logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de ontre nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 539

1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXVII. [é] como Santa Maria sãou na egreja de Santa Maria de Lugo hũa moller contreyta dos pees e das mãos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Da que Deus mamou o leite do seu peito, || non e maravilla de sãar contreito. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como poden per sas culpas | os omes seer contreitos, || assi poden pela Virgen | depois seer sãos feitos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.LXXIX. é como hũa moller que era contreita de todo o corpo se fez levar a Santa Maria de Salas, e foi logo guarida. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.V. é como Santa Maria quis guardar ũa moura que tiin[n]a seu Fillo en braços u siia en ũa torre ontre duas amẽas, e caeu a torre, e non morreu, nen seu Fillo, nen lles enpeeçeu ren; e esto foi per oraçon dos crischãos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XVIII. é como Santa Maria guareçeu en Vila -Sirga un ome bõo que era contreito. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Ontre toda -las vertudes | que aa Virgen son dadas, || é de guardar ben as cousas | que lle son acomendadas. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.XXXIII. é como Santa Maria de Terena guariu un ome contreito que andava en carreta mais avia de .XV. anos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.XLII é como Santa Maria fez pareçer a sa omage d ' ontre hũas pedras marmores que serravan en Costantinopla. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.XLIIII. é como Santa Maria de [Tudia] fez a hũa cavalgada de mouros e a outra de crischãos que maseron hũa noite cabo da sa ygreja e non se viron, por non averen ontre ssi desavẽença. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.XC.I. é como Santa Maria do Porto corregeu ũa moca contreita dos nenbros que levaron alá en romaria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como pod ' a Gloriosa | os mortos fazer viver, || ben outrossi pod ' os nenbros | dos contreitos correger. [+]
1264 CSMr B/ 327 [Esta LXXVII [é] como Santa Maria sãou na sa ygreja de Santa Maria de Lugo hũa moller contreita dos pees e das mãos.] [+]
1264 CSMr B/ 583 [Como hũa moller que era contreyta de todo o corpo se fez levar a Santa Maria de Salas e foi logo guarida.] [+]
1264 CSMr B/ 651 [Como Santa Maria quis guardar hũa moura que tĩia seu fillo en braços u siia en hũa torre ontre duas amẽas, e caeu a torre, e non morreu nen seu fillo, nen lles enpeceu ren, e esto foi per oraçon dos cresch[ã]os.] [+]
1264 CSMr B/ 682 [Esta é como Santa Maria guareceu un ome bõo d ' Alemanna que era contreito.] [+]
1264 CSMr B/ 709 [Como Santa Maria guardou a ssa eigreja en Vila -Sirga dos mouros que a querian derribar e fez que fossen ende todos cegos e contreitos]. [+]
1264 CSMr B/ 211 [Como Santa Maria de Terena guariu ũu ome contreito que andava en carreta mais avia de .XV. anos.] [+]
1264 CSMr B/ 236 [Como Santa Maria fez parecer a sa omage d ' ontre hũas pedras marmores que asserravan en Costantinopla.] [+]
1264 CSMr B/ 345 [Como Santa Maria do Porto corregeu hũa moça contreyta dos nenbros que levaron alá en romaria.] [+]
1275 CPb 1/ 6 Prouecho grande e bien, viene a los omes de la amistad; de guisa que segund dixo Aristoteles, ningun ome que aya bondad en si, non quiere biuir en este mundo sin amigos; maguer que aia ontressi concordia e por ende disso aristotiles que sse os homees ouuessen ontressi uerdade non auerian mester justiça nen alcaydes que os julgassen por que a amizdade lle faria conplir e guardar aquelo meesmo que quer e manda justiça ley. [+]
1275 CPb 1/ 6 Et aynda y a outra maneyra de amizdade segundo o costume de espanna que poseron antigamente os fillos dalgo ontressi que sse non deue desonrrar nen fazer mal huns a(os) outros ameos de se tornar a amisdade e se desafiar primeyramente e desto falamos no tidoo do(s) desafiamento(s) en las leys que falan en esta rrazon. [+]
1295 TC 1/ 11 Et ontre tanto os das naues quiseranse tornar a suas naues, mays nõ poderõ ante a presa das armas et do que les faziã da outra parte, que os aqueyxauã muy forte. [+]
1295 TC 1/ 19 Outrosi prenderõ, ontre el et aquel Lopo, seu priuado, -et dizẽ aynda nas estorias que era seu fillo esse Lopo - dous cabedees de mouros lidãdo cõ elles: a hũu diziã Ybentaza, ao outro Alpaz; et este c[õ] huu seu fillo que chamauã Abzeyt. [+]
1295 TC 1/ 23 Et apodragas e palabra cõposta destas duas partes: de "poys", que dizem en grego [por o que ena lengoagẽ de Castella chaman pee, et a outra "agros" , eno grego] outrosi, por [o] que en castellão dizẽ contreytura ou treyto; onde podroga tãto quer dizer ẽna lengoagẽ de Castella com̃o enfirmidade de coytura dos pees. [+]
1295 TC 1/ 23 Onde quando os que esta sabem dizẽ a algũu "podragado he aquel", et quer dizer tãto com̃o enfermo ou contreyto dos pees. [+]
1295 TC 1/ 25 Mays en todo isto, nõ sse partindo aynda de lidar et de fazersse muyto mal ũus outros, ou[u]erõ os altos omes do rreyno seu cõssello et foy este de (o) meter paz et amor ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 25 Et trouxerõ esta avijnça: que posserõ quareenta omẽes bõos que partisem o rreyno ontre elles ygualmente, que dalj adeant[e] nõ ouuesem sabor de contẽder ũus cõ outros. [+]
1295 TC 1/ 25 Et poys que aquelles omes bõos ouverõ partido et ygoado o rreyno en tres partes, et posto en scripto os termjnos de cada hũu, fezerõ juntar todos tres os jrrmãos, que dalj adeant[te] nõ passasse hũu contra o outro, mays que mãteuesem cada hũu en paz et ẽ bem a sua partida do rreyno et dalj adeant[e] nõ ouuessem cõtenda ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 25 A Locario, que era [o] jrmão mayor et enperador de Rroma, caeu o rreyno de Eytalia et a meadade da [proui]nçia de Frãça, que e ontre os rios Saldo et Rregno. [+]
1295 TC 1/ 30 Aqui diz a estoria, ontre todaslas bõas obras que el fez que foy esta hũa: cõ grandes thesourros que llj leyxara seu padre el rrey dom Ordono (et) osmou que o melor que delles podia fazer [seeria] despendelos en fazer seruiço a Deus. [+]
1295 TC 1/ 33 Et [d] ' anbas aquellas partes dos mourros que sse partirõ nõ escaparõ ende mays de dez ou poucos mays; et aynda estes nõ escaparã se nõ por que sse (nõ por que se) deytarã en terra, poys que uirõ que morriã, et envollueronse ontre os mortos. [+]
1295 TC 1/ 38 Et he de saber que alçarõ ontre si por rey hũu mouro que auja nume Mahomat A[b]em Lopo. [+]
1295 TC 1/ 39 Et fezose aquella pustura ontre Bernaldo et os mouros et el coria a terra a el rrey dom Affonso tãto [que], segundo diz a estoria per latĩ, vezes auja que chegauã a Leom et a Astorga. [+]
1295 TC 1/ 52 Os de Seuilla outrossi, que sse alçaram cõ este aluoroço, quando aquillo souberõ, ouverõ ontre si cõtenda huus cõ outros et pelleiarõ muy mal, asi que ouve y muytos mortos de cada parte. [+]
1295 TC 1/ 52 Et adeant[e] diremos como sse liurou esta cõtenda ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 53 Et ontre todalas mellores doõas foy hũa crux muy grand[e] toda d ' ouro puro, chea de pedras preciosas, que el mandara fazer. [+]
1295 TC 1/ 55 Et prometeulle que, sse sse quitar del, que lle daria tam grande auer que, sse quissesse sacar o rrio que corre ontre Rroma et Ffrança et passar pello eyxuto ao rreyno de Germanja, que llo daria. [+]
1295 TC 1/ 60 Et os bispos destas cidades fugirõ et acollerõsse para Asturas, et partirõ ontre si o bisspado d ' Ovedo et guareciam y assi com̃o melor podiã. [+]
1295 TC 1/ 67 Et por que auja dessamor ontr[e] o linagẽ de Abehumeyt et o de Abelabeçi, assi com̃o o dissemos ia ssusu ante disto en esta estoria -que forõ net[o]s de Mahomat, o seu grande propheta -, que apenas avia lugar en toda a terra [u] nõ fezesse mal aquel seu desamor, este rrey traballouse quanto mays pode de meter paz ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 68 Et, ontre todos aquelles que y morrerõ, matarõ y dous rreys muy nobres et muy poderosos, que auja nume hũu Albubataras, et outro Yboljmatel. [+]
1295 TC 1/ 76 Et ende ouverõ seu acordo et seu cõsello os omes boos et fezerõ de ssi dous juyzes, que escollerõ ontre si -et, segudo diz o arçebispo don Rrodrigo de Tolledo, nõ dos mays poderosos, mays dos mays sesudos et de mellor entẽdemento - que julgassem a terra de Castella et apacificasem todallas cõtendas que se y leuãtassen, et os desacordos, et que adusesen todallas querelas, et esteuesen todas pollo seu juyzo. [+]
1295 TC 1/ 92 Et Almãçor era com̃o omẽ en logar de rey dontre os mouros, et chamauã[lle] elles en seu araujgo allagro, que quer dizer tãto en castellão com̃o "omẽ que e en logar de rey". [+]
1295 TC 1/ 105 Et por ende a mester que façades ontre uos todos hũa postura: que todo aquel que fugir ou sse der a priiom por medo de morte, que seia traedor; et, quando morrer, que iasca cõ Judas dentro eno jnferno. [+]
1295 TC 1/ 111 O cõde Fernã Gonçaluez andaua ontre [os] mouros, ferĩdo et matando assy com̃o [se] fosse serpe rauyosa, et esforçando todauya os seus que fossem boos. [+]
1295 TC 1/ 111 Et, com̃o quer que os cristãos fossem muytos, tãtos erã os mouros en aquela batalla, que ontre os que y morrerõ et os que catiuarõ et os que ende (ia) escaparõ et fugirõ, que por sempre iamays [a]uer[ã] ende que contar os que o oyrem. [+]
1295 TC 1/ 111 O conde, andando ontre todas estas azes, muy brauo et muy forte en suas armas et en seus feytos, matãdo muytos delles ademays, ouuesse d ' achar cõ aquel rrey mouro d ' Africa, o que matara a dom Gostios. [+]
1295 TC 1/ 111 Et o conde, andando esto dizendo et querelando ontre sy a Deus et lidando en todo esto a grã poder, oyu hũa uoz que lle disso: - [+]
1295 TC 1/ 111 Et ontre os mouros que y iaziã muy espessos, buscarõ aos cristãos que morrer[ã] ẽna batalla para leualos a enterrar, cada hũu a seus lugares et ontre os seus naturaes. [+]
1295 TC 1/ 119 Et poys que el rey de Nauarra et o conde Fernã Gonçaluez forõ tornados para seus lugares, leixou el rey dõ Ordono dõna Orraca, sua moller, filla do conde Fernan Gonçaluez, a que el tomara por me[t]er p[az] ontre [o]s castelães et os leoneses. [+]
1295 TC 1/ 121 [et] acaeçeu que foy esto ẽna era de DCCCC LaIX ãnos - os galegos oyrõ dizer o [des]acordo que era ontre os leoneses et ontre os castelãos, et começarõ a alçarse contra seu senor el rrey dõ Ordoño. [+]
1295 TC 1/ 121 Et daly adeante ouue acordo et avijnça ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 126 Et dissollj que por esta razõ aueria amor ontre [el] et el rey de Nauarra, et seria o casamento muy boo para elle. [+]
1295 TC 1/ 126 Quando os castelãos oyrõ daquel casamento, prouguelles ende muyto, et teuerõ que era muy bem et bom casamento et carreyra d ' auerẽ todos paz et bem ontre sy. [+]
1295 TC 1/ 130 Os cõdes, poys que sse virõ, rreceberõsse muy bem em hũu, et ouuerõ ontre sy sua fala muy grande. [+]
1295 TC 1/ 132 Et o conde, quando aquella rrazõ oyu, teuesse por guarido, et disso ontre ssy: - [+]
1295 TC 1/ 132 Poys que elles esto ouuerõ firmado ontre elles, dissolle ela: - [+]
1295 TC 1/ 136 Os castelaos, estando todos chegados en hũu para auer acordo ontre sy sobre esta priiom do conde, falarõ muyto de com̃o o poderiã sacar et liurar ende. [+]
1295 TC 1/ 136 Et reçeberõ y logo a jfante dona Sancha por senora, et beyiarõllj logo todos a mão, ca sabiã ia todos dante como era o feycto ontre ela et o conde, et com̃o o ella sacara da priiom. [+]
1295 TC 1/ 142 Et poiou tãto o auer, segundo a postura que ambos aviã ontre sy, que todoslos d ' Espana nõno poderiã pagar. [+]
1295 TC 1/ 146 Et uos sabedes de qual guisa foy o preyto -et cartas a y delo ontre mj̃ et uos - que, se me nõ pagassedes os dineyros ao prazo, que fossem cada dia dobrados. [+]
1295 TC 1/ 156 Andados xj ãnos do reynado del rey dom Sancho de Leõ -et foy esto ẽna era de noueçentos et l[x]xiij ãnos - dem[ẽ]tre que os mandadeyros del rey dom Sancho de Leõ (de Leon) erã ydos a Cordoua, assy com̃o dissemos aqui ante desto, mouerõ os galegos ontre sy contendas et gresgos que erã a dãno del rey et da terra. [+]
1295 TC 1/ 163 Et, aly estando el cõ sua moller et cõ seus vassalos, ouue muytas fazendas cõ os mouros et vençeuos; ontre as quaes foy hũa a do Vao de Castaiar. [+]
1295 TC 1/ 166 Et aquela sua madrasta metia muyto mal ontre (et) ela et seu padre, et queria ante seer morta ca uiuer aquela uida que uyuya, et [andaua] catãdo carreyra per hu seysse daquela prema de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 166 Et uyu hũu dia y ontre todolos outros a dom Garçia Fernandez, pobre et mal vestido, pero que era muy fremoso. [+]
1295 TC 1/ 166 Et, ontre todalas outras fremosuras que uy[u en] el, uyolle muy fremosas mãos, que nũca uyu a ome nẽ a moller. [+]
1295 TC 1/ 166 Et este conde Garçia Fernandez [avijnasse] bem cõnos rreys de Leõ, et tirou dontre sy et elles estrãeza que y entrara pelo conde Fernã Gonçaluez, seu padre. [+]
1295 TC 1/ 174 Et durou a guerra dessa uez ontre elles bem dous ãnos, fazendosse todauia muyto mal os hũus aos outros, de guisa que, ante que sse aquella contenda fijnse, morrerõ y muytos ademays, segũdo a estoria conta. [+]
1295 TC 1/ 175 Mays o conde Garçia Fernandez (estaua y), que era senor et era y en Burgos, et Gonçaluo Gostiez, que era padre dos jnfantes, logo que souberõ aquella peleia, forõ para [a]la et meterõsse ontre elles et departirõnos, que nõ ouue y entõ outro mal nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 182 Et dõ Gonçaluo veẽo logo en outro dia cõ seus vijte jnfantes, et ouuerõ sua fala ontre Baruadiello et Salas sobre rrazõ da desonrra de dona Lambra, que lle fezerã os vijte jnfantes. [+]
1295 TC 1/ 182 Et uos veniruos edes cõ elo et partilo emos ontre ambos. [+]
1295 TC 1/ 187 Monõ Salido tornousse para sse yr a Salas et, yndo assy pelo camjño, coydou ontre sy com̃o fazia mal en leixar daquela guisa seus criados por medo da morte, et mayormente seendo ia vello et de grande ydade, que o nõ deuya de fazer por nẽhũa maneyra, ca mays guisado era de yr elle hu quer que morte podesse prender ca aquelles que erã aynda mãçebos para viuer; et, poys que elles nõ temjã morte et tã en pouco a (a) tijnã, que mays pouco a deuya el de temer; et demays que, se elles morressẽ ẽna fazeda et Rroy Valasquez aa terra tornasse, que llj faria muyto mal por elles et que o mataria; et que sempre aueriã que dizer del, se el tal cousa fezesse com̃o esta; et demays aynda que, se elles ala morressẽ, que coydariã os omes que el que llj basteçera a morte et per seu consello veera aquel feycto, et seria muy maa fama esta para el (et leixar) de seer onrrado na mãçebia et desonrrado na viliçe. [+]
1295 TC 1/ 187 Et, asi com̃o esto ouue coydado ontre sy, tornousse para os jnfantes. [+]
1295 TC 1/ 189 Gonçaluo Gonçaluez, o menor dos jnfantes, quando aquelo uyu, foy correndo para aquel caualeyro, et deullj hũa tam gram punada ontre a queixada et o ombro que logo deu cõ el morto en terra a pees de Rroy Valasquez. [+]
1295 TC 1/ 191 Et, elles estando en esto, virõ a[so]m[a]r mays de X mil, ontre sinas et pendões. [+]
1295 TC 1/ 191 Mays, poys que os jrmãos forõ cãsados lidando, y[a]nsse seyndo d ' ontre a gram presa, et acollerõsse a aquel outeyro que dissemos. [+]
1295 TC 1/ 195 Quando os virõ assy cansados et soos Viara et Galue, ouuerõ delles doo, et forõnos sacar d ' ontre a pressa. [+]
1295 TC 1/ 207 Et esto nõ vijna por al tãto com̃o polo gram desacordo que y auya ontre os rreys et os outros senores, que nõ era y nẽgũu que a outro quissesse ajudar a defendersse. [+]
1295 TC 1/ 207 Et assy foy que, delo rrio de Doyro, que era en comeyo d ' ontre os mouros et os cristãos, todo o correu [et] o destroyu ata o rrio que dizem Estola. [+]
1295 TC 1/ 228 Et leuãt[arõ]sse entõçe da hũa parte et da outra por esta razõ muytas peleias et grandes bandos ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 229 Et padre et fillo, auendo seu desacordo ontre sy, souberõno logo os mouros et ueerõ correr terra de cristãos. [+]
1295 TC 1/ 229 Et, quando chegou o conde Garçia Fernandez et vio tã gran mal en sua terra, nõno pode sofrer et, pero que a gente andaua partida ontre el et seu fillo, poso en seu curaçõ de morrer [p]o[r] defender a terra, ante ca viuer veendoa asy perder. [+]
1295 TC 1/ 233 Esta batalla ffoy numeada ontre os alaraues et diziãllj a batalla Catiça. [+]
1295 TC 1/ 233 Mays os mouros de Cordoua ouuerõ hũu dia seu acordo ontre sy que ffossem a Çuleyma et llj dissesẽ que entrasse na cibdad[e], et que se nõ temese de nẽgũu. [+]
1295 TC 1/ 236 Et ontre os cristãos avia dous altos omes [de] que [a] h[ũu] diziã por nume Armengãdo et ao outro Bermudo. [+]
1295 TC 1/ 236 Et esta batalla he muy alabada et muy numeada oie en dia ontre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 239 Mays depoys, a cabo de poucos dias, vẽerõse elles para Cordoua, et começarõ aa meter boliço ontre os moradores do lugar. [+]
1295 TC 1/ 241 Quãdo os de Cordoua esto uirõ, entrou ontre elles grã boliço et tã grãde aluoroco que marauilla [era]. [+]
1295 TC 1/ 244 Et, por que o desacordo cada dia crescia ontre elles, acordarõ que llos dessẽ. [+]
1295 TC 1/ 249 Et ouue y hũu poderoso ontre elles a que diziã Ayrã. [+]
1295 TC 1/ 254 Et entrou logo ontre os mays altos omes de sua oste hũu tã gram desacordo et tã grã boliço que nõ poderia mayor seer. [+]
1295 TC 1/ 254 Et, por que os altos omes da oste de Abderrahmẽ erã partidos en bandos por aquel boliço que entrara ontre elles, com̃o ia dissemos a rrazõ por que fora, ouuerõsse de vencer os da hoste de Abderrahmẽ et fogirõ todos. [+]
1295 TC 1/ 260 Ontre tanto, quando Hayrã et Mugeyt, de que dissemos que enuyara el rrey de Graada, entrarõ en Cordoua, poys que os da çibdade matarõ os barbaris, assi com̃o ia dissemos, entrou ontre elles anbos muy grande enueia. [+]
1295 TC 1/ 262 Et assi acaeçeu que hũu dia, andando desarmado pela grã caentura que fazia, catando o muro do castelo per hu era mays fraco et per u se perderia mays agiña, ouuo assi de seer que, allj andando, que llj tirarõ hũa seeta, de que foy mal ferido ontre as espadoas. [+]
1295 TC 1/ 264 Et, desque uẽo contra Espana, morou senpre enos Montes Piraneos, que som os montes de Aspa, et iazẽ ontre Gascona et Espana. [+]
