logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de poys nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Por cuestións de dereitos de autor, lamentamos non poder amosar todos os resultados desta busca. A mostra está limitada aos 1500 primeiros exemplos atopados no corpus.

1200 FX III, 5/ 699, col. b Et se o fezer, el senor da cibdade o el uicario o el iuyz despoys que o souber se foren personas que non podan constringir que se partan, fagan no saber al rey; et se foren personas de menor guisa fagan los partir logo; asi que a muger que casou contra uoluntade del primero marido en adulterio. [+]
1200 FX III, 5/ 703, col. a Se algum es acusado de furto o que dio eruas o uinino á beuer o dotras tales cosas, el que lo accusa uaya ante el iuyz o antel senor da terra que lo pesquira, et que sepa el fecho e depoys que lo souper, mande lo prender el culpado. [+]
1200 FX III, 5/ 703, col. a Et si fezere furto poys que for franqueado deue recebir tal pena et tal emenda como se fosse seruo. [+]
1200 FX III, 5/ 703, col. a Se algun ome conseia seruo aieno que faga furto, o que lo faga a el mismo que gelo conseia algum mal por que o perda sou senor por tal que el o poda ganar del senor mais ayna por este engano, poys que lo soupiere el iuyz, el senor del seruo non deue perder el seruo nin deue auer ninguna pena , mays aquel que conseió el seruo á fazer tal cosa por que lo perdiesse sou senor et que lo podese el ganar, peche al senor del seruo en VII dublos tanto quanto el seruo le furtara o quanto dano le fezera, et el seruo receba C. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b o el que faz seelo falso ou sinal falsa, ou aquel que del usa, Estos que fazen tales cousas et los que os conseian , poys que forem prouados, se foren omes de gran guysa perdan a quarta parte de su bona . [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b E se alguno ome furta el scripto aieno o lo corrompió , et depoys lo manifesta ante el iuyz ou ante testimonias que furtou aquel scripto ou que lo desfizo ou que o corrumpio , et se se non poder acordar do que dizia el scripto, estonze aquel cuio era lo scripto deue prouar por sou sacamento et por un testimonia quelo que dizia aquela carta et aquela mostra ualla tanto como lo scripto. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b Et se for ome de menor guysa el que furtou lo scripto o el que lo corrompio depoys que lo manifestare ant el iuyz, deue seer seruo daquel cuio era lo scripto. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b Et el scripto primero deue seer firme, et el otro que foy feyto despoys por engano non uala nada. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XLVI. é dũa bõa moller que ya cada sabado a hũa egreja que chaman Santa Marta dos Martires, e oblidou -xe -lle, e despoys foi alá de noite, e abriron -se -lle as portas da egreja. [+]
1275 CPb 1/ 6 Et sobre (esto) disso outro sabio que nehua pestilença non pode enpeeçer a omee en este mundo tan fortemente. como o falso amigo con quen omee uiue e departe suas poridades (ançianamente) nonlo conesçendo e fiandosse en el. e porende disso aristotiles que a mester que ante que tome omee amizdade con outro que punne premeyramente se he boo e esta conosçença non pode omee auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos. e a amizdade non pode durar senon entre aqueles que an bondade en si. onde (por estas rrazoes) os que amingos se fazen ante que ben sse conoscan. legeyramente sse departe(n) depoys a amizdade entre eles. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Se um yrmao for conſelleyro de morte doutro ſou yrmao non ſe pode eſcuſſar de qual acuſſamento (quer) que contra el faza por razon de yr(mandade) poys que foy en conſello de ſua. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Mandamos que o que for ao praçeo sobre alguna demanda, quer de rayz, quer de mouele, et de poys quiſſer yr en romarya ou en oſte ou en outro lugar, leyxe por ſy penſoeyro que reſponda; et ſe o non fezer o allcayt do preyto faga contra el aſſy como manda a léé doſ que ſon apraceados et non queren fazer dereyto. [+]
1295 TC 1/ 5 Andados dous anos del rreynado del rrey dom Ramiro -et foy isto ena era d ' oytoçẽtos et sateenta anos; et andaua entõçe o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçentos et xxij ãnos -, asi com̃o conta a estoria, poys que os mouros souberõ que el rey dom Afonso o Casto, que era muy esforçado et muy forte et muy aventurado en batalas et os avia muyto apremados et quebrantados cõ lides et cõ correduras, que era morto et rreynaua en seu lugar el rey dõ Ramjro, coydando elles que el, como seria en sua noueza, que aueria medo, ca era o poder dos mouros muy grande en Espana, como oyredes adeant[e] na estoria, et que, auẽdolles medo, que daria o que lle demãdasẽ por razõ que le nõ desem guerra et que o leyxasem en paz; et enviarõle pidir que lles dese cada ano La donzelas das mays fillas dalgo, cõ que casasẽ, et outras La das outras do poboo, cõ que ouuesem outrosi seus solazes et seus deleytos; et estas çem donzelas que fosẽ todas uirgẽes et en cabello, asy como las dera el rey Mauragato en seu tẽpo, que fora ante dele. [+]
1295 TC 1/ 6 Poys que o apostolo ouve dicto a el rrey dom Rramiro estas parauoas, achegouse mays a elle et tomoule a mão et apertoula ya quanto et disole de cabo: -(El) Rrey dom Rramiro, esforça en teu curaçõ et sey bẽ firme et forte en teus feytos; ca eu soo Sanctiago, apostolo de Ihesu Cristo, et ueno a ti por te ajudar cõtra estes teus enemigos. [+]
1295 TC 1/ 6 Et, poys que isto ouuerdes feyto, nõ dultedes nada d ' ir ferir ena oste dos mouros, et yde chamãdo "Deus, ajuda, [et] Sanctiago!". [+]
1295 TC 1/ 6 Poys que lle ysto ouve dito, o apostolo foyse dant[e] ele. [+]
1295 TC 1/ 6 Et el rrey dom Rramiro, poys que ouue vençuda a fazenda, ficou eno canpo. [+]
1295 TC 1/ 11 Et, poys que todas suas frotas forõ juntadas, nõ decerõ aa terra; mays mouerõ de Lisbõa et forõ sobre Seuilla et teuerõna çercada xiije dias. [+]
1295 TC 1/ 11 Et depoys disto aquelles guerreyros daquellas frotas, desque aquillo ouuerõ feyto, tornarõ de cabo a Sseuilla et chegarõ de cabo Alyazira, et cõbaterõna tres dias, et tomarõna et queymarõna, et leuarõ della grãde auer. [+]
1295 TC 1/ 11 Et acolerõse entõçe a hũa uilla a que diz[iã] Tablada, que era y açerca de Seuilla, alj u agora dizẽ o Canpo da Tablada, para defenderense y, poys que se nõ podiam (a) acoler aas naues. [+]
1295 TC 1/ 11 Pero con todo isto (isto) mor[a]rom y eses das naues aynda depoys desto y ena terra hũus poucos de dias. [+]
1295 TC 1/ 13 Et desi ficou enos naturaes, que a forõ depoys gaanando dos outros et espargerõ muyto sangue por ello; et morrerõ y muytos altos omes de grã guissa et doutros ena gaanando desses ẽemigos da crux, et do mar de Sancto Andre ata o mar de Calex, senõ pouco que le ficou ende. [+]
1295 TC 1/ 16 Et el, poys que isto o[u]ue feyto en Gascona, vĩjndose della, chegoule mandado en como hũa, muy grãde oste saya de terra de mouros et uĩjna contra el. [+]
1295 TC 1/ 17 Et depoys que este rey Avderãme foy morto, rreynou depoys delle seu fillo a que diziã Mafomat. [+]
1295 TC 1/ 17 Et poys que este Mahomat, rrey de Cordoua, isto ouue feyto en Tolledo, acolleuse (a) dalj et foyse sobre Tallaueyra. [+]
1295 TC 1/ 17 Et, poys que ouverõ astragada toda a terra, tornarõse para Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 17 Et os de Tolledo, poys que uirõ que aquelles erã idos, sayrõ et forõ correr Talaueyra. [+]
1295 TC 1/ 19 Et despoys disto guisou sua oste muy grande et foy cõtra el rey dom Ordono de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 19 Depoys disto, a cabo de vije dias, fillou aquella villa que ent[õ]çe çercara, et matou todollos mouros que dentro achou, et catiuou todolos mininos et as molleres; et diribou a villa ata o s[o]lo. [+]
1295 TC 1/ 21 Depoys lidou este rey dom Ordono cõ Coyt, rrey de Cordoua, et matou y muytos mouros et, a cabo, tomoule a villa; et tomou y moytos mouros et mouras cõ seus fillos muytos delles, et fezeos todos vender. [+]
1295 TC 1/ 21 Demays outorgoulle a onrra do enperio et a coroa del depoys de sua morte. [+]
1295 TC 1/ 22 Et, depoys disto, forõse pollo mar a Greçia et correrõ assy a terra et gãanarom muy grãde algo. [+]
1295 TC 1/ 23 Co xiijo. Com̃o morreu el rey dom Ordono et rreynou depoys del [el] rrey dõ Afonso, o primeyro [+]
1295 TC 1/ 23 Et apodragas e palabra cõposta destas duas partes: de "poys", que dizem en grego [por o que ena lengoagẽ de Castella chaman pee, et a outra "agros" , eno grego] outrosi, por [o] que en castellão dizẽ contreytura ou treyto; onde podroga tãto quer dizer ẽna lengoagẽ de Castella com̃o enfirmidade de coytura dos pees. [+]
1295 TC 1/ 24 Como m[o]rreu el rey dõ Ordono et reynou depoys delle el rey dom Afonso, o primeyro [+]
1295 TC 1/ 24 Et, poys que llj chegou mãdado que seu padre era morto, acolleuse apresa et vẽe[u]se a[a] cidade de Ovedo. [+]
1295 TC 1/ 25 Et poys que conplio XX anos que o catiuara [et o] teuera catiuo en priiom soltoo et enviouo solto para sua cassa, et fezlle dar todo o sseu. [+]
1295 TC 1/ 25 Et poys que aquelles omes bõos ouverõ partido et ygoado o rreyno en tres partes, et posto en scripto os termjnos de cada hũu, fezerõ juntar todos tres os jrrmãos, que dalj adeant[te] nõ passasse hũu contra o outro, mays que mãteuesem cada hũu en paz et ẽ bem a sua partida do rreyno et dalj adeant[e] nõ ouuessem cõtenda ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 25 Depoys que este partimento foy feyto, rreynou Carllos en França xxxiiijo ãnos. [+]
1295 TC 1/ 27 Departido auemos com̃o reynou este rey dom Affonso, o Magno, depoys del rrey dom Ordono, seu padre, en aquel ãno en que o cometeu. [+]
1295 TC 1/ 27 Et dos rreys que depoys del rey dom Paayo, por este nume Affonso forom chamados, este foy o quarto Affonso, o Magno. [+]
1295 TC 1/ 27 Poys este rey Affonso, o Magno, começou a rreynar [teuo ollo] et (o) coraçom, com̃o auemos dito, en parar o estado do rreyno quanto el mays pode et s[ou]be et pode trager sua fazenda cõ siso et cõ recado. [+]
1295 TC 1/ 27 Et el rrey, despoys que o soube, sacou sua oste et ffoyse para alla. [+]
1295 TC 1/ 29 Et el rrey dom Affonso, avendo muy grã curaçom de lidar conos mourros et auer com elles gerra, poys que auja bõ[a] andança et ajuda que llj Deus daua, et catãdo o mays agissado para conprir sua voentade en esto, pos sua amizade cõnos prouinciaes et conos nauarros. [+]
1295 TC 1/ 29 Et en todo isto casou cõ hũa dona de Frãça, que, segundo cõta a estoria, era de linagem dos rreys et auja nume dona Amelina; et depoys mudarõlle o nume et posserõlle nume dõna Xemena. [+]
1295 TC 1/ 29 Et fezo en ella quatro fillos, que lles chamauã per nume: dom Garçia, (et) dom Ordoño, dom Fruella [et] dom Gonçaluo, que poys (que) foy arçidiago da jgleia d[e] Ouedo. [+]
1295 TC 1/ 31 El rrey dom Alffonso, logo com̃o ysto oyo, tomousse cõ huus poucos de caualleyros que y fficaram cõ el, ca todollos outros sse foram poys que a batalla de Benauent[e] ffora uençuda et liurada. [+]
1295 TC 1/ 33 Et [d] ' anbas aquellas partes dos mourros que sse partirõ nõ escaparõ ende mays de dez ou poucos mays; et aynda estes nõ escaparã se nõ por que sse (nõ por que se) deytarã en terra, poys que uirõ que morriã, et envollueronse ontre os mortos. [+]
1295 TC 1/ 33 Et, poys que esta batalla foy vençuda, tornouse el rrey dom Affonso muyto onrrado, cõ grandes roubas et com grandes gaanças [et] muy alegre. [+]
1295 TC 1/ 34 El rrey dom Affonso, poys que estas nouas soube, chegou sua oste et grã poder et ffoy contra el. [+]
1295 TC 1/ 34 Et, depoys que a batalla foy vençuda, vẽo logo Bernaldo beyiar a mão a el rrey dom Affonso et pidiulle merçee que llj mandasse dar seu padre que iazia presso. [+]
1295 TC 1/ 34 Et el rrey sempre outorgaua de llo dar, mays depoys que se uyo en paz et asessegado cõno rreyno, nõ llo quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 35 Et, poys que o tauollado foy quebrãtado, foyse el rrey a jantar. [+]
1295 TC 1/ 35 Agora, poys que tãtas vezes mo auedes prometudo et mo nõ querredes cõprir, rretouos por ende et a todo uoso linagẽ et a todollos que da uossa parte som. [+]
1295 TC 1/ 35 Dom Bernaldo, poys que assi he, mandouos que uos sayades de meu rreyno et nõ uos dou plazo mays de noue dias. [+]
1295 TC 1/ 35 Rrey, poys que me uos dades noue dias de plazo a que uos saya da terra et do rreyno, eu fazelo ey. [+]
1295 TC 1/ 35 Et poys que isto ouue dito dom Bernaldo foysse sua uja. [+]
1295 TC 1/ 38 Et, poys que isto ouue apostado conos tolledãos desta guisa, tornouse para Cordoua et mandou gardar aquellas arafeens. [+]
1295 TC 1/ 39 Et poys disserom a Bernaldo que nũca sse partiriam delle ata que el rrey lle desse seu padre. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, poys que pasarom o vao que dizẽ Binbre, (et) ouuerõ alj seu acordo de como fariam. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, poys que Bernaldo ouve alj partida sua cõpana et [posta] sua çiad[a] [et] ordina[do] com̃o fezesem, (et) fo[y]se el para Salamãca. [+]
1295 TC 1/ 39 Et elles, poys que nõ poderõ al fazer, tornarõ et lidarõ cõ el. [+]
1295 TC 1/ 39 Et depoys desto foyse yndo cõ sua cauallarja Tormes ajusso contra Al[u]a. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, poys que Bernaldo esto ouve feyto, pos sua amjgãça cõ os mouros que os ajudasse, et que daquel castello guerrearia a el rrey dom Affonso et corre[rl]lia toda a terra. [+]
1295 TC 1/ 39 Et poys que forõ chegados [et] el rrey vyo que se juntauã et que era muy grã gente, saliu et foy sobre Bernaldo et çercouo naquel castello do Carpyo. [+]
1295 TC 1/ 39 Condes, poys que uos eu solto et uos enuyo, rrogouos que digades a el rrey que me envie(e) meu padre et que me envi(j)e logo mãdado dũu ou do al de com̃o quiser fazer. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, poys que assi he, fiquem XV caualleyros de uos que gardem este castello et os outros uaam comjgo. [+]
1295 TC 1/ 39 Poys que ouvermos corruda a Salamãca, venamonos aqui et correremos o rrayal et gaanaremos quanto y a. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, poys que ouuerõ corruda Salamãca, tornarõse. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, depoys que el foy ẽno castello, disserõlle sseus caualleyros: - [+]
1295 TC 1/ 43 Fazello ey, poys que ueio que mo cõsellades et uos plaz. [+]
1295 TC 1/ 43 Et, poys que assi he, uaam a Bernaldo cõ mandado algũus caualleyros que me de as chaues do castello et que lle darey seu padre. [+]
1295 TC 1/ 43 Ay, conde Sant Diaz, que en mal ora [me] engedrastes; ca nũca ome assi foy esterrado com̃o eu agora, poys que uos sodes morto et eu o castello ey perdudo et nõ sey cõssello que faça. [+]
1295 TC 1/ 43 Et con estes aueres gaanou delles despoys des Dayusa ata Beruegal et Baruastro et Saberue et Monte Blãque. [+]
1295 TC 1/ 43 Et, depoys desto, cassou Bernaldo cõ hũa dona que auja nume dõna Galinda, filla do conde Ardes de Londres, et ouve della hũu fillo a que disserõ Galỹ Galindes, et foy depoys muy esforçado caualleyro. [+]
1295 TC 1/ 47 Et dom Bernaldo, pero que era cego, foyse depoys a Astorga et durou y vije anos. [+]
1295 TC 1/ 47 Enos xxj ano morreu o nobre cauallevro dom Bernaldo del Carpyo, assi com̃o cõta dom Lucas de Tuy; ca pode seer, que foy este Bernaldo a França, segundo o auemos dito susu na estorja, et depoys que se tornou a Espana. [+]
1295 TC 1/ 47 Et, poys que o[u]vo sua frota aguisada muy grãde, fezo seu endeantado dela hũu mouro que auja nume Abdelhamyt, et envioo cõ aquella frota contra Galliza. [+]
1295 TC 1/ 49 Depoys disto, a muy poucos de dias, morreu esse Maffomat, rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 49 Et depoys de sua morte alçarõ(no) os allaraues(es) por rrey Audalla, seu yrmão, et forõ todos cõ el muy alegres. [+]
1295 TC 1/ 49 Et, poys que el ouue o rreyno rreçebudo, ent[er]rou seu jrmão Almondar en Cordoua muyto onrradam[en]t[e]. [+]
1295 TC 1/ 51 Depoys disto pobrou el rrey dõ Affonso os cãpos que dizẽ dos Godos -et estes som terra de Cãpos et Touro - et esses logares que estauã hermos et despobrados pollo destroymento dos mourros. [+]
1295 TC 1/ 52 Et por essa razõ ouve esse rrey Abdala depoys todo o senorjo de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 53 Mays depoys a tenpo destroyron os mouros essas jgleias ena sazõ que chegarõ ata Santiago. [+]
1295 TC 1/ 53 Depoys enviou por tres; bis(bis)pos que a sagrassem. [+]
1295 TC 1/ 55 Carlos, depoys que ouve o enperio, despreçou o custume dos francesses et tomou o dos gregos. [+]
1295 TC 1/ 55 Carlos, fillo de dom Loys de Germanya, ouvo depoys o enperio com ajuda dos altos omees do rreyno et rreynou xij ãnos. [+]
1295 TC 1/ 60 Et poys que a ouuerõ cõsagrada a eigleia de Sanctiago, tornaronse todos para seus logares. [+]
1295 TC 1/ 60 Et estas cidades que aqui auemos ditas, pero que os rreys das Asturas aas gaanarom, perderonse despoys por que as nõ poderõ rretẽer. [+]
1295 TC 1/ 61 Andados xla ij anos do rreynado deste rrey dom Affonso, o Magno, depoys a cabo d ' onze messes, ajuntaronsse de cabo ẽna cidade de Ovedo el rrey dom Affonso cõ sua moller et cõ seus ffillos et os bispos et os condes et os rricos homes de seu rreyno, et fezerõ conçello per outorgamento do papa Joham. [+]
1295 TC 1/ 62 Andados xla iijes ãnos do rreynado deste rey dom Afonso, o Magno, -et foy isto na era de noueçẽtos et xvije anos; et andaua outrosi o ano da encarnacom do Senor en oytoçẽtos lxxta et ixe anos, et o enperio de Carlos, enperador de Rroma en vj - poys que el rrey dom Affonso ouve acabadas todas estas cousas que auemos ditas, sayo d ' Ovedo et uẽo a Camora et prendeu y a seu fillo, o jnfant[e] don Garçia, et meteuo en ferros et mãdoo deytar ẽno castello de Gazõ. [+]
1295 TC 1/ 63 Mays depoys foy leuado a Ouedo et enterrarõno na jgleia de Sancta Maria cõ sua moller dona Examena. [+]
1295 TC 1/ 64 Depoys que el rey don Afonso, o Magno, foy morto alçarõ rey dom Garçia, seu fillo, et reynou tres anos. [+]
1295 TC 1/ 65 Et, depoys que el ouue o reyno, semellou muy bem seu padre en maneyras, ca era muy entendudo et muy cordo et dereytosso, et muy fazedor d ' esmolla a pobres et a os que aujã mester. [+]
1295 TC 1/ 65 [et que], depoys que el rey dom Garçia foy morto, que se juntarõ todollos altos omes d ' Espana, et os bispos et os condes et os rricos omes, ena cidade de Leõ et allj [o] alçarõ rrey. [+]
1295 TC 1/ 67 Et poys que el foy morto, rreynou enpos elle Abderame, seu sobrino, que fora fillo de Mahomat, que fora outrosi ffillo deste Abdalla, que agora aqui dissemos. [+]
1295 TC 1/ 67 Et poys que ouve o rreyno cãbou sseu nume et fezose chamar anãçer, que querria dizer tãto en arauigo com̃o "defendedor da ley de Deus". [+]
1295 TC 1/ 71 [et] foy na era de noueçẽtos XX et noue ãnos; et andaua o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos et noueenta anos; et o enperio de Armilffo, enperador de Rroma, en vj - poys que Avderame foy en Cordo[u]a guissouse muy bem et apoderousse et sayu cõ muy grã oste ademays. [+]
1295 TC 1/ 71 Et por este Eriugo foy dado [en] araffẽens Paayo, hũu seu sobrino; et foy depoys marteyrado en Cordoua per mãdado deste Abderame. [+]
1295 TC 1/ 71 Et diserõle depoys San Paayo, o martir et assi lle dizẽ oye dia. [+]
1295 TC 1/ 73 Et poys que isto ouve feyto, tornouse cõ muy grã prez et grã onrra para Çamora. [+]
1295 TC 1/ 73 Dissi cassou cõ hũa dona de Galiza, que auja nu[m]e dona Aragũt, mays leyxoua depoys por que sospeytou della. [+]
1295 TC 1/ 74 Et depoys ffoyse para Çamora. [+]
1295 TC 1/ 75 Poys que el rrey dom Ordono foy morto, reynou enpos elle dom Fruella, seu yrmão segundo, hũu ãno et dous messes. [+]
1295 TC 1/ 76 Mays, poys que foy juyz, nõ ussaua de seer a julgar nẽ a dar juyzo, mays usaua mays d ' armas et de cauallaria. [+]
1295 TC 1/ 78 Poys que aquel Gonçaluo Nunez, fillo de Nuno Rasoyra, foy grãde mãçebo, sayu muy esforçado caualleyro et traballouse muyto en pleito d ' armas et tĩjna a terra muyto en paz et en justiça. [+]
1295 TC 1/ 78 Asi que, depoys que seu padre morreu, ajuntarõse todollos homes bõos de Castella et, auendo seu cõsello et seu acordo, poserõno ẽno logar de seu padre, cõ ajuda daquelles que se cõ el criarã, que erã ya muy bõos mãçebos. [+]
1295 TC 1/ 78 Et casarõno cõ dõna Exemena, filla de Nuno Fernandez, et ouve en ella hũu fillo que chamarom Ffernã Gonçaluez, que foy depoys conde outrosi (conde) com̃o seu padre, assi com̃o diremos adeant[e] en esta estoria. [+]
1295 TC 1/ 79 Poys que el rey don Fruella ouve reynado hũu ãno et dous messes, quanto auemos dito susu que reynara, engafeçeu; ca os ma[o]s nõ quer Deus que chegẽ aa meadade de seus dias. [+]
1295 TC 1/ 79 Et poys que foy morto, a cabo dũu ãno et dous meses, enterrarõno en Leõ çerca de seu jrmão, rrey don Ordoño. [+]
1295 TC 1/ 80 Poys que el rey don Fruella foy morto, rreynou enpos elle don Affonso, o quinto, fillo del rrey don Ordoño, Ve anos et oyto meses. [+]
1295 TC 1/ 80 Et, poys que el foy morto, poserõ en seu logar Esteuan, o vjo; et forõ cõ elle cxiij apostoligos. [+]
1295 TC 1/ 81 Et depoys que isto ouve feicto el rrey don Affonso foyse para hũu moesteiro, que he en rribeyra de Çẽa, que auja entõçe nume Donas Sanctas -et diz a estoria que este moesteiro he San Fagũdo -. [+]
1295 TC 1/ 82 Et, poys que este rey don Rramiro, o segundo, ouve o senorio, rreynou XX anos et dous messes. [+]
1295 TC 1/ 83 Et, poys que el foy senor de Castella, tã en paz teue a terra et tã defenduda, que todos dauã graças et loores a Nostro Senor Deus por que lles dera tal senor. [+]
1295 TC 1/ 83 Et poys que Fernã Gonçaluez foy conde, quedarõ os rreys de Leõ de fazer a Castella os tortos et as agrauezas que lle soyã a fazer; ca os refreou elle de guisa, per seu atreuemento et seu esforço, que, des Pisorga a aca, nõ poderõ nẽ ousarõ fazer os pesares a nẽgũu. [+]
1295 TC 1/ 85 Et ujueu depoys dous anos et Vo messes et morreu et foy enterrado en esse moesteiro de San Juliã, cõ sua moller, dona Examena, et cõ seus sobrinos. [+]
1295 TC 1/ 85 Et, assi como diz don Lucas de Tuy, fezo este rrey depoys bõa penitençia por este feyto. [+]
1295 TC 1/ 85 Et poys que ouve XV dias conpridos ẽno apostoligado prendeu[o] hũu clerigo de misa, que auja nume Cristoual, et deytoo en carçer por mal que fezo ẽna jgleia. [+]
1295 TC 1/ 86 Depoys tornouse el rrey don Rramiro para Leõ cõ grãde onrra, et o conde Fernã Gonçaluez ficou en sua terra cõ grãde bõa andança. [+]
1295 TC 1/ 89 Mays pero digo eu a isto que, poys que ome nõ pode escusar a morte nẽ fugir della, deue a morer o mays onrradamente que poder. [+]
1295 TC 1/ 90 Mays rogote et peçoche eu este don: que, poys que ouueres o cãpo vencudo, que te acordes desta cõpana tã lazerada et deste logar tam pobre et deste ospedado tan fraco que aqui comische; ca tres mũges estamos aqui et fazemos pobre uida et, se Deus nos nõ envia a sua merçee, bestas brauas nos comerã aqui. [+]
1295 TC 1/ 92 Et fezeramos mellor siso se nos ouveramos tornados, que por ollo veemos que Deus quer ajudar os mouros; poys com̃o pode[re]mos nos yr contra elles? [+]
1295 TC 1/ 92 Et sabede que, poys uos fazedes somir a terra ante uos, que e tan dura et tan forte, caes coussas outras uos poder(i)an sofrer? [+]
1295 TC 1/ 92 Poys que o conde ouve acabada sua razõ et esforçada sua cõpana com̃o home sesudo, mãdou logo desenvoluer o seu pendõ et foy ferir enos mouros muyto esforçadamente. [+]
1295 TC 1/ 92 Poys que os mouros forõ vençudos et fugirõ do cãpo, foy o conde Ffernã Gonçaluez enpos elles en encalço conos mouros et matou delles muytos. [+]
1295 TC 1/ 92 Et dissy foyse o conde cõ todollos seus para o moesteiro de San Pero -que era aquella hermida do o mũge [o] ouve por ospede [et] lle dise que vençiria aquela batalla, com̃o he cõtado ante disto - et deu y muytas nobrezas daquelas que acharõ ẽnas tendas dos mouros, et fez muyto algo ao mũge cuio ospede fora Poys que isto ouve assi feyto, o conde foyse cõ todollos seus para Burgos, et folgou y cõ sua cõpana ia quantos dias, et mandou catar maestres para garecer os que forã feridos. [+]
1295 TC 1/ 95 Et, poys que isto ouuerõ feyto allj, tornousse el rrey dom Rramiro para Leõ, et o cõde Ffernã Gonçaluez para Castella muyto onrradamente. [+]
1295 TC 1/ 95 Depoys que elles fforõ vĩjndos, tirouse Abemyha da pustura que ffezera cõ el rrey don (don) Rramiro, et tornousse a vassallagẽ del rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 96 Et, depoys disto, tornouse el rrey dom Rramiro conos seus, cõ grãdes gaancas d ' ouro et de prata et de pedras preçiosas et doutras coussas muytas, et cõ muytos catiuos. [+]
1295 TC 1/ 97 Et, depoys que el ouve ajuntado seu poder, enviou hũu caualleyro a el rrey don Sancho, de Nauarra, a dizer sse lle querria enmendar os tortos que auja feytos a castellãos, se nõ que o enviaua desaffiar. [+]
1295 TC 1/ 97 Poys que son muytos mays ca nos, caualleyros et peões, [et] son muy ligeyros (et) de p[ee]s [et] muy esforçados, [et] lançã azcuas et dardos muy a certo. [+]
1295 TC 1/ 100 Poys que el rey don Sancho de Nauarra foy morto ẽna lide et os nauarros vençudos, chegou o conde de Tolosa [et] de Piteus, que uĩjna en ajuda del rey. [+]
1295 TC 1/ 100 Et entãto yrã chegando uosas cõpanas, de que son aynda muytos por vĩjnr, et depoys yremos lidar cono conde de Tollosa et vencerllo emos, sse Deus quiser. [+]
1295 TC 1/ 100 Poys que Nunu Laynes ouve acabada sua razõ, respondeu o conde desta guisa: - [+]
1295 TC 1/ 100 Et, poys que forõ passados da outra parte, ordinou o conde Fernã Gonçaluez suas azes et feriu logo nos tollesaos muy de rrigeo. [+]
1295 TC 1/ 100 Poys que os de Tollosa virõ seu senor morto, comecarõ de fugir; p[e]r[o] os castell[ã]os prenderõ CCCos caualleyros delles. [+]
1295 TC 1/ 103 Mays, depoys a tenpo, por que os outros rricos omẽes do rreyno tĩjnam aquela priiom por mal, sacouos el rrey della, jurandolle(s) elles ante que lle(s) fosem leaes da[l]i adeante. [+]
1295 TC 1/ 105 Et, poys que Sam Millã ouve isto dito ao conde, sayo el de San Pero et foyse para Pedrafita, du leyxara sua cõpana. [+]
1295 TC 1/ 108 Et poys que os ouue assy ordinados com̃o fossem outro dia, cada hũu en sua az, forõsse todos para suas tendas. [+]
1295 TC 1/ 111 Et os cristãos outrosy, poys que oyrõ missa gram manaa, seyrõ ao cãpo et começarõ de lidar. [+]
1295 TC 1/ 111 Et, poys que os ouuermos uençudos et arãcados do cãpo, fugirã et yremos nos empos elles en acalço, et vingarnos emos delles do mal que nos am feycto. [+]
1295 TC 1/ 111 Et, poys que o conde ouue dicto esto, forõsse todos para suas pousadas, et [d]or[mi]rõ [et] folgar[õ] ata outro dia de manaa. [+]
1295 TC 1/ 111 Senor, poys que eu nõ ey ventura d ' arancar esta lide, nõ quero eu escapar ende a uida aynda que podese, ca me meterey eu en lugar onde me ma (ma)tem, et asy nõ ueerey tãto mal nẽ tãto quebranto. [+]
1295 TC 1/ 111 Et depoys que morresse nõ veeria tã grande pesar com̃o quan[d]o u[i]sse (a) Castela quebrãtad[a] et sem senor et metud[a] en catiuo et en poder d ' Almançor et dos outros mouros. [+]
1295 TC 1/ 111 Poys que os ouuerõ apartados, guisarõ com̃o os leuassem cada hũu os seus. [+]
1295 TC 1/ 111 Et poys que esto foy feycto, foysse logo o conde et as conpanas todas, onrradas et alegres, assy com̃o deue seer, et de com̃o cada hũu pode julgar de tal batalla. . . [+]
1295 TC 1/ 117 Depoys desto casou [el rey] dom Ramiro a seu fillo, o jnfante dom Ordono, cõ dona Orraca filla de Fernan Gonçaluez, conde de Castela. [+]
1295 TC 1/ 117 Depoys desto outrosy fezo este rrey dom Ramiro hũu moesteyro en Leõ, çerca de seu paaço, et meteu y en ordem aquela dona Eluira, sua filla et da rreyna dõna Tareyia. [+]
1295 TC 1/ 119 Poys que el rrey dom Ramiro foy morto, rreynou e[n]pos el seu fillo dõ Ordono, o terçeyro, Vco ãnos et vj meses. [+]
1295 TC 1/ 119 Et poys que el rey de Nauarra et o conde Fernã Gonçaluez forõ tornados para seus lugares, leixou el rey dõ Ordono dõna Orraca, sua moller, filla do conde Fernan Gonçaluez, a que el tomara por me[t]er p[az] ontre [o]s castelães et os leoneses. [+]
1295 TC 1/ 123 Poys que el rey dom Ordoño foy finado, alçarõ rey en seu lugar dom Sancho, seu yrmão. [+]
1295 TC 1/ 123 Et poys que forõ postas as pazes con Obderrahme, foysse logo para Cordoua el rey dom Sancho. [+]
1295 TC 1/ 123 Mays nõ cõta a estoria sobre qual razõ nẽ nos outrosy, poys que ẽna estoria o nõ achamos cõtado, nõno dizemos aqui. [+]
1295 TC 1/ 123 Et, poys que aquel apostoligo foy morto, poserõ en seu lugar a Johan, el Xmo; et conprirõse cõ el çento et xxte et iiijo apostoligos. [+]
1295 TC 1/ 125 Andados dous ãnos do rreynado deste rey dom Sancho -et foy esto ẽna era de IX centos et lxiiij ãnos; et andaua outrosy entõçe o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et xxvj ãnos, et o enperio de Enrique, enperador de Roma, en xjze - -, (et) en aquel ãno este rey dom Sancho, poys que foy garido da gordura que auya en sy, veẽosse para sua terra cõ grande oste de mouros que llj deu Obderahme, cõ que cobrase o rreyno que [llj] aujã tollido. [+]
1295 TC 1/ 125 Et el rey dom Sancho, poys que ouue asesegado seu reyno, casou cõ hũa dona que auia nume dona Tareyia, et ouue en ela hũu fillo que chamauã dom Ramiro. [+]
1295 TC 1/ 126 Et poys que chegou açerca de Leõ, sayuo a reçeber el rey cõ todos seus ricos omes muy onrradamente, et ouuerõ todos cõ el muy gram prazer, et forõ todos cõ elle ata sua pousada. [+]
1295 TC 1/ 126 Et en aquellas cortes foy muyta gente ajũtada; mays, poys que o conde chegou, nõ durarõ as cortes senõ poucos dias. [+]
1295 TC 1/ 126 Et a rreyna, poys que outorgou (a) o cõde que llj prazia cõ aquel casamento que lle ela dizia, fezo logo scripuir hũa carta en esta guisa: [+]
1295 TC 1/ 126 Et poys que el rey dom Garçia teue en seu poder o conde, mandoo deytar en ferros; de guisa que, por aquela uertude que Deus aly fezera, nõ catou por ela nẽ fezo nada de bem. [+]
1295 TC 1/ 126 Et depoys que o deytarõ nos ferros meterõno en priiom en Castrouello et, como llj tijnã sana, deronllj maa priiom et muy forte, et forõ muy desmusurados contra el, que llj nõ quiserõ leixar nẽhũu dos conpaneyros que llj teuessem cõpana. [+]
1295 TC 1/ 130 Et poys que el foy [en] Castela pregũtou polo conde, en que terra era ou en que lugar; ca o conde, polos seus feytos boos, soau[a] ia per longas terras. [+]
1295 TC 1/ 130 Os cõdes, poys que sse virõ, rreceberõsse muy bem em hũu, et ouuerõ ontre sy sua fala muy grande. [+]
1295 TC 1/ 130 Depoys que ouuerõ todo falado quanto quiserõ, espediusse o conde de Normãdia do conde Fernan Gonçaluez, et sayuse chorando muyto dos ollos. [+]
1295 TC 1/ 130 Et o conde normando, quando a uio fremosa, que mays nõ poderia seer hũa dõzella, dissolle entõ en poridade que auia grã querela della, por que tijna que era dona sem ventura et de maa fada, mays que quantas auia en seu logar et en seu linagẽ, poys que os castelaaos auiã rrecebudo tã grã pesar por ella. [+]
1295 TC 1/ 130 Poys que o conde ouue dicto esto, espediuse della et foisse en rromaria a Sanctiago. [+]
1295 TC 1/ 132 Poys que elles esto ouuerõ firmado ontre elles, dissolle ela: - [+]
1295 TC 1/ 132 Senor, poys que eu teño guisado ia, et vaamonos logo ante que el rey, meu padre o ent[ẽ]da, ca noyte e ia. [+]
1295 TC 1/ 132 Et, poys que foy dia craro, meterõsse en hũu mõt[e] muy espesso que uirõ y açerca, por tal que os nõ uisse nẽgũu, et esteuerõ y ata a noyte. [+]
1295 TC 1/ 136 Amigos, poys que nos nõ acordamos en hũu, [eu] uos[lo] direy: façamos hũa ymagem de pedra a semellãça do conde, et juremos sobre ela de a aguardar, et beyiemoslle a mão bem com̃o se ela fosse a do conde, et ponamola ençima de hũu carro, et leuemola ante nos, et facamo[s]llj preyto et menagẽ por amor do conde; que sse ela nõ fugir, que nõ fugamos nos nẽ nũca tornemos a Castela sem o conde. [+]
1295 TC 1/ 136 Poys que Nuno Lay ouue dita esta razõ, prougue delo aos castelãos muyto ademays, et outorgarõllj todos que era muy bem quanto elle auya dito, et que era boo acordo. [+]
1295 TC 1/ 138 Et entonçe os nauarros, poys que virõ que seu senor aviã perdudo, começarõ todos a fugir. [+]
1295 TC 1/ 140 Et diz assy: rrespondeu entõ o conde que, poys o elles tijnã por bem et o queriam, aynda que fosse mayor cousa, que o faria de grado. [+]
1295 TC 1/ 140 Et el rey dõ Garçia, poys que chegou a seu reyno, foysse para Astela et enviou por todolos omes onrrados de seu reyno et fezo y suas cortes. [+]
1295 TC 1/ 142 Mays, poys que os mouros ouuerõ sabedoria com̃o o conde Fernan Gonçaluez era dentro na vila de Leom cõ muy gram caualaria, desçercar[õ] logo a çidade et forõsse para Sam Fagũdo, et comecarõ de correr todo terra de Cãpos. [+]
1295 TC 1/ 142 Et poys que os mouros forom vençudos desta guisa, mandou o conde tornar a presa a aquelles cuia era. [+]
1295 TC 1/ 142 Et el rey dom Sancho deusse entõçe a gram vagar, de guisa que passou depoys do prazo bem tres ãnos, que el rey nẽno conde nõ recudirõ a este preyto. [+]
1295 TC 1/ 144 Enpos esto el rey dom Garçia de Nauarra, poys que ouue feyctas suas cortes, Depoys da seyda da priiom do conde, com̃o auemos dicto suso ante desto, et se lles querelou per corte que, ou se vingaria delle, ou porria y o corpo, elles outorgarõlle aly, caualeyros et outras conpanas, que seriã cõ elle en ajudarẽlle en que quer podessẽ, per que sse vingassẽ. [+]
1295 TC 1/ 146 Andados viijto ãnos do reynado del rey dom Sancho de Leom -et foy esto ena era de noueçẽtos et lxaj ãno; et andaua entõ o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçentos et xxxaj; et o enperio [de] Enrrique, enperador de Roma, en xvj - o conde Fernan Gonçaluez, poys que ouue vençudo el rey dom Garçia, com̃o auemos contado, et foy tornado a seu condado, chegoullj mandado [del rey de Leom] que lle fosse a cortes ou que lle leixasse seu condado. [+]
1295 TC 1/ 146 El rey de Leom me a enviado dizer per suas cartas que llj de o cõdado, et eu querollo dar, ca nõ seria dereyto de llo tomar per força; et, por que nõ aueria que dizer, rretaria a mj̃ et a quantos veessem depos mj̃, se ende eu al fezesse. . . ca, sse fezesse a mj̃ çẽ bees et depoys fezesse hũu erro, ante elle contaria hũu mal feycto ca os çẽ bees que aia feyctos. [+]
1295 TC 1/ 146 Et, poys que nos auemos sofrido gram lazeyra et estamos en estado qual nũca coydamos, loado a Deus, se assy o perdessemos, toda nossa lazeyra seria passada de balde. [+]
1295 TC 1/ 146 Et mays ual de seer morto ou preso que nõ fazer fevcto que depoys aiã aos parentes que retraer. [+]
1295 TC 1/ 146 Poys que el rey ouue acabada sua rrazõ, rrespondeullj o conde com̃o [ome muy] bem rrazoado et de muy bom siso; mays nõ llj teuo nẽhũa prol esta razõ. [+]
1295 TC 1/ 150 Mays, [poys] que entrou en seu acordo, disserõllj: - [+]
1295 TC 1/ 150 Por Deus, porteyro, nõ gaanas tu nẽhũa cousa en eu tardar aqui et que nõ possa depoys mjña jornada conprir. [+]
1295 TC 1/ 150 Et o conde, poys que sayu, nõ sse espediu nẽ falou, por que pela ventura nõ fosse entendudo pela uoz et se estoruasse per y o que el et a condessa queriã. [+]
1295 TC 1/ 152 Poys que a condessa ouue dicta sua razõ, respondeullj el rey dom Sancho: - [+]
1295 TC 1/ 153 Enpos esto que dicto he, o conde Fernã Gonçaluez de Castela -que nõ soube estar assessegado, depoys que (o) conde foy de Castella, ca nõno leixarõ os mouros nẽnos rreys mouros nẽ os cristãos estar en paz - enviov entõçe dizer a el rey dom Sancho de Leõ que lle desse seu auer, que lle deuya polo caualo et açor que lle vendera; et se nõ que nõ podia estar que o nõ penorase por elo. [+]
1295 TC 1/ 156 Et depoys daquelo [que] y fezo, poso a vila et todo o al en recado muy bem, et tornousse outrosy logo daly muyto agiña para Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 157 Poys que e[ss]e dom Gonçaluo ouue gaanada a graça del rey dom Sancho, et [o] atregoou et asegurou, diz que jurou esse dom Gonçaluo al rey que lle daria todos seus peytos daquella terra que tijna. [+]
1295 TC 1/ 159 Poys que morreu el rey dom Sancho de Leõ, [que] rreynou XIX (ãnos) depoys de dõ Paayo, rreynou logo enpos elle en ese reyno de Leõ o terçeyro dõ Rramiro, fillo (fillo) desse rey dõ Sancho, et mãteue o rreyno xxvco ãnos. [+]
1295 TC 1/ 160 Poys que os mouros ouuerõ firmado paz cõ este rrey dom Ramiro, com̃o dissemos, et forõ seguros del que nõ a[judaria os castelãos nẽ lles acorreria cõ] ajuda nẽhũa, chegarõ sua oste muy grande et veerõ a terra de Castela sobre o conde Fernan Gonçaluez, que era entõ dela señor. [+]
1295 TC 1/ 160 Et os mouros, poys que sse virõ tã bẽ andantes contra o conde Fernan Gonçaluez et contra seus cristãos, leixarõ Castela et entrarõ per Leom. [+]
1295 TC 1/ 161 Enpos esto que dicto auemos, assy com̃o aveeo(m) segũdo cõta a estoria, que andados tres ãnos do rreynado del rey dom Ramiro -et foy esto ẽna [era] de noueçentos et lxxavij ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en noueçentos et xxxaix ãnos; et a do emperador de Rroma en vj - assy acaeçeu que aquela gente dos nauarros, poys que ouuerõ corruda todo Galiza, et roubada toda a terra, et feycto a sua guisa quanto quiserõ, (et) querendosse ia elles tornar a seus nauios con grandes gaanças et muytos cristãos que leuauã catiuos para sse yr para suas terras, sayu a elles o conde Gõçaluo Sanchez, con gram poder, a prouar se poderia auer delles algũa vingãça do mal que lle fezerã ẽna terra aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 163 Et el gaanou Sant Esteuo de Gormas de mouros, que era perduda, et mãteuea muy bem depoys en sua vida. [+]
1295 TC 1/ 163 Et depoys, cõ uergõça que ouue, nõ ousaua de sayr da jgleia. [+]
1295 TC 1/ 163 Et quantas feridas derõ ena fazenda a aquel que tragia as suas armas, tãtas tijna el depoys en seu perponto [et] en sua loriga que tijna vestida. [+]
1295 TC 1/ 163 Depoys que o conde tornou da fazenda, demandou [por] aquel caualeyro que tã bem andante fora en aquel [dia]. [+]
1295 TC 1/ 166 Quando veẽo depoys aa terçeyra noyte, guisou dõna Sancha que sse deytasse seu padre, o conde, et a condessa, ssua madrasta. [+]
1295 TC 1/ 166 Mays esto lle durou pouco, et depoys começou a fazer o avesso delo, com̃o quer que, en quanto maldade de seu corpo, nõ sse ousaua descobrir por medo que auya de seu marido, o conde Garçia Fernandez. [+]
1295 TC 1/ 166 Et este moesteyro fezo depoys, com̃o de cabo, o conde Garçia Fernandez et tomoo para sua subpultura. [+]
1295 TC 1/ 172 Andados xiije ãnos do rreynado deste rrey dom Rramiro -et foy esto ẽna era de DCCCC et LXXXta et viijo ãnos; et andaua entõçe o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçẽtos et La; et a do emperio d ' Oto, enperador de Rroma, en xvije -, poys que aquelle Ysem ouue rreçebuda [a] onrra do rreynado, por que era aynda nino -ca, asy com̃o conta a estoria, nõ auya aynda de ydade de quando nacera mays de X ãnos et oyto meses -, derõlle [o]s mays poderos[o]s et os m[ays s]abios omes da corte por ajudador(es), cõ que mãteuesse o rreyno, hũu mouro muy esforçado et muy aguçoso et sabio, que auya nume Mahomat Hamyr, que o ajudasse aa m[ã]teer o rreyno et a defender[lo], et que fosse aas batallas por el. [+]
1295 TC 1/ 172 Et, por que sempre as mays da[s] vezes foy depoys vençedor en todalas batallas en que sse açertou, fezosse chamar Almãçor, que quer dizer tãto com̃o "defendedor". [+]
1295 TC 1/ 174 Andados (X) XXta ãnos do rreynado del rey dom Rramiro -et foy esto ẽna era de noueçentos et IXXXX et iiij ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçẽtos et lavj (et vj) ãnos; et o enperio d ' Oto en xxiiij -, os condes de Galiza, poys que nõ poderõ sofrer o mal que el rey dõ Rramiro lles fazia, alçarõ rey en Sanctiago a dõ Bermudo, fillo del rey dõ Ordono. [+]
1295 TC 1/ 179 Poys que aquela contenda foy apaçificada et as vodas partidas, sayu de Burgos o conde Garçia Fernandez et foy andar pela terra. [+]
1295 TC 1/ 179 Et, poys que ouuerõ tomadas muytas aues, tornarõsse para dõna Lambra et derõllas. [+]
1295 TC 1/ 179 Poys que forõ ena orta, Gonçaluo Gonçaluez desnuousse entõ dos panos et ficou en panos de lino, et tomou seu açor ẽna mão et foyo banar. [+]
1295 TC 1/ 179 [Et], poys que uos leuades en jogo tal feycto com̃o este et tal desonrra, rrogo a Deus que uos rripentades ende. [+]
1295 TC 1/ 179 Poys que esto ouue dicto Diego Gonçaluez, tomarõ todos suas espadas et forõsse para o paaço. [+]
1295 TC 1/ 179 Et, poys que esto ouuerõ feycto os vijte jnfantes, caualgarõ en seus caualos, et disserõ a dona Sancha, sua madre, que caualgasse logo outrosy. [+]
1295 TC 1/ 179 Poys que elles forõ ydos, fezo dõna Lanbra poer hũu escano en meo de seu curral, guisado et cuberto de panos com̃o para morto. [+]
1295 TC 1/ 182 Enpos esto, poys que o conde Garçia Fernandez se tornou a Burgos de seu andar en que andara pela terra, (et) espediusse delle dom Rroy Ualasquez et dom Gonvçaluo Gosteez, et yamsse para a foz de Lara du tijnã suas molleres. [+]
1295 TC 1/ 182 Et, poys que uos esto ouuerdes feycto, sacarey eu mjña oste muy grande, et leuarey comjgo todolos seus sete fillos, et yrey p[ou]sar cõ elles [a] Almenar. [+]
1295 TC 1/ 182 Et, poys que estes ouuerdes mortos, aueredes a terra dos cristãos a vossa voentade, ca muyto a en elles grande esforço". [+]
1295 TC 1/ 182 Et Rroy Valasquez, poys que a carta foy feycta en esta maneyra et seelada, mandou logo escabeçar o mouro que a fezera, por tal que o nõ descobrisse. [+]
1295 TC 1/ 182 Poys que esto ouue dicto aa yrmaa, disso a dom Gonçaluo: - [+]
1295 TC 1/ 182 Cunado, poys que o a fazer auedes, espedideuos logo de dona Sancha et caualguemos, et vaamonos esta noyte albergar a Biluestre, ca no camjno nos iaz. [+]
1295 TC 1/ 182 Poys que el foy chegado a Cordoua, foysse [para] Almãçor et deulle a carta de Rroy Valasquez. [+]
1295 TC 1/ 182 Et, poys que uio a nemiga que en ela vijna, rronpeua et disso: - [+]
1295 TC 1/ 182 Poys dizeruolo ey eu: [+]
1295 TC 1/ 182 Et assy auẽo que a poucos dias que, dom Gonçaluo iazendo en aquella priiõ et aquela moura seruĩdoo, ouuerõ d ' entender en sy et amarẽsse hũu a outro, de maneyra que dõ Gonçaluo ouu[o] a fazer hũu fillo en ela, a que chamarõ depoys Mudarra Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 187 Enpos esto, poys que Rroy Valasquez ouue enviado a dom Gonçaluo Gosteez a Cordoua, assy com̃o di[ss]emos aqui, falou cõnos jnfantes et di[sso]lles: - [+]
1295 TC 1/ 187 Poys que esta resposta ouue dos jnfantes, enviou dizer pela terra que, os que cõ elle quisesẽ yr a gaanar algo, que sse guisassem muyto agina et que sse veessem logo para el. [+]
1295 TC 1/ 187 Et os agoyros por el se deuẽ entender, poys que el uay por mayor de nos et de todolos outros. [+]
1295 TC 1/ 187 En mal dia uos eu criey, poys que me nõ queredes creer de cousa que uos eu digo. [+]
1295 TC 1/ 187 Et, poys que assy he, rrogouos que uos espeçades de mj̃ ante que me torne, ca nũca nos veeremos en hũu. [+]
1295 TC 1/ 187 Monõ Salido tornousse para sse yr a Salas et, yndo assy pelo camjño, coydou ontre sy com̃o fazia mal en leixar daquela guisa seus criados por medo da morte, et mayormente seendo ia vello et de grande ydade, que o nõ deuya de fazer por nẽhũa maneyra, ca mays guisado era de yr elle hu quer que morte podesse prender ca aquelles que erã aynda mãçebos para viuer; et, poys que elles nõ temjã morte et tã en pouco a (a) tijnã, que mays pouco a deuya el de temer; et demays que, se elles morressẽ ẽna fazeda et Rroy Valasquez aa terra tornasse, que llj faria muyto mal por elles et que o mataria; et que sempre aueriã que dizer del, se el tal cousa fezesse com̃o esta; et demays aynda que, se elles ala morressẽ, que coydariã os omes que el que llj basteçera a morte et per seu consello veera aquel feycto, et seria muy maa fama esta para el (et leixar) de seer onrrado na mãçebia et desonrrado na viliçe. [+]
1295 TC 1/ 189 Poys que os vijte jnfantes forõ partidos de Monõ Salido, andarõ tãto que chegarõ a Febres. [+]
1295 TC 1/ 189 Ay, meus vassalos, en mal dia uos eu dou soldadas, poys que uos veedes a Moño Salido assy [me] deostar et me nõ dades dereyto del; et, o que he aynda peyor, semella que uos nõ pesa. [+]
1295 TC 1/ 189 Dom Rrodrigo, poys que uyu que nõ tijna aynda sazõ de conprir seu curaçõ, assy com̃o el queria, et por que nõ poderia ende seyr bẽ, se sse entõ auoluess[ẽ], disso que lle prazia do que dizia et que o tijna por bẽ. [+]
1295 TC 1/ 191 Poys que esto oyu dizer Rroy Valasquez et elles todos aueudos ia, arrãcarõ logo as tẽdas et forõ logo sua carreyra. [+]
1295 TC 1/ 191 Poys que lles esto ouue dicto, furtousse delles et foysse para os mouros. [+]
1295 TC 1/ 191 Poys que nosso amo Moño Salido et nosos caualeyros auemos perdudos, (ca) conuẽ que os vinguemos ou que moyramos aqui cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 191 Mays, poys que os jrmãos forõ cãsados lidando, y[a]nsse seyndo d ' ontre a gram presa, et acollerõsse a aquel outeyro que dissemos. [+]
1295 TC 1/ 191 Et, poys que ouuerõ suas caras alinpadas do poo et da suur, catarõ por seu yrmão Fernan Gonçaluez et nõno virõ. [+]
1295 TC 1/ 195 Mays, poys assi sse para este feycto, tornaruos emos ao cãpo donde uos adussemos; ca bem ueedes uos que nõ podemos nos y mays fazer. [+]
1295 TC 1/ 195 Poys que os sete jnfantes forõ mortos, assy com̃o aue[mo]s dicto, Rroy Valasquez espediusse logo dos mouros et tornousse logo para Castela, et veõsse para Biluestre a sseu lugar. [+]
1295 TC 1/ 199 Poys que Viara et Galue chegarõ a Cordoua, forõsse logo para Almãçor et presentarõlle as cabeças dos vijte jnfantes et a de Monõ Salido, seu amo. [+]
1295 TC 1/ 199 Et, poys que o(s) ouuerõ feycto, fezo tender hũa sauaa brãca, en meyo do paaço, et mãdou que posessem en ela as cabeças todas en aaz et en ordem assy com̃o os jnfantes naçerã, et a de Monõ Salido en cabo de todas. [+]
1295 TC 1/ 199 Et muyto me praz agora de que uos aco veestes, ca bem sey que, desoy mays, me aueredes merçee et me mãdaredes daqui sacar, poys que me vijndes ueer; ca assy he custume dos altos omes por sua nobreza, que, poys o senor uay ueer seu preso, logo o mãda soltar. [+]
1295 TC 1/ 199 Et, poys [que as] uyu Gonçaluo Gostez et as conoçeu, tã gramde ouue ende o pesar que logo aa ora caeu por morto en terra. [+]
1295 TC 1/ 199 Poys que esto ouue dicto, começou a fazer seu doo et seu chãto tã gramde sobre elles, que nõ a ome que o uisse que sse podesse sofrer de nõ chorar. [+]
1295 TC 1/ 199 Et, poys eu, que soo moller, esforçey et nõ dey por ende tãto que me matasse, nẽ me leixey morrer, quanto mays lo deues tu a fazer que es barõ. [+]
1295 TC 1/ 199 Et, poys que for de ydade que sabya entender bem et mal, dizerll ' edes com̃o he meu fillo, et enviarmo edes a Castela, a Salas. [+]
1295 TC 1/ 199 Dom Gonçaluo, poys que esto ouue castigado et l[i]u[ra]do cõna moura et tomado d ' Almãçor todas estas cousas que lle forõ mester para sua yda, espediusse del et de todolos outros mouros onrrados, et foysse para Castella, a Salas, a sua moller. [+]
1295 TC 1/ 199 Agora leixaremos aqui de falar desto, ca depoys tornaremos a esta razõ en esta estoria hu nos trouxer a seu lugar, et contaremos del rey dom Rramiro. [+]
1295 TC 1/ 203 Et reçeberõno todos por rey; ca, poys que morrera seu tio, [el rey dom Sancho], et seu sobrino, el rey dom Ramiro, nõ ficaua y nẽgũu que tamano dereyto ouuesse y com̃o el, nẽ auya y outro tã prouĩco ẽno linagẽ com̃o el era. [+]
1295 TC 1/ 203 Mays o arçebispo, com̃o se sentia sem culpa daquelo que llj disserã, poys que ouue acabado seu ofiçio, sayu da jgleia reuestido de toda vestimenta com̃o disera a misa, segũdo conta dom Lucas de Tuy e[n] sua estoria en seu latim; et foysse para o paaço del rey, du estaua o touro. [+]
1295 TC 1/ 203 Et, poys que elles ouuerõ feycto esto, veõ o arçebispo; et, pero que llj diziã todos que sse guardasse do touro, o arçebispo, sabendo muy bem a razõ por que el rey fazia aquelo et que el nõ se tijna por culpado, nõ deu nada polo touro, nẽ leixou de yr sua carreyra, seu passo, pela praza du estaua o touro, ca per aly auya el d ' entrar [a] veer al rey. [+]
1295 TC 1/ 206 Esse jnfante dõ Ordono, fillo del rey dõ Bermudo, ouue depoys a seu tempo ena jnfante dona Froylle Paaz estes fillos: dõ Affonso, dõ Paayo, dõ Sancho et dona Xemena. [+]
1295 TC 1/ 206 [Esta dona Xemena] ouue do conde Nuno Rrodriguez al conde dõ Rrodrigo Nunez, que matarõ depoys ẽna lide de Sacrales. [+]
1295 TC 1/ 206 Et a esta leixoa depoys en sua vida; et, nõ se teendo aynda por entrego daquel gram pecado que fezera en leixala, casou con outra dõna, a que diserõ dona Eluira. [+]
1295 TC 1/ 207 Et, quando o conde dõ Vela, de que dissemos ia suso en esta estoria, -o que o conde Fernan Gonçaluez deytara da terra - et algũus condes de terra de Leõ, et outros cristãos que forõ deytados da terra outrosy, poys que chegarõ a Cordoua a Almãçor et lle prometerõ que lle dariã a terra que os cristãos tijnam en España, (et) colleuos Almãçor a ssy. [+]
1295 TC 1/ 207 Et, poys que el ouue suas posturas feyctas et acabadas et firmadas de todas estas cousas que uos auemos contadas, sacou el sua oste muy gramde de mouros et, con aquelles cristãos que dissemos que erã cõ el, fezerõsse mays et mayor poder. [+]
1295 TC 1/ 211 Andados Vco ãnos do rreynado del rrey dom Bermudo -et foy esto ẽna era [de mil] et quatro ãnos - assy aveẽo que Almãçor tijna çercada a çidade de Leõ et, conbatẽdoa todauia, quebrãtou o m(o)uro da porta de contra ouçiente, et ao quarto dia depoys (que) quebrantou o muro de çerca a porta de meyodia. [+]
1295 TC 1/ 211 Pero m[ã]dou leixar hũa que estaua contra a porta, et aquelo leixou por ren[ẽ]brãça dos que verriã depoys. [+]
1295 TC 1/ 212 Et, poys que esto ouue feycto ali pela terra, tornousse a Cordoua bem et onrradamente. [+]
1295 TC 1/ 212 Andados vijte ãnos do rreynado del rey dõ Bermudo -et foy esto ẽna era de mil et vj ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en IX çentos et lxaviijto ãnos - -, en este ãno Mudarra Gonçaluez, fillo daquella moura, poys que ouue X ãnos conpridos de quando naçera, fezoo Almãçor caualeyro; ca, assy com̃o conta a estoria, amauao muyto, ca era seu parente, et por que o vija esforçado et de boos custumes en todo, pero que era muy nino. [+]
1295 TC 1/ 212 Et este Mudarra Gonçaluez, poys que ueeõ a ydade mayor para elo, sayu tã bõo caualeyro et tã esforçado que, se Almãçor nõ era, nõ auya mellor del enos mouros. [+]
1295 TC 1/ 212 Et Mudarra Gonçaluez, poys que ouue reçebuda a sortella et tomada, espediusse de sua madre et foy para Almãçor. [+]
1295 TC 1/ 212 Et el, poys que sse vio tã bem guisado, espediosse del et dos outros mouros poderosos, et foysse sua via. [+]
1295 TC 1/ 212 Et, poys que ouuerõ seus prazeres, folgãdo ia quantos dias desũu, disso Mudarra Gonçaluez a sseu padre: - [+]
1295 TC 1/ 212 Et, poys que entrarom ẽno paaço onde estaua o conde, desfiou logo Mudarra Gonçaluez a Rroy Valasquez et a todos os de sua parte. [+]
