era de deytar os deus ende fora que som os aos angeos, et seer elles señores, pero sobre todo, se viesse odeluvyo queriã esta torre fazer por queos nõ alcançasse nẽ chegasse aelles nẽ podesse Deus cõ elles et quese podesem elles aly defender dEl, et esta era a sua grande loucura; que elles aprenderam de Noe queo outro deluvio pasado que pojara quinze couedos sobre omays alto mõte do mũdo, cõmo avemos ja dito, et que aquela torre quea coydauã elles fazer tã alta que omays que ella averia em alto sobre aqueles quinze couedos que nõ seeria em conta, segundo diz Josefo ẽno seysto capitolo; hu mostra aly Josefo que amultydue daquela gente que toda estaua prestes pera fazer os mãdados de Nẽprot, et teer por graue oseruyço de Deus, ca asy os avia enssynados et ensandentados Nẽprot ẽna loucura desto et em soberuea asy cõmo oel era em [descoñosçer] osseu Deus queos fezera; et dezialles que toda quanta bõa andança avyam que por seu syso lles [vjña], et nõ porlo bem fazer nẽ porla merçede de Deus, et se [rrequizas] et bẽes aviã quelles nõ arrequeçiam por la piedade de Deus, mays por la sua forteleza deles. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et por que virom, et sabiam ja, que Nẽprot quelles sééria mao caudillo, et os apremearia, et sujugaria, et faria seruydores deles, por estas rrazões: aprimeyra por que el era brauo et máo et obrador [de] mal, asegunda por que apouco de tempo elles nõ caberiã em aquel termyno et que mester averiã cada [hũus] suas terras apartadas, et omũdo era grande et ermo ajnda, et espargerõse et partironse daly os [hũus] dos outros, et forõ cada hũas daquelas [cõpañas] com seus caudillos asuas partes, cada [hũus] buscando terras enque poblassem ata que chegarõ aas grãdes agoas dos rrios et de braços de mar, et aly ficarõ deles logo et poblarõ. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Affrica outrosi começasse ẽno [sseu] algarue de ouçidente ẽno mõte de Atelante et ẽno mar Atelantyco, segũdo Orosio; et cõmo vay contra ouriente de parte destra tem des aly ata medio dia, et da outra parte cõmose começa em esse algarue, et outrosy ẽno mar de Calez yndo contra ouriente sobe ata medio da terra, cõmo Europa; mays, segundo conta Plinio, nõ he tã grande de termyno cõmo Europa, et ajnda diz Plinio que [moytos] dos que falarõ destas tres partidas da terra, que diserõ que Affrica era hũa parte de Europa, et nõ terçeyra parte do mundo por sy. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et diremos primeyramẽte de Sem por que foy el omays grande yrmãao [+]
1300 XH I, 0/ 64 Assur, o [segũdo] fillo, poblou outra terra [en] que fezo hũa grande çidade por cabeça de todo orreyno, et chamoulle Assur [do] seu nome, et aaterra toda diserom Assiria por Assur; et por que paresçe mellor os de aly am nome os assyrios, segũdo conta Josefo. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Et diz outrosy Lucano ẽna estoria de Ponpeyo o Grande et de Julyo Çesar que Arax he aly nome de hũ rrio, et aterra que leua onome del, cõmo Yberia que he por España do seu rrio Ebro. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Et de Sem et [destes] seus lynages que avemos ditos, vierõ os moytos et grandes rreys que rreynarõ em terra de Media et de Perssia, asi cõmo contaremos adeante ẽnas estoreas de seus rreynados. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et aaquelo que Noe, seu padre, chamou menor aly aCam, diz meestre Pedro ẽno capytolo do beber de Noe et da maldiçõ de Cam, et nos dizemos cõ mẽestre Pedro que foy dito por estas rrazões: ahũa por moy grande saña que tomou Noe contra Cam por lo escarneo quelle fezera; aoutra por que dizẽ que Cam era menor de corpo que Jafet, que nasçera [depoys] del et de Sem; aoutra que era Cam de menor entẽdemẽto que os outros et por esta rrazõ menos mereçedor. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Aracheo, outrosy, chegou ao monte Libano cõ sua [cõpaña] et poblou y hũa villa cõ hũ alcarçere grande et moy bõo, et fezo em el hũa torre grande et bõa et forte aamaravilla, et posolle oseu nome; et asy [a] chamã ajnda os moradores do monte Libano et os de aquelas terras, que paresçe de longa terra, et dizenlle atorre de Aracheo ẽno monte de Libano. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et sobre todo o grande espanto que vẽeo sobre elles ẽno lauor da torre, que dizẽ que tam grande et tam rrezio foy aly ovento queos angeos y aduserõ por mandado de Deus, que os tomou, et aos [hũus] derribou da parede ẽna anchura do lauor della, os outros afondo da torre en terra, et ajnda queos leuou aalonge [perlo] ayre et que os leyxou [despois] caer et que morrerõ aly [moytos]. [+]
1300 XH I, 0/ 72 A outra rrazõ por que foy entreles o desacordo et [departimento] de hũa lengage em moytas cõmo he dito, et ouverõ que véér em estas cousas et em pensar ẽno espanto que tomarã, et omũdo era grande et avyam todos que tomar em grande abondamento. [+]
1300 XH I, 0/ 74 AQUI SE COMEÇA OTERÇEYRO LIBRO DA GENERAL ET GRANDE ESTORIA. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Tarssia; onde aamays grande çidade quee cabeça das outras çidades em aquela [prouynçia], Tarsso lle chamã ajnda agora, et primeyramẽte soyan la escriuyr cõ tam ẽno começo, quee hũa letera grega. Çetym, oterçeyro yrmão, tomou hũa ysla et pobloa et posolle nome Cetynja do seu nome, et esta he aysla aque agora chamã Cypre. [+]
1300 XH I, 0/ 78 De Rrifat, osegundo fillo de Gomer, [forõ] os de Paflagonya, quee açerqua de Gallaçia, et destes paflagões passarõ algũas [conpañas] deles aYtalia, et poblarõ Veneja et Leguria, quee hũa partida de Lombardia. Os de Togorma, oterçeyro fillo de Gomer, apartarõse das outras suas géérações, et passarom aAfrica, et poblarõ y; et daqui forõ os tygrateos do rreyno de Tygram de que falamos ẽna [nossa] Estoria que fezemos de España, ẽnas rrazões das conquistas que contamos de Põpeyo o Grande. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Os elladicos vierõ de Elisa fillo de [Janã], et os gregos yones, que forõ outrosi de [Janã], poblarõ despoys Troya et seus termynos; et desto diremos adeante ẽnas suas estorias moy grandes et moytas que y delles ha. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et esta terra jaz ẽna fim de Europa em ouçidente, que he a postromeyra terra do mũdo, asy cõmo vay daquela parte; et em pos aquesto estes do lynagéé de Tubal, morãdo aly em aqueles montes Pyreneos de Aspa, desque se forõ fazendo grandes [cõpañas] perderõ omedo do deluvio, ca avyam ja por [moytos] ãnos prouado aterra et as agoas das chuvias et dos rrios, et desçenderõ dos moy altos montes et poblarõ ẽnos chãos das [rribeyras] do [rryo] aque dizemos agora Ebro, et desque se touerom por moradores daly mudarõ elles onome asy méésmos et chamarõ sse çeltybeyros de çe que quer dizẽr tanto cõmo cetus por [conpañas], et Tubal et Yberos Ebro, et enaderõ aquela letera l em medio por apostura do nome, et [çeltiberos] tanto som cõmo [conpañas] de Tubal, moradores das rribeyras do rrio Ebro. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et aesta terra que disemos Carpentanya -que seja segundo esto de carpente por quatro, et tãnya por tenẽças ou por termynos - ençarráá da hũa parte o ouçião, que he omar grande, et da outra parte omar Terreño que he omar de medio da terra, et da terçeyra parte o Ebro des donde naçe asy cõmo vay ata que caye ẽno mar Terreño em Tortosa. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et despoys que [estes] lyñages de Tubal se espargirõ apoblar porlas outras partes de España poserõ [nomẽs] cada [hũus] aos lugares que poblarõ, et ouverom departidas as terras et os señorios por grandes tempos, asy cõmo oyredes adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Em pos esto, aqueles que esto faziam por rrazõ de se vestir, pensarõ que mellores moradas poderiam aver que as que aviam, et buscarõ mays sobre esto, et tomarõ madeyros que arrymarõ aas pẽnas et aas grandes aruores et cobriã aqueles madeyros dos rramos das aruores et das eruas, et fezerõ logo desto moradas pequenas asy cõmo cabanas ou choças enque morassem. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Et estes omẽs yam comendo as carnes ja et os peyxes et pescados que achauam et matauã elles os que podiam prender; pero nõ os coziã que nõ [sabiam] ajnda amaneyra delo, mays enxugauam aquelas carnes et peyxes ao sol quando era grande et forte, et tanto osecauã ao sol queas tyrauã algũ pouco de sua natura crua, et mudauam as em outro sabor mellor algũ pouco. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et estes pararõ mẽtes atodaslas cousas aque orauã os que vieram et nasçerã ante que elles, et virõ que aquelas cousas que adoraram os vellos antigóós ante deles, que todas eram creaturas quese leuãtarom dos elamẽtos et em elles se criauam et se mãtynam, et nõ durauã longo tẽpo; et pararõ mentes cõmo durauã moyto os elamẽtos, et cõmo nasçiam delles todas las outras creaturas et anymalias da terra et do ayre, et que elles as gastauã todas et as feyçiam, et que este poder et esta natura queos elamẽtos aviã mays grande que as outras cousas, que Deus lles lo dera et ofezera em elles mays aasua semellança que opoder nẽ anatura das outras [anjmalias] et das creaturas que nõ am rrazõ, et que mays se chegaua este poder et esta naturaleza aDeus que [o] das outras creaturas que dissemos, et por estas rrazões estes omẽs -que primeyros fezerõ casas de pedras et enfrearõ as bestas et as enselarõ - começarõ de orar os elamẽtos, et primeyramẽte oelamẽto da terra por quea vyam et sabiam mays da sua calidade et do seu poder que dos outros elamẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et diziam que amayor cousa que Deus fezera que aterra era, por que todos los corpos das cousas que nasçem et cresçem et se criam, que sayam della mays que doutro elamẽto et que mays grande natureza aviam todos los corpos cõ aterra que com outro elamẽto por quese tornã em ella et ella os criaua, et os gouernaua, et os destruya, et em cabo que todos los corpos tornauãsse em terra et em ella ficauã, et por esta rrazõ [a adorauã]. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Outros ouvo y que estudarõ ja mays despois em esta rrazõ do adorar dos elamẽtos, et diserõ et julgarõ, segundo os seus sisos et seus aruydrios que era mellor de orar oelamẽto da agoa queo da terra; et esto por estas rrazões: por que pensauã elles et [crijam] que mays grande era oelamẽto da agoa queo da terra, et mays lympo, et tal que nẽgũa cousa tẽporal nõ apoderia nẽ pode escusar, por que aagoa laua et alympa et tẽpera todas las cousas, et por estas rrazões aqueles adorarõ aagoa et nõ aterra. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et oelamẽto do fogo tem mayor espaço et mays grande lugar et parte ẽna feytura et ẽno corpo do mũdo, que nẽgũ dos outros tres elemẽtos; et durou grãde sazõ esta creẽça dos que adorauam os quatro elamẽtos; et cada hũas destas gentes adorauã aseu elamento, asy cõmo os caldeos ao do fogo; et os [do] Egyto [ao] da agoa, et asi as outras aos outros dous elamentos, [asi] cõmo [hu cõtaremos] adeante hu contaremos as estorias das gentes que esto começarõ primeyramẽte, et omãteverom despoys ata que durou, et por quaes outras rrazões sem estas que aqui disemos ofezerom. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et catarõ pera çima sobre todoslos elamẽtos ao çeo; et ẽna noyte, quando foy dado aas estrellas que paresçessem luzẽtes, et virom cousas tam claras cõmo as estrellas et a lũa, et por la vista destas que tam bem paresçiam de noyte, et pararõ mẽtes ao sol cõmo alomeaua o dia; et quanto era mays grande et mellor oque el paresçia et alumeaua que a lũa et as estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et fezerõlles em sete partes do mũdo sete tẽplos moy grandes et moy onrrados, segũdo seus [gentijs], et aaqueles vynã as gentes orar et em rromaria de todaslas terras. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et aestas dizemos estrellas cõ dereyto de sua natura et calidade et curso ; mays nõ chamamos aas planetas cõ dereyto estrellas, mays planetas, ou [andadores], ca de outra [guisa] logo estariã ficadas cõmo as estrellas, senõ quelles dizemos estrellas por lo grande [vso] que avemos de chamar estrella por toda cousa que véémos rreluzer em çima ẽnos çeos. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Indo as gentes [perlas] creẽças que avemos ditas cõ grande sabor de véér com os ollos carnaes, sotelezarõ de fazer suas ymagéés aaquelas cousas [en] que críj́am pera as adorar. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et os [hũus] [o] começarõ afazer porlos seus rreys, cõmo el rrey Nyno por el rrey Bel seu padre; outros por los outros seus prinçipes; os outros por seus parentes et por seus amygos, et [algũus] outros ouvo y queo fezerõ aonrra das bondades et vertudes, asy cõmo aajustiçia et aalealdade, aaforteleza, aasabedoria, aagrandeza, aamesura, aacordura. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et tãto cresçeo et vẽeo amáo siso ofeyto dos ydolos et das creẽças deles et do seu adorar, queos omẽs cõ grande et desmesurada codiçia de aver, que encomẽdauã acada cousa seu Deus quella gardasse, et faziam ydolos aaqueles deus cõmo adona Çeres, [deessa] das messes, et adona Paalla, [deessa] das [olyuas], et de saber, et de batalla, et adona Diana, [deessa] de caça et de castidade, et aVenus, [deessa] de fermosura, et aBaco, deus dos [vyños], et outrosi de todaslas outras cousas; et cõ grande loucura adorauã [a] estes ydolos em lugar de verdadeyro Deus Et quando achauã algũ omẽ ou moller que [ouvesse] cõplidamẽte algũa destas mañas, quer bõas quer máás, chamauãlle deus ou [deessa] daquela maña que avia, et [faziãlle] logo ydolos et adorauã os cõmo ofaziã, aaventura, quando o omẽ avya bõa ventura ou saya bem andante em algũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et tãtas destas cousas et ymages et [ydolos] fezerõ os [gentijs] que diz Plynio ẽno outauo capitolo do segundo libro, que grande vergonça sééría [de o] contar todo. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et achamos sobresto que diz Josefo que nasçeo Arfaxat çento ãnos despoys do deluvio; outrosi diz mééstre Pedro que este erro foy [do] escryuã et que tam grande desacordo queo nõ diria nẽ faria Josefo. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et virom moy bõa terra et grandes anchuras et bõas agoas, et o mar de medeo da terra nõ moy longe daly; et forõ, et poblarõ aly cõ suas [cõpañas] et cõ aquel Cames [hũa] çidade em hũ mõte aque dizẽ Palatyno. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Ca todaslas [cõpañas] de Noe, assy cõmo se espargirõ do cãpo de Senaar cõ nouas lengages, asy tomarõ novos costumes; et forõ logo moy neyçios todos os mays deles, ca asy cõmo oluydarõ oprimeyro lengage que ante aviam todos quantos ẽno mũdo erã, asy oluydarom grande parte dos bõos costumes et das bõas memorias que ante aviam; et espargendose pera buscar lugares de poblas partiam se [hũus] dos outros, et andãdo errados por los mõtes trasseyam de terra em terra et [ficauã] asy cõmo sóós, poucos et poucos; et moytos delles, tã bem das molleres cõmo dos omẽs, ficarõ andando por los mõtes errados et feytos saluages, cõmo as [anymalyas] brauas et mudas que andauã aly; et mãtynãsse das froytas que achauã [porlos] mõtes et das rreyzes das eruas que podiam comer, et segindo mays os costumes de aquelas bestas saluages cõ que viuyam ẽnos mõtes, que os dos omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 108 Et diz adeante que foy tã grande de corpo, que ouvo dez cobedos em longo et ajnda mays. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Em este tẽpo deste Tare -asy cõmo em synal das cõtendas et batallas que aviam [a vĩjr] ẽna terçeyra ydade, cõmo quando os omẽs [começã] ẽna sua terçeyra ydade aque dizẽ [adolesçencia], et esto he de [quinze] ãnos adeante, et lles [começa] aferuer osangre et elles som bolyçosos et pelejadores -, et começarõ todos de bolyr et de aluoroçarse mays que em outro tẽpo que fosse ata aly cõ grande codiçia de aver da terra os hũus mays que os outros. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et andados de Noe oytoçentos et seséénta et oyto ãnos et de Tare [vijnte] et sete, morreo el rrey Belo de [Babilonja], et rreynou seu fillo el rrey Nyno, despoys del; et segũdo diz Preçiam ẽno seu Libro Mayor ẽno começo, os omẽs quanto mays mãçebos veem tanto mays sotiles et entẽdidos som et tanto mays fortemente buscam et catã as cousas, et esto asy he et deue séér sempre segundo bõa et dereyta rrazõ, que os omẽs quanto ssom de mellor et mays ensynado lugar de primo, tanto mays ensynados et sabedores nasçem, et esto asy deue séér se em ello nõ ha erro de natura; et outrosi mays saberes bõos acham ẽnas çidades que ẽnas aldeas. et, ẽnas grandes vilas et poblas, que ẽnas pequenas, et véémos que esto asy he oje en dia. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Onde por que ouvo moyta [cõpaña] et gente ẽna çidade de Babilonya, logo que [desçenderã] dos mõtes de Armenya, et vierõ aly, et poblarõ em ella, et ouverõ rrey que era sabedor, et boliçoso, et de grande coraçõ, forõ eles por esto mays sabedores et mays boliçosos por el et cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Quando morreo seu padre, Belo, cõ ogrande pesar que ouvo del, fezo fazer hũa ymage que semellasse aseu padre; et onrrauáá moyto por que rreçebia em ella algũ pouco de cõforto do pesar que avia por la morte do padre; et por fazer mays grãde onrra aaquela ymage em [rrenẽbrança de] seu padre, et por mostrar oamor et odesejo que del avia, mãdou que todos aqueles que culpados fossem et fugissem aella, que fossem aly amparados et defendidos, et omẽ algũ nõlles fezese mal aly. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Belfagor, outrosy segundo Rramyro tanto quer dizer cõmo omẽ ou varõ quea abertura que téémos por deseyxado ou deus vello quese abre et fendese, cõmo quese deseyxa ou deus de velleçe, ou deus quese deseyxa, ou velleçe grande, ou boca, ou osso mays de çima de açerca ocoyro, ou symulacro de deosto; et symulacro he dito por ymage de ydolo. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Andados de Noe oytoçentos et çinquoeenta et çinque ãnos et de Tare quareenta, leuãtousse este rrey Nyno rrey de Assiria et de [Babilonja] cõ moy grande poder, et el foy oprimeyro omẽ que em este mũdo ostes fezo; et cõ moy grande codiçia de [acresçentar] ẽno señorio, tomou oste, et basteçeose de armas, et sayo de sua terra de Assyria et de [Babilonja], et leuãtouse [cõtra] toda Asia porla cõquerir. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et outrosi Orosio diz adeante que sse de Deus som as potestades et os poderios, que moyto mays som seus os rreynos et os poderios de quese criam et sayem; et diz que se os rreynos menores departidos ontresi jazem em este deuedo et em esta ordenãça aDeus, quanto cõ mayor dereyto lle he teudo algũ rreyno moy grande, [a que] toda potestade et poderio dos outros rreynos he sumetydo et lle obedesçe. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et ẽna parte de septẽtriom ode Maçedonya quese começou ẽno grande Aleyxandre et se acabou em el, empero que rreynaram em el antes ogrande Ercoles et el Rey Fylypo, padre daquel rrey Aleyxandre [o grande], et ajnda dantes [destes] outros rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Onde diz sobre este lugar Lucas, obispo de Tuy, que estas prouas destes saberes nõ as poderiam fazer senõ omẽs que viuessem quinẽtos et [triijnta] ãnos, et diz que tantos ãnos he ogrande ãno; pero achamos em outros sabios queo grãde ãno he [seysçentos] et seys, et cõtam que menos vida de grande ãno quese nõ poderiam prouar nẽ véér os juyzos das estrellas et dos çircos et dos corpos çelestiaes, et buscarõ et fezerõ estormẽtos [pera] ello, et trauallauã moy bem em aprenderlo et em ensynarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Em todo esto el rrey cõ seus omẽs poussou aalonge da villa em hũ ermo moy grande, et asentousse aly pera morar ẽnas tendas; et enviauã aavilla por lo que aviã mester. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Alcofa et Albaçara; et avia aly hũ cano moy grande, cõmo coua, et sabiao Tare, por que passara por aly hũa vez et virao, et os omẽs nõ parauã mẽtes aaquel lugar; et ascondeo aly sua moller, et toda via tragialle de comer afurto; et aly diz que nasçeo Abraã em aquela coua, et [cresçeo] logo et fezose fornydo, et asyo diz Abul Ybeyt, que mays cresçia Abraã em hũa semana que outro moço nõ soya cresçer em hum mes; et criarõ Tare et sua moller este fillo, encobrindóó toda via quanto podiam. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et despoys que foy Abraã moço grandezillo, el rrey tyrou odecreto que avia posto et dado da morte dos nenos; et asegurousse Tare, et esto foy quando o sol foy posto, et tyrou sua moller et seu fillo da coua; et quando [forom] fora da coua, catou Tare ao çeo et vio aestrella de Jupiter estar sobrela cabeça de Abraã; et foy Deus fazendo bem aafazenda de Abraã, et começou logo aléér et aaprender osaber das estrellas, et sayo em suas palauras et em seus feytos moyto amygo de Deus et seu seruo; et começou logo adizer que nõ erã nada os ydolos senõ loucura et vaydade; et predicaua que hũ era oDeus que criara [todaslas] cousas do mũdo, et as fezera, et as mãtyna, et as [tyña] todas em poder, et que nõ [erã] moytos deus cõmo as gentes loucas diziã et os faziam, et os adorauã; et predicaua avnydade de Deus, et desdezia os ydolos, et viltauaos. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Despoys do deluvio, ẽna dezima generaçõ, foy ontre os caldeos hũ varõ justo et grande et provado ẽnas cousas et ẽnos feytos çelestyaes. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Outrosy diz Josefo que Echateo, hũ desses sabios daquela terra, que fezo sua [rrenẽbrãça] grande et bõa de Abraã, et que acabou y mays por que [escriveo] aestoria de Abraã, et composo dello hũ libro que el leyxou escrito et feyto; et este libro nõ achamos queo ajamos traslladado os latynos [de] aravigo ẽno nosso. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et destas ymages diremos agora aqui as feyturas et semellanças de algũas; aymage do elamẽto da terra fegurauã ha em semellança de moller coroada, mays [em pero] moy grande era et moy grandes nẽbros avia os outros, et fea, et espantosa, cõ hũa catadura sanuda, et as vestiduras et a corõa pyntadas afegura de aruores, et de eruas, et de messe, et de rrios, et fegurada de todas las cousas que ella cria et que em ella som; et ẽna hũa maão hũ grande mõollo de espigas, moy bem feytas, et ẽna outra hũa vide [moyto] aposta; pero algũus outros dizẽ queo adorauã em fegura de serpente et chamauãlle em suas orações estes quatro nomẽs: [+]
1300 XH I, 0/ 134 O elamẽto da agoa figurauãna por rrazõ do mar, em semellança de varom et outrosi de hũa grande ymage, et coroada et nõ aposta mays fea et cõmo em semellança de quẽ espanta; et as suas vestiduras de duas colores, que [a] agoa tantas ha proprias, de jalde et de verde, et faziãlle [perlas] vestiduras synaes de todas aquelas cousas quese criam ẽna agoa; de baleas, de cocas, de orças et de todoslos outros pescados quea ẽnas agoas, et das cousas quese criam aderredor do mar, et da sua natura, et ocorpo fegurado desta [guisa]: desla çintura arriba cõmo fegura de omẽ, et dende ajuso cõmo de peyxe cõ escamas et sua cola. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et esta ymage faziã elles moy grande et moy fremosa; et tam vermella que toda semellaua fogo, et coroada et pyntada de guysa quea corõa et todo ocorpo semellauã chamas de fogo que yam altas et amaneyra de lenguas, et entallada, et [debuxada] toda ha ymage afeytura et afegura de salamandras que viuem do fogo puro et em el, asy cõmo diz ofilosofo, et outrosi das outras cousas proprias que som do fogo. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Diz [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que os gigantes cõmo [erã] moy grandes de corpos et de corações, que ouverõ envidia et despeyto dos seus deus, queos nõ preçauã tanto cõmo elles queriã, et pensarõ cõmo se poderiam vengar deles, et diz que segundo que [eram] moy valentes que tomarõ os mõtes aas mãos, et que aviam ja posto omõte Essa sobre omõte Pelyo, et ao mõte Oleripo sobre omonte Ossa, cõmo faziam os outros dos ladrillos segundo a Biblia diz queo faziam pera [sobyr] por aly aos çeos. et aqueles seus deus deytarlos fora et elles rreynar y; et os deus quando virõ que de aquela maneyra alçariam torre de loucura ao çeo, et que se daria a cousa a mal cõmo os gigãtes queriam, vierom ante queo feyto se acabasse et desbaratarõlles todo quanto aviã feyto et obrado, et desboluerõ todo omõte de sobre ho outro monte, et derribarõlles toda a obra et achãarõna em maneyra que toda afezerõ ygoal cõ aoutra terra, et [quaerom] os gigantes todos que estauã em çima labrando agrande pressa, et quaerom todos em terra et morrerõ que nõ ficou nẽgũ viuo, et sayo deles o sangre, et espargiosse porla terra, et andaua bolindo cõmo viuo et envolujasse ẽno poluo da terra; et diz [Ovjdio] que aquel sangre tomou corpos aly da terra, et viuerõ aqueles corpos et forõ gigantes cõmo erã de primo. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et segundo diz hũ doutor dos frayres menores quese traballou de tornar as [rrazoes dOvjdio] mayor ateoligia, diz que falou [Ovjdio] aqui encobertamẽte et por semellança, et daquelo que el diso que viuera aquel sangre em aquela [guisa], diz ofrayre que nõ poderia al séér senõ queos do lynagéé de aqueles que ficauã ẽna terra, moços pequenos ajnda, que despoys que forã cresçendo et se vestirom dos bẽes de seus parentes, cõmo se [enbestia] aquel sangre da terra de seus mayores, cõmo diz [Ovjdio], et apoderarõse da terra estes cõmo erã poderosos seus primeyros parentes et estes que ouverõ [a forteleza] et os talentes de aqueles padres, et empero diz que nõ erã tã grandes de corpos nẽ tã valentes amãos cõmo elles, et despoys que forõ moytos leuãtarõse contra seus deus et lidarõ cõ elles, et diz queos vençerõ et que Jupiter et os outros deus que fugirã ao Egipto, et hũ delles, que avia nome Tyfoueo ogrande gigante, foy tras elles, et elles cõmo erã moy sabedores por lo saber que sabiam das estrellas et por la arte magica, quee osaber dos encãtamẽtos, et osabiam elles todos moy bem, trasfigurarõse em aquelas feguras que disemos por se encobrir dos gigantes queos nõ achassem, nẽ os podessem tomar; et em tal [guisa] sse mudarõ que aqueles queos vissem que creessẽ que aquel carneyro de Jupiter que verdadeyro carneyro era, et outrosi que cada hũa das outras [anjmalias], em cujas feguras disemos queos adorauã os [gentijs], por ydolos dos seus deus. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Jupiter se fezo caudillo da grey -et grey se entende aqui por ovellas ou grey de fato dellas, et caudillo por carneyro -, et ajnda agora ho adorã em fegura de carneyro, ẽno templo de Jupiter, em terra de Libia que he ẽnas areas, formado cõ seus cornos grandes rretorçidos cõmo os ocarneyro ha; o sol se trasfigurou em coruo que era sua ave; [+]
