1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et andados duzentos ãnos do deluvio vyo Noe cõmo cresçiam seus fillos, arrequeçiam [moito em compañas], et morauã ajnda todos arredor del et da arca, et que seria bem desse esparger daly por la terra, et queo averian fazer, ohũ por que eram moytos et nõ cabyam aly em aquela terra, oal por que começauã ja avíj́r entre elles contẽdas et barallas [sobrelas] herdades et gãados que criauã ja et outras cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 256 |
[Mouydo] foy estonçes Jupiter por los [rrogos] de Yo, aquẽ el queria moy grande bem et avia ja moy cansada et lazerada, et chegou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, et deytoulle os braços ao colo, et rrogoa [o] mays forte que podo que tollese aYo aquelas pẽnas, et aseguro a que nũca mays lle faria pesar nẽ nojo cõ ella et que çerta (Deus mantẽna Nuno Freire Amen; mantenao Deus moito e per bem). fose delo et nõ temese nada; et porla [çertificar] mellor jurou lle por hũa lagõa quea ẽnos jnfernos aque chamã Stix. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 61 |
proueita moito ao Cauallo et dalle apetito de comer lauaren ameude con sal et con vino a boca de dentro. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 67 |
ual moito que o que cauallga o Cauallo a trote ou a gallope mandandoo duun lugar para outro, traga na maão a rredeẽa testa et os mosos do freẽo no peito do Cauallo, que amerga a cabeça aos peitos et encurue o collo, et esto se faça no começo pouco et pouco, et como uyr que mester faz, et en por moito en esto estudo et caamento, et seeria proueito et saamento do Cauallo et do que o caualgar, porque quando o Cauallo trouuer a cabeça jncrjnada, et a o peito et chegada dobrara o Cauallo mais fremosamente, et trotando ou gallopando, como dito he, mais abertamente et mais craramente agardara seus passos et mellor et mais ligeiramente se uoluera ao destro et mellor se parara; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 71 |
Deues saber que quanto mais a meude correren o Cauallo et tenperadamente tanto sera mais ligeiro et mais corredor, por Razon do vuso do correr, pero hũa qousa lle he contraria, se moito vusar a correr sem Razon et como non deue, farase ardego he bulliçoso et rreuellador aas uezes et perdera gran parte de seer ben enfreado, pero non deuen dar a escaiçemento pois que o Cauallo for perfeito, que quer dizer ensinado et vusado ao freo, como sobredito he; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 73 |
Et porque do Cauallo dizen desvariadas opinioos non he mester que diga desto moito. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 73 |
Et deues saber que a fremusura das feituras do Cauallo mais abertamente et mais verdadeiramente se poden mostrar et conoçer no Cauallo magro que no groso, que en seendoo encobre moito desa mingooa. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 81 |
Verme he enfirmidade açidental que se jeera domores caentes et sobeios et começase no peito do Cauallo ou antre as coixas apar dos Colloõs et fazese ende jnchaço que deçe aas coixas et cebra por moitos llugares como vuçera, os quaes humores juntados en huun por llongo tenpo, corren depois a hũa llandooa que am os Cauallos naturalmente ontre hũa parte et a outra do peito a preto do coraçon et aas uezes antre as coixas arredor dos colloos por hũa door que sol auiyr por rrazon dos espiritos et dos homores que y soen correr porque naturalmente toda cousa demanda et cobiça outra semellauel a sy mesma; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 81 |
Et esto asy jnchado conuen que no peito ou nas coixas rrebente ontre o coiro et a carne por moitos lugares para sairen aquelles homores fora en podreduen. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 85 |
E para esta enfirmidade ou apostema et moi chegada ao curaçon deuenna tyrar moy sotilmente, et se no tiramento desta llandooa cebrar algũa ueẽa, et se tornar en sange deuena apertar das maãos et lialla con fyo do sirgo et see a non poder lliar por Razo deuena a meter na chaga para estanar esta meezjna filla duas partes dençenço et tres partes daloes etpatico, et faz ende poo et amasa este poo con craras douos moito anaçadas et mesturalle moitos dos cabellos da lebore et mete moito desto asaz sobre lla ueẽa na chaga, et outrosy ual moito para esto o ziz, et o qual mudo con craras douos ben moidos. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 85 |
Et para esto cunpre moito o esterqo rrezente do Cauallo amasado con a greda en forte uinagre. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 89 |
Et estas llandooas jnchanse de gisa que asy apretan as gorgomellas et estreitan o goto por que espira o Cauallo que aduro pode espirar nen comer nen beber et fazenno suar moito et deitar gotas dagoa espesas et moitas pollos ollos et por todo o corpo et estendenselle o gorgomello en tal gisa que o non pode dobrar nen encoller, et se llo çedo non acorreren sarranselle as arteryas porque espira et da et fere con a cabeça en terra et quer se erger et non pode. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 89 |
Quando o Cauallo ouuer door de dentro do corpo et non qeda de bullyr nelle jncham os ollos por o que os guarda a miude da hũa parte et da outra, sangrao llogo da uẽea a que chaman çinlleira, et da hũa parte et da outra tiralle moito sange et outrosy o sangra de qual quer ueea do corpo de que poderes tirar sange. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 91 |
ffazese as uezes door dentro no corpo do Cauallo que uen de uentosydade, que entra porllos poros no ventre et eno corpo del quando uen caente ou suurento et esta ao aar ou ao vento et non o tragen neii pensan del, et esto lle faz jnchar o corpo et llatejar os jllaes et acoita moito o Cauallo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 93 |
Para esto ual moito se vntaren as maãos dazeite et esfregaren con ellas a verga. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 93 |
Et outrosy a pimenta muda con allos et metuda porllo ollo da verga ual moito. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 93 |
Para esto outrosy ual moito as semeẽas do trigo coitas con pouco dazeite et see as meteren dentro porllo furado da verga. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 95 |
Auem ajnda outra enfirmidade aos Colloos do Cauallo, que os faz marauillosamente jnchar, et esto fazen os humores sobeios quando por y deçem, et auem moito quando Comen as heruas en tenpo do ueraão porque por lla uerdura et porlla humidade das heruas et do tempo corren os homores a aquel lugar por que he bayxo et espargese por el lleuemente et dooese ende moito o Cauallo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 95 |
Para esto ual moito as fauas esbrugadas sen tona et ben coitas con jeullas nouas de porco et pona nas tibias sobre llo inchaço. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
Et esta door uen porllo gran traballo aas uezes en como dixe Porque os homores sobeios et o sange corren para as coixas por rrazon do moito caualgar, os quaes homores deçen aos pees et as huñas lligeiramente daquel que esta door ha se lle agiña non acoreren. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
Et aas uezes se faz a dita enfirmidade quando algũa das ditas doores apreta tan moito o Cauallo que do cansaço grande et da door ou do escaentamento os homores et a door se esparge mansamente porllos nenbros, et despois deçe aas coixas; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
se o Cauallo for groso et de ydade conprida dalle llogo a beber aa sa uontade primeiramente, et depois sangrao danbas llas ueeas das trincheiras et outrosy danbas llas ueeas das coixas en que a sangrya soen a fazer et saqenlle moito sange ataa que semelle que enfraqueçe, et depois metano en agooa fryc corrente ata ao uentre et parenno na ueea da agooa mais tesa, et alçalj a cabeça que non beba nen coma ataa que seia lyure de todo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 99 |
Outra enfirmidade ueo ao Cauallo apreso do polmo que sarra os furados de dentro porque espira o polmon pello qual çarramento o Cauallo adur pode soprar como lle conuen, et fazeselle que sopra moito porllos nares et ferenlle ou lateianlle os jllaes, a qual door auen ligeiramente ao Cauallo groso, ca por rrazon do traballo desagisado et da caentura et da gordeen que se dessolue ençarranse ao Cauallo as arterias do polmon en alguũa parte a preto do polmon, a aqual enfirmidade chama pulsiuo ou polmoeira. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 99 |
qeima con fero feruente os jllaes, fazendo en anbos duas linas en maneira de cruz, et por rrestrengemento do fogo quando se defera os jllaes moito do que soem ferir, et fendelle as uentaas ao longo para tirar por sy et enuiar mais ligeiramente saar. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 105 |
Contra a enfirmidade do arragiato que adur se faz ao Cauallo senon tam sollamente quando moito orio come. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 105 |
Et porque por rrazon desta enfirmjdade esterca esterco rraro ameude mais que sooe, por ende andando o Cauallo solto liura mellor os tripos et o uentre, comendo como dito he, heruas verdes prestarllam moito, porque se mooen no estamago mais ligeiramente; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 105 |
o estamago, que estaua fraco por rrazon do moito comer do orio, liurar sa mellor et mais ligeiramente por rrazon do paçer das eruas. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 107 |
Ende auen as uezes que se liura por taes mezjñas o Cauallo, mais rraramente, porque tal enfirmjdade en moitos non se pode curar. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 109 |
Para esto ual moito o olio de leure en hũa peça de pano de lino lliado nos mosos do freẽo, et con este freẽo beba amjude; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 109 |
Jtem. Para esto ual moito o fumo do pano do llino queimado Reçebudo porllos Nares. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 109 |
Para esto ual moito o caldo do trigo coito con poegos et con sauina, deitado este caldo porllos nares, et teña a cabeça cuberta depois que llo deitaren. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 109 |
Et depois tiraa fora, espirara o Cauallo et do moito espirar liurarsa o Celebro et deitara o Cauallo homeres craros como agooa porllos nares, esto he camjño de liuredoen. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 111 |
et agardate non lle deites del moito nen sobeio ca se destruiran os ollos. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 117 |
Para esto val moito a estrabioula ou o malueysco pisada con ensulla vella de porco et posto ençima. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 117 |
Para esto val moito a çinza caente con azeite amasada. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 117 |
Para esto val moito o esterco do homen rrezente et Nota que esta door, que chaman corno, desarreigase çedo se caualgaren en el con sella posta ante cada hũa das meezjnas; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 119 |
ffazese nas costas do Cauallo hũa door que faz jnchaço grande et geerase daquel jnchaço carnes podres, et esto ven da sella que he maa ou do gran carrego que o preme moito, et aas vezes dura moito este jnchaço, fazese ende hũa peça de carne poçoenta que chega aos osos et sal vinino ou agooa. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 125 |
Jtem. Para esto val moito cordas de sedenos metudos en cruz no lugar doente mouendoos et lleuandooas a mjude como conuen para seyr por y os homeres que corren ao llugar doente; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 125 |
Auen aas uezes que se dana a qeixada do Cauallo por desvaryadas caiooes danase ferindose en llugar duro ou de couçe doutra besta et aas uezes entrandolle na queixada pao, escadea ou espina de que se dana a qeixada en algũa parte et aas uezes jncha toda et porque a queixada he lugar dilicado, neruoso et de pouca carne por en se sente o Cauallo ende moito quando y ha algũa door a qual door chama danadura da qeixada. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 129 |
Jtem. fazense ajuda moitos sobre osos et desuariados nas coixas do Cauallo que ueen por desuaryadas cajoes et aas uezes do Couçe doutra besta et as uezes ferindose en alguun lugar duro, que non enpeeçe tanto ao Cauallo as uezes como o desfea, et non tam soltamente enas coixas como en outros moitos ossos do corpo do Cauallo por cajon. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
toma fulugem et tres partes dazinlheue et outras tres douropiment et pouca de cal uiua et de mel craro tanto como todo esto et amasa todo ataa que se torne espeso como vngento, et llaua as gretas con vjno caente et exugao ben et depois ponlle deste vngento huun pouco caente duas vezes no dia et guarda senpre o Cauallo que o non tanga naquel lugar agoa no estrabo, pero sabey que lle uallera moito destar manaã et noite na agoa do mar; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
exugalo depois et vntallo do dito vngento que val moito contra as gretas ca as estreita et solda moi ben. |
[+] |