1295 TC 1/ 277 En aquella sazõ andauã os nauarros en perigoo ontre Castella et Arangõ, onde depois da morte del rrey dom Pedro, fillo del rrey dom Alffonso de Arangõ, forõ os nauarros a aquel castello de Moçõ, que e en Arangõ; et, por que aquell[e]s rreys que dissemos nõ leixauã fillo barõ nẽhũu que rreynasse, tomarõ todos encubertamente os nauarros a este Garçia Ramirez, que dissemos, et adusserõno ende, et alçarõno en Nauarra por rrey. [+]
1295 TC 1/ 281 Et assy ffoy, ca aquel rrey dõ Sancho, quando partiu o rreyno aos fillos, por tal que nõ entrasse ontre elles discordia nẽ sse guisasse aos mouros per y de poderẽ mays ca elles, teue por bẽ de dar a dõ Garçia, que era fillo mayor, o rreyno de Nauarra cõ o cõdado de Cantabria, et a dõ Fernando o de Castella, et a dõ Rramjro, o que ouuera en barregãa, deullj Arangõ, que era com̃o lugar apartado disto al, por amor que nõ ouuesse cõtenda cõ seus yrmãos. [+]
1295 TC 1/ 288 Et por esta rrazõ entrou ontre os arãgoeses muy gran descordia, ca diziã que dõ Rramiro, que dizemos que era mũge et clerigo de missa, (et) que nõ podia fazer batallas nẽ justiça, assy com̃o cõuĩjna a rrey, nẽ casar cõ moller a beyçõ, com̃o era dereyto. [+]
1295 TC 1/ 296 Pero ante morrerõ y muytos dos seus en batallas et en torneyos que ouuerõ y; ontre os quaes morreu y dõ Guillẽ de Mõtada, senor de Biarte, et dõ Rreymõ de Mõtada, seu primo cuyrmão, et dõ Xiri Guillelmez, fillo del rrey de Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 299 Poys que el rrey dõ Sancho de Nauarra, aquell que foy dito o Mayor, ouuo seu rreyno enanchado, ca era senor do condado de Castella porlla moller a que perteeçia, et posta paz ontre si et seus fillos com̃o se auẽessẽ et nõ peleiassẽ, moueu guerra contra dõ Bermudo, rrey de Leom; et com̃o era seu ueziño fronteyro faziallj muyto mal ena terra. [+]
1295 TC 1/ 300 Andados IX ãnos do rreynado del rrey dõ Bermudo -et foy esto ena era de mĩll et Lij ãnos; et andaua entõ o ano da encarnaçõ do Señor en [mill et] xiiijze; et o enperio de Loys, enperador de Rroma, en xviij ãnos - depoys disto, temendosse os altos omes de terra de Leom et de Galiza que uerria grã dano aa terra, porllo desamor que auja ontre el rrey dõ [Bermudo et ell rrey dõ] Sancho -que auja tomado al rrey dõ Bermudo hũa peça do rreyno de Leom, assy com̃o tẽ de parte do rreyno de Castela - et que, porla razõ deste desamor et por esta força, poderia vĩjr ontre esses rreis contenda et guerra que seria a grã dano da terra, os altos omes cõsellarõ al rrey dõ Bermudo que desse sua yrmãa dona Sancha, que era dona muy fremosa(s), por moller a dõ Fernando, fillo deste rrey dõ Sancho; et porlo diuido que aueria ontre elles entõ aueriã paz hũus cõ outros. [+]
1295 TC 1/ 300 Et forõ al rrey dõ Bermudo et falarõ[lle en] este casamento, et com̃o seria carreyra de paz et d ' amor per a[qui] ontre el et el rrey dõ Sancho de Castella. [+]
1295 TC 1/ 300 Enpos ysto o jnfant[e] dõ Garçia, que auja a seer rrey de Nauarra, porque era mayor et segũdo a partiçõ que fezera el rrey dõ Sancho ontre elles, -et era el yrmão deste rrey dõ Fernando que casou cona yrmaã deste rrey dõ Bermudo - foy en rromaria a Rroma aa casa de San Pedro et de San Paullo. [+]
1295 TC 1/ 303 Andados X ãnos do rreynado del rrey dõ Bermudo -et foy ysto ena era de mĩll et Laiij ãnos; et andaua o ano da encarnaçõ [do Señor] en mĩll et XVze - en aquel Xo ãno, o postrimeyro do rreynado del rrey dõ Bermudo de Leõ, moueuse contenda et desamor ontre el rrey dõ Fernando de Castela et dõ Bermudo, rrey de Leom, porla razõ que auemos dicta suso ante desto. [+]
1295 TC 1/ 308 Et, quando llo ouuo a dar, meteo ontre muytas boas egoas que y estauã cõ seus potros, et mandoullj que escollese o mellor. [+]
1295 TC 1/ 312 Andados dous anos del rreynado del rrey don Fernãdo, que foy ena era de mil et çĩquaẽta et çĩco anos, auendo el rrey as andãças boas que uos disemos, o diaboo, a que pesa do que he seruiço de Deus et do bẽ que Deus da ao home, traballouse muyto por meter mal et andar buliço et mal desaguisado; et guisou com̃o metese mal ontre el rrey don Garçia et el rrey don Fernãdo, seu yrmão. [+]
1295 TC 1/ 312 Et ontre tanto adoeçeu el rrey don Garçia en Nauarra, et el rrey don Fernãdo, quando o soube, pesoullj muy de curaçõ et cõ grã piadade foyo ueer. [+]
1295 TC 1/ 314 Et Rrodrigo, quando o oyu, prouguelli muyto et outorgou o que el rey dizia que lidaria por elle aquelle reto; pero que, ontre tanto que o plazo era, queria yr en romaria a Sanctiago, a que tĩjna prometudo d ' ir. [+]
1295 TC 1/ 319 Et envioullj seus mandadeyros con que llj enviou dizer que llj fazia muy sen guisa en llj entrar asi pelo rreyno, et seendo seu yrmao; pero que lli queria sofrer o que auia feyto et queria auer paz cõ elle, com̃o cõ yrmão; et que llj sayse da terra, ca bem sabia el que el que llo uedar[i]a, se quisese, et que nõ llj fezese y mays mal, nẽ quisese que ouuese morte ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 322 Et achouse cõ elles, hu leuauã grã presa de gãados et de catiuos, ontre Atença et Santo Esteuã de Gormas. [+]
1295 TC 1/ 333 Et ontre todos os omes boos que y vẽerõ, vẽo hy don Aluito, o bispo de Leom, et dõ Ordoño, o bispo d ' Astorga, que erã omes bõos et de sancta vida. [+]
1295 TC 1/ 333 Et, ontre tãto que elles forom seu camino, ordinou el rrey o estado do rreyno, et poblou [a] çidade de Çamora, et deulle muy grãdes frãquezas et liberdades que oge aynda am. [+]
1295 TC 1/ 339 Et ontre tãto que lles este mandado enviou dizer, mandou muy bem guisar suas gẽtes, segũdo que o tijna fala(n)do cõno Çide. [+]
1295 TC 1/ 339 Et, ontre tãto, que ficaria elle y; senõ, que os yriã elles buscar alla, hu elles estauã. [+]
1295 TC 1/ 339 Et, ontre tanto que ysto ordinarõ, morou el rrey et os omes bõos en aquelle lugar çĩco meses et meyo. [+]
1295 TC 1/ 344 Et desd(r)e Ebro ateem os portos d ' Aspa, quanto iaz ontre estes montes e(t) chamado Çiltuberia. [+]
1295 TC 1/ 360 Et ontre uos conuẽ que façades oge boo de mj̃, et sera uosa onrra et uosa prol; et, se eu ende sayr, galardoaruolo ey muy bẽ, en guisa que entenderedes que ey sabor de uos fazer algo. [+]
1295 TC 1/ 364 Ca o mao descordo que era ontre os mouros et os cristiãos tornouse ontre os cristiãos yrmãos cõ yrmãos. [+]
1295 TC 1/ 379 Et acalçoo ontre Medyna del Cãpo et Castro Nũno. [+]
1295 TC 1/ 388 Et estauã y arçebispos et bispos et todos os rricos omes, que veerõ y por meter paz ontre elle et a jnfante, sua yrmaa, et moytos boos va(a)salos, et todos entenderõ que dizia uerdade o Çide en quanto dizia, ca todas as boas andãças que ouuera que as todas ouuera pelo Çide. [+]
1295 TC 1/ 396 Depoys acordarõ todos os xxiiij caualeyros que achauã por dereyto esto: et leuãt[arõ]se os dous delles, os mays onrrados et mays sabedores ontre sy, o hũu de Castella et o outro de Leõ, et disserõ que todo ome que reta conçello de villa, que fose arçibispado ou bispado, que deuya a lidar cõ çĩco, hũu enpos outro; et cõ cada hũu que dessem ao rretador caualo et armas, et de comer (et de comer) et de beuer vyno et agoa qual el mays quisese. [+]
1295 TC 1/ 412 Et o Çide foy apos elles ata Atẽça et chegou ata Agoa d ' Alfaiar, queymando et ast[r]agando quanto achaua bem ata çerca Toledo, asy que nõ ficou nẽhũa cousa que nõ fosse a mal et catyuo[u muyt]os mouros, de guisa que forõ os mouros bem seys mĩll [ontre] barões et molleres dos enpos que fora. [+]
1295 TC 1/ 413 Et o Çide sabia muy bẽ com̃o era miscrado cõ el rrey, et envioullj dizer que se ueeria cõ el ontre Burgos et Biuar. [+]
1295 TC 1/ 420 Et forõ albergar ontre Fariza et Çentina, astragando a terra et fa[z]endo muytas mortes, com̃o estaua a terra segura. [+]
1295 TC 1/ 429 Et que leuedes al rrey La caualos en seruiço, cõ suas espadas aos arções, et que lle beygedes a mão por mj̃, et que lle digades com̃o sabemos viuer ontre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 433 Desy começou muy grande [en]amizade de mal ontre ambos yrmãos, fazendosse muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 439 Et entõ estaua o Çide sobre o castello d ' Estarade, que es ontre (el rrey) [o] rrio Çingre et Sagre, et tomouo per força. [+]
1295 TC 1/ 441 Et ontre tãto morreu Adafur. [+]
1295 TC 1/ 446 Et ontre tanto poblaua en Estremadura as villas que erã hermas, que erã estas: [+]
1295 TC 1/ 455 Et ontre tãto o eslecto dõ Bernaldo ficou en Toledo cõna rreyna dõna Costãça. [+]
1295 TC 1/ 455 Et os mouros, quando souberõ com̃o vij̃na el rrey sanudo et yrado cõ muy grã pesar et que queria fazer mal a la rreyna et al esleyto, entenderõ que, se el acabasse aquilo que queria fazer que sse arrepenteria depoys et que ficaua muy grande eemjz(id)ade ontre elles et a rreyna et os que della veesem et o [e]sleyto. [+]
1295 TC 1/ 455 Et, desque forõ ẽna villa, pos el rrey amor ontre elles et a rreyna et o esleyto. [+]
1295 TC 1/ 458 Et naçeu muy grã descordio ontre el rrey et o poboo et a clerizia. [+]
1295 TC 1/ 462 Et, estando ena corte, caeu muy grã descordia ontre o papa Pascoal et o emperador [+]
1295 TC 1/ 464 Et ontre tanto liurou Deus o papa et os cardeaes do carçer et fugirõ per mar a Pulla. [+]
1295 TC 1/ 464 "Euade, esleyto, onrra de la terra et apostura jnperial, com̃o da[na] a dõ Bordim et mete(usse) paz ontre ssy et o emperador Oyto". [+]
1295 TC 1/ 467 Et el rrey dõ Afonso tijna que por esta rrazõ faria toda a terra sua pola muy gram descordia que auia ontre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 469 Et logo a poucos dias finou el rrey de Saragoça et Alũca (et) Alulũpo (et Abudalahazis) quiser[a]sse partir do preyto de Val[ẽ]ça, quando finou o alguzil et yrsse para Muruedro, que era seu, pola grã descordia que auia ontre os mayores da villa. [+]
1295 TC 1/ 478 Et, veendo como erã os mellores [omes d ' España], por amor de meter a sseu tribudo os mouros d ' España, ouue el rrey cõsello cõ seu sogro et, per consello del, enviou alem mar polos alar[a]ues, que erã os mellores caualeyros que ontre os mouros auiã. [+]
1295 TC 1/ 485 Et, pois que o Miramalim ouue esta batalla uençuda, foysse para alem mar, por que entendeu que auia desacordo ontre [o]s amdaluz[e]s. [+]
1295 TC 1/ 492 Et ontre tanto don Remõ Beringuel, senor de Barcelona, vẽo cõ muy grande oste a Saragoça. [+]
1295 TC 1/ 493 Et meteu[se] en hũu vale, ontre hũas serras, que auia a entrada muy angosta. [+]
1295 TC 1/ 495 Et nos nõ creemos ontre nos senõ en hũu uerdadeyro Deus, que nos vingara de ty. [+]
1295 TC 1/ 509 Conta a estoria que, quando soube o Çide o grã desamor que auja ontre os fillos de Abuagid et os alaraues et Abeniafa, buscou maneyra com̃o os partisse et os fezese malãdãtes. [+]
1295 TC 1/ 510 Et ontrepeçou o caualo do Çide enos mouros mortos et caeu en terra. [+]
1295 TC 1/ 510 Et ontre tanto fezose o apelido pela villa et seyrõ todollos mouros et lidarõ cõnos cristianos ante a ponte, bem des meyodia ata a tarde. [+]
1295 TC 1/ 513 Et ontre tanto chegou mandado aa villa com̃o vĩjna a oste dos alaraues, et que se nõ detĩjnã senõ por que douidau[a] o endeantado de vĩjr hy. [+]
1295 TC 1/ 517 Et ontre tanto quedou o rroydo dos da vila, que faziã porla orta que Abeniafa dera ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 518 Conta a estoria [que] entõ sse rremoueu a guerra ontre o Çide et os da vila, et ouue ontre elles muy grã desauijnça. [+]
1295 TC 1/ 526 Et creçeu muy gram desam[o]r ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 530 Et ontre tãto que sse defendesse quanto melhor podesse, et que llj enuiasse senpre dizer com̃o lhi hia ou que cuydaua a fazer, et que aueria seu conselho sobre elo. [+]
1295 TC 1/ 537 Et en tãto rrogoulhi que fosse meyão ontre o Çide et ele et os da uila, et que trouxessẽ a mjllor preitesia, poys que sse nõ podiã defender. [+]
1295 TC 1/ 544 Pero forõ arrefeçando as viandas; et os que sse guardauã de comer, forõ cobrãdo, et os outros morriã todos, en guisa que auia muy grã chãto ena vila et muy grande morteydade ontre eles, assi que todos os cãpos erã cubertos de fossas. [+]
1295 TC 1/ 546 Et ontre aqueles omes auia dous omes boos de Mayorgas, et tomoulhis o que auiã. [+]
1295 TC 1/ 549 Et por ende uos digo et uos mãdo que, se bẽ quiserdes estar comjgo, en guisa que uos faça sẽpre merçee, guisade com̃o mj metades en poder o traedor d ' Abeniafa, que uos matou uosso senhor el rey et seu, et quanto mal et quanta lazeira uos fezo leuar ẽ esta çerca; pois nõ e guisado que nj̃hũu que seu senhor mate uiua ontre uos, ca a sua treyçõ uos cofondera a uossa lealdade. [+]
1295 TC 1/ 553 Et mãdou que logo outro dia uehessem os omes [bõos] ant ' el, ca queria ordenar com̃o fosse sua uida ontre eles. [+]
1295 TC 1/ 555 Conta a estoria que essa noyte falou o Çide cõ dom Aluar Fanges et cõ Pero Uermudes et cõ os outros que erã de seu conselho, et ordenarõ com̃o fosse sua vida ontre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 568 Et seyrõ de todas as estreyturas et de todos os maos passos, et fo[rõ] leixando a çiada a mao dereita, et meterõ os mouros ontre si et a çiada. [+]
1295 TC 1/ 570 Et acharõ y hũa tenda muy noble ontre todas as outras, que fora del rrey Vnes, que nũca ome tã noble tẽda uiu com̃o aquela. [+]
1295 TC 1/ 604 Senhor, uij̃do a uos cõ este presente et cono mãdado do Çide bem auẽturado, achamos ontre Medinaçelle et Atẽça hũu escudeiro, sobrinho do Çide, que diz[ẽ] Ordoño. [+]
1295 TC 1/ 619 Et seyrõ cõ elles onze, ontre condes et ricos omes. [+]
1295 TC 1/ 629 En auẽdo consello conos condes que eu dey por alcalydes en este preito, que e ontre o Cide Rroy Diaz, da hũa parte, et os condes de Carrõ et seu tio Suer Gonçaluez, da outra, por que mj fezerõ entender que foy consellador da desonrra das fillas do Çide, por saluar seu dereyto lidẽ cõ outros tres caualeyros quaes o Çide der de sua casa, et saluẽ seu dereyto, se poderẽ. [+]
1295 TC 1/ 642 Et preguntoullj que, ontre aquellas cousas que el tragia, se auja y algũa do corpo do soldã, et por onra del beyiaria en ella, en sinal que, se el esteuesse deante, que llj daria paz eno onbro, segũdo uso dos mouros; por que entendia que seu senor era hũu dos mays onrados mouros do mũdo, segũdo sua ley. [+]
1295 TC 1/ 648 Et ontre tanto chegou mandado ao Çide com̃o vĩjnã os jnfantes d ' Arangõ et de Nauarra a Valẽça fazer uodas cõ suas fillas, asi com̃o era ordinado enas cortes de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 653 Et, poys asi he, teño por bẽ que vazedes logo a villa et que uos uaades morar fora ao arraual da Alcudia, et que leuedes uossas molleres et uossos fillos ata que ueiamos com̃o pasa este feyto ontre mj̃ et el rrey Bucar. [+]
1295 TC 1/ 657 Et, quando uos quiserdes yr para Castella, fazedeo ante saber a todaslas gentes en puridade, por que se perçebã para leuar todo o seu, en guisa que o nõ entendã os mouros; ca nõ poderedes ficar con esta çidade depoys de mjna morte, por que iaz ontre o mayor poder de mouros que a en España. [+]
1295 TC 1/ 666 Et el rrey de Nauarra et o jnfant[e] d ' Arangõ tragiã o corpo do Çide ontre si. [+]
1295 TC 1/ 667 Desi altos omes, os rrex et o(s) jnfante(s) et o bispo dõ Jheronjmo, por fazer mays onra ao corpo do Çide, chegarõ ajudallo a tirar d ' ontre ambalas tauoas, en que o meterã en Valẽça. [+]
1295 TC 1/ 671 Et, estando todos aa pedricaçõ que o abade fazia, (et) o judeu entõ começou aa coydar et dizer ontre sy: - [+]
1295 TC 1/ 676 Et os condes et os rricos omes et os outros omes boos da terra, veendo et seendo ia çertos de todo en todo (et) pelos fisicos que auya el rey a morrer daquel mal, ouuerõ seu consello et suas falas en hũu, dizendo com̃o este rey dõ Afonso non lles leixa[ua] fillo nẽhũu que lljs gouernasse o reyno, senõ dõ Afonso seu neto, que era fillo do conde dõ Ramondo de Tolosa; et, por que este dõ Afonso era moço pequeno, ouuerõ seu acordo que, ontre tanto que o mynino criassem, que fosse para manteer o rreyno, que ser[i]a bem que casasse sua filla dõna Oraca Afonso, moller que fora do cõde dõ Ramondo, que era veuda, cono conde dõ Gomez Candespina, por que era mayor et mays poderoso que nẽhũu dos outros. [+]
1295 TC 1/ 681 Et, segũdo conta a estoria, o parentesco que ontre elles auja era este: diz que el rey dõ Sancho de Nauarra, que disserõ o Mayor, que foy primeyro rrey de Castela, por razõ de sua moller que a herdou. [+]
1295 TC 1/ 683 Conta a estoria que, estando Castela et Leom sem gouernador qual deuya a auer, depoys que finou el rey dõ Afonso, leuãtouse contenda a Castela et a Leom cõ Arangõ, ca pesaua muyto aos castelãos por que el rey dom Afonso dera as mays das fortolezas aos arangoeses et por que leixara sua senora et teuera que sse leuãtara muy grã desamor ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 684 Et lidarõ cõ elle ontre Astorga et Leom, en hũu lugar que dizẽ Viadangos. [+]
1295 TC 1/ 685 Et ajũtarõsse todos et meterõ[sse] ontre ambalas partes. [+]
1295 TC 1/ 685 Et começarõ a pedir aos reys, et aos altos omes en que era o feyto, que nõ lidassẽ et que metessem auijnça ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 685 Et poserõ pazes et muy grande amor ontre sy. [+]
1295 TC 1/ 685 Et, depoys desto, nõ ouue ontre elles guera nẽ desamor. [+]
1295 TC 1/ 694 Et el falifa, que est en lugar de papa ontre os mouros, ajudoo assy a predicar ontre os alaraues, que eram estonçe reys et senores de Africa. [+]
1295 TC 1/ 695 Conta a estoria que el rey dom Loys de França, estando [casado] cõ dona Jsabela, filla do emperador d ' España, (et) algũus y ouue que, por meter mal ontre elles, que disserõ que dõna Jsabela, sua moller, que nõ era filla do emperador de moller uelada, mays que a gaanara o emperador de hũa baregaa muy uil. [+]
1295 TC 1/ 706 Et sobre esto entrou ontre elles deuedo mao, por que ouuerõ muytas lides depoys os de Castro et os de Lara. [+]
1295 TC 1/ 706 Et ontre tanto finou dõ Garçia Fernandez, et foy soterrado en San Cristoual d ' Uueas. [+]
1295 TC 1/ 706 Et sobre esto foy creçudo o gresgo ontre elles, [et], os que a terra aujã a guardar, deytauã[na] a mal, correndosse hũus outros et fazendose muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 706 Et tanto correu a contenda ontre elles, por que el rey dõ Fernando de Leom leuou os peytos delles bem X anos et os outros dereytos. [+]
1295 TC 1/ 724 Disy entrou muy grã guerra ontre el rrey dõ Afonso de Castela et el rrey de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 724 Et por esta rrazõ ouue paz ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 725 Et aly os auẽo a rreyna, que soube meter moyto bem ontre elles, et poserõ seu amor. [+]
1295 TC 1/ 726 Et por esto ouue muy grande contenda ontre el rrey de Castela et el rrey de Leõ, pero sempre pode mays et ualeu mays el rrey de Castela, et gaanov villas et castelos del; mays quanto delle gaanara todo o queria para seu neto o jnfante dõ Fernando, fillo del rrey de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 730 Et el rrey dõ Afonso foy sobre el et tomoulle vijnte et çĩco, ontre vilas et castelos, que erã muy boos. [+]
1295 TC 1/ 730 Et ontre tanto non quedou fazendo muyto mal aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 735 Et el rrey ontre tanto foyse ribeyra de Teio, et çercou o castelo d ' Alcala, et tomoo; et çercou o castelo de Cerquera et tomou[o; et çercou] as Couas d ' Algarãt et Cubas et tomoas. [+]
1295 TC 1/ 749 Conta a estoria que, desque as azes forom paradas, dos cristãos et dos mouros, dom Diego Lopez, que tijna a deanteyra del rrey, foy ferir ẽnos mouros; et, com̃o era muy esforçado et muy ontremetudo, quebrantou as azes dos mouros et seyu da outra parte do curral, et ficou y cõ muy poucos dos seus, dando golpes et rreçebendo. [+]
1295 TC 1/ 759 Et jurou mays que nũca (que nũca) fosse contra a rreyna dona Berĩguela, poys que ela tam grã merçee llj fazia e[sco]llend[oo] ontre todos os outros, [et] que todo o seu fosse sempre guardado, sinaladamente as suas a(n)rras, que sua madre lle leixara, que erã estas: o castelo de Burgos et Valedolide [et] Moño et os portos do mar et seus çeleyros et todas as outras rrendas, et que sempre a amasse et a seruisse com̃o a sua senora natural et filla de seu senor natural. [+]
1295 TC 1/ 762 Et, quando [esto] viu dõ Rrodrigo, o arçebispo de Toledo, pos ontredicto ẽno rreyno ata que llj fezo tornar todo quanto auya tomado. [+]
1295 TC 1/ 764 Et o papa enviou sua carta a dom Telo, obispo de Palença, et a dom Mouris, que era bispo de Burgos, a que fezo essecutores, que amoestassem al rrey que sse partisse(m) da rreyna, sua moller, poys era cõ ela cõ pecado; et, sse sse nõ partisse dela, que posesen ontredicto eno rreyno. [+]
1295 TC 1/ 771 Et passou per Castroxeriz, que tijna o conde dom Fernando, et foy ontre Palença et Carrõ para sua terra, Cãpos ajuso, et entrou en seu rreyno; pero que, en tornandosse, quanto achou do bispo de Palença todo llo astragou. [+]
1295 TC 1/ 773 Et ontre tãto tomou el rrey dõ Fernando o castelo de Moño et prendeu os caualeyros que o tijnã. [+]
1295 TC 1/ 779 Et en este tempo auya grande desamor ontre el et el rrey d ' Arangom, porque llj corria hũas aldeas de Soyra; mays depoys lle fez enmenda et perdooulle el rrey dõ Fernãdo. [+]
1295 TC 1/ 780 Et morrerõ daquela espoloada bem CLXXXa mouros dos mays onrrados da vila, et dos outros ouue y mays de dous mil, ontre mortos et catiuos. [+]
1295 TC 1/ 782 Desy moueu el rrey daly et (et) foy albergar a huum vale muy fremosso ontre hũas penas. [+]
1295 TC 1/ 786 Et foy a fazenda muy ferida d ' ambas as partes, pero prougue a Deus et vençerõ os cristãos, et durou o acalço bem çĩco legoas, ferindo et matando, (bem) de guisa que se perderon y bem vijnte mil mouros, ontre mortos et catiuos. [+]
1295 TC 1/ 797 Capitolo da auij̃ça que ouuo ontre el rrey dõ Fernãdo et a rreyna dona Tareyia, moller que foy del rrey dõ Afonso, seu padre, et as ĩfantes suas yrmãas, dona Sancha et dona Dulçe [+]
1295 TC 1/ 798 Et forõ contra Cordoua, queymando et destroyndo et acollendo ontre si quanto acalçar podiã. [+]
1295 TC 1/ 799 Don Abehũc começou a mesurar a oste dos cristãos; et, poys bẽ ouue osmado et entendudo quanta gent[e] podia seer et quanta a pressa, et vio que se nõ poderi[ã] teer en cãpo nẽ se llj podi[ã] defender -ca sen falla asy pareçia a quen quer que hũu poder et o outro visse, saluo o poder de Deus que he grande, que acorre aos seus - (et) mãdou logo ficar suas tendas eno oliuar, ontre os cristãos et a uilla. [+]
1295 TC 1/ 801 Mays por que ontre elles ouuo hũu caualeyro que auja nume Diego Peres de Vargas -et era uassalo de dõ Aluaro, et era de Toledo - que acaeçeu en hũa auentura de caualaria, que pareçe com̃o feyto de grande ardimento, queremos este seu feyto aqui poer ia: esse dicto caualeyro foy y muy bõo aquel dia, et foy de guisa que llj faleçeu a espada et quantas armas tragia. [+]
1295 TC 1/ 806 Et ontre tãto que dõ Pero Rruyz ya a dõ Aluar Perez, seu yrmão, achegarõ elles quanta gente poderõ auer, et guisarõ suas escaleyras aquella noyte que poserõ, et chegaronse ao pee do muro. [+]
1295 TC 1/ 806 O meu consello he este: que, poys que aqui estamos, que façamos o sinal da cruz et que nos acomendemos a Deus et a Sancta Maria et [ao] apostolo Sanctiago, et punemos de acabar ysto por que aqui ueemos en seruiço de Deus; et, se nõ podermos deytar as escaleyras de corda, poñamos estas de fuste et punemos en subir per ellas; et s[ub]ã os mellor algaraujados que ouuer ontre nos, et uaã uestidos com̃o mouros, por tal que, se se acharẽ cõ os mouros, que os nõ conoscã et que cuydẽ que som mouros com̃o elles; et estes punẽ de sse apoderar da primeyra torre que acharẽ, ata que a outra gente suba. [+]
1295 TC 1/ 821 Et el rrey tomou ende muy gran pesar, et sacou y logo sua maleua, et envioullis XXX et V mĩll morauedis, et outros tantos aos outros castellos da fronteyra, que o partissem ontre elles, segũdo fosse a reteẽça de cada castelo. [+]
1295 TC 1/ 822 Et do meu uos direy que eu ante quero morrer logo a esta ora aqui a mãos destes mouros, ca nõ que a leuẽ catiua et que se perca a pena de Martos; et eu nũca me pararey ante el rrey dõ Fernando nẽ ante dõ Aluar Perez cõ esta uergonça; et querome yr meter ontre aquelles mouros et farey y todo meu poder ata que moyra; et todos sodes caualeyros fillos dalgo et deuedes a saber o que auedes a fazer en tal feyto com̃o este; ca nõ auemos de uiuer por sempre et a morrer auemos; et da morte nẽhũu de nos nõ se pode escusar agora ou depoys; et, poys da morte nõ nos podemos escusar, por que auemos dela atã grã medo? [+]
1295 TC 1/ 827 Et a razõ por que se deu Mourõ en tã pouco tempo, seendo tã forte castello et tã bẽ poblado, nos o diremos: hũu jnfançõ que era sobrino de dõ Lourenço Suares, a que diziã Meẽ Rodríguez Golmado, que era bõo caualeyro et prouado en feyto d ' armas, gãanou hũa torre en hũu lugar que llj diziã Margaçamara, a hũu quarto de legoa de Mourõ, ontre as vinas; et dalj corria Mourõ tres uezes eno dia ata as portas, que nõ llis leixaua cousa fora dela villa de que se ajudar podesem. [+]
1295 TC 1/ 829 Dõ Diego, estãdo en hũas montanas muyto altas ontre hũas serras muy esquiuas, poys que soube que el rrey ya contra elle, nõno quiso atender. [+]
1295 TC 1/ 829 Et asi ouue de acaeçer ontre tanto que el ouue a seir ende et foy contra Olmedo. [+]
1295 TC 1/ 836 Et el rrey dõ Fernando enviou alla logo dõ Afonso, seu yrmão, et os conçellos deante: o de Hubeda et de Beeça cõ el, que ante que a rrecoua huuyasse chegar, que se metessẽ eno passo ontre ela et a villa. [+]
1295 TC 1/ 840 Et foy [este] o paramento que ontre os reys ouue. [+]
1295 TC 1/ 844 Et osmou en seu curaçõ como llj era muy forte tẽpo de sse vĩjr para Castella, ca sabia que acharia en ela muytas mal feytorias et muytas querelas; et que llj cõuerria, se ala fosse, de sse detẽer et de tardar y mays ca lli nõ seria mester para a enderẽçar; ca ia a ajuda de sua madre, que o escusaua desto et de outras cousas muytas per(a) u quer que ella [an]daua, perdudala auja; et que, se ala fosse et la fronteyra asi leixasse, hu tĩjna ia os mouros quebrantados et apremados com̃o tĩjna, que ontre tãto que querriã coller seu pã, et basteçendosse et collendo tal esforço que, per uentura, seria depoys muy graue de os tornar a aquel estado en que os essa ora tĩjna. [+]
1295 TC 1/ 846 Et ontre tãto foy el rrey guareçendo; et, seendo muy fraco, uẽeo y, mays doente que nõ guarido; et mandou conbater muy forte a uila; mays nõ llj podiã muyto enpeeçer, ca xi lles quebrãtauã os engenos todos aa segũda ou aa terçeyra pedra que tirauã; et asi mays aujã que ueer enos adubar ca en al, et por esto nõ llis podiã fazer dano. [+]
1295 TC 1/ 847 Seguindo a estoria das razoes dos grandes feytos del rrey dõ Fernando (et) igualmẽte por nõ entrellinar outras razões doutros feytos d ' ontre meyo, irla emos leuãdo ata cabo. [+]
1295 TC 1/ 849 Don Paay Correa, maestre da ordĩ d ' Ocles, cõ sua caualaria, que erã ontre freyres et segrares duzentos et oyteẽta caualeyros, foy passar o rio, alende da outra parte, so Eznalfarag, a grã perigoo de si et dos que cõ el erã, ca mayor era o perigoo desa parte ca nõ da outra; ca Abemafõ, que a essa sazõ era rrey de Neura, estaua desa parte, et punaua de os enbargar quanto mays podia. [+]
1295 TC 1/ 855 Pero, ante que sse huuyassem acoller, ficarõ y bẽ trezentos, ontre mortos et presos: et leuarõnos asi, ferindo et matãdo en elles, ben ata o castello, ata que os enbararõ todos dentro. [+]
1295 TC 1/ 856 Et asi ontre hũu et o al, foylle sayndo d ' ontre as mãos, et meteuse no castelo. [+]
1295 TC 1/ 860 Os mouros aujã usado de seguir muyto a cristãos en suas naues; et os das naues dos cristãos meterõxillis en çiada en hũas espessuras grandes que ontre a oste et a villa auja. [+]
1295 TC 1/ 867 Et hũu dia foron os mouros seyndo gran cõpana d[e] gaz[u]les, caualeyros muy fortes et de gran curaçõ, et gran conpana de peões ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 869 Et da outra parte, ontre a vila et a pontezela, estaua muy grã gentio de mouros: bẽ ata X mĩl poderiã seer. [+]
1295 TC 1/ 869 Et vĩjndose parou mẽtes por Garçia Perez de Bargas et nõno vio, et tornou a cabeça et vio que auja passada a ponte et estaua da outra parte ontre os mouros en gran pressa, et auja derribados quatro caualeyros delles. [+]
1295 TC 1/ 873 Et ontre tanto que llis fossẽ fazendo a caua. [+]
1295 TC 1/ 877 Et os da çiada aca recudirõ ontre elles et a uila. [+]
1295 TC 1/ 882 Outro preiteiamento depoys lle enviarõ prometer: que llj dariã a medade da villa et que fariã muro ontre os cristãos et elles, por que esteuessem mays en saluo. [+]
1295 TC 1/ 890 Et todos estes lugares et vilas et castelos et outros lugares muytos que aqui nõ sõ contados, que som dessa partida d ' ontre Seuilla et o mar, gãanou o nobre rey dõ Fernando, depoys que Seuilla ouue gaãnada. [+]
1295 TC 1/ 895 Senor, desnuu naci do uentre de mjna madre, que era a terra, et desnuu me offeresco a ela; et, Senor, recebj a mjna alma ontre a cõpana dos teus seruos. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 T xxvij que aia ontressi concordia. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 E por ende disso Aristotilis que sse os homẽs ouuessen ontressi uerdade, nõ auerian mester justiça, nẽ alcaydes que os julgassen; porque a amizdade lle faria conplir e guardar aquelo meesmo que quer e manda justiça. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 E aynda ya outra maneyra de amizdade, segũdo o costume de Espanna, que poseron antigamente os fillos dalgo ontressi, que sse nõ deue desonrrar nen fazer mal hũs aos outros ameos de se tornar a amisdade e se desafiar primeyramẽte, e desto falamos no titulo dos desafiamentos en las leys que falan en esta rrazon. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Nõ he bem queo omẽ seja soo; et adusolle a essa ora dantel todas las anymalyas que formara da terra por veer cõmo as chamaria et que nomẽes lles diria; et Adam chamou [per] seus nomẽes acada hũas dellas et aqueles ouverõ despoys; et ontre todas nõ avia nj̃gũa en quese el deleytase, et deulle Deus ajudoyro queo semellase cõmo agora oyredes. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Quando elles seyrõ do Pareyso, ontre otempo que poserõ ẽno camyno pera víj́nr aaquel lugar, oque morarõ aly desque y chegarõ, comprirõ estes quinze ãnos, por quelles foy moy longa acarreyra [per] que ouveron de vĩjr, do começo da terra aparte de ourient ata medeo della, ca Jerusalem et Ebrõ, que esta açerca hũ do outro, em medio da terra jazẽ; o al por moytos máos lugares moy asperos et sensabores, por penas, et montes, et agoas, et espantos de bestas feras, et serpentes que achauã y alugares; demays que nõ avya ajnda y feyta carreyra njhũa, ca nũca andara omẽ por y; o al por que despoys que açertarõ avíjnr aEbrom et forõ y os primeyros ãnos, tanto ouverõ que [veer] et pensar ẽnos bẽes que perderam et otraballo [et] mezquindade enque eram, quese nõ nẽbrarõ de solaz de varõ et de moller; demays que erã ajnda vírgéés et taes sayrõ do Pareyso, segundo dizẽ Metalio et Lucas obispo de Tuy. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobre esta rrazõ diz Jeronymo ẽna Glosa que Adam foy feyto de dia et em claridade, por que catase em Deus toda vya, et se rreuéésse ẽna sua ymagẽ et ẽna sua semellança, et sé tornase sempre aarrazõ quelle Deus dera, et que entendese por ella obem et omal, et departisse [ontrela]; et departĩdóó, que fugisse ao mal, et que amase obem, et se tornasse sempre ael; et amãdóó, que [gardasse] em ello asemellança de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Pero sobre esto conta Josepho de Seth ẽno segundo capitolo, que depoys que Seth vẽeo aydade [enque] fose pera ello, que sempre se traballou de departyr ontre o mal et o bem, et fogir sempre ao mal, et estudar et traballar ẽnas virtudes dobem. [+]
1300 XH I, 0/ 28 Et foy todo seu tẽpo, ontre antes et despoys, noveçentos et tríj́nta ãnos, et morreo. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Destes males pesou moyto aDeus. et asanousse, et chamou estonçes a Noe queo temya et oamaua, et por queo achaua bõo et dereyteyro ontre todas aquelas [cõpañas], et escolleo ontre todos pera lle dizer sua voõtade do que queria fazer, et disolle que toda aterra que era danada cõ maes, et con pecados, et cõ nemygas quese faziam em ella; et por ende que avya voõtade de destruyr todaslas creaturas que en ella fezera, tam bem aos omẽs cõmo aas bestas et todas las outras cousas, et quea queria poblar de outros omẽs doutro lynage enque nõ ouvese estas maldades, et que aqueles de quea poblaria quelles myngoaria aavida, que nõ viuessem tantos ãnos cõmo viuerã os outros ata aqui, et mỹgoando cada dia, que verria atempo que toda [a mayor] vida do omẽ que seeria çento et vijnte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et todas estas camaras cõ seus estojos ontrelos omẽs et as hũas anymalias et as outras; et quelle fezesse em çima ẽno teyto hũa feesta. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Noe ante que saysse da arca entrou ontre as outras anymalyas et as aves, et tomou de todas las que erã de comer et gardou dellas, et dou de maão aas outras et enviou as, et desta [guisa] fezo tã bem ẽnas outras anymalias cõmo ẽnas aves. [+]
1300 XH I, 0/ 44 "Señor Deus verdadeyro et poderoso sobre todaslas cousas, pydo te merçede por la moy grande piedade et mesura que enty a, que poys queos máos son penados que nos nõ [percamos] de cabo nos et as outras anymalias, as quaes oteu ordenamẽto touo por bem deas saluar do deluvio et leyxarlas aavida; et rrogo te por [lo] estado dos que agora somos et seeram daqui adeante que tal destroymẽto cõmo este que nũca oenvies sobre elles; et aestes poucos que leyxaste por la tua bondade, et ajnda por ventura por que nõ achaste em elles tanta maldade, por que quiseses que ontre os outros pereçessemos que nos prometas este dom et nos faças esta merçede: que [nos nõ] mates mays cõ morte de deluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Et por que ontre todas estas rrazões nõ avia Deus dada segurança aNoe ajnda do deluvio, disolle despoys adeante, asy cõmo odizẽ Moysem et Josefo et os outros todos: [+]
1300 XH I, 0/ 47 Et, segundo diz Josefo, noso señor Deus despoys que acabou estas palauras et rrazões cõ Noe, calouse; que de aquela vez nẽ ajnda outra depoys, segundo coydamos et achamos, nõ ouvo mays palauras [ontre] elles. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et sobre olynagéé deste Nẽprot, achamos foy descordado ontrelos sabeos que desta estoria falam, de qual dos fillos de Noe vyña por lyña [dereyta]; os [hũus] dizẽ que foy dos de Sem; et diz Metodio et conta que foy Nẽprot forte omẽ et máo, forçador, et matador, et apremeador dos omẽs ante Deus, et que foy dos fillos de Yray, filla de Eber, que foy dos de Sem. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Nẽprot, depoys queesto ouvo aprendido de Yonjto, et tomado del este consello, tornouse pera as outras suas [cõpañas] aArmenja et começou primeyro ontre os seus de Sem a contãgerlos et demãdarlos em rrazõ de rreynado, et que rreynaria el primeyro asy cõmo fillo herdeyro, et el queos mãterria em justiça et em dereyto. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et partem aEuropa et aAfrica omar Medyterraneo asy cõmo sal de ouçidente, et sobe ontre Calez et [Çepta], et vay fazẽdo seus [sẽos] ahũas partes et aoutras et sobe ata Acre aaparte de Jerusalen aly onde se ajuntã cõ omar Eyxente, ontre Asya et Costantynopla, em medio da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Astapo, Astobores et [Astusapes]; et collem estes tres braços ontresy ambos los Egiptos odeçima et ode juso, et outrosi ambalas Eziopias ẽnas rribeyras del, vijndo das partes de dentro ata ẽnas [rribeyras] destes braços. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Pero diz Moysem que sayo Assur daquela terra asy cõmo de Senáár; et diz mééstre Pedro ẽno capitolo daquela torre Babel queo deytou Nẽprot [per] força fora dela, et Moysem diz que poblou Assur a çidade de Nynj́ue et as plaças della et as aruores, et dizlo aqui por las aldeas, et diz que poblou a Cale, aque chama oebrayco Rrabat , et Rresem que jaz ontre Njnyue et Cale. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Et jaz esta terra ontre Palestina et Syria ajuntada ahũa parte por seus termynos et aaoutra parte jaz contra medio dia donde vem ovento abrego. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Arfaxat aquel terçeyro fillo de Sem fezo aSale; et omayor fillo erdeyro de Sem foy Arfaxat, et de Arfaxat este Sale por lyña; et este ficou por cabeça do lynagee ẽna çidade Salem que disemos que poblara Sem, et ajnda achamos que dizẽ algũũs que Sem, por que vio que Arfaxat ficaua ontrelos outros do seu lynagee por lo mayor ẽna lyna, et Sale ẽnos outros da lyna despoys da vyda de Arfaxat, que por amor de este neto que poso el aaquela çidade este nome Salem, do nome de Sale; outros dizẽ que Sale mẽesmo quea poblou et posolle oseu nome; et achamos que daqueste Sale forõ nomeados os salamytas, que som agora [hũus] pobõos de India. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Sale fezo aEber, et deste Eber ouverom de começo nome os seus ebreos; et diz [Jeronjmo] ẽna sua Glosa que Eber tãto quer dizer cõmo passador, et departe [Rramyro] ẽnos Espoemẽtos da Biblia que Eber tanto quer dizer cõmo vençedor, passador, por que ẽna sua vida passarõ as geerações de Noe em Babel do que foram ao que nõ erã, por que ontre todos los lyñages el vençeo, ca em el ficou aprimeyra lengage que era antes hũ de todos. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Et ontre todos estes Laabym foy poblar ẽnas areas, et nomeou do seu nome aprovynçia que poblou et disolle Lybya; et duas vezes ouvo aquela terra nome Libya de dous pobladores. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et quẽ quiser saber donde vẽeo esta malquerença tã grãde et tã longa ontre os christiaos et os mouros, daqui cate arrazõ, que os gentíj́s et os christiaos que oje [som] véém prinçipalmẽte de Sem et de Jafet, que poblarõ a Asya et aEuropa. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Pero o dito da maldiçõ de Noe, que era opadre, que cõmo priuylegio de omezio, por sempre ficou et fica ontre nos et os de Cam, et pero que esta malquerença que he ja feyta cõmo natural ontre nos et elles. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Mays ontre nos os [cristiaos] et os gentíj́s, que som ajnda y dos de Sem, et se [algũus] y outrosi ha ẽnos dos de Jafet, dizemos que deueria seer [amystança] et quese faz ajnda [cõmo] natural segundo os ditos de Noe, et sobre todo com odeuedo que avemos dito que diso Noe ẽno [novemo] capytolo da Biblia, que morasse Jafet ẽnas tendas de Sem, et semella que nõ deue aver omezio ontre nos et elles nẽ malquerença natural cõmo ontre nos et os mouros. [+]
1300 XH I, 0/ 78 [Iafet] et seus [liñages], cõmo dito he, poblarõ Europa, et ouverõna synaladamẽte por sua [partyda] et por sua terra ontre as tres partidas do mũdo; et som em ella estas yslas aparte de septẽtriom, et algũas delas ha y que ouverõ outros nomẽs [primeyramente] quelles nõ diremos agora, et os quelles agora diremos som estes: [+]
1300 XH I, 0/ 78 Os de [Dodamj̃], que foy o quarto fillo de Lauam, fillo de Jafet, poblarõ aysla de Rrodos; os de Gomer et de Magog poblarõ Scançia et as outras yslas que disemos de parte de septentriom, pero aaquela maneyra que avemos cõtada, sem caudillos et prinçepes que elles ouvessem logo quando se das outras suas [cõpañas] partirõ, senõ os que elles fezerõ despoys ontresy. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Pero que disemos que Sem et seu lynagéé poblarõ Asya, he de saber que esto foy verdade ontre el et seus yrmãos, que cada hũ deles forõ apoblar asua parte, asy cõmo avemos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Et tomarõ das láás dos gãados et dos cabelos das bestas pera fazer delo de vestir, et começarõ de fazer das lãas lyñas et torçerlas cõ cambitos de fustes torçidos em cada hũ dos cabos, et ajuntãdo hũas lyñas cõ as outras enlaçauanas hũas ontre as outras, et teçiam las cõ os dedos et cõ fustes cõmo mellor podiam, asy cõmo vyam enlaçadas et teçidas ẽnas folas, et ẽnas cortyças et ẽnas rrayzes das aruores et das eruas amodo de hũas venas que vam [per] ellas et paresçem aas vezes, et fezerõ desta [guisa] as primeyras vestiduras quaes mellor poderõ fazer. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Pero ontre estes ouvo y outros [algũus] omẽs leterados et sabyos, et entẽderõ por lo seu saber et por la sua rrazõ que nõ [eram] moytos deus nẽ poderia séér mays de hum Aquel que da força et vertude atodas las cousas et nẽgua outra cousa nõ da aEl poder; et diserõ que nõ [cõuyña] nẽ era rrazõ dereyta de orar senõ aaquel sóó; et ensynarõ aas gentes que aquelas ymages et orações que faziã aos çeos et aas estrellas que de creaturas erã et feytas acreaturas; et que mellor era fazer las aAquel que as criara todas. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Et ontre todos estes nos achamos que aquel queo mellor entendeo et mostrou ẽno seu tẽpo que foy Abraã, et de cõmo oel fazia plougo moyto aDeus, onde quiso que el et os do seu linage fossem seu pobóó apartadamẽte; et por esso os mãdou çircondar, et daly sse começou aley dos judios. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et [Falec] , em [ebrayco], tãto quer dizer cõmo [departymento] ẽna nossa lengage, por que quando este nasçeo foy feyto odepartymẽto das lengages em [Babilonya], et odas gẽtes por las terras, et outrosi odas terras ontre las gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et esto podo seer asi segũdo dizẽ [algũus], que este Nẽprot Saturno que foy [Nẽprot] ho de [Babilonja]; et que avendo seus fillos ja casados et ajuntados pera rreynar, por que oyo dizer de Europa cõmo era amellor et mays tẽperada terra do mũdo, et mays abondada de [mpytas] bõas cousas -que tal he Europa, et ontre moytas bõas terras quea em ella, cõmo aprouỹçia de [Guadalquiuir] he amellor de quantas ẽno mũdo som, asy cõmo diz Plinio ẽno terçeyro libro enque departe destas tres terras, cõuẽ asaber, Europa, Asia, Africa, et das prouynçias delas - et outrosi por que avia aprendido Nẽprot em terra de Edom de Yonyto, seu tyo, por la arte da astronomya, cõmo ontre - los quatro prinçipaes rreynos do mũdo avia de séér hũ ho de ouçidente, et que este vençeria aos outros tres, et seria señor deles, et duraria sempre despoys que começasse, et com sabor de rreynar el aly, et leyxar de sua geeraçõ [que] rreynasse y sempre, outrosy mudouse onome; et vẽeo aly aaquela terra, aJano, teẽdo que aquela terra aque Noe viera, et poblara et acabara em ella que este acabamẽto de Noe em aquel lugar que era cõmo synal de séér aquela terra começo et cabeça et [synal] de todo omũdo ata afim. [+]
1300 XH I, 0/ 108 Et gigante tãto quer dizer segũdo seu despoemẽto cõmo engendrado da terra por que asy cõmo a terra he ontre los outros elamẽtos omays duro, et mays forte, et mays brauo et cruel elamẽto, asy he o omẽ gigante ontrelos outros omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Despoys que el rrey Belo tornou de [Assyria], começou afazer hũa pobla moy noble et moy bõa que fosse cabeça do rreyno; et queria el séér emperador et fazer [en] aquela çidade acabeça do emperio, et do nome do seu fillo Nyno chamou Nyno aaquela çidade; et fezoa ontre [Babilonja] et Siria por que foy lugar comunal atodo [o señorio] dos rreynos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et seẽdo ja os de [Babilonja] desta maneyra entẽdidos, erã ajnda os das outras terras [symplez] et sem saber, et por esso avemos lo dito ja; et sobre esso leemoslo ẽna septema parte do Pãteom, et diz lo Eusebio em sua Cronyca et Tulio ẽno começo da sua primeyra Rreytorica, que em tẽpo deste rrey Nyno queas gẽtes mays viuyam amodo de bestas que cõmo omẽs, et se ouverã poblas queas nõ [ouverã] pera se [acõpañar], et se bõos costumes aviã nõ erã pera se onrrar deles [hũus] aos outros, et se algũas léés ou foros aviã nõ pera [vsar] deles pera aver dereyto [ontre] sy, nẽ fazer justiça, mays que asy se andauã todos soltamẽte por las terras et por los mõtes cõmo os gãados sem pastor, et cõmo as anymalias brauas por los ermos, et dizẽ que das artes dos saberes et da filosofia nõ sabyam ajnda nada estonçes, nẽ sabiã onome delas, nẽ oaviam ajnda oydo que era menos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et outrosi Orosio diz adeante que sse de Deus som as potestades et os poderios, que moyto mays som seus os rreynos et os poderios de quese criam et sayem; et diz que se os rreynos menores departidos ontresi jazem em este deuedo et em esta ordenãça aDeus, quanto cõ mayor dereyto lle he teudo algũ rreyno moy grande, [a que] toda potestade et poderio dos outros rreynos he sumetydo et lle obedesçe. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et sobrelo ordenamẽto destes señorios departe outrosy, que ajnda [destes] méésmos rreynos queo nõ entendem os omẽs nẽ podem dizer cõplidamente [a ordenãça] deles de cõmo os ordenou Deus, et sobre todo por que quiso asy ordenar estes prinçipados dos quatro rreynos mayores que os outros, et aeles ontresy mays altos agrados departidos os [hũus] dos outros, et os poso porlos quatro cruçiaes do mũdo, assy cõmo porlas quatro prinçipaes partes do mũdo; cõmo orreyno de Babilonja em Asia ẽna parte de oriente, quese começou em este rrey Nyno empero que Nẽprot, seu avóó, et Belo, seu padre, rreynarõ aly primeyros, mays enpero nõ despoys que este foy prinçipal rreyno do mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et destes quatro prinçipaes rreynos do mũdo, et diz Orosio queos dous de medio, que vierõ cõ poderio que durou pouco tẽpo et som estes: orreyno de Affrica et orreyno de Maçedonya; et leuãtarõse ontre orreyno de Babilonya et ho dos rromãos; et outrosi mostra como ontre padre vello que foy o de Babilonya et fillo pequeno, ou que chega tarde, et novo et ajnda pequeno ẽno começo, et foy este ho dos rromãos; et chegarõ em medio do tẽpo ontre estes, aquel de Affrica et ho de [Maçedonja et forõ] cõmo tutores et curadores, esto he, defendedores et gardadores; et estas palauras som as quedizẽ as leys sobrelas gardas dos bẽes dos orfóós pequenos que ficam de seus padres ou de suas madres ou de todo, por que asy gardarõ et defenderõ aqueles dous rreynos suas herdades et seu dereyto ao rreyno dos rromãos ata que el cresçesse et chegase atomarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Onde sobre esto diz ajnda Orosio, que forõ estes dous rreynos, ho de [Maçedonja] et ho de Cartago, rreçebidos por prinçipaes ontre estes outros dous, nõ por rrazõ de elles seerẽ erdeyros, mays por gardar seus dereytos ao postromeyro, que foy ho dos rromãos Et os nomẽs destes rreynos mayores et prinçipaes do mũdo, segundo diz Orosio, som estes sobre ditos cõmo avedes oydo: o de oriente em Babilonya o de ouçidente em Rroma, o de septẽtriom em Maçedonya o de medio dia em Cartago. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Conta Paulo Orosio ẽno segundo capitolo [do] primeyro libro quea terra que jaz ontre oTygre et Eufrates, rrios de Asia, contra oriente, quee aquela aque dizemos [Messopotamja]; et diz quese começa esta terra de Messopotamia de parte de septẽtriom, ontre ho mõte Toro et omõte Caucaso; et jndo ontre estes mõtes et ontre estes rrios vay contra medio dia ata que chega ẽno rreyno de Babilonya, et passada Babilonya contra medio dia; et daly açima contra ouriente jaz terra de Caldea, et sobre Caldea mays arriba aparte de oriente jaz terra de Arabia, onde som as aruores enque nasçem moytas et bõas espeçias et de moy bõos olores et de grãdes vertudes, et diz Plinio et outros filosofos et naturaes que aly mora ha ave fenys, et que viue daquelas espeçias et nõ de al. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Ontre todas las outras terras, os de Caldea se traballauã do saber das estrellas mays que outra gente em aquela sazõ; et plouvo moyto dello aTare, et quedou aly et morou el et sua [cõpaña]. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Todos los espoedores, que sobresta rrazõ falam, acordam cõ Moysem ẽno ordenamẽto ẽnos nomẽs destes tres yrmãos, que poem aAbraã primeyro, et aNacor em medio, et aAram em cabo, cõmo se el nasçesse despoys; mays pero todos acordam em esto: que Aram foy oprimeyro yrmão, et Nacor ossegundo, et Abraã opostromeyro de todos tres; mays poem no aqui primeyro, assy cõmo diz mééstre Pedro ẽno capytolo das géérações de Sem, et outorgã cõ el todos los outros espoedores, por que dizẽ que ficou en el alyña ontre seus yrmãos et os outros parentes; et outrosi adinydade da gééraçõ [de] seu padre et das outras géérações et dos seus santos Padres. [+]
1300 XH I, 0/ 130 El rrey quando aquela rrazom oyo aos estreleyros, pesoulle moyto, et foy moy triste et sanudo pero nõ contra elles; et por quelle diserõ ẽna rresposta aquela dulda que nõ sabiam seo queria Deus desuyar, foy el alegre et guarido; et ontre moytas cousas que pensou afazer por aquesto desuyar se séér podese, achou que seria bem matar os nenos, et fezo logo pregóar por todos seus rreynos, Babilonja et Caldea, que toda cousa por el rrey et porlos rreynos et os seus deus, que adorauã que aviã todos aséér destroydos, et por quese esto todo [desujasse] antes. se séér podese. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et Azara, quandose sentyo prenada, fezóó logo saber aTare, ante que a omẽ do mũdo entẽdesse; et Tare, quandoo souvo, vẽeose ascondidamẽte aaçidade, et tomoa aescuso et leuoa ahũa aldea que jazia em Caldea ontre estas duas vilas: [+]
1300 XH I, 0/ 132 Despoys do deluvio, ẽna dezima generaçõ, foy ontre os caldeos hũ varõ justo et grande et provado ẽnas cousas et ẽnos feytos çelestyaes. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et dauasse Abraã todo aDeus, de dito et de feyto, tanto que seu padre nẽ seus parentes, Nacor et os outros seus amygos nõno podiam tyrar dello de nõ fazer esto cõtra Deus et préégar dEl et pregoar lo ontre os seus amygos et em seus ajuntamẽtos de companas ondeos faziam. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et segũdo oespoẽ os autores dos [gentijs] et dos outros mẽestres, Mercurio tãto quer dizer cõmo deus dos mercadores, et outrosi era deus do tribóó ontrelos [gentijs] -et som otriuio, agramatica, et auyaletyca et arrectorica -, et esto por que era el [mays] complido mẽestre destes tres saberes que outro ontre seus [gentijs], et he outrosi Mercurio nome de aquela planeta que anda açerqua do sol que nũca se del parte de noyte nẽ de dia, et he hũa estrella pequena, et bem pode véérla aly [perlo] dia claro oquea bem catar. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Bem he quanto tu disiste et eu outorgoo por [mj̃] et por toda [nosa compaña]; et eu nõ fazia esto senõ por me avíj́nr cõ meus vezinos et estar bem cõ agẽte ontre [que] viuemos et moramos, et cõpoernos cõ Deus que sabe as nosas bõas entẽções et voõtades que [nos] téémos cõtra El, et veeredes agora, que este feyto sonara et oque farã el rrey et os nossos vizinos contra nos por ello. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et esto que tu véés de teu fillo, de Deus vem, que nos quer fazer merçed et ante que váámos apeor quer nos tornar dala, et castigarnos et mãtéér nos ẽna bõa lyña, ca omáo costume pouco apouco vay [vijndo] et se aprende sesse logo nõ castiga, et despois he moy máo de leyxar; et estes [gentijs] ontre que moramos senos fezerẽ mal por esto, Deus nos dara delles grande dereyto et nos lo acabara em bem. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et Josefo, em rrazõ de provas desto que diso Abraã, diz ẽno septimo capitolo do primeyro lybro da Antiguydade dos Judios, et trage por testigos os caldeos que falarõ da sabedoria de Abraã; et foy Beroso hũ [del[e]s], et nõ nomeou a Abraã [per] seu nome, mays diso del asi: despoys do deluvio, ẽna deçima generaçom, foy ontre os caldeos em Caldea hũ varõ justo et grande et moy prouado ẽnas cousas çelestiaes et ẽnos feytos grandes delas. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et el rrey vyo mãçebo, moço, aposto et moy bem rrazoado et gardado em suas palauras, et mudouse otalente del do que avia antes pensado de matar ael et asua [cõpaña], et apartouse et [cõsellousse] cõ seus rricos omẽs et cõ seus bispos que [tyña] y, dos ydolos et de sua créénça; et os mays deles oyndo oque disera Abraã, duldarõ [en] consellar ael rrey, pero hũ deles que avya nome Mayzam, cõsellóó queo mandase queymar, senõ quea gente quese tornaria em outra creẽça, et que el perderia orreyno por ello, et que avía moy bõa rrazõ pera ello et era esta; que os caldeos, em rrazõ da creẽça do fogo faziam moy grandes fogueyras et passauã seus fillos [per] ellas cõmo amaneyra de boptismo que agora os [cristiaos] fazẽ; et Tare que moraua ontre elles que nõ avia ajnda pasadas aquelas fogueyras [a aquelas] seus fillos, et quelle las mãdase passar, et el queo nõ faria, et averia el estonçes contra el et contra seus fillos moy bõa rrazõ, et sem bráádos et clamor de torto ante todo opobóó, et deytarlos ẽno fogo et queymarlos y. [+]
1300 XH I, 0/ 151 Et avemos vos dito cõmo jazia esta çidade ontre orreyno de Babilonya et de Assyria, pero dizemos que mays jaz ẽno rreyno de Assyria que de outra terra. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et por çima do muro, de hũ cabo et do outro, fezo casas moy grandes, todas ygoaes enque morassem os caualeyros et os outros omẽs darmas por tal que defendessem açidade; et tam grãdes eram aquelas casas que em cada morada dellas avia seys pááços moy bõos; et tam ancha era arrua ontre as de hũ et do outro, por todo omuro, et tam ancha et tã chãa asobido aellas, que dous carros ou carretas yam em paz por ella, et ha andauã toda de cabo a cabo; et fezo em cada hũa daquelas quatro quadras do muro çem portas caudaes, quese faziam por todas quatroçentas portas ẽna çidade; et as portas da madeyra fezoas ella cobrir de bõo latom fyno et tam fermoso era que semellaua ouro. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et estes, despoys queo acharõ tal et virõ que nõ avia syso cõplido pera rreger orreyno, pero que era sááo pera fazer fillo erdeyro et ouverõ seu acordo ontresi [hũus] cõ outros et diserõ: [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et ata esta sazõ morara Abraã em terra de Caldea et de Messopotamya, et estudiara y ẽnos saberes da arte aresmetica, quee osaber do cõto [et] da geometria que mostra osaber de mesurar et medyr as cousas do çeo; et era Abráám moy sabeo destes saberes et doutros, mays que todos los outros mééstres que avia ontre todos os caldeos; et por estes saberes vẽeo el aconosçer que cousa era Deus et fazerlle as cousas que ael praziam et nẽgum nõ pode aDeus conosçer senõ for sabedor ou se sse nõ [traballar] deo seer. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et esto fazia Abraã ca sabia moyto et traballaua sempre em bõas obras; et por que el era tam bõo et tam justo cõtra Deus, asy cõmo diz Josefo, amóó Deus [mays] que aos outros omẽs daquela sazom, ca empero que [algũus] outros [nomearom] Deus antes que Abraã nõ achamos quese afirmassem em ello; et foy el oprimeyro quese [atreveo] a dizer et afirmar et mostrar aas gentes que aquel hũ sóó era Deus oque criara todaslas cousas, et sem El que nẽgũa cousa nõ poderia séér et que outra creẽça nõ era nada senõ asua; et catou Deus por esto abõa bondade et voõtade de Abraã que avia contra El et nõ quiso que morasse ontre aquelas máás gentes, et segundo diz Josefo [leuãtauã] se contra el et buscabam lle moyto mal por esta verdade quelles dizia et mostraua; et estando el em pensamento desse tornar aterra de Babilonya et de Caldea ou cõmo faria, rrenẽbrousse del noso señor Deus et faloulle. [+]