1300 XH I, 0/ 134 Em este lugar espõ ofrayre et diz que el rrey Jupiter que fogio ao Egyto ante os [gentijs], que quer [signjficar] anoso señor Ihesu [Cristo] que fugio ao Egyto ante amaldade dos judios, et os outros deus que erã cõ Jupiter et forõ aly [trasformados], que dam aentender asanta Maria madre de Ihesu [Cristo] et nosa Señora et aJosep et aos outros omẽs que consigo leuauã quando fugirõ ala cõ Ihesu [Cristo], ca nõ paresçe rrazõ que elles sóós fossem; et os gigantes que erã os judios et Trifoueo ho grande gigante que ya em pos elles que foy rrey Herodes, cujo poder ya tras [Ihesu Cristo] ao Egipto ata ondeo Deus sofreo; et que noso señor Ihesu [Cristo] sééndo Deus verdadeyro tomou carne et forma de seu seruo, que tal semellança lle pertẽesçia de tomar de fegura de carneyro ou de cordeyro [anjmal], qual oferesçiam et osacrificauã ẽna sua fegura ẽna vella ley, ata que El vẽeo daquela vez em carne atoller as feguras et ficar os omẽs ẽna verdade em que somos oje das feguras. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et em casa de Tare estaua aymage de Ulcano, feyta amaneyra de ferreyro, et hũ grande mallo ẽnas [maaos], et posto em ellas de [guisa] que [perlo] mango opodia omẽ tomar das mãos del et tornarlo quando quisese. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et Abraã contẽdia toda via cõ seu padre et cõ seus yrmãos quese partissem dos ydolos et de suas feyturas et ymages, dizendolles que por quanto os faziam et os tynã em casa, que grande [pecado] era, poys elles em Deus [crijã], et contendendo Abraã cõ Tare seu padre nõ podia cõ el, por que Tare nõ sse queria de todo esto quitar por la vergõça dos viziños em cuja vizindade moraua et queriase cõ elles [avijnr] et estar bem et desy cõpoersse cõ Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et entrou hũ dia Abraã ascondidamẽte aaquela camara de seu padre, et tomou aquel mallo das mãos aUlcano, et dou [per] aquelas ymages; et ahũas quebrantou as cabeças, et aoutras os braços, aoutras os péés, et aoutras as pernas, et todas las outras, quanto mays grande era aloucura ẽna ydolatria daqueles de que erã -et ydolatria quer dizer em latym ydolorum cultura , et esto ẽna [nosa] lenguage quer dizer onrra dos ydolos - et desassemelloas, et desfezoas todas et apostoas taes que nõ [eram] pera véér; et desque Abraã esto ouvo feyto tornou seu mallo aas mãos de Ulcano, cõmo o [tyña] antes, et nõ fezo el nẽgum nojo nẽ mal aaquela ymagéé de Ulcano et leyxoa sãa cõ seu mallo ẽnas mãos cõmo estaua quando el entrou, et sayosse moy quedo et çarrou aporta asy cõmoa achou, et foy sua carreyra et nõ curou mays. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et em todo esto Tare, seu padre, nõ era em casa et quando vẽeo et entrou em sua camara et achou aquelo feyto quiso sse matar todo, et dou grandes vozes, et pregontou por sua casa a todos quẽ entrara aaquela camara ou quẽ fezera aquel lauor, et culpaua atodos [dizẽdo] que cada hũ delles ofezera, et quelle disessem qual fora oque aquel feyto fezera, et sello nõ dissessem que atodos se tornaria et os quebrãtaria et faria taes cõmo el achaua aquelas ymages; et elles, quando se virõ em aquela coyta com el et aquel mao dia, ouverõ adizerlo por queo vira algũ da casa; et diserõ que Abraã entrara ala, et quando vẽeo Abraã de fora, que nõ estaua ẽna casa essa ora, achou seu padre choroso et moy sanudo, et logo vyo que yrado estaua contra el, et quando ovjo tal pregũtoulle que avia, et el rrespondeu que moyto mal enqueo el avia deytado, diso el: [+]
1300 XH I, 0/ 139 "Padre, se tu arrazõ te quisesses tornar, cõmo omẽ et padre dereytureyro, bem vees tu aqui oque fezo odano, et para agora mẽtes aesta ymage que esta sãa et tem seu mallo ẽnas mãos, desavẽeose cõ estas outras, et barallarõ, et pelejarõ, et estas outras cõmo nõ tynã arma nẽgũa cõquese defender del ferio as el atodas, et quebrantoas et fezoas ataes cõmo tu véés que jazem, et aaquel pom tu aculpa et nõ [a mỹ], se tua mesura for. "Tare era omẽ mãso et mesurado, et queria grande bem aaquel fillo, et quando aquela rrazõ lle oyo [entendeo] que qualquer cousa que el disesse que Abraã queo vençeria, et começou [a rrijr] et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Et partironse em esto aquela donde lle vynã tantas et bõas rrazões, et pensarõ em ello, et diserõ que [per] ventura poderia seer este moço odaquela estrella que paresçera deque falarã os estreleyros ael rrey Nemprot; pero doyasse Tare cõ todo esto da perda que tomara em suas ymages quelle seu fillo quebrãtara, et sobre todo quesse temja moyto, cõmo omẽ bõo et [apreçibido] das cousas que aviam de víj́nr, que por ventura ou [os] matariam aly os caldeos por ello, ou lles fariam grande dano et desonrra, cõmo contesteçeo despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et Abraã logo que soubo falar logo amou moyto de léér, et lya et aprendia moyto em pouco tẽpo, et esto era por queo amaua moyto, ho al por que era [de] moy bõo coraçõ et moy et sotyl et engenoso pera aprender; et começaua logo aaprender osaber das estrellas et as naturas das cousas, et ya em ello cõmo omovia arrazõ do bõo syso, et cresçeo moyto agina, et sayo grande, et fermoso, et sysudo, et esforçado et bem rrazoado, et moy lympo, et de bõos costumes. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et segundo diz Abul Ybeyt, ẽno tempo destas cõtendas complio Abraã dez et oyto ãnos que nasçera, et era ja cal oydes; et Adira, madre de Abraã, cõ grande amor que avia del, por lo escusar et tyrar [a saña de] seu padre que avia del, et por lo apaçificar, disolle asy: [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et esto que tu véés de teu fillo, de Deus vem, que nos quer fazer merçed et ante que váámos apeor quer nos tornar dala, et castigarnos et mãtéér nos ẽna bõa lyña, ca omáo costume pouco apouco vay [vijndo] et se aprende sesse logo nõ castiga, et despois he moy máo de leyxar; et estes [gentijs] ontre que moramos senos fezerẽ mal por esto, Deus nos dara delles grande dereyto et nos lo acabara em bem. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et Josefo, em rrazõ de provas desto que diso Abraã, diz ẽno septimo capitolo do primeyro lybro da Antiguydade dos Judios, et trage por testigos os caldeos que falarõ da sabedoria de Abraã; et foy Beroso hũ [del[e]s], et nõ nomeou a Abraã [per] seu nome, mays diso del asi: despoys do deluvio, ẽna deçima generaçom, foy ontre os caldeos em Caldea hũ varõ justo et grande et moy prouado ẽnas cousas çelestiaes et ẽnos feytos grandes delas. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et Abraã começoullo a dizer moy atrebudamẽte, empero temperamẽte cõmo ante rrey, et contou lle todaslas rrazões dos ydolos et da loucura et vaydade deles, cõmo oystes queo avemos contado aqui et moyto mays; et disolle todoslos deuedos que noso señor Deus ha cõ as criaturas et opoder quea sobrelas; et fezo desto moy grande sermõ ael rrey et aseus rricos omẽs et atoda sua corte. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et el rrey vyo mãçebo, moço, aposto et moy bem rrazoado et gardado em suas palauras, et mudouse otalente del do que avia antes pensado de matar ael et asua [cõpaña], et apartouse et [cõsellousse] cõ seus rricos omẽs et cõ seus bispos que [tyña] y, dos ydolos et de sua créénça; et os mays deles oyndo oque disera Abraã, duldarõ [en] consellar ael rrey, pero hũ deles que avya nome Mayzam, cõsellóó queo mandase queymar, senõ quea gente quese tornaria em outra creẽça, et que el perderia orreyno por ello, et que avía moy bõa rrazõ pera ello et era esta; que os caldeos, em rrazõ da creẽça do fogo faziam moy grandes fogueyras et passauã seus fillos [per] ellas cõmo amaneyra de boptismo que agora os [cristiaos] fazẽ; et Tare que moraua ontre elles que nõ avia ajnda pasadas aquelas fogueyras [a aquelas] seus fillos, et quelle las mãdase passar, et el queo nõ faria, et averia el estonçes contra el et contra seus fillos moy bõa rrazõ, et sem bráádos et clamor de torto ante todo opobóó, et deytarlos ẽno fogo et queymarlos y. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et el rrey, cõ moy grande pesar que [tyña en] seu coraçõ do dito [que lle] diserõ os estreleyros et grande [saña dos] synaes que via em Abraã, et quiso saber mays de seu feyto, et enviou por seu padre et por sua madre et seus yrmãos; et elles vierom logo antel, et progontoulles el rrey quanto avia que nasçera aquel seu fillo Abraã et quelle disessem auerdade et que el lles faria bem et merçed; et se averdade nõ disessem queo saberia el por outra parte, et queos mataria por ello, asy cõmo aaqueles que mẽtem aseu rrey et señor natural. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Os hũus dizem que Tare quelle nõ quiso dar seus fillos et que el et sua moller et seu fillo Nacor quese escusarõ omellor que poderõ; et Abraã et Aram que sayrõ mays fortes em suas palauras para téér et créér de todo coraçõ acreẽça de Deus sem toda cõfeyta, et diz queos mãdou logo aly rrecadar el rrey aestes ambos et mãdou fazer hũa grande fogeyra, tam grande cõmoa faziã os caldeos et ajnda mayor, pera os fazer pasar por ella, et mãdou tomar por força aAram et aAbraã et dar cõ elles em aquela fogeyra; et Abraã sayo della em saluo, et Aram cayo de guysa que nõ podo [ende] sayr et morreo aly, et sacarõ ho dende morto os seus, et suterrarõlo em essa çidade [Vr] de Caldea hu morauã el et seu padre et seus yrmãos. [+]
1300 XH I, 0/ 149 A cõmo quer que fosse bem em suas rrazões et em seus feytos ẽna çidade de [Vr] et em terra de Caldea et cõ el rrey aAbraã, Tare seu padre era moy triste et moy quebrãtado por que ficaua moy desonrrado et cõ grande perda de seu fillo que lle asy matarã tam desonrradamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 154 Et rrey Nyno, cõmo estaua apoderado et era de grande coraçõ, çercou aÇidade et guerreoa; et os de dentro ferirono de hũa sééta et morreo aly, et ficou ofeyto assy. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Trebeter vyo arreyna poderosa et apoderada do rreyno de seu marido, et forte moller et que yria [perlo] que começara et coydando que seu yrmão nõ averia mellor syso, et que faria sua madre ẽno rreyno oque quisesse partyose de nõ fazer outra cõtenda cõtra arreyna; et despoys que vyo quese avia apartyr do rreyno de seu padre, alongouse moyto daly, et sayosse de Asia, et passou toda Europa, et vẽeo a Alamanya, et chegou aterra de Germanya, et as gentes rreçebiamsse ajnda ẽnas terras hũus aos outros quando acontesçia de vĩjrem, por que aterra nõ era ajnda tanto poblada, et ficauã os termynos ermos moyto grandes, et rreçeberõ aly aTreuer os [germanos]. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Semyrramis ha de Nyno, que foy tam bem andante cõ [o] casamẽto de tam grande marido herdeyro de moytas cousas aademays, et ella moytas mays lle [emadeyo] das que primeyramente ouvo, et nõ [sse] teẽdo ella por avondada de suas terras, nẽ de todaslas outras do mũdo, deytou do rreyno de seu padre aseu criado Trebeta onoble, et el foyse cõmo oque fogia ante ella, et este poblou açidade Treber. [+]
1300 XH I, 0/ 156 Et ella andando em estas guerras cresçeo omoço, acomo quer que era tal; et quando arreyna tornou destas batallas por véér sua çidade et seu fillo, et oachou tal, catou arte cõmoo encobrisse por nõ perder os rreynos; et logo, ante que esto sonasse, mãdou fazer hũus pááços apartados moy grandes, et moy fermosos, et moy nobles, et ençarrou aly offillo cõ poucas amas et seu ayo que pensasse del; et esto fazia ella por tal queas gẽtes queo nõ oysem fallar em tal maneyra que entẽdesem que era sem [entendemento], et em tal maneyra ordenou ella opááço enque el moraua, que aquel queo véér quisesse queo nõ vise senõ moyto aalonge, em tal maneyra queo nõ podese conosçer de cara. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Andados [vijnte] et dous ãnos de Abraã et doze do rreynado desta [rreyña] Semyrramis, despoys que ella vio que ajuda nẽgũa nõ [tyña] ẽno fillo pera [mãtẽer] os rreynos, et teẽdóó [ella] asy encuberto et ençarrado desta [guisa] que disemos, por mostrar grande esforço et fazer queas gentes ensy ouvesem que véér et que nõ pensassem ẽno feyto de seu fillo, ajnda queo oyssem, tomou logo grãdes ostes et ajuntou seus caualeyros et moytas [outras cõpañas], et sayo afazer cõquistas. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et estas torres et atalayas, de aquesta [guisa] feytas [perlos] mõtes et [perlos] outros lugares das grandes vistas de alonge, nõ as avia ajnda feytas [rrey] nẽ [rreyña], nẽ outro poderoso em todo omũdo; et esta rreyna [Semyrramys] foy aprimeyra que estas gardas buscou et fezo ẽna terra. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et em cabo das cõquistas todas, segundo diz Paulo Orosio ẽno quarto capytolo do primeyro libro, chegou [arreyña] Semyrramis cõ todo seu poderio aterra de [Jndia], pera dar batalla aos [jndios] ou que se dessem por seus et lle obedisçesem; et conta Orosio que nũca entrou [outro(u)] lydador nẽ guerreador [en] terra de Yndia saluo ende esta rreyna Semyrramis et ogrande Aleyxandre, mays diz que tã asperas, et sem sabores, et tã máás eram as entradas dos portos, et ajnda aterra de dentro, queo nõ poderõ soffrer as [cõpañas] et quese tornou daly estõçes [arreyna] et nõ fezo y mays. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Et quando [ella] caualgaua traballaua quanto podia por fazer gesto de varõ em seu caualgar; et por esto que fezera quando seu marido era viuo, et por las batallas que vençia despoys da morte del, aviam todos moy grande medo [della] et moy grande vergonça. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Et tam grande acodiçia et sabor aviã de matar omẽs et esparger sangre deles cõmo era afeyta aelo et ho avya [vsado] com omarido conque fezera moytas fazendas et vençera moytas lides [et batallas] cãpaes cõ el, et despoys da morte del ella porsy seendo caudillo mayor de todos, doze ãnos contenuados andou em guerra vençendo moytas batallas, et conquerindo gentes, et acresçentando seu emperio et señorio, et fazendo moytas fortelezas, por las terras por donde andaua ẽnos lugares onde fazia mester, pera defendemẽto dos rreynos. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Et ella fezo aseu marido rrey Nyno que fezese açidade de Njnyue et em ancharla tanto, et fazerla tam grande et tam onrrada cõmo avedes oydo; et despoys que seu marido foy finado por ella fazer oseu em seu cabo donde [gaañase] pera sy algũ nome, defendio que em todo oseñorio do emperio nẽgũa çidade nõ fosse tam grãde nẽ [tovesse] tamano termyno cõmo [Nynjue]. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Outrosi oystes ja de cõmo Nẽprot ogigante, que foy oprimeyro rrey deste mũdo, asy cõmo contam as estorias, começou ẽno cãpo de Senáár cõ as outras géérações dos fillos de Noe apoblar açidade de Babilonya, et despoys queas [compañas] das gẽtes forõ espargidas cõmoa el poblou, et acresçentou, et fezoa mays grande, et mellorou moyto em ella, ca tãto era forte de coraçõ que por lo synal et maravilla que aly acontesçeo ẽnas lenguages por lo feyto da torre, que nõ leyxou de estar et morar, tãto via bõa aterra em aquel lugar, et foy ende rrey em quanto viueo. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et por çima do muro, de hũ cabo et do outro, fezo casas moy grandes, todas ygoaes enque morassem os caualeyros et os outros omẽs darmas por tal que defendessem açidade; et tam grãdes eram aquelas casas que em cada morada dellas avia seys pááços moy bõos; et tam ancha era arrua ontre as de hũ et do outro, por todo omuro, et tam ancha et tã chãa asobido aellas, que dous carros ou carretas yam em paz por ella, et ha andauã toda de cabo a cabo; et fezo em cada hũa daquelas quatro quadras do muro çem portas caudaes, quese faziam por todas quatroçentas portas ẽna çidade; et as portas da madeyra fezoas ella cobrir de bõo latom fyno et tam fermoso era que semellaua ouro. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et agora nos tornamos aarrazõ de que diziamos: et tantolle [cresçeo] otallente et osabor de aquel máo solaz et viço, que cometeo se poderia aver pera esto aquel seu criado, et enviou ael esto demãdar em poridade; et el veendo em cõmo [este] feyto era tam desaguysado, et tam grande maldade que cõmo quer queo feyto era em adulterio et em pecado, et tam bem que seu yrmão [Nynjas] queo nõ quiso fazer, pero avia mellor syso et nõ oquiso consentir por nẽgũa maneyra. ) [+]
1300 XH I, 0/ 165 Mays tam grandes et tantos avia y dos outros prinçipes et omẽ bõos queas gardas del rrey quese nõ poderõ escusar quelles lo nõ ouvesem amostrar, pero [apreçeberõse] tanto as bõas gardas que el avia que ouverõ seu acordo queo nõ vissem todos aqueles queo véér queriam et nõ entrarõ senõ moy poucos et estes forõ os mellores et os mays mesurados. [+]
1300 XH I, 0/ 165 "Por nos agora fazer por pouco tẽpo que esto pode durar, quanto nos podermos por el seera nossa onrra, que fillo de nosso señor natural he, et outrosy podemos aver del fillo erdeyro que el avera et que seera nosso señor natural, et seo nõ sofremos et ho nõ [asperarmos], et ajnda ajudarlo pera ello esto sééria grãde maldade nosa, et grande [mj̃goa]; et vasalos mesurados et leaes bem deuem sofrer aseu rrey et aseu señor natural vida de hũ omẽ ajnda que máo fosse et que viuesse mays queos que agora aqui estamos; et avyda [do] omẽ pouca he et pouco dura et abõa obra et bõa estança moyto, et nẽbra et fica ẽnos que veem despoys; et mays lygeyra cousa he pera nos et mellor et mays onrra de estar et asperar, asy cõmo sem señor vida de hũ rrey que nõ desfazer nosso señorio natural. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et aquel Batuel, fillo de Nacor, ouvo hũ fillo et hũa filla; afilla foy Rrebeca que foy despoys moller de Ysáác, fillo de Abraã et de Sarra cõmo oyredes adeante; et ofillo ouvo nome [Labam]; por que sayo Sarra [manyña], cõmo dito he et Abraã et Sarra nõ aviam fillo nẽgum, et porfillou Abraã aLoth, seu [sobriño], fillo de seu yrmão Aram et yrmão de sua moller, et querialle grande bem por estas duas rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et tanto ya descobrindo et poblicãdo as [predicações], que por todaslas terras sonaua, et leuãdoa rrazõ que el preegaua aapeor parte por escarneo, diziam que preegador era leuãtado de novo, que predicaua outro Deus et outra creẽça et nõ aque eles tynam et críj́am: et moytos contrarios [creçerõ] aAbraã et em elles avia grandes omẽs, et começarõ amaltragerlo et dizerlle moyto mal , et em tal maneyra queo nõ podia ja sofrer el, por que eram em ello contra el, segũdo diz Josefo ẽno septymo capitolo do primeyro libro, os de Mesopotamya et de Caldea, et começou apenssar cõmo sse fosse daquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 170 "Abraam, sal fora [de] tua terra, et de teu parẽteesco, et de casa de teu padre, et vem aaterra quete eu mostrarey, et fazer te ey cresçer em grãde gente, et beyzer, te ey et farey [crescer] oteu nome, et séér grande atua nomeada; et seeras tu bendito, et bendizerey eu aos que [te] [bendiserẽ], et maldirey aos que te [maldiserẽ]; et eu farey que do teu lyñage saya [per] quẽ seram benditas todas as generações da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 170 "Abraã em sua tristeza que avia quanta quer que era, cõmo oque saya dos lugares enque moraua et avia [coñosçidos], et viasse em terra estraya et el estrayo et [provolle] moyto cõ as palauras, et cõforto de noso señor Deus et cõ aquela promessa tam grande quelle daria aquela terra, et sobre todo quando obendiso et lle diso que de seu lyñage sayria por que seeriam benditas todas las gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et fezo logo Abraã outrosy aly aDeus outro altar et oferesçeo seus sacrificios em el ao nome de hũ Deus et hũ fazedor et criador et nõ mays, et alabóo; et yndo adeante foy ata que passou hũa grande parte da terra, sayndo contra medio dia. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Morando Abraam aly em Cananea, vẽeo grande fame em aquela terra et cresçia de cada dia, por la qual cousa ouvose apartyr daly Abraã perao Egyto, por que oyra dizer que aly avia grãde [abondança] de viandas. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et por la grande nomeada destes saberes vynã oveer os rricos omẽs et os poderosos do rreyno; et desque virom aSarra tam fermosa, et que dizia aAbraã que era sua yrmãa, diserõno estonçes mays afycadamẽte et enviarõ mays mãdadeyros aFaraõ; et Faraom tanto quer dizer cõmo rrey, et atodos los que estonçes rreynauã ẽno Egyto dizianlles Faraões, que mostra tanto cõmo rreys ou rreynãtes, et, segundo departe [Rramyro] [ẽna] Biblia, Faraom tanto quer dizer cõmo desnũu, ou varõ, ou gastol, ou denegante, ou varõ descubriente, ou rreynante. [+]
1300 XH I, 0/ 175 "Et mandou logo aseus omẽs queo [apreçebessem] et o gardassem ata que fosse fora do seu rreyno et oguyassem cõ quanto aviã et leuauã, ca eram moy rricos de moytas cousas asy cõmo disemos ante desto; et [ontre] as rriquezas et os seruos et as seruas que dende trouxerõ Abraã, et Sarra, et Loth seu [sobriño] quelles dou el rrey Faraõ et seus priuados et seus amygos, et el rrey dou hũa sua [serua] aSarra por lo grande amor que ouvera della et esta serua era moyto priuada del rrey et el rrey rrogou aSarra quelle fezese algũ bem por lo seu amor. [+]
1300 XH I, 0/ 175 Et destes rreys nõ achamos aqui em escrito nẽgũas cousas grandes que elles fezesem senõ este feyto que contesçeo aFaraõ cõ Abraã et cõ Sarra. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et moytos buscarõ por saber çertamẽte olugar hũ nasçe, et oque ende mays achou foy el rrey [Jnba]; et diz este rrey que em hum monte quea nome Atalante -et he este mõte em terra de Mauritana, ade juso, em fondo de Affrica, em ouçidente nõ alonge do grãde mar - que nasçe hũa fonte et que faz logo y hũ grande [escanco], et chamãlle Nullydom; et criam se em el [hũus] peyxes que am nome os [hũus] alaltetes, os outros coraçinos, os outros syluros. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et daly em deante corre sobre terra et nose asconde, et parte aAfrica de Etyopia, et faz grandes lagos donde mãteẽ os omẽs daquela terra, et acham y todaslas cousas que disemos quese criam ẽnos outros lagos do Nylo. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et do lugar donde começa acorrer sobrela terra, quese non asconde despoys, ata olugar onde vay asy ajuntado, chamãlle Nygris; et aly aagoa del he ja moy grande, et despoys faz aly dessy tres partes, que cada hũa delas he moy grande rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Hum rrio destes tres entra per Etyopia et partea por medio dia et chamã aaquel o rrio Astapo, que quer dizer segundo olengage daquela terra cõmo agoa que corre de téébras; et este rrio rrega moytas yslas que som tam grandes que por aquela que menos entra nõna pode pasar em çinque días [enpero] vay moyto forte et yrado; et amays nobre et mellor destas yslas he aquela aque chamamos Merçe que disemos ante desto. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et aestas agoas que vam assy departidas chamãlles estes nomẽes que avemos ditos, et desque se ajuntam todos em hum dizenlles o Nylo, et nõ antes ajnda que toda seja hũa agoa; et despoys que sal das yslas ençarrasse ontre [hũus] mõtes, et em nẽgum lugar nõ vay tam yrado nẽ corre tam rrezio cõmo por aly ata que vem por hũ lugar de Etyopia quea nome Catadupia, et daly adeante jazem ẽna fim del en bayxo da madre por donde el vay hũas pẽnas grandes et moytas, et durã longa terra, et estoruãno que nõ pode correr, et vay ferindo por ellas fazendo moy grande rroydo, et quebrantãdose todo tãto que dizem que aduas legoas del, que nõ ousa morar moller prene, por que perdem as creaturas ante o espanto do grande et forte rroydo del. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Do correr diz que do lugar donde lle chamã este nome Nabul que corre adeante, ata as terras de hũas gentes que am nome libiogitas, et que aly faz hum tam grande lago quee sem mesura, et quese mete todo em aquel lago, et aly se acaba, et que daly adeante nõ corre saluo se vay por su terra por lugares queo nõ podem os omẽs véér, et entra ascondidamẽte ẽna madre daquel rrio que avemos dito que sal da rribeyra do mar Vermello, ca este lago postromeyro [en] quese asconde o Nylo nõ he moy longe daquel rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Conta Lucano, ẽno dozeno lybro das batallas dos çidadãos de Rroma, que despoys que Põpeyo ogrande et Julio [Casar], que forom os mays grandes et moy nobles de todos los rromãos, et lydarõ et foy vençido [Ponpeyo], et sayndo da batalla [que sse] foy logo [Ponperio] ogrande pera [o] Egyto aTolomeo Filopater, seu criado, que andaua y estonçes, pera lle pedir ajuda por cobrar et lydar de cabo cõ Julio Çesar; et Tolomeo, temendo sse del, matóó agrãde trayçom. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et despoys que vio arreyna Cleopatra que era mãçeba grande et moy fermosa et yrmãa daquel rrey [Dionys] ou Filopater, et de tam grande linage, et namorouse della, et falou [com] ella; et asysse pagarõ hũ do outro, et se avierõ ontresy que esteuerõ aly despoys dous ãnos el et ella. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et odia quese ajuntarom tanto se apostou et afeytou aquela rreyna Cleopatra que diz aestoria que nõ foy y omẽ queaas pedras preçiosas et ao aljofre -tam grandes grãaos avia y - et aas outras cousas preçiosas et de virtudes que ella [tyña] em seus ombros, et ao colo, quelles nõ podessem nẽ soubessem poer preço por nẽgũa maneyra. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et forõ aly todoslos nobles do Egyto et moytos outros de suas fronteyras: et vẽeo y oseu bispo, ho mayor queos [gentijs] daly aviam; et era omẽ moy ouçião et vello, et de grande siso, et moy sabio em todoslos saberes. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et Julio Çesar temyasse queo matassem atrayçom et gardauasse quanto podia: et obispo Acoreo sya aly em hũ estrado moy noble quelle mãdara fazer Julio Çesar; et despoys que çearõ acostousse aquel bispo Acoreo ẽno estrado, et syase aly, sua barba grande et cãa, et sua mytra ẽna cabeça cõmo bispo. [+]
1300 XH I, 0/ 180 Et oque oy de meu genrro me aduso aqui aestas vosas çidades et rreynos do Egyto, mays empero outrosy me trouxo y avosa grande fama et os sabios daqui; et eu em medio das batallas [en] que andey et ando, sempre pensey et contendy ẽnas zonas ou çintas das estrelas do çeo, et ẽnos corpos çelestiaes, et ẽnos deus, et party os tẽpos do ãno; de guysa os contey que, por la conta de Endoxo ofilosofo, em aqueles dias aque [dizẽ] faustos, nõ sera vençida aconta do meu ãno. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Em este lugar dizẽ sobresto os departydores que esta rrazõ quer dizer asy: que Endoxo ho estreleyro diso que acabo de oyto ãnos sse tornaua sempre o sol aseu curso ao ponto donde sayra ẽno começo destes oyto ãnos et que esto era oãno grande. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Empero que eu aja tam grande vertude de aqueste saber, et ho teña ẽno meu coraçõ pera querer ordenar osegre, et [tamaño] seja oamor que eu ey de mostrar averdade et leyxar aescritura, pero [nom] ha cousa [negũa] que eu mays queyra [coñosçer] que saber as rrazões do rryo Nylo, que estam ascondidas aos omẽs et ajnda asabedores que por tantos segres de ãnos cõmo som pasados queos [non] sabe nẽgũ çertamẽte; et que saba eu acabeça et afonte del onde he ou ondese começa, oque nũqua foy sabido de quantos eu sey ata o dia de oje que eu saber [podese que o] sabia seo tu nõ sabes; et tu que eras tam nobre omẽ, et tam santo varõ, et tam sabedor que teño queo sabes tu, mostrame por que eu aja por ty çerta asperança de véér et saber as fontes do Nylo; et por aprender esto leyxarey esta batalla çidadáá enque ando, [pero] que me sééria de outra [guisa] moy graue cousa de leyxar. [+]
1300 XH I, 0/ 181 "[Çesar], guysado he de eu mostrar as poridades donde vijmos os grandes parentes [do] Egyto [de] que tu demãdaste, por queo sey moy bem et estas som cousas que nõ conosçerõ nẽ souberõ os máos pobõos, nẽ os máos omẽs ata otẽpo enque ora somos: mays plaza te, et piedade sera et santa cousa pera os bispos dese calar elles et nõ dizer tã grandes myragres cõmo estes, que por ventura nõ osabem et querendoo dizer véérse yam en vergonça por ello ante os prinçepes et os outros grãdes omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 182 "A oytaua espera quee o çeo en que andam as estrellas que som firmes sempre, vay en derredor de oriente sobrela terra ata ouçidente, et des do cabo de ouçidente som os [avismos] ata oriente; et sempre se rreuolue em esto et faz esto atã grande presa que se estoruo nõ ouvese que todaslas cousas trageria aaprimeyra mezcla et ao primeyro confondimento enque forõ primeyramẽte, et contra esto [posolle] contra as sete estrellas oque criou aquelas et todas las outras cousas que ẽno mũdo som. [+]
1300 XH I, 0/ 182 Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: [+]