1295 TC 1/ 212 Et, poys que esto foy feycto, espedirõsse do conde todos , et forõsse cada hũu para seus lugares. [+]
1295 TC 1/ 212 Et depoys tornousse para Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 216 Et esto nõ vijna per el, mays pola sana de Deus que era sobre os cristãos; ca, depoys que o prez dos (dos) godos foy amortificado en Espana, logo a jgleia foy despreçada et abaixada et leuarõ os mouros os tesouros delas. [+]
1295 TC 1/ 217 Pero con todo esto tomou as canpaas meores et leuoas cõsigo, por sinal de vençimento que auya feycto, et posoas por lampaas ẽna mesquita de Cordoua, et esteuerõ y lõgo tempo depoys. [+]
1295 TC 1/ 217 Et os que escaparõ conta a estoria que morrerõ depoys morte supitanya. [+]
1295 TC 1/ 218 Et, poys que foy morto, leuarõno a enterrar a Medinaçele. [+]
1295 TC 1/ 218 Et, poys que nõ virõ a nẽgũu, chegarõ os cristãos ala aas pousadas dos mouros et acharõnas hermas, de guisa que nõ ouue y quẽ llj resposta desse, pero pregũta quisesem fazer. [+]
1295 TC 1/ 218 Poys que Almãçor foy morto, ficou en seu lugar Atelmolit, que era chamado por sobrenume Almodafar; et mãteue o rreyno vj ãnos et oyto meses. [+]
1295 TC 1/ 222 Depoys desto, el rey dom Bermudo, repentiosse ia de to[do]los erros et os feyctos que ia fezera contra Deus, et traballousse logo de fazer a jgleia de Sanctiago et os outros lugares que Almãçor deribara et ensuzara cõnas suzias custumes da sua ley en que nõ a prol nẽhũa. [+]
1295 TC 1/ 222 Depoys, a tempo, leuoo dalj para Leõ seu fillo dõ Afonso, et meteuo con sua moller dona Eluira ẽna jgleia de Sam Johan Babtista. [+]
1295 TC 1/ 224 Depoys que foy morto el rey dõ Bermudo, reynou enpos el dõ Afonso, o quinto, xvij ãnos. [+]
1295 TC 1/ 224 Et poys que foy de ydade d ' auer moller, casarõno elles con hũa sua filla que auya nume dona Eluira. [+]
1295 TC 1/ 224 Et foy casada depoys a seu tempo cõ el rey dõ Fernando, fillo del rey dõ Sancho de Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 225 Andados VCco ãnos do rreynado del rey dom Afonso -et foy esto ena era [de] M xxj ãno; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et lxxxaij ãnos - (et) en aquel ãno, poys que Abderrahme, rey de Cordoua, foy morto, assy com̃o dissemos, começarõ os mouros a alcarsse de cada parte do rreyno contra Ysem. [+]
1295 TC 1/ 226 Et, poys que a ouuerõ leuada a Toledo et quis passar a ela com̃o barõ a moller, dissolle ela: - [+]
1295 TC 1/ 226 Et esta jnfante dona Tareyia, poys que foy cõ el rey dõ Afonso, seu yrmão, tomou auyto de mũia, ca nõ quiso outro, [et] esta uida fezo depoys. [+]
1295 TC 1/ 228 Poys que estes mouros ysto ouuerom feyto, seyrõ outro dia da çidade et forõ contra Mafomade Almohad[i]. [+]
1295 TC 1/ 229 Et entõ foy ferido et preso o conde, de quaes feridas morreo depoys en Medinacelen en poder dos mouros, segũdo ia suso oystes. [+]
1295 TC 1/ 230 Poys que o cõde Garçia Fernandez foy finado, ficou seu fillo, o conde dõ Sancho, en seu lugar, asy com̃o o fora seu padre. [+]
1295 TC 1/ 233 Et, poys que sse ajũtarõ as ostes hũas con outras, ouuerõ muy grã batalla; pero, en cabo, uençeu Çuleyma cõna ajuda do conde dõ Sancho, ca lidauã os cristãos muy de rrigio et muy esforcadamente. [+]
1295 TC 1/ 233 Mays, poys que Çuleyma ouue assesegados os curaçoes dos da çidade cõ parauoas mãsas et grandes aueres que llis deu a todos, seendo ia (cõ) el seguro dentro ena villa, dissolli(s) hũu mouro daquelles de Barbaria: - [+]
1295 TC 1/ 236 Et, poys que ouuo ajuntada muy grande oste, vẽosse cõ ela para Mahomad Almoadj, o que dissemos que era entõçe en Toledo. [+]
1295 TC 1/ 236 Et, poys que ysto foy feycto, veẽose Mafomad para Cordoua, et rreçeberõno todos por rrey, et aynda que llj obedeeçeo Ysem, que fora rrey dalj en outro tempo ante ca el. [+]
1295 TC 1/ 239 Mays depoys, a cabo de poucos dias, vẽerõse elles para Cordoua, et começarõ aa meter boliço ontre os moradores do lugar. [+]
1295 TC 1/ 239 Este conde, [en]tendẽdo o escandalo et o mal que poderia uĩjr depoys por aquello que el rrey mãdaua tomar todo o que os berberis auiã ena çibdad[e], et da outra parte por que era el esquiuo et muy errado contra os moradores do lugar, et sobre esto mayormente aynda por que oyra dizer a hũu mouro que, assi com̃o os de Cordoua matarã et destruyrã aos mouros berberis, que assi sse traballariã de matar, se podessẽ, a el [et a]os cristãos que erã con el, (et) disso al rrey que sse queria yr para sua terra, poys el auja conprido o tempo que posera con el de o seruir. [+]
1295 TC 1/ 239 Et meterõ en este consello Alhagib Alhemeri, et cõ o consello del fezerõ quanto s ' i fez depoys. [+]
1295 TC 1/ 239 Et, poys que o ouuo escabeçado, mandou guardar a cabeça, et mãdou que despenassẽ o corpo de çima do muro. [+]
1295 TC 1/ 239 Depoys disto, a cabo de tres dias, rrogarõ hũus bõos omes al rrey que llj entregasse o corpo daquel malauẽturado, et llo outorgasse. [+]
1295 TC 1/ 241 Andados xvj anos do rreynaldo del rrey dõ Afonso -et foy esto ena era de mĩll et xxxa et dous ãnos; et ãdaua o ano da encarnaçõ do Senor en nouecẽtos et noueẽta et vj ãnos; et o de Octo, enperador de Rroma, en xvij - esse ano Ysem, poys que ouuo o rreyno et foy apoderado en el, fezo a Alagib Alhemeri poderoso, asy com̃o o fora en tempo de Mahomad Alhomadj, et mãteue seu reyno muyto en paz. [+]
1295 TC 1/ 241 Depoys desto ueerõ a el dous omes boos que andarõ cõ Çuleyma, et disserõle: - [+]
1295 TC 1/ 244 Andados xvij anos do rreynado del rrey dõ Afonso -et foy esto ena era de mĩll et xxxa et iij anos; et andaua outrosi [o ano] da encarnaçõ en nouecentos et noueẽta et vj - Ysẽ, poys que ouuo ordenadas todas estas cousas, que vio que era mester eno rreyno, sacou sua oste muy grande et foy buscar seus ẽemjgos, que llj andauã fazendo dano pela terra, se poderia auer algũu delles. [+]
1295 TC 1/ 244 Et, poys que el ouue feyto esto et presa a mayor parte da çidade et metuda su seu senorio, prẽdeu aquel rrey Obeydalla et envioo viuo a seu rrey Ysem, rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 247 Et, poys que forõ todos ajũtados en hũu, veerõse a Cordoua, et çercarõna. [+]
1295 TC 1/ 247 Et dos que daly escaparõ da boca da espada, segũdo diz a estoria, forõ depoys metudos a ela ẽna Eixerquia. [+]
1295 TC 1/ 247 Desy a cabo de tres dias, poys que esto ouuerõ feyto os de Cordoua, meterõsse sub o senorio de Çuleyma. [+]
1295 TC 1/ 247 [Outrossi Çuleyma], poys que ouue gaanada a çibdade, foy ao alcaçer et tomoo et apoderouse del. [+]
1295 TC 1/ 247 Enpos ysto Çuleyma, poys que ouuo metudo o reyno su seu senorio, rreynou daquella uez tres anos, et uiuio en Cordoua muy a sabor de sy et a grande onrra ata o dia que o matarõ. [+]
1295 TC 1/ 250 Et, depoys desto, ajudando Deus Ayrã, assy com̃o dissemos, deytou de Jaem et de Beeça et d ' Arjona os berberis. [+]
1295 TC 1/ 251 Depoys disto enviou dizer Ali a Ayrã que ueesse a el a Malega, que tĩjna muyto de falar cõ el, en feyto d ' ir sobre Cordoua et de chegar seus uasallos et seus amigos, quantos podessem chegar cada hũu delles. [+]
1295 TC 1/ 251 Depoys desto todo feyto, fezo Aly vĩjr ante sy todoslos da çibdade de Cordoua, et a[ynda todos aque]lles que cõ Çuleyma soy[ã] andar quando era viuo; et fezolles que lli(s) obedeeçessẽ asy huus com̃o os outros. [+]
1295 TC 1/ 251 Et depoys desto asy acaesçeu que Hayrã. . . buscou entõçe eno linagẽ d ' Abenhumeya se poderia achar alguũ que fosse senor do rreyno. [+]
1295 TC 1/ 251 Poys que el ouuo o alcaçer de Jaẽ, entrou en bano y dentro eno alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 251 Entõçe o concello da çibdade, poys que sse fezo o rroydo daquel ffeyto, acolleronse ao alcaçer et guardarõno muy bẽ ata que ouuerõ seu acordo de enviar por hũu seu yrmão que auja nume Tacim, que moraua en Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 258 Andados XXVo anos do rreynado del rrey dom Affonso -et foy esto ena era de mĩll et XLaJ ano; et andaua o ano da encarnaçõ en mĩl et iij ãnos; et o enperio de Enrrique en vij -, aquel ano, [poys] que Yahia, rrey de Cordoua, ouuo seu rreynado assessegado, foysse para Malega, por que fora ende senor et morador en outro tẽpo. [+]
1295 TC 1/ 260 Com̃o os de Cordoua alçarõ rrey a Ysẽ et como llj poys tollerõ o senorio [+]
1295 TC 1/ 260 Ontre tanto, quando Hayrã et Mugeyt, de que dissemos que enuyara el rrey de Graada, entrarõ en Cordoua, poys que os da çibdade matarõ os barbaris, assi com̃o ia dissemos, entrou ontre elles anbos muy grande enueia. [+]
1295 TC 1/ 263 Poys que morreu este rrey dom Affonso, rreynou enpus el seu fillo dom Vermũdo, o terceiro, X anos. [+]
1295 TC 1/ 263 Et, poys que o conde dom Sancho foy morto, ficou eno condado de Castella seu fillo dom Garçia. [+]
1295 TC 1/ 264 Depoys da morte de[l] rrey dom Bermud[o] de Leõ et da do conde dom Sancho de Castella, assi com̃o diremos adeante, faleceu o linagẽ dos baroes que rreinassem et tornou (et tornou) o senorio das molleres. [+]
1295 TC 1/ 265 Et por aquellas auenturas lle disserõ depoys os omes el rrey dom Sancho Auarca. [+]
1295 TC 1/ 268 Depoys da morte del rrey dom Sancho de Nauarra, rreynou el rrey dom Garçia, o que disserõ Temeroso. [+]
1295 TC 1/ 268 Mays, depoys que ena fazenda entraua, dizẽ que muy esforçado et muy forte era. [+]
1295 TC 1/ 269 Et poys guysarõ el rrey dom Sancho et o jnfãte dom Garçia et seus caualeiros, [et] yãse para Leõ, o hũu por ueer a jnfante, sua esposa, et o al por falar cõ el rrey dom Bermũdo en preyto de suas uodas, et gaanar del que llj prouguesse que o jnfante dom Garçia que sse chamasse rrey de Castella. [+]
1295 TC 1/ 271 Poys que o jnfante Garçia ouuo recebudo estes logares, yasse para Leõ et, quando chegou a Sam Fagũdo, ficou hy suas tendas, et iouue y essa noyte. [+]
1295 TC 1/ 271 Poys que a missa foy dita, et seendo ia el seguro dos fillos do cõde dõ Vela pola menagẽ que lli fezerã, foisse para sua esposa dona Sancha et uiua et falou cõ ella muyto a seu sabor. [+]
1295 TC 1/ 275 Poys que esto foy feycto, foisse el rrey dom Sancho cõ anbos seus fillos para Leõ. [+]
1295 TC 1/ 277 Et, poys que este rrey dom Sancho, o Mayor, foy senor de Castella, tanto enanchou o(n) condado de Burgos que, dalli adeante, nõ foy chamado condado, mays rreyno conprido dereytamente. [+]
1295 TC 1/ 277 Poys que este rrey dom Sancho ouuo partido seu rreyno do de Castella, com̃o auemos dicto, -et por este rreyno entõçe chamauã condado ca nõ rreynado - et en este estado, chegou grande oste para entrar a Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 277 Et foy este o primeyro que en Nauarra reynou, depoys que dom Ffernãdo, fillo del rrey dom Sancho, o Mayor, passou a sella do rreyno de Nauarra a Castella. [+]
1295 TC 1/ 277 Poys que morreu aquella rreyna Margelina, casou el rrey dom Garçia cõ dona Orraca, filla do enperador dom Alffonso, a que ouuera en dona Controda, yrmaa de dom Diego Abregõ. [+]
1295 TC 1/ 277 Depoys que finou el rrey dom Garçia, casou a rreyna dona Orraca com Aluar Rrodriguez. [+]
1295 TC 1/ 277 Et, pois que el morreu, casou ella cõ o conde dom Pedro de Molina, et ouuo en ella hũu fillo a que disserõ Almeric, que foy depoys bisconde de Marbona, por que aquel conde dom Pedro de Molina era fillo de dona Armesenda, cuja fora Narbona. [+]
1295 TC 1/ 277 Depoys da morte del rrey dom Garcia de Nauarra, rreynou seu fillo dom Sancho. [+]
1295 TC 1/ 277 Et ouuo em ella dous fillos: et a hũu disserom dom Sancho, que foy rrey depoys, o que estaua eno castello de Todella, de guysa que sse nõ leixaua ueer, senõ a muy poucos dos de sua casa; ao outro fillo disserõ dom Ffernãdo. [+]
1295 TC 1/ 277 Depoys casou el cõ filla de dom Guyscardo, hũu rrico omẽ de Beliat, et de sua, moller dona Seuilla, filla do conde Fellippe de Frandes et de Mouj. [+]
1295 TC 1/ 277 Poys que esta moller lle finou, casou outra uez cõ dona Margarida, filla do principe Archĩbaldo, et ouuo en ella dous fillos et hũa filla. [+]
1295 TC 1/ 277 Este dom Teobalt, rrey de Nauarra, poys que foy rrey dalj, auendo muy [a] coracõ de fazer seruiço a Deus, ajuntou muy grã cauallaria, et passou o mar et foy liura[r] de poder de mouros a sancta terra de Jherusalem. [+]
1295 TC 1/ 281 Este rrey dom Sancho, poys que ouuo quebrantados os mouros por muytas batallas que lles deu, mãteue sua terra muy en paz, sem outro mal que hy fezesse nẽgũu. [+]
1295 TC 1/ 281 Et a rreyna, poys que llo el rrey rogaua, perdõoullis en esta guisa et a atal preito: que dõ Garçia, seu fillo, que a misclara cõ tamaña falsidade, que nõ rreynasse eno rreyno de Castella, o que ela herdara de parte de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 284 Et, poys que el rrey dõ Sancho, seu padre, foy morto, este rrey dõ Rramiro, com̃o era caualeyro muy esforçado, fezese chamar rrey d ' Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 284 Et depoys m[a]t[a]rõno en Grades, asi com̃o diremos adeãte en seu lugar. [+]
1295 TC 1/ 285 Poys que morreu aquel rrey dõ Rramiro, primeyro rrey d ' Arangõ, rreynou enpos el seu fillo dõ Sancho, et foy este o segundo rey d ' Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 285 Et, poys que (d)isto ouuo dicto, morreu. [+]
1295 TC 1/ 285 Poys que ffoy morto el rrey dõ Sancho d ' Arãgõ, o segũdo, rreynou enpos el dõ Pedro, o terçeyro rey d ' Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 285 Et el rrey dõ Pedro, quando aquelles mouros vio uĩjr contra el, fezo leuar o corpo del rrey seu padre ao moesteyro de San Vitor martir, que he en Mõt[e] Arãgõ, et enterrarõno y -depoys [a] tempo foy leuado a San Iohan da Pena - et el rrey rogou aos frayres et fezollis [algo] que o(s) metessem en suas orações. [+]
1295 TC 1/ 285 Depoys da morte del rrey dõ Pedro de Arãgõ, veendo os arangoeses que nõ leixaua fillo nẽ filla que herdasse depoys del, (et) tomarõ aquel jnfant[e] dõ Afonso, seu yrmão, por rrey. [+]
1295 TC 1/ 287 Et depoys lidou cõ os mouros en Frãca et uençeos vijte uezes, et aa oytaua foy uẽçudo. [+]
1295 TC 1/ 288 Poys que foy perdudo el rrey (dõ Pedro et) dõ Afonso, que rreynara enpos el rrey dõ Pedro, nõ ficou delles fillo que rreynasse, saluo o jnfant[e] dõ Rramiro, que era mũge. [+]
1295 TC 1/ 288 Poys (que) foy asi que, razoando aquelles altos omes en aquella corte por dõ Rramiro, o Mũge, enbargouse o feyto de dõ Pero Tares, de guisa que nõ foy rrey. [+]
1295 TC 1/ 288 Mays ficou ali este feyto que se nõ liurou ali nẽhũa(s) cousa(s) ata as outras cortes que fezerõ depoys en Mõçõ sobre este feycto. [+]
1295 TC 1/ 288 Et, poys que forõ ajuntados de cabo en Monçõ todos sobre esto, outorgarõ todos que alçassẽ rrey a dõ Rramiro, o Mũge, en lugar de seu yrmão el rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 288 Et depoys, a poucos dias, derõllj por moller a yrmãa do conde de Piteus. [+]
1295 TC 1/ 288 Et, poys que aquel rrey dõ Rramiro, o Mũge, ouue en aquella sua moller fillo que podesse rreynar, leixou o seglo et o rreyno et tornouse a sua mũgia. [+]
1295 TC 1/ 288 Mays mudarõlle depoys o nume et chamaronlle dona Orraca. [+]
1295 TC 1/ 288 Et el rey dom Rramiro, poys que esta filla ouue feyta, disse a seus caualeyros et a seus omes boos: - [+]
1295 TC 1/ 288 Et este rrey dom Rramiro ouue depoys muy gram batalla cõ os mouros; et aa [ẽ]trada da fazenda armarõno desta guisa: poys que sobio ẽno caualo, posenronlle o escudo ẽno braço seestro, et poseronlle a espada ẽna mão destra, com̃o era guisado. [+]
1295 TC 1/ 288 Et este rrey dom Rramiro vençeu aquella fazenda et aynda outras depoys de mouros. [+]
1295 TC 1/ 288 Depoys disto tornouse esse rrey dõ Rramiro aa mõgia, et dalj adeãt[e] cãtaua cada dia missa ao poboo, et os dineyros que llj dauã deytauaos eno çapato. [+]
1295 TC 1/ 292 Et casou cona neta do conde dõ Folcalquerdj, et ouuo en ela hũu fillo que foy [outrossi senor] de Prouĩçia, depoys de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 292 Et ella, tãto que se uio uiuua, tornouse para Arãgõ et el rey dõ Pero, seu yrmão, a casou depoys cõ dõ Fradarique, rrey de Çezilia. [+]
1295 TC 1/ 292 Et esse dõ Fradarique, rrey de Cezilia, foy enperador depoys. [+]
1295 TC 1/ 292 Et aquel dõ Afonso, yrmão de el rrey dõ Pero d ' Arãgõ, foy cõ grã caualaria a Cathalona per mar, cõ aquella dona Sancha, sua yrmaa, a onrralla en seu casamento que fazia cõ aquel dõ Fradarique, rrey de Çezilia, que foy depoys enperador. [+]
1295 TC 1/ 292 Et, poys que as uodas forõ feytas, aquel dõ Afonso, conde de Prouĩçia, yrmão dessa rreyna dona Costãça, enfermou ala et alo morreu. [+]
1295 TC 1/ 292 Et este rrey dõ Fradarique ouuo en aquella dona Costãça, sua moller, hũu fillo que casou depoys cona ffilla do duc de Austria. [+]
1295 TC 1/ 294 Poys que foy morto el rrey don Afonso de Arãgõ, rreynou enpus el seu fillo dõ Pedro, que foy ome de grã curaçõ et franco en partir et dar seu auer. [+]
1295 TC 1/ 294 Mays depoys desto, quando o onrrado don Arnaldo, arçebispo de Narbona, ajuntou de França gran gent[e] de cruzados contra os ereges, que erã muytos en esse seu arçebispado de Narbona, que deostauã o nume de Deus, veẽo y el rrey dõ Pedro en ajuda do cõde de Tolosa. [+]
1295 TC 1/ 296 Poys que aquel dõ James foy mãçebo, en ydade para elo, casou cõ dona Lẽonor, filla del rrey dõ Afonso de Castella, que ficara dõzela aa morte de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 296 Mays este rrey dõ James et a rreyña dõna Leonor forõ depoys partidos per juyzo de Sancta Jgleia, per mandado de Johan papa, porque erã muy parẽtes. [+]
1295 TC 1/ 296 [Et] aquel seu fillo dõ Affonso foy depoys legitimado per hũu legado que ueẽo y per mandado do apostoligo. [+]
1295 TC 1/ 296 Depoys, nõ se tẽendo por pagado desto, chegou (chegou) gran frota de todas las partes de seu rreyno et passou per mar aas yslas que dizẽ Baleares. [+]
1295 TC 1/ 296 Et este rrey dõ James, poys que foy partido da primeyra moller, com̃o dissemos, casou cõ outra que auja nume dona Violãt, filla que foy de don Andres, rrey d ' Ongria, et da rreyna dona Yollant, que foy filla de don Pedro, enperador de Constantinopra et da rreyna dona Yolant, que vĩjna do linagẽ dos rreys de França. [+]
1295 TC 1/ 299 Poys que el rrey dõ Sancho de Nauarra, aquell que foy dito o Mayor, ouuo seu rreyno enanchado, ca era senor do condado de Castella porlla moller a que perteeçia, et posta paz ontre si et seus fillos com̃o se auẽessẽ et nõ peleiassẽ, moueu guerra contra dõ Bermudo, rrey de Leom; et com̃o era seu ueziño fronteyro faziallj muyto mal ena terra. [+]
1295 TC 1/ 300 Andados IX ãnos do rreynado del rrey dõ Bermudo -et foy esto ena era de mĩll et Lij ãnos; et andaua entõ o ano da encarnaçõ do Señor en [mill et] xiiijze; et o enperio de Loys, enperador de Rroma, en xviij ãnos - depoys disto, temendosse os altos omes de terra de Leom et de Galiza que uerria grã dano aa terra, porllo desamor que auja ontre el rrey dõ [Bermudo et ell rrey dõ] Sancho -que auja tomado al rrey dõ Bermudo hũa peça do rreyno de Leom, assy com̃o tẽ de parte do rreyno de Castela - et que, porla razõ deste desamor et por esta força, poderia vĩjr ontre esses rreis contenda et guerra que seria a grã dano da terra, os altos omes cõsellarõ al rrey dõ Bermudo que desse sua yrmãa dona Sancha, que era dona muy fremosa(s), por moller a dõ Fernando, fillo deste rrey dõ Sancho; et porlo diuido que aueria ontre elles entõ aueriã paz hũus cõ outros. [+]
1295 TC 1/ 300 En ysto el rrey don Rramiro d ' Arangõ, yrmão deste rrey dõ Garçia et deste rrey dõ Fernando, fillos deste dõ Sancho, rrey de Nauarra, poso sua amizade esse dõ Rramiro, rrey d ' Arãgõ, cõ el rrey de Saragoça, et cõ el rrey de Todela, et cõ o(s) de Osca, que er[ã] mouros, [et traballousse cona ajuda destes mouros] de correr a terra a seu yrmão dõ Garçia, que ficaua rrey de Nauarra depoys da morte de seu padre, et faziallj quanto mal podia non llo mereçendo o yrmão. [+]
1295 TC 1/ 300 El rrey dõ Garçia, poys que ouuo conprida sua rromaria, tornousse para sua terra. [+]
1295 TC 1/ 300 Et, quando chegou açerca de Panpelona, et soubo com̃o seu yrmao dõ Rramiro era ia rrey d ' Arangõ depoys de seu padre, assi como o el ordenara, com̃o auemos dito suso ante desto, et lle fazia este don Rramiro muyta soberua; et demays que llj uẽera çercar Tofalla cõ grande oste, et aynda que o ameaçaua que lle daria lide campal. [+]
1295 TC 1/ 303 Et poys, teendo el rrey dõ Fernãdo de Castella aquella terra liure et quite, como lla outorgara et dera dõ Bermudo, seu cunado, eno casamento que fazia cõ sua yrmaa, morreu en aquel comeo el rey dõ Sancho, seu padre. [+]
1295 TC 1/ 303 Poys que foy morto el rrey dõ Sancho, nenbrouse el rrey dõ Bermudo do torto que seu padre et el rreçeber[ã] daquella terra que llis el rrey dõ Sancho tomara et nõ quiso tẽer a postura que fezera cõ seu cunado; mays yaa quebrantãdo por entrar aquella terra que llj dera a el et a sua yrmaa en casamento. [+]
1295 TC 1/ 307 Et çercou a cidade de Leõ et, pero que se elles quiserõ defender, nõ poderõ, por que a çidade nõ fora laurada despoys que os mouros destroyrõ os muros da vila. [+]
1295 TC 1/ 307 Este rey dõ Fernãdo, depoys que ouue acabado todos estes traballos, confirmou a ley gotiga, que llis os reys godos deron, et enadeu outras que convĩjnã aos poboos, et mandou que fossem guardadas per todos seus reynos. [+]
1295 TC 1/ 307 Et este rrey dõ Fernãdo, ante que reynasse, ouue en sua moller dona Sancha, yrmãa del rey dõ Bermudo, dona Orraca, que foy a primeyra filla, et foy muyto ensinada dona de custumes et de bondade et de fremosura; et depoys dela ouue dõ Sancho et dona Eluira et don Afonso et dõ Garçia. [+]
1295 TC 1/ 307 Et, despoys que finou, ficou eno senorio hũu seu fillo a que diziam Mafomat, et viuio treze anos eno senorio. [+]
1295 TC 1/ 308 Despoys disto casou Fernã Diaz cõ filla de Antõ Antolines de Burgos et ouue en ella a Martin Antolines, et Meẽ Fernandez, et Fernãd Afonso, et Ordono, o meor. [+]
1295 TC 1/ 308 Et depoys que Diego Laynes se enbaratou cona vilãa casou cõ dona Tareyia, filla do conde dõ Nunu Aluares de Maya. [+]
1295 TC 1/ 308 Et este seu padrino, depoys a grã tẽpo, llj mandou hũu potro de suas egoas. [+]
1295 TC 1/ 308 Et este foy depoys muy bom caualo et muy auenturado, et vençeu o Çide en elle muytas boas fazendas. [+]
1295 TC 1/ 311 Et depoys que Rrodrigo ende seyu, leuou consigo sua esposa para casa de sua madre, hu foy moy bẽ reçebudo, et deu a esposa a sua madre ẽ guarda. [+]
1295 TC 1/ 312 Et despoys desto enfermou el rrey don Fernando, et el rrey don Garçia, por lli fazer enmenda et prazer, coydando encobrir a nemjga que coydara contra elle, vẽeo a elle muy omildosamente. [+]
1295 TC 1/ 318 Curmão, peçouos por merçee que, poys que deitades a meu marido da terra, que nos dedes algũa uosa carta para algũu rey dos uosos uasalos mouros, que nos recebã et nos dẽ en que viuamos por uoso amor. [+]
1295 TC 1/ 318 Et depoys llj foy o conde muy desconoçudo, que llj fezo muyta guerra della ata que lla tomou Rrodrigo. [+]
1295 TC 1/ 319 Et depoys que as azes forõ mesturadas danbalas partes, et a lide ferida muy cruamente et muy sen piadade, foyse vençendo a gente del rrey don Garçia, ca era mays et mayor poder o del rrey don Fernando; et demays que el rrey dõ Garçia nõ ouue os curações dos seus uasalos. [+]
1295 TC 1/ 319 Et, poys que foy morto el rrey dõ Garçia et foy sua oste uençuda, foy el rrey dom Fernando muyto alegre, pero foy mouudo cõ piedat et mandou aos seus que nõ fezessem mays mal aos cristãos, mays que sse uingasem dos (dos) mouros. [+]
1295 TC 1/ 319 Et, poys que el rrey don Fernando ouuo a onrra da batalla que ouue con el rrey don Garçia, seu yrmão, rreteuo en si o rreyno de Nauarra et foy senor do mays d ' España, pero que ficou por herdeyro do rreyno de Nauarra, des Ebro fasta os portos d ' Aspa, don Sancho, fillo de el rrey dom Garçia, que matarõ en Santo Ãrre. [+]
1295 TC 1/ 319 Et este rrey dom Garçia ouue dous fillos: don San[c]ho et dom Rramiro, que casou despoys cõna filla do Çide. [+]
1295 TC 1/ 323 Eno rreynado del rrey don Fernando, que foy ena era de mĩll et sateenta anos, quando andaua o ano da encarnaçõ en mĩl et trijnta et dous anos, et o do enperador Corrado en doze anos - el rrey don Fernando, poys que ficou ben andant[e] et seguro en seu rreyno, sacou sua oste muy grande para yr correr a terra de mouros: a Portugal [et] a terra de Biamja, que dizem agora terra de Merida et de Badalouçe, que tĩjnã os mouros entõ. [+]
1295 TC 1/ 325 Et bem asi com̃o disso asi foy depoys achado en uerdade que acaescera. [+]
1295 TC 1/ 325 Mays, depoys que se uẽo para el rrey don Fernando, foy por seus boos feytos adeant[e] contra os mouros. [+]
1295 TC 1/ 328 Conta a estoria que, despoys desto, fezo suas cortes en Leom cõ todos seus omes boos de s[e]us rreynos. [+]
1295 TC 1/ 329 Et, despoys que esto ouue feyto, foyse para Toledo, et catiuou y muytos mouros, et fezo y muy grãdes mortãdades. [+]
1295 TC 1/ 331 Et os de Leom pedironllj por merçee que a mãdase pobrar, ca nũca se pobrara depoys que Almãçor destroyra o muro dela. [+]
1295 TC 1/ 335 Conta a estoria que, depoys que se os bispos partirõ del rrey, elles et as outras conpañas, andarõ suas jornadas ata que chegarõ a Seuilla al rrey Habed. [+]
1295 TC 1/ 337 Mays, senor, poys que esto querem, enviadeos desaffiar et dentr[o] alla gelo uayamos dar. [+]
1295 TC 1/ 339 Depoys desto ouue o Çide outra batalla cõ todo o (o) poder mayor de Frãça et uençeos o Çide, en guisa que nũca a estas batallas chegov el rrey don Fernando nẽ nẽhũus dos seus. [+]
1295 TC 1/ 342 Et disso que, poys que era en terra dos cristiãos, et demays ẽno senorio de Castella et de Leõ, que nõ enpeeçe. [+]
1295 TC 1/ 344 Et, poys que ella [esto] aguisou, sacou muy grãdes algos dos seus tesouros que ella tĩjna alçado[s], et deu tãto al rrey, per que guisou muy bem sua oste. [+]
1295 TC 1/ 346 Poys Tubal, com̃o uos disemos, et os de seu linagem, que delle veniã, pasando des Asya, du he a terra de Bolloña, pasarõ a Eu[ropa] et uẽerõ dereytamente poblar a España. [+]
1295 TC 1/ 346 Mays, poys que morarõ y muyto tempo et virõ que nõ venia o deluuyo, et que os rrios nẽ as agoas nõ seyam das madres, enpero fazia muy grãdes chuuyas que semellas[ẽ] o deluuyo de Noe, asegurarom[se] et deçerõ dos montes P[i]re[n]eos d ' España et pobrarõ ẽnos chãos et nas rribeyras do Ebro. [+]
1295 TC 1/ 347 El rrey dom Fernãdo, o Mãno, poys que o confesor o fezo çerto do seu finamento et lle disso o dia pelo apareçemento que lle mostrou, ende adeante sempre ouue coydado de (se) desenbargar sua alma et de a teer linpya para seu criador. [+]
1295 TC 1/ 347 Et coydou com̃o leixase os rreynos et a terra que auia gaanada, que a leixase asesegada a seus fillos, por que depoys de sua morte nõ ouuesem contenda sobrela partiçõ. [+]
1295 TC 1/ 348 Et disse a seu padre que nõ podia de dereyto fazer esta partiçõ, ca os rreys godos fezerõ antigamente costotyçõ que nũca fosse partido o senorio d ' España, mays que fose sempre de hũu senor; et por esta razõ nõ podia nẽ deuya fazer esta partiçõ, poys que a Deus aiũtara en elle, ca elle a auya d ' auer, ca era o mayor herdeyro. [+]
1295 TC 1/ 348 Mays todavia aos boos et d[e] boo entendemento pesou muyto, ca ben entendiã o mal que lles podia acaeçer en cabo, asy com̃o lle depoys auẽo, que naçeu ende muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 349 Et depoys mandouse leuar a Sancta Maria d Almãçone en romaria et jouue y tres dias, chorando en peedença, rogãdo a Deus et a Santa Maria que lle ouuesse merçee, et que ella que rogasse a seu fillo bẽeyto por elle. [+]
1295 TC 1/ 349 Et depoys ordenou sua fazenda, et o dia de San Johan Auangelista, seendo ia de muytos dias, chamou o cardeal dõ Fernando et acomendoulle España, et deulle a sua beeyçõ. [+]
1295 TC 1/ 349 Et rreynou seendo mãçebo doze ãnos, [et] depoys da morte del rrey seu padre, rreynou en este meesmo senorio outros doze ãnos. [+]
1295 TC 1/ 350 Conta a estoria que, depoys que finou o muy noble rrey dõ Fernando, o Mãno, viuio a rreyna dona Sancha dous ãnos, fazendo muyto bem et bõa vida muy sancta, seruindo a Deus en todos seus feytos, ca foy muy onrrada et muy entenduda et moy amiga de seu marido, et conselloo sempre bem. [+]
1295 TC 1/ 351 Andados dous ãnos del rreynado del rrey dõ Sancho, poys que andou per seu rreyno et assessegou a terra et fezo cortes en que lles ou torgou todas as cousas que lle demãdau[ã], por auer os curações delles, cõ grãde esforço et cõ grã fortoleza que tijna no curaçõ, traballouse de yr contra os mouros por seruir a Deus et acreçẽtar a sua sancta fe. [+]
1295 TC 1/ 351 Et el rrey de Saragoça, quando vyo que tã grã voentade auya el rrey de o teer çercado et de lle fazer mal, et vyo que nõ auya acorro de nẽhũa parte do mũdo et, se o longamente teuese çercado, que lle seria muy grã perigoo; et, poys que vyo que a elle nõ podia seyr, ouue seu cõsello [con] seus omes bõos. [+]
1295 TC 1/ 351 Mays el al tẽ no curaçõ, et esto me envia dizer por me leuantar daqui; et, depoys que me eu for, cõ mouros ou cõ cristiãos pora seu amor, et falir me a de todo quanto comigo quer poer. [+]
1295 TC 1/ 353 Et, depoys que a lide nõ se pode partir, pararõ suas azes et começarõ sua lide muy brauamente. [+]
1295 TC 1/ 353 Et, yndo asy arranc[a]do[s et] os castelãos ferindo et matando en elles, tomou el rrey en si piedade et mandou que os nõ matasem, poys que erã cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 354 Et asy se conplira o que disso dõ Aras Gonçalues, meu amo; ca, poys que el rrey dõ Garçia, que este yrmano menor, me deserda, et pasou a jura que fezo al rrey meu padre, el rrey dõ Sancho, que este o mayor et que fezo a jura per força et contradizendo(a) sempre a partiçõ, mays querra y fazer. [+]
1295 TC 1/ 354 Poys que el rrey d[õ] Sancho, com̃o estaua aluoroçado contra seus yrmãos, oyo dizer com̃o el rrey dõ Garçia, seu yrmão, fora contra sua yrmaa et a deserdara, prouguelle moyto, ca tijna que auya achaque para acabar o que queria et tĩjna no curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 354 Poys que el rrey dõ Garçia quebrant[ou] a jura que fez [a]l rrey meu padre, querolle toller o rreyno. [+]
1295 TC 1/ 361 Et despoys começouse a lide muy rrigeamente, dandose muy grandes golpes, en guisa que morrerõ y muytos caualeyros dãba - las partes. [+]
1295 TC 1/ 361 Agora descamos, poys que ven o da bõa ventura. [+]
1295 TC 1/ 364 Poys [que] el rrey dõ Sancho ysto acabou, to[m]ou (a) o rreyno de Galiza et de Portugal et poso rrecado en elle. [+]
1295 TC 1/ 367 Et o Cide diselle, poys que el rrey dõ Afonso queria entrar mõge, que o soltase cõ esta condiçõ, et que faria bem et guisado, et elle por esto que o seruyria. [+]
1295 TC 1/ 367 Et depoys desto, elle seendo ẽno moesteyro, ouue seu consello cõ dõ Pero Ansures et seu da mõgia et foyse aos mouros a Toledo, al rrey Alymymõ, que o reçebeo muy bem et que lle fezo muyta onrra, et deulle muy grande auer et muytas dõas. [+]
1295 TC 1/ 369 Et do linagẽ destes ficarõ y ata dom Johan, o terceyro, que foy arçebispo de Toledo, que enachou o lugar aos pobladores, depoys que llo deu el rrey, et poblou o barro que dizẽ de Sam Pedro. [+]
1295 TC 1/ 370 Poys uay, espertao et, se teuer baua, dorme; se nõ nõ. [+]
1295 TC 1/ 371 Et, depoys que fo[y dego]la[do o] carneyro, forõse para a vila. [+]
1295 TC 1/ 371 Poys (que) a ysto que farey? [+]
1295 TC 1/ 373 Conta a estoria que, poys que el rrey don Sancho soube com̃o el rrey don Afonso era en Toledo, sacou sua oste muy grande et foy sobre Leõ; et pero que os leoneses quiserõ amparar Leõ, (et) nõ poderõ. [+]
1295 TC 1/ 374 Poys que el rrey dõ Sancho tomou os rreynos a seus yrmãos, por que dõna Orraca amaua muyto al rrey dom Alfonso et por que entendeu que per seu cõsello se seyra da mõi(ar)ia, -et el rrey dõ Afonso en todos seus feytos se guiaua per ella et a tijna en lugar de madre, et ella era dõna de grande entendemento - (et) el rrey dõ Sancho sacou sua oste et foyse sobre Touro, que era da ĩfante dõna [Eluir]a, et tomoulla. [+]
1295 TC 1/ 374 Andados sete ãnos do rreynado del rrey dõ Sancho -que foy ena era de mĩll et çento et sete ãnos, quando andaua a encarnaçõ de Nostro Senor Jhesu Cristo en mĩll et saseenta et IX ãnos, et o emperio d ' Emrrique en XVIIJto - poys que as gentes forõ chegadas en Sam Fagũdo ao dia que el rrey mandou, alcou as mãos a Deus et gradeçeulle muyto a onrra que lle fazia, et disse: -Beeyto seia, Senor, o teu sancto nume, que me desche os rreynos que forõ de meu padre. [+]
1295 TC 1/ 375 Poys que el rrey don Sancho ysto ouue dito, tornouse contra seus uasalos et enviou logo polo Çide, [et diselle]: - [+]
1295 TC 1/ 375 Et, poys que o Çide entrou eno paaço seyu contra elle a jnfant[e] et rreçebeo muy bem. [+]
1295 TC 1/ 377 Mandade que se juntẽ os da vyla a conçello et sabede delles se que[r]ram teer cõuosco, poys que uoso padre uolos deu por uas[a]los. [+]
1295 TC 1/ 377 Pero que, poys uos demãdades consello, daruoloemos nos moy de grado. [+]
1295 TC 1/ 379 Mays, [poys] que nõ poso y al fazer, mandouos que d ' oge este dia ata IX dias me say[a]des da terra. [+]
1295 TC 1/ 381 Despoys disto ouue el rrey dõ Sancho consello cõ todos seus rricos omes et cõnos omes boos da oste com̃o conbatese a villa. [+]
1295 TC 1/ 384 Et esto uos digo que, se pela ventura, dãno reçeberdes, que nõ digã depoys per Espana que uos nõ foy ante dito et desenganado. [+]
1295 TC 1/ 384 Et depoys que o[uu]o esto dito, demandou seu caualo et fez semellãça que se queria yr a outra parte, por que lle pesaua moyto por aquello que diziã da villa. [+]
1295 TC 1/ 386 Conta a estoria que, depoys desto, que apartou Velido al rrey et disselle: - [+]
1295 TC 1/ 386 Et, poys que a villa ouuerõ (a villa) asy andada en redor, ouue el rrey seu sabor de deçer ribeyra de Doyro et andar per y solazandose. [+]
1295 TC 1/ 386 Outrosy sabede que nũca acharõ ao Çide de que trauar de couardia que nũca fezese, senõ en este logar, poys que nõ entrou na villa enpos Velido. [+]
1295 TC 1/ 387 Conta a estoria que, depoys que Velido foy ençarrado ẽna villa, cõno muy grã medo que ouue dos da villa et dos da oste, foyse meter sub o manto a dõna Orra[ca] Fernandes. [+]
1295 TC 1/ 387 Peçouos por merçee que dedes este traedor aos castellãos, senõ sabede que nos uerra ende muy gram dãno; ca os castellãos nos querrã rretar, poys que iaz ena villa, et ser[a] muy gran desonrra das gentes. [+]
1295 TC 1/ 387 Poys dadeo uos a mj̃ et eu mandarlo ey guardar ata tres noue dias. [+]
1295 TC 1/ 388 Et depoys disse el rrey a todos os que y estauã: - [+]
1295 TC 1/ 390 Conta a estoria que, poys que el rrey dõ Sancho foy enterrado, tornarõse os prelados et os omes boos aa oste, et ouverõ seu acordo com̃o enviasem dizer mal aos de Çamora. [+]
1295 TC 1/ 392 Depoys desto que uos auemos contado, fezo a jnfante suas cartas en muy grã puridade et enviou seus mãdadeyros a seu yrmão a Toledo, que soubesem com̃o el rrey dõ Sancho era morto et non leixaua herdeyro, et que se veese quando podese a rreçeber o rreyno. [+]
1295 TC 1/ 392 Et acharõ que, poys el rrey dõ Sancho nõ leixara herdeyro, que dereyto era herdar el rrey dõ Alfonso. [+]
1295 TC 1/ 392 Et, depoys que el soube a morte del rrey, guisou com̃o seyse seu senor de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 392 Poys como lle deuo negar a merçee que mj Deus faz? [+]
1295 TC 1/ 392 Muyto che gradesco, Afonso, por que me disesche que te querias yr a tua terra; ca, se te foras nõno sabendo eu, nõ te poderas escapar sem muy grã dãno de morte ou de pr[iiõ]; mays, poys asy he, vay desoy mays a teu rreyno et tomao, se poderes, et eu che darey do meu o que ouueres mester para dar aos teus vas[a]los, cõ que cobres os curações delles para te seruirem. [+]
1295 TC 1/ 392 Et el rrey amaua muyto hũu seu neto que nõ entrou en esta postura, et nõ lle foy elle depoys teudo de lla teer. [+]
1295 TC 1/ 392 Vayte agora, ca depoys mays de vagar falaremos en ello. [+]
1295 TC 1/ 395 Et el rey dõ Afonso ãdou toda a noyte et pasou o porto de Mala Tome, et depoys nõ quedou andando ata que foy en saluo. [+]
1295 TC 1/ 396 Depoys acordarõ todos os xxiiij caualeyros que achauã por dereyto esto: et leuãt[arõ]se os dous delles, os mays onrrados et mays sabedores ontre sy, o hũu de Castella et o outro de Leõ, et disserõ que todo ome que reta conçello de villa, que fose arçibispado ou bispado, que deuya a lidar cõ çĩco, hũu enpos outro; et cõ cada hũu que dessem ao rretador caualo et armas, et de comer (et de comer) et de beuer vyno et agoa qual el mays quisese. [+]
1295 TC 1/ 397 Et, poys que esto ouuerõ feyto et firmado, segũdo auedes oydo, tornouse dom Ares para a villa. [+]
1295 TC 1/ 402 Poys que el rrey dom Alfonso chegou a Çamora, mandou ficar suas tendas ẽno cãpo de Balorio. [+]
1295 TC 1/ 402 Amjgos, poys que todos me beyiastes as mãos et me reçebestes por senor et por rrey et me outorgastes senorio, queria que soube[sse]des do Çide por que mj nõ quer beyiar a mão nẽ reçeberme por senor, ca eu sempre lle farey algo, asy com̃o prometi al rrey meu padre, quando o acomendou a meus yrmãos et a mj̃. [+]
1295 TC 1/ 403 Conta a estoria que depoys desto caualgov el rrey cõ todos seus ricos omes, et forõse a Burgos hu se avya a fazer a jura. [+]
1295 TC 1/ 405 Et ouue en ella a dona Sancha et a dom Afonso, que foy depoys emperador d ' Espana. [+]
1295 TC 1/ 409 Et el rrey dom Alfonso dissolle que comese et despoys que llo diria. [+]
1295 TC 1/ 409 Et agora, poys uos sodes en meu poder, quero que me soltedes a jura et o preito que fiz cõuosco. [+]
1295 TC 1/ 409 Poys que uos agora en meu poder sodes, querouos eu jurar et prometer de nũca yr contra uos nẽ contra o uosso fillo, et de uos aiudar contra todos os omes do mũdo. [+]
1295 TC 1/ 409 Et agora nõ auerey razõ de quebrantar esta, poys uos sodes en meu poder, ca posso eu de uos fazer o que me quiser. [+]
1295 TC 1/ 410 Depoys desto lidou o Çide cõ hũu mouro a que deziã Ferres, que era boo caualeyro, en Medinaçele, et vençeuo et matoo. [+]
1295 TC 1/ 412 Conta a estoria que depoys desto que ajuntou el rrey seu poder muy grande et foy sobre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 418 Et, depoys, que[n] nos quiser buscar, acharnos a en cãpo. [+]
1295 TC 1/ 420 Et, poys que ouue guisada sua bastida, foy veer Alconçer, se a poderia per algũa guisa gaanar. [+]
1295 TC 1/ 424 Et elles som cada dia mays et (et) nos mĩgua[m]os et estamos en sua terra; et, se nos quisermos yr, nõnos darã vagar, poys nõnos podemos yr a furto: o çeo he alto et nõ p[o]demos ala fugir et a terra nõnos querra coller viuos. [+]
1295 TC 1/ 427 Conta a estoria que, depoys que caualgou dom Aluar Fanges, cometerõ os mouros muy de rrigeo. [+]
1295 TC 1/ 427 Et, poys que el rrey foy tã mal ferido volueo a redea ao caualo et começou de fogir. [+]
1295 TC 1/ 429 Conta a estoria que, depoys que o Çide ouue pagadas todas suas conpañas, chamou a dom Aluar Fanges et diselle: - [+]
1295 TC 1/ 432 Et, poys que o Çide vyo que tanto tardaua dõ Aluar Fanges, anoiouse d ' estar aly et leixou logo o poyo. [+]
1295 TC 1/ 432 Depoys desto chegou dõ Aluar Fanges. [+]
1295 TC 1/ 433 Poys que assy he, querollo demandar. [+]
1295 TC 1/ 435 Conta a estoria que, poys que vyo o Çide que se nõ podia este pleyto liurar sen lide, mandou parar suas azes et disse aos seus: - [+]
1295 TC 1/ 435 Et, poys que de sua contenda nõnos podemos partir, mellor sera que o aiamos aqui cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 438 Depoys desto, seyu o Çide do castelo et foy ata Larida et morou y hũus poucos de dias. [+]
1295 TC 1/ 438 Depoys pedirõ merçee que os mandasse soltar. [+]
1295 TC 1/ 438 Depoys deçeu contra o mar por fazer suas caualgadas. [+]
1295 TC 1/ 441 Conta a estoria que, depoys desto, que sse alçou cõ o castelo de Rroda hũu mouro ãd[a]lus, que auya nume Almosolas. [+]
1295 TC 1/ 446 Conta a estoria que, andados XXte ãnos del rreynado del rrey dõ Afonso, poys que el rrey Alimaymõ et seu fillo forõ mortos, rreynou enpos elles Yaha Alcoda, que foy neto del rrey Alymaymõ. [+]
1295 TC 1/ 446 Et enviarõ dizer al rrey dõ Afonso en muy grã puridade que lles acorrese, ca erã en grã coyta, et que çercase a çidade, poys que y nõ auia rrey da postura que ouuera cõ el rrey Alymaymõ, que mays queri[ã] para elle a uilla, por que era dereytureyro et boo, et que llj nõ pasaria sua ley. [+]
1295 TC 1/ 448 Et, por que el rrey dõ Alfonso nõ auia outro herdeyro que rreynasse enpos elle, guardauao ẽna priiom, por que depoys da sua morte rreynase enpos elle et ficase ẽno rreyno. [+]
1295 TC 1/ 448 Et disse que, poys que nõ sey[r]a delles ena vida, que nõ queria delles seyr [n]a morte. [+]
1295 TC 1/ 448 Et vẽo y dõ Ramõ, que era legado d ' Espana, que foy depoys papa. [+]
1295 TC 1/ 449 Et, poys que el rrey foy entrego ẽna villa et assessegado com̃o uos auemos contado, seyu ende et foy correr (correr) as terras en deredor. [+]
1295 TC 1/ 450 Et o conde ouue en ela a dona Sancha et dõ Afonso, que ffoy despoys enperador d ' E[spa]ña. [+]
1295 TC 1/ 450 Este con[de] pobrou des[poys] Salamãca [por] mandado [del rey] don Afonso, seu sogro. [+]
1295 TC 1/ 451 Andados vijnte ãnos del rreynado del rrey dõ Afonso, que foy [ena] era de mĩll et çento et vijnte anos, et poys que ouue gaanado Toledo, por que foy cõquerida per moytas pleitesias, seg[ũ]do que uos auemos contado, elle seendo guardador de Toledo, elle seendo cõ grã traballo, pero que auia a rreteença da çidade, estaua en grã duda se esleeriã o arçebispo ou nõ. [+]
1295 TC 1/ 453 Depoys adoeçeu de maa enfirmidade et tomou entõ rreligiõ eno moesteyro de Aruas d ' Anj, que e en Frãça. [+]
1295 TC 1/ 453 Et depoys desto el rrey dõ Afonso, querendo onrrar et enrequeçer o mosteyro de San Fagundo. et de Sam Prometiuo, enviou rogar a dõ Yugo, abade de Cunegre, que llj enviase(m) hũu om̃e sabio et entendudo ẽnas cousas que ouuesse de fazer, et rreligioso para [que] rreglasse o moesteyro de San Fagũdo et fosse ende abade; ca elle queria fazer com̃o en Frãça era mays onrrado o moesteyro de Cunegre, asi queria elle fazer o mays onrrado moesteyro o de Sam Fagũdo. [+]
1295 TC 1/ 455 Et os mouros, quando souberõ com̃o vij̃na el rrey sanudo et yrado cõ muy grã pesar et que queria fazer mal a la rreyna et al esleyto, entenderõ que, se el acabasse aquilo que queria fazer que sse arrepenteria depoys et que ficaua muy grande eemjz(id)ade ontre elles et a rreyna et os que della veesem et o [e]sleyto. [+]
1295 TC 1/ 455 Senor, bem conoçemos que o esleyto he prinçipe de uosa ley; et, se dissesemos algũu achaque contra o cõçello da ley, matarnos yam por ende os cristãos depoys. [+]
1295 TC 1/ 455 Outrosy, se a rreyna se perdese por nos por esta razõ, o seu linagẽ sempre [n]os querra mal en quanto o mũdo seia, et depoys de uosos dias cõ mayor crueza vingarã este feyto, ante que nõ agora. [+]
1295 TC 1/ 457 Andados xxij ãnos do rreynado del rrey dõ Afonso, dõ Gregorio, papa setẽno, Poys que oyo a demanda del rrey dõ Afonso, enviou a España hũu cardeal por legado, a que diz[iã] Rricarido, et era abade de Santa Vida de Marysela, por que os clerigos d ' España erã coroados por tãtas corred[u]r[a]s et segudamentos que lles faziã, por que se coroassem a ofiçio de santa jgleia. [+]
1295 TC 1/ 462 Et depoys tomarõ algũus custumes das oras dos monges. [+]
1295 TC 1/ 462 Et troyxe cõsigo omes boos et dalto sangue; et espeçialmente troixe cõsigo [de] Mõsãto (et) a Sam Giraldo et Sam Pedro, que fezo capis[co]l et foy depoys arçebispo de Bragaa; et de Burgos (et) troixe Sam Pero, que foy primeyro arçidiano de Toledo et depoys bispo d ' Osma; et d ' Ogroño tro[i]xe a dõ Bernaldo, que foy capis[c]ol de Toledo et depoys obispo de Segobya et depoys arçebispo de Santiago. [+]
1295 TC 1/ 462 Et dessa meesma çidade troixe a dõ Pero, moço pequeno, et (o) outro a que diziã dõ Pedro, que foy obispo de Palença; et a dom Rramõ da çidade de Sabida, que foy depoys bispo d ' Osma et, depoys da morte de dõ Bernaldo, foy arçebispo da çidade de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 462 Et tro[i]xe de Pratgoriem a dom Geronimo, que foy obispo de Valença en vida do Çide; mays durou pouco tempo en poder dos cristãos depoys da morte do Çide et o bispo tornousse a Toledo. [+]
1295 TC 1/ 462 Et troixe a dõ Bernaldo, que, depoys da morte de dõ Geronimo, foy obispo de Çamora; et foy o primeyro bispo que ouue en esta çidade. [+]
1295 TC 1/ 462 Et troixe de Oloandis a dõ Bordim, que foy (o) primeyro arçidiano de Toledo, [et] depoys fezeo bispo de Coynbra et depoys arçebispo de Bragaa. [+]
1295 TC 1/ 462 Et depoys que foy arçebispo tolleusse aquel nume et fezesse chamar Movris. [+]
1295 TC 1/ 464 Et ficou y este Bordim ata o tempo del papa terçeyro que ouue nume Ougenio, que foy depoys d ' Alexandre, el quarto. [+]
1295 TC 1/ 464 Et depoys seyrõ ende cõ onrra, com̃o auemos contado et forõ fondament(ad)os de suas jgleias, ca fezerõ muy santa vida et acreçentarõ muyto enos fiees de Deus. [+]
1295 TC 1/ 466 Et depoys elles poblaron(o) ẽn[o chão] a vila a que dizem Alcala de Sam Juste, en que fazẽ as bõas feyras. [+]
1295 TC 1/ 466 Et mandarõ que, ende adeante, que husassem do ofiçio rromano, poys que o tam a curaçõ auya el rrey. [+]
1295 TC 1/ 467 Et ficou y o mãdadeyro por saber a que sobiria o pleyto, da villa [depoys] da morte daquel [alguazil, ca] andauã os omes muy tristes et muy coytados por a morte do alguzil. [+]
1295 TC 1/ 467 Et elle leixou dous fillos que eram mal aueudos ena vida do padre, et forõno depoys peor. [+]
1295 TC 1/ 468 Conta a estoria que, depoys que finou o alguzil Abeuça, os seus fillos partirõ todo o que lles el leixou. [+]
1295 TC 1/ 473 Et, poys que el rrey de Denja ouuo os castelos et el rrey de Ualença escapou ende mal desonrrado, por que don Aluar Fanges nõno ajudou com̃o deuera, os que tĩjnã os castellos por elle foronllj perdendo força et os da villa tãbẽ, en guisa que diziã que mays queriã seer del rrey de Denja ca nõ delle, ca nõ podiã conprir sua custa nẽ dos cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 475 Conta a estoria que depoys que preyteiou o fillo de Abubecar cõ el rrey de Valença et soltohouo da priiõ en que o tijna, pos seu amor cõ dõ Aluar Hanes et cõno alguzil del rrey et cõ hũu judeu que era mesegeyro del rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 477 Et, depoys que a vyo el rrey, foy tan pagado dela com̃o ela dele, que a vio muy fremosa et de boo doayro. [+]
1295 TC 1/ 477 Poys conuẽ que seiades cristãa. [+]
1295 TC 1/ 478 Et, poys que forõ aquẽ mar, [el rey don Afonso, coydando que seriã en sua ajuda contra todollos mouros de aquẽ mar], o acordo delle[s] foy atal que tomarõ aquelle algozil et alçarõno por rrey. [+]
1295 TC 1/ 478 Et a razõ foy esta: por que era sua filla cristãa et tĩjn[ã] que el que era cristião encubertamente, poys que tã grande amor auja con el rrey don Afonso. [+]
1295 TC 1/ 479 Andados xxiij anos del rreynado del rrey don Afonso -que foy [ẽ]na era de mĩll et C et xxiij ãnos - este rrey dõ Afonso iazẽdo muy mal doente ena çidade de Toledo, aquelle algozil que se chamaua Miramalĩ, depoys que matou el rrey de Seuilla, tornou a sua parte os mouros onrados da Andaluzia et v[eẽo] cõ grande oste et cercou Ocles. [+]
1295 TC 1/ 479 Et poserõ nume a aquel lugar Sete Portas, mays el rrey dõ Afonso depoys mandou que llj dissesem Sete Condes. [+]
1295 TC 1/ 481 Et, poys que a andãça bõa foy dos mouros et a nossa maa, et nos, veendo que per nos (nos) nõ sse podia uençer o cãpo, osmamos que, sse todos y morressemos, que seria grã uosso dãno et que poderiades por ende perder a terra, ca nõ aueriades cõ quẽna amparar, et os uossos grandes feytos et boos ficar[i]ã com̃o mortos. [+]
1295 TC 1/ 481 Et nos, podendo do mal tomar [o] meos, poys que o fillo perdestes, nõ perdessedes a terra, esto nos fez vijr aca. [+]
1295 TC 1/ 482 Et, poys que ysto ouue acabado, entendeu que leixaua muy mal quebrantado aquelle mouro algozil, que le fezera tanto mal. [+]
1295 TC 1/ 483 Et en cabo disserõ que mellor era seruir os mouros, poys que erã da sua ley. [+]
1295 TC 1/ 490 Et o Çide disellj que nõ poderia aquilo seer, que el llj desse consello nẽno ajudasse, seendo a villa del rrey dõ Afonso, seu senor; et que el rrey de Valença de sua mão a tĩjna et que el lla dera en que viuesse, et que por nj̃hũa guisa nõna poderia auer se lla el rrey nõ desse; mays que a gaanasse del rrey don Afonso et depoys que lla ajudaria a gãanar, senõ doutra maneyra que llj estaria muy mal. [+]
1295 TC 1/ 491 Como el rrey de Saragoça se tornou, poys que vio que nõ podia auer Ualença [+]
1295 TC 1/ 491 Et depoys nõ llj sayu a el com̃o queria et por ysto rogou o Çide que llis fezese quanto mal podese, ca elle auja sabedoria que estaua o castelo mĩguado de vianda et de armas. [+]
1295 TC 1/ 492 Conta a esto[r]ia que, quando entendeu o Çide que, poys que el rrey de Denja fezera avij̃ça cõ Alulpo, que se perderia Valença, (et) osmou en seu curaçõ que, se a elle ouuesse, que faria seruiço a Deus cõ ella et que poderia mantẽer a custa muy grande. [+]
1295 TC 1/ 493 Conta a estoria que depoys desto tornou a Valença et enviou mandado aos que tijnã os castelos que desem as rrendas al rrey, assy com̃o gelas soliã dar outro tempo. [+]
1295 TC 1/ 493 Et, depoys que foy a noyte, enviou suas barõtas a albergada do Çide. [+]
1295 TC 1/ 495 Et, despoys que uos fostes dante el, dissestes que uos conbateriades comjgo et que uos nõ ousaria atender ẽna terra et que por seu amor me leixauades en ela et que, se porlo seu amor, nõ fosse, nõ me leixariades en ela ficar hũu dia. [+]
1295 TC 1/ 498 Et, quando acordou, começou a contar a sua maa uentura dizendo que auja Deus yrado, por que queria yr contra o seu seruo; et, poys que asi era, que queria seer preso conos seus, ante ca nõ tornar a sua terra, et que se queria meter enas maos do Çide da boa uentura. [+]
1295 TC 1/ 499 Conta a estoria que, poys que finou, el rrey de Denja leixou hũu fillo pequeno, que ficou en guarda dos fillos de Abucagid. [+]
1295 TC 1/ 501 Conta a estoria que, poys que se partio o Çide do castelo d ' [A]lerdo, hu fora cõ el rrey don Afonso, foyse para Ualença. [+]
1295 TC 1/ 501 Et, depoys que ouue Murça, quiso auer Valẽça, mays non xi llj quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 504 Et depoys passou aquel sartal aos rex de Habiãis, que forõ senores da Andaluzia. [+]
1295 TC 1/ 504 Et depoys ouueo Alimaymõ, rrey de Toledo, et deo a sua moller a rreyna de Ualença. [+]
1295 TC 1/ 505 Conta a estoria que Abenjafa, depoys que matou seu senor el rrey, que estaua en sua casa muy loução com̃o rey et nõ daua nada, senõ por tomar solazet leuar suas cousas adeant[e]. [+]
1295 TC 1/ 506 Conta a estoria que os seruentes et os castrados del rrey, poys que foy morto seu senor el rrey, foronse para Iubala, hũu castello que tijna o curmão do algozil do Çide que estaua preso. [+]
1295 TC 1/ 506 Et dalj enviou sua carta [a] Abenjafa et envioullj dizer que iajũara boa quaraesma, poys matara seu senor et o deytara ena lagoa et o soterr[ara] eno muradal. [+]
1295 TC 1/ 508 Et, poys que o alcayde dos alaraues vio que era tã apoderado da villa et que fazia todalas cousas sen seu consello, pesoulli muyto a el et aos fillos de Abuagid, et poserõ seu amor en hũu contra elle. [+]
1295 TC 1/ 512 Conta a estoria que, depoys que ouue uenjda a enposesta, que uẽeo conbater o arraual da Alcudia, et tã grã pressa llis deu que coydarõ seer entrados per força, et cõ grã coyta chamauã: - [+]
1295 TC 1/ 512 Et forõ tã coytados que nõ sabiã que fazer, et erã arrepeẽdudos por que nõ fezerã o que llis mãdara el rrey de Saragoça; et poys que nõ aujam acordo nẽhũu os caualleyros que llj dar. [+]
1295 TC 1/ 513 Depoys desto o Çide foyse para Jubala cõ sua oste et nõ leixou en Valença senõ os que llj recadauã as rendas eno almoyxarifadigo et enos outros dereytos. [+]
1295 TC 1/ 517 Mays, poys tomauam sospeyta en elle, que posessem quẽ rrecadase os dereytos da vila et o al del Çide, ca elle nõ queria al senõ viuer cõ elles en egualdade et que nõ ouuessem pesar nẽ agrauamento del; mays punaria desoy mays de uiuer cõ elles en egualdade. [+]
1295 TC 1/ 525 Et rogaronllj que, poys que seu endeantado era, que guiasse com̃o nõ viuessẽ en aquella coyta. [+]
1295 TC 1/ 526 Et o Çide envioullj dizer que, poys que llj faleçia do que posera con elle, que ia mays n[ũ]ca aueria seu amor, nen crija nẽhũa cousa que iamays lle dissesse. [+]
1295 TC 1/ 537 Et en tãto rrogoulhi que fosse meyão ontre o Çide et ele et os da uila, et que trouxessẽ a mjllor preitesia, poys que sse nõ podiã defender. [+]
1295 TC 1/ 549 Este conselho rrefez e d ' entender, ca bẽ sabemos todos a grã treicõ que fez contra seu senhor eno matar; ca, com̃o quer que au[ia]mos prema con ele, nõ au[ia]mos atãto mal nẽ atãta lazeira como depois que matou seu senhor; mais que, poys que o Deus a este tẽpo chegou, que o lazeire. [+]
1295 TC 1/ 574 Mays, poys el rrey, nosso senor, fala en elo, se nolo mandar, nõ posso y al fazer. [+]
1295 TC 1/ 574 Poys que o el rrey tẽ por ben, nõ podemos y al fazer. [+]
1295 TC 1/ 576 Et, poys que el rrey uio que se nõ queria asentar cõ elle, mandou poer hũa mesa alta para elle et para o conde dõ Gonçaluo Gomez, padre dos condes de Carrõ. [+]
1295 TC 1/ 619 Et, senor, poys me desonrarõ mjnas fillas et nõ se tĩjnã por pagados delas, mandade que me dem o meu que llis dey, ou se mj defendã cõ razõ. [+]
1295 TC 1/ 619 Senor, o auer que o Çide demanda, que diz que llis deu, uerdade he; mays elles despẽderõ[no] en voso seruiço, por que dizemos que nolo deuẽ dar, poys que o despenderõ en uoso seruiço; pero, se achardes por dereyto que llo deuẽ dar, mandadellis dar prazo et yram a Carrõ, sua herdade, et farã entrega, asi com̃o uos mandardes. [+]
1295 TC 1/ 619 Et peçouos por merçee que, poys conoçẽ que lljs dey o meu, que melo mandedes dar sen outra contenda. [+]
1295 TC 1/ 619 Et elles, auendo seu consello, julgarõ que, poys elles conoçiã que o Çide llis dera o auer cõ suas fillas, et llas leixarã, que llo entregassem logo alj ena corte del rrey, sen outro plazo nj̃hũu. [+]
1295 TC 1/ 622 Poys que a entrega foy feyta, estando el rrey en sua corte, leuantouse o Çide et disse: - [+]
1295 TC 1/ 622 Et por ende ey muy grã parte ena desonrra de uossas fillas; mays, poys uos ena mjna corte estades, nõ he dereyto de demandar senõ per mjna corte. [+]
1295 TC 1/ 623 Et el rrey disso que, poys estauã presentes, que respondessem aa demãda que o Çide fazia. [+]
1295 TC 1/ 623 Poys que uos dizedes que as fillas do Çide nõ erã para seerẽ uossas parellas, por que mj pediades por merçee que uos casasse cõ ellas? [+]
1295 TC 1/ 623 Ben deuedes entender que errauades en ello por mj o pedir nen rogar, poys que tĩjnades en curaçõ de as desonrar, com̃o dizedes que as leixastes; ca, poys ysto tĩjnades en voentade, a outro deuerades dizer que uos andasse en este casamento ca nõ a mj̃; ca nõ era eu para uos buscar ataas barregãas, nẽ seria cousa guisada de me ende trameter de tã maos feytos et tã sen Deus. [+]
1295 TC 1/ 623 Et deste Nuno Rasoyra vijmos os reys de Castella; et asi somos de hũu linagẽ de parte de seu padre, que foy fillo de dona Eluira Nunez; poys seu padre, Diego Laynes, foy casado con dona Eluira Nunes, que foy filla do conde don Nuno Aluares de Maya. [+]
1295 TC 1/ 625 Poys ome tã maao et tã couardo com̃o pode dizer que era mal casado cona filla do Çide? [+]
1295 TC 1/ 627 Poys barua messada como pode dizer mal da que sempre foy onrada? [+]
1295 TC 1/ 629 Et, poys que el rrey et os alcaydes ouuerõ acordo sobre ello, o que entenderõ que era dereyto, seyrõ da camara. [+]
1295 TC 1/ 631 Poys teno por bem que casem cõ estes jnfantes et seiã daqui adeant[e] reynas et senores; et, porla desonra que tomarõ, que reçebã esta onrra. [+]
1295 TC 1/ 638 Et, quando os fiees ysto oyrõ, disserõ a Pero Uermudez que esteuesse quedo et que o nõ ferisse(m) mays, poys que conoçia que era uençudo. [+]
1295 TC 1/ 640 Et esta foy a enqueyiõ por que ficou Carrõ aos reys depoys dos dias do conde dõ Gonçaluo Gomez, padre dos que lidarõ, com̃o dicto e. [+]
1295 TC 1/ 642 Conta a estoria que, depoys desto, que o grã soldã de Persia, por que oyra dizer a muy grã bondade et os grandes feytos d ' armas que o Çide fazia, et com̃o nũca fora uençudo de ome do mũdo, et com̃o gaanara a nobre çidade de Ualença et outros castelos muytos, et com̃o uençia rex cristãos et mouros, et gaãnara sempre delles muy grande algo, ouuo muy grã sabor de auer seu amor, tẽendo que era hũu dos bõos omes do mũdo. [+]
1295 TC 1/ 642 Et cõ este enguẽto foy depoys balsamado o corpo do Çide. [+]
1295 TC 1/ 646 Et, quando ysto oyo o mesegeyro do soldã, uẽollj enmente com̃o acaeçera asi a elle et foy muy marauillado et dissollj que, poys era de sua ley, que llj teuesse puridade et que llj diria o que a el cõteçera. [+]
1295 TC 1/ 648 [Et], depoys que forõ chegados a aquel lugar, vẽeronse para Valença. [+]
1295 TC 1/ 649 Conta a estoria que, depoys que os jnfãtes chegarõ a Valença, ende a oyto dias o bispo dõ Jheronimo trouxillis matrimonjo conas fillas do Çide: a don Ramiro cõ dona Eluira et a dõ Sancho cõ dona Sol. [+]
1295 TC 1/ 649 Et eu et dona Xemena viueremos ena outra metade, et, depoys de mjna morte, todo o quero para uos. [+]
1295 TC 1/ 650 Conta a estoria que tres meses durarõ en Valença, depoys das uodas que forõ acabadas, muy uiçosamente [et] a muy grã sabor de si. [+]
1295 TC 1/ 650 Et este reynou eno rreyno de Nauarra depoys. [+]
1295 TC 1/ 650 [Et], depoys da morte del rrey don Pedro et del rey don Afonso, ueerõ os nauarros a cortes a Castella a Monçõ. [+]
1295 TC 1/ 650 Et, (quando) os nauarros, que estauã sen rrey en este tempo, depoys da morte del rrey dõ Ramiro passada, forõ muy en puridade et trouxerõ o jnfant[e] don Garçia, que o criaua sua tia, a rreyna dona Sol. [+]
1295 TC 1/ 651 Depoys que o Çide ouue enviados seus genrros, mandou chamar o parente do soldã et deullj muytas cousas estranas, das que non a en sua terra, que leuasse a seu senor. [+]
1295 TC 1/ 653 Et, poys asi he, teño por bẽ que vazedes logo a villa et que uos uaades morar fora ao arraual da Alcudia, et que leuedes uossas molleres et uossos fillos ata que ueiamos com̃o pasa este feyto ontre mj̃ et el rrey Bucar. [+]
1295 TC 1/ 653 Et, poys que todos forõ seydos da çidade, que nõ ficou nẽhũu, teuesse por mays seguro que antes. [+]
1295 TC 1/ 655 Et, poys que llj ysto ouue dito, desapareçeullj. [+]
1295 TC 1/ 655 Et, poys que el tan grã poder trage de mouros et eu ey a finar tã agiña, vos outros catade se poderdes defender Valença. [+]
1295 TC 1/ 657 Depoys que estas razões passarõ, adoeçeu o Çide do mal que finou. [+]
1295 TC 1/ 657 Et cada dia, depoys que esto fezo, parouse sua cara et seu corpo mays fresco. [+]
1295 TC 1/ 657 Et, desque todos forõ ant ' el, começoullis a castigar com̃o fezesem depoys de sua morte. [+]
1295 TC 1/ 657 Et por ende a primeyra cousa que auedes a fazer, depoys que eu for finado, seia esta: lauade muy bem o meu corpo cõ agua rosada et cono balsamo muytas uezes; ca, loado seia Deus, limpo o teno doutra suzidade para reçeber o seu sancto corpo cras, que sera o postrimeyro dia da mjna vida. [+]
1295 TC 1/ 657 Et, quando uos quiserdes yr para Castella, fazedeo ante saber a todaslas gentes en puridade, por que se perçebã para leuar todo o seu, en guisa que o nõ entendã os mouros; ca nõ poderedes ficar con esta çidade depoys de mjna morte, por que iaz ontre o mayor poder de mouros que a en España. [+]
1295 TC 1/ 657 Et depoys mandade selar o meu caualo et armadeo muy bẽ; et guisaredes o meu corpo muy apostamente, et poedeme eno caualo, et guisademe et ataame en tal maneyra que nõ possa caer delle; et poerm ' edes a mjna espada Tiçõ ena mão, et ide çerca de mj̃ uos, bispo, et uos, Gil Dias, que mj guiedes o caualo. [+]
1295 TC 1/ 657 Et, depoys com̃o auedes a fazer, eu uolo direy cras, quando fezer meu testamento. [+]
1295 TC 1/ 658 Et mandou a dona Xemena, sua moller, quanto eno mũdo auja, que viuese en elo toda sua vida eno moesteyro; et, depoys de seus dias, que ficasse a suas fillas. [+]
1295 TC 1/ 658 Et, depoys que foy finado, lauaronllj o seu corpo duas uezes cõ agua caente, et a terçeyra uez cõ agua rosada. [+]
1295 TC 1/ 660 Et el rrey Bucar et suas gẽtes coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, et estauã muy esforçados, et queriã fazer bastidas et gatas et engenos para cõbater, ca çertamente coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, poys que tanto tardaua de seyr. [+]
1295 TC 1/ 662 Et dõ Aluar Fanes et as outras gentes, depoys que os mouros forõ uençudos, roubarõ o campo, en que achauã muy grande auer, assi que llj nõ podiã dar cabo. [+]
1295 TC 1/ 662 Et, poys que todos forõ ajuntados, tomarõ do cãpo o que quiserõ et mouerõ seu camjno contra Castela, et forõ albergar a hũa aldea que chamã Sete Aguas, todos muy ricos et muy bẽ andantes. [+]
1295 TC 1/ 663 Et, pero a gãanou el rrey dõ James d ' Arangõ, sempre llj chamarõ depoys "Valença, a de me[u] Çide". [+]
1295 TC 1/ 665 Et, depoys disto, chegou y el rrey don Ramiro et a rreyna dona Eluira, sua moller. [+]
1295 TC 1/ 666 Mays, depoys que llj disserõ com̃o fora balsamado, et com̃o sete dias beuera mirra et balsamo et nõ outra cousa, nõno teuerõ por marauilla; et demays que fora ongido, ca bem oyrã dizer que en terra d ' Outra mar o faziã asi aos rex et aos altos omes. [+]
1295 TC 1/ 667 Conta a estoria que ao terçeyro dia, depoys que el rrey don Afonso chegou a San Pedro, quiserõ enterrar o corpo. [+]
1295 TC 1/ 667 Et depoys das tres somanas derenjaron todos para suas terras. [+]
1295 TC 1/ 668 Conta a estoria que, depoys que dona Xemena ficou en Sam Pedro, (et) Gil Diaz sẽpre catou pola seruir, asi com̃o o Çide mandara; et seruiaa tã lealmente et tã bem que era hũa grã marauilla. [+]
1295 TC 1/ 668 Et uiueu depoys da morte do Çide dous ãnos, desy morreu. [+]
1295 TC 1/ 669 Et dõna Sol, a meor, veẽo primeyro ca dona Eluira; ca era veuda et finara o jnfante dõ Sancho, ca non viueu mays de dous ãnos, depoys da morte do Çide; et nõ ficara delle fillo nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 669 Et, depoys que foy soterrada, morarõ y as gentes sete dias, fazendo el rrey cantar muytas missas et fazendo muyto bem pola sua alma. [+]
1295 TC 1/ 669 Et, os sete dias passados, el rey de Nauarra et a reyna sua moller et dona Sol ordenarõ rendas para o moesteyro, et que as visse Gil Diaz en todos seus dias; et depoys que ficasse ao moesteyro para vniuersarias fazer cada ãno por o Çide et por ela. [+]
1295 TC 1/ 671 Conta a estoria que dez ãnos, depoys que o Çide foy finado, esteue o seu corpo sobre a terra, asentado ẽno escano, sub o tabernaculo que el rrey dõ Afonso mandara fazer. [+]
1295 TC 1/ 671 Et depoys dos dez ãnos caeullj o bico do nariz. [+]
1295 TC 1/ 673 Et viueu ẽno moesteyro tãto tempo que ouue, depoys da morte de Garçia Telles, dous abades. [+]
1295 TC 1/ 673 Et Diego Gil ficou en seu lugar depoys, seruindo et fazendo o seruiço que Gil Diaz fazia, ata que finou. [+]
1295 TC 1/ 674 Segũdo conta en sua estoria o onrado dom Rrodrigo, que foy arçebispo de Toledo, et o sabio dõ Lucas, obispo que foy de Tuy, ẽna estoria d ' España, diz que a muy gram tempo depoys da morte do Çide, -quando andaua a era en mil et CC et XXte ij ãnos, et o ãno da encarnaçõ de Nostro Senor Jhesu Cristo en mil et xxxvj - en este tempo rreynaua en Castela el rrey dõ Afonso, neto do emperador d ' España. [+]
1295 TC 1/ 674 Et, poys que o abade chegou a el rey, (et) omillousellj et começou sua razõ en esta maneyra: - [+]
1295 TC 1/ 676 Conta a estoria que andados quareẽta et dous ãnos do rreynado del rey dõ Afonso, o seteno -que foy ẽna era de mil et CXLij ãnos, et o ano da encarnaçõ en mil et C et iiij ãnos - el rey dõ Afonso, poys que passo[u] pelos traballos que ia oystes cõ el rey dõ Sancho, seu yrmão, sobre a contenda dos rreynos, onde, depoys que el gãanou Toledo, por onra de seu senorio mandousse chamar "rey d ' España". [+]
1295 TC 1/ 681 Et, depoys que foy apoderado da terra, gardoa muy bẽ et amparoa dos mouros, et enderençou o rreyno tã bem com̃o o seu meesmo. [+]
1295 TC 1/ 682 Cõta a estoria que, depoys que finou el rey dõ Afonso et el rey d ' Arãgom sse apoderou da terra, a reyna dona Oraca tolleu [a terra] ao conde dõ Pero Ansurez, seu amo, que a criara, gradeçendolle mal quanto bem et crianç[a] llj fezera. [+]
1295 TC 1/ 682 Et, senor, eu, entendendo que lla nõ podia teer a dereyto, poys que m[a] ela demandaua, deylla. [+]
1295 TC 1/ 683 Conta a estoria que, estando Castela et Leom sem gouernador qual deuya a auer, depoys que finou el rey dõ Afonso, leuãtouse contenda a Castela et a Leom cõ Arangõ, ca pesaua muyto aos castelãos por que el rey dom Afonso dera as mays das fortolezas aos arangoeses et por que leixara sua senora et teuera que sse leuãtara muy grã desamor ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 683 Et o conde, teendosse por seguro que casaria con ella, poys que o cõsentira, andaua pelo reyno por mayor, et deytaua os arangõeses da terra quanto mays podia. [+]
1295 TC 1/ 684 Et o conde ficou cona reyna et, atreuendose muyto eno afazemento que auja cõ ela, mays ca nõ deuja, coydando a casar cõ ela, poys que o conde dõ Gomez era morto, meteuse enos reynos com̃o por mayor, et mandaua et uedaua como rrey. [+]
1295 TC 1/ 685 Et depoys desto, pero que el rey era minjno, ajũtou muy grande oste et foy sobre os arangoeses, que tijnã as fortolezas en Castela, et começarõnas de conbater. [+]
1295 TC 1/ 685 Et, poys que elle tã bem demanda o seu, dereyto he de llo dar. [+]
1295 TC 1/ 685 Et, depoys desto, nõ ouue ontre elles guera nẽ desamor. [+]
1295 TC 1/ 685 Pero sobre esto ay gram desacordo, que dizem hũus que morreu y; et os outros dizem que nõ morreu, mays que foy vençudo et que sse foy a perder, que nõ appareçeu mays viuo nẽ morto; et outros dizem que foy enterrado en Monte Arãgom, et que o sacarõ os cristãos de terra de mouros por muy grande auer; et outros dizem que seyu da batalla uiuo et que se fezo romeu depoys a grã tempo, et que sse amostrou a muytos de Castela et de Leõ et d ' Arangõ, que bem uirã que aquel era. [+]
1295 TC 1/ 688 Et sua madre reynara quatro ãnos, depoys da morte del rey seu padre. [+]
1295 TC 1/ 688 Et desta uez quebrantou os mouros, en guisa que nũca depoys cobrarõ. [+]
1295 TC 1/ 690 Et reynou enpos elle seu fillo dom Afonso, que foy muy bõo cristão ao começo, mays depoys foy feyto a sua voentade. [+]
1295 TC 1/ 692 Et depoys ouuerõ avĩjnça cõ el rey d ' Arangõ, et que el rey d ' Arangom que tomasse aquela terra de mão del rey dõ Afonso d ' Espana, et que fosse seu vassalo, et que llj ueesse a cortes. [+]
1295 TC 1/ 692 Et fezolles assy a menagem; mays, depoys que ende seyrõ da vila, nũca ia mays quiso seer seu vassalo, nẽ cole[l]os ena vila. [+]
1295 TC 1/ 694 Et depoys passou a Espana et foy senor dos mouros todos que morauam en ela. [+]
1295 TC 1/ 699 Poys que uos auemos dita a justiça que o emperador fazia, queremos que sabiades com̃o çercou Beeça et Almaria, et com̃o las priso. [+]
1295 TC 1/ 699 Mays, depoys que o emperador finou, alçarõsse os mouros cõna vila, et apoderarõsse do alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 703 Et este foy o primeyro abade que ouue en Fiteyro; et, depoys que morreu, foy soterrado eno moesteyro de Çirnelos, çerca de Toledo, et faze Deus muytos miragres por elle. [+]
1295 TC 1/ 703 Et Diego Uellasque[z] uiueu hũu gram tempo depoys, fazendo muyto bem per suas mãos; [+]
1295 TC 1/ 703 [et], depoys que foy cansado, finou ẽno moesteyro de Gomel et foy y enterrado. [+]
1295 TC 1/ 703 Et, poys que el rey dom Sancho ouue dado Calatraua, segũdo que auedes oydo, feriuo o mal da morte en Toledo et finou logo. [+]
1295 TC 1/ 704 Poys que auedes oydo del rrey dõ Sancho [et] de seus feytos, digamosuos como rreynou seu fillo don Afonso, ena era de mĩll et çento et XCV anos. [+]
1295 TC 1/ 704 Et el rey don Sancho leixoo en garda de don Garçia Fernández de Castro, que o criou muy bem et muy lealmẽte, depoys que el rey finou. [+]
1295 TC 1/ 706 Conta a estoria que os condes, depoys que teueron el rey en seu poder, [es]tenderonse mays que nõ deujã. [+]
1295 TC 1/ 706 Et sobre esto entrou ontre elles deuedo mao, por que ouuerõ muytas lides depoys os de Castro et os de Lara. [+]
1295 TC 1/ 706 Et foy depoys julgado per corte que llis nõ podiam dizer mal. [+]
1295 TC 1/ 707 Et, poys que nõ achauã el nino, fezosse el rruydo pela vila. [+]
1295 TC 1/ 709 Capitolo que fala del rrey don Afonso de CastelaVConta a estoria que, poys que el rrey dõ Fernando de Leõ nõ podia auer el rrey en seu poder, tornousse para sua terra; et, tornandosse, quantas vilas et castelos achou, que erã d ' Estremadura, todos os fillou, senõ muy poucos que estauã polo moço, nõ muy seguramente; ca elle nõ era aynda quito da teta. [+]
1295 TC 1/ 713 Et ouuer[õ] depoys muytas fazendas et grandes contendas en hũu. [+]
1295 TC 1/ 713 Et el rrey, per c[õ]sello do conde d[õ] Mono et dos outros condes et rricos omes, cobrou os lugares que llj auia tomado seu tio; ca, enpero au[i]am feyto menagem al rrey de Leõ por ellas, quando vijam al rrey, seu senor, logo llas dauã et o rreçebia muy bem, por que moytos delles lazerarõ depoys; mays elles, mays queriam seer lazerado(res)s, ca nõ seer desconoçudos a seu senor natural. [+]
1295 TC 1/ 713 Et, depoys que cobrou o seu, fezo muy grã guerra al rrey seu tio, vijndollj ẽ mente [o mal que del reçebera], en quanto fora nino, et nõ quedaua de llo coomar muy caramente, asy que o sentiam ẽno rreyno de Leõ et pesauallj moyto por quanto mal fezer[ã] a Castela. [+]
1295 TC 1/ 715 Et ouuerõ todos seu acordo en hũu que, poys que el rrey auia doze ãnos, que asaz era tempo para casar. [+]
1295 TC 1/ 716 Poys que el rrey dõ Afonso ouue passados todos estes traballos que uos dissemos, et foy casado, com̃o auedes oydo, foysse para Toledo cõna rreyna, sua moller. [+]
1295 TC 1/ 717 Poys que uos auemos dito(s) dos traballos del rrey dõ Afonso, que ouue en começo de seu rreyno, por ende conuẽ que uos digamos del rrey dõ Fernando, seu tio, de Leõ, dos boos feytos que fez. [+]
1295 TC 1/ 717 Mays, depoys que rreynou seu rreyno, seu fillo dõ Afonso tornou muyto a si, por que viu que llj fezera seu padre muy sen rrazõ; ca fora muy conpaneyro das ordees. [+]
1295 TC 1/ 718 Et o conde disso que nõ era teudo de vijr aa menagem, poys que nõ soterrara a seu yrmão. [+]
1295 TC 1/ 718 Et dom Fernan Rruy[z] ficou; et, poys que ouue morto o conde seu sogro, leixou a filla cõ que sija casado. [+]
1295 TC 1/ 722 Mays, depoys que o mouro viu que el rrey era tornado para sua terra, nõ quiso mays seer seu vasalo, et fezosse vasalo d[o] Muramalym, et fezo muy grã guerra al rrey dõ Fernando. [+]
1295 TC 1/ 722 Et depoys que finou esta dõna Tareyia, casou el rrey cõ dona Orraca Lopez, filla do conde dõ Lope de Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 723 Poys que uos auemos contado et dito todos os feytos del rrey don Fernando, digamosuos com̃o rreynou seu fillo ẽna era sobredicta. [+]
1295 TC 1/ 726 Et depoys a tempo veeom dõ Diego de aalem mar aa terra. [+]
1295 TC 1/ 726 Et o caualeyro, quando o oyu, teuesse por deostado et veeõsse quanto mays pode para el rrey de Leõ, et contoull[e] todo o feyto com̃o lle acaesçera cõ dõ Diego; et pediullj por merçee que nõ quisese que elle andasse por aleyuoso pelo mũdo, poys seu natural era. [+]
1295 TC 1/ 726 Et, depoys, que esto pasou, partirõsse el rrey de Leõ [et] a rreyna dõna Beringuela por parentesco, ca os mandou partir o papa Jnoçençio, o terçeyro. [+]
1295 TC 1/ 729 Et depoys armou en Cordoua a Rreymõ Felizada, conde de Tolosa, et a don Loys, conde de Chartes, et outros nobles omes de Alemana et de França et de Jnglaterra et de Gascona et d ' Arangõ et de Prouinçia et doutras terras. [+]
1295 TC 1/ 730 Conta a estoria que, depoys desto, que sse alçou o rrey de Nauarra, nõ lle conoçendo nẽhũu senorio. [+]
1295 TC 1/ 730 Et depoys desto veeõ a sua mesura, conoçẽdo que llj errara. [+]
1295 TC 1/ 730 Pero que eno seu tempo perderõ Calatraua, et depoys a cobrou este rrey meesmo. [+]
1295 TC 1/ 731 Et tã bem obrou depoys que sse teue Deus por seruido delle, et mostroullo en cabo de seu rreyno, que llj deu tã grã vingança com̃o oyredes adeante; ca depoys nũca começou cousa onde seysse senõ cõ muy grande onrra; que, pola muy grande omildade que el tomou contra Deus, (et) lle fezo moytas mercees; ca en tempo esteue depoys que ouue guerra cõ el rrey de Leõ et cõ el rrey de Nauarra et cõ el rrey d ' Arãgon et cõ Miramamolim de Marrocos, et cõ todos pode, et a todos vençeu, et todos o temerõ et o rreçearõ. [+]
1295 TC 1/ 733 Conta a estoria que el rrey dõ Afonso fezo sua vida muy bõa et muy linpa cõ sua moller dona Leonor [et] ouue fillos en ela estes que uos diremos: a primeyra foy dona Beringuella, que foy rreyna de Leõ, asi com̃o auedes oydo; depoys dom Sancho, que viueu pouco; depoys a dona Orr[a]ca, que foy casada cõ el rrey dõ Afonso de Portugal; depoys a dona Blãca, que foy casada cõ el rrey dõ Loys de França; depoys naçeu o jnfante dom Fernando, que foy muy noble mançebo. [+]
1295 TC 1/ 733 Et todo esto ordenado finou este ãno o jnfante dõ Fernando, et foy muyto chorado [por] toda a terra; et tomarõ por el doo ena Estremadura, et nõn[o] quiserõ depoys leixar as aldeas et aynda o tragem oge dia por adubo. [+]
1295 TC 1/ 733 Desy naçeu dona Mofalda, que morreu en Salamãca; depoys dona Leonor, que foy casada cõ dõ Iames, rrey d ' Arangõ; desy dõna Costança, que foy mõia; et a postremas o jnfante dõ Enrrique, que foy depoys rrey de Castela. [+]
1295 TC 1/ 738 Et oyto dias depoys da Çinquaesma entrou el rrey d ' Arangõ en Toledo, o dia meesmo que cõ elle posera; et foy reçebudo cõ muy grande alegria et cõ grã preciçõ. [+]
1295 TC 1/ 740 Conta a esto[r]ia que, terçeyro dia depoys de San Iohan, moueu el rrey don Afonso de Toledo cõ toda sua oste; et os d ' alende o porto aviã por cabedel dõ Diego Lopez; et el rrey de Nauarra ya a sua parte conos seus; et el rrey d ' Arangõ a sua parte conos seus; et el rrey dõ Afonso conos seus. [+]
1295 TC 1/ 740 Poys que se tornarõ os d ' alende os portos, que erã muy grã gente, ficarõ os d ' Espana en seu cabo. [+]
1295 TC 1/ 745 Padre senor, peçouos por merçee que, poys que uos el rrey da a deanteyra, que en guisa façades que me nõ chamẽ fillo de trahedor. [+]
1295 TC 1/ 745 Et el rrey dom Afonso ya na postrimeyra aaz, et ya cõ elle o arçebispo de Toledo dõ Rrodrigo, et dõ Aluar Peres de Lara, que leuaua a sua signa aquelle dia et que gaanou boo prez cõ ela; et o conde dõ Fernando et Gonçaluo Rruyz Girõ et seus yrmãos, et Mono Rrodriguez et Pero Rruyz et Rrodrigo Rrodrigues et Aluar Royz et dõ Gil Mãrrique et dõ Gomez Manrriquez et dõ Afonso Telles et dõ Garçia Telles, et Fernan Garçia, et Abril Garçia, et Roy Garçia, todos tres yrmãos, et dõ Rrodrigo Pere de Vilalobos, et dom Guillem Gomez, et dõ Gonçaluo Yanes, que foy depoys maestre de Calatraua, et dõ Guillem Peres, et dõ Mono Perez de Gosmã, et dõ Tibalte de Blascõ, et outros omes onrrados que aqui nõ som contados, et os caualeyros de Toledo; et conçelos o de Medina del Cãpo et o de Valedolide et o de Olonedo et o de Cõca et o de Tollar et o de Plazença et o de Beiar. [+]
1295 TC 1/ 745 Et destes et dos outros era tam grande o rroydo delles, que nõ a om̃e que lles podesse poer cõta, nen os podese osmar foras tãto que souberõ despoys os rreys en uerdade que erã oyteenta mĩll caualeyros; mays a[a] gente de pee nõ souberõ poer conta. [+]
1295 TC 1/ 752 Onde conta o arçebispo dom Rrodrigo [et] diz que, segũdo depoys foy achado en uerdade, que de oyteenta mil caualeyros que elles erã, (et) ficarõ y os trijnta et çĩco mĩl; et dos outros de pee morrerõ y bem duzẽtas uezes mil. [+]
1295 TC 1/ 754 Outrosy conta a estoria que el rrey dõ Afonso, poys que ficou en seu rreyno, c[a]tãdo com̃o o seruirã os condes et os rricos omes, poles dar galardõ herdoos muy bem et poselles mays terras da que ante tijnã. [+]
1295 TC 1/ 759 Pero a rreyna, temendo o que depoys auẽo, ante que llo metesse en poder, fezo jurar sobre os santos auangelios et sobrela cruz, os geollos ficados, que fosse amigo del rrey, enteyro et uerdadeyro, et leal vasalo et que o conssellasse sempre bem, et que acreçentasse sempre sua onrra et sua prol, catando dereytamente sua onrra, et que llj guardasse o corpo de dãno, et que nõ tollesse terra a nẽhũu rrico ome sẽ seer oydo sobre ello, et que mãteuesse dereytamente a terra et as çidades et os poboos a seus foros, [et] que nõ tomasse herdamento nẽ desse a nẽgũu sem mandado da rreyna, nẽ fezesse nẽhũu grã feyto sem ela. [+]
1295 TC 1/ 759 Et jurou mays que nũca (que nũca) fosse contra a rreyna dona Berĩguela, poys que ela tam grã merçee llj fazia e[sco]llend[oo] ontre todos os outros, [et] que todo o seu fosse sempre guardado, sinaladamente as suas a(n)rras, que sua madre lle leixara, que erã estas: o castelo de Burgos et Valedolide [et] Moño et os portos do mar et seus çeleyros et todas as outras rrendas, et que sempre a amasse et a seruisse com̃o a sua senora natural et filla de seu senor natural. [+]
1295 TC 1/ 762 Conta a estoria, que, depoys desto, seyu o conde dom Aluaro de Burgos cõ el rrey, et ya y dõ Gonçaluo Rruyz Girõ et seus yrmãos. [+]
1295 TC 1/ 762 Et, depoys que foy caualeyro, atreueusse en fazer mays mal que antes et outras cousas desguisadas que llj estauã mal. [+]
1295 TC 1/ 764 Conta a estoria que, poys que entendeu o conde que auia sabor el rrey de s ' ir de suas mãos et yrsse para a rreyna, guardauao en guisa que o nõ podesse conplir. [+]
1295 TC 1/ 764 Et o papa enviou sua carta a dom Telo, obispo de Palença, et a dom Mouris, que era bispo de Burgos, a que fezo essecutores, que amoestassem al rrey que sse partisse(m) da rreyna, sua moller, poys era cõ ela cõ pecado; et, sse sse nõ partisse dela, que posesen ontredicto eno rreyno. [+]
1295 TC 1/ 765 Bem sey eu qu[e] esto que o nõ manda meu yrmão n[ẽ] lle plaze ende; mays, poys que a uo[z] de meu yrma[o] me los demanda, querollos dar et nõnos quero mays rreteer. [+]
1295 TC 1/ 765 [Et], poys lle [tanto mal] vijna do conde, dizia que nõ queria morar en Castela et que sse queria yr a terra de Leom viuer enas suas arras. [+]
1295 TC 1/ 765 Depoys desto troixe [o conde] preytesia que casasse el rrey dõ Anrrique cõna jnfante dõna Sancha, a filla del rrey de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 769 Et depoys viueu onze dias et morreu dela. [+]
1295 TC 1/ 771 Et depoys que ficase todo a seu fillo. [+]
1295 TC 1/ 775 Et, depoys que o conde foy fora da priiom, fezo guerra al rrey de Ualdenebro, coydando cobrar o que perdera. [+]
1295 TC 1/ 779 Et en este tempo auya grande desamor ontre el et el rrey d ' Arangom, porque llj corria hũas aldeas de Soyra; mays depoys lle fez enmenda et perdooulle el rrey dõ Fernãdo. [+]
1295 TC 1/ 782 Conta a estoria que el rrey, estando sobre Jahem, ouue seu consello cõnos omes bõos da oste como nõ tijnã guisado para cercar [a] vila, poys nõ tragiã engenos, et que seria mellor andar pela terra et astragala ca nõ ficar aly. [+]
1295 TC 1/ 788 Et, poys que os mouros virõ que sse nõ podiam defender del rrey, derõlle a vila et o alcaçer, et que os leixasse seyr cõnos corpos. [+]
1295 TC 1/ 792 Et passou Gudabullõ et derribou todas as torres et os moynos. et cortou as vinas et as ortas, que erã ia creçudas depoys que as el cort[ara]. [+]
1295 TC 1/ 797 Mays o arçebispo dõ Rrodrigo, passados tres meses depoys que el rrey dõ Fernãdo llj dera essa villa, sacou sua oste et foy sobre ella, et deytou ende os mouros que adubauã os derribamentos da uilla et do castello. [+]
1295 TC 1/ 799 Abehũc vio alj seu poder grande et o dos cristãos muy pequeno contra o seu; com̃o quer que a oste dos cristãos grande parecese polo apressuramento da pressa que os apressurau[a] muyto, pero [con] todo esso era nimigalla contra a vista do poder de seus eemjgos; ca sen conta era grande a caualaria dos mouros, poys a da gente de pee nõ ha quẽ llj dar podesse conta, saluo que serras et cãpos todos erã cubertos de todas partes. [+]
1295 TC 1/ 799 Don Abehũc começou a mesurar a oste dos cristãos; et, poys bẽ ouue osmado et entendudo quanta gent[e] podia seer et quanta a pressa, et vio que se nõ poderi[ã] teer en cãpo nẽ se llj podi[ã] defender -ca sen falla asy pareçia a quen quer que hũu poder et o outro visse, saluo o poder de Deus que he grande, que acorre aos seus - (et) mãdou logo ficar suas tendas eno oliuar, ontre os cristãos et a uilla. [+]
1295 TC 1/ 799 Et deste contara adeãte a estoria qual começo ouue en sua caualaria et qual foy depoys. [+]
1295 TC 1/ 801 Et dizẽ, assy com̃o os mouros meesmos afirm[au]ã depoys, que appareçeu y Sanctiago en hũu caualo brãco et cõ sina branca ena mão, et cõ hũa espada ena outra, et que andaua y cõ el hũ[a] ligiõ de caualeyros brãcos; et aynda dizẽ que angios vijã andar sobre elles pelos ayres; et que estes caualeyros brãcos llj semellaua que os destruyã mays que nẽhũa outra gent[e]. [+]
1295 TC 1/ 801 Et, desque esse rrey foy (morto et) aco passado, deullj Abeũc Alcala, aa que agora chamã "dos gazulles"; et, polo nume desses gazules, chamarõ depoys a aca a essa "Alcala de los Gazulles". [+]
1295 TC 1/ 801 Os cristãos começarõ de rroubar o cãpo; et, tãto achauã y iazendo pelo cãpo, que ia anoiados erã de o tomar; poys do que acharõ nas tendas, ysto nõ auja conta, nẽ quen o apreçar podesse. [+]
1295 TC 1/ 801 Et fezo y tãto que nõ foy mal enpregada a ssua caualaria en el esse dia, nẽ depoys fezo; ca esse foy depoys muy prouado en armas en outros muytos lugares de muy grandes afrontas, et seendo y sempre auenturado. [+]
1295 TC 1/ 801 Et esse que demãdaua o perdom foy o dicto Diego Perez de Vargas, o que depoys disserõ Diego Machuca; et a[o] outro diziã Pero Miguel. [+]
1295 TC 1/ 801 Et esto foy muy gram marauilla, ca nũca del depoys poderõ saber parte nẽ mandado, nẽno poderõ achar morto nẽ viuo, p[e]ro que o virõ y andar, en quanto (durou) a fazenda durou, fazendo muy grande astragamento enos mouros; ca era boo caualeyro et muy valente et muyto esforçado, et fezo muyto bem ante que sse perdesse. [+]
1295 TC 1/ 801 [et] muyto et grande o mal et o quebrãto que deu aos mouros; assy que de toda a oste dos cristãos nõ acharõ que sse perdess[ẽ] y X omes per toda gente, poys dos mouros nõ a quen os pode[sse] conta[r]. [+]
1295 TC 1/ 801 Conuẽ que sabyades os que esta estoria oyrdes, que a cousa do mũdo que mays quebrãtou os mouros, por que a Andaluzia ouuerõ a perder et a gaanarõ os cristãos delles, foy esta caualgada de Xerez; ca de guisa ficarõ quebrãtados os mouros, que nõ poderõ auer o atreuemento depoys nẽ o esforço que ante auyã contra os cristãos: tamano foy o medo et o espãto que tomarõ dessa uez. [+]
1295 TC 1/ 806 Poys que a contado a estoria dos outros grandes feytos del rrey de Castella et de Leõ, passa(ra) agora (torna) a cõtar de com̃o tomou Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 806 Este rrey dõ Fernãdo, desque preso Hubeda dous anos depoys da morte del rrey dõ Alfonso, seu padre, que era rrey de Leõ, foy muy apoderado et deytouse sobre Cordoua et çercoa. [+]
1295 TC 1/ 806 O meu consello he este: que, poys que aqui estamos, que façamos o sinal da cruz et que nos acomendemos a Deus et a Sancta Maria et [ao] apostolo Sanctiago, et punemos de acabar ysto por que aqui ueemos en seruiço de Deus; et, se nõ podermos deytar as escaleyras de corda, poñamos estas de fuste et punemos en subir per ellas; et s[ub]ã os mellor algaraujados que ouuer ontre nos, et uaã uestidos com̃o mouros, por tal que, se se acharẽ cõ os mouros, que os nõ conoscã et que cuydẽ que som mouros com̃o elles; et estes punẽ de sse apoderar da primeyra torre que acharẽ, ata que a outra gente suba. [+]
1295 TC 1/ 806 Senor, poys que me demandas consello [fays] asi: leixa a mj̃ yr cõ tres caualeyros de cristãos, que eu leuarey comjgo; et irey de noyte aa oste del rrey dõ Fernando, et chegarey aa sua tenda muy encubertament[e], que nẽgũu nõ me ueera nẽ conoçera; desi tornarey a uos cõ todo o çerto, per que uos uaades a cousa çerta. [+]
1295 TC 1/ 806 Et o consello que llj derõ foy este: que, com̃o quer que cristãos aujã gãanado a Eixerquia de Cordoua, que a villa que a nõ poderiã gãanar nẽ tomar tã agiña, et que fosse lidar cõ el rrey d ' Arangõ et, se o uençesse, que poderia depoys acorrer a Cordoua; et a aquel tẽpo que seria minguada a oste del rrey et que o aueriã de mellor mercado cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 806 Et uos deuedes a saber que, poys que Abehũc foy morto, foy o senorio dos mouros daaquen mar partido en muytas partes et nõ ouuerõ hy hũu rrey sinalado sobre si, com̃o ata alj ouuerõ: asi quiso Deus guardar el rrey don Fernando, per que conprisse et acabasse o seruiço de Deus que auja começado. [+]
1295 TC 1/ 814 Depoys daquillo, dõ Rrodrigo, arçebispo de Toledo, primas das Espanas, legado da corte, consagrou y o primeyro bispo desta conquista a meestre Lope de Fiteyro de Rrio P(r)isorga. [+]
1295 TC 1/ 814 Depoys daquillo el rrey don Fernando deullis algũas rendas aos da jgleia de Cordoua. . . et o sola[z] dela et a plantia, que logo as gentes, oydo o pregom desta çidad[e], vẽerõ de todas partes d ' Espana pobladores a morar et a poblar; et correrõ ali, asi com̃o diz a esto[r]ia, com̃o a uodas de rrey. [+]
1295 TC 1/ 817 Conta[do] hũa gran peça dos nobres et grandes feytos deste rrey don Frenado de Castella et de Leõ, poys que a rreyna dona Beatris, a sua nobre moller, se morreu, com̃o auemos dito, conta a estoria com̃o este rrey dõ Fernando -por nõ andar por outros custumes, quaes nõ conuĩjna a tã nobre rrey com̃o este et tã alto principe com̃o el - de com̃o casou. [+]
1295 TC 1/ 817 Et fezo en ela primeyro el rrey dõ Fernando hũu fillo, a que disserõ dõ Fernando, et por sobrenume Fernan Pontis; et hũa filla a que disserõ dona Leonor, et ajnda depoys disto fezo el rrey dõ Fernando en ela outro fillo a que disserõ don Loys. [+]
1295 TC 1/ 819 [Mays he de saber aqui que "toda carne"] se diz en esta parauoa, por que o ome soo ou a moller soa an alma que uaa a esta morte de toda carne; et depoys desto qual mereçer. [+]
1295 TC 1/ 821 Et, por que o dicto arcebispo nõ departio ena estoria por qual razõ el rey don Fernando tornou aa frõteyra, du o arçebispo ena razõ desa tornada leixa a estoria -que foy a primeyra uegada que el rrey dõ Fernando, depoys que Cordoua ouue presa, foy tornado a Castella; et casado cõ dona Joana a Cordoua tornou et foy a essa fronteyra - (et) querllo aqui a estoria contar, por yr dereyta et igualment[e] pelas razões, et por contar quaes ajudas y el rrey dõ Fernando dessa uez perdeu, per que lli cõueẽo a el d ' ir y per si. [+]
1295 TC 1/ 822 Et Abẽ Alehmar, rrey de A[r]iona -que se chamou en começo de seu rreyno "rrey de Ariona", por que era ende natural, et depoys foy rrey de Granada - veẽo cõ gran poder et çercou a condessa en Martos, et começou[a] a conbater muy de rrigeo. [+]
1295 TC 1/ 822 Et do meu uos direy que eu ante quero morrer logo a esta ora aqui a mãos destes mouros, ca nõ que a leuẽ catiua et que se perca a pena de Martos; et eu nũca me pararey ante el rrey dõ Fernando nẽ ante dõ Aluar Perez cõ esta uergonça; et querome yr meter ontre aquelles mouros et farey y todo meu poder ata que moyra; et todos sodes caualeyros fillos dalgo et deuedes a saber o que auedes a fazer en tal feyto com̃o este; ca nõ auemos de uiuer por sempre et a morrer auemos; et da morte nẽhũu de nos nõ se pode escusar agora ou depoys; et, poys da morte nõ nos podemos escusar, por que auemos dela atã grã medo? [+]
1295 TC 1/ 822 Et, se agora nos acalçar a morte, uerranos cõ grande onra, et seernos a onrra[da et] cõ boa fama, fazendo dereyto et lealdad[e], o que todo om̃e bõo deue fazer; et, poys que tã pouca he a vida deste mũdo, por medo da morte nõ deuemos leixar perder tã nobre cousa com̃o he a pena de Martos, et que seia catiua a condessa et as donas; et, se uos a ysto acordades, se nõ de todos me espeço et quero yr conprir o que dixe et fazer muyto dereyto ata a morte. [+]
1295 TC 1/ 822 Quãdo el rrey d ' Ariona vio com̃o aquelles caualeyros, que se meterã en tã gran perigoo, erã ia suso ena pena, soube, por que eram bõos caualeyros et se meterã en aquel perigoo por acorrer ao castello, que llo queriam defender, poys que que erã ia suso ena pena, et entendeu que nõ seria mays su[a] prol de alj estar; et desçercou Martos et foysse ende. [+]
1295 TC 1/ 826 Et esta foy a primeyra uez que el rrey dõ Fernando foy a Cordoua, depoys que a ouuo gãanada. [+]
1295 TC 1/ 827 Passadas todalas razões das cousas que acaesçerõ eno feyto deste rrey dõ Fernando -de que a estoria conta depoys que a priiõ de Cordoua foy, et foy este rrey casado cõ a dicta rreyna dona Johana, ata este lugar que eno conto das razões do arçebispo dõ Rrodrigo deuerã seer contadas - poys ysto dicto e, começando enos seus feytos deste rrey dõ Fernando, leuãdo a estoria cabo adeant[e] dizemos: [+]
1295 TC 1/ 827 Depoys que este rey dõ Fernando tornou aa fronteyra, depoys da morte de dõ Aluar Perez, et foy chegado a Cordoua, segũdo departido he pelas dictas razões, começou (est) este rrey dõ Fernando de asesegar et de pobrar sua uila muy bẽ, et d ' estar y de morada [a]f[icad]amente -saluo quando seya algũas uezes en suas caualgadas et en suas conquistas fazer, que fezo muytas et boas dessa yda, as quaes seerã dictas per numes; desi tornouse logo para ala - et morou desta guisa asi aturadamente treze meses. [+]
1295 TC 1/ 829 Dõ Diego, estãdo en hũas montanas muyto altas ontre hũas serras muy esquiuas, poys que soube que el rrey ya contra elle, nõno quiso atender. [+]
1295 TC 1/ 836 Et, poys que el rrey uio que nõ vĩjnã, correu o rreyno de Jaem et fezollis muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 837 Et passou o porto et chegou a hũu lugar a que dizẽ Pozolo -que agora a nume Vila Real, que fezo y depoys gran uilla a tẽpo (d)el rrey dõ Afonso, seu fillo - hu achou sa madre [et] ouuerõ suas vistas en hũu. [+]
1295 TC 1/ 837 Et estas forõ as vistas que disserõ que nũca se depoys mays virõ en hũu estes muy amados madre et fillo. [+]
1295 TC 1/ 838 Et el rrey dõ Fernando, poys que uyo que os mouros nõ seyam nẽ aujã en que fazer mays de quanto fe[ze]r[ã], foyse sayndo et tornouse para Martos [+]
1295 TC 1/ 840 Mays, desque ela en poder dos cristãos foy et entrada eno senorio do nobre rrey dõ Fernando, que a gãanou cõ guiamento da sua uentura boa, foy sempre depoys a fronteyra bẽ parada et segura, et os cristãos erã senores do que aujã. [+]
1295 TC 1/ 844 Et osmou en seu curaçõ como llj era muy forte tẽpo de sse vĩjr para Castella, ca sabia que acharia en ela muytas mal feytorias et muytas querelas; et que llj cõuerria, se ala fosse, de sse detẽer et de tardar y mays ca lli nõ seria mester para a enderẽçar; ca ia a ajuda de sua madre, que o escusaua desto et de outras cousas muytas per(a) u quer que ella [an]daua, perdudala auja; et que, se ala fosse et la fronteyra asi leixasse, hu tĩjna ia os mouros quebrantados et apremados com̃o tĩjna, que ontre tãto que querriã coller seu pã, et basteçendosse et collendo tal esforço que, per uentura, seria depoys muy graue de os tornar a aquel estado en que os essa ora tĩjna. [+]
1295 TC 1/ 846 Esto acabado, el rrey dõ Fernando mãdou aos concellos que fossẽ cõ Frena Ruyz, prior do Espital, que foy depoys grã comendador, a cometer Lora. [+]
1295 TC 1/ 851 Outro dia, depoys que el rrey don Fernando foy pousar a Tablada, mandou aos caualeyros de sua mesnada que fossem guardar os herueyros. [+]
1295 TC 1/ 851 Et dõ Lourenço llo preguntou depoys muytas uezes quẽ fora aquel caualeyro et sempre llj disse que o nõ conoçia nẽ sabia quẽ era; et nũca o del podo saber, pero conoçiao el muy bẽ et vijao cada dia en cas del rrey; mays nõ queria que o caualeyro perdesse per el sua boa fama que ante auja, ante defendeu ao seu escudeyro que por os ollos da cabeça nõ dissesse que o conoçia. [+]
1295 TC 1/ 851 Et o escudeyro assi o fezo, que n[ũ]ca o quiso dizer, pero llj preguntarõ depoys muytas uezes. [+]
1295 TC 1/ 856 Mays nõ foron muy sabedores; ca, poys que elles começarõ a mouer, os hũus per mar et os outros per terrẽo, tã denodados, fazendo grandes ruydos de tronpas et de atãbores et doutras cousas, os hũus das naues dos cristãos, que estauã cõ suas naues apparelladas et muy apercebudas todauja, receberõnos de tal guisa et forõ recudir cõ elles, os do mar aos outros do mar et [os] de terrẽo aos outros de terrẽo, de cada parte do rrio, que os fezerom seer arepesos do ardimento que fezerõ et do cometemento que teuerõ feyto(s). [+]
1295 TC 1/ 866 Mays depoys se quiserõ os arangoeses apartar por mostrar seu orgullo, et nõ llis disse muy bem. [+]
1295 TC 1/ 867 Ben dous meses passados, depoys que o jnfante dõ Afonso foy ueudo a essa sazõ de Murça, com̃o dicto he, veẽo y Diego Lopez de Faro seruir al rrey. [+]
1295 TC 1/ 868 Desta guisa forõ esses almogauares dessa uez desbaratados; mays ben llj foy delles coomado depoys muytas uezes. [+]
1295 TC 1/ 869 Enganados nos a Garçia Perez; vedes com̃o a passada a põte elle; mays faranos entrar el oge en tal lugar que aueremos mester o ajudoyro de Deus; et, por que me reçeaua eu del, dixe que non passasse nẽgũu a pontezela; et, poys asi he et nõno podemos ende tornar, vaamos acorrerlle, ca esto a fazernos he, ca en outra guisa mal nos estaria, se tã bõo caualeyro com̃o Garçia Perez he se perdesse oge per nossa mĩgua. [+]
1295 TC 1/ 873 Ena era de mĩll et CCos et LXXXavj ãnos -et andaua a era da encarnaçõ do Senor en mil et CCXLviij ãnos - depoys que foy quebrãtada essa pont[e] de Tiriana, asi com̃o ia he contado pela estoria, os mouros se teuerõ por quebrantados, et temendosse que o seu feyto [non] era nada, poys virõ que a ajuda et o acorro da ponte aujã perduda, et a virõ asi quebrantada. [+]
1295 TC 1/ 873 Et asi se ouuerõ a leixar de lles fazer outra caua, poys virõ que llis nõ prestaua. [+]
1295 TC 1/ 874 Esses mouros de Tiriana, poys que ouuerõ da hũa parte a põte quebrantada, per hu seu acorro soyã auer, et da outra parte que [de] tantas guisas punauã de os ençerrar, punarõ de sse basteçer muy bem et en meter eno castelo todalas cousas que de fora tĩjnam; et meterõ y muytas armas et muyta gente et quanta uianda poderõ auer; et tĩjnã muytas beestas et muy fortes. [+]
1295 TC 1/ 877 Mays ueẽdo esses rricos omes que aqui numearemos que seria desmesura enos nõ escarmentar ende, poys que o dono da pousada iazia doente, en maneyra que os ende fezesẽ arredar, ouuerõ seu consello de llis meter çiada. [+]
1295 TC 1/ 881 Mays, com̃o quer que a jda desenbargada ouuerõ, a tornada nõ foy tã en sua mão depoys, ca os das naues desse auenturado rrey castellãno foronxillis meter eno passo cõ muy gran poder que trouxerõ de galees et de carracas et de zauras et doutros nauios muytos et muy bem guisados. [+]
1295 TC 1/ 882 Ena era de mĩll et CCLXXXvj ãnos, quando andaua a encarnaçõ do Senor en mĩll et CC et XLviij, poys Oriaz et esses outros mouros onrrados, que seyrã de Tiriana aa fala, ouuerõ falado cõ el rrey dõ Fernando, et vistosse cõ elle, passarõ da outra parte et entrarõ aa villa. [+]
1295 TC 1/ 882 Outro preiteiamento depoys lle enviarõ prometer: que llj dariã a medade da villa et que fariã muro ontre os cristãos et elles, por que esteuessem mays en saluo. [+]
1295 TC 1/ 883 Ena era que de suso he dicta de mĩll et CC et LXXXvj, quando andaua o ano da encarnaçõ do Senor en mil et CC et XLviij anos, poys que os mouros virõ que nẽhũa outra cousa nõ podiã fazer nẽ passar de quanto elles osmauã nẽ queriã, saluo o que el rrey dõ Fernando queria, pesãdollis muyto, ouuerõ[se] acoger (et) a fazer uoẽtade del rrey: que llj uazassẽ a villa et que lla leixassem liure et quita. [+]
1295 TC 1/ 886 Poys da torre de Sancta Maria todaslas suas nobrezas, et cã gran beldade et alteza et a sua gran nobleza he: saseenta couedos a en terreo da sua anchura, quatro tanto en alto; tã ancha et tã chãa et de tã gran meestria foy feyta, et tã conpassada a esqueeyra per u aa torre sobẽ, que os rreys et as rreynas et os altos omes que ala querẽ sobir de besta, sobem quando querẽ ata çima. [+]
1295 TC 1/ 886 Poys com̃o nõ pode seer muy boa et muy preçada cidade tã acabada et tã conprida et [u] tãtos auõdamentos de b[ẽe]s a, com̃o [en] est[a] som? [+]
1295 TC 1/ 886 Et, segũdo o proua a estoria, hũa foy essa das mayores et mays altas conquistas que eno mũdo todo foy visto nẽ feyta que se en tã pouca sazõ fezesse; poys per qual razõ pode seer de la el asi auer et en tã pouco tempo a gãanar, nõ pode ome entender y al, fora a merçee que foy do senor, cuio seruidor el era, que o quis y onrar et darllj uentura boa, porque tã nobre senorio et tã acabado ouuesse; o al, que he a frol dos acabamentos de todas onrras: a gran lealdade dos boos uasalos que auya, ca rrey que eno mũdo fosse nõnos ouue mellores nẽ taes de sua naturaleza, que sabemos ca per todas partes do mũdo ouuerõ sempre os castellãos prez desto sobre quantas outras gentes som, et mays seruidores de senor, et mays sabedores de todo afam. [+]
1295 TC 1/ 888 Et deu logo o arçebispado a dõ Rramõ, que foy o primeyro arçebispo de Seuilla, depoys que que a ouue el rrey dõ Fernando gãanada. [+]
1295 TC 1/ 888 Depoys que el rrey dõ Fernando ouue todo esto ordinado, [ordinou] outrosi sua villa muy bẽ et muy nobrement[e], et pobloa de muy bõas gentes, et deoa a partir, et herdou y as ordijs et muytos bõos caualeyros et jnfantes et ricos omes herdou y outrosi et llis deu y grandes algos et muy ricas moradas. [+]
1295 TC 1/ 890 Capitolo das conquistas que el rrey dõ Fernando fezo, depoys que gãanou Seuilla [+]
1295 TC 1/ 890 Desque el rrey dõ Fernando ouue gãanada Seuilla, et a ouue poblada et aforada et asesegada bem, et ouue y ordinadas todas suas cousas a onrra et a nobleza del et da çibdad[e] et de seu reyno et a seruiço de Deus et a prol et a guardamento dos pobladores, gãanou depoys Xeres, Midina, Alcala, Beger, Sancta Maria del Porto, et Calez, que iaz dentro eno mar, Sanluca del Pechã, et ata Arcos et Librixa; et todo do mar aaco gaanou, del[o] per conbatemento, [et] de[lo por] preitesia que llj trouxerõ, que xi llj ouuerõ a dar, saluo Nebla que se llj teue cõ Abeamafom, que era rrey dela, et Eznalfarag, que derõ logo ena preitesia de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 890 Et todos estes lugares et vilas et castelos et outros lugares muytos que aqui nõ sõ contados, que som dessa partida d ' ontre Seuilla et o mar, gãanou o nobre rey dõ Fernando, depoys que Seuilla ouue gaãnada. [+]
1295 TC 1/ 890 Capitolo de quanto tempo el rrey dõ Fernando uiuio, depoys que Seuilla ouue gãanada, et recontamento das suas nobrezas [+]
1295 TC 1/ 890 Tres anos et çĩco meses foy o tẽpo da sua vida, depoys que Seuilla ouue gaanada. [+]
1295 TC 1/ 890 Diz a estoria que este rrey dõ Fernando [poys que] tãto ouue poiado et ouue gãanado tal prez et ouue sua onrra [chegada] ao lugar que uos contado auemos, et que foy muy amado et muy onrado de Deus et dos terreaes, que llj quiso dar espaço et uagar per que podesse acabar sua conquista tã alta et tã rica et tã grãada como acabou, et de acabar outrosi mereçemento para mereçer reynar con el eno seu reyno. [+]
1295 TC 1/ 890 Poys, [p]o[r] morrer desta maneyra que el morreu, tã alto et tã amado et seendo tã reçeado, muy boa lle era a el a morte et muy onrada [et] con muy t[ẽ]perada sazõ llj ueẽo. [+]
1295 TC 1/ 893 Et, poys que este sancto et ben auenturado rrey dõ Fernando vio que era conprido o tenpo de sua vida, et que era chegada a ora en que auja a finar, fez trager y o seu Saluador, que e o corpo de Deus, et a cruz en que esta a sua significaçõ del Nostro Senor Ihesu Cristo. [+]
1295 TC 1/ 893 Poys que o corpo de Deus ouue reçebudo, com̃o dicto auemos, fezo tirar de si os panos reaes que vistia, et mandou et fezo chegar y seus fillos derredor de si todos, que forõ estes, os que da rreyna dona Beatrix, sa moller a primeyra, ouue: don Afonso, que foy o mayor et herdeyro de seus rreynos, et dõ Fradarique, et dõ Enrique, et dõ Fillippe, et dõ Manuel; et dõ Sancho, que era logo enpos este et era arçebispo de Toledo, nõ se acertou y, nẽ dona Berĩguella, que era monia enas Olgas de Burgos. [+]
1295 TC 1/ 895 Conprido et dito todo esto que o santo et ben auenturado rrey dõ Fernando, et a saluamento de sua alma [et a] cõprimẽto dos sacramentos de sancta jgleia fezo, et de todalas outras cousas que dictas sõ, diz a estoria aynda del(o) que, poys que seu Saluador, que he [o] corpo de Deus, ouue reçebudo, et adorada a cruz, et ouue tirados de si os panos reaes, com̃o dissemos, que foy chegada a ora en que seu Saluador enviaua por elle; et el, desque a ora entendeu que era chegada et uio a sancta conpaña que o estaua atendendo, alegrouse muyto, dando ende grandes graças et grandes loores a Nostro Senor Ihesu Cristo, demãdãdo a candea que todo cristão deue a teer en mão ao seu finamento; et deronlla; et, ante que a tomasse, tendeu as mãos contra o çeo, et alçou os ollos contra o seu criador, et disse: - [+]
1295 TC 1/ 896 O sabado, terçeyro dia depoys que o seu finamento foy, o meterom ena nobre jgleia de Sancta Maria de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 896 Et bem pareçeu depoys a tẽpo que porlo seu reçeamento et porlas grandes uertudes que Deus quiso por el mostrar. [+]
1295 TC 1/ 896 Miragres que Deus f[ez por] lo sancto rrey dõ Fernando, que iaz(ia) en Se[uilla, de]poys que foy finado; porla qual razõ [as gentes] non deuẽ duldar que santo confir[mado de] Deus nõ seia, et coroado eno cor[o çelestial] en cõpaña dos seus sanctos seruos [+]
1295 TC 1/ 898 Et depoys este rrey don Afonso moueuse para fazer hũ grãde agrauamẽto a seus poboos, que quen ouuese ualia de dos marcos de prata que lle dese uno; et os poboos teuerõse ende por muyto agrauados et alcarõse todos cono jnfante don Sancho, seu fillo, et guerrearõ con el dous anos; et elle foy exardado dos rreynos estes dous anos, saluo Seuilla en que ficou, con algũos poucos castelos. [+]
1295 TC 1/ 898 Et depoys soltoo et foysse o [y]rmão cõ el a çercar Tarifa et fillarõ[na] a mouros et pobroa de cristãos. [+]
1295 TC 1/ 900 Et, quando morreo, nõ leyxou ffillo nehũ et fficou a terra sen rrey et guerrearõse hũus cõ outros grandes tempos et despoys acordarõse et ffezerõ rrey per eeslijçõ a hũ home boo, que era laurador, que auya nume Banba. [+]
1295 TC 1/ 900 Et depoys per cõsello dos ffillos del rrey Vatissanus et del conde Illam, entrarõ mouros en España, ẽna era de VII çentos et L ãnos. [+]
1295 TC 1/ 900 Et ẽna primeyra ffazenda fforon maltreytos os mouros et depoys cobrarõ et fforon arrãcados os cristãos et mal desbaratados. [+]
1295 TC 1/ 900 Et poys acordarõse as gẽtes et alçarõno por rrey et ffuy boo rrey et leal et todolos cristãos que erã ẽnas mõtanas ajũtarõse a el et gerrearõ os mouros et ffezo muytas batallas cõ elles et uẽçeoos. [+]
1295 TC 1/ 900 Depoys da morte del rrey dom Ffaffilla fficou hũa ssua yrmaa et cassarõna cõ dom Affonso, ffillo de dom Pedro, señor de Cãtabria. [+]
1295 TC 1/ 900 Et todas estas presso de mouros et pobroas de cristãos et depoys nõnas perderõ, fforas ende quando ueerõ mouros per arrabato. [+]
1295 TC 1/ 900 Depoys de rrey dom Rramjro rreynou sseu ffillo dom Ordoño. [+]
1295 TC 1/ 900 Et poys acordarõse as gentes et alçarõ dous juyzes que julgassen toda a terra, et estes dous juyzes a hũ disserõ Nuno Rrassoyra et ao outro Laym Caluo. [+]
1295 TC 1/ 900 Et depoys moueo a rribeyra de Doyro aiusso, ffazendo grandes gerras a cristãos, ata que chegou a Ssantiago de Cõpostela et tomo[u] as cãpaas de Ssantiago et leuoas a Cordoua. [+]
1300 TPb 26/ 104 Ca se desta guisa nono fezesse. e despoys a quisesse mostrar en sazon que o outro a ouvesse gaanada por tenpo. tanto valrria como se fosse rebelde nona mostrando quando lla demandassem. auendo poder de o fazer. [+]
1300 TPb 26/ 104 Parandosse a Responder por ela en juyzo. ben daquela guisa como se esteuesse en aquel estado en que estaua quandolla começaron a demandar. ca enton o julgador deue yr porlo pleyto adeant. e non ha por que (passar) contra o demandado por Razon (daquela cousa) que(el) amostra a assazon que a ha gaanado por tempo E esto ha lugar non tam solamente ena cousa mouele que ha de seer mostrada en juyzo. mays aynda enas Rendas e enas froytas que dela sayren despoys que o pleyto (for) mouudo sobre ela. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 E por ende disso Aristotiles que a mester que ante que tome omẽ amizdade con outro, que punne premeyramente se he boó; e esta cõnosçença non pode omẽ auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos e a amizdade non pode durar se nõ entre aqueles que an bondade ensi, onde por estas rrazões os que amĩgos se fazẽ ante que ben sse cõnoscan, legeyramente se departen depoys a amizdade entre eles. [+]
1300 XH I, 0/ 3 Onde por todas estas cousas eu dom Afonso, por la graça de Deus rrey de Castella, de Toledo, de Leon, de Galliza, de Seuylla, de Cordoua, de Murçia, de Iahem et del Algarue, fillo do moy nobre rrey dom Fernando et da moy nobre [rreyna] dona [Beatriz], despois que [fige] ajuntar moytos escritos de moytas estorias dos feytos antigóós, escolly deles os mays verdadeyros et mellores que ende soyue; et fiz ende fazer este libro, et mandey en el poer todoslos feytos senalados tam bem das estorias da Biblia, cõmo das outras grandes cousas que acaesçerõ [perlo] mũdo, despoys que foy começado ata agora em este tempo enque somos. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et asi cõmo contã as estorias, pera tyrar alguũs de [dulda] que por ventura poderiã aqui [duldar], [dizẽ] que estas pallauras [postromeyras] se podem entẽder asaz: que criou Deus ẽno começo as materias de todas las cousas que forõ, et son estas o çeo et a terra, donde tyrou as outras criaturas, et as departio despoys, et as fezo acabadas todas ẽnos seys dias cõmo dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Onde formou noso señor Deus despoys desto o corpo do omẽ de limo [de] terra et espirou em el spyramẽto de vida; et foy o omẽ feyto et acabado cõ alma viua. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et [a aquela] terra dyserõ despoys Edom, et jaz ẽno mar ouçião; et, segundo diz Agostym ẽna glosa, Edon he deleytos. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Aqui departe mẽestre Pedro et diz sobre estas palauras, queo omẽ ante que daquela froyta comese daquela aruore que nõ era mortal nẽ poderia morrer, que atal ofezera Deus; mays depoys que da froyta daquela aruore comese quese tornaria mortal; et esto diz que queren dizer aquelas palauras que noso señor diso aAdan, quese daquela froyta daquela aruore comese que morte morreria, dizendo quesendo quese tornaria mortal, oque nõ era antes nẽ fora despoys se daquela froyta nõ ouvera comydo. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Nõ he bem queo omẽ seja soo; et adusolle a essa ora dantel todas las anymalyas que formara da terra por veer cõmo as chamaria et que nomẽes lles diria; et Adam chamou [per] seus nomẽes acada hũas dellas et aqueles ouverõ despoys; et ontre todas nõ avia nj̃gũa en quese el deleytase, et deulle Deus ajudoyro queo semellase cõmo agora oyredes. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et noso señor Deus por que sabia que fose esto osmado desta [guisa], por gardar que se elles fosem quese nõ comprise oque pẽsauã, ca se ao Pareyso tornasem et en el entrasem et daquela froyta daquela aruore de saber obem et omal comesem, nũca despoys poderiã morrer, et esto nõ queria Deus que asy fose, et poso Deus ẽna entrada do Pareyso hũ angeo cõ hũa espada de fogo ẽna máo que nũca ja mays ala leyxase entrar anj̃gum, nẽ aelles, nẽ aoutro omẽ seo Deus nõ fezese; et Adam et Eua tyrarõse deste acordo entẽdendo que era loucura, et morarõ em ese lugar de val de Ebrõ, et laurarõ et traballarõ, et aly vyuerõ segundo quelles acaesçeo, et y fezerõ suas [geerações] cõmo diremos agora. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Quando elles seyrõ do Pareyso, ontre otempo que poserõ ẽno camyno pera víj́nr aaquel lugar, oque morarõ aly desque y chegarõ, comprirõ estes quinze ãnos, por quelles foy moy longa acarreyra [per] que ouveron de vĩjr, do começo da terra aparte de ourient ata medeo della, ca Jerusalem et Ebrõ, que esta açerca hũ do outro, em medio da terra jazẽ; o al por moytos máos lugares moy asperos et sensabores, por penas, et montes, et agoas, et espantos de bestas feras, et serpentes que achauã y alugares; demays que nõ avya ajnda y feyta carreyra njhũa, ca nũca andara omẽ por y; o al por que despoys que açertarõ avíjnr aEbrom et forõ y os primeyros ãnos, tanto ouverõ que [veer] et pensar ẽnos bẽes que perderam et otraballo [et] mezquindade enque eram, quese nõ nẽbrarõ de solaz de varõ et de moller; demays que erã ajnda vírgéés et taes sayrõ do Pareyso, segundo dizẽ Metalio et Lucas obispo de Tuy. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Et cõ este Abel nasçeo outra yrmãa de hũ parto, asi cõmo cõ Caym asua; et esta ouvo nome Delbora, que diz tanto cõmo seguydeyra, por que segyo aseu [yrmão] Abel, ca asi cõmo dizem [algũus] viueo pouco com el, pero outros contam que viueo moyto, et que tanto cõmo sigideyra quer dizer Delbora, non por que ella siguyse de morte a seu yrmão, mays por queo segio en justiçia et en bondade amando aDeus; ca departẽ que tanto viueo que alcançou aseu yrmão Set que nasçeo moytos ãnos despoys que Delbora et que ella casou cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Mays foy pastor Abel et Caym labrador; et amoytos dias despoys plougo aambos de fazer a Deus sacrifiçios cada hũ daquelo que traballaua ẽna terra et de que se seruya; et daquíse leuãtou arrazõ por que Caym matou a Abel desta [guissa]. [+]
1300 XH I, 0/ 12 "Aua queme tu deytas da façe da terra et da tua, et eu asconder me ey ante ty, et andarey errado et fugido [perla] terra, et Pareyso aque chamarõ despoys Edom, pero nõ morarõ aly, mays ficarõ em outra terra açerca dy aque diserom despoys por nome Nod; et Nod, segundo os Despoemẽtos dos nomẽes proprios que som ẽna Biblia, quer [tanto] dizer em nosa lyngagẽ cõmo cousa que nõ he estabele et que nõ esta queda, asy cõmo Cayn, que despoys que foy yrado de noso señor Deus et deytado da quela terra enque estaua cõ Adam et cõ Eua et seus yrmãos, nũca despoys esteuo asesegado nẽ quedo em hũ lugar, nẽ asua cabeça ẽno seu corpo del a cõmo quer que ya tyña cõmo os outros omẽs nẽ o seu corpo ẽna terra, nem aquela terra Nod ensy mẽesma entrelas outras cõmo avemos [departydo]. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Pero segundo departẽ os santos Padres em este lugar, nõ se entende que aquela terra se movia et [andaua] de lugar en lugar, mays, despoys que Caym en ella fora, que sempre andara em mudamẽtos de aventuras et de [trauesuras] et rreuoltas cõ el et cõ os seus [a que o] el ensynaua; et chamarõ por ende aCaym, Caym Nod, et quer dizer tanto cõmo Caym [movediço], ou nõ estabele, et a esa terra esto diserõ outrosy. [+]
1300 XH I, 0/ 14 "Et quer dizer esto que daquelas personas taes, que nõ casara opadre cõ afilla [nẽ] amadre cõ ofillo, mays casando as outras personas; ca esto arrazõ oda, ca se asy nõ fose nõ poderã os omẽs séér moytos nẽ cresçer nẽ encher aterra cõmo oyredes queo noso Señor mandaua; pero abygamya em todo tempo foy dada por grande pecado, esto he ẽno tẽpo dante da ley et ẽno da ley et ẽno despoys da ley; ca ajnda que ẽno começo dos omẽs casauã os yrmãos cõ as yrmãas, pero nõ tomauã em hũa sazõ mays de hũa et nõ duas. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Et el foy oprimeyro [que] buscou çytolas, et vyolas, et arpas, et moytos outros estormẽtos pera esto; et primeyramẽte garneçeos cõ sedas de bestas, ata que buscase mays em este saber; et despoys achou que faria as cordas pera tãjer mellores das tripas dos gãados et que seriã mellores et mays rrizeas que as das sedas das bestas, et nõ quebrariã tam agina cõmo ellas, et fazẽ mayores vozes et mellores sones. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Es os que vierõ despoys traballarõ se mays, que buscarõ as cordas da seda, que som afrol das vozes et dos sones ẽnos estormẽtos que cõ cordas de gãado se tangẽ; et despoys por esta rrazõ forõ achados osalteyro et os orgõos et outros estormẽtos de moytas guisas. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Et os pastores que vierõ despoys buscarõ as pipas et outras cousas que fezerõ dos cornos queos seus gãados criauã ẽnas cabeças, que tangẽ et sonã moy ben por los montes; et esto asio fazem ajnda agora. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Outra agudeza et suteleza achamos que fezo ajnda este Jubal despoys desto, segundo oconta mẽestre Pedro ẽna Estoria Escolastica sobre este lugar: que aprendera este Jubal de seus mayores que disera Adam a seus mayores fillos et netos moytos, et grandes [cõpañas] quese faziã, et que contou cõmo profetando atodos, que omũdo avya de [auer] duas [fijns] et seer destroydo duas vezes. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et este Jubal por aquel saber da arte da musica que el avia achado quese nõ perdese ẽna fim, mays que [ficasse] pera os que viesem despoys del et desa fim, et outrosy acõmo quer que soubera das [fĩjs] que avjã de vĩjr et nõ aprendera qual dellas seria [primeyra], pero por se gardar de todo et quelle nõ faleçese ael o hum ou o outro, fezo dous pylares hum de ladrillos et outro de pedra. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et escriueo em cada hũ delles todo aquel saber daquela arte da musica que el achara et sabia: ẽno dos ladrillos por que se viese afim do fogo que queymaria apedra, et perderse ya daly osaber, et nõ queymaria ho dos ladrillos que erã terra et ficaria aly osaber gardado pera os despoys del, et queo achariã y; et se fose afim da agoa que destroyria et derramaria por ventura opilar dos ladrillos, que erã terra, et que ficaria aquel da pedra. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Sobrelo al, estudou el et sutelezou et achou moyto por sy em esta arte adeante, ca acõmo quer que dos sones dos martelos dos ferreyros ho aprẽdera, pero aqueles sones ygoaes erã et ygoalmente sonauã; et el pensou el despoys por sy de temperar as cordas, as hũas altas, et as outras [vayxas], as outras em medeo; et fezoas todas rrespõder ẽnos cantares cada hũas em suas vozes et acordar cõ ellas, donde se fazẽ as [dulçedũes] que aplazẽ aos omẽs moyto et os alegram. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Este Lamec [foy] omẽ que [tyraua] de arco moy bem, et çertaua moyto, et mataua moytos veados; ca toda vya fora seu vso de andar aesto, [asy] cõmo diz mẽestre Pedro ẽna Estoria sobre este lugar; que tanto viueo longa vida que perdeo o veer et foy çego et ouvo despoys hũ moço queo adestraua pero mãçebo, segũdo conta o Genesis queo moço oadestraua et oguyaua por onde ya. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Ca cõmo quer que disemos que Noema achara aarte de teçer, tanto foy tarde et ẽna fim da primeyra ydade, et vẽeo logo odeluvyo, et dizemos queo nõ oyuarã ajnda saber os omẽs nẽ [ajudarsse dello], et Noe et seus fillos et suas molleres nũca ouverõ afazemẽto [njhũ] cõ os de Caym, por que algũa cousa aprendesẽ delles, et todo omãys queos da ydade de Noe, que foy asegunda do mũdo, [souberõ] depoys do deluvio elles opensarõ, et[o] fezerõ, et asyo ouverõ. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Poys avemos dito das gẽerações de Adda asy cõmo desçendem de Adam por Caym ata [este] Lamec fillo de Matussael seu trasneto et aseus fillos deste Lamec, ca nõ foy mays deste agẽeraçõ de Caym, et [os] que estonçes erã todos morrerã ẽno deluvyo; et [auemos] outrosy cõtadas as suas prouas primeyras et seus costumes; et disemos antes todaslas rrazões destes que dos outros fillos de Adam, por queo achamos asy contado dos santos Padres et omẽs bõos, [ca] segundo diz mẽestre Pedro quese quiserõ logo [desembargar] do máo et yr [desembargados] ao bõo. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Conta aestoria da Biblya que Adam despoys da morte de Abel seu fillo, quese chegou asua moller Eua et fezo em ella fillos, mays esto nõ foy logo que Abel morreo. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et diz sobre esto mẽestre Godofre ẽna sexta parte do Panteõ et outros queo outorgã cõ el, que teuo Adam dóó por Abel çento ãnos; et que poucos dias forõ em todos aqueles ãnos que el nõ fose aafosa de Abel chanzer, et fazer doo, et chorar por el; et tanto durou esto que Adan et os que vierõ despoys del que chamarõ por este feyto [a] aquel lugar onde jazia Abel val de Lagrimas Et de cõmo avia Adam moy grande dolor por la morte de Abel, et outrosy por Caym que fezera aquesta nemyga, et era seydo et ydo fora da terra, ca acõmo quer quelle aquel mal contesçera seu fillo era, cresçendolle este pesar et este dolor de cada dia do começo ata ocabo do dolor, poso em seu coracõ et fezo promyssom delo et jurou que nũca mays sse chegasse aEua pera fazer em ella fillos de que tomasse tristeza et pesar. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et despoys desto chegouse Adam asua moller Eua et [emprenoa], et pario ella hũ fillo et el posolle nome Seth. [+]
1300 XH I, 0/ 24 Sobresto diz Josepho ẽno segũdo capytolo da estoria da Antiguydade dos Judios, que ouvo Adã despoys desto fillos et fillas moytos [ademays], et que foy hũ destes seus fillos dentrellos outros este Seth; et que deste digamos que foy bõo et dereytureyro em todos seus feytos asy cõmo era seu yrmão Abel, em cujo lugar odeu Deus a seu padre Adam. [+]
1300 XH I, 0/ 24 Ca diz que doutra [guisa] longa cousa sééria de contar todoslos outros fillos que Adam fezera em Eua despoys desto, et que he [guisado] et rrazõ de dizer de Seth sóó et das suas geerações por que em el sóó et ẽnas suas [gẽerações] que del vierõ ata santa Maria, cõmo contaremos adeante, ficou [alyña] de Adam et del. [+]
1300 XH I, 0/ 25 Et poys que nos leuamos as rrazões da Biblia segũdo Moysem en esta nosa Estoria, cõuẽ nos adyzer [asy] cõmo el, et [dezemos] adeante empos esto. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Adam a çento et trijnta ãnos de quando el foy feyto, fezo a Seth et outros fillos et fillas cõmo ja he dito, et vyvyo despoys oytoçentos ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobreste lugar diz mẽestre Pedro, que Josepho conta que Adam aduzentos et trijnta ãnos de quando fora feyto, que fezo a Seth, et que vyueo despoys desto seteçentos ãnos; mays dizemos nos que acõmo quer que semella queos contã el et Moysem, que nõ os som quanto aavida de Adam, ca Moysem nõ conta os çento ãnos em aquel tẽpo enque Adam teuo o dolor por Abel, mays [enadeos] aca sobre Josepho ẽna vida que fezo despoys que fezera aSeth; et Josepho conta aqueles çento ãnos do dóó aly ondeos Adam pasou, mays despoys descontaos ẽnos ãnos que [vyueo] despoys que ouvo a Seth, onde, tambem segundo hũ cõmo outro forõ todos los dias da vida de Adam [noueçentos] et trijnta ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Mays despoys que sayo da obediençia et quebrãtou oseu mãdado, diz Jeronymo que tirou Adam emsy a semellança de Deus, et tornousse terreal, asy cõmo mortal; et despoys que el foy terreal que fezo fillos de qual natura se tornara, et convem asaber que terreal, terreal he, et mortal, mortal he, cõmo el era. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Pero sobre esto conta Josepho de Seth ẽno segundo capitolo, que depoys que Seth vẽeo aydade [enque] fose pera ello, que sempre se traballou de departyr ontre o mal et o bem, et fogir sempre ao mal, et estudar et traballar ẽnas virtudes dobem. [+]
1300 XH I, 0/ 27 Et elles [o escriuyrõ] em aqueles pylares que avemos dito por quese nõ perdessem, pero por que se quedam aqui todas as rrazões queos sabeos diserõ dos de Caym et destes de Seth, departimos nos asy que: esto podo séér queos do linagẽe de Caym acharom primeyramẽte os saberes et as mẽestrias dos saberes das cousas segrares, ou terrẽaes, donde som os saberes aque chamamos mecanycos, asy cõmo avemos dito de Jabel que buscou as mẽes trias [de] criar os gãados et caçar et pescar; et Tubal seu yrmão os estormẽtos de cantar et tãger et labrar de fuste pera elles, et daqui veẽo despoys cõ todaslas sutelezas acarpentaria de labrar de fuste, et de pedra, et ajnda de osso, et de al seo ya; et Tubalcaym, yrmão destes, aferraria de cobre et ferro, et oentallar, et opyntar cõmo dito he; et daqui veẽo despoys o obrar de labrar de prata et ouro, et fazer y todas las sutelezas [do[s]] lauores quese oje [fazẽ]; et ajnda tẽemos que daqui se leuãtou osaber de labrar aterra, asy cõmo olas et cantaros et oal quese ende dela faz, et outrosi os vidros do fieyto; et oque bem parar mẽtes aesto achara queos do linagẽe de Caym buscarõ primeyro todas las sabedorias et mẽestrias das cousas [terreaes]. [+]
1300 XH I, 0/ 28 Das geerações et das [uydas] dos padres desta primeyra ydade Os ãnos de Adam, despoys que fezo a Seth, forõ oytoçẽtos, et fezo em elles fillos et fillas cõmo avemos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 28 Et foy todo seu tẽpo, ontre antes et despoys, noveçentos et tríj́nta ãnos, et morreo. [+]
1300 XH I, 0/ 28 Et depoys quelle aquel fillo nasçeo [vyueo] oytoçẽtos et çinque ãnos, et ouvo fillos et fillas. [+]
1300 XH I, 0/ 28 Et viueo despoys Caynã oytoçẽtos et quaréénta ãnos, et ouvo fillos et fillas. [+]
1300 XH I, 0/ 28 Et viueo despoys Malaleel oytoçentos et trijnta ãnos et ouvo fillos et fillas. [+]
1300 XH I, 0/ 28 Et [vyueo] depoys Jareth oytoçentos ãnos, et ouvo fillos et fillas. [+]
1300 XH I, 0/ 28 Et viueo Enoc despoys trezentos ãnos et ouvo fillos et fillas. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Despoys acabo destes ãnos, segundo conta Josepho, foyse para Deus onde diz que asua fim nõ he achada em escrito. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Moysem mostra que non paresçeo et queo leuou Deus; mẽestre Pedro rrozõa et diz queo passou Deus ao Pareyso do deleyto, ata çerto tẽpo por que [veña] despoys açerqua afim do mũdo cõ Elyas aconverter as gẽtes aDeus, et lidar sobre esto cõ [o Ante cristo]. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Pero sobre esta pasada deEnoc ao Pareyso departem os judios, et dizẽ que esta pasada nõ foy nẽ ha fezo Deus por la santidade de Enoc, et dizẽ que outros ouvo, [y] antes et [depoys], mays santos que el, mays que Deus queo ordenou asy por que foy Enoc septima gẽeraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [liña] de Seth, et Lamec outrosy foy outra septima gééraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [la lyña] de Caym; et que asy cõmo aquel Lamec, septimo ẽna gééraçõ de Caym, foy omẽ máo moyto aademays, outrosy este Enoc, septimo ẽna geeraçom de Seth, foy moyto bõo omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Viueo Matussalem despoys que ouvo aLamec, seteçentos et oytéénta et dous ãnos et ouvo fillos et fillas; et forõ todos seus dias noveçentos et seséénta et nove ãnos, et morreo. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Deste Matussalem [departẽ] os seteẽnta trasladadores asy: dizẽ que viueo despoys do deluuyo [quatorze] ãnos, mays nos nõ achamos por nẽgũ escrito que el ẽna arqua fosse, nẽ queo passou Deus ao Pareyso cõmo aEnoc. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Outros dizẽ queo pedyo seu padre Enoc a Deus, et queo touo consygo ẽno Pareyso ata que passou odeluvyo, et despoys queo envio aaterra. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Et Matussalem quese morreo asy sem fillo et sem filla que el fezese despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Ajnda dizem algũus esta outra rrazõ: que foy el hũ dos maestres que fezerõ aarqua de Noe, et despoys que [soubo] arrazõ do deluvyo, et cõmo quer que el creese por ventura que sééria o deluvyo ou nõ, cao oyam dizer os omẽs et moytos osabyam, mays nõ o podiam créér, [dizẽ] que fezo este Matussalem em hũ costado da arca quando labraua em ella hũ estogo de hũa camareta para sy, apegada ẽno costado da arca, mays que nõ entraua dentro ẽna arca, et avia aentrada de fora; et esto queo nõ vyo Noe, nẽ nẽgum de seus fillos nẽ de suas molleres; et desque começou odeluvyo avijnr, acolliansse todas las anymalyas aarca aNoe, et dizẽ que tomou Matussalem sua vianda que [tiña] ascondida et prestes; et estando Noe ẽna presa de tomar as anymalyas que metesse ẽna arca [cõmo] lle mãdara Deus, diz que Matussalem que se collera em aquela camara, et çarrou moy bem sua porta [per] onde entrara; et goaresçeo aly do deluuyo, et ajnda dizẽ que vio Matussalẽ ocoruo et apoõba que enviara Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et Moysem, poys que ja dito ha das rrazões desta ydade por entrar áás da segunda que dura de Noe ata Abraã, pom de começo arrazon do achaque por que fezo Deus o deluvio; et he çerta cousa que veẽo esto por la fremosura das molleres do [lynagẽe] de Caym, cõmo oyredes aqui. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et dizẽ [algũus] que despoys que Adam foy morto que se tornou Caym a terra de Ebrom cõ sua moller et cõ suas [cõpañas], et que morou em aquel lugar onde matara aseu yrmão Abel. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et nos tẽemos que Caym por seu corpo que nũqua tornou aEbrõ despoys que dende fogio ante afaçe de Deus, mays que morou [em] terra de Nod, a aqual despoys chamarõ Caỹnod do nome del, et aly o matou Lamec, fillo de Matussalem seu trasneto, et y jaz. [+]
1300 XH I, 0/ 32 "Et diz ajnda Jeronymo sobresta rrazon ẽna Glosa, et diz que estas palauras de Deus que querem dizer que anatura do omẽ era ensy tam flaca que nõ poderia despoys sofrer a Deus, et que oque aqui faziam de mal que aqui queria que o pagassem et padesçessem, et que lle lo nõ terria pera os penar onde durara a pena pera sempre, et que diso aquesto Deus por rrazõ do deluvyo que queria fazer enqueos mataria logo a todos por los maes que faziã, et que o faria com esta pena pasadiza et nõ cõ aquela que nũqua a de faleçer cõmo fezera ao diabro; et que des Noe endeante que nõ seeria a [a] vida do omẽ [mays] de çento et víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Sobre este tempo da vida departe mẽestre Pedro ẽna Estoria, et diz que estes çento et víj́nte ãnos que conta Moysem queos poso Deus ao omẽ de vida, pera quese rrepentysse do mal que fezesse et que pera esto som; ca, segundo diz outrosy mẽestre Pedro, despoys do deluvio ouvo y moytos que viuerõ moyto mays de çento et víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Pero diz Estrabo queo ãno méésmo enque Noé começou afazer aarca quelle diso esto: que se em estes çento [ãnos] se fossem rrepentyndo que bem lles dera Deus de mays os víj́nte, mays cada dia acresçentauã ẽno mal et queos destroyo Deus aos çento ãnos, et diz que [poys] que em estes nõ se começarõ amellorar que nõ ouvo coydado delles [emader] nẽ de asperar los, os outros víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 38 Et por que quiso noso señor Deus que ficassen outrosy sementes das outras anymalias que poblassem despoys do deluvio a terra, et ouvessem os omẽs donde se mantẽer et viuer, et seruyr elles a Deus, mandoulle que metesse cõsigo ẽna arca de [todaslas] [anjmalias] da terra, de cada natura dellas dous et dous, macho et femea, et que esto [meesmo] fezesse das aves; mays das anymalyas brauas et que naturalmẽte nõ eram antes pera comer las o õme, que metesse ende senos pares de cada natura, macho et femea; et das outras que segundo sua natura fossem pera [comer], et que som mãsas et limpas que metesse sete pares de cada natura, dous et dous, macho et femea; et que estas seriã despoys pera [comer] pera omẽ, et pera ellas meesmas que comeriã as hũas das outras; que segundo diz mẽestre Pedro sobre este lugar et outros cõ el, ata este deluvio passado nõ forõ outorgadas ao omẽ nẽgũas anjmalias que comesse, et mãdou lle [queo] ofezesse [agyña], que acabo de sete dias daquel enque el esto mãdaua, trageria odeluvio et choueria sobrela terra quareẽta dias et [quareenta] noytes, et destroyria de sobre afaçe da terra todas quantas cousas El fezera. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et que ala onde fossem por las terras queo disessem aos outros que aly nõ vynã, et seo asy nõ fezessem que Deus queria tomar dereyto et vingãça deles, et que atodos los [omẽs] varões et molleres máos, et ajnda bõos seos y avia, et [a] todas quantas [anjmalias] ẽno mundo avia et em el erã et quantas obras ẽna terra fezera, que todo esto destroyria apouco de tempo, et todo esto fazia por la maldade dos omẽs; et que ẽna pena que el sobre elles enviaria que todos, maos et bõos, et as outras cousas [yriam] ygoalmente em ella, et que os omẽs et as anymalias morreriã y, senõ moy poucos omẽs et moy poucas cousas das outras viuas de cada natura, que El queria saluar daquel peligro [enque] ficassem as semẽtes dos linagees de cada hũa dellas, por que despoys que aquelo fosse passado que poblassem aterra et amãteuessem. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Andados seysçentos et hũ ãno de quando nasçera Noe, et [mj̃ll] et seys çentos et seteenta et çinque de Adam, et despoys quea vengãça que Deus ordenou sobrelas maldades dos omẽs foy [cõplida] em elles, et ajnda em [todaslas] outras cousas, nẽbrouse de Noe nosso señor Deus et enviou spyrito de vento sobrela façe da terra, et espargeo as [nuves] et tirou as de sobre ella, et çarrarõ se as fiestras do çeo et quedou odeluvio de suso, et çarrarõ se outrosi as fontes do [avismo], et as agoas que da terra seyram tornarõ se por aqueles lugares [per] onde [sayrom], segundo dizẽ os sabeos sobre este lugar et myngoarõ et começarõ [ho] despoys dos seys çentos et çinquoeenta dias, et tantos avia que entrara Noe cõ suas cousas ẽna arca. [+]
1300 XH I, 0/ 43 Das poblas de Noe que fazia despoys que vio aterra descuberta das agoas. [+]
1300 XH I, 0/ 43 Despoys que passarõ quareenta dias que quedarõ as chuvias, parou mentes Noe cõmo avya ja tẽpo que nõ chouera, et abrio afeestra da arca et enviou ocoruo por que se terra ou aruore ou algũa outra cousa achase descuberta da agoa que pousasse em ella et desy quese tornasse aarca, et entẽderia em el Noe algũ synal que terra avia ja descuberta alonge da arca em alguũs lugares [per] onde poderiam andar omẽs; et ocoruo foy et nũca tornou. [+]
1300 XH I, 0/ 43 [et que nõ foram [despoys mays] et agora som moytas] destas aves; onde mays com rrazom semella que nõ morreo et quese nõ quiso tornar aarca. [+]
1300 XH I, 0/ 43 Et despoys desto asperou Noe sete dias, et acabo deles envioa outra vez, et ella foyse, et voou aalonge, et achou a terra descoberta, et aruores em ella, et pousou em hũa olyueyra; et por Deus queo fazia, cortou dela hũ rramo pequeno cõ seu pyco, et tomou aquel rramo cõ suas follas em sua boca, et tornousse cõ el aarca, et chegou y aavespera. [+]
1300 XH I, 0/ 43 Et Noe quandoa vyo daquela [guissa], entendeo que abayxadas erã as agoas, et pero asperou ajnda outros sete dias, et acabo deles enviou outra vez fora a poõba, et ella foyse et nõ tornou mays despoys aarca. [+]
1300 XH I, 0/ 44 "Señor Deus verdadeyro et poderoso sobre todaslas cousas, pydo te merçede por la moy grande piedade et mesura que enty a, que poys queos máos son penados que nos nõ [percamos] de cabo nos et as outras anymalias, as quaes oteu ordenamẽto touo por bem deas saluar do deluvio et leyxarlas aavida; et rrogo te por [lo] estado dos que agora somos et seeram daqui adeante que tal destroymẽto cõmo este que nũca oenvies sobre elles; et aestes poucos que leyxaste por la tua bondade, et ajnda por ventura por que nõ achaste em elles tanta maldade, por que quiseses que ontre os outros pereçessemos que nos prometas este dom et nos faças esta merçede: que [nos nõ] mates mays cõ morte de deluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 46 "Et disolle asy despoys desto, que frio et caentura, et agosto, et jnverno, et veraão, et noyte, et dia, et semear, et coller que sempre seeria et queria que fossem. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et ajnda achamos escritos mays sobre esta rrazom das nuves: ẽnos quaes dizia que despoys queo mũdo fora criado ata odeluvio que nũca choueo. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et departe Gregorio ẽna Glosa sobre o [novemo] capitolo do Genesis, que outorgou Deus aos omẽs que despoys do deluvio que comessem carne, lo vno por la terra que nõ ficara tã plantada despoys das agoas, nẽ tã chãa cõmo era antes, nẽ seeriã os omẽs tã abondados de viandas, o al por que forom os omẽs daly endéante moy mays flacos que antes; et por esto despoys do deluvio comerõ os omẽs as carnes asy cõmo comyam antes as froytas et as eruas. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et despoys desto asegurandoos que elles seeriam gardados de morte, et elles outrosy quese gardassem de fazerla, et disolles: [+]
1300 XH I, 0/ 47 Deste sacrifiçio que disemos de Noe, conta Josefo que moytos dias ofezera Noe anoso señor Deus; et asio cõta mẽestre Pedro em sua Estoria et diz que este sacrifiçio cada dia ofazia Noé a Deus, pedindolle que, poys aquel deluvyo era passado, que nũca cõ outro os penasse nẽ atormẽtasse aelles nẽ aa terra; et segundo diz Josefo ẽno quinto capitolo, que noso señor Deus amaua [moyto] aNoe por la justiçia que achaua em el, et [avyao] prouado por bõo em todas las cousas, outorgoulle de aquela vez estes dões cõmo avedes oydo: que creçessem, et arrequesçesem el et seus fillos, et poblasem a terra, et fossem señores della, et de [todaslas] outras anymalias que su o çeo som; et que comessem de todas las carnes das anymalyas lynpas, cada hũ cõmo as quisesse et delas ouvesse desejo; mays que se gardasem sobre todaslas outras cousas de matar omẽ a omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Et por que ontre todas estas rrazões nõ avia Deus dada segurança aNoe ajnda do deluvio, disolle despoys adeante, asy cõmo odizẽ Moysem et Josefo et os outros todos: [+]
1300 XH I, 0/ 47 "Paramẽtes aagraça que te fago aty et atua [compaña] et ajnda aas outras anymalyas por amor de ty et porlo teu rrogo, que [poño] meu pleyto cõuosco et cõ vosos linagéés et das outras anymalyas, despoys de vos, aseguro avos et aellas, as que convosco seyrõ da arca et atoda a terra, que nũca vos mate cõ deluvio daqui endeante, por nẽgũ erro enque me [cayades]. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Et, segundo diz Josefo, noso señor Deus despoys que acabou estas palauras et rrazões cõ Noe, calouse; que de aquela vez nẽ ajnda outra depoys, segundo coydamos et achamos, nõ ouvo mays palauras [ontre] elles. [+]
1300 XH I, 0/ 49 Et destes tres fillos de Noe, segundo diz Moysem ẽno segundo capytolo do Genesis, nasçerom todos los omẽs que ẽno mũdo som, que se espargirõ despoys por la terra et poblarõna. [+]
1300 XH I, 0/ 49 Et conta meestre Pedro ẽno Libro das generações do Vello Testamento, que destes tres yrmãos sayrom as seteẽta et duas generações que oje [teẽ] poblado omũdo todo; et ẽno mundo todo nũca ouvo despoys omẽ nẽgum de outra parte -senõ se vẽeo dos [jncubos] que disemos ẽna maneyra que he dita -, de Jafet as quinze generações, de Cam as [trijnta], de Sem as vijnte et sete. [+]
1300 XH I, 0/ 49 De Noe et de seus fillos foy asy que logo os primeiros dias despoys do deluvio morarõ ẽna arca ata que fezerõ outras moradas; et Noe et aqueles seus fillos [começarõ] de andar por la terra, pero nõ moyto aalonge do termyno donde estaua aarca. [+]
1300 XH I, 0/ 49 Et diz sobre este lugar mẽestre Pedro que paresçe por estas rrazões que em aquela sazõ nõ tragiam os omẽs ajnda panos menores nẽ souberõ a maneyra delles pera os fazer, ata quea achou despoys [Semyrramys] arreyna de [Babilonya], cõmo odyremos adeante ẽnas rrazões [de] seu rreynado. [+]
1300 XH I, 0/ 49 "Despoys diso: [+]
1300 XH I, 0/ 49 "Et acabadas estas rrazões et os feytos [delas], conta Moysem ẽno novemo capytolo avyda de Noe, et diz que viueo Noe depoys do deluvio trezentos et çinquoeenta [ãnos], et dantes do deluvio avia viuydo seys çentos. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Da vida dos omẽs Sobre esto, por que diso noso señor Deus a Noe que seeria de aly adeante avida do omẽ çento et vijnte ãnos -et nẽgum nõ teña que ẽna palaura de Deus aja nẽgum erro nẽ ho a aquẽ bem aentender - et por que vyueo Noe despoys do deluvio trezẽtos et [cinquoeenta] ãnos, queremos nos dizẽr aqui oque achamos departido sobrelo. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Et ajnda sobre esta rrazõ achamos que filosofos ha y que [pensam] [[que]] omũdo, queo contem todo, que por esta meesma maneyra vay, et que acansar [a] et afalesçer, et despoys séér [rrenouado] em mellor natura, cõmo sera dos omẽs ẽno dia do seu rresuçitamento; et esto sera quando Deus quiser. [+]
1300 XH I, 0/ 52 Et entrando Sem ẽna conta som estes [per] todos vijnte et sete lynages; et quẽ os contar desta [guisa] achara que fezo Sem estas vijnte et sete geerações, et todos feytos despoys do deluvio, contando toda vya que entre Sem ẽna conta cõ suas generações, et nasçeo ante do deluvyo et da entrada da arca, asy cõmo avemos dito; et cada hũ delles foy cabeça et lynage, segundo suas [lyngages] et [conpañas] et suas generações. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et conta desto mẽestre Pedro ẽno trasllado da sua Estoria, ẽno capytolo das generações de Adam, que descobrio estonçes aly aMetodio toda averdade noso señor Deus por lo Espyrito Santo; et falou Metodio de Noe despoys desto em estas rrazões, et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 53 De Noe et de Yonyto seu fillo despoys da arca. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Andados çento ãnos do terçeyro myllar, et esto he, de Noe despoys do deluvio et de Adam myll et sete çentos et seteẽta et çinque, nasçeo aNoe hũ fillo em semellança del. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et segũdo departe mẽestre Pedro esto quer dizẽr que Noe despoys que sayo da arca que fezo fillo, et posolle nome Yonjto. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et tam bem sabya Noe cõmo cada hũ destes seus fillos mayores queria yr cõ as grãdes [cõpañas] que avia contra hũa destas partes cada hũ cõ os seus aasua parte, et que nõ ficaua terra apartada pera Yonjto, pensou, oque foy despoys, dizendo que seus fillos falariã sobrela partida da terra et que outorgariã os outros aSem, que era yrmão mayor, a mays grande et mellor destas tres terras que he Asya. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et por que era grande terra pera hũ yrmão, casou aYonjto com hũa filla dos de Sem por que ouvessem [mayor] deuedo em hum et se quisessem mellor; et doulle com plazer de Sem et das outras [compañas] contra ouriente hũa morada de moytos et grandes termynos aalende de hũa terra aque diserõ despoys Etam; et beyzeo et doulle sua [cõpaña] pero pouca que leuasse consigo, et envioo aaquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et Yonjto porla entrada do saber das estrellas de que oyra falar aseu padre Noe, et oaprendera del -que segundo achamos porlos escritos todos os santos Padres souberõ logo de começo moyto dos saberes das cousas çelestiaes, et aprenderõno elles de Adam et despoys [hũus] dos outros cõmo forõ vijndo por la lyña - et oal por merçede quelle Deus quiso fazer, et lle dou aly dom de sabedoria, [asi] cõmo diz mẽestre Pedro ẽno capytolo que fala do ordenamento dos fillos de Noe et de Nẽprot, que achou este Yonyto açiençia da [astronomya]. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Andados duzentos et [triijnta] ãnos de Noe despoys da arca et do deluvio, -et morando ajnda Noe et seus fillos em Armenja em estes montes [Cordiçeyro], et Boris, et Ozile ẽnos quaes pousou aarca, por plazer de Deus, segũdo diz mẽestre Godofre - Nemprot, fillo de Cus, fillo de Cam, sayo grande omẽ; asy que diz aestoria ẽno Panteom que avia dez couedos em longo ẽno corpo, et cõmo era grande de corpo, asy era grande de coraçõ, et moy soberueo et moy valent amãos. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et que primeyro rreynariã os de Cam donde foy el rrey Belo, em pos esses os de Sem, cõmo os de Media et Perssia et os gregos, et despoys que rreynariam os de Sem et os de Jafet em hũ ajuntados, et despoys, acabados os outros tres rreynos, que rreynariã em cabo os de Jafet sóós, cõmo ofezerõ [despois] de todos los outros; et forõ estes os rromãos que som de parte de ouçidente. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Nẽprot, depoys queesto ouvo aprendido de Yonjto, et tomado del este consello, tornouse pera as outras suas [cõpañas] aArmenja et começou primeyro ontre os seus de Sem a contãgerlos et demãdarlos em rrazõ de rreynado, et que rreynaria el primeyro asy cõmo fillo herdeyro, et el queos mãterria em justiça et em dereyto. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Andados de Noe despoys da arca et do deluvyo duzentos et çinquoéénta ãnos, et de Adam mj̃ll et noveçentos et seys, despoys que Noe ouvo consellado aseu fillo Yonjto, cõmo he dito, ficauã ajnda el et os outros seus fillos em terra de Armenya, onde estaua aarca. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et por cõsello de Nẽprot que andaua buscãdo carreyras et rrazões por que podesse rreynar sobre todos, et desçenderõ das serras et dos mõtes et das outras altezas aos vales et ajnda chegarõse aas rribeyras dos rrios Et Nẽprot, despoys que os vyo abayxados [en] bayxo ẽnos chaãos ao pe de aquelas serras empero nõ era lugar enque todos podessem caber nẽ morar, et quese espargeriã daly, disolles Nẽprot: [+]
1300 XH I, 0/ 56 "Todos somos yrmãos et nõ avemos [por que] nos [partyr] ajnda de morar [hũus] cõ outros, pero este lugar he estreyto mays nõ quedemos aqui; et andade aca et vaamos buscar terra ancha enque possamos todos caber, et daly nos yremos espargendo despoys et poblaremos todo oal. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Andados duzentos et çinquoenta ãnos do deluvio, et mj̃ll et noveçentos et seys de Adam, em essa sazom falauã todos los omẽs hũa lengage; et sayrõ de ouriente et vijndo contra [medyo] da terra chegarõ ahũ lugar que ouvo despoys nome Senáár, et aly acharõ hũ cãpo tã chaão, et tã bõo, et tã grande que estando em medyo del que nõ podyam deuysar os cabos; et paresçeolles que bem caberiã aly todos et moytos mays seo fossem. [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Poys que esto falamos em acordo nõ ha y mays segura cousa senõ esta: que façamos hũa torre moy grande et moyto alta et moy forte pera ello. [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Despoys diserõ [hũus] contra os outros: [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Et começarõ et labrarõ todos amoy grande pressa; et avyam feyto em ella de alto mj̃ll et seys çentas et treynta et tres pasadas, et em ancho avya tanto que, oquese paraua ẽna parede et a cataua[, ] bem lle semellaua que mays era ancha que alta, et era asua feytura moy marauyllosa, asy cõmoa contaremos ẽna estoria da [rreyña] Semyrramys, que foy señora dela despoys, et afortelezoa ella ajnda mays, et fezerõ pááços cubertos douro enque poserõ pedras preçiosas et outras cousas moytas que seeriã moy máás de créér. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Despoys que Deus catou aquela obra diso: [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et Nemprot focou ẽna çidade de Babilonya rreynãdo [sobre] [las] [conpañas] que ficarõ aly cõ el, et segundo diz Moysem et todoslos outros que [sobresto] falam, dizẽ que foy ocomeço [do] seu rreyno aquela çidade de Babilonya; que aatorre posserõ nome Babel, et aacidade chamarõ Babilom, et despoys Babilonya; et nos dizemos que esta Babilonya he aquela que esta agora deserta, et esta et Arat -que he Edessa, hũa çidade de Mesopotamya - et [Artat] que he terra de Mesibi -et Calapud - aque chamarõ em pos eso Soleuca do nome del rrey Soleuco que rreynou [despois] aly -et todos estes lugares em terra de Senáár, et Senáár ẽna partida de Asya forõ [o] primeyro rreyno de Nẽprot et [o] começo de seu [prinçipado]; et por que era Nẽprot moy brauo rrey em se aseñorar, sayo aly del hũa palaura [en façaña] que diserõ ende os outros que quando algũ fazia soberuea ou máá braueza diziã logo del " Nẽprot robusto ante o Señor"; et [rrobusto] he por omẽ nẽbrudo et valente et brauo. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Despoys diremos quaes delas poblarõ estes lyñages. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et destas tres partidas da terra departamos aqui por que possamos despoys dizer mellor as poblas et vos entenderlas; et cõtaremos dellas cõmo as achamos departydas et contadas de omẽs sabeos. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Poys que disemos das tres partes da terra onde se partẽ as hũas das outras, et quanta partida da terra tẽ cada hũa delas, diremos agora qual delas poblou cada hũ dos [tres] fillos de Noe, desy quaes terras et villas poblarõ despoys os seus lynages et os que deles vierõ. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Lut oquarto fillo poblou outrosy sua terra cõ os seus; et aos seus chamou ludos logo, et aa terra chamarõlle logo Luda; et despoys por tẽpo forõlle mudando onome et diserõlle Lidia, et aos pobladores lidos, et asylles dizẽ ajnda agora et aaterra Lidia et lidos; et diz Ojudio ẽno seu Libro Mayor: [+]
1300 XH I, 0/ 64 Mays diz Josefo queos gregos quese trauallarõ de mudar os nomẽs porlas rrazões que diremos adeante, que mudarom despoys onome aesta terra et aos moradores della, et aaterra chamarom Syria, et aos moradores syrios; et Syria et Caldea vyziñas [som] cõmo as poblarõ estes yrmaãos Arfaxat et Arã, et em [moytas] cousas se semellam, et nos dizemos lles suriãos por esta rrazõ et por hũa çidade que y a aque dizem Sur, et he cabeça da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Jeter, oterçeyro fillo de Aram, poblou outrosy sua terra et chamoa Jeteria, et aos seus jetras; et dizẽ [hũus] quese forõ despoys mudando estes nomẽs et diserõ aaterra [Jeculia] et aos moradores [jeculos]; et porlos [jeculos] dizemos nos agora os gazules; pero diz Josefo queos daquela terra que Jeter poblou que am nome os bautryãos, et aaquela terra chama mẽestre Galter ẽno Aleyxandre Bautra; et segundo aly diz ẽna Estoria de [Aleyxandre] o Grãde et Dario, som Bautra moytos lugares et de bõas caualarias darmas. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Arfaxat aquel terçeyro fillo de Sem fezo aSale; et omayor fillo erdeyro de Sem foy Arfaxat, et de Arfaxat este Sale por lyña; et este ficou por cabeça do lynagee ẽna çidade Salem que disemos que poblara Sem, et ajnda achamos que dizẽ algũũs que Sem, por que vio que Arfaxat ficaua ontrelos outros do seu lynagee por lo mayor ẽna lyna, et Sale ẽnos outros da lyna despoys da vyda de Arfaxat, que por amor de este neto que poso el aaquela çidade este nome Salem, do nome de Sale; outros dizẽ que Sale mẽesmo quea poblou et posolle oseu nome; et achamos que daqueste Sale forõ nomeados os salamytas, que som agora [hũus] pobõos de India. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Et agora leyxamos aqui as rrazões das geerações de Sem et dos seus et despoys tornaremos a ellas, et contaremos logo em pos esto do lynage de Cam, yrmão mediano. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et por que diso outrosi Moysẽ ẽno nouemo capytolo, que despoys que Noe [espertara] et soubera oescarno quelle fezera seu fillo menor, et diz aqui menor por Cam quese rryo del, que duldarõ outrosi qual fora omayor, et qual omediano, et qual omenor. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et aaquelo que Noe, seu padre, chamou menor aly aCam, diz meestre Pedro ẽno capytolo do beber de Noe et da maldiçõ de Cam, et nos dizemos cõ mẽestre Pedro que foy dito por estas rrazões: ahũa por moy grande saña que tomou Noe contra Cam por lo escarneo quelle fezera; aoutra por que dizẽ que Cam era menor de corpo que Jafet, que nasçera [depoys] del et de Sem; aoutra que era Cam de menor entẽdemẽto que os outros et por esta rrazõ menos mereçedor. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et ajnda por esto se proua que [cam] ante nasçeo que Jafet et despoys de Sem, et que foy fillo mediano Cam. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et nos cõmo quer queos sabeos que em esta estoria falarõ et em ella departirom ordenã as rrazões destes tres yrmãos, qual quer primeyro, [et] qual quer em medio et aoutra em cabo, ordenamoslas nos et começamos las em este lugar cõmo achamos que nasçerõ: as de Sem primeyro cõmo de yrmão mayor; as de Cam despoys destas cõmo de mediano; as de Jafet tras todas estas, cõmo de yrmão que nasçeo despoys dos outros. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Onde achamos que moytos dos gregos que [escrivirõ] as estorias que falam deste rrio dizẽm quelle chamã Put do nome daquela provynçia [per] onde corre; mays despoys quelle foy mudado onome em tempo de hum fillo de Mezrraym que ficou por erdeyro despoys del, et foy ao que disemos Badym; et mudou este nome aquel nome Put aaprovynçia et aos moradores della, et por departymẽto da outra Lidya que disemos dos de Sem [mudandolle] as leteras chamou Libya aaterra et libes aos pobladores; et jaz esta terra açerca das areas de Asia, et ajnda mays, queas arreas som amayor parte desta terra. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosi Sabata, yrmão destes, poblou sua terra et aos seus chamou sabateos et aaterra Sabatema; et segundo diz Josefo os gregos chamarõ despoys astaboras aos sabatenos et Astabaria aaterra. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosy [Rregma] poblou os rregmeos, et ouvo dous fillos: hũ Juda et o outro Saba; et Juda foy morar em fondo de Africa, et aquela terra anome Asperia cõmo a postromeyra terra de España, da estrella aque dizẽ Espero, que nasçe et paresçe sobrelo termyno de ambas estas terras; et desto ficou aaquela gente este nome quelles diserõ despoys Judeos do nome del, segundo conta Josefo ẽno sexto capitolo. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Dos outros sete yrmãos cananeos aque chama Josefo [os] dous postromeyros, ao hũ Syneso et ao outro Samareo, nõ achamos nos ẽnos libros da Santa Escritura nẽ ajnda em outros que ajamos leudos ata aqui, outra cousa nẽgũa senõ os nomẽs deles; et pero segundo conta Josefo todos estes poblarõ cõmo os outros, et todos ouverõ suas terras [coñosçudas] et apartadas et todos fezerõ çidades et outras poblas, mays diz queas destroyrom despoys os judeus cõmo destroyrõ as dos fillos de Mezrraym, et mostra que foy porla rrazõ que maldiso Noe aCam ẽna sayda da arca. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Et esta rrazõ de Noe, cõmo se tornou aterra em sua natura despoys do deluvio, et labroa Noe, et plantou sua vyña, et fezo ende [vyño], et beueo et enbebedesçeo, conta esta rrazõ Josefo despoys destas poblas et [Moysen] antes, et nos outrosi dizemos em esta rrazõ cõmo diz Moysem, et avemos lo ja contado aly ondeo el contou. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Poys dizemos asy segũdo Josefo, desque foy passada aforça do [vyño] et espertou Noe, et soubo orriso et escarneo que Cam seu fillo fezera del, et omaldiso em seus fillos et em suas generações, et os dou por seruos aSem et aJafet et aos seus, segundo conta Moysem ẽno [novemo] capytolo. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Teuerõ despoys os judeus que vynã de Eber, que foy da lyña de Sem et outrosy os de Jafet, que quanto dos de Cam podesem leuar ou tomar da terra ou doutras cousas quer por batalla, quer por força, et ajnda prenderlos et tomarlos por vasalos peyteyros et por seus seruos, que nõ faziam pecado nẽ erro nẽgũ, que seu padre Noe, que fora padre de todos, dos [hũus] et dos outros, lles leyxara esto por erdade. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et nos tẽemos, que segũdo este dereyto et priuylegio que Noe noso padre nos leyxou aos de Sem et de Jafet donde nos vĩjmos que toda cousa de terra et de al que nos dos de Cam de Africa, et donde quer queos mouros sejam em quaes quer outras terras; et poys que mouros som, todos som de Cam, et se podermos de [algũus] deles algũa cousa leuar por batalla ou por [qual] quer força et ajnda prenderlos et fazerlos nosos seruos que nõ fazemos em [ello] pecado, nẽ torto, nẽ erro nẽgũ. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et esto logo lles ofezerã os nosos ẽno campo de Senáár, ca nõ os avyam por fillos lyndos nẽ dereytureyros erdeyros despoys da maldiçõ, mays pero ficou queo nõ fezerõ por estas rrazões: ahũa por que erã aqueles moytos et avyam por caudillo et señor ao moy forte rrey Nẽprot, et ajnda segũdo dizẽ [algũus] por quese temjam elles ja desta força, et por [esso] ho tomarõ por rrey sobre sy. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Depoys torna esta rrazõ enque os judeus destroyrom aqueles sete pouõos dos cananeos cõ todas suas gentes et poblas et suas terras por fondo do terreo, que cousa do mũdo nõ ficou de todos elles nẽ do al senõ as terras acháándas et ermas. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Et poblarom as despoys os judeus cõ outros omẽs de suas [cõpañas] et cõ outros das terras et das çidades et dos pouóós de arredor. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Mays em Europa, por que nẽgũ das mayores genera ções de Jafet nõ vẽeo amorar aaterra aque despoys chamarõ dos de Gomer nẽ morou y, apartarõse hũas [cõpañas] das outras que chegarõ de aquelas generações de Jafet, et forõ de Gomer et dos de Magog, et vierõ sem caudillos et sem outro rrecado, que por que oyam os outros dizer que era terra moyto fria et máá nõ queriam pera ella vĩjnr; et poblarõna esses et morarõ en ella, et chamarõse por nomẽs departidos em moytas [guisas]; et som aqueles aque os gregos chamã galatas agora, que em aquel tempo primeyro gomaritas se chamauã elles de Gomer, donde vynã, et pero que vynã sem caudillos el os enviara aly apoblar. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et poblou Madeo terra de Media em Asya, donde chamarõ os gregos aas gentes daly medos, que diz tãto cõmo os de Media, de Madeo que os poblou, et foy el aly oprimeyro señor, et despoys os seus cõmo forõ víj́ndo del. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Aaterra que agora anome Çesarea diziãlle primeyramente Moga, et aaque agora dizẽ Capadoçia dizianlle primeyramente Mato; et Moga posolle despoys nome Çesarea de Tyberio Çesar. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Outrosy Mosot, fillo de Jafet, poblou sua terra, et os seus ouverõ nome moscunos do nome del; despoys foylles este nome mudado et chamarõlles capadoçes; [+]
1300 XH I, 0/ 76 Tyras, opostromeyro fillo de Jafet, poblou em Asya hũa çidade et posolle nome Tyraçia, et aos seus tyraçes, donde foy el prinçepe; et despoys por apostura, tyradas algũas leteras destes nomẽs, mudarõnas et chamarõ aos pobladores traçes et aterra Traçia. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et Astenagos poblou sua terra apartada et chamou aos seus astenagos; et os gregos, despoys desto, segũdo diz Josefo, mudarõlles este nome, et chamarõlles rreginos, et aterra anome Rregio et he em terra de Ytalya. [+]
1300 XH I, 0/ 76 [Tygrã], seu yrmão, poblou asua et chamou aos seus tygranteos, et os gregos despoys [mudarõlles] este nome et [diserõlles] friges, et aaterra Frigia. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et segundo dizẽ Josefo por rrazõ desta ysla chama oebrayco Çetym [atodaslas] outras yslas et aos lugares marismos; et pera séér çerto que esta ysla foy asy chamada avemos ende por [testemoyo] em essa ysla de [Çipre] hũa çidade aque dizẽ Cetys, et agora ajnda este nome ha, queo nõ perdeo despoys; et os quelle este nome poserom chamarõlle Çetys. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Despoys todas as outras terras que som aaquende omar, quea nome omar Terreño, et se ençarrã da rribeyra del de hũ cabo et essas outras, som estas: [+]
1300 XH I, 0/ 78 Os de [Dodamj̃], que foy o quarto fillo de Lauam, fillo de Jafet, poblarõ aysla de Rrodos; os de Gomer et de Magog poblarõ Scançia et as outras yslas que disemos de parte de septentriom, pero aaquela maneyra que avemos cõtada, sem caudillos et prinçepes que elles ouvessem logo quando se das outras suas [cõpañas] partirõ, senõ os que elles fezerõ despoys ontresy. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Os elladicos vierõ de Elisa fillo de [Janã], et os gregos yones, que forõ outrosi de [Janã], poblarõ despoys Troya et seus termynos; et desto diremos adeante ẽnas suas estorias moy grandes et moytas que y delles ha. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Et nos achamos as poblas de Tubal ditas mays cõplidamẽte em libros de outros sabeos que falarõ delo, et téémos por [guisado], que poys que disemos as das outras géérações de Jafet, que digamos estas; et queremos las dizer aqui, et dizemos assy: [+]
1300 XH I, 0/ 80 Os fillos de Tubal despoys que andarõ [moytas] terras buscando lugares bõos de pobla, chegarõ aas postromeyras partydas de ouçidente, et virõ bõas terras, et bõos montes, et bõas agoas, et bõos asentamẽtos, et quedarom aly et poblarõ; et por lo que oyam dizer que acaesçera do deluvio, asentarõsse logo ẽnos montes de Aspa aque chamã os montes Pyreneos; et chamauãse ẽna primeyra estas [cõpañas] çetubales, de cetus que tanto diz [ẽna] nosa [gramatyca] cõmo [cõpañas] de Tubal; et çetubales tanto quer dizer cõmo [cõpañas] de Tubal. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Despoys desto, por poer elles nome asua terra, pararõ mentes em hũa estrella de ouçidente que paresçe quando se pom o sol, et por que esta estrella anome Espero chamarõ elles aasua terra de España, Esperia. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et aquela terra da rribeyra do Ebro foy chamada primeyramente Çeltiberia deste nome dos çeltiberos por esta rrazom; et despoys lle diserõ Carpentanya, que he cõmo por quatro, por que [começarom] elles aly apoblar ẽno chão primeyramente em quatro lugares onde agora estam bõas villas. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Hũa he aquela aque chamarõ primeyramente Ouçidia et despoys poserõlle nome Sanssoña, et he aaque dizẽ agora Panpalona; et aoutra he Calaforra; et aoutra Taraçona; aquarta he Auripa, et he aaque agora dizemos Saragoça, et este nome ouvo por Çesar Agosto quelle tolleu aquel et lle poso este. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et despoys que [estes] lyñages de Tubal se espargirõ apoblar porlas outras partes de España poserõ [nomẽs] cada [hũus] aos lugares que poblarõ, et ouverom departidas as terras et os señorios por grandes tempos, asy cõmo oyredes adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Et cõmo quer que algũas [conpañas] dos outros dous yrmãos poblarõ y, asy cõmo Nẽprot, que acõmo quer que era do lynage de Sem et foy contado do lynage de Cam por la rrazõ que avemos [dita], por que asua artaria deytou os do lynage de Sem et de Jafet da torre et da çidade de Babilonya, senõ as que quiserõ y ficar por seus empero quea fezerã todos, et poblou el despoys mays açidade et rreynou y. [+]
1300 XH I, 0/ 83 Mays empero desque [Yonyto] foy de ydade pera tomar sua casa de morada pera sy, [despois] queo casou, fezo cõ el et cõ Sem cõmo avemos dito ja, et [outorgoulle] que tomase aterra aque despoys diserõ Etam ata omar Ouçião contra hu o sol nasçe; et Yonyto foy, et tomou a terra de Etam cõmo vay ata [ogrã] mar quee o Ouçeão; et esta terra de Etam he ẽna partida de ouriente cõmo España ẽna parte de ouçidente, et segundo cõta mẽestre Pedro, ẽno capitolo do ordenamẽto dos fillos de Noe, diz queo padre quelle dou aquela terra em donadio, et Yonyto foy bem cõtento cõ aquelo quelle dou seu padre Noe, et ficou aly et poblou cõ suas [cõpañas], et em aquela terra acabou sua vida. [+]
1300 XH I, 0/ 84 Et avemos ajnda outra proua de Moysem, queo conta ẽno Genesis, asy cõmo nos diremos adeante em seu lugar, que Sem em Jerusalem ficou et morou, por que quando Abráam sayo em pos Condaloamor, rrey dos elamytas, et pos os outros quatro rreys que yam cõ el et vençeo, et desbaratou, et lles [tolleo] aLoth seu sobrino et lles tomou quanto al leuauam, quando se tornaua dende Abraam cõ aquelas cousas que aaqueles tomara, sayo ael de Jerusalem osaçerdote Melchysedech aacarreyra cõ pã et com [vyño], et aly dou Abraã odezimo de todo oque em aquel alcanço tomara, et este saçerdote Melchisedech, dizẽ que foy Sem, ca segundo contã despoys que Abraã morreu viueo Sem tríj́nta et çinque ãnos; et destas rrazões avemos as prouas que Sem em Jerusalem morreo et acabou. [+]
1300 XH I, 0/ 85 Et quando chegarõ aaterra aque despoys diserõ Toscayna, ahũa lugar nõ moy longe onde agora he açidade de Rroma, et paresçeolles moy bõo lugar de erdades, et de montes, et agoas, et açerca do mar, et poblarõ aly hũa çidade et poseronlle o nome de Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 85 Poys, segundo as rrazões ditas, ficou Sem em Jerusalem et y morou et finou et y jaz. [+]
1300 XH I, 0/ 85 Agora, poys avemos dito das moradas et dos acabamẽtos de Noe et de seus fillos, et das poblas dos seus, cõmo quer que nõ digamos das seteẽta et duas geerações, queremos dizer das quinze de Jafet que poblarõ Europa quee aqui onde nos somos et erdamos et viuemos; et diremos quaes destas gẽtes acordam em hũa lyngage et quaes se departẽ dos outros ẽna sua. [+]
1300 XH I, 0/ 86 Mays agora, poys disemos [ja] das moradas, et dos acabamẽtos de Noe, et de seus fillos, et das poblas de suas gẽerações, et dos lengages de Europa, queremos logo dizer dos primeyros costumes et creẽças de todos. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Despoys destes omẽs primeyros vierõ outros, et entendiam mays as rrazões et as cousas, et pensarõ que algũas cousas de mẽestria deuyam aaver pera fazer os omẽs de vestyr de outra maneyra mays aposta que aquela que tragiam, et de quanto elles entẽdiã oprimeyro fazedor das cousas et anatura que nõ fariã asy aos omẽs andar de esta [guisa] [denũus], et tã desamparados de toda vestidura et que morreriã de frio et de caentura se al nõ ouvessem que vestyr. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Despoys daqueles omẽes que avemos ditos, vyerom outros que entenderõ mays ẽnos saberes das cousas, et aamaneyra das tendas das [rroupas] enque morauã, começarõ afazer casas de madeyros mal labrados et tortos, quaes lles acaesçiam, et atados cõ vyncallos de caruallo torçidas et cõ outras pertegas, que nõ sabiam elles ajnda mays desta arte nẽ de carpentaria pera aquelo, et morauã em ellas et fezerõ fogo, et começarõ de asar as carnes et os pescados que comyam, . et sabiam lles mellor, et [vsarõ] em ello; et vestirõ sse estes mellor que os outros primeyros, et fezerõ calçaduras pera os péés de coyros de bestas. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Et forõ outros ajnda mays em estas rrazões quanto mays vynã em pos os outros, et entẽdendóó por estas rrazões; aprimeyra [porlo] que aprẽderã dos outros que vierã ante que elles, a segunda por lo que elles sotelezauã, et despoys desto pararõ mẽtes aas aves et virõ cõmo uolauã et passauã em pouco tẽpo grãde termyno de ayre, et de terra, et de agoas quando ellas queriam ou lles acaescia, et nõ de pe nẽ as leuãdo nẽgum mays ellas por suas alas et por seu aruydio ofaziã et veẽdo cõmo se alçauã por sy de terra ẽno ayre et pojauã moyto em alto contra o çeo; et por estas rrazões que erã mays nobles cousas et mays chegadas aDeus que quaes quer cousas das outras que avemos ditas, et leyxarõ de adorar as outras cousas que adorauã antes et adorarõ as aves. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et despoys destes vierõ outros et diserõ que se por mayoria fosse, que mellor et mays grãde era oelamẽto do ayre queo da terra et da agoa, et demays que por este elamẽto se alumeauã todaslas cousas et que por el mostraua cada hũa cousa de que color era et de que fegura, et ajnda mays que todas las cousas que rrespirauã que del ou por el rreçebyam os rrespiramentos da vida, que som mellores et mays nobles que os corpos, et que mays açerca dos çeos que som as seedas de Deus et dos angeos era oelamẽto [do] ayre queo da terra nẽ da agoa, et leyxarõ por esto de adorar aestes outros dous elamẽtos et adorarõ ao ayre. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et despoys destes vierõ outros et catarõ ẽnas calidades dos quatro elamentos, et leyxarõ os outros et adorarõ ao fogo, departyndo sobre ello et dizendo que aquel elamẽto do fogo que era mellor et mays onrrado queos outros tres elamentos, et esto por estas rrazões: aprimeyra por quee mays alto et mays açerca do çeo que elles et aluz que alumea; asegunda por que ençarra aos outros tres que som aterra, et as agoas, et o ayre, et os escaenta, et os tẽpera acada hũ cõmo lle faz mester, donde [vem] a mayor parte da força et do poder por que nasçem todaslas cousas ẽnos outros elamẽtos, et cresçem et se acabã segundo seus tẽpos. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et oelamẽto do fogo tem mayor espaço et mays grande lugar et parte ẽna feytura et ẽno corpo do mũdo, que nẽgũ dos outros tres elemẽtos; et durou grãde sazõ esta creẽça dos que adorauam os quatro elamẽtos; et cada hũas destas gentes adorauã aseu elamento, asy cõmo os caldeos ao do fogo; et os [do] Egyto [ao] da agoa, et asi as outras aos outros dous elamentos, [asi] cõmo [hu cõtaremos] adeante hu contaremos as estorias das gentes que esto começarõ primeyramẽte, et omãteverom despoys ata que durou, et por quaes outras rrazões sem estas que aqui disemos ofezerom. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Despoys de todos estes omẽs de cujas creẽças et cousas avemos falado e dito, chegarõ estonçes, em cabo deles et cõ eles, outros que entẽderõ ja mays que aqueles de que avemos dito; por queo aprenderã de seus anteçessores ouçiáos et quelles leyxarã dello algũas escrituras de algũas cousas, et por la soteleza que tomauã enssy daquelo que deles aprenderã, et buscauã elles sobre ello mays de seu. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Senõ que por rrenẽbrãça do Vello Testamẽto et por que sayo o Novo del, queos [cristiaos], que chamarõ despoys ao septymo dia aque diserõ os [gentijs] Saturno, quelle dizemos nos sabado. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et os [gentijs] veẽdo este saber tam noble, tãto entenderõ et estudarõ et penssarõ em el, que achando os [hũus] hũ pouco, et os outros, empos aqueles, outro pouco, et assy fazendo ata cabo queo acharõ todo et ajuntarõno em hũ os de despoys, et ouverõ açiençia da astrologia, quee osaber das estrellas, et aestrologia ha aqueste nome de astris que dizem em latym por [estrellas], et dizẽ logos [em] grego por rrazõ; et astrologia tanto quer dizer cõmo rrazõ ou çiençia do saber das estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Pero Moysem, que veẽo despoys del, [enderẽçoa] et confirmoa, asy cõmo oyredes adeante; et esta durou et ouvo poder ata avíj́nda de nosso señor Ihesu Cristo, de quẽ começou aley dos [cristiaos], ca ẽna seyta de Mafoma et dos outros omẽs que despoys de Ihesu [Cristo] vierõ, heresias forõ, quee tãto cõmo [erro] ou departymẽto da ley enque [õme] esta. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Sem, Cam, Jafet, et despoys poso çento ãnos em fazer la arca. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et outrosi diz Metodio -et conta os tẽpos [per myllares] de ãnos, asy cõmo o nos avemos ja departido -, andados çento ãnos da terçeyra [myllaria] ffezo Noe aYonyto: et viueo Noe despoys do deluvio trezẽtos et çinquoenta ãnos, et forõ todoslos días da vida de Noe noveçentos et çinquoéénta ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Sem, quando foy de çẽto ãnos, ouvo aseu fillo Arfaxat et foy esto dous ãnos despoys do deluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et vem aqui hũa pouca de dulda em [este] lugar et he esta: aqual avemos por las palauras de Moysem ẽno lugar que diz que avia Sem çento ãnos quando entrou ẽna arca, et em este outro lugar diz que quando cõplio çento ãnos que fezo Arfaxat; et esto que foy dous ãnos despoys do deluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et departem sobresto que ouvera dizer Moysem de quatroçentos et noveẽta et oyto ãnos et cõ os outros dous de despoys do deluvio que cõplira os çento et queo deuera dizer Moysem. [+]
1300 XH I, 0/ 99 De quinẽtos et dous ãnos era Noe quando fezo estes fillos, et cõ os novéénta dante do deluvio et cõ estes dous despoys, que ouvera Sem os ditos çẽto ãnos, et esto fora sem erro et fora verdadeyra esta palaura: [+]
1300 XH I, 0/ 99 Sem quando foy de çento et dous ãnos despoys do deluvyo fezo Arfaxat. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et achamos sobresto que diz Josefo que nasçeo Arfaxat çento ãnos despoys do deluvio; outrosi diz mééstre Pedro que este erro foy [do] escryuã et que tam grande desacordo queo nõ diria nẽ faria Josefo. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et viueo Sem quinẽtos ãnos despoys que fezo Arfaxat, et ouvo outros fillos cõmo he dito et fillas cõ elles; et forõ todoslos seus dias seteçentos et dous ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 99 [Arfaxat], andados [triijnta] et çinque anos de quando nasçeo fezo a Sale, et viueo despoys queo ouvo feyto trezentos et tres ãnos; et fezo outros fillos et fillas; et forõ todolos dias de sua vida trezentos et [triijnta] et sete ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Sale, [atrijnta] ãnos despoys que nasçeo, fezo aEber, et viueo [despois] quatroçentos et tres ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et viueo Eber, despoys que fezo [a Falec], quatroçentos et [tríjnta] ãnos, et fezo fillos et fillas, et forõ todos seus dĩas quatroçentos et seseenta et tres ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 102 Sem vyueo seys çentos et dous ãnos; et andados deles os çento et os dous, despoys do deluvio fezo Arfaxat. [+]
1300 XH I, 0/ 102 Poys cõtando os ãnos, quẽ os contar quiser, de estes padres dante que fezessem seus [fillos] cõmo os nos avemos ditos, achara em esta yda de segunda por conta çerta de Noe quinẽtos ãnos, começãdose esta ydade ẽno ãno enque el nasçeo; et de Sem çento et dous; de Arfaxat [triijnta] et çinque; de [Falec] [triijnta]; de Eber [triijnta] et tres; de [Falec] [triijnta]; de Rregau [triijnta] et çinque; de Senyc [triijnta]; de Nacor tríj́nta; de Tare seteẽta. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Despoys desto estes todos tres, Jano et Jano et aquel Cames, fezerõ [hũus] pááços moy grãdes et moy bõos alende orrio Albula, segundo esta Rroma açerca do rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Despoys desto morreo Cames et ficou orreyno todo em Jano, fillo de Noe; et catou este Jano despoys por aquel monte Palatyno, et achou hũ lugar de moy bõos cãpos, et moy bõas fontes, et lugar moyto pertéésçente pera moy bõo alcaçer, et moy bõa pousada et moy autẽtica; et fezo aly Jano moy bõos pááços et forte alcaçere, et estabelesçeo aly acamara do rreyno, et chamoa sela rreal. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et em aquel lugar diz que morarõ despoys moy bem, et moyto aseu talente os emperadores de Rroma et os çesares. Ẽno tẽpo deste Rreu ou Rregau, viuendo ajnda [Falec], ouvo cõtenda el rrey [Jupiter] cõ el rrey Saturno, seu padre. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et esto podo seer asi segũdo dizẽ [algũus], que este Nẽprot Saturno que foy [Nẽprot] ho de [Babilonja]; et que avendo seus fillos ja casados et ajuntados pera rreynar, por que oyo dizer de Europa cõmo era amellor et mays tẽperada terra do mũdo, et mays abondada de [mpytas] bõas cousas -que tal he Europa, et ontre moytas bõas terras quea em ella, cõmo aprouỹçia de [Guadalquiuir] he amellor de quantas ẽno mũdo som, asy cõmo diz Plinio ẽno terçeyro libro enque departe destas tres terras, cõuẽ asaber, Europa, Asia, Africa, et das prouynçias delas - et outrosi por que avia aprendido Nẽprot em terra de Edom de Yonyto, seu tyo, por la arte da astronomya, cõmo ontre - los quatro prinçipaes rreynos do mũdo avia de séér hũ ho de ouçidente, et que este vençeria aos outros tres, et seria señor deles, et duraria sempre despoys que começasse, et com sabor de rreynar el aly, et leyxar de sua geeraçõ [que] rreynasse y sempre, outrosy mudouse onome; et vẽeo aly aaquela terra, aJano, teẽdo que aquela terra aque Noe viera, et poblara et acabara em ella que este acabamẽto de Noe em aquel lugar que era cõmo synal de séér aquela terra começo et cabeça et [synal] de todo omũdo ata afim. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Et [depoys] desto, em tẽpo de Seruc, [hum] prinçepe [a que] chamauã Tybre, rrey de hũas gentes [a que] diziã os aborigenes, vẽeo cõ sua oste aaquela terra de Rroma, et fezo hũa pobla acerca daquel rrio Tibre; et por que el nõ poblara y aprazer del rrey Jano et dos outros da terra -et yam ja as gentes sééndo moytas, et queriã cada [hũus] aver oseu [coñosçido], et nõ rreçebiã de bõa mẽte [hũus] aoutros pera erdarẽ [densuu] todos em hũ, por quese estreytauã ja as terras com moytas poblas et lugares et veẽo aquel rrey Ytalo et lidou aly cõ este rrey Tibre; et matou Ytalo aTibre ẽna fazenda em aquel rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Despoys que el rrey Belo tornou de [Assyria], começou afazer hũa pobla moy noble et moy bõa que fosse cabeça do rreyno; et queria el séér emperador et fazer [en] aquela çidade acabeça do emperio, et do nome do seu fillo Nyno chamou Nyno aaquela çidade; et fezoa ontre [Babilonja] et Siria por que foy lugar comunal atodo [o señorio] dos rreynos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Andados de Noe [oytoçẽtos ãnos] et noveẽta et çinque años, de Sem trezentos et noveẽta et çinque, do deluvio duzẽtos et noveẽta et quatro, do departymẽto das lengages çento et noveẽta et çinque, Tare, despoys que foy de seteẽta ãnos fezo estes tres fillos; [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et em tẽpo deste Tare eram ja todas as gẽtes asentadas porlas terras et feytas as cabeças das poblas donde se fezerõ despoys as outras poblas menores et ajnda algũas das mayores, mellorando seus lugares donde sse cõplio et tomou todo omũdo, et despois queos omẽs começarõ de [coñoçersse] [porlas] vezindades, et souberõ os [hũus] das moradas dos outros, et conosçerõ as terras et os termynos delas quamanos et quaes erã cada [hũus], nom ouvo y nẽgum deles quese por cõtento nẽ pagado touesse da contya das terras que tynam et avyam tomadas. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et andados de Noe oytoçentos et seséénta et oyto ãnos et de Tare [vijnte] et sete, morreo el rrey Belo de [Babilonja], et rreynou seu fillo el rrey Nyno, despoys del; et segũdo diz Preçiam ẽno seu Libro Mayor ẽno começo, os omẽs quanto mays mãçebos veem tanto mays sotiles et entẽdidos som et tanto mays fortemente buscam et catã as cousas, et esto asy he et deue séér sempre segundo bõa et dereyta rrazõ, que os omẽs quanto ssom de mellor et mays ensynado lugar de primo, tanto mays ensynados et sabedores nasçem, et esto asy deue séér se em ello nõ ha erro de natura; et outrosi mays saberes bõos acham ẽnas çidades que ẽnas aldeas. et, ẽnas grandes vilas et poblas, que ẽnas pequenas, et véémos que esto asy he oje en dia. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Despoys que rreynou este rrey Nyno sayo sabedor, et moy viuo et moyto bulidor et [mañoso], cõmo aquel que era et [vyña] de rreys viuos, et de grãdes corações et moy [buliçosos] et fazedores; et asy otrage ja et lle vem cõmo de patrimonyo antigóó; et despoys que foy apoderado de todaslas terras do seu rreyno começou de rreuoluer, et cometer as gentes das outras terras, et guerrearlas et cometerlas fortemẽte por las meter su o seu señorio, et rreynar sobre ellas, asy cõmo oystes que quisera guerrear et aseñorarse rrey Nẽprot, de seu avõo, ẽnos mõtes de Armenya et despoys ẽnos cãpos de Senáár, sobre todaslas geerações dos fillos de Noe; onde semella queo tallente do avoo que nõse perdera ajnda ẽno neto nẽ se podia oluydar. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et he de saber que se começarõ todos aqueles quatro prinçipaes rreynos despoys do deluvio et por seus tẽpos cõmo oyredes. [+]
1300 XH I, 0/ 115 [Ẽno] tempo de Tare, et deste rrey Nyno de Babilonya et de Assyria, se começarom as ymages, donde forõ os ydolos que os omẽs adorauã despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Ca nõ aviã ajnda rreynos apartados, nẽ rreys deles, nẽ gentes apartadas sobre sy cõ algũus outros prinçepes, ou caualeyros, ou [senores] por sy quese alçassem et se leuãtassem cõtra el, et lle dessem guerra, et lle cõtradisessem; ca de aquel Jeutam et de Susenem, que vos disemos queos [alçarã] por rreys sobre sy as [compañas] de Sem et as de Jafet quando desçenderõ dos mõtes de Armenja et ẽno cãpo de Senáár, non achamos que foy deles despoys nẽ onde forõ. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Et chegou em cabo a septẽtriom aterra de Çiçia, donde viérom despoys os godos, et fezolles aquelo méésmo; et erã barbaras aquelas gentes, et poucas, et espargidas. et flacas estonçes quando aesta primeyra vez, et sem batalla, et que nõ buscauã, nẽ faziam mal anẽgũ nẽ outro aeles; et estauã em suas terras quedos cõmo dormyndo, et espertóós el, et fezolles [coñosçer] as suas forças; et ante desto viuyam elles do [leyte] de seus gãados, mays tam fortemẽte os arrequeyxou el et os apremeo por queo nõ quiserõ rreçeber, quelles fezo comer nõ tã solamẽte oleyte dos gãados, mays beber do sangre dos omẽs; et em cabo vençeo os, et amãsóós de [guisa] queos tornou seus por força, et esto lles fezo el rrey Nyno desta vez, et despoys vẽeo aly outro rrey daquela terra por leuar esto deles, mays elles lidarõ cõ el [et] vençerõno et quebrãtarõno [en] tal maneyra que nũca despoys alçou cabeça, cõmo vos lo contaremos adeante queo diz outrosi Paulo Orosio. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Despoys desto vẽeo este rrey Nyno aterra de Bautra, de cuja terra disemos ẽnas poblas dos fillos de [Noe], que poblara Geter, fillo de Aram, do lynage de Sem; et era y Cam fillo de Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Agora leyxamos aqui estas rrazões del rrey Nyno, et despoys tornaremos aelas et diremos ajnda deste seu rreyno et dos outros tres rreynos quese leuãtarõ por lo mũdo en tẽpo deste. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Mays diz Orosio, poys que creaturas somos de Deus, que por dereyto somos nos despenssamẽto de Deus, ou suas creaturas de que El ha aauer merçed. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et pom Orosio sobre esto suas rrazões por prouas dello, de quaes trage hũas aas outras, et diz assy: ¿qual he aquel que mays ame acreatura que aquel quea fezo, ou quẽ agouerna et mãtem mays [ordenadamẽt]?; et rresponde el méésmo et diz que aquel quea fezo, esse ha ama mays, et outrosi diz ¿quẽ he aquel que mays sabeamẽte et mays rreziamente pode ordenar, et gouernar, et mãtéér as cousas feytas que aquel queas catou ensy méésmo, ante queas [fezese], et desque forõ catadas et dantes vistas queas fezo despoys? [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et desto pom Orosio seus enxẽplos et diz qual foy primeyramẽte ẽno seu começo ho rreyno de Babilonya, et despoys de aquel ho de Maçedonya, et despoys destes ho de Africa, et em cabo et ẽna fim de aqueles orreyno dos rromãos, que chegou despoys et dura ata agora. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et sobrelo ordenamẽto destes señorios departe outrosy, que ajnda [destes] méésmos rreynos queo nõ entendem os omẽs nẽ podem dizer cõplidamente [a ordenãça] deles de cõmo os ordenou Deus, et sobre todo por que quiso asy ordenar estes prinçipados dos quatro rreynos mayores que os outros, et aeles ontresy mays altos agrados departidos os [hũus] dos outros, et os poso porlos quatro cruçiaes do mũdo, assy cõmo porlas quatro prinçipaes partes do mũdo; cõmo orreyno de Babilonja em Asia ẽna parte de oriente, quese começou em este rrey Nyno empero que Nẽprot, seu avóó, et Belo, seu padre, rreynarõ aly primeyros, mays enpero nõ despoys que este foy prinçipal rreyno do mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et ja avemos dito do rreyno de oriente enque tẽpo se começou et dos rreys del et de algũus dos feytos delles; agora diremos do de ouçidente. quese começou logo primeyro despoys deste. [+]
1300 XH I, 0/ 121 Et segũdo conta Eusebio rreynou este rrey çinquoéénta et dous ãnos, et despoys deste vẽeo outro rrey aque chamauã [Eurobs]; et este [perla] conta de Eusebio, rreynou [triijnta] et hũ ãno. [+]
1300 XH I, 0/ 121 Agora leyxamos aqui estas rrazões et despoys diremos delas, et tornaremos aa estoria da Biblia. [+]
1300 XH I, 0/ 122 Et agora, poys avemos dito das estorias da segũda ydade, et dos feytos que em ella [cõtesçerõ], diremos daqui adeante das rrazões da terçeyra ydade; et contaremos as estorias et as outras cousas que em ella forõ feytas, et as que ende acaesçerõ por los ãnos de Abraã, et despoys por los outros lynages que vierõ despoys del ẽna lyña ẽno lugar que aver podermos os seus ãnos por verdadeyra conta, et onde falesçerẽ estes, contaremos [perlos] da catyuydade enque os [judeus] forõ ẽno Egyto, et em pos esses [perlos] dos juyzes de [Yrrael], ata rrey [Dauyd] vse acabou esta ydade. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Et estas duas contas segũdas, ahũa segundo os judios, aoutra segũdo os [traslladadores], achamoslas asy contadas et postas de mẽestre Pedro ẽno Libro das Géérações do Vello Testamẽto; et Metodio outrosi conta as ydades por [mjllares] de ãnos, et da hũa [mjllaria] acada ydade, et se mays ãnos [veẽ] y nõ os conta et se menos nõ os toma nẽ em outra [coñosçida] nõ enade, nem faz al senõ que conta [mj̃ll] ãnos acada ydade, et diz que [mj̃ll] ãnos som hũa ydade do mũdo; mays esta conta nõ semella çerta et esto asyo outorga mééstre Pedro ẽna Estoria; ẽno capitolo que vem primeyro despoys do de Sem, et da sua gééraçõ; et diz outrosy da cõta que Moysem [faz] destes ãnos, por que Moysem delo tẽpo desta estoria des lo começo ata [aqui] nõ curou tanto em dizer çertos os ãnos do tempo, cõmo em aduzer et trager as [geerações] todas dereytas et ajuntadas desde Adam ata Abraã, ẽno qual se começou acreẽça daquel Deus que he hũ et verdadeyro Deus, et fazedor de todaslas coussas, et que Moysem apartou aestoria em poucas rrazões ata este lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 126 Tare despoys que ouvo setéénta ãnos fezo estes tres fillos: [+]
1300 XH I, 0/ 127 Todos los espoedores, que sobresta rrazõ falam, acordam cõ Moysem ẽno ordenamẽto ẽnos nomẽs destes tres yrmãos, que poem aAbraã primeyro, et aNacor em medio, et aAram em cabo, cõmo se el nasçesse despoys; mays pero todos acordam em esto: que Aram foy oprimeyro yrmão, et Nacor ossegundo, et Abraã opostromeyro de todos tres; mays poem no aqui primeyro, assy cõmo diz mééstre Pedro ẽno capytolo das géérações de Sem, et outorgã cõ el todos los outros espoedores, por que dizẽ que ficou en el alyña ontre seus yrmãos et os outros parentes; et outrosi adinydade da gééraçõ [de] seu padre et das outras géérações et dos seus santos Padres. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Et cõ esta dulda, que vem aqui do ãno enque nasçeo Abraã, pom outrosy Agustim sua demãda ẽna Glosa que se ouvo Abraã omandado de Deus quese fosse pera terra de Canaã ẽna vida de seu padre Tare, se despoys; et sobresto tragem [Agustym], et Beda, et mẽestre Pedro, et Jeronymo, et outros suas rrazões bõas, enque departem esta dulda et atyram ende. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Poys conta Abul Ybeyt Abda Alam, fillo de Abda Alfadiz Albacruem, ẽno capitolo viçessimo [primo] do seu Libro sobrelo nasçemẽto de Abraã, nomeando primeyramẽte todas las géérações da lyña desta ydade cõmo nos et diz desta [guisa]: [+]
1300 XH I, 0/ 128 Sobre olugar onde nasçeo Abráám, fillo de Tare, fillo de [Nacor]Seruc, fillo de Rragau, fillo de [Falec], fillo de Eber, fillo de Sale, fillo de Arffaxat, fillo de Sem, fillo de Noe, nõ acordam os hũus sabios que desta estoria falam cõ os outros, nẽ outorgã em hũ, pero que este desacordo nõ faze nẽ trage dano ẽna verdade da estoria; que os hũus dizem que nasçeo em Acus, et os outros [que em Alcufa], outros que em Cufida; et estes nomẽs som de lugares et poblas de Caldea; et dizem ajnda algũus que daly foy rrey Nẽprot natural mays que de outro lugar; et contã algũus dos aravigos que viuo era Nẽprot quando Abraã nasçeo, et dizem elles que nasçeo Abraã [mj̃ll] et seteẽta et nove ãnos despoys do deluvio; outros dizẽ que noveçentos et quareẽta et dous, et que era Nẽprot em aquela sazõ rrey de oriente; et diz que em seus dias deste rrey que estudiauã os omẽs ẽnos juyzos das estrelas et ẽnos andamẽtos dos çyrcos do çeo, et queo prouauã todo moy bem, et ojulgauã porlas moy longas vidas que aviam. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Et conta aquel Abul Ybeyt, em aquel capitolo, que ao tempo [en] que Abraã ouvo a nasçer, que ẽno çeo paresçeo hũa estrella moy rreluzente, cõmo nasçem as estrellas aque chamã cometas; et aquela estrella nõ soya aly aparesçer dantes , et vioa el rrey, et pero que el era [estrologo], cõmo vos avemos cõtado, queo aprendera el rrey Nẽprot de Yonyto em oriente, et fezóó el despoys aprender aos seus herdeyros, duldando que queria dizer ou synyficar aquela estrella que asy paresçia novamẽte et nõ soya paresçer y dantes; et envio por los estreleyros de todo oseu rreyno que viessem [apressa] antel, et desque vierõ pregũtoulles que cousa mostraua ou sygnyficaua aquela estrella nova. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et despoys que foy Abraã moço grandezillo, el rrey tyrou odecreto que avia posto et dado da morte dos nenos; et asegurousse Tare, et esto foy quando o sol foy posto, et tyrou sua moller et seu fillo da coua; et quando [forom] fora da coua, catou Tare ao çeo et vio aestrella de Jupiter estar sobrela cabeça de Abraã; et foy Deus fazendo bem aafazenda de Abraã, et começou logo aléér et aaprender osaber das estrellas, et sayo em suas palauras et em seus feytos moyto amygo de Deus et seu seruo; et começou logo adizer que nõ erã nada os ydolos senõ loucura et vaydade; et predicaua que hũ era oDeus que criara [todaslas] cousas do mũdo, et as fezera, et as mãtyna, et as [tyña] todas em poder, et que nõ [erã] moytos deus cõmo as gentes loucas diziã et os faziam, et os adorauã; et predicaua avnydade de Deus, et desdezia os ydolos, et viltauaos. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Despoys do deluvio, ẽna dezima generaçõ, foy ontre os caldeos hũ varõ justo et grande et provado ẽnas cousas et ẽnos feytos çelestyaes. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et outrosi diz Lucas que asy fezo aos de Perssia, et rreynarõ aly os seus erdeyros despoys del. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Delius in coruo [est]; proles Semelia capro, Vele Sorol Febi, niuea Saturnia uaca, Pisce Venus latuit, Cilleninus ibidis alis. Poys diz asi ende Ovidio de esta rrazõ estes versos por latim, et arrazõ por queos el diso asy he esta: [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et segundo diz hũ doutor dos frayres menores quese traballou de tornar as [rrazoes dOvjdio] mayor ateoligia, diz que falou [Ovjdio] aqui encobertamẽte et por semellança, et daquelo que el diso que viuera aquel sangre em aquela [guisa], diz ofrayre que nõ poderia al séér senõ queos do lynagéé de aqueles que ficauã ẽna terra, moços pequenos ajnda, que despoys que forã cresçendo et se vestirom dos bẽes de seus parentes, cõmo se [enbestia] aquel sangre da terra de seus mayores, cõmo diz [Ovjdio], et apoderarõse da terra estes cõmo erã poderosos seus primeyros parentes et estes que ouverõ [a forteleza] et os talentes de aqueles padres, et empero diz que nõ erã tã grandes de corpos nẽ tã valentes amãos cõmo elles, et despoys que forõ moytos leuãtarõse contra seus deus et lidarõ cõ elles, et diz queos vençerõ et que Jupiter et os outros deus que fugirã ao Egipto, et hũ delles, que avia nome Tyfoueo ogrande gigante, foy tras elles, et elles cõmo erã moy sabedores por lo saber que sabiam das estrellas et por la arte magica, quee osaber dos encãtamẽtos, et osabiam elles todos moy bem, trasfigurarõse em aquelas feguras que disemos por se encobrir dos gigantes queos nõ achassem, nẽ os podessem tomar; et em tal [guisa] sse mudarõ que aqueles queos vissem que creessẽ que aquel carneyro de Jupiter que verdadeyro carneyro era, et outrosi que cada hũa das outras [anjmalias], em cujas feguras disemos queos adorauã os [gentijs], por ydolos dos seus deus. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et Abraã contẽdia toda via cõ seu padre et cõ seus yrmãos quese partissem dos ydolos et de suas feyturas et ymages, dizendolles que por quanto os faziam et os tynã em casa, que grande [pecado] era, poys elles em Deus [crijã], et contendendo Abraã cõ Tare seu padre nõ podia cõ el, por que Tare nõ sse queria de todo esto quitar por la vergõça dos viziños em cuja vizindade moraua et queriase cõ elles [avijnr] et estar bem et desy cõpoersse cõ Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 139 "Et leuãtouse Tare et entrarõ ambos ẽna camara el et Abraã; et despoys que catarõ toda aquela obra cõmo estaua mal apostada, diso Abraã: [+]
1300 XH I, 0/ 139 "Padre et meu señor: asy queria eu, que vos que esso dizedes que entendessedes ofeyto dos ydolos cõmo som fuste, et pedra, et terra, et feyturas das mãos dos omẽs, et como os mãdam fazer as gentes aseus talentes, et cõmo querem, et de dous ollos, et de duas orellas, et de dous narizes, et de duas mãos, et de dous péés, que fazẽ ao que de fegura de omẽ he; et se nõ quisesse oque faz aymage nõlle faria de estas cousas todas mays de hũa, et ẽno poder et mesura do omẽ quea faz, jaz todo oseu cõplimẽto, et ajnda mays digo quelle faça todas estas cousas cõplidas et ajnda dobladas, ou mays quatro ollos, et quatro orellas et [asi] das outras cousas, et ajnda quantas mays quiser, como dizẽ de Argo opastor [da] sua deessa Juno que avia çento ollos, empero queo matou Mercurio, nũca lle tanto farã que veja nẽ ouça, nẽ entẽda, nẽ synta, nẽ som os ydolos em outro estado senõ que cada dia vam tornãdose em aquelo donde forom et esto he aterra, ca as aruores, et as pedras, et ajnda os ferros et todaslas outras cousas que ẽna terra som, della forõ tomadas et della nasçem et em ella se tornã quanto quer que [tardem]; poys destas cousas som as ymages dos ydolos. " [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Em este lugar fala obispo dom Lucas ẽno quinto capitolo da segũda ydade, ẽna rrazõ da ymage que fezo el rrey Nyno aBelo seu padre, et diz que despoys que as gentes começarõ dea adorar et tẽer por seu deus, por que erã aly defendidas et amparadas, et que por aquelas torpedades et pecado que aly faziam os omẽs em leyxar aDeus et adorar ao ydolo, que vynam os espiritos máos et faziam açerca da ymage hũas semellanças de escarnos aos omẽs, et elles tynãlo por vertude et maravillauãse delo, mays nõ diz Lucas que ẽna ymage [entrasem] aqueles espiritos máos, mays diz que arredor della ofaziam. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Et partironse em esto aquela donde lle vynã tantas et bõas rrazões, et pensarõ em ello, et diserõ que [per] ventura poderia seer este moço odaquela estrella que paresçera deque falarã os estreleyros ael rrey Nemprot; pero doyasse Tare cõ todo esto da perda que tomara em suas ymages quelle seu fillo quebrãtara, et sobre todo quesse temja moyto, cõmo omẽ bõo et [apreçibido] das cousas que aviam de víj́nr, que por ventura ou [os] matariam aly os caldeos por ello, ou lles fariam grande dano et desonrra, cõmo contesteçeo despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Tare, oque tu oyste dizer do feyto do deluvio general, que matou todaslas cousas saluo ende Noe et os outros que Deus quiso gardar [pera] viuer cõ el ẽna arca, et oque aprendiste despoys do departimẽto de hũa lenguage em seteẽta et duas, que foy feyto sobrela rrazõ da torre de [Babylonya], et ho espargimẽto de todaslas gentes que aly forõ ajuntadas et despoys forõ daly espargidas [per] todo omũdo, et todo esto vẽeo por rrazõ dos ydolos et dos [grãdes] pecados que faziã os omẽs; et em aquel departimẽto que foy feyto das lenguages, asy cõmo foy agente tyrada da lenguage que antes avia, asy esteuerom todos cõmo em hũ ponto de séér tirados de todoslos sentydos que antes aviam, et asy cõmo de novo lles vierõ os sentidos et sysos que despoys ouverom, et todos ficarõ asi cõmo loucos por la loucura [en que contendiam] contra Deus, saluo ende aqueles da lyña de que tu vẽes de Noe et de Sem et dos outros dende aty; et ficou em nos aquel primeyro lengage, et obõo sentido, et obõo siso pera conosçer Deus; et as gentes partyndosse neyçias et loucas de Babel et de Senáár, nũca ouverõ acordo de catar por seus deus despoys, et fezerõ sempre toda cousa que seus corações queriam, [et lles derõ] et cõ os moytos bẽes quelles dou Deus et os viços que tomauã y por codiçia de mãteerlos et quelles nõ myngoassem, buscarom suas ymages que fezerõ, et ydolo nõ quer al dizer senõ ymage, et diserom algũus; [+]
1300 XH I, 0/ 145 Do feyto de Aram cõ el rrey Nẽprot et de como lle com el acontesçeo Abraã, despoys que quebrantou as ymages de seu padre, começouse adescobrir de todo dizendo que hũ era oDeus verdadeyro et nõ mays, et todo oal que erã ydolos et vaydade et descreẽça. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et Josefo, em rrazõ de provas desto que diso Abraã, diz ẽno septimo capitolo do primeyro lybro da Antiguydade dos Judios, et trage por testigos os caldeos que falarõ da sabedoria de Abraã; et foy Beroso hũ [del[e]s], et nõ nomeou a Abraã [per] seu nome, mays diso del asi: despoys do deluvio, ẽna deçima generaçom, foy ontre os caldeos em Caldea hũ varõ justo et grande et moy prouado ẽnas cousas çelestiaes et ẽnos feytos grandes delas. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et el [rrey] despoys que soubo averdade et foy entendendo et vééndo quese ya mostrando oque diseram os estreleyros, et demãdou aTare et asua moller por que nõ passarã os seus fillos por lo fogo, segũdo queos caldeos faziã, [rrecordandosse] da palaura queo seu rrico omẽ Mayzam lle cõsellara quelle demãdasse os fillos et queos pasase por lo fogo, por onde ajnda nõ aviã passado et quellos dese pera pasar por el. [+]
1300 XH I, 0/ 149 De mays despoys que aquelo lle acontesçeo aly sempreo menos onrrarõ os omẽs daquela terra et faziãlle nojos, et soberueas, et desonrras aque el nõ podia dar consello, et [tyñasse] desto por moy biltado et desonrrado; et pensou em toda maneyra de leyxar [aquel] lugar, et sobre todo por lo dolor que avia da morte de Aram, seu fillo; et por aconsellar sua [cõpaña], et perder dende algũ pouco dembargo, casou a Sarra, sua neta, filla de Aram, seu fillo, cõ seu fillo Abraã, et casou Melca, yrmãa de Sarra, filla de Aram, cõ Nacor, seu fillo, cõmo oystes queo diso Moysem, pero nõ tã claramẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Dizem os espoedores desta estoria que chamarõ Abraã por estes tres nomẽs: primeyramẽte diserõlle Rram, et despoys Abram, et despoys Abráám. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et departem sobresto que segũdo acreẽça de noso señor Deus, que todo otẽpo des do começo do mũdo aaca he partido em tres tẽpos: et ao primeyro diserõ otẽpo de antes da ley, et ao segundo, otẽpo da ley ou ẽna ley, ao terçeyro otẽpo de despoys da ley, ou tẽpo de graça; et oprimeyro destes tres tẽpos durou, segũdo dizem [hũus], deslo começo de Adam ata Moysem; et outros dizẽ que ata Abraã, empero omays çerto he ata Moysem. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et ho de despoys da ley, ou de graça des da víj́nda de Ihesu [Cristo] ata afym do mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et por mostrar os santos Padres queo feyto de Abraã, -que mostrou et nomeou primeyramẽte hum Deus sóó, criador de todaslas cousas, que el começou [creẽça] et maneyra de ley et acabou em ella -, et que ouvo parte em estes tres tẽpos, et por esto queo chamarõ primeyramẽte [Rram], que nõ semella nome cõprido, et da aentẽder otẽpo de ante da ley enque nõ avia cõplimẽto de créénça pera o omẽ séér saluo; et por quelle chamarõ despoys Abram quee nome mays cõplido quese entende otẽpo da ley enque ouvo mays cõplimẽto pera entrar omẽ em ley et em creẽça [por que viese despoys mellor aa creẽça]et abõo camyno que avia de víj́nr pera séér saluo; et por lo nome terçeyro quelle diserõ despoys Abráám, quee nome cõplido de todo, danos [aentẽder] otẽpo de despoys da ley, ou otẽpo de graçia quee esse méésmo em quea todo cõplimẽto de ley et de fe, et enque fezo noso señor Deus Ihesu [Cristo] ao [vmanal] lynage graçia de [seer] saluo todo aquel que cõplidamẽte em El créér et gardar asua ley. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et segundo os espoemẽtos de Rramyro ẽna Biblia, [Rram] tanto quer dizer cõmo moy alto, ou enxaltado, ou trono, ou enxaltãte; et diz que este meesmo he Abraã, et que despoys foy chamado Abráám; et outrosi Abram, segundo Rramyro tãto da aentẽder cõmo padre alto, ou padre enxaltado, ou alçado de terra, ou alçamẽto de padre, ou padre escolleyto, ou poboo alto. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Outrosi aSarra chamarõ primeyramẽte este outro nome [Saray], et despoys lle diserõ Sarra; et pom daly Moysem ẽna Biblia, em aquel lugar, este outro nome Jesca, et por que semella nome doutro fillo ou filla que ouvesse Aram, sem aqueles que avemos ditos, por tyrar esta dulda, diz Jeronymo ẽna Biblia que Jesca que [sobrenome] he de Sarra, et quea chamarõ Sarray Jesca. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et conta Josefo desta vida de Tare et diz que viueo tam pouco por quese encurtava ja avida dos omẽs, et quese fazia cada dia mays pouca, et que asy foy yndo ata ageneraçõ de Moysem; et despoys de Moysem que forõ as vidas dos omẽs otermyno dos çento et [vijnte ãnos] que oystes que nosso señor Deus estabelesçera, et [diz] que tantos viueo Moysem, çento et [vijnte] ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Agora leyxamos de cõmo Abraã moraua ẽna çidade de Aram de Mesopotamya, et cõmo predicaua aly, ca despoys diremos del. [+]
1300 XH I, 0/ 151 Et fezo dela acabeça do emperio, segũdo diz ẽno Panteõ ẽna septema parte del; et poys quea ouvo moy bem poblada et garneçida, onrroa com aseeda do emperio que asentou em ella, et acreçentoa outrosi ẽna palaura do nome quelle poso, et chamoa Nynjue Et Ninyue, segũdo as Interpretações de Rramyro ẽna Biblia, tanto quer dizer cõmo parida, et cõ fillos, ou fremosa, ou lyñage, ou engendramẽto de fermosura ou defendemẽto [de] meu engendramẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 154 Andados oyto ãnos de Abraã et çinquoéénta do rreynado del rrey Nyno, despoys que este rrey ouvo feytas suas noblezas ẽna çidade de [Nynyue], et ordenados et postos em rrecado os rreynos de Assiria et de Babilonya, et aperçebeosse et tomou sua [cõpaña] et tornousse outra vez sobre açidade de Bautra, [a] Zoroastres, que era Cam fillo de Noe et padre de Cus, et avóó de Nẽprot, et visavóó de Belo, et seu trasavóó, cõmo avemos contado, et aperçebeosse Zoroastres et sayo ael et lidarõ, et dizẽ Eusebio et meestre Godofre que [rrey] Nyno vençeo aZoroastres et quelle tomou orreyno; mays Paulo [Orosyo] conta ẽno quarto capitolo do primeyro libro que rrey Nyno matou aZoroastres ẽna fazenda, et diz quea cavalaria dos naturaes et [os] outros da terra quese collerom aaçidade et alçarõse et ençarrarõse moy bem em ella, et [toverõ bem] suas torres et defenderõ seu muro et toda açerca da çidade, et nõ se quiserom dar arrey Nyno por nẽgua pleytesya. [+]
1300 XH I, 0/ 154 Et despoys de [aquesto] rreynou arreyna Semyrramys em Babilonya et em Assiria et em toda [Asya] cõ ojnfante Zameys, fillo de rrey Nyno et seu dela. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Trebeter vyo arreyna poderosa et apoderada do rreyno de seu marido, et forte moller et que yria [perlo] que começara et coydando que seu yrmão nõ averia mellor syso, et que faria sua madre ẽno rreyno oque quisesse partyose de nõ fazer outra cõtenda cõtra arreyna; et despoys que vyo quese avia apartyr do rreyno de seu padre, alongouse moyto daly, et sayosse de Asia, et passou toda Europa, et vẽeo a Alamanya, et chegou aterra de Germanya, et as gentes rreçebiamsse ajnda ẽnas terras hũus aos outros quando acontesçia de vĩjrem, por que aterra nõ era ajnda tanto poblada, et ficauã os termynos ermos moyto grandes, et rreçeberõ aly aTreuer os [germanos]. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Et Treber vio moy bõa terra et pagouse della et quedou aly, et fezo hũa pobla ẽna rribeyra de hũ rrio a que chamauam Moseella; et por que diziã ael Trebeta, poso el aaquela çidade nome Treber, et asylle chamou; et segũdo cõta méestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, esta villa Treuer foy aquela aque despoys diserõ Rroma Belgica, et aly morou et morreo Trebeta et aly jaz; et em sua vida mandou quelle posessem escrito sobre seu moymẽto ofeyto da rreyna Semyrramis et oseu. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Trebeta deytado daquela terra foyse aGermanya et poblou aly hũa çidade açerca do rrio Moseella, et chamoa [Teveris] do seu nome, et esta mẽesma çidade diz que foy aaque chamarõ despoys Rroma Belgica, cõmo he dito de suso. [+]
1300 XH I, 0/ 156 Despoys que Trebeta foy deytado do rreyno et alongado dende, ficou [Semyrramis] com seu fillo Zemeys, por rreyna et señora de todoslos rreynos et gentes que foram del rrey Nyno, seu marido; et diz Paulo Orosio ẽno quarto capitolo do primeyro libro, que tanto era forte esta rreyna Semyrramis, que semellaua aseu marido ẽno esforço et ẽna forteleza do coraçõ; et ẽna cara et ẽno vestyr ao fillo; et asy era ja afeyta et vsada de mortes de omẽs et de sangre cõ seu marido, que seendo ella [moller], doze ãnos andou cõ ostes, lidando, et matãdo as gentes et cõquerindoas, nõ se teendo por contenta nẽ abastada de todas las terras et rreynos que seu marido gaañara em çinquoeenta ãnos, et eram moytos por que nõ achaua el estonçes outro lidador que cõ el lidase nẽ quelle contradise queas nõ tomasse; et todas las aella leyxou el rrey Nyno seu marido. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Andados [vijnte] et dous ãnos de Abraã et doze do rreynado desta [rreyña] Semyrramis, despoys que ella vio que ajuda nẽgũa nõ [tyña] ẽno fillo pera [mãtẽer] os rreynos, et teẽdóó [ella] asy encuberto et ençarrado desta [guisa] que disemos, por mostrar grande esforço et fazer queas gentes ensy ouvesem que véér et que nõ pensassem ẽno feyto de seu fillo, ajnda queo oyssem, tomou logo grãdes ostes et ajuntou seus caualeyros et moytas [outras cõpañas], et sayo afazer cõquistas. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Et quando [ella] caualgaua traballaua quanto podia por fazer gesto de varõ em seu caualgar; et por esto que fezera quando seu marido era viuo, et por las batallas que vençia despoys da morte del, aviam todos moy grande medo [della] et moy grande vergonça. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Et tam grande acodiçia et sabor aviã de matar omẽs et esparger sangre deles cõmo era afeyta aelo et ho avya [vsado] com omarido conque fezera moytas fazendas et vençera moytas lides [et batallas] cãpaes cõ el, et despoys da morte del ella porsy seendo caudillo mayor de todos, doze ãnos contenuados andou em guerra vençendo moytas batallas, et conquerindo gentes, et acresçentando seu emperio et señorio, et fazendo moytas fortelezas, por las terras por donde andaua ẽnos lugares onde fazia mester, pera defendemẽto dos rreynos. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Et ella fezo aseu marido rrey Nyno que fezese açidade de Njnyue et em ancharla tanto, et fazerla tam grande et tam onrrada cõmo avedes oydo; et despoys que seu marido foy finado por ella fazer oseu em seu cabo donde [gaañase] pera sy algũ nome, defendio que em todo oseñorio do emperio nẽgũa çidade nõ fosse tam grãde nẽ [tovesse] tamano termyno cõmo [Nynjue]. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Outrosi oystes ja de cõmo Nẽprot ogigante, que foy oprimeyro rrey deste mũdo, asy cõmo contam as estorias, começou ẽno cãpo de Senáár cõ as outras géérações dos fillos de Noe apoblar açidade de Babilonya, et despoys queas [compañas] das gẽtes forõ espargidas cõmoa el poblou, et acresçentou, et fezoa mays grande, et mellorou moyto em ella, ca tãto era forte de coraçõ que por lo synal et maravilla que aly acontesçeo ẽnas lenguages por lo feyto da torre, que nõ leyxou de estar et morar, tãto via bõa aterra em aquel lugar, et foy ende rrey em quanto viueo. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et outrosi asy fezo rrey Belo, seu fillo, que rreynou aly despoys del; et em pos este el rrey [Njno], fillo de Belo Mays do que esta rreyna Semyrramis fezo em aquela çidade, despoys destes todos, quando ella [comecou] arreynar porsy, vos queremos contar: ella acresçentou moyto logo esta çidade de Babylonya aforandoa cõmo os pobladores quiserõ, et fezoa mellor em moytas cousas mays que todos los outros rreys dante della nẽ despoys; et segundo conta Paulo Orosio et os outros, aquela [rreyña] labrou em esta çidade estas fortelezas, et aposturas, et noblezas que oyredes: fezo ella logo apobla em toda quadra; et podia esto fazer moy bem, ca era ẽno cãpo de Senáár, quee tã grãde et tam ancho queo nõ pode omẽ devisar, et todo tam plano cõmo apalma por quese podia fazer em este tal oasentamento da çidade moyto mellor que se fose outeyros et vales. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et aquela rreyna Semyrramis, cõmo [çercou] et [afortelezou] esta çidade de Babilonya dizẽ que asy traballou de çercar et afortelezar outras çidades et castelos moytos [per] todo oemperio; et poys que todo esto ouvo bem rreparado et toda sua terra em paz, Babilonya, Assiria, et toda Asya cõ Etiopia que ella conquerira despoys de seu marido [rrey] [Njno] quiso folgar em sua casa em [Babilonja]. [+]
1300 XH I, 0/ 162 Dos costomes de Semyrramis despoys que leyxou de andar em guerras cõ hostes conquerindo. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et contam as estorias que avia ella [hum] fillo que ouvera em esta [amystança] et moy [encubertamẽte] quando andaua ẽnas guerras; et dizẽ que despoys quese sentyo [preñe] quese fezo doente et quese ençarrou ante queselle paresçesse que era prenada, saluante queo sabiam algũas de suas [cobilleyras] et de aquelas que mays sabiam suas poridades, et que ella mays amaua, et enque mays fiaua, ca em outro nẽgum hu ella jazia em tal maneyra que nõ podessem nada de aqueste feyto entender nẽ sospeytar dela. ) [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et [em] cabo, aseu tẽpo pario aquel fillo et deu ho acriar, et mandou queo criassem moy bẽ et asyo fezerõ, et ella foy sáá daquel parto et despoys desto tornousse logo cõmo de primo, em suas guerras. ) [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et arreyna, despoys que ese denodo achou em el, tornousse ao outro [Njnyas] que [tyña] ençarrado et ascondido et aquel cõmo nõ avia siso, nẽ entẽdia do mũdo, nẽ deste feyto, mays de hũa [anjmalia] bruta, nõ sabendo oque fazia fezo todo oque sua madre queria; et acõmo quer que tam parentes eram, ouverõ ambos em hũm cõmo omẽ et moller oque ella et [el] rrey Nyno, [sseu] padre, ouveram em sua vida; et dizem [algũus] quea emprenou. ) [+]
1300 XH I, 0/ 164 Et estonçes aquel rreyno de ouçidente cõmo andou em aventuras de nomẽs et em mudamẽtos deles, quelle diserom primeyramẽte Sytionya, cõmo oystes, et despoys Egialea, del rrey Egialeo, et ajnda despoys daquelo Pelopone; diz Eusebio que em tẽpo de aqueste rrey Apis que mudarõ aaquela terra onome et quea chamarõ Apia, do nome de rrey Apio. [+]
1300 XH I, 0/ 164 Poys andados çinquoeenta et dous ãnos de Abraã, et çento et noveẽta et tres do rreynado de Assiria, et seteẽta et tres do de Sytionya, et çinquoeenta et dous [do] dos tebeos do [Egyto], morreo arreyna Semyrramis; et segundo conta mẽestre Godofre ẽno Panteom matoa aquel seu fillo por aqueles feytos tam desguysados que ella fazia, et rreynou despoys della em todo orreyno de Assyria [trijnta] et oyto ãnos aquel seu fillo Zemeys, ou [Nynjas], ou Nyno, ca todos estes tres nomẽs achamos quelle chamarõ aaquel fillo de Nyno et desta rreyna Semyrramis. [+]
1300 XH I, 0/ 165 De [cõmo] rreynou oJnfante Zameys despoys de Semyrramis sua madre. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Despoys que morreo arreyna Semyrramis et ficou Zameys por rrey et herdeyro dela et del rrey Nyno, [ajuntarõsse] os caualeyros et os omẽs bõos das terras et vierom aBabilonya por véér seu rrey et seu señor por que [algũus] avia y que oyram algũas novas et cousas aprendidas del, et quando chegarõ y traballarõse os alcalles do rreyno et os priuados et amygos em cujo poder arreyna leyxou seu fillo de encobrir lo et escusarlo de todos queo nõ visem em maneyra que soubessem que tal era, et poynã sobre esto as mays grãdes et mellores escusas que elles podyam achar et dizer. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et estes, despoys queo acharõ tal et virõ que nõ avia syso cõplido pera rreger orreyno, pero que era sááo pera fazer fillo erdeyro et ouverõ seu acordo ontresi [hũus] cõ outros et diserõ: [+]
1300 XH I, 0/ 165 "Por nos agora fazer por pouco tẽpo que esto pode durar, quanto nos podermos por el seera nossa onrra, que fillo de nosso señor natural he, et outrosy podemos aver del fillo erdeyro que el avera et que seera nosso señor natural, et seo nõ sofremos et ho nõ [asperarmos], et ajnda ajudarlo pera ello esto sééria grãde maldade nosa, et grande [mj̃goa]; et vasalos mesurados et leaes bem deuem sofrer aseu rrey et aseu señor natural vida de hũ omẽ ajnda que máo fosse et que viuesse mays queos que agora aqui estamos; et avyda [do] omẽ pouca he et pouco dura et abõa obra et bõa estança moyto, et nẽbra et fica ẽnos que veem despoys; et mays lygeyra cousa he pera nos et mellor et mays onrra de estar et asperar, asy cõmo sem señor vida de hũ rrey que nõ desfazer nosso señorio natural. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et demays se Deus quiser que verra moy bõo fillo herdeyro et empos aquel outros moytos; ca Deus, que da soude aos rreys et aaoutra gente quandoo meresçẽ, asyo ordenou moytas vezes segundo queo aprendemos dos nosos auçiãos, que por hũ rrey que veña máo ou myngoado em algũa cousa, asy cõmo agora he este noso señor; despoys da Deus empos este moytos et bõos rreys cõplidos de toda sabedoria, et esto faz El por mostrar oseu grãde et nobre poder, et asua merçed, que de máo pode fazer séér bõo cõmo oque he poderoso em todas las cousas; demays, que fica orreyno ẽnos nosso aluydrio et ẽno noso ordenamẽto; et nos sejamos bõos vassalos et ayos verdadeyros et fiees et [mãteñamoslle] orreyno em justiça et em paz, et nõ lle danemos delo nada, nẽ façamos nẽgũas cousas por queos seus dereytos sejam [mynguados] em nẽgũa [guisa], ca se el sysso ouvesse cõplido el nos lo faria fazer cõmo ofezerõ aqueles donde el vem. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et ficou Zameys por rrey et rreynou, cõmo disemos, despoys de sua madre, [trijnta] et oyto ãnos ẽno emperio de [Assyria]. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et andados çinquoeenta et seys ãnos de Abraã et quatro [de aqueste] rrey Zameys começouse esse ãno orreyno da ysla de Creta et rreynou y Cres, et foy oprimeyro rrey [della] et natural dende, segundo diz Eusebio et segũdo conta mẽestre Godofre este Cres foy fillo del rrey Nẽprot de [quẽ] avemos dito quelle [gaañara] opadre aquela ysla et queo fezera rrey della; et esto podia acaesçer segundo queo conta mẽestre Godofre, et segũdo dizem [algũus] podo séér que ouvese este rrey Cres começado arreynar moyto antes deste tẽpo, seendo bem de dias el rrey Nẽprot, seu padre, mays que ata este tẽpo queo nõ avia rreçebido por rrey todo orreyno; pero diz ajnda Eusebio adeante ẽnas rrazões deste rreynado et deste rrey, que foy hũ dos poderosos dos curetas que tomarõ el rrey Jupiter quando era moço, et asconderõno ael rrey Saturno, seu padre, queo queria matar, et ho criarõ, por que foy despoys rrey da mayor parte do mũdo, et omellor et mays sabio em aquela sua sazõ, et ajnda foy rrey desta meesma ysla de Creta, cõmo cõtaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Agora leyxamos aqui estas rrazões por que despoys diremos dellas, et tornaremos aa estoria da Biblia. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et aquel Batuel, fillo de Nacor, ouvo hũ fillo et hũa filla; afilla foy Rrebeca que foy despoys moller de Ysáác, fillo de Abraã et de Sarra cõmo oyredes adeante; et ofillo ouvo nome [Labam]; por que sayo Sarra [manyña], cõmo dito he et Abraã et Sarra nõ aviam fillo nẽgum, et porfillou Abraã aLoth, seu [sobriño], fillo de seu yrmão Aram et yrmão de sua moller, et querialle grande bem por estas duas rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 170 [a qual promessa] he posta ẽna Santa Escritura, et autentica et moy nomeada ẽna santa [igleia] cõmo cousa moy senalada et moy cõtada por çertos ãnos conosçidos, et por rrazõ desta [promessa] acontesçeo despoys ho Testamẽto et ajnda os [Testamẽtos] que som ontre noso señor Deus et nos Et ficarõ et morarõ Nacor et Melca et suas [cõpañas] em aquela çidade de Aram que disemos; et moraua estonçes Loth em Mesopotamya em hũ lugar aque diziã Eutot; et Abraã quando ouvo asayr da terra foy por el et trouxóó cõsigo. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et chegou ahũ lugar aque diziam Sychem et era hũ vale fermoso et noble; et segũdo departe Jeronymo ẽna glosa Sichẽ tanto quer dizer cõmo ombro et que aquel foy olugar aque diserõ despoys Pẽtapolis et agora he omar do Sal, ou o mar Morto, ou o lago aque dizem [do] Aspante, ou o val de lagrimas; et Pentepolis he por lugar de çinque çidades que as avia aly, et forõ Sodoma et Gomorra et as outras tres cuja estoria he dita et diremos adeante ajnda. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et foy moy alegre, et alçou logo aly hum altar aaonrra de noso señor Deus, et fezo logo aEl seus sacrifiçios em el, et segundo diz a Glosa nõ oleyxou por medo do fogo dos caldeos [nẽ] por temor dos poderosos de Canaã, dizendo queo deytariã em outro tal fogo: et chamou aly onome de Deus et alabóó; et despoys leuãtouse daly, et passou adeante, et foyse contra hũ monte que vay contra ouriente da çidade de Betel, que diz a Glosa que foy despoys ẽna sorte de [Benjamym]; et aaquela çidade diserõ primeyramẽte Luza, quee tanto cõmo almendra; et aly poso sua tenda et segundo se el asentou [tyña] de parte de ouçidente aquela cidade Betel et de oriente aÇidade Hay. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et Betel, segundo departe Rrabano ẽna Glosa, quer dizer tanto cõmo casa de Deus; et despoys diserõlle Betauẽ, et esto quer dizer al, ca Betauẽ tanto quer dizer cõmo casa de ydolo, et Hay quer dizer ollo ou fonte. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Despoys que entrarõ ẽno Egyto et começarõ de andar porla terra, aos que pregontauã por Sarra que moller era dizialles Abraã que era sua yrmãa; et os poderosos [do] Egyto, despoys quea virõ, por se engraçar cõ el rrey disserõlle cõmo vyram aly hũa mãçeba que andaua cõmo peligrina et que era moy fermosa et alabarõ lla moyto. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et [(et)] pero que Abraã morou pouco en aquela terra, tanto ensynaua bem et agudamẽte, que estonçes aprenderõ os daly as artes lyberaes et as souberõ por Abraã queas deprẽdeo em Caldea onde as ouvo primeyramẽte et as ensynou el despoys ẽno Egyto; et por esso dizẽ Josefo et mẽestre Godofre que estes saberes primeyramẽte forõ em Caldea ante que em outro lugar et daly os ouverõ os do Egyto, et do Egyto vierõ aos gregos, et dos gregos ao de Rroma, et de Rroma aAfrica; et por esta rrazõ diso outrosy Josefo que ocomeço [do] saber, et dos rreys, et das batallas, que de oriente se leuãtou primeyramente et em ouçidente se deue acabar, et que esto he segundo que anda o sol. [+]
1300 XH I, 0/ 173 De cõmo fezo Faraom com Sarra Estonçes el rrey Faraom, despoys [que] vio que tam fermosa era, Sarra, enviou por ella et por Abraã et leuarõlos aseu pááço, et mãdou estonçes el rrey adubar moytos mãjares, et fazer moytas alegrias com elles, segũdo diz mẽestre Godofre et outros cõ el; onrraua el rrey moyto aAbraã por amor de Sarra, coydando que era sua yrmãa cõmo el dizia; et ajnda por lle fazer mays [grãde] onrra mãdou que em toda sua terra queo onrrassem et otevessem por hũ dos mays sabios de toda aterra do Egypto, et daualle aonrra et olóór delo, et alauauao moyto, et todos los priuados de sua casa et os outros do rreyno onrrauã no moyto, por que viam queo el rrey tanto onrraua; et por esto diserõ verdade os sabedores, que aquel que el rrey onrra que esse he onrrado, ca todos onrrã ao que ael rrey veẽ onrrar; et pero queo elles faziam, mãdóó el rrey fazer aos de sua casa et do seu rreyno et diso queo onrrassem todos moyto et lle fezesem todos moyto algo et bem; et todos lle derõ dões: seruos et seruas et bestas et gáándos de todaslas maneyras, asy cõmo camelos, egoas, asnos, boys, vacas, ouellas, et cabras, et ouro, et plata moyto, et panos de seda, et outras dõas de moytas maneyras; et todo esto faziam aAbraã por que viam que plazia ael rrey. [+]
1300 XH I, 0/ 173 Et quando Faraõ adoesçeo daqueles males, mãdou [aos] clerigos da sua ley que fezesem sacrifiçios por el aseus deus quelle desem soude; et despoys que elles fezerõ osacriffiçio ouverõ rresposta, segũdo contã os arauygos, que acontesçera esto ael rrey por la moller que tomara asem rrazõ et sem dereyto aAbraã, que era omẽ estrayo, et diserõ esto ael rrey et empero nõ sááua. [+]
1300 XH I, 0/ 173 Et conta Abul Ybeyt que foy desta guysa: que Faraõ logo cõmo touo tempo tendeo amão pera adeytar em Sarra por la chegar assy, et queselle encolleu amão, et selle fezo tal cõmo se fosse seca; et despoys que vyo queo nõ sááuam os seus deus, diz que rrogou aSarra que rrogase [ella] ao seu Deus queo sáásse; et ella fezóó et logo foy sãao el rrey , et nõ trabou mays dela. [+]
1300 XH I, 0/ 175 Mays poys que asy he, tomáá et vayte tua carreyra cõ ella, que ja o máo tẽpo he passado, et moyto me plaz por que pasaste aqui bem. [+]
1300 XH I, 0/ 175 Et despoys que Faraõ mãdou Aabráám quese sayse daquela terra, el fezóó et leuou consigo sua moller et seu sobrino Loth, cõ moytos gáándos que tragiã et moytas outras rriquezas que aviam. [+]
1300 XH I, 0/ 175 Mays agora leyxaremos de falar de Abraã; et poys que do Nylo fezemos mençom, queremos contar as maravillas del, cõmo naçe et corre, et das cousas quese em el criam, et dos seus feytos mays maravillosos que de todoslos outros rrios que ẽno mundo som. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et conta outrosi queos omẽs daquela terra queo catam et param mẽtes aello, acham por cousa prouada que da maneyra que neua et choue em terra de Mauritana, hũ nasçe aquela fonte, que desa [guisa] cresçe ou myngoa oNjlo; et despoys que sal daly et chega aaterra das areas, nõ quer correr por ellas [per] çima, nẽ porlos lugares desertos et máos, et somesse aly, et vay asy ascondido algũas jornadas; et desque chega aaoutra Mauritana de Çesarea, que nõ he terra areosa, aly sal fora, et faz outra lagõa, et crianse y aquelas méésmas anymalyas et cousas que se criam ẽno lago primeyro, et por esso os omẽs téém que toda aquela agoa et cousas que avemos ditas que som do Njlo; et [despois] que sal daly et chega aas outras areas que som aalende [Mauritana], contra Etiopia, ascondese cõmo de primo et vay ascondido víj́nte dias andadura, ata que vem aterra de Etyopia, et aly mostrase cõmo de cabo; et morã y omẽs et sal daly hũa fonte atal cõmo outra quea em Etiopia aque chamã Nygris; et [criamse] em esta fonte todas aquelas anymalyas, et eruas, et cousas meesmas quese criam ẽno Nylo. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et do lugar donde começa acorrer sobrela terra, quese non asconde despoys, ata olugar onde vay asy ajuntado, chamãlle Nygris; et aly aagoa del he ja moy grande, et despoys faz aly dessy tres partes, que cada hũa delas he moy grande rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et aestas agoas que vam assy departidas chamãlles estes nomẽes que avemos ditos, et desque se ajuntam todos em hum dizenlles o Nylo, et nõ antes ajnda que toda seja hũa agoa; et despoys que sal das yslas ençarrasse ontre [hũus] mõtes, et em nẽgum lugar nõ vay tam yrado nẽ corre tam rrezio cõmo por aly ata que vem por hũ lugar de Etyopia quea nome Catadupia, et daly adeante jazem ẽna fim del en bayxo da madre por donde el vay hũas pẽnas grandes et moytas, et durã longa terra, et estoruãno que nõ pode correr, et vay ferindo por ellas fazendo moy grande rroydo, et quebrantãdose todo tãto que dizem que aduas legoas del, que nõ ousa morar moller prene, por que perdem as creaturas ante o espanto do grande et forte rroydo del. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et despoys [que el] sal daqueles penedos he ja a força das agoas quebrantada, et fica el cõmo cansado, et vay aagoa moy mansa; et desque entra [perlo] chãao do Egyto parte ende algũas yslas que nõ am os nomẽs que soyam aver, et despoys vayse dereytamẽte ao mar, pero ante faz moytos lagos et moytas lagóás conquese ho chãao do Egyto rrega todo. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et poys quenos avemos movido [sobrelo] feyto do Nylo pera del rrazõar, queremos dizer em este lugar quanto achamos, et contaremos oque ende diz Lucano, por sy et por lo [byspo] Acoreo. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Conta Lucano, ẽno dozeno lybro das batallas dos çidadãos de Rroma, que despoys que Põpeyo ogrande et Julio [Casar], que forom os mays grandes et moy nobles de todos los rromãos, et lydarõ et foy vençido [Ponpeyo], et sayndo da batalla [que sse] foy logo [Ponperio] ogrande pera [o] Egyto aTolomeo Filopater, seu criado, que andaua y estonçes, pera lle pedir ajuda por cobrar et lydar de cabo cõ Julio Çesar; et Tolomeo, temendo sse del, matóó agrãde trayçom. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et despoys quelle chegou omãdado cõmo era morto [Ponpeyo], foy el despoys ao Egyto, mays por saber da morte de [Ponpeyo] que nõ por lo segudar ja nẽ tomar del mayor vengança, ajnda que fosse [vjuo], segundo conta aestoria. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et despoys que vio arreyna Cleopatra que era mãçeba grande et moy fermosa et yrmãa daquel rrey [Dionys] ou Filopater, et de tam grande linage, et namorouse della, et falou [com] ella; et asysse pagarõ hũ do outro, et se avierõ ontresy que esteuerõ aly despoys dous ãnos el et ella. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et Julio Çesar temyasse queo matassem atrayçom et gardauasse quanto podia: et obispo Acoreo sya aly em hũ estrado moy noble quelle mãdara fazer Julio Çesar; et despoys que çearõ acostousse aquel bispo Acoreo ẽno estrado, et syase aly, sua barba grande et cãa, et sua mytra ẽna cabeça cõmo bispo. [+]
1300 XH I, 0/ 180 Et Julio Çesar fezo sua conta empos esto, et achou, por dereyto da arte que acabo de çinque ãnos contesçia aquelo; et acharom os outros sabios que mellor contara Julio Çesar que nõ Endoxo: et [estes] çinque ãnos som otẽpo aque em Rroma despoys diserom lustro, quando leuauã os averes de todaslas terras do mundo aRroma acabo dos çinque ãnos; et destes aueres nasçeo oconto da era, cõmo contaremos em seu lugar ẽna seysta ydade; et agora tornaremos aarrazõ da nosa estoria. [+]
1300 XH I, 0/ 182 Et bem teno que do que das estrellas, et dos corpos çelestiaes, et das plagas do çeo -et plagas [que[r]] tanto dizer cõmo as partidas ou carreyras del - eu ey dito ẽna rrazõ do çeo, et moyto do que dizem daqui adeante, que bem osabes tu ca te traballaste ende et te [traballas] ajnda cõmo deues de saberlo et sabes lo: mays ao caualo ligeyro nõlle empéésçe de lle poer hũa vez as esporas ẽno cosso, et asy nẽ ao sabeo enlle falar ẽna sua sabedoria, que seo bem falam aly et el [moyto] desto sabe dantes, mays sabe despoys. " [+]
1300 XH I, 0/ 185 Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: [+]
1300 XH I, 0/ 186 "Aynda pensarõ et coydarõ outros ẽno cresçer do Nylo et dizẽ asy: ẽna sazõ queo mar ouçião tem todas las terras çercadas, [estonçe] cresçe mays que ẽnos outros tempos do ãno, que estonçes toma o Nylo grande poder de agoas do mar, et sal moy brauo et yrado, et andando por longo espaço por las couas da terra, alympa do salgado aquelas agoas que tomou et manáás despoys [sobrela] terra dulçes et bõas pera beber et pera criar as cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 186 Et digote Çesar que moytos coydarõ da fonte do Nylo et do seu nasçer, mays se eu tamano poder ey de partyr tam grande contẽda cõmo he esta do nasçemẽto do Nylo, segundo penso, despoys do deluvio mouerõse as venas da terra, et ferirõse em hũ, et nasçeron ende hũas agoas que nõ forã ante do deluvio et estas nõ as fazendo Deus mays criandose ellas por avíj́mẽto, ou por natura. [+]
1300 XH I, 0/ 186 As outras agoas que ante do deluuyo forõ et em el, estas se começã estonçes cõ toda afeytura do mũdo, et forom rrecadadas et postas em seus lugares çertos ẽno ajuntamẽto que foy estonçes da terra, que fora solta ẽno deluvio, et estas agoas que primeyro fogo forõ tomou Aquel que criou as cousas et as fezo, et ajũtoas et estabelesçeo as su [çerto] poder et çertos lugares donde nõ podem passar [nẽsse] desviar; et daquelas quese criarom ou forõ criadas despoys do deluvio, [de aquestas] nasçe oNylo. [+]
1300 XH I, 0/ 186 Cambyses, rrey de Perssia, cõ antollança, et mays cõ desejo desto, veẽo el aouriente aaterra dos pobõos daly que viuẽ longo tẽpo, pera aprender deles ofeyto do Nylo et tanto andou em pos ello, por terras estrayas et alleas, quelle falesçio avianda em tanto que ouvo acomer as anymalyas et as bestas de carrejar et despoys os caualos; et em cabo [tornouse] sem este saber da fonte do Nylo. " [+]
1300 XH I, 0/ 187 Despoys desto, yndo el daly adeante tallando por los desertos, vay blando et manso ata hu chegam os mercadores, onde se parte onoso mar do mar Vermello, quee tam grande pelago et tam sanudo et tã forçador das cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Mays ajnda despoys queas quebrãtaduras das suas carreyras et as aberturas das suas derribadas rreçebẽ ensy os seus cossos et uay el tam grande, et [tam] apoderado, et tam yrado que desdena as outras fortelezas et nõ sofre [a nẽgõa] pẽna, quam forte quer que seja, que aasua força se [teña] em nẽgũ lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 189 Abraã, despoys quese espedio de Faraõ et se partio del, de yda aasayda do Egyto, passou hũ daqueles tres rrios do Nylo -oque disemos que avia nome Astapo -, et por aly entrou aCananea, por aquela carreyra meesma que viera de parte de medio dia aBetel, segundo conta Moysem, ẽno trezeno capitolo. [+]
1300 XH I, 0/ 189 Et foy aaquel lugar hu primeyro ficara et posera suas tendas, açerca da çidade que avia nome Nabaoth: et despoys que aly chegou morou ende ontre Betel et Hay. [+]
1300 XH I, 0/ 191 Despoys que Loth foy [partydo] de Abraã aparesçeo noso Señor Deus aAbraã em aquel lugar méésmo et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 191 Et estes tres yrmãos poserõ suas amyzades cõ Abráám quando chegou aly, et despoys morou el cabo deles em aquel val açerca de hũa grande aruore que avia aly estonçes; et esta aruore he cousa nomeada et trage ajnda fegura ẽna ley. [+]
1300 XH I, 0/ 191 Et diz Jeronymo que ẽno tẽpo do emperador Teodosio que verde era ajnda esta aruore, et despoys quese secou, et pero que perdera averdura, que bõo era ofuste del pera moytas cousas de [meeziñas]. [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et tornarõse daly, et vierõ topar aafonte de Effat, aque despoys diserõ Cados; et destroyrõ toda aterra de Emalec, et ao pobõo dos amorreos, que moraua em Assassem Tamas, et yam ja [vijndo] contra Sodoma. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Quandose tornou Abraã daquel vençemento que fezera, sayo ael rrey Bara de Sodoma ahũ lugar aque dizem val de Rrey -et he ẽna [careyra] que vay aaçidade de [Solyma] -; et Melchisedec rrey dessa villa aque estonçes diziã Solyma -et chamarona despoys Salem, et agora he aquela aque dizem Jerusalem, et poblaráa este Melchisedec et fezo y hũa casa pera fazer sacrifiçio et oraçom aDeus - et sayo outrosi arreçeber Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et diz mẽestre Pedro que despoys que gáanarõ ageneraçõ dos cananeos aquela çidade que disemos aque chamauã primeyro Solyma, et forõ dela [senores], por que aquel lynage aviã nome os gebuseos, et [estes] erã cananeos, chamarõ elles aaquela çidade Gebusalem. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et oque aly primeyramẽte rreynou, despoys quea gáánarõ de cabo os primeyros naturaes, ouvo nome Leobio, et foy judio, segũdo conta mẽestre Pedro em aquel capitolo da fazenda de Abraã et dos quatro rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Señor, ¿que bẽ me faras Tu quando Damasco, fillo de Eleazar, meu moordomo, ha de herdar os meus bẽes, et pera que me he apromessa da terra queme feziste poys nõ ey fillo queo herde? [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Despoys mãdou lle que sayse fora da terra et catasse ao çeo et contasse as [estrelas] se podesse, ca asy cõmo nẽgum nõ as poderia contar, que asy nõ poderia nẽgũ contar oseu lynage que del verria. [+]
1300 XH I, 0/ 197 Et ante que el ouvesse aperçebido oaltar enqueo fezese, desçẽdiam aves por comer aquelas carnes, et Abraã espantauáás; et despoys quese poso o sol adormeçeo et paresçeo lle em [ssoños] que via hũa grande téebra, et ouvo desto grande espanto, et foy lle esto dito em aquela visiom: [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Sabas tu Abraã, queoteu lyñage yra morar em terra allea, et os daquela meteram os teus em seruydũe, et estarã em ella quatroçentos ãnos; mays Eu julgarey aquelas gentes queos apremearẽ, et despoys sayram elles daquela terra cõ grãde rriqueza et tu morreras em bõa velleçe, et suterrar team ontre teus parentes, et despoys os do quarto linage que sayram de ty tornarã aesta terra et Eu lles la darey estonçes por que em aquel tẽpo averam meresçido os daquelas terras et feyto por quele llas Eu tollerey. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Et esta foy [hũa] parte do seu synal que Deus quiso mostrar aAbraã daquelo que lle prometeo et lle diso estas palauras que avemos ditas, et despoys se cõplirom as outras cousas que diso, cada hũa em seu tẽpo asy cõmo oyredes adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et da outra palaura que diso que sayriam deste catyveyro cõ grande rriqueza, esto asy foy, por que a mayor parte de quanto avia ẽno Egito elles oleuarõ, et de todas las outras terras que rroubarõ et destroyrom despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et outrosi do que diso que ao quarto lynage del queo tornaria em aquela terra, asi foy complido, que Abraã que [tyña] moy bem et gardaua aley, et era mays que bispo, porque fora patriarca, et asy oforõ Ysáác seu fillo, et Jacob seu neto, et outrosi os doze fillos de Jacob, et daqueles que despoys del vierõ que mãteuerõ aley forõ quatro bispos [per] conta ata que entrarõ ẽna terra [da promjssom]; et ao primeyro diserõ Leuy, ao segundo Caath, ao terçeyro Aarom, ao quarto Eleazar. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Poys que Deus me fezo [manyña] et nõ quer que eu aja fillo, toma tu esta myna [mãçeba] et pode seer de averes fillos della et eu [rreçeberlos] ey por meus. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Et tu [es] prene et se te tornares sabeas que averas hum fillo et despoys que nasçer poerlle as [nome] Ysmael, et deste sayra tam grande lyñage que nẽgũ omẽ nõ opodera contar; et este sééra forte omẽ et brauo et guerreara cõ todos et todos cõ el; et tã grande sera opoder do seu lynage que em todas las terras dos outros seus yrmãos porra as suas tendas apesar de todos elles. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Estonçes Agar tornousse pera sua señora Sarra, asy cõmo lle mãdara oangeo; et ouvo seu fillo cõmo lle foy dito, et posolle nome Ysmael cõmo lle avia mandado oangeo; et segundo contã [algũus] este foy oprimeyro omẽ aque Deus [mãdou] poer nome ante que nasçesse, et esto contesçeo em moy poucos despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 204 Despoys de todo oque avemos dito, paresçeo noso señor Deus aAbraã ẽno val de Mãbre açerca da aruore que [desemos] su que morauã el et Sarra et sua [cõpaña], et mostrouselle em esta guysa: sya Abraã aaporta de sua tenda et alçou os ollos, et catou, et vio víj́nr açerca dessy tres que coydou que eram omẽs et elles eram angeos. [+]
1300 XH I, 0/ 204 [Et] despoys que ouverõ comydo diserõ aAbraam: [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Non me quero encobrir de Abraã das cousas que Eu ey mester, poys que del ha asayr grande gente et forte, et por lo seu lynage serã benditas todaslas gentes da terra; et demays que el mãdara aseus fillos et aos que del vierẽ [quẽ] gardem moy bem os meus mãdamẽtos et faça justiçia et dereyto, que por amor del atẽderey todo oquelle Eu prometi. [+]
1300 XH I, 0/ 205 [poys] que começey hũa vegada afalar contygo ajnda te rrogarey mays, acõmo quer que eu [sõo] tal ante Ty cõmo poluo et çíj́nsa: ¿et se forẽ ẽna villa çinquoéénta bõos, destroyras aeles et aaçidade toda? [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Señores, poys queme fazedes tanto bem queme guareçedes [de] morte, rrogo vos et pido vos por merçede que hũa çidade pequena quee açerqua daqui que fique por lo meu amor, et nõ seja destroyda, et pero quee pequena viuerey eu em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 206 Et Segor tanto quer dizer cõmo pequena, et esto foy por quea Loth chamara pequena, ca esta çidade ouvera ante nome Bala, et despoys Salisa, que mostra tanto cõmo tres, et agora achamã Segor. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Loth sayo de Sodoma quando os angeos esto diserõ, et chegou aSegor quando o sol saya sobre la terra, et despoys que el aly foy, cayo fogo do çeo sobre Sodoma, et Gomorra, et sobre as outras duas çidades Adama et Seboym, et destroyoas, et sufondoas todas ẽno abysmo, et fezoas hũ lago rredondo et caente cõmo fogo, segũdo diz mẽestre Godofre; et toda aterra que estaua em rredor dellas, et os omẽs, et todas las outras cousas viuas, et as aruores, et todos los outros hedifiçios et lauores, et quanto era dentro ẽnos termynos daquela terra, todo foy destroydo et perdudo. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Et diz mééstre Pedro que este lago parte aArabia et aJudea que avia antes nome Palestina, açerca da qual foy em outro tempo aquel grande deserto moy forte et moy aspero, sem carreyra et sem agoa, enque os fillos de Ysrrael andarõ quareenta ãnos despoys da sayda do Egyto de que falaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et diz Orosio que tã grãdes aviam os viços cõ a multidũe das cousas, quese dauã todos, pequenos et grandes omẽs et [mulleres], amaos costumes; et diz queo grande abondamẽto das cousas quelles [foy] achaque et synal dos males enque caerõ despoys, ca segundo departe aly [Orosio], da grande sobejedũe dos deleytos das moytas cousas et grãdes viços [cresçeolles] luxuria moy torpe et moy feo feyto dos omẽs queo faziam [hũus] cõ os outros ensy méésmos. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por que ante queas destroyse Deus rregauãsse as terras de Sodoma, et daquelas outras çidades da agoa do Jordam, asi cõmo [oparayso] de Deus, et cõmo terra do Egito do rrio Nylo, de cõmo vem aSegor, segundo conta Moysem ẽno trezeno capitolo do Genesis, departe aly Paulo Orosio, esto foy por que os moradores daquelas çidades aviã moy grandes abondamẽtos de todaslas cousas, ho hũ [porla] caentura do sol, quee cõmo natura [de] fogo, et por lo moy bõo rregamento do rrio Jordam, et nõ agradesçiam esto a Deus, nẽ conosçiam quelles Deus dera estes bẽes aly, nẽ que por El os aviam, et errarõ tam de máá maneyra queos matou Deus cõ aquelas duas cousas: ahũa por la caentura do sol quelles criaua aquelas cousas, enviou sobre elles, et sobre a terra, et sobre todaslas suas cousas aqueles rrayos, et aquel fogo do çeo queos queymou todos; et por la agoa que aviã pera rregar queos [enrriquiçesse et despois] queo ouvo queymado et tornado em çíj́nsa et em poluo, diz queas sufondou et fezo sayr agoa dos abismos que todo aquelo cobrio et ajnda oje esta feyto lago, et esta agoa quee tal -diz - que asy cõmo aoutra et acaentura do sol criauã aly todas cousas, que asy estoruarõ despoys aly este fogo et esta agoa quese nõ criem y. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et em outro dia seguẽte, despoys queo destroymẽto destas çidades foy feyto, leuãtouse Abraã daquel lugar donde avia estado et falou cõ noso señor Deus et por que El lle disera oque queria fazer sobre aquelas çidades, catou Abraã contra Sodoma, et Gomorra, et contra todos los termynos delas, et vio sayr ẽno ayre feyscas et moxenas da terra [asi] cõmo de forno que arde: et por [estes] synaes que via entedeo que Deus destroya aquelas [cidades] et crééo quese nẽbrara del, et librara aLoth, seu sobrino daquel destroymẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Et diz a glosa sobre esto que os gaãdos que andam aly apasçer porlos [termjnos] de arredor, que nõ forõ em aquel destroymẽto daquelas çidades, diz que veẽ aaquela pedra da moller de Loth et quea ventã por lo sal que ole em ella et chegam, et lambẽna; et tanto chegou aly do gaando aello que nõ cabia y, et tanto lambem em ella que diz que quando chegam os pastores açerca da noyte pera ajuntar ogaando, que toda ata bayxo ygoal cõ aterra ateẽ lambuda et tã chãa cõmo apalma: et logo quese vam dende os gaandos começa ella acresçer, et cresçe ata que se torna outra tamana cõmo [primeyra] era; et veẽ os gaandos et fazenlle esso méésmo que avemos dito, et poys quesse vam cresçe ella outra vez cõmo antes: et os gáándos vam se aella outra vez et ella acresçer cõmo fazia primeyramẽte; et em esto diz que andam sempre aquela pedra da moller de Loth et os gaãdos. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Bala, Salisa, Segor; aalende estes nomẽs achama Ysayas a bezera brincante, et [despois] de todo esto lle poserõ nome a çidade de Palmo, segũdo conta mẽestre Pedro ẽno capitolo destas çidades: et diz que mẽtre que Loth ficou em ella quea gardou Deus, mays despoys que el sayo dende que logo tremeo aquela terra aterçeyra vez, por que avia tremydo ja duas vezes, et quese sufondou toda açidade essa ora et tornouse em lago cõ as outras. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Et poys que outro omẽ nẽgum nõ viam ẽno mũdo, paresçialles que rrazõ era et cousa dereyta de ellas aver fillos de seu padre por quese rrecobrase [olyñage] dos omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 212 "Et assyo fezerõ, et dormyo asegunda noyte ayrmãa menor cõ el et outrosi opadre nõ sentio quando se deytou açerca del nẽ quando se leuantou, pero fezo lle cõmo fezera aaoutra, et asi forõ ambas prenadas de seu padre em sennas noytes et de sennas vezes, ca, segundo diz aestoria, despoys daquelas duas vezes nũca mays tornarõ ael sobresta rrazõ. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Poys que avemos dito de Loth, et de Sodoma, et de Gomorra, et daquelas outras çidades, tornemos agora adizer da rrazõ de Abráám. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et lançãdo conto aesto Abraã, conta aestoria da Biblia que se forõ el et Sarra sua moller do val de Manbre, hu falara cõ noso Señor Deus; et foyse contra parte de medio dia, et morou ẽno [deserto] de Cades et de Sur, aly onde Moysem despoys tirou as agoas da pedra, asy cõmo diremos adeante, et daly sayo et foy cõmo [pelygrino] aGerara, que som [hũus] lugares da terra [a] que dizẽ Palestina. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et [Abymelec] rrey de Gerara, despoys que oyo dizer de Sarra que tã fermosa era, enviou por ella, et tomarõna os seus omẽs aAbraã et leuarõlla; et diz outrosi mẽestre Godofre que plougo moyto ael rrey cõ ella quandoa vio, mays moyto pesou aella. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Mays dou estonçes noso Señor Deus hũa grande enfirmydade a [Abymelec] por que nõ acabase opecado que queria fazer contra Sarra et cõtra Abraã, et despoys veẽo nosso Señor ael em soños et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 215 "Bem sabia Eu que esto nõ ofazias tu senõ por lo nõ entender, et por esto cree tu que Eu te gardey que nõ pecasses contra mj́, nẽ te [leyxei] chegar a ella; et poys que asy he da logo amoller aseu marido ca este omẽ que tu véés profeta he, et orara por ty, et viueras, et sella nõ quiseres dar sabeas que morreras tu et todas tuas cousas que viuas som. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et estonçes el rrey Abymalec, despoys que estas rrazões oyo, perdeo asana et omao talente que tyna por esta rrazõ, et mãdou dar sua moller aAbraã, et doulle vacas, et ovellas, et seruos, et seruas; et disolles: [+]
1300 XH I, 0/ 215 Despoys desto diso el rrey aSarra, asy cõmo conta mẽestre Pedro: [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et despoys desto Ysáác et Ysmael, ambos yrmãos, trebellauã, et Ysmael, que era [mayor], asoberueaua Ysaac, que era menor, et feriao. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et ella fezóó asy, et despoys que foy ẽno deserto do poço que vos disemos de Bersabéé, andara errada por lo monte et falesçeolle aagoa do odre, et omoço queriasse morrer de sede, et amadre tomoo et deytoo aasonbra de [hũa] aruore, et alongou se del tanto cõmo poderia séér hũ treyto de balesta, segundo conta Moysem aos [vijnte] et dous capitolos do Genesis, por tal queo nõ visse morrer, et choraua ella moy fortemẽte por el, et omoço outrosi daua gritos. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Bebeo despoys del Agar et Ysmael cõmo oydes, et forõ se Agar et Ysmael sua carreyra, et morarõ ẽno deserto de Farã. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et em todo esto cresçeo omoço et fezose grande mançebo, et foy moy sotyl de tyrar cõ arco; et segundo diz mééstre Godofre, ata aquela sazõ viuerã de eruas et das froytas das aruores que achauã por los montes, et despoys que Ysmael soubo bem tirar de arco, mataua as bestas feras et os veados brauos, et comyam el et sua madre as carnes delles et vestianse das pelellas. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et despoys que dizem [algũus] que esto diserõ por rrazõ que desque morreo Sarra, casou Abraã cõ Agar, demays que prometera Sarra aAgar queo fillo que ella ouvese queo [rreçeberia] por seu por que era manyna, et que por esta rrazõ gáánarõ elles despoys queos chamasem [sarrazĩjs] de Sarra, et que forõ [asi] chamados et agora dizemos nos em latym sarraçinos por mouros. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et andarõ estes de Ysmael vagabondos por la terra de hũas moradas em outras, nõse acollendo açertos lugares asi cõmo oandam ajnda genetes, que morã sempre su tendas et cõtinuadamẽte nũca morã em hum lugar çerto; mays segũdo conta Metodio ofeyto desta rrazõ se entẽde que foy dito estonçes por lo que avia [avĩjr] adeante cõmo profeta do que seria et [de] que avia esto de séér, et quatro principes daqueles do lynage de Ysmael -et forõ estes, Oreb et Zeb, et [Zebee] et Salmana -, que aviam asayr [de] deserto [depoys] daquelo, cõmo contesçeo contra os fillos de Ysrrael. [+]
1300 XH I, 0/ 222 Despoys que Ysmael foy em tẽpo dese casar, [segũdo] diz Abdul Ybeyt ẽno seu capitolo de Ysmael, et casou cõ hũa moller de terra de Canaã de açerca de aquel deserto; et quandoo [soubo] Sarra, entendeo que alongo tẽpo contẽda jazia et rroydo aos do seu fillo cõ os daquel em aquela terra, et diso ha Abraã que desfezese aquel casamẽto et que mandasse que Ysmael nõ casasse em toda aquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 223 "Tu me demãdas que te jure eu et que te teña amyzade, et bem sabes tu que em este lugar mẽesmo [en] que agora estamos, açerca deste poço, aviamos [amjstança] posta et firmada ja outra vez, et estando te eu ẽna postura vierom teus omẽs et tollerom me este poço que eu avia feyto em este deserto pera beber y meus gaãdos, que por aqui andam, et ho am moy mester; poys rreçebendo eu tamano torto de ty cõmo orreçebo, ¿cõmo queres tu que firme outra vez [amystança] [cõtigo] et que te ajure? [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et este lugar mostrou Deus aAbraã et aly lle mandou sacrificar ho fillo, et aly foy feyto despoys otẽplo de Salomõ, segundo dizẽ os judios; et oaltar deste templo foy posto em aquel lugar meesmo hu Abraã fezera ho outro altar pera sacrificar y seu fillo aDeus. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et Abraã, despoys que oyo [este] mandado de Deus, leuãtouse de noyte et tomou seu fillo et dous [seruentes] cõ el, et hũ asno [en] que leuaua aquelas cousas que avia mester [pera] fazer osacrifiçio, et pera sua despesa, et nõ quiso dizer nada asua moller nẽ asuas cõpañas por tal que o nõ estoruasem de complir o [mãdado] de Deus; et foysse pera omõte et forõ aqueles dous seruẽtes cõ el, et andarõ duas jornadas, et yam tallando da leña mays seca et mellor pera osacrifiçio. [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Fillo todaslas orações et todoslos sacrifiçios que eu soybe et poyde fazer anoso Señor Deus por aver aty, todoslos [fige]; et el oyu me et douteme ẽna myña velleçe et de tua madre, et esto foy marabilla; et despoys que El te me dou crieyte omellor que eu poyde et castiguete et mostreyte os mellores costumes que eu soybe, et nũca me tove por mellor andante que aasazõ que que te vy ajuntado pera te leyxar por meu herdeyro, et sobre todo esto era eu moy mays alegre por que fuste feyto por la voõtade de Deus, et esto teuerõno por marauylla. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Mays agora outrosi, poys que aEl plaz, dou te aEl de bõa voõtade, et façolle de ty sacrifiçio poys que El quer de nos aqueste sacrifiçio rreçeber, et este seruyçio et ho manda fazer asy, ca sempre lle prouvo comygo et me ajudou em todaslas cousas queme fezerõ mester. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et poys que nasçiste, morreras et sayras desta vida, nõ cõmo os omẽs, et eu que [sõo] teu padre carnal oferezco te aDeus, padre de todos quee espyritual, et cõmo te nos El dou de víj́nres tu aeste mũdo por maravilla, asy quer que sayas ende, nõ cõmo os omẽs, mays outrosy por maravilla; et eu penso que El te julgou por dereyto pera nõ morrer de enfermydade nẽ em batalla, nẽ por outra ocasiom nẽgũa daquelas por que morrẽ moytos dos outros omẽs, et de mays quer rreçeber atua alma cõ orações et com sacrifiçios et averla pera sy consygo; et por que te eu castiguey bem et te ensyney os costumes et as cousas que soybe que [plaziã] a Deus, El me dara [galardom] et avera coydado [demj̃] et mãteer mea em myña velleçe. [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Ysaac despoys que vyo que seu padre estaua tam forte et tã aficado ẽno mandado de Deus, ouvo grãde sabor delo, et destas palauras que el diso et oyo as de coraçõ, et rrespondeulle desta guysa: [+]
1300 XH I, 0/ 227 Deste carneyro falarõ os santos Padres et os outros sabios; et os [hũus] diserõ queo criara Deus ali da terra nouamẽte, os outros dizẽ que nõ, mays queo adusera aly doutra parte, et afirmã que despoys das obras dos seys dias que Deus criou nẽgũa cousa de novo tal. [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Deus me acorra et me garde em esta pressa et coyta enque [sõo], " cõmo fezo aAbraã et a Ysaac ẽno mõte Dominus uidet ; et esta palaura de aquesta façaya diz que ajnda anda ontrelos judios et aquel lugar sempre asy ouvo nome despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Aquela ora Abraã et seu fillo Ysaac, despoys que virõ tanto bem quanto nũca coydarã de tã grãde merçede quelles Deus fazia, et oyrõ tantos et tã bõos prometemẽtos começarõ se de abraçar et beyjar opadre et ofillo cõ grãde alegria. [+]
1300 XH I, 0/ 227 Et em outro dia despoys que fezerõ osacrifiçio tornou se Abraã pera seus moços que leyxara cõ abesta [ao] pe do monte, et tornarõse todos pera Sarra aBersabee, et aly morou Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Despoys que todas estas cousas forõ acabadas em Abraã et em Ysáác, chegou mãdado ha Abraã de Nacor, seu yrmão, quelle nasçeram fillos de Melca, sua cunada, [yrmãa] de Sarra, sua moller, et de Loth. [+]
1300 XH I, 0/ 230 [Uiuerõ] Abraã et Sarra et sua cõpaña ẽno deserto de terra do poço de Bersabéé moyto avondadamente em aquela sazõ que y morarõ, despoys que se Abraã tornou do sacrifiçio que quisera fazer [de] seu fillo Ysáác, que noso Señor Deus daualles todaslas cousas que aviam mester. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Et despoys que esto oyo Abraã tomou tãto aver de boa moeda dessa terra quanto disera Esrom, et doullo por ella [per] ante os fillos de Set. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Et despoys desto enterrou Abraã aSarra sua moller, em aquela coua doblada daquel campo que cata contra Mãbre asi cõmo disemos, et esto foy em Ebrom, em terra de Canaã. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Et cõta Abul Ybeyt o arabigo ẽno capitolo de Abraã que aquel lugar que Abraã cõprou de [Effrom], enque suterrou sua moller Sarra, et despoys foy el aly suterrado, [poseronlle] nome amezquita de Abraã, et diz que asille diserom despoys aaquel campo que el comprou de Effrom pera sua sepultura et de seus parentes. [+]
1300 XH I, 0/ 233 "Eu [sõo] moy vello et de longo tempo, et vejo queos meus dias som poucos, et queria casar aYsáác, meu fillo, ante queme finasse; et poys que tu as en garda et em poder todaslas myñas cousas, dame atua mão aca et pona sub omeu muslo et jura me por lo Deus do çeo et da terra que se eu finar antes que el case que nõ lle des moller das fillas dos cananeos ontre que viuemos, mays que vaas [aMespotamya], nossa terra, donde nos somos naturaes, et onde he onosso lynage , et que daly lle des moller; mays Ysáác nõ se váá daqui et em esta terra fique, ca Deus la dou amj́ et el ha erdara. [+]
1300 XH I, 0/ 233 Et despoys que foy [apreçebido] metio sse ao camyño et foysse pera Messopotamya aaçidade quea nome Carra, hu moraua Nacor, yrmão de Abraã, que aly era oseu lynage de Abraã, cõmo oystes que ficarã os seus em Messopotamja quando se el foy pera Cananea. [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Poys queuos avedes bebido, darey agora avosos camelos ata que todos bebam quanto quiserẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 235 Estonçes Labam, seu yrmão da moça sayo moy apressa pera rreçeber aEliezer, et despoys que vio asua yrmãa trager os serçelos et as argolas do ouro que Eliezer lle dera et lle contou todo oque lle disera, veẽo ael onde estaua ajnda açerca do poço cõ seus camelos et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Poys dy aquelo por que vijste. [+]
1300 XH I, 0/ 235 Sobre esta rrazõ diz mẽestre Pedro ẽno capitolo desta mãdadoria de Eliezer que em esta demãda que seus parẽtes fezerõ aRrebeca sese queria yr cõ Eliezer pera Ysaac et ella rrespondeo que faria oque elles mãdasem, que foy [rrequerido] primeyramẽte ocõsyntemẽto da moller ẽno casamẽto, et dali diz queo tomarõ os omẽs em costume, et agora demãdase ja por dereyto oconsintemẽto das molleres ẽnos casamẽtos, et doutra [guisa] ocasamento nõse faz dereytamẽte, nẽ he valedeyro se ella despoys [contradiser]. [+]
1300 XH I, 0/ 235 Et elles, despoys que ella esto diso, leyxarona yr, et enviarõ cõ ella aDelbora sua ama quea criara, et outras molleres, et aEliezer cõ sua cõpaña: et quando sayam com elles et os enposerõ, começarõ abendizer aRrebeca et diserõ: [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Et despoys Rrebeca [ffezo] delo suas graças aDeus et encomẽdouse asua madre et aseus yrmãos et atoda sua compaña, et despoys caualgou ella et suas donzelas [emçima] de seus camelos, et forõse cõ Eliezer quese tornaua agrande pressa cõ grande alegria pera seu señor Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 237 Et Eliezer, despoys que chegou aseu señor Ysaac, tomóó aparte et contoulle todaslas cousas que avia passadas, et todoslos [synaes] de bem que avia pasados et vistos em Rrebeca. [+]
1300 XH I, 0/ 238 De cõmo casou Abraã despoys [de] morte de Sarra et cõmo fezo cõ seus fillos. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Despoys desto casou Abraã cõ hũa moller que ouvo nome Çetura, et desta ouvo estes seys fillos: [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et morreo esse ãno Egildro, que foy oseysto rrey de Sytionya, et rreynou despoys del Turimaco quaréénta et çinque ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et segundo [contã] [hũus], estes fillos de Abraam poblarõ ẽna entrada do Egito hũa villa et poserõlle nome Sarrafe do nome de Sarra; et de Sarra et de aquel nome daquela villa Sarrafe ouverõ elles despoys nome os [serrazĩjs]. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Sobre arrazõ deste casamẽto de Abraã et de Çetura, madre destes terçeyros fillos de Abraã, departem moytos de moytas maneyras: os [hũus], asy cõmo Josefo et outros, nõ dizem ende al senõ que casou Abraã cõ Çetura despoys de morte de Sarra; os outros dizẽ que aquela Çetura que era Agar, aque foy mãçeba de Abraã et de Sarra, aquela de quem el ouvera antes aYsmael, cõmo avemos contado, et que casou Abraã com ella por esta rrazõ, segundo diz mẽestre Pedro ẽno capitolo deste casamẽto et da morte de Abraã, et por que Abraã era omẽ de Deus et por que non tovesem os omẽs que el andaua em garçonya buscando bodas novas, et lle nõ posfaçassem delo, que enviou por Agar ao Egipto, hu ella moraua cõ seu fillo Ysmael, et quella aduserõ, et casou cõ ella, et esto por onrrar aseu fillo Ysmael [aque] el queria moy bem, et fazerlo fillo de casada oque era antes de barregãa. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Deste casamento de Abraã et de Çetura conta Moysem que foy despoys do de Ysáác et de Rrebeca, pero Josefo diz que antes; os aravigos cõmo Abul Ybeyt, et Albacri, et [Avem] Abez et outros departem sobreste segundo casamẽto de Abraã et dizẽ asy: que morreo Sarra et quea suterrarõ em Ebrõ em aquel çimyterio que cõprou [Abraam], mays elles chamãlle amyzquita de Abraã, et dizẽ que antes morreo Agar que Sarra et que ambas morrerõ em dias de Abraã, et que suterrarõ aAgar em Meca, et que suterrarõ despoys seu fillo Ysmael, cõmo diremos adeante; et contã que despoys que Agar et Sarra forõ finadas, que ẽnos [triijnta] et oyto ãnos que despoys viueo Abraã, que casou cõ outras duas molleres et forõ das cananeas; et hũa foy esta que avia nome Çetura, et aoutra avia nome Haura; et que ouvera Abraã destas duas molleres onze fillos, et cõ Ysáác de Sarra, et Ysmael de Agar, que forõ treze todoslos fillos de Abraã que ouvo destas quatro molleres, et doutra parte nõ ouvo nẽgum que nõ tomou mays molleres. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Este Dororĩ fezo outro fillo aque diserõ Sofom, et este Sofom poblou despoys terra de Barbaria, et deste am nome zafaseos os barbaros daquela terra que el poblou em Barbaria et dizem quee moy grande. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Et segundo que esto fazia Nẽprot semella que quisera porla torre de Babilonja sobir ao çeo, tã alta acoydara afazer, et despoys queselle nõ guysou de atorre acabar, pensou de ala sobir por esta arte da arca et das boyteres; et quando foy em aquel lugar tã alto nõ podia ja sofrer oayre que era moy puro, et [viose] em coyta grande, et ouvo medo que se mays arriba fose que morreria, et ouvose apartir daquela loucura que coydaua sobir ao çeo, et catou estonçes ajuso ao mũdo et vio toda aterra et paresçeo lle pequena. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Mays acõmo quer que estes aravigos digã que era viuo Nẽprot em esta sazõ, et contam del estas cousas ẽno tẽpo de Abraã, morto era ja Nẽprot tẽpo avia, saluo se dizẽ Nẽprot por el rrey Nyno, et se chamauam estonçes Nemprot a todoslos [rreis] de Babilonja, cõmo dizem ẽno Egipto Faraom por todo rrey, et ajnda despoys Pitolomeo. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et despoys que Eusebio foy byspo de Çesarea et santo omẽ, et [Jeronjmo] outrosy bispo et santo, et que trasladou a Biblia em [este] noso Latym, falam destas [rrazoens] em suas canonycas, queremos vos contar aqui dellas, segundo queas contam os autores dos gentíj́s, et desi diremos et declararemos que querem dizer, et achamos que tambem diserõ os gentíj́s palauras et rrazões que dizẽ hũa cousa et dam aentender outra, cõmo ofazem os nosos Testamentos, ho da noua ley et ho da vella que andou sempre em fegura, oque nõ faz tanto onovo que anda ja ẽno feyto da cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et esto foy despoys do deluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et Saturno, seu padre, parou mentes aos costumes daquel fillo, et despoys que vio quese traballaua de cousas mays altas et mays nobles queos das agoas, cõmo Neptuno et que os das terras como Plutom, et [penssou] que com as aves et [cõ] os saberes das estrelas, et do quadrunyo, que som mays altas cousas que todo oal, [pensou] cõmo lle desse opoder do ayre et do ceo; [+]
1300 XH I, 0/ 250 Estonçes Jupiter veẽdo quã de coraçõ fugia Yo et nõ oqueria asperar, fezo por seus encãtamẽtos et [porlas] estrellas, de que era moy sabio, desçender hũa grande [neuoa] em aquel val, et encheo todo, et fezoo moy escuro, tanto que ajnfanta nõ sabia pera onde yr, et embargouse do correr; et chegou Jupiter, et alcançoa, et tomoa; et forçoa; et ella ficou preñe donde despoys vierõ moytos et grandes lynages de rreys et de moy [grãdes omes], cõmo diremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Agora te achamos aqui et por quanto ha ja tẽpo que esto acontesçeo, yamos olvidando ho teu pesar, et agora poys que te véémos rrefrescassenos oteu dolor; et tu calas et nõ nos dizes nada, senõ suspiras et bruyas ao que dizemos, et eu nõ sabendo esto, estauate apreçebendo et buscando casamento, et asperaua de ty genrro et netos de lynage de rreys, mays agora paresçeme que oteu marido sééra do lynage das vacas et taes séérã os teus fillos, et odolor que eu desto ey nõ operderey senõ de morte, mays pero de morte nõ poso, por que [sõo] deus et nũca ey de morrer, et por ende chorarey sempre por ty. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et poys que esto ouvo feyto Mercurio et vio cõmo era Argo preso do sono de todo, et tirou hũ seu [alfangere] da beyña -ca asy avia nome a espada de Mercurio et ẽno latim diz lle arpe , et era dũa feytura curua cõmo que queria [vĩjr] em arco daquela parte do agudo - et ferio cõ aquel [alfangere] em aquel lugar hu se ajunta acabeça cõ opescoço, et degolóó et cayo acabeça del em terra, et sayolle tãto sangre que todo olugar encheo et morreo Argo et ficarõ çegos todoslos ollos del pero que avia moytos cõmo he dito. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et foy arreyna Juno moy sanuda por la morte de Argo, et asaña que ende ouvo nõ ha alongou moyto contra avaca, sua conbóóça et meteo lle hũ [tam maao talẽt] et [tam] mááo espanto ẽnos ollos et ẽno coraçõ que por nẽgũa maneyra nõ podia estar queda ajnda que quisesse, et segio a et fezoa correr por todo omũdo, et [despois] queo ella ouvo corrido todo chegou aas rribeyras do rrio Nylo ẽno Egyto, quelle nõ ficaua ja de correr terra [negũa] nẽ agoa mays queo Njlo; et Yo despoys que foy ẽnas rribeyras de aquel rrio bayxouse et ficou os geollos ẽna rribeyra, et alçou acara contra o çeo et cõtra as estrelas omellor que podo, et começou de gemer , et mudiar, et chorar, et querelarse cõtra Jupiter cõmo contra deus, et pedirlle merçede quelle acorresse et posesse ja fim aos seus males. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et nõ era [negũ] dos deus dos gentíj́s tam alto que despoys que por aquela lagõa jurasse que nũca ja mays quebrantase ajura, et dizẽ os autores dos gentíj́s que oque [bebe] da agoa daquela lagõa que logo oluyda quanto sabe, et que ley era ontrelos deus dos gentijs seus que todo aquel que nõ gardasse ajura que jurasse et ficaua [pejuro], que avia abeber da agoa de aquela lagõa et oluydaua logo quanto sabia por que era deus et perdia adeydade et de séér deus. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et despoys que ouvo dous péés cõmo moller, et nõ mays, alçouse em elles et avia medo de falar temendose de mudiar, cõmo quando era vaca, pero foy começando pouco [et] pouco, et falou cõmo antes segundo que falar deuya. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et daly adeante tanto foy Yo castigada ẽno Egyto, et partida de todo máo costume, quese chegou aos bõos, et tanto se fezo bõa que todoslos do Egyto quea outorgarõ por [deessa] em todaslas rribeyras do Nylo, et mudarõlle ho nome et de Yo, quea chamauã ante desto, chamarõlle despoys Ysis. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Leemos ẽnos [Jntegumentos] dos sabios que esposerõ escuros os ditos dos gentíj́s -et [Jntegumẽto] he descubrimento mantẽnate Deus Nuno Freyre; (mantẽna te Deus Nuno Freyre, Amen. ) por que departe et descobre [chãamẽte] as palauras et rrazões sobre oque quiserõ dizer em ellas os sabios dos gentíj́s enque diserõ encubertamete hũa cousa por outra -; et achamos que departẽ que por poder et saber que aviam [algũus] deles ẽnas cousas et ẽnas naturas delas, mays que os outros omẽs, chamarõ os gentíj́s seus deus aaqueles queo meresçerõ desta guysa; et qual quer rrey ou deus que elles diserõ que era rrio, diziãllo por rrazõ da fryura desa terra hu el rreynaua et da castidade das gentes dela, et dizianlle lo outrosi por séér el rrey ou aquel deus moy poderoso das rribeyras et das terras [viziñas] daquel rrio, et por que aagoa he fria de natura departe ende mẽestre Juã ontrelos outros departimẽtos desto, et diz que aagoa he madre da friura, et afriura madre da blancura et da castidade, et diz que por que as donzelas virgéés ata otẽpo de casar soem séér de fria natura et casta, mays que ẽno tempo despoys, por eso chamarõ aalgũas delas esses autores dos gentíj́s fillas daqueles deus et rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Em pos esto onde diz quea pedio arreyna Juno aJupiter, et el doulla, et ella dou ha em garda aArgo, oseu pastor dos çento ollos, et he esto oquese entende que Juno he odeleyto da terra et das rriquezas, et Argo omũdo, et despoys daquelo se dou esta Yo amays grandes viços et desi apeores costumes, et atyña omundo em laçada em elles, cõmo diz oautor, quea tyña Argo presa ata quese doyo dela Jupiter et entendese aqui por Jupiter oseñor apartador, cõmo disemos; et enviou aMercurio, seu fillo, et esto he bõa rrazõ et sabia, ca esso quer dizer Mercurio; et vençeo Mercurio aArgos, asi cõmo ao mundo, rrazoando se cõ el sobrelas preguntas quelle fazia Argo falandolle encubertamẽte das rrazões das sete artes liberaes, et dizẽdolle que amara Pam aSyringa tornada em [canaueyras] ẽnas rribeyras do rrio Ladom; et em este mudamẽto de [siringa] et em amor de Pam lle falou destas rrazões segundo que mẽestre Juã conta; et diz que este rrio Ladom que corre por medio de Greçia et quee rrio de moy bõa agoa, moy clara, et moy sãa, et ha moytas canaveyras por todas las rribeyras del; et mostra que vierom aly aaquela rribeyra todoslos filosofos de Greçia aestudiar sobrelas sete artes liberaes. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et segundo diz Orosio et as glosas de sobre el, comyam aly os filosofos moy pouco pam, et das rrayzes das eruas que achauã por aly, et bebiam da agoa daquel rrio, et aly estouerõ ata que apurarõ aqueles sete saberes, et poserõ cada [hũus] em suas rreglas çertas; et pero que nos avemos dito de Yo segundo Josefo, que os saberes do quadrunyo ouverõ ocomeço em Caldea, et daly vierõ ao Egyto, et do Egyto aGreçia, esto dizemos quee verdade quanto ao seu começo, mays de outra guysa em Greçia forõ apurados, et acabados, et postos em çertedũe, et despoys Rroma ou os rromãos, ou ajnda os latinos, quese entendem, cõmo disemos, por aquel Pam que amaua aSiringa que queria el aver aconosçençia de todaslas cousas, por que quiserom aver dos gregos aqueles sete saberes et ouverõ os deles, et nos os latinos dos gregos avemos os saberes. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et andando Yo despoys em moytas pestilençias [porlo] mũdo, passando terras, et rrios, et mares, et quanto achaua, cõmo fazẽ os peligrinos quando andam ẽnas rromarias, et quando veẽo aapasagem daquel rrio Ynaco de seu padre et ao mar enque aquel rryo entra, et os nadou ella -pero segundo diz Lucas em navio foy -, et passou por ali ao Egito, os daquelas terras, por rrazõ que dizem que era esta dona mudada em vaca porlos máos costumes enque andaua, tolleron onome aaquel rrio Ynaco de Argos, et chamarõ ael et aaquel mar Bosfor; et esto he oque ende contam Eusebio ẽno grego, et Jeronymo ẽno latim enque dizem asi: [+]
1300 XH I, 0/ 265 Osegundo fillo de Ysaac et de Rrebeca ouvo nome Jacob, et despoys lle chamamos nos Ysrrael, donde vierõ os ysrraelitas que agora som os judeus. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Despoys que chegou Abraam atẽpo de nõ fazer fillo nẽ filla nẽ casar ja -et esto foy quinze ãnos ante que el finasse et avia el estonçes çento et seséénta ãnos que nasçera -, et bendiso Deus aYsaac; et moraua estonçes Ysaac açerca do poço que avemos dito aque diziam opoço do viuente et do viente. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Mays sobre estas duas rrazões, aprimeyra da morte de Abraã, asegunda do nasçemẽto destes seus netos, fillos de Ysaac et de Rrebeca, achamos ẽnas palauras dos santos ditos que desacordam, et diz Josefo ẽno [deçimo] sexto capitolo do primeyro libro da Estoria da antiguydade dos judios, que despoys que casou Ysaac cõ Rrebeca et Abraã [cõ] Çetura, et fezo Abraã em ella seus fillos que pouco tẽpo viueo el despoys, et diz que morreo por omẽ moyto onrrado de Deus et dos omẽs, et moy dinamẽte comprido de toda virtude por lo grande estudio et firmeza que [sempre] poso ẽno amor de Deus et ẽno seu seruyço; et que foy sua vida çento et seteenta et çinque ãnos, et que forõ seus fillos Ysaac et Ysmael ao seu enterramẽto, et queo suterrarõ em Ebrom cõ sua moller Sarra, et que despoys da morte de Abraã fezerõ Ysaac et Rrebeca seus fillos. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Et esta semellança desacordante departimos la nos em esta guysa, et dizemos por Josefo et por los outros que acordam cõ el, que estes catarõ aydade et otempo de Abraã, et Josefo despoys que vio que Abraã nõ era ja em tẽpo de casar, nẽ de fazer fillos, queo contou por morto. [+]
1300 XH I, 0/ 268 Et segundo diz a Estoria do Egito, Ysmael foy despoys de Abraã, seu padre, oprimeyro omẽ que caualo tomou et ho caualgou; et viueo çento et tríj́nta et oyto ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et avia estonçes Rrebeca [vijnte] ãnos, et por que ella estoue despoys que forõ casados outros vijnte ãnos que nõ ouvo fillo, coydaua Ysaac et os outros queo sabiam que sayria manyña et que nõ averia fillo et que ficaria el sem fillo herdeyro. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et conçebeo Rrebeca logo et foy prene de dous fillos varões de [aquela] vez soa Et despoys quese foy chegando ao tẽpo enque avia aparir atormẽtauã la moyto aqueles dous fillos, et faziã lle grandes dolores ẽno ventre, et ẽno corpo et moy máá preneçe, tragendoos ella ẽno [ventre]. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et segundo que diz meẽstre Pedro ẽno [capitolo] que fala do traballo et lazeyra que Rrebeca leuaua ẽna preneçe destes fillos, deuese entender asy cõmo paresçe [algũus] dos que desta estoria falarõ, et dizẽ que nõ vyña esto por estreytura do ventre de sua madre, dizẽdo que nõ podiam caber ala, mays que era esto tam solamẽte por la voõtade de Deus que mostraua ẽnos que nõ nasçerã ajnda, oque [auya] aelles de acontesçer despoys que fosem grandes cõmo ẽna primogenytura, que he aavantage queos primeyros fillos dos rreys ham, et herdam todaslas cousas de seus padres, et am poderio sobre seus parentes, cõmo em [estes] dous yrmãos foy quea ouverõ anbos, ouvoa hũ [(hũ)] por natura, et ho outro aleuou [del] por graça, et outrosy que feguraua et mostraua ja estonçes aquela lide destes dous yrmãos ẽno ventre de sua madre, et oapartamẽto que avia de [vĩjr] ẽnas geerações deles; et segũdo dizem et creẽ moytos, Jacob santificado era ja ẽno ventre de sua madre, ou firmado pera bem, et outrosi figurado et mostrado dantes ẽna contenda destes dous yrmãos ohum contra outro ẽno ventre de sua madre, queo consyntimento de Ihesu [Cristo] quese nõ ajuntaua nẽ ajunta cõ o de Belial, quee do diablo. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Em este lugar [rrozõa] mẽestre Pedro por esplanar arrazõ, et diz que pero he dito que Rrebeca foy por demandar consello aDeus sobre apena et lazeyra que leuaua em aquela preneçe daqueles fillos, que nõ aviam ajnda esses que eram judios lugar posto onde fezessem oraçõ aDeus et lle demandassem consello, nẽ aviam a maneyra neyra dello demãdar, nẽ aviã aqueles por quẽ odemãdassem cõmo os profetas que forõ despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Et conta que despoys que aly ouverõ feytos seus sacrifiçios, que mandou ella deytar em terra os pelellos das anymalias que aly sacrificara et fazer [deles] cõmo cama ou estrado et deytouse sobre elles em oraçõ et diso asi em sua oraçõ: [+]
1300 XH I, 0/ 271 Ajnda diz mays mẽestre Pedro et afirma que esto asi foy, senõ diz que se [algũus] [oqueserom] entender por outra guisa que seruyo Esau aJacob em este segudamẽto, cõmo faz alyma ao ferro, et afornaz ao ouro queo purga et esmera et ofaz puro et paresçe mellor, et cõmo faz outrosi omáále áámesse quea degrana em çeueyra et parte apalla do graão quee omellor; et tal fezo Esau sayr aJacob em seu segudamento; et segundo dizem [algũus] esto foy tal cõmo hum dom et seruyçio, mays em outra guysa acaesçeo despoys ẽnas géérações delles ofeyto daquela profeçia que diso queo mayor seruyria ao menor, por queos de Esau seruyrom aos de Jacob. [+]
1300 XH I, 0/ 272 Et forõ ambos aquestes moços criados em casa de seu padre et de sua madre, et despoys que Esau et Jacob forõ cresçendo, Esau era sabedor de caça et de armas, cõmo avemos dito, et esto amaua el, et desto se traballaua. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Et aquelo que Jacob tyña apostado era de color vermella et por queo pedio Esau et ho ouvo foy despoys chamado Edom por essa rrazom -onde diz Josefo que Edom tanto quer dizer cõmo vermello - et quelle diso estonçes Jacob ante quello dese, despoys queo vio que avia tam grande talente de comer: [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Poys jura me quea vendas. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Et Esau jurou et vendeolle aqueles dereytos que deuya [auer] por que era [yrmão] mayor, et despoys queos ouvo vendudos, tomou opam et omãjar de aquelas lentellas quelle dou Jacob, et comeo, et beueo, et foyse et nõ toue por nada por que vendera as avantajees das onrras que deuya aver por [que] era mayor. [+]
1300 XH I, 0/ 274 Andados víj́nte et dous ãnos de Jacob, et oyteẽta et dous de Ysaac, Ynaco rrey de Argos avia hũ fillo aque diserõ Foroneo, que rreynou em pos el em Argos; et este Foroneo ante que rreynase ouvo hum fillo aque chamarom Apis; et aqueste Apis pasou ao Egipto et prouou aly, et foy moy bõo, et gáánou aly rreyno, et rreynou ende; et segundo dizẽ [algũus] este foy marido da [deessa] Ysis, de [quẽ] avemos dito, et tam grãde foy abondade deste Apis et tanto forom pagados del os do Egito, que despoys que el morreo queo contarõ ontre [os] seus deus, et teendóó por deus adorarono cõmo aseu deus, et mudarõ onome del, et chamarõlle Serappis, cõmo chama a Santa Escritura Serafim ahũ dos angeos do çeo et ajnda ahũa das ordéés dos angeos; et esta ordeem he anouena quee amays alta de todas; pero he de saber que ha este departimẽto ontre ho nome do angeo et da ordéém, queo nome [do] angeo quese escriue cõ esta letera m em cabo, et dizemoslle Seraphym escrito cõ m, et quando he por nome da ordéém escriuese com n, et chamamos lle Seraphyn. [+]
1300 XH I, 0/ 274 Esse ãno acabarõ os tebeos ẽno Egito oseu rreynado que durou çento et noueẽta ãnos, et foy esto ẽna deçima septima dinastia et rreynarõ despoys delles os rreys Pastores, et [estes] forõ os rreys [farãos] et diziam ao seu lyñage os diapitas. [+]
1300 XH I, 0/ 275 Et diz Josep que aly preguntarõ os omẽs daquel lugar aYsáác por Rrebeca que moller era, et el, temendose queo matariam por ella, por que era moy fermosa, disolles que era sua yrmãa, cõmo disera [Abraam], seu padre, por Sarra ẽno Egito; et soubo el rrey [Abymelec] esta rrazom, et despoys [desto], acabo de tempo, passando [Abymelec] açerca da casa de Ysáác catou por [hũa] fiestra et vio estar cõ ella em seu solaz cõmo esta marido falando cõ sua moller, et chamou ho estonçes et diso lle: [+]
1300 XH I, 0/ 275 "Mays pero outra rrazõ pom mẽestre Godofre sobre esto, et diz assy: que despoys que Abymelec vio aRrebeca tam fermosa et Ysaac dizia que era sua yrmãa, quea tomou el pera sy, et quiseráá aver por moller, mays queo non ousou fazer, que logo cõmo se traballou de fazerlo oyo hũa voz de Deus que diso: [+]
1300 XH I, 0/ 277 De cõmo Ysáác quedou em Gerara cõ plazer del rrey Abimelec, et lle foy [moy] bem em aquel lugar, et despoys [cõmo] foy mezclado cõ el rrey et despoys moy bem [aviudo]. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Despoys de todo esto quedou Ysáác em Gerara et labrou et sementou em aquela terra atallente et prazer del rrey Abymelec, et colleo açento doblo do [que el] avia semẽtado aquel ãno, et bendisóó Deus, et [todas las] suas cousas yam adeante, et cresçiam fortemẽte et fezose aly moy rrico, et cresçianlle aly os [bẽes] de cada dia, ata que foy [moyto] abondado, et rrico, et moy poderoso, et aly ouvo moytas gréés de ouellas et bustos de vacas, et [cresçio] agrandes [conpañas]; et por tanto bem et merçede que Deus fazia aYsáác, mezclarõ ho os palestinos cõ el rrey por que aviã envidia del, et el rrey creyos, et çarraronlle todoslos poços que Abraã, seu padre, fezera aly pera suas [conpañas] et seus gaandos, et diso lle Abimelec: [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et diz Josefo que alynpaua aly pera onde se fora [hũus] poços que Abraã, seu padre, fezera que çarrarã os palestinos despoys que el morrera, et chamoulles aqueles méésmos [nomẽes] quelles seu padre posera primeyro, quando os fezera; et cauarõ os omẽs em hũ arroyo açerca donde el pousara, et sacarom agoa que correo, et os pastores de Gerara quando esto virom começarom abarallar sobre ella cõ elles, et diserõ: [+]
1300 XH I, 0/ 277 Em esse dia que elles jurarom, vierõ nouas aYsáác de seus omẽs que acharã agoa ẽno poço que cauauã, et Ysáác posolle nome Bersabéé, que quer dizer tãto cõmo abondamẽto; et despoys desto foy poblada hũa çidade em aquel lugar que avia nome Bersabéé, et [este] nome méésmo ouvo em todo seu tempo et diserõlle çidade Bersabéé. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et diz aos víj́nte et tres capitolos da Estoria do Egyto, hum sabio que ouvo nome Aben Abet, et outros cõ el, que casou Esau cõ hũa moller do [lynagẽe] de Ysmael, seu tyo, et que ouvo della dous fillos de hũ parto; et do lyñagem destes dous yrmãos, fillos de Esau et daquela filla de Ysmael, diz que veẽo omayor lynagẽe donde vierõ despoys os mayores [rromanos]. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et diz Abem Abet, que foy hũ sabio [aravigo], que ouvo Esau em ella tríj́nta fillos varões, et que [deste] lyñagem forom moytos rreys em [Rroma], donde veẽo despoys ogrande Aleyxandre, rrey de Greçia; et poblou Esau primeyramẽte em terra de Axem, que he contra oriente [daquela] terra; et arrequeçerõ seus fillos moyto, et forõ poblar contra o mar, ao termyno de Aleyxandria, et tomarõ por força aos cananeos moyta [de] sua terra. [+]
1300 XH I, 0/ 280 Despoys que Ysáác envellesçeo perdeo olume dos ollos, que nõ via senõ moy pouco ou nada; et chamou aseu fillo Esau que era omays grande et aquẽ el amaua moyto mays que ao outro et disolle [assy]: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Fillo, tu véés cõmo eu [sõo] moy vello, et nõ sey qual dia morrerey, nẽ posso seruyr aDeus cõmo eu querria; et nõ me pesa deme eu ja finar poys aqui aDeus nõ faço serujço; et [tu] toma teu arco et tuas seetas et vay acaça, et despoys que tomares algũ venado adubao cõmo sabes queo eu quero et trage me que coma et bem dizerte ey ante que moyra, et rrogarey aDeus que sempre aja dety piedade et te ajude et seja contygo em todos teus feytos. [+]
1300 XH I, 0/ 280 Et despoys que Esau se foy buscar sua caça, cõmo opadre lle mandara, Rrebeca chamou Jacob aparte et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Chegousse ael Jacob, et despoys queo apalpou opadre, disolle: " Ẽna voz semellasme Jacob, mays ẽnas mãos velosas [pareçes] Esau. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Poys dame de comer da tua caça et bendizerte ey. [+]
1300 XH I, 0/ 280 Et despoys que bebeo diso: [+]
1300 XH I, 0/ 280 Et Ysáác despoys que sentio omoy bõo olor dos vestidos del, disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Despoys destas palauras começou abeyçom et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Despoys diso escontra Deus: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Poys quem he aquel queme aduso, peça ha, de sua caça que prẽdera, et eu comy de todo ante que tu vieses et [bendixeo], et sera bendito? [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Et diz Josefo que poys que esta yda avia afazer Jacob por tal quea nõ fezesse sem outorgamẽto et liçençia do padre, queo diso Rrebeca aYsaac em esta maneyra: [+]
1300 XH I, 0/ 283 Et quando vio Esau cõmo bendisera despoys [de aquelo] seu padre aJacob, et lle mandou yr aMesopotamya que tomasse pera sy moller dala das suas, et lle defendera que nõ casasse cõ as fillas de Canáám, et parou mentes cõmo Jacob fora obediente ao mandado do padre et da madre pera fazer oquelle mandauã, entendeo por estas rrazões Esau que seu padre nõ queria bem áás fillas de Canaã, et segundo diz Josefo, et nos avemos dito, pesar fezo Esau aseu padre por que nõ demãdou consello ael ou asua madre quando casou [cõ] ellas. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Et el quando chegou açerca de Luza, que foy despoys açidade de Jerusalem, veẽo ahũ lugar fora de poblado por dormyr aly; et esto foy despoys quese poso o sol, et ajuntou pedras, et ygoas, et posõas sua cabeça et dormyo aly teẽdo acabeça sobre ellas; et vio em soños [hũa] escaleyra que abastaua da terra ata o çeo et vio angeos de Deus que subyam et desçendiam por ella, et em çima desta escaleyra vio estar aDeus quelle diso así: [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Et cõta [outrosi] maestre Godofre que diso que aly foy feyto osacriffiçio da ovella et do vezerro que forõ despoys sacriffiçios que fezerõ ẽna vella ley. [+]
1300 XH I, 0/ 285 Et yndose Jacob contra parte de oriente, asy cõmo disemos, et vio hũ poço ẽno campo et tres mãadas de ouellas que jaziam açerca del pera beber daquela agoa; et aboca do poço estaua çarrada com hũa grande pedra, et era tal custume quese juntasem todas las ovellas et os pastores, et abrir todos aquel poço et dar de beber aseus gáándos, et despoys çarrauã opoço cõ sua pedra et leyxauãno asi estar ata outra vez. [+]
1300 XH I, 0/ 287 Et, segundo dizem os gregos, aquela moller sua primeyra, ouvo nome Nyobe; fezo em ella ha Apys que foy despoys rrey ẽno Egyto, et mudarõlle aqueste nome Apys et chamarõlle Serafim, cõmo ao touro do [Egyto], do qual contaremos adeante ẽna estoria do Exodo sobre onasçemẽto de Moysem, ou por ventura segundo dizem [algũus] que foy este méésmo aqueste. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Despoys que Labam soubo arrazõ porque [vjña] Jacob et lle cõtou todos los traballos, et outras cousas quelle contesçerã com seu yrmão Esau, et cõmo viera fugyndo da terra com medo del, et confortóó Labam cõ moytas palauras et bõas rrazões, dizendo lle que aly estaria moy bem et sem todo medo et disso asy contra el: [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Et despoys que Jacob morou cõ el hum mes, disolle Labam: [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Nõ teñas esto por mal que custume he desta terra de casar primeyramẽte as fillas mays grandes et despoys as menores; mays acaba os sete ãnos deste casamẽto que esto he [guisado] et disy dartey aoutra por outros sete ãnos queme syruas. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Mays que logo lla derõ cõmo [aqui] he dito, et despoys que seruyo el os ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Despoys ouvo outro fillo varõ et [disso]: [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et ouvo despoys outro fillo et disso: [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Agora me querra bem de uerdade meu marido, poys tres fillos demj́ ha. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et ajnda despoys ouvo outro et diso: [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et ella despoys desto estouo hũ grande tempo que nõ fezo fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Mays diz Josefo quese temya ella queo marido despoys quea visse manyña quea nõ amaria por ende tanto. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Poys se mos nõ das demj́, damos de myña mãçeba Bala, et eu tẽerlos ey por meus. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et despoys desto ouvo dela Jacob outro fillo varom, et diso Rrachel: [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et despoys desto ouvo dela outro fillo et chamoulle Asser. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Despoys desto sayo hũ dia Rrubem, fillo de Lia áás messes ẽno tempo que segauã os [trijgos] et achou maçãas de mandragoras, et adusu as asua madre Lia, et vioas Rrachel, et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et despoys desto vjña Jacob esse dia, ora de vesperas, de labrar, et sayo Lia ael et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 288 Despoys desto pario hũa filla que ouvo nome Digna. [+]
1300 XH I, 0/ 291 Despoys que Josep nasçeo, diso Jacob ao sogro: [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Et poys que Jacob ouvo contadas estas rrazões asuas molleres, [rresponderõ] ellas et diserom lle: [+]
1300 XH I, 0/ 292 Et de todo esto nõ sabia nada Labam, [ca] era ydo [atrosguiar] et tõder as ovellas, nẽ Jacob nõ lle quiso dizer de cõmo se ya; et despoys queo soubo Labã -et esto foy terçer dia desque Jacob partio daly - tomou seus yrmãos et outros omẽs de duas cõpañas, et armouse et foy em pos el sete dias, et alcançóó em mõte Galaant, segundo diz Josefo, et por que era tarde queo nõ quiso cometer essa noyte; et jazendo dormyndo Labam, diz que veẽo Deus ael et lle diso: [+]
1300 XH I, 0/ 292 Mays pero poys que te vas pera tua terra et teus parentes, dime, ¿por que leuas furtados os meus deus? [+]
1300 XH I, 0/ 292 Et segundo cõta a Biblia, diz que despoys que vio Jacob que Labam nõ achaua nada do que demandaua diso: [+]
1300 XH I, 0/ 292 Despoys desto cõta Jeronymo como fezo Jacob seu sacrifiçio et chamou suas compañas que comessem aly do pam, et elles comerõ et ficarõ aly. [+]
1300 XH I, 0/ 295 Os mandadeyros despoys que acabarõ [seu] mandado tornarõ se pera Jacob et diserõlle: [+]
1300 XH I, 0/ 295 Despoys fezo aly sua oraçõ et diso [assy] contra noso Señor Deus, segũdo que diz a Biblia: [+]
1300 XH I, 0/ 296 Et por esta passada ouvo nome aquel lugar daly em [deante] ovááo de Jacob, asy cõmo contam as estorias; et he [dou[s] myllare[s]] da fonte Jordam, em terra de Ydumea; et despoys que ouvo passado todo oseu quedou el sóó aly pera fazer sua oraçõ; et veẽo aly ael hũ angeo de Deus com que el luytou ata [amanãa], et diz Josefo queo angeo quelle falaua et queo esforçaua de palaura dezendolle [quesse] touesse bem, [et] que luytasse rrezio et mostraualle cõmo, et dizia lle que se cõ el podesse que era angeo forte de Deus, que asy et ajnda moyto mays poderia cõ seu yrmão Esau que era omẽ, se contra el viesse, et que oseu lynage nũca [faleçeria] nẽ naçeria omẽ de mayor força que el. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Et [o] angeo despoys que vio que Jacob esforçaua tanto que el nõ opodia vençer, disolle queo leyxase, que [manãa] era et quese tardaua pera subyr ao çeo, et Jacob nõ oqueria leyxar. [+]
1300 XH I, 0/ 296 "Nõ averas nome Jacob daqui adeante, mays Ysrrael, que quer tanto dizer cõmo luytador cõ santo angeo, ou omẽ que véé aDeus, que poys tu podiste cõ Deus moyto mays poderas cõ os omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 296 "Et conta Josefo que despoys que soubo Jacob que era aquel angeo de Deus quelle [rrogaua] quelle disesse de sua fazenda cõmo avia de séér et oangeo quello diso et despoys queo ouvo bendisoo em aquel lugar, segundo diz Jeronymo, et daly adeante nõ paresçeo. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Poys que esto foy feyto et Jacob passou Fanuel, nasçeo o sol; et diz Josefo que [porlo] traballo da luyta queo tomou despoys dolor aaquel nerueo enque ael dera oangeo cõ ha ala et coxeaua do pe; et diz Jeronymo que por esta [rrazom] mandou despoys Moysem aos judios que desnerueassem acarne. [+]
1301 PP V, 48/ 28 Mas el prelado que nõ quer castigar tãbien os clerigos como os leygos de seu obispado, poys que sabẽ que pecã, fazẽ muy grã yerro e devel poner pena seu mayoral por ello. [+]
1301 PP V, 48/ 28 Unde a los prelados que esto fezerẽ e nõ sse quiserẽ de lo emendar, depoys que forẽ amoestados, devẽlles toller os mayorales que an poder sobre ellos los lugares que toverẽ. [+]
1301 PP V, 48/ 29 E assi deve fazer mostrar sse polo que dize en el Avangelio : "se cristao a querella de ti, por torto que lle fizische, dexa aly la offerta que queres fazer e vẽ rrogarlo que te perdon; e despoys vẽ offerresçer". [+]
1301 PP V, 48/ 32 Et poys que al escandalo poso pena de morte, ben sse deve entender que es pecado mortal. [+]
1301 PP V, 48/ 32 Et en tal rrazõ como esta dixerõ os Sanctos Padres que nõ peca mortalmente el prellado, maguer os outros escandalizẽ por rrazõ del, poys que el nõ a culpa; ca la verdat que tiene lo escusa solamẽte del pecado e mayormente el ben que faz. [+]
1301 PP V, 48/ 32 "Ve passar e pecha por ti e por [...] cuia sospeyta nasçeo el escandalo, lles mostrara sua volũtade para tollerlos del erro en que caerõ, maguer nõ quisessẽ creer nẽ leixassẽ de pecar, como quer que el sen culpa sea , devesse doller por ende en seu coraçõ e mostrar que lle pesa, poys que por rrazõ del se moverõ a fazerlo. [+]
1301 PP V, 48/ 32 E depoys disso El a seus discipulos, como rrespondẽdolles, que erã sen entendemento, ca lo que entra por la boca al corpo nõ ensuza al ome, mas partesse por aquelles lugares por do convene e governa al corpo; mas lo que sale del corazõ del ome, assi como furto, o omicido, o adulterios, pensamentos maos e as outras cousas semellantes destas, ensuza al ome porque lle tolle la bõa fama. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Ligeyramente acaesceria que o demandado nõ averia poder de mostrarla cousa en juizo aa sazon quella demãdassẽ; pero se o demandador porfiar yndo adeante por lo preito, poderlo ya depoys fazer no tempo que quise[s]e dar o juizo sobre ella. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 E quando el julgador quisesse [da]r o juizo e lle fezesse mandamento que lla mostrasse ou [l]la entregasse ou outro, e acaescesse que o nõ podesse [fa]zer por que la cousa fosse perdida ou seendo cousa viva [f]osse fugida ou morta, entonçe, se o demandado [ten] aquella cousa a bueneffe e depoys perdeo a tenenza [de]lla por algũna dellas rrazões sobreditas, nõ e teu[do] de a mostrar nẽ peytar nẽuna cousa sobre esta rra[zõ]. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Mays se por la vẽtura la ouvesse enalleada, deveo logo a dizer porque el demandador possa fazer sua demanda sen meoscabo de seu dereyto; ca se desta guysa nõ le fezesse e depoys la quisesse mostrar en que el outro la tovesse ganada por tẽpo, tanto valeria como se a tovesse rrebel nõ la mostrando quando ge la demãdassẽ, assi como dissemos na ley ante desta. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Et esto a lugar nõ tam solamente na cousa movil que a de seer mostrada en juizo, mays aynda ennas rendas e ennos fruytos que dela seyssem depoys que o preito fosse movydo sobrella. [+]
1325 TPc II, 19/ 36 Et esto seeria assi como se alguũ demãdasse a outro que lle mostrasse servo que diz el demãdador que era seu porque quer ganar por el algun herdamento [ou outra cousa que era dada a aquel] servo ou mãdada et nõ lo quisesse fazer poys que o julgador llo mandasse; ca se por esta rrazõ porque lle nõ fuy mostrado o servo perde o herdamento ou alguno outro dereyto que poderia gaãnar por el. [+]
1325 TPc II, 19/ 36 Outrossi dizemos que se algũ mãdasse a outro en seu testamento hũ de seus servos qual el mays quisesse escoller ata tempo çerto, se depoys aquel a que fosse fecta a mãda pidissẽ que llos mostrassẽ todos para veer qual deles escolleria, et se por la vẽtura fosse que o herdeyro nõ lo quisese fazer, se passasse o praço en que o demãdador avia a escollenza daquel servo, deve peytar aaquel que gelos devera mostrar e nõ quiso o meoscabo que reçebio porque nõ los mostrou, assi como de suso dissemos, poys que a mostra nõ fuy feyta en tempo que tovesse prol. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Da aas vegadas por quito o julgador ao demãdado por aquella cousa movil quel demãdã nõ la tiendo porque la pidio sen sua culpa e sen seu engaño; pero se depoys fallar que e teedor dela, nõ sse pode defender o demãdado en dizer que ja quito fuy daquella demãda por juizo, ca nõ lo quitarõ en la primeyra demãda se nõ porque la nõ pode mostrar. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Mays se depoys la cobrou por qual maneyra quer que fosse teudo e de mostrarla como de primeyro. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 A primeyra porque quando soubesse[n] certamente a rrazõ porque e sua que ponẽ dola que sua demãda mays de ligeyro pode poys provar, e outrossi m[ays] en certo pode seer dado juizo sobrela. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 A segunda [porque] se acaesçesse que o demãdador nõ prove aquella rrazon que pos[so] en la demãda porque diz que era sua, que la pode depoys d[e]mãdar por outra rrazõ, se a ouver et nõ la enbarga[ra] el primeiro juizo que fuy dado contra el sobre aquela cousa mii[s]ma , poys que por outra rrazõ a demanda que nõ a que veer [cõ] la primeyra. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Et esto se prova por aquella novissima degretal que .de [re] iudicata. abbate e .i.a abbas de boniffaçio. Mays se [o de]mãdador fezesse sua demãda geeralmente rrazõa[ndo] la cousa por sua nõ ponẽdo algũna rrazõ senalad[a] porque ouve o señorio della, se for sentẽza dada cont[ra el] porque nõ la podesse provar, nõna pode depoys demãda[r de] nẽuna maneyra. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Pero se o demãdador quissesse dizer e mo[strar] alguna nova rrazõ porque el gaannara señor[io] daquela cousa depoys que fuy dada a sentẽza cõtra [el] assi como se lle fosse dada ou comprada ou a ouvesse g[aa]nnada de novo ou en outra maneyra qualquer de aquel [que] avia poderio de darla ou de vender - la, sobre tal rra[zõ] como este bẽ pode fazer sua demãda de novo. [+]
1325 TPc II, 19/ 38 Et outrossi nõ faz graza de nov [...] al demandado, maguer nõ sea sinalada cada una d[e]llas, poys porque tal demãda pode aver certo entẽdem[en]to para rresponder sobre beẽs de alguũ que devessẽ herda[r] todos o alguna partida foão que lle perteesçe porque es seu herdeyro e dizendo assi nõ a porque nomear cada hũa cousa daquelles beẽs senaladamente; esso miismo seeria se demãdasse conta dos beẽs de alguũ orfão ou outro ome que el demãdado ouvesse teudo en garda ou de conpanna ou de mayordomadigo ou en rrazõ de gaanza ou de perda ou de daños ou de meoscabos que fossẽ feytos en algũa destas cousas sobredictas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et os de Troya ararõ despoys em seu tempo as çiadas aos gregos et elles a elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Ella depoys querelouse del et el enviou lle sua carta segundo que o diz et conta ho Ovidio ẽno libro das dõnas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et conven que uos digamos aqui algo dos rreys de Troya ante que cheguemos a as rrazões do destroymẽto d ' ela. pero nosa entẽçõ he de vij̃r con a rrazõ a Esebon, et despoys de Esebon aos de Banjdom, que julgou despois de Esebon a Isrrael quando acontesçeu este feyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Dizemos que aquelas estorias nõ son todas de hum ãno asi como o despoys despoys departiremos aly onde acharmos d ' elas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et por que uaa todo o feyto de Troya ajuntado, diremos despoys da prouaçõ em poucas palauras dos rreys que avemos ia dito [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et depoys de Dardaño, dicho avemos outrosy depoys cõmo rreyno y Ereconyo, seu fillo, segundo o conta a estoria de Troya et outros sabeos en seus escriptos que diserõ et leyxarõ ende memoria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Depoys de Ericonyo rreynou Tros, seu fillo et este foy moy bõo rrey et mudou a a çibdade et ao rreyno aquel nome Dardanya que avia ante del RRey Dardanjo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et rrespondeu lle Neptuno: ' Poys, ¿que queres tu y? ' Et diz Feuo: ' Queria que se fezesem aqueles muros et se çercase aquela cibdade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et despoys que lle contarõ toda a rrazõ, falarõ el et Telemeo et Peleo et os outros grãdes [omes] que erã y sobre este feyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 14 Et os dous quebrãtos seus forõ estes: o primeyro, de quando Hercoles librou das bestias do mar a Ynfanta Ansiona et lle ouvera a dar Leomedon por elo os caualos blancos, et que ll ' os nõ quiso dar despoys. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et ficarõ aqueles dous moços et el RRey Theant casou despoys con a RReyña Oenone. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et despoys (que) ouverõ passado quanto podia seer a meatade do mar, a moça, cõmo era flaca cõmo moller et outrosi nõ avia a que [se ateer] ẽno carneyro et ya en pus seu yrmaão, et cansou et cayo ẽno mar, et morreu y. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et depoys que arribou, andou por aquela ysla moy grande peça, pensando de si et de seu carneyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et Depoys que tomase aqueles touros, et que os junzese et fose con elles ao cãpo, et que arase cõ elles et cobrise aqueles dentes d ' aquela serpente que aly semẽtara. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et el RRey Pelias, quando esto oyo, pensou de aquel seu sobriño que lle tomaria o rreyno depoys de seus dias, et que ficariam suas fillas deserdadas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et poys que vio que el rrey lle daua quanto para esto ouvese menester, prouvo lle moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et depoys começarõ de andar por lo mar adeante et vierõ ao porto de Troya, ca por aly era o camjño. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Acõmo quer que ouvese outros de tam bõo lyñagẽ et tam rricos et poderosos cõmo Jaason, pero depoys que ella viu que el ya por cabdillo, Jaason, pagou se mays del et prouo lle cõ el (mays) que con todos los outros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 20 Et poys que soubo as novas çertas por los seus et por los estrayos a que [vynã], parou mẽtes en aquel feyto en cõmo outros moytos et grãdes prinçipes vierã ja aly sobr esta rrazõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et depoys que se rrazoou, cõmo dito he, poserõ se lle de deant como en escrito ante os ollos o dereyto et a piedade et a vergonça et cuydou que era deus do amor que a ella aqueyxaua, et ja ya vençida, et paraua lle as espaldas et fugia d ' ela. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et poys que entrarom en suas rrazões, tomou el por la maão a Medea. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Cõmo Jaasoson se vntou cõ as meezinas que lle dera Media Et dizendo suas palauras se adormeçeu o dragõ Iaason, poys que esto ouvo feyto, [vntouse] de suas meeziñas que tragia aly que lle dera Medea. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et os gregos que estauã agardando de cõmo se yriã, poys que virõ a aqueles caualeyros, ẽnas maãos as astas das lanças com moy agudos ferros em ellas, et estar moy guisados para enderẽçar contra a cabeça et o corpo do mãçebo de Emonya, o qual era Jaason, et ouverõ tã gran pesar que vayxarõ os ollos et os corações cõ gran medo que aviam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Cõmo Jaasõ avia de adormẽtar o dragon et cõmo dizia suas palauras de encãtamento para o adormẽtar et despoys tomar a lãa dourada Coydaua Jaason de adormẽtar o dragõ cõ palauras et cõ heruas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et poys que ouvo ditas aquelas palauras tres vezes, que diz Ovidio que fariã mãso o mar [brabo] et forte, et fariã estar quedo o rrio yrado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et as donzelas et dõnas que dormyam despoys que espertarõ nõn a acharõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et nõ lle queria eu fugir, mays uos pensade de fugir, que bem poderedes goa(re)çer depoys que fordes ẽno mar ẽnas barchas ' Ali diso Jaason a Media: ' sabede verdadeyra mẽt que o nõ farey, et ante quero morrer contigo que te leyxar ' Et en esto vyña ja pareçẽdo el RRey Oetes [per] hũ chaão. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et el RRey Oetes, poys que vio que os nõ podia alcãçar, et tornou se moy desonrrado; a hũa, por la filla que se lle ya; a outra, por (lo) fillo que era morto; o al, por que ficaua desnuu da lãa dourada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 De cõmo Media sobyo ẽnos dragões ẽno ayre despoys que foy posta ẽno carro Estonçe por las planetas do çeo veẽo a Medea por lo ayre o carro por las suas cõjurações como dito he. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et depoys que ouvo estes aprazentados et os debedos a elles pagados por seus sacrifiçios et suas palauras moytas que diso grande peça, mãdou aduzer o corpo de Eson, que era atam vello que mays nõ podia seer corpo de õme. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et poys que o sangre foy saydo, meteu logo as maãos ẽno caldeyrõ et sacou das eruas del et do çumo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et em todo esto alongaua o coraçõ por aquela grandeza do aver ynfynjto que lle prometyam, que coydasem que poys ella duldaua, que se a bem rrogasem que a trageriã a fazer -lo et asy foy, ca ellas tanto rrogarõ et [loomyñarõ] por ella fasta que Medea lles lo ouvo a prometer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et [depoys] que lles lo prometeu, diso asy: ' Jnfantas, por que a a vosa fiuza et entençõ d ' este feyto et dom seja mayor, et por que creades de todo en todo que esto asy sera, mandade trager o mays vello carneyro que achardes em vosas greys. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Despoys que o carneyro foy aduzido, mandou ella poer logo sobre o fogo hũa caldeyra tamaña que podese em ella caber o carneyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 De cõmo rrogarom as fillas del RRey Pelyas a Media que tornase a seu padre mãçebo cõmo tornara a Eson, seu sogro, a rrogo de seu marido Jaasom Detovo se Medea hum pouco tempo depoys d ' esto de obrar em el RRey Pelias por que teuesem suas fillas que todo esto vjña por lo saber da meestria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 [Despoys] d ' esto pasados os tres dias, et ao quarto quando luziam as estrellas, fezo Medea com engãno seu fogo moyto apresamẽte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et despoys que ouverom andado o leyto del rrey todo en rredor, diso Medea a as jnfantas: ' Amygas, agora avedes de fazer d ' esta guisa: chegade vos a voso padre el rrey, et degolade o logo moyto apressa sem nẽhũa tardança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et eu coydo o a criar; se deus quiser; et depoys seja o ' que poder ' o escudeyro, des que veu o rrecado en que o moço ficaua, et cõmo o acharia se em algũa sazõ por el demãdase, et se o feyto do jnfante rrecudise a outra cousa cõmo depoys rrecudeu por saber ende a verdade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et depoys que foy d ' elo çerto et seguro, foy se. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et des que foy creçendo, tomou (o) consigo et ajudaua lle a criar aqueles gãados, tãto que veẽo de -poys a tenpo que foy mançebo, que el gardaua et rrecadaua aqueles gãados de aquel rrey en lugar de aquel pastor que o criara. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et despoys este jnfante vẽo a tenpo que criando aqueles gãados, acaesçia que [vynã] touros allẽos et lidauã com os seus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et depoys que esto foy sabido por las terras que el fazia esto dereytamẽte et sen maliçia, [vynã a el muytos cõ] seus pl(e)itos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et el libraua os moy bem, ora julgãdo dereytamẽt, outras oras avijndoos de guisa que os enviaua todos cõtentados et aveudos et moy pagados de cõmo o fazia; tanto que por estes juyzos que daua, depoys que o souberõ as gẽtes, forõ lle dando preço de juyz dereytureyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et despoys que esta fama gaañou, foy [cresçendo] por los pouoos que lle chamauam Aleyxe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et diserõ lle depoys Paris. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et por lles fazer seruyçio cõvidou os, et diso lles que poys que aquela onrra et aquela merçede lle [fezerã] que o asentauã consigo a sua mesa, que lle fezesem esta outra, que fosen seus ospedes et comesen a a sua mesa cõ el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et obrou et fezo hũa maçãa tã grãde et tam fremosa que ante nẽ depoys nũca outra tal foy achada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et poys que todos forõ ajũtados en sua casa, fezerõ cõmo he costume de cortesia de altos õmes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et diso logo a as outras: ' Amygas, esta maçãa eu a deuo de aver et mjña he ' Et diso enton deesa Palas a Juno, por bondade et por mesura: ' dade agora a mj̃ essa maçãa, et leerey eu a myña vez, et veerey que diz esa escriptura ' Et Venus, quando aquelo entendeu et veu que nõ era ella a que se nõ preçaua en fremosura menos que as outras, et diso entõ: ' señoras, poys que uos avedes leudo et teuestes a maçãa, de mesura seria que a desedes a mj̃ et que a leya eu outrosi a myna vez ' Et asy a derom as hũas a as outras a leer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et acordarõ que poys que se nõ podiam avij̃r, que se fosem a el RRey Jupiter, que era o seu deus mayor et seu [alcalle mayor et] de todos señor, et que este o librase todo Et depoys que se avierõ d ' esta contenda, forõ se cõ sua maçãa ante el RRey Jupiter. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et depoys que seuerõ, preguntou lles el RRey Jupiter que queriã; et ellas diserõ que [vynã] a el sobre pleito et por que era Palas deesa de [trinyo] - que som os tres dos sete saberes liberaes - en que he o saber da creẽça do rrazõar moy apostamẽte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et era Palas señora d ' esto,(et) rrogarõ lle as outras que disese a verdade et nõ mays depoys que Juno et Venus mãdarõ a Palas que disese [o feyto] por que [vynã], et ela começou sua rrazõ et contou a el RRey Jupiter, ante todos los que y estauã, todo o feyto, et diso [asi]: ' RRey, señor, nos estando todas tres falando em nosos solazes, veẽo esta maçãa et caeu ontre nos, et nos nõ sabemos (de) onde et he scripto em ella que a a mays fremosa seja dada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Da razon de Palas por la maçaam [Despoys] que a deesa Juno ouvo dito, leuãtou se Palas - et tyña sua espada çinta cõmo deesa de batalla - , et diso: ' Paris, poys que Juno diso et rrazoou quanto quiso, agora oe a mjña rrazõ. eu digo que de grã liñage ven a deesa Juno cõmo ela diz, mays que outra deesa eu te digo que veño d ' ese meesmo lyñagẽe, et ajnda te digo mays, que de ollos et de cara mays fremosa sõo eu ca elas anbas, et sõo tal que nõ ey por que me preçe menos ca hũa enperatriz. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 De cõmo a deesa Venus diso sua rrazõ Poys que Juno et Palas ouverõ [rrazoado] o seu, leuãtou se Venus moy aposta, et parou se ante Paris. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 56 [et] despoys que [chegarom] ao paaço, rreçebeu ho moy bem el rrey et todos los que eram cõ el; et outrosi a rreyna, et todos seus fillos et fillas, et todo o palaçio, et toda a corte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 57 Et ella depoys que o veu et o senteu cabo de ssy, volueu se contra el ja quanto vergonçosa, et toda cõmo espantada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Da jura et promjsson que fezo Jaason a Media Despoys que a ama veu que ambos ficauã de consũu, partyo se d ' eles, et foy se para outra camara. [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et en todas las tuas presas, te prometo de ajudar ' todas estas cousas lle [outorgou] Jaason, et jurou o todo asy conplidamẽte cõmo o ella demãdou mays depoys se pejurou, ca lle nõ atendeu nẽgũa cousa de quanto lle jurou, et ella sofreu por el moyto mal, asi cõmo o conta a estoria de Media mays eu nõ falarey mays en esta rrazõ [como] lle depoys acõtesçeu, et tornarey a mjna estoria, ca por aly o pode saber aquel que o deseja de saber que lle fezera, et diso lle: ' eu vos faço omenage que ẽno ponto que ouver voso mãdado, que me acharedes ẽno porto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et leuarey [comygo] tãtos dos meus vassalos cõ que lle farey tãto de mal que senpre ende falarã, et nũqua oy mãdado de que me tãto plouvese ' Poys que Hercoles ouvo esta rresposta de todos seus amygos, fezo fazer quinze naves; et garneçeo as moy bem de viãdas et quanto mester avyam [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et fezeron todos seu cõsello cõmo bõos et nobles que aly yã moy altos rreys et de moy grande poderio et de moy nobles [coraçoes] et moy orgullosos et ardidos Depoys que veẽo o veraão en que os prados soẽ [enverdeçer], et as aruores et as aruores teẽ follas, et as aves começã de fazer seus cantares, Hercoles nõ quiso fazer mays tardança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et depoys que chegou a noyte, aportarõ ẽno porto a que soyam chamar Sira. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Agora vos rrogo eu, que poys aqui somos todos ajuntados, et nõ o sabe nẽgũ, que tomemos ontre nos tal consello, que tragamos a atal ponto noso pleyto, que d ' esta vegada ajamos onrra et preço de tam grande feyto cõmo aqueste que começamos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et a segũda cousa, (he) que rroubemos toda a terra, et facamos en tal maneyra que fique despoblada; mays facamos -lo en guisa que nõ rreçebamos dãno d ' eles por que elles, despoys que [virẽ] rroubar toda a terra, gisar se am de se defender brauamente et tomar vyngãça de nos et punarã de nos prender et de nos tomar se poderẽ et esto sey eu bem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Mays, señores, poys o dia ven he mester que nos armemos et que nos acaudillemos moy bem nos et nosas gentes et poñamos moy ben nosas azes por tal maneyra et por tal rrecado que se Leomedon a nos vier, que o vaamos logo ferir primeyramente sen nẽgũ outro deteemẽto em tal [guisa] que nos nõ teña por gente vil et maa et sem rrecado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Do consello que dou Hercoles, et cõmo [partyo] as azes Depoys que el RRey Poleus ouvo sua rrazõ acabada, leuãtou se Hercoles, et diso asi: ' Señores, vos oystes o cõsello et a rrazõ que noso amygo, el RRey Poleus, ha dito et segundo que eu creo, bem pareçe a nos todos que diso bem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Et poys ja he dia, he ben de se armar nosa gente. [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Et depoys que a vila for vazia, nos -outros sayremos das ortas et meter nos emos ẽna villa, et apoderar nos emos ẽnas torres et ẽnas portas da villa, et basteçer las emos bem de armas et de gẽtes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 71 Et despoys que Ercoles vyo que todos aviã acordado ẽno cõsello que el disera, foy logo armado sen outra tardança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et el RRey Castor, despoys que chegou cõ os seus, foy ferir moy ardidamẽt ẽnos troyanos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et fezerõ sobr el moy gran doo depoys que el RRey Leomedon achou morto seu sobriño, prometeo que nũca entrase em Troya se o ante nõ vyngase. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et veedes outrosi meu sobriño, [Eliatus], onde jaz morto, mays agora verey quẽ me mellor seguira, et quẽ me mellor ajudara a vingar ' depoys que esto ouvo dito, fezo sonar hũ corno de elyfante et el que estaua moy sanudo, et foy primeyramente ferir et forõ cõ el d ' ensũu dez mjll caualeyros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Mays poys que asy he, nos partamos nos de aquestes, et vaamos -nos [cõtra] aqueles que veẽ cõtra nos, et valer nos ha mays que os atender aqui ' el rrey foy moy espantado quando oyo dizer que a vila era tomada, et que [vynã] cõtra el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et poys que el aly chegou, sacou sua espada et deu logo hũ tal colpe a hũ caualeyro de Troya que o tallou [per] medeo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et ante os mays de sua masnada, dou lle hũ tã gran colpe que lle tallou a cabeça. despoys que os troyanos virõ morto seu señor, fugirõ [todos] que nũca nẽgũ tornou cabeça por deante. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et cada hũ traballaua por [0] goaresçer et leyxauã o cãpo, et fugiã cõtra Troya mays os gregos parauã se deante; et matauã -n os todos, tres et tres, segundo yam fogindo, ¿para que uos farey longa rrazõ? aquel dia forõ mortos todos los troyanos depoys que o señor perderom, et dos outros, todos forõ mortos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Despoys que a lide foy partida, et foy tan ben lidada, entrarõ todos ẽna çidade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et depoys que todo esto ouverõ feyto, destroyrõ todas las fortelezas et [todolos] tẽplos et muros da villa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et despoys que asy ouverõ deytado toda a villa, leyxarõn a destroyda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Ca segundo a estoria cõta, nũqua foy ante nẽ depoys feyto nẽ seera ja mays que tã alto mõtase que por aquela ocasion foy a gerra começada que depoys durou longo tẽpo en que morrerõ moytos altos rreys et grandes [senores] . Et foy [sempre] ẽno começo et no medeo et na fyn maa et peligrosa [senores], agora se começa outra cousa en que en pouco tẽpo sera vengada cõmo vos eu cõtarey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et poys que Vlixas soubo que el era en casa de donas, pensou qual seria a maneyra [per] que o mellor podese coñosçer et falarlle et tirarlo de ala. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et depoys que as jnfantas os rreçeberõ, seuerõ todos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et poys a morrer as, mellor he a morte onrrada que a vil; por que digã os [omes] senpre bẽ de aquel que onrradamẽte morre, ca aquel que desonrra sua persona morre ẽna fim vil morte, et mellor he a o(n)rra de aqueste mũdo que nẽgũa outra cousa ' Et quando Achilles oyo estas palauras et veu cõmo era descuberto, nõ se quiso el mays encubrir. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et agora poys que te coñosçemos, vayte cõ nosco et averas moyta onrra ontre quantos nos somos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et depoys que eu vy que a cousa avia asi [acayçido] encobri me, rreçeando a vosa saña. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et poys que a cousa foy asi acõteçida, nõ te culpo; et tomemos y consello et seja este: que case cõtigo, que asaz he õme de alto sangre ' A jnfanta foy moy alegre por la rresposta de seu padre, et [prouvolle] moyto, et diso lle que aquelo era o que ela desejaua poys que lle aquelo acõtesçera. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Pero, poys que tu es de ydade de entẽder ben et mal, et feziste o que tu sabes em mjña casa, o que tu deueras de escusar et de aborreçer, por tal cousa et erro que feziste teño que mereçes pena mortal et quero que faças emẽda d ' elo, et que m ' o pages logo ' estando en estas rrazões, chegou a jnfanta cõ seu fillo Pirro ẽnos braços; et deytou se cõ el ante seu padre, et pedio lle por merçee que se quitase d ' este feyto, et que ouvese cõ el piedade, et que nõ ficasen desenparados ela et seu fillo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 89 Et os bõos que ante de nos [forõ], asy trouxerõ sua fazenda; ,poys des oy mays nõ soframos o mal nẽ a desonrra que avemos rreçebido del RRrey Priamos et de sua cõpaña. [+]
1350 HT Miniaturas/ 89 Et despoys que nos todos formos ajũtados et bẽ preçebydos de batalla, sey bem que su o çeo nõ a forteleza nẽ torre nẽ vila nẽ çidade nẽ castelo que se defender possa ao noso poderio, et [quẽ] Paris podese tomar vjuo et o enforcase cõmo ladrõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 91 Cõmo Agamenõ et Menalao enviarõ seus mãdadeyros aos rreys de Greçia, et cõmo chegaron a Parta, et forõ ajũtados en Atenas Poys que ouverõ seu consello en cõmo fariã, enviarõ seus mandadeyros a todos los prinçipes de Greçia et sabede que en toda Greçia nõ ouvo rrey nẽ conde nẽ duque nẽ rrico õme nẽ prinçipe que chamado fose que aly nõ [viese] apreçebido et guisado para oste, et [garnjdo] de todas cousas que mester avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 91 Et tomauã ontre si tal cõsello que ajũtasen todas suas conpañas, et que buscasen moytos navios, et depoys que fosen tomar vengãça dos troyanos por Elena que leuarõ, aquestes [senores] que uos ey nomeados et poserõ sobre sy por rrey et por señor, Agamenõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 91 Et fezerõ -n o por tal maneyra que quantos ouvesen de [vij̃r çercar] Troya por mar et por terra, que todos lle [obedisçesen] et fosen su o seu señorio, et fezesen o que el mãdase. pero que outros avia ẽna oste rreys et prinçipes que cada hũ d ' eles era mellor et valia mays que el; mays por lo bõo siso que avia foy escolido por señor, ca sen falla el foy ho mays sesudo de quantos elles erã et o mays rrico de todos depoys que esto ouverõ feyto, et fezerõ seu acordo en como fariã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 94 Et depoys foy este Diomedes moy coytado cõmo adeante cõtara a estoria [+]
1350 HT Miniaturas/ 96 Agora leyxa o conto falar dos gregos por contar dos troyanos Poys que vos ey contadas todas las feyturas dos gregos, agora vos contarey des -de aqui os feytos dos troyanos, et primeyramente do moy nobre et esçelente RRey Priamos, señor de Troya [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et somos aqui todos ajuntados por tomar ende vengança por que esto nũca posa seer mays rretraydo nẽ posfaçado aos que depoys de nos vierem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et nos asi o deuemos fazer ca nos deuemos gardar de rreçeber abayxamẽto nẽ consentir subjugamẽto em nos nẽ en aqueles que verrã de poys de nos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et teño que nõ deue de yr en paz o que a algũ faz desonrra et (o que) quer vengar -se cõuen lle que en tal maneyra o começe que nõ se fique alabando despoys alabando o que fezo a desonrra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 104 Et por nẽgũa cousa nõ os leyxes partir de Troya, depoys que açercarẽ, fasta que seja tomada et toda sua gente destroyda por gra(n)de crueza ca todo asy cõven de vij̃r, et nõ pode seer al ca asi plaz aos dioses ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Da rresposta que Achilles [cõtou] aos gregos Despoys que todo esto foy feyto, tornarõ a Atenas et Achilles contou aos gregos a rresposta que achara ẽnos deus, et cõmo lle disera que sen dulta vençeriam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Quando os gregos esto oyrom, fezerõ ontre sy tam grande alegria que nũca tã grande foy feyta em nẽgũ tempo. poys que Achilles ouvo sua rrazõ acabada, Colcas diso asi aos gregos cõmo viera a aquel lugar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Et poys que oyue dadas mjñas oferendas et feytos meus sacrifiçios, estando ante o altar fazendo mjña oraçõ, diso me hũa voz que me partise d ' aly; et viese falar con vosco; et vos rrogase comunalmente que por nẽgũa cousa nõ vos partades ata que tomedes Troya; et que matedes et destroyades toda a gente d ' ende. [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Et poys lle plaz que me eu cõ uosco vaa, nõ lle ey a seyr de mãdado ca seu mal et seu dano et sua morte busca o que os dioses asaña. [+]
1350 HT Miniaturas/ 106 Et de cõmo tomarõ porto Poys que Colcas esto ouvo dito, os gregos nõ [perlongarõ] esto mays logo aportarõ en Elida. [+]
1350 HT Miniaturas/ 106 Et depoys que foy feyto, tornou se para sua oste. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 Et forom ende moy caramente vendidos todos aqueles que matarõ por quanto despoys a postremas comprarõ -n o por seu grande dãno et mal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et depoys que esto foy feyto, todos los mayores señores foron logo juntados [em] hũ lugar onde fezerõ seu consello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et de cõmo os enviarom (a Diomedes et Ulixas ao RRey Priamus) Despoys que todos outorgarõ et entenderom o consello de Agamenõ que el avia dito, cada hũ dou sua rresposta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 110 Et nũca despoys de nos averedes nẽgũa dultança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et despoys que forõ jũtados, derõ se moytos colpes et moy estrayas feridas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et nũca depoys mays tornarõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et depoys que aquesto fezo, leyxou me todo meu rreyno lyure. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et por ende teño por bem que Talefus depoys de mj̃ seja rrey ' Et depois que esto [ouuo] dito, diso esta rrazõ a Talefus: ' por que eu todas estas ajudas rreçeby de teu padre, leyxo te todo meu rregno et te faço del rrey et señor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et poys moy bem feyto o ofiçio que lle avia de fazer, Talefus rreçebeu menajẽes de todos los õmes do rreyno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et depoys d ' esto chegou Perses, que era rrey de Etyopia et veẽo y cõ el seu sobriño Metõ, que era fillo de hũa sua yrmãa, que ouvera grã prez de bondade et era moy rrico et de grã valor ca era señor de dez çibdades Et estes anbos vierõ de moy longa terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et despoys d ' esto chegou y de terra de Arrastra, Eseus et Achilles, seu fillo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et vos oyredes despoys [cõmo] pasou sua fazenda, et fijnçeu sua vida [+]
1350 HT Miniaturas/ 119 Et sabede que despoys que o mũdo Deus formou, nũca õme oyo falar de tã grã caualaria que fose jũtada por defender hũa villa et quero vos ende dizer o cõto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et diso asy: ' señores, hũ ãno ha que aqui aportastes et nũca ajnda vistes a Troya dizẽ nos que moyta gente entrou em ella despoys, et que farã quanto poderẽ por la defender. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et des oy mays eu nõ sey outro consello senõ o que uos agora direy que logo sem mays tardar apreçebamos nosas naues o mellor que podermos et poys que forẽ ben preçebidas de batalla, armemos moy bem nosos corpos et vaamos dereytamente a a villa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 121 Despoys d ' estas poserõ outras çẽto [em pus] ellas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 121 Et depoys que estas duzẽtas naves começarõ de singrar, a grãde oste vayas moy bem seguindo cõ pendões et cõ synas moy rricas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 De cõmo Protesalao fezo quebrar as naves em terra et os troyanos defenderon os portos Quãdo virõ os troyanos que os gregos aportauam, sayron todos a elles cada hũ cõmo mays podia yr, em tal maneyra que nẽhũ nõ podia atender prinçepe nẽ [senor] mays yam todos a rrãdom, et forõ todos asũados moy agyña ẽna rribeyra onde os gregos aportauã mays os das naues, depoys que virõ que por nẽhũa guisa nõ podiã outro cõsello tomar, sayrõ prender porto por força. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 De cõmo as outras çem naves tomarom porto tomaron porto Despoys que estas çinque naves forõ espedaçadas cõmo vos ey dito, fõro vençidos en tal maneyra que nõ aviã ja defensom ca mays de seteçẽtos caualeyros dos bõos que en ellas andauã erã ja mortos mays logo as outras cinque naues chegarõ, suas velas tẽdidas, armadas para tomar porto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et ferirõn os tã rreziamente que os fezerõ afora bem sete trautos de balesta en tal maneyra que o nõ cobrarõ depoys [+]
1350 HT Miniaturas/ 127 Et depoys que os gregos virõ morto Protasalão, que amauã moyto, faziã grã doo et diziã asy: ' ¡ ay, Protasalão, bõo caualeyro et de prol et ardido! moy grã dãno he que uos sodes morto ca vos sodes o que oje primeyramente o porto entrastes ¡ay, que grã perda fezemos et grã! ¡que grã dãpno rreçebemos, et os que uos am perdido! [+]
1350 HT Miniaturas/ 127 Et poys que todo esto foy feyto, Agamenõ fezo jũtar todos los bõos de Greçia que aly erã, et ouverõ todos acordo en qual lugar ficariã suas tẽdas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 128 Et nõ ha õme que se ende nõ maravillase, nẽ ha õme outrosi que podese cõtar as gẽtes desvariadas de moytas terras que y erã ajũtadas mays elles, depoys que todos deçerõ das naues, estenderõ suas tendas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 De cõmo fezerom os troyanos despoys que o dia veẽo Despoys que a mañãa foy clara, os gregos andauã cõ grã soño, et aviã grã sabor de folgar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 De cõmo os troyanos poserõ suas azes, et se sayrõ fora da villa Despoys que Ector ouvo suas azes paradas, [encõmendou] a todos cõmo aviã de fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et era moy bõo caualeyro (et) moy ensynado et fezo moytas caualarias en aquela oste onde depoys ouvo moy grã prez. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et sayrõ todos fora da vila et ajuntarõ se em hũus prados que avia tras los muros Et [depoys] d ' estes sayo Eseu, rrey de Tarasta, et cõ el seu fillo Archilogus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et gardar me ey bem que nõ caya en vosa saña ' Et poys lle esto ouvo dito, sayo se fora da villa cõ toda sua cõpaña. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et depoys que Troylos foy fora da villa, Ector parteu a terçeyra aaz ẽna qual poso os de Larisa, onde era prinçepe et señor Vpus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et os cobardos poerã suas escusanças feas ' depoys que Antenor ouvo sua rrazon acabada, rrespondeu lle Eutor [asy]: ' Amjgo, en este ple(i)to pareçe me que uos vejo moyto alegre cõmo quer que outro algũ seja triste pero eu nõ dulto que ajnda que o prez d ' este pleito seja partido, que uos nõ ajades a vosa parte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et ella teuo se por desonrrada, et desamo o depoys quanto mays podo sabede que aquel caualo foy tal que nũca foy õme [ẽno] mũdo que sobre outro tal caualgase, nẽ tal podese aver en seu poder que foy o mays formoso, nẽ mays corredor de quantos ouvo ẽno mũdo, nẽ nũqua outro tal y poderiã achar [+]
1350 HT Miniaturas/ 133 De cõmo Ector falou cõ seu padre Priamo, rrey de Troya Despoys que Eutor foy armado, caualgou en seu caualo Galantea, cõmo vos ja contey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 133 De cõmo Ector sayo a a batalla Despoys que estas rrazões forõ acabadas, Ector sayo da villa cõtra os gregos, posto seu elmo en sua cabeça et ya moy sanudo et cõ moy grã crueza, cõmo aquel que avia o coraçõ moy forte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Et sen falla este sofreu depoys moy grã coyta en aquela batalla A XXJa az, fezerõn a dous rreys de Lira que ouverõ nome Antipos et Anfimatos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Et son asi XXV azes et despoys [despois] d ' esto sayo Agameno, que tragia a mayor caualaria de todos, et fezo outra az. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et chegou logo y sua mesnada del rrey moy bẽ guisada et volueu se o torneo [em] tal fegura que depoys que o mũdo foy formado nõ foy torneo tã mesclado nẽ tã peligroso cõmo aqueste para troyanos ca elles virõ logo vij̃r contra sy dez mjll caualeyros que os departiã moy mal pero cõ todo esto Troylos foy moyto agiña liure. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et poys que Troylos sobio ẽno caualo, cõ grãde ardimento et por força d ' armas rronpeu toda a presa donde mays grãde (era). [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et depoys chegou y el rrey asi cõmo el cõta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 150 Et Ajaz Talamõ catou para elles, et diso lles asy: ' [Senores], ¿esto que sera? ¿coydades que posamos aver algũa onrra ou se se tornara noso mal en bem et o noso pesar en plazer d ' esta vegada, poys que nosa cõpaña tã desonrradamẽte he [empuxada] cõmo nõ deuya? [+]
1350 HT Miniaturas/ 182 Et fazedes guisado, ca fostes entr eles criada mays por esto nõ deuedes de seer sospeytosa ca moytas vezes oy falar de moytos que nũca se virã nẽ se coñosçiã, que se depoys quiserõ grã ben. [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Cõmo Diomedes [rrespondeu] a Breçayda Despoys que Brezayda ouvo sua rrazõ acabada, ben entendeu Diomedes que ella era de bõa rrazõ, (et) diso lle asy: ' [senora], acõmoquer que a vos nõ plaz de falar en este pleito, a vos dou o meu coraçõ; et poño en vos mjña asperãça et amar vos ey senpre de amor verdadeyro, asperãdo en vos merçede que me ajudaredes, avendo de mj̃ doo; et me tomaredes por voso leal amygo, ca eu por nẽgũa maneyra nõ poso cõtradizer ao amor que quer que eu seja voso todo quito. [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Et poys vosa voõtade nõ era de tornar a a vila, grã crueldade fezestes de vos yr para os gregos et ajudar -los cõtra vosos yrmãos et amygos et moyto mays uos ualuera yr folgar a hũa jnsoa do mar fasta que esta çerca ouvese aquela fim que deue [aver]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 185 Et por força me cõvyña de fazer esto et vij̃r me aca poys que Apolo me mãdou et eu por seu mãdado estou aqui, et nũca cousa fiz tãto cõtra mjña voõtade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 185 Et poys que uos comygo teño, Ja nõ ey que temer ' estonçe chegauã se os da oeste para veer a Breçayda et catauã -n a moyto et maravilauã se da sua fremosura et Diomedes foy cõ ella fasta que deçẽderõ em hum tẽdillon moy rrico que fora del RRey Faraõ, o que morreu ẽno mar RRubio quando ya pos los judeus et dera ll ' o hum seu cuñado por lle demostrar por el a fegura do mũdo et de todas las cousas estrayas et maravillosas que ẽno mũdo son, et cõmo et por qual rrazõ o mar he alto, et o mũdo onde esta et quen o sofre, et cõmo sayẽ os ventos, et cõmo chouẽ as nu(u)es, et as estrelas cõmo se mouẽ ẽno çeo et a [uirtude] d ' elas, et outras cousas moytas que seeriã grã maravilla de contar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Agora leyxa o conto a falar de Breçayda por contar a seutima batalla Despoys que as tregoas dos tres ãnos forõ acabadas et saydas, et que todos erã folgados et saãos, logo en outro dia sen mays tardar armarõ se todos da oste et os da çidade moyto agiña de bõas armas Et Ector sayo primeyro da çidade moy ben armado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et sabede que cada hũ d ' estes persianos que tragiã duas espadas para mãteer et sofrer mellor o torneo despoys sayo Deyfebus et cõ el el RRey Menõ, que tragia consigo moytas conpañas et fortes et estrayas depoys que estes forõ fora, sayrom rreys et prinçipes et outros moy altos [senores] con suas azes bem apostadas por grãde sabedoria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et agillauã cõtra os de Troya quanto podiã, et chegauã se a elles moy sẽ medo depoys chegou el RRey Santipus et el RRey Filis, que erã caualeyros de grã preço et de grã coraçõ et dos mellores da oste. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et despoys de todos estes chegou el RRey Agameno et cõ el moytas bõas cõpañas moy ben apostadas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et depoys que todos los gregos et os troyanos ouverõ suas azes apostadas. paresçiã aly tan nobles cõpañas et tã estrayas et tã maravillosas que seria hũa maravilla de cõtar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et sabede que a perda et o dãpno foy grande de cada parte et este torneo durou fasta a noyte . Et despoys que foy escuro, partirõ se d ' aly todos los gregos; et forõ se para suas tendas moy lasos et tã cãsados que mester lles fazia de folgar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Et rremedaua cõmo falauã a furto, et cõmo se gardauã dos outros que os nõ visen nẽ entendesen [depoys] d ' esto paraua azes et partia batallas, et poyña ascuytas et enviaua esculcas [outrosy] mostraua cõmo se faziã as trayções. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Et depoys d ' esto demostraua [omes] de estrayas feyturas cõ que trageytaua. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Despoys d ' esto tiraua aquela ymagẽe hũas serpentes moy feas que erã [feas et espãtosas et semellaua que voauã et lançauã hũas ymagẽes tã feas que era] hũ gra(n)de espanto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et tãgia os tã dulçemente que qual quer que os oyse que nõ podia en outra cousa pensar nẽ aver pesar nẽ tristura mẽtre os oyse demays aqueles que erã namorados, quando queriã falar cõ aqueles a que bem queriã ou lles dizer algũa poridade, nẽgũ nõ os podia oyr mẽtre aquela ymagẽe tãgia aquel estormẽto depoys outrosi tomaua rrosas et flores de moytas maneyras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Et despoys que Paris se tornaua, partia moy bem sua caça cõ todos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et senpre me temj que o achariades depoys en mj̃goa Et se o eu soubera, logo vos lo enviara sen nẽgũa tardança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et eu dar uos ey este caualo, ca poys o voso avedes perdido nõ podedes outro aver mellor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et eu bem sey que nõn o pode aver mellor que el nẽ que mays valla et nõ era maravilla do caualeyro perder agyña seu caualo en tal lugar, poys se quer conbater con bõos caualeyros et endurar Et quanto he por la perda de aquel caualo, eu nõ dou nada mays pero se me mãdardes que garde este, por lo voso amor eu gardar lo ey o mellor que poder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Et depoys que todo esto foy feyto, ouverõ todos sabor de folgar, ca asaz aviam sofrido afam et lazeyra [+]
1350 HT Miniaturas/ 277 Et nõ a cousa que me deteña nẽ a cousa a que cate ajnda que depoys me veña (ende) [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Cõmo Paris outorgou o rrogo a sua madre Despoys que a rreyña ouvo acabada sua rrazõ, Paris lle rrespondeu asy: ' madre, señora, eu vejo aqui grãde peligro de hũa parte et da outra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Cõmo Achilles rre(s)põdeu ao mãdadeyro da RReyna Ecuba Despoys que o mesajeyro sua rrazõ ouvo acabada, Achilles calou vn pouco et começou de falar depois que pensou. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Et diso o mesageyro a a rreyña: ' señora, catade vosa fazẽda et que çima podedes dar a este feyto, ca el quer poys a vos plaz ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Da morte de Achilles Poys que a ora foy chegada en que Achilles avia de yr ao tẽplo, et via que a noyte nõ era moy escura et que a lũa se queria ja leuãtar, poserõ se anbos en seus caualos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Et cresçeu lles ardimẽto et bem pareçe por quanto elles aly (depoys) fezerõ et elles yndo -se asi, deron hũa voz dentro ẽno tẽplo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Et o voso pouco syso vos matou asi, et vos trouxo a esta morte ' Et depoys que esto diso, leuãtou se logo et foy acorrer a Achilles, que jazia en terra de duas [ascuadas] que lle dera Paris. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Et ja se queriã partyr ca nõ vyan y cõmo fezesem seu prol poys Achilles era morto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Cõmo Agamenõ enviou [pedir] o corpo de Achilles Sabede que era voõtade de Paris de deytar o corpo de Achilles a caes et a buyteres et a coruos, por tal que nõ ouvese sepultura ca sobejamẽte lle queria mal et nõ fazia sen rrazõ et os de Troya vierõ veer cõmo jazia despedaçado et faziã sobr el tam grãde alegria et plazer que o nõ poderiã contar ca coydauã que poys el era morto, que os gregos por nẽgũa maneyra ja lles nõ podiã enpeeçer Et todos andauã [tã] ledos que mays nõ podia seer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Et çerto el nõ podo moyto [vjuer] et senpre despoys viueu en pesar, et nũca se lle podo olujdar ¿para que vos farey longa rrazõ? o doo que fezerõ por Achilles et por Antilogus, nõ a õme que o cõtar podese [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Cõmo Agamenõ enviou pedir a Priamo sepultura para Achilles Despoys d ' esto enviou el RRey Agameno outros mãdadeyros a el RRey Priamo que lle prouvese que Achilles ouvese sepultura cõmo era dereyto ca sen falla rrazõ era de tã bõo caualeyro en que ouvera tãta franqueza et que era o mellor dos mellores et que tam onrrado era et tan preçado que ouvese sepultura onrrada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Et depoys que esto ouverom feyto et acabado, çarrarõ a vide tam bem et tam sotilmẽte que nõ ha õme que podese entẽder nẽ pensar por onde podese entrar a ella [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et ala ouvo moy bõa sepultura et moyto onrrada cõmo pertẽesçia a rrey mays seu padre nũca depoys ouvo alegria nẽ plazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et eu bem sey que nõ viuemos aqui em viço ca poucos son aqui a que nõ desplaza et que nõ sejam ja enfadados d ' este feyto ' Depoys que Agameno esto ouvo dito, todos os mays onrrados se calarõ ca nẽgũ d ' elles nõ queria dizer cousa que lle depoys fose posfaçada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 286 Et agora morreredes vos ' Et poys que esto ouvo dito, el RRey Ajas tomo o por lo braço moy rrezeamẽte ca era forte et valente cõmo vn jayam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et quẽ -quer que a visse bem entenderia que o seu dolor et o seu pesar pasaua todos los outros pesares et dolores ca ella chanzia a meudo sua proeza et lealdade, et dizendo asy: ' meu señor moy amado, que en mao dia eu nasçi que uos oje perdy en quanto eu vjuer a mjña vida sera en choro et en pesar et en lagrimas et nõ farey sem rrazõ ca despoys que uos eu vy, mays vos amey que a mj̃ meesma. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et nõ pode seer que eu viua despoys de vosa morte ca se o eu fezese, seria a mays aleyuosa et a mays desleal que nũca ẽno mũdo nasçeu. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et a morte me fara grã torto se me depoys leyxa viuer dia nẽ ora ¡Ay, morte! eu te rrogo como a amyga que me nõ leyxes mays viuer sobre terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et tomade agora vengãça por vosos fillos ca nõ he dereyto nẽ rrazõ que poys elles por mj̃ morrerõ, que eu mays viua. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et fazer me edes en ello grã plazer ¡Ay, meu amygo bõo! eu sõo aquela que por vos he sandia ca despoys que uos eu vy, nõ quige al senõ a vos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et bem çerta sõo, que morreria logo se me a morte nõ fezese torto, ca ja nõ synto em mj̃ nẽgũ synal por que eu posa viuer poys vos nõ vyuedes ' Et depoys que Elena esto ouvo dito, chegou se a el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Et enviou seus caualeyros que fosem [per] todas las partes et provinçias que som su [ẽno] mũdo su o çeo, em tal maneyra que nõ foy serra nẽ provinçia nẽ rrio nẽ comarca que nõ fezese escripuyr, et quantas gentes avia ẽno mũdo -açerca et alonge - , por tal que despoys nõ se podesem oluydar aqueles a que o mãdou fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Et depoys que todo o mũdo ouverõ çercado et andado, escripuyrõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Desy ajnda poserõ que avia y çinquoeenta et seys rrios cabdaes pero bem diserõ que outras agoas moytas et moytos rrios grandes avia y, mays que nõ erã cabdaes depoys d ' esto diserõ que avia seseẽta yslas que eram nomeadas et nõ mays, nẽ d ' onde nẽgũa cousa nõ nasçe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Desy poserõ quareẽta ser(r)as prinçipaes, pero bem diserõ que outros mõtes et serras avya y, mays que nõ eram prinçipaes depoys d ' esto diserõ que acharã seseenta prouynçias et nõ mays pero que longo tẽpo as andarã buscando. [+]
1350 HT Miniaturas/ 295 Cõmo a rreyna confortou a el RRey Priamo Depoys que a RReyña [Pantasalona] foy ẽna çidade, el RRey Priamo lle contou todo seu mal et seu desconforto, et cõmo seus fillos avia perdidos et ella quando o oyo, ouvo d ' elo moyto grãde pesar, et diso lle asi: ' Sen falla vos rreçebestes grandes perdas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 295 Et vos, rrey, fazede moy (agiña) apreçeber vosas cõpañas, et yremos falar cõ os gregos et en todas guisas mostrar lles emos quaes donas eu trago comygo et quanto valen depoys que son en batalla - a cõmo quer que me pesa moyto por que avemos menos a Ector, que nõ sera [conosco] - mays nõ se poden tãto gardar que lles eu nõ faça caramẽt cõprar a sua morte ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et depoys que foy [armada], paresçia tã bem que nũca foy quẽ vise corpo mellor tallado nem tam fremoso em armas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et yam fazendo moy grã rroydo et despoys que a rreyña foy em -çima [do] caualo, sobejamẽte paresçia forte et atrebuda et sanuda et orgullosa et ella leuaua çinta hũa espada moy preçada et moy bem tallant cõ que ella a de fazer colpes esquiuos et mortaes et asinalados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Despoys d ' esto enbraçou hũ escudo blanco cõmo a neue, et todo orellado de rrubes et de esmeraldas fremosas et claras et de grã preçio mays a broca era de ouro fino et cõ aljofres et ourofreses et cõ pedras preçiosas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et despoys chegou hũa donzella que lle trouxo hũa lança en que andaua hũ pendõ moy fremoso desi fezo a rreyña armar moy bem suas donzelas que tragia et subyr en seus caualos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et despoys que caualgarom, foron se a mays andar contra as portas da villa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 cõmo Antenor chegou a Troya et foy ende deytado por Eneas Quando se partirõ os gregos de Troya, Eneas ficou y per seu mãdado ata que as naues fosem gisadas mays depoys des que fosem afretadas, que se fosem logo de aquela terra por deytado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 Et el fezo gardar suas naues moy bem et (moyto) agiña, poys que veu que tal era a sua ventura que nõ podia y al fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 Et diso lles asy: ' [senores], asy vos vay agora cõmo vos veedes, ca despoys que o mũdo foy feyto nũca gente foy tã mal penada nẽ tã mal -treyta nẽ sera em quanto o mũdo durar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 cõmo Antenor chegou a Troya Despoys que Antenor chegou a Troya, coydando que logo o tomasen por señor, foy mal rreçebido de Eneas et de toda sua cõpaña. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Ca depoys que Eneas falou cõ os troyanos aquelo que a estoria de suso contou, soubo por çerto que por el fora acusado et descuberto que tyña ascondida a Poliçena cõmo de suso oystes ca nũca ja -mays nẽgũ grego a podera achar nẽ demãdar se a Antenor por sy meesmo nõ buscara. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et depoys ouverõ outro acordo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et meterõ y consigo quanto aviã ca bem çertos erã que despoys que se partisem d ' aquela terra que nũca y mays tornariã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et forõ se d ' ende [queyxosos] et sanudos a a ventura donde os quisese deytar poys que lles fora tã cõtraria et nõ fiel. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Cõmo Antenor poblou a Chera Melã Despoys que Antenor pasou [per] moytos traballos et [per] moytos peligros -cõmo uos ey cõtado -, ouvo a tomar porto, querendo ou nõ, et en hũ lugar estrayo ca ẽno mar nẽ ẽna terra non sabia que cõsello tomase cõ grande pauor que avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Cõmo os gregos forõ peligrados ẽno mar Despoys que os gregos entrarõ en suas naues -cõmo dito he - , começarõ a synglar a mays poder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Ca depoys que anoytesçeu, tornou outrosy escuro et espesso a sobre guissa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et nõ [avia] y tal que podese dar cõsello a outro nẽn o tomar para sy sabede por çerto que nũca gente foy ẽno mũdo en tã grãde coyta nẽ peligro nẽ tal tormẽta Et ẽno dia segũdo, depoys de ora de nõa, perderõ se mjll naues de [aquela] frota et [todos] [perigaron] que nũca tã solamente hũa escapou, nẽ õme que en [ella] fose [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et depoys que fou ẽna rribeyra, jouvo y sobre hũ penedo fasta hũa grã peça do dia, que se nõ podo leuãtar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Mays ja nõ curauã nada das perdas que rreçebidas aviã, poys que escaparã de morte, pero faziã tã grãde doo que mayor nõ podian. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Despoys que todo esto fezo, don Vilixas andou tãto rreuoluendo et enganãdo per hũ seruẽte de Palomades, que era moy priuado, et rrogoulle moyto aficadamẽte, en tal maneyra que lle fezo suterar su o leyto de Palomades tã grã contia de ayer, quanto ẽna carta dezia et estaua escripto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et depoys fezerõno contar, dineyro por dineyro, et pesaronno sete vezes en derredor, et acharõ que a carta nõ mẽtya ende nẽgũa cousa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et [esto] moueo el moy arteyramẽte depoys que vyo que [nõ] podia vij̃r mal nẽ estorua por la falsidade que [mouera] da primeyra vegada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Ataron a Palomades en hũa corda et enviarõno a fondo et depoys que o virõ ajuso, ferirõ -no de grãdes pedradas por tal guisa que lle deytarõ os ollos et os meolos fora da cabeça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 Et agora oyredes o mal que lles ordenou que nũca õme d ' eles escapase nẽ tornase a sua casa poys que Palomades, seu fillo, cõ [elles] nõ viera, et poys el sofria doo et pesar, nõ queria que elles sem pesar fosen quando el (RRey) Naupus vio que os gregos [vynã] cabo sua marisma de seu rreyno, fezo fazer fogos de noyte ẽnos penedos da rribeyra aly donde era o lugar mays peligroso et mays brauo en guisa que quando a frota viese, que os podesem ben veer do mar, et viesem aly por tomar porto et goaresçer da tormẽta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 344 Et diserõ me que uos queria grã mal, et [avia] de uos grã despeyto et rrogo uos que paredes mẽtes en vosa fazẽda en maneyra que uos nõ mate nẽ vos lançe fora da terra et d ' esto gardade -uos bem depoys que esteuerdes en seu poder ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 345 Et Diomedes pesou lle del moyto, et ben o dou a entẽder ca aly donde jazia morto, o foy tirar [d ' ontre] os yamygos et o leuou en seu caualo et despoys se touo por sandio ca ante que ende sayse, rreçebeu moytos colpes mortaes mays cõ todo esto foy sospeytoso de sua morte et posfaçado et algũus diserõ que por que [Asandruz] perteesçia cõ sua yrmãa o rreyno, que Diomedes quisera a sua morte et lle prouuera d ' ela por tal que o rreyno ficase en el soo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 346 Et sen falla este rrey cõprou caramẽt a tardada et foy grã mal et grã pecado, ca moyto era bõo caualeyro sesudo et sabedor et preçado [ontre] los preçados mays ante que este libro seja acabado, oyredes cõmo depoys de sua morte foy ben vengado [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 cõmo Tre(u)erus, yrmão de Ajas Talamõ, ouvera de matar Diomedes Despoys que Diomedes foy desterrado do rreyno [per] cõsello de sua moller, et foy para Salamyna para aver consello de seus amygos en cõmo cobrase seu rreyno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et el meesmo se arrepẽtyo depoys ende en esta maneyra foy [morta] Dimestra por la [grãde] aleyue que fezera a seu marido [+]
1350 HT Miniaturas/ 348 Et Orestes, quando o vyo, prouvo lle moyto cõ el et mãdo o arrastrar [per] toda a villa [desnuado] et depoys mãdo o enforcar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Et depoys que oyo que Agameno, seu yrmão, era morto, pesou lle [moy] de coraçõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Et [çercaraa] de hũ muro moy alto et moy forte et contou [cõmo] hũa serpe lle matara a [Cauapus], hũ seu marineyro, [aly] onde primeyramẽt quisera aportar et por ende foron [coytados] et perdidos et moy mỹgoados et demays [cõtou] cõmo depoys d ' esto nõ quisera aly mays estar en aquel porto, ca logo ouvo moy [bõo] vento et aportarõ en Miçenas cõ grã plazer, ca [aquela] era sua terra des oy mays pode Menalao folgar et seer quito de gerra et de traballo [+]
1350 HT Miniaturas/ 350 [Cõmo] Orestes casou cõ Hermjona, filla de Menalao Poys que Menelao veu que Orestes avia seu rreyno en paz, meteu a el rrey de Cleta por rrogador que posese ontre elles grãde amor et el asi o fezo et des aly en deante senpre se amarõ moyto et por seer y amor mays firme, Menalao lle dou a Yrmjona, sua filla et de Elena, por moller esta Ermyona nasçeu dous ãnos de ante que Elena fose rroubada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 350 Et touo nos tã viçosos et tã onrrados que mays nõ podia et avẽo nos depoys cõ el cõmo vos contarey agora ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et pois que a ouvo a seu plazer et en seu poder, gradesçeu m ' o moyto et nõ era sem guisa ca moyto era a donzela fremosa et ensinada et de grã linagẽ et depoys que fomos ende ydos et a leuamos, seu padre et seus yrmãos ho souberõ et o virõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et depoys que y eram, por nẽgũa maneyra nõ se podiã d ' elas partir. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et despoys que aly aportamos, caemos em poder de Çirtes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et depoys que me veu, logo pensou de me fazer ficar et de me tomar por amygo, que ja -mays nũca me d ' ende partise. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Ca ẽno mũdo nũca foy moller que asy fose coytada de amor cõmo ela foy hũu grã tẽpo por mj̃ depoys que me eu d ' ela party. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et ella, quando me vyo yr, fezo tam gram doo et dou tam grandes gritos que esto era hũa grã maravilla ' depoys d ' esto contou lle en cõmo morara cõ outra [rreyña] a que dyziã Calixa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Cõmo Vlyxas contou a el RRey Ydomenes cõmo escapara dos peligros do mar ' Agora vos quero contar outro grande peligro que pasey depoys que say do poder de Calixa en que foy moy grande sazon, cõmo vos ja contey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Et o seu cantar tã saboroso he que despoys que as õme oyr, nõ pode auer sabor de outra cousa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Cõmo Vilixas cõtou a el RRey Ydomenes cõmo caera en poder dos rroubadores do mar ' Despoys que esto pasey, cay en poder dos faniçes ' Et fanyçes en aquel tenpo erã hũus poboos que dauã gerra a todo o mũdo [per] mar et por terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Et fomos d ' eles presos et metidos en carçere pero [depoys] ouverõ de nos doo et soltarõ nos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 356 Et aviã grã voõtade de a leuar para sua terra mays ella por [negũa] maneyra nũca quiso consyntir a cousa que lle disesem nẽ que lle prometesem mays sempre touo fe et lealdade et verdade a seu marido despoys que cõ el foy juntada, et des que se parteu de Arcadia et foy sobre Troya -a cõmo quer que forõ moytos ãnos pasados, et moytos coydauã que el era morto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et despoys lançauã pelotas, et jogauã moytos jogos de diversas guisas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et aynda contou lle [per] nome quaes eram, et quantos ende y estauam, et quanto avyam feyto sobre esta rrazom çerto vos direy verdade despoys que foy noyte et ja todos do(r)mjam, aqueles prinçepes et rricos [omes] que aly vieram por rrazõ de [aver] a moller de Vlixas et dormyndo todos, el RRey Vlixas et el RRey Alçeom con todas suas cõpañas sayron do lugar donde jaziã ascondidos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et por ende senpre ella despoys foy mays onrrada et moyto mays amada et ajnda mays preçada de Vlixas, seu marido, et de todos los outros do rreyno et de quantos oyan falar d ' ela. [+]
1350 HT Miniaturas/ 359 Cõmo Vlixas casou seu fillo Telomacus [con] a filla del RRey Alçiom Ante que el RRey Alçion de aly partise, Vlixas lle rrogou moyto por afirmar mayor amor que dese a Neusica, sua filla -que era moy bõa donzela et moy ben ensinada - , a seu fillo Telamacus por moller Et el RRey Alçiõ o fezo moy de grado, et outorgou ll ' a ca entẽdeu que ela seria del ben casada et el d ' ela et des oy mays pode Vlixas folgar en paz ẽno seu rreyno, ca moytos peligros et moytas coytas a [pasadas] et mays [per] grã sazõ tẽerra cõ el a [vẽtura] cõmo quer que ẽna çima moy se lle ha de tornar aspera cõmo depoys oyredes ca por nẽgũa maneyra nõ pode esquiuar, [per] poder nẽ [per] saber que aja, que lle a ventura nõ aja de fazer grã pesar ca todas las cousas [per] que o õme ha de pasar, todas nõ as pode escusar da mesura et do poder et da ventura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 359 Et pouca sazõ depoys gue se d ' ala partirõ [+]
1350 HT Miniaturas/ 362 Et forõ se logo todos ajuntados para Telasia depoys que as novas forõ sabidas por lo rreyno, todas las gentes forõ ajuntadas et fezerõ cortes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 362 Et nẽgũ nõ foy ousado de ll ' o cõtradizer, poys ll ' o el mãdaua. [+]
1350 HT Miniaturas/ 364 cõmo Hermonja rrogou a Menalao que matase Andromaca et seu fillo [Despoys] que Pirro foy ydo en rromaria, Hermyona enviou logo dizer a Menalao, seu padre, que a viese veer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et este foy depoys moy brauo caualeyro et moy preçado entre los preçiados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et despoys que forõ caualeyros, [foron] coñosçidos por todo o mũdo a cada parte, ca forõ valentes et ardidos et guerreyros [moyto] a maravilla et por elles foy seu lynagẽe moyto onrrado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 367 do soño que Vlixas sonou Hũa noyte jazendo Vlixas dormyndo em seu leyto, soñou hũ soño de que ficou moy espantado depoys foy catar seus agoyros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 367 Et depoys que y forõ todos ajuntados, cõtou lles seu soño et diso lles asi: ' eu jazia en meu leyto folgando et semellaua me que via hũa fegura tã fermosa que nõ a ẽno mũdo pyntura nẽ outra fegura de õme nẽ de moller que nada valuese contra a sua beldade ca o seu paresçer era entre beldade de õme et de deus, ca me semellaua que traspasaua apostura de õme Et cõmo quer que se nõ ygoalaua cõ a de deus et eu ben sey que forma de õme nõ valrria contra ello nada ca mays rresplandeçẽt era que o sol nẽ as estrelas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et..... (a)margura do meu. .......... seja en este mũ(do)..... nẽ guisado poys que.......... ' et depoys que Telogomus esto diso, logo lle mostrou o synal et diso lle de qual terra era natural. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et [Vlyxas], despoys que foi chagado, nõ viueo mays de tres dias. [+]
1350 HT Miniaturas/ 372 (Cõmo Telamacus foy alçado por rrey, et Telogomus se foy para sua terra) Despoys que el RRey Vlixas foy suterrado moy onrradamẽte, Telemacus, seu fillo, foy alçado et rreçebido por rrey et coroado a grãde onrra et a gram brio. [+]
1350 HT Miniaturas/ 372 Et foy moy derey(teyro et sesudo, et) rreynou mays de oyteẽta ãnos (Et despoys da morte) de Vlixas, seu (padre), morou cõ el Te(logomus, seu yrmão), hũ ãno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 372 Et por tanto avia grande medo et pauor que llo matariã por el mays despoys que o veu, ouvo cõ el tã grã plazer et alegria que mays nõ poderia seer mays sabed que en quanto a RReyña Çirtes vyueo, nũca depoys perdeu pesar por la morte de Vlixas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 373 Et foy se (depoys cõ el.) [+]
1350 LT [1]/ 41 Et a rreyna sse confortou muyto, que logo foy guarida et tornada em ssua beldade toda, et defendeu a Glingaym que nõ dissesse aquelas nouas a nĩhũu, ca nõ quería que os de Cornualla o soubessem que era uiuo; ca poys ela era çertáá de ssa uida, que ela guisaria todauía de o yr uéér et uiuer cõ ele para toda uia. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL