1200 |
FX III, 5/ 699, col. a |
Onde agora entendemos de desfazer aquel pecado escumungado que fazen os barones unos con outros, et de tanto deuen seer mays tormentados os que se ensuzan en tal maneira, canto eles pecan mays contra deus et contra camdat. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 703, col. a |
Et se a cousa es tal que non deue prender morte, fagal fazer emenda a aquel cuia cousa era a cousa que furto o quem fezo el mal; et se non ouere onde faga emenda sea seruo daquel a que lo fizo; et se se poder purgar, sea quito; et aquel que lo acuso , sofra la pena et el dano que est deuía á recebir, se el pecado le fosse prouado por uerdat . |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 707, col. b |
Se for seruo aieno el que furto lo scripto o que lo corrompio o que los ascondeo, sea seruo daquel cuio era lo scripto; et se o faz por mandado de sou senor, el senor peche el dano todo por el. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 707, col. b |
Otro si mandamos guardar de los que furtan o corrupen ou ascondem mandas aienas ou otros scriptos por fazer alguna gananza o por fazer ende dano a aqueles cuios eram, estos atales sean dichos falssos; et tal pena receban et tal dano, qual es dycho de suso segundo a persona de cada uno , se for uil o de gran guysa. |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 707, col. b |
Onde el debdor que faz tal scripto o aquel por cuio nombre o faz, se es sabedor del engano ambos deuen recebir la pena et el dano que es de suso dicho . |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .LXXVII[I]. é como Santa Maria guardou un [privado do Conde de Tolosa que non fosse queimado no forno, porque oya sa missa cada dia]. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXII. é como Santa Maria fez a sa omagen, que mudaran dun altar a outro, que se tornass ' a seu lugar onde a tolleram. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .CC.XVII. é como un conde de França, que vẽo a Santa Maria de Vila -Sirga, non pode entrar na egreja ata que sse confessou. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Sennor que mui ben soube | per sa lingua responder || a Gabriel, mui ben pode | lingua muda correger. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Como o demo cofonder, || nos quer acorrer || Santa Maria e valer || e del defender. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 329 |
[Como Santa Maria guardou un privado do Conde de Tolosa que non fosse queimado no forno, porque oya sa missa cada dia.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 546 |
[Como Santa Maria fez a sa omagen que mudaran dun altar a outro que se tornass ' a seu logar onde a tolleran.] |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 680 |
[Esta é de como un conde de França que vẽo a Santa Maria de Vila -Sirga non pude entrar na eigreja, e mẽos de sse confessar.] |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Onde los que amigos se fazen, ante que bien se conozcan, ligeramente se departe despues la amistad (de) entrellos. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Et sobre (esto) disso outro sabio que nehua pestilença non pode enpeeçer a omee en este mundo tan fortemente. como o falso amigo con quen omee uiue e departe suas poridades (ançianamente) nonlo conesçendo e fiandosse en el. e porende disso aristotiles que a mester que ante que tome omee amizdade con outro que punne premeyramente se he boo e esta conosçença non pode omee auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos. e a amizdade non pode durar senon entre aqueles que an bondade en si. onde (por estas rrazoes) os que amingos se fazen ante que ben sse conoscan. legeyramente sse departe(n) depoys a amizdade entre eles. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Respondeo e disso que sse uerdade era que seu amigo dissera mal (del). que (teme) que sse mouera a dizerlo por algun ben e non por seu mal. a ssegunda guarda deuen (auer) os amigos enlas parauuas. gardandosse de non dizer cousa de seu amigo de que podesse seer enfamado (ou quelle) pode(sse) uiir mal por ende. pero disso salamon en ecclesiastico. quen desonra seu amigo de parauua destalla a amizdade que auia con el. outrossi non (se) deue rretraher nen posfaçer o hun ao outro. os seruiços e as aiudas que sse fezeren. e por ende disso talio que omees de maa uoentade son aqueles que rretrayen como en maneyra de afronto os bees e os plazeres que fezeron a seus amingos ca esto(nçe) non conuen a eles mays os que os rreçeben. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 124 |
Mays aquel a quem preguntedes reſponda por ſſy miiſmo abertamente, (porqu)e? en la ley por en conſentio que (lo)s auogados raconaſſem et demandaſſem pollos donoſ dellos preytos por que el iuyz podeſſe mays ayna entender et ſaber a uerdade, ſe (se) abſcondeſe por ellos . |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Se aquel que for enpraceado ſobre alguna demanda que lle outro faga et non véér et enuiar ao praceo, et algum outro quiſſer reſponder por el, poſſao fazer dando bon recado, que el cumpra por el quanto for iulgado. |
[+] |
1290 |
FR I, 10/ 122 |
Se muytos am hum preyto de conſúú, quer en demandar quer en reſponder, dian todos hum penſoeyro, ca non he guiſſado que hum preyto ſe raçoe por muytos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 3 |
Et enmentre que elle era ala, pero que a el leyxara el rrey dom Afonso por herdeyro, com̃o e dicto, huũ conde do paaço del rrey [que auia nume Nepoçiano, quando uio que el rrey] dom Rramiro nõ era na terra nẽ sse açertara aa morte del rrey dom Afonso, coydou aquel cõde Nepoçiano que poderia auer o rreyno per força; |
[+] |
1295 |
TC 1/ 3 |
Et vĩjnã alli dous condes que andauã con el rrey; |
[+] |
1295 |
TC 1/ 3 |
Et aquelle conde Nepoçiano fezeo entrar en ordẽ; et por sua merçee mãdoule y dar quanto le fose mester ata que moreu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 13 |
Et foy desta guisa: hũu conde que chamauã Aldaredo et outro rico ome que auia nume Preuiolo, com sete fillos seus, alçarõse cõ soberua et loucamente contra este rey dom Rramiro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 23 |
Et apodragas e palabra cõposta destas duas partes: de "poys", que dizem en grego [por o que ena lengoagẽ de Castella chaman pee, et a outra "agros" , eno grego] outrosi, por [o] que en castellão dizẽ contreytura ou treyto; onde podroga tãto quer dizer ẽna lengoagẽ de Castella com̃o enfirmidade de coytura dos pees. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 23 |
Onde quando os que esta sabem dizẽ a algũu "podragado he aquel", et quer dizer tãto com̃o enfermo ou contreyto dos pees. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 27 |
Et en todo esto, rrey dõ Affonso estando en Leom, vẽe[u]lle mãdado dũu conde, que auja nume Layrõ, que xe lle alçara en Allaua et lle. paraua mal a terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 27 |
Et el rrey prouguelle de curaçõ de como elles fezerã et perdooules; mays prendeu o conde et mandouo meter en cadeas et trouxeo presso [a] Ovedo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 35 |
Orios Godos et o conde Tiobalte forõ logo aa reyna a dizerlle o que lle prometera que llo cõprisse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 35 |
Onde uos rogo que me dedes o conde Sant Diaz que iaz presso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 35 |
Mays digouos que, se dalj adeant[e] uos achar outrossi en hermo ou en poblado, que me daredes o conde Sant Diaz, se uolo eu quiser tomar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Mays, en cabo, venceu Bernaldo et prendeu y a Orios Godos et o conde Tiobalte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Et eu teno aqui presos Orios Godos et o conde Tiobalt, et sse uos por bẽ teuesedes enviarllos ya a el rrey en present[e], ca bem creo que mo gradecera et que me dara meu padre por elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Et Bernaldo entõçe fallou cõ Orios Godos et o conde Tiobalte et dissoles, contandole o que queria fazer: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Condes, poys que uos eu solto et uos enuyo, rrogouos que digades a el rrey que me envie(e) meu padre et que me envi(j)e logo mãdado dũu ou do al de com̃o quiser fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Os condes forõse entõ para el rrey et diserõle todo o que lle Bernaldo rrog[a]rra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 39 |
Condes, digouos que fez bem Bernaldo en uos soltar et enviaruos para mj̃ et gradescolo muyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Senor, en forte ponto et en forte ora vimos nos a priiom do conde Sant Diaz, ca toda uosa terra se perde por ende, tãto he o mal que Bernaldo y faz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et Orios Godos et o conde Tiobalte disserõ a el rrey que yriam elles alla, sse a elle(s) prouguesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Alj sse rrazoou outrossy el rrey et respondeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et el rrey mãdou entõçe a Orios Godos et ao conde Teobalt et a vije caualleyros de sua masnada que fossem pollo conde Sant Diaz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et, quando chegarõ a Leõ, acharõ por nouas çertas que [tres] dias auja que era morto o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et o conde aduziano bem acõpanado de cada parte, com̃o el rrey mãdara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Por Deus, hu uem aqui o conde Sant Diaz? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Ay, conde Sant Diaz, que en mal ora [me] engedrastes; ca nũca ome assi foy esterrado com̃o eu agora, poys que uos sodes morto et eu o castello ey perdudo et nõ sey cõssello que faça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 43 |
Et, depoys desto, cassou Bernaldo cõ hũa dona que auja nume dõna Galinda, filla do conde Ardes de Londres, et ouve della hũu fillo a que disserõ Galỹ Galindes, et foy depoys muy esforçado caualleyro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 59 |
Et, por que entendemos que sodes deuoto aa nossa sancta jgleia, gradeçemosuollo muyto et rrogamos a Deus que uos auonde uossa força do uosso reyno sobre os vossos ẽemjgos, et que uos outorgue vençemento et garde uoso reyno, assi com̃o uos, nosso amado fillo, nos enviastes dizer et demandar per muytos rrogos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 60 |
Estas çidades onde os bisspos eram tijnãnas ya os cristiãos pobradas cona ajuda de Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 60 |
Onde en algũus liuros he dito por esta rraçõ, segundo o tempo antigo, Ovedo, cidade dos bispos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 61 |
Andados xla ij anos do rreynado deste rrey dom Affonso, o Magno, depoys a cabo d ' onze messes, ajuntaronsse de cabo ẽna cidade de Ovedo el rrey dom Affonso cõ sua moller et cõ seus ffillos et os bispos et os condes et os rricos homes de seu rreyno, et fezerõ conçello per outorgamento do papa Joham. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 65 |
[et que], depoys que el rey dom Garçia foy morto, que se juntarõ todollos altos omes d ' Espana, et os bispos et os condes et os rricos omes, ena cidade de Leõ et allj [o] alçarõ rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 71 |
Et aynda diz dõ Lucas de Tuy que, quando aquillo oyo el rrey don Ordono, que enviou dizer aos condes de Castella que se guyssassem et sse ueessen para el, en guisa que se fosem cõ el en aquella oste. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 73 |
Como el rrey dom Ordono prendeu os condes de Castella et os matou ena priyom |
[+] |
1295 |
TC 1/ 73 |
Et hũu destes condes ffoy Nunu Ffernandez, et o outro Almõdar Aluo, et sseu fillo don Diego et dom Ffernãdo, fillo de don Anssur. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 78 |
Aqui fallaremos do linagẽ onde uen o muy bom conde Ffernã Gonçaluez |
[+] |
1295 |
TC 1/ 78 |
Et fezerõno todos alj senor de Castella et chamarõlle conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 78 |
Et casarõno cõ dõna Exemena, filla de Nuno Fernandez, et ouve en ella hũu fillo que chamarom Ffernã Gonçaluez, que foy depoys conde outrosi (conde) com̃o seu padre, assi com̃o diremos adeant[e] en esta estoria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
De como os castellãos al[ç]arom por conde Ffernã Gonçaluez |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Andado aquelle primeyro ãno do rreynado deste rey don Rramiro, mentre que el tĩjna cercado en Leõ don Affonso, seu jrmão, o mũge, ouverõ seu cõsello os rricos omes et os outros caualleyros de Castella de alcar por conde a Ffernã Gonçaluez, fillo de Gonçaluo Nunez, ca era ia a essa sazõ grã caualleyro, et de tomarlo por senor, ca o amauã muyto et preçauãno todos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Et este conde Fernã Gonçaluez gãanou dos mouros Osma et Santo Esteuã et outros lugares muytos que tornou a poder de cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Et poys que Fernã Gonçaluez foy conde, quedarõ os rreys de Leõ de fazer a Castella os tortos et as agrauezas que lle soyã a fazer; ca os refreou elle de guisa, per seu atreuemento et seu esforço, que, des Pisorga a aca, nõ poderõ nẽ ousarõ fazer os pesares a nẽgũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Et este conde fezo o moesteiro de Arlança et enrequentouo de muytas boas herdades. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Et, quando este conde Fernã Gonçaluez vio que era senor, alçou as mãos contra o çeo et gradeçeu[o] muyto a Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 83 |
Et o conde fezo esta oraçõ de toda sua voentade, et ouyo Deus todo o que lle demandaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 86 |
Com̃o el rrey dõ Ramiro çercou a Madride et a tomou et com̃o o conde Fernã Gonçaluez llj enviou pedir ajuda |
[+] |
1295 |
TC 1/ 86 |
Et o conde Fernã Gonçaluez, que era entõçe senor della, logo que (o) soube daquel feyto daquelle mouro, enviou[o] dizer a el rrey don Rramiro de Leõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 86 |
Et el rey don Rramiro, quando o oyo, nõ se quiso nẽbrar do mal que lle fezerã os rricos homes de Castela et sacou logo sua oste muy grãde et foy ajudar o conde Fernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 86 |
Depoys tornouse el rrey don Rramiro para Leõ cõ grãde onrra, et o conde Fernã Gonçaluez ficou en sua terra cõ grãde bõa andança. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 86 |
Mays agora leyxamos aqui as outras rrazões et dire mos do conde Ffernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 87 |
Com̃o o conde Fernã Gonçaluez çercou o castello de Caroço et tomoo |
[+] |
1295 |
TC 1/ 87 |
Andados iij anos do rreynado del rrey dõ Ramiro -et foy isto na era de IXe çẽtos et xlij ãnos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en IXe çẽtos et iiijo ãnos - (et) o conde Fernã Gonçaluez, auendo sabor de fazer seruiço a Deus et de gaanar prez et onrra, começou de guerrear conos mouros muy de rigeo, et foy cercar hũu castelo muy forte que a nume Caraço; et jazia en somo dũa serra muyto alta, que tijnã os mouros entõçe. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 87 |
Et cõbateua tam fortemente, que os mouros se nõ poderon tẽer nẽ defender per nẽhũa guissa, et ouverõle de dar o castello per força ao conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 88 |
Com̃o chegarõ nouas ao conde Fernã Gonçaluez que vĩjna a el Almãçor |
[+] |
1295 |
TC 1/ 88 |
Andados Vo anos do rreynado deste rrey don Rramiro -et foy isto na era de IXe çẽtos et xliij ãnos; et andaua outrosi o ano da encarnaçõ do Senor en IXe çẽtos et Vo anos; et o enperio de Loys, enperador de Rroma, en vije -, en este ãno que dito he Almãçor, que era o mays poderoso mouro que auja aquende o mar [so] Abderame, rrey de Cordoua, quando oyo dizer que o conde Fernã Gonçaluez lle auja tomado o castelo a que diziã Caraço, ouve ende muy grã pesar et teuese por maltreyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 88 |
Et o conde Ffernan Gonçaluez, quando oyo dizer que Almãçor avia muvudo cõ tam grãde oste et uĩjna ameaçãdo que llj nõ ficaria terra nẽ lugar u [o] nõ fose buscar, (et) enviou logo suas cartas per toda Castella, que ueesem a el todos seus vasallos, ca muyto era mester. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 89 |
O conde nõ sse pagou do cõsello que lle Gonçaluo Diaz daua, et foy muy sanudo, pero que o nõ mostrou nẽ lle recudiu brauamente, mays contrad[i]sole todo o que disera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 89 |
Quero responder a don Gonçaluo contra o que el disso, que as cousas que el aqui a mostrado sol nõ son d ' oyr nẽ de retreer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 89 |
Et aquelles onde nos vĩjnmos sempre gardarõ lealdade et por isso se preçarõ; |
[+] |
1295 |
TC 1/ 90 |
Quando o conde ouve acabada esta raçõ et esforçada sua gent[e], moueusse de manãa cõ toda sua gente et foysse para Lara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 90 |
O conde nõ pode yr de besta pella mõtana tras o porco et ouve a dezersse do cauallo et yr de pee. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 90 |
Quando o conde ouve acabada esta razõ vẽo a el hũu daquelles tres mũges, que auya nume Paayo, et preguntoulle quen era ou que demãdaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 90 |
Et o conde nõ sse lle encobrio et disso que se apartara de sua masnada et que entrara enpos aquel porco. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 90 |
Et o conde nõ se lle parou en caro, mays fezo o que aquelle don Paayo lle rrogaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 90 |
Et en outro dia disse frey Paayo ao conde: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 90 |
Et o conde recudeulle com̃o ome ensinado et disso assi: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Com̃o o conde Fernã Gonçaluez lidou cõ Almançor et o vençeu |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
(D)aquella ora sse espidiu o conde do mũge et vee[u]se para Lara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
O conde contou entõçe aos seus vasalos com̃o lle cõtezera cõ aquel frayre que achara, [et] com̃o lle dera bõa pousada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Et o conde Ffernã Gonçaluez estaua entõçe [quedo] en hũu logar et cobijçaua ia veer se juntado conos mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Et aque(e)eçeu alj aquella ora o sinal que o mũge disera ao conde, ca hũu caualleyro dos seus, ome arizado et muy vallent[e], caualgaua hũu muy bõo cauallo ligeyro et fremoso, et deulle das esporas por sayr adeant[e], et abriusse a terra et sumy[u]sse o caualleyro cõno cauallo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Disolles entõ o conde: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Poys que o conde ouve acabada sua razõ et esforçada sua cõpana com̃o home sesudo, mãdou logo desenvoluer o seu pendõ et foy ferir enos mouros muyto esforçadamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Outrosi foy y muy bõo Rroy Uallasquez, et Orujta Fernandez, alfferez do conde, et outrosi todollos outros que y vẽeran. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Poys que os mouros forõ vençudos et fugirõ do cãpo, foy o conde Ffernã Gonçaluez enpos elles en encalço conos mouros et matou delles muytos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Et dissy foyse o conde cõ todollos seus para o moesteiro de San Pero -que era aquella hermida do o mũge [o] ouve por ospede [et] lle dise que vençiria aquela batalla, com̃o he cõtado ante disto - et deu y muytas nobrezas daquelas que acharõ ẽnas tendas dos mouros, et fez muyto algo ao mũge cuio ospede fora Poys que isto ouve assi feyto, o conde foyse cõ todollos seus para Burgos, et folgou y cõ sua cõpana ia quantos dias, et mandou catar maestres para garecer os que forã feridos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Mays [o]ra leyxamos aqui de fallar disto do conde et tornaremos a cõtar del rrey don Rramiro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 95 |
Com̃o el rrey dõ Ramiro foy a Saragoça et leuou consigo o conde Fernã Gõçaluez |
[+] |
1295 |
TC 1/ 95 |
Andados vj anos do rreynado del rrey don Rramiro -et foy isto na era de IXe çẽtos et xlaiiij ãnos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en IXe çẽtos vj ãnos - sacou el rrey don Rramiro sua oste muy grãde et lleuou cõsigo Ffernã Gonçaluez, conde de Castella, et ffoy sobre Saragoça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 95 |
Mays Abemyha, que era ende rrey entõçe, quando uyo que el rrey dom Rramiro et o conde Ffernã Gonçaluez erã acordados et avijndos en vn, ouue muy grã medo delles et tornousse vassallo del rrey don Rramiro cõ toda ssua terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 95 |
Et o conde Ffernã Gonçaluez et el rrey don Rramiro pagados hũu do outro et muy amjgos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 96 |
Mays [o]ra leyxamos aqui de ffallar del rrey don Rramiro et tornaremos a contar do conde Ffernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Com̃o o conde Fernã Gõçaluez enuiou desfiar el rrey don Sancho de Nauarra |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Andados oyto ãnos do rreynado del rrey dom Rramiro -et foy isto na era de IXe çentos xlvj; et andaua outrosi o ano da encarnaçõ do Senor en IX çentos et [v]iijo ãnos; et o enperio de Loys, enperador de Rroma, en IX ãnos - (et) enviou o conde Ffernan Gonçaluez suas cartas per todo Castella, que ffosen todos cõ el, caualleyros et peões, ata X dias. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Senor, mandadeyro sõo do conde Ffernã Gonçaluez, et enviauos dizer que a grã querrella de uos, por que fezestes muyto mal en Castella grã tẽpo ha, en corrella duas vezes et tres no ãno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Onde uos envia dizer que se lle querredes enmẽdar estas querrellas que a de uos et mellorar assi co mo for dereyto, que uollo gradeçera, et faredes en isto uossa bondade et uossa mesura; se nõ, que uos envia desaffiar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Amjgo, yde dizer ao conde que lle nõ mellorarey nẽhũa coussa de quanto me ele envia dizer; mays que me faço muy marauillado del, com̃o me oussa a desfiar, ca o teno por louco en ello et foy mal cõsellado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Tornousse o caualleyro cõ esta resposta para o conde, et cõtoulle todo o que lle el rrey enviaua dizer, que nõ encobriu ende nẽhũa cousa, et dissolle que o auja muy forte ameaçado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Et quando o conde Ffernan Gonçaluez oyo o que lle enviaua dizer, ouue ende muy grã pessar, et mãdou chegar os rricos omẽes et os cauallevros et todollos outros de Castella que erã y cõ elle, por saber seus curações. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 97 |
Onde a mester que tomemos algũu cõssello per que nos vingemos delles ou moyramos todos ante ca sofrer tãtos pesares. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Com̃o o conde Ffernã Gonçaluez lidou cõ el rrey dõ Sancho de Nauarra |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Mandou estõçe o conde Ffernan Gonçaluez mouer toda sua gẽte contra os nauarros, et entroulles polla terra adeante, quanto podera seer hũa jorna da. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Et el rey don Sancho de Nauarra, [quando] oyo dizer que o conde Ffernan Gonçaluez que lle entrara pella terra, ajuntou toda sua gente et fuysse para hũu logar que diziã en Nauarra a Era Degollada, et e en Valpira. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Et o conde, com̃o auja grã sabor de sse uĩgar dos nauarros, nõ quisso atẽder prazos longos; mays parou logo suas azes, et el rrey outrosy as suas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Et o conde auja grã sabor d ' acharsse cõ el rrey, et andauao buscando; et el rrey elle outrossi. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Outrosi caeu o conde en terra, ca tĩjna maa lançada, et nõ auja que[n] lle acorrese. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Mays o conde, com̃o era ome de bõo curaçõ et muy esforçado, dizialles que nõ era mal ferido et que penssasem de lidar et de vençer o canpo, ca morto auja el rey don Sancho. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 99 |
Et o conde mãdou (logo) entõçe leuar el rrey don Sancho muy onrradamente a Nauarra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Com̃o o conde Fernã Gonçaluez lidou cõ o conde de Tolosa |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Poys que el rey don Sancho de Nauarra foy morto ẽna lide et os nauarros vençudos, chegou o conde de Tolosa [et] de Piteus, que uĩjna en ajuda del rey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Quando o conde Ffernan Gonçaluez soube que o conde de Tollossa vĩjna sobre elle conos nauarros, mandou logo mouer contra elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Onde auemos mester que aquillo que uirmos que nos estara bem que llo digamos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et isto dito, escollerõ hũu caualeyro, a que diziã Nunu Laynes, que dissese ao conde aquillo que aujã acordado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et Nunu Laynes foy et disso ao conde assy: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Onde a mester que folguedes uos et uossas gentes ata que seiades são dessa ferida que teedes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et entãto yrã chegando uosas cõpanas, de que son aynda muytos por vĩjnr, et depoys yremos lidar cono conde de Tollosa et vencerllo emos, sse Deus quiser. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Poys que Nunu Laynes ouve acabada sua razõ, respondeu o conde desta guisa: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Quãdo o conde Ffernã Gonçaluez ouve acabada sua razõ, teuerõ todos que disera muy bẽ et que aquillo era o mellor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et dessi mandou logo mouer dalj toda sua gente et foysse para aquel logar du estaua o conde de Tollossa cõ todollos nauarros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et, poys que forõ passados da outra parte, ordinou o conde Fernã Gonçaluez suas azes et feriu logo nos tollesaos muy de rrigeo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et, quando uyu o conde que os nõ podia uençer tã agina como el querria, começou d ' esforçar os seus et de ferir enos nauarros muy de rigio. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Hu esta aqui o conde de Tollosa? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Saya a lidar cõno conde Ffernã Gonçaluez! |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Os tollesãos et os gascões entõ, con(o) medo do esforço [et] d[o] lidar do conde Ffernã Gonçaluez, começarõ de fugir pellas mõtañas, et seu senor o conde ficou ẽno cãpo com muy poucas cõpanas. . . et fforõsse ferir anbos e dous hũu por outro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et deu o conde Ffernan Gonçaluez ao conde de Tollosa tal lançada, que lle passou todas [as] garniçoes, et deu cõ el do cauallo morto en terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et desque o conde Ffernan Gonçaluez ouve arrancado o canpo, deceu de seu cauallo, et desarmou el per sua mão o conde de Tollosa, allj hu jazia morto, et fezeo [ban]ar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Et soltou todos aqueles de Tollosa que tĩjna pressos, et deulles que despendesem, et fezeos jurar que fosẽ cono conde et que se nõ partisem delle a(a)ta que o ouvesem leuado et posto en sua terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 100 |
Agora leyxamos de fallar aqui do conde Ffernã Gonçaluez de Castella et diremos del rrey don Rramiro, de Leom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 103 |
E[n] esta sazõ pobrou o conde don Nunu (Fernandez) Nunes Roda, assy como diz don Luc[a]s de Tuj. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 103 |
Et pobrou outrosi o conde don Gonçaluo Osma, et Fernã Gonçaluez pobrou Sepuluega. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 103 |
Mays ora leyxamos de falar del rrey don Rramiro et tornaremos a contar do conde Ffernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Com̃o o conde Ffernan Gonçaluez foy buscar frey Paayo et achouo morto et uẽolle en sono et diselle que uenceria Almãçor ena segunda lide |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Andados X anos do rreynado del rrey don Rramiro -et foy isto na era de IX çẽtos et xlviij anos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en IXe çẽtos et IX ãnos; et o enperio de Cerrado, enperador de Rroma, en dous - Almãçor, tẽendosse por muy mal quebrãtado por que o assi ouuer[a] vençud[o] o conde Ffernan Gonçaluez, pasou alende o mar a terra de Africa, et mandou predicar per toda a terra que veesen acorrer a el et aos mouros d ' España contra os cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Et sobrelo que tragia ajuntou todollos mouros da Andaluzia; et, apoderado desta guisa, vẽe[u]sse para Castella, para estragar toda a terra et prender o conde Ffernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
[Et o conde Fernã Gonçaluez] outrosi, quando isto soube, ajuntou todollos castellaos et fo[y]sse para Fita. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Et, quando o conde aquillo ouvyo, pesoulle muyto de curacom, et entrou ena jgleia et ficou os geollos ante o altar de Sam Pero, et fezo sua. oraçõ desta maneyra, chorãdo muy forte dos ollos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Estando o conde Ffernã Gonçaluez fazendo esta oraçõ, vẽe[u]lle [u]n sono et adormeçeu alj ante o altar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Acabada esta (di)uisom, espertousse o conde Ffernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Et a terceyra aaz entre de parte d ' agi[õ], et isto he donde uem o vento. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Et, poys que Sam Millã ouve isto dito ao conde, sayo el de San Pero et foyse para Pedrafita, du leyxara sua cõpana. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Onde uos pedimos merçee que nos nõ façades seer traydores, ca nũca o forõ nossos padres nẽ nossos parentes, nẽ ouue no mũdo mays leaes ca aquelles onde nos vijmos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Quando o conde Fernã Gonçaluez aquelo oyu, rrespondeulles assy: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
"Conde Fernã Gonçaluez, leuãtate et uay tua via, que deste terçar dia vençeras Almãçor et todo o seu poder", et que fazia mal en tardar tãto, et aquel por cuio amor eu lidaua me ajudaria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 105 |
Aos castelãos prouguelle muyto do que o conde dezia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Com̃o o conde Fernan Gonçaluez venceu Almãçor ẽna segũda lide |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Desy ordinou suas azes et mandou dizer a Gustios Gonçalues de Salas et a seus fillos et a dous seus sobrinos do conde que fosem aa deanteyra cõ Rroy Valasquez et dom Gonçaluo Diaz, hũu caualeyro muy sisudo et boo per suas armas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et ẽna outra az foy o conde dom Fernã Gonçaluez, [et] cõ el Rroy Tadio et Muno Tauia et os Velastes, que fezera el en esse dia caualeyros, [et] XXte escudeyros seus que armou caualeyros outrosy en este dia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et espertarõ o conde, que iazia dormĩdo; mays, quando el foy esperto et leuãtado, passada era aquela serpe[n]te. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et o conde, quando sse leuãtou, uiu todo seu poboo aleuantado daquela visom que uir[ã], ca tijnã que era sinal de seerẽ vençudos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et o conde, quando o soube et o entendeu, mandou chamar os da oste et dissolles assy: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et elles, todos cõfortados cõ esto que lles dissera o conde, fezerõ com̃o llj el mandou. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et, quando foy a manaa, forõ todos armados et muy bẽ guisados, et pararõ suas azes, assy com̃o lles auya mandado o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et o conde Fernã Gonçaluez auya ia feyct[o], en pouca d ' ora, muy gram portelo ẽna primeyra az dos mouros et, tã gram curaçõ auya de vençer ou de morrer, que nõ douidaua d ' entrar pelos mouros, per hu quer acalçaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et hũ rrey dos d ' Africa, que era muy ualent[e], andaua buscando o conde para lidar cõ elle hũu por outro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et o conde, quando o uyu, sayu a el et forõsse ferir muy de rigeo das l[ã]ças; et tam grandes forõ os golpes que sse derõ, que ficarõ enbaçados, en guisa que nõ poderõ falar nẽ ferirse hũu a outro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Mays o conde, pero que era ferido, assy com̃o huuyou d ' entrar en acordo ante que o mouro, aremeteusse et deulli outro golpe tal que caeu logo o mouro morto en terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et, quando os uasalos desse mouro uirõ que seu senor era morto, çercar[õ] o conde, coydandoo a matar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et en todo esto o conde Fernã Gonçaluez andaua esforçãdo os seus et dizendollj: -Amigos et uassalos, seede boos et acordadeuos dos grandes tortos que nos faz Almãçor, et saquemos Castela da prema en que esta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et quan[d]o foy a primeyra ora da noyte mandou o conde chamar a todos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et, poys que o conde ouue dicto esto, forõsse todos para suas pousadas, et [d]or[mi]rõ [et] folgar[õ] ata outro dia de manaa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et o conde Fernã Gonçaluez, com̃o era muy esforçado caualeyro en armas, fazia enos mouros tã gram mortandade que nõ auya y nẽhũu que xe lli ousasse parar deante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et com̃o quer que elles fossem muy esforçados, muyto o erã cada dia mays et cada que oyã dizer ao conde "Castela! ". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et en aquel lugar meesmo, du iazia morto dom Gonçaluo Gostios, morreu outrosy hũ sobrino do conde, cõ que lidara hũu dos mellores mouro et mays esforçado caualeyro que y andaua, et matarõsse hũu por outro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Mays, quando o conde Fernan Gonçaluez soube que os mays altos omes daquela az erã mortos, [et] que os outros estauã muy arrequeixados et tristes, et que seriã muy agina desbaratados, se acorro nõ ouuesem, ouue ende muy gram pesar, tãto que nõ catou por al senõ por aguillar o caualo, et deusse a andar et meteusse pela mayor pressa dos mouros, que [non] douidou nada, et foylle acorrer, et achoos muy desbaratados, ca os ouuerã mortos ou presos, se el tã agina nõ chegara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et o conde, en chegando et ferindo logo ẽnos mouros, todo en hũu o fezo, et confortaua os seus et esforcauaos ẽna batalla, dizendolles: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Amigos et yrmãos, ferideos de rrigeo, ca eu soo o conde Fernã Gonçaluez, et vençudolos auedes! |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
O conde, andando ontre todas estas azes, muy brauo et muy forte en suas armas et en seus feytos, matãdo muytos delles ademays, ouuesse d ' achar cõ aquel rrey mouro d ' Africa, o que matara a dom Gostios. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Mays o conde nõ llj quiso dar esse vagar et parouxellj de cara logo, assy que llj nõ pode fugir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Os mouros, quando ysto uirõ, ouuerõ ende muy gram pesar, et chegarõsse todos aly sobrelo conde, mays de çem caualeyros dos mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et tã grande foy ali a morteydade, de hũu cabo et do outro, que ouue y, que bem coydou o conde que nũca iamays tornaria a Castela; ca sse lle ya guisando a morte, se lle Deus nõ acorresse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Senor, poys que eu nõ ey ventura d ' arancar esta lide, nõ quero eu escapar ende a uida aynda que podese, ca me meterey eu en lugar onde me ma (ma)tem, et asy nõ ueerey tãto mal nẽ tãto quebranto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et o conde, andando esto dizendo et querelando ontre sy a Deus et lidando en todo esto a grã poder, oyu hũa uoz que lle disso: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Quando o conde oyu esto, alçou os ollos suso, catãdo a todas partes se ueria quẽ era o que o chamaua et lle aquello dissera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et os mouros vironos entõ com̃o o conde et ouuerõ muy gram medo, et forõ muy mal espantados, ca se teuerõ por muy enbargados delles, por que uijã tantas gentes todos de hũu sinal; et marauillarõsse muyto donde uijnã aly. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Que pode esto seer, onde creçe tamano poder ao cõde? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et o conde, quando esto uyu, colleu enpos elles, ferĩdo et matando en elles et golpando en suas espadoas a gram poder, et segudandoos ata Almenara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et elles entõ oyrõ o que o cõde dizia, mesurãdo o feycto en que estaua et estãdo en esto en que era, teuerõ que o mellor que poderia seer que aquelo era que o conde dizia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et poys que esto foy feycto, foysse logo o conde et as conpanas todas, onrradas et alegres, assy com̃o deue seer, et de com̃o cada hũu pode julgar de tal batalla. . . |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Agora leix[a]mos aqui de falar do conde Fernã Gonçaluez et diremos del rrey dom Rramiro, de Leom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 117 |
Depoys desto casou [el rey] dom Ramiro a seu fillo, o jnfante dom Ordono, cõ dona Orraca filla de Fernan Gonçaluez, conde de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 119 |
Com̃o el rey dõ Ordoño leixou a dõna Orraca, filla do conde Fernan Gonçaluez, con que era casado, et casou con dõna Eluira |
[+] |
1295 |
TC 1/ 119 |
Mays seu yrmão, o jnfant[e] dom Sancho, o que el rrey dom Ramiro ouuera da rreyna dõna Tarevia, yrma[a] del rrey dom Garçia de Nauarra, foyse para Panpelona cõsellarsse cõ seu tio, el rrey dom Garçia, et cõ Fernã Gonçaluez, conde de Castela, sobre feicto do reyno, se dariã y careyra per hu o podesse auer el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 119 |
Et poys que el rey de Nauarra et o conde Fernã Gonçaluez forõ tornados para seus lugares, leixou el rey dõ Ordono dõna Orraca, sua moller, filla do conde Fernan Gonçaluez, a que el tomara por me[t]er p[az] ontre [o]s castelães et os leoneses. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 119 |
Et en este ãno prendeu el conde Hyriberto Carlos, rey de Frãça, por que matara o conde Ruberte, et deytoo ẽno castelo que dizem Perome. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 121 |
Et delo terçeyro ãno do reynado deste rey dom Ordono nõ achamos cousa que de cõtar seia nẽ que aqui perteesca, senõ tãto que morreu en este ãno Carllos, rey de Frãça, iazendo ẽna priiom do conde Heryberto, sofrendo muy maa priiom, et reynou enpos el Rrendulfo dous ãnos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 121 |
Com̃o sse aueẽo el rey dõ Ordoño con o conde Fernan Gonçaluez |
[+] |
1295 |
TC 1/ 121 |
Andados quatro ãnos deste rrey dom Ordoño -et foy esto ẽna era de DCCCC et LXa ãnos; et andaua outrosy o ano da encarnaçõ do Senor en DCCCC et xxiij ãnos -, este ãno, guisando el rrey dom Ordoño sua oste muy grande para yr sobre o conde de Castela, Fernan Gonçaluez, por que sabi[a] que o conde auya sabor de meterllj buliço ẽno reyno, et yndo el para ala, enviou o conde algũus de seus rricos omes que lle dissessem que el aparellado estaua para o seu seruiço, ca nõ para o seu deseruiço, [et] que queria auer seu amor cõ el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 121 |
Mays os mouros, por que souberõ que el rey dom Ordono et [o] conde Fernã Gonçaluez estauã desauijndos, veerõ sobre Sancto Esteuã de Golomas, que [he] en ribeyra do Doyro, et çercarõno et correrõ toda a terra ata Burgos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 121 |
Et o conde Fernã Gonçaluez foy a elles cõna caualaria del rey dom Ordoño et cõ a sua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 121 |
Et o conde foy enpos elles segudãdoos et acalçoos et matou muytos delles et catiuou muytos delles que trouxe. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 122 |
Pero dizem algũus que lidou el cõ o conde Fernã Gonçaluez et que o matou. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 123 |
Com̃o morreu el rey dom Ordoño et reynou enpos el seu yrmão dom Sancho. Com̃o o conde Fernan Gonçaluez et os outros rricos omes de Leõ alçarõ por rrey a dom Ordoño, o Mao |
[+] |
1295 |
TC 1/ 123 |
Et enmentre que el rey dom Sancho era en Nauarra, alçarõ o conde Fernan Gonçaluez et os ricos omes de Leõ por rey a dom Ordoño, o Mao, fillo del rey dom Afonso, o Çego, et da reyna dõna Xemena. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 123 |
Et o conde Fernan Gonçaluez deu entõçe por moller a sua filla dõna Orraca a aquel rey dõ Ordoño. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 123 |
Et dali adeante começou o conde [a] mãteer sua terra mays asesegadamente que ante fazia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 123 |
Mays o conde fezollj tãto mal et tãto [o] seg[u]io que [o] apremou, de guisa que ouue a seyr da terra per força et yrsse para mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 125 |
Et aquel dom Ordoño, o Mao, seendo auorrido de Deus et dos omes por seus maos feytos, nõ sse asesegãdo en Asturas, fugiu para o conde Fernan Gonçaluez, que era seu sogro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 125 |
Et o conde tolleullj entõce a filla que llj dera por moller et casoa cõ outro marido; et el, cõ dous seus fillos que tragia, deytoos de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 125 |
Agora leix[a]mos aqui de falar del rey dom Sancho et tornaremos a falar del conde Fernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Com̃o el rey dõ Sancho de Leõ enviou polo conde Fernan Gonçaluez que fosse a suas cortes et com̃o lle daquella vendeu o caualo et o açor |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Andados tres ãnos do reynado deste rey dom Sancho, [o] dicto Gordo -et foy esto ẽna era de IX centos et LaXVCco ãnos; et ãdaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et xxvijte; et o emperio [de] Enrique, enperador de Roma, en xij - (et) este ãno enuiov el rey dom Sancho mãdado ao conde Fernã Gonçaluez que fazia suas cortes en Leom, et el que veesse logo a elas, ca todos seus altos omes erã ia y senõ elle, et que por el se detijnã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et en aquellas cortes foy muyta gente ajũtada; mays, poys que o conde chegou, nõ durarõ as cortes senõ poucos dias. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o conde falou y per corte et per cõçello et en puridades tãtas bõas razões que erã con[ui]nientes a todos, de(sta) guisa que todos os da corte forõ pagados ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o conde leuara y entõ hũu açor mudado muy boo et hũu caualo muy nobre ademays, que ouuera gaanado ena batalla d ' Almãçor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et quando el rey dom Sancho uiu aquel caualo, pagousse del moyto et disso ao conde que llo vendesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et respondeu o conde que llo nõ uenderia, mays que o tomasse en dõ se sse del pagasse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Mays ante que o conde Fernã Gonçaluez se fosse, falou con [el] a reyna sobre feycto de casamento et que lle faria dar por moller a sua sobrina, filla del rey dom Garçia de Nauarra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o conde, quando aquelo oyu, teueo por bem et provguelle muyto cõ aquel casamento. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o conde enuiou logo seu mandado al rey de Nauarra, que llj enuiasse dizer du tijna por bem que se visem ambos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et el rey enuioullj dizer que en Çeruena, et o conde falousse en elo et outorgoullo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o conde foy ao lugar posto ao dia tallado et leuou çĩco caualeyros cõsigo, delos mays nobres et mays altos de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Quando o conde uyu a el rey assy uĩjr guarnido teuesse por enganado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Creendome por parauoas soo traydo, et deuesse a sumir o mũdo cõ tã gram nemiga com̃o esta que el rey de Nauara ora comete contra mj̃; por que, donde deuia a naçer uerdade et lealdade, naçe o que nõ era de naçer de rey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o escudeyro do conde, quando aquelo uyu, fezo com̃o leal ome deue fazer, et chegousse aa jgleia et deytoullis as espadas per hũa feestra que y estaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Mays pero nõ fezo que llj nada ualuesse do que el queria, ca tijna o conde de dentro muy bẽ fechada a porta et bem guardada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Quando uyu el rey que era noyte, pregũtou ao conde se sse queria dar a priiom sobre menagem, et assy nõ prenderia morte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o conde tomou entõ del rey a jura de salua fe et meteusse en seu poder cõ aquelles çĩco caualeyros que leuara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et poys que el rey dom Garçia teue en seu poder o conde, mandoo deytar en ferros; de guisa que, por aquela uertude que Deus aly fezera, nõ catou por ela nẽ fezo nada de bem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o conde, porlo gram pesar que ende ouue, fezo sua oraçõ a Nostro Senor Deus, et disso assy: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Disse entõ o conde a el rey dom Garçia: -Rey, nõ as por que teer nẽhũu destes que comigo som presos, que por mj̃ soo aueras quantos y som, et nõ lles faças nẽhũu mal, ca elles nõ che am y culpa nẽhũa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
El rey uyu que o conde dizia mesura et dereyto, [et] soltou entõ os caualeyros et enuioos para Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Os castelãos, quando souberõ que o conde era preso, forõ tã desconfortados et tã malandantes que per pouco nõ perderõ os sisos cõ o pesar que ende ouuerõ, et fezerõ tã gram doo per toda Castela que mayor nõ poderiã fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Por que te rogamos et pedimos pola tua merçee que nos queyras oyr; ca nos coydauamos ia a seyr de prema cõno conde Fernã Gonçaluez, et ora auemos medo de uiuer en ela sempre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Com̃o o conde de Normãdia consellou aa jnfante dõna Sancha que sacase o conde Fernan Gonçaluez da priiom |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Andados quatro ãnos do reynado del rey dom Sancho -et foy esto ẽna era de IX çentos et Ltaxvj ãnos; et andaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et XXte viijto anos; et o enperio d ' Enrique, enperador de Roma, en xiijze -, o conde Fernan Gonçaluez, iazendo ena priiom, era muy bem guardado de todolos nauarros, por que era sonado per toda a terra que el era o mellor caualeyro d ' armas que outro nẽhũu que fosse, et auiã todos sabor de o veer et de o conoçer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et en este cõmeos veẽo en curaçõ a hũu conde de Normãdia de yr en romaria a Sanctiago, et tomou hũa gram partida de seus caualeyros et meteusse ao camjno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et poys que el foy [en] Castela pregũtou polo conde, en que terra era ou en que lugar; ca o conde, polos seus feytos boos, soau[a] ia per longas terras. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et este conde oyra ia de suas famas bem dala donde vijna, et por ende pregũtaua por elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et quando chegarõ ali, el et sua conpana, [preguntou] que sse poderi[a] ueer o conde, ca auia gram sabor de o conoçer et prouar se llj poderia auer prol en algũa cousa, por que tal ome com̃o aquel nõ era de teer assy en priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Depoys que ouuerõ todo falado quanto quiserõ, espediusse o conde de Normãdia do conde Fernan Gonçaluez, et sayuse chorando muyto dos ollos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et o conde Fernan Gonçaluez ficou entõce en sua priiom, cuydando el muytas guysas en com̃o poderia el d ' allj seyr, rrogando todauia a Nostro Senor Deus que o sacasse ende agina. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
O conde normãdo, quando foy fora do castello, nõ quiso deytar en oluido o conde Fernan Gonçaluez et foisse logo para a jnfante dona Sancha, aquella de que o conde ouuera a seer marido et por que elle era preso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et o conde normando, quando a uio fremosa, que mays nõ poderia seer hũa dõzella, dissolle entõ en poridade que auia grã querela della, por que tijna que era dona sem ventura et de maa fada, mays que quantas auia en seu logar et en seu linagẽ, poys que os castelaaos auiã rrecebudo tã grã pesar por ella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et disolle aynda o conde assi sobresto: -Ca lle uẽo per ti este mal tã grande que nõ a par. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et sabas que, sse nõ quiseres aguardar o conde de morte, que sse auera per tua culpa a perder todo Castella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et, se tu podes[es] casar cõ este conde, todo o mũdo te terri[a] por bẽ auenturada, et seerias por senpre iamays onrrada dos d ' Espana; ca en uerdade nũca dona fezera tã boa caualgada com̃o tu farias en esto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Poys que o conde ouue dicto esto, espediuse della et foisse en rromaria a Sanctiago. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Com̃o a jnfante dona Sancha sacou ao conde Fernan Gonçaluez da priiom |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
A jnfante dona Sancha, ydo o conde de Normãdia, enuyou logo hũa dona cõ este mãdado ao conde Fernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et pois que a dona ouue contado ao conde com̃o lle a jnfante mandara, tornouse muy agiña cõ o mandado para ella, ca ouuo muy grã doo da lazeyra que sofria o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et a jnfante, pois que esto ouue dito, foisse para o castello du iazia o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et o conde, quando a uiu, prouguellj muyto cõ ella et disolli que vijnda era aquella. - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et aynda sse razoou mays a jnfante dona Sancha contra o conde allj, et disollj desta guysa: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Conde, uos sodes muy lazerado por meu amor, et auedes grã cuydado de quen nũca ouuestes bem; mais rrogouos eu que uos nõ queixedes agora, ca uos sacarey eu daqui agiña muy bem et muyto en paz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et o conde, quando aquella rrazõ oyu, teuesse por guarido, et disso ontre ssy: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Et por que o conde nõ podia andar polos ferros que tragia muy pesados, ouueo a jnfante de leuar aas costas hũa gram peça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Com̃o o arçipreste achou o conde Fernan Gonçaluez et a jnfante dona Sãcha ẽna mata hu iaziã |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
El conde et a jnfante, estando asy ascondudos en aquel monte, ouuerõsse de ueer hũa ora en muy gram perigoo et en muy gram coyta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Ca hũu arçipreste do castelo, ome mao et auol, foy aa caça et, el andando per aquel monte, caerõlle os podengos no rastro do conde et da jnfãte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Et o arçipreste, yndo enpos os podengos, ouue d ' achar o conde et a jnfante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Dissolle entõ o conde: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Quando o conde lle oyu dizer cousa tã sem guisa, pesoulle mays que se lle dessem hũa gram lançada; et dissolle que demandaua cousa [muy] sem guisa et sem razõ, et que demandaua gram sol(i)dad[a] por pouco traballo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Mays a mester que nos apartemos en hũu lugar du nos o conde nõ possa veer, ca aueria por ende gram pesar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Et uos desnuadeuos dos panos et, mentre que nos ysto liurarmos, gardaruolos a o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Mays o prazer tornouxelle en al, por que, coydando logo conprir sua voẽtade et coydando el a outrẽ cofonder, ficou el cofondudo, com̃o ome mao et desarrado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Et ela teendoo assy, chegou o conde cõ hũu coytelo do arçiprest[e] ena mão, et matarõno aly ambos et dous. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Mays agora leix[a]mos aqui de falar deste auijmento do conde, que ya seu camino, et diremos do acordo que os castelaos ouuerõ sobre ylo buscar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Com̃o os castelãos acharõ o conde Fernan Gonçaluez et a jnfant[e] dona Sancha, quando o yã buscar conno padrõ que tragiã ẽna carreta |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Os castelaos, estando todos chegados en hũu para auer acordo ontre sy sobre esta priiom do conde, falarõ muyto de com̃o o poderiã sacar et liurar ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Amigos, poys que nos nõ acordamos en hũu, [eu] uos[lo] direy: façamos hũa ymagem de pedra a semellãça do conde, et juremos sobre ela de a aguardar, et beyiemoslle a mão bem com̃o se ela fosse a do conde, et ponamola ençima de hũu carro, et leuemola ante nos, et facamo[s]llj preyto et menagẽ por amor do conde; que sse ela nõ fugir, que nõ fugamos nos nẽ nũca tornemos a Castela sem o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et ponamos a sina de Castela en mão daquela ymagem, ca eu uos digo que, se o conde era forte [senor, forte] serao este que nos leuaremos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Mays vaamolo buscar o conde, du quer que delle sabamos mandado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et o conde outrosy vijna cõ sua dona muy lazerado et, quando uirõ os castelãos vijr contra sy, coydarõ que era algarada de mouros que andauã correndo et descobrindo a terra, et ouuerõ muy gram medo, et forõ en gram coyta, ca nõ souberõ que fazer, ca nõ vijã mõtana a deredor du sse podessem acoller et defender. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et o conde teue[os] a ollo et foy parando mentes, et conoçeu logo com̃o erã os castelãos, que vijnã buscar seu senor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Mays ante que elles chegassem a elles envioulles hũu ome, que sse a elles chegara ẽno camjno, que lles dissesse [como] o conde Fernan Gonçaluez era aquel que vijna são et alegre; et aduzia a jnfant[e] dõna Sancha por moller. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et começarõ a correr todos ata que chegarõ açerca delles, et conoçerõ o conde seu senor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et reçeberõ y logo a jfante dona Sancha por senora, et beyiarõllj logo todos a mão, ca sabiã ia todos dante como era o feycto ontre ela et o conde, et com̃o o ella sacara da priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et tomou y logo beeyções o conde cõna jnfante dona Sancha, et forõ muy ric[a]s as vodas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Agora leix[a]mos aqui o conde Fernã Gonçaluez estar et os castelãos (enstar) en suas alegrias et en suas vodas et tornaremos a contar del rey dom Garçia de Nauarra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 138 |
Com̃o o conde Fernan Gonçaluez lidou cõ el rey dõ Garçia de Nauarra et o prendeu |
[+] |
1295 |
TC 1/ 138 |
Andados Vo ãnos do rreynado deste rey dom Sancho -et foy esto ena era de noueçẽtos et LXaIX ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçetos et XX et IX; et o enperio (enperador) d ' Emrique, enperador de Roma, en xiiijze -, en esse ãno, estando o conde Fernan Gonçaluez asessegado en sua terra, veẽoullj a desora mandado com̃o vijna el rey dom Garçia de Nauarra cõ todo seu poder para tollerlle a terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 138 |
Et, desque forõ todos ajũtados, moueu de Burgos o conde et foysse para cabo do condado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 138 |
Quando o conde Fernan Gonçaluez viu que os castelãos erã mouidos para vençersse, dissolles: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 138 |
Et os castelãos, quando oyrõ as suas sanas do conde, disserõ: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 138 |
Et o conde Fernan Gonçaluez, quando viu a el rey, começoulle a dar vozes et dizer: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 138 |
Et o conde tomou logo al rey dom Garçia et leuoo para Burgos et mãdoo deytar en ferros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 140 |
Andados vi(jte) ãnos do rreynado deste rey dõ Sancho -et foy esto ẽna era de noueçentos et saseenta ãnos; et andaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçẽtos et XXXta; et o enperio d ' Enrique en XV -, a condessa dona Sancha, auendo gram pesar do padre que era preso, falou cõnos castelãos, et dissolles assy: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 140 |
Amigos, bem sabedes de com̃o uos eu saquey o uosso senor, o conde, da priiom en que o tijna meu padre, el rey dõ Garçia, por que a oge meu padre gram querela de mj̃, ca tẽ que por mj̃ lle vẽo este mal en que agora esta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 140 |
Et agora o conde he muy errado contra mj̃, que me nõ quer dar meu padre, nẽ sacalo da priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 140 |
Onde uos eu rogo que seiades tã mesurados que roguedes ao conde et que trauedes con el que me de meu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 140 |
Et forõsse logo para o conde et disserõlle: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 140 |
Et diz assy: rrespondeu entõ o conde que, poys o elles tijnã por bem et o queriam, aynda que fosse mayor cousa, que o faria de grado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 140 |
Et daly adeante fezerõllj muytos prazeres et moytos solazes al rey dom Garçia (et) o conde Fernan Gonçaluez et a condessa dona Sancha, sua filla, et os nobres caualeyros de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 140 |
Amigos, vos sabedes com̃o eu soo desonrrado d[o] conde Fernan Gonçaluez et a mjna desonrra vossa he. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Com̃o o conde Fernan Gonçaluez enviov pedir seu auer a el rey dom Sancho |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Enpos esto el rey dom Sancho de Leõ enviou seus mandadeyros ao conde Fernã Gonçaluez a dizerlle de com̃o Auderrahme, rey de Cordoua, era entrado en sua terra cõ gram poder de mouros, et que lle rogau[a] muyto que [o] fosse ajudar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et o conde Fernan Gonçaluez, [logo] que [o] oyu, foy[sse] para elle(s) quanto mays pode, con aquelles caualeyros que tijna consigo; et nõ quiso y mays t[a]r[d]ar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Quando el rey de Leom uyu o conde Fernan Gonçaluez, prouguelle muyto cõ elle et reçebeuo muy bem, ca teue que llj acorria a muy bõa sazõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et desy, a c[a]bo d ' oyto dias, chegou toda sua conpaña ao conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Mays, poys que os mouros ouuerõ sabedoria com̃o o conde Fernan Gonçaluez era dentro na vila de Leom cõ muy gram caualaria, desçercar[õ] logo a çidade et forõsse para Sam Fagũdo, et comecarõ de correr todo terra de Cãpos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et, quando [o soube] o conde Fernan Gonçaluez, foy contra elles cõ toda sua conpana, et nõ quiso leuar nẽhũu dos caualeyros del rey que quiserã yr cõ elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et o conde, quando chegou a Sam Fagũdo, soube com̃o a tijnã çercada, et auyã ia corruda toda essa terra, et tragiam tã gram presa de catiuos et de gaandos [que] er[a] muy gram cousa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et o conde foy logo ferir enos mouros muy de rigeo, assy com̃o a aguia famienta ena caça quando sse quer çeuar, chamando "Castela". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et os mouros, quando ovirõ numear "Castela" [et] souberõ que aquel era o conde Fernã Gonçaluez, forõ muy mal espantados et leixarõ a presa, et começarõ todos a fugir quanto mays poderõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et poys que os mouros forom vençudos desta guisa, mandou o conde tornar a presa a aquelles cuia era. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et en todo esto os leoneses estauã sanudos contra o conde, por que nõ quisera que fossẽ cõ elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et o conde tornousse entõçe para Castela et esteue bem dous ãnos que nõ foy a cortes a Leom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Os mandadeyros tornarõsse ao conde et disserõlle esta resposta del rey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et ao conde prouguellj muyto con elo, por que tãto ya tardando o preyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Et el rey dom Sancho deusse entõçe a gram vagar, de guisa que passou depoys do prazo bem tres ãnos, que el rey nẽno conde nõ recudirõ a este preyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 144 |
Com̃o el rey dõ Garçia de Nauarra correu a terra ao conde Fernã Gonçaluez |
[+] |
1295 |
TC 1/ 144 |
Enpos esto el rey dom Garçia de Nauarra, poys que ouue feyctas suas cortes, Depoys da seyda da priiom do conde, com̃o auemos dicto suso ante desto, et se lles querelou per corte que, ou se vingaria delle, ou porria y o corpo, elles outorgarõlle aly, caualeyros et outras conpanas, que seriã cõ elle en ajudarẽlle en que quer podessẽ, per que sse vingassẽ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 144 |
Et quisera leuar a condessa dõna Sancha, se a auer podera per algũa arte; et esto por ffazer mayor desonrra ao conde Fernan Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Com̃o o conde Fernã Gonçaluez ajũtou sua gente et foy lidar cõ el rey dõ Garçia de Nauarra et o vençeu |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Quando o conde Fernã Gonçaluez foy tornado de Leom, achou todo seu condado corrudo et roubado, [et] pesoulle muy de curaçom, et enuiou logo desfiar al rey dom Garçia, se lle nõ tornasse todo o que auya leuado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Et o caualeyro foysse para el rey dom Garçia et dissollj assy com̃o mandara o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Mays el rey respondeulle que lle nõ daria cousa, et do que o enviaua desfiar que lle prazia muyto de grado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Tornousse o caualeyro ao conde cõ esta resposta, et cont[a]da sua mandaduria, enuiov logo o conde mandado, per toda terra de Castela, a dizerlles que fossem logo cõ elle caualeyros et peões. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Et, desque ouue todo seu poder ajũtado, o conde foysse para Nauarra sem outra dete[ẽ]ça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Et os nauarros erã assaz caualeyros esforçad[o]s et seriã boos hu quer; mays todos erã desmayados cõno conde, ca os avia ia escarm[e]ntados muytas vezes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Demays quiso Deus fazer merçee ao conde Fernan Gonçaluez, que nũca o podessem vençer mouros nẽ cristãos (et) en canpo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 145 |
Agora leixa aqui a estoria de falar desta razõ et . tornaremos a dizer del rey dom Sancho de Leom et do conde Fernan Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Com̃o o conde Fernan Gonçaluez foy a Leõ et o prendeu el rey dõ Sancho |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Andados viijto ãnos do reynado del rey dom Sancho de Leom -et foy esto ena era de noueçẽtos et lxaj ãno; et andaua entõ o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçentos et xxxaj; et o enperio [de] Enrrique, enperador de Roma, en xvj - o conde Fernan Gonçaluez, poys que ouue vençudo el rey dom Garçia, com̃o auemos contado, et foy tornado a seu condado, chegoullj mandado [del rey de Leom] que lle fosse a cortes ou que lle leixasse seu condado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
O conde, quando ouue leudas as cartas que [lle] el rey [enuiara desto], enviou por seus ricos omes et por todolos caualeyros onrrados de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Tolledeuos ala, conde, ca muyto sodes loucão. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Poys que el rey ouue acabada sua rrazõ, rrespondeullj o conde com̃o [ome muy] bem rrazoado et de muy bom siso; mays nõ llj teuo nẽhũa prol esta razõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Et razoou assy o conde: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Com̃o a condessa dõna Sancha sacou o conde Fernan Gonçaluez da priiõ hu o tijna preso el rey de Leom |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Quando os castelãos oyrõ que o conde era preso, ouuerõ muy gram pesar, et fezerõ poren tamaño doo, com̃o se o teuessem morto deante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
A condessa dõna Sancha outrosy, quando o soube, [caeu] esmorida en terra [et] iouue por morta hũa gram peça do dia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Senora, nõ fazedes boo recado en uos queixar tãto, ca por uos queixar muyto nõ tem prol ao conde nẽ a uos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et por que o curaçõ do ome anda sempre bolindo et pensando arte ata que ache carreyra per hu possa conprir aquelo que a sabor, nõ queda et a forte cousa sse faz ligeyra de fazer desta guisa, ca o grande amor todalas cousas vençe; et os castelãos tã gram sabor auyã de sacar da priiõ a seu senor o conde, que seu curaç[õ] lles disso qual seria o mellor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
A condessa dõna Sancha leixoos aly estar et foysse para Leom, cõ dous caualeyros soos et nõ mays, et sua esportela ao colo et seu bordom ẽna mão. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et enviou dizer a el rey com̃o ya a Sanctiago en romaria et que llj rogaua que lle leixasse veer o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et, desque entrarom na vila, foysse el rey para sua pousada, et a condessa foy veer o conde et, quando o viu, foy (moyt)o abraçar, chorando muyto dos ollos ademays. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et o conde entõçe confortoa et dissollj que sse [nõ] queixasse, ca a sofrer era todo o que Deus queria dar aos omes, et que tal cousa para rey era et para grandes omes conteçeu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
A condessa enviou logo dizer al rey que lle rogaua muyto, com̃o a senor boo et mesurado, que mandasse sacar o conde (os conde) dos ferros, "et dizedelle que o caualo trauado nũca bem pode fazer fillos". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et leuãtousse a condessa de muy gram manaa, quando tangiã alos matijs, et vestiu ao conde todolos seus panos dela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et o conde, guisado en esta maneyra, foysse para a porta en semell[ã]ça de dona, et a condessa enpos el, encobrindosse quanto mays et mellor podia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et, quando chegarõ aa porta, diso a condesa ao porteyro que lle abrisse a porta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et o porteyro respondeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et o porteyro, coydando que era a dona et que salrria (a) ela, abriullj a porta, et sayu o conde et a condessa ficou dentro trala porta, encobrindosse do porteyro, de guisa que nũca o entendeu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et o conde, poys que sayu, nõ sse espediu nẽ falou, por que pela ventura nõ fosse entendudo pela uoz et se estoruasse per y o que el et a condessa queriã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et foy[sse] logo para hũu portal, com̃o a condesa consellara, hu estauã aquelles dous caualeyros seus atendendoo cõ hũu caualo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et o conde, assy com̃o chegou, caualgou en aquel caualo que lle tijnã prestes, et começarõsse a yr, et sayrõ da vila muy encubertamente. . . para o lugar du leixarã seus caualeyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et o conde, quando os viu, ouue cõ elles muy gram prazer, com̃o ome que seya d ' atal lugar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Com̃o el rey dõ Sancho de Leõ enviou a condessa dona Sancha |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Quando el rey dom Sancho soube que era ydo o conde et com̃o o sacara a condessa, pesoulle assy com̃o se ouuesse perdudo o rreyno; pero nõ quiso seer errado contra a condessa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Et, desque foy ora, foya veer a sua pousada, du albergara cõ o conde, et asantousse cõ ela a auer suas razões en hũu, et preguntoua et dissolle sobre a yda do conde com̃o ou(u)sara ensayar tal cousa nẽ sacalo dali. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Rrespondeullj a condessa et disso: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Senor, atreuyme en sacar o conde daqui por que vj que estaua en gram coyta [et] por que era cousa que me [con]vijna cada que o eu podese guisar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Poys que a condessa ouue dicta sua razõ, respondeullj el rey dom Sancho: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Cõdessa, uos fezestes muy boo feycto et a guisa de muy bõa dona, que sera contada uossa bondade para sempre; et mando a todos meus vassalos que uaã cõuosco et uos leuẽ ata hu e o conde, que non trasnoytedes sem el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Os leoneses fezerõno assy (assy) com̃o lles el rey mandou et leuarõ a condessa muy onrradamente, com̃o dona de tã alta guisa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Et o conde, quando a uyu, prouguelle muyto cõ ela et teue que lle auya Deus feycta muyta merçee. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Com̃o el rey dõ Sancho de Leõ enviou seu moordomo ao conde Fernan Gonçaluez fazer paga do seu auer et nõ llo quiso tomar |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Enpos esto que dicto he, o conde Fernã Gonçaluez de Castela -que nõ soube estar assessegado, depoys que (o) conde foy de Castella, ca nõno leixarõ os mouros nẽnos rreys mouros nẽ os cristãos estar en paz - enviov entõçe dizer a el rey dom Sancho de Leõ que lle desse seu auer, que lle deuya polo caualo et açor que lle vendera; et se nõ que nõ podia estar que o nõ penorase por elo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Et el rey dom Sancho nõ llj enviou resposta onde el fosse pagado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Et o conde entõçe jũtou todo seu poder et, desque o teue ajũtado, foy et entroulle pelo reyno et correulle a terra, et leuoulle ende muyto gaando et muytos omes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Quando el rey dom Sancho esto soube, mandou ao seu moordomo tomar muy grande auer et que sse fosse ao conde pagarlle todo aquel auer et que lle dissesse que lle tornasse todo aquello que lle leuara de seu reyno, ca tijna que o nõ deuera penorar d ' atal guisa por tal cousa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Et o moordomo foy ao conde por pagarlle aquel auer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Mays, quando o conde et el veerõ aa conta, acharõ que tãto era ia poiado o auer, avendo aa seer dobrado cada dia, segũdo a postura, que quantos omes a en Espana nõno poderiã pagar; ca muyto era ia creçudo sem guisa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Et o conde achou que mercaua muy bem en aquela preytisia et tomoo de grado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 153 |
Agora leixa aqui a estoria de falar desto do conde Fernan Gonçaluez et conta del rey dom Sancho este de Leom en outras razões. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 157 |
Mays, en todo esto, dõ Gonçaluo, a que Deus cofondesse, tijna encubert[a] en seu curaçom trayçom, que queria fazer contra el rey; et fezoa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 160 |
Com̃o o conde Fernan Gonçaluez poso fora da terra ao conde dõ Vela |
[+] |
1295 |
TC 1/ 160 |
Poys que os mouros ouuerõ firmado paz cõ este rrey dom Ramiro, com̃o dissemos, et forõ seguros del que nõ a[judaria os castelãos nẽ lles acorreria cõ] ajuda nẽhũa, chegarõ sua oste muy grande et veerõ a terra de Castela sobre o conde Fernan Gonçaluez, que era entõ dela señor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 160 |
Et o conde, nõ teendo guisado de seyr a elles soo entõçe nõ podendo mays leixoos andar, fazendo o mal que podiã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 160 |
Et elles entrarõ et tomarõ daquela uez en este ãno, assy com̃o conta a estoria, a vila de Samãcas et a Dõnas et a Sepuluega et Garmas, sofrendo esto todo o conde Fernan Gonçaluez et asperãdo tempo en que podesse ende acalçar dereyto et vingança. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 160 |
Et faziã todo este mal con consello et guiamento daquel grande ome d[õ] Vela de Castela, de que dissemos ante desto, que o deytara da terra o conde Fernan Gonçaluez, por que nõ queria esse dom Vela conoçerlle senorio en Castela, com̃o era dos mayores et mellores et mays poderoso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 160 |
Et os mouros, poys que sse virõ tã bẽ andantes contra o conde Fernan Gonçaluez et contra seus cristãos, leixarõ Castela et entrarõ per Leom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 161 |
Com̃o o conde Gonçaluo Sanchez lidou con Gonderrado, rrey dos nauarros, et o matou |
[+] |
1295 |
TC 1/ 161 |
Enpos esto que dicto auemos, assy com̃o aveeo(m) segũdo cõta a estoria, que andados tres ãnos do rreynado del rey dom Ramiro -et foy esto ẽna [era] de noueçentos et lxxavij ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en noueçentos et xxxaix ãnos; et a do emperador de Rroma en vj - assy acaeçeu que aquela gente dos nauarros, poys que ouuerõ corruda todo Galiza, et roubada toda a terra, et feycto a sua guisa quanto quiserõ, (et) querendosse ia elles tornar a seus nauios con grandes gaanças et muytos cristãos que leuauã catiuos para sse yr para suas terras, sayu a elles o conde Gõçaluo Sanchez, con gram poder, a prouar se poderia auer delles algũa vingãça do mal que lle fezerã ẽna terra aos cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 161 |
Sobre todo aquelo, aquel conde Gonçaluo Sanches foy logo et queymoullj todollos nauios du estauã na rribeyra do mar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 161 |
Mays agora nos calemos desto et torna a estoria ao conde Fernã Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 162 |
Com̃o morreu o conde Fernan Gonçaluez et reynou enpos el seu fillo dõ Garçia |
[+] |
1295 |
TC 1/ 162 |
(E) En aquela sazõ que esto conteçeu dos nauarros en Galiza et ẽno rreyno de Leon, Fernã Gonçaluez, conde de Castela, outrosy oyndo tãtos danos et astragamentos com̃o os mouros fezerõ ẽno rreyno de Castela, pesoullj et foy en muy sanudo, et sayu et chamou todas suas gẽtes, et apoderousse o mays et o mellor que el pode, et foy et lidou con elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 162 |
Et desta guisa se tornou bem andante o conde Fernan Gonçaluez desta vez a Burgos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 162 |
Morreu este conde Fernan Gonçaluez de Castela ẽna era de nouecentos et LXXta et viij ãnos; et andaua outrosy entõçe o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çẽtos et XLta; et a do enperador de Rroma en vijte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 162 |
Cõ Deus seia a alma deste conde Fernan Gonçaluez de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 162 |
Finado este conde Fernan Gonçaluez de Castela, herdou apos el o condado et o senorio de Castela o conde Garçia Fernandez, seu fillo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
O miragre que Deus mostrou polo caualeyro do conde Garçia Fernandez ena lide de Cascalar |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
Desque o conde Fernan Gonçaluez foy morto, herdou o condado en seu lugar Garçia Fernandez, seu fillo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
Et acaeçeu a aquel caualeyro que [en] hũu moesteyro que fezera o conde Garçia Fernandez y açerca do castelo de Santo Esteuo, ẽno qual moesteyro poserõ viijto mũges que trouxerã para y do moesteyro de Sam Pero d ' Arlãça, du iazia seu padre, que, aquel dia [da] fazenda, que oyu a missa primeyra que sse en aquel lugar disso cõ[n]o conde, seu senor, et cõnos outros caualeyros que y estauã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
Et, desque o conde ouue oyda a missa, armousse el et toda sua conpaña, por yr dar fazenda aos mouros, os quaes veerõ de Gormas, que estauã ao Vaao de Castaiar por passar da outra parte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
Et, en tãto, foy o conde auer sua fazenda cõnos mouros ao vaao u elles estauã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
Et auya gram pesar de seu senor por que nõ esta[ua] ala cõ o conde, cuio vasalo era. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
Depoys que o conde tornou da fazenda, demandou [por] aquel caualeyro que tã bem andante fora en aquel [dia]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
Et, quando o conde soube todo o feycto en com̃o auya passado, et uyu el et os outros que todallas feridas que lle os mouros der[ã a] aquel que por el andara ẽno cãpo, que todalas el tijna ẽno perponto et na loriga et no caualo, et souberõ que nõ fora y, (et souberõ et) entenderõ et conoçerõ que esto que per Deus ueera, et pela deuoçõ que aquel caualeyro auy[a] en el et nos sacrifiçios das missas, et [que] por esso quisera el enuyar a seu angeo en [sua] fegura que lidasse por el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Com̃o o conde de Frãça leuou a moller ao conde Garçia Fernandez |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Este conde Garçia Fernandez, de que falamos, era grande caualeyro de corpo et muy aposto, et auya as mãos muy fremosas, que nũca achamos a outro ome que as tã fremosas ouuesse, en maneyra que muytas vegadas auya uergõça de as teer descubertas por elo, et tomaua y enbargo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et este conde Garçia Fernandez foy casado duas vezes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
A primeyra cõ hũa condesa de Frãça, que ouue nume dona Argentina. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et casou cõ ela en esta guisa: o padre et a madre daquela cõdessa yã en romaria a Sanctiago, et leuauana cõsigo moça muy fremosa, et o conde pagousse dela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Jazendo o cõde doent[e] veera hũu conde de sua terra que ya en romaria a Sanctiago. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et aquel conde fora casado et morreralle a moller. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et a condessa dona Argentina, moller do conde Garçia Fernandez, foysse cõ aquel conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et, quando seu marido, o conde Garçia Fernandez o soube, erã ia elles fora da terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Com̃o o conde Garçia Fernandez foy a Frãça et matou o cõde que lle leuara a moller |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Desque o conde foy guarido daquela enfirmidade, cõ gram pesar que ouue daquel feycto, fez com̃o que ya en romaria a Sancta Maria de Rocamador. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et andarõ tãto ata que cheg[aron] a aquela terra daquel condado, du moraua aquel conde et sua moller que leuara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et soube y toda a fazenda do conde, et en com̃o auya aquela sua filla dona Sancha, que era muy fremosa moller. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et osmou que para acabar aquela demanda en que andaua, que [lle] convijna d ' auer priuança et fal[a] cõ aquela dona Sancha, filla daquel conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et dona Sancha nõ estaua bem cõ aquela condessa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et o conde respondeu: -Amjga, por que me demandades? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et ela respondeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et o conde rrespondeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et el respondeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Senora, eu soo o conde Garçia Fernandez de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Conde, quẽ uos a uos desse lugar per hu vos possades acabar o que queredes, que lle fariades? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
O conde lle respõdeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Senora, se me uos ysto guisasedes, eu casaria cõ vosco et leuaruos ya comjgo para Castela, et fariauos condessa da terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Quando veẽo depoys aa terçeyra noyte, guisou dõna Sancha que sse deytasse seu padre, o conde, et a condessa, ssua madrasta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et meteu o conde Garçia Fernandez, armado de hũu lorigõ et hũu gram coytelo ẽna mão, sub o leyto en que ãbos auyã de jazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et, desque uyu que dormia seu padre et sua madrasta, tiroo pela corda et sayu o conde Garçia Fernandez de sub o leyto, et viu com̃o iaziã ambos et dous dormj̃do, et degoloos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Quando o conde Garçia Fernandez et sua moller dona Sancha chegarõ a Castela, (et) enviarõ por todas suas gentes que veessẽ a Burgos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et cõtoulles o conde todo aquelo que lle auya conteçudo et en com̃o todo passara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et dissolle o conde: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et os castelãos fezerõno assy, et prouguelle muyto con a vijnda do conde et de quam ben se soubera vingar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
En esta dõna [Sancha] fezo o conde Garçia Fernandez o conde dom Sancho, seu fillo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et esta condesa dõna Sancha começou logo da primeyra a seer muy bõa moller et a tẽersse con Deus et seer amjga de seu marido et fazer bõas obras. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Mays esto lle durou pouco, et depoys começou a fazer o avesso delo, com̃o quer que, en quanto maldade de seu corpo, nõ sse ousaua descobrir por medo que auya de seu marido, o conde Garçia Fernandez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et este conde Garçia Fernandez lidou cõ el rey dõ Sancho de Nauarra, et foy contra el bem ãdante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et ao tempo que este [conde] Garçia Fernandez sayu da terra para vingarsse de sua moller, com̃o de suso auedes oydo, leixou ẽna terra dous seus parentes, en que el muyto fiaua, que julgassem os preytos et que gardassẽ todo o seu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Estes erã caualeyros fillos dalgo de seu linagem do conde et omes sisudos et foreyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Ao tempo deste conde Garçia Fernandez, seendo el fora da terra en demãda daquella sua moller, ajũtousse gram poder de mouros et entrarom per Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et este moesteyro fezo depoys, com̃o de cabo, o conde Garçia Fernandez et tomoo para sua subpultura. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et este conde Garçia Fernandez ouue mays onrrados vassalos ca o conde Fernan Gonçaluez, seu padre; ca no seu tempo chegou a caualaria de Castela a seer des quinẽtos ata vj çentos caualeyros fillos dalgo, que ante nõ soyã de seer mays de trezentos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Et este conde Garçia Fernandez [avijnasse] bem cõnos rreys de Leõ, et tirou dontre sy et elles estrãeza que y entrara pelo conde Fernã Gonçaluez, seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 171 |
Et, seendo el aynda nino de pouca ydade et de pouco entendemento, começou a asanar os condes de Galiza, per suas palauras nõ cordas et por seus feyctos desguisados, et de seerlles brauo(s) et esquiuo(s), nõ sse querendo guiar per [consello de] sua madre nẽ de sua tia, a mũia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 172 |
Et este foy o segũdo Almãçor a que os mouros poserõ este nume, ca o primeyro Almãcor foy el forte outrosy et bõo; et aquel foy o cõ que lidou o conde Fernan Gonçaluez et o vençeu duas vezes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 174 |
Com̃o os condes de Galiza alçarõ por rey en Sanctiago a dom Bermudo, fillo del rey dõ Ordoño |
[+] |
1295 |
TC 1/ 174 |
Andados (X) XXta ãnos do rreynado del rey dom Rramiro -et foy esto ẽna era de noueçentos et IXXXX et iiij ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçẽtos et lavj (et vj) ãnos; et o enperio d ' Oto en xxiiij -, os condes de Galiza, poys que nõ poderõ sofrer o mal que el rey dõ Rramiro lles fazia, alçarõ rey en Sanctiago a dõ Bermudo, fillo del rey dõ Ordono. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 174 |
Agora leix[a]mos aqui de falar del rey dõ Rramiro et diremos dos vijte jnfantes de Salas -et outros lle dizẽ de Lara - de com̃o forõ traydos et mortos en tempo deste rey dõ Rramiro et de Garçia Fernandez, conde de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Andados xxj ãno do rreynado deste rrey dõ Ramiro -et foy esto ẽna era de noueçẽtos LXXXXa et vijte ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ do Senor en IX centos et xxxij; et o emperio d ' Oco, enperador de Rroma, en xxvj -, (et) assy acaesçeu en aquela sazõ que hũu alto ome natural da foz de Lara, [et] auya nume Rroy Valasquez, [que] casou outrosy cõ hũa dõna de muy gram guisa, et era natural de Buruẽna et prima coyrmaa do conde Garçia Fernandez, et diziãlle dõna Lanbra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Et armoos o conde Garçia Fernandez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Et derõ en estas vodas o conde Garçia Fernandez et todolos outros altos omes grande auer et muytos dões ademays. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Ca Aluar Sãchez começou logo a dizer suas parauoas tã grandes, por que ouue a rresponder Gonçaluo Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Mays o conde Garçia Fernandez (estaua y), que era senor et era y en Burgos, et Gonçaluo Gostiez, que era padre dos jnfantes, logo que souberõ aquella peleia, forõ para [a]la et meterõsse ontre elles et departirõnos, que nõ ouue y entõ outro mal nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Et tã bem obrou y Gonçaluo Gosteez, padre dos jnfantes, et o conde Garçia Fernandez, que os fezo logo y perdoar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 175 |
Ca os jnfantes se apartarã a hũu lugar, con sua cõpaña -et podiã seer per todos CCos caualeyros - Mays empero tã bem o fezerõ o conde et Gonçaluo Gosteez que, daquela uez, nõ ouue y mays mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 179 |
Poys que aquela contenda foy apaçificada et as vodas partidas, sayu de Burgos o conde Garçia Fernandez et foy andar pela terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 182 |
Enpos esto, poys que o conde Garçia Fernandez se tornou a Burgos de seu andar en que andara pela terra, (et) espediusse delle dom Rroy Ualasquez et dom Gonvçaluo Gosteez, et yamsse para a foz de Lara du tijnã suas molleres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 182 |
Et o conde Garçia Fernandez nõ me ajudou y tã bem com̃o eu coydaua et el deuera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 182 |
Aqui rrespondeu Gonçaluo Gosteez: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 189 |
Rrespondeu Moño Salido: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 191 |
Rrespondeullj el: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 195 |
Mays, poys assi sse para este feycto, tornaruos emos ao cãpo donde uos adussemos; ca bem ueedes uos que nõ podemos nos y mays fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 195 |
Onde tã cãsados erã ia de lidar que solamente nõ sse podiã ia mouer de hũu lugar para outro, nẽ os caualos; et, aynda macar elles quisessem lidar, nõ tijnã ia espadas nẽ outras armas nẽhũas, ca todalas ia auyã quebrãtadas et perdudas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Rrespondeullj Gonçaluo Gostez: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 202 |
Andados xvj ãnos do rreynado del rey dõ Rramiro -et foy esto ẽna era de noueçẽtos et LXXXa et IX ãnos; et andaua outrosy entõçe o ãno da encarnaçõ do Senor en DCCC et lxj ãno - andando este rrey dõ Rramiro en eixeco et en contenda cõ el rey dõ Bermudo, assy com̃o auedes oydo, enfermou el rey dom Rramiro de hũa enfermidade onde morreu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 203 |
Et desy foysse para a mõtana onde veera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 206 |
Com̃o casou el rey dõ Bermudo. Daquel linagẽ seyr[õ] os condes de Carrom |
[+] |
1295 |
TC 1/ 206 |
[Esta dona Xemena] ouue do conde Nuno Rrodriguez al conde dõ Rrodrigo Nunez, que matarõ depoys ẽna lide de Sacrales. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 206 |
Et esta dona Cristina outrosy, sua filla, foy casada cõ dõ Ordono, o çego, fillo del rey dom (dom) Rramiro, et ouue dela estes fillos: dõ Afonso, et dõ Ordono, et a condessa dona Pelaya, et dona Aldõça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 206 |
Esta dõna Aldõça foy moller de Paay Frorez, que era diacono, et ouue del estes fillos: o conde dõ Pedro, et dom Ordono, et dõ Pelayo, et dom Nuno, et a madre do conde dõ Sueyro et de seus yrmãos, et a condessa dona Tareyia de Carrõ, que fezo y a jgleia de Sam Zoyl martir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 207 |
Et, quando o conde dõ Vela, de que dissemos ia suso en esta estoria, -o que o conde Fernan Gonçaluez deytara da terra - et algũus condes de terra de Leõ, et outros cristãos que forõ deytados da terra outrosy, poys que chegarõ a Cordoua a Almãçor et lle prometerõ que lle dariã a terra que os cristãos tijnam en España, (et) colleuos Almãçor a ssy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 207 |
Quando os caualeyros d ' Almãçor esto virõ, pesoulles muyto por ende et, polo grande amor que auy[ã] cõ el et lle queriã todos bem, assy a gram caualaria dos condes et dos outros caualeyros cristãos que andauã cõ el com̃o os seus mouros derõ tornada aa batalla muy de curaçõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 211 |
Entõ dom Guillem Gomez, conde de Galiza, que veera para defender a vila, era muy mal enfermo et, quando oyu que o muro era quebrãtado, fezosse armar de suas armas, et leuarsse en hũu leyto a aquel lugar du quebrãtarõ o muro, por que ali era o mayor perijgo, a morrer y ante ca nõ veer o astragamento do lugar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 211 |
Onde conta dom Lucas de Tuy que, el iazendo ali, que lle guerrearõ o muro et llo conbaterõ tres dias muyto ademays, et que morrerõ y muytos mouros ademays sem conta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Onde uos digo agora eu, quando soo para (pa) elo, que teño por bem de yr a terra de cristãos vingalos, se poder. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Rrespondeu Almãçor que o tijna por bem et que llj prazia por tã bõo feycto com̃o aquel que ya fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Et, logo que esto ouue dicto, caualgarõ ambos cõ toda sua conpaña, et forõsse para o conde Garçia Fernandez, conde de Castella, et leuarõ consigo CCCos caualeyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Et, poys que entrarom ẽno paaço onde estaua o conde, desfiou logo Mudarra Gonçaluez a Rroy Valasquez et a todos os de sua parte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Esto fezo Mudarra Gonçaluez liuremente ante o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Quando Mudarra Gonçaluez assy oyu dizer a Rroy Valasquez, meteu mão aa espada et foy por ferilo cõ ela; mays trauou en el o conde Garçia Fernandez et nõ llo leixou fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Et, poys que esto foy feycto, espedirõsse do conde todos , et forõsse cada hũu para seus lugares. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Enpos esto, a tempo da morte de Garçia Fernandez, tomou a dona Lãbra, moller daquel Rroy Valasquez et feze(o)a queymar; ca en tempo do conde Garçia Fernandez nõno quiso fazer, porque era muyto sua parenta do conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Andados xiiijze ãnos do reynado deste rey dõ Bermudo -et foy esto ẽna era de M et xiij ãnos; et o ano da encarnaçõ do Senor en IX çentos et lxxav ãnos - veendosse este rey dom Bermudo tã maltreyto dos mouros, que tãtas uezes auyã corruda sua terra et quebrantada et guastada, enviou seu mandado a Garçia Fernandez, conde de Castela, et a dõ Garçia, o Tremedor, rey de Nauarra, que oluidasẽ os tortos que lles el fezera et que fezessem con el paz et a ouuesem todos tres en hũu, con sua postura ben firme, et que sse aiudassem et sacassem sua oste sobre os mouros, et que sse aj[ũt]assem a defender et a ffe, que sse perdia ia, se aquelo muyto durase. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Et el rey dõ Garçia enviou entõ sua oste, mays o conde Garçia Fernandez el foy y cono corpo meesmo et con sua oste. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Outro dia mãdaua el rey dõ Bermudo et o conde Garçia Fernandez parar suas azes para a batalla, coydando que erã os mouros en suas tendas et que salrriã a ela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
[Et] o conde Garçia Fernandez alçou con sua conpaña enpos los mouros que yam fugĩdo, et matou y tãtos delles que muy poucos escaparõ ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 220 |
Mays Garçia Fernandez, conde de Castela, logo (que chegou) que o soube, veõ a el cõ muy gram poder de caualeyros et d ' omes de pee, et fezoo ende leuãtar per força et segudoo et matoulle muytos mouros, assy que tornou desbaratado aa çidade de Cordoua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 220 |
Et entõçe [el] rey de Leõ et el rey de Nauarra et o conde Garçia Fernandez de Castela enviarõ polo conde dõ Vela, do que dissemos ia ante desto, et por todolos outros caualeyros que erã cõnos mouros, que elles deytarã da terra, et tornarõlle seus herdamentos et os dereytos que auyã d ' auer, por razõ que os mouros nõ sse podessẽ enfestar contra elles con sua ajuda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 224 |
Este rrey dom Afonso, mentre que era pequeno, crioo o conde Meẽ Gonçaluez de Galiza et sua moller, a condessa dona Mayor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 225 |
Et leuarõno et asconderõno en hũa casa de hũu daquelles traedores que fora naquel consello. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 228 |
Agora leixaremos aqui as outras razões et diremos do conde Garçia Fernandez de Castela et de seu fillo, o conde dom Sancho. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 229 |
Com̃o os mouros veerõ correr terra de cristãos et com̃o morreu o conde Garçia Fernandez |
[+] |
1295 |
TC 1/ 229 |
Andados xije anos do rreynado del rrey dõ Afonso -et foy ena era de mil et xxti et viijto anos; et o ano da encarnaçõ [do Senor] en noueçẽtos et noueẽta anos - aquel dõ Sancho, fillo do conde Garçia Fernandez, alçouse contra seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 229 |
Et, quando chegou o conde Garçia Fernandez et vio tã gran mal en sua terra, nõno pode sofrer et, pero que a gente andaua partida ontre el et seu fillo, poso en seu curaçõ de morrer [p]o[r] defender a terra, ante ca viuer veendoa asy perder. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 229 |
Et prenderõ y o conde Garçia Fernandez -et esto foy en Pedra Sellada - et leuarõno preso os mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 229 |
Et deuedes a saber que hũa das cousas por que aquel dia os mouros prenderõ et tomarõ o conde Garçia Fernandez si foy por (que) o seu caualo, que el preçaua muyto, o que leixara a sua moller dona Sancha que llo guardasse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 229 |
Et entõ foy ferido et preso o conde, de quaes feridas morreo depoys en Medinacelen en poder dos mouros, segũdo ia suso oystes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Com̃o o conde dõ Sancho fezo beuer o vino destẽperado a sua madre, que llj ela dar quisera |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Poys que o cõde Garçia Fernandez foy finado, ficou seu fillo, o conde dõ Sancho, en seu lugar, asy com̃o o fora seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Et este conde dõ Sancho amou seus poboos et defendeu muy ben a sua terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Este conde don Sancho gãanou Penafiel et Supuluega et Madeyrolo et Mõteio, et cobrou dos mouros Gormaz et Osma et Sãto Esteuo, que erã perdudas ena priiõ de sseu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Et deu franqueza aos caualeyros que non peytassẽ nẽ fossẽ en oste sen soldadas; ca, dant[e] do conde dõ Sancho, peytauã os caualeyros, et aujã d ' ir cõ o ssenor du os auja mester. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
A madre deste [conde] dõ Sancho, cobijçando a casar cõ hũu rrey dos mouros, osmou de matar seu fillo, por tal de sse alcar cõ os castellos et conas fortelezas da terra, et que desta guisa casaria cõ el rrey mouro mays enderẽçadamente et sen enbargo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Et, quando aquella couilleyra vio o conde, descobrio aquel feyto que sabia de sua senora a hũu escudeyro cõ que fazia mal sua fazenda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Et aquel escudeyro et aquella couilleyra casoos o conde ambos desuu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Et, quando a madre quiso dar ao conde aquel viño a beuer, rrogou elle a sua madre que beuesse ela primeyro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Enpos ysto o conde dõ Sancho, cõ pesar et quebrãto por que matara sua madre en aquella manãa, fezo por ende hũu moesteyro muy nobre et posolle nume Onna, por o nume de sua madre, ena guisa que agora diremos: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
En Castella soyã chamar Mioña porlla senora, et aquella cõdesa dona Sancha era teuda por senora en todo o condado de Castella, et por ende mandou o conde toller deste nume Mioña aquel "mj" que diziã primeyro en este nume; et esta palaura que fica tollida ende "mj" que lli chamassem por ende a aquel moesteyro Onna; et assi lle chamã oge en dia Onna. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 230 |
Mays agora leixaremos aqui esta razõ et cõtaremos de com̃o foy lidar cõ os mouros este conde dõ Sancho. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 232 |
Com̃o o conde dõ Sancho sacou sua oste et foy correr terra de mouros |
[+] |
1295 |
TC 1/ 232 |
Andados xiijze ãnos do rreynado deste rrey dõ Afonso -et foy esto ena era de (de) mill et xxviiij anos; et andaua o ano da encarnaçõ en noueçẽtos et noueẽta et hũu - (et) o conde dõ Sancho, nõ podendo sofrer o torto que lli os mouros fezerã en matarlle seu padre, chamou os leoneses et os de Nauarra, porla postura que ouuerã feyta cõ seu padre de ajudarse huus outros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
Et desi poso este Çuleyma suas tregoas firmes et bõas cõ dõ Sancho, conde de C[a]stella, et enuio[u]llj logo grande auer de que guisa[sse] suas gẽtes et o uẽesse ajudar contra aquel Mahomade Almoadj. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
O conde sacou entom muy grande oste et guisouse entõçe muy bẽ et uẽollj cõ ajuda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
Et aquel Mahomade Almoadj, quando entendeu que Çuleyma vĩjna cõ o conde dõ Sancho sobr ' el, envioo logo dizer a Medinaçele et a outros lugares muytos que llj uẽessẽ acorrer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
Et elles et os que erã dentro ena çibdade, auendo a curaçõ de lidar cona oste do conde dõ Sancho, mãdarõ achaar as carcauas et todolos lugares enbargados de aderredor, per que podessẽ seyr a elles mays sen enbargo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
Et, poys que sse ajũtarõ as ostes hũas con outras, ouuerõ muy grã batalla; pero, en cabo, uençeu Çuleyma cõna ajuda do conde dõ Sancho, ca lidauã os cristãos muy de rrigio et muy esforcadamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
Mays tã grande foy o medo que ouuerõ todos aquelles que aquillo oyrõ dizer que por nẽhũa cousa nõ llo poderom fazer creer que aquel era Ysem Almohadj, (et) quando ysto uio, foy et ascondeuse en casa de hũu alaraue, que auia nume Mahomad, o Toledão, todo ia com̃o desapoderado et desasperado, et fugiu de noyte, et uẽosse cõ Mafomad a Toledo. Çuleyma tomou entõ a çidade de Cordoua per força et assenorousse do alcaçer et apoderousse do rreyno vijte meses. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
Et dissolles entõce o conde dõ Sancho: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 233 |
Et elles forõ todos muy marauillados daquellas palauras tã sa[bi]as que o conde dõ Sancho llis dizia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 239 |
En aquella sazõ erã cõ Mahomad o conde dõ Rreymõdo -nõ o que foy padre do enperador mays outro - et outros muytos cristãos cõ el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 239 |
Este conde, [en]tendẽdo o escandalo et o mal que poderia uĩjr depoys por aquello que el rrey mãdaua tomar todo o que os berberis auiã ena çibdad[e], et da outra parte por que era el esquiuo et muy errado contra os moradores do lugar, et sobre esto mayormente aynda por que oyra dizer a hũu mouro que, assi com̃o os de Cordoua matarã et destruyrã aos mouros berberis, que assi sse traballariã de matar, se podessẽ, a el [et a]os cristãos que erã con el, (et) disso al rrey que sse queria yr para sua terra, poys el auja conprido o tempo que posera con el de o seruir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 239 |
Et o conde tornousse para sua terra rrico et onrrado con todolos outros cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Com̃o Ysẽ sacou sua oste contra os berberis et deu seys castellos ao conde dõ Sancho que o veese ajudar |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Mays tãto era o auer que Çuleyma et os berberis demãdauã que Ysẽ mays se quiso auẽturar a sorte de morte ca darllo. Çuleyma, quando vio aquello, que llj nõ tĩjna prol o en que el andaua, enviou prometer a dõ Sancho, conde de Castella, que llj daria de seu auer quanto el quisese et outros dões muytos, et que o onraria quanto el podesse et soubesse, et que o vẽesse ajudar contra Yseẽ, rrey de Cordoua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
O conde, quando este mandado oyo que lle chegou, prouguellj muyto, pero deytoo en uagar et nõ quiso dar resposta aos mandadeyros tã agina, nẽ ante que nõ fezes[e] saber esta rrazõ a Ysem, rrey de Cordoua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Et sobre ysto a demãda do conde era esta: que seis castelos, que Almãçor gaanara dos cristãos en outro tempo, que llos desse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Et el rrey Ysem, quando soubo aquella preitesia que o conde dõ Sancho llj enviaua demãdar, vio que era grande et graue. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 260 |
Onde por esto que fazia matarõno os da cibdade et tollerõ a Jsem o senorio. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 260 |
Et responderõlle os mouros et disserõ: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 260 |
Onde depois, a poucos dias, forõ a el os de Cordoua et çercarõno en aquel castello, et prenderono et adusserõno a Cordoua, et deitarõno en priiõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 260 |
Et por ende cada hũu dos poderosos alcauãsse con cada hũu dos lugares que tijnã, onde erã adeantados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
Depois desto a tẽpo, quando era ia d ' ydade para ello, ouuo sabor de casar et casou cõ dona Tareyia, filla do conde dom Sancho de Castella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
Et este conde dom Sancho de Castella ouuo outrosy hũa filla a que chamarõ dona Eluyra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
[En]pus esto, a pouco de tẽpo, morreu o conde dom Sancho et foy enterrado muyto onrradamente eno moesteiro de Ona. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
Et, poys que o conde dom Sancho foy morto, ficou eno condado de Castella seu fillo dom Garçia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
Agora leixamos aqui de falar destas rrazões dos rreys de Leõ et dos condes de Castella, et cõtaremos do começo dos rreys de Nauarra, ca per este logar deuemos desuiar a contar com̃o ouue rrey en Castella primeyramente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 264 |
En este logar começa a estoria donde ouuerõ começo os rreys de Nauarra; et começa assy et diz: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 264 |
Depoys da morte de[l] rrey dom Bermud[o] de Leõ et da do conde dom Sancho de Castella, assi com̃o diremos adeante, faleceu o linagẽ dos baroes que rreinassem et tornou (et tornou) o senorio das molleres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 265 |
Et dona Velasquita casoua cõ o conde dom Nuno de Bizcaya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 269 |
Et casou cõ dona Eluyra, filla do conde dom Sancho de Castella, et ouuo en ella estes dous fillos: dom Garçia et dom Fernãdo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 269 |
Com̃o morreu o conde dõ Sancho et herdou o cõdado seu fillo, jnfante Garçia, et como o esposarõ con dona Sancha |
[+] |
1295 |
TC 1/ 269 |
Eno segundo ano do rreynado deste rrey dom Vermudo de Leõ -et foy esto ena era [de] MXLaV ãnos; et andaua o ano da encarnaçõ en mil et vij anos; et o enperio de Enrrique, enperador de Rroma, en xj -morreu o conde dõ Sancho de Castella et leixou hũu seu fillo que disserõ jnfante don Garçia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 269 |
Et, pois que este jnfãte dõ Garçia foy conde, era aynda por casar, et ajuntarõse os altos omes de Castella, et ouuerõ seu consello de com̃o [o] casassen. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 269 |
Et esses altos omes de Castella acordarõ d ' enuyala pedyr a este rrey dom Bermudo de Leõ, que lla desse por moller para o jnfante Garçia, o conde, et outorgasse ao conde que erdasse cõ ella todollos dereitos que deuesse a auer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 269 |
Conta a estoria aqui que o jnfante dom Garçia moueu de Moño et foisse dereitamente para Moçõ, que tijna entõçe o conde Fernã Guterrez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 269 |
Et os caualeiros do conde, quando virõ que o jnfante dõ Garçia os cercaua, armarõse et seirõ a el en rrazõ de lidar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 269 |
Et o conde dom Fernã Guterrez, quando soubo daquel feito, pesoullj muy de curacom; et, pero que era mal doẽte, caualgou et seyu alla, et começou de trager mal os seus por aquello que cometerã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Et os fillos do conde don Vela, de que dissemos ia, erã entõçe alla enas Somoças de Leõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Et, quando souberõ que o jnfante Garçia uijna a Leõ et era y, acordarõse do mal et da desonrra que o conde dom Sancho, seu padre, llis fezera, et de com̃o os deitara de Castella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Et Rruy Uela et Diego Uela, fillos do conde dom Vela, quando o souberõ, sayrõ a el et receberõno muy bẽ, et beyiarõlle a mao, assi com̃o e costume en España, et tornarõse seus vassalos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Rrespondeu o jnfante et disso: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Rrespondeu entõce dona Sancha que sabia ella que omes auia ena terra que lli queriam mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Et en todo esto sayrõ aquell[e]s fillos do conde dom Uela do paaço, et ouuerõ y seu consello mao et falso et de traiçõ com̃o matassẽ o jnfante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Eu sey en que guysa podemos mouer razõ donde aiamos achaque por que o matemos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Os condes, quando virõ o jnfãte estar ena rrua, forõ para el, os ueabros nas maos, para matalo; mais deitarõ as maos en el et leuarõno mal et desonrradamente ata o traedor do conde Rruy Uela, que era seu padrino com̃o dissemos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
O conde ouue entõ del doo, et disso aos outros que nõ era bẽ de matarlo assi; mays que seria mellor de tomar aquello que lles daua, et a el que o deitassẽ da terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Condes, nõ matedes o jnfãte, ca uosso senor he; et rogouos que ante matedes mj̃ ca nõ el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
O conde Fernã Laynes foy muy sanudo contra ella et deulli hũa palmada ena cara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Condes traedores! |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Et os condes fezerõllo deitar deante per çima do muro, mal et desonrradamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 275 |
Com̃o el rrey dõ Sancho de Nauarra matou os fillos do conde don Vella |
[+] |
1295 |
TC 1/ 275 |
Os condes traedores, logo que esto ouuerõ feycto, forõsse para o castello de Moçõ et çercarõno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 275 |
Mays o conde Fernã Guterrez, que tijna o castelo, quando os viu et soubo o que aujã feyto et en que guysa vijnã, seyu a elles mao seu grado et omillouselles et conuidoos para [a] cẽa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 275 |
Mays Fernã Guterrez, logo que sse partiu delles, fezo suas cartas, que enuiou muy apressa a el rrey dom Sancho de Nauarra et a anbos seus fillos, dom Garçia et dom Ffernãdo, que ueessem acorrerlli, ca o tijnã çercado [os] fillos do conde dom Vela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 275 |
Os condes fillos de dom Vella, quando o souberõ, foilles muy mal, et pesoulles muyto cõ elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 275 |
Os rreys çercarõ entõ aos outros condes et queimaronos y logo, dandolles ante grandes penas, com̃o a traedores que matarã seu senor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
El rrey dom Sancho de Nauarra, dito o Mayor, erdou entõçe o condado de Castella, por rrazõ de sua moller, a rreyna dona Eluyra, que era filla do conde de Castella et yrmaa daquel jnfante dom Garçia, o que matarõ en Leõ, por que nõ ouue y outro erdeiro nẽhũu que o deuesse a auer, senõ aquella rreyna dona Eluyra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
En tẽpo daquel rrey dom Sancho Auarca pobrou o conde dom Diego Porçel a çidade de Burgos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
Et este conde tornou o camjno de Sanctiago per Nauarra et ende a Biluestre et Amaya, et ende a Carrõ, et desi com̃o uay ata a uilla de Leõ; ca ante daquello per Allaua et per Asturas ya o camjno frances. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
En aquella sazõ andauã os nauarros en perigoo ontre Castella et Arangõ, onde depois da morte del rrey dom Pedro, fillo del rrey dom Alffonso de Arangõ, forõ os nauarros a aquel castello de Moçõ, que e en Arangõ; et, por que aquell[e]s rreys que dissemos nõ leixauã fillo barõ nẽhũu que rreynasse, tomarõ todos encubertamente os nauarros a este Garçia Ramirez, que dissemos, et adusserõno ende, et alçarõno en Nauarra por rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
Et este Garçia Ramirez foy casado cõ dona Margelina, ffilla do conde dellas Perchas, et ouuo en ella hũu fillo a que disserõ dom Sancho -este foy omẽ de grande entendemento et de grã coraçõ et muyto entendudo -. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
Et el rrey Rricarde, yrmão della, casoua cõ Rreymõ Flazada, conde de Tolosa; et ouuo esse conde en ella hũu fillo, a que disserõ Rreymõ, o Boo, cuio linagẽ oie en dia he senor de Tolosa, segundo contã as estorias. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
Et (que) aquella dona [Sancha, filla del rey don Garçia et da reyna dona] Orraca, foy casada cõ Gastõ, bisconde de Bearte, mays nõ ouue en ella fillos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
Et, pois que el morreu, casou ella cõ o conde dom Pedro de Molina, et ouuo en ella hũu fillo a que disserõ Almeric, que foy depoys bisconde de Marbona, por que aquel conde dom Pedro de Molina era fillo de dona Armesenda, cuja fora Narbona. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
Este Tiobalt casou cõ hũa dona, filla do conde de Locõriga, mays partiusse della per mandamẽto da jgleia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 277 |
Depoys casou el cõ filla de dom Guyscardo, hũu rrico omẽ de Beliat, et de sua, moller dona Seuilla, filla do conde Fellippe de Frandes et de Mouj. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 281 |
Et, por que a aquella sazõ era a guerra conos mouros tam grande et tam cotiaa, assi que os caualleiros et os condes et aynda os rreys parauã seus caualos dentro en seus paaços et, segũdo conta a estoria, dentro en suas camaras hu dormiã cõ suas molleres, por que, logo que oyssẽ apelido ferir, teuessem seus cauallos prestes et suas armas, por que sse podessem armar sem toda tardança para sayr alla. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 281 |
Et assi que o parassem em lugar onde o [ou]v[e]sse ella todavia a ollo dallj onde seuesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 281 |
Rrespondeu el rrey: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 285 |
Et ueẽo y cõ os mouros en ajuda o conde don Garçia de Nauarra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 285 |
Et prendeu o conde dõ Garçia, et gãanou y grandes aueres dos mouros que partiu per sua oste, que andaua muy lazerada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 285 |
Et este lidou cõ o conde de Tolosa et cõ o cõde de Piteus en hũu dia et, desque os uençeu et os ouuo presos en seu poder, deullis de mão por grande auer que llj derõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 285 |
Et, desque uio el rrey dõ Afonso, senor de Castella et de Leõ, o que gãanou Toledo de mouros et pobroa de cristãos, que o conde dõ Rreymõdo, seu gẽro que era casado cõ dona, Orraca, (que era) sua filla, [que] era finado, ouuo seu consello de casar esta sa filla dona Orraca cõ este dõ Afonso, rrey d ' Arãgõ, o Batalleyro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 285 |
Et desta rreyna dona Orraca et do conde dõ Rreymõ, o primeyro marido que ela ouuo, ficou hũu fillo a que disserõ o conde dõ Afonso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 285 |
Et naçeu en Galiza en hũu lugar que dizẽ Caldas de Rreis, et criarõno en Galiza o arçebispo [don] Diego, que foy o primeyro arçebispo de Sanctiago desque a prouĩça de Merida foy mudada a Sanctiago, et o conde dõ Pedro de Caura. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Et depoys, a poucos dias, derõllj por moller a yrmãa do conde de Piteus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Et esta dõna Peronyela foy casada cõ o conde dom Rreymõ de Barcelona. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Et deullj o rreyno de Arãgõ en encomenda, ata que aquella sua filla fosse casada, onde fezese fillo ou filla que herdasse o rreyno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 292 |
Ouuerõ a rreyna dona Orraca et o conde de Barçellona o rreyno de Arangõ et o condado de Barcellona. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 292 |
Et casou cona neta do conde dõ Folcalquerdj, et ouuo en ela hũu fillo que foy [outrossi senor] de Prouĩçia, depoys de seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 292 |
Este fillo daquella neta de Falcardj casou cõ dona Beatrix, filla do conde Mauriẽ, et ouuo en ella quatro fillas: a hũa casou cõ Loys de Frãça; a outra cõ dõ Anrique, rrey de Jnglaterra; a outra, que ouue nume dona Costãça, foy casada cõ el rrey d ' Õgria, et ante que fillo ouuese dela morreu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 292 |
Et, poys que as uodas forõ feytas, aquel dõ Afonso, conde de Prouĩçia, yrmão dessa rreyna dona Costãça, enfermou ala et alo morreu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 294 |
Et el rrey dõ Pedro cõ hũus poucos de(lles) arãgoeses et cõ muytos dos catalães en hũu cõ o dicto conde de Tolosa, et aynda cõ [a] g[e]n[te] d[o]s frisões et outros altos omes de Frãça, a Gotiga, que lli uẽerõ en ajuda a el rrey dõ Pedro et al conde de Tolosa, por defẽder do arçebispo os hereges, (et) ouuerõ sua batalla cõ os françeses çerca de hũu castello que a nume Murielo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 294 |
Et o conde dos frisões et o conde de Tolosa, cõ algũus dos catalaes, teuerõ suas espadas et gardarõnas bem et fugirõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 294 |
Et, pero que el rey dõ Pedro era muy bõo cristão, por que ueẽra en ajuda do conde, con que auia diuido, a defender os ereges, que sõ g[ente] sen [Deus], quiso Deus que morresse assy com̃o dissemos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 296 |
Este dõ Pedro d ' Arangõ en sua uida ouuera dado seu fillo dõ James a criar ao conde dõ Simõ de Monfort, et esposoo cõ sua filla. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 308 |
Capitolo que fala do linagẽ onde uen Rroderigo de Biuar |
[+] |
1295 |
TC 1/ 308 |
Et depoys que Diego Laynes se enbaratou cona vilãa casou cõ dona Tareyia, filla do conde dõ Nunu Aluares de Maya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 308 |
Et este Roderigo, andando per Castella, ouue seu gresgo cono conde dõ Gomez, senor de Gormaz, et ouueron de lidar, et matou Rrodrigo o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 310 |
Et en esto ueõo ante el dona Xemena, filla do conde de Golomaz que Rrodrigo matara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 310 |
Senor, eu sõo filla do conde don Gomez, et Rrodrigo de Biuar matoo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 311 |
Et el rrey sayo a rreçebelo muy bẽ et muyto onradamente, et pesou muyto aos condes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 311 |
Et, desque el rrey falou cõ elle, dissollj com̃o dona Xemena Gomes, filla do conde don Gomes, que elle matara, que o vĩjna demandar por marido et que llj perdoaua a morte do padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 311 |
Et Rrodrigo, quando o oyu, prouguellj muyto et rrespondeu al rrey que conpriria seu mandado en esto et en quanto el mandasse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 314 |
Et começou de o chamar et non llj respondeu nẽhũa cousa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 314 |
Et el respondeu et diso: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 314 |
Et el respondeu et dyse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 318 |
Capitolo oytauo. Da falsidade que os condes quiserõ fazer et como os deytou Rrodrigo da terra |
[+] |
1295 |
TC 1/ 318 |
Conta a estoria que os condes de Castella, veendo com̃o crecia a onrra a Rrodrigo cada dia, ouuerõ seu acordo que posesẽ seu amor cõ os mouros et que aplazasẽ cõ elles lide para o dia de Sancta Cruz de Mayo, et que chamasẽ a est[a] lide Rrodrigo, et elles cõ os mouros que o matasẽ; et que per esta razõ se vĩgariã delle et ficariã senores de Castela, de que o nõ erã por elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 318 |
Estes mouros, quando virõ a falsidade en que andauã os condes, tomarõ as cartas et enviarõnas a Rrodrigo seu senor, et enviarõllj dizer et descobrir a puridade do feyto com̃o era. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 318 |
Et tomou as cartas et leuoas al rrey dõ Fernando, et mostroullj(s) a nemiga en que andauã os condes, et sinaladamente o conde don Garçia de Cabra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 318 |
Et ueẽo a el sua curmaa, moller do conde don Garçia, et ficou os geollos ant ' elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 318 |
Et depoys llj foy o conde muy desconoçudo, que llj fezo muyta guerra della ata que lla tomou Rrodrigo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 331 |
Andados treynta et tres ãnos do rregnado del rrey dom Fernando, quando andaua o ãno da encarnaçõ en mĩll et quareenta et IX ãnos, et a era do emperador en mĩll et oyteẽta et sete ãnos, et o emperio d ' Emrrique en xiijj ãnos - et el rrey dom Fernando estando en seu rreyno folgãdo muyto assessegado, rrico et auondado cõ todo bem, a rreyna dona Sancha, sua moller, por acreçẽtar a sua onrra del rrey, seu marido, et dos rreys onde u[ijna] ella, disolle que mandase fazer en Leõ supulturas para elles et para os que delles ueesem, et que fosse bõa et onrrada et que a onrrasse de muytas reliquias dos sanctos que podesem auer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 333 |
Et enviou cõ elles o conde dõ Moño et outros dous ricos omes, que diziã a hũu dom Fernãdo et ao outro dom Gonçaluo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 335 |
Mays tem por bem que leuedes o meu corpo, por onrra del rrey dom Fernando, onde rreçebe muyto seruiço, et pola uossa santidade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 339 |
Et entõ o conde dom Rramõ, senor de Saboya, cõ poder del rrey de Frãça, ajuntou vijnte mĩll caualleyros et vẽo aaquende Tolosa, por teer o camjno al rrey don Fernando. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 339 |
Et ouuerõ hũa lide muy ferida, mays en cabo uẽçeo o Çide et foy o conde preso et outros muytos cõ elle, et outros moytos mortos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 339 |
Et o conde pedio por merçee ao Çide que o soltase et que lle daria hũa filla muy fremosa que auia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 339 |
Et o conde enviou por ella et deulla et foy logo solto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 339 |
Et cõ este mãdado enviarõ ala o conde don Rrodrigo et Aluar Fãges Mynaya et outros omes boos onrrados et leterados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 339 |
Et o papa envioullj demãdar a filla do conde, que era ençĩta Vco meses et medeo auia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 349 |
Et este rrey dõ Fernando, el Mãno, foy fillo del rrey dõ Sancho de Nauarra; et, por que Castella ficou sem herdeyro, sua madre, a rreyna dõna Elvira, [que] era filla do conde don Ssancho Garçia de Castella et herdeyra, (et) deu a seu fillo dõ Fernando o rreyno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 350 |
Onde conta o arçebispo don Rrodrigo que el rrey dõ Sancho, andando per seu senorio, parou mentes ẽno muy grã torto que lle fezera el rrey seu padre en lle partir os reynos que Deus en elle ajũtara, que deui[ã] seer seus, et que nõ auya ende se nõ a terca parte aynda nõ bem conplida. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 354 |
Entom leuantouse o conde dom Garçia de Cabra et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 354 |
Quando el rrey ysto oyo, foy muy sanudo et muy yrado contra o conde et diselle: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 354 |
Conde, tira[de]me uos de deante, ca eu per uos non serey bem cõsellado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 359 |
Et o conde dõ Moño de Lara et o conde de Mõçõ et o conde dõ Garçia de Cabra leuauã a deanteyra del rrey dõ Sancho, cõ grã caualaria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 360 |
Et os mouros responderõ: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 361 |
Et deu a deãteyra ao conde dõ Garçia de Cabra et ao conde de Mõçõ et ao conde de Lara; et a hũa costeyra a dõ Fruella de Asturas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 361 |
Et o conde dõ Moño diso: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 361 |
Pero en cabo forõ maltreytos os castelãos et foy ferido o conde dõ Moño, et preso o conde dõ Garçia et derribado do caualo; et forõ vençudos os castelãos et prenderõ el rrey dõ Sancho. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 367 |
Et ya cõ ela o conde Pero Ansures. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 370 |
Entõ rrespondeo hũu dos priuados et disse: -Senor, se o nõ teuesedes por mal, eu uos diria com̃o se podera perder et en outra maneyra do mũdo nõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 371 |
Et el rrey dõ Afonso en esta sazom ouue por cõselleyro o conde dõ Pero Ansures. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 375 |
Et o Çide rrespondeo -Senora, mandadeyro nẽ carta nõ deue reçeber mal nẽ dano. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 379 |
Quando os condes et os omes [bõos] da oste virõ et entenderõ o muy grã dãno que poderia vijr al rrey et aos da terra pela yda do Çide, que se ya muy sanudo, (et) forõse para el rrey et diserõlle: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 379 |
Et mandou logo chamar a dom Diego Ardones, fillo do conde dõ Ordoño, et mandoulle que fose enpos elle et que lle rrogase muyto da sua parte que se tornase, et qual preytesia quisese que tal gela fezese. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 381 |
Et o conde dõ Garçia de Cabra, quando o vyo, pesoulle muyto pola grã gente que se perdia, et foyse para el rrey et disollj com̃o reçebia muy grã dãno ẽna gente, et que os mãdase tirar afora, que ia muyta gente y avya perduda, et que a mandase tirar afora et nõ conbatesẽ mays, [et] que a teuese çercada ata que a tomase per fome. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 384 |
Rrey dõ Sancho, parade mentes ẽno que uos digo: eu soo hũu caualeyro natural de Soyago, et aquelles onde eu veño sempre forõ leaes et per lealdade se preçarõ, et eu en ella quero viuer et morrer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 386 |
Et ia ante desto fezera outra treyçõ, que matara o conde dõ Moño com̃o nõ deuya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 387 |
Et dom Aras rrespondeo: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 388 |
Beeyto seiades, conde, que me tã bem consellades, ca bem creo que soom orto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 388 |
Rrogo a quantos aqui som, asy condes com̃o rricos omes et prelados et a todos meus vasalos, que se el rrey dõ Alfonso veer aa terra que lle peçã merçee por uos, que uos faça algo et bem et uos rreçeba por vasalo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 390 |
Et leu[ã]tarõse o(s) conde(s) dõ Moño et o conde dõ Garçia de Cabra, et diserõ: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 390 |
Et entõ leuãtouse hũu caualeyro castelão, muy esforçado et de gram guisa, et dizi[ã]lle Diego Ardoñes, fillo do conde dom Ordoño de Lara, et disse: -Se me outorgardes todo o que auedes dito, eu farey este reto aos de Çamora pola morte del rrey dom Sancho, noso senor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 391 |
Et respondeo dom Diego: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 391 |
Et respondeu dõ Aras et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 397 |
Et entõ responderõ todos que nõ auya y nẽhũu que o soubese, nẽ lle prouguese, nẽ fosse en seu consello de o fazer, nẽ prouguese a Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 403 |
Et el rrey et os fillos dalgo responderõ: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 404 |
Et el rrey et os fillos dalgo rresponderõ: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 404 |
Et el rrey respondeu "amem" et mudouselle a color. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 404 |
Et responderõ: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 405 |
A segũda foy dõna Costança, de que ouue hũa filla que ouue nume dona Orraca Afonso, moller que foy do conde dom Rramõ de Tolosa, fillo que foy de dom Alfonso Jordam. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 405 |
La quarta moller foy dõna Ysabel, filla del rrey dom Loys de França, en que ouue a dona Sancha, que foy moller do conde dom Rrodrigo, et a dona Eluira, moller que foy del rrey de Galiza, que foy yrmão de Rrouberte Guisar, fillo do conde [de] Albavilla; et este vẽo de Lõbardia et gaanou Çesilia et Pulla et Calabria et Janpana. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 406 |
Et ouue en ella a dona Eluira, que foy moller do conde dõ Ramõ de Sam Gil de P(e)roença, que era torto de hũu ollo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 406 |
Et este conde ouue en ella a dom Afonso Iordam; et ouue este nume porque foy babtizado ẽno rrio Iordam, ca ella pasara cõ seu marido a Vltramar en tẽpo do papa Ssan Hurbam, cõna grande oste que conta a estoria que passou ala de Frãça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 406 |
Et este conde era hũu dos doze caualeyros cobdellos que gaanarõ Tripol et Acre et Jherusalem et Antiochia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 406 |
Outrosy daquella dõna Xemena Nunez ouue ell rrey hũa filla, que ouue nume dona Tareyia, que foy casada cõno emperador de Costãtinople, que foy cuyrmão do conde dõ Ramãdo, que foy padre do emperador. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 411 |
Et cõ el rrey de Granada erã entõ rricos omes de Castella: o conde Garçia Ordones et Furtõ Sanches, genrro del rrey de Nauarra, et Lope Sanches, seu yrmão, et Diego Peres, hũu dos mayores omes de Castella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 411 |
Et forõ presos o(s) conde(s) Garçia [Ordo]nes et Lopo Sanches et Diego Peres et outros muytos caualeyros et moyta da outra gente, asy que nõ auyam cõta (a)os mouros que se perderõ y. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 419 |
Et o Çide nõ auya a quem vender o seu quinto et enviou dizer aos mouros do lugar onde fora o algo que o veesem conprar, se quisesem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 424 |
Et dom Aluar Fanges respondeu et disse: -Çide, seydos somos de Castella et veemos aqui conuosco. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 429 |
Et dom Aluar Fanges respondeu: -Çide, de grado conplirey uosso mandado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 433 |
Et rrey dõ Pero d Arãgom et o conde dom Ramõdo ajudauam (ajudauã) Bel Alfange et auyã grã querella do Çide, por que aiudau[a] rrey Çalema. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 433 |
Et soarõ as nouas ao conde de Barçelona et al rrey de Denia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 433 |
Et o conde, quando o soube, pesoulle moyto, ca elle tijna toda essa terra en comenda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 433 |
Et chegoulle mandado com̃o vijnã el rrey et o conde cõ muy grãdes poderes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 433 |
Et envyou [dizer] ao conde ca nõ auya que veer com elle porlo mal que el fazia aos mouros, mays a el que lle nõ leuaua nada, et que o leixase yr en paz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 433 |
Et o conde disso que o nõ faria, mays que lle faria lazerar quanto fezera, et que saberia a quẽ fezera desonrra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 435 |
Com̃o o Çide lidou cõ o conde de Barçelona et cõ el rrey de Denja |
[+] |
1295 |
TC 1/ 435 |
Amigos, ia veedes com̃o el rrey Abem Alfange et o conde dõ Ramõ nos querem toller o que gaanamos cõ muy grã traballo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 435 |
Et os do conde teuerõse hũu pouco cõ seu senor; mays o Çide vyo hu estaua (o) que o andaua buscando, et enderençou para elle, ferindo aos que achaua deante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 435 |
Et entõ foy preso o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 435 |
Et o Çide gaanou entõ a espada Collada, que era muy preçada, que tragia o conde dõ Ramõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 435 |
Et fez o conde trager aa tenda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Com̃o o Çide soltou da priiõ o conde dõ Ramõ |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Conta a estoria que, outro dia grã manaa, estãdo o Çide en aquel lugar, mandou adubar muy bem de comer para sy et para o conde, por amor de lle fazer amor et plazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et o conde nõ queria comer nẽhũa cousa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et aa ora d[e] comer fezeo asentar cõsigo, mays o conde nõ queria comer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et o Çide era de grã mesura et diselle: -Conde, comede et beuede et seede seguro, se comedes, que uos soltarey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et o conde dissolle: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Conde, comede et beuede et logo uos farey soltar, que uos vaades para uossa terra sen enbargo nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et o conde, quando oyo esto, dise: -Çide, esso sera uerdade? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et entõ demandou o conde da agoa para as maos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et demandou dous caualeyros, seus parentes, que forõ muy boos, quando o conde foy preso: et deziã a hũu delles Vgo et ao outro Guillẽ Bernal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et, desque comerõ, disse o conde: -Çide, mãdadenos yr, se uossa voentade he. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et entõ, quando sse ouuerõ a partir disse o Çide ao conde: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 436 |
Et o conde diso: -Çide, agora en saluo jogades, ca pagado uos teño para este ãno, uos et uossa gente, et nõ teño en curaçõ de uos buscar tam agina. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 439 |
Com̃o el rrey de [Denia] et o conde se asanarõ contra o Çide |
[+] |
1295 |
TC 1/ 439 |
Andados xviijto ãnos del rreynado del rrey dõ Alfonso, Aben Alfãge, rrey de Denia, ouue cõsello cõno conde don Rramon et cõno (el) yrmãno del conde Rrogel et cõnos omes boos de Besaldã et cõnos de Rosmol et de Tarãges, com̃o çercasem o castelo del Menar, que o Çide auya roubado per mandado del rrey de Saragoça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 439 |
Et fogiu el rrey mouro et o conde dom Rramõ et os mays dos outros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 441 |
Et el rrey enviou ala al jnfante don Rramyro [et] ao conde dõ Garçia de Cabra, cõ muy grãdes gentes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 441 |
Et entrarõ o conde dom Garçia et o jnfante dõ Rramiro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 441 |
Et, desque forõ dentro, começarõlles a tirar cõ pedras, tam ben aos de dentro com̃o aos de fora, en guisa que matarõ o jnfante et o conde et (os) outros boos caualeyros cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 443 |
Et foy preso el rrey d ' Arrangõ et muytos altos omes, que forõ estes: o bispo dom Rramõ, et o conde dom Sancho Sanches de Pãpelona, et o conde dom Martinho de Portugal, et Gustios Nunes, et Muno Sanchez de Galiza, et Muno Soarez de Leõ, et o abade de Sagorie, et Yenego Sanchez de Conchasom, et Yemẽ Sanchez de Beruel, et dõ Pero Ansurez, et dom Garçia Ansurez, seu sobrinho, et Sancho Sanchez de Panpelona, et o neto do conde dom Sancho et Fernam Gonçaluez d ' Arangõ et Sancho Garçia de Alcaçer, et Vaasco Sanchez, et Sancho Gomez, moordomo mayor del rrey, et Garçia Diaz, et mays de mil omes de prestar, muy onrrados, que nõ podemos contar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 450 |
Conta a estoria et dõ Luchas, que foy om̃e que fez moyta caronica, que el rrey dõ Afonso, estando em Toledo, que troixe mal de parauoa o conde dom Garçia de Cabra ia por que rrazõ et, por que uyo que lle aluoroçaua o rreyno, casouo cõ sua yrmaa a jnfante dona Eluira, por tal de o asessegar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 450 |
Outrosy, por que nõ auia fillo herdeyro, casou sua filla dõna Orraca Afonso cõno conde dõ Rramõ de Tolosa, que venia dos godos, por que d ' alto sangue se leuantase ende linagẽ en Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 450 |
Et o conde ouue en ela a dona Sancha et dõ Afonso, que ffoy despoys enperador d ' E[spa]ña. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 464 |
Onde (mos) uos mandamos que proueades a jgleia de Bragaa de arçibispo et que descomũg[uedes] a Bordim por escomũgado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 477 |
Et el rrey deuho a criar ao conde dõ Garçia de Cabra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 479 |
Et el rrey don Afonso ouue muy grã pesar, por que lle nõ podia acorrer per seu corpo, et enviou ala o jnfante don Sancho, seu fillo, et o conde don Garçia de Cabra cõ muy grã gente do seu senorio. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 479 |
Et o conde dõ Garçia, a que chamauã o Crespo de Granõ et o conde dõ Martin et outros condes et ricos omes que estauã cono jnfante acorrerõlli et fugirõ cõ elle et chegarõ a hũu lugar a que dizẽ agora Sete Condes, seyndo da batalla, coydando y escapar cõ elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 479 |
Et poserõ nume a aquel lugar Sete Portas, mays el rrey dõ Afonso depoys mandou que llj dissesem Sete Condes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 479 |
Et os condes et os ricos omes et outras gentes que seyrõ da batalla chegarõ a Toledo muy uergonçosos et muy quebrantados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 481 |
Et respondeullj entõ o cõde dõ Gomez et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 481 |
Entõ rrespondeu hũu caualeyro moy atreuudo et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 487 |
Et, pero Yuçaff auya muy grã poder et estaua cõ el o conde Garçia Ordones cõ moytos cristãos, nõ foy o[u]sado de lidar cõ el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 492 |
Com̃o el rey de Saragoça poso seu amor cõ o conde |
[+] |
1295 |
TC 1/ 492 |
Et logo el rrey de Saragoça uẽeo çercar Valença cõ o conde dõ Ramõ Berenguel de Barçellona. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 492 |
Et mandou renouar o castelo de Çebola o conde en que se acollesse, se mester llj fezese. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 492 |
Et, quando o soube o conde, pesoullj muyto, ca o tĩjna por seu ẽemjgo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 492 |
Et o conde entendeu que nõ podia y ficar a pesar do Çide et foysse ende pelo camjno de Rrequena et nõ pasou per Saragoça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 493 |
Et, quando sse vio o senor de Torcosa asy astragado et que llj nõ ficaua pam nẽ vino nẽhũu, (et) enviou seu mandado ao conde dõ Beringuel que ajũtasse tãtas gentes quantas mays podesse auer, en guisa que deytasse o Çide da terra ou que lidasse cõ elle, et que llj daria quanto auer ouuesse mester. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 493 |
Et o conde, coydãdo vingar a muy grã saña que auia, tomov o auer del rrey de Torcosa et ajũtou muy grande oste de cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 493 |
Et o conde vẽolle pela montana açerca do passo quanto podia seer hũa legua, en guisa que sse vijam hũus cõ outros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 495 |
Da carta que o conde enviou ao Çide et das parauoas brauas que llj enviou dizer |
[+] |
1295 |
TC 1/ 495 |
O conde orgulloso enviou sua carta ao Çide en esta maneyra: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 495 |
"Eu, conde dõ Rremõ Beringuel de Barçelona, desũu cõ todos nossos amjgos et uasalos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 495 |
Saluenos Deus, conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Da resposta do Çide contra o conde |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Quando o conde o[uu]o leu[da] a(s) carta(s), foy muy sanudo et tomou cõsigo todolos seus vasalos et ouue cõsello cõ elles com̃o [tom]asse o mont[e] de noyte (cõ elles) que estaua sobrela albergada do Çide, coydando que per aquela serra a pee o uençeria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et mandoullis que passassem per lugar hu os visse o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et castigoos com̃o dissesem, se os prendessem os do conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et os do cõde, quando os virõ asi fugir, forõ enpos elles et prenderonos et leuarõnos ante o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et elles disserõ que queria fugir et irse daquel lugar et que se nõ detrĩjna, senõ por guisar suas cousas que auja de leuar, et queria irse per essas serras, c[a n]õ coydaua o Çide que tã grã uoentade auja o conde d ' ir a elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et o conde cõ estas nouas foy muy alegre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et o conde ficou cõ hũa peça de caualeyros aa entrada do Çide. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et o Çide seyu contra o conde, et feri[rõse] muy sen piadade hũus cõ outros hũa muy gran peça. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et durou a batalla muyto, pero en cabo uençeu o Çide da boa uentura et fugiu o conde et perdeu y muytos bõos caualeyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 498 |
Conta a estoria que, yndo o conde fugĩdo, que llj disserõ com̃o erã presos os seus altos omes et os outros mortos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 498 |
[Et] o conde ouue por ende muy grã pesar, en guisa que caeu do caualo en terra sen falla. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 510 |
Et entõ Abenjafa tomou todo o auer mellor para si et ascondeo, ca nõ sabia nengũu quanto era; et o al enviou cõ aquelles messegeyros que ali ordinarõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 522 |
Et responderõ todos a hũa uoz que elle queriã tomar et obedeeçer et que llj nõ salriã de mandado, ca sempre llis fora bẽ mentre creerã seu consello. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 525 |
Et elle respondeullis que nõ deytassem en oluido o que lli dissera o Çide, ca bem jurara que nũca aueri[ã] seu amor ata que o conprissem, et que a mẽos disto nõ poderiã auer seu amor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 532 |
Et elle nõ lhi respondeu a esto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 535 |
Et teue que fora mal consellado de conbater a uila et por se meter en lugar onde seyra con tã grã dano. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 540 |
Et en tal maneira os feria que sse marauillarõ os mouros onde forã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 540 |
Et diziã onde era aquele caualeiro, que nũca o ali uirã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 540 |
Et polo seruiço que fez ao Cide chegou a boo estado, onde falã del com̃o uos dizemos; ca o Çide llj fezo a el bẽ de caualaria, assi com̃o faz o boo senhor ao caualeiro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 549 |
Et por ende uos digo et uos mãdo que, se bẽ quiserdes estar comjgo, en guisa que uos faça sẽpre merçee, guisade com̃o mj metades en poder o traedor d ' Abeniafa, que uos matou uosso senhor el rey et seu, et quanto mal et quanta lazeira uos fezo leuar ẽ esta çerca; pois nõ e guisado que nj̃hũu que seu senhor mate uiua ontre uos, ca a sua treyçõ uos cofondera a uossa lealdade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 566 |
Dom Aluar Fanes rrespondeu estonçe: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 571 |
Et erã [con ele] os condes de Carrom, Diego Gonçaluez et Fernã Gonçaluez, filhos que forõ do conde dom Gonçaluo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 573 |
Como os condes de Carrõ falarõ cõ el rey seus casamentos conas fillas do Çide |
[+] |
1295 |
TC 1/ 573 |
Conta a estoria que, quando os condes de Carrõ virõ que a onra do Çide creçia cada dia, en seer rico et poderoso en vençer mouros et cristãos et todos quantos cõ el aujã gresgo, et com̃o era senor de Ualença; desque ysto ouuerõ osmado, ouuerõ seu consello que, se elles podesẽ auer suas fillas, que seriã muy bẽ casados delas; et por esta razõ seriã elles ricos et onrados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 573 |
Et enviou porllos condes de Carrõ et dissollis o que auja falado conos messegeyros do Çide. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 574 |
Quando nos delle partimos, rogounos que uos dissesemos que uos fossedes ueer cõ el a Requena, por que e çerca de Ualença, et que nõ fezesedes ende al; ca diz que a muy grã sabor de uos ueer et de falar cõuosco feyto de casamento de uosas fillas para os condes, se uos prouguer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 574 |
Os condes de Carrõ son d ' alto sanguj et som muy orgullosos et am parte ena corte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Conta a estoria que el rrey don Afonso leuou consigo condes et ricos omes et os condes de Carrõ, cõ muy gram gent[e], et outras muy grandes gentes, et muy bẽ guisados com̃o para uistas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et en esto chegarõ os condes et omillaronxillj. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et, poys que el rrey uio que se nõ queria asentar cõ elle, mandou poer hũa mesa alta para elle et para o conde dõ Gonçaluo Gomez, padre dos condes de Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Quando os condes ysto virõ ouuerõ mays a curaçõ o casamento. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
A segunda razõ he por que uos peço uossas fillas para os condes de Carrom, ca mj semella o casamento muy comunal et de que pode senpre uijr bem et onrra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et rrespondeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Senhor, as mjnas fillas som aynda muy pequenas et nõ som en tẽpo de casar, nõ por que elas non fossem muy bẽ casadas conos condes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Quando esto ouuiu, el rrey foy muy pagado et mãdou aos condes que beyiassem as mãos ao Çide. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Muytas graças, Çide Rruy Diaz, por que mj destes uossas fillas para os condes de Carrom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et rrogo a Deus que lli praza deste casamento et que aiades ende plazer, por que meto en uossas mãos os condes de Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et o Cide rrespondeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Uos que sodes tio das donzelas, mãdouos que, desque fordes en Ualença, que as tomedes de mão do Çide, que uolas dara, et que as teñades de mjna mão, et que as dedes por molleres aos condes de Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et o Çide enderençou para Valença et mãdou a Pero Uermudes et a Nunio Gustios que aguardassem et acõpanhassem os condes de Carrom, et que punassẽ en meter mẽtes por saber suas maneiras et seus costumes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et eles souberõno muyto agina, [ca] conos condes ya Sueyro Gonçaluez, seu tio, yrmão de seu padre, que os auia mal criados, et auiaos assi acostumados que erã muy desdenosos polos orgulhos; et cono que auiã seyrom de maneyra enas cousas, assi que ualiã muy meos por elo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 576 |
Et, quando chegarõ a Ualença, o Cçide mãdou aos condes que pousasem eno arraual da Alcudia, hu ele soya pousar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Et aa entrada do alcaçer o Cçide entrou primeyro et os condes enpos ele, que o leuauam en meyo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Et elas, quando uirõ asomar o Çide et os condes, leuãtarõse en pee et rreçeberõnos muy bẽ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Et o Çide asentouse eno estrado conos condes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Tomade uossas sobrinhas et dadeas aos condes de Carrom; ca el rrey as casa, ca eu nõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Dom Aluar Fanes leuãtouse en pee et tomou as donzelas pelas mãos et entregouas aos condes, dizendo assi: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Condes de Carrom, eu uos entrego estas donzelas, fillas do Çide, assi com̃o nosso senhor el rrey mãdou, et uos que as rreçebades por uossas parellas, assi com̃o mãda a lei de Nostro Senhor Ihesu Cristo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Et os condes rreçeberõnas estõçe pelas ma os, et forõ logo contra o Çide et beyiarõllj as mãos, et a dona Xemena. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Et, desque esto foy feito, tomou o Çide os condes pelas mãos et foronse asentar eno estrado con as donas, en esta guisa: (et) o Cçide et dona Xemena assentarõse en meyo; et assentou açerca de si dona Eluira, a mayor, et açerca dela seu esposo Diego Gonçaluez; et da outra parte asentou dona Sol, et açerca dela seu esposo, o conde Fernam Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 580 |
Et a cabo de oyto dias os omes onrrados que ueherã aas uodas espedirõse do Çide et dos condes por se tornarẽ a Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 582 |
Mais agora uos leixaremos a contar desto et tornaremos aos condes de Carrom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 582 |
Agora torna a cõtar dos condes |
[+] |
1295 |
TC 1/ 582 |
Conta a estoria que os condes de Carrom morarõ cono Çide dous anos, depois que forõ casados, muy uiçosos et muyto en paz a muy grã sabor de ssi; et cõ eles seu tio Sueiro Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 582 |
Et, desque todos forõ ajuntados eno alcaçer, estauã y seus ienrros, os condes; et o Çide cõtoulhis as nouas et ouue seu acordo con eles en qual maneyra seyria contra aquele grã poder dos mouros que uijnã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 582 |
Et os condes et as outras cõpanhas estauã iogando tauolas et assederez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 582 |
Mais os condes de Carrõ mostrarõ y mayor medo ca nẽhũus dos outros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 582 |
Et o Cçide leuãtouse et tomou o leõ pelo pescoço, bẽ com̃o se fosse hũu alaao manso, [et meteuo] en sua iauola de ferro en que sse criara, et mãdouho tornar ao lugar onde auia eixido; et mãdou que o guardassem mellor desi adeante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 585 |
Da nimiga que os condes osmarõ contra o Çide et contra suas fillas |
[+] |
1295 |
TC 1/ 585 |
Et este conselho muy mao deu o conde Sueiro Gonçaluez a seus sobrinos, que podera muy bem escusar et nõ escapara ende atam mal com̃o escapou, segundo que uolo contara adeante a estoria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 586 |
Et rresponderõ: -Çide, nõno teuesse Deus por bẽ que nos ficassemos ena uila; mais yremos uosco aa fazenda et guardaremos o uosso corpo com̃o se fossedes o conde dom Gonçaluo, nosso padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 587 |
Quãdo esto ouyo o Çide, com̃o quer que ele ouuesse pesar nõno quiso mostrar, mais respondeu en poucas parauoas et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 589 |
Et el en seu caualo Baueca passou adeante todas as azes, et yam cõ ele seus ienrros, os condes de Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 591 |
Conta a estoria que, estando en esta pressa, o conde Diego Gonçaluez foy contra hũu mouro alaraue que era muy grande de corpo, assi que semellaua giganto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 591 |
Et o conde, quando o uiu uijr, tornou as redeas ao caualo et começou de fogir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 591 |
Et tomou(o) o caualo pela redea et começou a chamar o conde Diego Gonçaluez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 593 |
Conta a estoria que, en tornãdosse o Çide, que sse achou cõ seus ienrros, os condes de Carrom; et, quando os uiu, prouguelj muyto cõ eles, et polos onrrar disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 593 |
Et deu aos condes de Carrõ mil marcos de plata a cada hũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 594 |
Et os condes cuydarõ que posfaçauã deles et chamarõ seu tio Sueiro Gonçaluez; et seyrõ todos tres do paaço et forõse para a pousada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 594 |
Et, desque ouue acabada sua rrazõ, o Cçide, fiando en eles que falauã con ele sen engano, rrespondeullis: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 595 |
Conta a estoria que, desque llis ouue dada a rresposta, leuãtouse do escaño et foisse para dona Xemena, sua moller, et falou cõ ela et cõ dom Aluar Fanes et contoullis o que passara conos condes et a rresposta que llis auia dada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 595 |
Et o Çide nõ foy pagado desta rresposta et estranoua muyto, et disse que nõ falassem mais en elo, que nõ queria Deus, que os condes nõ uijnã de tal sanguj que nẽhũa maa cousa fezessem, nẽ llis uerria aa uoõtade de o cuydar, sequer el rrey dom Afonso os casou cõ elas; et, quando de tã maa uentura fossem que o diaboo os quisese tomar que fezessem algũa maa cousa, caro llis custaria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 596 |
Et por esta rrazõ chamou Ordoño, seu sobrinho, et disselle com̃o se reçeaua de seu mal dos condes que queriã fazer algũu mal a suas fillas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 596 |
Et os condes tomarõ seu camjño pelo canpo do Quarto, et ende a China, et ende a Boniel, et ende a Rrequena, et ende ao cãpo de Robres et ao porto da China, et foron pousar a Uilatoio. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 596 |
Et, quando soube com̃o uijnã os condes de Carrõ et as filhas do Çide, seu senhor, seyu de Molina et foyas rreçeber. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 599 |
Pois que os condes forõ idos daqu[e]l lugar, hu desonrrarõ as fillas do Çide, suas molleres, Ordono, seu primo, que os uijna aguardãdo, oyo as uozes que elas dauã et foy contra elas; et, quando as achou iazendo en terra tam maltreytas, ouue muy grã pesar et fezo muy gram doo por elas, dizendo que pesase ende a Deus por tam grã torto com̃o "uos, mjñas primas et mjñas senhores, auedes rreçebudo, ca nõ merecestes cousa por que, nẽ uijdes de sanguj polo fazer, per que este mal ne outro uos deuerã fazer uossos maridos". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 600 |
Conta a estoria que, mentre Ordonho estaua en este pensamento et en esta muy grã coita, os condes de Carrõ chegarõ a suas cõpañas, as esporas sangoẽtas et as mãos cubertas de sangui das feridas que derõ a suas molleres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 600 |
Et, quando Martin Pelaes et Pero Sanchez oyrõ o mal que os condes auiã feito a suas molleres, ouuerõ muy grã pesar et uoluerõ contra eles muy sanudamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 600 |
Amigos, estes condes algũu mal an feito a suas molleres, filhas de nosso senhor, por que fezemos menaiẽ ao Çide, nosso senhor, que nos fez caualeiros os mais de nos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 600 |
Et os condes, quando os uirom assi uijr, teueronse por muy agrauados et temerõse deles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 600 |
A esto nõ responderõ os condes nẽhũa cousa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 600 |
Mais por todo esto nõ rresponderõ nẽhũa cousa et começarõ de yr seu camjno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 601 |
Et tomarõ logo o camiño et foron depus os condes, que sse nõ dauã uagar; mais eles erã ydos a mais andar et nõnos poderõ acalçar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 601 |
Et Martin Pelaes et Pero Sanchez contarõllj o feito do mal et da desonrra que os condes fezerã a suas molleres, fillas do Cide; et pedironllj por mercee que lli pesase et que o estranass[e]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 603 |
Et acaesceu en mjna casa hũu mãcebo, que cham(au)ã Ordoño, que me cõtou o mal et a desonrra que uos fezerõ uossos maridos, os condes de Carrom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 603 |
A estas palauras respondeu dona Sol contra dona Eluira et disselli: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 604 |
A esto rrespondeu el rrei et disse que o presente do Cide reçebia muy de boamente, com̃o do mais onrrado et mais leal uassalo que nũca ouue señor; et que o gradeçia muyto a el et a eles que o tragiã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 604 |
Et contounos quanto mal et desonrra fezerã os condes de Carrõ a suas molleres, fillas do Çide, o qual feito sabedes uos, senhor, quan mao et quan desguisado e; et, senhor, muy gram parte uos caay ende, ca uos as casastes cõ eles; et eu llas dey per uosso mãdado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 604 |
A estas rrazões rrespondeu el rrey et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 604 |
Outrosi me pesa por errar tã malamente meus uassallos et meus naturaes, [os] condes de Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 607 |
Et Pero Uermudes, quando chegou ao Çide, contoulli todo o feito com̃o passara con el rrey dom Afonso, seu senhor, et da onrra que mãdara fazer a suas fillas et com̃o queria sobr ' elo fazer logo cortes en Toledo, ende a tres meses, et com̃o mãdara logo enprazar (logo) os condes para y. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 607 |
Et achou seu yrmão Ordoño, que auia ia contado ao Çide todo o feito do mal et da desonrra que os condes fezerã a suas fillas, de que tomara o Çide muy grã pesar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 609 |
Et estonçe rrespondeu o Çide et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 611 |
Et tomou seu camj̃o de jornadas sabud[a]s para Toledo; et erã hi chegados os condes de Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 611 |
Et o Çcide rrespondeu que llo tijna en merçee. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 613 |
Et derredor dela fezerõ muy ricos estrados, en que sse asentassẽ os condes et os outros omes onrrados que erã ueudos aa corte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 614 |
Et, el rrey entrãdo pelo paaço, yam cõ ele os condes de Carrom et outros condes et omes onrrados dos que nõ amauã o Cide. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 614 |
Et disse o conde Sueyro Gonçaluez a el rrey: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 614 |
Conde, mal rrazoades et dizedes mal daquel que nõ auedes por que; ca, o que sse a de asentar en este escano, mais ual ca uos nẽ ca todo uosso linagẽ, et atẽe aqui a todos seus eemigos barõ semellou ca nõ dona, assi como uos dizedes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 614 |
Destas parauoas pesou muyto a el rrey et aos condes et aos altos omes onrrados que hi estauã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 614 |
Et o conde era ome sanudo et de maa parte, et sobraçou o mãto et quiso yr ferir Fernãdo Afonso, dizendo: -Leixaame et ferirey aquel rapaz que sse atreue a mj̃. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 614 |
Destas parauoas que o conde ouue cõ Fernãdo Afonso ouue o Çide muyto agina as nouas et pesoulli muyto de coraçõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Oyde quantos aqui estades, condes et rricos omes et jnfanções et caualeiros et todos os outros; mandouos et defendouos que nẽhũu nõ fale nẽ diga palaura desagui[sa]da, que nõ deua a dizer contra o Çide, nẽ contra nj̃hũu de sua casa nẽ de sua conpanha, senõ, o que o fezer, mãdalo ey escarmentar de muy maa maneyra; et mãdarll ' ey dar morte de traedor por ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Mãdouos que tomedes alcaydes de mjna casa, que uos ouçam conos condes et cõ aqueles que algũa (cousa) demãda quiserdes fazer, et uos liurẽ cõ dereito. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et el rrey deu por alcaydes o conde dom Rramõ de Tolosa et de Sam Gil de Proençia, que era gẽrro del rrey dom Afonso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et este conde dom Rramõ foy padre do enperador dom Afonso d ' Espana, que iaz en Toledo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et o segũdo alcayde foy o conde dom Uela, senor da Costoya, que pobrou Salamãca per mãdado del rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et o terçeiro alcayde foy o conde dom Sueiro de Caso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et o quarto alcaide foy o conde dom Osoyro de Cãpos; deste uẽ o linagẽ de Uilalobos et dos Osoyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et o quinto foy o conde dom Rrodrigo, que pobrou Ualedolit; et deste uẽ o linagẽ dos Girões. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et o seito foy o conde dom Moño de Lara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et a estes seis condes mãdou el rey que oyssem o Çide conos condes de Carrom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Senhor, rrazõ longa nõ auemos por que dizer, por que seria grã deteemento da corte; mais demãdo ante uos aos condes de Carrom duas espadas que llis enprestei: a hũa dizẽ Collada et aa outra dizẽ Tiçõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et el rrey esteue atendẽ[do] que sse defenderiã cõ rrazõ aa demãda que o Çide fazia; mais eles nõ rresponderõ nj̃hũa cousa a elo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et el rrey esteue atendendo que sse defendessem con rrazom aa demãda do Çide, mais eles nõ rresponderõ nẽhũa cousa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et eles, auendo seu consello, julgarõ que lli dessem suas espadas; mais os condes nõno queriam fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et a uos, C[o]llada, ganey o dia que uençi el rrey don Pedro d ' Arãgõ et o conde don Ramondo, que uos tragia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et por onrrar mjnas fillas deyuos en guarda aos condes de Carrõ; mays uos non erades para elles, ca uos tragiã famjnẽtas et non uos fartauã das carnes que soyades seer çeuadas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et os condes de Carrõ et seus amjgos coydarõ que queria uoluer a corte, et ouuerõ muy grã medo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Da sentença que os alcay des derõ contra os condes |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et uos, senor, demandastesmj mj̃as fillas para os condes Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et seyrõ cõ elles onze, ontre condes et ricos omes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et o conde Garçia Ordones começou a razoar por elles, et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et, desque o conde ouue dicta esta razõ, asentouse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Senor, se os condes de Carrõ algo despenderõ en uoso seruiço, nõ ey eu en ello que adubar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Entõ disse el rrey ao conde Garçia Ordones que, se os condes aujã algo despeso en seu seruiço, que nõ auja culpa nj̃hũa o Çide, et que elle auja dereyto porlo enmendar a elles; mays o Çide non auja por que perder o seu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et esta sentença deu por todolos outros o conde dõ Moño de Lara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et desto pesou muyto aos condes de Carrõ et pedirõ al rrey por merçee que llis tirasse algũu plazo a que o [pag]assem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et os condes et ricos omes et todolos outros omes onrados que erã da sua parte rogarõ por elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 622 |
Da demanda que o Cide fez aos condes de Carron |
[+] |
1295 |
TC 1/ 622 |
Teede por bẽ de me oyr a demanda que quero fazer contra os condes de Carrõ; a qual demanda mj este muy cara de fazer, com̃o quer que a teño reygada no curaçõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 622 |
Pero, loado seia sempre o nume de Deus, que, desque ouue caualo et armas ata aqui, nõ os condes de Carrõ, mays de uos afora nõ a rrey cristião que se nõ teuesse por bem entrego de casar con [ca]da hũa das mjnas fillas, demays estes aleyuosos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 622 |
Et, quando ysto oyu el rrey, leuantouse en pee, por mostrar que llj pesaua, et disse: -Çertamente eu uolas pedj para os condes, por que mj lo pedirõ elles por merçee, asi com̃o elles sabẽ; ca eu nõ auja ende coydado nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 623 |
Et tornouse contra os condes de Carrõ et disse: -A uos, Diego Gonçaluez et Fernã Gonçaluez, digo que sodes aleyuosos et que fezestes muy grande aleiue en leixar uossas molleres mal feridas enos rebredos de Corpes por mortas, soas, sen outra conpaña nẽhũa, com̃o se fossem maas molleres et uilles, [et] fillas de mao ome. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 623 |
Et el rrey disso que, poys estauã presentes, que respondessem aa demãda que o Çide fazia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 623 |
Et el rrey leuantouse et disse aos condes de Carrõ: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 623 |
Et deste Nuno Rasoyra vijmos os reys de Castella; et asi somos de hũu linagẽ de parte de seu padre, que foy fillo de dona Eluira Nunez; poys seu padre, Diego Laynes, foy casado con dona Eluira Nunes, que foy filla do conde don Nuno Aluares de Maya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 625 |
Da razõ que Ordoño disse contra os condes |
[+] |
1295 |
TC 1/ 625 |
Conta a esto[r]ia que Ordoño, sobrino do Çide, yrmão de Pero Uermudez, que era caualeyro nouel, ca esse dia o fezera caualeyro o Çide, et sabia muy bem o preito das dõnas, da desonrra que llj os condes fezerã, quando oyo estas parauoas tã desaguisadas que diziã contra o Çide, pesoullj muyto et nõno pode sofrer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 625 |
Et sobraçou o mãto, que era de hũa alfola con que fora caualeyro, et leixousse hir contra os condes, et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 625 |
A todas estas parauoas nõ responderõ elles nẽhũa cousa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 625 |
Et leuantouse o conde Garçia Ordones et dise estas parauoas: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 627 |
Do gran denodo a que os condes veerõ cõ gente do Çide ante el rrey |
[+] |
1295 |
TC 1/ 627 |
Conta a estoria que, quando o Çide oyu o que disse o conde Garçia Ordones et que nẽhũu dos seus non falaua contra elle, tornouse contra Pero Uermudez et dissollj: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 627 |
Et, estãdo asi deostado do Çide, vio estar onze condes que erã do bando dos jnfantes, que erã contra o Çide; et, cono muy grã pesar, oluidou o que o Çide llj auja castigado a el et aos outros, que nõ peleiassem ante el rrey, et entõ sobraçou o mãto et enderençou contra o conde Garçia Ordones; et, desque foy çerca del, sarrou o puño et deullj hũa tal punada que deu cõ el en terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 627 |
Et foy en guisa que os condes ouuerõ a leixar o paaço en pouca d ' ora. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 627 |
Entõ el rrey don Afonso mandou chamar os condes, que ueesẽ ante el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 627 |
Desi leuantouse Pero Uermudes et dise contra o conde Garçia Ordones: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 627 |
Et o conde Suer Gonçaluez leuãtouse en pee et disse: -Tiradeuos aca, sobrinos, leixade essas conpanas do Çide, villaos desonrados; ca, se sabor an de (d) lidar, bẽnos auondaremos de lide, se nosso senor el rrey o mandar et o teuer por bẽ, [et] non ficara per nos, com̃o quer que nõ som nossos pares. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 627 |
Calade, conde Suer Gonçaluez, que bẽ semella enas uossas parauoas que ia oge almorçastes, ca mays semellã parauoas de beuedo que non de cordo; ca nõ sõ taes os teus parentes com̃o o Çide et os seus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 629 |
En auẽdo consello conos condes que eu dey por alcalydes en este preito, que e ontre o Cide Rroy Diaz, da hũa parte, et os condes de Carrõ et seu tio Suer Gonçaluez, da outra, por que mj fezerõ entender que foy consellador da desonrra das fillas do Çide, por saluar seu dereyto lidẽ cõ outros tres caualeyros quaes o Çide der de sua casa, et saluẽ seu dereyto, se poderẽ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 629 |
Mays os condes disserõ que nõ tĩjnã guisado de lidar logo et pedirõ por merçee que llis desse algũu prazo, et hiriã a Carrõ, sua herdade, et trageriã guisamento para lidar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 629 |
Et el rrey nõ quisera, mays rogarõllo muyto os condes dõ Ramõ et don Anrique, seus genros, et o conde don Pedro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 631 |
Et pesou ende muyto aos condes de Carrõ et a sseus amjgos, por que llis vĩjna ende muyto quebranto et grã mal et grã desonrra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 631 |
Loado seia o nume de Deus, por que quiso que a desonrra que uos foy feyta, en razõ de uossas fillas, que uola quiso tornar en onra; ca ante erã molleres de fillos de condes et agora seram casadas cõ fillos de rreis, de que atenderã a seer reynas, que seram muy mellor casadas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 631 |
Et os condes de Carrom seirõ do paaço muy tristes et forõse para sua pousada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 632 |
Senhor, eu sineey quaes de mjña casa fezessem esta lide conos condes de Carrõ et seu tio Sueyro Gonçaluez, pola nemiga que fezerõ contra mj̃ et contra mjnas fillas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 632 |
Et estonçe mãdou el rrey ao conde dom Rramõdo que guardasse os tres caualeyros do Cide. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 632 |
Et o Cide leuantouse et foisse para os condes que forã alcaydes, et gradeçeulhi muyto quanto bem lhi fezerã en guardar seu dereito. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 633 |
Et o Çcide quitou a el rrey duzentos marcos que lli ainda deuia polos condes de Carrõ; et, querendo mouer seu camjnho et leuando ante si o seu caualo Baueca preçado, tornouse contra el rrey [et disse]: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Com̃o el rey foy a Carrõ et lidarõ os condes conos caualeyros do Çide |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Conta a estoria que, receando el rrey don Afonso que os condes de Carrõ nõ uerriã ao plazo a fazer a lide, tomou seu camjno para Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Et leuou cõsigo os caualeyros do Çide; et leuou outrosi os seis condes que forõ alcaydes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Et o dia que aujã a lidar chegarõ y os condes muy bẽ acõpanados, cõ todos seus parentes et seus amigos, que os aujã d ' aguardar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Et mandou armar os condes seus genros, don Ramõ et don Anrique, et os outros condes, que guardassem o campo cõ muy grã gente, por que nõ fezesẽ uolta as conpanas dos condes de Carrõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Quẽ uos poderia contar quan grandes erã os doos que fazia o conde dõ Gonçaluo Gomez por seus fillos, que aujã a lidar? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Et armoos o conde don Ramondo et castigoos bẽ com̃o fezesem et com̃o andassem pelo campo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Muyto pesou desta resposta aos condes de Carron, que reçeauã as espadas; et arepẽtiãse muyto por que as leuarã aas cortes de Toledo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 635 |
Et daquela ora adeante bem mostrarõ os condes en seu contenẽte que llis pesaua muyto porlo que aui[ã] feito. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 637 |
Com̃o os caualeyros do Çide lidarõ cõ os condes |
[+] |
1295 |
TC 1/ 637 |
Et do outro cabo chegaron os condes de Carrom et seus parentes et seus amigos con eles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 637 |
Condes, quisera eu que fosse esta lide en Toledo; mays uos disestes que nõ tĩjnades guisado de a fazer hy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 637 |
Muyto pesou disto aos condes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 637 |
Et enderençou cada hũu ao seu et forõnos ferir, en maneyra que das primeyras feridas foron os condes et seu tio muy mal feridos de senas lançadas enas carnes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 640 |
Enton entrou el rrey eno cãpo, et cõ el muytos condes et rricos omes et muytos omes fillos dalgo, et mandou que uẽessem todosllos fiees ant ' el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 640 |
Et entõ el rrey deu por sentença por aleiuosos conoçudos os condes de Carrõ et mandou a seu moordomo que llis tomasse os caualos et as armas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 640 |
Et esta foy a enqueyiõ por que ficou Carrõ aos reys depoys dos dias do conde dõ Gonçaluo Gomez, padre dos que lidarõ, com̃o dicto e. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 640 |
Et elles contaronllj todo o feyto com̃o acaeçera et com̃o el rrey dera por aleiuosos os condes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 649 |
Et, elles estando asi marauillados, onde ouuera tã grande algo et tantas nobrezas d ' ouro et de prata et d ' aliofar et de pedras preciosas, (et) o Çide abraçoos et dissollis: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 671 |
Et outrosy traslado[u] o conde Garçia Fernandes, que foy senor de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 676 |
Conta a estoria que andados quareẽta et dous ãnos do rreynado del rey dõ Afonso, o seteno -que foy ẽna era de mil et CXLij ãnos, et o ano da encarnaçõ en mil et C et iiij ãnos - el rey dõ Afonso, poys que passo[u] pelos traballos que ia oystes cõ el rey dõ Sancho, seu yrmão, sobre a contenda dos rreynos, onde, depoys que el gãanou Toledo, por onra de seu senorio mandousse chamar "rey d ' España". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 676 |
Et aj[ũ]tarõsse cõ elle condes et ricos omes et outros omes onrados de seu senorio, que vĩjnã y fazerllj corte et buscarllj muytos plazeres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 676 |
Et os condes et os rricos omes et os outros omes boos da terra, veendo et seendo ia çertos de todo en todo (et) pelos fisicos que auya el rey a morrer daquel mal, ouuerõ seu consello et suas falas en hũu, dizendo com̃o este rey dõ Afonso non lles leixa[ua] fillo nẽhũu que lljs gouernasse o reyno, senõ dõ Afonso seu neto, que era fillo do conde dõ Ramondo de Tolosa; et, por que este dõ Afonso era moço pequeno, ouuerõ seu acordo que, ontre tanto que o mynino criassem, que fosse para manteer o rreyno, que ser[i]a bem que casasse sua filla dõna Oraca Afonso, moller que fora do cõde dõ Ramondo, que era veuda, cono conde dõ Gomez Candespina, por que era mayor et mays poderoso que nẽhũu dos outros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 677 |
Et guardate, nõ te pares ante mj̃; ca, se te ante mj̃ paras, sabe por çerto que te mandarey matar; ca a mjna filla a mj̃ conuẽ de a casar, ca nõ com̃o quiserẽ os condes et os ricos omes et os outros omes onrados que en estes consellos som. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 677 |
Et, quando os condes ysto oyrõ, teuerõse por muy enuergonçados et por cofõdudos, et nõ ousarõ mays cometer este feyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 677 |
Et, segundo conta o arçebispo don Rrodrigo, este neto del rey criauao o conde dõ Pedro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 677 |
Et el rey nõ ama[r]a este conde nẽ cataua por seu fillo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 679 |
Et, Senor, eu te nõ serui cõ elles com̃o podera et deuera polo non saber, (et) pasando en todas as cousas contra os teus mandamentos [et] nõ aguardando o dereyto com̃o deuia, onde me teno por muy erado contra ti. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 679 |
Entõ os condes et os ricos omes et todolos outros altos omes fezerõ por el muy gran doo, et teuerõno XX dias en Toledo, fazendo por el muy grã doo cada dia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 682 |
Cõta a estoria que, depoys que finou el rey dõ Afonso et el rey d ' Arãgom sse apoderou da terra, a reyna dona Oraca tolleu [a terra] ao conde dõ Pero Ansurez, seu amo, que a criara, gradeçendolle mal quanto bem et crianç[a] llj fezera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 682 |
Et per consello do conde dõ Pero Ansurez fezo logo cortes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 682 |
Et o conde dõ Pero Ãsurez, quando uyu o preyto desta guisa, por fazer lealdade et por conprir o deuedo que auya cõ sua senora, deullj a terra et foysse para el rey d ' Arangõ muy bem aconpanado et muy bem vestidos, elle et toda sua gente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 682 |
Et el rey, cõ muy gram sana, foy mouydo por fazer mal ao cõde, mays consellarõllj seus omes bõos que o non fezesse por nẽhũa guisa, nẽ danasse a fama bõa que auya; ca o conde guardara lealdade a sua senora natural et a elle daua seu corpo en aquela maneyra, en guisa que conprisse a ambos os senores seu dereyto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 682 |
Et este feyto foy muy loado ao conde dom Pero Ansurez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 683 |
Et por esta razõ era o rreyno tã mal de todas partes que diz a estoria que, desque a rreyna se uyu soo en Castela, o conde dõ Gomes, que auedes oydo, foy falando cõ ela en purydade, et ela consentyu, mays non por razõ de casamento. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 683 |
Et o conde, teendosse por seguro que casaria con ella, poys que o cõsentira, andaua pelo reyno por mayor, et deytaua os arangõeses da terra quanto mays podia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 683 |
Outrosy o conde dom Pedro de Lara gaanou amor dela, assy que fezo ela o que el quiso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 683 |
Et os castelãos, quando o souberõ ajũtarõse en hũu cõno conde dõ Gomes et cõno conde dõ Pero de Lara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et os castelaos pararõ suas azes en esta guisa: ena primeyra aaz a signa da reyna, sua senora, et derõ por cabedel o conde dõ Pero de Lara; et da outra aaz ya o conde don Gomez por cabedel. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et diz a estoria que o conde dõ Pedro de Lara que leixou caer a signa en terra et seyu da batalla et ueẽosse para Burgos, para hu estaua a reyna. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et o conde dõ Gomez ficou ena batalla, lidando muy fortemente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et morreu y o conde dõ Gomez, et matoo o conde don Anrique que era da outra parte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et era alferez do(n) conde dõ Gomez hũu caualeyro dos de Olea. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et desta guisa forõ uençudos os castellaos, porla nimjga do conde dõ Pedro, que os desemparou cõ sua gente, por malquerença do conde dõ Gomez cõ çeos da reyna, por tal que o matassem ẽno cãpo, assy com̃o sse conpliu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et os galegos et os leoneses ajũtarõse todos en hũu contra elle cõ[n]o jnfant[e] dom Afonso, que era menino, fillo do conde dom Ramondo et da reyna, sua senora. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et entõ o conde don Pedro enserrouse cona rreyna en Mõçom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et o conde ficou cona reyna et, atreuendose muyto eno afazemento que auja cõ ela, mays ca nõ deuja, coydando a casar cõ ela, poys que o conde dõ Gomez era morto, meteuse enos reynos com̃o por mayor, et mandaua et uedaua como rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 685 |
Conta a estoria que, veendo esto que o conde fazia, ajuntaronse os omes bõos do rreyno, pesandollis muyto porlo mao prez et porla fama maa de sua senora, et forõ contra o cõde, et nõ consentirõ que se fezese o casamento que el coydaua fazer cona rreyna, sua senora. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 685 |
Et alçarono por rrey; mays nõ llo consentio a rreyna sua madre, ante llo contrariaua muyto, ela et o conde dõ Pedro de Lara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 685 |
Mays os da terra tẽendose cono menj̃o et aiudandoo muyto, deytoo da terra ao conde dõ Pedro et çercou sua madre enas torres de Leõ; et, teendoa çercada, ouuerõ avijnça en esta maneyra: que ela que tomasse para sy o que ouuesse mester et ele que fosse rey et senor, et que fezesse cõ seu cõsello o que ouuesse de fazer ẽno reyno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 685 |
Et respondeu a elo com̃o ome de bõo entendemento et mesurado: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 685 |
Et enpos esto rreynou dõ Alfonso, o fillo do conde dõ Ramõ de Barcelona; et, quando oyu o roydo que andaua pela terra com̃o aquel rey, seu anteçessor, era uiuo, et que o [cr]ijã as gente[s] et [se lle] chegauã cada dia caualeyros, temendo que llj ueesse delle mal ẽno reyno, ou per enqueyiõ perdelo muyto agina, (et) mandoo prender et matar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 688 |
Conta a estoria que comecou a reynar este moço dom Afonso, fillo do conde dom Ramondo et neto de el rey dõ Afonso, que gaanou Toledo, en Castela et en Leom ena era [de] MCLavijte ãnos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Conta a estoria [d]os reys de Portugal et diz que o conde dom Anrique, de que uos ia falamos de suso, a que el rey dõ Afonso dera a sua filla por moller, era ome dereytureyro et temya muyto a Deus; et era ardido et muyto atreuudo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et este conde estabeleçeu jgleias catadrales ẽno Porto de Portugal et en Viseu et en Lamego. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et Bragaa era aynda d[e]stroyda et renouoa o conde, et o primado restolou a jgleia et tornoua aa primeyra dign[i]dade que ante auya, et poso ena jgleia por arçebispo a Santo Giraldo, que era cantor en Toledo, de que uos contamos de suso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et este conde dõ Anrique deu (aas jgleias) as çidades en que auya as jgleias catradales aos bispos en donadio. fora Coymbra que reteuo en sy. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et este conde dõ Anrique ouue en ela o jnfante dom Afonso, a que ficou o senorio quando el finou. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et este duque dõ Afonso casou cõ dõna Mofalda, filla do conde de Moriana. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et dona Tareyia casou cõ dõ Phillippe, conde de Flandes, et nõ leixou fillo quando finou. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et don Sancho, neto do conde dõ Enrique et da condesa dona Tareyia, casou cõ dõna Aldõça, filla do conde de Barçelona et de dona Orraca, reyna d ' Arangõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et ouue en ela fillos: dõ Sancho, que reynou enpos elle en Portugal; et outro a que disserõ dom Afonso, que casou cõ dona Matella, condesa de Bolloña, et por ela ouue o condado; et outro a que diserõ dom Fernando, que casou en Castela con Sancha Fernandes, filla do conde Fernando. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et casou cõ filla do conde Vgel, et nõ ouue fillos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et ouue outro fillo que ouue nume dõ Fernando, que foy casado cõna condesa de Frandes, et nõ leixou fillos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Ata aquj uos contamos do linagẽ del rey de Portugal, et ora tornamos al rey dom Afonso, fillo do conde dõ Emrrique. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 690 |
Et ouue primeyramente en Portugal nume de rey, ca seu padre era conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 690 |
Et, por que nõ era dereytureyro nẽ conplia a justiça com̃o deuya eno reyno de Portugal, (et) o papa ouue seu consello sobre elo, et enviou mandar a dom Afonso, conde de Bollona, que ueesse a Portugal guardar o reyno de seu yrmão dõ Sancho. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 692 |
Et foy casado com dona Beringuela, filla do conde de Barçelona. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 692 |
Et dona Beatrix foy casada cõ don Loys, rey de França, et ouue en ela hũa filla, a que disserõ Adelis, que foy moller do conde dom Pontis; et ouuerõ hũa filla, a que disserõ dona Maria, que foy madre de dona Johana, que foy reyna de Castela et de Leom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 692 |
Et o emperador, per consello do conde dom Emrique de Lara et [do] conde dõ Fernando de Trastamar (et por) parti[u] os rreynos a seus fillos dom Sancho et dõ Fernando. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 695 |
Et, quando soube que vĩjna, seyu[o] a reçeber cõ todas suas gentes: condes et ricos omes et muytos omes onrados, et cõ muytos fillos dalgo muy bem guisados et muyto apostamente; ca era y cono (o) emperador el rey de Nauara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 695 |
Et veẽo y o conde dõ Ramondo de Barçelona, padre da moller do emperador. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 696 |
Bem deuiades uos entender que uos mentirõ; ca sabuda cousa he que est mjna filla et da emperad(a)riz dõna Beringuela, et que e neta do conde dom Ramondo, que aqui esta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 696 |
Et o conde estaua y muy bem guisado cõ muy bõa conpaña que tijna cõsigo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 696 |
Loado seia Deus, por que mj quiso dar [por] moller filla de alto om̃e [et] de tal lugar, et neta de gram cabedel, com̃o uos sodes, conde dom Ramõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 699 |
Et, desque ouue cõquerida Beeça, moueu per(a) terra de mouros adeante, queymando et astragando et roubando quanto achaua, ata que chegou a Almaria et çercoa; et, teendoa çercada, chegoullj en ajuda seu sogro, o conde dõ Ram[o]ndo de Barçelona et os geno[e]ses. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 699 |
Et o conde dõ Ramõdo tomou o auer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 701 |
Et misclarõ entõ cõ elle o conde dom Ponço et outros omes boos, et el rey tolleulles a terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 701 |
Et o conde dom Ponço, quando sse uyu desamparado, foysse para el rrey dõ Sancho, et mostroulle com̃o llj tollera a terra, que llj dera o emperador, seu yrmão rey dõ Fernando sem mereçemento. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 701 |
Et por ende uos rogo que tornedes a terra ao conde dõ Ponço et aos outros a que a tomastes, et que nõ queyrades creer conselleyros maos, que uos consellarã mal; ca nõ est uossa prol nẽ uossa onrra; ca lealmente seruirõ o emperador, nosso padre, et demays son ançianos et emçima de sseu tempo, et nõ est guisado que andem desterrados pela terra per maos conselleyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 704 |
Et ueerõ a el Garçia Gonçaluez d ' Açã et o conde don Enrique et dõ Aluaro, seu yrmão, fillos do conde don Pero de Lara et da condessa dona Eua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 704 |
Et Garçia Gonçaluez era seu yrmão de madre, et era fillo do conde dõ Garçia, o Crespo de Granõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 704 |
Et elles consellarõ a don Garçia Fernández de Castro que desse o njno a guardar ao conde don Enrique, que era poderoso et muy amado dos d ' Estremadura, et que por esta razõ quedaria o desacordo que auja ena terra; et a elle que faria seu mandado et o onraria com̃o a seu mayor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 704 |
Pero, por partir contenda da terra et porlla grã segurãça que llj fazia o conde dõ Enrique et seus yrmãos, creeuos et acomendoullis el rey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 704 |
Et el non era ome de grã buliço nẽ des pendendor, et demandou a seus yrmaos que onde aueria el o que el rrey ouuesse mester. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 704 |
Et elles, quando o oyrõ, prouguellis et disserõllj que o desse ao conde don Anrique, et que elle llj cataria o que ouuese mester. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 706 |
Conta a estoria que os condes, depoys que teueron el rey en seu poder, [es]tenderonse mays que nõ deujã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 706 |
Et o conde don Enrique et seus yrmaos, temendose muyto, leixarõ el rey en Soyra, ena collaçõ de Sancta Cruz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 706 |
Et o conde don Anrique demandou logo a terra aos sobrinos de dõ Garçia Fernandez, mays elles nõ lla quiserõ dar ata que nõ ouuess[e] el rey quinze anos, asi como seu padre mandara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 706 |
Et por esto o conde don Anrique et seus yrmãos dessoterrarõ o corpo de Garçia Fernandez, dizendo que era traedor, senõ entregassem os sobrinos a terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 706 |
Desi o conde dõ Manrique viosse en muy grande afrõta, asi que fezo menagem al rey de Leõ que llj desse el rey don Afonso por uasalo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 706 |
Et el rey vẽosse logo para Soyra [a] reçebe[r] o moço por vasalo, assi como llo prometera o conde don Enrique. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 706 |
Et disse entõ o conde don Anrique: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Et el rrey et os condes et os rricos omes estauam atendendo eno conçello de Soria que dormisse el nino et que o trouxesem logo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Et os condes virõsse en grã uergonça et diserõ al rrey que o yriam buscar et que llo trageriam, asy com̃o poserã cõ elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Et o conde dõ Mono adeantousse ante os outros; et, en uez de tomar el rrey et tragelo al rey de Leom, tomoo et fugiu cõ elle para Atẽça, assy que por liurar seu senor nõ catou pola menagem que fezera al rrey de Leõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Et mandou a hũu caualeyro que fosse rretar o conde et que llj chamasse aleyuoso et desleal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Et o conde por liurar el rrey de sogeyto nõ deu nada por ende, nẽ rrespondeu nẽhũa cousa. . |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Et o conde diso que disesse o que teuesse por bem, mays el que liuraria seu senor de seruidũe, et que tomasse ẽno seu corpo vingança, qual teuesse por bem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Et rrespondeulle Fernã Rruyz, o Castelão, et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Senor, nõ (llj) podedes de dereyto prender nẽ dizer mal por esta rrazõ ao conde dõ Amrrique, ca el guardou o que deuia; et nõ lle podedes dizer mal por esto, senõ que fezo bem et dereyto et lealdade; et oge mays nõ tenades mays ollo por el rrey, ca lealdade dos castelãos uolo am tollido. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 707 |
Et entõ todos os condes et os omes onrrados da corte teuerõ que dizia muy bem dõ Fernan Rruyz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 709 |
Et os condes teuerõ seu senor et forõsse cõ elle para Çorica; et morarõ y ia quanto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 709 |
Et o conde dõ Manrrique fezo guardar el rrey bem afora da vila. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 710 |
Conta a estoria que dõ Fernã Rruyz de Castro, sentindose muyto apremado dos condes, sey[u] a elles ao cãpo para lidar cõ elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 710 |
Outrosi o conde dõ Manrrique, desque ouue ordenado com̃o fezesse del rrey, foysse cõ seu poder para dõ Fernan Rruyz, que o estaua atendendo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 710 |
Pero que dõ Fernan Rruyz canbyou as armas, cõ medo da lança do conde dom Manrrique, que feria mortalmente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 710 |
Et, desque foy mizcrada a lide, o conde nõ catou por outro senõ por dom Fernan Rruyz, et enderẽçou para o que tijna suas armas, coydando que era elle; et deullj tã grã lançada que llj nõ teuerõ prol as armas, et deu co elle morto en terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 710 |
Et aly dise o conde a dõ Fernan Rruyz: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 710 |
Et, ante que sse ende o conde leuantasse, foy morto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Conta a estoria que dõ Fernan Rruyz de Castro, que tijna preso o conde dõ Mono, que llj enviou mouer preyto, que o soltasse et que leuaria seu yrmão a enterrar; et, tal ora com̃o fosse subterrado, que verria a sua priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Et o conde fezellj tal menagem, elle et outros cõ elle; et soltoo da priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Et o conde envioullj dizer que nõ era teudo de vijr a sua priiom ata que soterrase seu yrmão, o que el nõ coydaua fazer, nẽ vijr a sua priiom; et que, sse sobre esto [lle] quisesse dizer mal, que el rresponderia a ello cada que el quisesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Et o conde dõ Lopo nõ era y, nẽno soubera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Et, teendo çercado o castelo, envioullj dizer Lope d ' Arrenas que sse verria a sua merçee, et que sse queria avijr cõ elle, et que mandasse entrar ẽno castelo os condes dom Mono et dom Estero, cõ que falasse sua pleytesia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Et os condes entrarõ ala, mays logo foron presos et bem rrecadados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Et el rrey dissollj onde poderia el auer [ome] que se leixasse asy ferir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Et era y cõ elle en sua ajuda o conde dõ Lope, cõ muy grande gente de cristãos et de mouros, seus vasalos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Et o conde, quando oyu que era tomado o castelo, logo en outro dia (logo) moueu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Et o conde dõ Mono foysse para el rrey et disselle: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Senor, o conde dõ Lope veeõ aqui a uosso seruiço et auos feyto muyto seruiço, nõ seendo chamado para elo; et agora uaysse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Conde, uos me auedes feyto grã seruico, por que eu sõo teudo sẽpre de uos fazer por ello muyto bem et moyta merçee; et quero que tenades de mj̃ mays terra de la que tenedes ata aqui. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Et o conde rrespondeullj: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Et seede çerto que desta uez que nõ tomarey de uos nẽhũa cousa, senõ meu seruiço seria a(a)longado, demays dir[i]ã que nõ ueera por uos, mays porlo conde dom Mono. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Et o conde foysse sua via. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 713 |
Et el rrey, per c[õ]sello do conde d[õ] Mono et dos outros condes et rricos omes, cobrou os lugares que llj auia tomado seu tio; ca, enpero au[i]am feyto menagem al rrey de Leõ por ellas, quando vijam al rrey, seu senor, logo llas dauã et o rreçebia muy bem, por que moytos delles lazerarõ depoys; mays elles, mays queriam seer lazerado(res)s, ca nõ seer desconoçudos a seu senor natural. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Mays, cõ todo esto, nũca soube estar en paz, et começou sua contenda cõnos condes de Castella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Et matou seu sogro, o conde dõ Osoyro, que era cõnos castelãos; et mat[ou] Aluar Guterrez, yrmão de Rruy Guterrez; et matou outros moytos; et prendeu outros moytos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Et prendeu o conde dom Mono et a Rruy Guterrez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Et dõ Fernã Rruyz disse contra o conde dõ Mono que ia o elle tijna preso, pero nõ veera [a] outra uez aa menagem que llj fezera, que veesse a sua [priiom]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Et o conde disso que nõ era teudo de vijr aa menagem, poys que nõ soterrara a seu yrmão. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Et elles que llo gradeçerõ moyto, pero que o conde dõ Mono coydou que llo dizia com̃o en rramo d ' escarño. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Et dom Fernan Rruy[z] ficou; et, poys que ouue morto o conde seu sogro, leixou a filla cõ que sija casado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 720 |
Conta a estoria que el rey dõ Afonso de Portugal, cõ muy grã pesar que ouue, por que llj leixara a filla el rrey dõ Fernãdo de Leõ, et por que poblara Çidaa Rrodrigo, onde lle veera muyto mal, et cõ muy grã pesar que ende ouue enviou seu fillo sobre ella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 722 |
Et, por que era ia el partido da rreyna dõna [Or]ra[c]a, filla del rrey, casou cõ dõna Tareyia, filla do conde dom Fernando, que fora moller do conde dõ Mono. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 722 |
Et depoys que finou esta dõna Tareyia, casou el rrey cõ dona Orraca Lopez, filla do conde dõ Lope de Nauarra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 726 |
Et nõ acharõ om̃e do mũdo que lljs rrespondesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 729 |
Et depoys armou en Cordoua a Rreymõ Felizada, conde de Tolosa, et a don Loys, conde de Chartes, et outros nobles omes de Alemana et de França et de Jnglaterra et de Gascona et d ' Arangõ et de Prouinçia et doutras terras. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 731 |
Et tã bem obrou depoys que sse teue Deus por seruido delle, et mostroullo en cabo de seu rreyno, que llj deu tã grã vingança com̃o oyredes adeante; ca depoys nũca começou cousa onde seysse senõ cõ muy grande onrra; que, pola muy grande omildade que el tomou contra Deus, (et) lle fezo moytas mercees; ca en tempo esteue depoys que ouue guerra cõ el rrey de Leõ et cõ el rrey de Nauarra et cõ el rrey d ' Arãgon et cõ Miramamolim de Marrocos, et cõ todos pode, et a todos vençeu, et todos o temerõ et o rreçearõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 733 |
Et, quando ouue xvj ãnos, sentiusse do mal et da desonrra del rrey seu padre (del rrey seu padre), que rreçebera dos mouros, et enviou demandar cruzada ao papa; et enviou desfiar o Muramolim, que llj daria batalla ende a hũu ãno onde el quisesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 738 |
Et ouue y muytas gentes d ' alende os portos d ' Aspa, estes [que] uos contaremos: condes et biscondes et omes de gran cõta: o arçebispo de Bordel, et arçebispo de Narbona, et o abbade [de] Çistel, et Jofre d ' Acaraĩt, et Jofre del Torõ, et o bisconde de Castelarce, et Jofre d ' Argõ, et don Rinal de Piranca, et Tibalte de Blascõ, et o conde de Tureña, et Vgo d ' Argũto, et Jofre de Narçal, et Onris de Brõo, et Vgo de Loferte, et o conde de Benanebẽt, et Sans de la Barca, et muy grandes ricos omes de Pieteus, et outra gent[e] muyta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 738 |
Et rricos omes de Castella: don Diego Lopez del Faro, et os condes de Lara don Aluaro et dõ Fernãdo et dõ Gonçaluo, et Lopo Diaz, et Rroy Diaz de los Cameros, et Aluar Diaz, seu yrmão, [et] don Gonçaluo Rroyz Giron et seus yrmãos, et muytos outros nobles omes que seria longa cousa de contar; don Pero Ares, maestre de Sanctiago, don Guarĩ Arnaldez, prior de San Iohan, don Rroy Diaz, maestre de Calatraua, dõ Gomes Ramires, meestre do Temple. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 745 |
Et deu el rrey a outra costeyra a dom Gonçaluo, o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 745 |
Et el rrey dom Afonso ya na postrimeyra aaz, et ya cõ elle o arçebispo de Toledo dõ Rrodrigo, et dõ Aluar Peres de Lara, que leuaua a sua signa aquelle dia et que gaanou boo prez cõ ela; et o conde dõ Fernando et Gonçaluo Rruyz Girõ et seus yrmãos, et Mono Rrodriguez et Pero Rruyz et Rrodrigo Rrodrigues et Aluar Royz et dõ Gil Mãrrique et dõ Gomez Manrriquez et dõ Afonso Telles et dõ Garçia Telles, et Fernan Garçia, et Abril Garçia, et Roy Garçia, todos tres yrmãos, et dõ Rrodrigo Pere de Vilalobos, et dom Guillem Gomez, et dõ Gonçaluo Yanes, que foy depoys maestre de Calatraua, et dõ Guillem Peres, et dõ Mono Perez de Gosmã, et dõ Tibalte de Blascõ, et outros omes onrrados que aqui nõ som contados, et os caualeyros de Toledo; et conçelos o de Medina del Cãpo et o de Valedolide et o de Olonedo et o de Cõca et o de Tollar et o de Plazença et o de Beiar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 745 |
Et ẽna aaz postrimeyra ya el rrey cõ todos [seus] rricos omes: o conde dom Sancho et Mono Sanches, que foy aquel dia caualeyro nouel, et o conde de Pyteos, et dom Guillem de Cordoua, cõ seus fillos et seus parentes [et] muy grã conpana, et dom Guillem de Çerueyra, et o conde de Vrgel, [et] Sãtas de la Barca, et dõ Çẽtol d ' Estarad, et dom Guiral de Collera, et Guillem Miguel de Leysa, que era alferez del rrey, que leuaua a sua signa, et dõ Xemẽ Ajuar, et dom Guillem de Çullẽna. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 752 |
Onde conta o arçebispo dom Rrodrigo [et] diz que, segũdo depoys foy achado en uerdade, que de oyteenta mil caualeyros que elles erã, (et) ficarõ y os trijnta et çĩco mĩl; et dos outros de pee morrerõ y bem duzẽtas uezes mil. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 754 |
Outrosy conta a estoria que el rrey dõ Afonso, poys que ficou en seu rreyno, c[a]tãdo com̃o o seruirã os condes et os rricos omes, poles dar galardõ herdoos muy bem et poselles mays terras da que ante tijnã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 756 |
Et tomou outro castello que deu aa ordẽ de Sanctiago; et tomou o castello de Alcaras, que era muy forte et muy firmado, onde llj vĩjna muyto mal et dano ena terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Mays os fillos do conde dõ Pedro de Lara punauã por llo sacar das mãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et estes erã o conde dõ Aluaro et dõ Fernando et dõ Gonçaluo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et toda [a] aguça que elles auyã por leuar el rrey dela era por sse apoderar dos que queriam mal, asi com̃o fezera seu padre, o conde dom Pedro, en tempo del rrey dõ Afonso, quando era pequeno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et o conde dõ Aluaro ouue sua fala cõ elle, que gui[s]asse com̃o ouuesse el rrey et que llj daria por herdamento [hũa aldea] a que diziam Calçada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et o caualeyro, cõ coyta de auer a aldea, consellou aa rreyna que desse el rrey ao conde dõ Aluaro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et elles consellarõllj que o desse ao conde dõ Aluaro, que era ome para ello et muy enparentado et para sse amparar a muy grã feyto, se mester fosse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et, quando forõ ajũtados, disse ella com̃o tijn[a] por bẽ de dar seu yrmão el rrey ao conde dõ Aluaro en guarda, et que llis rrogaua que a conssellassem com̃o fezesse, ca ela nõ queria fazer nẽhũa cousa sen seu consello delles todos; pero todavia dizendo ben del conde, et que a elle conuijna que teuesse el rrey mays ca outro nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et todos disserõ que era bem, se nõ o conde dom Fernando, que o quisera para si; mays nõ foy ascoytado delo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 759 |
Et teuerõ todos por bem que o dessem ao conde dõ Aluaro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 762 |
Com̃o o conde don Aluaro seyu de Burgos con el rey |
[+] |
1295 |
TC 1/ 762 |
Conta a estoria, que, depoys desto, seyu o conde dom Aluaro de Burgos cõ el rrey, et ya y dõ Gonçaluo Rruyz Girõ et seus yrmãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 762 |
Et logo o conde dõ Aluaro começou a coomar os omes bõos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 762 |
Et entõ os rricos omes -dom Lopo Diaz de Faro et Gonçaluo Rruyz Girõ et seus yrmãos et Aluar Diaz dos Cameyro[s et] dom Afonso Telles de Meneses et outros ricos omes -, quando virõ que tam maltreytos [eran], ouuerõ seu consello como sse podessem defender do mal que llis o conde fazia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 762 |
Et foronsse para a rreyna dona Beringuela et pidironllj por merçee que se doesse do mal que elles sofriam do conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 762 |
Et entõ foysse o conde cõ el rrey para Medina del Canpo et ende foysse para Avila. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 763 |
Com̃o o conde dõ Aluaro seyu de Burgos cõ el rey |
[+] |
1295 |
TC 1/ 763 |
Et logo tolleu o moordomadigo a Gonçaluo Rruyz Girõ et deuo ao conde dõ Fernando, seu yrmão. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 763 |
Et, quando el rrey viu a carta, pesoulle muyto et rreçeou que o conde lle enviara pedir os castelos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 763 |
Et entõ andaua o conde dom Aluaro pela Estremadura, espeytando os omes bõos das vilas et fazendo y muytas cousas desaguisadas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 763 |
Et o conde, quando soube com̃o a rreyna enviara ala hũu om̃e, fezo hũa carta falsa de ueruo da rreyna, que enviaua al rrey por cõsello dos rricos omes de Cãpos, por que dess[ẽ] eruas al rrey por que morresse logo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 763 |
Et, por que o conde era mao et soberuyo, collerõlle grã desamor os omes boos et diserõllj que sse fosse do arçebispado todo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 763 |
Pero nõ pode yr tan en puridade que o o conde nõ ouuesse de saber, et mandoo prender et envioo a Alarcõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 764 |
Conta a estoria que, poys que entendeu o conde que auia sabor el rrey de s ' ir de suas mãos et yrsse para a rreyna, guardauao en guisa que o nõ podesse conplir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 764 |
Et entr[e t]anto o conde, porlo asegurar, dissollj que o queria casar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 764 |
Et o conde foysse a Portugal et pediu al rrey a filla, que era muy fremosa, a que diziã dona Mofalda; et el rey deulla muy de grado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 764 |
Et seyu ende per consello do conde et foy tomar a terra a Lopo Diaz del Faro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 764 |
Et, pero que passou çerca Burgos, nõ quiso veer sua yrmaa, que era y, por que nõ quiso o conde que a visse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 764 |
Et o conde rrecudiulle muy mal et envioullj dizer suas parauoas brauas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 764 |
Et a rreyna cõ sana do (con sana do) conde enviou mostrar este feyto ao papa Jnoçençio terceyro, com̃o aquel casamento era feyto sem der[e]yto contra ley, por que erã parentes muy chegados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 764 |
Et o conde entõ moueu casamento para sy cõna rreyna; et ela teueo por muy grã mal et foy muy sanuda por ende et preçoo muy meos por ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Com̃o o conde buscaua mal aa rreyña |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Conta a estoria que o conde dõ Aluaro auya muy grã sabor de buscar mal aa rreyna dõna Beringuela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Mays peço a Deus por merçee que llj pese ende polo torto et polo mal que mj o conde faz et me busca. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
[Et], poys lle [tanto mal] vijna do conde, dizia que nõ queria morar en Castela et que sse queria yr a terra de Leom viuer enas suas arras. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Depoys desto troixe [o conde] preytesia que casasse el rrey dõ Anrrique cõna jnfante dõna Sancha, a filla del rrey de Leõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et todas estas carregas buscau[a] o conde por fazer mal aa rreyna dõna Beringuela et por que nom herdassem seus fillos o rreyno de Leõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et disse ao conde que fazia muy grã mal en meter el rrey seu yrmão en erro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et veeõ y cõ ela dõ Gonçaluo Rruyz Girõ et seus yrmãos, et mostrar[õ] o muy grã mal que o conde lles fazia et o astragamento da terra et que lla tolle[ra] et com̃o lles queria toller sua herdade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et, estando en esto, o conde dõ Aluaro soube com̃o dõ Lopo Diaz estaua en Miranda [et] enviou ala o conde dõ Gonçaluo, seu yrmão, que o deytasse da terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et dom Lopo Diaz, quando o soube, enviou dizer ao conde que nõ fose, ca el queria vijr a ell[e]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et seyu contra o conde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et o conde subiu en hũu cabeço baixo et dõ Lopo Diaz atendeuo eno chaão. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 765 |
Et o conde dõ Gonçaluo veẽosse para el rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 767 |
Et veerõ cõ elle o conde dõ Aluaro et seus yrmãos, et Martin Nones de Fenoiosa et seus fillos, [et] Garçia Ordonez, et Guillem Gomes, et dom Gomez Mãrrique, et dom Rruy Mãrrique, et dõ Yenego de Medõça, et Pero Gonçalues de Maroño, et outros muytos cõ elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 767 |
Et en esto chegou o conde dõ Fernando et Martin Nones de Fenoiosa et dõ Gomes Manrrique et dom Garçia Ordonez, que tragiam trezentos et trijnta caualeyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 769 |
Et enviarõ dizer ao conde dõ Aluaro que nõ leixauã de seyr cõ medo del, mays que os apremaua a lealdade, que nõ queriã yr contra seu senor, et que lidariã cõ el et cõ quanto poder auya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 769 |
Et o conde disse que nõ queria, mays que asy os queria correr et astragar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 769 |
Et seyrõ ende et forõ sobre o castelo de Donas, que estaua polo conde dõ Aluaro, et tomarõno per força. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 769 |
Et, estando y, chegarõ nouas com̃o el rrey dõ Afonso vijna cõ muy grande oste, astragãdo a terra, et que vijna cõ el o conde dõ Aluaro et seus yrmãos et os outros que erã de seu bando. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 771 |
Muyto forõ cõ elle alegres, et mouerõ cõ elle do mercado onde estauã para a jgleia de Sancta Maria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 771 |
Et el rrey dõ Fernando envioulle dizer et rrogar que lle nõ corresse a terra, nẽ llj fezesse tãto mal; et que deuya (auya) auer muy gram prazer pola gram merçee que Deus lle fazia en dar a seu fillo rreyno et terra onde lle veera ia muy grã guerra et muyto dãno, et ende adeante nõ lle uerria ende se nõ seruiço et ajuda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 771 |
Et, quando o soube, el rrey n[õ] sse quiso parar et foysse para Torqueymada et astragou(ll)a toda; et pasou o rrio d ' Arlança el foyse para Cordomar et a Tar de Morãt et queymou todas esas villas, que erã de dom Garçia Fernandez de Vilamayor, per(a) hu o leuaua o conde dõ Aluaro, et esso meesmo fazia ao dos omes boos que erã do bando del rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 771 |
Et passou per Castroxeriz, que tijna o conde dom Fernando, et foy ontre Palença et Carrõ para sua terra, Cãpos ajuso, et entrou en seu rreyno; pero que, en tornandosse, quanto achou do bispo de Palença todo llo astragou. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 773 |
Et forõ logo sobre o castelo de Belfurado, que estaua por el conde dõ Gonçaluo, et os da vila guardauãsse [dos] do castelo et tijnã cadeas deytad[as] pela villa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 773 |
Et, estando y, o conde dõ Aluaro et seus amigos for[õ]sse para Belfurado; et, com̃o tijn[ã] o castelo, quebrant[arõ] a vila et matarõ muytos omes; et astragarõ a vila et quanto y acharõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 773 |
Et o conde dõ Fernando ficou en Castro et o conde dõ Aluaro foysse para Foruela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 773 |
Et o conde dõ Fernando veẽosse para Rribela de Valgera cõ duzentos caualeyros por saltear a gente del rrey, mays nõ pode. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 773 |
Et, elle estando en Palença, chegoulle mandado com̃o vijna o bispo d ' Ovedo a el cõ mandado del rrey seu padre, que sse queria veer cõ elle et cona rreyna et que lles gaanaria tregoa do conde dõ Aluaro, por que andassem seguros que nõ fezessem mal a nẽgũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 773 |
Et seyrõ de Palença et for[õ]sse para Fereyrola, hu estaua o conde dõ Aluaro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 775 |
Desy forõ cheg[ã]do a(a) gente del rrey et foy o torneyo muy forte; mays nõ durou muyto, ca logo foy preso o conde dõ Aluaro et os outros caualeyros cõ elle, dos mellores que elle auya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 775 |
Et troixerõ a preytesia que desse o conde os castelos al rrey et que o soltassem da priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 775 |
Et, depoys que o conde foy fora da priiom, fezo guerra al rrey de Ualdenebro, coydando cobrar o que perdera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 775 |
Et o conde dõ Fernando, seu yrmão, veẽosse para a merçee del rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 775 |
Et foysse para (a) Vilaycã, que era do conde, et entroa logo, et deua a dõ Lopo Diaz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 775 |
Et el rrey adoeçeu en Castro et enviou o jnfante dõ Afonso, seu yrmão a Paredes et a Bezerril, que erã do conde dõ Fernando. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 775 |
Et o conde alçousse ẽno castelo de Orzeiõ; et çercoo et ouue a dar o castelo, por tal preytesia que o posesem en saluo fora da terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 776 |
Et, el rrey estando ena çidade de Burgos, fazendo suas vodas, chegoulle mandado com̃o o conde dõ Aluar[o] lle fazia guerra de Ualdenebro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 777 |
¿Onde uos uem esta saña? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 777 |
Ca de Castela en todos os meus dias nõ uos verra senõ bem et onrra, onde uos vijna muyto mal et onde uos queyxauades feramente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 777 |
En mente uos deuia a vijr que, onde erades guerreado et maltreyto, sodes agora guardado et onrrado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 777 |
Et, el rrey dõ Fernando estando en Valedolide conas rreynas ambas, chegoulles mandado com̃o o conde dõ Aluaro era doente en Castrouerde, de hũa enfermidade que diziam ydropesia, que jnchaua et desjnchaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 789 |
Et estaua y a condessa dõna Eua, moller de dom Aluar Perez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 789 |
Et dom Gonçaluo Eanes, fillo do conde dom Gonçaluo, estaua en Luçena. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 798 |
O jnfant[e] dõ Afonso, de que ia dissemos et dõ Aluar Perez, o Castelao, cõ el, et dõ Gil Mãrique, que nõ he d ' oluidar que ya y, conta a estoria et diz que, desque sayrõ de Salamãca, ali onde mouerõ quando sse del rrey seu padre partiu, que se foy contra Toledo; et dali moueu cõ sua oste et forõ cõ el XLa caualeyros dos de Toledo, et passou o porto Amuradal et chegou a Anduiar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et elles responderõ en sua algarauja que erã as sobreguardas et que andauã catando as vellas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et o mouro llj respondeu: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et dõ Lourenço respondeu et disso: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et el respondeu et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 817 |
Et catoullj hũa nobre donzela de gran linagẽ, sobrina do muy nobre don Loys, rrey de Frãça, filla e[l]a de dõ Simõ, o conde de Pontis, et da outra parte de dona Maria, moller dese conde dõ Simõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Don Aluar Perez tenja a Martos, et leixarõ y a condessa, sua moller, et a dõ Tello, seu sobrino, cõ XLtaVco caualeyros de seus uasalos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et Abẽ Alehmar, rrey de A[r]iona -que se chamou en começo de seu rreyno "rrey de Ariona", por que era ende natural, et depoys foy rrey de Granada - veẽo cõ gran poder et çercou a condessa en Martos, et começou[a] a conbater muy de rrigeo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
A condesa mãdou a suas donas que se desentoucassem et se parassẽ en cabelo, et tomassẽ armas enas mãos, et que se parassẽ eno andamyo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et, quando forõ y açerca et virõ tã gran poder de mouros a derredor da pena, et com̃o estauã conbatendo tã de rrigeo, se forom en grã coyta ou se ouuerõ ende gran pesar, por que elles nõ estauã dentro para defẽdela, esto nõ me deue demandar nengũu; ca ouuerõ muy gran medo: o hũu, por que se perderia a pena naquel dia, que era chaue de toda essa terra; et o al, por que iazia y dentro a condesa, sua senora, et que a leuariã catiua os mouros, ela et as donas que erã y cõ ela; et por que uijã que de nẽhũa parte nõ podiã seer acorrudos que ante nõ fosse a pena perduda et ellas catiuas, nẽ elles nõ podiã entrar dentro que as defendessem, senõ se entrassẽ per meyo dos mouros; en tal guisa estaua çercada de grã gente de mouros et nõ ousauã de cometer d ' entrar dentro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et, quaesquer de nos que a la pena poss[ã] subir, podela am defender, et nõna entrarã os mouros; et os que non podermos passar et morrermos y oge, saluaremos nossas almas et iremos aa gloria do pareyso, et cõpliremos nosso deuedo, aquello que (de) todo caualeyro fidalgo deue conprir, et esto he: fazer dereyto et perder medo ali du o deue ome perder; ca, se asi ymos daqui sen mays y fazer, perders ' a a pena de Martos, que e chaue de toda esta terra, onde a asperança el rrey dõ Fernando et os cristãos que per ela gãanarã a terra que os mouros teem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et da outra parte nos leuarã catiua a condessa, nossa senora, moller de nosso senor, cuios uasalos nos somos, et as donas fillas dalgo que con ela som; et seernos a grã quebranto et grã desonra, et seeremos por ende desonrrados et mẽos preçados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Et, se agora nos acalçar a morte, uerranos cõ grande onra, et seernos a onrra[da et] cõ boa fama, fazendo dereyto et lealdad[e], o que todo om̃e bõo deue fazer; et, poys que tã pouca he a vida deste mũdo, por medo da morte nõ deuemos leixar perder tã nobre cousa com̃o he a pena de Martos, et que seia catiua a condessa et as donas; et, se uos a ysto acordades, se nõ de todos me espeço et quero yr conprir o que dixe et fazer muyto dereyto ata a morte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Diego Peres Machuca, uos falastes a mjna uoentade et disestes com̃o bõo caualeyro, et gradescouos muyto quanto y disestes; et, os que o asi quiserẽ fazer com̃o uos disestes, farã seu dereyto et o que deu[ẽ], asi com̃o bõos caualeyros fillos dalgo; et se nõ, eu et uos, Diego Peres Machuca, façamos y nosso poder ata que moyramos et nõ ueiamos oge tã grã pesar da pena et de nossa senora a condessa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Desta guisa que auedes oydo foy acorruda a condessa et a pena de Martos, que se nõ perderõ aquel dia por esforço daquel caualeyro Diego Peres Machuca. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 832 |
Et ya cõ el dõ Rrodrigo, fillo da condessa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 833 |
[et] chegou y logo enpos el dõ Afonso, seu yrmão, et Nuno Gonçalues, fillo do conde dõ Gonçaluo, et outras conpanas asaz que llj auondauã a el para seu esforço, com̃o quer que muytos nõ erã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 833 |
Et ende mandou a Nuno Gonçalues et a dõ Rrodrigo, fillo da condessa, que se tornassẽ para Ariona et que a conbatessẽ muy forte de todas partes, et que se asentassẽ y a maneyra de a tẽer çercada; et enviou a (de)mays da gente cõ elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 833 |
Et el rrey dõ Fernando muyto agina posto a caualo, que os recebeu de guisa que os refreou atras et os castigou, que non tornarõ aa villa todos onde seyrõ; et meterõnos pelas portas de Grãada, ferindo et matãdo en elles, asi que receberõ muy gran dano. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 840 |
Et foy sempre vila de muy gran guerra et muy reçeada, et onde ui[jñ]a sempre muyto dano a cristãos et quantos enpeeçementos aujã a seer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 847 |
Onde diz a estoria que, estando este rrey dõ Fernando en Alcala do Rrio, de que diziamos, que lle chegou mandado y com̃o vĩjna Rreymõ Bonjfaz per mar, a que el mandara yr guisar a frota para a çerca de Seuilla, et que u[ijña] muy bẽ guisado de naues et de galees et doutr[o]s [n]a[u]y[o]s, quaes para atal feyto conuĩjnã, et que tragia sua flota bẽ basteçida de gente et de armas et de grande vianda et de todalas cousas que mester erã para gui[s]amento da çerca; mays vĩjna grã poder sobre elles de Tãger et de Çeta et de Seuilla, per mar et per terra, et que llis enviasse acorrer apressa, ca muyto llis era mester. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 850 |
Da outra parte onde el rrey dõ Fernando pousaua vĩjnã os mouros per essa parte cada dia muy a meude, et faziã gran dano ena oste, en bestas et en omes que leuauã et matauã todauja, ca nõ era lugar u llis podessem deytar çiada nẽ se podessem guardar de seu dano, et aujã estar todauja armados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 871 |
Estes mouros de Seuilla, que el rrey dõ Fernando tĩjna çercados, de que a estoria departe en este lugar, aujã boa ponte bem rigea sobre barcos muy bõos et ben atados cõ cadeas de ferro muy rigeas et muy gordas ademays, per hu pasauã a Tiriana et a todas essas partes hu queriã, com̃o se fossem per terreo, onde auj[ã] gran guarnimento et g[ra]nde acorro ao seu çercamento, ca toda a sua mayor guarida per ali a aujã et dali lles vĩjna; et os que en essa Tiriana outrosi estauã, aquella ponte era o seu guarnimento et todo o seu feyto, et sen acorro dela nẽ ponto de uida [auian]. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 871 |
Ora podia seer de meyo dia, quando as naues mouerõ; et deçerõ hũa gran peça ajuso onde estauã, por que tomassem o [t]reyto mayor et uẽesẽ (mayor et vĩjnãse) mays rigeas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 875 |
Et tornaronse para suas barreyras a aquel lugar onde mouerom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 886 |
Et eno seu Axaraf a bem çẽ mĩll alcarias, esto sen os portadigos onde muy grandes rendas saem sen mesura. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 890 |
Mays o que [lle] foy prometudo et outorgado ouue de seer, et al nõ, por que nõ pode estorçer do laço da morte, nẽ desuiarse della, a qual a todos he comunal et ygual a uoõtade et ordinamento de Deus; nõ a rey nẽ enperador nẽ ome da mayor alteza que seer pode, que aa morte possa fugir nẽ desuiala nẽ asconder; morte a todos he comunal, mays n[õ] a am en hũu igual todos; ca, pero todos passã, hũus a am mays forte ca outros: os huus am a morte esquiua et afrontada et a gran desonrra, et outros muy onrrada et cõ sazõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 893 |
Et fezollj responder "amẽ". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 898 |
Et por que llj [fe]zerõ entendent[e] que seu yrmão dõ [Jo]hã et o conde dõ Lopo de Bizcaya [o] queriã matar et fillarllj os rreynos, [m]atou o conde et prendeu seu yrmão [dõ] Johan. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
Et depoys per cõsello dos ffillos del rrey Vatissanus et del conde Illam, entrarõ mouros en España, ẽna era de VII çentos et L ãnos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
En esta ssacõ pobrou o conde dom Diego Burgos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
En esta ssacõ pobrou o conde dom Rrodrigo Amaya per mãdado de rrey dom Ordono. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
Nuno Rrassoyra ouue ffillo a dom Gonçaluo Nunez et dom (dom) Gonçaluo Nunez ouue por ffillo o conde dom Ffernã Gonçalues, et o conde dom Ffernã Gonçalues ouue ffillo o conde Garçia Fferrnandez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
En dias do conde Garçia Fferrnandez veo a España Almẽçor et andou pela terra hu poderia pobrar boos castellos para dar gerra aos cristãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
Mentre el esto andou ffazendo, prougo a Deus que cobrarõ os cristãos a peña de Ssancto Esteuõo et meteosse en ela o conde don Garçia Fferrnandez et anparoua o mellor que pode. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
Et o conde Garçia Ffernandez ouue por ffillo o conde dom Ssancho Garçia, el que deu os boos fforos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 900 |
El conde dom Sancho Garçia ouue por ffillo o conde don Ssancho Garçia (sic), o que matarõ en Leon, et aa jnffante que ouue nome dõna Eluira. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 113 |
Esta cantiga de cima fez Martín Soarez a Roi Gomez de [Br]ete[i]ros, que era ifançon [...] ricome porque rous[s]ou Dona Elvira Anes, filha de Don Joan Perez d a Maia e de Dona Guiamar Meendiz, filha d ' el Conde Meendo |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 115 |
Esta cantiga de cima fez o conde Don Gonçalo Garcia en cas Do[n] Rodrigo Sanch[e]z, por ũa do[n]ela que levaron a furto, que avia nome Codorniz, e o porteiro avia nome Fiiz |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 119 |
Esta troba fez Fernand ' Eanes porque quería ben a ũa molher e non lhe falou én, partindo d ' onde ela estava (Maria Martiz) |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 121 |
Esta tençon fez Joan Airas de Santiago a un que avia nome Rui Toso ta ' nton, e se pos nome Rui Martĩiz; e o outro respondeu -lhi |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 153 |
Esta cantiga fez como respondeu un escudeiro que non era ben fidalgo e queria seer cavaleiro, e el nono tiinha por dereito; e diss ' assi |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 166 |
Esta cantiga foi feita a estes cavaleiros que aqui conta que prometeron ũu alão e sabujos, segundo aqui é ' scrito; e, pero que lhos enviaron pedir, non os quiseron dar; e o Conde fez -lhis por én [e]sta cantiga |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 167 |
Esta cantiga suso ' scrita, que se começa ' Martin Vasquez, no outro dia ' , fez o conde a ũu jograr que avia nome Martin Vasquez, e preçava -se que sabia d ' estr[r]elosia e non sabia én nada. |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 167 |
E o conde fez -lhi esta cantiga |
[+] |
1300 |
LPr 1/ 169 |
Esta cantiga foi feita a ũu cavaleiro, que ouve nome Fernan Vasquez Pimentel, que foi primeiro vassalo do conde Don Pedro, pois partiu -se dele e foi -se pera Don Joan Afonso d ' Alboquerque, seu sobrinho, e depois partiu -se de Don Joan Afonso e foi -se pera o infante Don Afonso, filho d ' el -rei Don Denis, que depois foi Rei de Portugal; e todo esto foi en sex meses |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Mas si por auentura el demandado dixesse, que aquella cosa non la tiene, nin se queria trabajar (de cobrarla), nin la amparar (maguer) la cobrasse; el que (fiziesse) en tal razon, dezimos, que si el non la desamparo engañosamente por su culpa, non es tenudo de responder mas (por ella) nin dar fiador. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
E esto seria como si alguno demandasse (a otro) sieruo, o cauallo, o otra animalia, e pidiesse antel Juez que lo fiziesse parecer, e el demandado, (por non gelo mostrar), lo traspusiesse, o lo matasse; e si lo quel pidiessen, fuesse vino, o azeyte, o cosa llo demostran en juyzo..... ........................... ............ en outra semellante (desta) non he tiudo de mostrar ......... se ... ........................... diser que pero non ten aquela................... ...................en seu poderio que la mos........ sepor ventura o de........ .......sa nona ten. nen sse quer traballar nen de a amparar (aynda) que a cobrasse aquel que esto (dissesse) en tal rrazon (como esta) dezemos ...................nona desamparou enganosamente por sua culpa non he tiudo de Responder mays (sobre dela) nen(de) dar fiador LEY XIX (dos que traspassan as cousas eas vegadas maliçiosamente). |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Esto se deue entender, ou azeyte ou outra cousa corrente e a uertesse ou ha enalleasse ou se fosse metal ou outra (cousa) lauor de man feyta que a fondesse ou a quebrantasse ou a desatasse de maneyra que non paresçesse aquela forma que de primeyro era en ela. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Fueras ende si el demandado non se quisiere aprouechar de la ganancia, que fiziera por tiempo, de aquella, parandose a responder por ella en juicio; bien de aquella guisa, como si estuuiesse en aquel estado, que era quando gela començaron a demandar. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Parandosse a Responder por ela en juyzo. ben daquela guisa como se esteuesse en aquel estado en que estaua quandolla começaron a demandar. ca enton o julgador deue yr porlo pleyto adeant. e non ha por que (passar) contra o demandado por Razon (daquela cousa) que(el) amostra a assazon que a ha gaanado por tempo E esto ha lugar non tam solamente ena cousa mouele que ha de seer mostrada en juyzo. mays aynda enas Rendas e enas froytas que dela sayren despoys que o pleyto (for) mouudo sobre ela. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Ca aquel a aquien la demandassen, alli deue responder, do fuere fallado con ella, maguer el sea de otra tierra. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
LEY XXXII................. .......................... .......................... que o faran estar a dereyto en huu dos tres lugares qual escoller o demandador ali... .............o demandado ou eno........onde fezeron o pleyto ou a postura ou ali... prometeu de o...enton nono deue outro juyz apremear que non ouvesse poderio sobrel que Responda. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Mays se tal Recado non podesse ou non quisesse dar. ben o poden apremear que este a dereyto deante o julgador onde o acha(se.) A XII he quando demandassen alguo seruo besta ou outra cousa mouel por sua................. demandassen ali deue responder onde for achado con ela. pero (que) el seja ........ |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 126 |
E por ende disso Aristotiles que a mester que ante que tome omẽ amizdade con outro, que punne premeyramente se he boó; e esta cõnosçença non pode omẽ auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos e a amizdade non pode durar se nõ entre aqueles que an bondade ensi, onde por estas rrazões os que amĩgos se fazẽ ante que ben sse cõnoscan, legeyramente se departen depoys a amizdade entre eles. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 127 |
E por ende hũ filosofo a quẽ dizian mal de seu amigo, que dissera mal del, respondeo e disso que sse uerdade era que seu amigo dissera mal del, que teme que sse mouera a dizerlo por algũ ben e nõ por seu mal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 3 |
Mays do [tempo] pasado, por que sabem os começos et os acabamentos dos feytos quese y fezerõ, dizemos que alcançam çertamẽte os [omes] osaber et [otempo] das cousas que forõ; onde por que osaber do tẽpo que foy he çerto et nom dos outros dous tẽpos, asi como disemos, traballaronse os sabedores de põer en escrito os feytos que som passados pera aver [rrenẽbra[n]ça] delles, cõmo se estonçes fossem et queo soubesen os que am de vĩjr asi cõmo elles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 3 |
Onde por todas estas cousas eu dom Afonso, por la graça de Deus rrey de Castella, de Toledo, de Leon, de Galliza, de Seuylla, de Cordoua, de Murçia, de Iahem et del Algarue, fillo do moy nobre rrey dom Fernando et da moy nobre [rreyna] dona [Beatriz], despois que [fige] ajuntar moytos escritos de moytas estorias dos feytos antigóós, escolly deles os mays verdadeyros et mellores que ende soyue; et fiz ende fazer este libro, et mandey en el poer todoslos feytos senalados tam bem das estorias da Biblia, cõmo das outras grandes cousas que acaesçerõ [perlo] mũdo, despoys que foy começado ata agora em este tempo enque somos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 5 |
Et asi cõmo contã as estorias, pera tyrar alguũs de [dulda] que por ventura poderiã aqui [duldar], [dizẽ] que estas pallauras [postromeyras] se podem entẽder asaz: que criou Deus ẽno começo as materias de todas las cousas que forõ, et son estas o çeo et a terra, donde tyrou as outras criaturas, et as departio despoys, et as fezo acabadas todas ẽnos seys dias cõmo dito he. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 5 |
Et contou vos Moysen ẽno que ja he dito da estorya, que fezera Deus ao omẽ mays nõ vos diso ajnda donde et cõmo; et começa amostrar rrazõ dello en estas pallauras de andeant. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 5 |
Onde formou noso señor Deus despoys desto o corpo do omẽ de limo [de] terra et espirou em el spyramẽto de vida; et foy o omẽ feyto et acabado cõ alma viua. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 5 |
Et ahũ dizem Fisom, et este çerqua toda aterra de Euyla onde naçe o ouro; et o ouro daquela terra he moy bõo, et alise acha ha pedra bedellio et apedra onichino. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 5 |
Onde tomou Deus ao omẽ et adusóó et posóó em aquel Pareyso do deleyto, que obrase y todo bem et que laurase et ogardase; et mandoulle et disolle que comese de todaslas froytas do Parayso senõ da [aruore] de saber obem et omal, ca se daquel [comesse] logo morreria de morte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Estonçes meteo sono en Adam et adormentóó ẽno Pareyso; et el dormỹdo tomou Deus hũa das costas de Adam, et encheo ali de carne olugar dondea tomara, et fezo daquela costa amoller; et desi [adusoa] aAdam et mostroulla; et Adam quandoa vyo diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Et enviou os ambos em hũ aval de Ebrom, hu fora feyto Adam, aaterra donde fora formado, que laurassem et viuessem y; et quando os deytaua do Pareyso doulles hũas pelicas feytas de pelellos de gáándos mortos que foram vyuos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Et diz aqui a glosa que Adam nũca ajnda vira cousa morta nehũa, nẽ sabya que era morte, et que entendese que de cousas mudas forã aquellas pelles que el vestia, et erã ja mortas, et quese apreçeberia desi de algũa cousa por ello; et esto he que asi morrería et das outras cousas que semẽtasem ẽna terra et collesem donde se mãteuessem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Et desque Adam et Eua vierõ aaquel lugar de val de Ebrom, hu os Deus enviaua acharõ y moy bõa terra, et Adam cõ suas mãos et cõ fustes arrancaua as eruas et mouya aterra, mays agrande traballo dessy; et pero laurauáá omellor que el podia, et semẽtaua [daquelas] semẽtes quelle Deus dera pensando quelle nasceriã et colleria ende froyto donde gozase cõmo laurador que traballaua por ello; mays aterra mays lle criaua cardos et espyñas et outras eruas et cousas danosas queo estoruauam que [nõ] oque el semẽtaua; et avia Adam grande dolor et tristeza dello et era moy triste por que de seu traballo nõlle vjña froyto cõmo el coydaua quelle deuya vĩjr. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Et Adam et Eua [veẽdosse] em tanta mesquindade sequer que nõ tynã estonçes estormẽtos [nỹgũus] [conque] laurasem por pã et vyño et por las outras cousas cõque aviã [a viuer], nẽ ella conque fazer oque pertẽesçe aos officios das molleres em suas casas, et forõ en acordo de buscar acarreyra et tornarse de cabo aaquel Pareyso terreal do deleyto donde seyram. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 9 |
Onde diso Eua logo cõmo ho vio, asy cõmo conta ẽno quarto capitolo do Genesis: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Onde diz outrosy Gregorio ẽna Glosa do Genesis sobre este lugar, que Abel tanto quer dizer cõmo bafo, por que asy cõmoobafo se vay agiña et se esparge por lo ayre et nõ paresçe, asy faleçeo agiña Abel, et foyse cõmo oyredes et nõ paresçeo mays. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 11 |
Et ascondeo logo, coydando que ascondendo ael, que ascondido et encuberto avia seu pecado que fezera em omatar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
"Caym quando esto oyo ouvo medo que sabudo era oseu pecado et rrespondeolle que nõ sabya del, et que moyto avia queo nõ vyra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Caym foy sanudo por ello et rrespondeo brauamẽte, et diso aDeus: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
"Aua queme tu deytas da façe da terra et da tua, et eu asconder me ey ante ty, et andarey errado et fugido [perla] terra, et Pareyso aque chamarõ despoys Edom, pero nõ morarõ aly, mays ficarõ em outra terra açerca dy aque diserom despoys por nome Nod; et Nod, segundo os Despoemẽtos dos nomẽes proprios que som ẽna Biblia, quer [tanto] dizer em nosa lyngagẽ cõmo cousa que nõ he estabele et que nõ esta queda, asy cõmo Cayn, que despoys que foy yrado de noso señor Deus et deytado da quela terra enque estaua cõ Adam et cõ Eua et seus yrmãos, nũca despoys esteuo asesegado nẽ quedo em hũ lugar, nẽ asua cabeça ẽno seu corpo del a cõmo quer que ya tyña cõmo os outros omẽs nẽ o seu corpo ẽna terra, nem aquela terra Nod ensy mẽesma entrelas outras cõmo avemos [departydo]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Et cõmo quer que oystes que diso noso señor a Caym que máá seeria aterra onde el morase, pero que semellaua aquel lugar moy bõo aCaym, partyo ael de todas las outras terras de arredor, et ajuntoa et foya apartando toda via pera sy et pera os seus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Et el foy oprimeyro que esto fezese apobla; et faziao por moytos enamygos que avia, segundo que as gentes erã aasazõ, ca nũca quedaua de [rroubar] et de forçar aos outros, et yrlos buscar onde quer que el [soubese] que erã quanto quer que fossem aalonge, et arroubarlo todo et tomarlo pera sy, et poerlo su oseu poder, segundo orrazoa Josep. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 15 |
Et buscou et pensou todaslas cousas que soubo et podo [per] queos omẽ mellor poderia criar et aver; et por que nõ achaua por las montañas cada lugar [couas] ou [algũus] cobertiços onde sse amparase das neues et das outras tẽpestades do vento, cõmo soyam os omẽs morar em taes lugares, catou as maneyras das feyturas das casas que vya feytas, et pensou de fazer outras taes feyturas de cuberturas de [rroupas]; onde foy [el] o primeyro que achou pera os pastores maneyras de tendas en que morasem ẽnos estremos, et partyo os gãados em greys de sẽnas maneyras asy cõmo ofazẽ ajnda agora os pastores do noso tẽpo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 15 |
Et em esto, andando Jabel porlos montes buscou outrosy primeyro ante que outro aarte et amẽestria [pera y] prender os veados por vya ja moytos por los mõtes onde andaua, et delles moy máos que comyam os outros; et este Jabel buscou todas as artes et maneyras de caçar et de correr monte, et de pescar cõ rrede et cõ os outros [estromẽ[tos]] que som pera ello. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 16 |
Et Jabel, seu yrmão, quando [vyña] de seus gãados aapobla da villa et oya aJubal, seu yrmão, tãger aqueles estormẽtos avia delles grande sabor, et pensou que algũas alegrias de táes cõmo aquelas, que bõas seeriam pera toller tristeza aos seus pastores ẽnos montes onde andauã com os gãados, et quelles dariã algũ [solaz] et alegria por que sofressem mellor as (Moyto mal me [fezo] neste dia. ) lazeyras et tristeza que ally leuauã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 16 |
Et rrogou aseu yrmão quelle fezese algũus estormẽtos donde aqueles fezera pera seus pastores, et el quelle daria de seus gãados carneyros et vacas; et Jubal prometeullo et cõplio et fezolle pera elles albugas e albuguetes et bandurras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 18 |
Onde diz mẽestre Pedro sobre este lugar ẽna Estoria et [outrosy] Josepho ẽno [segũdo] capitolo, que este Tubalcaym foy o primeyro que achou aarte da ferraria et de labrar oferro et os outros metaes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 18 |
Et el começou primeyro aentallar os metaes et fazer em elles feguras [enleuadas] et de outra guyssa, et achou esto desta maneyra: seus yrmãos Jabel et Jubal et outros dos seteẽta et quatro de sus yrmãos et suas [cõpañas] andando por los mõtes, Jabel cõ seus gãados et Jubal andando buscando madeyros de que fezese seus estormẽtos de sua musica, achauã as siluas tã espesas, por que omẽs [nj̃gũus] nõ andarã ajnda por y nẽ cortarã y nada, et por la espesedũe do mõte nõ podiam por y andar nẽ passar de hũ lugar pera outro; et ençẽderõ os mõtes et tã grandes forõ os fogos que ardeu toda aerua et desy as aruores [grãdes] todas, et ajnda aterra cõ elles; et tã [grãde] foy acaentura que entrou dentro ajuso que fondeu metaes de venas que aly avia delles, et tanta foy aforça da fondiçõ quese [torçerõ] os metaes, et aly onde quedarõ et se queymarõ tomarõ ensy da parte de juso feguras de madeyros et de pedras et de que quer que su sy [acharom]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 18 |
Et estes de Caym et os outros, que nõ sabiam ajnda nada de rrazõ de metaes, nõ curauã delles et leyxauã[os]; et tanto foy moyto este metal queo soubo Tubal Caym, que obraua delles, et vẽeo aaqueles lugares dos mõtes por onde diziã que esto acõtesçera, et achaua as peças et as taboas dos metaes que jaziam por aly onde se queymarã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 19 |
Sobrelo al, estudou el et sutelezou et achou moyto por sy em esta arte adeante, ca acõmo quer que dos sones dos martelos dos ferreyros ho aprẽdera, pero aqueles sones ygoaes erã et ygoalmente sonauã; et el pensou el despoys por sy de temperar as cordas, as hũas altas, et as outras [vayxas], as outras em medeo; et fezoas todas rrespõder ẽnos cantares cada hũas em suas vozes et acordar cõ ellas, donde se fazẽ as [dulçedũes] que aplazẽ aos omẽs moyto et os alegram. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Este Lamec [foy] omẽ que [tyraua] de arco moy bem, et çertaua moyto, et mataua moytos veados; ca toda vya fora seu vso de andar aesto, [asy] cõmo diz mẽestre Pedro ẽna Estoria sobre este lugar; que tanto viueo longa vida que perdeo o veer et foy çego et ouvo despoys hũ moço queo adestraua pero mãçebo, segũdo conta o Genesis queo moço oadestraua et oguyaua por onde ya. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Et [hum] dia tomou seu arco et seu moço queo gyase cõmo soya, et foy ao monte por matar [algũus] veados cõmo outras vezes; et conta mẽestre Pedro que nõ por comer as carnes delles, ca diz que ante do deluvio que nõ [avyam] ajnda em vso de comer carne nẽlles fora mãdado de Deus, mays queo fazia Lamec por sabor que avia da caça cõmo soya, et por las pelles dos veados de quese vestia; ca ata odeluvio nõ se vestirõ os [omes] de al saluo de pelles, ca nõ avyam ajnda tãto donde et [demays] queo nõ sabyam fazer, asy cõmo diremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Et Lamec andando acaça et seu moço cõ el, atravesaua Caym de hũa parte do monte pera aoutra por hũ carreyro que vyña por esse monte, et todo era veloso, et cuberto de cabelos cõmo anymalia, andando sempre fogindo et morando omays sempre ẽnos mõtes et por los ermos; et asy ya fogindo et tal andaua toda vya ca dito avemos cõmo lle dera Deus que nũca podesse estar quedo em hũ lugar; et desque passou mẽteosse em hũa mata, et hũas molleres acõtesçeo que pasauã estonçes por essa carreyra, et acharõ aCaym et maravyllarõse de tal cousa, et el [outrosy] quando as vyo esteuo quedo hũ pouco et catou pera ellas, et ellas quando virom tal omẽ et tã estrayo, et os ollos todos cubertos de cabelos das pestanas et ajnda afaçe, ca tã longos erã os outros cabelos de todo ocorpo em sua [guisa], et espãtarõse del et deron vozes; omoço et Lamec oyrom as vozes, et omoço pregontoulles que aviam; ellas diserõlle que viram hũa [anymalia] velosa, cõmo besta estraya quelles atrauesara acarreyra, et quese metera ally en aquela mata; et el disolles quelle mostrasem o lugar, et ellas tornarõse cõ elles et mostrarõlle onde se metera, et desy forõse logo sua carreyra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Et desque Lamec et omoço chegarõ açerca donde el estaua, bolyo Caỹ de dentro, ca nõ podia estar quedo, et as follas das aruores do mõte que caerã y et jaziã secas sonarõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Rrespondeu omoço que nõ sabia senõ quelle semellaua que estaua aly cousa [vyua]; armou estonçes Lamec seu arco et poso em el sua seeta, et diso ao moço [quello] enderẽçase contra onde oyra orroydo, et omoço fezóó, et Lamec tirou do arco et ferio aCaym de morte cõ aseeta. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Empero esforçouse, cõmo eram todos os de Caym maos et atreuudos, et esteuo et [pregũtoulle quẽ] era, et el disolle que Caym; omoço, nõ sabendo nada da pena que avya auer oque matase a Caym, et tornouse logo aLamec aly onde oleyxara, et contoulle cõmo era. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 23 |
Adam foy buscar aAbel hu jazia morto, et achou ho aly ondeo ascondera seu yrmão Caym, et leuóó dende et suterróó em hũ vale açerqua de Ebrom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 23 |
Et diz sobre esto mẽestre Godofre ẽna sexta parte do Panteõ et outros queo outorgã cõ el, que teuo Adam dóó por Abel çento ãnos; et que poucos dias forõ em todos aqueles ãnos que el nõ fose aafosa de Abel chanzer, et fazer doo, et chorar por el; et tanto durou esto que Adan et os que vierõ despoys del que chamarõ por este feyto [a] aquel lugar onde jazia Abel val de Lagrimas Et de cõmo avia Adam moy grande dolor por la morte de Abel, et outrosy por Caym que fezera aquesta nemyga, et era seydo et ydo fora da terra, ca acõmo quer quelle aquel mal contesçera seu fillo era, cresçendolle este pesar et este dolor de cada dia do começo ata ocabo do dolor, poso em seu coracõ et fezo promyssom delo et jurou que nũca mays sse chegasse aEua pera fazer em ella fillos de que tomasse tristeza et pesar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Sobreste lugar diz mẽestre Pedro, que Josepho conta que Adam aduzentos et trijnta ãnos de quando fora feyto, que fezo a Seth, et que vyueo despoys desto seteçentos ãnos; mays dizemos nos que acõmo quer que semella queos contã el et Moysem, que nõ os som quanto aavida de Adam, ca Moysem nõ conta os çento ãnos em aquel tẽpo enque Adam teuo o dolor por Abel, mays [enadeos] aca sobre Josepho ẽna vida que fezo despoys que fezera aSeth; et Josepho conta aqueles çento ãnos do dóó aly ondeos Adam pasou, mays despoys descontaos ẽnos ãnos que [vyueo] despoys que ouvo a Seth, onde, tambem segundo hũ cõmo outro forõ todos los dias da vida de Adam [noueçentos] et trijnta ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Et cõta Moysem segũdo esta conta as géérações et os ãnos dellas ẽna primeyra ydade, ẽnas mays poucas rrazões que el podo; et veeredes outrosy oque faz ẽna segũda ydade; et diz mẽestre Pedro, queo fazia por chegar mays [agina] aAbraã donde véém os ebreos que som os judios et he el seu lynagẽ, onde diz asy Moysem: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Onde viueo Adam çento et trijnta ãnos segũdo Moysem, et segũdo Josepho duzentos et trijnta, asy cõmo ja he dito; et fezo Adam aasua ymagẽ et asua semellança hũ fillo, cõmo Deus fezera ael aasua, et este fillo foy oque disemos aque posera nome Seth; et Adam foy feyto aaymagẽ et sémellança de Deus, et Seth aa de seu padre Adam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Et era Seth bõo de sua propyedade, et esto porque nasçera em lugar de seu yrmão Abel, que foy juso et bõo varõ Et diz que fezo Seth outros taes fillos cõmo el, amadores de todo bem, et queo semellarõ, et que taes forom sempre ata que Adam et Seth forõ, et que sempre morarõ em aquela terra onde foy Adam et os fezo, et viuerõ todos seu tempo em paz et em soude, et que nõ caerõ em mal nẽgũ nẽ em traballo ata cabo de sua [vjda]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 27 |
Et elles [o escriuyrõ] em aqueles pylares que avemos dito por quese nõ perdessem, pero por que se quedam aqui todas as rrazões queos sabeos diserõ dos de Caym et destes de Seth, departimos nos asy que: esto podo séér queos do linagẽe de Caym acharom primeyramẽte os saberes et as mẽestrias dos saberes das cousas segrares, ou terrẽaes, donde som os saberes aque chamamos mecanycos, asy cõmo avemos dito de Jabel que buscou as mẽes trias [de] criar os gãados et caçar et pescar; et Tubal seu yrmão os estormẽtos de cantar et tãger et labrar de fuste pera elles, et daqui veẽo despoys cõ todaslas sutelezas acarpentaria de labrar de fuste, et de pedra, et ajnda de osso, et de al seo ya; et Tubalcaym, yrmão destes, aferraria de cobre et ferro, et oentallar, et opyntar cõmo dito he; et daqui veẽo despoys o obrar de labrar de prata et ouro, et fazer y todas las sutelezas [do[s]] lauores quese oje [fazẽ]; et ajnda tẽemos que daqui se leuãtou osaber de labrar aterra, asy cõmo olas et cantaros et oal quese ende dela faz, et outrosi os vidros do fieyto; et oque bem parar mẽtes aesto achara queos do linagẽe de Caym buscarõ primeyro todas las sabedorias et mẽestrias das cousas [terreaes]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 27 |
Et cõmo tomou logo Caym aseu padre aterra, et leyxou aAbel seu yrmão agarda dos gãados et traballarõ se elles das cousas [terreaes] donde som todas las mẽestrias cõ [queas] labrã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 27 |
Et estes forõ os saberes queos de Seth escriuyrõ em aqueles pylares de ladrillos et de pedra, donde vos disemos que diz Josepho, queo pylar da pedra que he ajnda em Syria, mays dizemos nos ajnda sobresto que pode séér que elles que fezerõ seus pylares pera escriuyr em elles seus saberes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 29 |
Despoys acabo destes ãnos, segundo conta Josepho, foyse para Deus onde diz que asua fim nõ he achada em escrito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Ajnda dizem algũus esta outra rrazõ: que foy el hũ dos maestres que fezerõ aarqua de Noe, et despoys que [soubo] arrazõ do deluvyo, et cõmo quer que el creese por ventura que sééria o deluvyo ou nõ, cao oyam dizer os omẽs et moytos osabyam, mays nõ o podiam créér, [dizẽ] que fezo este Matussalem em hũ costado da arca quando labraua em ella hũ estogo de hũa camareta para sy, apegada ẽno costado da arca, mays que nõ entraua dentro ẽna arca, et avia aentrada de fora; et esto queo nõ vyo Noe, nẽ nẽgum de seus fillos nẽ de suas molleres; et desque começou odeluvyo avijnr, acolliansse todas las anymalyas aarca aNoe, et dizẽ que tomou Matussalem sua vianda que [tiña] ascondida et prestes; et estando Noe ẽna presa de tomar as anymalyas que metesse ẽna arca [cõmo] lle mãdara Deus, diz que Matussalem que se collera em aquela camara, et çarrou moy bem sua porta [per] onde entrara; et goaresçeo aly do deluuyo, et ajnda dizẽ que vio Matussalẽ ocoruo et apoõba que enviara Noe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Noe sayo et aterra cõmo estaua ajnda lodosa das agoas do deluvio, et o lodo tenrro quando Matussalem sayra synaloa cõ os péés; et Noe quando vio os synaes que Matussalem fezera cõ os péés ẽna terra, maravillou sse moyto daquel omẽ, donde fora, ou onde escapara do deluvio, et foy yndo Noe por los synaes dos péés et achou aMatussalem onde jazia morto, atantas pasadas da arca quantos dias durara o deluvio enque el viuera apegado fora da arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Onde diz Moysem asy ẽno sexto capitolo do Genesis que começarã ja os omẽs acresçentarse et seer moytos por la terra em aquel tempo; et sabede que Moysem et os outros santos Padres et sabeos que desta estoria falam, que chamã em este lugar omẽs aos do lynagẽe de Caym que seyrõ todos mááos; et dizẽ fillos de Deus aos de Seth et de seu lynagẽe por que erã dereytureyros et rreligiosos, cõmo omẽs de ordem et de moy santa vida, et ajnda mays que nõ os padres da lyña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et dizẽ [algũus] que despoys que Adam foy morto que se tornou Caym a terra de Ebrom cõ sua moller et cõ suas [cõpañas], et que morou em aquel lugar onde matara aseu yrmão Abel. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
"Et diz ajnda Jeronymo sobresta rrazon ẽna Glosa, et diz que estas palauras de Deus que querem dizer que anatura do omẽ era ensy tam flaca que nõ poderia despoys sofrer a Deus, et que oque aqui faziam de mal que aqui queria que o pagassem et padesçessem, et que lle lo nõ terria pera os penar onde durara a pena pera sempre, et que diso aquesto Deus por rrazõ do deluvyo que queria fazer enqueos mataria logo a todos por los maes que faziã, et que o faria com esta pena pasadiza et nõ cõ aquela que nũqua a de faleçer cõmo fezera ao diabro; et que des Noe endeante que nõ seeria a [a] vida do omẽ [mays] de çento et víj́nte ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et diz oebrayco et mẽestre Pedro cõ os Judeos que foy cõmo vidreyra; et oebrayco [diz] ajnda mãys quea [çercou] Noé de cristal, et chama a oebrayco meridiano , quer dizer lugar [per] onde lles entraua aluz [ao] medio dia quando passaua o sol [per] cima, acõmo quer que nõ paresçesse o sol aqueles dias por lo tẽpo nublado; et Symaco achama diluculo, quer dizer, pouca luz, por que entraua por aly pouca luz cõmo vem por la [mañãa] çedo ao mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 38 |
Et por que quiso noso señor Deus que ficassen outrosy sementes das outras anymalias que poblassem despoys do deluvio a terra, et ouvessem os omẽs donde se mantẽer et viuer, et seruyr elles a Deus, mandoulle que metesse cõsigo ẽna arca de [todaslas] [anjmalias] da terra, de cada natura dellas dous et dous, macho et femea, et que esto [meesmo] fezesse das aves; mays das anymalyas brauas et que naturalmẽte nõ eram antes pera comer las o õme, que metesse ende senos pares de cada natura, macho et femea; et das outras que segundo sua natura fossem pera [comer], et que som mãsas et limpas que metesse sete pares de cada natura, dous et dous, macho et femea; et que estas seriã despoys pera [comer] pera omẽ, et pera ellas meesmas que comeriã as hũas das outras; que segundo diz mẽestre Pedro sobre este lugar et outros cõ el, ata este deluvio passado nõ forõ outorgadas ao omẽ nẽgũas anjmalias que comesse, et mãdou lle [queo] ofezesse [agyña], que acabo de sete dias daquel enque el esto mãdaua, trageria odeluvio et choueria sobrela terra quareẽta dias et [quareenta] noytes, et destroyria de sobre afaçe da terra todas quantas cousas El fezera. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Et que ala onde fossem por las terras queo disessem aos outros que aly nõ vynã, et seo asy nõ fezessem que Deus queria tomar dereyto et vingãça deles, et que atodos los [omẽs] varões et molleres máos, et ajnda bõos seos y avia, et [a] todas quantas [anjmalias] ẽno mundo avia et em el erã et quantas obras ẽna terra fezera, que todo esto destroyria apouco de tempo, et todo esto fazia por la maldade dos omẽs; et que ẽna pena que el sobre elles enviaria que todos, maos et bõos, et as outras cousas [yriam] ygoalmente em ella, et que os omẽs et as anymalias morreriã y, senõ moy poucos omẽs et moy poucas cousas das outras viuas de cada natura, que El queria saluar daquel peligro [enque] ficassem as semẽtes dos linagees de cada hũa dellas, por que despoys que aquelo fosse passado que poblassem aterra et amãteuessem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Sobre esto achamos por escritos de arauygos que falarõ desta rrazõ, que dos mayores omẽs da terra que eram aasazõ cõmo rreys de suas [cõpañas] et dos outros grandes omẽs, que vierom aNoe aly onde labraua aarca, et ouverõ cõ el suas [rrazões] et suas pregũtas, que departyam cõ el sobre rrazõ daquel lauor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 40 |
Aquelas aberturas aque chama Jeronymo ẽno trasllado da Biblia ẽno [septimo] capytolo do Genesis cataractas, et diz Agostym que som synaladamẽte as portas do Nylo [per] onde el sal et mana. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 41 |
Andados seysçentos et hũ ãno de quando nasçera Noe, et [mj̃ll] et seys çentos et seteenta et çinque de Adam, et despoys quea vengãça que Deus ordenou sobrelas maldades dos omẽs foy [cõplida] em elles, et ajnda em [todaslas] outras cousas, nẽbrouse de Noe nosso señor Deus et enviou spyrito de vento sobrela façe da terra, et espargeo as [nuves] et tirou as de sobre ella, et çarrarõ se as fiestras do çeo et quedou odeluvio de suso, et çarrarõ se outrosi as fontes do [avismo], et as agoas que da terra seyram tornarõ se por aqueles lugares [per] onde [sayrom], segundo dizẽ os sabeos sobre este lugar et myngoarõ et começarõ [ho] despoys dos seys çentos et çinquoeenta dias, et tantos avia que entrara Noe cõ suas cousas ẽna arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 43 |
Despoys que passarõ quareenta dias que quedarõ as chuvias, parou mentes Noe cõmo avya ja tẽpo que nõ chouera, et abrio afeestra da arca et enviou ocoruo por que se terra ou aruore ou algũa outra cousa achase descuberta da agoa que pousasse em ella et desy quese tornasse aarca, et entẽderia em el Noe algũ synal que terra avia ja descuberta alonge da arca em alguũs lugares [per] onde poderiam andar omẽs; et ocoruo foy et nũca tornou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 43 |
Et em esto [acordam] mays todos los espoedores dizendo que nõ morrera daquela voada nẽ daquela vez, et dizẽ asy: que sse ẽna arca nõ ouvo mays de hũ par de coruos et hũ deles morresse daquela [guisa] que nõ ouvera donde sse cobrasse amaneyra da natura de aquelas aves; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 43 |
[et que nõ foram [despoys mays] et agora som moytas] destas aves; onde mays com rrazom semella que nõ morreo et quese nõ quiso tornar aarca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 43 |
Et quando esto vio Noe sabia el cõmo apoõba era [aue] de casa mays mãsa que outra ave das brabas que em casa morã, et envioa; et ella foy et achou terra descoberta, segũdo dizẽ, mays nõ seca adondese ella atrouesse apousar de pees, que acõmo quer queos alturas dos mõtes erã descubertos et paresçiam pero aterra et as aruores, todo estaua ajnda lodoso et por [esso] nõ ousou pousar, et tornousse aarca cõmo tornaria ahũa casa enque morasse. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 47 |
Onde bem touerõ os de Noe, por estas rrazões que yris he aquel arco do çeo et orresplendor que aquel arco ha, diz a Glosa do Genesis sobre este lugar, queo toma do sol et doutra [guisa] que nũcaa ha. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 49 |
De Noe et de seus fillos foy asy que logo os primeiros dias despoys do deluvio morarõ ẽna arca ata que fezerõ outras moradas; et Noe et aqueles seus fillos [começarõ] de andar por la terra, pero nõ moyto aalonge do termyno donde estaua aarca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 49 |
Et todo esto faziam el et seus [fillos] [perla] terra açerca donde sya aarca, nõ se ousando alongar della por que estauã escarmẽtados et [avyam] medo quelles vẽeria ajnda outro deluvyo, pero queos avia Deus ja segurados, et labrauã todos et faziã aly seus fillos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 49 |
Et acontesçeo que jazendo asy descuberto Noe et dormyndo, vẽeo Cam, seu fillo mediano, et quando o vyo tal jazer rryosse del; et sayose et foyse pera seus yrmãos onde estauã labrando et disolles lo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Moysem ẽno Genesis nẽ em outro lugar nõ achamos que disese nẽgũa cousa que Noe mays fillos ouvese daqueles tres que avemos dito; mays léémos do bispo Metodio, martere, que jazendo preso ẽno carçere ondeo tyña oPrinçepe da terra, que pedio mercede anoso señor Deus quelle mostrasse çertamente averdade dos primeyros omẽs et das suas generações. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 55 |
Et que primeyro rreynariã os de Cam donde foy el rrey Belo, em pos esses os de Sem, cõmo os de Media et Perssia et os gregos, et despoys que rreynariam os de Sem et os de Jafet em hũ ajuntados, et despoys, acabados os outros tres rreynos, que rreynariã em cabo os de Jafet sóós, cõmo ofezerõ [despois] de todos los outros; et forõ estes os rromãos que som de parte de ouçidente. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 56 |
Andados de Noe despoys da arca et do deluvyo duzentos et çinquoéénta ãnos, et de Adam mj̃ll et noveçentos et seys, despoys que Noe ouvo consellado aseu fillo Yonjto, cõmo he dito, ficauã ajnda el et os outros seus fillos em terra de Armenya, onde estaua aarca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 56 |
Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
Aly começou decabo Nẽprot apoerlles medo a todos dizendolles que víj́nria outro deluuyo tal cõmo ho do primeyro tẽpo de Noe, et elles avendo medo desto et veẽdose em lugar tã chaão et tam alonge de serras et de montes altos onde se acollessem aalgũa forteleza selles [acaeçesse] dea mester aver, preguntarõlle que fariam sobre esto; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
"[vij̃de] et labremos ladrillos et cozamoslos donde façamos aquela torre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Das rrazões do cõfondemẽto das lingagéés de Senáár. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Onde diz Moysem ẽno [onzemo] capitolo queos partyo Deus daquel lugar por todas las terras desta [guisa]: que quando hũ demãdaua ladrillos daualle outro bytume, et quando algũ pedia bytume outro tragialle agoa, et se algũ pedia agoa outro tragia algũas ferramentas que y tynam ou algũa outra cousa, de [guisa] que nũca hũ daua oque o outro pedia, et quedarõ de fazer açidade et atorre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Et por que foy aly mesturado et cõfondido em moytas lengages hũa lyngage que era em todo omũdo, et diz oebrayco Babel por cõfondemento, et poserõ nome Babel aaquel lugar do seu ebrayco que vsauã quando esto foy; et Babel tanto quer dizẽr cõmo confondemẽto, por que oque antes era hũa lyngage foy aly cõfondido em moytas lyngages cõmo dito he. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Mays agora leyxamos de falar destes lynagés de Noe que avemos dito, et tornar vos emos amostrar de Asia, et de Affrica, et de Europa, quamanas som ellas ensy et [per] onde se departẽ hũas terras das outras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Asia, Europa, Affrica, de que dyremos adeante donde forõ tomados et postos aestas terras, que teem [estes] termynos, que aqui disemos acada hũa os seus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Et de parte de ouçidente atrauessa por medio d a terra, et tem des septẽtriom, que he aparte donde vem ovento (cierço), ata medio dia, donde nasçe ovento vendaual. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Et partem aEuropa et aAfrica omar Medyterraneo asy cõmo sal de ouçidente, et sobe ontre Calez et [Çepta], et vay fazẽdo seus [sẽos] ahũas partes et aoutras et sobe ata Acre aaparte de Jerusalen aly onde se ajuntã cõ omar Eyxente, ontre Asya et Costantynopla, em medio da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Partem Asia et Affrica por medio da terra, cõmo se vay daquela parte em dereyto de çima de Europa amedio dia, onde nasçe afonte Nygris, que he ocomeço do rrio do Egipto aque dizem Nylo, segũdo dizẽ Plinio et Lucano et outros moytos sabeos que falam deste rrio; et dende adeante cõmo vay este [rrio] por estes tres braços: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Et Asia ouvo este nome [de hũa] dona [que foy] señora dela aque chamarõ por nome Asia; et outrosy ha este nome Asia apartadamẽte hũa terra que jaz em aquela terçeyra parte de todo omũdo, [asy] cõmo véémos que he em España que chamã Leon atodo orreyno et Leon he hũa çidade del, et asy he aly que dizẽ [Asia] atoda aquela terçeyra parte de toda a terra, et Asya [ha] hũa terra della de moytas que y ha; et he Asia aquela terra donde vierõ adesputar cõ Santo Esteuóo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Poys que disemos das tres partes da terra onde se partẽ as hũas das outras, et quanta partida da terra tẽ cada hũa delas, diremos agora qual delas poblou cada hũ dos [tres] fillos de Noe, desy quaes terras et villas poblarõ despoys os seus lynages et os que deles vierõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 65 |
Et jaz esta terra ontre Palestina et Syria ajuntada ahũa parte por seus termynos et aaoutra parte jaz contra medio dia donde vem ovento abrego. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 65 |
Et Hul he o segũdo fillo de Aram et tornousse aaterra donde vieram todos [primeyramente], et poblou em Armenya aly onde ficara aarca do deluvyo; et aqui nõ achamos outra rrazom de nomẽes senõ quea terra ha nome Armenya, cõmo avya antes et os pobladores armenyos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 65 |
Et nos dizemos lles armynos et aaterra Armyna; pero achamos, segundo dizẽ [hũus], que este nome foy dado aaquela terra de arida [que he] por seco, et de mons [que he] por monte, por que oque Noe primeyro vio descuberto da terra et seco do deluvio os montes et aterra de Armenya forõ onde el estaua. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Onde dizemos asy ẽnas suas geerações que forõ [triijnta], cõmo as avemos ja contadas ante desto: et [destes] forõ os cananeos, et teuerõ os seus termynos ẽna primeyra partida da terra, segundo conta Moysem ẽno dezimo capitolo do Genesis, de cõmo vynam de Sidom aZerara ata Gaza et dende aSodoma, et aGomorra, et [Adanna], et aSeboym ata que chega aLasa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 69 |
Onde achamos que moytos dos gregos que [escrivirõ] as estorias que falam deste rrio dizẽm quelle chamã Put do nome daquela provynçia [per] onde corre; mays despoys quelle foy mudado onome em tempo de hum fillo de Mezrraym que ficou por erdeyro despoys del, et foy ao que disemos Badym; et mudou este nome aquel nome Put aaprovynçia et aos moradores della, et por departymẽto da outra Lidya que disemos dos de Sem [mudandolle] as leteras chamou Libya aaterra et libes aos pobladores; et jaz esta terra açerca das areas de Asia, et ajnda mays, queas arreas som amayor parte desta terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 69 |
Do outro fillo de Cus que foy Nẽprot, departido avemos nos ja ante desto do seu lynage donde [vyña], et cõmo ficou em Babilonya et cõmo fezo et rreynou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 70 |
Et esta rrazõ de Noe, cõmo se tornou aterra em sua natura despoys do deluvio, et labroa Noe, et plantou sua vyña, et fezo ende [vyño], et beueo et enbebedesçeo, conta esta rrazõ Josefo despoys destas poblas et [Moysen] antes, et nos outrosi dizemos em esta rrazõ cõmo diz Moysem, et avemos lo ja contado aly ondeo el contou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
[Donde] vẽeo oprinçipal omezio dos fillos de Jafet et de Cam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Et quẽ quiser saber donde vẽeo esta malquerença tã grãde et tã longa ontre os christiaos et os mouros, daqui cate arrazõ, que os gentíj́s et os christiaos que oje [som] véém prinçipalmẽte de Sem et de Jafet, que poblarõ a Asya et aEuropa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 72 |
Et nos tẽemos, que segũdo este dereyto et priuylegio que Noe noso padre nos leyxou aos de Sem et de Jafet donde nos vĩjmos que toda cousa de terra et de al que nos dos de Cam de Africa, et donde quer queos mouros sejam em quaes quer outras terras; et poys que mouros som, todos som de Cam, et se podermos de [algũus] deles algũa cousa leuar por batalla ou por [qual] quer força et ajnda prenderlos et fazerlos nosos seruos que nõ fazemos em [ello] pecado, nẽ torto, nẽ erro nẽgũ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 74 |
Demays, quando os judios nõ quiserom rreçeber a Jhesu [Cristo] noso Señor, et quese tornou el apredicar aos gentíj́s, et deles converteu, donde enxaltou ẽna sua fe, et acresçentou os fiéés em ella, que somos nos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Et segũdo diz Josefo ẽno sexto capitolo em esta rrazõ, os omẽs das outras terras por onrrar aestes fillos de Jafet poserõ os nomẽs de seus fillos de Jafet aas suas gentes, dos poedores dos nomẽs acada [hũus] por onde quer que chegarõ aaterra que tomassem et apoblassem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Mays em Europa, por que nẽgũ das mayores genera ções de Jafet nõ vẽeo amorar aaterra aque despoys chamarõ dos de Gomer nẽ morou y, apartarõse hũas [cõpañas] das outras que chegarõ de aquelas generações de Jafet, et forõ de Gomer et dos de Magog, et vierõ sem caudillos et sem outro rrecado, que por que oyam os outros dizer que era terra moyto fria et máá nõ queriam pera ella vĩjnr; et poblarõna esses et morarõ en ella, et chamarõse por nomẽs departidos em moytas [guisas]; et som aqueles aque os gregos chamã galatas agora, que em aquel tempo primeyro gomaritas se chamauã elles de Gomer, donde vynã, et pero que vynã sem caudillos el os enviara aly apoblar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Et poblou Madeo terra de Media em Asya, donde chamarõ os gregos aas gentes daly medos, que diz tãto cõmo os de Media, de Madeo que os poblou, et foy el aly oprimeyro señor, et despoys os seus cõmo forõ víj́ndo del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Tyras, opostromeyro fillo de Jafet, poblou em Asya hũa çidade et posolle nome Tyraçia, et aos seus tyraçes, donde foy el prinçepe; et despoys por apostura, tyradas algũas leteras destes nomẽs, mudarõnas et chamarõ aos pobladores traçes et aterra Traçia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Tarssia; onde aamays grande çidade quee cabeça das outras çidades em aquela [prouynçia], Tarsso lle chamã ajnda agora, et primeyramẽte soyan la escriuyr cõ tam ẽno começo, quee hũa letera grega. Çetym, oterçeyro yrmão, tomou hũa ysla et pobloa et posolle nome Cetynja do seu nome, et esta he aysla aque agora chamã Cypre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 76 |
Estes Iynages et terras et pouõos, que avemos dito segundo dizẽ Moysem et Josefo et mẽestre Pedro, ouverõ os tres fillos de Noe segũdo suas géérações cada [hũus], et suas lengages, et seus rregnos, et terras apartadas em suas gentes; et estas som as compadas de Noe segundo suas nasciões Et daqui donde he dito forõ espargidas et partidas todas las gentes, segundo queas noso Señor Deus partyo et espargeo de Babel, et de Babylonya, et de Senáár [per] todo omũdo, et todaslas terras que som su o sol destas gentes et de Yonjto, cõmo he dito, et dos que delles vierõ, destes forõ et som. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 78 |
Et [todos] estes termynos poblarõ Jafet et os seus et outras terras que [son] em Europa, que nos nõ nomeamos aqui ajnda agora, mays diremos dellas adeante onde falaremos das poblas de Tubal que nõ entrarõ y outras gentes das dos outros yrmãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Et aquela terra da rribeyra do Ebro foy chamada primeyramente Çeltiberia deste nome dos çeltiberos por esta rrazom; et despoys lle diserõ Carpentanya, que he cõmo por quatro, por que [começarom] elles aly apoblar ẽno chão primeyramente em quatro lugares onde agora estam bõas villas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Et aesta terra que disemos Carpentanya -que seja segundo esto de carpente por quatro, et tãnya por tenẽças ou por termynos - ençarráá da hũa parte o ouçião, que he omar grande, et da outra parte omar Terreño que he omar de medio da terra, et da terçeyra parte o Ebro des donde naçe asy cõmo vay ata que caye ẽno mar Terreño em Tortosa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 81 |
Europa a Asya et Asya aEuropa por los mõtes Rrifeos; et Asia aAfrica et Africa aAsia por los [montes] manãçiales ou manadeyros da fonte [Nygres], de que falou [Primo] et outros moytos donde otomou el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 81 |
Onde paresçe que aquel yrmão mayor por que el avia bõa ventura et sorte, que queriam dela os outros, et por ventura foy cõmo por synal que ẽna [vijnda] de [Ihesu Cristo] que [vijnria] em aquela sua partida, et avia el de aver amelloria em esto et elles queriam aver ende asua parte, pero que algũas destas gentes nõ vam oje por essa carreyra, et aly ficarõ, et poblarõ, et morarõ, et morrerõ, et destes meesmos passarom despois poblar aEuropa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 81 |
Agora queremos dizer de Noe et dos seus quatro fillos Sem, Cam, Jafet et Yonyto enque lugar ouverõ suas moradas et onde acabarõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 84 |
Da morada de Sem, fillo de Noe et onde acabou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 84 |
Sem, oyrmão [mayor], quando se partirõ huũs de outros ẽno cãpo de Senáár el vẽeo cõ sua [compaña] de sua casa contra olugar que entendeo que poderia séér omedio do mũdo, et chegou aaquela terra [a] que agora dizemos Judea, et semellou ael moy bõa terra de todas cousas et em medio do mũdo et aamão de todas las outras terras, et ficou em aquel lugar onde he agora açidade de Jerusalem açerca do val de Ebrom, por que aprendera de Noe, seu padre, que Adam, et Eua, et Set, et os outros da lyñage que aly forã suterrados; et ajnda dizẽ [algũus] que vẽeo Sem aaquel lugar por consello de Noe, seu padre, que sabya por esperito de Deus que em Sem ficaria alyña dos lyñages, donde avia anasçer Ihesu [Cristo], et tomaria morte et passiom et rresusçitaria, et que seria lugar comunal aly de todo omũdo que era em çirco da terra pera os queo aly quisessem [vĩjr] véér et adorar, et fezo aly sua pobla; et segũdo dizẽ posolle nome Luza, et este foy oprimeyro nome quea çidade de Jerusalem ouvo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 84 |
Da morada de Cam, fillo de Noe, et onde acabou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 84 |
De Cam achamos et dizemos asy: que passou aAfrica, et [hũus] dizem que ficou et poblou onde he agora açidade de Marrocos, outros dizẽ que em Cartago ade Dido, outros que ẽna çidade Ytica, outros dizẽ que ẽnas areas hũ [despois] foy feyto otẽplo de Amõ, quee Jupyter, de [quẽ] diremos adeante cõmo foy amayor cousa de Africa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 84 |
Outros dizẽ quese foy cõ Geter seu sobrino, fillo de Aram, que era fillo de Sem, aBautria, aterra que disemos dos bautriões, onde el ouvo despois nome Zoroastres, et lidou et rreynou cõ el rrey Nyno, segũdo contaremos adeante, et que aly ficou et morreo et que aly jaz, et em esto acordam os mays et nos com elles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 84 |
Et desto nõ achamos mays lugar çerto de Cam onde ficase nẽ onde acabase, et pareçe que foy feyto cõmo ẽno syno et ẽna ventura de Caym ofogediço, fillo de Adam, et começãse os seus nomẽs cõmo em hũa maneyra: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 85 |
Da morada postromeyra de Noe et de Jafet, seu fillo, et onde acabarom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 85 |
Onde conta Ysidro quese foy Noe cõ Jafet et cõ os outros fillos de Jafet, os que nõ ficarõ em Asia, et forõ víj́ndo por Asia poblando cõmo oystes ata que chegarõ aas rribeyras do mar Terreño et do mar de Constantynopla, que he ode medio da terra, et ouverõ navios aly; et entrarõ Noe et Jafet em hũa naue et passarõ omar, et arribarom em Europa, et começarõ de andar por la terra, veẽdoa por escoller ondese asentassem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 85 |
Et quando chegarõ aaterra aque despoys diserõ Toscayna, ahũa lugar nõ moy longe onde agora he açidade de Rroma, et paresçeolles moy bõo lugar de erdades, et de montes, et agoas, et açerca do mar, et poblarõ aly hũa çidade et poseronlle o nome de Noe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 85 |
Agora, poys avemos dito das moradas et dos acabamẽtos de Noe et de seus fillos, et das poblas dos seus, cõmo quer que nõ digamos das seteẽta et duas geerações, queremos dizer das quinze de Jafet que poblarõ Europa quee aqui onde nos somos et erdamos et viuemos; et diremos quaes destas gẽtes acordam em hũa lyngage et quaes se departẽ dos outros ẽna sua. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 87 |
Pero he aqui de saber que a Santa Escritura, que logo em Adam, que foy oprimeyro começo de todos, catou sempre ẽnos omẽs hũa lyña bõa que gardou et teuo em personas [coñosçidas] et cõtadas; et aestes da lyña apartou os sempre de todos los outros omẽs, et cõ estes vẽeo sempre a Santa Escritura, et os omẽs bõos et os santos Padres quea cõposerõ et aescriuyrõ; et aduserõ et trouxerõ esta lyña apartada et escolleyta de todos los outros omẽs, ata o começo da sesta ydade, pera aver ende sem todo synal de pecado aSanta Maria Vyrgem, donde Ihesu [Cristo] nasçesse della et saluase omũdo cõmóó el fezo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 89 |
Aqueles omẽs que disemos que buscarõ primeyramente aarte do teçer donde se vistisem, et labrar aterra, et semear, et coller, et comer as carnes das anymalyas et das aves, começarõ apensar ẽnas creaturas das cousas pera se tomarẽ et averẽ algũa creẽça; et catando pera terra vyam em ella algũas pedras claras, et [fermosas], et fortes, et coydauã, et diziã que aly era Deus et bayxauã se [cõtra] ellas et adorauãnas; et [despois] de todos estes, vierõ outros adeante quese vestirõ mellor, que teçerõ os panos cõ mayor et mellor mẽestría et arte que [os] outros dantes; et buscarõ tynturas de colores de moytas [guisas] pera os [tyngir] et colorar doutra [guisa], aalende da color que aviã natural; et por que nõ sabyam fazer casas nẽ as poderiã fazer em cada lugar, por que avyam de andar de terra em terra cõ seus [gaãdos] bus candolles toda vya mellores paçeres, et começarõ afazer tendas de panos sobrepostos em varas et em madeyros enque morassem, et sayam se das choças et morauã ẽnas tendas que leuauã cõsigo de lugar em lugar cõ seus gáándos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 89 |
Et estas tendas [dizẽles] em latym magalia , et magalia he casa pastoril, cõmo casa de pastor, [asi] cõmo diz Virgilio ẽno libro aque dizẽ Bucolica, onde el fala dos [pascos] et dos gáándos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 89 |
Et estes começarõ aleyxar de andar errados por los mõtes et por los ermos donde andauã antes, amaneyra de bestas saluages tomando oje hũa moller et leyxandoa logo, et [de manãa] outra, et asy dende endeante cõmo as outras anymalyas; et escollendo os lugares que vyam bõos de erdades, et de mõtes, et de agoas, et acollerõse amorar aly alugares [dous] casados, alugares tres, alugares mays, segũdo que eram as anchuras et as bondades das moradas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 90 |
Et desque os [hũus] começarõ de orar aas aves que em hũ tempo méésmo os omẽs adorauã cada hũas destas cousas, os [hũus] hũas, os outros outras, cada [hũus] segũdo suas seytas et esto he segundo seus apartamẽtos que tomauã em suas creẽças, et começarõ os outros de amãsar et caualgar ẽnas bestas pera yr mays [agyña] et mays sem traballo onde yr queriam; et seruyrse dellas em outras [guisas] que nõ as adorauã ja aqueles senõ nõ lles lo fariã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 92 |
Et despoys destes vierõ outros et catarõ ẽnas calidades dos quatro elamentos, et leyxarõ os outros et adorarõ ao fogo, departyndo sobre ello et dizendo que aquel elamẽto do fogo que era mellor et mays onrrado queos outros tres elamentos, et esto por estas rrazões: aprimeyra por quee mays alto et mays açerca do çeo que elles et aluz que alumea; asegunda por que ençarra aos outros tres que som aterra, et as agoas, et o ayre, et os escaenta, et os tẽpera acada hũ cõmo lle faz mester, donde [vem] a mayor parte da força et do poder por que nasçem todaslas cousas ẽnos outros elamẽtos, et cresçem et se acabã segundo seus tẽpos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et aprenderõ et catarõ as naturalezas por donde ouverõ o ouro et aseda, et cõmo se [teçesse] et entrasem ẽna arte dela pera laurar ouro et plata et algofer em ella de moytas colores, donde ouvessem apostos ornamẽtos os templos pera seus sacrifiçios, et donde se vestisem os rreys et as [rreyñas] et os seus fillos et os outros prinçepes et omẽs bõos acada [hũus] cõmo pertéésçem, et buscarõ outrosy moytas maneyras de pẽnas veyras, blancas et outras cõ que afortelezassem os pãnos et se vestissem deles mays apostamẽte et asua prol; et fezerõ sortellas, et aneles, et çercelos, et alcordas, et argolas, et todo esto pera sy et pera suas molleres. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 98 |
Os outros orauã aqual quer [das] planetas aque queriã orar em aquel tẽpo teendo que aquel era seu deus; et estes erã gardadores dos ydolos et daquela sua ley que elles avyam, et mostrauã aas gentes que aly vynã em rromaria, que mays valya orar aos çeos et aas estrelas, donde vyna aforça aos elamẽtos méésmos, que nõ aas cousas que deles se fazíam enque elles [crijam]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 98 |
Et ontre todos estes nos achamos que aquel queo mellor entendeo et mostrou ẽno seu tẽpo que foy Abraã, et de cõmo oel fazia plougo moyto aDeus, onde quiso que el et os do seu linage fossem seu pobóó apartadamẽte; et por esso os mãdou çircondar, et daly sse começou aley dos judios. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Onde diz sobre ello Agostym ẽna Glosa que estes tres fillos queos nõ fezo Tare ajuntados, mays acada hũ em seu tempo desqueos começou aengẽdrar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Mays queremos que sabades aqui hũa cousa em rrazõ das contas dos ãnos de estas seys ydades do mũdo, quanto he ẽnos poderes de cada hũa das géérações por onde vam os ãnos: que Moysem et os outros quea estoria da Biblia departẽ, et nos outrosi cõ elles, que ao padre da [geeraçõ], quer viuese poucos ãnos, quer moytos, quelle nõ cõtamos deles ẽno tẽpo da ydade do mũdo, nẽ ẽna conta das estorias que por elles van, senõ aqueles que viueo opadre ata que fezo ao fillo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et em estes [triijnta] ãnos foy Rregau cabeça et señor dos da lyna, amaneyra de juyz et de rrey, cõmo o forã [de] suas [cõpañas] os outros padres da lyna. Ẽno tẽpo de aqueste Rregau, andados de Noe seteçentos et [triijnta] ãnos, et do deluvio çento et [triijnta] et dous -segũdo os ãnos das vidas dos padres aque dizemos da lyña de ante que fezessem fillos - aquel Jano, fillo de Noe, cõ ho outro Jano seu sobríno, fillo de Jafet, seu yrmão, buscando bõa terra vierõ aterra de Tuscayna, et chegarõ aly onde agora esta açidade de Rroma; et acharõ y morãdo outro que [avya] nome Cames, quese fazia ja cõmo natural daly. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et poserõlles nome Janyculo, por amor de Jano, fillo de Jafet, et segundo diz em aquel Libro das Maravillas de Rroma. estes pááços forõ em aquel lugar onde agora he [aigleia] de Sam Iohan, aque dizẽ [en] Rroma ao Janyculo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et sayosse de Creta onde rreynaua, et vẽeose pera este Jano, fillo de Noe; et aJano [plouvolle] cõ el, et rreçebeo cõsigo ẽno rreyno. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et apobla que el aly fezo, foy em aquel lugar onde agora he em Rroma o Capitolo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 106 |
Em estes tríinta ãnos ficou Seruc por cabeça et caudillo et mãteedor dos da lyña, asy cõmo oforã os outros padres donde el desçendia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 106 |
Onde Rroma, que foy ajuntada et feyta de moytas poblas, os primeyros nomẽs que ouvo ante que fosse ajuntada et dita Rroma, forõ estes: o primeyro Janyculo, de Jano, fillo de Noe; o segũdo Saturnya de Nẽprot; o terçeyro Valera, quelle poso Ercoles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 108 |
Astrologus fuit hic, quod petit ille facit. Em estes versos tange mẽestre Godofre estas sete cousas deste rrey: olynage donde vẽeo; que omẽ foy; que nome ouvo; que corpo; que quiso; por quẽ o demãdou; que acabou ende. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 108 |
Et esto foy moyto pera todo [õme], empero que diz [Plimo], onde fala das feyturas dos corpos dos omẽs et gentes, que terras ha enque forõ os omẽs de quareẽta cobedos em longo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 110 |
Et em este tẽpo as gentes das géérações dos fillos de Noe auyam ja tomados lugares de poblas, et yam se asesegãdo et acollendo ao poblado donde andauã ante desto ẽnos mõtes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Abraã, Nacor, Aram, [em] estes seteẽta ãnos foy [Tare] caudillo et señor das [cõpañas] dos [lyñages] dos padres cõmo avemos dito queo forã aqueles donde el vyña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Et em tẽpo deste Tare eram ja todas as gẽtes asentadas porlas terras et feytas as cabeças das poblas donde se fezerõ despoys as outras poblas menores et ajnda algũas das mayores, mellorando seus lugares donde sse cõplio et tomou todo omũdo, et despois queos omẽs começarõ de [coñoçersse] [porlas] vezindades, et souberõ os [hũus] das moradas dos outros, et conosçerõ as terras et os termynos delas quamanos et quaes erã cada [hũus], nom ouvo y nẽgum deles quese por cõtento nẽ pagado touesse da contya das terras que tynam et avyam tomadas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Onde por que ouvo moyta [cõpaña] et gente ẽna çidade de Babilonya, logo que [desçenderã] dos mõtes de Armenya, et vierõ aly, et poblarõ em ella, et ouverõ rrey que era sabedor, et boliçoso, et de grande coraçõ, forõ eles por esto mays sabedores et mays boliçosos por el et cõ el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Despoys que rreynou este rrey Nyno sayo sabedor, et moy viuo et moyto bulidor et [mañoso], cõmo aquel que era et [vyña] de rreys viuos, et de grãdes corações et moy [buliçosos] et fazedores; et asy otrage ja et lle vem cõmo de patrimonyo antigóó; et despoys que foy apoderado de todaslas terras do seu rreyno começou de rreuoluer, et cometer as gentes das outras terras, et guerrearlas et cometerlas fortemẽte por las meter su o seu señorio, et rreynar sobre ellas, asy cõmo oystes que quisera guerrear et aseñorarse rrey Nẽprot, de seu avõo, ẽnos mõtes de Armenya et despoys ẽnos cãpos de Senáár, sobre todaslas geerações dos fillos de Noe; onde semella queo tallente do avoo que nõse perdera ajnda ẽno neto nẽ se podia oluydar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
[Ẽno] tempo de Tare, et deste rrey Nyno de Babilonya et de Assyria, se começarom as ymages, donde forõ os ydolos que os omẽs adorauã despoys. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 116 |
Ca nõ aviã ajnda rreynos apartados, nẽ rreys deles, nẽ gentes apartadas sobre sy cõ algũus outros prinçepes, ou caualeyros, ou [senores] por sy quese alçassem et se leuãtassem cõtra el, et lle dessem guerra, et lle cõtradisessem; ca de aquel Jeutam et de Susenem, que vos disemos queos [alçarã] por rreys sobre sy as [compañas] de Sem et as de Jafet quando desçenderõ dos mõtes de Armenja et ẽno cãpo de Senáár, non achamos que foy deles despoys nẽ onde forõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 116 |
Onde conta mẽestre Godofre em cabo da septima parte do Panteõ, que [en] tẽpo deste rrey Nyno nõ era ajnda orreyno de Perssia, nẽ ho de Media, et diz que nõ era ajnda orreyno dos caldeos, nẽ dos ebreos, nẽ odos lydos nẽ [o jnperio] dos do Egipto nẽ orreyno dos corundos, nẽ odos de Tesalonya, nem era ajnda feyta Troya, nẽ fezera y ajnda nẽgũ mal nẽ bem; nem orreyno dos argiuos, nẽ o dos de Siçionya, nẽ orreyno dos rromanos, nẽ o dos alamães, nẽ seu [jmperio], nem o dos galos, que som os françeses, et por nos nõ detéér mays em esta rrazõ, dizemos que em todo omũdo outro rreynado. nẽ señorio nõ avia estonçes senõ aquel del rrey Nyno em Babilonya et em Assyria. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 116 |
Et chegou em cabo a septẽtriom aterra de Çiçia, donde viérom despoys os godos, et fezolles aquelo méésmo; et erã barbaras aquelas gentes, et poucas, et espargidas. et flacas estonçes quando aesta primeyra vez, et sem batalla, et que nõ buscauã, nẽ faziam mal anẽgũ nẽ outro aeles; et estauã em suas terras quedos cõmo dormyndo, et espertóós el, et fezolles [coñosçer] as suas forças; et ante desto viuyam elles do [leyte] de seus gãados, mays tam fortemẽte os arrequeyxou el et os apremeo por queo nõ quiserõ rreçeber, quelles fezo comer nõ tã solamẽte oleyte dos gãados, mays beber do sangre dos omẽs; et em cabo vençeo os, et amãsóós de [guisa] queos tornou seus por força, et esto lles fezo el rrey Nyno desta vez, et despoys vẽeo aly outro rrey daquela terra por leuar esto deles, mays elles lidarõ cõ el [et] vençerõno et quebrãtarõno [en] tal maneyra que nũca despoys alçou cabeça, cõmo vos lo contaremos adeante queo diz outrosi Paulo Orosio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Dos quatro rreynos prinçipaes do mũdo fala Paulo Orosio ẽno começo do segundo libro, cõmo por prologo, et diz asy, que bem entende el, et ajnda nos outrosy cõ el, que nõ ha nẽgum omẽ [a que se] possa asconder que Deus fezo ao omẽ em este mũdo; onde diz queo mũdo rreprende ao omẽ por que pecou, et rreprendeo desta guysa: que por apremer et apremear a nossa destenperança, quee esta terra enque viuemos castigada cõ mẽgoa das outras anymalias, que nos nõ cria dellas tãtas quantas avemos mester pera comer et pera os outros seruyços, et outrosi que se nos faz ella [manyna] ẽnos froytos quea de dar, quenos nõ da tantos quantos nos aviamos mester, et mantem nos myngoados por lo noso pecado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Et pom Orosio sobre esto suas rrazões por prouas dello, de quaes trage hũas aas outras, et diz assy: ¿qual he aquel que mays ame acreatura que aquel quea fezo, ou quẽ agouerna et mãtem mays [ordenadamẽt]?; et rresponde el méésmo et diz que aquel quea fezo, esse ha ama mays, et outrosi diz ¿quẽ he aquel que mays sabeamẽte et mays rreziamente pode ordenar, et gouernar, et mãtéér as cousas feytas que aquel queas catou ensy méésmo, ante queas [fezese], et desque forõ catadas et dantes vistas queas fezo despoys? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Onde diz que aqueles queo nõ léérõ queo sentẽ, et os queo léérom queo [coñosçem], que toda potestade ou poderio de Deus he, et de Deus vem toda ordenãça. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Onde sobre esto diz ajnda Orosio, que forõ estes dous rreynos, ho de [Maçedonja] et ho de Cartago, rreçebidos por prinçipaes ontre estes outros dous, nõ por rrazõ de elles seerẽ erdeyros, mays por gardar seus dereytos ao postromeyro, que foy ho dos rromãos Et os nomẽs destes rreynos mayores et prinçipaes do mũdo, segundo diz Orosio, som estes sobre ditos cõmo avedes oydo: o de oriente em Babilonya o de ouçidente em Rroma, o de septẽtriom em Maçedonya o de medio dia em Cartago. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 119 |
Onde téémos queos quatro primeyros que forõ prinçipaes cada hũ da sua quarta parte do mũdo, asaluo ende aquel rreyno de Assiria queo foy de todo cõmo disemos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 122 |
Et agora, poys avemos dito das estorias da segũda ydade, et dos feytos que em ella [cõtesçerõ], diremos daqui adeante das rrazões da terçeyra ydade; et contaremos as estorias et as outras cousas que em ella forõ feytas, et as que ende acaesçerõ por los ãnos de Abraã, et despoys por los outros lynages que vierõ despoys del ẽna lyña ẽno lugar que aver podermos os seus ãnos por verdadeyra conta, et onde falesçerẽ estes, contaremos [perlos] da catyuydade enque os [judeus] forõ ẽno Egyto, et em pos esses [perlos] dos juyzes de [Yrrael], ata rrey [Dauyd] vse acabou esta ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 125 |
Conta Paulo Orosio ẽno segundo capitolo [do] primeyro libro quea terra que jaz ontre oTygre et Eufrates, rrios de Asia, contra oriente, quee aquela aque dizemos [Messopotamja]; et diz quese começa esta terra de Messopotamia de parte de septẽtriom, ontre ho mõte Toro et omõte Caucaso; et jndo ontre estes mõtes et ontre estes rrios vay contra medio dia ata que chega ẽno rreyno de Babilonya, et passada Babilonya contra medio dia; et daly açima contra ouriente jaz terra de Caldea, et sobre Caldea mays arriba aparte de oriente jaz terra de Arabia, onde som as aruores enque nasçem moytas et bõas espeçias et de moy bõos olores et de grãdes vertudes, et diz Plinio et outros filosofos et naturaes que aly mora ha ave fenys, et que viue daquelas espeçias et nõ de al. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 126 |
Abraã, Nacor et Aram; et estas forõ as géérações de Tare, et Aram fezo aLoth, et morreu ante que Tare seu padre em aquela terra hũ nasçera, ẽna çidade Vr et ẽno fogo dos caldeos, cõmo vos contaremos adeante; et casou aly Abraã cõ Sarra, et Nacor cõ Melca, fillas daquel Aram, seu yrmão; et Sarra sayo [manjña] et nõ avia fillos; et tomou Tare aAbraã, seu fillo, et aLot, seu neto, et aSsarra, sua nora, moller de seu fillo Abraã, et leuou os daquela [çidade] Vr dos caldeos onde morauã, pera yrse cõ elles aterra de Canaã; et vierõ aaquela terra de Messopotamya que avemos dita, ata a çidade de Arã, et morarõ aly; et cõplio Tare aly duzẽtos et çinquoéénta ãnos de ssua vida, [em] essa çidade de Aram, et morreo em ella et em ella jaz. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Mays estas rrazões et departymẽtos, de cõmo ho elles rrazoam et departem et acabam, leyxamos lo nos agora aqui [perao] dizer et departyr adeante ẽno lugar onde nosso [señor] Deus mãdou aAbraã sayr da terra, por que ho ãno do seu [nasçemento] prouasse, segundo Agustim et os outros, porlo ãno do mãdado de Deus; et de aquela seyda et aquel ãno da seyda, por lo [do] seu [nasçemẽto]; et he pera aly esta rrazõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
Os aravigos em sua Biblia traslladada do ebrayco asy cõmo nos, empero que demudam elles em ella algũas rrazões alugares, et poem outras, falam y destes nossos padres da lyña; et asy ouverõ seus espoedores sobre ello cõmo nos, et tragẽ suas prouas dos ditos que Moysem diso ẽna Biblia, cõmo fazemos nos os nossos; et acõmo quer que elles [andem] errados ẽna creẽça, et aqueles quea fe de Ihesu [Cristo] nõ creẽ nẽ teẽ, pero moytas bõas palauras, et çertas et cõ rrazõ, diserõ ẽno feyto da Biblia et ẽnos outros saberes, et grãdes sabeos forõ et som ajnda; et em aquelo que elles bem diserom, téémos que nõ he contra rrazõ de [prouarmos] nos onde mester for os nossos ditos cõ os seus, por que véémos que asy o fezerõ et ofazem os nossos santos, que pera prouar [a carnaçõ de] nosso señor Ihesu [Cristo] aduzem ẽnas [lyções] da noyte de Natal suas prouas de autoridades tam bem de [gentijs] tomadas do arauygo cõmo de judios et de [cristiaos], donde quer queas podessem aver que aasua entençõ cõplisem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
Sobre olugar onde nasçeo Abráám, fillo de Tare, fillo de [Nacor]Seruc, fillo de Rragau, fillo de [Falec], fillo de Eber, fillo de Sale, fillo de Arffaxat, fillo de Sem, fillo de Noe, nõ acordam os hũus sabios que desta estoria falam cõ os outros, nẽ outorgã em hũ, pero que este desacordo nõ faze nẽ trage dano ẽna verdade da estoria; que os hũus dizem que nasçeo em Acus, et os outros [que em Alcufa], outros que em Cufida; et estes nomẽs som de lugares et poblas de Caldea; et dizem ajnda algũus que daly foy rrey Nẽprot natural mays que de outro lugar; et contã algũus dos aravigos que viuo era Nẽprot quando Abraã nasçeo, et dizem elles que nasçeo Abraã [mj̃ll] et seteẽta et nove ãnos despoys do deluvio; outros dizẽ que noveçentos et quareẽta et dous, et que era Nẽprot em aquela sazõ rrey de oriente; et diz que em seus dias deste rrey que estudiauã os omẽs ẽnos juyzos das estrelas et ẽnos andamẽtos dos çyrcos do çeo, et queo prouauã todo moy bem, et ojulgauã porlas moy longas vidas que aviam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
Onde diz sobre este lugar Lucas, obispo de Tuy, que estas prouas destes saberes nõ as poderiam fazer senõ omẽs que viuessem quinẽtos et [triijnta] ãnos, et diz que tantos ãnos he ogrande ãno; pero achamos em outros sabios queo grãde ãno he [seysçentos] et seys, et cõtam que menos vida de grande ãno quese nõ poderiam prouar nẽ véér os juyzos das estrellas et dos çircos et dos corpos çelestiaes, et buscarõ et fezerõ estormẽtos [pera] ello, et trauallauã moy bem em aprenderlo et em ensynarlo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
"Señor, gardarey teu [mandado], et se Deus quiser eu me gardarey bem que nõ faça fillo, donde aja opesar et amazela et veja del atristeza que veẽ os outros queos em este tẽpo fezerom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
"Et Tare foyse sua carreyra aseu mandado; et quando chegou aavilla et [vyo] sua moller, que nõ vira dias avia ja, paresçeolle bem et ouvo codiçia dela, em maneyra que vẽeo ofeyto et jouvo cõ ella hũa vez, onde ouvo fillo dela daquela vez; et foy sua carreyra cõ seu mãdado pera el rrey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
Alcofa et Albaçara; et avia aly hũ cano moy grande, cõmo coua, et sabiao Tare, por que passara por aly hũa vez et virao, et os omẽs nõ parauã mẽtes aaquel lugar; et ascondeo aly sua moller, et toda via tragialle de comer afurto; et aly diz que nasçeo Abraã em aquela coua, et [cresçeo] logo et fezose fornydo, et asyo diz Abul Ybeyt, que mays cresçia Abraã em hũa semana que outro moço nõ soya cresçer em hum mes; et criarõ Tare et sua moller este fillo, encobrindóó toda via quanto podiam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
"Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Abraã foy por sy omẽ entẽdido em todas cousas, et sabedor em todas aquelas que oyra et aprendera dos outros sabios, et em todas aquelas de que omẽ algũa cousa de bem poderia dizer, et outrosy foy sabio et [apreçebido] das cousas que avyam de vĩjr; et entendiao porlas sçiençias do quadrunyo, donde era el moy grãde señor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Et dauasse Abraã todo aDeus, de dito et de feyto, tanto que seu padre nẽ seus parentes, Nacor et os outros seus amygos nõno podiam tyrar dello de nõ fazer esto cõtra Deus et préégar dEl et pregoar lo ontre os seus amygos et em seus ajuntamẽtos de companas ondeos faziam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et diz mays obispo Lucas em esse capitolo, por que jazia Caldea açerca de [Babilonja], que queria séér dela señor el rrey Nẽprot; et elles nõ oqueriam rreçeber, et ouvo abuscar mẽestria por onde podesse cõ elles, et começoulles apredicar dos deus et ensynarlles adorar ofogo, et por esta maneyra vençeos et rreçeberõno por rrey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Mays esto leyxamos de dizer agora aqui [porlo] contar adeante onde vos diremos destes deus dos [gentijs] por queo som as planetas et os elemẽtos, et por quelles derõ estes nomẽs, segũdo queo conta santo Agustym ẽno libro da Çidade de Deus, todo moy cõplidamente. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Onde diz [Ovjdio] em aqueles seus versos: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Mercurio sse trasformou et se ascondeo em fegura de çegoña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Em este lugar espõ ofrayre et diz que el rrey Jupiter que fogio ao Egyto ante os [gentijs], que quer [signjficar] anoso señor Ihesu [Cristo] que fugio ao Egyto ante amaldade dos judios, et os outros deus que erã cõ Jupiter et forõ aly [trasformados], que dam aentender asanta Maria madre de Ihesu [Cristo] et nosa Señora et aJosep et aos outros omẽs que consigo leuauã quando fugirõ ala cõ Ihesu [Cristo], ca nõ paresçe rrazõ que elles sóós fossem; et os gigantes que erã os judios et Trifoueo ho grande gigante que ya em pos elles que foy rrey Herodes, cujo poder ya tras [Ihesu Cristo] ao Egipto ata ondeo Deus sofreo; et que noso señor Ihesu [Cristo] sééndo Deus verdadeyro tomou carne et forma de seu seruo, que tal semellança lle pertẽesçia de tomar de fegura de carneyro ou de cordeyro [anjmal], qual oferesçiam et osacrificauã ẽna sua fegura ẽna vella ley, ata que El vẽeo daquela vez em carne atoller as feguras et ficar os omẽs ẽna verdade em que somos oje das feguras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
Et em todo esto Tare, seu padre, nõ era em casa et quando vẽeo et entrou em sua camara et achou aquelo feyto quiso sse matar todo, et dou grandes vozes, et pregontou por sua casa a todos quẽ entrara aaquela camara ou quẽ fezera aquel lauor, et culpaua atodos [dizẽdo] que cada hũ delles ofezera, et quelle disessem qual fora oque aquel feyto fezera, et sello nõ dissessem que atodos se tornaria et os quebrãtaria et faria taes cõmo el achaua aquelas ymages; et elles, quando se virõ em aquela coyta com el et aquel mao dia, ouverõ adizerlo por queo vira algũ da casa; et diserõ que Abraã entrara ala, et quando vẽeo Abraã de fora, que nõ estaua ẽna casa essa ora, achou seu padre choroso et moy sanudo, et logo vyo que yrado estaua contra el, et quando ovjo tal pregũtoulle que avia, et el rrespondeu que moyto mal enqueo el avia deytado, diso el: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
"[Rrespondeo] Tare: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
"Padre et meu señor: asy queria eu, que vos que esso dizedes que entendessedes ofeyto dos ydolos cõmo som fuste, et pedra, et terra, et feyturas das mãos dos omẽs, et como os mãdam fazer as gentes aseus talentes, et cõmo querem, et de dous ollos, et de duas orellas, et de dous narizes, et de duas mãos, et de dous péés, que fazẽ ao que de fegura de omẽ he; et se nõ quisesse oque faz aymage nõlle faria de estas cousas todas mays de hũa, et ẽno poder et mesura do omẽ quea faz, jaz todo oseu cõplimẽto, et ajnda mays digo quelle faça todas estas cousas cõplidas et ajnda dobladas, ou mays quatro ollos, et quatro orellas et [asi] das outras cousas, et ajnda quantas mays quiser, como dizẽ de Argo opastor [da] sua deessa Juno que avia çento ollos, empero queo matou Mercurio, nũca lle tanto farã que veja nẽ ouça, nẽ entẽda, nẽ synta, nẽ som os ydolos em outro estado senõ que cada dia vam tornãdose em aquelo donde forom et esto he aterra, ca as aruores, et as pedras, et ajnda os ferros et todaslas outras cousas que ẽna terra som, della forõ tomadas et della nasçem et em ella se tornã quanto quer que [tardem]; poys destas cousas som as ymages dos ydolos. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
[demays] avemos cordas et nerueos conque se manda todo, et cõ osangre que anda por todas las partes do corpo, ẽno qual se [mãtem] acaẽtura da vida [en] que se aalma et seus estrumẽtos feytos et ordenados pera falar, et rresponder, et dizer, et de todo esto nõ ha nada ẽnas ymages dos ydolos ajnda que sejam feytas em fegura [de] omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Et outrosi os máos angeos qual ora [caerom] tã forõ asentados em lugares conosçidos [donde] nõ am de yr anẽgũ lugar, nẽ podem senõ por mãdado de Deus que os solta alguas vezes pera mal fazer por los nosos pecados quando som grãdes, et nos partimos de Deus por elles, et véém elles estonçe et achando nos partidos de Deus et desemparados, et fazem et buscam nos omal que podem et quelles Deus sofre; et [poñamos] que venam et queyram entrar em aquelas ymages dos ydolos, et ajnda que entrẽ -oque nõ he, por que sééria contra natura nõ [vijndo] por mãdado de Deus - onde nõ ha gargãta ou polmõ ou os outros estormẽtos et nẽbros que forõ feytos pera ello, cõque el possa y falar, et esto nõ he nẽ pode séér; et se afegura do ydolo for doutra ymage que nõ seja de omẽ, se he de carneyro, poñamos que veña oespiritu máo, et entre et fale, ¿podera fazer al senõ braadar, segũdo que braada ocarneyro ?, çerto nõ al; et se for de cabrõ outrosi nõ fara senõ braadar, et se for de touro mudiar ou rreburdiar, et se for de çegona, ferir [cõ] os pycos et fazer aquel som que ellas fazem como taboezillas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
Onde, segundo todas estas rrazões que avemos ditas, os ydolos nõ am nada daquelo por que as gentes neyçias et enganadas os adorã; et sobre todo queos espiritos maos nõ vam anẽgũa cousa se nõ por soltamento de Deus, cõmo he dito, asy cõmo quando véém aos encãtamẽtos et aos espirimẽtos que prouã os sabios por queos solta Deus aaqueles espiritos por los nomẽes de noso señor Deus que El quer que ajam sua vertude et seu poder et sua onrra; et esto cõplese ajnda quando oespirimẽto se faz cõ ordenamẽto das estrellas que pertẽesçem pera ello. et otẽpo he estonçes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
[nem] os padres donde nós víj́mos nũca nos mostrarõ feyto de ydolos nẽno seguyrõ elles, et nos outrosi nõ corrõpamos anosso señor Deus cõ elles, nẽ [o sañemos] por que nos faça perder abõa [lyna] enque estamos; et [aqui vos] acabo agora [myñas] rrazões. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Et partironse em esto aquela donde lle vynã tantas et bõas rrazões, et pensarõ em ello, et diserõ que [per] ventura poderia seer este moço odaquela estrella que paresçera deque falarã os estreleyros ael rrey Nemprot; pero doyasse Tare cõ todo esto da perda que tomara em suas ymages quelle seu fillo quebrãtara, et sobre todo quesse temja moyto, cõmo omẽ bõo et [apreçibido] das cousas que aviam de víj́nr, que por ventura ou [os] matariam aly os caldeos por ello, ou lles fariam grande dano et desonrra, cõmo contesteçeo despoys. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et, segundo diz Josefo ẽno outauo capitolo, Abraã foy oprimeyro omẽ do mũdo [quesse] atreveo adizer que hũ era Deus fazedor de todaslas cousas et poderoso delas; et diz que el foy oprimeyro quese descobrio apréégar esto, et onde quer que ydolos achaua aque podese chegar, quebrãtauaos todos cõmo quebrãtara os de seu padre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
Et el [rrey] despoys que soubo averdade et foy entendendo et vééndo quese ya mostrando oque diseram os estreleyros, et demãdou aTare et asua moller por que nõ passarã os seus fillos por lo fogo, segũdo queos caldeos faziã, [rrecordandosse] da palaura queo seu rrico omẽ Mayzam lle cõsellara quelle demãdasse os fillos et queos pasase por lo fogo, por onde ajnda nõ aviã passado et quellos dese pera pasar por el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
"Et [rrespondeu lle] Abraã: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 149 |
Et Tare cõ solaz et sabor de seu fillo Aram, por que avia aquela çidade nome cõmo el, ficou aly et fezo sua morada el et sua [cõpaña]; et Abraã predicaua ẽnas poblas, et [perla] carreyra, et onde lles acontesçia de pousar, dizẽdolles que era hũ Deus verdadeyro sóó, criador de todaslas cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 154 |
Do rreynado de septentriom diz mẽestre Pedro ẽno libro das generações do Vello Testamẽto que foy em Syçilia, et que oprimeyro rrey de aquel rreyno ouvo nome Maneo; mays nõ pom mẽestre Pedro otẽpo en quese começou, [este rreynado] nẽ os outros, saluo que diz deles estas rrazoes, nem achamos nos ajnda em outro escrito ata este tempo, ocomeço deste rreyno, mays diremos del adeante em seu tempo ondeo acharemos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 158 |
Et segundo diz Eusebio ẽno libro do conto dos ãnos, ẽna rrazõ de [Abram], andando ella por las terras ya fazendo torres ẽnas mays grãdes alturas dos mõtes et dos outeyros donde fosse mayor avista das terras; os [hũus] dizem que cõmo atalayas pera fazer fortelezas pera gardar aterra; outros dizẽ que por rrazõ do deluvio, se acaesçesse de [vĩjr] quese acollessem aly as [cõpañas] de aquelas terras et que guaresçessem aly; et paresçe que esta rreyna tragia ajnda osiso et aloucura da soberuea del rrey Nẽprot, avóó de seu marido, de [que] oystes [(que oystes)] que começara [torre] cõ que Deus nõ podese cõ el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 158 |
Et as gentes que estauã em [algũus] lugares por onde [quer que esta] esta rreyna ya se nõ faziã guerras et viviam em paz, et os ella asy achaua, tã cruel et tam sem mesura era ella, queos mataua todos dizẽdo que nõ aviã coraçõ, et [quea conpaña] et oprinçepe que [coraçõ] nõ aviam que mays valyam mortos que vivos, et que os lugares que tynã enbargados et ocupados ẽno mũdo viuẽdo queos leyxasem morrẽdo aoutros que verriã em pos [ellos] et [estes], por ventura, que séériã de mellores corações; et que oprinçepe ou outro omẽ qual quer quanto de mellor coraçõ et mays viuo et ardido he, que tanto mellor entende et coñosçe obem et omal, et aDeus, et tanto mays dereytamẽte vay [a qual] deles quer ou aaquel quelle acaesçe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 159 |
Conta mẽestre Godofre ẽna septema parte do Panteom que esta [rreyña] Semyrramys, ẽnos dias del rrey Nyno seu marido, que [ella] ya cõ el aas lides et que asysse vestia, et se armaua et caualgaua cõmo omẽ, et que tam bem feria de [lança] et de espada, et fazia cõ as outras armas toda cousa cõmo omẽ varom queo bem fezesse, et diz que ẽnas azes das lides [que] tam bem tomaua ella seu. lugar cõ os seus, quea agardauã, cõmo el rrey seu marido, que ella ou tomaua adeanteyra ou açaga ou cada hũa das costaneyras; et quando ẽna lide entrauã, tam forte era ella et tã bem lidaua cõ sua [caualaria] et sua gẽte ẽna parte onde estaua, cõmo el rrey ẽna sua. et moyto mays nomeada et mays temuda que el era ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 159 |
Et quando caualgaua, por encobrir em sy as cousas donde ella aueria vergonça, se paresçesse ao caualgar, ouvo abuscar maneyra por dondeas encobrisse, por que quando cabalgase quea nõ estoruasse por esta rrazõ et porlo fazer ligeyramẽte buscou arte de suteleza pera sua vergonça encobrir, et fezo ella os panos menores ante queos omẽ do mũdo fezesse nẽ outro algũ; et por que vio que eram apostura et moy bõa cousa, fezo os daly adeante fazer et trager tã bem aos omẽs cõmo aas molleres, aos [hũus] et aos outros, ca aella paresçia que tam bem era vergonça [hũus] cõmo aoutros, quandosse descobriam das outras rroupas et paresçiam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 159 |
Et tam grande acodiçia et sabor aviã de matar omẽs et esparger sangre deles cõmo era afeyta aelo et ho avya [vsado] com omarido conque fezera moytas fazendas et vençera moytas lides [et batallas] cãpaes cõ el, et despoys da morte del ella porsy seendo caudillo mayor de todos, doze ãnos contenuados andou em guerra vençendo moytas batallas, et conquerindo gentes, et acresçentando seu emperio et señorio, et fazendo moytas fortelezas, por las terras por donde andaua ẽnos lugares onde fazia mester, pera defendemẽto dos rreynos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 159 |
Et ella fezo aseu marido rrey Nyno que fezese açidade de Njnyue et em ancharla tanto, et fazerla tam grande et tam onrrada cõmo avedes oydo; et despoys que seu marido foy finado por ella fazer oseu em seu cabo donde [gaañase] pera sy algũ nome, defendio que em todo oseñorio do emperio nẽgũa çidade nõ fosse tam grãde nẽ [tovesse] tamano termyno cõmo [Nynjue]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 160 |
Piramo et Tisbe, hum dos mays fermosos mançebos que séér poderiã, et Tisbe adeantada das donzellas de oriente, [asi] cõmo mays fermosa que todas ellas, ouverõ as casas hũa açerca da outra aly onde he dito que arreyna [Semjrramis] çercou aalta çidade cõ os muros coytos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 162 |
(Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et demays se Deus quiser que verra moy bõo fillo herdeyro et empos aquel outros moytos; ca Deus, que da soude aos rreys et aaoutra gente quandoo meresçẽ, asyo ordenou moytas vezes segundo queo aprendemos dos nosos auçiãos, que por hũ rrey que veña máo ou myngoado em algũa cousa, asy cõmo agora he este noso señor; despoys da Deus empos este moytos et bõos rreys cõplidos de toda sabedoria, et esto faz El por mostrar oseu grãde et nobre poder, et asua merçed, que de máo pode fazer séér bõo cõmo oque he poderoso em todas las cousas; demays, que fica orreyno ẽnos nosso aluydrio et ẽno noso ordenamẽto; et nos sejamos bõos vassalos et ayos verdadeyros et fiees et [mãteñamoslle] orreyno em justiça et em paz, et nõ lle danemos delo nada, nẽ façamos nẽgũas cousas por queos seus dereytos sejam [mynguados] em nẽgũa [guisa], ca se el sysso ouvesse cõplido el nos lo faria fazer cõmo ofezerõ aqueles donde el vem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et sobresto casemos nosso señor el rrey cõmo lle convem em seu dereyto, et fique el cõ suas [gardas et cõ seus] seruẽtes em sua villa et em sua casa, et ande ajnda por los rreynos por donde el quiser cõmo rrey et señor; et Deus querendo fazer nos ha bõo fillo erdeyro que de tal lynage he, acõmo quer quea natura aja errado em el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et andados çinquoeenta et seys ãnos de Abraã et quatro [de aqueste] rrey Zameys começouse esse ãno orreyno da ysla de Creta et rreynou y Cres, et foy oprimeyro rrey [della] et natural dende, segundo diz Eusebio et segũdo conta mẽestre Godofre este Cres foy fillo del rrey Nẽprot de [quẽ] avemos dito quelle [gaañara] opadre aquela ysla et queo fezera rrey della; et esto podia acaesçer segundo queo conta mẽestre Godofre, et segũdo dizem [algũus] podo séér que ouvese este rrey Cres começado arreynar moyto antes deste tẽpo, seendo bem de dias el rrey Nẽprot, seu padre, mays que ata este tẽpo queo nõ avia rreçebido por rrey todo orreyno; pero diz ajnda Eusebio adeante ẽnas rrazões deste rreynado et deste rrey, que foy hũ dos poderosos dos curetas que tomarõ el rrey Jupiter quando era moço, et asconderõno ael rrey Saturno, seu padre, queo queria matar, et ho criarõ, por que foy despoys rrey da mayor parte do mũdo, et omellor et mays sabio em aquela sua sazõ, et ajnda foy rrey desta meesma ysla de Creta, cõmo cõtaremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Onde diz ẽno quarto libro de suas estorias [Nycolao] de Damasco, que foy hũ sabio daquela terra que [escrivio] as estorias della: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 172 |
Et diz Josefo quese traballaua desto Abraã por estas quatro rrazões: aprimeyra por que ouvessem el et suas [compañas] por onde se mãteer et pasar aly bem em aquel tẽpo tam mao; asegunda por oyr os clerigos sabedores daly et aprender deles oque diziam de Deus; aterçeyra que se achasse alguũs que creesẽ em Deus, mellor et mays cõpridamẽte que el que [tevesse] aquela créénça; aquarta senõ achasse ẽno Egyto quẽ créése em Deus tã bem cõmo el quelles mostrasse averdade et lles la fezese entender et creér. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 172 |
Et [(et)] pero que Abraã morou pouco en aquela terra, tanto ensynaua bem et agudamẽte, que estonçes aprenderõ os daly as artes lyberaes et as souberõ por Abraã queas deprẽdeo em Caldea onde as ouvo primeyramẽte et as ensynou el despoys ẽno Egyto; et por esso dizẽ Josefo et mẽestre Godofre que estes saberes primeyramẽte forõ em Caldea ante que em outro lugar et daly os ouverõ os do Egyto, et do Egyto vierõ aos gregos, et dos gregos ao de Rroma, et de Rroma aAfrica; et por esta rrazõ diso outrosy Josefo que ocomeço [do] saber, et dos rreys, et das batallas, que de oriente se leuãtou primeyramente et em ouçidente se deue acabar, et que esto he segundo que anda o sol. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 175 |
Et diz mẽestre Godofre quese foy cõ esto pera arribeyra do rrio Nylo que parte aAsia de Affrica asy cõmo disemos em çima hu falamos de aquelas tres partes da terra por dondese partem as hũas das outras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 176 |
Do rrio Njlo cõmo nasçe et dos lugares donde paresçe et per onde passa falarõ moytos sabios asy cõmo Aristotel, et Tolomeo, et Plynio, et Rratestem, et Homero, et Tomostem, et Artemydoro, et Ysidoro, et Muçiano, et Lucano, et Paulo Orosio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 176 |
Et diz este Paulo Orosio que semella que sal da rribeyra onde [se] começa omar Vermello; et aaquel lugar chamã lle os gregos Mosille Nẽporio; et daly diz que vay contra ouçidente et passa por moytas terras, et faz [em] medio desi hũa ysla quea nome Merçe; desi corre contra septẽtriom, et daly torna amedio dia, et por la rrazõ do rreferimẽto que faz aly onde torna, sal fora da madre a tempos senalados do ãno, et rrega todos los chaãos do Egyto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 176 |
Mays [Plimo] conta desta outra [guisa]: diz queas fontes donde nasçe este rrio Nylo queas nõ sabe nẽgum omẽ çertamente, et que corre moy longa terra por desertos et por terras atam [quaentes] quese ençenderiã et [arderiam], se por el nõ fosse. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 176 |
Et conta outrosi queos omẽs daquela terra queo catam et param mẽtes aello, acham por cousa prouada que da maneyra que neua et choue em terra de Mauritana, hũ nasçe aquela fonte, que desa [guisa] cresçe ou myngoa oNjlo; et despoys que sal daly et chega aaterra das areas, nõ quer correr por ellas [per] çima, nẽ porlos lugares desertos et máos, et somesse aly, et vay asy ascondido algũas jornadas; et desque chega aaoutra Mauritana de Çesarea, que nõ he terra areosa, aly sal fora, et faz outra lagõa, et crianse y aquelas méésmas anymalyas et cousas que se criam ẽno lago primeyro, et por esso os omẽs téém que toda aquela agoa et cousas que avemos ditas que som do Njlo; et [despois] que sal daly et chega aas outras areas que som aalende [Mauritana], contra Etiopia, ascondese cõmo de primo et vay ascondido víj́nte dias andadura, ata que vem aterra de Etyopia, et aly mostrase cõmo de cabo; et morã y omẽs et sal daly hũa fonte atal cõmo outra quea em Etiopia aque chamã Nygris; et [criamse] em esta fonte todas aquelas anymalyas, et eruas, et cousas meesmas quese criam ẽno Nylo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 176 |
Et daly em deante corre sobre terra et nose asconde, et parte aAfrica de Etyopia, et faz grandes lagos donde mãteẽ os omẽs daquela terra, et acham y todaslas cousas que disemos quese criam ẽnos outros lagos do Nylo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 176 |
Et do lugar donde começa acorrer sobrela terra, quese non asconde despoys, ata olugar onde vay asy ajuntado, chamãlle Nygris; et aly aagoa del he ja moy grande, et despoys faz aly dessy tres partes, que cada hũa delas he moy grande rrio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Et aestas agoas que vam assy departidas chamãlles estes nomẽes que avemos ditos, et desque se ajuntam todos em hum dizenlles o Nylo, et nõ antes ajnda que toda seja hũa agoa; et despoys que sal das yslas ençarrasse ontre [hũus] mõtes, et em nẽgum lugar nõ vay tam yrado nẽ corre tam rrezio cõmo por aly ata que vem por hũ lugar de Etyopia quea nome Catadupia, et daly adeante jazem ẽna fim del en bayxo da madre por donde el vay hũas pẽnas grandes et moytas, et durã longa terra, et estoruãno que nõ pode correr, et vay ferindo por ellas fazendo moy grande rroydo, et quebrantãdose todo tãto que dizem que aduas legoas del, que nõ ousa morar moller prene, por que perdem as creaturas ante o espanto do grande et forte rroydo del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Et Paulo Orosio conta deste [Njlo] todas las cousas que diserõ os outros sabios saluo estas duas: a primeyra quelle cambea el os nomẽs, a segunda ẽno correr, que diz que em [algũus] lugares corre doutra [guisa] que nõ diserõ os outros sabios; et ẽno que cãbeou os nomẽs he esto: que oprimeyro lago queos outros poserõ por fonte do Njlo, et diserõ que avia nome Nulidom el diz quea nome Clara, et do lugar donde corre adeante et lle diserõ os outros [Njgris], chamoulle el Nebul, et ẽnos outros lugares el dizlle o Nylo cõmo os outros sabios que del falarõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Do correr diz que do lugar donde lle chamã este nome Nabul que corre adeante, ata as terras de hũas gentes que am nome libiogitas, et que aly faz hum tam grande lago quee sem mesura, et quese mete todo em aquel lago, et aly se acaba, et que daly adeante nõ corre saluo se vay por su terra por lugares queo nõ podem os omẽs véér, et entra ascondidamẽte ẽna madre daquel rrio que avemos dito que sal da rribeyra do mar Vermello, ca este lago postromeyro [en] quese asconde o Nylo nõ he moy longe daquel rrio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
"Em este lugar dizẽ sobresto os departydores que esta rrazõ quer dizer asy: que Endoxo ho estreleyro diso que acabo de oyto ãnos sse tornaua sempre o sol aseu curso ao ponto donde sayra ẽno começo destes oyto ãnos et que esto era oãno grande. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
"Empero que eu aja tam grande vertude de aqueste saber, et ho teña ẽno meu coraçõ pera querer ordenar osegre, et [tamaño] seja oamor que eu ey de mostrar averdade et leyxar aescritura, pero [nom] ha cousa [negũa] que eu mays queyra [coñosçer] que saber as rrazões do rryo Nylo, que estam ascondidas aos omẽs et ajnda asabedores que por tantos segres de ãnos cõmo som pasados queos [non] sabe nẽgũ çertamẽte; et que saba eu acabeça et afonte del onde he ou ondese começa, oque nũqua foy sabido de quantos eu sey ata o dia de oje que eu saber [podese que o] sabia seo tu nõ sabes; et tu que eras tam nobre omẽ, et tam santo varõ, et tam sabedor que teño queo sabes tu, mostrame por que eu aja por ty çerta asperança de véér et saber as fontes do Nylo; et por aprender esto leyxarey esta batalla çidadáá enque ando, [pero] que me sééria de outra [guisa] moy graue cousa de leyxar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 181 |
Começou obispo Acoreo et rrespondeo a [Çesar] desta [guisa]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 181 |
"[Çesar], guysado he de eu mostrar as poridades donde vijmos os grandes parentes [do] Egyto [de] que tu demãdaste, por queo sey moy bem et estas som cousas que nõ conosçerõ nẽ souberõ os máos pobõos, nẽ os máos omẽs ata otẽpo enque ora somos: mays plaza te, et piedade sera et santa cousa pera os bispos dese calar elles et nõ dizer tã grandes myragres cõmo estes, que por ventura nõ osabem et querendoo dizer véérse yam en vergonça por ello ante os prinçepes et os outros grãdes omẽs. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 182 |
Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 183 |
"O sol parte os tẽpos do ãno [per] onde se departem as ydades das cousas et muda odia em noyte et anoyte em dia, ca [per] onde el vay sempre he dia, et donde sse el vay sempre he noyte, et anoyte sempre vay tras el et sempre foge dantel; et tanto he oseu lume et tam grande opoder [do] seus rrayos que por donde el vay tolle áás outras planetas o andar et tardam lles seus cosos, et fazlle los vagarosos aly hu el faz sua estadas: ahũa ẽno Capricornjo ẽno mes de Dezẽbre, aoutra ẽno carneyro ẽno mes de Juyo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 183 |
Et quando el he ẽna parte do çeo hu as estrellas do syno do Leon se ajuntam áás estrellas do syno [do] Carneyro, aly onde aestrella Srio -et esta he aaque dizem canycula, donde som chamados os dias canyculares - et deyta os fogos yrados [porla] boca, et mudase aly oçirco do ãno enquese outrossy muda otẽpo, que sal estonçes oestio et entra ho outono; et outrosi quando he osyno do Capricornyo et do Carneyro su [quẽ] esta aboca do Nylo ascondida, quando vay aeste lugar quee dito destes synos aestrella de Mercurio, quee señor das agoas, fere ẽnas bocas ou ẽnos manadeyros do Nylo posto de suso ofogo da sua estrella; estonçes o Nylo abre sua fonte et [maña] et cõmo cresçe omar ẽnos cresçementos da lũa et sal o Nylo cõmo lle manda Mercurio, et cresçe et cobre as terras et tẽperaas, donde am todaslas terras do Egyto todo oque am mester et de quese [mãteẽ] et nõ colle as agoas nẽ as torna aamadre ata quea noyte nõ aja as oras ygoães cõ odia. ""Et em esta rrazõ sobre este lugar da fonte do Nylo achamos que ouverõ [hũus] dos auçiaos hũa créénça vãa: queo cresçer da fonte do Nylo donde el sal por las terras et rrega as herdades, diziam que aquel cresçer quelle [vyña] daquelas neves de Etiopia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 183 |
Et Çesar, desto podes tu aver por testigo acolor meesma do pobõo que mora em Etyopia, que som todos negros, et am osangre queymado da grande caentura do sol, que aly faz opoder do seu feruor, et dos bafos do abrego, ou vendaual, quee [ontre] os ventos [omays] caente, donde am os omẽs daly acolor moy negra Et sobre esto tem tu que toda cabeça de rrio, qual quer que seja, que por geada ou neue quese faça, moyta agoa da, moyta agoa dela, que nõ jncha nẽ cresçe senõ desque entra overão, por que estonçes se começã arreter et deslyr as neues et as geadas que opoder do frio tem coalladas; mays o Nylo nõ leuanta tam altas suas agoas nẽ as cresçe ata que nõ nasçe ha estrella Cam, nẽ chega asua agoa ante áás rribeyras ata queo dia seja ygoal da noyte; et esto he ẽno mes de Setẽbre quando o sol entra ẽno signo da Libra; et por estas rrazões que ditas som nõ sabe o Nylo aley das outras agoas nem cresçe em jnverno et quando vay o sol moy alongado estonçes nõ ha asua agoa del ho offiçio queas outras agoas am; et quando vay o çeo destemperado, em medio dos grandes feruores do sol, estonçes sal o Nylo et trage amoyta agoa, et esto he su açytara de medio dia, que arde tanto que queyma; et esto se faz por que ofogo do eyxe do firmamẽto nõ se ençenda, et ençẽda el as terras et as queyme; et acorre desta guysa o Nylo ao mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 185 |
Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 186 |
As outras agoas que ante do deluuyo forõ et em el, estas se começã estonçes cõ toda afeytura do mũdo, et forom rrecadadas et postas em seus lugares çertos ẽno ajuntamẽto que foy estonçes da terra, que fora solta ẽno deluvio, et estas agoas que primeyro fogo forõ tomou Aquel que criou as cousas et as fezo, et ajũtoas et estabelesçeo as su [çerto] poder et çertos lugares donde nõ podem passar [nẽsse] desviar; et daquelas quese criarom ou forõ criadas despoys do deluvio, [de aquestas] nasçe oNylo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 186 |
Et, tu rromano, esta [codjça] queas de querer saber ofeyto do Nylo, essa méésma ouverõ os rreys do Egyto, cuja terra este rrio anda, et os de [Perssia], et os de Maçedonya de Greçia, et de todoslos das ydades que forõ ante de nos quiseram leyxar osaber de este feyto aos que aviamos avíj́nr [despois], mays vençe ajnda anatura dese este saber asconder. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Onde quer que te veẽ os sabios et as gentes pregũtã por ty, et eu nõ ouso falar nẽ dizer de [ty] cousa mẽtirosa [da] tua fonte; et esta gloria de saber oteu feyto nõ acaesçeo ajnda anẽgum quea posa aver, nẽ agente algũa ẽno mũdo, que te achase nẽ que seja alegre por tu séér seu Nylo que por ella sabea oteu nasçemẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Et aporidade da tua cabeça donde se começa et ha as, nõ omostrou anatura anẽgũ ata nos, et alongou os seus sẽos donde tu esto leuas por queo nõ soubesse omẽ nẽgum et mays quiso [quesse] maravillassem os omẽs dos [nasçemẽtos] que nõ queos soubessem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Et collendoas de cabo daly adeante tornáás ao calez da madre dos lugares por donde vam partidas em moytas partes; et esto he aly hu os portos do rreyno de Filac partem os termynos do Egyto cõ os pobõos de Arauya. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Despoys desto, yndo el daly adeante tallando por los desertos, vay blando et manso ata hu chegam os mercadores, onde se parte onoso mar do mar Vermello, quee tam grande pelago et tam sanudo et tã forçador das cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 189 |
Et rrespondeo Loth quelle plazia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 189 |
Et em esto alçou os ollos Loth et catou contra arribeyra do rrio Jordam, et vio quese poderia rregar toda asy cõmo terra do Egyto; et esto era escontra açidade Segor, onde se rregaua aquela terra mellor por pe que em outro lugar pera amorada dos daly. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 196 |
Et el rrey de Sodoma, do qual disemos que viera el Abraã rreçeber, rrogoulle quelle dese os omẽs et as molleres que erã de sua terra que tollera el aos de Assyria, et que todo oal tomasse pera si; et rrespondeo Abraã et alçou as máos aDeus et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 196 |
"Et quando esto ouvo dito Abraã dou ael rrey de Sodoma aquelas cousas que ael acaesçerã em sua parte, et tornouse pera o lugar dondesse partyra pera fazer aquel [emcalço] et corredura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
"Et rrespondeolle logo Abraã: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 197 |
"Quãdo esto oyo Abraã rrespondeo: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
Sobresto rrespondeo Deus [aAbraam] et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
"Rrespondeo Abraã et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
"Quãdo esto oyo Ssarra começou aferir et aapremear aAgar sua mãçeba, et ella cõ coyta do mal quelle fazia sua señora Sarra fugio et [queria] [sse] tornar perao Egyto donde era natural, et nõ sabia ocamyno, et andaua soa et errada porlos moytes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
"Agar, mãçeba de Sarra, ¿donde vẽes ou pera onde vas? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
"Ella rrespondeo: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
[o primeyro] Oreb, Zob, Zebéé, Salmana; et estes leuãtarõ sse contra os fillos de Ysrrael, et ouverõ guerras cõ elles, et moytas batallas, et rreçeberõ os fillos de Ysrrael grande dano deles, ata que lidou Gedeom cõ elles et vençeos et fezo os tornar ao deserto donde vieram. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 200 |
Et deste Ysmael vierom outrosy os barbaros gazules, et genetes, et todas las maneyras de alaraues daqueles que moram [em] tẽdas et nõ querem morar em casas; et segundo diserõ [algũus] daly sayo [olyñage] de Mafoma, donde veẽ os mouros que am nome [agarenos], et am este nome por Agar, que foy madre de Ysmael; et ajnda [profetyzou] Metodio do lynage de Ysmael et diso que sayriam hũa vez et conqueririã amayor parte da terra et séériam dela [senores] hũ grande tẽpo, et que matariam os saçerdotes ẽnas [igleias] et ẽnos santuarios, et que aly se deytariam cõ suas molleres et atariã os cabestros das bẽstas aos sepulcros dos santos, et os altares preueles delas, et esto contesçeria [porlos] pecados et maldades dos [cristiaos] que em aquela sazõ seeriã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
Et esta sera apostura que gardaredes [pera] sempre: que çircondedes os menynos aos oyto dias que nasçerẽ, et esto faredes tam bem ao [menyño] seruo que compraredes, cõmo ao fillo da serua que nasçer em vosa casa; et todo omacho que nõ for çircondado seja deytado do meu pobõo, por que quebrantou [amyña] postura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
"Rrespondeo nosso Señor: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
"Rresponderõ elles: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
Et el foy moy [agyña] ao gãado et tomou hũ tenrreyro das vacas et dou ho ahũ seu omẽ que apostase et adubasse [priuado] del cozido et del asado; et tomou aquel bezerro adubado, asy cõmo disemos, et leyte et mãteyga, et os pães que mãdara fazer aSarra, et posoo de ante aqueles angeos que comessem et el estaua ontre elles seruyndo os su aquela enzina de Mãbre onde elles syam et comyam; et elles gradesçerõ lle oque fazia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
"Et rrespondeo Abraã: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 205 |
"Estonçes rrespondeo noso Señor aAbraã: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 205 |
"Rrespondeo noso Señor: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 205 |
"Et sobre esta rrazõ, diz mẽestre Godofre que rrespondeo noso Señor desta guysa, por que nõ queria El amorte dos outros pecadores, mays aver deles merçede, et perdoar amoytos máos por amor de poucos bõos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"¿Onde som os [mãçebos] que entrarõ em tua casa? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
Quando esto oyrõ os de Sodoma quelles dizia Loth, [rresponderõ] lle moy sanudamẽte, et diserõlle asy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Conta Paulo Orosio ẽno terçeyro capitolo do primeyro libro do lugar onde eram estas çinque çidades et diz asi: et ẽna fronteyra [de] terra de Arabia et de terra de Palestina, aly hu os mõtes daquelas terras se abayxam das altezas ao chão et ao pe daqueles montes diz quese fazẽ [hũus] campos moyto grandes, et chãos et de moy grandes anchuras; et diz que avia esta terra acaentura et oatẽperamẽto do sol, nem mays nẽ menos, senõ cõmo aterra avia mester pera seer moy plantadia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et cõmo erã aqueles cãpos chãos et vẽ este rrio por elles, queo partem os omẽs em quantas partes querem, et leuão [per] donde mester faz por aqueles chãos, todos et rregam todos seus froytos; ho hũ por la tẽperãça do sol, ho outro por este rreguamẽto, criauãssem em aquela terra todos los froytos do mũdo donde aviam tam grande abondamẽto que nõ ssabiam os omẽs quelles fazer, nẽ onde os deytar, tantos erã elles; et por la terra que era tã plantada cresçiam aly moyto os pobõos, et poblarõse aly estas cinque çidades: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et em outro dia seguẽte, despoys queo destroymẽto destas çidades foy feyto, leuãtouse Abraã daquel lugar donde avia estado et falou cõ noso señor Deus et por que El lle disera oque queria fazer sobre aquelas çidades, catou Abraã contra Sodoma, et Gomorra, et contra todos los termynos delas, et vio sayr ẽno ayre feyscas et moxenas da terra [asi] cõmo de forno que arde: et por [estes] synaes que via entedeo que Deus destroya aquelas [cidades] et crééo quese nẽbrara del, et librara aLoth, seu sobrino daquel destroymẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Sobre esta rrazõ conta hũ autor em hũ libro que cõposo das estorias da nossa ley et das falas dos gentíj́s -et trage as estorias cõtra as falas et palauras, cõmo desputam as hũas contra as outras, et vencem as estorias aas fablielas ou falas; et olibro ha nome Teos que diz ogrego por Deus, et dolus que diz olatym por engano: et quer esto seer tanto cõmo libro ou rrazões que falam de Deus et dos enganos dos ydolos dos gentíj́s - et diz que asi foy da moller de Loth et asylle contesçeo cõmo aqui he contado, onde diz desto este latim por seus verssos: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Et diz mẽestre Godofre que acontesçeo aAbraã grãde bõa andança estonçes, por que por esta rrazõ ouvo apensar onde acharia terra enque podese viuer seguro et em paz. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Et lançãdo conto aesto Abraã, conta aestoria da Biblia que se forõ el et Sarra sua moller do val de Manbre, hu falara cõ noso Señor Deus; et foyse contra parte de medio dia, et morou ẽno [deserto] de Cades et de Sur, aly onde Moysem despoys tirou as agoas da pedra, asy cõmo diremos adeante, et daly sayo et foy cõmo [pelygrino] aGerara, que som [hũus] lugares da terra [a] que dizẽ Palestina. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
"Et rrespondeo noso Señor et [disolle]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Et rrespondeo Abraã et diso ael rrey que coydara em seu coraçõ quando aly viera que os omẽs desa terra que nõ temyam aDeus, et queo matariã por sua moller por que paresçia ajnda bem; et diz sobre esta rrazõ meestre Godofre que amoller fermosa peligro he de seu marido et que por esso diso Abraã que era Sarra sua yrmãa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Et diso Abraã adeante que quando noso Señor lle mãdara sayr de casa de seu padre que rrogara el aSarra, sua moller, et quelle pedira por dom, que cada lugar por donde fosem, que disese aos quea pregũtasem que erã yrmãos, et ella queo fezera asy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
"Abraã rrespondeo que lle prazia et gradesçia moyto et poserõ amyzade ontre el rrey et el açerca do poço de Bersabéé, de que disemos onde aviam estas [rrazões]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
"Mj́ll dineyros de plata dey ateu yrmão Abraã, de que te cõple [hũ] veo, cõ que cubras tua façe por quea nõ vejam aty os omẽs, que por este encobrimẽto te veña [rrenẽbrãça perlos] lugares donde andares que fuste tomada amentyra seendo vella et que te envergonçes por ello em teu coraçõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 218 |
Et Abraã poso nome aaquel seu fillo Ysaac, et çircondoo ẽno outauo dia que nasçeo, et aYsmael, seu fillo et de Agar, çircondou ese dia, mays avia Ysmael treze ãnos ja que nasçera; et por esta rrazõ de Ysaac çircondam agora os judios aos oyto dias de quando nasçem, senõ [en] terra de Arabia quese nõ çircondam senõ aos treze ãnos por rrazõ de Ysmael, donde elles vierõ, que quando Deus mãdou aAbraã que çircondase assy et atodoslos de sua [cõpaña] et o fezo el, diz que avia ja Ysmael treze ãnos cõmo he dito, et foy el çircondado estonçes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Et sayo aelles Gedeõ, [juyz] de Ysrrael, et vençeos, asy que elles ouverõse atornar aseu deserto onde seyram. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 222 |
Et Abraã vééndo que plazia aDeus cõ as rrazões de Sarra, desfezo ocasamẽto et enviou daly ofillo, et forõse daly aquela ora el et Agar, et foyse Agar cõ el chegando ao Egyto et doulle moller da terra donde era natural, et casoo y; et segundo diz Abul Ybeyt ouvo ella nome Zayda, filla de Maçac, fillo de Omar Agarfamy, [omẽs bõos] ẽno Egyto, et foy hũa grande parte deste casamẽto por lo que sabyam de seu padre Abraã, et que oyam dizer del, et conosçiam outrosi asua madre Agar que fora mãçeba de Faraõ et era sua natural; et ajnda dizem [algũus] que esse Faraõ Çadufe ocasou por amor de Abraã et de Agar sua madre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 223 |
["]Et rrespondeo Abraã et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 223 |
"Bem te digo em verdade que esta cousa que nũca soybe quẽ afezo, nẽ tu nũca mo disiste, nẽ eu nũca o oy senõ agora aty; onde [teño] que por tal rrazõ cõmo esta queme nõ deues poer culpa, mays [evas] teu poço, quito et libre, et mando que daqui adeante nẽgum omẽ de todo o meu rreyno nõ seja ousado de te [o] contrariar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
"Et rrespondeo el: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
Et [despois] que aly foy Abraã alçou os ollos et vio moy alto et moy arredado aquel lugar onde avia afazer osacrifiçio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
"Ysaac despoys que vyo que seu padre estaua tam forte et tã aficado ẽno mandado de Deus, ouvo grãde sabor delo, et destas palauras que el diso et oyo as de coraçõ, et rrespondeulle desta guysa: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Onde em este lugar dizẽ de Abraã que el tam sem dulda et tam de coraçõ queria matar seu fillo, que de alauar he ẽna forteleza de ofereçerlo et ẽna fieldade deo enxaltar et leuãtar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Estonçes alçou Abraã os ollos, segundo conta Moysem aos víj́nte et dous capitolos do Genesis, et catou atodaslas partes por veer donde vyña aquela voz et quẽ lle dizia aquelo, et vio hũ carneyro tras suas espaldas preso dos cornos ẽno mõte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Oterçeyro foy Camuel donde vierõ os de Assiria. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
"Rresponderõ elles et diserõlle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Em este lugar departe aqui mẽestre Pedro sobresta compra ẽno capitolo da morte de Sarra, et diz que nõ he de rreprender Esrom por que vendeo aquel çimyterio a Abraã, nẽ Abraã por queo comprou, cõmo diz que nõ erram ajnda agora os que comprã lugar pera sepultura et ha fazẽ y qual querem ou qual podem, senõ diz que estes se errarõ [per] ventura por que jazẽ aly suterrados dantes Adam et Eua, que forom os primeyros padres donde víj́mos todos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Et acoua da sepultura cataua contra Mãbre, et tam bem este campo cõmo as [ovellas] et as aruores que estauã aderredor em todoslos termjnos do cãpo, [todo o] entregou Esrom aAbraam, et meteo ẽna tenẽça de todo por ante os fillos de [Set] et de todos os que entrauã porla porta da çidade onde elles estauã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Et foy suterrada ẽna doblada coua de Ebrom onde jaziam Adam et Eua. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 233 |
"Eu [sõo] moy vello et de longo tempo, et vejo queos meus dias som poucos, et queria casar aYsáác, meu fillo, ante queme finasse; et poys que tu as en garda et em poder todaslas myñas cousas, dame atua mão aca et pona sub omeu muslo et jura me por lo Deus do çeo et da terra que se eu finar antes que el case que nõ lle des moller das fillas dos cananeos ontre que viuemos, mays que vaas [aMespotamya], nossa terra, donde nos somos naturaes, et onde he onosso lynage , et que daly lle des moller; mays Ysáác nõ se váá daqui et em esta terra fique, ca Deus la dou amj́ et el ha erdara. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 233 |
"Estonçes rrespondeo Eliezer et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 233 |
"Abraã señor, se eu for aaquela terra aqueme [tu] mãdas yr por moller pera Ysaac teu fillo, et nẽgũa moller daquela terra nõ quiser [vijr] cõmygo, leuarey ael aaquel lugar donde tu sayste? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 233 |
"Eso te defendo eu moy fortemẽte, que nũca tu tornes omeu fillo aaquel lugar por que Deus do çeo et da terra quee meu señor, falou comygo et tirou me de casa de meu padre et da terra donde eu nasçi et disome: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 233 |
Mays tu vay et faz oque te eu mando, que Deus enviara oseu angeo ante ty quete guyara, et tu tomaras daly moller pera meu fillo por lo seu guyamẽto, et por esta rrazõ te defendo que nõ tornes tu [omeu] fillo donde Deus mãdou amj́ sayr, et se algũa moller daly nõ quiser cõtigo [vĩjr], tu nõ seras teudo da jura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 233 |
Aquela ora logo, cõmo esto foy feyto, tomou Eliezer dez camelos da grey de seu señor Abráám et carregóós das cousas que aviã mester pera ocamyno, et de moytas bõas altezas et joyas estrayas que sabia que nõ avia em aquela terra [pera] onde el ya por que entendia por ellas alibrar mellor et mays agiña seu mandado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 234 |
Et [rrespondeolle] ella "Bebe, meu señor, quanto quiseres. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 234 |
"Et bayxou moyto agyña ho orço do ombro ondeo leuaua aos braços et doulle abeber ael et asua compaña quanto quiserõ, et disolles: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 234 |
"Rrespondeo ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
Estonçes Labam, seu yrmão da moça sayo moy apressa pera rreçeber aEliezer, et despoys que vio asua yrmãa trager os serçelos et as argolas do ouro que Eliezer lle dera et lle contou todo oque lle disera, veẽo ael onde estaua ajnda açerca do poço cõ seus camelos et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
"Rresponderõ elles et diserõlle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
"Seruo [sõo] de Abraã et seu messageyro et bendisoo noso Señor et doulle grandes rriquezas de gaãdos, et de ouro, et de plata et de seruos, et de seruas, et de camelos, et de outras moytas bestas et sobre todo esto doulle hũ fillo emçima de sua velleçe de sua moller Sarra et del, et el dou aseu fillo quantas rriquezas avia, et dou amj́ ofillo em garda et em poder cõ todo oque avia, et ajuramentoume que nõ lle desse moller das fillas dos cananeos em cuja terra el moraua, mays que viesse eu aeste lugar donde el era natural et tyña seu lynage et que daly leuase moller pera seu fillo; et eu pregonteyo estonçes que se nẽgũa moller desta terra comygo nõ quisesse yr quefaria; et el disome: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
Estonçes tomey eu de [myñas] joyas que tragia et deyllas et bendixe aDeus, et agradesçillo por que me guyara tam bem aeste lugar donde eu leuase ha meu señor Abraã moller de seu [lynage] pera seu fillo Ysaac, ca Abraã et Nacor yrmãos eram et fillos de Tare, et estes moços netos som de Nacor et parentes de Abraã, et esta moça he aquela por queme enviou meu señor Abraã quea leuase por moller pera seu fillo Ysaac. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
"Rresponderõ os yrmãos et amadre: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 235 |
Sobre esta rrazõ diz mẽestre Pedro ẽno capitolo desta mãdadoria de Eliezer que em esta demãda que seus parẽtes fezerõ aRrebeca sese queria yr cõ Eliezer pera Ysaac et ella rrespondeo que faria oque elles mãdasem, que foy [rrequerido] primeyramẽte ocõsyntemẽto da moller ẽno casamẽto, et dali diz queo tomarõ os omẽs em costume, et agora demãdase ja por dereyto oconsintemẽto das molleres ẽnos casamẽtos, et doutra [guisa] ocasamento nõse faz dereytamẽte, nẽ he valedeyro se ella despoys [contradiser]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Onde diz mẽestre Pedro ẽno capitolo que este nome Çetura nõ he proprio de hũa moller cõmo [estes nomẽs] Sarra, et Agar, et Maria, et os outros taes, mays quee nome quese pode chamar atoda moller casada et achegada a varom por casamẽto asy cõmo esta; ca diz que Çetura esso quer dizer: casada ou ajũtada ao omẽ por casamẽto; et que tal fezo Abraã aAgar quea ajuntou assi desta maneyra, asi cõmo por casamẽto et chamarõna Çetura ou casada, et por ende Çetura nõ he nome proprio mays comum. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Onde diz este Cleodemo Malco que Abraã moytos fillos ouvo em Çetura, et nomea estes tres por nome: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Em esta sazom outrosi, segũdo conta aestoria do Egipto et outros cõ ella, mandou Nẽprot fazer hũa arca por mẽestria que podese omẽ yr em ella, et fezo tomar quatro boyteres viuas, et mandou queas deytassem em lugar onde nõ comessem ata que ouvessem grande fame, et [despois] mandou trager carne et fazer grandes espetadas della et colegarlas sobrela arca em [hũus] fustes que meterã aly pera ello, et atarom aos quatro péés da arca quatro cordas; et entrou Nẽprot ẽna arca et desi atarõ aquelas cordas aos quatro pees das boyteres, acada hũa sua, et ellas quando virom acarne começarõ avoar arriba pera tomar acarne et alçarõ aarca, et forõ cõ ella leuãdoa ẽno ayre arriba, et el rrey em ella, et as boyteres com grande sabor que aviam de alcançar acarne que viam sobre sy, alçarõ tanto aarca que queriam ja chegar ao çirco da luna. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Conta Eusebio que dizẽ [hũus] que andados de Abraã çento et vijnte et oyto ãnos et de Ysaac vijnte et oyto quese começou orreynado de Creta, et rreynou y Cres primeyramẽte; outros dizẽ que antes desto, aly ondeo nos suso avemos ja dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 245 |
Desta serra Tẽpe, et por ella, sal hũ rrio moy grande et dizenlle Peneo, et collense ael moytos outros rrios daquelas terras, et som estes segundo queos conta Ovjdio ẽno seu Libro mayor, orrio Espercheo, quee de rribeyras de natura que criã moytos arameos; orrio Emffeõ quee de agoa que vay sempre moy yrada et rrizea; et orrio Eridano, cujas rrybeyras forõ pobladas antes et foy nomeado el et ellas ante que outro rrio de todas aquelas terras, donde lle chamarõ Eridano ovello, pero que hũ rrio nõ he mays vello que outro deslo deluvio aaca; et orrio Anfrisos, cuja agoa ya chãa et mansa; et outro rrio aque dizem Eyas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 245 |
Et estes çinque rrios som todos cõmo caudaes, et veẽ por y outros rrios menores moytos quese ajuntã et collem aestes, et caem todos ẽno mar por donde lles acãesçe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 245 |
Et aly soya [vĩjr] aquel rrio Ynaco de Greçia, et Ovjdio diz aqui em pos esto que este rrio furou por ontre hũas pẽnas et fezo hũa coua en quese metio et que desçendeo por aly moyto abayxo su terra, et daly caeo em aquel mar onde caem todaslas outras agoas do mũdo et donde sayem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et segundo elles este primeyro omẽ foy Demogergon, et nasçeo dos quatro elemẽtos, segundo contam os autores dos gentijs; et este nome he [cõposto] de demõ que diz ogrego por sabio et geo gergon por terra, onde Demogergõ tanto quer dizer cõmo sabedor ou sabedoria da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et Plutom sayo omẽ moyto bulidor et traballador, et queria mal aos máos et aos soberueos et defendialles lo onde podia: et el rrey Saturno quando esto vio doulle poder de castigar todos os maos em montes et em poblados, et fazer justiça em elles onde quer queos podesse achar; et por que era moy forte et moy brauo em ello et castigaua os máos chamarõlle os seus gentíj́s deus et rrey dos [jnfernos] et dos [jnfernaes], asi cõmo dos máos que meresçem [ojnferno] por seus feytos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et estando Saturno pera fazer esto por corte, [souvoo] Jupiter; et era Jupiter moyto amado da gente, et assanouse contra seu padre, et lydou cõ el et vençeo et fezolle oque el queria fazer ael: et deytóó fora do rreyno, et ficou el rrey et señor de todo orreyno; et Saturno fugio de Creta et foyse pera Lombardia et ascondeose aly et segundo dizem os que departem sobrelos nomẽs das cousas donde forom tomadas et por que rrazom, cõmo ho Guyçio, Papia et oBretõ, por esta rrazõ del rrey Saturno quese ascõdeo em aquela terra, por esto ella ha nome Lacium. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et lacium he por Lombardia et foy tomada esta pallaura lacium de latere aqual dizemos os latinos por se asconder, et por el rrey Saturno quese ascondeo aly quando fugia ante seu fillo Jupiter. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Saturno, Jupiter, Neptuno et Plutom, os quaes erã deus ontre seus gentijs, diremos ajnda moyto mais adeante em seus lugares onde perteesçer, et tornaremos acontar aqui de Yo, filla del rrey Ynaco. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 250 |
Esta Yo, filla del rrey Ynaco, seendo ẽno rreyno de seu padre de Argos de Greçia, andaua moytas vezes de hũas partes pera outras [perlo] rreyno sem toda guarda; et hũ dia vyña donde andara porlas rribeyras daquel rrio Ynaco de seu padre, et vioa el rrey Jupiter, et pagouse dela, et falou lle, et começou dea lóómjnar em suas palauras, et disolle cõmo soem dizer os outros doneadores, alabandose et prometẽdo mays de seus aueres et dereytos por que sejam creudos et alcançem oque querem; pero el rrey Jupyter bem era tal cõmo dizia, et compliria mays do que prometia, tã alto, et tã complido, et tã poderoso cõmo era; et disolle asy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 250 |
"¡Virgee fermosa! ¿donde [vẽes?] |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 250 |
Estonçes Jupiter veẽdo quã de coraçõ fugia Yo et nõ oqueria asperar, fezo por seus encãtamẽtos et [porlas] estrellas, de que era moy sabio, desçender hũa grande [neuoa] em aquel val, et encheo todo, et fezoo moy escuro, tanto que ajnfanta nõ sabia pera onde yr, et embargouse do correr; et chegou Jupiter, et alcançoa, et tomoa; et forçoa; et ella ficou preñe donde despoys vierõ moytos et grandes lynages de rreys et de moy [grãdes omes], cõmo diremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 250 |
Juno, Çibele et Vesta; et foy Vesta [deessa] de donas de ordẽes donde lle fezerõ [despois] em Rroma tẽplo moy grande et [moyto] onrrado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 250 |
Mays vio que de nẽgũa destas duas cousas nõse leuãtaua estonçe aquela nebla, et entendeo que rrey Jupiter, que leuaua as [nuves] onde queria por seus encantamẽtos, et que leuara aquela et fezera aly aquela nebla, et que algũa cousa de mal fazia aly, et traballouse ella outrosi logo de obrar do seu saber. . |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 251 |
"Et asy cõmo se ella nõ souvesse delo averdade de cõmo acontesçera pregontoulle cuja era aquela jovenca, et donde et de quaes vacas; et Jupiter, por tal que nõ entrasse Juno mays áás pregũtas da verdade, nẽ demãdasse quẽ afezera, nẽ [soubesse] ende mays, disolle que aquela jovenca que aly nasçera da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Et aeste pastor, tal et de tantas gardas de ollos cõmo oydes, dou [arreyña] Juno agardar aquela jovenca, et opastor [desque a] tomou gardoa, et onde quer que el estaua sempre cataua pera hu ella estaua, et sempre avia et atyña ante os ollos por donde quer que ella andasse; et leyxauaa paçer de dia et [despois] que se poyña o sol ençarrauaa et atauaa [perlo] pescoço, cõmo aboy: et ella paçia das follas das [aruores] et das eruas amargosas et de quaes quer que [acaesçiã], et bebia de quaes agoas podia aver aas vezes de rrio, aas vezes de lagõas estancas et limosas; et em lugar de bõo leyto enque ella soya jazer cõmo filla de rrey, jazia em terra, aas vezes em erua, aas vezes ẽno astrago puro; et áás vezes por fazer prazer aseu pastor que ouvesse merçede dela, et lle desse mellor ida, queria alçar os braços et alçauaos cõtra el et nõ os podia estender, et quando lle queria falar, emlugar de palaura [mudiaualle] cõmo vaca; et era desto moy maravillado opastor et entendeo oque era et cõmo andaua encantada, que ao seu soon meesmo avia medo et da sua voz espantaua sse. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Et tragendoa aquel pastor Argo por los pascos cõ os outros gaãdos que gardaua, vynam aas vezes aas rribeyras de aquel rrio Ynaco de Greçia, da [çidade] de Argos, que era orreynado de Ynaco, seu padre, onde ella soya andar, et traballara moytas vezes; et parouse sobrela agoa et catouse em ella, et quando vio ẽna onda da agoa figura de cabeça de vaca, et os cornos que tragia em ella, ouvo grande medo et fugio moy espantada dessy mẽesma. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Et andando por la [rribeyra] fazia cõ os péés synaes ẽno poluo por donde andaua; et Ynaco, que era moy [entendudo] rrey, catou aqueles synaes dos péés, et vio cõmo as vnllas faziam synães da letera o, et afendedura de ontre as vnllas faziã synaes da letera y, et começou el rrey Ynaco aléér ẽno y, et contra ahũa parte Yo; outrosi contra aoutra Yo; onde diz desto Ovjdio estes dous versos: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
"Et estando em esto Ynaco et Yo veẽo aquel pastor Argo que gardaua Yo et partios et [leuou] avaca aoutros pascos, et foyse cõ ella pera hũa montana, et asentouse em çima da mays grande altura do monte, donde podesse véér atodas partes por véér sempre avaca onde andaua, et el souo aly, et avaca andauase por y. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Mercurio nõs [detouo] pouco nẽ moyto ao mãdado do padre, et tomou hũa cobertura ẽna cabeça et poderia seer soonbreyro, et alas ẽnos pees, et hũa virga ẽna mão, et foyse pera onde estaua Argo; et hũa peça ante que ael chegasse leyxou as alas et osoõbreyro et leuou apertega ẽna mão, et tomou antesy hũa mãada de cabras, que dizẽ que fezo por seu encãtamẽto, ca era Mercurio moy sabio ẽno triuio et ẽno quadrunyo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Et semellaua em todo pastor, et leuaua hũas albugas que ya tangendo et sonãdo, et suas cabras ante sy, et chegou desta guysa aly onde sya aquel pastor Argo et cantaua moy [nobremẽt] cõ aquel jnstrumẽto; et Argo quandoo vio et oyo pagouse moyto do som et plouuo lle moyto cõ el et chamoo et disolle asy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Et aquel jnstrumẽto cõ que tangia Mercurio era nouo, et avia em el sete canelas; et Argo del dormyndo et del velando et cabeçeando pera dormyr de todo, [pregontoulle] donde fora aquel jnstormẽto, ou quẽ ofezera primeyro, que novo era. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Plouvo aMercurio cõ esta pregunta, et rrespondeolle asy por suas rrazões longas, por que ouvese quelle dizer et enquese deteer perao adormẽtar et desi matarlo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Et aquel deus Pam quando chegou coydou adeytar mão dela et tomarla, et deytou mão em aquelas canaveyras, coydando quea deytaua ẽno corpo da mãçeba; et estando el aly veẽo hum pouco de vento et moveo aquelas canaueyras et fazia em ellas hũ som que dizia syrim et esto era que aquelas canaveyras [queriã] dizer ¡Syringa!, por nomear ho nome de sua señora Syringa, donde foram feytas, et aquel deus Pam foy moy onrado daquel som que aquelas [canaueyras] aly faziã, et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 256 |
Et fezose oque antes fora, et tyrarõselle as sedas et os cabelos de todo ocorpo dondeos nõ deuya aaver seendo em natura de moller, et [desfezerõselle] os cornos et tornarõselle os ollos, et aboca, et os beyços, et os ombros, et as mãos, todo fremoso, tal cõmo deuja seer de [dõna] et jnfanta filla de rrey; et as vnllas do pe que erã antes duas, tornarõse em çinque cõmo eram dantes ẽnas mãos et ẽnos pees. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 258 |
Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et aesta maneyra som ontresi as outras planetas, segundo departe Agustim ẽno libro da Çidade de Deus, os [hũus jnfusores] por enviadores das geerações das cousas, et estes som cõmo machos ẽnas naturas, et as planetas [rreçebedeyras] som [cõmo] femeas, asi cõmo diremos adeante em seus lugares onde acaesçerem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 262 |
A donzela Yo, filla del rrey Ynaco, asi cõmo de friura, ante que chegase ao tẽpo de casar era tẽperada em sua voõtade, et casta, et gardada; et desque veẽo aaquel tempo, yndo empos sua voõtade partiose das rribeyras et da morada de seu padre, ou do atemperamẽto da castidade, et andando aseu talente por donde ella queria vioa el rrey Jupiter, quero dizer oymíj́go apartador cõmo disemos, et enbargandoa cõ neblas, cõmo cõ promessas de palauras de vaydade, alcançoa et forçoa; et partindose ella por esta carreyra dos bõos costumes, et entrando ẽnos maos, diserõ os autores dos gentíj́s quea mudara Jupiter em vaca; et segundo queo dizẽ mẽestre Juam et o frayre, esto he quea deytou em maos costumes, cõmo de besta ou de vaca, asi cõmo diz aestoria del rrey Nabucodonosor que foy mudado em boy por lo que fazia contra Deus, como contaremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 262 |
Em pos esto onde diz quea pedio arreyna Juno aJupiter, et el doulla, et ella dou ha em garda aArgo, oseu pastor dos çento ollos, et he esto oquese entende que Juno he odeleyto da terra et das rriquezas, et Argo omũdo, et despoys daquelo se dou esta Yo amays grandes viços et desi apeores costumes, et atyña omundo em laçada em elles, cõmo diz oautor, quea tyña Argo presa ata quese doyo dela Jupiter et entendese aqui por Jupiter oseñor apartador, cõmo disemos; et enviou aMercurio, seu fillo, et esto he bõa rrazõ et sabia, ca esso quer dizer Mercurio; et vençeo Mercurio aArgos, asi cõmo ao mundo, rrazoando se cõ el sobrelas preguntas quelle fazia Argo falandolle encubertamẽte das rrazões das sete artes liberaes, et dizẽdolle que amara Pam aSyringa tornada em [canaueyras] ẽnas rribeyras do rrio Ladom; et em este mudamẽto de [siringa] et em amor de Pam lle falou destas rrazões segundo que mẽestre Juã conta; et diz que este rrio Ladom que corre por medio de Greçia et quee rrio de moy bõa agoa, moy clara, et moy sãa, et ha moytas canaveyras por todas las rribeyras del; et mostra que vierom aly aaquela rribeyra todoslos filosofos de Greçia aestudiar sobrelas sete artes liberaes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 262 |
Onde diz Preçiam ẽno começo do seu Libro mayor queos gregos som fontes dos saberes et os latinos arroyos que manã daquelas fontes dos gregos; et este he odepartimẽto daquel encubrimẽto que Mercurio cantaua aArgo, et por encubrir arrazõ disolle que fora Siringa mudada em [canaueyras] ẽnas rribeyras daquel rrio Ladom; et outrosi, segundo departe mẽestre Juam, disolle esto por duas rrazões: aprimeyra por que avia em aquela rribeyra moytas canaveyras; asegunda porlos sete saberes que forõ ali achados, et estudiados, et acabados. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 262 |
Et [despois] que Yo foy ẽno Egyto -cõmo forom ala os nosos padres da uella ley, Abraã, Ysaac et Jacob et seus fillos. et ajnda nosso Señor Ihesu [Cristo] -, et doeusse dela Jupiter, esto he [o] señor apartador, et rrogou aJuno et detouoa quea nõ penase mays; et Juno outorgou lle o que pedia, et Yo tanto se dou abõos costumes et se [partio] daly endeante dos máos que todos os [do] Egito quea alçarom por sua dééssa et mudarõlle aquel nome Yo, et chamarõ lle Ysis, do nome del [rrey] Ynaco seu padre, segundo conta Eusebio, et onrrarõna [moyto] por lo grande linage donde vyña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 264 |
Esta Ysis foy ẽno Egyto dona moy complida em toda bondade; et os do Egyto, que eram moy grandes estreleyros et sabedores das naturas das cousas, adorauã oelamẽto da agoa et as planetas mays que aoutra cousa; et a agoa por rrazõ do Nylo, donde lles [vina] quanto bem aviam; et os caldeos adorauã ofogo por quea em aquela terra mayor poder que outro elamẽto, et onde quer que elles achauã ydolos feytos aonrra doutra cousa queymaua nos et faziam aas gentes adorar os seus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 264 |
Et as feguras do a . b . c . et da leenda dos do Egyto achou esta rreyna Ysis, donde foy moy sabia dona. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 265 |
Andados seséénta ãnos de Ysaac et çento et [sseseenta] de Abraã, [naçerõ] aYsaac os dous fillos em bellizos; et oprimeyro foy Esau, que ouvo em outra maneyra nome Edom, donde veẽo a gente dos ydumeos, cõmo [diremos] adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 265 |
Osegundo fillo de Ysaac et de Rrebeca ouvo nome Jacob, et despoys lle chamamos nos Ysrrael, donde vierõ os ysrraelitas que agora som os judeus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 269 |
Em este lugar [rrozõa] mẽestre Pedro por esplanar arrazõ, et diz que pero he dito que Rrebeca foy por demandar consello aDeus sobre apena et lazeyra que leuaua em aquela preneçe daqueles fillos, que nõ aviam ajnda esses que eram judios lugar posto onde fezessem oraçõ aDeus et lle demandassem consello, nẽ aviam a maneyra neyra dello demãdar, nẽ aviã aqueles por quẽ odemãdassem cõmo os profetas que forõ despoys. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
Do lugar donde foy Rrebeca demãdar consello aDeus sobre acoyta que avia em sua preneçe, et da visyom et rresposta que ella ouvo de Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 273 |
"Et aquelo que Jacob tyña apostado era de color vermella et por queo pedio Esau et ho ouvo foy despoys chamado Edom por essa rrazom -onde diz Josefo que Edom tanto quer dizer cõmo vermello - et quelle diso estonçes Jacob ante quello dese, despoys queo vio que avia tam grande talente de comer: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 273 |
"Respondeo Esau: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
Et outrosi por que avemos dito em esta estoria moytas vezes dos farises tebeos, et nõ disemos ajnda em nẽgum lugar donde ouverõ este nome, queremos aqui dizer dondeo leuarõ et fazemoslo por rrazõ de [algũus] que coydam que forõ estes tebeos da çidade de Tebas, aque poblou Cademo, fillo del rrey Agenor, segũdo dizem ojudio et Estaçio et outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
Et diz aly Plinio que em cabo de todo o Egito, em çima dela, onde parte otermyno cõ Etiopia, que jaz hũa terra enque ha onze çidades fortes et cada hũa delas he por sy, et os nomẽes delas forõ estes: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
"Et rrespondeo Ysaac: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
"Et estonçes Ysáác foyse daly pera ocanpo de Farã, que he hũ val que esta açerca de Gerara por onde corria agoa algũas vezes, et por que os desa terra barallauã cõ seus omẽs sobrelas agoas, leyxou lles el todo aquel lugar por aver paz cõ elles, et foyse [a adeãt]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
Et diz Josefo que alynpaua aly pera onde se fora [hũus] poços que Abraã, seu padre, fezera que çarrarã os palestinos despoys que el morrera, et chamoulles aqueles méésmos [nomẽes] quelles seu padre posera primeyro, quando os fezera; et cauarõ os omẽs em hũ arroyo açerca donde el pousara, et sacarom agoa que correo, et os pastores de Gerara quando esto virom começarom abarallar sobre ella cõ elles, et diserõ: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
Et foyse pera outro lugar et fezo outro poço; et os pastores de Gerara começarõ abraadar cõ el sobre ello, cõmo fezeram porlo primeyro, et el leyxoulles lo asy cõmo ho outro, et aeste chamou Sona que diz tanto cõmo yamyzades donde nõ quiso Ysáác nehũa cousa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
"¿Por que víj́ndes vos pera mj́ que [sõo] omẽ [aque] queredes mal et me deytastes de ontre vos?" Et elles rresponderõ: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
Et em outro dia por la [manãa], quando se leuãtarõ fezerõ sua jura todos [hũus] cõ os outros, et afirmarom seu amor, et Ysáác sayo cõ elles et enposóós onrradamente, et partiromse moyto amygos, et foyse el rrey pera onde moraua. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 279 |
Et diz aos víj́nte et tres capitolos da Estoria do Egyto, hum sabio que ouvo nome Aben Abet, et outros cõ el, que casou Esau cõ hũa moller do [lynagẽe] de Ysmael, seu tyo, et que ouvo della dous fillos de hũ parto; et do lyñagem destes dous yrmãos, fillos de Esau et daquela filla de Ysmael, diz que veẽo omayor lynagẽe donde vierõ despoys os mayores [rromanos]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 279 |
Et diz Abem Abet, que foy hũ sabio [aravigo], que ouvo Esau em ella tríj́nta fillos varões, et que [deste] lyñagem forom moytos rreys em [Rroma], donde veẽo despoys ogrande Aleyxandre, rrey de Greçia; et poblou Esau primeyramẽte em terra de Axem, que he contra oriente [daquela] terra; et arrequeçerõ seus fillos moyto, et forõ poblar contra o mar, ao termyno de Aleyxandria, et tomarõ por força aos cananeos moyta [de] sua terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Et rrespondeo Jacob aRrebeca et diso lle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Et rrespondeo Jacob: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Rrespondeo Jacob: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
"Eu sõo oDeus de Abraã et de Ysáác, teu padre, et esta terra enque tu dormes Eu darla ey aty et ao teu lyñagéé, et oteu lyñage seera tam grande et tanto cõmo opoluo da terra, et [tẽera] todas las quatro partes do [mũdo], et em ty et [em] el seeram benditos todoslos lyñagéés da terra, et Eu te gardarey [per] onde quer que fores, et tornarte ey aesta terra et nõ te leyxarey daqui yr que nom acabe enty et ẽnos teus todo oque dito he. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
"Et por la manãa, quando se leuantou, foy moy alegre cõ aquel sonno et visiom, et cõ aquelas promessas de Deus, segundo conta [Joseffo], et tomou aquela pedra enque touera acabeça et alçoa dereyta sobrelas outras em synal daquela visiom, et deytou olio em çima; et diz meestre Godofre que fezo sobre ella oraçõ, et que aaquela çidade açerca onde esto foy que avia estonçes nome Luza, que quer dizer tanto cõmo noz ou almendra, et chamoa el Betel, et segundo departe Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia quer tanto dizer cõmo casa de Deus; et fezo este prometemẽto et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 285 |
Et quando chegou Jacob ao poço estauã ende moços et moças virgẽes, et preguntou lles el donde eram, et diserõ elles que eram de Aram, et [dissolles] el: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 285 |
"[Rresponderõ] elles: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 285 |
"Ssy; et ves aly Rrachel, sua filla, onde vem com agrey do gáándo de seu padre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 285 |
"[rresponderõ] elles: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 287 |
Del rrey Foroneo de Argos, et dos primeyros foros de Greçia donde elles vierõ aRroma et dende aas outras terras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
Et contã as estorias queo fezerõ asy cõmo nõ sabedores das cousas quelles faziam mester, segundo que acaesçem aos [avijmẽtos] dos omẽs, que deueram buscar et tomar mayor poder, et cobrar coraçõ et lidar outra vez com elles, por véér seos poderiam vençer et vengar sse deles, et nõ ofezerõ, mays convergonça de que foram vençidos, touerom que deuyam afogir, et apartar se de todas las moradas dos omẽs onde os nũca visse omẽ, et leyxarom toda sua terra et forõ se et [tomarom] aysla Rrodo, que avia antes nome Ofuyssa, et poblarõna, et morarom aly em ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
"[rrespondeo] Labam: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
[Rrespondeo] estonçes [Labã]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
"Jacob foy hũ pouco yrado contra ella pero quea amaua moyto, et rrespondeo lle assy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
"Rrespondeo Lia: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 291 |
"[Rrespondeo] Jacob: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 291 |
Et rrespondeo Jacob et [disso] aLabam se el apartasse todaslas ovellas et cabras de suas greys, as que eram de moytas colores, et as desses aseus fillos agardar, et as que eram de hũa color, as hũas todas blancas et as outras todas pretas queas desse agardar ael, et as que dellas nasçessem que fossem de moytas colores, queas dese ael em sua soldada, que moraria com el, et lle gardaria seus gaãdos, et oque saysse todo de hũa color, todo blanco ou preto que fosse de Labam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 291 |
Et avia do lugar donde andauam os fillos de Labam cõ suas greys ata onde andaua Jacob cõ as suas, tres jornadas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 291 |
Et diz mééstre Pedro que foy feyto este apartamẽto por que nõ fezesem engano nẽgum ẽnos gaãdos os [hũus] aos outros; mays tomou Jacob varas de olmos, et de almendras, et de pladayros, et en talloas, et donde lles tyraua acorteça ficauã blancas, et dondelles la leyxaua eram verdes, et faziam se em ellas duas colores; et ẽno tẽpo queos gaãdos andauã em çeos pera cõçeber daua lles abeber em [hũus] canales, et ponya estas varas ante elles, tam bem aos machos, cõmo áás femeas, aly hu beuyam por que catassem pera ellas, et parando mentes em ellas que fezessem os fillos veyros, et [asi] foy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
"Jacob estonçes donde andaua cõ seus gaãdos enviou por suas molleres Rrachel et Lya, et elas forõse pera el onde andaua cõ suas greys, et disolles estas rrazões que avemos contadas, et cõmo ho enganara seu padre et lle fezera sem rrazõ et torto sobre sua soldada mays que catara Deus odereyto et lle dera bõa vyngança ẽno feyto das colores do gáándos et disolles em cõmo lle aparesçera hũ angeo de Deus em soños et lle disera: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
"Eu [sõo] oDeus de Betel onde tu ajustaste as pedras et me feziste teu promentemẽto; leuantate, et vayte desta terra, et torna te aaquela enque naçiste. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
"Et poys que Jacob ouvo contadas estas rrazões asuas molleres, [rresponderõ] ellas et diserom lle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
Et rrespondeo Jacob aaprimeyra rrazom et [diso: ] "Eu temẽdo me queme tomarias tuas fillas por força nõ te dixe nada de myña vijnda. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
Catou Labam ẽna tenda de Jacob et de Lia et de suas cõpañas et nõ no achou, et passou aa tenda de Rrachel, et ella foy moyto apressa et ascondeo su oestrado de hũ camelo et sentousse sobre el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 292 |
Seu padre catou et rreuolueo toda atenda senõ aly onde ella sya, et nõ achou nada. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 295 |
"Deus de meus padres Abraã et Ysáác et demj́, Jacob, et meu Señor, Tu queme mandaste tornar amyña terra onde nasçi, et me feziste tanta et noble merçede quanta eu nõ meresco, nẽ te saberia pedyr, et me atendiste todo oque amyn prometiste, que passey o Jordam, cõ meu cayado et [com] ajuda de Ty em el, et esto he que tu eras a ajuda et ofazedor dela et de todo oal, et agora me torno cõ myñas compañas, et rrogo Te Señor queme gardes do poder de meu yrmão Esau que moyto me temo que mate as madres et os fillos, et Señor, Tu me prometiste queme defenderias et acreçentarias ho meu lynagéé cõmo aarea do mar. " |
[+] |