1300 XH I, 0/ 170 De cõmo mãdou Deus aAbraã quese saysse de sua terra et de ontre seus parentes. [+]
1300 XH I, 0/ 170 [a qual promessa] he posta ẽna Santa Escritura, et autentica et moy nomeada ẽna santa [igleia] cõmo cousa moy senalada et moy cõtada por çertos ãnos conosçidos, et por rrazõ desta [promessa] acontesçeo despoys ho Testamẽto et ajnda os [Testamẽtos] que som ontre noso señor Deus et nos Et ficarõ et morarõ Nacor et Melca et suas [cõpañas] em aquela çidade de Aram que disemos; et moraua estonçes Loth em Mesopotamya em hũ lugar aque diziã Eutot; et Abraã quando ouvo asayr da terra foy por el et trouxóó cõsigo. [+]
1300 XH I, 0/ 175 "Et mandou logo aseus omẽs queo [apreçebessem] et o gardassem ata que fosse fora do seu rreyno et oguyassem cõ quanto aviã et leuauã, ca eram moy rricos de moytas cousas asy cõmo disemos ante desto; et [ontre] as rriquezas et os seruos et as seruas que dende trouxerõ Abraã, et Sarra, et Loth seu [sobriño] quelles dou el rrey Faraõ et seus priuados et seus amygos, et el rrey dou hũa sua [serua] aSarra por lo grande amor que ouvera della et esta serua era moyto priuada del rrey et el rrey rrogou aSarra quelle fezese algũ bem por lo seu amor. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et aestas agoas que vam assy departidas chamãlles estes nomẽes que avemos ditos, et desque se ajuntam todos em hum dizenlles o Nylo, et nõ antes ajnda que toda seja hũa agoa; et despoys que sal das yslas ençarrasse ontre [hũus] mõtes, et em nẽgum lugar nõ vay tam yrado nẽ corre tam rrezio cõmo por aly ata que vem por hũ lugar de Etyopia quea nome Catadupia, et daly adeante jazem ẽna fim del en bayxo da madre por donde el vay hũas pẽnas grandes et moytas, et durã longa terra, et estoruãno que nõ pode correr, et vay ferindo por ellas fazendo moy grande rroydo, et quebrantãdose todo tãto que dizem que aduas legoas del, que nõ ousa morar moller prene, por que perdem as creaturas ante o espanto do grande et forte rroydo del. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et despoys que vio arreyna Cleopatra que era mãçeba grande et moy fermosa et yrmãa daquel rrey [Dionys] ou Filopater, et de tam grande linage, et namorouse della, et falou [com] ella; et asysse pagarõ hũ do outro, et se avierõ ontresy que esteuerõ aly despoys dous ãnos el et ella. [+]
1300 XH I, 0/ 182 Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et Çesar, desto podes tu aver por testigo acolor meesma do pobõo que mora em Etyopia, que som todos negros, et am osangre queymado da grande caentura do sol, que aly faz opoder do seu feruor, et dos bafos do abrego, ou vendaual, quee [ontre] os ventos [omays] caente, donde am os omẽs daly acolor moy negra Et sobre esto tem tu que toda cabeça de rrio, qual quer que seja, que por geada ou neue quese faça, moyta agoa da, moyta agoa dela, que nõ jncha nẽ cresçe senõ desque entra overão, por que estonçes se começã arreter et deslyr as neues et as geadas que opoder do frio tem coalladas; mays o Nylo nõ leuanta tam altas suas agoas nẽ as cresçe ata que nõ nasçe ha estrella Cam, nẽ chega asua agoa ante áás rribeyras ata queo dia seja ygoal da noyte; et esto he ẽno mes de Setẽbre quando o sol entra ẽno signo da Libra; et por estas rrazões que ditas som nõ sabe o Nylo aley das outras agoas nem cresçe em jnverno et quando vay o sol moy alongado estonçes nõ ha asua agoa del ho offiçio queas outras agoas am; et quando vay o çeo destemperado, em medio dos grandes feruores do sol, estonçes sal o Nylo et trage amoyta agoa, et esto he su açytara de medio dia, que arde tanto que queyma; et esto se faz por que ofogo do eyxe do firmamẽto nõ se ençenda, et ençẽda el as terras et as queyme; et acorre desta guysa o Nylo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 185 Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: [+]
1300 XH I, 0/ 187 Et aqueles penedos et estes montes desviano et tollem lle que nõ rregue aLibia: et jazendo asua agoa ontre esses mõtes ẽno val quese faz aly moy vayxo, por quea tornã aqueles penedos, parasse et esta aly mãsa. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Daqueles penedos et do lugar daquel rrequedamẽto aadeante, a primeyra terra et os cãpos et as herdades que rreçebem ensi o Nylo et se del rregam, som os da prouynçia de terras de Mẽfis, et esta provinçia torna ao Nylo asobegedũe do cresçer et ho das rribeyras ontre que topa et vay. [+]
1300 XH I, 0/ 189 Et foy aaquel lugar hu primeyro ficara et posera suas tendas, açerca da çidade que avia nome Nabaoth: et despoys que aly chegou morou ende ontre Betel et Hay. [+]
1300 XH I, 0/ 189 Et Abraã ficou em terra de Canaã ontre Betel et Hay, asy cõmo avemos dito [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et ontre aqueles leuauã preso aLot sobrino de Abraã, cõ quanto avia, que el viera em ajuda dos de Sodoma por que erã seus [viziños]. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et esto deste ãno jubileu durou sempre ontre los judeus, mentre elles ouverõ poderio et mãdarõ terra. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Sabas tu Abraã, queoteu lyñage yra morar em terra allea, et os daquela meteram os teus em seruydũe, et estarã em ella quatroçentos ãnos; mays Eu julgarey aquelas gentes queos apremearẽ, et despoys sayram elles daquela terra cõ grãde rriqueza et tu morreras em bõa velleçe, et suterrar team ontre teus parentes, et despoys os do quarto linage que sayram de ty tornarã aesta terra et Eu lles la darey estonçes por que em aquel tẽpo averam meresçido os daquelas terras et feyto por quele llas Eu tollerey. [+]
1300 XH I, 0/ 197 Et quando veẽo anoyte et se fezo grande escuro, paresçeolle hũ grande fogo, asy cõmo de forno ardente, et passou por ontre aquelas carnes que estauã partidas et queymoas todas; [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Menãcoria ey de ty, ca moy grande torto me fazes; eu te dey amyna serua por que ouvesses tu et ella fillos, et desque vio que era prene despreçame, et aviltame, et paresçe me que tu nõ curas dello, et esto julgueo Deus ontre myn et ty. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Et daly poso Agar nome aaquel lugar: opoço do que viue et que me vio; et esto dizia ella por que Deus, que viue por sempre, vira as coytas dela et dera consello [a elas], mays os omẽs da terra [chamãlle o poço] de Agar; et he este poço ontre dous lugares, que dizẽ ao hũ Cades et ao outro Barach. [+]
1300 XH I, 0/ 202 "Quando esto oyo Abraã deytouse em terra fazendo oraçõ antel et adoroo; pero rriosse ontresy, et diso anosso Señor: [+]
1300 XH I, 0/ 204 Et el foy moy [agyña] ao gãado et tomou hũ tenrreyro das vacas et dou ho ahũ seu omẽ que apostase et adubasse [priuado] del cozido et del asado; et tomou aquel bezerro adubado, asy cõmo disemos, et leyte et mãteyga, et os pães que mãdara fazer aSarra, et posoo de ante aqueles angeos que comessem et el estaua ontre elles seruyndo os su aquela enzina de Mãbre onde elles syam et comyam; et elles gradesçerõ lle oque fazia. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Ca os omẽs daly, segundo conta Orosio, tam maos erã, et tam mal feytores em aquel feyto de seus corpos, que nõ gardauã os santuarios nẽ os lugares onrrados, nẽ catauã as festas, nẽ as suas ydades enque erã cada [hũus] deles pera fazer aquela maldade et pecado, nem faziam departimẽto ontresi de nõ pecar: qual quer omẽ cõ qual quer outro, ovello cõ omoço, omãçebo cõ ovello, et todos [hũus] cõ outros; et que por este pecado tam grande et tam máo enque todos vsauam, queos [m[a]tou] Deus atodos em tal maneyra, que nõ quedou delles semẽte, nẽ quiso que ficase delles, nẽ de sua gééraçõ. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et Abraã que moraua ontre os cananeos, ouvo outrossy moy grande espanto deste feyto, et fezo por ende aly hũ altar cõ sua moller Sarra, et adorou [sobrel] aDeus, et fezolle aly seus sacrifiçios et demãdoulle que faria; et ouvo rresposta dEl quese fosse daquela terra de Cananea el et sua moller; et asyo fezerõ. [+]
1300 XH I, 0/ 215 "Abraã rrespondeo que lle prazia et gradesçia moyto et poserõ amyzade ontre el rrey et el açerca do poço de Bersabéé, de que disemos onde aviam estas [rrazões]. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et fazemos aqui hũ ontrevalo ẽnas rrazões desta terçeyra [ydade], et chamamos lle libro. [+]
1300 XH I, 0/ 223 Do amor et postura que foy ontre el rrey Abimelec et osanto [patarca] Abráám. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Jeronymo diz ẽna Glosa que quando este sacrifiçio foy que moraua Abraã em Geraris, et outros dizem que ontre Betel et [Hay], açerca orrobre de Mãbre; mays mostram ajnda estes et mẽstre Pedro que esto seeria erro por que de Mãbre ha Iherusalem nõ ha hũa jornada complida, et de Geraris do poço de Bersabee ha y tres. [+]
1300 XH I, 0/ 227 Dominus uidet ; et conta mẽestre Pedro sobre este lugar que desta palaura "oSeñor o véé" que ficou hũa palaura de prouerbio, ou façaya ontre os judios quando se algum vee em algũa pressa ou coyta diz: "oSeñor, ou Deus o véé, " asy cõmo: [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Deus me acorra et me garde em esta pressa et coyta enque [sõo], " cõmo fezo aAbraã et a Ysaac ẽno mõte Dominus uidet ; et esta palaura de aquesta façaya diz que ajnda anda ontrelos judios et aquel lugar sempre asy ouvo nome despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Eu [sõo] estrao et peligrino ontre vos, et rrogo vos que me dedes aqui hũ lugar enque suterre ocorpo de Sarra, myña moller. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Señor, rrogamos te que nos ouças: tu [eras] profeta de Deus et mays grande et mellor ontre nos. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Escolle qual lugar quiseres ontre todaslas nosas sepulturas et tomao et suterra em el atua moller, et nẽgum de nos nõ te pode defender quea nõ suterres em qual quer lugar que tu quiseres. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Et este Esrom moraua ontrelos fillos de Her et estaua y quando Abraã esto dizia, et diso el a Abraã oyndóó quantos entrauã por la porta da çidade hu elles estauam: [+]
1300 XH I, 0/ 233 "Eu [sõo] moy vello et de longo tempo, et vejo queos meus dias som poucos, et queria casar aYsáác, meu fillo, ante queme finasse; et poys que tu as en garda et em poder todaslas myñas cousas, dame atua mão aca et pona sub omeu muslo et jura me por lo Deus do çeo et da terra que se eu finar antes que el case que nõ lle des moller das fillas dos cananeos ontre que viuemos, mays que vaas [aMespotamya], nossa terra, donde nos somos naturaes, et onde he onosso lynage , et que daly lle des moller; mays Ysáác nõ se váá daqui et em esta terra fique, ca Deus la dou amj́ et el ha erdara. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Señor, pidote merçed que se ontre as vyrgéés que oje aqui sayram por agoa vier aquela quea de séér moller de meu señor Ysáác, fillo de meu señor Abraã, que tu me demostres qual he por este signal: que eu pezca agoa atodas pera mj́ et pera meus camelos, et nẽgũa quema nõ de senõ aquela que ouver aseer moller de meu señor Ysáác. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et partio Abraã em sua vida os [bẽes] moueles et rrayzes ontre Ysáác et os outros fillos. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et diz aly Jeronymo que tam bem Çetura, cõmo Agar, forõ ambas et duas barregãas de Abraã, et que nõ ouvo ontre ellas moller lijdyma nẽgũa senõ Sarra soa, et por ende apartou da [herdade] da promjssom et do rreyno et de quanta rrays avia opatriarca Abraã tam bem aos fillos de Çetura cõmo ao de Agar, et lles dou seus dões et os enviou fora do [rreyno] aoutras partidas de terras gáanar et goaresçer, et ficou ẽna erdade et ẽno rreyno por [herdeyro] et señor Ysáác sóó, que foy fillo de Sarra que era moller lijdema el sóó. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Os de Latusym, diz [ques] fezerõ ferreyros, et olivez et moyñeyros, et quese derõ agoarir et viuer por estes mesteres ontre las outras gentes; outros ouvo y desses de Çetura, que diz Jeronjmo que tomarõ terras de Yndia et grãde parte de Assiria et forõ ende prinçepes, et señores, et grandes omẽs, et moy poderosos. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et aly soya [vĩjr] aquel rrio Ynaco de Greçia, et Ovjdio diz aqui em pos esto que este rrio furou por ontre hũas pẽnas et fezo hũa coua en quese metio et que desçendeo por aly moyto abayxo su terra, et daly caeo em aquel mar onde caem todaslas outras agoas do mũdo et donde sayem. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Agora em este lugar Ovjdio que foy moy sabio et moy complido poeta ontre todos os autores, et poeta tãto quer dizer cõmo achador de rrazõ nouamẽte et fijnçidor dela, et buscador et engenador por mostrar rrazões de solaz, por suas palauras em este feyto, et ajnda rrazões et palauras de verdade, segundo oque ellas querem dar aentender por ellas et mostrar cõmo oyredes adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et ho outro fillo terçeyro Jupiter foy omenor [que el] rrey Saturno ouvo, et ficou mançebillo em casa de seu padre et este nõ mostraua tanto em seus costumes por qual mester et arte viueria ẽno mũdo, et ontre tanto viueo em paz cõ seu padre en sua casa. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Saturno, Jupiter, Neptuno et Plutom, os quaes erã deus ontre seus gentijs, diremos ajnda moyto mais adeante em seus lugares onde perteesçer, et tornaremos acontar aqui de Yo, filla del rrey Ynaco. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et andando por la [rribeyra] fazia cõ os péés synaes ẽno poluo por donde andaua; et Ynaco, que era moy [entendudo] rrey, catou aqueles synaes dos péés, et vio cõmo as vnllas faziam synães da letera o, et afendedura de ontre as vnllas faziã synaes da letera y, et começou el rrey Ynaco aléér ẽno y, et contra ahũa parte Yo; outrosi contra aoutra Yo; onde diz desto Ovjdio estes dous versos: [+]
1300 XH I, 0/ 252 Forma pedis facit o, [fixura] quod proficit Yo. Et quer esto dizer: aforma do pe, ou da vnlla, faz o, et afendedura de ontrelas vnllas acabam este nome Yo. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et el rrey Ynaco conosçeo desta guysa por los sinaes dos péés, cõmo aquela era sua filla Yo, et cõmo andaua encantada, et tornada em fegura de vaca; et [despois] que conosçeo que era sua filla pesoulle moyto, tanto que seendo rrey et deus ontre seus gentijs, com ogrande pesar que dela ouvo começou achamarse mezquino, et deytarselle sobrela çeruyz et sobre los cornos, entristeçendo todo por ella, et fazendo dolor et dizendo: [+]
1300 XH I, 0/ 254 "[Ẽnos] frios montes de Arcadia avia hũa [dõna] Najas, moy onrrada ontrelas donas dos mõtes dali, et chamauãlle Syringa as outras [dõnas] dessas montanas. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et nõ era [negũ] dos deus dos gentíj́s tam alto que despoys que por aquela lagõa jurasse que nũca ja mays quebrantase ajura, et dizẽ os autores dos gentíj́s que oque [bebe] da agoa daquela lagõa que logo oluyda quanto sabe, et que ley era ontrelos deus dos gentijs seus que todo aquel que nõ gardasse ajura que jurasse et ficaua [pejuro], que avia abeber da agoa de aquela lagõa et oluydaua logo quanto sabia por que era deus et perdia adeydade et de séér deus. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Os autores dos gentíj́s forõ omẽs moy sabios et falarõ de grandes cousas em moytos lugares em fegura et em semellança de hũa cousa por outra, asi cõmo ofazem oje as santas escrituras [de] nosa madre santa [igleia]; et sobre todoslos outros autores Ovjdio ẽno seu Libro mayor, et esto he asua teolysia dos gentíj́s mays que outras rrazões que elles ajam, et o Judio mayor nõ he al ontre elles senõ ateoligia et a Biblia [delo] ontrelos gentíj́s. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Leemos ẽnos [Jntegumentos] dos sabios que esposerõ escuros os ditos dos gentíj́s -et [Jntegumẽto] he descubrimento mantẽnate Deus Nuno Freyre; (mantẽna te Deus Nuno Freyre, Amen. ) por que departe et descobre [chãamẽte] as palauras et rrazões sobre oque quiserõ dizer em ellas os sabios dos gentíj́s enque diserõ encubertamete hũa cousa por outra -; et achamos que departẽ que por poder et saber que aviam [algũus] deles ẽnas cousas et ẽnas naturas delas, mays que os outros omẽs, chamarõ os gentíj́s seus deus aaqueles queo meresçerõ desta guysa; et qual quer rrey ou deus que elles diserõ que era rrio, diziãllo por rrazõ da fryura desa terra hu el rreynaua et da castidade das gentes dela, et dizianlle lo outrosi por séér el rrey ou aquel deus moy poderoso das rribeyras et das terras [viziñas] daquel rrio, et por que aagoa he fria de natura departe ende mẽestre Juã ontrelos outros departimẽtos desto, et diz que aagoa he madre da friura, et afriura madre da blancura et da castidade, et diz que por que as donzelas virgéés ata otẽpo de casar soem séér de fria natura et casta, mays que ẽno tempo despoys, por eso chamarõ aalgũas delas esses autores dos gentíj́s fillas daqueles deus et rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et aesta maneyra som ontresi as outras planetas, segundo departe Agustim ẽno libro da Çidade de Deus, os [hũus jnfusores] por enviadores das geerações das cousas, et estes som cõmo machos ẽnas naturas, et as planetas [rreçebedeyras] som [cõmo] femeas, asi cõmo diremos adeante em seus lugares onde acaesçerem. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Mercurio ẽnas façayas, segũdo diz Rramyro, tanto quer mostrar cõmo amõtoamẽto de pedras ẽna alteza dos mõtes; et segundo diz Rramyro, Mercurio tanto quer mostrar cõmo palaura, ou rrazõ medianeyra ontre os omẽs, et que este he cõmo deus ou señor dos mercadores por que ontre os que vendem et cõpram sempre ha de andar palaura medianeyra; et foy sabedor em moytas artes, et alcançou ata otẽpo de Moysem, segundo conta Lucas; et Mercurio, segundo Rramyro quer dizer tãto cõmo abridor das çidades ou alomeador contra ocorremẽto do syno. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Sobre esto] conta Lucas ẽna fim das rrazões da segunda ydade este avijmẽto, et diz que asy cõmo os prinçepes de Caldea et do Egito aviam suas contẽdas et lides ontresi quaes obedesçeriã aos outros, que asy leuãtarõ contẽdas os seus sabios et seus prinçipes cõ elles quaes dos seus ydolos poderiam mays et fossem mays onrrados et adorados, et vierõ aelo: et os caldeos trouxerõ seu ydolo de fogo, et os do Egito [fez[e]rã] hũ ydolo asemellança del rrey Belo, et poserõlle ẽna cabeça hũa corõa de ouro, et adorauã lo em [rrazõ] do elamẽto da agoa; et quando ouverõ [a vĩjr], aaproua fezerõ hũ grande vaso traspasado pera ello, amaneyra de corõa, et furarõ aquel vaso todo porlo fondo [como] criuo, et çarrarõ os furados com çera que era da color do latom [como] ovaso, et encherom aquel vaso moy bem de agoa. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Et vençerom por esta guysa os egiçiaos aos caldeos] Et sobre aquelo queos do Egyto adorauam aas planetas pararõ mẽtes aos poderes delas et virõ cõmo nũca quedauam de engendrar crianças et froytos ẽnas naturas das cousas; et querendo elles seguyr os feytos dos seus deus et semellarlos, faziam em sua terra casar atodos et que fezessem fillos cõmo criauã as planetas as cousas, et que nõ myngoasem por rrazõ de myngoa de casamẽto; et ordenarõ que deuedo nẽ ordem nẽgũa quea nõ ouvese ontrelos que casamẽto estoruasse, et fezerõ por ende aesta sua [deessa] Ysis, pero quea tynã elles por santa, que casasse; et casarona cõ hũ gygante [a] que chamauã Oseris, omẽ moy poderoso et moy sabio de moytas cousas; et por que el sabia toda quanta mẽestria, et [suteleza], et apostura avia em feytura de pãnos et chamarõ, por rrazõ do marido, aYsis [deessa] do lanyfiçio, et lanyfiçio he fiar lãa ou lyño. [+]
1300 XH I, 0/ 268 Et os seus fillos toverõ em Asia termjnos, et lugares, et moradas des terra de Eujla ata Sur; et dizem as estorias por Jndia, Euyla, et dizẽ que aquela terra ouvo este nome de Euyla que foy neto de Noe, et Sur he odeserto que jaz ontre Cades et Barac, cõmo avemos dito antes desto, et vay este deserto topar ata omar Vermello et aas frõteyras do Egito; et estas terras cõ seus termynos gáánarõ os das geerações de Ysmael, et ouveronas por suas moradas. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Et conta sobresto ajnda mẽestre [Pedro] que Rrebeca, segundo o costume dos gentíj́s que viera ella por ventura forte em seus parentes que morauã ontre os seus gentíj́s, et diz quese pousou aly su acabeça aaquela maneyra da aruore loureyro aque os gentíj́s chamauã tripoda; et segundo achamos ẽnos autores dos gentíj́s - [+]
1300 XH I, 0/ 271 Et diz [meestre] Pedro sobrestas rrazões que aqual quer destas duas guisas queo ella fezo, quer ahũa, quer aaoutra, que ouvo rresposta de Deus que duas gentes tragia ẽno ventre; et entendese que padres de duas compañas quese aviã apartyr ontresi, et que lidariam [hũus] cõ outros, et que omayor seruyria ao menor. [+]
1300 XH I, 0/ 274 Andados víj́nte et dous ãnos de Jacob, et oyteẽta et dous de Ysaac, Ynaco rrey de Argos avia hũ fillo aque diserõ Foroneo, que rreynou em pos el em Argos; et este Foroneo ante que rreynase ouvo hum fillo aque chamarom Apis; et aqueste Apis pasou ao Egipto et prouou aly, et foy moy bõo, et gáánou aly rreyno, et rreynou ende; et segundo dizẽ [algũus] este foy marido da [deessa] Ysis, de [quẽ] avemos dito, et tam grãde foy abondade deste Apis et tanto forom pagados del os do Egito, que despoys que el morreo queo contarõ ontre [os] seus deus, et teendóó por deus adorarono cõmo aseu deus, et mudarõ onome del, et chamarõlle Serappis, cõmo chama a Santa Escritura Serafim ahũ dos angeos do çeo et ajnda ahũa das ordéés dos angeos; et esta ordeem he anouena quee amays alta de todas; pero he de saber que ha este departimẽto ontre ho nome do angeo et da ordéém, queo nome [do] angeo quese escriue cõ esta letera m em cabo, et dizemoslle Seraphym escrito cõ m, et quando he por nome da ordéém escriuese com n, et chamamos lle Seraphyn. [+]
1300 XH I, 0/ 277 "¿Por que víj́ndes vos pera mj́ que [sõo] omẽ [aque] queredes mal et me deytastes de ontre vos?" Et elles rresponderõ: [+]
1300 XH I, 0/ 277 "Véemos te poderoso et por ende teuemos por bem de nos [vĩjr] pera ty, et firmassemos ontre nos et ty amystança que nos nõ fezeses algũ mal, asy cõmo nos nõ tomamos nẽgũa cousa das tuas, et acõmo quer que te disemos que te foses dontre nos, nõ te [fezemos] outra cousa que te dano touese, mays leyxamos te ir em paz por la bendiçõ de Deus que vimos que era enty. [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Quando espertou Jacob foy moy espantado et diso ontre sy méésmo: [+]
1300 XH I, 0/ 287 Contam os sabios em suas estorias que este Foroneo foy oprimeyro rrey que leys [estabe[le]sçeo] et dou [juyzes], et segundo conta aestoria de Babilonya, et del rrey Nyno, et dos outros rreys daly, empero queo Jmperio et oseñorio dos rreys foy logo ẽno começo sobre los omẽs, et os rreys asseñorauãsse, pero diz queo mays que estonçes os rreys faziam ẽno seu começo que eram estas duas cousas: aprimeyra que faziam avenẽça et concordança ontre os [quesse] desavynã sobre algũa cousa, et esto faziam elles segundo seus entẽdemẽtos, que diz queos entendemẽtos dos prinçepes que eram estonçes por leys; ha segunda cousa queos [principes] faziam catauã os termynos de suas jurdições, et gardauã os, quellos nõ entrasse [negũ], nẽ embargasse. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Outrosi do furto queme dizes cata moy bem [ontre] nos et aaquel aqueo achares ou outra cousa algũa do teu matao ante teus yrmãos. [+]
1300 XH I, 0/ 292 Pom ho ante nosos yrmãos et elles julguẽ ontre myn et ty. [+]
1300 XH I, 0/ 292 Vem [aca] et façamos amystança, et firmemos cõpostura que seja testemonyo deste feyto ontre mj́ et ty. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Se apremeares mjñas fillas et as leyxares et tomares outras molleres, et se eu pasar aeste lugar por te fazer mal, ou ho tu penssares contra mj́, oDeus de Abráám, et oDeus de Nacor, et do padre dos que aqui estam et oveẽ julge ontre myn et ty quando nos partyrmos; et este outeyro, et este mõtom destas pedras seja ontre nos testigo delo. [+]
1301 GTL f. 1r/ 40 [...] dereyto fica ontredita et perde ad [...] rra[...] [+]
1301 PP V, 48/ 29 Mas si este que desuso es dito esto fezesse en maneyra de castigo, nõ deve demandar perdon, maguer errasse en ello, porque nõ abaxasse su onrra e seu poder omillãdosse ademays; ca a las vezes los prelados quando mucho se quiserẽ omillar e an grand paria cõ ellos los menores ellos miismos se despreciã por ello, assi como se mostra por las paravlas de los sabios: que del grand offerescimento que es ontre llos sennores e los vassalos nasce despreciamento al sẽnor. [+]
1301 PP V, 48/ 30 Pero se aquelles a quen castiga el prelado fossen tã poucos e poderosos e connoscesse aquel erro en quelles travã e nõ se quiserẽ ende quitar, esforçando en si miismos ou en outra grand gente que sse touvesse cõ ellos , quando tal cousa acaescer, manda sancta igreja que el prelado lle de passada por nõ meter escandalo de que nasce escandallo e departimento ontre sancta igreja e ellos . [+]
1348 OA 45/ 26 Por tirar contendas et pelegas que acaesçem ontre os ffillosdalgo, et danos, et males, et rroubos que viiñã aa terra porlos desaffiamẽtos que sse faciã entre elles soltamente, como nõ deviã, ordinamos ẽno ajuntamento que ffezemos em Burgos ẽno ano de era de mill et trezentos e sateenta e seys anos, con consello de Johan nunez señor de Viscaya, nosso mordomo mayor et nosso alfferrez, et dos outros homes boos e fillosdalgo que sse y acaeçerem conosco, que nõ se podesse ffazer os desafiamentos senõ em çerta maneira ẽno dito ordinamento contenydo . [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et leuãtou se entonçe sobre aquesta rrazõ moy grande guerra ontre aquel RRey Tantalo et el RRey Tros por lo rroubo d ' este Jnfante Ganjmedes segundo o conta en sua estoria que d ' elo fezo Phãtitulis o poeta em sua(s) canonjcas et Eusebio ẽno grego et [Jeronjmo] ẽno latim. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et Ercoles sabia o et andando ja pleytesia ontre Leomedon et Hercoles que lle desse aqueles caualos, et el que librase sua filla de aquela presa de morte et prouo a el rrey et afirmou seu pleito cõ Ercoles que lle prometia os caualos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et aqueles avijndores que esta [aveneca] fezerõ ontre Neptuno et Feuo et Leomedon avierõn os que lles dese sua filla a ynfanta estonçe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et quiserõ meterse a armas et fazer todo o que podesem mays ouverõ acordo ontre sy que se quisesem cometer batalla, que gastariã aly o preçebemẽto que leuauã para o outro negoçio a que yan. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et se de algũa cousa ouver medo aver lo ey do marido soo ' Et sobre esto diz aynda Medea cõmo en persona de outro: ' Et cõmo, Medea, se nõ, ¿coydas que casamẽto de amor caera ontre ty et el? [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et asi andou ha rrebeldia et rreuolta ontre elles que se matarõ a lãçadas et espadadas, de guisa que nõ ficou nẽgũ d ' eles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et era Palas señora d ' esto,(et) rrogarõ lle as outras que disese a verdade et nõ mays depoys que Juno et Venus mãdarõ a Palas que disese [o feyto] por que [vynã], et ela começou sua rrazõ et contou a el RRey Jupiter, ante todos los que y estauã, todo o feyto, et diso [asi]: ' RRey, señor, nos estando todas tres falando em nosos solazes, veẽo esta maçãa et caeu ontre nos, et nos nõ sabemos (de) onde et he scripto em ella que a a mays fremosa seja dada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et por mostrar cõmo pareçeria mellor que as outras en quaes -quer cousas, diz que poso alcofor ẽnos ollos, et que tyngeu as [sobrõçellas], et cõposo se de seus afeytos et quando ouvo a falar, catou contra Paris, fazendo moy aposto gesto et synaes cõ os ollos; et esto por tal que Paris lle parase mẽtes et catase para ela et mesurase ontre ella et as outras qual meresçia de seer julgada por mays fremosa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Agora vos rrogo eu, que poys aqui somos todos ajuntados, et nõ o sabe nẽgũ, que tomemos ontre nos tal consello, que tragamos a atal ponto noso pleyto, que d ' esta vegada ajamos onrra et preço de tam grande feyto cõmo aqueste que começamos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 A batalla foy moy braua et moy crua que se ontre elles moueo, ca ouvo y moyta sela vazia et moytos caualeyros mortos et derribados, segundo a estoria o conta adeante. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et catarõ a todas et nõ poderõ coñosçer Achilles, por que estaua vestido cõmo as outras donzelas et el sya ontre elas et cada hũa das outras forõ a aquelas joyas et tomauã das que se mays pagauã et a elas [pertẽesçia]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et agora poys que te coñosçemos, vayte cõ nosco et averas moyta onrra ontre quantos nos somos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 90 Et quando se quiserõ yr, ouverõ o vẽto cõtrario et nõ poderõ; ontretãto guisarõ de fazer seus sacrifiçios a Jupiter, segũdo o custume de seus padres, et eram ja ençendidos os fogos sobre los altares. [+]
1350 HT Miniaturas/ 91 Et tomauã ontre si tal cõsello que ajũtasen todas suas conpañas, et que buscasen moytos navios, et depoys que fosen tomar vengãça dos troyanos por Elena que leuarõ, aquestes [senores] que uos ey nomeados et poserõ sobre sy por rrey et por señor, Agamenõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 93 Et semellaua moy bem a seus yrmãos anbos. et segundo nos cõta Dayres, que nõ leixaua por escripuyr nẽgũa cousa da verdade, et diz que Elena avia vn sinal ontre anbas as sobrõçellas moy fremosas et [moy] delgadas et o synal era moy [fromoso] a a [maravilla]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 94 Et ontre dez mjll [omes] nõ achariã quẽ fose tã grãde rreuoluedor de pleytesia et de outras cousas, nẽ achariã tam grã barallador. [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Et cõmo se virõ, andarõ tanto falando en aquelo de vn et do al que acharõ ontre sy moy grãde amjstança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Quando os gregos esto oyrom, fezerõ ontre sy tam grande alegria que nũca tã grande foy feyta em nẽgũ tempo. poys que Achilles ouvo sua rrazõ acabada, Colcas diso asi aos gregos cõmo viera a aquel lugar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et parteu ontre elles tam sesudamẽte que cada cada hũ ouvo sua parte qual entendeu que meresçia segundo a sua contia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et sobre todo esto enviam me dizer cõmo por rrazõ de ameaça et menospreçando -me que lles faça emenda do que lles ey feyto. bem sabea Agamenõ, et todos quantos outros y son con el, que nõ averã comjgo tregoa nẽ amor; et que ja por senpre, mẽtre que eu viua, esta gerra durara ontre mj̃ et elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et agora poserõ ontre si paz por vij̃r defender Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et teuo se por de maao siso por que asi deçẽdera ontre seus yamygos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et toverõ -no ontre si tan apresado que tarde foy acorrido dos seus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et quando o sacarõ d ' ontre seus yamjgos, nõ coydarõ que [vjuer] podese por nẽgũa rrazõ que fose aquel dia ata a noyte Et el RRey [Menelão] fezo tã ben aquela ora que por força os moue(u) todos d ' aly et lles fezo leyxar o cãpo a mao seu grado mays enpero perdeu y moytos dos seus En aquesta ora chegou y en ajuda de [Menelão] el RRey Çelides, que era rrey de Façides; et era moy mãçebo et longo et moy ben feyto et moy fremoso. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et se uos entre - tãto caedes ontre nos, nũca ende sayredes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 145 Et depois que todo esto foy feyto, volueo se a batalla tã [mãa] et tã braua [ontre] gregos et troyanos que hũa grã maravilla seeria de contar ca se [começarõ] a dar a mãtenẽt tã grãdes feridas das espadas que en pouca [de] ora ficarõ y moytos mortos et mal chagados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et foy o cãpo tã cheo dos mortos que as dõnas et as donzelas que estauã ẽnas torres et enos andameos bem podiã veer quanto se fazia pero Polydamas ontre todos foy moy bõo et forte aly, et sofreu moyto traballo aquela vez. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et andando encõtrou se cõ Diomedes et ouveron ontre ambos hũa justa moy forte et moy denodada et danosa ca tã toste que se virõ, forõ se ferir. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et Ector chegou aly moy sañudo cõ sua espada ẽna mão, ferindo a toda parte en guisa que a moytos fazia perder os corpos mays ontre todos los outros sabede que os bastardos, fillos del RRey Priamos, feriã aly tã estrayas feridas que era grã maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 cõmo a rreyna enviou por Achyles que viese a ela Este feyto ficou asy ontre elles tractado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Et sayron logo os que estauã ascondidos, et começarõ de lles deytar os benables que tragiã et derõ lles por los peytos et por los costados em guisa que logo rreçeberõ mays de dez feridas de que forõ mal chagados (Et) ençarrarõ -n os ontre sy, dando moy grãdes vozes et ferindoos de cada parte et quando Achilles entẽdeu que era traydo, envolueo o mãto no braço, et meteu mão a a espada; et leyxou se correr a elles et foy os ferir tã brauamente que en pouca de ora forõ mortos os sete d ' elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 287 Et asi ficarõ troyanos çercados ontre seus muros pero ajnda aly seguros nõ estauã mays erã atam coytados et mays despagados de ssy que mays nõ podiã ca sobejamẽte aviã rreçebido grã dãno et perda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 292 Outra parte a y que esta ontre o mar Meridies. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et segundo que a estoria cõta, erã cõ el dous mjll et [quinẽtos] [omes] [Et] ouverõ [ontre] sy tal consello, que ante que Eneas se partise d ' aquela terra, que lle desen arrebato en maneyra que se nõ podese yr en paz. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et quantos cõ el eram deron lles ontre sy lugar onde morasen. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et semellaua lles que as naues desçendiã a tomar a agoa do mar et leuãtarõ se os quatro ventos prinçipaes et voluerõ ontre sy gerra et peleja. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Quantas preytesias et juramẽtos et avij̃ças ontre elles forã feytas, todas jaziã ẽnas cartas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Estonçe cresçeu a volta atã grãde ontrelos da oste que se armarõ mays de sete mjll caualeyros bõos para yr a el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 Et todos se perdiã et dauã as vozes et os gritos tã grãdes que sonauã ontre nuves que uos digo que ante que fose mañãa, forõ d ' eles mortos mays de dez mjll. [+]
1350 HT Miniaturas/ 345 Et Diomedes pesou lle del moyto, et ben o dou a entẽder ca aly donde jazia morto, o foy tirar [d ' ontre] os yamygos et o leuou en seu caualo et despoys se touo por sandio ca ante que ende sayse, rreçebeu moytos colpes mortaes mays cõ todo esto foy sospeytoso de sua morte et posfaçado et algũus diserõ que por que [Asandruz] perteesçia cõ sua yrmãa o rreyno, que Diomedes quisera a sua morte et lle prouuera d ' ela por tal que o rreyno ficase en el soo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 346 Et sen falla este rrey cõprou caramẽt a tardada et foy grã mal et grã pecado, ca moyto era bõo caualeyro sesudo et sabedor et preçado [ontre] los preçados mays ante que este libro seja acabado, oyredes cõmo depoys de sua morte foy ben vengado [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et nõ a sen rrazon ca sen falla [el et] Ajas Talamõ aviã feyto pleito et menagẽ ontre sy que se ajudasem contra todos los [omes] do mũdo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 350 [Cõmo] Orestes casou cõ Hermjona, filla de Menalao Poys que Menelao veu que Orestes avia seu rreyno en paz, meteu a el rrey de Cleta por rrogador que posese ontre elles grãde amor et el asi o fezo et des aly en deante senpre se amarõ moyto et por seer y amor mays firme, Menalao lle dou a Yrmjona, sua filla et de Elena, por moller esta Ermyona nasçeu dous ãnos de ante que Elena fose rroubada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Cõmo Vlixas contou outro peligro que ouvo no mar ' Contar -vos quero contar outro grande peligro per que pasey ẽno qual foy en temor de morte eu pasey por ontre Laçila et [Caribedim]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 364 Et el lle queria grã ben cõmo a [Hermyona], sua muller mays sabede que ontre elas era grãde desamor mortal et grãde jnvidia et çerto nõ forõ estas as primeyras conbooças que se mal quiserõ nẽ serã as postromeyras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et se nõ fora por seu padre, el espedaçara todo a Telogomus mays seu padre meteu ontre elles paz et amor et segurãça para sempre. [+]
1370 CT 1/ 217 Et quando virũ a luz, ouueron ontre ssy acordo et tomarõ cõsello, demãdando hũus a outros que faríã. [+]
1370 CT 1/ 217 Agora uos rrogo eu que, poys aquí somos de cõsún ajuntados, et nõ o sabe njhũ, que tomemos ontre nós tal consello que adugamos a atal çima nosso pleito, que daquesta vegada aiamos onrra et prez de tã grã feyto cõmo comesçamos. [+]
1370 CT 1/ 217 Et a hũa he que tomemos vengança et dereyto dos troyaos, porque deytarõ d ' aquí os gregos, que son os mellores homes d ' ontre nós, et que somos todos de hũ linagẽ, ca o sseu mal et a ssua desonrra, nossa foy, et nõ ual nehũa cousa o que sse nõ sente. [+]
1370 CT 1/ 218 Et depoys que todo esto ouuermos feyto, seyremos da vila, et darlles emos ẽnas costas, et ençarrarlos emos ontre nós et uós, en tal maneyra que nũca ende home escapará; ca, se sse quiserẽ coller aa vila, cõuĩjrlles ha a passar per nós. [+]
1370 CT 1/ 220 Et foy a coyta tã grande ontre elles que o mays ardido home auj́a gran pauor. [+]
1370 CT 1/ 221 Este torneo durou ontre anbos ata que as azes uirõ en que el rrey Cástor et Poleus estauã. [+]
1370 CT 1/ 247 Et de mj̃ uos digo que nõ creerey seu adeujñar et que nõ querrey el cõ seus agoyrares ontre caualleyros. [+]
1370 CT 1/ 284 Et logo poserõ ontre ssy que anbos uiuessen denssũun et que sse touessen fe et lealdade en toda sua vida. [+]
1370 CT 1/ 296 Et uoluérasse ontre elles peleia, se Olixas ende tã çedo se nõ partira. [+]
1370 CT 1/ 308 Et el rrey Protenor outrossý, que era moy bon caualeyro et brauo et ardido cõmo hũ leõ, et que nõ dultaua morte nẽ tijña en nada aos troyãos, (et) foy da outra parte et meteusse ontre elles. [+]
1370 CT 1/ 328 Poys, señores, tornade logo cõmjgo, ca, sse çẽto de uós cõmjgo quiserdes tornar et ben me quiserdes ajudar, eu o liurarey et o sacarey d ' ontre elles. [+]
1370 CT 1/ 328 Et acorrerõ a Troylos et liurárõno dos gregos, que ýa ja ontre elles assý cõmo rrecadado. [+]
1370 CT 1/ 328 Et teuérono ontre ssy tã apressurado que aduro podo seer acorrido dos seus. [+]
1370 CT 1/ 328 Ssabede que o liurarõ os seus et, quando o sacarõ de ontre seus ẽemjgos, nõ coydarõ que uiuer podesse por nehũa razõ que fosse, aquel día ata a noyte. [+]
1370 CT 1/ 328 Et se uós entretãto caedes ontre nós, nũca ende poderedes seýr. [+]
1370 CT 1/ 340 Et quando uirõ mezclar as azes et oýrõ as grãdes uoltas et ouueron grã dultãça de sse perder Éytor, (et) acordarõ ontre ssy que ja mays nõ sse partissen del, se sse a el podessen chegar. [+]
1370 CT 1/ 343 Et daquela uez foy entrar ontre mays de seysçẽtos caualeyros, que estauã moy bẽ armados et gornjdos de moy bõos gornjmentos. [+]
1370 CT 1/ 344 Et agora se começa a batalla tã crua ontre elles cal nũca outra y foy. [+]
1370 CT 1/ 350 Et estonçe foy creçẽdo a batalla ontre elles, ca ýan chegando tódoslos da oste, que sse ajudauã moy ben et que lançauã moytos dardos et moytas saetas et se dauã a mãtenẽt grãdes espadadas. [+]
1370 CT 1/ 357 Margaritõ foy ferir per meo do escudo, per tã grã força, al rrey Talamõ ontre tódoslos seus, que lle nõ prestou armadura que trouxesse, et poso o ferro todo da outra parte. [+]
1370 CT 1/ 357 Et aquel día forõ os gregos tã maltreytos que, sen falla, a guerra d ' ontre elles ouuera fin pera senpre, se a uẽtura o nõ estoruara, ca Troya senpre gerreou, et o que ha de seer nõ ha cousa que o possa partir. [+]
1370 CT 1/ 361 Et parteusse a batalla aquela uez cõ seu amor, ca senpre tenpo auerýan pera elo mẽtre esta guerra durasse ontre elles. [+]
1370 CT 1/ 361 Et se ontre ssy ben catarẽ, acharã que, sse dãno nos fezeron, jaquanto ende rreçeberõ, que moytas almas forõ oie este día sacadas dos corpos por este pleito, pero que eu nõ quería por nehũa gisa que d ' aquí sse foss[ẽ] nẽ sse partiss[ẽ]. [+]
1370 CT 1/ 367 Demays, sey mellor et mays agiña fazer auinẽça ontre aqueles que andan desauj̃údos, et sey moy ben castigar a aqueles que erran et afaagar aqueles que quero, en tal gisa que por mj̃ga de castigo nõ leixarã de fazer aquelo que pertẽesçe a homes ben cõssellados. [+]
1370 CT 1/ 369 De tal gisa se feríã que nehũa auẽtura nõ os podería partir, que hũ deles alý nõ fosse morto, se sse ontre elles nõ meterã. [+]
1370 CT 1/ 375 Por ende, amjgos, senores, ajamos cõssello cõmo tal enbargo cõmo este partamos d ' ontre nós, ca, sse este traedor tirado for, acabaremos quanto quisermos; et se o nós ouuessemos preso ou morto, nõ dulto que tã toste nõ ajamos a Troya, ca este he aquel que nos ha cofondudos et maltreytos et escarnjçidos per moytas uezes; et, se os troyãos este perderẽ, estonçe perderã seu ben et seu esforço et seu mãtẽemento et seu castelo et seu defendemento; et alý peresçerã, et perderã todo o anparamento et acostamento et fiança et aujuamento; et alý peresçerá seu ardimento todo, et quebrarlles ha o coraçõ, ca este he seu caudillo et sua syna et seu synal et seu pendón. [+]
1370 CT 1/ 379 Et ouueron ontre ssy hũa justa grãde et tã sen piadade que marauilla [era], que tã toste que sse uirõ, tã durament sse forõ ferir das lanças que os escudos forõ fendidos, et as lorigas falssadas, et as lanças cõ os pendões entrarõ perlos corpos deles. [+]
1370 CT 1/ 389 Et nõ erã tã poucas que nõ passauã per çẽto, ontre donas et donzelas. [+]
1370 CT 1/ 393 Et auj́ã ontre ssy tã grãde amor que nũca foy quen mayor uisse, ca nũca en nehũ tẽpo do mũdo nehũ deles disso hũ ao outro palaura cõ que lle pesar fezesse, nẽ lle soubo negar nehũa cousa do que ouuesse. [+]
1370 CT 1/ 393 Et aquí se uolueu ontre eles hũ torneo moy cruu et moy mortal. [+]
1370 CT 1/ 393 Mays leuãtousse moyto agiña et, cõmo era moy ardido et vrgulloso et ualẽt, estaua en meo do cãpo cõmo porquo mõtés ontre os sabujos, et liuraua o cãpo en derredor de ssy, que sse nõ chegaua nehũ a el. [+]
1370 CT 1/ 399 Et seýo logo moy ledo d ' ontre os seus, et ýa dando grãdes saltos et grãdes uozes, et braadaua, et assoujaua, et daua gritos tã espantosos que esto era hũa grã marauilla, et nõ quedaua de lles tirar. [+]
1370 CT 1/ 399 Et elles estendíã, andando ontre as gentes das tẽdas, os hũus andando a pe et os outros a caualo. [+]
1370 CT 1/ 400 Et ajuntárõsse todos, et esforçárõsse, et puxarõ os troyãos fora d ' ontre as tẽdas, et fezéronos seýr afora perlos chãos. [+]
1370 CT 1/ 410 Et segundo me a mj̃ semella, tenpo era de folgar algũus días, se o uós por bẽ touerdes, ca moytos ha ontre nós malchagados et os mays son quebrãtados et fraquos, mays que nũca forõ. [+]
1370 CT 1/ 413 Et por esso nõ quería que sua filla mays uiuesse ontre elles, nẽ pereçesse cõ elles. [+]
1370 CT 1/ 413 Et sobre esto disserõ et rretraherõ ante moytas cousas, mays os troyãos deostauã Colcos et dezíã del moyto mal, dizẽdo que fezera grãde aleyue et grã trayçõ et grã couardía de os leixar assý et de sse yr pera os gregos, seẽdo ontre elles moy rrico et moy preçado et moyto onrrado. [+]
1370 CT 1/ 431 Mays Achiles, a que sse nõ oluidaua o que a fazer auj́a, andaua moy brauo et moy sañudo en esta batalla, et tãto apressuraua os troyãos et tãto sse achegaua a eles que, por nehũa maneyra, nõ sse podíã ajuntar hũus cõ outros, nẽ yr a nehũa parte que el nõ fosse ontre elles, feríndoos et derribándoos malament, et tódolos mataua quantos passauã per cabo del. [+]
1370 CT 1/ 446 Et desde oiemays pode dizer Troylos que lle nõ está ben sua señora, ca o moy grãde amor que ontre elles anbos era ja falssado o auj́a Breçayda. [+]
1370 CT 1/ 465 Poys que foy partida a cõtenda ontre Achiles et el rrey Menõ, cõmo ey cõtado, os uassalos de Achiles o poserõ en hũ escudo et tirárõno da pressa. [+]
1370 CT 1/ 522 Et por tãto uos digo et uos cõssello, se me creer quiserdes, que prendades garda de uosso bon prez et nõ façades cousa por que cresca posfaço ontre a gente, et que nõ possan dizer que uos mj̃ga a franqueza et a bondade et uos creçe [a] auoleza, ca uós sabedes que tódoslos bõos feytos que home faz, viuẽdo en sua terra ou andando ẽnas guerras, todo esto he porque digã del ben perlo mũdo et por al nõ. [+]
1370 CT 1/ 532 Et, señores, ¿quen ha ja ontre elles de quen nós ajamos pauor nẽ rreçeo? [+]
1370 CT 1/ 533 Et esto veemos por façaya, et ben pareçe cada día, et pareçerá ante que sse este jogo parta d ' ontre nós et os troyãos, ca se [n]os Achiles nõ ajudar, elles nos temerã por ẽde moyto mẽos, et ben [n]oslo mostrarõ ẽno senbrãt, ca, senpre cada que os cometemos, auemos o peor do jogo. [+]
1370 CT 1/ 534 Et cõmo a mj̃ semella, aýnda Menelao nõ coñosçe ben os troyãos, ca diz que nõ an ontre ssy esforço nẽ poder desque perderõ a Éytor, nẽ ha entre elles quen moyto ualla en armas. [+]
1370 CT 1/ 537 Et Agamenõ fezo y entõ per suas mãos moytas bõas caualarías, et fazía moy grã dãno ẽnos troyãos; mays cõproo moy carament, ca Troylos o foy demãdar ontre todas suas cõpañas. [+]
1370 CT 1/ 544 Mays achousse moy mal da justa, ca sse meteu tãto ontre os gregos que, ante que lle os seus podessen acorrer, rreçebeu ben çẽ feridas de lanças et de espadas ẽno corpo et ẽno escudo, et foylle moy ben coomeado o caualo que tomara ao duque de Atenas. [+]
1370 CT 1/ 633 Mais, senores, esto fazede agora, se por bẽ touerdes: escollede d ' ontre uós outros quantos et quaes quiserdes per que este pleito posa seer falado et aia algũa fim. [+]
1370 CT 1/ 703 Cõmo os gregos que escaparõ da tormẽta ouuerõ ontre sy c[õ]sello que guerreassem sseus rreynos [+]
1370 CT 1/ 729 Cõmo Tetis poso paz et amor ontre el rrey Castus et Pirius [+]
1375 QP 26/ 116 LEY V dos pleitos que son chamados en latiu contratos innominatus que han semellança con o canbeo Contratos in nominatos en latin tanto quer dizer en Romançe como pleitos e posturas que os homes poen ontresi que non an nomes senalados e son IIII maneiras deles. a primeira he qando algua (cousa) da por outra (e) este he (o) canbeo de que falamos enna (lee) ante desta. a II quando algua da sua cousa a outr(o) que non (son) dineiros contados por que lle faça outra por ela. (e) enton T.o VII LEY IIII................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... [+]
1390 MS [I, 1]/ 1 Et ontre aqueles dineiros andaua hũa saeta que ofereçera cõ aqueles dineiros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 Et aa medea noyte tangendo as canpãas aos matĩis, ca era entõ vespera de Santiago, a que se faz oyto dias ante dia de quẽdas agostas, acordey do leito hu jazia cõ mĩa infirmidade et dixe asi ontre mĩ cõ grã medo et cõ grã sospiro: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et este senlleiramente ontre os outros apostolos por la sua santidade, que era moi grãde, leixauano os judeus entrar en Santa Santorum que era o lugar mais santo nẽ mais onrrado que eles avian segundo sua lee. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et este foy o primeiro que ontre todo los apostolos diso misa. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et porque el era moi cõprido de santidade, despois que Nostro Señor sobio aos çeos, derõlle os apostolos por onrra que disese misa ontre eles primeiramẽte en Iherusalem, ante que fose ordenado en bispo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Este rresurgeu d ' ontre os mortos ao terçer dia, et dou poder a nos que eramos seus diçipolos, que en seu nome podesemos os çegos alumiar et [os] demoniados sãar, et os enfermos curar et os mortos rresuçitar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et el pois que provou ante nos que rresurgira d ' ontre os mortos, et nos diso toda las cousas que nos ensignara ante da sua Paixõ, et poys que nos mostrou as mãos en que tragia os sinaes das chagas, et nos diso que se queria yr aos çeos para seu Padre, nos ficamos moy tristes. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 "Tiremos o Justo d ' ontre nos ca nõ he proueytoso". [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Et Josephus que era sabedor et nõ queria asi morrer, et fez de si juiz en como se ordenase aquela morte et aquel sacrificio, et mãdou deytar sortes ontre dous et dous; et asi por ela forõ todos mortos senõ el et outro que avia a deitar sorte. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Et a cabo de dous ãnos que Tito jouvo sobre Iherusalem, ontre todo los outros maes de que se [o]s de dentro mais agraueauã, aviã tã grã fame, que os padres et as madres comiã os fillos, et os fillos eles, et os maridos as molleres, et as molleres os maridos, en gisa que aas mãos et aos dentes se esguiçauã todos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 47 Et eles todos a hũa voz meresçia morte; et el rrey coydou en sua voõtade et nõ quis jũtar hũu pesar cõ o outro et envioo a Rroma en arrafees por seer liure do trebuto que avia a dar cada ãno ao enperador, et por seer quito da morte do fillo; et en aquel tenpo era en Rroma hũu fillo de rrey de França que en tal gisa alo fora enviado por tributo, et fillarõ anbos ontre si cõpana, et porque Pilatus vio que o outro era mellor que el en toda las cousas et que se pagauã del mais, cõ enveja matoo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et desque chegares a España, yredes por hũa çidade que he chamada Burgos, et entrãdo en ela tãgerse an todo los sinos sen aiuda de omẽ; et vos cõ medo leixaredes a rrua por que entrardes et esconderuos edes en casa de hũu home; et y seera moy grã cõtenda ontre ti et tous cõpaneiros sobre la cabeça, porque o chantres querraa leuar para Braagã, et tu para a igleia de Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 COM̃O SE DEMOSTROU A CALRROS AS ESTRELAS ẼNO ÇEO Sabede que o Apostolo glorioso ontre todo los outros apostolos de Nostro Señor que forõ a preegar por las partes do mũdo, foy el o primeiro que preegou en Galiza. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et hũa ora catando el cõtra o çeo, vio hũu camino d ' estrelas que se começaua sobre lo mar de Frisa et ya por ontre Alamana et Ytalia et por ontre França et Aquita[n]ia et ya dereytamente por meogo da Gascona et por Nauara et por Espana, et ya ferir en Galiza en aquel lugar onde o corpo de Santiago jazia ascondudo; et Calrros veendo esto moytas noytes, coydou en sua voõtade que poderia seer; et jazendo de noyte, en esto coydando, apareçeulle hũu caualeiro en vison tã fremoso que nõ poderia mais, et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 83 Et de ouro que lle ficou fez outras moytas igleias, et fez a igleia de Santa Maria de Aquisgrano et fez outra de Santiago en Vedes et outra en Tolosa, et outra en hũa vila que chamã Axa et Sam Johã de Sardona que he ẽno camino de Santiago; fez outra igleia de Santiago en Paris ontre o rrio de Sena et o Monte dos Marteres, et fez outras abadias moytas por lo mũdo para acreçẽtar et enxaltar a santa lee de Ihesucristo de que aqui nõ faz mençõ. [+]
1390 MS [I, 1]/ 86 Et entõ o caualeiro desapareçeulle, et el espantouse com grã medo, et leuãtouse moy çedo de manãa et cõtou a todos o que lle acaeçera et todo los da oste marauillarõse moyto et falando ontre sy de tã grã cousa, adesora oyrõ moy grãdes braados ẽno aer asi cõmo rroydo de leõs et de lobos et de touros; et de demoes en aqueles braados, leuarõno logo viuo et saão d ' ontre todos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et todos aqueles que erã presos mãdoos soltar, et aos pobres mãdoulles dar algo, et mãdou vestir os que erã nuus, et meteu paz ontre os que aviã omezio, et os que estauã enxerdados dos seus lugares volueos a eles cõ grãde onrra, et os que erã escudeiros, fezeos caualeiros moyto onrrados, et os que auia saña cõ dereito et que deitara de si, perdooulles et rreçebeos en sua graça; et amigos et imigos tãben seus com̃o estrayos, todo los leuou cõsigo para entrar a Espana. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et ali poserõ tregoa ontre sy. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Porque Nostro Señor Ihesucristo, que fezo o çeo et a terra, et escolleu a nosa jente dos cristiãos ontre todo los outros et fezoa señor sobre toda las outras jentes do mũdo; eu por ende senpre torney quanto pude as da tua lee aa nosa. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et asi foy ontre eles outorgada. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et desi poserõ ontre si tregoa, et foy Aigulando falar cõ Calrros, et disolle et cõfirmou que era mellor a lee dos cristiãos que a dos mouros, et prometeu ao enperador que se baptizaria en outro dia el et sua cõpana; et desi volueuse para os seus et diso aos rreys et prinçipes que cõ el erã que se queria baptizar, et mãdou a todo los seus que cõ el erã, que rreçebesen baptismo, et deles outorgarõ et deles non. [+]
1390 MS [I, 1]/ 110 COM̃O AYGOLANDO NÕ QUIS BAPTIZAR POR LOS POBRES MAL VEZADOS En outro dia ora de terça, poserõ tregoa ontre si, et Aigolando foy a Calrros por rrazõ de se baptizar, et achoo seer a comer en mesa; et achou cõ el outras moytas mesas arredor del a que syam arçibispos et bispos et moytos caualeiros, et frades negros, et coengos rreglãtes, et outros moytos omes vestidos de moytas gisas, et pregũto[u] a Calrros por cada hũu deles [que jente] era, et el lle diso: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et poserõ ontre si que se chegasen en outro dia a lidar sen caualos et sen lanças, et esto outorgado voluerse Rrulan para os seus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et Rrulan leuaua na mão un moy boo paao rretorto com̃o cajado cõ que dou a el todo o dia moy grãdes feridas, mais nõ lle enpesçia nada; et daualle outrosi cõ moy boas pedras rredondas et rregeas de que jaziã moytas ẽno cãpo, et asi lidou cõ el ata meo dia; nõ se poderõ enpeesçer, et depois poserõ ontre si tregoa, et Ferragudo ouve sono et deitouse a dormir, et Rrulã, que era caualeiro mãçebo moyto ensinado soposolle hũa pedra su a cabeça que dormise mais folgado. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Nõ foy soo o fillo de Deus que rresurgio d ' ontre os mortos mais verdadeiramente todo los omẽs que forõ des o começo do mũdo et an de seer d ' aqui endeante an de rresurgir depois da fim et yrã ao dia do Juyzo ante a sua cadeira oyr sentẽça para rreçeber galardom do bẽ et do mal que fezerõ. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et os mouros ajũtarõse todos et os cristiãos, quando aquelo virõ, ouverõ cõsello ontre si de os agardar et de lidar cõ eles. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et os mouro[s] estauã todos ajũtados et tinã ontre si hũa carreta a que andauã moytos boys, et sobre ela andaua hũu pendon uermello. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et aviã ontre si de custume, que nĩhũu nõ fogise en quanto o visen andar alçado. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et rrei Calrros entẽdeo, et com̃o estaua armado de moi boa loriga et de moy boo elmo et cõ moy boa espada et cõplido de grraça de Deus, que era cõ el, entrou ontre as azes dos mouros dando moy grãdes feridas a destro et seestro, matãdo moytos deles ata que chegou onde estaua a carreta, et dou cõ a espada ẽna aste en que estaua o pendon et cortoo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et aquestas som duas igleias: en Efeso que he ẽna destra parte de Ihesucristo, ẽno rreyno tẽporal, et Cõpostela que he aa seestra, que d ' estes dous yrmãos acaesçerõ quando os apostolos partirõ ontre si as prouĩçias do mũdo, para preegar a creẽça de Deus porque eles pidirã a Ihesucristro que hũu seuese a sua destra parte ẽno seu rreino et o outro a seestra. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Tres igleias apostolicaes et prinçip[a]es ontre toda las outras som ẽno mũdo que os cristiaãos acustumã a onrra[r], por los mereçemẽtos dos santos que en elas som, mais que toda las outras: a igleia de Rroma et a de Santiago et a de Sam Johã en Efeso. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et asi com̃o Nostro Señor escol[l]eu tres apostolos ontre todo los outros: [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 San Pedro, Santiago, San Johã, para lles mostrar a[s] suas puridades segundo diz ẽnos Auãgeos, asi as igleias deles fez mais onrradas ẽno mũdo ontre toda las outras. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et a outra mais onrrada he a de Santiago porque ontre todo los apostolos foy mais onrrado en dygnidade et en onestidade apos San Pedro, et he priuado ontre todo los outros apostolos porque rreçebeu primeiramente marteyro ca eles, et foy coroa ẽna igleia de Nostro Señor, et por esto a sua igleia he moyto onrrada porque a tornou a creẽça por sua preegaçõ et a sagrou soterrãdo y o seu corpo santo, et aynda agora a onrra moyto por moytos miragres que y fez sen cõto. Et a terçeyra igleia apos estas mais onrrada, he a de Efeso, porque San Johã Auãgelista diso en ela, ante todo los bispos que el fezera por las outra çidades, que y erã ajuntados, a que el chamaua anjeos ẽno Apocalise, primeiramente o Avãgeo: [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et afirmada asi a treyçõ ontre os mouros et Galarõ, foyse Galarõ a Calrros et presentoulle o auer que lle eles inviauã, et disolle que Marsil queria seer cristião et que se gisaua de camino para se yr a França para se baptizar et que d ' ali endeante queria por el teer a terra d ' Espana. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et entõ foyse o mouro cõ el et mostroullo ontre hũa cõpana de mouros que estaua a longe, et tiña hũu caualo rroã et tina hũa adagara rredonda. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et logo esforçado por la vertude de Deus entrou ontre aquelas azes d ' aqueles mouros dando moy grãdes golpes a destro et a siestro, et a dirribar et a matar deles moytos, et foyse apos Marsil que ya fogindo, et por la grraça de Deus matoo ontre os outros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Señor Ihesucristo, por cuja creẽça eu leixei a mĩa terra et vin a estas terras estrayas por enxaltar a cristianidade, onde eu moytas lides vinçi dos mouros por la tua grraça, et onde eu moytas chagas et deostos et pelejas et escarnos et caenturas et cãsaço et fame et frio et moytos outros traballos padeçin, encomẽdoche, Señor, esta mĩa alma en esta ora en que jasco, ca asi com̃o por mĩ et por los peccadores quiseste naçer et morrer en cruz et seer soterrado en moymento, et deçer aos Infernos et quebrantarlos et tirar ende os teus santos, et ao tercer dia rresurgir d ' ontre os mortos et despois sobir aos çeos que nũca forõ desanparados da tua presença et da tua santidade; asi a mĩa alma, Señor, por la tua misericordia seja liure da morte perdurauele que he o Inferno. [+]
1390 MS [I, 1]/ 151 COM̃O ET POR QUE MANEIRA ESTA EDIFICADA A IGLEYA DE SANTIAGO A çidade de Cõpostela esta ontre dous rrios os quaes hũu ha nome Saar et o outro Sarela. [+]
1390 MS [I, 1]/ 151 Saar esta cõtra oriente ontre Mõte Goyo et a çidade, et Sarela cõtra [ouçidente ontre] Monte Pedroso et a çidade. [+]
1390 MS [I, 1]/ 153 A segunda he de San Pedro apostolo et he abadia dos monjes negros, que esta ẽno Camyno Françes, a terçeira de San Migeel de Çisterna, a quarta he a de San Martino dos Pi[n]eiros que foy bispo et he abadia dos mõjes, a quinta he de Santa Treydade, a sesta de San Fiins martere, a septima he de San Bieyto, a nona de San Payo martere, et esta tras a cabeça de Santiago aa destra parte, [et a dezema he de Santa Maria] et vã alo por ontre o altar de San Nicolao et de Santa Cruz. [+]
1390 MS [I, 1]/ 156 [duas sobre lo portal da fonte?], duas sobre lo portal meridian[o] et duas sobre lo portal d ouçidente et outras duas estan sobre duas vides et outra esta ẽno meogo da igleia, ontre o coro et o altar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 157 Et ontre o altar de Santiago et o altar de san Saluador, esta o altar de santa Maria Madanela hu se cantã as misas matutinaas aos rromeus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 162 En outra ordeẽ seẽ doze apostolos, seis aa destra parte et seys aa seestra parte; et ontre os hũus et os outros seẽ figurados moy boas calõpnas, moy fremosas et moy boas froles et en rredor del. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 Et por acabar sua rromaria mais cõplidamente, et porque as voõtades dos homẽes se mudã en moytas guisas, fezerõ ontre si pleito que por cousa que acaesçese nõ se partise hũu do outro. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 Et outorgado este pleito ontre eles para esto gardar, fezerõ juramẽto aos santos Auãgeos; et este juramento fezerõ os viinte et noue, et hũu soo nõ quis jurar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 Et ante que se erguese o sol, poseo ẽno lugar que chamã de Mõte Goyo, que he hũa legoa d ' ontre jaz o seu corpo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 183 Et pois que se jũtarõ anba las naues, começarõ eles a lidar moy fortemente et aquel marineiro cristi[ão] que avia nome Frinoso, estando armado de loriga et de elmo et d ' escudo, caeu ontre anba las naues ẽno fondo do mar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 195 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor de mĩll et çento et dez ãnos, duas çidades en Italia aviã descordia entre si; et os caualeiros delas ajũtarõse a lidar; et hũa parte foy vinçida, et começarõ de fugir moy fortemente, et ontre os vençudos foy hũu caualeiro que avia acostumado de yr en rromaria a Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 195 Et poys el fez sua oraçõ, Santiago que se nõ nega aos que o demandã cõ boo coraçõ et que lles acorre aas coytas moy çedo, apareçeu ontre el et os ymigos que depos el y[ã] corrẽdo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Trres caualeiros do castelo Donçon, que he ẽno arçibispado de Leõ de sobre lo Rrodoo, poserõ ontre si en sua voõtade de yr en rromaria a Santiago, et fezerõno asi, Et indo por lo camino acharõ hũa moller poble que leuaua en seu saquo cousas que avia mester. [+]
1390 MS [I, 1]/ 216 "Et tu Beleẽ, terra de Judea, nõ seeras mẽor ontre toda las çidades onrradas de Judea, que de ti s[acar]ey prinçipe que reg[e]ra o meu poboo de Ysrael". [+]
1390 MS [I, 1]/ 222 Eu estaua en hũa çidade preegrãdo a moy grã gente, et vẽo sobre mĩ hũa nuve moy crara et çercoume et tomoume ben d ' ontre todos; et veendoo eles posome aqui et acho grã gente cõ Nosa Señora Santa Maria asi com̃o veedes. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Tu es mayor ontre nos, et u deues yr deante et leuar a palma ata que vaamos ata o lugar hu nos Ihesus mãdou. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 [ẽna] a [s]andya d ' Israel do Egito, da casa de Jacob ontre barbaros foy grande alegria. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Et os prinçepes judeus oyrõ vozes do cãto que cantauã ençima na nuve, forõ espantados et moy toruados et diserõ ontre si: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Logo que elles esto oyrõ, entrou odio ontre eles et diserõ: - [+]
1409 TA III,4/ 57 [C]omo ontre todas as qousas anymalyas que Deus fezo a uso et seruiço do ohmen nehũa non seia mays nobre que o cavallo, porque por el os prjncypes et os grandes senores et os caualleiros se deporten, et porque sen el o señor ontre os outros priuados asy como deue, non poderya seer esgardado poren aprol daquelles que vsam dos Cauallos, espiçialmente aa onrra daquelles que con nobre curaçon se deleitam aa bondade et aa onrra da cauallarya et da batalla, algũas cousas do Cauallo, segundo mjña opinion et a braueza do meu engeño ordiney ajuntar liuro no que por todas llas cousas posam sutilmente mostrar aquellas qousas que ao Cauallo et a sua geraçon perteeçen mais lliuremente a verdade por orden dereita segundo o que prouey Eu Jurdam Ruvyo de callabrya, Caualleiro en marescella en outro tenpo de meu Señor o Enperador Fradarique segundo, de mjña vontade, de todas llas qousas, rrazoes uerdadeiras mostrarey. [+]
1409 TA III,4/ 71 Nota que a boca do Cauallo non deue seer moi dura nen moi molle mais ontre anbas. Et esto pareçe por que o Cauallo non se podiria ben enfrear se lle non tirasem quatro dentes como dito he. [+]
1409 TA III,4/ 75 Et a miude con sobeieduen de carne sobre llo coiro a que dizen nara ou çelso et aas uezes naçe con algũas sobeieduens de carne ou de llandoas que se ieeran ontre o coiro et a carne, et son chamadas llandooas o serosullas que dizen porcas, mengoa a natura por çerto quando o Cauallo nace auendo ollo ou orella ou nares meeos dos outros, mengoa a Natura quando o Cauallo naçe con hũa anca mais dereita que a outra, onde todauia a coixa en algũa he mengada et tal Cauallo chaman stulmato; [+]
1409 TA III,4/ 81 Verme he enfirmidade açidental que se jeera domores caentes et sobeios et começase no peito do Cauallo ou antre as coixas apar dos Colloõs et fazese ende jnchaço que deçe aas coixas et cebra por moitos llugares como vuçera, os quaes humores juntados en huun por llongo tenpo, corren depois a hũa llandooa que am os Cauallos naturalmente ontre hũa parte et a outra do peito a preto do coraçon et aas uezes antre as coixas arredor dos colloos por hũa door que sol auiyr por rrazon dos espiritos et dos homores que y soen correr porque naturalmente toda cousa demanda et cobiça outra semellauel a sy mesma; [+]
1409 TA III,4/ 81 Et esto asy jnchado conuen que no peito ou nas coixas rrebente ontre o coiro et a carne por moitos lugares para sairen aquelles homores fora en podreduen. [+]
1409 TA III,4/ 89 Son ajnda outras llandooas que ha o Cauallo ontre o collo et a cabeça en anbas llas partes a preto das ceixadas que creçem ontre sy por rrazon da rreima que deçe da cabeça. [+]
1409 TA III,4/ 89 As uezes ha o Cauallo outra enfirmidade que se ieera adentro no Corpo do sange sobeio que iaz ontre as ueẽas et faz torçer et bulyr o Cauallo et jnchanlle as veẽas, et quer se deitar en terra pero non lle jnchan os jllaas nen o corpo. [+]
1409 TA III,4/ 95 Et aas uezes auem asy que por rrazon de gran carrega ou de gran traballo que ha o Cauallo caenlle os entestinos rompendo o mesen que ha nome aquella pelle que esta ontre os entestinos et os Colloos do Cauallo. [+]
1409 TA III,4/ 95 Se se faz o inchaço dos colloos por rrazon dos entestinos que caen eno messen, que he huun follello dontre elles et os Colloõs, crasten o Cauallo que ouuer esta door, et tirado o collon, que for danado ou anbos, uoluan logo a seu lugar os entestinos et cosam a fendedura et queimen a chaga darredor con fero feruente et ancho et curenlle da chaga asy como ante curauan da chaga da pelle dos Colloõs do Cauallo crastado et moitas vezes esta fendedura da pelle sobre dita, dizen que he sem cura en alguũos Cauallos. [+]
1409 TA III,4/ 103 Et ontre todas cousas que deren ao Cauallo para o manteer groso, o trigo linpo coito con lardo et con pouco de sal, et ante que o cozan seia seco ao sol ou allur. [+]
1409 TA III,4/ 109 queimaras con fero feruente rredondo as llandooas que tem o Cauallo ontre o Collo et a cabeça so as qeixadas, furando aquellas llandoas, et queimao sotilmente con fero rredondo na cabeça en meio da fonte que os homores que ueen da freura saem fora et demays meter llas sedenos sooa garganta ende que os homores aian careira para sair fora porllo mouemento das sedas. [+]
1409 TA III,4/ 109 Para esto val a manteiga mesturada con olio de louro posto ontre os nares gardandoo o Cauallo das cousas frias et vse das caentes, et beba ameude agooa caente morna, asy como he contyudo na door da cabeça et por tal maneira se poderya liurar. [+]
1409 TA III,4/ 131 Para esto ual a çebolla assada pisada con miucas da terra et con as llesmez et con manteyga rretuda desuu, todo amasado et coyto et meixudo todo ataa que se tome espeso como jngento, et rraer o nerueo ao llongo et vntalo todo tres uezes no dia deste vngento, et se a encalçadura for uella sangrao na ueẽa que iaz ontre a juntura et o pee no trauadoyro et a de llado de dentro ou de fora, et ponlle depois as ditas meezjnas, que ia desuso dixe. [+]
1409 TA III,4/ 135 fazense ainda enfirmydades ontre as junturas das coixas et as huñas que rronpem o coiro et a carne a maneira de sarna Et tragen caentura a que dizen gretas. [+]
1409 TA III,4/ 135 Conteçe aas uezes que por caiom nas junturas ou nos jeollos ou nos pees ou en outra parte do Cauallo entra espina ou estrepe ou escadeẽa de madeiro et fica ontre a carne en algũa maneira daquella chaga jncha todo arredor, et as uezes toda a coyxa moormente see a espina ou a escadeẽa tange alguun neruo, que faz o Cauallo çopegar. [+]
1409 TA III,4/ 139 fazese ao Cauallo hũa gran qebradura como seda llonga et en traueso ontre a carne uiua et a huña. [+]
1409 TA III,4/ 141 fazese ao Cauallo hũa gran qebradura como seda llonga et en traueso ontre a carne uiua et a huña. [+]
1409 TA III,4/ 145 alinpa a huña ataa sas rreyzes contra o touello dapar de a coroa do pee ontre o uiuo et a huna morta con puxauante ou con grosa ataa que começe a deitar sange, et depois toma a Cooura et tallalle o rrabo et a cabeça, et o al que ficar desfaz en peças myudas et coçeas en olla chea dazeyt, et cozase tanto ataa que se desfaçan os ossos, et ffacesse ende vngento et deste vngento huun pouco caente vnten as rrayzes duas vezes no dia, et vusen del ataa que se moyra a seda et se torne a huña a seu estado. [+]
1409 TA III,4/ 147 ffazese outra door sobre lla corroõa do pee conuen a saber ontre a carne uiua et a huna et rronpe y a carne a qual rronpedura se for uella antiga geerase y cançer; [+]
1409 TA III,4/ 149 se for pouco danado descobran con ferro cunuinyuel a solla da huña tallando a huña a arredor da chaga ataa que seia descuberta et depois que a encrauadura for descuberta façan a solla da huña delgada et sotil espiçialmente arredor da chaga et rrayan de fundo a huña ataa que chege aa chaga et que aia espaço ontre a chaga et a huña et que a huña non prema a chaga nen se chege a el por se non enbargar o soldamento da carne porllo chegamento da huña Noua et esto asy feyto encham a chaga ou danadura destopas molladas nas craras dos ouos, disy curen a chaga con sal mudo et con vinagre forte ou con poo de galla, como dito he no capitollo dante este. [+]
1409 TA III,4/ 151 sse ao Cauallo entra ontre o tuello, que quer dizer amago et ha huña que he na segunda espeçya que he mays sem perigoo que outra porque se non dana o Cauallo se non a de llado tal cura lle ffaras: [+]
1409 TA III,4/ 151 Ssee a encrauadura for na terçeira speçia que non dane o tuello mays pasa por meyo ontre o uiuo et a huña et esto mesmo lle faras en todo como che na segunda espeçya ensyney, pero que aynda y mays ha sobre esto conuen a saber que aparellada et descuberta a encrauadura asy como o meestre faz talen aa huña de fora ataa a danadura do crauo que lixo nen podreen nenhũa non posa ficar na chaga por nenhũa gisa. [+]
1409 TA III,4/ 153 Auen aas uezes, por desensinança do alueiter, que a encrauadura non he bem descuberta nen pensada asy como deue, hu conuen que a podreen da chaga, que fiqa ençarrada dentro ena huña, faça camjño ontre a huña et a carne uiua, rronpendo a carne sobre llo pee, afazendo y a chaga por que saae aquella podreen a qual chaga se deue curar asy como desuso dito he no capitollo da encrauadura. [+]
1409 TA III,4/ 153 prjmeiramente tolleras tanto da huña arredor da chaga que aia espaço conuiniuel ontre a solta do pee et aquella carne sobeia que chaman figo, depois talla o figo ataa açima da solla de que seyra o ssange, et estancado o sange pom ençima do figo esponsa do mar et apretaa ben con huun pano de lino et legao ben et non lle tollas esta sponssa do mar ataa que seia o figo todo comesto et rraudo da huña, et o figo asy rraydo cura da chaga que ficar asy como dito he das outras chagas dos pees. [+]
1409 TA III,4/ 155 Et porllo apremamento das pedras et do llugar duro fferesse o tuello Et ferindosse assy o tuello ffazesse ontre el et a solta ajuntamento de ssange pressado ou dumorres que de Custume deçem para a door hu quer que iaz. [+]
1460 CI 1/ 96 Et alguũs deziã que lle chamase Yria, por Yryem que asenoriaua o dito [lugar]; et outros diziã que lle chamasen Ylia, porla filla do prinçipe, rrey troyano, que o primeyramente pobra(r)a; et outros diziã que lle chamasen Bisrria, porque era syta ontre dous rrios, he a saber: o rrio de Saar et o rrio da Vlla. [+]
1460 CI 1/ 132 Et determjnou a gran contenda que era ontrelos obispos de Burgos et de Osma sobrelos comjres dos obispados. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL