1295 |
TC 1/ 553 |
Et mãdou que apedreassẽ Abeniafa logo et todolos outros que forã ẽ consello de matar el rrei, seu senhor, assi com̃o o auiã julgado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 706 |
Et foy depoys julgado per corte que llis nõ podiam dizer mal. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 112 |
Este Martin Soarez foi de Riba de Limia, en Portugal, e trobou melhor ca todolos que trobaron, e ali foi julgado antr ' os outros trobadores |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
E por ende deue o julgador passar contra o demandado. assy como dissemos ena terça ley ante desta. e podeo fazer con direyto se quiser foras ende se o demandado non se quiser aproueytar da gaança que fezera por tempo daquela (cousa). |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Parandosse a Responder por ela en juyzo. ben daquela guisa como se esteuesse en aquel estado en que estaua quandolla começaron a demandar. ca enton o julgador deue yr porlo pleyto adeant. e non ha por que (passar) contra o demandado por Razon (daquela cousa) que(el) amostra a assazon que a ha gaanado por tempo E esto ha lugar non tam solamente ena cousa mouele que ha de seer mostrada en juyzo. mays aynda enas Rendas e enas froytas que dela sayren despoys que o pleyto (for) mouudo sobre ela. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Mays se tal Recado non podesse ou non quisesse dar. ben o poden apremear que este a dereyto deante o julgador onde o acha(se.) A XII he quando demandassen alguo seruo besta ou outra cousa mouel por sua................. demandassen ali deue responder onde for achado con ela. pero (que) el seja ........ |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
E o julgador deue liurar o pleyto sobre ela o mays... .... que poder de maneira ......................... ......................... |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 33 |
E quando el julgador quisesse [da]r o juizo e lle fezesse mandamento que lla mostrasse ou [l]la entregasse ou outro, e acaescesse que o nõ podesse [fa]zer por que la cousa fosse perdida ou seendo cousa viva [f]osse fugida ou morta, entonçe, se o demandado [ten] aquella cousa a bueneffe e depoys perdeo a tenenza [de]lla por algũna dellas rrazões sobreditas, nõ e teu[do] de a mostrar nẽ peytar nẽuna cousa sobre esta rra[zõ]. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
Et se por la vẽtura fosse en outra parte e pidisse o demãdador que la demãda que a adussesse en aquel lugar du fora comezado o preito, por resposta deve entonçe aquel julgador mãdar ao demandado que lla aduga antel en tal maneyra que sse perigro ou dessavẽtura acaescesse en la carreyra tragendoa, que sea sobre el e nõ sobre el demãdador. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
Mays se el, por fazer engano, a trasposesse dun lugar a outro por encobrirla, estonçe deve o demãdado dar todalas cousas sobreditas que fossem en aduzendola e aun de mays parasse ao perigro que lle aveesse no camĩno traendo aquella cousa que lle mãda o julgador entregar ou mostrar. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 35 |
E podelo fazer se quiser foras ende se o demandado nõ se quisesse aproveytar della ganançia que fezera por tempo daquella cousa, parandosse a rrespõder por ella en juizo bẽ daquela guisa como se estovesse en aquel estado que era quando la comezarõ a demãdar; ca entoçe o julgador deve yr adeante por lo preito e nõ a por que yr contra el demandado por rrazõ que la mostre aa sazõ que aja gaañada por tẽpo. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 36 |
Et esto seeria assi como se alguũ demãdasse a outro que lle mostrasse servo que diz el demãdador que era seu porque quer ganar por el algun herdamento [ou outra cousa que era dada a aquel] servo ou mãdada et nõ lo quisesse fazer poys que o julgador llo mandasse; ca se por esta rrazõ porque lle nõ fuy mostrado o servo perde o herdamento ou alguno outro dereyto que poderia gaãnar por el. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 36 |
En tal rrazõ como esta ou en outra semellãte dizemos que nõ tam solamente (dizemos que nõ tan solamente) es teudo o demandado de trager ao demãdador quanto aquel servo val, mays aynda todo o daño e meoscabo que jurasse cõ apreçiamento do julgador que recebera porque no lle fora mostrado en juyzo. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 37 |
Ley .xxiiii.a Que dereyto e se o julgador da por quito o que demãda a cousa e es tenedor della. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 37 |
Da aas vegadas por quito o julgador ao demãdado por aquella cousa movil quel demãdã nõ la tiendo porque la pidio sen sua culpa e sen seu engaño; pero se depoys fallar que e teedor dela, nõ sse pode defender o demãdado en dizer que ja quito fuy daquella demãda por juizo, ca nõ lo quitarõ en la primeyra demãda se nõ porque la nõ pode mostrar. |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 37 |
Mas se o julgador ouvesse quito por juizo ao demandado porque nõ avia dereyto nẽuno na cousa, o demãdador sempre se pode deffender por ella por rrazõ daquel juizo que nõ e teudo della mostrar nẽ de rrespõder por ella o demãdador nẽ a outro nẽuno que lla demãdasse en seu nome. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Cõmo comerõ cõ el RRey Tãtalo todos os dioses et deesas Cõmo avedes oydo ante d ' esto ẽnas rrazões dos gentiles en tenpo de Jacob, juyz de Jsrrael, andados quareenta et dous ãnos do seu julgado, rreynaua el RRey Tãtalo em Frigia et Frigia teemos que dizẽ por Fisonja, et frigios por fisões. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 54 |
Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 342 |
Et sen falla el fora logo de presente julgado aa morte se suas cõpañas y nõ forã. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 349 |
Et por esto logo (foy) julgado que ja -mays nũca lle rretraydo fose et des aly ouvo seu rreyno en paz et suas onrras et seus dereytos. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Pero los parientes mas cercanos que ouieren estos atales, e los que (los) ouiessen en guarda, (deuenlos fazer), guardar, de manera, que non puedan fazer tuerto, nin deshonrra a otro; assi como en muchas leyes deste libro diximos que (lo) deuen (guardar e) fazer; e si (assi) non lo fizieren, bien se podria (demandar a ellos el sen mandado do julgador (a) alguos homes que son forros sabendo que non an dereito (nehuu) en eles.) |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
(E por ende mandamos que cualquier que fezesse torto ou desonrra (a outro) en algua destas maneiras sobreõditas ou (de) outras semellantes (delas) que seja teudo de fazer emenda delo a ben vista do julgador.) |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Ca guisada mandada emenda das desonrras e dos tortos que home Reçebe eno lugar hu for feita (ou) ante o julgador que ha poder de apremar o demandado asi como disemos eno T o das acusaçoes. LEY - X como o señor pode demandar emenda da desonrra que facesen a seu vasalon en despreçamento del Avendo alguo home seus vasallos outros liures que viuesen con el se estes rreçebesen torto ou desonrra poden eles demandar emenda. aos que os desonrraron eseu señor non poderia ende facer demanda (saluo) ende quando o torto ou a (desonrra) que taes homes rreçebesen lles fore feit(a sinaladamente por desonrra ou por des)praçamento do señor (e) enton ben......... .............quanto (he) en aquelo que............ ........del. outro si dizemos ...........sonrra fose feita a alguo Religioso ou freire de ordee en qualquer maneyra que seja feita que seu mayoral pode demandar emenda por el. e deuen facer esta (demanda) tanben (aos) fazedores da desonrra ou do torto como aqueles que (llo mandaren fazer) ou lles (deren) esforço ou consello ou ajuda para fazerla en qualquer maneira que seja. ca gisada consahe cosa es, e derecha, que los fazedores del mal, e los consentidores del, que resciban ygual pena. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
LEY XI(que pena mereçen os que penoran ou entran bees dalguo doõente sen mandado do julgador) Coytados estan(do) alguos homes a as vegadas de enfirmidade de que morren e jazendo asi (viuos) outros atreuudamente (van) a suas casas (a entralles) todo o que an ou algua partida delo sen mandamento del Rey julgador do lugar dizendo son seus deuedores. e aqueles contra quen he feyto este torto Reçeben desonrra con daño ou os que o fazen mostranse por tortiçeiras e por desmesurados. ca pero (en verdade fosse) deuedor doutro e que jouuesse asi dante. con todo eso non deue seer desta maneira penorado nen agrauado por (los que deuer en)...................... ......................... tal rrazon. e por ende mandamos que ne alguo sen mandamento del Rey..... ......................(he que era en uerdade seu deuedor) (perga) por ende Judgador, prendare, o entrare los bienes de alguno, en la manera que sobredicha es, (que si era en verdad su debdor que) pierda por ende el debdo que auia contra el, e peche a sus herederos otro tanto, quanto era aquello que deuia auer, e pierda demas desto la tercia parte de lo que ouiere, (o) sea de la Camara del Rey, e aun finque el (por ende) enfamado para siempre. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
LEY XII. --(Que pena merescen los que quebrantan los sepulcros, e desotierran los muertos.) Deshonrra fazen a los biuos, e tuerto a los que son pasados deste mundo, aquello (que los huessos de los omes muertos) non dexan estar en paz, e os desotierran; quier lo fagan con cobdicia de lleuar las piedras, e los ladrillos, que eran puestos en los monumentos, para fazer alguna lauor para si, o para despojar los cuerpos de los paños, e de las vestiduras... ............................. adeueda que auia contra el....................... e peite a seus herdeiros outro tanto quanto era aquelo que deuia auer. e perga de mais desto a terça parte do que ouuer. (e) seja da camara del Rey. e aynda fique el (por) enfamado para senpre. e sse por ventura o que esto fezese non ouuese deuedo nehuu contra aquel doente que asy agraucase deue perder por ende........ ....................parte ....................... ouuer e auerlo a camara del Rey. e de mais desto deue fazer emenda aos parentes do morto da desonrra que fezo a el e a eles a ben vista do julgador do lugar. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Esto seria como si algun Cauallero, que estuuiesse en hueste, o en otro lugar, do ouiesse de lidiar, derramase contra mandamiento del Cabdillo, o fiziesse couardia, o otro hierro en fecho de armas, que se tornasse como en desfamamiento, o en desprecio de Caualleria; e por tal yerro como este, el Señor de la Caualleria le mandasse fazer (alguna) deshonrra, en manera de escarmiento, assi como si le mandasse quebrantar las armas , o tollergerlas, o le mandasse cortar la cola al cauallo o fazer otra deshonrra. LEY XIV..................... ............................ meter (en mans) daõquel a que fezo a desonrra que o castige con feridas de maneira que o non mate nen... .................ventura (non no) quisese meter en sua mao tiudo he de..... ................de peyto por el a ben vista do julgador. e se esto non quiser fazer deue desanparar o seruo de todo en lugar da emenda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 666 |
Cõmo o diso Colcas, así fuj julgado et outorgado dos gregos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 692 |
Et, sen falla, el fora logo mãtenẽt julgado pera morte, se seus cõpaneyros y nõ foram. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 710 |
Et por ende logo fuy julgado que ia mays lle nõ fose rretraúdo. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Otrosi dezimos, que se puede desfazer el cambio, por todas aquellas razones, que dezimos en el Titulo ante deste, ben se poderia Repentir qualquer das partes e non... ..........conprir o canbeo que desta maneira fose feito. e se por ventura o canbeo fose ja començado a conprir por feito de algua das partes dando ou entregando a cousa que ......de canbear. e a outra ..........non quisese dar o que prometera .............dizemos que he en escolley.................(de) o conprir (ou de conprir) o que dou ou demandar a outro os danos e os menoscabos que lle veeron por esta Razon. e estes menoscabos se deuen entregar e peytar... .......aquel que os Reçeber estimandos ............o julgador LEY IIII (por que Razoes) se pode desfazer o canbeo despois que for feito... ............... |
[+] |