1300 XH I, 0/ 183 "O sol parte os tẽpos do ãno [per] onde se departem as ydades das cousas et muda odia em noyte et anoyte em dia, ca [per] onde el vay sempre he dia, et donde sse el vay sempre he noyte, et anoyte sempre vay tras el et sempre foge dantel; et tanto he oseu lume et tam grande opoder [do] seus rrayos que por donde el vay tolle áás outras planetas o andar et tardam lles seus cosos, et fazlle los vagarosos aly hu el faz sua estadas: ahũa ẽno Capricornjo ẽno mes de Dezẽbre, aoutra ẽno carneyro ẽno mes de Juyo. [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et Çesar, desto podes tu aver por testigo acolor meesma do pobõo que mora em Etyopia, que som todos negros, et am osangre queymado da grande caentura do sol, que aly faz opoder do seu feruor, et dos bafos do abrego, ou vendaual, quee [ontre] os ventos [omays] caente, donde am os omẽs daly acolor moy negra Et sobre esto tem tu que toda cabeça de rrio, qual quer que seja, que por geada ou neue quese faça, moyta agoa da, moyta agoa dela, que nõ jncha nẽ cresçe senõ desque entra overão, por que estonçes se começã arreter et deslyr as neues et as geadas que opoder do frio tem coalladas; mays o Nylo nõ leuanta tam altas suas agoas nẽ as cresçe ata que nõ nasçe ha estrella Cam, nẽ chega asua agoa ante áás rribeyras ata queo dia seja ygoal da noyte; et esto he ẽno mes de Setẽbre quando o sol entra ẽno signo da Libra; et por estas rrazões que ditas som nõ sabe o Nylo aley das outras agoas nem cresçe em jnverno et quando vay o sol moy alongado estonçes nõ ha asua agoa del ho offiçio queas outras agoas am; et quando vay o çeo destemperado, em medio dos grandes feruores do sol, estonçes sal o Nylo et trage amoyta agoa, et esto he su açytara de medio dia, que arde tanto que queyma; et esto se faz por que ofogo do eyxe do firmamẽto nõ se ençenda, et ençẽda el as terras et as queyme; et acorre desta guysa o Nylo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 185 Et por la tardança que el estonçes toma em seu correr por esta rrazõ, et da outra parte porlo mar, que vem contra el et [ho] estorua, et por estas forças estonçes convenlle de bolyr et dese abalar, et vem cõ tam grande poder de agoas cõmo oydes dizer, que nõ cabe porlos calez das madres et sal [porlos] cãpos, et rrega toda aterra. [+]
1300 XH I, 0/ 185 Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: [+]
1300 XH I, 0/ 186 "Aynda pensarõ et coydarõ outros ẽno cresçer do Nylo et dizẽ asy: ẽna sazõ queo mar ouçião tem todas las terras çercadas, [estonçe] cresçe mays que ẽnos outros tempos do ãno, que estonçes toma o Nylo grande poder de agoas do mar, et sal moy brauo et yrado, et andando por longo espaço por las couas da terra, alympa do salgado aquelas agoas que tomou et manáás despoys [sobrela] terra dulçes et bõas pera beber et pera criar as cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 186 Et digote Çesar que moytos coydarõ da fonte do Nylo et do seu nasçer, mays se eu tamano poder ey de partyr tam grande contẽda cõmo he esta do nasçemẽto do Nylo, segundo penso, despoys do deluvio mouerõse as venas da terra, et ferirõse em hũ, et nasçeron ende hũas agoas que nõ forã ante do deluvio et estas nõ as fazendo Deus mays criandose ellas por avíj́mẽto, ou por natura. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Et jndo adeante o Nylo, nasçendo ja ẽno Egyto, cõ sua grande agoa, que aly leua, çerca açidade Merçe quee poblada dos negros, et opobõo daly moy grande, et outrosi as agoas do Nylo aderredor moy grandes enque nasçem [as] aruores aque dizẽ ebenus, et som os madeyros deles tam negros cõmo caruõ, et som aruores de moyta folla et grande, et elles espessos, mays pero por nẽgũa soombra que elles y dem nõ podem temperar acaentura do tẽpo do estio; tam grande he et tam dereyto fere aly alyña do mũdo ao Leom. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Despoys desto, yndo el daly adeante tallando por los desertos, vay blando et manso ata hu chegam os mercadores, onde se parte onoso mar do mar Vermello, quee tam grande pelago et tam sanudo et tã forçador das cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Mays ajnda despoys queas quebrãtaduras das suas carreyras et as aberturas das suas derribadas rreçebẽ ensy os seus cossos et uay el tam grande, et [tam] apoderado, et tam yrado que desdena as outras fortelezas et nõ sofre [a nẽgõa] pẽna, quam forte quer que seja, que aasua força se [teña] em nẽgũ lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 191 Et aquel val de Mãbre avia outrosi este nome por esta outra rrazõ que diremos: eram aly tres yrmãos que erdauã aquel lugar, et chamauam ao mays grande Mãbre, et ao outro Aner et ao menor Escol; et oval ouuo onome do mayor yrmão, et chamarõlle oval de Mãbre. [+]
1300 XH I, 0/ 191 Et estes tres yrmãos poserõ suas amyzades cõ Abráám quando chegou aly, et despoys morou el cabo deles em aquel val açerca de hũa grande aruore que avia aly estonçes; et esta aruore he cousa nomeada et trage ajnda fegura ẽna ley. [+]
1300 XH I, 0/ 192 Andados oyteẽta ãnos de quando Abraã nasçera, et çento et [vijnte] et dous do rreynado de [Assiria], et çento et hũ do de [Sytionya], et oytéénta do de Egyto, quando Abraã sayo dO Egyto, asy cõmo conta mẽestre Pedro ẽno capitolo da lide de Abraã que ouvo cõ os quatro rreys, em aquel tẽpo aviã ja todoslos omẽs sabor moy grande os [hũus] de aver rreys, os outros de rreynar; et faziam rrey em cada çidade et em cada vila. [+]
1300 XH I, 0/ 192 Et doze ãnos ante da sayda de Abraã que sayo do Egito aquel Cadaloamor, rrey dos elamytas, tomou estes rreys que disemos de Assiria com suas hostes moy fortes et moy grandes et, segundo diz Josefo ẽno dozeno capitolo do primeyro libro, astragarõ toda Asia, et leuarõ rroubado quanto quiserom, et destroyrõ olynage dos gigãtes, et vierom sobre aqueles çinque rreys de Sodoma et dessas outras çidades, et [cõquirirõos] et tornarõnos peyteyros. [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et obedesçiam todos estes ao prinçepe de Assiria, que era monarco do rreynado dos assiriaos; et monarco quer dizer hũ soo prinçepe mays grande de todo oseñorio. [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et jndo Cadolaomor et aqueles rreys cõ el apoderados daquela guysa cõ grandes hostes, entrarõ por la terra aos outros, et derribarõ aly et em suas fronteyras moytas villas, et senaladamẽte estas: [+]
1300 XH I, 0/ 194 Et aqueles rreys, cõmo yam canssados elles et suas [compañas] cõ agrande pressa et esbulo que tragiam, et as moytas terras que aviã corridas, jaziam dormyndo, et desarmados, et seguros de tal feyto, et conta Josefo que jaziã bebedos. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Estonçes se compliam çinquoenta ãnos que nasçera Loth; et esse ãno meesmo tyrou Abraã da prijom ael et atodos los outros que cõ el forã presos, et rreçebeo aly grande onrra Abraã em aquel feyto; et acabarõ se outrosi em essa sazõ çinquoéénta ãnos queo nosso Señor Deus tirara do fogo dos caldeos, cõmo he dito de suso. [+]
1300 XH I, 0/ 197 Et ante que el ouvesse aperçebido oaltar enqueo fezese, desçẽdiam aves por comer aquelas carnes, et Abraã espantauáás; et despoys quese poso o sol adormeçeo et paresçeo lle em [ssoños] que via hũa grande téebra, et ouvo desto grande espanto, et foy lle esto dito em aquela visiom: [+]
1300 XH I, 0/ 197 Et quando veẽo anoyte et se fezo grande escuro, paresçeolle hũ grande fogo, asy cõmo de forno ardente, et passou por ontre aquelas carnes que estauã partidas et queymoas todas; [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et da outra palaura que diso que sayriam deste catyveyro cõ grande rriqueza, esto asy foy, por que a mayor parte de quanto avia ẽno Egito elles oleuarõ, et de todas las outras terras que rroubarõ et destroyrom despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Menãcoria ey de ty, ca moy grande torto me fazes; eu te dey amyna serua por que ouvesses tu et ella fillos, et desque vio que era prene despreçame, et aviltame, et paresçe me que tu nõ curas dello, et esto julgueo Deus ontre myn et ty. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Et tu [es] prene et se te tornares sabeas que averas hum fillo et despoys que nasçer poerlle as [nome] Ysmael, et deste sayra tam grande lyñage que nẽgũ omẽ nõ opodera contar; et este sééra forte omẽ et brauo et guerreara cõ todos et todos cõ el; et tã grande sera opoder do seu lynage que em todas las terras dos outros seus yrmãos porra as suas tendas apesar de todos elles. [+]
1300 XH I, 0/ 200 [o primeyro] Oreb, Zob, Zebéé, Salmana; et estes leuãtarõ sse contra os fillos de Ysrrael, et ouverõ guerras cõ elles, et moytas batallas, et rreçeberõ os fillos de Ysrrael grande dano deles, ata que lidou Gedeom cõ elles et vençeos et fezo os tornar ao deserto donde vieram. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Et deste Ysmael vierom outrosy os barbaros gazules, et genetes, et todas las maneyras de alaraues daqueles que moram [em] tẽdas et nõ querem morar em casas; et segundo diserõ [algũus] daly sayo [olyñage] de Mafoma, donde veẽ os mouros que am nome [agarenos], et am este nome por Agar, que foy madre de Ysmael; et ajnda [profetyzou] Metodio do lynage de Ysmael et diso que sayriam hũa vez et conqueririã amayor parte da terra et séériam dela [senores] hũ grande tẽpo, et que matariam os saçerdotes ẽnas [igleias] et ẽnos santuarios, et que aly se deytariam cõ suas molleres et atariã os cabestros das bẽstas aos sepulcros dos santos, et os altares preueles delas, et esto contesçeria [porlos] pecados et maldades dos [cristiaos] que em aquela sazõ seeriã. [+]
1300 XH I, 0/ 202 "Sabeas que Ysmael viuera, et Eu beeyzer lo ey et acresçentarey seu lyñage, et sayram del caudillos et outras gentes moy grandes; mays de Sarra, tua moller, averas fillo [a que] chamaras Ysaac, et Eu porrey [myña] postura cõ aquel teu fillo Ysáác et cõ [o lynage] que del desçendera. [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Non me quero encobrir de Abraã das cousas que Eu ey mester, poys que del ha asayr grande gente et forte, et por lo seu lynage serã benditas todaslas gentes da terra; et demays que el mãdara aseus fillos et aos que del vierẽ [quẽ] gardem moy bem os meus mãdamẽtos et faça justiçia et dereyto, que por amor del atẽderey todo oquelle Eu prometi. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Yrmãos, eu vos rrogo et pido por merçede que nõ queyrades fazer tam grande maldade cõmo esta, mays se tam grande voõtade avedes desso, eu ey duas fillas que nũca ouverõ marido et dar voslas ey et vos fazede cõ ellas oque quiserdes et aestes mãçebos nolles façades mal por que som meus ospedes et albergarõ [en] mjna casa. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Et dizialles estas palauras por estas duas rrazões: aprimeyra por defender os ospedes que nõ lles fezesem [nẽgoa] força nẽ mal, demays tã grande mal cõmo aquel; asegũda do mal que queriam fazer, tam sem desmesura et sem rrazom, cõmo quer que entendese que era grande pecado delles dar suas fillas, pero touo que moy menor era que aquel que elles queriam cometer, et por ende oquelles diso foy como aquel que avia osyso turbado do grãde pesar et coyta que avia do mal quelle faziã, et queriam buscar. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Et esto fezo Deus cõmo bõo juyz que julgou dereyto, et [mãdou] logo cõplyr ajustiçia do juyzo, cõmo rrey, et emperador, et [señor]; et mandou mays ajnda: que toda aquela terra fose seca por sempre, que em todoslos termynos destas çidades sobre ditas nõ nasçe aruore nẽ erua, nẽ se criase y outra cousa nẽgũa que prol podesse téér, nẽ fazer anẽgũ omẽ, nẽ aoutra anymalia; et en esta maneyra, segũdo conta meestre Pedro, dou Deus noso señor mays grande pẽna aos de Sodoma et daquelas outras çidades que aos que matou cõ odeluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Mays aos naturaes destas quatro çidades que disemos, por que pecauã contra natura todos los matou, tam bem aos pequenos cõmo aos grandes; aos grãdes por los pecados que faziã, et aos pequenos por tal que nõ aprendesem os costumes maos de seus padres, nẽ fezesem cõmo elles, nẽ fosem asy perdidos. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Ca os omẽs daly, segundo conta Orosio, tam maos erã, et tam mal feytores em aquel feyto de seus corpos, que nõ gardauã os santuarios nẽ os lugares onrrados, nẽ catauã as festas, nẽ as suas ydades enque erã cada [hũus] deles pera fazer aquela maldade et pecado, nem faziam departimẽto ontresi de nõ pecar: qual quer omẽ cõ qual quer outro, ovello cõ omoço, omãçebo cõ ovello, et todos [hũus] cõ outros; et que por este pecado tam grande et tam máo enque todos vsauam, queos [m[a]tou] Deus atodos em tal maneyra, que nõ quedou delles semẽte, nẽ quiso que ficase delles, nẽ de sua gééraçõ. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Et diz mééstre Pedro que este lago parte aArabia et aJudea que avia antes nome Palestina, açerca da qual foy em outro tempo aquel grande deserto moy forte et moy aspero, sem carreyra et sem agoa, enque os fillos de Ysrrael andarõ quareenta ãnos despoys da sayda do Egyto de que falaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Conta Paulo Orosio ẽno terçeyro capitolo do primeyro libro do lugar onde eram estas çinque çidades et diz asi: et ẽna fronteyra [de] terra de Arabia et de terra de Palestina, aly hu os mõtes daquelas terras se abayxam das altezas ao chão et ao pe daqueles montes diz quese fazẽ [hũus] campos moyto grandes, et chãos et de moy grandes anchuras; et diz que avia esta terra acaentura et oatẽperamẽto do sol, nem mays nẽ menos, senõ cõmo aterra avia mester pera seer moy plantadia. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et cõmo erã aqueles cãpos chãos et vẽ este rrio por elles, queo partem os omẽs em quantas partes querem, et leuão [per] donde mester faz por aqueles chãos, todos et rregam todos seus froytos; ho hũ por la tẽperãça do sol, ho outro por este rreguamẽto, criauãssem em aquela terra todos los froytos do mũdo donde aviam tam grande abondamẽto que nõ ssabiam os omẽs quelles fazer, nẽ onde os deytar, tantos erã elles; et por la terra que era tã plantada cresçiam aly moyto os pobõos, et poblarõse aly estas cinque çidades: [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et diz aly Orosio que Segor era pequena mays as outras quatro moy grandes, et de grandes termynos et grandes poblas, et diz Abul Ybeyt ẽno viçessimo quinto capitolo que aviã ao menos çem vezes [mj̃ll] omẽs, et ajnda agora acham y as pedras negras que ficarõ da queyma. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et diz Orosio que tã grãdes aviam os viços cõ a multidũe das cousas, quese dauã todos, pequenos et grandes omẽs et [mulleres], amaos costumes; et diz queo grande abondamẽto das cousas quelles [foy] achaque et synal dos males enque caerõ despoys, ca segundo departe aly [Orosio], da grande sobejedũe dos deleytos das moytas cousas et grãdes viços [cresçeolles] luxuria moy torpe et moy feo feyto dos omẽs queo faziam [hũus] cõ os outros ensy méésmos. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por esto et por aquelo que avemos contado que elles quiserã fazer aos angeos em casa de Loth, foy Deus cõtra elles moy sanudo, et choueo sobre elles et sobre toda sua terra fogo ardente, et xufre [emçendido] que queymou aquelas quatro çidades cõ seus pobõos, que nõ quedou deles nẽgũ omẽ nẽ moller pequeno nẽ grande, em toda a terra. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por afirmar esto et atestemoyarlo conta sobre ello Cornelio Taçito que nõ moy longe de Arabia os cãpos que y avia moy plantados et poblados de grandes poderes de omẽs, arderõ arrayos que caerõ do çeo, et ençenderõ toda a terra; et diz aly mays Cornel que ficou a terra em sua semellãça de dura et forte cõmo antes era, mays que perdeo avertude et aforça de leuar froyto, et diz adeante que foy o do çeo aquel que queymou aquelas çidades, et que coyda que o bafo et fume daquel fogo que ensuzou et [empoçoou] as agoas et aterra daly, em tal maneyra que lles tolleo aforça que nõ criã nẽgũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por que ante queas destroyse Deus rregauãsse as terras de Sodoma, et daquelas outras çidades da agoa do Jordam, asi cõmo [oparayso] de Deus, et cõmo terra do Egito do rrio Nylo, de cõmo vem aSegor, segundo conta Moysem ẽno trezeno capitolo do Genesis, departe aly Paulo Orosio, esto foy por que os moradores daquelas çidades aviã moy grandes abondamẽtos de todaslas cousas, ho hũ [porla] caentura do sol, quee cõmo natura [de] fogo, et por lo moy bõo rregamento do rrio Jordam, et nõ agradesçiam esto a Deus, nẽ conosçiam quelles Deus dera estes bẽes aly, nẽ que por El os aviam, et errarõ tam de máá maneyra queos matou Deus cõ aquelas duas cousas: ahũa por la caentura do sol quelles criaua aquelas cousas, enviou sobre elles, et sobre a terra, et sobre todaslas suas cousas aqueles rrayos, et aquel fogo do çeo queos queymou todos; et por la agoa que aviã pera rregar queos [enrriquiçesse et despois] queo ouvo queymado et tornado em çíj́nsa et em poluo, diz queas sufondou et fezo sayr agoa dos abismos que todo aquelo cobrio et ajnda oje esta feyto lago, et esta agoa quee tal -diz - que asy cõmo aoutra et acaentura do sol criauã aly todas cousas, que asy estoruarõ despoys aly este fogo et esta agoa quese nõ criem y. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Quando se ya de Sodoma [Lot] cõ sua [conpaña], castigaua oangeo por mandado de Deus atodos, que nẽgũ por rroydo que oyse nem por maravillas que visse que nõ tornasse acabeça atras, et amoller de Loth [tornaua] catar atras moytas vezes, et cataua aquela çidade de Sodoma cõ grande pesar, et coydado et dolor que avya della, por seus amygos que morauã y por que asy peresçiam; et por aquelo quelle Deus avia defendido que nõ catasse atras, et ella passou oseu mãdado et quebrãtoo, et logo foy feyta hũa ymage de pedra sal, tam grande cõmo ella era, et aly se quedou en esse lugar méésmo hu foy tornada, cõmo se fosse outra pedra que nasçesse aly da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Et Loth cõ suas fillas foysse pera Segor: et moraua y, mays com desejo de omẽs, que nõ via nẽgum anẽgũa parte senõ asuas fillas, nẽ ellas senõ ael, avia nojo, et ẽno destroymento das outras çidades cõ ogrande rroydo quese aly fezo que vyña do çeo, todoslos daquela çidade Segor, omẽs et molleres cõ seus moços forõse pera as outras çidades que nõ ficou aly nẽgũ, et ala se perderõ todos cõ os outros, que asy oquiso Deus; et outrosi cõ myngoa de vianda, et demays cõ grande espanto de aquela çidade Segor enque morauã quese estremesçia aas vezes -et afirmao Jeronymo que asy acontesçia -, et ouvo asayr se daly et foy por hũ mõte cõ sus fillas, et aly morou cõ ellas em hũa coua; et aesta çidade de que contamos enque moraua Loth diz que ouvera estes tres nomẽs: [+]
1300 XH I, 0/ 212 Estonçes falarõ sobre esto aquelas duas yrmãas et diso ayrmãa mays grande aamenor: [+]
1300 XH I, 0/ 212 "Noso padre he vello et nẽgũ omẽ nõ ficou em toda a terra, nẽ paresçe, nẽ ovéémos vijnr de nẽgũa parte de que possamos aver fillos: et noso padre nõ querra aver fillos de nos temendo que pecaria, et outrosi por la grande tristeza enque esta por sua moller que perdeo que amaua moyto, et por seus amygos aquẽ queria bem, et porla bõa terra quese destroyo asy toda; mays nos embebedentemos lo cõ viño et façamos algũa outra meestria cõmo esto seja, et deytemos nos cõ el, et asy averemos linage del. [+]
1300 XH I, 0/ 212 "Et [fezerono] asy; et essa primeyra noyte jougo cõ el ha mays grande et opadre nõ sentyo quandose ella deytou açerca del, nẽ quandose leuãtou dende, pero fezo quese leuãtou ende del prene. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Mays dizem que [podo] séér que cõ ogrande pesar cõ quese deytara Loth que jazia trastornado, et que dormyo, et quando espertou, et achou moller açerca [de ssy] que parou mẽtes et coydou que era sua moller cõmo soya, et nõ sua filla, et fezo cõ ella cõmo soya fazer cõ sua moller. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et Abraã que moraua ontre os cananeos, ouvo outrossy moy grande espanto deste feyto, et fezo por ende aly hũ altar cõ sua moller Sarra, et adorou [sobrel] aDeus, et fezolle aly seus sacrifiçios et demãdoulle que faria; et ouvo rresposta dEl quese fosse daquela terra de Cananea el et sua moller; et asyo fezerõ. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Mays dou estonçes noso Señor Deus hũa grande enfirmydade a [Abymelec] por que nõ acabase opecado que queria fazer contra Sarra et cõtra Abraã, et despoys veẽo nosso Señor ael em soños et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 215 Por que adusiste tam grande pecado sobre mj́ et sobre meu rreyno? [+]
1300 XH I, 0/ 219 Em pos esto cresçeo moy bem oneno, et [a] cabo de tres ãnos que nasçeo tollerõ lle ateta: et aquel dia fezo seu padre moy grande jantar et asentoo consigo aamesa. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et pero farey Eu que grandes gentes venam de Ysmael por quee teu fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Nõ ajas medo; leua te et toma omoço que oyo Deus avoz del et oteu dolor, et omoço viuera et del verrã grandes gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et em todo esto cresçeo omoço et fezose grande mançebo, et foy moy sotyl de tyrar cõ arco; et segundo diz mééstre Godofre, ata aquela sazõ viuerã de eruas et das froytas das aruores que achauã por los montes, et despoys que Ysmael soubo bem tirar de arco, mataua as bestas feras et os veados brauos, et comyam el et sua madre as carnes delles et vestianse das pelellas. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et por esto diz Metodio que he aquesto dito: os asnos mõteses ou os ezebros, et as corças que verram do deserto sobre pojaram cõ sua crueleza aacrueldade de todaslas outras bestas; et esto he quea crueleza destes sera mays grande que de todaslas outras gentes et serã quebrantadas deles todas as anymalias mansas. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Fillo do omẽ, chama as bestas do campo et ajuntáás et ençarráás et dilles: "ajuntade vos et víj́nde por queuos dou eu grande sacrifiçio; comede as carnes dos fortes et bebede osangre dos altos. [+]
1300 XH I, 0/ 222 Et Abraã vééndo que plazia aDeus cõ as rrazões de Sarra, desfezo ocasamẽto et enviou daly ofillo, et forõse daly aquela ora el et Agar, et foyse Agar cõ el chegando ao Egyto et doulle moller da terra donde era natural, et casoo y; et segundo diz Abul Ybeyt ouvo ella nome Zayda, filla de Maçac, fillo de Omar Agarfamy, [omẽs bõos] ẽno Egyto, et foy hũa grande parte deste casamẽto por lo que sabyam de seu padre Abraã, et que oyam dizer del, et conosçiam outrosi asua madre Agar que fora mãçeba de Faraõ et era sua natural; et ajnda dizem [algũus] que esse Faraõ Çadufe ocasou por amor de Abraã et de Agar sua madre. [+]
1300 XH I, 0/ 222 Do segundo, que avia nome Çedar, foy dita Çedar, quee hũa grande terra ẽno deserto ẽna que el aseñorou. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et em este mõte se leuãta hũ grande cabeça mays alta que todo ho outro mõte, et dizem lle Moria. [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Padre, grande sem rrazõ seeria se eu nõ obedisçesse ao queme tu [mãdases] fazer; et grande dereyto fora que nõ fosse eu nasçido, se ojuyzo de Deus et oteu [desprecasse], et se eu fosse desobediente aa vóóntade de Deus et áátua et ao mandado de ambos. " [+]
1300 XH I, 0/ 227 Et por esta merçede tam grande que noso Señor Deus mostrou et fezo aAbraam et aYsaac aly, chamou Abraã aaquel lugar; o Señor ovéé, et em latim lle diz Jeronjmo aos vijnte et dous capitolos: [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Señor, rrogamos te que nos ouças: tu [eras] profeta de Deus et mays grande et mellor ontre nos. [+]
1300 XH I, 0/ 233 Abraã era omẽ de grande ydade et sempre fora Deus cõ el em todos seus feytos, et avia grande sabor de casar aYsáác, seu fillo, ante que el morresse. [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Bebe tu que eu darey aty et ateus camelos que bebã" pido te merçede, señor, que esto seja por synal que eu [coñosca] que aque esto fezer que aquela he aque tu queres por moller pera teu seruo Ysaac, et entenda eu por este sinal que feziste tu grande misericordia sobre meu señor Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Seruo [sõo] de Abraã et seu messageyro et bendisoo noso Señor et doulle grandes rriquezas de gaãdos, et de ouro, et de plata et de seruos, et de seruas, et de camelos, et de outras moytas bestas et sobre todo esto doulle hũ fillo emçima de sua velleçe de sua moller Sarra et del, et el dou aseu fillo quantas rriquezas avia, et dou amj́ ofillo em garda et em poder cõ todo oque avia, et ajuramentoume que nõ lle desse moller das fillas dos cananeos em cuja terra el moraua, mays que viesse eu aeste lugar donde el era natural et tyña seu lynage et que daly leuase moller pera seu fillo; et eu pregonteyo estonçes que se nẽgũa moller desta terra comygo nõ quisesse yr quefaria; et el disome: [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Rrogo vos queme nõ detenades, ca Deus enderençou omeu camyno, et por ende leyxade me yr pera meu señor que ey feyta grande tardança em este camyño, et esto foy porlos grandes lodos quese fazẽ em esta terra de [Mesopotamja] ẽno tẽpo das chuvias, et outrosi por lo nojo et estoruo dos moy grandes [poluos] que se fazẽ ẽno tẽpo da seca, et da outra parte por los moytos ladrões que andam ẽnos mõtes daqui, quee grande peligro et estoruo pera os omẽs que andam camyño; demays que meu señor Abraã he omẽ de grandes dias et queria me eu tornar pera el omays agina que podesse cõ orrecado daquelo aqueme enviou ante quese finasse ou Deus fezese del oque tovesse por [bem]. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Et despoys Rrebeca [ffezo] delo suas graças aDeus et encomẽdouse asua madre et aseus yrmãos et atoda sua compaña, et despoys caualgou ella et suas donzelas [emçima] de seus camelos, et forõse cõ Eliezer quese tornaua agrande pressa cõ grande alegria pera seu señor Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 237 Estonçes Ysaac rreçebeo aRrebeca moy onrradamẽte, et tomoa cõ [moy] grande alegria, et leuoa aos pááços et aacamara de sua madre Sarra, et aly atomou por sua moller. [+]
1300 XH I, 0/ 237 Et plouvo moyto cõ ella a Abraã et rreçebeoa moy bem, et fezolles suas bodas moy grandes et moy bõas, et moy cõplidas de todas las cousas que fezerõ ende mester; et todas las cousas forõ feytas aly com Deus, et cõ moytos auçiaos, et cõ moyta santydade; et em esta maneyra ficarõ Ysaac et Rrebeca casados por marido et moller, [per] mão de seu padre, opatriarca Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et segundo diz Josefo estes forom moy grandes labradores et omẽs entẽdudos. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Este Dororĩ fezo outro fillo aque diserõ Sofom, et este Sofom poblou despoys terra de Barbaria, et deste am nome zafaseos os barbaros daquela terra que el poblou em Barbaria et dizem quee moy grande. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Os de Latusym, diz [ques] fezerõ ferreyros, et olivez et moyñeyros, et quese derõ agoarir et viuer por estes mesteres ontre las outras gentes; outros ouvo y desses de Çetura, que diz Jeronjmo que tomarõ terras de Yndia et grãde parte de Assiria et forõ ende prinçepes, et señores, et grandes omẽs, et moy poderosos. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Em esta sazom outrosi, segũdo conta aestoria do Egipto et outros cõ ella, mandou Nẽprot fazer hũa arca por mẽestria que podese omẽ yr em ella, et fezo tomar quatro boyteres viuas, et mandou queas deytassem em lugar onde nõ comessem ata que ouvessem grande fame, et [despois] mandou trager carne et fazer grandes espetadas della et colegarlas sobrela arca em [hũus] fustes que meterã aly pera ello, et atarom aos quatro péés da arca quatro cordas; et entrou Nẽprot ẽna arca et desi atarõ aquelas cordas aos quatro pees das boyteres, acada hũa sua, et ellas quando virom acarne começarõ avoar arriba pera tomar acarne et alçarõ aarca, et forõ cõ ella leuãdoa ẽno ayre arriba, et el rrey em ella, et as boyteres com grande sabor que aviam de alcançar acarne que viam sobre sy, alçarõ tanto aarca que queriam ja chegar ao çirco da luna. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Et segundo que esto fazia Nẽprot semella que quisera porla torre de Babilonja sobir ao çeo, tã alta acoydara afazer, et despoys queselle nõ guysou de atorre acabar, pensou de ala sobir por esta arte da arca et das boyteres; et quando foy em aquel lugar tã alto nõ podia ja sofrer oayre que era moy puro, et [viose] em coyta grande, et ouvo medo que se mays arriba fose que morreria, et ouvose apartir daquela loucura que coydaua sobir ao çeo, et catou estonçes ajuso ao mũdo et vio toda aterra et paresçeo lle pequena. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Em Greçia ha sete terras moy grandes, segundo conta o Libro das prouỹçias do mundo, et hũa das mays nobles çidades que y avia ẽno tempo de Abraã era Argos; et era çidade de grãdes termynos et terras, et villas outras et castelos que avia su seu señorio, et os moradores della que alçarõ rrey de aquel rreyno foy hũ poderoso a [que] chamarom Ynaco. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et passa por aquela terra hũ grande rrio, et por que era este rrey moy poderoso em todas las terras et rribeyras daquel rrio chamarõ ao rrio Ynaco cõmo ael rrey, et ael rrey cõmo ao rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et conta [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que aqueste rrey Ynaco que avia hũa filla et chamauãlle Yo; et era costume dos [gẽtijs] ẽno primeyro tempo enque elles andauam em dulda em suas creenças, que chamauam deus aos rreys sabios et poderosos et chamauã aas donas sabias et poderosas déésas, et aos grandes rrios deus, et aas nobles fontes déésas, dizendo que avia ẽnos rrios et ẽnas fontes virtudes et poderes de deus et de déésas. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et avia em terra de Emonya, quee Tesalia, hũ monte moy grande, et por que em aquel monte ha moytas cousas de grãdes viços, [chamãlle] Tẽpe, et tanto quer dizer Tẽpe cõmo lugares deleytosos. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Desta serra Tẽpe, et por ella, sal hũ rrio moy grande et dizenlle Peneo, et collense ael moytos outros rrios daquelas terras, et som estes segundo queos conta Ovjdio ẽno seu Libro mayor, orrio Espercheo, quee de rribeyras de natura que criã moytos arameos; orrio Emffeõ quee de agoa que vay sempre moy yrada et rrizea; et orrio Eridano, cujas rrybeyras forõ pobladas antes et foy nomeado el et ellas ante que outro rrio de todas aquelas terras, donde lle chamarõ Eridano ovello, pero que hũ rrio nõ he mays vello que outro deslo deluvio aaca; et orrio Anfrisos, cuja agoa ya chãa et mansa; et outro rrio aque dizem Eyas. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Pero desque foy cometendo algũa cousa enque ouvese sabor, começou aamar aues, et criarlas, et ensinarlas, et yr com ellas acaça, et cada vez que vyña da caça et doutra cousa aque fosse traballaua quanto podia de aprender os saberes et averlos por escrito; et sayo grande et fremoso, et moy bõo em costumes, et amador de todaslas cousas [guisadas] et cõ rrazõ, et era moy sabio, et mãso, et mesurado, et moy [fram], et codiçiador de toda apostura, et moy doneador. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et ẽna volta das armas, segundo dizẽ todoslos autores, ferio Jupiter aSsaturno, seu padre, entrelas pernas et cortoulle aquelo cõ queo engendrara pero nõ senõ os dous cõpanóós de bayxo que som ahũa maneyra feytos, et dizem que caerom ẽno mar et leuãtarõ hũa espuma, et chamarom aaquela espuma frodos; et tã grande materia erã elles, et tam grande espuma era aquela que [elles] leuãtarom da ferida que derõ ẽna agoa quese criou et se fezo ende adeesa de apostura et de amor aque os gentijs chamarõ Venus, et doutra guysa chamarõ aaquela espuma frodos que nasçeo de Saturno deesa Frodisa, et Frodisa et Venus hũa cousa som, et Venus outrosi he hũa das sete planetas. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Et o sol vay moy alto em medio do firmamẽto, et acaentura he moy grande agora, et atodas partes véés aqui montes, et por te nõ queymar nẽ tostar aesta sesta tam grande vayte pera hũa desta soõbras, et terras y asesta, et ampararteas da caentura, et folgaras; et se temes de yr ala soa, cõmo andas por medo de algũas bestas saluages que andam ende y, por ventura, eu yrey cõtigo et defenderte ey, et se eu te acõpanar segura yras, ca eu [sõo] deus, et nõ ajnda qual quer dos deus, mays aquel que teño et manteño cõ [myña] grande mão et meu grande poder os çelestiaes çeptros et señorios, et eu [sõo] oque deyto os [rrayos] do çeo. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Estonçes Jupiter veẽdo quã de coraçõ fugia Yo et nõ oqueria asperar, fezo por seus encãtamẽtos et [porlas] estrellas, de que era moy sabio, desçender hũa grande [neuoa] em aquel val, et encheo todo, et fezoo moy escuro, tanto que ajnfanta nõ sabia pera onde yr, et embargouse do correr; et chegou Jupiter, et alcançoa, et tomoa; et forçoa; et ella ficou preñe donde despoys vierõ moytos et grandes lynages de rreys et de moy [grãdes omes], cõmo diremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Juno, Çibele et Vesta; et foy Vesta [deessa] de donas de ordẽes donde lle fezerõ [despois] em Rroma tẽplo moy grande et [moyto] onrrado. [+]
1300 XH I, 0/ 251 El rrey Jupiter tam sabio era, que tam bem ẽnas cousas de jogos cõmo ẽnas outras de grandes feytos, por lo seu grande saber das estrellas que escollia as cousas que aviam de [vĩjr], tã bem ẽnas hũas cõmo ẽnas outras; et sobre todo ẽnas cousas queos [hũus] dos seus deus dos gentíj́s aviam de fazer ou faziam aoutros, Jupiter sentio dantes a [vijnda] da rreyna Juno sua moller, et ante queo ella podesse véér mudou Jupiter por seus encantamẽtos et sua sabedoria aYo em jovẽca, et que semellasse vaca, et fezoa moy fermosa. [+]
1300 XH I, 0/ 251 "¡O que grande et que fermosa [jovenca]! [+]
1300 XH I, 0/ 251 Aly foy Jupiter em grande coyta et angustura: da hũa parte por que era cousa moy descomunal et máá de fazer de negar seus amores da cousa que moyto amaua; da outra parte por que averia sospeyta em nõ lla dar; et avergonça que el avia da rreyna mãdaua lla dar, ho amor que avia de Yo defendia quea nõ desse; et ho amor vençera aavergonça senõ por que hũa vaca que era tam pequena dadiua, [se] nõ fosse dada arreyna, sua yrmãa et moller, nõ paresçeria que era vaca mays outra cousa tam grande que non poderia [séér] osmada nẽ posta em preço, et ouvo lla adar. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et tragendoa aquel pastor Argo por los pascos cõ os outros gaãdos que gardaua, vynam aas vezes aas rribeyras de aquel rrio Ynaco de Greçia, da [çidade] de Argos, que era orreynado de Ynaco, seu padre, onde ella soya andar, et traballara moytas vezes; et parouse sobrela agoa et catouse em ella, et quando vio ẽna onda da agoa figura de cabeça de vaca, et os cornos que tragia em ella, ouvo grande medo et fugio moy espantada dessy mẽesma. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et el rrey Ynaco conosçeo desta guysa por los sinaes dos péés, cõmo aquela era sua filla Yo, et cõmo andaua encantada, et tornada em fegura de vaca; et [despois] que conosçeo que era sua filla pesoulle moyto, tanto que seendo rrey et deus ontre seus gentijs, com ogrande pesar que dela ouvo começou achamarse mezquino, et deytarselle sobrela çeruyz et sobre los cornos, entristeçendo todo por ella, et fazendo dolor et dizendo: [+]
1300 XH I, 0/ 252 "Et estando em esto Ynaco et Yo veẽo aquel pastor Argo que gardaua Yo et partios et [leuou] avaca aoutros pascos, et foyse cõ ella pera hũa montana, et asentouse em çima da mays grande altura do monte, donde podesse véér atodas partes por véér sempre avaca onde andaua, et el souo aly, et avaca andauase por y. [+]
1300 XH I, 0/ 256 [Mouydo] foy estonçes Jupiter por los [rrogos] de Yo, aquẽ el queria moy grande bem et avia ja moy cansada et lazerada, et chegou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, et deytoulle os braços ao colo, et rrogoa [o] mays forte que podo que tollese aYo aquelas pẽnas, et aseguro a que nũca mays lle faria pesar nẽ nojo cõ ella et que çerta (Deus mantẽna Nuno Freire Amen; mantenao Deus moito e per bem). fose delo et nõ temese nada; et porla [çertificar] mellor jurou lle por hũa lagõa quea ẽnos jnfernos aque chamã Stix. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Os autores dos gentíj́s forõ omẽs moy sabios et falarõ de grandes cousas em moytos lugares em fegura et em semellança de hũa cousa por outra, asi cõmo ofazem oje as santas escrituras [de] nosa madre santa [igleia]; et sobre todoslos outros autores Ovjdio ẽno seu Libro mayor, et esto he asua teolysia dos gentíj́s mays que outras rrazões que elles ajam, et o Judio mayor nõ he al ontre elles senõ ateoligia et a Biblia [delo] ontrelos gentíj́s. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et elles nõ falarõ em seus ditos senõ de grandes omẽs, quer fossem de máos custumes, quer de bõos, aquelas [dõnas] ou donzelas em quẽ elles quiserõ poer seus enxemplos encubertos; asi cõmo era Dampne, aquẽ amou Febo, deus do sol, asi cõmo sabedor das naturas do sol, quea chamarõ filla de Peneo, aquẽ elles chamauã rrey et deus. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Em pos esto onde diz quea pedio arreyna Juno aJupiter, et el doulla, et ella dou ha em garda aArgo, oseu pastor dos çento ollos, et he esto oquese entende que Juno he odeleyto da terra et das rriquezas, et Argo omũdo, et despoys daquelo se dou esta Yo amays grandes viços et desi apeores costumes, et atyña omundo em laçada em elles, cõmo diz oautor, quea tyña Argo presa ata quese doyo dela Jupiter et entendese aqui por Jupiter oseñor apartador, cõmo disemos; et enviou aMercurio, seu fillo, et esto he bõa rrazõ et sabia, ca esso quer dizer Mercurio; et vençeo Mercurio aArgos, asi cõmo ao mundo, rrazoando se cõ el sobrelas preguntas quelle fazia Argo falandolle encubertamẽte das rrazões das sete artes liberaes, et dizẽdolle que amara Pam aSyringa tornada em [canaueyras] ẽnas rribeyras do rrio Ladom; et em este mudamẽto de [siringa] et em amor de Pam lle falou destas rrazões segundo que mẽestre Juã conta; et diz que este rrio Ladom que corre por medio de Greçia et quee rrio de moy bõa agoa, moy clara, et moy sãa, et ha moytas canaveyras por todas las rribeyras del; et mostra que vierom aly aaquela rribeyra todoslos filosofos de Greçia aestudiar sobrelas sete artes liberaes. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et [despois] que Yo foy ẽno Egyto -cõmo forom ala os nosos padres da uella ley, Abraã, Ysaac et Jacob et seus fillos. et ajnda nosso Señor Ihesu [Cristo] -, et doeusse dela Jupiter, esto he [o] señor apartador, et rrogou aJuno et detouoa quea nõ penase mays; et Juno outorgou lle o que pedia, et Yo tanto se dou abõos costumes et se [partio] daly endeante dos máos que todos os [do] Egito quea alçarom por sua dééssa et mudarõlle aquel nome Yo, et chamarõ lle Ysis, do nome del [rrey] Ynaco seu padre, segundo conta Eusebio, et onrrarõna [moyto] por lo grande linage donde vyña. [+]
1300 XH I, 0/ 264 Esta Ysis foy ẽno Egyto dona moy complida em toda bondade; et os do Egyto, que eram moy grandes estreleyros et sabedores das naturas das cousas, adorauã oelamẽto da agoa et as planetas mays que aoutra cousa; et a agoa por rrazõ do Nylo, donde lles [vina] quanto bem aviam; et os caldeos adorauã ofogo por quea em aquela terra mayor poder que outro elamẽto, et onde quer que elles achauã ydolos feytos aonrra doutra cousa queymaua nos et faziam aas gentes adorar os seus. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Sobre esto] conta Lucas ẽna fim das rrazões da segunda ydade este avijmẽto, et diz que asy cõmo os prinçepes de Caldea et do Egito aviam suas contẽdas et lides ontresi quaes obedesçeriã aos outros, que asy leuãtarõ contẽdas os seus sabios et seus prinçipes cõ elles quaes dos seus ydolos poderiam mays et fossem mays onrrados et adorados, et vierõ aelo: et os caldeos trouxerõ seu ydolo de fogo, et os do Egito [fez[e]rã] hũ ydolo asemellança del rrey Belo, et poserõlle ẽna cabeça hũa corõa de ouro, et adorauã lo em [rrazõ] do elamẽto da agoa; et quando ouverõ [a vĩjr], aaproua fezerõ hũ grande vaso traspasado pera ello, amaneyra de corõa, et furarõ aquel vaso todo porlo fondo [como] criuo, et çarrarõ os furados com çera que era da color do latom [como] ovaso, et encherom aquel vaso moy bem de agoa. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Mays sobre estas duas rrazões, aprimeyra da morte de Abraã, asegunda do nasçemẽto destes seus netos, fillos de Ysaac et de Rrebeca, achamos ẽnas palauras dos santos ditos que desacordam, et diz Josefo ẽno [deçimo] sexto capitolo do primeyro libro da Estoria da antiguydade dos judios, que despoys que casou Ysaac cõ Rrebeca et Abraã [cõ] Çetura, et fezo Abraã em ella seus fillos que pouco tẽpo viueo el despoys, et diz que morreo por omẽ moyto onrrado de Deus et dos omẽs, et moy dinamẽte comprido de toda virtude por lo grande estudio et firmeza que [sempre] poso ẽno amor de Deus et ẽno seu seruyço; et que foy sua vida çento et seteenta et çinque ãnos, et que forõ seus fillos Ysaac et Ysmael ao seu enterramẽto, et queo suterrarõ em Ebrom cõ sua moller Sarra, et que despoys da morte de Abraã fezerõ Ysaac et Rrebeca seus fillos. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et cõ grande sabor de aver fillos pera seruyço de Deus, fezo sua oraçõ anosso Señor Deus et pediolle merçede moy de coraçõ, dizendolle que fezese et acabase em el oque prometera aseu padre Abraã; et Deus oyo et doulle oque prometera. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et conçebeo Rrebeca logo et foy prene de dous fillos varões de [aquela] vez soa Et despoys quese foy chegando ao tẽpo enque avia aparir atormẽtauã la moyto aqueles dous fillos, et faziã lle grandes dolores ẽno ventre, et ẽno corpo et moy máá preneçe, tragendoos ella ẽno [ventre]. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et segundo que diz meẽstre Pedro ẽno [capitolo] que fala do traballo et lazeyra que Rrebeca leuaua ẽna preneçe destes fillos, deuese entender asy cõmo paresçe [algũus] dos que desta estoria falarõ, et dizẽ que nõ vyña esto por estreytura do ventre de sua madre, dizẽdo que nõ podiam caber ala, mays que era esto tam solamẽte por la voõtade de Deus que mostraua ẽnos que nõ nasçerã ajnda, oque [auya] aelles de acontesçer despoys que fosem grandes cõmo ẽna primogenytura, que he aavantage queos primeyros fillos dos rreys ham, et herdam todaslas cousas de seus padres, et am poderio sobre seus parentes, cõmo em [estes] dous yrmãos foy quea ouverõ anbos, ouvoa hũ [(hũ)] por natura, et ho outro aleuou [del] por graça, et outrosy que feguraua et mostraua ja estonçes aquela lide destes dous yrmãos ẽno ventre de sua madre, et oapartamẽto que avia de [vĩjr] ẽnas geerações deles; et segũdo dizem et creẽ moytos, Jacob santificado era ja ẽno ventre de sua madre, ou firmado pera bem, et outrosi figurado et mostrado dantes ẽna contenda destes dous yrmãos ohum contra outro ẽno ventre de sua madre, queo consyntimento de Ihesu [Cristo] quese nõ ajuntaua nẽ ajunta cõ o de Belial, quee do diablo. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Sobresto departem os santos Padres et dizẽ que Rrebeca, madre destes moços que ajnda os ẽno ventre tragia et passaua cõ elles grande traballo et pẽna, que quer dizer tanto cõmo paçiençia, ou sofrençia, ou sabedoria, ou moyto tomou, ou aque moytas cousas rreçebeo, segũdo queo espom Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et que cõ agrande pẽna que leuaua cõ estes fillos ẽno ventre, veẽo lle ao talente queos nõ queria aver conçebidos. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Virgilio, Ojudio, Oraçio et outros -, dizẽ que tripoda era [(hũa)] estonçes hũa mesa de tres pees sobre que oydolo do sol et de Jupiter, que eram os mays grandes deus que elles aviam, et dauã aly as suas mays fortes et çertas rrespostas aseus rromeus et aos pouóós quelles vynã demãdar suas duldas quelles acontesçiam. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Et aquelo que Jacob tyña apostado era de color vermella et por queo pedio Esau et ho ouvo foy despoys chamado Edom por essa rrazom -onde diz Josefo que Edom tanto quer dizer cõmo vermello - et quelle diso estonçes Jacob ante quello dese, despoys queo vio que avia tam grande talente de comer: [+]
1300 XH I, 0/ 273 Et diz Josefo queas avantajéés queos mayores yrmãos aviam estonçes eram logo [primeyramẽt] hũas vestiduras escolleytas que vetiam quando aviam afazer sacriffiçio, et rreçebiam apostromeyra [beyçom] dos padres, et [beyziam] elles outrosi aos menores ẽnas grandes festas aas mesas, et aviam elles por ello doble rraçom dos mãjares, et esto ouverõ ata Aarom; et dizem outrosi que por esta rrazõ tomauã doble sorte ẽna partiçom da herdade. [+]
1300 XH I, 0/ 275 [em] aquela sazõ sobre ofeyto de Rrebeca, cresçeo grande fame em terra de Canaã, asi cõmo acontesçera outra vez em dias de Abraã; et Ysaac, temẽdose da grande mj́goa das viandas et querendo gardar suas compañas, pensou dese yr perao Egyto por quelle diserõ que era estonçes terra moyto [avondada], mays pero nõ ofezo quese foy pera Gerara aAbymalec, rrey dos palestinos que fora amygo de seu padre Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 275 "Aquela ora quedou Ysáác em Gerara por mãdado de Deus, et diz Josefo queo rreçebeo moy bem el rrey Abimalec por los dões et plazeres quelle [Abraã] fezera et porlas grandes amyzades que ouverõ ambos em hũ. [+]
1300 XH I, 0/ 275 "¿Por que deytauas tu anos esta maldade?, que por la rrazõ que tu dizes podera algũ do nosso pouoo fazer erro cõ tua moller comõ nõ deuya, et fezeras nos caer em grande erro aatua culpa et nõ aa nosa. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Despoys de todo esto quedou Ysáác em Gerara et labrou et sementou em aquela terra atallente et prazer del rrey Abymelec, et colleo açento doblo do [que el] avia semẽtado aquel ãno, et bendisóó Deus, et [todas las] suas cousas yam adeante, et cresçiam fortemẽte et fezose aly moy rrico, et cresçianlle aly os [bẽes] de cada dia, ata que foy [moyto] abondado, et rrico, et moy poderoso, et aly ouvo moytas gréés de ouellas et bustos de vacas, et [cresçio] agrandes [conpañas]; et por tanto bem et merçede que Deus fazia aYsáác, mezclarõ ho os palestinos cõ el rrey por que aviã envidia del, et el rrey creyos, et çarraronlle todoslos poços que Abraã, seu padre, fezera aly pera suas [conpañas] et seus gaandos, et diso lle Abimelec: [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et dizẽ mays que amayor parte dos mays grandes, et mellores, et mays poderosos dos españóós, que deste liñagẽ forõ. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et diz Abem Abet, que foy hũ sabio [aravigo], que ouvo Esau em ella tríj́nta fillos varões, et que [deste] lyñagem forom moytos rreys em [Rroma], donde veẽo despoys ogrande Aleyxandre, rrey de Greçia; et poblou Esau primeyramẽte em terra de Axem, que he contra oriente [daquela] terra; et arrequeçerõ seus fillos moyto, et forõ poblar contra o mar, ao termyno de Aleyxandria, et tomarõ por força aos cananeos moyta [de] sua terra. [+]
1300 XH I, 0/ 280 Despoys que Ysáác envellesçeo perdeo olume dos ollos, que nõ via senõ moy pouco ou nada; et chamou aseu fillo Esau que era omays grande et aquẽ el amaua moyto mays que ao outro et disolle [assy]: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Teu padre mandou aEsau, teu yrmão que fosse acaça et quelle dese acomer de seus venados et de sua caça que tomasse, et queo beyzeria de ante Deus ante que morresse; et, fillo, abeyçom do padre grande cousa he et grande rriqueza pera ofillo; toma agora meu cõsello et vay moyto apresa ao noso gáándo et trageme os mellores dous cabritos que ende achares, et faremos ateu padre deles mãjar algũ que coma que el ama moyto este manjar et comera et bendizertea. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Et nõ opodo conosçer porlas pelellas dos cabritos que eram velosas, cõmo lle mostrara sua madre queo fezesem semellar aseu yrmão mays grande; et daly adeante plougo a Ysáác cõ Jacob et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Senor, tu que feziste os segles, et criaste todaslas [(las)] cousas, et diste abondamento de moytos bẽes ameu padre, et feziste amyn digno de séér seu herdeyro, et me prometiste que ajudarias aos que demj́ viessem, et lles farias sempre merçede, et lles acresçentarias os seus bẽes, [rrogote] Señor que [o] complas agora, et nõ me despreçes por la grande velleçe enque eu soom, et gardame este fillo et defende o de todo mal, et dalle bõa vida et bondade de todos los teus bẽes, et, Señor, faz queo temã os ymíj́gos et queo amẽ et onrrem os amygos. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Quando esto oy Ysáác foy espantado moy fortemẽte, et tãto se maravillou dello que estouo hũa grande peça fora de seu siso. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Quando esto oyo Esau aseu padre dizer, comesçousse aqueyxar et dar grandes vozes et séér moy triste et diso: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Em forte ponto et ora eu naçi; queme meu yrmão enganou ja outra vez et leuou demj́ por engano odereyto das [avantajẽes] et das onrras da mayoria que eu deuya aaver por que sóóm omayor yrmão, et leyxou me poble; ante Deus me querelo del et buscar lle ey por ello mal, et matarlo ey se eu poder, que moy grande nemyga et mal me afeyto. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Jacob desque sayo de Bersabee et ya pera Aram, pasando por terra de Canaã, nõ quiso entrar nẽ dormyr em casa de nẽgũ dos de aquela terra por duas rrazões; aprimeyra por grande medo que avia deles, et asegunda por malquerença dos da terra que estauã mal cõ seu padre. [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Eu sõo oDeus de Abraã et de Ysáác, teu padre, et esta terra enque tu dormes Eu darla ey aty et ao teu lyñagéé, et oteu lyñage seera tam grande et tanto cõmo opoluo da terra, et [tẽera] todas las quatro partes do [mũdo], et em ty et [em] el seeram benditos todoslos lyñagéés da terra, et Eu te gardarey [per] onde quer que fores, et tornarte ey aesta terra et nõ te leyxarey daqui yr que nom acabe enty et ẽnos teus todo oque dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 285 Et yndose Jacob contra parte de oriente, asy cõmo disemos, et vio hũ poço ẽno campo et tres mãadas de ouellas que jaziam açerca del pera beber daquela agoa; et aboca do poço estaua çarrada com hũa grande pedra, et era tal custume quese juntasem todas las ovellas et os pastores, et abrir todos aquel poço et dar de beber aseus gáándos, et despoys çarrauã opoço cõ sua pedra et leyxauãno asi estar ata outra vez. [+]
1300 XH I, 0/ 285 "Grande dia he et nõ he ajnda tẽpo de leuar os gáándos aavilla. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Andados setéénta ãnos de Jacob et çento et [trijnta] de Ysáác, leuãtarom se Thelchises ou Telsico -que estes dous [nomẽes] lles achamos -, et os cartasyos contra aquel Foroneo, rrey de Argos, et contra os farpasios, cõmo conta Paulo Orosio et Eusebio et Jeronymo, et ouverõ grande batalla [hũus] cõ os outros; et forõ vençidos Telchises et os farpasios, et fugirom de sua terra por ello. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Et Labam avia duas fillas; amays grande avia nome Lya, et amenor Rrachel que era aquela que disemos que Jacob vira ao poço. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Nõ teñas esto por mal que custume he desta terra de casar primeyramẽte as fillas mays grandes et despoys as menores; mays acaba os sete ãnos deste casamẽto que esto he [guisado] et disy dartey aoutra por outros sete ãnos queme syruas. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et em este estado toda via vio Lia cõmo nõ curaua dela Jacob cõ ogrande et forte amor que avia de Rrachel, et rrogou aDeus quelle dese fillos por tal quea amasse seu marido. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et ella despoys desto estouo hũ grande tempo que nõ fezo fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Et Jacob cõ ogrande amor dela et por lle fazer prazer em algũa cousa, et tyrarla de aquel pesar, fezo asy cõmo lle ella diso, et ouvo hũ fillo varõ daquela Bala, mãçeba de Rrachel. [+]
1300 XH I, 0/ 292 Grande envidia ouverõ de Jacob Labam et seus fillos por que asy enrriquesçia, et diserõ os fillos hũ dia: [+]
1300 XH I, 0/ 292 Et solamẽte deueras de aver dolor destes moços que podem peligrar por lo grande traballo do camj́no. [+]
1300 XH I, 0/ 292 ¿Et nõ fora mellor que [mo] fezeses saber cõmo te querias vĩjr, et enposera eu com grandes alegrias et [onrradamẽte], et espedira me de myñas fillas et ellas demj́? [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Et logo estas palauras acabadas, tomou Jacob hũa pedra et alçoa aly em synal deste feyto em aquel monte hu disemos que poserã suas tendas el et Labam, et mandou aos seus trager outras et elles ajuntarõ tantas que fezerõ hũ grande monte dellas; et, segundo conta Josefo, era pylar alto em semellança de altar, et chamou lle Labam ho outeyro do testigo, et chamou lle Jacob omõtom do testemonyo, cada hũ segundo seu linguage. [+]
1300 XH I, 0/ 295 "Envia te dizer Jacob, teu yrmão, que te vio sanudo se partio daqui, et [teuo] por bem de te leyxar a terra ata que pasasse atua saña, et asio fezo, et morou ata agora cõ seu tyo Labam em terra allea; et diz que tempo era ja de cobrar et aver teu amor, se aty aplouvesse, et agora [vense] pera ty, et trage suas molleres cõ que ala casou, et seus fillos quea feytos en elas, et mançebos, et mãçebas, ovellas, vacas, et bestas, et outras rriquezas grandes; et enviou nos aty cõmo aseu señor que te disessemos que el cõ todo quanto ha todo he teu, et vense te poer em teu poder et em tua mão, et tem por bem [de] despender contygo todos aqueles [bẽes] quelle Deus [dou] et el que aja atua graça. [+]
1300 XH I, 0/ 295 "Jacob foy moyto espantado quando oyo dizer de tam grande peça de compaña, et [partio] sua [compaña] em azes todos aqueles que cõ el eram, et fezo duas partes de [todo[s]] seus gáándos, et segundo contã Jeronymo, et Josefo, et mẽestre Pedro ordenou os em esta maneyra: queas mançebas et seus fillos fosem ẽna primeyra az ante el, as molleres et os fillos dellas ẽna segunda em pos el: [+]
1301 PP V, 48/ 29 Como el prelado nõ deve castigar de maneyra que nasca ende grande escãdalo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 1 Et des que soubo [Leomedom] que a villar era perdida et que nõ podia mays fazer, [aqueyxava] os moyto. mays enpero a pressa era tã grande dos gregos que vyñã folgados que creçia de cada parte que lles nõ valia nada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 1 De cõmo çercaron o castelo de Tenedom, et o conbatem, et o entrarom por grande força. [+]
1350 HT Miniaturas/ 1 De cõmo Ector derribo a Diomedes en tierra. et de cõmo Troylos et Diomedes sse dan grandes espadadas . [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Outrosi son aly as montañas a que dizẽ as Dydimas, terra moy abondada de froytas de moytas maneyras, et moy gabada d ' elo et de moytas outras saborosas viandas et de montañas. et he o Mõte Yprion ende estes mõtes son de parte de Frigia et da parte de Traçia, et outrosi o Monte Hemo et a silua RRodarpe, que he terra moy grande et as terras chãas de [moyta] caça et de moytos montes et de moytos outros viços et deleytos por que esta açerqua dos termynos da çibdade de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 ' Estes tua [Demofon], Filis deRodepe et tempus promissionis querelans tui et est finito qu -o qui studo mi redempte et priste et estes Rodepes Filijs, [Demofon], o tua et de te o [omnibus] conquiror quer pro jam temporis transuiit promesisti cum sumus et ad me rredisti ' Querem dizer este(s) versos: ' Et tu, [Demofon], eu Filijs de RRodepe a tua ospeda, se me querelou de ty por que ia he passado o tẽpo que me prometiste et somos ja alende et tu nõ seras tornado a myn sobre estes mõtes et mõtaña mays averey ajnda terra de Traçia, que he de Troya, estes outros ' Et era moy grande silua et de grande montaña et tomou moy grande et moy nomeada Eotis et [Ystiuto]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et d ' esta çibdade et dos seus feytos aueremos a falar moyto em esta estoria por que o seu feyto foy moy grande et moy maravilloso que saluou ende as sete maravillas que conteçerõ ẽno começo das seis ydades asi cõmo a estoria et a bliuja mayor feyto ca o de Troya nõ ouvo nẽ ha de auer ẽno mundo que cõmo quer que ella foy destroyda. pero ẽno destroymẽto tantas gẽtes se ajuntarõ et tam nobles, et tantas outrosy as mortaldades que se ende fezerõ que nõ forom mayores nẽ mays maravillosas en outra partida do mundo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Ca moy grande cousa foy de longo o seu começo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et esso meesmo vos dizemos aqui agora do seu destroymẽto de aquela çibdade que foy noble et moy grande cousa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et leuãtou se entonçe sobre aquesta rrazõ moy grande guerra ontre aquel RRey Tantalo et el RRey Tros por lo rroubo d ' este Jnfante Ganjmedes segundo o conta en sua estoria que d ' elo fezo Phãtitulis o poeta em sua(s) canonjcas et Eusebio ẽno grego et [Jeronjmo] ẽno latim. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et este rrey de Troya, Leomedom, achamos segundo o conta Ovjdio ẽno onzeno libro do Ovidio Mayor, que foy o primeyro rrey que a çibdade de Troya quiso çercar toda de muros cõplidamẽte de parte do mar et da terra et começo o mays por que era a çibdade moy grande sem mesura et se lle fazia graue cousa de poder -la el çercar toda por sy, por quanto nõ eram estonçe os rreys tã rricos cõmo o forõ depois, et nõ ho podia cõprir (sem) mays ajuda [per] que se acabou a obra et foy çercada a çibdade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et fezo aly Apolo seus sacrifiçios et orações a Jupiter et desi chegando a Troya, achou aquel RRey Leomedon labrando a grande pressa ẽnos muros de sua çibdade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et vio moy grãde obra começada, et creçer moy pouco et cõ grande traballo, et que avia mester moy grandes tesouros para se acabar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et entrarõ em rrazões de hũas et de outras cousas bõas cõmo tam grandes õmes et vierõ a falar do labor de aquela çerca. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et el rrey começou de se queyxar a Feuo, que era esse meesmo Apollo que falaua con el, da grandeza d ' ela et da desmesurada cousa que ende era menester. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et que ajudemos eu et tu a el rrey que bẽ o podemos fazer et seera moy grãde onrra para nos et demays, que nos dara el moy grande aver por ello et vaamos -nos para el ' Por esto, Neptuno teuo o por bem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et diz que se fazia tanto que seria para qual quer prinçipe moy grande cousa de o ajuntar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et tomou moy grande caualaria de todos los mãçebos de Greçia que por nobles feytos se preçauã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et Ercoles foy se et estoue asperãdo aquelas bestias fasta que sayron do mar et matou as todas a moy grande peligro et librou a ynfanta de aquela morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et Ercoles matou as bestias a grande peligro de ssy et librou a jnfanta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et Ercoles nõ curou deste dizer mays ouverõ el et Peleo et Chelameo seu cõselo cõ os outros que para elo erã et cõmo estauã ja dentro ẽna çibdade apoderados de grande caualaria et moy bõa et de outra gente moyta pero pensarõ que se lles defenderiã por lo encãtamẽto de aqueles caualos blancos que nõ queria dar Leomedon. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et tornou se para Greçia el et Peleo et Thelameo con toda sua caualaria et cõ sua rrequeza moy grande et cõ sua onrra et preço. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et sabede que leuaua ende moy grande cousa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et segundo dizẽ algũus, nõ se açertou y d ' esta vez Priamo, fillo del RRey Leomedon, nẽ os outros mayores fillos que el avia por que ia grande tenpo avia que Leomedon era casado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et depoys que arribou, andou por aquela ysla moy grande peça, pensando de si et de seu carneyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et Eson, seu yrmaão, avia hũ fillo et dezian lle Jaasom et sayo [mãçebo] moy grande, et valent, et moy mesurado em todos seus feytos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et pensou de traballar, et dizer, et mostrar camjño a seu sobriño Jaason que lle seeria grande onrra et moyta sua prol et preço em gaañar aquela lãa do carneyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et gaañaria cõ ella moy grande algo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et enviou por el, et diso lle toda sua rrazõ da pel do carnero encantado Et que a fose gaañar que lle seeria grande onrra et prol et preço. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et rrespondeo lle cõ moy grande alegria que yria de moy bõame(n)te. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et aynda estonçes nõ andauã naues moy grandes por lo mar senõ moy poucas et en lugares moy alongadas hũas das outras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et logo que o oyron por toda a terra, chegarõ seus amygos de Jaasõ, todos los nobles mãçebos que por grandes feytos se queriã preçar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et en aquela mãçebia forõ Hercoles o grande, et Peleo et Talamõ, ambos fyllos del RRey [Eaco]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et con moy grande alegria entrarõ ẽnos navios logo que tẽpo ouveron para se d ' ende partir. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et Des que o vyo, cõmo era grande et formoso mãçebo, pagou se moyto del. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et se grandes cousas desenparey, a grandes yrey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 ¿Et apões formosos nomẽes a a tua culpa? sobre esto cata que grande [loucura] cometes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et prouvo lle moyto ademays por que da primeyra (vez) que a vira, ouvo logo movemẽto moyto grande em seu coraçom et chegou a ella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et omjldou se ante ella moy cortesmẽte cõ grande rreuerẽça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Ca moy bem sabia el que o poderia ella fazer, se quisese, et lle dar moy grande consello para acabar o feyto a que viera. [+]
1350 HT Miniaturas/ 23 Et diz que asy cõmo soem sonar os grandes fogos, ou cõmo se soem ençender as pedras queymadas quando as deytam en agoa, ajnda que esten frias de ante, en aquela maneyra diz que queymã os peytos de dentro as chamas que tenjã ala ençarradas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 23 Et derõ grandes bruyos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 23 Eram de tan grande vertude as palauras que lle aly mãdou dizer, que chegou aos touros esforçadamẽte sem negũ temor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et aynda, conta o autor, que [aquela] meesma que lle dera cõ que nõ temese nada et ho fezera seguro que ouvo grande medo, a qual era Medea, que estaua em hũas fiestras onde via todo moy ben. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et Jaason, quando se vio en tã grande estreytura, tomou hũa pedra pesada ẽna maão, asy cõmo Medea lle mãdou, et deyto a en medio d ' aqueles eamygos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et ditas, veẽo ao dragõ moy grande sono, que se nõ movia nẽ pouco nẽ moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et fezerõ lles logo suas bodas moy rricas et moy onrradas, et forõ tã grandes as alegrias feytas, cõmo se fose festa geeral do ãno et as madres, et as outras bõas donas de terras de Enonja, et os padres auçiãoos et ofereçerõ a seus dioses rricos doens et grandes por seus fillos que [vynã] saãos et cõ soude et cõ onrra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 27 Et esto he tres poderes ' et ella seja comygo; et outorgue et ajude a esta mjña ousadya tã grande. [+]
1350 HT Miniaturas/ 27 Et seede çerto, meu marido, que me avedes demãdado grande cousa, a qual cousa eu sey quẽ o podese fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et outra grande partida segou en vez de arame. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et depoys que ouvo estes aprazentados et os debedos a elles pagados por seus sacrifiçios et suas palauras moytas que diso grande peça, mãdou aduzer o corpo de Eson, que era atam vello que mays nõ podia seer corpo de õme. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et esto foy sabido por toda aquela terra, et por outras por donde foy oydo, teuerõn o por grande maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et forõ grandes as alegrias que se ali fezerõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et por grande me terria et o seria se aos que esto nõ cõ medo duldan em ello que lles lo eu podese dizer: ' Et creede por çerto que asy he, que el me enviou sua carta d ' elo ' Et mays ¿por que me querelo eu que quedou o ben fazer et do marido tardjneyro que me nõ veẽo veer? [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Ca se eu avia seu grande amor, ajnda bem aspero mais. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et dixe asi a grandes vozes: ' ¿el he viuo? ca se morto he logo me eu leyxarey morrer ' Et rrespondeu me el vagarosamente: ' viuo he ' Et por que m ' o diso asi, nõ quedey fasta que ll ' o fige jurar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 ¿Et onde son os dereytos do casamẽto que eu et ty posemos, et as grandes onrras que nos aviamos de fazer em nossas bodas? [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et des que overõ descuberto et se acharõ em ello, prometerõ lle dões quaes et [cam] grandes ellas quiserõ, et ella quiso demãdar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et em todo esto alongaua o coraçõ por aquela grandeza do aver ynfynjto que lle prometyam, que coydasem que poys ella duldaua, que se a bem rrogasem que a trageriã a fazer -lo et asy foy, ca ellas tanto rrogarõ et [loomyñarõ] por ella fasta que Medea lles lo ouvo a prometer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Agora vos contaremos de cõmo fezo Medea este espyramẽto [Cõmo as jnfantas rreçeberom a Media, moller de Jaasom] As jnfantas, fillas del RRey Pelyas, forõ moy alegres quando esta promessa oyrom a Medea ouverõ grande alegria, et creuerõ que asy seria cõmo lles ella dizia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Et era tam vello que diz o actor que todos os cornos tyña rrecoruado(s) de grande velleçe arredor das queyxadas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et fezo seu encãtamẽto que foy tam grande et de tamaño poder que adormẽtou a el rrey em tal maneyra que bem semellaua que morto jazia, et cõ el rrey outrosy todas las suas gardas, saluo ende as jnfantas, fillas del rrey, que forõ gardadas do encantamẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et nõ sey nẽ poso saber quẽ o aly deytou en estas mõtañas tã grandes et tam ermas et tam alongadas de poblado de cada parte pero teño que de algũ bõo lugar he que en taes panos foy deytado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et foy se por sua terra et enviou seus priuados et seus sacrifiçios por todo o rreyno et por suas viandas buscar por las vezĩdades, et acarretar moy grande abondança de todas aquelas cousas que mester seriã para aquel cõvite, por seer el mays abastado et cõplido que seer podese et enviou por moytas rroupas preçadas para os estrados, et purpuras para cobrir as paredes et o teyto do palaçio et onrrar -lo moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et ajnda pero diso logo Juno: ' Amyga, dade a mj̃ esta maçãa ' Et as outras, quando aquelo oyron dizer a Juno, bem entẽderon que andaua aly grande cobijça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et quando começarõ a entrar por lo vale de aquelas mõtañas de Astra, estaua Paris adeante su a soonbra de hũ moy grande et forte rrobre; et veu aquelas tres deesas: [+]
1350 HT Miniaturas/ 53 Et d ' estas rrazões departo [eu] asy: que a terra et o rreyno, que a deesa Juno rrazoou por sy, que ben he verdade que son rriquezas en que a grandes viços et [deleytos]; mays esta nõ he rrazõ de fremosura outrosi do que diso a deesa Palas, que he señora da batalla, et que daria ventura et donayro a quen quisese ca he d ' elo poderosa; digo que a batalla he grãde gloria para aquel que a vençe et grãde onrra, et cresçe lle poder; mays a batalla nõ a de fazer cõ a fremosura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 57 Et poseram y os mẽestres esmeraldas moy fremosas et moy bõas, et rrobijs moy claros, et moytas outras pedras preçiosas que foram y postas a grande traballo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 57 Et Media fezo grandes jnfintas de dormyr quando veu a Jaasom vij̃r contra sy. [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Ante quero que façamos este casamẽto por grande firmẽça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et fezeron todos seu cõsello cõmo bõos et nobles que aly yã moy altos rreys et de moy grande poderio et de moy nobles [coraçoes] et moy orgullosos et ardidos Depoys que veẽo o veraão en que os prados soẽ [enverdeçer], et as aruores et as aruores teẽ follas, et as aves começã de fazer seus cantares, Hercoles nõ quiso fazer mays tardança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et sabede que nũqua ouverõ tam grande plazer des que de Greçia sayrõ cõmo quando vierõ a a çidade de Troya. et nõ quiserõ aportar de dia por tal que os no visem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Agora vos rrogo eu, que poys aqui somos todos ajuntados, et nõ o sabe nẽgũ, que tomemos ontre nos tal consello, que tragamos a atal ponto noso pleyto, que d ' esta vegada ajamos onrra et preço de tam grande feyto cõmo aqueste que começamos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Et se me creerdes, hũa grande parte ficara ẽnas naues que as garden. [+]
1350 HT Miniaturas/ 71 Et depois que o dia veẽo et o sol era ja claro, os [lauradores] da terra sayrõ a seus lauores; et vyrom grande oste guisada para batalla, quando os virõ estar todos de caualo et bem armados et suas azes bem paradas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 71 Et virõ outrosi moytas [naves] estar ẽno mar, et cada hũ ouvo d ' esto grande pauor, et nõ sabiã que fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 71 Et derõ grandes vozes et a volta que todos derõ, os hũus se ascondiã ẽnos matos, et os outros se acollyam a a villa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 71 Et foy a coyta atam grande entre elles que o mays ardido d ' eles avia grãde pauor [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Cõmo el RRey Leomedon sayo de Troya con todos los seus a pelejar et a lydar Quãdo Leomedon, rrey de Troya, oyo estas nouas, ouvo tamaña saña que nũca õme vyo mayor; et quando lle diserõ que gregos tomarã porto para destroyr por guerra a el et a todo seu rreyno, ouvo moy grande pesar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et foy os logo feryr cõmo caualeyro ardido et moyto esforçado mays se feryo a grandes feridas, creo que rreçebeu outras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et tãto que se mesturarõ de cõsũu, meterõ maão a as espadas, et derõ se cõ ellas tã grandes feridas et tãtos bõos colpes que forõ y rrotos moytos et bõos elmos, et moyta et bõa loriga falsada, et moytos escudos en pedaços. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et aly oyredes moy grandes vozes et moy grandes braados de hũa parte et da outra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et [aas] vezes dauã vozes et grandes vraados, et aly se derõ colpes de moytas maneyras tãto que forõ jũtados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et el RRey Nastor era moy grande et moy esforçado et moyto ardido. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Estando elles en esta pressa, chegou y hũ mesajeyro cõ moy grande coyta, et era parẽte da moller de Leomedon et natural de Salamyna, et tragia chagas mortaes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Ca bem vio et ben entẽdeu que se nõ podia d ' aly partir sen moy grande perda et dãno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et moytas vezes o rretenyr das espadas era moy grande. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et outras moytas tragiam seus fillos pequenos ẽnos braços, buscando onde se asconderiã cõ elles para garesçer nõ coydo que en nẽgũ lugar foy tã grande dolor nẽ tã grande coyta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et acharõ ẽna çibdade moy grandes tesouros de plata et de ouro et de pedras preciosas et outras moytas joyas, et moytos caualos et camelos et elyfantes ¿que uos dyrey? [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Atã grande foy o aver que ende acharõ que nõ ha lengoa de õme que o cõtar podese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Desy vyerõ se a suas naves moy ledos quando se partirõ de Troya (et) entrarõ en ellas et andarõ tanto [per] lo mar que aportarõ en Greçia cõ moy gran plazer et cõ grandes alegrias. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et os seus amygos et os da terra faziã cõ elles grandes [alegrias]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Mays elles, por que aviã acabada tal gerra, rrendiã graçias aos dyoses, et faziã lles grandes onrras et grandes sacrifiçios asy cõmo era costume. desy partirõ bem cõ seus amygos do aver que tragiã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et outrosy os rreys partirõ tã bem por suas masnadas os grandes tesouros que rroubarõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Ca segundo a estoria cõta, nũqua foy ante nẽ depoys feyto nẽ seera ja mays que tã alto mõtase que por aquela ocasion foy a gerra começada que depoys durou longo tẽpo en que morrerõ moytos altos rreys et grandes [senores] . Et foy [sempre] ẽno começo et no medeo et na fyn maa et peligrosa [senores], agora se começa outra cousa en que en pouco tẽpo sera vengada cõmo vos eu cõtarey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 76 Et era bõo caualeyro et de moy grande coraçõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et esto seera a ty grande onrra, et averas mellor vida que estar aqui con aquestas jnfantas ascondido et ençarrado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 94 Et nõ era moy grande de corpo nẽ moy pequeno, mays era moy sesudo et falaua moy ben. [+]
1350 HT Miniaturas/ 94 Et moy graue seria de achar quẽ cõ el quisese aver conpaña ca era tã sen sabor et tã mao de seruyr que o nõ podia sofrer nẽgũ de quantos cõ el viuyam pero que algũus o sofriam por valer mays, ca os [omes] sofren grãdes coytas por chegar a grandes estados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 95 [Da[s]] feyturas de [Neuculano] [Neuculamus] era moy groso cõmo hũa grande rrayz de aruore. [+]
1350 HT Miniaturas/ 95 Et era mãso et mesurado et grande de corpo et moy plazenteyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 95 Das feyturas de Polidario Polidario foy tã groso ẽno corpo que nõ podiã veer hũa pousada en derredor do lugar donde se pousase, ou esteuese acostado por lo qual [avya] grande onrra et preço de moytas cousas que fezera. [+]
1350 HT Miniaturas/ 95 Et era de tan grande orgullo que adur poderiã achar õme de tamaño [+]
1350 HT Miniaturas/ 96 Et nõ foy grande de corpo nẽ [outrosy] moy pequeno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 96 Das feyturas de Breçeyda Breçeyda foy moy comunal em sua grandeza, por que nõ era moy grande nẽ moy pequena mays foy tam aposta et tam bem tallada et tam fremosa et tã donosa que esto pareçia hũa grande [maravilla] quanto a sua feytura et pareçer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 96 Et rrespondia cõ grande cordura, et daua rresposta cõ moy bõo donayro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 96 Das feyturas et da nobleza et da grandeza que avia ẽno moy exçillent et moy noble RRey Priamos Et nũca diso palaura desonesta nẽ foy õme que ll ' a oyse dizer nũca ja mays [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Pero que direy por Dayres o que del aprẽdi. sabede que Poliçena era grande et de moy bõo tallo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Et segundo diz Dayres, nũca foy filla de rrey tã sesuda nẽ que fose para tã grandes feytos. ella ouvo senpre moy grã prez de proeza et de cortesia et de moy grãde nobleza et de valor et de fremosura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 101 Et todos los grandes señores et os que os ajudauã [basteçerõ] bem suas naves de [omes] et de armas et de quanto menester aviam, asy cõmo aqueles que queriam yr contra seus yamjgos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 104 Et cõ grande omjldade foy ficar os geollos ante o altar, et fezo sua oraçõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 104 Et derõ lle moy grandes dões para [oferesçer] ante o altar et oyr a[s] santas rrespostas, et que en toda maneyra soubese cõmo lles avia de acõtesçer, et cõmo se defenderiã dos gregos que os queriã cõquerir, et que çima averiã d ' este pleito [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Quando os gregos esto oyrom, fezerõ ontre sy tam grande alegria que nũca tã grande foy feyta em nẽgũ tempo. poys que Achilles ouvo sua rrazõ acabada, Colcas diso asi aos gregos cõmo viera a aquel lugar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 En pos esto leyxauã vij̃r tantas das pedras et outros mouemẽtos grãdes que lançauam sobre elles, que por fina força matauã d ' eles tantos que era hũa grande maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 Et forom ende moy caramente vendidos todos aqueles que matarõ por quanto despoys a postremas comprarõ -n o por seu grande dãno et mal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et por ende tomarõ sempre vynganças grandes et espantosas de aqueles que o fezerõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et quẽ en sua terra esta tem moy grande avantage dos que estam de fora ca todo õme que se defende de sua villa dobla se lle sẽpre a força contra todos los que veem de fora. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et tyña moy grandes rramos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et cobria moy grande çircuyto de terra cõ a soõbra que fazia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et teuerõn o por moy grande rriqueza. [+]
1350 HT Miniaturas/ 110 Et outrosi que lle faças emẽda da moy grande desonrra que Paris fezo em Greçia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 110 Et afirmarã contigo et con todos los teus grande segurãça et grande amor et grande seruydũe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 110 Et se o nõ fezerdes cõmo [vos] digo, podedes fazer grande vosa perda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Das palauras que Diomedes ouvo com Eneas Por lo palaçio creçeu moy grande bolta por aquelas palauras que Diomedes diso a el RRey Priamus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et feriã se todos moy sem doo et nõ se dultauã de nẽgũa cousa et os de Merssa fezerõ tã bem aquel dia que foy hũa [grande] maravilla ca defendiã a sy et a sua terra moy brauamente et vendiã se moy caros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et leuarõ tã grande rriqueza d ' ela que nũca tã [grande] foy tomada [em] nẽhũ lugar nẽ feyto tã gran rroubo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et cada hũ d ' eles trouvo y mjll caualeyros ataes que nũca fezerõ falymẽto en batalla en que entrasen Boetres et Poetres vyerõ y de terra de Beonyta et jaz tras hũ grande mar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et trouverõ aly anbos moy [grandes] cõpañas et moy bõas, et taes que os troyanos et quaes -quer outros se terriã por bem ajudados d ' eles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 121 Et sabede que nõ pareçia nẽhũa cousa do mar quanto mõtaua a quinze legoas moy grandes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et matou estonçe aly moytos et fezo tã bem et dou lles tã grande batalla que se el nõ fora, todos los seus forã mortos que nõ ficara y nẽhũm a [vyda]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et sem falla foy moy grande dãpno, por que era moy bõo caualeyro et moy sysudo et os seus vasalos que o siguiam forõ ferir os outros cõ suas lanças bayxas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 128 Ca cada hũa das tendas avia hũa agia dourada em -çima, atã clara que luzia por tal guisa que se veeria õme de noyte por escuro que fezese cõmo se fose o dia claro et aquela noyte sofrerõ elles grande afan, ca nõ dormyrõ et comerõ moy pouco. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et era moy bem laurado [per grande] mẽestria et moy ben pyntado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 134 Et acordarõ que ficasem estes para [estar] frescos et folgados para os grandes feytos se acõteçesẽ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et o colpe foy tã grãde que lle falsou as armas, et pasou lle todo o corpo. et deu cõ el morto em terra desi meteu se [per] la presa, et lançou a outra lança que lle ficara et foy dar cõ ella a outro caualeyro tã grã ferida que o matou et começou a dar grandes vozes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et mudou se lle todo o color por lo moyto sangre que deytara, et foy açerca de morte enpero esforçou se cõmo aquel que era moy noble et de grande ardimẽto Et foy cõtra Çelides, et deu lle hũa tã grã ferida por çima do elmo cõ sua espada que o fendeu fasta os dentes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 145 Et Ector caualgou logo [em] el desi chegou logo y Çeçiles et foy ferir a hũ almyrante por tã grande força que dou cõ el et cõ o caualo en terra Quintalis, seu yrmaão, chegou y logo et deu hũa tã grã ferida ao outro almjrãte por medeo das costas que lle poso a lança fora da outra parte et dou cõ el em terra do caualo depois de aquesto chegou logo y RRodomeos que outrosi fezo tã ben aquela vez que derribou dous bõos caualeyros desi chegou Çelibelan et foy justar cõ hũ cõde a que deziã Gelon de Val -frio et dou lle hũa tã grã ferida que lle nõ prestou a loriga et poso lle a lança fora da outra parte et deyto o morto en terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 146 Et deron se anbos tã grandes feridas que se falsarõ as lorigas et fezerõ voa(r) as lanças en peças et elles caerõ dos caualos en terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 147 Et começarõ estas duas azes tã brauamente cõtra troyanos, en tal maneyra que cõ moy grande afam se touerõ aquela vez que nõ fugirõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et era tã grande de corpo que mayor nõ podia seer de estado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 150 Et a grandes vn mãton de vn tal pãno, diz a estoria, que este foy o pãno mays maravilloso que nũca ẽno mũdo foy feyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 150 Et moytas vezes ben a grã peligro por la caentura que he grande. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et foy ferir Achilles ẽno corpo, et dou lle hũ colpe tã grande que a loriga nõ lle prestou. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et sabede que a perda et o dãpno foy grande de cada parte et este torneo durou fasta a noyte . Et despoys que foy escuro, partirõ se d ' aly todos los gregos; et forõ se para suas tendas moy lasos et tã cãsados que mester lles fazia de folgar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Et os bastardos, que forõ mortos ẽna batalla cõmo vos ey contado, forõ suterrados moy onrrada mẽt en moymẽtos moy rricos cabo de seus yrmãos . Et fezerõ os de Troya por [elles grande doo et grandes chantos] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et tãtas erã y as maravillas que seeria grande detẽeça de as cõtar todas et outrosy enfadamẽto de as oyr.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et o primeyro era de listre moy preçioso et moy grande, et o segũdo era de jaspe uermello, o terçeyro de mjchel, o quarto de gargantes.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Da ymagẽ do terçeyro pillar [Óno] terçeyro pilar estaua hũ donzel por grãde arte asentado sobre hũa tabla de fiana, que he hũa pedra de grande preço. [+]
1350 HT Miniaturas/ 197 Da ymagẽ do quarto pyllar A ymagẽe do quarto pillar en que estaua o donzel, cõmo vos ey contado, era de grã valor et encantada por grande mẽestria ca todos [aqueles] que entrauã ẽna camara et parauã mẽtes a a ymagẽe, todos la catauã . Et ela a todos daua a entẽder por synal o que lles seria mellor para fazer, et esto en tal maneyra que hũ nẽ outro nõn o podiã entẽder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 197 Et quantos estauã ẽna camara, se a catar quisesem, gardados seriã de fazer erro nẽ vilanya, ca asi o [moystraua] a todos demays tyña ẽna [mão] hũ ençensario de hũ topaz moy claro et moy rrico colegado en hũus filos de ouro enlaçados et labrados a moy grande nobleza. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Cõmo os gregos erã enfadados et [se rrepẽti[an]] do que começarã Diz o conto que os gregos erã moy anojados por que ja tãto estauã en esta çerca et [pesaualles] moyto por las grandes despesas que y fezerã et lles [convyña] de fazer, et por que a çidade estaua bem defendida, et do que começarã nõ se podiã ja partyr sen vergonça Et entẽderiã que começarã grã loucura, et [pesaualles] moyto por que aviã perdidos moytos amygos et moytos parentes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et seendo Diomedes falando con ella, diso lle ella asy em rrijndo: ' Señor, por la crueldade grande sen mesura moytos som myngoados do que am et por que o gastarõ sen descreçõ, tornã a pobreza et a seer mẽgoados esto vos digo por este caualo que me no outro dia [destes] ca se o teuerades cõ uosco, quando ho [cavaleyro] troyano vos descavalgou do voso sem voso grado, et vos lo tomou cõmo moy nobre et ardido et valent que [el] he, nõ forades mj̃goado de caualo cõmo fostes et fora vos y bõo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Et andauã todos chorãdo et braadando a grandes vozes mays el RRey Agamenõ os fezo tornar moy adur, dizendo -lles que el enviaria logo pedir -lo a RRey Priamo [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Et sabede que outra pedra nẽ pintura nẽgũa nõ foy y posta ca nõ ha ẽno mũdo pintor que bem pintase laço nẽ flor nẽ vide nẽ ave nẽ besta nẽ outra cousa cõmo este marmore era pyntado Eno mũdo nõ foy debuxadura nẽ obra que en pỹtar podese seer laurada que aly nõ fose quantas vezes a mollauã ẽno dia, tantas vezes esclareçia que era grande maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Ca a queriã fazer da grandeza et da feytura et do talle de Poliçena. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Et asy foy por çerto, ca Poliçena ouvo tam grande pesar et tristura que mays grande nõ poderia ẽno mũdo seer em guisa que se ella ousara, ou lle nõ fora rretraydo, ela fezera tã grã doo que fora grande maravilla et asañou se moyto contra sua madre por que o fezera matar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Ca aqui sodes ajuntados moytos et nobles et altos [senores], et os mays grandes rreis et duques et almirantes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 287 Et tã grande era a presa ẽna entrada da porta que mays de mjll ficarõ y mortos do entrepelar dos caualos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et do grande doo que por el faziam Conta a estoria que Paris foy suterrado ẽno tẽplo de Juno atam onrradamẽte cõmo nũca foy fillo de rrey ca aly forõ ajuntados todos los arçibispos et obispos et abades et toda a clerizia de sua ley para fazer del seus [sacrificios] et suas orações. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et se asy fose, moy grande proveyto averiã troyanos, et sempre viueriã em plazer et alegria ¡Ay, meu amygo bõo, don Paris! eu vos rrogo et vos pesço, por lo amor que senpre cõ vosco oyue, que me leuedes por cõpaneyra et nõ vos pese comygo ca nũca o fezestes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 [Et as torres dos muros estauã bem carregadas de dardos et de paaos agudos metidos em ferros et moytas pedras et outros engenos tantos et de tantas maneyras que esto era grande maravilla.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Et leuarõ moy grande afam em buscar esto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Desy ajnda poserõ que avia y çinquoeenta et seys rrios cabdaes pero bem diserõ que outras agoas moytas et moytos rrios grandes avia y, mays que nõ erã cabdaes depoys d ' esto diserõ que avia seseẽta yslas que eram nomeadas et nõ mays, nẽ d ' onde nẽgũa cousa nõ nasçe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Et dizer vos ey cõmo Europa he ja quanto mays pequena que Africa pero ambas teem a meatade, segundo que eu acho escripto por lo autor ca estam asy partidas por hũ grande mar -a que dizem Medio -terrano - , que se partio do gram mar Ouçeão, que çerca toda a terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Et sal de oçidẽt et vay contra oriente fasta a meatade da terra Da outra parte sal vn grande rrio a que dizem Tãges, que he hũa das grandes agoas que som ẽno mundo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Et Nybuys outrosy, que he outra agoa dulçe das mayores agoas nem rrios que ẽno (mundo) ha, et esta agoa sal da alteza de hũa moy grande et moy alta et moy maravillosa serra, a qual he em meridies. [+]
1350 HT Miniaturas/ 292 Et y a entre septẽtrion et o mar que he cõtra aquela parte donde esta a estrela do mar el ex son moytas terras que nõ son pobladas nẽn o forõ nũca nẽ serã ca tã grande et tã mortal he aly o frio, que nõ ha ẽno mũdo cousa que aly podese viuer nẽ pode y naçer nẽ cresçer erba nẽ arbor nẽ outra cousa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 292 Et he outrosy despoblada por que a caẽtura he aly tam grande et tam sobeja por lo sol, que esta moyto achegado, que õme do mũdo nõ pode y morar et aly andam moytas besteas feras et moy espantosas et moy estrayas et outrosi moytas serpẽtes et outras moytas anymalias moy pauorosas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 292 Et sera o conto moyto bõo et moy saboroso de oyr mays seria vos a rrazõ moy longa et o libro moy grande et detẽer se ya a estoria que contar queremos moyto mays. [+]
1350 HT Miniaturas/ 293 Terrosachilles, Rodas, Cyterea, [Oreta], Lagrande, [Carfata] Et quen quiser contar as maravillas estrayas que estam em estas ynsulas, por grã maravilla o terria quen o oyse, et tomaria ende gran plazer [+]
1350 HT Miniaturas/ 295 Et cõ grande sabor et codiçia d ' ela a ver a Ector et gaañar bõo prez, ajũtou suas conpanas et veẽo acorrer a el RRey Priamo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 295 Cõmo a rreyna confortou a el RRey Priamo Depoys que a RReyña [Pantasalona] foy ẽna çidade, el RRey Priamo lle contou todo seu mal et seu desconforto, et cõmo seus fillos avia perdidos et ella quando o oyo, ouvo d ' elo moyto grãde pesar, et diso lle asi: ' Sen falla vos rreçebestes grandes perdas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et a bolta era tam grande ẽna çidade, et a pressa para tomar armas, et para cobrir caualos que esto seria grãde maravilla de contar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et o çirco del et o [nasol ?] era todo chẽo de esmaltes et de pedras preçiosas que dauam de ssy tam grande claridade que mayor nõ poderia seer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 297 Et el avia moy grande sabor de a ajudar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 297 Et aly oyriades a bolta et os braados moy grandes, et o rreboluer et o bolir das gentes, et o rrinchar dos caualos, et o sonar dos cornos et dos anafijs, que esto era hũa grã maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 337 Et o jnverno era ja tã chegado que as tormẽtas eram moy grandes ẽno mar mays [cõmo]quer que o mar era tam brauo et tã escuro et tã pauoroso que mays nõ poderia, a pesar ou a plazer a fazer lles conviña de entrar en el, ca aviã medo que viese outro peor tẽpo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et el [ficara] em paz ẽna terra, et leyxarã lle todo o seu de bõa voõtade mays por el foy deserdado et deytado fora do rreyno, ca os gregos ante d ' esto nõ lle querian mal nẽ aviã del saña, ante lle queriã grande bem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et caerõ en moytos males, et rreçeberõ moytos dãnos, et sofrerõ grandes pesares et grandes coytas a sobre gisa que as nõ poderiã contar [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Cõmo Antenor poblou a Chera Melã Despoys que Antenor pasou [per] moytos traballos et [per] moytos peligros -cõmo uos ey cõtado -, ouvo a tomar porto, querendo ou nõ, et en hũ lugar estrayo ca ẽno mar nẽ ẽna terra non sabia que cõsello tomase cõ grande pauor que avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Do grã peligro en que foy Pirrus et suas [conpañas] deste perigoo escapou Pirrus por grande aventura, ca lle quebrou a nave per medio et el jouvo ẽno mar per hũa noyte moyto escura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et por esta rrazõ Vlixas avialle grande envidia et buscaualle mal em todaslas cousas que podia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et a trayçõ que lle ordenou foy tal: el escripueu duas cartas partidas per abçe, et ẽna hũa delas jazia que Palomades trageria aos da oste hũ plazo çerto en que ẽna carta dizia, et os troyanos que lle aviã dar por ende moy grande aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et quando o soubo Vlixas fezo grandes jnfintas que el nõ sabia desto nẽgũa cousa de quanto aly em aquelas cartas jazia, et fezo grande senbrãte que nũca soubera desto parte nẽ mãdado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Mays Palomades se espantaua moyto desta trayçon et faziase ende moy maraujllado, et avia delo gran vergũça, atã grande que lle era a par de morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et Vlixas et os outros grandes senores da oste forõ logo aa pousada de Palomades, et giouos Vlyxas aly onde o aver jazia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et quando virõ que os gregos o queriã queymar ou fazer del peças, fezerõ grande volta et foronse todos armar, et estouerõ todos açerca del, et defenderõno en tal maneyra que nõ foy ende tã ardido que senbrãte fezese de o prender, et se o prouar quiseram toste se poderã mal achar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et avilto o moyto et moy mal, ca avia del grande sospeyta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Agora leyxa o conto falar d ' esto por cõtar cõmo Menalao chegou ao porto, et cõmo os gregos se chegauã En esta parte diz o conto que Menalao arribou en Miçenas moy mal -treyto et moy desbaratado, ca tã grandes [tormẽtos] ouvo el ẽno mar que forõ a par de morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et fazia escuro moy grande. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et todos los outros peligros do mar eram lygeyros a a cõparaçõ d ' este ca moytos caualeyros tornarõ escarnydos a pam pedyr pero de aqueles que cobijçauã, os mays aluergauã consygo mays esto faziã con grande engano et cõ grande falsidade que nõ cõ amor que d ' eles ouvesem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et ella, quando me vyo yr, fezo tam gram doo et dou tam grandes gritos que esto era hũa grã maravilla ' depoys d ' esto contou lle en cõmo morara cõ outra [rreyña] a que dyziã Calixa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et asy era preso et coytado de amor tã grande que nõ podia folgar mays pero Vlixas escapou, et sayo de su seu poderio a a çima per sua arte et por la ventura grande que o ajudou. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Cõmo Vlyxas contou a el RRey Ydomenes cõmo escapara dos peligros do mar ' Agora vos quero contar outro grande peligro que pasey depoys que say do poder de Calixa en que foy moy grande sazon, cõmo vos ja contey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Et quando me d ' aly party, pasei [per] hũ peligro -o mays grande et o mays esquiuo que ha em todo o mar ca foy [per] tal lugar onde viuẽ as serẽas, que son moy aleyuosas ca ellas am as vozes claras cõmo aguias. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Et ellas sempre cantã ẽno lugar donde entenden que he o peligro mayor, ou donde som os penedos mays grandes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Cõmo Vlixas contou outro peligro que ouvo no mar ' Contar -vos quero contar outro grande peligro per que pasey ẽno qual foy en temor de morte eu pasey por ontre Laçila et [Caribedim]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Cõmo RRey Ydomenes dou naues et gra(n)de aver a Vlixas, et o enviou (em saluo ata el RRey Alçeõ) Des que Vlixas contou a el RRey Ydomenes todas las aventuras et peligros que pasara, nõ ha õme que o contar podese -et o oyse - , que del nõ ouvese grande doo, et se ende moyto non maravillase Mays Ydomenes foy con el ledo, et rreçebeu o moy ben. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Et quando chegou Vlixas, Alçiõ, [o] rrey, o rreçebeo moy bem et moy ledamente et cõ grã solenydade por que moytas vezes oyra falar del que era de moy bõo siso et de bõo entendemẽto et de moy bõa palaura, et que era rrey moy onrrado et de grande prez et sabedoria et de grãde nobleza. [+]
1350 HT Miniaturas/ 356 cõmo Vlixas aprendeu nouas dos que yã casar cõ sua moller Estando Vlixas con el RRey Alçion, aprendeu nouas de sua terra estrayas et grandes, moyto espauoradas a sobre guisa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 356 Diserõ lle que mays de trijnta rricos [omes] et de grande lugar et moy poderosos foron todos ajuntados en Arcadia, et cada hũ por casar cõ sua moller [Ponẽlope]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et os caualeyros estrayos que demãdauã a [Peñelope], moller de Vlixas, estauã todos dentro ẽna casa, fazendo grande festa et moy grande alegria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et tam grande era a volta que toda las casas estremeçiam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et quando os da vila et os do rreyno de arredor [souberom] que seu señor et rrey natural viera con paz et cõ soude et que era viuo, ouverom ende tam grande alegria et tã grande goyo et plazer que nõ poderia ẽno mũdo mayor nem mays grande seer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et outrosi seriam defessos dos seus yamjgos, et vençer los yam asi cõmo Vlixas vençeu et matou todos aqueles que o quiseram desonrrar Et todos os do rreyno lle derom seruyçios et dõas tãtas et tã grandes que esto era hũa grã maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et contou lles Vlixas todas suas aventuras grandes et maravillosas et estrayas, et suas coytas [per] onde pasou. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et nẽgũ õme nõ veu moços de tã grande entẽdemẽto nẽ cõplidos de tãto ben et nõ se deue nẽgũ de maravillar, ca todos [omes] de bõo lugar -et moormente aqueles que erã fillos de rreys - , senpre deuẽ a seer bõos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et (começou de andar moy grandes jorna)das. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et tanto sangre lle sayo das chagas que ouvera que esto era hũa grande maravilla [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et por ẽde avia grande conforto porque morria a mãos de outro estando ja moyto açerca da morte, et detovo en si seu folgo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et see çerto que grande sandeçe cometiste en me asy vij̃r matar, ca nõ poderia outra cousa seer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et esto en todo o mũdo sera dito et rretraydo que õme da tua ydade cometese tã grã sandeçe cõmo tu agora cometiste ' quando Telogomus entendeu et soubo que el avya morto seu padre, começou de chorar et de braadar et fazer tã grãde doo que esta era hũa grande maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et seus fillos et seus vasalos fezeron por el atam grãdes doos que era [esto] hũa grande maravilla et espãto, que nũca atal fora [feyta] ẽno mũdo cõ grande pesar que aviam por quanto morrera a grande enqueyjõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et RRey Vlixas era ja moy vello et de grande ydade a a maravilla em -pero era moy rrezio et moy esforçado por quanto sempre fora fazedor et engeñador de moytas et altas estrayas cousas que cometeu. [+]
1350 HT Miniaturas/ 372 Et fezo o moy alto cavaleyro a grande onrra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 372 Et por tanto avia grande medo et pauor que llo matariã por el mays despoys que o veu, ouvo cõ el tã grã plazer et alegria que mays nõ poderia seer mays sabed que en quanto a RReyña Çirtes vyueo, nũca depoys perdeu pesar por la morte de Vlixas. [+]
1350 LT [1]/ 52 Entõ leixarõ yr contra ssy os caualos por çima da ponte, et o caualeyro da ponte que era muy grande et muyto arrizado, leixousse yr a Queya tã brauamẽte com̃o sse fosse corisco, et ferio d ' ũa lança curta et grossa de tal golpe que derribou o caualeyro e o caualo dessũu sobre la ponte. [+]
1350 LT [1]/ 62 Os braados et a uolta foy muy grande atal que o senor do castelo, que era em ssa camara et d ' esto nõ sabía rrẽ, foy marauillado et pregũtou que uolta era aquela. [+]
1370 CT 1/ 220 Grandes forõ as uozes et a uolta que todos fezeron. [+]
1370 CT 1/ 220 Et foy a coyta tã grande ontre elles que o mays ardido home auj́a gran pauor. [+]
1370 CT 1/ 221 Mays, se fereu grandes feridas, creo que rreçebeu outras. [+]
1370 CT 1/ 221 Et alý podera home veer estrayo torneo et mao et mortal et doorido et de grã coyta et de grã pauor, ca as uozeset os braados erã moy grandes. [+]
1370 CT 1/ 221 Et moueu tódoslos seus do lugar onde estauã, et fezo de elles hũa moy grande aaz et moy apostada. [+]
1370 CT 1/ 221 Et dérõsse anbos tã grandes colpes, cõ toda sua força, que os ferros et os fustes das lanças seýrõ da outra parte, perlos braços dos escudos. [+]
1370 CT 1/ 221 Et el rrey Leomedón chegou y, sua espada ẽna mão, et deulle perlo elmo hũa grande espadada, que lle derribou en terra os narizes et lle tallou hũa gran peça do beyço et do queixo, en maneyra que logo caeu en terra. [+]
1370 CT 1/ 221 Et aas uezes o rretenir das espadas era moy grande. [+]
1370 CT 1/ 226 Et os seus amjgos et os outros da terra, todos fazíã cõ elles grandes alegrías. [+]
1370 CT 1/ 226 Mays elles, porque auj́ã acabada tal guerra a ssua voõtade, rrendíã graças aos deuses, et fazíãlles grandes onrras et grandes sacrifiçios, assý cõmo era costume. [+]
1370 CT 1/ 226 Et os rreys outrossý partirõ ben per suas masnadas os grãdes tesouros que rroubarã, et dérõlles tã grandes dões et ataes per que senpre forõ rricos et auõdados. [+]
1370 CT 1/ 230 Depoys que el rrey Príamos chegou a Troya, et achou y jazendo mortos perlos prados os caualeyros da uila, et a terra toda destroýda et despobrada, et rroubadas tódaslas cousas, et ueu as grandes torres derrubadas et os tenplos da vila et tódoslos muros outrossý en derredor, et ueu outrossý derribadas tódaslas baruascãas, et nũca y poderõ achar nj̃hũa casa sãa, et ben se fezeron tres días, a el et aos que cõ el andauã, que nũca quiserõ comer. [+]
1370 CT 1/ 231 Et as rruas erã moy grãdes, de hũa parte et da outra, et erã feytas per grande engeño, et erã de suso cubertas de bóueda, et juso erã estradas per poyaes de boa pedra laurada, que ia tãto nõ chouj́a que home y podesse mollar o pe. [+]
1370 CT 1/ 233 Sabede que sobre cada hũa destas portas estaua hũa torre moy grande cõ seu alcáçer. [+]
1370 CT 1/ 233 Et fezeron moytos sacrifiçios aos deuses, et fezeron outrossý grandes alegrías, et asacarõ jogos de moytas maneyras a que trebellassen. [+]
1370 CT 1/ 239 ¿Et cõmo fuste ousado ou per cujo cõssello ou quen te mãdou que tã grande atreuemento fezesses et tã grã sandiçe? [+]
1370 CT 1/ 240 Et ache[y]o a moy grande afán. [+]
1370 CT 1/ 243 Et nós por esto cometámoslo en tal gisa que acabemos este pleito sen dãno nosso, ca elles son ardidos et de grã brío, et an grandes poderes et grandes terras et grandes ajudas de moytos rreys que os ajudan cõtra nós. [+]
1370 CT 1/ 246 Et senores, creédeme, que eu vj ende grandes tres uisiões ẽnos deuses que pregũtey, et assý mo disserõ cõmo uoslo digo per tres uezes. [+]
1370 CT 1/ 248 Poys que Pares et Deífebus vẽerõ de Penólope, el rrey Príamos ajuntou logo suas cortes moy grandes. [+]
1370 CT 1/ 261 Et tĩj́nãno por grãde onrra et por grande ẽxaltamento. [+]
1370 CT 1/ 365 Depoys que Achiles seu doo ouuo acabado, fezo soterrar o corpo de Patróculos a moy grãde onrra et a moy grã festa, segundo que estonçe era acostumado; ca en aquel tenpo, quando auj́ã de ssoterrar algũ nobre home ou de grã gisa, fazíã grandes festas et grãdes alegrías, et tãgíã moytos estormẽtos, et jogauã, et trebellauã, et mostrauã grã prazer. [+]
1370 CT 1/ 447 ¡Ay, que dãno tã grande et que uẽtura tã esquiua et tã cõtraria se lles chegou! [+]
1370 CT 1/ 450 Et mãdou chamar Pares et Troylos et envioos aa batalla, et cõ elles a Eneas et el rrey Menõ, et Polidamas et el rrey Serpedón et o duque Glaucos et Eufremos de Lançonja et Copesus, que era tã grande cõmo hũ jayán, et el rrey Pitróforos et el rrey Agásteos et el rrey Asterpes et el rrey Áncamos et el rrey Eseus et el rrey Fortis, que era señor dos felisteus, et el rrey Filomenis et tódoslos outros rreys. [+]
1370 CT 1/ 469 Políçena, yrmãa d ' Éutor, tal doo et tã grande fazía que nõ á ẽno mũdo õme que o podese dizer nẽ osmar o seu pesar nẽ a sua coyta, tãto fuy sobeia. [+]
1370 CT 1/ 469 Et os adubos erã d ' ouro et de pedras preçiosas, tã nobles et de tã grã ualía que osmauã que ualíã grandes çidades. [+]
1370 CT 1/ 469 Et arredor del sij́am moytos candeeyros d ' ouro, moy grandes ademais. [+]
1370 CT 1/ 471 Et este tenplo era chamado "Deus do sol" en aquel tenpo, et auía en el grandes obras et pinturas moy marauillosas et difizios muy rricos et tódaslas cousas que pertẽeçíã a tenplo rrico et honrrado. [+]
1370 CT 1/ 471 Et os que fezerõ esta obra erã de tã grã çiençia et de tã grande entendemento que laurarõ sobre esta bóueda hũa casa moyto alta, bẽ de vijnt pees. [+]
1370 CT 1/ 471 Et a este chãto et a este doo forõ ajuntados quantos auía ẽna uila, omes et molleres, grandes et pequenos, et forõ deles bẽ mill omes et molleres que se amorteçerõ alý, en guisa que forõ ende leuãtados por mortos. [+]
1370 CT 1/ 471 Et tomarõ o corpo d ' Éutor rreys et duques et condes et outros grandes senores, et metérõno en aquela casa que estaua sobre o tabernáculo, cõmo uos ey contado. [+]
1370 CT 1/ 471 Muyto fuj bom caualeyro a sobreguisa et de bom coraçõ, et nũca achamos caualeyro que tanto ualuese en armas et en grandeza et en tódaslas outras franquezas, ca el era moy brauo ao ẽemigo et moy mãso ao amigo. [+]
1370 CT 1/ 477 Outro día de ma(na)nãa, Agamenõ mãdou chamar tódoslos rreys et prínçipes et grandes senores da hoste et todo o outro póboo comunalment. [+]
1370 CT 1/ 479 Senores, o uoso doo et a uosa perda he grande, et por ende uos rrogo que, cras de manãa, nõ mj̃gue per uós de obrar et de cobrar, [et] en tal maneyra o cõmeçemos que gãanemos ende o prez et a onrra, ca sabedes que nos fezerõ muyto mal et farã quanto poderẽ. [+]
1370 CT 1/ 480 Et todos estes leuauã grandes cõpañas et bẽ guisados. [+]
1370 CT 1/ 480 Et alí se uolueu hũ torneo muy grande et muy cruu et moy brauo, ca alí ueeriades moytas lorigas desmanchadas et moytos escudos falsados, et ueeriades muytos caualeyros leyxar sellas sen seu grado. [+]
1370 CT 1/ 480 Et estes erã seus fillos, que y ante fezerã grandes marauillas, et eýnda agora nõ quedauã. [+]
1370 CT 1/ 480 Et tragía cõsigo grandes conpañas et ben gornidas et ben armados de boas lorigas et de bõos elmos et d ' escudos pintados cõ brocaes d ' ouro, tã apostamente que marauilla era. [+]
1370 CT 1/ 480 Et ante que se huuiase leuantar, el rrey Neutólamos chegou a el et deu[lle] cõla espada seys colpes grandes et desmesurados. [+]
1370 CT 1/ 485 Et o corpo fuj moy bẽ balsamado, que nõ seýse del mao cheyro quando fezese grandes sestas. [+]
1370 CT 1/ 486 Et alçauã os muros alý hu entendíã que erã mays fracos, et fazíã as cárquauas mays altas, et tallauã os canpos, et alçauã grandes uales, et en nihũa cousa nõ coydauã senõ en cõmo se anparasem et guardasem bẽ sua uila. [+]
1370 CT 1/ 487 Et a clerizía fezo estacõ cõ muy grandes festas. [+]
1370 CT 1/ 487 Et uẽerõ ao tenplo hu estaua a sopultura de Éutor, et fezerõ y uigilias et festas et honrras tã grandes que mayores nõ poderíã. [+]
1370 CT 1/ 487 Qvando os da hoste souberõ as grandes honrras que por Éutor fazíã os da çidade, muytos y ueerõ por ueer as grandes honrras et aqueles sacrifiçios et a obra da sopultura d ' Éutor, pero muyto mays ueerõ y por ueer as donas et as donzelas que y auía. [+]
1370 CT 1/ 488 Et des aquí se uingará del o amor, et será malcoytado del, et fazérselle am as coytas moy grandes et sen dormir, et pasará os días en grã pesar, en guisa que a saber auerá camano he o poder que á amor. [+]
1370 CT 1/ 489 Et auẽolle así que hũ día caçaua en hũ mõte, et chegou a hũ uale, hu auía hũa font moy clara, et quiso beuer dela, et catou ajuso, et ueu a sua soonbra, et nõ coydando que sua era, nẽ sabendo desta nada, pereçeulle tã bẽ que tomou dela tã grande amor et tã grã pagamento que lle uẽo a rrogar, chorando muyto, que seýse fora et que se uẽese pera el. [+]
1370 CT 1/ 493 Et el uos enuj́a rrogar que uós punedes en chegar este feyto o mays ag(u)ina que poderdes, ca el nõ uos quiría fazer senõ aquelo que fose uoso prazer et uosa onrra, et nõ quiría mays uosa perda, nẽ uoso dãno, mays queruos amar de coraçõ et destoruar uoso mal huquer que el poder, ca ia uós ueedes que as batallas son cada día grandes et perdidosas. [+]
1370 CT 1/ 502 Et tollémoslles ia as rrendas et os portos, en guysa que nõ poden auer çeuada nẽ tri(i)jgo nẽ carne nẽ fariña nẽ vjño, tã grandes dãnos rreçebẽ ia de nós que seu pleito nõ ual contra nós nada. [+]
1370 CT 1/ 502 Et o seu poder cada uez ia mj̃gua, mays pero eýnda tãto nõ auemos feyto per que nos d ' aquí possamos partir cõ nosa honrra et leyxar este ffeyto tã grande que tẽemos cõmeçado tã [ui]lment cõmo agora disestes et cõsellastes a todos. [+]
1370 CT 1/ 503 Desí acollérõse aas tendas, dando grandes uozes et fazendo grã rroýdo entre sy, et bẽ ouuerõ todos en que falar. [+]
1370 CT 1/ 503 Et sabede que nõ me praz, nẽ he mĩa uoontade de mais ajudar aos gregos, nẽ lles demos acorro, pois seýrõ de meu cõssello et me tã mal gradeçerõ meu cõsello et meu affám que por eles leuey, sete ãnos son pasados, et grandes perdas et grandes dãnos que por eles rreçebj́. [+]
1370 CT 1/ 506 Et por çerto, assý fuj, segũdo que oyredes ante da fim da batalla, ca as azes erã muy grandes, tã bẽ dũa parte cõmo da outra, et os caualeyros uĩjnã todos muy sanudos, pero muy calados. [+]
1370 CT 1/ 506 Et deulle tres colpes tã grandes et tã esquiuos que lle fendeu o elmo et dou cõ el do caualo en terra. [+]
1370 CT 1/ 506 Et tomoulle o caualo, et chamou sua sina a grandes uozes, et chegoulle y logo. [+]
1370 CT 1/ 506 Et os couardos forõ en este lugar muy coytados et muy apresurados, mays aqueles que erã ualentes et ardidos fazíã departir as grandes presas et rretinir as espadas per çima dos elmos. [+]
1370 CT 1/ 506 Et en este lugar forõ dados muy grandes colpes et desmesurados, et feytas moytas caualarías sinaladas, ca logo entonçe y chegou Paris et Troilo et Eneas et Polidamas. [+]
1370 CT 1/ 506 Dos gregos era a uolta tã grande et as feridas das espadas que se dauã sóbrelos elmos que nõ á õme que se oýr podese. [+]
1370 CT 1/ 506 Et cõmeçou a chamar suas cõpañas a grandes uozes et esforçarlos et rrogarlles que os ferisem. [+]
1370 CT 1/ 506 Et ueeriades grandes colpes d ' espadas et de lanças. [+]
1370 CT 1/ 506 Et el rrey Serpedóm, que era caualleyro muyto aposto et muyto esforçado et muy preçado en armas, porlas muytas boas caualarías que auía feytas per suas mãos, ca era moy dultado, cõmoquer que nõ auía mais ca dous ãnos que tomara armas et cõmeçara grandes feytos et fezera grandes esforços, per que auía gãanado grã prez et grand honrra, (et) q[ua]ndo ueu o grã dãno que Palomades fazía en este torneo m[a]o et perigooso et chamou os seus et esforçou, et outrosý ueu cõmo matara Deýfebus, fuy ende tã sanudo que mais nõ podería. [+]
1370 CT 1/ 506 Despois que el rrey Serpedóm fuy morto, as uoltas et os rroýdos forõ y muy grandes. [+]
1370 CT 1/ 506 Quando os gregos esto uirõ forõ desmayados, et logo cõmeçarõ de creçer tã grandes gritos et tã grandes uozes que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 506 El rrey Menalao et Talamõ et Ayas et el rrey Toas et el rrey Vlixas et Diomedes et outrosí o duc de Atenas fazíã ẽnos troyãos grã dãno per u ýam; et cõmoquer que se fosem acollendo a suas tendas, nõ ýam desmayados, mais tornãdo cõmo ardidos, et fazíã moy bõas caualarías, et dauã moy grandes colpes sinados, et tornãdo a moytos, et fazíã moy boas caualarías, moyto esforçados et moyto ardidos, et ýamse moy bẽ defendendo. [+]
1370 CT 1/ 512 Et quando uirõ os da çidade de traslos muros que os gregos assý erã desbaratados et uençudos, et uirõ as naues arder, rrecudirõ fora mais de vijnt mill omes armados, muy derrancadament, dando grandes uozes. [+]
1370 CT 1/ 516 Et alý se cõmeçou o doo et o desconforto muy grande. [+]
1370 CT 1/ 516 Et alý cõmeçarõ hũ doo et hũ chanto tã grande que esto sería hũa grã marauilla de contar. [+]
1370 CT 1/ 517 Et quen uise andar chamando a todos a grandes uozes, et rretraendo o preço et o ardimento et o ualor et a apustura et a mesura et a grandeza et a paráuoa et o bom coraçõ et quantas outras bondades en el auj́a [ben entendería que auj́an] de[l] p[esa]r et que ffezerã en el grã perda. [+]
1370 CT 1/ 517 Conteçe moytas uezes ẽnos grãdes torneos et ẽnas grandes batallas que moytas uezes d ' ánbaslas partes rreçebẽ grandes dãnos, et outras uezes moy bõos acaesçementos. [+]
1370 CT 1/ 517 Et, sen dulta, nos fará grã mj̃gua et somos por ende maltreitos, ca moyto era bom caualeyro et urgulloso et ardido et marauillosament rrecudía bẽ aos grandes feytos, et sabíanos gardar moy bẽ perlo grãd entendemento que en el auía, et dar os cõssellos muy bõos, et adeantarse moy ben. [+]
1370 CT 1/ 518 Et tã grande era alý a coyta et o marteyro que nõ á õme que o sofrer podese. [+]
1370 CT 1/ 519 ¡Ay, Deus, que día tã astroso et tã doorido, et que obra tã maa, et que pecado tã grande de ficar tãtos rreynos destroídos et tãtas terras ssen señor, et que torto et que perfía et que sobéruea tã grande, et que por cousa tã pouca se leuantou! [+]
1370 CT 1/ 522 Et Nástor era moy sisudo et moytas uezes fezera grandes messágẽes en moytos lugares sobre moy grandes feytos. [+]
1370 CT 1/ 542 Et ferament mẽoscabauã cada día, et nõ gãanauã nada, et achauã a Achiles en grã mj̃ga, ca el era o que mays sofría as grãdes pressas, et sabía mãtẽer os grãdes torneos, et el era o que prouaua os grãdes feytos et os acabaua, et fazía as grãdes caualarías, et d[e]sque os el nõ ajudou, senpre rreçeberõ grandes perdas. [+]
1370 CT 1/ 542 Pero, porque a uós anbos amo moyto, nõ [me] uos posso en todo escusar, et por ende daruos ey meus caualeyros que uos ajudes, et ben sey que agiña entẽderedes que uos faço y grande ajuda; mays pero nõno faço de grado, mays moy aduro. [+]
1370 CT 1/ 552 Mais quando as grandes azes forõ ajuntadas, alý começou hũ torneo tã brauo et tã mortal que era hũa grã marauilla que ende õme rremãeçeu uiuo. [+]
1370 CT 1/ 552 Et alý fuj a presa tã grande d ' ánbaslas partes pera lles acorrer que forõ y feytas muytas boas cauallarías de cada parte. [+]
1370 CT 1/ 552 Et era grande cõmo hũ jayám, et auj́a tã gram força que era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 552 Et apresarõ a Filomenis en tal guisa que fuj chagado ben en tri(i)jnta lugares, ca ben çem colpes et mais rreçebío y, et dou outros muytos et tã grandes et tã esquiuos que marauilla fuj cõmo nihũ daqueles a que dou podo escapar uiuo. [+]
1370 CT 1/ 552 Et era moy grande et muy dereyto et muy ualent et muyto ardido. [+]
1370 CT 1/ 552 Et ferío logo o caualo das sporas, et meteu mão aa espada, et tam grã morte et tã grande astragamento fazía ẽnos gregos que era hũ grand espanto, ca el daua tã grandes colpes et tã sinalados que o nõ ousaua njhũ grego atender. [+]
1370 CT 1/ 552 Et fuj o mal et o desbarato et a mortandade tã grande et tã estraya que ẽno mũdo nõ á quen uoslo contar podese. [+]
1370 CT 1/ 552 Et aquel día lle pasarõ por deant mays de mill caualleyros, que nõ fazíã senbrant de tornar, nẽ solament de catar tras sy, nẽ se defender, mays todos a muy grandes uozes et cõ muy grã coyta chamauã a Achiles. [+]
1370 CT 1/ 555 Et ýa pasando et desfazẽdo as grandes presas, et ferindo a destro et a seestro et a traueso, et fazía ben banar en sange sua espada, que estaua sederenta de grã tenpo. [+]
1370 CT 1/ 555 Que, en pouca d ' ora, fuj a morte tã grande que a terra era cuberta de mortos. [+]
1370 CT 1/ 558 Et os da hoste am bem conprada a pleitesía que el cõnosco fezo, ca en sete batallas que despois forõ, an rreçebudos grandes dãnos et grandes perdas, et forõ tã maltreytos que, a poucas, se partirã d ' aquí et se forã pera suas terras. [+]
1370 CT 1/ 561 Et leyxaron correr os cauallos contra sy, et fórõse ferir tã cruament que, en pouca d ' ora, forõ quebrantados muytos escudos et falsadas muytas lorigas, ca se dauã tã grandes golpes que nõ preçauã armas que trouxesem. [+]
1370 CT 1/ 561 Et pois que as grandes azes forõ ajuntadas, alý se cõmeçou hũ torneo muy brauo et muy mortal et muy sem piadade, que forõ tãtos os mortos et os derribados que os canpos et os chãos erã estrados deles. [+]
1370 CT 1/ 561 Et era a presa tã grande que nõ sabíã de si tomar cõsello, nẽ entraua y ome que ende coydase a seýr uiuo. [+]
1370 CT 1/ 561 Et começou o torneo a creçer tãto, et a seer o acapelamento tã grande, et a uolta et os braados et os alaridos et os sõos dos cornos et das tronpas tã grandes et tã esquiuos que ome nõ se podía oýr, nẽ sabía de si parte. [+]
1370 CT 1/ 562 Et tã grã morte et tã grande astragamento et tã grã desbarato fazía en eles que esto sería hũa grã marauilla de contar. [+]
1370 CT 1/ 562 Et andando en esta presa, dérõlle duas azcũadas tã grandes ao caualo que logo caeu morto en terra, et Troilos so el. [+]
1370 CT 1/ 562 ¡Ay, Deus, que mal et que pecado et que dãno tã grande! [+]
1370 CT 1/ 562 Et tomarõ tã grande esmayamento que cousa ẽno mũdo nõ podíã entender, et ia quiríã leyxar o cãpo et desanpararse. [+]
1370 CT 1/ 562 Mays muy graue lle fuj de fazer, que a presa era muy grande. [+]
1370 CT 1/ 562 Et fórõse ferir tã brauament, et dérõse tã grandes colpes, que hũ deles ficara y morto se a presa grande nõ fora, que os partío. [+]
1370 CT 1/ 565 Et alý creçerõ grandes braados et grandes choros éntrelos troyaos. [+]
1370 CT 1/ 565 Pois que el rrey Menõ fuj morto, os troiãos leixarõ o canpo, et forõ moyto esmayados porla morte del rrey Menõ et porla de Troilos outrosí, ca estes anbos erã aqueles que os torneos mãtijnã, et que se parauã aos grandes feytos. [+]
1370 CT 1/ 565 Et entonçe cresçerõ ẽna uilla braados et chantos et uozes tã grandes que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 565 Entõ forõ os braados et os choros et os chantos tã grandes que esto era hũa grã marauilla, mais auj́ã cõforto porla morte de Troilo et del rrey Menõ. [+]
1370 CT 1/ 567 A sua coyta tã grande era que nõ á ome ẽno mũdo que uoslo podese dizer, nẽ contar. [+]
1370 CT 1/ 567 ¿Que uentura maa fuj esta ou que saña ou que braueza ou que crueldade tã grande? [+]
1370 CT 1/ 567 Et tenpo á que fora morta se por ti nõ fora, que mãtinas a mĩa uida, ca en ti achaua eu folgança et en ti era a mĩa uida et meu conforto, que eras mĩa grande alegría, et agora es meu grã desfalimento. [+]
1370 CT 1/ 569 Et fezerõ por el tã grã doo que ia mais nũca tã grande fuj feyto por outro rrey. [+]
1370 CT 1/ 571 Et se me el así nõ matara meus fillos, nõ sería el rrey tã coytado da guerra, nẽ aontado, cõmo he, ca fortement nos á maltreytos et cõfundudos, et ános feytos grandes dãnos, et nõ se quer ende enfadar, nẽ fazer afora. [+]
1370 CT 1/ 573 Et fuj tã pagado do mandado que oýa, que ia mais en nihũ tenpo nũca ouuo tã grã plazer, nẽ tã grande alegría, ca alí lle semellou que aquelo que seu coraçõ cobijçaua mais que outra cousa, que aquela tina ia en seu poder. [+]
1370 CT 1/ 577 Et creçeulles ardimento et grande ousadía, et bem paresçeu por quanto eles alý depois fezerõ. [+]
1370 CT 1/ 577 Et çercárõnos entre si, dando grandes uozes, et feríndoos de cada parte. [+]
1370 CT 1/ 577 Et quando Paris aquesto ueu, deu grandes uozes, et começou de ameaçar et de deostar mal aos seus. [+]
1370 CT 1/ 577 Et nõ era marauilla, ca ia sentíã sua morte, mays pero uendíãse moy caros, ca eles fezerõ de si castelo et dáuãlles grandes batallas. [+]
1370 CT 1/ 577 Mays nõ lles auía prol, ca nõ fuj tal que os ferise que lles nõ fezese chaga pequena ou grande, porque andauã desarmados, ca ia lles faleçíã os corações et erã cõmo amorteçidos. [+]
1370 CT 1/ 577 Et auerã plazer et muy grande alegría quantos á en Troya. [+]
1370 CT 1/ 580 Et os doos et os chantos erã tã grandes que esto sería hũa grã marauilla de contar; et cõmoquer que os chantos forõ muy grandes, sabede que forã mays grandes se nõ fora aquela yda astrosa que el fezo encubertament. [+]
1370 CT 1/ 580 Et andauã todos chamãdo et braadando per Achiles en grandes uozes. [+]
1370 CT 1/ 582 Desí fezerõ hũa ymagẽ d ' ouro, de grandeza et de feytura et do tallo de Políçena, et posérõlle tal contenente que esteuese triste et chorosa porla morte d ' Achiles, que a quisera tomar por moller. [+]
1370 CT 1/ 582 Desí leu[ã]tarõ a ymagẽ, et posérõna en çima daquela grande obra que fezerõ, cõmo uos ey contado, sobre hũa sela moy preçiosa dũ topaz muy claro, en guisa que a vij́ã dentro en Troya. [+]
1370 CT 1/ 584 Amigos et senores, bem en(en)tendede que nõ á oie ẽna hoste grande nẽ pequeno que nõ aia grã pesar porla morte d ' Achiles, ca ferament auemos meoscabado tãto que nõ he marauilla de seer ende desconfortados et tristes. [+]
1370 CT 1/ 586 Et este era o mes de julio, quando os días son longos et as sestas muy grandes. [+]
1370 CT 1/ 586 Et a espesura das lanças era tã grande que era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 586 Et as feridas das espadas erã tã grandes per çima dos elmos que o çirco deles caýa(n) en terra. [+]
1370 CT 1/ 586 Pois que o torneo fuj mezclado, alý ueeriades dar grandes golpes et esmerados, et moytas lanças et espadas banadas en sange. [+]
1370 CT 1/ 588 Et metíase en muy grandes presas. [+]
1370 CT 1/ 590 Et tã grande era a presa ẽna entrada que mais de mill ficarõ y mortos trasla porta. [+]
1370 CT 1/ 591 Mays ẽno mũdo nõ uiue quen podese contar a rrayua et a coyta et o pesar da rreýna, sua madre, ca torçía as mãos, et amorteçíase moytas uezes, et quiríase leyxar morrer cõ pesar, et o coraçõ se lle quiría partir, et braadaua et daua tã grandes uozes que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 596 Da outra parte sal hũ rrío a que dizẽ Tanges, que he hũa das grandes ágoas que á ẽno mũdo, et sal de çima de hũa serra, que he ẽno Septentriõ, et uayse meter en aquel mar Estreyto. [+]
1370 CT 1/ 598 Et a caentura he y tã grande et tã sobeia, porlo sol que está muyto achegado, que ome do mũdo nõ pode y morar. [+]
1370 CT 1/ 598 Mais faríauos a rrazõ muy longa et o liuro muy grande, et deterríase a estoria que contar queremos muyto. [+]
1370 CT 1/ 599 Aa[s] outra[s] dizẽ Torroso, Chiles, Rroda, Çitería, Creta la Grande, Carfata. [+]
1370 CT 1/ 601 Et muytas uezes saem de suas terras, et uã alí hu oen dizer que am grandes batallas por se cõbater alá et gãanar ende preço et armas. [+]
1370 CT 1/ 603 Et dísolle así: -Sem falla, rrey, uós rreçebestes grandes perdas et pasastes as auenturas mays esquiuas que nũca rrey pasou. [+]
1370 CT 1/ 604 Et a uolta era tã grande ẽna çidade et a presa pera tomar armas et pera apostar caualos que esto era hũa grã marauilla de contar. [+]
1370 CT 1/ 604 Et fezerõ suas azes, et posérõnas en hũas grandes praças que y auj́a. [+]
1370 CT 1/ 604 Et leuaua çinta hũa espada muy preçada et moy bẽ tallant, cõ que á de fazer golpes esquiuos et grandes et sinalados. [+]
1370 CT 1/ 605 Et alí oyriades a uolta et os braados tã grandes, et o rreuoluer et o bolir tã grande, et o soar dos cornos et dos anafíjs, que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 605 Et pois que quebrantarõ as lanças, meterõ mãos aas espadas et dérõse grandes colpes. [+]
1370 CT 1/ 605 Et alí se uolueo hũ torneo tã grande et tã brauo et tã perigooso que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 605 Et tã grande era alí o puxar et o atropellar et o ferir en guisa que nõ podíã y [g]regos durar ẽno torneo. [+]
1370 CT 1/ 610 Et uoluese hũ torneo grande et esquiuo sobeio, que, en pouca d ' ora, forõ y mortos muytos bõos caualeyros et ardidos et preçados. [+]
1370 CT 1/ 610 Et o torneo fuj tã grande et tã perigooso que todo aquel día durou. [+]
1370 CT 1/ 612 Todo aquel día fezerõ gregos grã festa, et ouuerõ grãde alegría, et fezerõ grandes sacrifiçios aos dioses, porque auíã o que deseiauã. [+]
1370 CT 1/ 613 Outro día, ante que fose grã manãa, os gregos se leuantarõ, et armárõse moy bem, et parárõse todos en hũ tropel moy grande, et fórõse contra a çidade en bon paso. [+]
1370 CT 1/ 613 Et buscáuãse todos per cada parte, et tã grandes erã as feridas das lanças et das espadas que se dauã ẽnos escudos et sóbrelos elmos que as oýã muy bem ẽna çidade. [+]
1370 CT 1/ 613 Et a uolta et as uozes erã tã grandes que mayores nõ podíã seer, ca os de Palfegona cobrarõ seis ou sete uezes sobre seu señor; mays pero nõno liurarõ, nẽ o fezerõ afora per que podese caualgar en seu caualo, ca o mayor poder et a mayor força dos gregos era en aquel lugar. [+]
1370 CT 1/ 613 Estonçe chamou ela todas suas donzelas, et dísolles que cada hũa fezese sua puña por lles toller Filomenis, et que tomasen tã grande afám ata que o fezesem ficar ẽno canpo, el et a aqueles que o leuauã. [+]
1370 CT 1/ 613 Et Pirus tornou sañudo et de m[a]o talante, et começou de chamar os seus a grandes uozes et esforçalos muyto, rrogoulles que se nõ partisem del. [+]
1370 CT 1/ 613 Et Pirus leuãtouse moyto ag(u)ina, ca era muyto ardido et muy ligeyro, et meteu mão aa espada, et fuj dar aa rreýna tres colpes grandes. [+]
1370 CT 1/ 613 Mays entre todos Pirus Neoutólamos fazía grandes marauillas, ca el entraua ẽnas grandes presas cõ sua espada ẽna mão, et fazía muytas esporoadas, et fazíalles conprar carament a morte de seu padre. [+]
1370 CT 1/ 613 Et alý cresçeu o pesar grande en Polidamas et enos troyaos, que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 613 Et de tal guisa forõ desbaratados que nõ poderõ aquel día cobrar ẽno canpo, et se nõ fora por Pirius et Talamõ et Diomedes, que tornarõ muytas uezes quando enpús eles ýam ẽno acalço et se tornarõ muyto aduro, gregos rreçeberã y muy grã dãno, cõmoquer que o ia grande auíã rreçebudo. [+]
1370 CT 1/ 613 Pero d ' ánbaslas partes rreçeberõ grand afám et rreçeberõ (grand afám et) grandes perdas, que mais de dez mil caualeyros forõ y mortos ante que o mes seýse, nẽ ante que a trégoa fose pedida nẽ outorgada. [+]
1370 CT 1/ 613 A rreýna Pantaselõna lles fezo aquel mes sofrer grandes coytas, ca ela et suas cõpanas matauã et chagauã et cofondíã deles tãtos que esto sería hũa grã marauilla de contar. [+]
1370 CT 1/ 621 Avẽo así que hũ día andaua a rreýna ẽna batalla fazendo grandes marauillas. [+]
1370 CT 1/ 621 Et Pirius lle dou hũ colpe tã grande éntrelo colo et o escudo que lle tallou o braço sẽestro todo atrauesado. [+]
1370 CT 1/ 621 Et elas forõ outrosí tã maltreytas et tã desbaratadas das grandes chagas que rreçeberam que nõ poder[õ] ia sofrer a batalla et, mal seu grado, ouuerõ de leyxar o canpo et tornarse aa çidade. [+]
1370 CT 1/ 621 Et o sange era ia tãto que corríã os rríos grandes perlos canpos, ca, desque õme fuj formado, nũca ueu tal matança nẽ tal marteyro cõmo era sóbrelos de Troya, nẽ á õme que ende a meatade podese dizer, nẽ rrazoar. [+]
1370 CT 1/ 622 Ca de tã maa rreýz naçe que ẽno mũdo nõ á bondade tã grande que se a ela guardar posa. [+]
1370 CT 1/ 624 Conta Dayres que os troyaos erã muy coytados et muy tristes, et fazíã grandes chantos en cada parte, et estauã moy desmayados. [+]
1370 CT 1/ 624 Et enuiarõ grandes conpañas per cada parte pera guardar que nihũ de Troya nõ seýse, nẽ entrase alá. [+]
1370 CT 1/ 626 Señor, sabudo he per todo o mũdo que, se nõ fosen os grandes pecados et a auentura que nos [he] contraria, muytas uezes tomaramos vingança de quanto mal nos fezerõ gregos, que eles nos matarõ os parentes et os amigos, et fezerõ grandes tortos et grandes dãnos a nós et a nosos anteçesores, et destroírõ todo noso rreyno. [+]
1370 CT 1/ 630 Depois que forẽ mortos, eu sõo bẽ çerto que nõ aueremos que temer, que os muros som tã altos et tã grandes et tã anchos que, se nos uianda nõ mj̃guar, d ' aquí a mill ãnos nõ á cousa que nos enpeeçer posa. [+]
1370 CT 1/ 631 Amigos, nós soframos agora et atendamos todos de consũu ata que el rrey enuíj por nós et, entretãto, ajuntaremos nosas cõpanas grandes. [+]
1370 CT 1/ 635 Et estas pleitesías lles am juradas et firmadas per grandes pleitos et per grandes juramentos. [+]
1370 CT 1/ 635 Et pois que a trégoa fuj outorgada ata que os mortos fosem soterrados, Antenor, que a rreçebeu, lles dou ende grandes graças et grandes merçees. [+]
1370 CT 1/ 636 Outro día gram manãa forõ grandes conpanas ajuntadas ẽno paaço del rrey Príamo por oýr o mãdado das preitesías que os gregos demãdauã. [+]
1370 CT 1/ 636 Et a gent tãta era et a corte tã grande que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 637 Oýde agora, bõos senores, grandes et rricos, que ouuestes os grãdes señoríos et os poderes et os aueres grandes, et ouuestes os grandes h[e]rdamentos. [+]
1370 CT 1/ 637 Mais eu nõ sey ia quando ueña este tẽpo en que nos posamos partir de chorar et de fazer doo, que, eýnda que outro pesar nẽ outro doo nõ ouuese senõ porlo meu bõo Archalaus, senpre uiuería en pesar et en coyta grande. [+]
1370 CT 1/ 637 Et des oymays nõ quero tua cõpaña, nẽ morar mais en ti, ca en te ueer derribar et cõfonder et rroubar et destruír, ueerí[a] grandes pesares, que ia os altares et os tenplos preçiosos son mollados et tintos de sange. [+]
1370 CT 1/ 637 Et, senores, en esta çidade á moytos caualeyros et burzeses, et tẽen grandes auenças et muytas donas de grandes tesouros, d ' ouro et de prata, et son conpridos de todo ben. [+]
1370 CT 1/ 640 Et rrogarõ a el rrey Príamo et pedíãlle merçee que se doese deles, et que fezese logo o que Antenor cõsellaua, et que dese fin aos perígoos et marteyro en que ata alý forã et aas grandes coytas de que se eýnda temíã, et que eles faríã de muy bõ grado quanto Antenor disera. [+]
1370 CT 1/ 640 Et dizía a grandes uozes: -¡Ay, mizquino, malauenturado, en que forte tẽpo naçí, que nõ tã solament os dioses, mays os omes me desamã! [+]
1370 CT 1/ 640 Mais agora a mĩa desonrra et a mĩa perda nõ pode seer mais grande, nẽ peor. [+]
1370 CT 1/ 640 Quando eras mãsa, logo te tornas esquiua; et quando eras alta, log[o] te tornas bayxa; et quando eras grande, logo te tornas pequena; et quando eras chãa, log[o] tornas áspera; et quando eras sãa, log[o] te tornas doente; et quando es lumiosa, logo te tornas escura; et es humildosa et tornas braua, et es fremosa et tornas fea, et es alegre et tornas triste. [+]
1370 CT 1/ 642 Et suas donzelas fazíã por ela grã doo, et os de Troia outrosí, tã grande que mayor nõ podíã. [+]
1370 CT 1/ 646 Et Antenor auía ajuntados tódoslos mais honrrados da çidade, et Eneas outrosí, en guisa que as cõpañas erã muy grandes. [+]
1370 CT 1/ 647 Et os guisamentos erã grandes et muytos et muy bõos. [+]
1370 CT 1/ 647 Et seýromse logo daquel tenplo, fazendo grã uolta et dando grandes uozes. [+]
1370 CT 1/ 647 Et alí cõmeçarõ todos a chorar et dar grandes uozes et suspirar. [+]
1370 CT 1/ 648 Estando eles asý espantados, chegou perlo ayre hũa agia grande et forte(s), dando uozes et gritos tã grandes que forõ oýdos d ' alý moy longe. [+]
1370 CT 1/ 648 Et quando aquisto uirõ, os troyãos ouuerõ tã grã pesar et pauor et esmayamento et desconforto tã grande que mayor nõ poderíã. [+]
1370 CT 1/ 648 Mays troiãos erã en coyta et en pesar et en desasperança tã grande que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 651 Et fuj o ajuntamento tã grande que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 652 Qvando os rreys et os prínçipes et os condes et os duques et os almirantes et os outros grandes senores que ueerom ajudar a el rrey Príamos (et) uirõ cõmo se fazíã as pleitesías et o pleito m[a]o et áuole et uergonçoso, (et) pesoulles muyto et nõ quiserõ y seer. [+]
1370 CT 1/ 653 Et alí ueeriades hũ prazer et hũa alegría entre todos tã grande que nõ á ome que o contar podese. [+]
1370 CT 1/ 655 Nós -diserõ -, nós queremos presentar hũ dom moy grande et muy rrico et muy nobre, que lle queremos enuiar a Minuerua, ca así noslo cõsellarõ nosos bispos. [+]
1370 CT 1/ 655 Et dízẽnos que, se esto nõ fazemos, que aueremos ẽno mar muy grandes tormentas aa tornada, et seremos y mortos et perdudos. [+]
1370 CT 1/ 655 Os gregos, sem mais tardar, tomarõ logo a ymagẽ do caualo que Epíus fezera, et posérõna sobre hũas rrodas fortes et duras et grandes que fezerã pera elo, et atarõ y o caualo per grand arte et per grã soteleza. [+]
1370 CT 1/ 655 Et así a ýam leuando a grand afám, que o caualo era tã grande et tã desmesurado que nõ á õme que o uise que nõ fose espantado da sua grandeza, et que o nõ touese por grã marauilla cõmo tal obra fora feyta nẽ pensada. [+]
1370 CT 1/ 655 Et así o forõ leuando, fazendo grandes alegrías et cantando cõ estormẽtos, ata que chegarõ aas portas da uila. [+]
1370 CT 1/ 655 Et a ymagẽ era tã grande d ' alteza et d ' anchura que nõ podía entrar perlas portas da çidade. [+]
1370 CT 1/ 657 Despois que todo esto fuj feyto et as naues bẽ bastidas et bem aparelladas et ben gornidas, os gregos poserõ fogo a suas pousadas, que auíã moy grandes et moy belas, que fezerã de longo tenpo. [+]
1370 CT 1/ 657 Et os fogos erã tã grandes et os fumes que pareçíã muyto a longe. [+]
1370 CT 1/ 657 Et os troyaos outrosí auíã grande alegría porque os uij́ã yr d ' alí, et rrogauã aos dioses que tal tormenta lles dese ẽno mar que nũca õme ende escapase, nẽ fosem aas terras onde uẽeram. [+]
1370 CT 1/ 658 Et sobeiament amauã folgança porlos grandes traballos que auíã pasados. [+]
1370 CT 1/ 658 Et sabede que nõ auíã piadade nẽ deuedauã cousa que ẽno mũdo fose, mais tódoslos matauã, omes et molleres, grandes et pequenos, que nõ perdoauã a nihũ. [+]
1370 CT 1/ 658 Et as uozes et os chãtos creçerõ perla uilla, et forõ tã grandes et tã dooridos que nõ uiue ome ẽno mundo que uoslo contar podese. [+]
1370 CT 1/ 658 ¡Ay, Deus, que feyto tã mão et tã estrayo et que treyçõ tã grande et tã crua! [+]
1370 CT 1/ 658 Et tã grande era a morte que en eles fazíã que ia os ástragos dos paaços preçados et das casas todos erã cheos de sange, et perlas rruas corríã os rríos do sange, tã grandes que en lugares y auí[a] que entrauã os caualos ata as çinllas. [+]
1370 CT 1/ 658 Outras andauã fogindo perlas rruas, dando uozes et choros grandes et dooridos, tãto que era hũa grã marauilla d ' ascoytar. [+]
1370 CT 1/ 658 ¡Ay, Deus! ¿quen uj́o nũca traiçõ tã grande, nẽ dãno, nẽ tã mao feyto? [+]
1370 CT 1/ 659 Qvando el rrey Príamo oýo os grandes gritos et a grã uolta que fazíã perlas rruas, logo entendeu que era traúdo. [+]
1370 CT 1/ 660 Et ýa dando grandes uozes et dooridas, tãto que nõ á ome que as oýse a que nõ quebrase o coraçõ. [+]
1370 CT 1/ 662 Et as torres grandes et preçadas, et os cubetes ben laurados, et os paaços p(r)intados d ' ouro et d ' azur cõ muytas pedras preçiosas, todos forõ achaados. [+]
1370 CT 1/ 662 Desí ajuntárõse os grandes senores da hoste, et fezerõ ajuntar tódoslos aueres que tomarõ. [+]
1370 CT 1/ 662 Sabede que en nihũ lugar nũca tã grande auer fuj juntado. [+]
1370 CT 1/ 662 Et desque os y ouuo ajuntados, sobeu en çima dũa torre, et dou aos dioses grandes graças, et oorouos muyto(s) porque os ajudarã et cõsentirã que troyaos fosem per eles conquistos. [+]
1370 CT 1/ 662 Despois humildouse aos gregos et gracíolles moyto o trabballo que y auíã leuado et as grandes lazeyras que sofrerã. [+]
1370 CT 1/ 662 Despoys falarõ entre si et [os]marõ cõmo partisem os grandes aueres que sij́ã ajuntados, tã jgualment et tã sem bandaría que por nihũa maneyra nõ podese entre eles naçer saña, nẽ fose nihũ enganado. [+]
1370 CT 1/ 665 Depoys que o destroymento fuj todo feyto et os grandes aueres partidos, os gregos falarõ cõmo se tornasen pera sua terra. [+]
1370 CT 1/ 667 Et bẽ uos deuía a auondar que ia matastes a meu padre et quantos yrmãos eu auía et parentes et amigos, pequenos et grandes, et barões et molleres, que me nõ leyxastes ende hũ. [+]
1370 CT 1/ 667 Et oiemays nõ demãdo perdóm, mays de grado quero rreçeber morte, et nõna quero rreçear, ante me praz cõ ela, ca ajuda me será grande. [+]
1370 CT 1/ 667 ¡Ay, Deus, que feyto tã cruu et que dãno tã grande! [+]
1370 CT 1/ 669 Qvando a rreýna Écuba ueu así matar sua filla Políçena, tã grande fuy a cuyta et o pesar que ouue que se quiso matar cõ suas mãos. [+]
1370 CT 1/ 669 Et porque auía o coraçõ tã brauo et tã sem rrazõ, dizíã as gentes que çertament se fazía sandía por rreçeber aquela morte et nõ viuer mays ẽno doo et ẽna coyta et ẽno pesar grande en que uiuera. [+]
1370 CT 1/ 669 Mays agora uos contarey, se uos prouuer, os grandes dãnos et as grandes estoruas que os gregos rreçeberõ ante et despoys que se partirõ d ' alý. [+]
1370 CT 1/ 669 Et oyredes as suas grandes desauenturas. [+]
1370 CT 1/ 670 Mays porque el era morto, cresçeu entre eles a contenda grande de quen o auería. [+]
1370 CT 1/ 670 Et muytas uezes fostes liurados de moy grandes coytas et de muy grandes pesares per mj̃, que me metía a moy grandes peleias. [+]
1370 CT 1/ 670 Et sofrí tã grandes batallas quantas nũca sofreu caualeyro en esta hoste. [+]
1370 CT 1/ 671 Ben sabedes outrosí que, se me eu nõ metera a atã grand afám cõmo me eu metí, eýnda oie Troya esteuera sãa, et os muros et as torres enteyras, et os grandes tesouros do ouro et da prata et das pedras preçiosas nõ forã rroubadas, nẽ ygualment partidas. [+]
1370 CT 1/ 672 Dizédeme, dom Vlixas, ¿a que ueerã gregos a Troya, se nõ fora porlo meu moy grande esforço? [+]
1370 CT 1/ 672 ¿Non sabedes uós que eu cõquís el rrey de Fresa, onde troixe as grandes rrequezas per que os gregos forõ rricos et auondados? [+]
1370 CT 1/ 672 Eu cõquís a terra de Barlança, eu que auía as grandes rrequezas, et nõ leyxey y õme que uos depois fezese mal nẽ enbargo. [+]
1370 CT 1/ 672 Eu bem çerto sõo que ẽno mundo nõ fuj caualeyro, nẽ será d ' aquí a mil ãnos, que, en tã pouco tẽpo, tã grandes terras cõquerese cõmo eu, ca ia nosos herdeyros serã rricos pera senpre. [+]
1370 CT 1/ 672 Et tã grande fuj o auondamento das uiandas que eu en esta hoste metí, que des alý nũca forõ coytados nẽ lazerados nẽ mj̃guados de nihũa cousa. [+]
1370 CT 1/ 672 Senores, este pleito nõ me sería tã esquiuo nẽ tã grande se fose uiuo Achiles, que era ardido et ualent et hurgulloso et honrrado et preçado sobre tódoslos outros; ca, se o a el desen, nũca me eu queixaría nẽno contradiría, et fora seu quito et en paz; ca bem sabẽ todos que per el et perla sua ajuda somos oie en este día uençedores et cõqueredores de Troya, et per el cõmeçamos et acabamos este pleito, et por el mouemos esta guerra et cometemos esta rrazõ, et per el fomos çertos da rresposta del dios de Apolo en el Delfón, et per el uençemos as batallas, ca el matou a Éctor, que era muy forte et brauo et ardido caualeyro, et el matou a Troilo, sey yrmão, que era muyto ardido et moy ualente ademays, et per el et per seu esforço fuj morto el rrey Télafus. [+]
1370 CT 1/ 672 Et trouxe tã grandes gãados per duas uezes que cõ aquelo fomos auondados per muy longo tenpo. [+]
1370 CT 1/ 672 Este cõquereu as grandes guerras et rrendas dos rreynos, et fézoas vĩjnr aa hoste. [+]
1370 CT 1/ 672 Et por estas cõquistas que el fezo, que lle fuj moy bẽ gradeçudo, os gregos lle fezerõ grandes honrras, et todos ajuntados o coroarõ de follas de bálsamos et de loureyros, cõmo era seu custume. [+]
1370 CT 1/ 677 Et creçío a uolta moy grande en todo o póboo cumunalment, et todos dizíã que Ayas Talamõ o deuía a auer per dereyto, en paz et sen contenda, ca muytas uezes trouxera uiandas de Traça et doutros lugares muytos, onde a hoste fuj moyto auondada, que ante era moy mĩguada. [+]
1370 CT 1/ 677 Et rretraýã todos as grandes ajudas que lles auía feytas, en batallas et en outros lugares, et cõmo anparou as tendas, que ouuerã de seer tomadas. [+]
1370 CT 1/ 679 Alí cresçeu a uolta et os braados grandes, et fazíã todos grã doo por el. [+]
1370 CT 1/ 679 Alý ueeriades muytos caualeyros por el quebrantar os escudos, et desfazer os rrostros, et ferir as palmas, et fazer hũ doo tã grande et tã esquiuo que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 679 Et ẽno doo que fazíã rretreýam a sua nobleza et a sua proeza et o seu ualor et a sua apustura grand et a sua mesura et a sua grandeza et o seu ardimento et as suas moy boas caualarías que el fezera. [+]
1370 CT 1/ 679 Et sabede que os rreys et os prínçipes et os grandes senores da hoste forõ obreyros et maestres da obra desta sepultura, et meterõ en ela grã custa. [+]
1370 CT 1/ 684 Et dérõ[nos] a hũ rrey a que dizíã Téuçer, que era seu parente moy chegado, que os criase ata que fosen tã grandes que soubesem tomar armas et que os fezese caualleyros. [+]
1370 CT 1/ 685 Et o jnuerno era ia tã chegado que as tormentas erã grandes ẽno mar, así que o mar era brauo et escuro et pauoroso, que mais nõ podería; pero, a prazer ou a pesar, cõuẽ[o]lles d ' entrar en el, ca auíã medo que uẽese outro peor tenpo. [+]
1370 CT 1/ 687 Et alí forõ presos et rroubados, et muytos deles mortos et malchagados, et caerõ en moyto mal, et rreçeberõ muyto dãno, et forõ en grandes pesares et en grandes coytas a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 689 Et alí cresçerõ toruões et coriscos et rrelánpagos tã grandes et tã brauos et tã desmesurados que semellaua que todo o mũdo quiría peresçer. [+]
1370 CT 1/ 689 Et daua tã grandes rroncos que semellaua que todo o mũdo quiría meter so sy et soruelo. [+]
1370 CT 1/ 689 Esta tormenta et esta coyta tã grande lles durou tres días enteyrament. [+]
1370 CT 1/ 689 Et cõ grã medo que auíã de morte, tomarõ os grandes aueres que leuauã et lançárõnos ẽno mar, por que as naues andasem mais ligeyras. [+]
1370 CT 1/ 692 Et rrogoulle tã aficadament que o fezo soterrar so o leyto de Palomades tã grande contía d ' auer cõmo ena carta iazía scripto. [+]
1370 CT 1/ 692 Et Vlixas et os grandes senores da hoste mais honrrados forõ logo aa pousada de Palomades, et guiouos Vlixas hu o auer iazía, et acháronno y todos, et ben o uirõ quántoslo quiserõ ueer. [+]
1370 CT 1/ 692 Entõ se leuantou a uolta grande éntrelos da hoste, que se armarõ mais de sete mill caualeyros de muy bõos pera yr a el. [+]
1370 CT 1/ 692 Desí dísolle que el et Diomedes que acharã hũ día, en hũ monte hu andauã, muy grande auer en hũ alguarue. [+]
1370 CT 1/ 692 Et todos tres -diso el - quero que seiamos parçeyros deste algo, ca o auer he muy grande, sen guisa. [+]
1370 CT 1/ 692 E[n]tó[n] coydou Palomades que Vlixas lle dizía grã uerdade, et doulle grandes merçees. [+]
1370 CT 1/ 692 Et despois que o uirõ ajuso, lançárõlle grandes pedras, en tal guisa que lle poserõ os ollos fora et os meolos da cabeça. [+]
1370 CT 1/ 696 Et os penedos erã grandes et espesos perla mar, et as carreyras estreytas et auesas. [+]
1370 CT 1/ 696 Et todos se perdíã a grã doo, et dauã as uozes et os gritos tã grandes que éntrelas naues ýam soando. [+]
1370 CT 1/ 696 Et fezo lançar de çima das serras mais de çẽ penedos sobr ' eles, et erã tã grandes que mil caualeyros nõ podíã ende hũ rreuoluer. [+]
1370 CT 1/ 696 Et en aquel lugar forõ perdudas muytas naues et grandes cõpañas, et por seu mal uirõ aquel fogo, ca muyto o cõprarõ carament. [+]
1370 CT 1/ 698 Et agora oyredes hũa grã rreuolta estraya et hũa soteleza grande que ordío, ante que os gregos chegasem a Greçia. [+]
1370 CT 1/ 699 Et Asandrus o fezo muy bẽ aquela uez, ca fezo y marauillas tã grandes que fuy nomead[o] pera senpre. [+]
1370 CT 1/ 699 Et despois se teuo ende por sandeu, ca, ante que ende seýse, rreçebeu y grandes colpes mortaes. [+]
1370 CT 1/ 703 Et ouuerõ entre si cõsello et touerõ por bẽ todos que se juntasẽ de cõsũu et que fosen fazer guerra, a mayor que podesem, a seus rreynos et a aqueles que os nõ quiríã rreçeber, en maneyra que ẽnas terras nõ ficase õme nẽ moller, nẽ pequeno nẽ grande, nẽ uello nẽ mãçebo, que todos nõ fosen astragados et metudos aa espada. [+]
1370 CT 1/ 704 Et tã malcoytado era el et suas [conpañas] que, en toda guisa, lles cõuĩjna de morrer, se lles muyto durara, ca en nihũa maneyra nõ podíam ia sofrer tã grã coyta, nẽ tã grand afám, nẽ o perígoo grande en que er[ã]. [+]
1370 CT 1/ 704 Et alí gãanou Diomedes grandes aueres et moytos caualeyros et outras muytas doas. [+]
1370 CT 1/ 706 En esta maneyra fuy morta Climesta, por grande aleyue que fezo, por matar seu marido. [+]
1370 CT 1/ 709 En esta parte diz o conto que Menalau arribou en Miçenas muy maltreyto et muy quebrantado, ca tã grandes tormentas ouuo ẽno mar que lle forõ par de morte. [+]
1370 CT 1/ 709 Et en muytos lugares rreçebera desonrras et dãnos grandes et, per poucas, que nõ pereçera ẽno (ẽno) mar, el et quantos cõ el vĩjnã. [+]
1370 CT 1/ 711 Poys que Menalao ueu que Orestes auía seu rreyno en paz, meteu a el rrey de Cleta por rr[o]gador, que posese entre eles amor grande. [+]
1370 CT 1/ 713 Mais esto fuy per grã uentura, ca era de noyte, et fazía escuro moy grande, et nõno uj quando lle dey, mays todauj́a leuou sua yrmãa. [+]
1370 CT 1/ 714 Nós, quando entramos ẽno mar, ouuemos hũa tormenta grande, que nos fezo entrar ẽnas j́nsoas de Oly. [+]
1370 CT 1/ 714 Et ela, quando me ueu yr, fezo tã grã doo et dou tã grandes gritos que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 714 Mays pero, ẽna çima, Vlixas escapou ende per sua arte et per sua uentura grande, ca bem uos digo que el ouue grã pauor de o ela senpre tẽer cõsigo, ca el por nihũa maneyra nõ podía fazer que podese quebrãtar suas encantações. [+]
1370 CT 1/ 716 Et quando me d ' alí partí, pasey per hũ p[er]ígoo, o mais grande et o mais esquiuo que á en todo o mar, ca fuj per hũ lugar hu uiuíã as sereas, que som aleyuosas et engãnosas muyto, ca elas am as uozes claras, que semellã agias, et seu canto tã saboroso he que, despois que as õme oýr, nõ pode auer sabor en outra cousa. [+]
1370 CT 1/ 716 Et elas senpre cantã en lugar que entendẽ que á perígoo mais grande et mayor et hu á os penedos grandes. [+]
1370 CT 1/ 717 -Contaruos quero eýnda outro perígoo grande per que pasey et hu foy muyto a çerqua da morte. [+]
1370 CT 1/ 719 Estando Vlyxas cõ el rrey Alçeóm , aprendeu nouas de sua terra, estrayas et grandes a sobreguisa, ca lle diserõ que mays de tri(i)jnta caualeyros, rricos et de grã lugar et poderosos, forõ ajuntados por casar cõ sua moller Pelónape, et grã tenpo auí[a] que y erã. [+]
1370 CT 1/ 720 Et contoulles Vlixas todas suas auenturas, grandes et estrayas, et suas coytas per u pasou. [+]
1370 CT 1/ 722 Et fezerõ os do rreyno grandes doos por eles anbos, ca bẽ entenderõ que rreçeberíã en eles grã perda. [+]
1370 CT 1/ 723 Et contoulles o torto grande por que aquel deserdamento fora feyto. [+]
1370 CT 1/ 723 Et cõmo os rreys preçados et os maestres onrrados et sabedores das grandes profeçías esteuerõ y muytos días muy uiçosos, [et] das quyrolas que y fezerõ, en que todos andarõ cantando altas uozes, muy doçement, cõ estormentos muytos et de muytas maneyras. [+]
1370 CT 1/ 724 Mays o jnuerno era tã grande et o uento tã contrario que mays nõ podería, mays pero cõ aquel singrauã quanto mays podíã, et ýã muy lasos et muy cansados. [+]
1370 CT 1/ 724 Et o lugar era cheo de penedos grandes, et era tã graue et tã perigooso que mais nõ podería. [+]
1370 CT 1/ 724 Mays dentro fazíãse hũas grandes couas, so hũ penedo, et ýam muy longe per so a terra. [+]
1370 CT 1/ 726 Et, sen falla, el cõmeteu forte cousa et grã loucura, mays tã grande era o ardimento del et do seu coraçõ que cousa do mundo nõ temía. [+]
1370 CT 1/ 726 Estando eles falando en esto, rrecodeu contra eles hũ çeruo, dando grandes saltos, et tragía en seus cornos sete rrazimos alçados. [+]
1370 CT 1/ 727 Et eu o uj entrar en hũa coua grande que alý está por dormir. [+]
1370 CT 1/ 730 El rrey Peleus et outrosí dõna Tetis ouuerõ entonçe grande alegría, que mayor nõ poderíã. [+]
1370 CT 1/ 731 Et cõ grã coyta que auía, metíose sobre mar, cõ grandes cõpañas, porlo yr buscar, et tãto singlarõ, a rremos et a treu, ata que chegarõ alý hu el iazía soterrado. [+]
1370 CT 1/ 734 Et fezerõ por el tã grandes chantos que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 734 Mays, quando se partirõ d ' alý, fuy a coyta et o pesar tã grande que nõnos podía cõfortar cousa que fose, et de grado quiserã morrer ante ca ujuer. [+]
1370 CT 1/ 734 Et Orestes fuy ende muyto atachado, ca todos teuerõ que f[e]z[era] grã treyçóm et grande auoleza. [+]
1370 CT 1/ 735 Et este fuy despois muy brauo caualeyro et muy preçado entre eles, et fuy sesudo et fremoso a sobreguisa, et fuy auenturado et ualent, et cõmeteu grandes cousas ademays. [+]
1370 CT 1/ 735 Et estes forõ grandes et saborosos et ensinados et humildosos. [+]
1370 CT 1/ 735 Oiemays nõ uos deuedes a marauillar, ca ia queremos acabar este liuro, ca, sem falla, grande afám auemos y leuado. [+]
1370 CT 1/ 738 Et fézolle lançar grandes cadeas ẽna guargãta, et mandoo guardar a aqueles que mays amaua et en que mais fiaua, en guisa que por nihũa maneyra nõ se podese chegar a el, ca nihũa cousa do mundo nõ temía tãto cõmo a el. [+]
1370 CT 1/ 739 Et cõmeçou d ' andar muy grandes jornadas. [+]
1370 CT 1/ 742 Qvando Ulixas oýo a uolta grande et os gritos, fuy en grã pauor, ca bẽ coydou que todo esto era per cõsello de Telámacus, seu fillo; ca sabía que ẽno mũdo nõ auía cousa que lle peor quisese ca el, porque o prendera sen mereçemento. [+]
1370 CT 1/ 742 Et caeu en terra amorteçido, pero acordou logo toste, et cõmeçou de dizer a grandes uozes: -¡Ay, meu padre et meu señor et meu amigo bõo, cõmo sõo desauenturado et que mao día naçí! [+]
1370 CT 1/ 742 ¡Ay, Deus, que feyto tã m[a]o et que desauentura tã grande! [+]
1370 CT 1/ 742 Et el era ia muy uello et de muy grande ydade, mays pero eýnda era muy rrégeo et muyto esforçado. [+]
1380 CPc 26/ 109 Ca si recibiese voontade tanben de huu como de outro sen juizo e sen nehua premia que seer possa. pero esto se ha de fazer conçelleyramente que quer tanto dizer (h)en este lugar como ante o juiz ante quen se deue acordar as voontades danbas las partes tanben do padre como do fillo. e ha mester o padre que mande fazer carta como saca o fillo de seu poder (e que sse) posa prouar a mançipaçon e non venna en dubda LEE XVIII porque rrazoes poden (costrenger aos padres) que saquen de seu poder a seus fillos Achamos quatro rrazoes porque poden costrenger ao padre que saque de seu poder a seu fillo. como quer que dizemos enas lees ante desta que non (poden) apremear(los) que o (façan.) a primeira he quando (o) padre castiga a seu fillo moy cruelmente sen aquela piedade que lle deue auer segundo natura. ca o castigamento deue seer con mesura e con piedade. a segunda he se o padre fezese tan grande maldade que dese carreira a suas fillas de seer maas molleres de seus corpos apremeandolas que fezesen ...........a III he sse huu ome man ..........en seu testamento algua cousa..... condiçon que emançipasse por ende......fillos. ca sse (lo) quel fuesse mandado desta guisa, tenudo es de los emancipar; e si non quisiere, puedenlo apremiar que (lo) faga. [+]
1380 CPc 26/ 109 E esto es vna de las (grandes) maldades, que ome puede fazer. [+]
1380 CPc 26/ 109 E primeiramente mostrar(emos.) que cousa he criança e que força ha. e por quaes rrazoes e en que maneira son tiudos os padres de (o) fazer a seus fillos (e) macar non queiran e quaes son tiudos de fazer esto e por que rrazoes sse poden escusar os padres de os non criar senon quiseren LEY PRIMEIRA que cousa he criança e que força ha Criança he huu dos...... .............que huu ome pode fazer ao outro (o que todo ome ha de) fazer con grande amor (a) aquel que cria quer seja (seu) fillo ou outro estraya. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 [ẽna] a [s]andya d ' Israel do Egito, da casa de Jacob ontre barbaros foy grande alegria. [+]
1409 TA III,4/ 57 [C]omo ontre todas as qousas anymalyas que Deus fezo a uso et seruiço do ohmen nehũa non seia mays nobre que o cavallo, porque por el os prjncypes et os grandes senores et os caualleiros se deporten, et porque sen el o señor ontre os outros priuados asy como deue, non poderya seer esgardado poren aprol daquelles que vsam dos Cauallos, espiçialmente aa onrra daquelles que con nobre curaçon se deleitam aa bondade et aa onrra da cauallarya et da batalla, algũas cousas do Cauallo, segundo mjña opinion et a braueza do meu engeño ordiney ajuntar liuro no que por todas llas cousas posam sutilmente mostrar aquellas qousas que ao Cauallo et a sua geraçon perteeçen mais lliuremente a verdade por orden dereita segundo o que prouey Eu Jurdam Ruvyo de callabrya, Caualleiro en marescella en outro tenpo de meu Señor o Enperador Fradarique segundo, de mjña vontade, de todas llas qousas, rrazoes uerdadeiras mostrarey. [+]
1409 TA III,4/ 57 E se o Cauallo na sua Naçença, et adeante he avondado de leite et deruas suas carnes seram mais testas et mais fortes toda uya et seu corpo et seus nenbros mais grandes. [+]
1409 TA III,4/ 73 A fremusura do Cauallo deuese conoçer no corpo grande et llongo et que os nenbros rrespondem ao corpo asy como conuen et a cabeça ligeira et conuiniuelmente longa, boca grande et esllauada, os nares grandes et jnchados, ollos grosos, non cauados nen escundudos, orellas peqenas et esperilladas, o collo longo et delgado contra a cabeça, queixadas bem ligeiras et ben seqas, na coma pouqos cabellos et chaos, o peito chãao et rredondo, a çernella non aguda mais como tenduda, dereita et ancha; [+]
1409 TA III,4/ 97 Et aas uezes se faz a dita enfirmidade quando algũa das ditas doores apreta tan moito o Cauallo que do cansaço grande et da door ou do escaentamento os homores et a door se esparge mansamente porllos nenbros, et despois deçe aas coixas; [+]
1409 TA III,4/ 103 Et esto uen da magridade prollongada do pouco comer et do grande escaentamento. [+]
1409 TA III,4/ 105 Et moitas uezes se faz do jnchamento do corpo do Cauallo, que ha door porllo grande apretamento do corpo et do uentre, onde o Cauallo por llo dito uazamento do uentre afraceçe tanto que adur pode estar sobre llas pernas, a a qual enfirmydade chama arragiato. [+]
1409 TA III,4/ 113 Et se se dana a llengooa dos dentes ou do freeo que trespase a llengooa aqem ou allem da meatade, talen todavya a outra parte da llengoa quando trespasa a llengooa semella que se non pode curar de que o Cauallo peora pouco se perde algũa parte da llengoa, se o danamento for trespasado et pequeno ou ao llongo da lengoa fagen a taladura, segun o danamento, pequena ou grande. [+]
1409 TA III,4/ 115 Sabe que moitas et desvariadas danaduras se fazen no espinaço do Cauallo pello prememento da maa sella et aas vezes por sange sobeio ou do homor da vixiga cheea de sange con podreen miscrado, que rronpe o coiro do Cauallo et a carne no espinaço, et fazese de chagas chaas peqenas et grandes, que som chamadas danaduras uulgadamente. [+]
1409 TA III,4/ 119 ffazese nas costas do Cauallo hũa door que faz jnchaço grande et geerase daquel jnchaço carnes podres, et esto ven da sella que he maa ou do gran carrego que o preme moito, et aas vezes dura moito este jnchaço, fazese ende hũa peça de carne poçoenta que chega aos osos et sal vinino ou agooa. [+]
1409 TA III,4/ 119 Et esta door vem do grande prememento, et da obra que faz filla nome. [+]
1409 TA III,4/ 147 tallaras llogo con grossa toda a huña da chaga de gisa que a huna non tanga a carne uiua porque o prememento da huña faz grande enbargo aa carne uiua et non leixa soldar a chaga et pois que for a huña tallada darredor da chaga como dito he, llaua a chaga con vinagre ou con vjno caente, et desy curese a chaga con soldas como desuso he contado et gardem a chaga dagoa ataa que seia soldada. [+]
1409 TA III,4/ 155 Aconteçe aynda que a solla da huña que anda soo pee, anda por tanto tenpo desfferrada por llugarres montossos, duros, pedregossos que se escomen et sse ffaz tam ssotil porllo grande vssamento, que naturalmente non pode deffender o tuello de dentro assy como deue. [+]
1409 TA III,4/ 155 desollem llogo a huña tirandolle o tenpan, pero aas uezes conueen que toda a huña dess ssolle, et aas uezes a meatade, et aas uezes hũa parte della segun que lle for a danadura grande ou peqena, para se liuraren por y aquelles humorres que deçeren aa door. [+]
1460 CI 1/ 95 Os quaes finçidos -et levoos Nostro Señor para sy -perdeuse a memoria do lugar en que fora sepultado o corpo de Santiago, et creçerõ ende grandes matos et aruores, entanto que nõ avia del memoria nj̃guã en España. [+]
1460 CI 1/ 96 Et quando o dito rrey Mjro foy asentado eña posison do dito lugar et soubo os feytos antijgos, avido cõsello cõ os grandes de sua cassa, hedificou enõ dito lugar de Ylia huã eglleia a serujço de Deus et aa onrra de San Martino et de Santa Elolia. [+]
1460 CI 1/ 96 Eña qual eglleia foy o primeyro obispo Andreas, varõ santo et rreligioso, que foy eño co[n]çilio de Lugo et despoys enõ cõçilio de Bragaã cõ outros santos bispos, os quaes o rreçeberõ cõ grandes onrras. [+]
1460 CI 1/ 98 Et forõ anbos contra el rrey de França cõ grandes cõpañas a çidade de Neumanso. [+]
1460 CI 1/ 98 Et Leonegildo, o arriano, ocupou toda a terra de Galiza chamãdose rrey, mays foy atormentado enãs grandes febres et dolores que lle Deus dou. [+]
1460 CI 1/ 98 Et, porque en Espanã polulaua a grande eressia arriana et en Galiza outra eressia a que deziã preçoliana, et o dito arçobispo Leandro nõ podia tirar as ditas heressijas, tornouse a Constantinopla para que cõ abtoridade de todo o Cõçilio Constantino se viese a España a predicar. [+]
1460 CI 1/ 99 Et el rrey dõ Rrodrigo, seendo desbaratado, fogeu, et dizen que fezo grandes penjtẽçias. [+]
1460 CI 1/ 101 Por rreuelaçõ foy alguũs homes et personas de grande auctoridade demostrado; et apertamente vijã grande[s] lumes de candeas arder de noyte et de dia en huũ monte muy espeso de muytas aruores et siluas, a oyto mjlias de Yria, et que nõ se apagauã de dia [nin] de noyte. [+]
1460 CI 1/ 101 Et mays: que oyã ende cõtinuamente grandes cantares de angeos. [+]
1460 CI 1/ 101 Et cõ cõsello et auctoridade de moytos obispos et nobres varões, por honrra et rreuerençia de tan grande apostollo, hedificou ende moy grande et noble eglleia, et segũdo que agora veedes. [+]
1460 CI 1/ 102 O qual pasou moytos traballos en guerras cõ os caballeyros de seu arçobispado et cõ os çidadaos desta çidade de Santiago, outrosy cõ o conde de Trastamar que se apoderou enã çidade; porlo qual, el yndo a mandado de noso señor el rrey, se leuantarõ(se) cõtra el, nõ lle querendo obedesçer por señor, et esto porlos pedidos grandes que el deytara eña çibdade; et villas et lugares desasperarõ del. [+]
1460 CI 1/ 102 Outrosy el, querẽdo cobrar sua eglleia et çidade, trouxo grandes et moy nobres condes cõsigo, o qual tragiria ben seysçentos omes d ' armas et tres mjll pioos. [+]
1460 CI 1/ 102 Despoys desto, Nostro Señor Ihesu Christo se vingou ven deles, porque todos erã peruersos en maldades contra el; entanto que foy despoys desto muy grande mortalda, asy de moços cõmo de omes, et molleres et dos caballeyros, que era hũa grãde maraujlla. [+]
1460 CI 1/ 106 Fezerono por rrazõ de tan feo et tã grande pecado, por que suas carnes fosen rronpidas et, en tan grande praça, postas aa vergonça et aa morte por aquel touro brauo. [+]
1460 CI 1/ 106 Et quando el rrey et todolos que ende estauã virõ atan grande mjragre foron moyto espantados et os seus falsos criados, que lle leuãtaron o falso testemoyo, forõ Justiçados. [+]
1460 CI 1/ 106 Et despoys Sisinando, obispo, seu sobrino e soçessor, trouso o corpo do dito santo Atheulfo de Asturias, et cõ grande onrra o sepultou en Conpostella. [+]
1460 CI 1/ 108 Ao qual papa, o dito obispo Sesinando envioulle Ganelo, seu capellã, cõ grandes graçias. [+]
1460 CI 1/ 109 Et ao tenpo da morte morreu morte supitanea, pero sua madre que era moller moy deuota, cõ grande noJo, lançouse cõ gran gemedo e lagrimas en oraçõ de noyte et de dia ante o altar de Santiago, rrezando a Deus porla alma do dito seu fillo que morrera; nj̃ rreçebera os sacramentos de Santa Eglleia. [+]
1460 CI 1/ 110 Et morte que entõçes foy feyta eños christaãos nõ sse poderiã contar sen grandes lagrimas: et todos mortos et feridos, saluo que fogeu el rrey don Rramjro cõ pouquos, fasta trezentos, que o segujrõ. [+]
1460 CI 1/ 110 Et as horas, comõ os christaãos o viron, et deron grandes vozes chamando: [+]
1460 CI 1/ 112 O qual era de noble linaJẽe et de grandes parentes et rrequizas, porlo qual foy partido da ecclesiastica desciplina. [+]
1460 CI 1/ 112 Pero, avido cõsello con el rrey don Sancho, porla cruel guerra dos normanos, et frandeses et rroubos que moytas vezes faziã entrada porlo mar, et chegandose açerqua da çibdade de Santiago, por que nõ ocupassen o corpo do apostollo Santiago, nj̃ o podesen tomar con grandes traballos, comesçou a çerquar o santo lugar de Conpostella de torres, et muros, et almenas, et vallos et fossas, lançando agoa en ellas. [+]
1460 CI 1/ 113 Et continuando asy en bõas obras cõ grande deuaçõ, a cabo de outros quorenta dias, estando ela ante o altar mayor do mosteyro en sua oraçõ rrezando, paresçeulle o dito rrey don Sancho, seu marido, vestido de vestiduras branquas, et tragia a pelle que ella dera ao pobre saçerdote por sua alma. [+]
1460 CI 1/ 113 Et a rrayna glorificouse moyto, et oubo cõ el grande alegria porque seu marido era librado do poderio do diabro por suas orações. [+]
1460 CI 1/ 113 Et ella cõ grande alegria, querendoo abraçar, lançou mão da pelle et el escusouse dela. [+]
1460 CI 1/ 113 Et este miragre atan grande foy visto porlo abbade et por quantos ende estauã. [+]
1460 CI 1/ 114 Et este pedeu o corpo de San Payo martir et cõ grande amor o mandou trager en huã arqua de prata, et o fezo poer en Conpostella. [+]
1460 CI 1/ 116 Et este tenpo, o conde don Rroy Vaasques, padre do dito obispo don Payo, cõ outros caballeyros et cõsulas trautou cõ o duque Almeçor, que era grande señor dos esmaelitas, escripujndolle comõ era morto [el] rrey Rrenamjro. [+]
1460 CI 1/ 116 Et comõ ouuese grande omezio et guerra entre el et o conde Froyla, seu tio, sobrelos bees da eglleia, estando elles en tregoas, et paz et cõcordia, firmada por Juramento, o dito conde cõ treyçõ enviou seus mesageyros ao obispo Gudesteus que estaua en Ylia onde tijna et JaJuaua a santa Coreesma. [+]
1460 CI 1/ 116 Et o conde vééo cõ sua gente de péé et entrou enã camara, onde o bispo Jazia dormjndo, et con grande crueldade o espedaçou todo en pedaços, era de mjll et çento et sete años. [+]
1460 CI 1/ 117 Mays despoys porlos pecados, env[o]lujdo eños negoçios segrares do mudo, posose en grandes ponpas, et olujdou et parteuse da rregla ecclesiastica et doutrina da Santa Eglleia. [+]
1460 CI 1/ 119 Et entõ eles, avido seu acordo et cõselo en presença do dito Rreymũdo, prinçipe de toda Galliza, cõ grandes preçes et rrogos lle pedirõ a huũ clerigo a que diziam Diego Gelmeriz, varõ santo et de grã consello et discreto, fillo de Gelmjro caballeyro moy poderoso et vertuoso, que teuera moyto tenpo o castello do Est, porlo bispo de Yria don Diego Pellaez, et a gouernara moy ben et defendera toda a proujnçia de Ylia et a librara dos normanos, frandeses et barbaros; he a saber: terra de Postomarcos, d ' Amaya, terra da Vlla ata o Tamere, por sua caballaria et por maraujllosa discreçõ, o qual eles virã et conosçiã moy ben. [+]
1460 CI 1/ 120 Et o papa et os cardeaes nõ o querian onrrar, nj̃ lle quiseran outorgar o paleo; mays tanta foy a omjlldade do obispo Dalmaçio que aprouue moyto ao papa et cardenaes, porlo qual lle foy feyta grande onrra, et rreçeberono onrradamente. [+]
1460 CI 1/ 120 Pero finalmente tanta foy a omjlldade et santidade do obispo Dalmaçio que o papa, et cardeaes et todo o conçilio cõ grandes preçes Jnpretrou o se(n)guint priujlegio da trasladaçõ do obispado de Yria en Conpostella et de seerẽ exẽptos os bispados dos bispos de Santiago; et esto cõ consello dos cardeaes et de trezentos et cjnquoenta obispos que estauã enõ conçilio, o qual nũca seus predeçessores poderan alcançar. [+]
1460 CI 1/ 122 Et a clerizia et pobóó con grandes preçes et rrogos pidirõ por merçede a el rrey don Afonso et ao conde dõ Rreymũdo que lle tornasen por rregedor et vicario ao dito don Diego Gelmeriz, que ante do dito Almaçio rregia moy ben a dita eglleia et o bispado. [+]
1460 CI 1/ 122 Et en este tenpo, dõ Diego Pelaez, que era Ja libre da prijon del rrey, oyda a morte do obispo Dalmaçio et sabido en comõ o dito don Diego Gelmeriz era vicario por tenpo et nõ obispo, foyse ao papa: cõ grandes clamores se querelou en comõ JnJustamente fora preso et, cõtra dereyto, tirado de seu obispado de Santiago et suplicou ao papa que o rrestituyse. [+]
1460 CI 1/ 122 Et entõ el rrey don Afonso, querendo defenjr estas cousas et proueer aa dita Eglleia de Santiago de pastor de que estaua viduada, et porlas grandes gueras [de] moytos que destroyan a terra, enviou seus mesaJeyros cõ dous canõigos de Santiago ao papa apoer calũpnjas et crimes contra o bispo don Diego Pellaes. [+]
1460 CI 1/ 124 Os quaes canoĩgos, yndo perllo camjño, adoesçeu Vngo de grande enfermjdade, et Viçente se finou eño camjño porlo qual se detardaron as leteras. [+]
1460 CI 1/ 126 Entanto que chegou ao mosteyro de Crunego, eño qual o rreçebeu o abbade con grande onrra et priçisson et o apousentou onrradamente. [+]
1460 CI 1/ 126 Porlo qual era grande odio eña Eglleia Rromana contra a Eglleia de Cõpostella. [+]
1460 CI 1/ 126 Et continuando seu camjño, chegou a corte de Rroma et foy moy ben rreçebido do papa et dos cardeaas, et fezo cõmo lle disera o abbade: cõ muyta omjlldade se ouvo enã santa Seen Apostolica et enviou seus mesaJeyros ao papa a pedir o palio, eña qual lle poseron gran dificultalde, pero porla sua grande voondade et homjlldade, foylle outorgado. [+]
1460 CI 1/ 128 Et o santo obispo, cõfiando da mjsericordia de Deus et do apostollo Santiago, comõ bóó caballeyro esforçado para entrar en tal batalla, pero cõ grant themor, atreueuse et desfezoo, et poso ende hũa muy boa et moy grande ara et huũ rret(r)ablo de ouro et de prata. [+]
1460 CI 1/ 130 Jtẽ, considerando o dito obispo en comõ enõ rreyno de Galiza nõ avia mosteyro de monJas rreligiosas, saluo o mosteyro de Cijnz, que era Ja destroydo porlo pecado do Jnçesto et luxuria, et porlas guerras et mõtanas en que estaua; et veendóó [que] moytas moças fillasdalgo erã lançadas a mal por mjngoa de cassa de rreligiõ, fezo et ordenou o mosteyro de Santa Maria de CoonJo de moy boã eglleia et claustra, et çercoa de boos muros, et fezo ende huã moy grande orta ata çerqua do rrio, enã qual fezo poer moytas aruores de froytas para que as rreligiosas del ouvesen rrec(r)eaçõ. [+]
1460 CI 1/ 131 Jtẽ, o santo obispo considerando a grande onrra en que a Eglleia de Yria fora sublimada et cathedra de tantos santos obispos, ante que o corpo do santo apostollo Santiago fose rreuellado, et de cõmo agora de toda era destroyda et posta en tanta proueza que algũus pouquos clerigos, que ende morauã, partidos do (o) ofiçio clerical, nõ se diziã ende os ofiçios, saluo eño Avento et eña Coreesma et esto nõ muy conpridamente, porquanto non aviã ende abastança para seu manteemento et vistiario; cõdolendose moyto delo por cõsello de dez canoĩgos, por priujllegio del rrey, fezo ende huã moy boa eglleia aa onrra de Santa Maria cõ huũ muy grande altar en que poso moytas rreliquas, et fezo poer outros dous altares: huũ de San Martino et outro de San Mjguell. [+]
1460 CI 1/ 131 Et, por onrra de tan grande ospede, cõ grande Jndustria rreparou et fezo ende de nouo hũa (hũa) muy boã eglleia cõ tres cabeças et tres altares: o de medeo a onrra [do] glorioso apostollo Santiago, porque ende fora rreçebido o seu corpo, et os outros dous altares: huũ a onrra de Santa Maria Salame et outro de San Juã, apostollo e euangelista. [+]
1460 CI 1/ 132 Et desque se finou o dito conde, fezolle o dito obispo grandes onrras et obsequias et maraujllosa sepultura eña santa eglleia de Santiago, o qual seeria moy longo d ' escribir. [+]
1460 CI 1/ 133 Esto asy acabado, o bispo adoesçeu de hũa grande enfirmjdade et foy dela muy mal trautado, et chegado aa morte. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL