logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de quer nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Por cuestións de dereitos de autor, lamentamos non poder amosar todos os resultados desta busca. A mostra está limitada aos 1500 primeiros exemplos atopados no corpus.

1200 FX III, 5/ 699, col. a Et por ende estabelecemos en esta lee que qualquer ome leygo ou de orden, ó de linage ó pequeno ó grande que for prouado que figer este pecado mantenente el iuyz os deue logo a castrar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Des oge mais quer eu trobar || pola Sennor onrrada... [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXXIa. é como Santa Maria levou o boy do aldeão de Segobia que ll ' avia prometudo e non llo queria dar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tanto, se Deus me perdon, || son da Virgen connoçudas || sas merçees, que quinnon || queren end ' as bestias mudas. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen loar podia || com ' ela querria || a Madre de quen || o mund[o] fez, || seria de bon sen. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXXVIIIa. é como Santa Maria fez a sua omagen que tendeu o braço e tomou o de seu Fillo, que queria caer da pedrada que lle dera o taffur, de que sayu sangue. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Virgen mui groriosa, || Reynna espirital, || dos que ama é çeosa, || ca non quer que façan mal. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XLVIII. é como Santa Maria tolleu a agua da fonte ao cavaleiro, en cuja erdade estava, e [a] deu aos frades de Monssarraz a que a el queria vender. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXVII[I]. é como Santa Maria avẽo as duas conbooças que se queriam mal. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXX. é de loor de Santa [Maria], das çinque letras que á no nome seu e que queren dizer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Omildade con pobreza || quer a Virgen corõada, || mais d ' orgullo con requeza || é ela mui despagada. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen a[s] sas figuras da Virgen partir || quer das de seu Fillo, fol é sen mentir. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen aos servos da Virgen de mal se traballa || de lles fazer, non quer ela que esto ren valla. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXXXIX. é como Santa Maria destruyu un gran poboo de mouros que entraran hũa vila de crischãos e querian desfazer as ssas omages. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.IIII. é como Santa Maria fez aa moller que queria fazer amadoiras a seu amigo co[n] ' el Corpo de Jhesu -Cristo, [e] que o tragia na touca, que corresse sangui da cabeça ata que o tirou ende. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.IX. é como Santa Maria livrou un ome de çinquo diaboos que o queriam levar e matar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 De Santa Maria sinal qual xe quer || valrrá muito a quen en ela ben crever. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tan muit ' é con Jesu -Cristo | Santa Maria juntada, || que, u quer que a el achen, | ela con el é achada. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen quer que ten en desden || a Santa Maria, || gran mal lle verrá poren. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen bõa dona querrá || loar, loe a que par non á, || Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen quer que na Virgen fia | e a roga de femença, || valer -ll -á, pero que seja | d ' outra lee en creença. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 En todo logar á poder || a Virgen a quen quer valer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A que por nos salvar || fezo Deus madr ' e Filla, || se se de nos onrrar || quer, non é maravilla. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.LXXXV. é como Santa Maria amparou o castelo, que [chaman] Chincoya aos mouros, que o querian tomar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Poder á Santa Maria | grande d ' os seus acorrer || en qual logar quer que sejan, | e os de mal defender. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.LXXXVI. é como Santa Maria guardou ũa moller do fogo, que a querian queimar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.LXXXXII. é como Santa Maria livrou un mouro a que queria Fillar o demo, e feze -o tornar crischão. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta C. LXXXXIIII. é como Santa Maria livrou un jograr dũus que o querian matar e lle queriam Fillar o que tragia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.LXXXXVI..é como Santa Maria converteu un gentil que lle queria gran mal e fezera hũa forma pera deitar hũa ymagen do ydolo que adorasse, e sayu -lle hũa ymagen de Santa Maria con seu Fillo en braços. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como quer que gran poder || á o dem ' en fazer mal, || mayor l ' á en ben fazer || a Reyn[n]a espirital. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.LXXXXVIII. é como Santa Maria fez fazer paz e que sse perdõassen ũus omees que se querian matar ũus con outros ant ' a ssa egreja en Terena. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Muitas vezes volv ' o demo | as gentes por seus pecados, || que non quer Santa Maria, | pois lle son acomendados. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XIII. é como Santa Maria livrou un ome bõo en Terena de mão de seus ẽemigos que o querian matar a torto, porque ll ' apoyn[n]an que matara sa moller. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como a demais da gente | quer gãar per falsidade, || assi quer Santa Maria | gãar per sa santidade. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Todo -los coitados que queren saude || demanden a Virgen e [a] sa vertude. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tan grand ' [é] a sa merçee | da Virgen e sa bondade, || que sequer nas beschas mudas | demostra sa piadade. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XXIX. é como Santa Maria guardou a sa ygreja en Vila -Sirga dos mouros que a queriam der[r]ibar, e fez que foss[en] end[e] todos çegos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XXXIII. é como Santa Maria defendeu de morte un cavaleiro, que se colleu a hũa eigreja sua dũus cavaleiros que o queriam matar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Se ben ena Virgen fiar || o pecador sabudo, || querrá -o na morte guardar || que non seja perdudo. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 O que viltar quer a Virgen | de que Deus carne fillou, || se pois del filla vinga[n]ç ' a | maravilla nono dou. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XLVIII, é como dous marin[n]eiros sse querian matar en Laredo ant ' o altar de Santa Maria, e pola sa gran merçee guardó -os que sse non matassen. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Aquela que a seu Fillo | viu çinque mil avondar || omees de cinque pães, | que quer pod ' acreçentar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.LIX. é como Santa Marta fez [a]vĩir na sa egreja d ' Arraz dous jograres que sse querian mal, e deu -lles hũa candea que non pode outre trager senon eles. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tanto quer Santa Maria | os que ama deffender, || que non soffr ' en nulla guisa | leixa -los esca[r]neçer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 O que en Santa Maria | todo seu coraçon ten, || [que quer que lle por mal façan, | todo llo torna en ben]. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.[I]V. é como Santa Maria de Ribela non quer que arça outr ' oyo ant ' o seu altar senon d ' olivas que seja ben claro e muit ' esmerado. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Non deven por maravilla | tẽer en querer Deus Padre || mostrar mui grandes miragres | pola bẽeita sa Madre. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen quer mui ben pod ' a Virgen gloriosa || de door guarir, non será tan coitosa. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Atan gran poder o fogo | non á per ren de queimar, || como á Santa Maria, | quando quer, de o matar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Muit ' éste mayor cousa | en querer se mostrar || a Virgen aos omees, | ca d ' enfermos sãar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Muito quer Santa Maria, | a Sennor de ben conprida, || que quand ' aos seus ajuda, | que sej[a] deles servida. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LXXV. é como Santa Maria guariu un cavalo dum escrivano del Rey, que lle queria morrer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LXXXIII. é como Santa Maria de Seguença guardou ũa moller que queria entrar en hũa nave e caeu no mar, e [guareceu e sacó -a] Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 De muitas guysas mostrar || xe nos quer Santa Maria || por xe nos fazer amar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como o demo cofonder, || nos quer acorrer || Santa Maria e valer || e del defender. [+]
1264 CSMr B/ 192 [Esta é como Santa Maria levou o boi do aldẽao de Segovia que ll ' avia prometudo e non llo queria dar.] [+]
1264 CSMr B/ 211 [Esta é como a omagen de Santa Maria tendeu o braço e tomou o de seu Fillo, que queria caer da pedrada que lle dera o tafur, de que sayu sangui.] [+]
1264 CSMr B/ 239 [Esta é como Santa Maria tolleu a auga da fonte ao cavaleiro, en cuja erdade estava, e a deu aos frades de Monssarrad a que el queria vender.] [+]
1264 CSMr B/ 302 [C]omo Santa [Maria] avẽo as duas conbooças que se querian mal. [+]
1264 CSMr B/ 308 [E]sta é de loor de Santa Maria, das çinque leteras que á no seu nome e que queren dizer. [+]
1264 CSMr B/ 383 [Como Santa Maria destruyu un gran poboo de mouros que entraran hũa vila de crischãos e querian || desfazer as ssas omagẽes.] [+]
1264 CSMr B/ 394 [[C]omo Santa Maria fez aa moller que queria fazer amadoiras a seu amigo con el corpo de Jhesu Cristo e que o tragia na touca, que lle correse sangui da cabeça ata que o tirou ende.] [+]
1264 CSMr B/ 411 [[C]omo Santa Maria livrou un ome de cinquo diaboos que o querian levar e matar.] [+]
1264 CSMr B/ 597 [Como Santa Maria amparou o castelo que chaman Chincoya aos mouros que o querian fillar.] [+]
1264 CSMr B/ 601 [[E]sta é como Santa Maria guardou hũa moller do fogo, que a querian queimar.] [+]
1264 CSMr B/ 615 [Como Santa Maria livrou ũu mouro a que queria fillar o demo, e feze -o tornar crischão.] [+]
1264 CSMr B/ 623 [Como Santa Maria livrou ũu jograr dũus que o querian matar e lle querian fillar o que tragia.] [+]
1264 CSMr B/ 632 [[C]omo Santa Maria converteu un gentil que lle queria gran mal e fezera hũa forma pera deitar hũa ymagen do ydolo que adorasse, e sayu -lle hũa ymagen de Santa Maria con seu Fillo en braços.] [+]
1264 CSMr B/ 636 [Esta é como Santa Maria fez fazer paz e que sse perdõassen ũus omees que sse querian matar ũus con outros ant ' a sa eigreja en Terena.] [+]
1264 CSMr B/ 668 [Como Santa Maria livrou ũu ome bõo en Terena de mão de seus ẽemigos que o querian matar a torto, porque ll ' apõyan que matara ssa moller.] [+]
1264 CSMr B/ 709 [Como Santa Maria guardou a ssa eigreja en Vila -Sirga dos mouros que a querian derribar e fez que fossen ende todos cegos e contreitos]. [+]
1264 CSMr B/ 717 [Como Santa Maria defendeu un cavaleiro que se colleu a hũa eigreja sua dũus cavaleiros que o querian matar.] [+]
1264 CSMr B/ 759 [Como dous marỹeiros sse querian matar en Laredo ant ' o altar de Santa Maria, e pola ssa gran mercee guardó -os que sse non matassen nen se ferissen.] [+]
1264 CSMr B/ 32 [Como Santa Maria fez avĩir na ssa eigreja d ' Arraz dous jograres que sse querian mal, e deu -lles hũa candea que non pode outre trager senon eles.] [+]
1264 CSMr B/ 139 [Esta é como Santa Maria de Ribela non quer que arça outr ' oyo ant ' o seu altar senon d ' olivas que seja ben claro e muit ' esmerado.] [+]
1264 CSMr B/ 312 [[C]omo Santa Maria do Porto guariu un cavalo dun escrivan del Rey que lle queria morrer.] [+]
1264 CSMr B/ 331 [[C]omo Santa Mari de Seguença guardou hũa moller que queria entrar en hũa nave e caeu no mar, e guareçeu e sacó -a Santa Maria.] [+]
1275 CPb 1/ 6 Prouecho grande e bien, viene a los omes de la amistad; de guisa que segund dixo Aristoteles, ningun ome que aya bondad en si, non quiere biuir en este mundo sin amigos; maguer que aia ontressi concordia e por ende disso aristotiles que sse os homees ouuessen ontressi uerdade non auerian mester justiça nen alcaydes que os julgassen por que a amizdade lle faria conplir e guardar aquelo meesmo que quer e manda justiça ley. [+]
1275 CPb 1/ 6 Proueyto grande e (con) ben uen aos homees da amizdade de guysa que segundo disso aristotiles. nehun homee que aia bondade en si non quer uiuer en fuesse abondado de todos los bienes que en el son. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre todo dixo, que en qualquier edad que sea (el) ome, ha menester (ayuda: ca si fuer niño, ha menester) amigo(s) que lo crie(n,) e lo guarden que non faga, nin aprenda cosa este mundo sen amigos macar seia auondado de todolos (outros) bees que en el son. (ca) quanto os homees son mays onrrados e mays poderosos e mays rricos. tanto an mays mester os amigos e esto por duas rrazoes. a premeyra (he) porque eles non poderian auer (nehun) proueyt o das rrequezas sse non husasen delas e tal huso deue seer en fazer ben. e ho ben feyto deue seer dado os amigos. e por ende os amigos non poden husar das rrequezas que ouueren macar car seian auondados dellas. a ssegunda rrazon he que porlos amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas e as onrras que os homees an ca doutra guysa sen amigos non poderian durar porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omee peor golpe rreçebe se (lle) falleçe ajuda de amingos que os acorran en sua pobreça e os estorçan (t)odos perigros quelles aquaçeren. e sobre todo disso que en qual quer hedade que seia omee a mester amingo que o cria e o garde que non faça nen aprenda cousa quelle este mal. [+]
1275 CPb 1/ 6 Folgança e seguramento muy grande an os homees quando sse concellan con (seus) amingos e por ende disso hun sabio que ouo nome talio que (en) nehua cousa (non pode) homee auer amingo a quen podesse dizer (seguramente) sua voentade assi como assi meesmo. e disso en outro lugar. deliura con teu amingo todalas cousas que ouueres (a fazer). primeyramente sabe quen he el. porque moytos (omees) que pareçen amingos de fora. e son falagueyros de parauua que an a uoentade contraria do que demostran. e como quer que estes (ataes) afalagan a omee (e) por mays seer amados. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre esto dixo Tulio, que esto non era amistad con bienõquerencia; mas era como manera de merca(deria). [+]
1275 CPb 1/ 6 Verdadeyramente e sen enganno nehun deue omee amar a seu amigo. pero enla quantidade do amor foy (departido) entrelos sabios. ca os huns disseron que omee deue amar a seu amigo quanto o outro ama a el. e sobre esto disso talio que esta non era amizdade con benõquerença mays era como (en) maneyra de merca. outros y ouo que disseron (que) deue homee amar a seu amigo quanto el ama (assi meesmo). e estos outrossy non disseron ben. porque pode seer que o amigo non sse sabe amar. ou non quere(n) ou pode(n) e por ende non seria conplida (a) amizdade que desta guysa ouuesse omee con seu amingo. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 124 Titullo dos (uoçeeyroſ) perſoneyros Por que el uſo dellos perſoneyros es mucho prouecho , et es muyto meſter, que aquelles que non podem ou non querem ſéér preſentes a ffacer ſus demandas que am contra algunos ou a defenderse contra ſeus contendedores podenlo fazer perſoneyros tam bem en demandar como en defender. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 124 Porende uos quero dicer deſteſ perſoneyros que som dichos em latim procuratores , et quem pode ſeer perſoneyro, ou en que preytos, et como ſe compre ſeu offiçio. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 125 Cada una destas perſoas poden ſéér perſoeyro por qualquer deſtas outras dando bóó fiador que el fara auer por firme et por eſtauel quanto en aquel preyto façer ou raçoar daquel por que ſſe fecer perſoneyro, ca en outra guiſſa non pode ſeer recebudo. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Léé VIIJa Todo ome pode defender a outro que non ſeya preſente, macar que non demoſtre que a ſeu mandado, nen carta de perſoarya, ca prol e de todos comunalmente que os que non ſom preſentes poſſam ſéér defendudos pellos outros que llos queren defender aſſy commo ſobredicto e. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Corteſia e e enſinamento que ſe algum a querella doutro ſobre alguna demanda que aya contra el, de o amoeſtar ante el que lla ſaye ou que lla enmenda et ſe o fazer non quiſer, deueſſe a querellar ao iuyz et rogarlle que o apraçe et que o faza uíjr a dereyto; et o iuyz deueo a façer, foras ende ſe aquel que deue ſséér apraçeado es de mayor dignidade ca el iuyz que gello deue aplazar. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Arçebiſpo ou biſpo ou outro qual quer clerigo que miſa cante non deue ſéér apraceado mentre que dixer miſſa nen ermitan nen monge neuno, que por onra de ſua religion non poden ſayr de ſous lugares en que som; mays prelados et ſous mayores deuem ſeer apraceados et complir dereyto por ellos . [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Titullo dos padres et dos fillos Porque llos fillos deuem onrar a llos padres et a los auolos et facerlles reuerencea, aſſy como deuem fazer os meores a llos mayores, raçon et dereyto e que fillos nen netos non podem chamar en iuyço (nen a) ſeus padres, nen ſuas madre, nen auollos, nen avollas, nen biſavollos, nen biſavolas, ſenon ſobre couſas aſinaladas, aſſy como ſe o fillo foſe ſalido do poder do padre e gaanaſe algo de donadio del rey ou de oſte en que foſe, ou ſe ſou fillo foſſe maeſtro dalgum arte, ou alcayde, ou auogado, ou eſcrivam del rey, ou lle deſſe alguas couſſas el rey por razon de ſou ofizio, ou de ſua maeſtria, et acaezeſſe contenda entrellos fillos et os padres, ou entre llas penſſoas ſobredictas sobre taes doazoes que ſom dictas en latim caſſtrenſſ uel quaſi caſtrenſſe peculium , (podem) os fillos chamar a os padres ou quaes (quer outras perſoas sobredictas a iuyzo.) [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 (Macar ante) deuem .................. ........................................................................... ...... ſua filla que ...... corpo por asperan... nono quiſer ................. mente que faza couſſa (tan desagu)iſſada podelle demandar en iuy(zo que quer) ſayr de ſou poder. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Se um yrmao for conſelleyro de morte doutro ſou yrmao non ſe pode eſcuſſar de qual acuſſamento (quer) que contra el faza por razon de yr(mandade) poys que foy en conſello de ſua. [+]
1290 FR I, 10/ 122 ... quer outro et del alzar (poſſa ſegir) a alzada por aquella perſoarya mijſma , et ſe la non quiſſer ſegir, fagao a ſaber ao dono da uoz, que uaa, ou que enuij outro perſoeyro ſegir aquella alzada; et ſe la non quiſſer ſegir ou lo non fezer a ſſaber ao dono da uoz, aya a pena que manda a llee. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Neum perſoeyro que ſeya dado en algun preyto, quer para demandar, quer para defender et para iuyzo tomar, non poſſa fazer nenguna auennencea, nen compoſtura en aquel preyto fora ende ſeo dono da uoz llo demandare nomeadamente na penſoarya. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Se muytos am hum preyto de conſúú, quer en demandar quer en reſponder, dian todos hum penſoeyro, ca non he guiſſado que hum preyto ſe raçoe por muytos. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Quen quer que de hum penſoeyro en ſou preyto con outro, non de mays poderoſo penſoeyro ca e ſou contendor. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Outroſſy mandamos que aſſy como o dono da uoz quer gáánar por aquello que o penſoeyro gáána ou melorar en ſou preyto, aſy mandamos que ſofra o dano que por el uéér, ſe por ſua raçon o preyto le enpeorar. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Mandamos que o que for ao praçeo sobre alguna demanda, quer de rayz, quer de mouele, et de poys quiſſer yr en romarya ou en oſte ou en outro lugar, leyxe por ſy penſoeyro que reſponda; et ſe o non fezer o allcayt do preyto faga contra el aſſy como manda a léé doſ que ſon apraceados et non queren fazer dereyto. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Titullo dos preytos que deuen a ualler ou non Todo preyto que entre alguus dereytamente for feyto, quer ſeya ſem eſcripto quer por eſcripto, macar que pea que non ſeya y poſta, firmimente ſeya gardado, et o alcayt fagao gardar. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Qual quer omem que preyto faga con outro, ſe o preyto for feyto por eſcripto faga poer o dia et a era et o ano en que foy feyta et uala. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Se algun omem fezer preyto dereyto con outro, o que herdar o ſou, quer ſeya fillo quer outro, seya teudo de gardar o preyto aſſy commo aquel que fezo o preyto, ſe non for preyto que non paſſe a outros nengúús ſenon á áquellos que o feçeron, como ſe prometeu hum a outro que lle aiudaſe ou a outra couſa ſemelauel. [+]
1295 TC 1/ 3 [et] trabalouse dell[o] quanto mays pode, et chegou conpanas et grãdes poderes que se a elle acollerõ, com̃o fazẽ no rreyno ao mao que se alça eno reyno contra el rrey et quer fazer mal ẽna terra. [+]
1295 TC 1/ 21 Et dello quinto ano ata os noue anos do rreynado deste rey dom Ordono nõ achamos feyto que de contar seia que a[a] estoria perteesca, se nõ eno oytauo ano aquel enperador Loys de Roma que perdoou a seu fillo Locario, que se queria alçar conos outros altos omẽes do rreyno et atregoou[o] et segurouo que ueesse seguro ante el, que se nõ temese de nẽhũa cousa. [+]
1295 TC 1/ 23 Et apodragas e palabra cõposta destas duas partes: de "poys", que dizem en grego [por o que ena lengoagẽ de Castella chaman pee, et a outra "agros" , eno grego] outrosi, por [o] que en castellão dizẽ contreytura ou treyto; onde podroga tãto quer dizer ẽna lengoagẽ de Castella com̃o enfirmidade de coytura dos pees. [+]
1295 TC 1/ 23 Onde quando os que esta sabem dizẽ a algũu "podragado he aquel", et quer dizer tãto com̃o enfermo ou contreyto dos pees. [+]
1295 TC 1/ 25 Et alc[aron]sse contra el, et nõ sse querendo auijr cõ elles esse enperador Locario, seu jrmão, vẽerõ [a] auer muy grã fazenda uns outros en terra d ' Alrigodoro, çerca dũa villa que dizẽ Fontanẽdo. [+]
1295 TC 1/ 25 Et des aqui adeant[e] ouue nume aquella terra França, et isto quer dizer França: fascas "quebrãtada et partida". [+]
1295 TC 1/ 35 Senor, nũca uos demãdey aynda dom nẽhũu que fose et este e o primeyro que uos agora quero pidir. [+]
1295 TC 1/ 35 El rrey, quando aquillo ouvyo, ouve ende muy gran pessar et dissolle que o nõ ffaria, ca nõ queria britar a jura que (d)el rrey dom Affonso, o Casto, fezera. [+]
1295 TC 1/ 35 Agora, poys que tãtas vezes mo auedes prometudo et mo nõ querredes cõprir, rretouos por ende et a todo uoso linagẽ et a todollos que da uossa parte som. [+]
1295 TC 1/ 39 Et Bernaldo entõçe fallou cõ Orios Godos et o conde Tiobalte et dissoles, contandole o que queria fazer: - [+]
1295 TC 1/ 39 Amjgos, querouos dizer como seeremos bẽ andãtes. [+]
1295 TC 1/ 39 Mays pero sse el rrey vẽer contra nos, como quer que me el queyra mal, nõ alçe nẽhũu de uos a mao contra el per nẽhũa guissa, ca muyto me pesaria ende se algũu [o] fezese. [+]
1295 TC 1/ 43 Dom Bernaldo, el rrey nos envia a vos sobre rrazõ sse lle queredes dar as chaues do castello et que uos dara uosso padre. [+]
1295 TC 1/ 43 Bernaldo, quando lo oyo, prouguelle muyto de curaçõ et disse que llo queria fazer. [+]
1295 TC 1/ 43 Bernaldo, desoy mays querro que ayamos paz. [+]
1295 TC 1/ 43 Et uos nõ me deuedes a poer culpa en fazer eu contra uos o que fiz, por que me t[ee]ndes meu padre presso et nom mo queredes dar. [+]
1295 TC 1/ 43 Et dizẽ enos cantares que disso alj Bernaldo a Carllos que era sobrino del rrey Carlos, o Grande, et fillo de dõna Tinbor, sua yrmaa; et que lle disso Carlos que era muy bem et que llj prazia cõ el, et que estaua ena corte hũu fillo dessa dõna Tinbor et que o preguntou el rrey se o querria reçeber por yrmão a Bernaldo. [+]
1295 TC 1/ 51 Et cõquereu outras çidades muytas das que os mouros tĩjnã en Espana, de guissa que foy muy onrada et muy eyxalçada a cristandade a prazer de Deus. [+]
1295 TC 1/ 52 Et Homar outrosi, quando se vyo assi apremado, foyse para cristiãos et disolles que se queria tornar cristião. [+]
1295 TC 1/ 55 Et posselle nume Çamora por esta razõ: conta a estoria en latj̃ que, quando el rrey dom Affonso querria pobrar essa çidade, subyo el susu a hũu o[u]teyro que y uyo mays alto por ueer delle o logar da çidade et que hũu mõteyro daquelles que yam cõ el que achou hũa vaca negra et, polla desvyar dant ' el rrey que lle disse com̃o en iogo: "ca, mora!", ca os lauradores et os vaqueyros soenlle chamar aa[s] negras mouras. [+]
1295 TC 1/ 62 Et isto foy por sospeyta de xe lle querer alçar cõna terra. [+]
1295 TC 1/ 67 Et poys que ouve o rreyno cãbou sseu nume et fezose chamar anãçer, que querria dizer tãto en arauigo com̃o "defendedor da ley de Deus". [+]
1295 TC 1/ 67 Et sen este nume fezosse chamar Miramolj̃, que aynda [he] muy mays vssado et quer dizer tãto en seu arauigo como "rrey dos cre(ç)entes". [+]
1295 TC 1/ 73 Et, como quer que el rrey ouuera grãde prazer da uẽtura que ouuera cõtra os mouros, nõ foy meor o pessar que ouve da morte da rreyna. [+]
1295 TC 1/ 73 Et, quando fforõ allj, nõno sabendo nẽhũu senõ os cõsselleyros del rrey, en vez que queria el rrey ffallar cõ elles, prendeuos et leuouos en cadeas para Leõ et deytouos no ca[r]ç[e]r et jouverõ y algũus dias. [+]
1295 TC 1/ 76 Jn aquel ãno outrosi alçarõse cõtra el os altos omes de Bardolya, que e vna terra a que agora dizen Castella a Vella, ca nõ o queriam por seu rey; et por que uirã que el rey don Ordoño, seu hermão, prendera daquella guissa seus cõdes et seus cabedees et os matar[a] tã feament[e], chamãdoos a ffalla, assi com̃o ia desemos. [+]
1295 TC 1/ 76 Et ende ouverõ seu acordo et seu cõsello os omes boos et fezerõ de ssi dous juyzes, que escollerõ ontre si -et, segudo diz o arçebispo don Rrodrigo de Tolledo, nõ dos mays poderosos, mays dos mays sesudos et de mellor entẽdemento - que julgassem a terra de Castella et apacificasem todallas cõtendas que se y leuãtassen, et os desacordos, et que adusesen todallas querelas, et esteuesen todas pollo seu juyzo. [+]
1295 TC 1/ 76 Et escollerõ por juyzes et alcaydes taes omes bõos sisudos et entendudos, com̃o auemos dito, nõ dos mays poderosos; por que sse dos mays altos omes tomassen, que elles quer[r]iãse assenorar com̃o rrey. [+]
1295 TC 1/ 76 Et, segũdo diz dõ Lucas de Tuy, este Layo Caluo nõ querria seer juyz nẽ seer a julgar; mays pero, por que os omẽes bõos [o] tĩjnan por ben, que o tomou. [+]
1295 TC 1/ 78 Et por esta razõ era muyto amado de todos et queriãlle todos bem por este feyto tã bõo que fazia. [+]
1295 TC 1/ 79 Poys que el rey don Fruella ouve reynado hũu ãno et dous messes, quanto auemos dito susu que reynara, engafeçeu; ca os ma[o]s nõ quer Deus que chegẽ aa meadade de seus dias. [+]
1295 TC 1/ 81 Et enviou logo mandado a seu yrmão don Rramiro, que era en Viseu, que vẽesse a elle, que se queria el partir do rreyno et dallo a el. [+]
1295 TC 1/ 85 Et estes asturãos enviarõ entõçe enganosamente seus mãdadeyros a rrey don Rramiro que queriã fallar cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 85 Et elles queriãno prender et metelo en mão daquelles jnfantes, fillos del rrey don Fruella. [+]
1295 TC 1/ 85 Et el rrey don Rramiro foy para ala cõ grande oste, ca entendia a nimjga que llj querriã fazer. [+]
1295 TC 1/ 88 Et nõ deuemos a reçear de peytar nẽ doutra coussa qualquer p[er] u podesemos amãsar os mouros et gãanar delles tregoas; ca en muytas cousas outras se despende(m) o auer, e en tal feyto com̃o este nõno deuemos a escusar; ca ẽna lide põ ome aas vezes o corpo et a alma que llo nõ dan por ouro nẽ por prata nẽ cousa que aia. [+]
1295 TC 1/ 89 Quero responder a don Gonçaluo contra o que el disso, que as cousas que el aqui a mostrado sol nõ son d ' oyr nẽ de retreer. [+]
1295 TC 1/ 92 Mays, com̃o quer que ffoss[ẽ] poucos, erã tã bõos caualleyros et tan esforçados quanto mester era; et aviã muy grã curaçõ d ' ajudar seu senor. [+]
1295 TC 1/ 92 Et fezeramos mellor siso se nos ouveramos tornados, que por ollo veemos que Deus quer ajudar os mouros; poys com̃o pode[re]mos nos yr contra elles? [+]
1295 TC 1/ 92 Amjgos, nõ facades assi, nẽ queyrades en pouco gãanar mao prez para senpre, nẽ desmayedes sen feridas, nẽ demostredes en uos couardia, ca departiruos quero eu o que mostra este sino et o que quer seer. [+]
1295 TC 1/ 92 Et Almãçor era com̃o omẽ en logar de rey dontre os mouros, et chamauã[lle] elles en seu araujgo allagro, que quer dizer tãto en castellão com̃o "omẽ que e en logar de rey". [+]
1295 TC 1/ 92 Pero que en outro logar diz ho arcebispo don Rrodrigo que alhogib, en arauigo, tãto quer dizer [como] "pestana" en castellão. [+]
1295 TC 1/ 97 Et, depoys que el ouve ajuntado seu poder, enviou hũu caualleyro a el rrey don Sancho, de Nauarra, a dizer sse lle querria enmendar os tortos que auja feytos a castellãos, se nõ que o enviaua desaffiar. [+]
1295 TC 1/ 97 Et enssinoule bem as rrazões et castigouo com̃o dissesse et que lle mostrase quantas querrellas auja del. [+]
1295 TC 1/ 97 Senor, mandadeyro sõo do conde Ffernã Gonçaluez, et enviauos dizer que a grã querrella de uos, por que fezestes muyto mal en Castella grã tẽpo ha, en corrella duas vezes et tres no ãno. [+]
1295 TC 1/ 97 Onde uos envia dizer que se lle querredes enmẽdar estas querrellas que a de uos et mellorar assi co mo for dereyto, que uollo gradeçera, et faredes en isto uossa bondade et uossa mesura; se nõ, que uos envia desaffiar. [+]
1295 TC 1/ 97 Et agorra envieylles dizer que uos mellorasem os tortos et os danos que uos auiã ffeytos; mays semella[me] que dobrarnollo[s] querem. [+]
1295 TC 1/ 97 Et rrogouos, com̃o vassallos bõos et leaes, que os cometamos et que os nõ douidemos nẽ lles mostremos nẽhũa couardia; ca en duuidarmos y por muytas jentes que elles seiã, seernos ya grã maaestãça; ca en lide nõ son todos os homes yguaes, et por çem lãças bõas sse vençe a fazenda quando Deus quer; [+]
1295 TC 1/ 100 Et, quando soube que el rrey era morto, ouve ende muy grã pessar et disso que el queria yr lidar conos castellãos et vingar el rrey dom Sancho, se podese. [+]
1295 TC 1/ 100 Et nõ teñades, senor, que uos isto dizemos por couardia nẽhũa, mays por que uos queremos gardar com̃o a nosas almas et a nossos corpos. [+]
1295 TC 1/ 100 Et se nos tẽemos bõo tẽpo et querremos atẽder outro, per uentura nũca tal cobraremos. [+]
1295 TC 1/ 100 Et o ome que quer estar viçosso et dormir et folgar nõ quer al leuar deste mũdo. [+]
1295 TC 1/ 100 Et, quando uyu o conde que os nõ podia uençer tã agina como el querria, começou d ' esforçar os seus et de ferir enos nauarros muy de rigio. [+]
1295 TC 1/ 103 Mays el rey trabalouse per sua sabedoria de tornallos a ssi et de metellos a seu amor; ca nõ queria el que tãtos omẽes bõos come estes fosẽ contra a cristaydade, nẽ fezesen nẽhũa cousa contra Deus. [+]
1295 TC 1/ 105 Et outrosi, quando os mouros souberõ que lles eu nõ querria obedeeçer, ajuntarõse grãdes poderes d ' aalem mar et d ' aaquẽ mar, et eylos aqui du vee(ro)m sobre mj̃. [+]
1295 TC 1/ 105 Et, amjgo, digoche eu o que me mandarom que che dissese, et desoy mays querom ' ir. [+]
1295 TC 1/ 105 Arangom et Nauarra et os outros nossos vezinos, todos nos querem mal. [+]
1295 TC 1/ 105 Et o que en catiuo iaz he desemparado de todo bem; et os catiuos mays querem a morte ca nõ a vida que an nẽ ueer o seu herdar [a] seus eemjgos. [+]
1295 TC 1/ 105 Et outorgarõ todos que, aquel que fugir do campo, que fosse traedor; ca mays queriam vençer ou morrer, ca fugir nem darsse a priiom. [+]
1295 TC 1/ 108 [Et nos acomendemonos a aquel senlleyro] Deus que fezo todalas cousas do mũdo et que e(ra) poderoso de dar et de toller a quẽ el quer, [et] nõ demos nada por taes cousas. [+]
1295 TC 1/ 108 Et o conde Fernã Gonçaluez auya ia feyct[o], en pouca d ' ora, muy gram portelo ẽna primeyra az dos mouros et, tã gram curaçõ auya de vençer ou de morrer, que nõ douidaua d ' entrar pelos mouros, per hu quer acalçaua. [+]
1295 TC 1/ 111 Et seguro soo eu de uos que nõ seremos uençudos, ca ante nos leixaremos todos morrer que esso fosse, nẽ queriamos leixarnos prender, et bem sey eu que o mellor faremos. [+]
1295 TC 1/ 111 [Et] com̃o quer [que] elles esteuessem cansados da batalla que ouuerã ia ẽnos outros dias que ia passarã, mays esforçadamente começarõ esta ca nẽhũa das outras. [+]
1295 TC 1/ 111 Et com̃o quer que elles fossem muy esforçados, muyto o erã cada dia mays et cada que oyã dizer ao conde "Castela! ". [+]
1295 TC 1/ 111 Et, com̃o quer que os cristãos fossem muytos, tãtos erã os mouros en aquela batalla, que ontre os que y morrerõ et os que catiuarõ et os que ende (ia) escaparõ et fugirõ, que por sempre iamays [a]uer[ã] ende que contar os que o oyrem. [+]
1295 TC 1/ 111 Os cristãos, quando uirõ a seu senor, com̃o quer que esteuessem cansados et lazera dos, esforçarõ et perderõ o medo, et forõ ferir ẽnas azes dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 111 Senor, poys que eu nõ ey ventura d ' arancar esta lide, nõ quero eu escapar ende a uida aynda que podese, ca me meterey eu en lugar onde me ma (ma)tem, et asy nõ ueerey tãto mal nẽ tãto quebranto. [+]
1295 TC 1/ 111 Et, Senor, com̃o quer que seiamos muy pecadores et muy errados et nos tenas tu sana por ende, pola tua merçee nõ queyras estroyr Espana, ca seria muy gram mal de perdersse assy por nos terra tam herdada et tã bõa. [+]
1295 TC 1/ 111 Et o conde, andando esto dizendo et querelando ontre sy a Deus et lidando en todo esto a grã poder, oyu hũa uoz que lle disso: - [+]
1295 TC 1/ 111 Amigos, nõ me semella que en esto bem fazedes nẽ cordura, de uos querer enbargar asy, a uos et a uossas conpañas, de leuar mortos a uossos lugares. [+]
1295 TC 1/ 111 Et outorgarõlle entõ quanto el queria, et leuarõ os corpos logo a aquela hermida, et enterrarõnos en aquel lugar, o mellor et mays onrradamente que elles poderõ. [+]
1295 TC 1/ 118 Et foy esto ẽna jgleia da Pi[p]hanya, que he a festa en que Nostro Senor pareçeu aos iij rreys magos de Arauya -et magos quer dizer tãto com̃o sabi[o]s -, et reçebeu y el rrey dom Ramiro o corpo de Nostro Senor Ihesu Cristo [muy] deuotamente, esto he muy omildosamente, ante os bispos et abades que auya y. [+]
1295 TC 1/ 121 Andados quatro ãnos deste rrey dom Ordoño -et foy esto ẽna era de DCCCC et LXa ãnos; et andaua outrosy o ano da encarnaçõ do Senor en DCCCC et xxiij ãnos -, este ãno, guisando el rrey dom Ordoño sua oste muy grande para yr sobre o conde de Castela, Fernan Gonçaluez, por que sabi[a] que o conde auya sabor de meterllj buliço ẽno reyno, et yndo el para ala, enviou o conde algũus de seus rricos omes que lle dissessem que el aparellado estaua para o seu seruiço, ca nõ para o seu deseruiço, [et] que queria auer seu amor cõ el. [+]
1295 TC 1/ 126 Mays, com̃o quer que a todos prouguesse cõ sua vijnda, muyto pesou aa reyna, ca ela llj queria muy gram mal. [+]
1295 TC 1/ 126 Mays pero nõ fezo que llj nada ualuesse do que el queria, ca tijna o conde de dentro muy bẽ fechada a porta et bem guardada. [+]
1295 TC 1/ 126 Quando uyu el rey que era noyte, pregũtou ao conde se sse queria dar a priiom sobre menagem, et assy nõ prenderia morte. [+]
1295 TC 1/ 126 Que por nossos pecados nõ queres tu que sayamos nũca de pre[m]a nẽ de coyta, mays queres que seiamos, nos et nossa natura, sempre seruos, et por ende nos deste este quebrãto. [+]
1295 TC 1/ 130 Et o conde normando, quando a uio fremosa, que mays nõ poderia seer hũa dõzella, dissolle entõ en poridade que auia grã querela della, por que tijna que era dona sem ventura et de maa fada, mays que quantas auia en seu logar et en seu linagẽ, poys que os castelaaos auiã rrecebudo tã grã pesar por ella. [+]
1295 TC 1/ 130 Et quen a seus eemigos tal prazer faz, pesar quer tomar delles. [+]
1295 TC 1/ 132 Et disse aa jnfante com̃o o leixara muy lazerado, et que auia della muy grã querella, et querellauase a Deus por ende, por que ella soo o queria sacar deste mundo et fazerllj prender morte, et que ella fora razõ et achaque por que el que era en aquela priiom et, se ella quisesse, poderia el seyr della et escapar a uida. [+]
1295 TC 1/ 132 Et quero fazer hũa cousa escontra el, et vencerme a agora o seu grande amor que elle a de mj̃ et o grã bem que mj quer. [+]
1295 TC 1/ 132 Et querome auenturar de o yr ueer et fazerllj entender todo o meu coracõ. [+]
1295 TC 1/ 132 Mays, se uos queredes que uos eu saque daqui logo, quero que me façades preyto et menagẽ en mjña mão que me tomedes por moller, et que casedes comjgo et nõ me leixedes por outra dona nẽhũa. [+]
1295 TC 1/ 134 Cõde, se uos queredes que esto seia puridade, leixademe conprir mjña voentade ẽna dõna. [+]
1295 TC 1/ 134 Amigo, todo o que uos queredes quero eu fazer de grado, ca por esto nõ queremos morrer nẽ perder o condado, ca muyto ualrra mays que partamos o pecado nos todos tres. [+]
1295 TC 1/ 136 Mays pero nõ sse podjam avijr nẽ acordar en nẽhũa guisa, com̃o omes que estauã sem cabedel, ca hũus queriã hũa cousa et os outros outra. [+]
1295 TC 1/ 136 Mays vaamolo buscar o conde, du quer que delle sabamos mandado. [+]
1295 TC 1/ 138 Et, pero que uos desemparades [o canpo, eu aqui quero morrer. ] [+]
1295 TC 1/ 140 Amigos, bem sabedes de com̃o uos eu saquey o uosso senor, o conde, da priiom en que o tijna meu padre, el rey dõ Garçia, por que a oge meu padre gram querela de mj̃, ca tẽ que por mj̃ lle vẽo este mal en que agora esta. [+]
1295 TC 1/ 140 Et agora o conde he muy errado contra mj̃, que me nõ quer dar meu padre, nẽ sacalo da priiom. [+]
1295 TC 1/ 140 Et diz assy: rrespondeu entõ o conde que, poys o elles tijnã por bem et o queriam, aynda que fosse mayor cousa, que o faria de grado. [+]
1295 TC 1/ 142 Et o conde foy logo ferir enos mouros muy de rigeo, assy com̃o a aguia famienta ena caça quando sse quer çeuar, chamando "Castela". [+]
1295 TC 1/ 142 A reyna de Leõ queria muy gram mal aos castelãos por que llj matarã seu padre, a dom Sancho, rey de Nauarra, et punaua de buscarlles quanto mal et quanta desonrra podja. [+]
1295 TC 1/ 144 Enpos esto el rey dom Garçia de Nauarra, poys que ouue feyctas suas cortes, Depoys da seyda da priiom do conde, com̃o auemos dicto suso ante desto, et se lles querelou per corte que, ou se vingaria delle, ou porria y o corpo, elles outorgarõlle aly, caualeyros et outras conpanas, que seriã cõ elle en ajudarẽlle en que quer podessẽ, per que sse vingassẽ. [+]
1295 TC 1/ 145 Et os nauarros erã assaz caualeyros esforçad[o]s et seriã boos hu quer; mays todos erã desmayados cõno conde, ca os avia ia escarm[e]ntados muytas vezes. [+]
1295 TC 1/ 146 El rey de Leom me a enviado dizer per suas cartas que llj de o cõdado, et eu querollo dar, ca nõ seria dereyto de llo tomar per força; et, por que nõ aueria que dizer, rretaria a mj̃ et a quantos veessem depos mj̃, se ende eu al fezesse. . . ca, sse fezesse a mj̃ çẽ bees et depoys fezesse hũu erro, ante elle contaria hũu mal feycto ca os çẽ bees que aia feyctos. [+]
1295 TC 1/ 146 Et nos per lealdade nos preçamos sempre; et por ende eu quero yr aas cortes, se o por bem teendes. [+]
1295 TC 1/ 146 Mays algũus a y que, en lugar de seerẽ conselleyros, som loamineyros, et nõ querem consellar ao senor se nõ o que entendẽ que lle praz, et dizemllj que aquelo he o mellor. [+]
1295 TC 1/ 146 Mays o que bem quer consellar ao senor deue primeyro a veer et pensar todo o feycto que he ou [a] que pode rrecudir ata a postremaria, et deue guardar en sy meesmo de nõ seer bandeyro, et nõ sse deue vençer por medo, nẽ por uergõca, nem por amizade, nẽ por grande amor, nẽ outrossy por gram desamor, nẽ por dar, nẽ por prometer, se consello dereyto quer dar a ssenor. [+]
1295 TC 1/ 146 Et uos todos sabedes que el rey me quer muy gram mal, et çerto soo que nõ poderey escapar que nõ seia preso ou maltreyto. [+]
1295 TC 1/ 146 Et uos bem sabedes que nõ pode o ome lidar cõ torto, ca Deus nõno quer ajudar. [+]
1295 TC 1/ 146 Et esto he o que eu quero fazer, se o vos teendes por bem. [+]
1295 TC 1/ 146 Et querome yr logo et rrogouos [que] aguardedes a Garçia, meu fillo. [+]
1295 TC 1/ 146 Et uos dademe outrossy fiadores que me conprades meu auer, assy com̃o diz a carta, et eu outrosy daruos ey fiadores que uos enmende quantas querelas de mj̃ auedes, assy com̃o uossa corte mandar. [+]
1295 TC 1/ 150 Mays a mester que catemos algũa carreyra per que o possamos sacar, per força ou per algũa arte ou per qual guisa quer. [+]
1295 TC 1/ 150 Et o conde entõçe confortoa et dissollj que sse [nõ] queixasse, ca a sofrer era todo o que Deus queria dar aos omes, et que tal cousa para rey era et para grandes omes conteçeu. [+]
1295 TC 1/ 150 Et o conde, poys que sayu, nõ sse espediu nẽ falou, por que pela ventura nõ fosse entendudo pela uoz et se estoruasse per y o que el et a condessa queriã. [+]
1295 TC 1/ 156 Et, com̃o ueẽo sem sospeyta et a desora, entrou pela vila et tomoa, ante que soubesẽ quẽ era ou queria. [+]
1295 TC 1/ 157 Mays, en todo esto, dõ Gonçaluo, a que Deus cofondesse, tijna encubert[a] en seu curaçom trayçom, que queria fazer contra el rey; et fezoa. [+]
1295 TC 1/ 157 Et, com̃o quer que algũus o mesurassem, era tarde, ca aquel dom Gonçaluo era alõgado ia del rey. [+]
1295 TC 1/ 160 Et faziã todo este mal con consello et guiamento daquel grande ome d[õ] Vela de Castela, de que dissemos ante desto, que o deytara da terra o conde Fernan Gonçaluez, por que nõ queria esse dom Vela conoçerlle senorio en Castela, com̃o era dos mayores et mellores et mays poderoso. [+]
1295 TC 1/ 161 Enpos esto que dicto auemos, assy com̃o aveeo(m) segũdo cõta a estoria, que andados tres ãnos do rreynado del rey dom Ramiro -et foy esto ẽna [era] de noueçentos et lxxavij ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en noueçentos et xxxaix ãnos; et a do emperador de Rroma en vj - assy acaeçeu que aquela gente dos nauarros, poys que ouuerõ corruda todo Galiza, et roubada toda a terra, et feycto a sua guisa quanto quiserõ, (et) querendosse ia elles tornar a seus nauios con grandes gaanças et muytos cristãos que leuauã catiuos para sse yr para suas terras, sayu a elles o conde Gõçaluo Sanchez, con gram poder, a prouar se poderia auer delles algũa vingãça do mal que lle fezerã ẽna terra aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 166 Et aquela sua madrasta metia muyto mal ontre (et) ela et seu padre, et queria ante seer morta ca uiuer aquela uida que uyuya, et [andaua] catãdo carreyra per hu seysse daquela prema de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 166 (Et) por que te rogo que, os pobres que comẽ aa porta de meu padre et mjña, que me penses delles et que cates se a y algũu ome fillo dalgo et aposto et fremoso et que o tragas ante mj̃, que quero falar con el. [+]
1295 TC 1/ 166 Et chamoo a mãçeba et dissolle que queria fallar cõ el aparte. [+]
1295 TC 1/ 166 Conde, quẽ uos a uos desse lugar per hu vos possades acabar o que queredes, que lle fariades? [+]
1295 TC 1/ 166 Dõna Sancha, estando ao deytar de seu padre et de sua madrasta, enfingeusse que por amor de seu padre, que queria albergar essa noyte na casa cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 166 Mays esto lle durou pouco, et depoys começou a fazer o avesso delo, com̃o quer que, en quanto maldade de seu corpo, nõ sse ousaua descobrir por medo que auya de seu marido, o conde Garçia Fernandez. [+]
1295 TC 1/ 166 Et começou d ' auer malquerenca [contra el], en guisa que cobijça[ua] muyto a [u]eer sua morte. [+]
1295 TC 1/ 171 Et, seendo el aynda nino de pouca ydade et de pouco entendemento, começou a asanar os condes de Galiza, per suas palauras nõ cordas et por seus feyctos desguisados, et de seerlles brauo(s) et esquiuo(s), nõ sse querendo guiar per [consello de] sua madre nẽ de sua tia, a mũia. [+]
1295 TC 1/ 172 Et des entõçe a aco foy chamado aquel mouro alhagib, que quer dizer en seu (al)arauigo tãto com̃o en castelão "pestaña" et "ome que teẽ en lugar de rey". [+]
1295 TC 1/ 172 Et, por que sempre as mays da[s] vezes foy depoys vençedor en todalas batallas en que sse açertou, fezosse chamar Almãçor, que quer dizer tãto com̃o "defendedor". [+]
1295 TC 1/ 172 Et, com̃o quer que muytos se traballassem d ' auer este nume et este senorio, nũca poderõ a el[o] (a)uijr, senõ este tã solamente, que o ouue cõ cousimento et a prazer de todos, et foy adeantado de todo en elo daly adeante. [+]
1295 TC 1/ 172 Et, querendosse tornar para Cordoua, teuerõlle os cristãos o porto per hu auya de passar. [+]
1295 TC 1/ 175 Mays, hũa somana ante que as vodas todas se acabassẽ, mãdou Rroy Ualasquez armar hũu tauolado muyto alto ẽna g[re]ra, çerca do rrio, et fezo pregoar que, quẽ quer que o britasse, que lle daria hũu dõ muy boo. [+]
1295 TC 1/ 179 Et mays uos digo que, se [a] algũu de uos acaeçesse esto que a mj̃ acaesçeu, eu nõ querria uiuer hũu dia [mays] ata que o vingasse. [+]
1295 TC 1/ 179 Cunada, nõ uos enbarguedes cõ este ome de o uos quererdes emparar. [+]
1295 TC 1/ 182 Dom Rrodrigo, muyto me praze lo que uos queredes, et yrey de muy bõamente por conprir uossa voentade. [+]
1295 TC 1/ 182 Et, por que me nõ poso aco delles vingar ẽna terra dos cristãos, assy com̃o eu querria, enviouos poren seu padre que uos que o façades escabeçar, se me bem queredes. [+]
1295 TC 1/ 182 Mays, por que che quero bem, nõno quero fazer; mays deytart ' ey en priiom. [+]
1295 TC 1/ 187 Sobrinos, dizeruos quero o que teño por bem de fazer. [+]
1295 TC 1/ 187 Deme[n]t[re] que uosso padre he ydo a Almãçor et [u]em, quero fazer hũa entrada a terra de mouros et correr ata o cãpo d ' Almenara. [+]
1295 TC 1/ 187 Mays uos, que sodes grande de dias, tornadeuos para Salas, se quiserdes, ca nos yr queremos todauia cõ nosso senor dõ Rroy Valasquez. [+]
1295 TC 1/ 187 Fillos, bẽ uos digo que me nõ praz por que esta carreyra queredes yr, ca eu taes agoyros veio que nos mostrã que nos nũca tornaremos a nossos lugares. [+]
1295 TC 1/ 187 Et, se uos queredes quebrãtar estes agoyros, enviade dizer a uossa madre que cubra de panos vijte escanos, et ponaos en meyo do curral, et choreuos y por mortos. [+]
1295 TC 1/ 187 En mal dia uos eu criey, poys que me nõ queredes creer de cousa que uos eu digo. [+]
1295 TC 1/ 187 Monõ Salido tornousse para sse yr a Salas et, yndo assy pelo camjño, coydou ontre sy com̃o fazia mal en leixar daquela guisa seus criados por medo da morte, et mayormente seendo ia vello et de grande ydade, que o nõ deuya de fazer por nẽhũa maneyra, ca mays guisado era de yr elle hu quer que morte podesse prender ca aquelles que erã aynda mãçebos para viuer; et, poys que elles nõ temjã morte et tã en pouco a (a) tijnã, que mays pouco a deuya el de temer; et demays que, se elles morressẽ ẽna fazeda et Rroy Valasquez aa terra tornasse, que llj faria muyto mal por elles et que o mataria; et que sempre aueriã que dizer del, se el tal cousa fezesse com̃o esta; et demays aynda que, se elles ala morressẽ, que coydariã os omes que el que llj basteçera a morte et per seu consello veera aquel feycto, et seria muy maa fama esta para el (et leixar) de seer onrrado na mãçebia et desonrrado na viliçe. [+]
1295 TC 1/ 189 Et digo, a quẽ quer que diga que os agoyros que nos ouuemos que erã boos para gaanar cõ elles, que mente com̃o aleyuoso et nõ disso en elo uerdade; mays que tẽ y treyçõ consellada et basteçida. [+]
1295 TC 1/ 189 Rroy Valasquez, cõ o gram pesar que ouue desto, deu logo uozes et mãdou a todos os seus que sse armassẽ, ca sse queria logo vingar de seus sobrinos, se el podesse. [+]
1295 TC 1/ 189 Los jnfantes et Moño Salido, quando aquelo oyrõ, et entenderõ de seu tio que sse queria matar cõ elles, seyrõsse a parte con CC caualeyros que tragiã, et desy pararõ suas azes da hũa parte et da outra. [+]
1295 TC 1/ 189 Ysto que quer seer? [+]
1295 TC 1/ 189 Sacastesnos aca da terra para yr sobre mouros, et agora queredes que nos matemos aqui hũus outros? [+]
1295 TC 1/ 189 Et se per ventura querela auedes ide nos, da morte do caualeyro que uos matamos, queremosuos peytar a coomya que y a, et som quinẽtos soldos. [+]
1295 TC 1/ 189 Dom Rrodrigo, poys que uyu que nõ tijna aynda sazõ de conprir seu curaçõ, assy com̃o el queria, et por que nõ poderia ende seyr bẽ, se sse entõ auoluess[ẽ], disso que lle prazia do que dizia et que o tijna por bẽ. [+]
1295 TC 1/ 191 Et digouos que eu quero yr ferir en esta az primeyra. [+]
1295 TC 1/ 195 Los sete jnfantes, estando assy en aquella angustura, ouuerõ seu acordo de enviar demãdar tregoas a Viara et a Galue, ata que o fezessem a saber a seu tio Rroy Valasquez, se lles queria vijr acorrer ou nõ. [+]
1295 TC 1/ 195 Mays, logo que chegarõ aas pousadas aquelles caualeyros, sayrõ dos mãçebos que sse preçauã per armas et per boos feyctos, tres et tres, et quatro et quatro, a escusa de dõ Rrodrigo, et ajũtarõsse bem CCC caualeyros en hũu lugar, et jurarõ aly que por traydor ficasse todo aquel que ajudar nõ fosse os vijte jnfantes, quer a morte quer a vida; et, se per ventura Rroy Valasquez os quisesse tornar com̃o ante, que o matassem logo sem outra tardãça. [+]
1295 TC 1/ 195 Jnfantes, nõ uos temades, ca en uossa ajuda ymos et queremos esta uez conuosco morrer ou uiuer; ca bem veemos que uosso tio a gram sabor da uossa morte. [+]
1295 TC 1/ 195 Desoy mays, se per ventura daqui escaparmos uiuos, queremos que nos facades preyto que nos defendades uos del. [+]
1295 TC 1/ 195 Et, com̃o quer que os sete jnfantes fossem boos et lidassem muy bẽ et muy esforçadamente, Gonçaluo Gonçaluez, o menor, fezo os mayores feyctos ca nẽhũu dos outros. [+]
1295 TC 1/ 199 Et querote daqui sacar que as veias se as poderas conoçer, ca dizẽ meus adalijs que da foz de Lara som naturaes. [+]
1295 TC 1/ 203 Et dissolles o arçebispo que ante queria veer primeyramente o rrey dos rreys, que era San Saluador, que salua aos rreys et aos outros omes todos, que aquel era seu senor delles. [+]
1295 TC 1/ 203 Et, por que el sabia ia o que el rey lle queria, vestiosse logo ẽnas sanctas vestimentas, cantou a missa altamente, et conpriu todo seu ofiçio, segũdo llj convijna. [+]
1295 TC 1/ 203 Quando el rey dõ Bermudo uio aquel miragre tã grande, foy muy espãtado et disso que queria fazer enmenda ao arçebispo, et enviou por el. [+]
1295 TC 1/ 207 [et foy esto] ẽna era de mil et dous ãnos; et andaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et lxaiiij ãnos - assy acaesçeu que polos pecados deste rrey dõ Bermudo et do poboo cristiano que o Alagib dos mouros, [que] estaua en lugar de Yseem, rrey de Cordoua, que sse fezo chamar Almãçor; ca ata aqui, com̃o quer que o nos aiamos chamado suso ẽna estoria ante desto Almãçor, nõ llj cham[au]ã aynda assy os mouros, mays chama[uã]llj Alfagib. [+]
1295 TC 1/ 207 Et Alagib quer dizer en arauigo tãto com̃o "sobreçella" ẽno castelão, o[u] "ome que tem lugar de rrey", com̃o auemos ia departido suso ante desto ena estoria; por que a sobreçella assy he com̃o defendemento et cubertura dos ollos, ca assy era el cubertura et defendemento de seus poboos. [+]
1295 TC 1/ 207 Et Almãçor outrosy tãto quer dizer com̃o "defendemento", com̃o auemos ia depar tido en esta estoria ante desto. [+]
1295 TC 1/ 207 Et assy sabia afaagar et auer os cristãos que semellaua que mellor lles queria que aos mouros; et amaua ia aos seus tãto que todos se traballauã, quanto mays podiam, en fazerllj seruiço. [+]
1295 TC 1/ 207 Et esto de tomar aquel soonbreyro et dar cõ el en terra faziao el por sinal que auya muy gram querela dos seus quando nõ vençiã. [+]
1295 TC 1/ 207 Quando os caualeyros d ' Almãçor esto virõ, pesoulles muyto por ende et, polo grande amor que auy[ã] cõ el et lle queriã todos bem, assy a gram caualaria dos condes et dos outros caualeyros cristãos que andauã cõ el com̃o os seus mouros derõ tornada aa batalla muy de curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 212 Et quero saber de com̃o teendes por bem uos de fazer y, et dizedemo. [+]
1295 TC 1/ 212 Mudarra Gonçaluez, quando llj esto oyu dizer et esta resposta ouue delles (gram prazer et), foy para sua madre et contoullo et disso[lle] com̃o queria yr buscar a seu padre et saber de sua fazenda del, se era morto ou viuo, et que llj desse o sinal que llj el leixara, per u o podesse conoçer. [+]
1295 TC 1/ 212 Et dissollj com̃o queria yr veer seu padre, se o el por bem teuesse. [+]
1295 TC 1/ 218 Et aj[ũ]tarõsse todos en aquel [lugar a] que en arauigo dizẽ Canãtalaçor, et en castelão quer dizer "altura de vuytores" . [+]
1295 TC 1/ 218 Et quer dizer, segũdo dizem os sabedores: "en Canãtalaçor perdeu Almãçor sua alegria et sua loucania et seu brio". [+]
1295 TC 1/ 218 Et os de Cordoua, que queriã yr ala a aquel ome et chegarsse a elle por dizerlle algũa cousa et pregũtallo, desfaziaxelle dante os ollos et nõ o vijã, et desi pareçialle en outro lugar, dizendo aquellas palauras meesmas que ante; et choraua. [+]
1295 TC 1/ 218 Et diziã aquelles omes sabios et entendudos que esto bem crijã que nõ era senõ espiritu, daquelles que as scripturas chamã jnco[b]os, que am aquella natura de pareçer et de[s]fazersse [et] apareçer de cabo quando querem, ou que era demo que choraua o quebrãto dos mouros et o [a]stragamento que lles vijña et veeõ et o sofre[rõ] dali adeante. [+]
1295 TC 1/ 221 El rey dõ Bermudo, com̃o quer que sse enmendasse contra Deus de muytas cousas que fezera contra el, nõ leixou d ' oyr et d ' ascoytar omes loamineyros. [+]
1295 TC 1/ 225 Et Ysem, cõ medo desto que lle dizi[a], ouue a outorgar aquello que el queria. [+]
1295 TC 1/ 226 Et, doutra parte, que aquel Abdalla fazia semellãça que era cristão, pero encubertamente, et auya ia jurado [et prometudo a] el rey dõ Afonso de o ajudar contra os mouros a quequer que fosse mester. [+]
1295 TC 1/ 226 Digote que me nõ tãgas, ca nõ quero auer tal jũtamento cõ ome doutra lee; ca bem sabes tu, se me tãgeres, que te matara o angeo do meu Senor Jhesu Cristo, en que eu creo et fio. [+]
1295 TC 1/ 232 Et tãto mal fez logo entonce aos mouros daquella uez que bẽ ata Cordoua chegou, queimãdo et astragãdo as terras; et nõ quedou ata que ali chegou et fezo aquello; et nõ queria quedar aynda d ' ir adeãte, ata que preiteiarõ cõ el [el] rrey de Toledo et el rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 239 Este conde, [en]tendẽdo o escandalo et o mal que poderia uĩjr depoys por aquello que el rrey mãdaua tomar todo o que os berberis auiã ena çibdad[e], et da outra parte por que era el esquiuo et muy errado contra os moradores do lugar, et sobre esto mayormente aynda por que oyra dizer a hũu mouro que, assi com̃o os de Cordoua matarã et destruyrã aos mouros berberis, que assi sse traballariã de matar, se podessẽ, a el [et a]os cristãos que erã con el, (et) disso al rrey que sse queria yr para sua terra, poys el auja conprido o tempo que posera con el de o seruir. [+]
1295 TC 1/ 241 Eu aqui en este lugar quero auer mjña sepultura. [+]
1295 TC 1/ 244 Entõ Alhagib Alhameri, de que disemos ia, enviou suas cartas en puridade a Çulleyma et aos berberis, com̃o sse queria yr a elles cõ todo seu auer. [+]
1295 TC 1/ 250 Et aquel Ayrã amaua muyto a Jseẽ et, quequer que gãanaua, ẽ nume del o gan[aua] et per[a] el o queria. [+]
1295 TC 1/ 251 Mays Hayrã, temendosse de Helj, que pela uentura llj querria poer achaque mao en algũa cousa, tornousse para Almaria et a Ecyia et a Grãada. [+]
1295 TC 1/ 254 Mays Hairã [et Mundar], que o alçar[ã] por rrey, nõnos queria ueer nẽ os onrraua com̃o soya. [+]
1295 TC 1/ 258 Mays, por que os berberis nõ sabiã estar quedos, que nõ rroubassẽ et destruyssẽ et fezessem todo mal ena terra, assi com̃o soyã, os da çibdade moradores nõno poderõ ia sofrer, et ouuerõsse a querellar ende. [+]
1295 TC 1/ 258 Et os moradores da çibdade ficarõ poderosos et senores de toda sua villa, ca mays queriam ia morrer ca uiuer en tal quebrãto et en aquel mal, cõ tã maa gente com̃o os berberis erã. [+]
1295 TC 1/ 258 Et desi tomou esse Abis grã cauallaria cõsigo et foisse para Carmona et a Seuilla para conquerellas et metellas so o seu senorio. [+]
1295 TC 1/ 260 Obedeeçedeme uos oie et sequer cras me matade. [+]
1295 TC 1/ 260 Os de Cordoua mandarõ entõçe a aquel Humeya et [a] Jsen, que era seu rrey outrossi que, sse sse queri[ã] gardar de perigoo et de morte, que desenparassem logo o alcacer et se fossẽ sua uia para hu quisessẽ. [+]
1295 TC 1/ 264 Et, por que era forte et aspero en lide, et outrossi pola espiga, com̃o quer que nõ seia forte, per hu entra he aspera et faz y dano, a esta semellãça chamarõ a aquel caualeiro por sobrenume Aresta. [+]
1295 TC 1/ 265 Et aynda conquereu Arangõ cõ suas mõtanas. [+]
1295 TC 1/ 269 Et, estãdo el rrey dom Bermũdo ena çibdade de Ouedo, o jnfante dõ Garçia fezo saber a el rrey dom Sancho de Nauarra com̃o queria yr ueer sua esposa, et rrogoulle que fosse el hy. [+]
1295 TC 1/ 271 O jnfante Garçia falou enton cõ el rrey dõ Sancho et dissolle com̃o queria yr ueer sua esposa et a rreyna dona Tareyia, sua yrmaa. [+]
1295 TC 1/ 271 Jnfante, mal fezestes que nõ adusestes cõuosco uossas armas; ca nõ sabedes quen uos quer bẽ nẽ mal. [+]
1295 TC 1/ 271 Rrespondeu entõce dona Sancha que sabia ella que omes auia ena terra que lli queriam mal. [+]
1295 TC 1/ 271 Alcemos hũu tauolado en meyo da rrua, et os caualeyros castelãos, com̃o som omes que sse preçã desto, querram y uijr a solazarse. [+]
1295 TC 1/ 271 Et el rrey dom Sancho de Nauarra, que ueera cõ o jnfante Garçia, com̃o e dicto, pousaua fora da cidade et, quando o oyu, mãdou armar toda sua cõpana, et uẽo ata as portas da villa et achouas çarradas, et uiu que nõ podia acorrer ao jnfante; et disse que llo dessẽ ia sequer morto. [+]
1295 TC 1/ 281 Mays o jnfant[e] dõ Fernando nõ se pagaua de seer en tal razõ de tal miscra contra sua madre, et disso ao yrmão que el nõ seria en tal miscra contra sua madre, mays que consentiria quequer que el dissese et que se calaria. [+]
1295 TC 1/ 281 Mays, por que non auja y nẽgũu que contra os fillos del rrey fosse, vẽo dõ Rramiro, fillo deste rrey, que era de barregaa, et disso que, quenquer que contra a rreyna fosse en aquella maneyra, que el o lidaria por ella. [+]
1295 TC 1/ 281 Et el era ome muy fremoso et esforçado en armas, et disso aly per cort[e] que el queria lidar porlla rreyna. [+]
1295 TC 1/ 281 Senor, se a rreyna he accusada cõ falsidade, queredes uos perdoar a ella et a aquelles que llo disserõ? [+]
1295 TC 1/ 287 Et morrerõ y muytos de hũa parte et da outra, com̃o quer [que] el rey d ' Arãgõ uencesse. [+]
1295 TC 1/ 288 Mays esse dõ Pero, nõ sse guardãdo nẽ parãdo mentes en seu feyto nẽ aa onrra en que o queriã poer, começou cõ pouco siso a despreçar os omes onrrados et altos, et tẽelos en pouco, cuydãdosse que rrey et senor era ia ante que fosse confirmado en ello. [+]
1295 TC 1/ 288 Mays, quando uirõ aquell[o] dous altos omes, que erã muy poderosos -et o hũu auia nume dõ Pero Tiçõ de Caterica et o outro dõ Pero Crin de Castella Aziã - querendo elles fazer lealdade contra seu senor natural, destoruarõ que nõ fosse rrey aquel dõ Pero Tares, et traballarõse quanto elles poderõ de fazer sacar do moesteyro aquel dõ Rramiro, [o] Mũge, fillo del rrey dõ Sancho, et alçalo rrey. [+]
1295 TC 1/ 288 [et] Cathalona, que he terra muy encastelada - [he] toda de caualeyros fillos dalgo, rricos omes et cõdes et outros, daquella partida aca, por que el rrey d ' Arãgõ nõ pode y bẽ reynar ante os caualeyros que teẽ os castelos et se ajudã todos huũs a outros, quando el rrey justiça ou algũa cousa y quer fazer que a elles nõ praz. [+]
1295 TC 1/ 288 Et, desque vio que nõ queriã tomar en si mesura et que usauã per ello a mal fazer, nõ llo quiso mays sofrer, et aguisou en maneyra que hũu dia ena çidade d ' Osca, en hũu curral das suas casas, fezo matar XI ricos omes, cõ os quaes morrerõ muytos caualeyros. [+]
1295 TC 1/ 292 Et casou cona neta do conde dõ Folcalquerdj, et ouuo en ela hũu fillo que foy [outrossi senor] de Prouĩçia, depoys de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 294 Et cõ muy grã sabor que auja de dar dõ, u quer que el podesse sacar auer enprestado ou en qualquer guisa que o el auer podesse, partiao logo de boament[e] con todos. [+]
1295 TC 1/ 296 [Et] Bal[e]ares tãto quer dizer en linguagẽ de Castella com̃o cousa que pertẽesca para balestas, porque dizẽ que en aquellas ysllas soya auer as mellores beestas do mundo et os mellores beesteyros et mays sotijs et que mays sabiã auijr en feycto de beestas. [+]
1295 TC 1/ 296 Et aquellas yslas som aquellas que agora dizẽ Mayorgas et Menorgas; et esto quer seer de mayores et de menores, [ca] a hũa ysla he mayor et a outra meor. [+]
1295 TC 1/ 303 Et el rrey dõ Bermudo, atreuendosse en[a] forteleza de hũu seu caualo en que sija, a que chamauã Paay Uello quando chamar o queriã, asy como diz don Lucas de Tuy en sua estoria, (et et) ferio das esporas et meteuse per meyo das azes por chegar al rrey dõ Fernando et matalo se podesse. [+]
1295 TC 1/ 307 Et tã grand[e] foy o medo que os mouros ouuerõ del que coydarõ del seer conqueridos. [+]
1295 TC 1/ 307 Et sen falla conquerera toda España senõ por los grandes buliços que se leuantarõ en seus reynos dos seus altos omes. [+]
1295 TC 1/ 308 Et pagauãse delle as gentes, por que se paraua bẽ a defender a terra dos cristãos dos mouros que a conqueriã. [+]
1295 TC 1/ 308 Et por ende queremos que sabades de qual linagẽ vem ou de quaes omes deçende, por que teemos d ' ir pela sua estoria adeante. [+]
1295 TC 1/ 308 Et queremos que sabades por qual razõ: [+]
1295 TC 1/ 308 Padrino, este quero. [+]
1295 TC 1/ 311 Rrodrigo quando uio as cartas del rrey seu senor, prouguellj muyto cõ elas et disso aos mandadeyros que de grado queria conprir [a] uoẽtade del rrey et ir logo a seu mãdado. [+]
1295 TC 1/ 314 Et Rrodrigo, quando o oyu, prouguelli muyto et outorgou o que el rey dizia que lidaria por elle aquelle reto; pero que, ontre tanto que o plazo era, queria yr en romaria a Sanctiago, a que tĩjna prometudo d ' ir. [+]
1295 TC 1/ 316 Este ano poblou el rrey dõ Garçia Pedra Alt[a] et cõquereu Fumos dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 319 Et envioullj seus mandadeyros con que llj enviou dizer que llj fazia muy sen guisa en llj entrar asi pelo rreyno, et seendo seu yrmao; pero que lli queria sofrer o que auia feyto et queria auer paz cõ elle, com̃o cõ yrmão; et que llj sayse da terra, ca bem sabia el que el que llo uedar[i]a, se quisese, et que nõ llj fezese y mays mal, nẽ quisese que ouuese morte ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 319 Et el rrey, cõ grande atreuemento et cõ grã soberua de curaçõ, nõ llo quiso fazer, ca llj semellou que queriã que llo fezese com̃o per prema. [+]
1295 TC 1/ 319 Et por ende quero oge ante morrer ca ueer teu pesar, ca te criey cõ muy grã femẽça. [+]
1295 TC 1/ 325 Enos xvijte ãnos del rreynado del rrey don Fernando, pois que ouue tomado estes lugares, auendo muy grã curaçõ de ganar Coinbra, foyse en romaria a Sãtiago, por cõseio de Rrodrigo de Biuar, por que ll[e] disso que lla ajudaria [Deus] a ganar, et de tornada que querria que (ll)o fezese y caualleyro, que y coidaua a rreçeber caualaria. [+]
1295 TC 1/ 325 Et tãto durou a çerca que nõ auiã vianda os da oste et queriana desçercar. [+]
1295 TC 1/ 325 Et queria yr ajudar al rrey don Fernando, que iazia sobre Coinbra "sete anos a. [+]
1295 TC 1/ 328 Et el rrey fezolle muyta onrra, loandolle quanto bem fezera en conquerer Coinbra et os outros lugares. [+]
1295 TC 1/ 329 Et elles, quando se uirõ asi apremados et o que lle auiã destroydo, enviarõno dizer a el rrey Allymaymõ que ouuese coydado de seu rregno, per batalla ou en [ou]tra maneyra qualquer de peyto; et, se o nõ fezesse, que toda a terra auia perduda. [+]
1295 TC 1/ 331 Et os de Coynbra querelarõse que rreçebiã grã dãno de Monte Mayor. [+]
1295 TC 1/ 331 Et envioullj dizer que, se queria auer seu amor, que llj desse os corpos das onradas virgees Santa Iusta et Sancta Rrufina; se nõ que, en outra maneyra, nõ poderia auer seu amor. [+]
1295 TC 1/ 335 Seruos de Deus, nõ he sua uoentade que leuedes daqui os corpos das sanctas uirgees Santa Justa et Sancta Rrufina, ca esta çidade a de seer conquerida dos cristãos et quer(ẽ) que fiqu[ẽ] y por consolamento da fe catolicha. [+]
1295 TC 1/ 335 Et entõ mouerõ os bispos cõno corpo de Sancto Esydro et tomarõ seu camino, fazendo Deus por elle muytos miragres, hu quer cõ elle chegauã. [+]
1295 TC 1/ 337 Capitolo de com̃o o enperador se querelou ao papa del rey dõ Fernãdo, que lli non queria conoçer senorio [+]
1295 TC 1/ 337 Et o emperador querelouse del rrey dom Fernando d ' España, que lle nõ queria dar trebu[t]o nẽ conoçer senorio, asi com̃o todolos altos omes et rreys de cristia[is]simo, et que lle pedia por merçee que o costrengese ata que lle conocese seu senorio. [+]
1295 TC 1/ 337 Et, senor, quẽ uos esto consella nõ uos este leal nẽ quer a uosa onrra nẽ uossa prol nẽ de uosso senorio. [+]
1295 TC 1/ 337 Mays, senor, poys que esto querem, enviadeos desaffiar et dentr[o] alla gelo uayamos dar. [+]
1295 TC 1/ 337 Et, senor, tal sodes uos que Deus uos ama muyto et nõ querra que a uosa onrra desperesca. [+]
1295 TC 1/ 339 Conta a estoria que el rrey dom Fernando mandou fazer suas cartas en que enviaua pedir por merçede ao papa que sse nõ quisesse mouer contra elle ssem rrazõ, ca España fora conquerida polos que morauã en ela, et por muyto sangue que fora y uertudo de s[eu]s anteçessores, et que nõ forã tribu[t]arios nũca, nẽno seriam per nẽhũa maneyra, ante todos y morreriã. [+]
1295 TC 1/ 339 Et enviou outrosy suas cartas ao emperador et aos outros rreys, en que lle dizia que bem sabiã elles que lle demãdauã torto et grãde escatima, nõ auendo contra elle jurdiçõ nẽhũa nẽ demãda de dereyto, et que lle rrogaua que lle leixas[ẽ] fazer sua guerra aos eemigos da fe; se nõ, se al queri[ã] contra elle, que lles tornau[a] amjzade et que os desafiaua et que ala du todos estauã gelo yria dar et os yria veer. [+]
1295 TC 1/ 339 Et, desque pasarõ os portos d ' Aspa, acharõ a terra toda auolta, et nõ lles queriã uender vianda. [+]
1295 TC 1/ 339 Mays o Çide meteu mão a queymar et astragar et rroubar quanto achaua de todos aquelles que lle nõ queriã vender, et aos que lla tragiã nõ lles fazi[a] mal nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 339 Et pedirõ por merçee ao papa que lle enviase mandar que se tornase, que nõ queri[ã] seu tributo. [+]
1295 TC 1/ 339 Et elles consellarõlle que fezese o que el rrey queria, ca nẽgũu nõ lidaria cõ elle ante a bõa uentura do Çide, seu vasalo. [+]
1295 TC 1/ 342 Et por esto o arçebispo dom Rrodrigo nõ quer perfiar mays sobre esta rrazõ. [+]
1295 TC 1/ 343 Et, desque oyo as oras, pregũtou ao abbade que tijna de comer, et asantars ' ya ẽno refertoyro cõ elle et cõnos outros mõges, et comeri[a] quequer que lle dese. [+]
1295 TC 1/ 343 Et, elles fazendo sua vida muy bõa et muy linpa, alçarõse al rrey estas duas terras nõ lle conoscendo senorio, nẽ lle queriam dar parias. [+]
1295 TC 1/ 344 Capitolo com̃o el rrey dõ Fernãdo conquereu terra de Ciltuberia et Canpitenia [+]
1295 TC 1/ 344 Et tãto lle diso que ouue de prometer que queria yr ala. [+]
1295 TC 1/ 344 Et, por que sabades quaes som as terras de Çiltuberia et Carpẽtanja, queremosuolas dizer: Çiltuberia he com̃o tem o mar de San Sauastiã, que chamã mar Ẽçiano, et vay dereytamente ao mar de Saragoça, que es llo mar Medyoterrano, por que uay per meyo da terra. [+]
1295 TC 1/ 346 O quinto fillo de Jafahe ouue nume Tubal, et con seus yrmãos deçeu a poblar ẽnos chãos et ẽnas rribeyras de Ebro, por que chamã Çiltuberias, que quer dizer "conpañas de Tubal pobradas nas rribeyras do Ebro". [+]
1295 TC 1/ 350 Et nõno quiso conse[nti]r, ca dizia o arçebispo dõ Rrodrigo que assy com̃o o mayor nõ quer outro cõsigo no senorio, et os rreys d ' Espana vijndo do muy grã sangue dos godos, que acaesçeu muytas vegadas que se matarõ yrmanos sobre esta razõ, el rrey dõ Sancho, deçendo deste sangue, teue que lle seria muy graue et moy grã mĩgoa se nõ ajuntase os rreynos, ca se nõ tijna por pagado cõno que lle el rrey seu padre dera, mays tijna que todo deuia seer seu. [+]
1295 TC 1/ 350 Entõ mostrou contra elles a fortoleza que tĩjna no curaçõ, nõ querendo que ouuesem nẽhũa cousa, senõ o que lles elle dese per sua mesura. [+]
1295 TC 1/ 351 Et elles consellarõlle que ouuese sua graça, peytandolle ou en outra maneyra qualquer. [+]
1295 TC 1/ 351 Mays el al tẽ no curaçõ, et esto me envia dizer por me leuantar daqui; et, depoys que me eu for, cõ mouros ou cõ cristiãos pora seu amor, et falir me a de todo quanto comigo quer poer. [+]
1295 TC 1/ 351 Mays pero quero fazer esto que el rrey de Saragoça me envia dizer; ca en cabo, se me mentir, eu verrey sobre elle et fio sobre a merçee de Deus que se nõ podera amparar. [+]
1295 TC 1/ 353 Et sobre esto el rrey dõ Rramyro nõ fez com̃o el rrey dõ Sancho queria, et forõ desaueudos. [+]
1295 TC 1/ 354 Et asy se conplira o que disso dõ Aras Gonçalues, meu amo; ca, poys que el rrey dõ Garçia, que este yrmano menor, me deserda, et pasou a jura que fezo al rrey meu padre, el rrey dõ Sancho, que este o mayor et que fezo a jura per força et contradizendo(a) sempre a partiçõ, mays querra y fazer. [+]
1295 TC 1/ 354 Poys que el rrey d[õ] Sancho, com̃o estaua aluoroçado contra seus yrmãos, oyo dizer com̃o el rrey dõ Garçia, seu yrmão, fora contra sua yrmaa et a deserdara, prouguelle moyto, ca tijna que auya achaque para acabar o que queria et tĩjna no curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 354 Poys que el rrey dõ Garçia quebrant[ou] a jura que fez [a]l rrey meu padre, querolle toller o rreyno. [+]
1295 TC 1/ 354 Por esto uos rogo que me conselledes com̃o llo demãde; ca eu querolle toller o rreyno. [+]
1295 TC 1/ 356 Et por ende quero que me conselledes com̃o os posa ajũtar, ca nõ a cousa que mo destorue senõ morte. [+]
1295 TC 1/ 356 Et por esto que lle fezo querolle tomar o rreyno. [+]
1295 TC 1/ 357 Et dõ Aluar Fanges, com̃o quer que lle pesase, ouue de fazer mandado del rrey, seu senor. [+]
1295 TC 1/ 357 Et el rrey dõ Garçia chamou logo hũu caualeyro, que era asturãno, a que diziã Rruy Xemenes, que fose al rrey dõ Alfonso. seu yrmão. et lli contasse estas nouas, com̃o o mandara desfiar el rrey dõ Sancho, seu yrmão, et que lli queria toller o rreyno, et que lle rrogaua como yrmano que le pesase ende et que le nõ dese pasada per seu rreino. [+]
1295 TC 1/ 361 Venauos en mente o b[õo] pre[z] que os castelãos ouuestes sempre [et] queredeo oge cobrar. [+]
1295 TC 1/ 367 Et o Çide queria bem a dõna Orraca et outorgou de a ajudar en esto et en todo o al que elle podese. [+]
1295 TC 1/ 367 Agora dizede, yrmaa, o que queredes. [+]
1295 TC 1/ 367 Et o Cide diselle, poys que el rrey dõ Afonso queria entrar mõge, que o soltase cõ esta condiçõ, et que faria bem et guisado, et elle por esto que o seruyria. [+]
1295 TC 1/ 368 Et, senor, teño asperãca que me saques de seruydõe et que me daras rreyno et terra a mandar, et que me faras tanta merçee (et) que por mj̃ sera conquerida esta çidade, para sacrificar en ela o teu sancto corpo, et a onrra da cristaidade. [+]
1295 TC 1/ 370 Senor, queres saber se dorme ? [+]
1295 TC 1/ 370 Et el rrey disse [que] queria. - [+]
1295 TC 1/ 371 Et el rrey disso que o non faria, mays que faria en guisa que llj nõ uẽesse del mal nẽhũu, nẽ dano, nẽ pesar; et que llj nõ queria passar contra a jura que llj fezera nẽ yr contra sua uerdade, ca o amaua muy de curaçõ por muytos seruiços que llj auja feytos. [+]
1295 TC 1/ 373 Et a jnfante dõna Orraca et (a)os de Çamora, quando souberõ que chaamente avya os rreynos, ouuerõ medo que queria yr sobre elles, pola deserdar; et, sospeytãdo esto tomarõ por cabedel a dõ Ares Gonçaluez, amo da jnfante, que, per seu syso et per seu esforço, se emparasem dos castelãos se mester lles fosse. [+]
1295 TC 1/ 375 Et querouos agora rogar, com̃o amjgo et bom vasalo, que vaades a Çamora, a mjna yrmaa dõna Orraca, et que lle digades que me de Çamora, por auer ou por canbyo por Medina de Rrio Seco cõ el jnfantalgo ata Valledollit et Tedra, que he boo castello; et que lle farey jura cõ doze omes meus vasalos que nũca seia contra ella. [+]
1295 TC 1/ 375 Et, se esto nõ quer fazer, dizedelle que lla tomarey per força. [+]
1295 TC 1/ 375 Et disse mays que, se mester fosse, que el et seus fillos yriã cõ el, sequer contra cristãos. [+]
1295 TC 1/ 377 Et a mj̃ quer tomar Çamora. [+]
1295 TC 1/ 377 Et agora quer deserdar a mj̃. [+]
1295 TC 1/ 377 Et quero saber de uos quaes queredes teer comigo, com̃o va[sa]los boos et leaas; ca elle diz: que a tomara sem meu grado. [+]
1295 TC 1/ 377 Pedimos[uos] por merçee que nõ dedes Camora por auer nẽ por canbyo; ca, quẽ uos çerca en pena, sacaruos querra do chão. [+]
1295 TC 1/ 379 Et o Çide entendeu que o consellauã bem, et chamou dõ Diego et disellj que queria fazer uoẽtade del rrey, et envioullo asi dizer. [+]
1295 TC 1/ 382 Senora, mandade chamar o conçello et gradeçedelles o que por uos am feyto et d[i]zedelles que ata IX dias dem a villa al rrey dom Sãcho, et nos vaamonos a Toledo al rrey dõ Alfonso, voso yrmão, ca nõ poderemos defender a villa por nẽhũa guisa; ca el rrey dom Sancho e de grã curaçõ et muy perfioso et nõ uos querra desçercar. [+]
1295 TC 1/ 382 Et eu nõ queria por nẽhuã guisa que moyrades uos aqui. [+]
1295 TC 1/ 383 Mays digote que nõ a om̃e que me desçercase Çamora et fezese ende leuantar el rrey meu yrmão que lle nõ dese quequer que me demandase. [+]
1295 TC 1/ 383 Et eu, senor, venome para uos et, se [a] uosa merçee fosse, quero seer uosso vasallo. [+]
1295 TC 1/ 384 Rrey dõ Sancho, parade mentes ẽno que uos digo: eu soo hũu caualeyro natural de Soyago, et aquelles onde eu veño sempre forõ leaes et per lealdade se preçarõ, et eu en ella quero viuer et morrer. [+]
1295 TC 1/ 384 Parade mentes que uos quero desenganar et dizeruos ey uerdade, se me quiserdes creer. [+]
1295 TC 1/ 384 Et quer matar a uos por conprir sua treyçõ. [+]
1295 TC 1/ 384 Et depoys que o[uu]o esto dito, demandou seu caualo et fez semellãça que se queria yr a outra parte, por que lle pesaua moyto por aquello que diziã da villa. [+]
1295 TC 1/ 387 Peçouos por merçee que dedes este traedor aos castellãos, senõ sabede que nos uerra ende muy gram dãno; ca os castellãos nos querrã rretar, poys que iaz ena villa, et ser[a] muy gran desonrra das gentes. [+]
1295 TC 1/ 391 Et, quando foy çerca Çamora, cobriose do escudo per que o nõ ferisem os da vila, et começou a chamar [a] muy grandes uozes se estaua y (a) dom Aras Gonçaluez, ca lle queria dizer hũu mandado. [+]
1295 TC 1/ 392 Querollo dizer. [+]
1295 TC 1/ 392 Pero diz dõ Lucas de Tuy que lle dise que queria vijr a sua terra ajudar seus vasalos, se elle teuese por bem. [+]
1295 TC 1/ 392 Et diz o arçebispo dom Rrodrigo que llo gradeçeu muyto el rrey mouro, por que llj disso que queria yr a sua terra, ca ia el sabia muy bem todo o feyto de el rrey dõ Sancho com̃o era morto, et mandara teer os caminos et todos os pasos, que se nõ podese yr sem seu mãdado; pero que o nõ crija aynda por çerto, por que llo [nõ] dizia el rrey dom Afonso. [+]
1295 TC 1/ 392 Muyto che gradesco, Afonso, por que me disesche que te querias yr a tua terra; ca, se te foras nõno sabendo eu, nõ te poderas escapar sem muy grã dãno de morte ou de pr[iiõ]; mays, poys asy he, vay desoy mays a teu rreyno et tomao, se poderes, et eu che darey do meu o que ouueres mester para dar aos teus vas[a]los, cõ que cobres os curações delles para te seruirem. [+]
1295 TC 1/ 395 Et pregũtou aos mouros se sabiã que presa era aquella por que Afonso se queria yr [a] sua terra. [+]
1295 TC 1/ 397 Se a y alguno(s) de uos que fosse en consello da morte del rrey dõ Sancho ou o soubese, diga(ll)o et nõ [o] negue, que ante quero eu et meus fillos yrnos a terra de mouros que nõ seer vẽçudos en cãpo et ficar por aleyuosos. [+]
1295 TC 1/ 397 Et dise que elle queria seer o primeyro et, se fosse uerdat o que dizia o caualeyro, "eu, quero morrer primeyro por nõ veer uosso pesar; et, se elle diz m[en]tira, vençelo ey et uos ficaredes saluos et onrrados". [+]
1295 TC 1/ 398 Et agora veio que me queredes desemparar, por que uos rogo que o nõ queyrades fazer et que fiquedes et nõ vaades aa batalla, ca asaz a y quẽ uos escuse de lidar. [+]
1295 TC 1/ 400 Mays, com̃o quer que dom Diego foy tã maltreyto do grã golpe, esforçousse muy bem et foy contra o outro muy brauamente, et deulle tã grã golpe que logo quebrantou a lança en elle, et falsoulle o escudo et a loriga et todas as outras armas et meteulle hũa peça do ferro pela carne. [+]
1295 TC 1/ 402 Conta a estoria que, quando vio el rrey que llj nõ queria beyiar a mão nem reçebello por senor, com̃o todos os outros fezerõ, disse: - [+]
1295 TC 1/ 402 Amjgos, poys que todos me beyiastes as mãos et me reçebestes por senor et por rrey et me outorgastes senorio, queria que soube[sse]des do Çide por que mj nõ quer beyiar a mão nẽ reçeberme por senor, ca eu sempre lle farey algo, asy com̃o prometi al rrey meu padre, quando o acomendou a meus yrmãos et a mj̃. [+]
1295 TC 1/ 404 Et, seendo boo et uerdadeyro, nõ se lle oluydou o amor que auya cõ el rrey de Toledo et cõ seu fillo et ajudouos sempre et defendeuos dos que contra elles queri[ã] yr. [+]
1295 TC 1/ 407 Et el rrey mouro, quando o soube, foy muy espantado, coydando que ya sobre el et que queria passar a jura et a postura que cõ el auya. [+]
1295 TC 1/ 409 Et el rrey mouro, quando vio os caualeyros armados et a tenda çercada en deredor, ouue muy grã medo, et pregũtoulle a el rrey que queria aquello seer. [+]
1295 TC 1/ 409 Et agora, poys uos sodes en meu poder, quero que me soltedes a jura et o preito que fiz cõuosco. [+]
1295 TC 1/ 409 Poys que uos agora en meu poder sodes, querouos eu jurar et prometer de nũca yr contra uos nẽ contra o uosso fillo, et de uos aiudar contra todos os omes do mũdo. [+]
1295 TC 1/ 409 Et, desque foy feyto asy, dissolle com̃o queria yr fazer mal al rrey de Cordoua polo que lle fezera. [+]
1295 TC 1/ 411 [Et] por todas estas bõas andanças que creçiam ao Çide cada dia (et) queriamlle moytos mal et buscauãlle muyto mal cõ el rrey. [+]
1295 TC 1/ 412 Et, andando pela Andaluzia fazendo muyto mal do que queria, ajũtarõse da outra parte muy gram poder dos mouros et entrarõlle pella terra et çercarõlle o castello de Golomas et fezerõlle muyto mal ena terra. [+]
1295 TC 1/ 413 Conta a estoria que el rrey de Toledo, quando oyo dizer o grã dano que auya reçebudo do Çide, pesoulle muyto et enviovse delle querelar al rrey don Alfonso. [+]
1295 TC 1/ 413 Et el rrey crijaos do que llj diziã et foy muy sanudo contra o Çide, ca llj queria muy grã mal pola jura que llj tomara tã aficadamente. [+]
1295 TC 1/ 414 Amjgos, quero saber de uos quaes queredes yr comjgo. [+]
1295 TC 1/ 414 Et, os que quiserdes ficar, quero yr uoso pagado. [+]
1295 TC 1/ 414 Et don Aluar Fanges dise: -Çide, cõuosco jremos todos per po[b]lados ou per hu quer que possamos que uos fordes. [+]
1295 TC 1/ 414 Eu quero fazer hũu engano por razõ de auer algo para este tempo, para que de aos que forẽ comjgo. [+]
1295 TC 1/ 414 Et, quando chegarõ os judeus disellis com̃o tĩjna ali muy grãde algo en ouro et en aliofre et en pedras preçiosas, et como o mandaua el rrey sayr da terra et que o nõ queria leuar consigo, et que llis rogaua que lli enprestassem algũu auer sobre aquelas arcas, ca o auja mester, con que se fosse. [+]
1295 TC 1/ 416 Quero que sabades tanto de mjna fazẽda [que], cõ a merçee de Deus, tornaremos a Castela cõ grande onra et cõ grã gaãça. [+]
1295 TC 1/ 417 Et dissollj com̃o queria leixar a moller et as fillas en sua comenda. [+]
1295 TC 1/ 424 Et os do Çide queriã seyr a elles, mays el nõ llo consentia. [+]
1295 TC 1/ 424 Et elles som cada dia mays et (et) nos mĩgua[m]os et estamos en sua terra; et, se nos quisermos yr, nõnos darã vagar, poys nõnos podemos yr a furto: o çeo he alto et nõ p[o]demos ala fugir et a terra nõnos querra coller viuos. [+]
1295 TC 1/ 424 Et, se cõnos mouros nõ lidarmos, nõnos darã o que auemos mester; et, com̃o quer que nos somos poucos, somos de hũu talente. [+]
1295 TC 1/ 424 Coyrmão, vos falastes com̃o eu queria et onrrastesuos en ello. [+]
1295 TC 1/ 424 Et mandou logo deytar os mouros do castelo, por (por) que nõ podesem saber com̃o queriã fazer. [+]
1295 TC 1/ 425 Et a mester que os cometamos muy feramente, ca os veio eu estar muy rrigeos, que se nõ querem vençer. [+]
1295 TC 1/ 427 Por que, com̃o quer que elles som mortos, polo bem que elles fezerõ, he guisado que nõ moyrã os numes delles; et, se o calasemos, nõ seria bem et os boos nõ seriã teudos de fazer bem. [+]
1295 TC 1/ 427 Et por ende queremos que o sab(a)yades. [+]
1295 TC 1/ 429 Et dom Aluar Fanges disse que nõ queria ende nada mays do que lle caera en sua parte. [+]
1295 TC 1/ 431 Et quero tomar delle et fazerllj por elo muyto bẽ et muyta merçee. [+]
1295 TC 1/ 433 Et rrey dõ Pero d Arãgom et o conde dom Ramõdo ajudauam (ajudauã) Bel Alfange et auyã grã querella do Çide, por que aiudau[a] rrey Çalema. [+]
1295 TC 1/ 433 Poys que assy he, querollo demandar. [+]
1295 TC 1/ 435 Amigos, ia veedes com̃o el rrey Abem Alfange et o conde dõ Ramõ nos querem toller o que gaanamos cõ muy grã traballo. [+]
1295 TC 1/ 435 Et, a meos de batalla, nõ sse querẽ partir de nos. [+]
1295 TC 1/ 435 Et fio en Deus que nos querra creçer a onrra et (a)o algo, ca (ca) çẽto caualeyros de nos os vençerã. [+]
1295 TC 1/ 435 Et mandoulle dar muy bem de çear, mays elle nõ lle queria comer nẽhũa cousa, macar que lle rrogaua o Çide que comesse. [+]
1295 TC 1/ 436 Et o conde nõ queria comer nẽhũa cousa. [+]
1295 TC 1/ 436 Et o Çide nõno queria leuar ende morto nẽ viuo, mays era sua voentade de o soltar. [+]
1295 TC 1/ 436 Et aa ora d[e] comer fezeo asentar cõsigo, mays o conde nõ queria comer. [+]
1295 TC 1/ 436 Comede uos et beuede, que sodes om̃e de bõa ventura, ca eu nõ quero senom morrer, com̃o om̃e sem ventura. [+]
1295 TC 1/ 436 Eu uolo outorgo, saluo que uos nõ darey nada do que perdestes, ca o quero ante para estes que me lo ajudarõ a gaanar et que o lazerarõ, que auemos esta vida a uiuer, com̃o aquelles que andã cõ yra de seu senor et fora de [sua] terra. [+]
1295 TC 1/ 439 Et, quando o Çide viu que o nõ queriã fazer por cousa que lhi enuiasse dizer, mãdou armar a gente et foy contra eles. [+]
1295 TC 1/ 441 Et Almosolas, que sse alçara cõno castelo, ouue sua fala cõno jnfante (et cõ) dõ Rramyro com̃o queria dar o castelo al rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 441 Mays el rrey nõ quiso este conuite, por que era cõ grã treyçõ que llj queria fazer. [+]
1295 TC 1/ 441 Et disse que nũca aueria seu amor se nõ (se) lhi outorgasse o que lhi queria demãdar. [+]
1295 TC 1/ 442 Conta a estoria que, iazendo o Cide sobre o castelo de Rroda, estando hi hũu grã tepo, (et) tãta guerra lhis fez et tãta prema ata que lhis mj̃gou a uianda, en tal maneyra que morrerõ de fome, en guisa que era muy grande a fraqueza en eles, assi que nõ podiã defender o lugar; et querianlho dar muy de bõamente, se lhis el desse sayda. [+]
1295 TC 1/ 442 Mais el nõ queria se nõ os corpos delles, por razõ de vingar el rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 443 Et enuioulhi dizer que, sse querria passar em paz, que lhi daria a passada et que faria quanto el quisese. [+]
1295 TC 1/ 443 Et el rrey, quando uiu que sse nõ queria partir do castelo, foy muy sanhudo contra o Çide. [+]
1295 TC 1/ 446 Et enviarõ dizer al rrey dõ Afonso en muy grã puridade que lles acorrese, ca erã en grã coyta, et que çercase a çidade, poys que y nõ auia rrey da postura que ouuera cõ el rrey Alymaymõ, que mays queri[ã] para elle a uilla, por que era dereytureyro et boo, et que llj nõ pasaria sua ley. [+]
1295 TC 1/ 448 Et quiserao sacar moytas vezes da priiõ; mays tijna, por que fora deserdado, que sse querria alçar cõna terra ou meter en ella algũu aluoroço. [+]
1295 TC 1/ 448 Et disse que, poys que nõ sey[r]a delles ena vida, que nõ queria delles seyr [n]a morte. [+]
1295 TC 1/ 449 Esto ata aqui conquereu et gaanov el rrey dõ Afonso desta uez. [+]
1295 TC 1/ 451 Andados vijnte ãnos del rreynado del rrey dõ Afonso, que foy [ena] era de mĩll et çento et vijnte anos, et poys que ouue gaanado Toledo, por que foy cõquerida per moytas pleitesias, seg[ũ]do que uos auemos contado, elle seendo guardador de Toledo, elle seendo cõ grã traballo, pero que auia a rreteença da çidade, estaua en grã duda se esleeriã o arçebispo ou nõ. [+]
1295 TC 1/ 452 Et [en] aquellas cortes ouue cõsello cõ todos os do rreyno; et departirõ todos, cõ grã pensamento de todos, rrazoando cõmo pela muy grã merçee de Deus fora ganada et cõquerida a çidade de Toledo et que, cona aguça del rrey era chegada a aquel tempo en que estaua; et com̃o era de leuar adeante o seu feyto para [seer] a vila dos cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 453 Et depoys desto el rrey dõ Afonso, querendo onrrar et enrequeçer o mosteyro de San Fagundo. et de Sam Prometiuo, enviou rogar a dõ Yugo, abade de Cunegre, que llj enviase(m) hũu om̃e sabio et entendudo ẽnas cousas que ouuesse de fazer, et rreligioso para [que] rreglasse o moesteyro de San Fagũdo et fosse ende abade; ca elle queria fazer com̃o en Frãça era mays onrrado o moesteyro de Cunegre, asi queria elle fazer o mays onrrado moesteyro o de Sam Fagũdo. [+]
1295 TC 1/ 453 Et, quando o onrrado abbade vio as leteras del rrey dõ Afonso, envioulle entõ este don Bernaldo, que el amaua muyto por mereçemento de sua bondade et de sãta vida que en el auia, et por que entendeu que era tal com̃o el queria. [+]
1295 TC 1/ 455 Et enviaronllo querellar. [+]
1295 TC 1/ 455 Et os mouros, quando souberõ com̃o vij̃na el rrey sanudo et yrado cõ muy grã pesar et que queria fazer mal a la rreyna et al esleyto, entenderõ que, se el acabasse aquilo que queria fazer que sse arrepenteria depoys et que ficaua muy grande eemjz(id)ade ontre elles et a rreyna et os que della veesem et o [e]sleyto. [+]
1295 TC 1/ 455 Et el rrey, quando vyo os mouros moytos, coydando que xe lle vijnã querellar, (et) disselles: - [+]
1295 TC 1/ 455 Outrosy, se a rreyna se perdese por nos por esta razõ, o seu linagẽ sempre [n]os querra mal en quanto o mũdo seia, et depoys de uosos dias cõ mayor crueza vingarã este feyto, ante que nõ agora. [+]
1295 TC 1/ 455 Et, se esto nõ queredes fazer, sabede que nõ tornaremos aa vila mays. [+]
1295 TC 1/ 458 Com̃o el rey et a reyna queri[ã] reçeber o ofizio de Roma ẽ [E]spaña [+]
1295 TC 1/ 458 Conta a estoria que, por que Rricarido, que era legado com̃o uos dissemos, costrengi[a] aos clerigos d ' España, et erã ia tor[u]ados, ca elle queria que rreçebessem en España o ofiçio rromão et de Frãça. [+]
1295 TC 1/ 458 Et o liuro del ofiçio frãçes queixauasse cõno fogo, por que sse queria chegar a elle polo queymar, et deu hũu grã salto fora, per çima das chamas do fogo, veendoo todos. [+]
1295 TC 1/ 458 Mays el rrey dom Afonso, como era de grã curaçõ, perfiou o que queria, ca sua voentade era que os omes nõno podessem sacar delo, nẽ colleu espanto polo que vio, nẽno poderõ mouer delo por rrogo que llj fezessem; mays todavia ameaçaua a todos que lho estoruassem. [+]
1295 TC 1/ 460 Et lleuãtousse entõ prouerbio en Castela, que dizem parauoas de faç[a]ya que querem mostrar syso et castigo; et dizem assi: "hu querem rreys ala uam leys". [+]
1295 TC 1/ 461 Et por ende queremos que o sabades: o caualeyro foy natural de Matãça, que e çerca de rio Pisorga, a par da vila de Torqueymada. [+]
1295 TC 1/ 464 Que quer dizer: [+]
1295 TC 1/ 468 Et aui[ã] muy grã pesar por ende et os hũus queriã dar a vila al rrey Yahya, neto del rrey de Toledo, et os outros al rey de Saragoça. [+]
1295 TC 1/ 469 Et contoulle com̃o queria fazer. [+]
1295 TC 1/ 471 Et para mãteer ysto deytou muy grã peyto na vila et eno termjno, dizendo que o queria para çeuada. [+]
1295 TC 1/ 472 Pero, se quisese poer y outro, que llj desse algũa cousa en que viuese, ca elle nõ queria senõ a sua carreyra et uiuer a sua merçee. [+]
1295 TC 1/ 473 Et, poys que el rrey de Denja ouuo os castelos et el rrey de Ualença escapou ende mal desonrrado, por que don Aluar Fanges nõno ajudou com̃o deuera, os que tĩjnã os castellos por elle foronllj perdendo força et os da villa tãbẽ, en guisa que diziã que mays queriã seer del rrey de Denja ca nõ delle, ca nõ podiã conprir sua custa nẽ dos cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 477 Et aaçima, com̃o as molleres som subtijs et sabedeyras do [que] querem fazer, et com̃o el rrey dom Afonso era y açerca, que andaua per sua conquista, envioullj dizer per seus mandadeyros que teuesse por bem de a veer et que, se quisesse casar cõ ela, que llj daria as villas et os castellos que (que) ella auya. [+]
1295 TC 1/ 477 Mays seia hu quer. [+]
1295 TC 1/ 477 Et, quando a bautizarõ, mandou el rrey que llj nõ posesem nume Maria, por que elle nõ queria preyto cõ moller que ouuese assy nume, et poserõlle nume Ysabel. [+]
1295 TC 1/ 483 Et nõ se queria leuantar de sobre ela ata que a tomasse, por que lli dauã muy grande auer que a descercasse, mays el nõ queria senõ que llj dessem a villa, ca avia muy grã uoẽtade de a tomar por que era en comarca de Nauarra, con que el nõ estaua bẽ nẽna amaua. [+]
1295 TC 1/ 483 Et jsto fazia el, coydando auer a terra mays agina; ca bem sospeytaua que, se os mouros dalẽ mar passassẽ aca, que a nõ poderia auer com̃o coydaua, ca ia bẽ sabia el com̃o o Miramamolim era en Çeuta cõ muy grande oste et queria passar. [+]
1295 TC 1/ 483 Et fazi[a] creent[e] aos mouros que nõ queria al delles, senõ o senorio et o peyto meesmo que dauã aos seus reys, mays que non llis faria outro mal nẽhũu nẽ outro desaforamento com̃o llo faziã os seus senores, que llis passauã mays de dereyto et passauã contra elles sen razõ. [+]
1295 TC 1/ 488 Et el rrey de Valẽça era en grã coyta que nõ sabia que fazer et queria dar a vila a aquel que lla tijna çercada. [+]
1295 TC 1/ 489 Et, estando y, envioulle dizer (envioulle dizer) el rrey d ' Aluarrazim que queria seer seu vasalo et que sse queria veer con el. [+]
1295 TC 1/ 489 Et [a]o Çide creçia cada dia a gente, por que diziam que queria correr terra de mouros. [+]
1295 TC 1/ 490 Et el rrey de Saragoça falou cono Çide com̃o queria auer Valenca et queria que lla dessem, asi com̃o posera Abucãno cõ elle, quando o fezera y uĩjr, et que llj rogaua que o ajudasse et llj consellasse como a ouuesse. [+]
1295 TC 1/ 491 Et depoys nõ llj sayu a el com̃o queria et por ysto rogou o Çide que llis fezese quanto mal podese, ca elle auja sabedoria que estaua o castelo mĩguado de vianda et de armas. [+]
1295 TC 1/ 491 Et, quando soubo com̃o estaua o preito, enviou dizer al rrey de Denja que llj queria dar o castelo et que o ueese logo tomar. [+]
1295 TC 1/ 492 Mays o Çide cõ mesura, por que o prendera ia outra uez, nõ queria lidar cõ elle, et envioullj dizer que se fosse ende. [+]
1295 TC 1/ 493 Et o Çide, quando o soube que en todas guisas queriã lidar cõ elle, douidou que nõ podesse cõ elles, se todos veesem ajũtados; et buscou maneyra et arte com̃o os partisse sabiamente. [+]
1295 TC 1/ 493 Et el rrey de Saragoça enviou dizer ao Çide todo o ardimento cõ que vijnã et com̃o queriã lidar cõ el. [+]
1295 TC 1/ 493 Et outro dia enviarõllj dizer que seysse lidar cõ elles en cãpo et el envioulle dizer que nõ queria lidar cõ elles nẽ queria cõ elles contẽda nẽhũa, mays que queria andar per ali cõ sua gente. [+]
1295 TC 1/ 495 Et, por que ouuesemos mayor querela de ty, mandaste que nosla amostrassẽ. [+]
1295 TC 1/ 495 Et per moytas vezes nos feziste pesar et queremoste muy grã mal. [+]
1295 TC 1/ 497 Et elles disserõ que queria fugir et irse daquel lugar et que se nõ detrĩjna, senõ por guisar suas cousas que auja de leuar, et queria irse per essas serras, c[a n]õ coydaua o Çide que tã grã uoentade auja o conde d ' ir a elle. [+]
1295 TC 1/ 497 Et que, se o queria prender, que llj tomasse os portos per hu auja a seyr et que asi o tomaria, se o auja a curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 497 Et o Çide dissellis por que o queriam correr da terra, ca elle nõ llis fazia nẽhũu mal, senõ o que fazia aos ẽemjgos da fe. [+]
1295 TC 1/ 498 Et, quando acordou, começou a contar a sua maa uentura dizendo que auja Deus yrado, por que queria yr contra o seu seruo; et, poys que asi era, que queria seer preso conos seus, ante ca nõ tornar a sua terra, et que se queria meter enas maos do Çide da boa uentura. [+]
1295 TC 1/ 499 Este castelo era del rrey de Saragoça et o Çide queria cõ el auer guerra. [+]
1295 TC 1/ 499 Et o que o Çide mandaua na vila era mãdado et o que ele nõ queria nõ se fazia. [+]
1295 TC 1/ 500 Et en esta sazõ hũu dos fillos de Habugad, que tĩjna Xatiua, fez derribar en terra de Xatiua muytos castelos por razõ da custa da retẽença, que a queria ante dar ao Çide; et derribou hũu castelo a que diziã Sancti Martin. [+]
1295 TC 1/ 506 Et, com̃o quer que el ysto fezera, que llj mandasse dar seu pã que leixara ena villa. [+]
1295 TC 1/ 506 Et elles enviarõ dizer que fariã quanto el mandasse, saluo Abueça et Abalurõ que o nõ quiserõ fazer, por que erã omes entendudos et entendiã muy bẽ ao que llis auia de recudir aquillo, ca elles nõ queriã auer contenda cõ nengũu senõ uiuer en paz cõ sua cõpana. [+]
1295 TC 1/ 508 Et aquel bando queriallj muy grã mal et el tragiaos mal et posfaçaua delles. [+]
1295 TC 1/ 509 Et o endeãtado dos alaraues estaua en Denja et envioullj dizer que llj enviasse o auer que tom[ara] al rey de Valença, ca o queria enviar alen mar ao Miramamolĩ, con que guisase sua oste para passar aquẽ mar, para vijr sobre o Cide que llis tanto mal fazia. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o Çide mandou ficar hũa peça de gente ena ponte que diziã d ' Alcantara et que os conbatessem en quanto el lidaua cona outra gente que queria emparar o araual, cuydando que o gãanaria et que entraria a mays da vila. [+]
1295 TC 1/ 512 Et, quando se virõ tã coytados, ouuerõ seu consello os omes bõos et todos os mays do poboo com̃o poderiã auer amor cono Çide, por qual maneyra quer que ficassem ena villa en paz ata que ouuesem mãdado d ' alem mar. [+]
1295 TC 1/ 512 Et uẽerõ ante el hũa conpaña dos mouros onrados da villa; et, desque falarõ cõ el, el dissollis, se queriã seu amor auer, que deytassem os alaraues fora da villa. [+]
1295 TC 1/ 517 Et começouos a afaagar et dizer que nõ ouuessem querela del pola orta que dera ao Çide, ca elle lla demãdar(i)a en que tomasse plazer algũu dia, mays que ll[a] faria logo cobrar, se quisessem. [+]
1295 TC 1/ 517 Mays, poys tomauam sospeyta en elle, que posessem quẽ rrecadase os dereytos da vila et o al del Çide, ca elle nõ queria al senõ viuer cõ elles en egualdade et que nõ ouuessem pesar nẽ agrauamento del; mays punaria desoy mays de uiuer cõ elles en egualdade. [+]
1295 TC 1/ 517 Mays elles entendiano muy bem, a que entençõ o dizia et começarõ de meter uozes que nõ queriam seu consello, senõ dos fillos de Abuhagid, et que queriam fazer quanto elles mandassem. [+]
1295 TC 1/ 519 Desy chegoulles mandado com̃o nõ queriã ia y vijr os alaraues. [+]
1295 TC 1/ 522 Et disse hũas parauoas en arauigo que querẽ dizer: [+]
1295 TC 1/ 522 Et dizia que nõ deue ome a dar consello a quẽ llo nõ demanda nen llo quer, ca se a elle creerã nõ fora tamaño o mal nẽ ouuerã tã grã coyta, et quanto mal aujã os da uila nõ era senõ porllos fillos de Abuagid, por que creerã seu consello, que erã de mao recado et nõ erã manosos nẽ entẽdudos para estar cõ nengũu eno que llj posesem. [+]
1295 TC 1/ 522 Et elle disse que nõ queria con elles nẽhũa cousa, senõ viuer cõ elles [en] jgualdade et que se tĩjn[a] en lugar de hũu delles, et que se elles aujã coyta que asi fazia elle, que asaz auja que ueer eno [seu]; et que nõ saberia elle dar cõsello a omes que estauã desauij̃dos; mays que se acordassem todos en hũu et que se partissem dos fillos de Habuagid de nõ fazer nẽhũa cousa per seu consello et que tomassem bẽ a el; et, quando el uisse que se traballauã de maos feytos, que elle que os sacaria ende quanto podesse, et guisaria com̃o uiuessẽ en paz et en asesego, ca en quanto creerã seu consello bem sabi[ã] com̃o passarã; et que fiaua por Deus que os sacaria daquella prema et [que] ouuesem paz cono Çide et que non ouuessem guerra cõ elle nẽ cõ outro nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 522 Et responderõ todos a hũa uoz que elle queriã tomar et obedeeçer et que llj nõ salriã de mandado, ca sempre llis fora bẽ mentre creerã seu consello. [+]
1295 TC 1/ 524 Et o Çide envioullj dizer, se queria seu amor, que deytasse da villa os fillos de Habuagid, por que erã [do] bando dos alaraues. [+]
1295 TC 1/ 524 Et dissellis que, se queriã auer seu amor, (por tal) que deytassem os fillos de Abuagid fora da vila, ca por o seu mao siso llis queria el mal; et, se per uentura isto nõ quisesẽ fazer et per seu consello delles se queriã guiar, que nõ quedaria de llis fazer mal, et que nũca ia mays aueriã seu amor; mays que reçebessem por seu adeantado Abeniafa, ca elle se doya muyto do seu mal, que os amaua muyto. [+]
1295 TC 1/ 525 Outrosi Abeniafa dizia ysto meesmo a quantos falauã cõ elle, por que se queriã asi perder por consello de hũus moços loucos. [+]
1295 TC 1/ 526 Et o Çide estaua atendendo que lljs tragia algo, por que el fazia o que el queria. [+]
1295 TC 1/ 526 Et, quando vyu que llj non tragia nenhũua cousa, disselle chaamente, se queria auer seu amor, que sse partisse de todas as rrendas da terra et da vila, assy dos da vila com̃o dos do termjno, ca elle queria poer quẽnas rrecadasse. [+]
1295 TC 1/ 526 Et Abeniafa estaua muy orgulloso et desdenaua os omes boos da vila, quando sse vijnã querelar et tragiaos mal. [+]
1295 TC 1/ 532 Et el rrey andãdo en esto, enuioullj dizer hũu priuado, que sse doya muyto do seu mal, hũas parauoas encubertas para aperçebelo en que dizi[a] que el rrey de Saragoça que queria fazer hũa torre en ' Alcodia de Todela, [et elle] entendeu que esto que el rrey llj enuiaua dizer que era alongamento. [+]
1295 TC 1/ 537 Et diselljs, se queriam que ele tomasse aquele preito en si, que fossem todos dhũu acordo et dhũa uoz, et que mostrassem muy grã sanha pola grã coita que auiã, et el que faria todo seu poder polos ajudar en elo. [+]
1295 TC 1/ 538 Conta a estoria que, en quanto estauã en esto, vijnha Martin Pelaes, (a)o Asturão con hũa rrecoua en que tragia vianda para a gente do Çide; et, pass[ã]d[o] çerca da vila, seirõ a ele muy grã gente de mouros pola tomar; mais ele, com̃o quer que tragia pouca gente, enparouha muy bẽ et fez en eles muy grã dano et meteuhos pela vila. [+]
1295 TC 1/ 538 Et assi andaua a casa do Çide ordinada, que cada hũu sabia hu se auia asentar a comer, et cada hũus punhauã quanto podiã por se asentar aa mesa cõ dom Aluar Fanes et cõ Pero Uermudes et cõ seus conpaneyros, hu quer que lhis acaesçesse en feito d ' armas. [+]
1295 TC 1/ 539 Meu amjgo, nõ sodes uos tal que merescades de seer cõ eles a comer, que ualẽ mais ca uos nẽ ca eu; mais quero que seiades comjgo. [+]
1295 TC 1/ 541 Et, desque Andalla soube com̃o queriã mouer preitesia cono Çide, falou con ele muy desenganadamente. [+]
1295 TC 1/ 541 Et o Çide mãdoulhi que entrasse ena vila et que falasse cõ ele et soubesse o que queria. [+]
1295 TC 1/ 541 Et o Cide queria que fosse seu alguazil et que teuesse as chau[e]s da uila cõ gẽtes crischaas. [+]
1295 TC 1/ 543 Et Abeniafa disse que atendessem iij dias mays et eles nõ queriã. [+]
1295 TC 1/ 543 Et seirõ a ele rogarlhi que tomass[e] a vila, mais o Çide muj sanhudo disse que nõ querria, ca nõ era teudo de a tomar, pois que ia passara o plazo. [+]
1295 TC 1/ 544 Et ueherõ logo (a) os m[o]uros da Alcudia a uender suas viandas a quen as queria conprar. [+]
1295 TC 1/ 546 Et eu ey posto en meu coraçõ de ouuir as uossas querelas duas uezes ena somana, o lũes et o joues; et, se preitos apressados ouuerdes, vijnde quando quiserdes et liuraruolos ey, ca eu nõ me aparto con (outr)as molleres a comer nẽ a beuer com̃o o am por custume os mouros uossos senhores, que os nõ podedes auer quando queredes; mais eu per mj̃ o quero ueher et liurar. [+]
1295 TC 1/ 546 Et guardaruos ey com̃o amjgo a amjgo, et serey alcayde et alguazil; et, quando algũa querela ueher, eu uola farey logo enmendar. [+]
1295 TC 1/ 547 Et quero que mj façades preito et menagẽ do que uos disser: que mj nõ falescades nẽ uos tiredes afora, mais que obedeescades a meu mãdado en todo, ca mjnha uoõtade e de uos amar et de tornar sobre uos, ca mj pesa a mj̃ por quanta lazeyra uos auedes leuada en esta çerca, cõpr[ã]do o gafiz do trijgo a mil morauedis de plata. [+]
1295 TC 1/ 547 Et eu meesmo nõ quero lentrar ẽ uossa vila nẽ quero y morar, mays quero fazer sobrela porta delanteyra hũu lugar en que uaa folgar aas uezes. [+]
1295 TC 1/ 547 Et, desque o Çide ouue posto en rrecado o seu, assi com̃o elle queria, os mouros quiserõ ir aas herdades, assi com̃o o Çide lljs auia dito; mais ouuerõ ende o contrario, ca de quanto os cristaos tijnhã laurado nõ lho queriam leixar, com̃o quer que llj leixauã os que nõ erã laurados. [+]
1295 TC 1/ 549 Et os mouros fezerõ sua querela; et, desque lljs ouue oydas suas rrazões, diselhis eixẽplos semellauijs ao[s] que lljs disera o primeiro dia. [+]
1295 TC 1/ 549 Et, pois que Deus mj deu a çidade de Valẽça, nõ quero que aia y outro senhor senõ eu. [+]
1295 TC 1/ 549 Este conselho rrefez e d ' entender, ca bẽ sabemos todos a grã treicõ que fez contra seu senhor eno matar; ca, com̃o quer que au[ia]mos prema con ele, nõ au[ia]mos atãto mal nẽ atãta lazeira como depois que matou seu senhor; mais que, poys que o Deus a este tẽpo chegou, que o lazeire. [+]
1295 TC 1/ 549 Et nõ catedes nẽ façades ende al, ca, com̃o quer que el conpla sua voontade en algũa cousa, cõ todo esto mais uale teer ele por senhor ca o treedor que nos fezo atãto mal sofrer. [+]
1295 TC 1/ 551 Et dizede o que queredes et eu farey o que poder fazer; pero que a mjna morada seia dentro na vila, eno alcaçer, et que os meus omes tenã as fortelezas da vila. [+]
1295 TC 1/ 551 Et que en esto demãdassem o que quisesem demãdar; que, quanto eno seu senhorio, ele queria seer senhor de todo. [+]
1295 TC 1/ 551 Et eles que laurassem et criassẽ et que llj dessem seu dizimo, ca ele nõ queria al deles. [+]
1295 TC 1/ 553 Et o Çide disse que, por seu amor deles, que llj perdoaria, mais que sse seisse logo da çidade, ca nõ queria que morasse y filho de traedor. [+]
1295 TC 1/ 553 Et mãdou que logo outro dia uehessem os omes [bõos] ant ' el, ca queria ordenar com̃o fosse sua uida ontre eles. [+]
1295 TC 1/ 555 Et passey muyta lazeira por auer Valença; et, pois Deus mha quis dar, queroa para mj̃ et para os meus, que mha ajudarõ a gaanhar, saluo o senhorio del rrey dom Afonso de Castela, meu senhor, que mãtenha Deus por muyto tẽpo et boo a seu seruiço; et, pois que uos sodes en meu poder, para eu fazer o que mj quiser dos corpos et dos aueres et das molleres. [+]
1295 TC 1/ 558 Pois mj Deus quiso fazer tãta merçee et nos quis dar en que uiuessemos, querouos rogar que uaades a Castela a el rrey dom Afonso, meu senhor, et quero que llj leuedes do bẽ et da merçee que nos Deus fez, que llj leuedes duzẽtos caualos enselados et enfreados. [+]
1295 TC 1/ 559 Senhor, o Çide uos enuia pedir por merçee que llj enuiedes sua moller et suas filhas para Valença; ca, se uossa merçee fosse, queriaas ueer. [+]
1295 TC 1/ 561 Et ela et as fillas [que] gradeçe[ssẽ] muyto a Deus, por quanta merçee lli fezera, et que auia gaanado dos mouros peca de castelos et a muy noble çidade de Valenca, hu queria leuar ela et suas fillas; ca o Çide enuiaua por elas, et que bem cuydaua, des que as uisse, que toda sua uoõtade seria conplida. [+]
1295 TC 1/ 561 Desi, en quanto ela et suas fillas guisauã suas cousas, dom Aluar Fanes enuiou tres caualeyros ao Çide, cõ que lli enuiou dizer com̃o o rreçebera muy bẽ el rrey dom Alfonso, et quanta onrra llis fezera, et com̃o rrecadarã con ele quanto quiserã et mais; et como rreçebera muy bẽ seu presente; et com̃o llj mãdara dar muy boos priuilegios de quanto gaanara et cõqueresse dali adeante, com̃o fosse delo senhor et o ouuesse liure et quite; et quantos quisesem para ele yr que fossem sem medo dele; et com̃o llj enuiaua sua moller et suas fillas muy onradamente; et com̃o ya hũu seu porteyro con eles, que llis daua quanto auiã mester; et que soubesse que muyto agiña seri[ã] cõ ele, ca nõ se detijnã por al, senõ por guisar suas cousas, per que fossem mais onradamente. [+]
1295 TC 1/ 566 Et, se o por bem teuessedes, queria que acordassedes com̃o s[a]yamos a eles, en maneira que nõ rreçebessemos deles mais dano, ca eles som muy grande gente et nõnos poderemos uençer, senõ com muy grã maestria de guerra. [+]
1295 TC 1/ 573 Et el rrey pregũtoullis que era o que queriã. [+]
1295 TC 1/ 573 Dizedellj que llj rogo eu que se veña ueer comjgo a , uistas a Rrequena, ca quero falar cõ el sua prol et sua onrra. [+]
1295 TC 1/ 574 0 que mj semella querouolo dizer. [+]
1295 TC 1/ 574 Et, com̃o quer que as mjnas fillas seiã bem casadas delles, nõ mj praz. [+]
1295 TC 1/ 576 Et, quando o Çide chegou al rrey, fez senbrant[e] que llj queria beyiar o pee et beyioullj as maos. [+]
1295 TC 1/ 576 Et, poys que el rrey uio que se nõ queria asentar cõ elle, mandou poer hũa mesa alta para elle et para o conde dõ Gonçaluo Gomez, padre dos condes de Carrõ. [+]
1295 TC 1/ 576 A razõ por que uos chamey a estas vistas foy por duas cousas: a primeyra por uos ueer, que uos amo muyto et auja muy grã sabor de uos ueer, porlos muy grandes seruiços que mj auedes feytos, com̃o quer que en começo do rreyno uos ouuj yrado da terra; pero que, en guisa o fezestes uos, que nũca de uos ouuj desseruiço, ante mj fezestes del muyto, et exalçastes a cristandade, por que uos eu sõo muy teudo de uos fazer muyto bẽ et muyta merçee et de uos amar sempre. [+]
1295 TC 1/ 582 Et estes ouue muy rrefeçes de juntar, ca seu padre era Miramalỹ de Marrocos, que quer tanto dizer com̃o "enperador". [+]
1295 TC 1/ 582 Et, quando o queriã alinpar, metiã o leõ na casa et alinpauã o curral, et depois abriam a porta et seya a comer. [+]
1295 TC 1/ 585 Et desta guisa acabaremos o que quisermos et en outra guisa nõnos leixara yr, nẽnos querra dar nossas molleres para as leuarmos; et tollernos a [as] espadas que nos deu, Collada et Tiçõ; (que nos deu) et para esto conprir a mester que o metamos a rriso [ante o Çide] et ante os seus, et que façamos ende escarno; et desta guisa perdera sospeita de nos. [+]
1295 TC 1/ 585 Destas parauoas tomarõ eles muy grã uergonça et firmarõ sua maa entençõ que auiã falado, com̃o quer que o calassem por nõ descobrir seus corações. [+]
1295 TC 1/ 586 Et Sueiro Gonçaluez et seus sobrinhos auiã muy grã medo, com̃o quer que o nõ mostrassem. [+]
1295 TC 1/ 587 Conta a estoria que, eles falando en esto, disserõ ao Çide com̃o estaua aa porta hũu messeieyro del rrey Bucar et que, se o mãdaua entrar, que queria falar cõ ele. [+]
1295 TC 1/ 587 Pero diz, por que ouuio dizer que eras boo ome, que te quer fazer merçee, que lli leixes Ualença cõ todos seus termhos et que te uaas para Castela, et que leues todo teu auer et tua conpanha; et, se esto nõ quiseres fazer, enuiate dizer que te conbatera Valença et prendera ti et tua moller et tuas filhas et que te escarmentara de maa guisa, assi que quantos o oyrẽ dizer falarã ende. [+]
1295 TC 1/ 587 Quãdo esto ouyo o Çide, com̃o quer que ele ouuesse pesar nõno quiso mostrar, mais respondeu en poucas parauoas et disse: - [+]
1295 TC 1/ 594 Et auia y algũus de que diziã mal aa orella, por que llo nõ queri[ã] dizer deante, temẽdo que llis pesaria. [+]
1295 TC 1/ 594 Et, por que a tenpo que nos partimos de nosso padre et de nossa madre, nõ sabemos com̃o llis uay nẽ sabem eles de nos; et, se o por bẽ teuessedes, queriamos yr ala et leuar conosco nossas molleres, por que uei[ã] nosso padre et nossa madre (et nossa madre) et nossos parentes com̃o somos onrrados et rricos en casar cõ uossas fillas et sabã com̃o casamos aa nossa prol et a nossa onrra; et senpre seremos prestes et aparellados para o uosso seruiço. [+]
1295 TC 1/ 595 Et o Çide nõ foy pagado desta rresposta et estranoua muyto, et disse que nõ falassem mais en elo, que nõ queria Deus, que os condes nõ uijnã de tal sanguj que nẽhũa maa cousa fezessem, nẽ llis uerria aa uoõtade de o cuydar, sequer el rrey dom Afonso os casou cõ elas; et, quando de tã maa uentura fossem que o diaboo os quisese tomar que fezessem algũa maa cousa, caro llis custaria. [+]
1295 TC 1/ 596 Et por esta rrazõ chamou Ordoño, seu sobrinho, et disselle com̃o se reçeaua de seu mal dos condes que queriã fazer algũu mal a suas fillas. [+]
1295 TC 1/ 596 Por que queredes uos que fiquemos nos soos et uos en este lugar? [+]
1295 TC 1/ 600 Yde aos rreuredos de Corpes, ca y as acharedes uiuas et saas; ca llj nõ fezemos outro mal nj̃hũu, senõ que as nõ queremos leuar conosco. [+]
1295 TC 1/ 600 Pero, se queredes as muas et os panos, mãdadeos tomar. [+]
1295 TC 1/ 601 Eu ouco o que uos dizedes; et nõ pode se[e]r que muito agiña nõ aiamos mãdado do Çide sobr ' elo, pola qual querela nos aueremos mais rrazõ d ' entrar por este feito en cortes, assi que cada hũa das partes aia conplimento de dereyto. [+]
1295 TC 1/ 604 Et por ende teño por bem de os enplazar para mjña corte, que quero fazer sobre esto en Toledo. [+]
1295 TC 1/ 607 Mais, pois que assi e et uos sodes uiuas et saas do mal, prazenos cono mais pouco, et queremosuos leuar para uosso padre. [+]
1295 TC 1/ 607 Et Pero Uermudes, quando chegou ao Çide, contoulli todo o feito com̃o passara con el rrey dom Afonso, seu senhor, et da onrra que mãdara fazer a suas fillas et com̃o queria sobr ' elo fazer logo cortes en Toledo, ende a tres meses, et com̃o mãdara logo enprazar (logo) os condes para y. [+]
1295 TC 1/ 609 Et yrey a suas cortes muy de grado, en tal maneira que pese ende muyto aos que me mal querem; et, se Deus quiser, moueremos daqui atal dia que a tẽpo do plazo seiamos en Toledo. [+]
1295 TC 1/ 611 Et fezolli muyta onrra, da qual pesou muyto aos que lle queriam mal. [+]
1295 TC 1/ 615 Et el rrey disse que, pois que sse nõ queria asentar cõ el, que sse asentasse eno seu escano, que ele gaanara a guisa de muy boo, qual ele era. [+]
1295 TC 1/ 617 Et eles, auendo seu consello, julgarõ que lli dessem suas espadas; mais os condes nõno queriam fazer. [+]
1295 TC 1/ 617 Et os condes de Carrõ et seus amjgos coydarõ que queria uoluer a corte, et ouuerõ muy grã medo. [+]
1295 TC 1/ 619 Et, senor, com̃o quer que elles som omes onrados et de grã sangue, non llis dera eu mjnas fillas, senõ por uos, por conprir uosso mandado. [+]
1295 TC 1/ 622 Teede por bẽ de me oyr a demanda que quero fazer contra os condes de Carrõ; a qual demanda mj este muy cara de fazer, com̃o quer que a teño reygada no curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 622 Et, se mj uos et uossa corte nõ queredes dar dereyto, seia uossa merçee que mo leixedes a mj̃ tomar. [+]
1295 TC 1/ 627 Et Pero Mudo chamauao el por que era gago ia quanto, que llj trauaua a lengoa, quando queria falar. [+]
1295 TC 1/ 627 Et sequer nẽbra[r]te deuja, quando lidastes en Cabra çento por çẽto, et derriboute do caualo et prendeute pela barua, et prendeu et matou todos teus caualeyros, et leuouti preso en hũu rocĩ de albarda, et todolos seus caualeyros tj messarõ a barua. [+]
1295 TC 1/ 627 Et o conde Suer Gonçaluez leuãtouse en pee et disse: -Tiradeuos aca, sobrinos, leixade essas conpanas do Çide, villaos desonrados; ca, se sabor an de (d) lidar, bẽnos auondaremos de lide, se nosso senor el rrey o mandar et o teuer por bẽ, [et] non ficara per nos, com̃o quer que nõ som nossos pares. [+]
1295 TC 1/ 627 Et mandou que calassem, ca el queria liurar o preito deste reto "conos meus alcaydes, asi com̃o entenderẽ que e dereyto. [+]
1295 TC 1/ 627 Et nõ quero que corrã mays ante mj̃ estas ra zões, per que aiades a uĩjr outra ue[z] a denodo ante mj̃". [+]
1295 TC 1/ 629 Et mandarõ a todos que se calassem et que oyssem a sentẽça que el rrey queria dar. [+]
1295 TC 1/ 632 Et, senor, eu querome yr para Ualença, ca a ia dias que me parti ende et ey medo que sse querram alçar os mouros en este tẽpo ca aca [estou], cuydãdo que nõ tenho tã bem mina fazẽda com̃o, louuado Deus et a nos, tenho. [+]
1295 TC 1/ 633 Et o Çcide quitou a el rrey duzentos marcos que lli ainda deuia polos condes de Carrõ; et, querendo mouer seu camjnho et leuando ante si o seu caualo Baueca preçado, tornouse contra el rrey [et disse]: - [+]
1295 TC 1/ 633 Et querouos mostrar qual e. [+]
1295 TC 1/ 635 Mays, com̃o quer que elles isto acordarõ, nõno ousarõ cometer ant ' el rrey, de que ouuerõ medo. [+]
1295 TC 1/ 635 Nõ aiades ende rreçeo, ca nũca tal, por onrrado que seia, uos querra fazer mal por ende, que o nõ mande matar por ende; ca da desonrra do Çide muy grã parte ey eu. [+]
1295 TC 1/ 637 Et por ende uos desengano, a uos et a uossos parẽtes, que nõ aiades cõ elles senõ dereyto, nẽ aia y outra uolta nẽ outra peleia; senõ qualquer que o fezese, matalo ya por ende; ca da desonra do Çide muy grã parte ey eu, et faria sobre ysto, a qualquer que o cometesse, com̃o a traedor. [+]
1295 TC 1/ 640 Et abraçarõ muyto os tres caualeyros et querianllj beyiar as mãos. [+]
1295 TC 1/ 646 Et, desque llj ouue ditas estas razões, o almoxarife começou a pregũtarllj, por que o viu ome entendudo et sabio, por que asi paraua mẽtes enas cousas; et dissellj que llj dissesse o que llj queria pregũtar ben afeytamente. [+]
1295 TC 1/ 649 Filos, para uos et para uossas molleres quero eu este auer; et querouos dar cõ mjnas fillas as majs nobres et mays preçadas dõas que nũca forõ dadas cõ molleres; ca uos quero dar a meyadade do que aqui ueedes. [+]
1295 TC 1/ 649 Et eu et dona Xemena viueremos ena outra metade, et, depoys de mjna morte, todo o quero para uos. [+]
1295 TC 1/ 652 Et, quando o uio ante si, preguntoullj que queria. [+]
1295 TC 1/ 652 Senor, o que eu quero he esto: senor, eu sõo natural desta çidade, et meus auoos sempre daqui alfaques. [+]
1295 TC 1/ 652 Et, senor, por esto quero seer cristão et creer ena sancta fe catholica. [+]
1295 TC 1/ 652 Et daqui adeant[e] quero viuer vida de cristão et quero conprir a parauoa que disso o Sancto Auangelio: leyxar moller et fillos et quanto eno mũdo ey et seruir a Deus et a sua sancta ley, en quanto poder et mj durar a forteleza eno curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 652 Uedes aqui uosso alcayde, que quer seer crischão et nosso yrmão ena fe de Nostro Senor Ihesu Cristo; et rogouos que uos plaza ende et que façades guisar todalas cousas que som mester para esto. [+]
1295 TC 1/ 653 Et os mouros, com̃o quer que llis pesou, conprirõ seu mandado. [+]
1295 TC 1/ 655 Pero tãta merçee ti quer Deus fazer, que a tua gente vença et desbarate rrey Bucar, et que tu, seendo morto, uençeras esta batalla, por onrra do teu corpo. [+]
1295 TC 1/ 655 Et sabe Deus que as dos cristãos forõ mays per sua culpa ca nõ per meu grado, querendomj estoruar seruiço de Deus et ajudando os ẽemjgos. [+]
1295 TC 1/ 655 Pero querria que soubessedes como esta mjna fazẽda do meu corpo, ca çertos seede que [e]sto[u] ençima de meus dias, com̃o d ' oge a trijnta dias sera mjna postrimeyra uoentade; ca bẽ a sete noytes que veio visões et veio meu padre, Diego Laynes, et a meu fillo Diego Rrodriguez. [+]
1295 TC 1/ 655 Et, com̃o quer que nõ deue o ome a creer por estas visões, eu o sey bẽ por çerto de outra parte, ca me appareçeu esta noyte San Pedro, estando esperto, ca nõ dormia; et dissome que destes XXXta dias auja a passar deste mũdo, a qual cousa he comunal a todoslos omes: a morte. [+]
1295 TC 1/ 658 Senor Ihesu Cristo, cuio he o poder et o querer et o saber, et cuios som os reynos; ca tu es rrey sobre todolos rex, et todaslas gentes som a teu mandamento. [+]
1295 TC 1/ 660 Et el rrey Bucar et suas gẽtes coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, et estauã muy esforçados, et queriã fazer bastidas et gatas et engenos para cõbater, ca çertamente coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, poys que tanto tardaua de seyr. [+]
1295 TC 1/ 662 Et diz que a chamauã en arauigo meynaua turia , que quer dizer "estrela dos arqueyros de Torquia". [+]
1295 TC 1/ 667 Et el rrey soube o que dona Xemena dissera sobre elo, com̃o nõ queria que se enterrasse o corpo. [+]
1295 TC 1/ 669 Et, desque o ouuerõ partido, disse dõna Sol, que quanto auya ẽno mũdo, que o queria para seu sobrino Garçia Ramyrez. [+]
1295 TC 1/ 671 Este he o corpo de Rruy Diaz Çide, de que dizem que en sua vida n[ũ]ca [lle] trauou om̃e da barua; quero eu agora trauarllj dela et ueerey que sera ou que mj podera fazer. [+]
1295 TC 1/ 673 Conta a estoria que, desque o judeu entrou en seu acordo, ficou os geollos ante o abade et pediullj por merçee que o tornasse cristão et que o babtizasse ẽno nume de Nostro Senor Jhesu Cristo, ca en ela queria viuer et morrer; ca a ley que tijna que era error. [+]
1295 TC 1/ 674 Et, quando uyu sacar tã grã presa de Castela, ouue muy grã pesar; et, com̃o quer que era uello et nõ caualgaua grã tempo [auia], caualgou entõ en hũu caualo. [+]
1295 TC 1/ 674 Om̃e boo, nõ sey quẽ uos sodes; mays, por quanto auedes dicto et razoado, querouos leixar a presa; ca, sequer, a y muytas rrazões por que: a primeyra, por que veno de seu sangue, que soo seu bisneto, com̃o uos dizedes; a segũda, por onra de seu corpo, que iaz en este moesteyro; a terçeyra, por reuerença desta sua signa, que nũca foy vençuda; a quarta, por quan[t]o destes deuedos nõ ouuesse y nẽhũu, se el viuo fosse, nõna ousariamos passar tam çerca del, ca çerto soo que o nõ consynteria el. [+]
1295 TC 1/ 676 Et tijnã que os mouros que sse llj queriam alçar et fazerllj dano na terra. [+]
1295 TC 1/ 684 Et desta guisa forõ uençudos os castellaos, porla nimjga do conde dõ Pedro, que os desemparou cõ sua gente, por malquerença do conde dõ Gomez cõ çeos da reyna, por tal que o matassem ẽno cãpo, assy com̃o sse conpliu. [+]
1295 TC 1/ 685 Et os prelados et os. altos omes acordarõ en esta maneyra: que, por que el rey d ' Arangom era mayor de dias et [demays] que era casado con sua madre, com̃o quer que estauã partidos, et el rey dõ Afonso era nyno, que llj enuiasse rogar con aquelles prelados et cõ aquelles omes bõos que llj leixasse o seu desenbargadamente, et que llo gradeçeria muyto et llo tornaria en ajuda, ca bem uija que llo nõ poderia teer a dereyto. [+]
1295 TC 1/ 685 Muyto gradesco a meu fillo el rey a mesura que me enuia dizer et por que me quer para sua ajuda. [+]
1295 TC 1/ 697 Et o laurador vẽosse querelar ao emperador, pola força que llj fezera aquel jnfançõ. [+]
1295 TC 1/ 697 Et, quando o quereloso vyu que nõ podia del auer dereyto, veẽosse ao emperador a Toledo, cõ cartas de testemoyo de omes bõos da terra et do meyrino. [+]
1295 TC 1/ 699 Poys que uos auemos dita a justiça que o emperador fazia, queremos que sabiades com̃o çercou Beeça et Almaria, et com̃o las priso. [+]
1295 TC 1/ 699 Et, desque ouue cõquerida Beeça, moueu per(a) terra de mouros adeante, queymando et astragando et roubando quanto achaua, ata que chegou a Almaria et çercoa; et, teendoa çercada, chegoullj en ajuda seu sogro, o conde dõ Ram[o]ndo de Barçelona et os geno[e]ses. [+]
1295 TC 1/ 701 Et el rey dõ Fernando disso que vijna a elle com̃o a seu yrmão [mayor et] mellor, et que llj fe zer[ã] entender que llj queria entrar pela terra, et que llj rogaua que o nõ quisesse fazer, ca elle prestes et aparellado estaua para fazer delle o que el mandasse. [+]
1295 TC 1/ 703 Et el rey, veendo a fronta que llj faziã, queria(n)a dar a alguem que lla teuesse; mays nõ achou quẽ lla teuesse. [+]
1295 TC 1/ 709 Et era segudado, com̃o se fosse culpado de morte, et desherdado; com̃o se de der[e]yto nõ ouu[e]sse de herdar, ou com̃o se nõ fosse fillo del rrey dõ Sancho et neto do emperador d ' Espana, fillo de seu fillo mayor, que deu[era] herdar Castela et Leõ enteyramente; que mal fezera elle, que falar nõ sabia, nẽ conoçia a ssy meesmo, foras tanto que o queria desherdar el rrey de Leom, seu tio? [+]
1295 TC 1/ 709 Et elles querianllj toller a terra que tijna, et coydauãll[a] a toller cõ el rrey, que tragiã cõsigo. [+]
1295 TC 1/ 709 Et dom Fernã Rruyz nõ lla (nõ lla) queria dar; et defendiasse cõ esta rrazõ: dizendo que el rrey dõ Sancho, seu padre, mãdara que llj nõ desem nẽhũa terra ata que ouuesse quinze ãnos. [+]
1295 TC 1/ 711 Et, teendo çercado o castelo, envioullj dizer Lope d ' Arrenas que sse verria a sua merçee, et que sse queria avijr cõ elle, et que mandasse entrar ẽno castelo os condes dom Mono et dom Estero, cõ que falasse sua pleytesia. [+]
1295 TC 1/ 713 Conde, uos me auedes feyto grã seruico, por que eu sõo teudo sẽpre de uos fazer por ello muyto bem et moyta merçee; et quero que tenades de mj̃ mays terra de la que tenedes ata aqui. [+]
1295 TC 1/ 713 Et çerto seede que desta uez que nõ tomarey de uos nẽhũa cousa; mays outra uez uerrey que uos farey mayor seruiço, que tomarey de uos quequer que me derdes; ca, loado seia Deus, eu teño de uos cõ que uos seruya, et ey voentade de o fazer. [+]
1295 TC 1/ 713 Et el rrey, per c[õ]sello do conde d[õ] Mono et dos outros condes et rricos omes, cobrou os lugares que llj auia tomado seu tio; ca, enpero au[i]am feyto menagem al rrey de Leõ por ellas, quando vijam al rrey, seu senor, logo llas dauã et o rreçebia muy bem, por que moytos delles lazerarõ depoys; mays elles, mays queriam seer lazerado(res)s, ca nõ seer desconoçudos a seu senor natural. [+]
1295 TC 1/ 716 Et cõ este acordo entrarõ ala, dizendo que queriam falar cõ el rrey; et, mentre os hũus falarõ cõ el rrey, os outros entrarõ hu estaua aquela judia. [+]
1295 TC 1/ 726 Et dom Diego disse que uerdade era, que el que era boo caualeyro, mays elle que queria seu castelo, se llo el desse. [+]
1295 TC 1/ 726 Et por esto ouue muy grande contenda ontre el rrey de Castela et el rrey de Leõ, pero sempre pode mays et ualeu mays el rrey de Castela, et gaanov villas et castelos del; mays quanto delle gaanara todo o queria para seu neto o jnfante dõ Fernando, fillo del rrey de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 734 May[s] el rrey nõ queria, senõ que llj dessem a vila de todo en todo. [+]
1295 TC 1/ 735 Et el rrey ontre tanto foyse ribeyra de Teio, et çercou o castelo d ' Alcala, et tomoo; et çercou o castelo de Cerquera et tomou[o; et çercou] as Couas d ' Algarãt et Cubas et tomoas. [+]
1295 TC 1/ 738 Et el rrey daua muy largamente seu auer a quantos llo queriã. [+]
1295 TC 1/ 740 Mays os frãçeses nõ queriã senõ que os matassem. [+]
1295 TC 1/ 744 Conta a estoria que, elles estando en este pensamento, chegou hũu ome pela merçee de Deus en semellança de pastor, et demandaua polos rreys a muy grã presa; mays, com̃o quer que el pastor semellase, çerto angeo foy et mandadeyro de Deus. [+]
1295 TC 1/ 744 Et, quando vyu que nõ queriã lidar aquel dia, mãdou arincar a tenda de seu lugar et tornousse hu ante estaua. [+]
1295 TC 1/ 749 Et entõ o Myramamolim, com̃o ome esforçado et de grã brio, caualgõu en hũu caualo, que era de moytas colores, et mandou tanger os atanbores; et começou a esforcar os seus, dando muy grandes uozes, di zendolles que fossem bõos et que o nõ desonra(ra)ssem asi en poder dos cristãos, ca y queria morrer et por nẽhũa guisa que nõ salria ende. [+]
1295 TC 1/ 749 Et, estando en jsto, envioullj dizer don Diego que fosse tomar a onra da batalla, que Deus llj queria dar; ca logo seria uençuda sol que el chegasse. [+]
1295 TC 1/ 752 Et en aquelles dous dias que y folgarõ os mays dos cristãos nõ queriam queymar senõ astas de lanças et de seetas, das que os mouros tragiam, o que om̃e nõ pod[er]ia creer, pero fosse uerdade. [+]
1295 TC 1/ 758 Et, el yndo para as vistas, [que] queria ordenar com̃o fosse sobre Gascona, enfermou en hũa aldea a que dizem Guterr Moños, que he [çerca] de Areuol; et, estando muy coytado, confessousse et rreçebeu o corpo de Deus de mão do arçebispo dõ Rrodrigo. [+]
1295 TC 1/ 758 Et, estando el rrey muy coytado, chegoulle mandado del rrey de Portugal com̃o nõ queria vijr aas vistas a Palença, mays que verria ao comeyo d ' ambos os rreynos. [+]
1295 TC 1/ 758 Et foy muy loução et muy aposto et muy graado, et cõ muy grã sana contra qualquer que a ou(ou)uese d ' auer, et foy çimento et rreys de todos os bees et muy mays [conprido] ca aqui auemos cõtado. [+]
1295 TC 1/ 759 Et toda [a] aguça que elles auyã por leuar el rrey dela era por sse apoderar dos que queriam mal, asi com̃o fezera seu padre, o conde dom Pedro, en tempo del rrey dõ Afonso, quando era pequeno. [+]
1295 TC 1/ 759 Et a rreyna, com̃o era de boo entendemento et muy corda, ouue seu consello cõnos rricos omes et conos prelados do rreyno a quem daria seu yrmão el rrey a criar, ca ela nõno queria dar a nẽgũu sem seu cõsello delles. [+]
1295 TC 1/ 759 Et, quando forõ ajũtados, disse ella com̃o tijn[a] por bẽ de dar seu yrmão el rrey ao conde dõ Aluaro en guarda, et que llis rrogaua que a conssellassem com̃o fezesse, ca ela nõ queria fazer nẽhũa cousa sen seu consello delles todos; pero todavia dizendo ben del conde, et que a elle conuijna que teuesse el rrey mays ca outro nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 762 Et entom a rreyna envioulle dizer que parasse mentes aa jura que fezera, et que nõ quisese yr contra ela, nẽ quisese que ouuessem del querela todos os do rreyno, nẽ defendesse aos omes boos que nõ andassem cõ el rrey quando quisessem, nẽ pasase contra os das vilas sem razõ; ca ella nõ llo enviaua dizer senõ por sua onrra et por que llj trauauã os omes boos en ello. [+]
1295 TC 1/ 764 Et entr[e t]anto o conde, porlo asegurar, dissollj que o queria casar. [+]
1295 TC 1/ 765 Bem sey eu qu[e] esto que o nõ manda meu yrmão n[ẽ] lle plaze ende; mays, poys que a uo[z] de meu yrma[o] me los demanda, querollos dar et nõnos quero mays rreteer. [+]
1295 TC 1/ 765 [Et], poys lle [tanto mal] vijna do conde, dizia que nõ queria morar en Castela et que sse queria yr a terra de Leom viuer enas suas arras. [+]
1295 TC 1/ 765 Et veeõ y cõ ela dõ Gonçaluo Rruyz Girõ et seus yrmãos, et mostrar[õ] o muy grã mal que o conde lles fazia et o astragamento da terra et que lla tolle[ra] et com̃o lles queria toller sua herdade. [+]
1295 TC 1/ 765 Et dom Lopo Diaz, quando o soube, enviou dizer ao conde que nõ fose, ca el queria vijr a ell[e]. [+]
1295 TC 1/ 769 Et enviarõ dizer ao conde dõ Aluaro que nõ leixauã de seyr cõ medo del, mays que os apremaua a lealdade, que nõ queriã yr contra seu senor, et que lidariã cõ el et cõ quanto poder auya. [+]
1295 TC 1/ 769 Et o conde disse que nõ queria, mays que asy os queria correr et astragar. [+]
1295 TC 1/ 769 Et elles que sse queriã vijr cõno jnfante, et dona Aldonca et dona Sancha for[õ]sse para el rrey, et diserõlle que nõ leixase yr o jnfante dom Fernando a Castela, ca el rrey era ia finado, et elle que tijna tempo para seer emperador. [+]
1295 TC 1/ 771 Et o rreyno que o queria para seu fillo, el rrey dom Fernando, a que o Deus dera et os omes boos da terra. [+]
1295 TC 1/ 773 Et, elle estando en Palença, chegoulle mandado com̃o vijna o bispo d ' Ovedo a el cõ mandado del rrey seu padre, que sse queria veer cõ elle et cona rreyna et que lles gaanaria tregoa do conde dõ Aluaro, por que andassem seguros que nõ fezessem mal a nẽgũu. [+]
1295 TC 1/ 773 Et começou a chorar et alcou as mãos contra o çeo, querelãdose: - [+]
1295 TC 1/ 776 Et el rrey dõ Fernando, por nõ chegar a aquello cõ el rrey seu padre, desçercoo; ca elle nõ queria fazer nẽhũa cousa contra sua voentade de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 776 Et souberõ com̃o el rrey queria yr sobre Castreiom et forõsse meter eno castelo dentro polo defender [+]
1295 TC 1/ 780 Et os cristãos minguauã et os mouros creçiã, et querianos prender aas mãaos. [+]
1295 TC 1/ 784 Et coytarõnos en tal maneyra que disserõ que queriam dar o alcaçer et que os leixassem seyr cõnos corpos. [+]
1295 TC 1/ 784 Et os mouros arrepentirõsse et disserõ que non queriam. [+]
1295 TC 1/ 784 Et os mouros cõna grã coyta disserõ que queriam dar o castelo. [+]
1295 TC 1/ 784 Et el rrey nõ queria, polo que ante auyã dito; mays os omes bõos trauarõ [con] elle que era bem et que escusaria muy grande dãno que poderia rreçeber ena gente. [+]
1295 TC 1/ 784 Et os mouros, veendosse en muy gram coyta, disserõ que queriam dar o alcaçer de todo en todo. [+]
1295 TC 1/ 784 Et os mouros ouuerõ medo que lles queria cortar hũa orta que y era. [+]
1295 TC 1/ 789 Conta a estoria que, quando soube el rrey dõ Fernando com̃o era morto el rey de Beeça, pesoulle muy de curaçõ, temendo que se lle queriã alcar os mouros com̃o xe llo quiserõ fazer. [+]
1295 TC 1/ 792 Et coydarõ que lles queria dar batalla, mays nõ ousou et foysse para Merida et lidou cõ el rrey de Leõ, que y estaua. [+]
1295 TC 1/ 793 Et envioulle dizer a rreyna sua madre que sse veesse et que nõ fezesse ende al; et que fosse entrar o rreyno de Leõ, ca os galegos queriam alçar rrey seu yrmão, o jnfante dom Afonso. [+]
1295 TC 1/ 793 Et por uerdade assy era, mays el nõno queria seer. [+]
1295 TC 1/ 799 Abehũc vio alj seu poder grande et o dos cristãos muy pequeno contra o seu; com̃o quer que a oste dos cristãos grande parecese polo apressuramento da pressa que os apressurau[a] muyto, pero [con] todo esso era nimigalla contra a vista do poder de seus eemjgos; ca sen conta era grande a caualaria dos mouros, poys a da gente de pee nõ ha quẽ llj dar podesse conta, saluo que serras et cãpos todos erã cubertos de todas partes. [+]
1295 TC 1/ 799 Don Abehũc começou a mesurar a oste dos cristãos; et, poys bẽ ouue osmado et entendudo quanta gent[e] podia seer et quanta a pressa, et vio que se nõ poderi[ã] teer en cãpo nẽ se llj podi[ã] defender -ca sen falla asy pareçia a quen quer que hũu poder et o outro visse, saluo o poder de Deus que he grande, que acorre aos seus - (et) mãdou logo ficar suas tendas eno oliuar, ontre os cristãos et a uilla. [+]
1295 TC 1/ 799 Abehũc, com̃o quer que os cristãos pouca gente erã, receandoos el et nõnos tẽendo en todo en pouco, fezo acabdelar suas azes. [+]
1295 TC 1/ 801 Et este rey dos gazulles foy o que chegara conos seteçentos caualeyros alaraues, de que ia dissemos; et, com̃o quer que os de suso a estoria alaraues numea, ante os chamauã bem a esse tempo gazulles. [+]
1295 TC 1/ 801 Mays por que ontre elles ouuo hũu caualeyro que auja nume Diego Peres de Vargas -et era uassalo de dõ Aluaro, et era de Toledo - que acaeçeu en hũa auentura de caualaria, que pareçe com̃o feyto de grande ardimento, queremos este seu feyto aqui poer ia: esse dicto caualeyro foy y muy bõo aquel dia, et foy de guisa que llj faleçeu a espada et quantas armas tragia. [+]
1295 TC 1/ 801 Et, com̃o quer que desse caualeyro conte aqui a estoria, por este acaeçemento, que pareçe com̃o auentura de gran curaçõ, outro seu yrmão deste caualeyro fezo y marauillas d ' armas en começo de sua caualaria. [+]
1295 TC 1/ 801 Hũu acaesçemento marauilloso acaesç[e]o ali aquel dia: dous caualeyros cunados que andauã y muyto omeziados, quando sse confessarõ en querendo entrar ẽna fazenda, aquel que auya rrazõ de fazer enmenda ao outro demandoulle perdom para esse dia, soo quanto a fazenda durasse. [+]
1295 TC 1/ 806 Et o [seu] camjno foy este: de Benauente para Çibdad Rrodrigo, et de Çibdad Rrodrigo para Alcantara, et d ' Alcantara passou Aguadiana aa barca de Medelim, et de Medelim enderençou a Magozela et a Benquerença, que era de mouros. [+]
1295 TC 1/ 806 Mays acorreu Deus al rrey dõ Fernando en com̃o agora oyredes: aquel rey Abehũc [era ome] que se reçeaua de cometer grandes feytos, por que as mays uegadas que os cometia era uençudo et achauasse ende mal; et por esta razõ, com̃o quer que a el dissessem que el rrey dõ Fernando tĩjna pouca gente consigo, nõno pode creer, ca tĩjna que tal ome com̃o el rrey dom Fernando et tã poderoso que nõ vĩjna ali con tã pouca gente. [+]
1295 TC 1/ 806 Et Abehũc fiauase muyto en dõ Lourenço Suares, et cuydaua por el que queria mal al rrey dõ Fernando et que auja querela del; et por esta razõ chamoo et dissollj: - [+]
1295 TC 1/ 806 Lourenço, que me consellas que faça sobre tal feyto que quero fazer? [+]
1295 TC 1/ 806 Amjgo, chamade hũu ome destes del rey et dizedellj que esta aqui hũu ome que o quer ueer a gran pressa. [+]
1295 TC 1/ 806 Et don Lourenço, quando o uyo, dissollj com̃o queria falar cõ el rrey. [+]
1295 TC 1/ 806 Entrade al rrey et dizedellj com̃o estou aqui et quero falar cõ el, et que me nõ atreuj de chegar a el a mẽos de seu mandado. [+]
1295 TC 1/ 806 Et de duas cousas farey a hũa: ou partirey o uosso dano que el quer fazer, ou, se aquelo nõ poder partir, prometouos que cõ o meu corpo et cõ quantos cristãos teño cõ Abehũc, que logo me veña para uos. [+]
1295 TC 1/ 806 Et qual quer destas que possa acabar, daqui a outro dia de cras por noyte a tal ora com̃o esta, aueredes aqui mjna carta et meu mandado cõ este [escudeyro] que aqui trago comjgo. [+]
1295 TC 1/ 806 Et o consello que llj derõ foy este: que, com̃o quer que cristãos aujã gãanado a Eixerquia de Cordoua, que a villa que a nõ poderiã gãanar nẽ tomar tã agiña, et que fosse lidar cõ el rrey d ' Arangõ et, se o uençesse, que poderia depoys acorrer a Cordoua; et a aquel tẽpo que seria minguada a oste del rrey et que o aueriã de mellor mercado cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 814 Et essa nobre rreyna dona Beringuela muy alegre por aquillo, que seu fillo [el] rrey dõ Fernando auja cõquerido a cidade de Cordoua, asi com̃o ela pẽsaua de seu fillo el rrey por consello et por ajuda de quantas cousas ela auja que a el conprissem, asi pero ela estaua alonge fezo suas graças muytas et muy grandes a Deus, bẽeyzendoo muyto o seu nume, por que a antiga di[n]id[ad]e, destaiada en cristiãos porla mj̃gua dos principes, era cobrada a España porla sabedoria dela et porla aguça del rrey don Fernando, seu fillo; ca esta nobre rreyna dona Berĩguela, asi com̃o conta a estoria, asi enderençou et [c]riou a este fillo dõ Fernando en bõos custumes et boa[s] manas sempre, que os seus bõos ensinamentos et os seus bõos custumes et as suas boas aguças que [lle] ela ensinou doces com̃o mel, segũdo diz a estoria, nõ çessarõ ne quedarõ de correr sempre ao curaçõ a este rrey dõ Fernando, et cõ [t]etas cheas de uertudes lle deu seu leyte, de guisa que, macar que el rrey dõ Fernando era ia barõ feyto et firmado en ydade de sua força conprida, sua madre, a rreyna dona Berĩguela, nõ quedou nẽ quedaua de lli dizer et ensinarlle aguçosamente as cousas que praziã a Deus et aos omẽes. [+]
1295 TC 1/ 817 Et os mouros que morauã y aynda, ueendo creçer o poder dos cristãos et que elles nõ podiã ali ficar, a meos de perder quanto aujã et os corpos; et, cõ todo esto, querendosse elles ficar en suas terras et en seus lugares, derõse al rrey dõ Fernando por viuer en paz et seerẽ enparados. [+]
1295 TC 1/ 820 Com̃o quer que este arçebispo dõ Rrodrigo falou muyto do feyto dos rreys et das suas vidas, [et] quaes forõ, et com̃o a[ca]b[a]ro[n] et husarõ de seus p[o]d[e]res, departĩdo todo en cõto das suas calonicas, se espede en este lugar da estoria, por que a razõ dos seus feytos deste rrey dõ Fernando de Castella et de Leõ se conpla, segũdo seus feytos todos f[o]r[õ], fata acabamẽto da sua vida com̃o dicto e, tomãdo en este lugar o seguimẽto da razõ, uay ainda cõ toda a estoria a cabo, departindo segũdo as razões cabo adeãt[e] seguirã. [+]
1295 TC 1/ 821 Et, por que o dicto arcebispo nõ departio ena estoria por qual razõ el rey don Fernando tornou aa frõteyra, du o arçebispo ena razõ desa tornada leixa a estoria -que foy a primeyra uegada que el rrey dõ Fernando, depoys que Cordoua ouue presa, foy tornado a Castella; et casado cõ dona Joana a Cordoua tornou et foy a essa fronteyra - (et) querllo aqui a estoria contar, por yr dereyta et igualment[e] pelas razões, et por contar quaes ajudas y el rrey dõ Fernando dessa uez perdeu, per que lli cõueẽo a el d ' ir y per si. [+]
1295 TC 1/ 821 Et de com̃o foy queremos yr daqui adeant[e] contando desto et de todoslos outros feytos. [+]
1295 TC 1/ 822 Et, quaesquer de nos que a la pena poss[ã] subir, podela am defender, et nõna entrarã os mouros; et os que non podermos passar et morrermos y oge, saluaremos nossas almas et iremos aa gloria do pareyso, et cõpliremos nosso deuedo, aquello que (de) todo caualeyro fidalgo deue conprir, et esto he: fazer dereyto et perder medo ali du o deue ome perder; ca, se asi ymos daqui sen mays y fazer, perders ' a a pena de Martos, que e chaue de toda esta terra, onde a asperança el rrey dõ Fernando et os cristãos que per ela gãanarã a terra que os mouros teem. [+]
1295 TC 1/ 822 Et do meu uos direy que eu ante quero morrer logo a esta ora aqui a mãos destes mouros, ca nõ que a leuẽ catiua et que se perca a pena de Martos; et eu nũca me pararey ante el rrey dõ Fernando nẽ ante dõ Aluar Perez cõ esta uergonça; et querome yr meter ontre aquelles mouros et farey y todo meu poder ata que moyra; et todos sodes caualeyros fillos dalgo et deuedes a saber o que auedes a fazer en tal feyto com̃o este; ca nõ auemos de uiuer por sempre et a morrer auemos; et da morte nẽhũu de nos nõ se pode escusar agora ou depoys; et, poys da morte nõ nos podemos escusar, por que auemos dela atã grã medo? [+]
1295 TC 1/ 822 Et, se agora nos acalçar a morte, uerranos cõ grande onra, et seernos a onrra[da et] cõ boa fama, fazendo dereyto et lealdad[e], o que todo om̃e bõo deue fazer; et, poys que tã pouca he a vida deste mũdo, por medo da morte nõ deuemos leixar perder tã nobre cousa com̃o he a pena de Martos, et que seia catiua a condessa et as donas; et, se uos a ysto acordades, se nõ de todos me espeço et quero yr conprir o que dixe et fazer muyto dereyto ata a morte. [+]
1295 TC 1/ 822 Et a esto se acordarõ aquelles XLtaV caualeyros, quando virõ que dõ Telo et Diego Perez Machuca se acordauã en hũu et se queriã ambos et dous meter ao perigoo. [+]
1295 TC 1/ 822 Quãdo el rrey d ' Ariona vio com̃o aquelles caualeyros, que se meterã en tã gran perigoo, erã ia suso ena pena, soube, por que eram bõos caualeyros et se meterã en aquel perigoo por acorrer ao castello, que llo queriam defender, poys que que erã ia suso ena pena, et entendeu que nõ seria mays su[a] prol de alj estar; et desçercou Martos et foysse ende. [+]
1295 TC 1/ 825 Et elle nõ se deteue nẽ põto, ante se começou de tornar muy apressuradamente, com̃o aquel que entendia bem a mj̃gua que ala fazia, et que auja muy a uoentade de seruir seu senor, ca llj mandara el rey que se nõ partisse de Cordoua nẽ se alongasse ende muyto, et que lla guardasse muy bẽ; ca, com̃o quer que Telo Afonso y estaua et que o leixara y el rey quando a tomou, don Aluaro auja o poder todo ida teẽça, et elle a tĩjna por el rrey de la primeyra outra uez que alla el rrey [o] enviara, et por el faziã en todoslos outros lugares asi com̃o polo corpo del rrey. [+]
1295 TC 1/ 829 Et el rrey começou a yr apos el outrosi por que coydou que queria fazer mal ena terra. [+]
1295 TC 1/ 830 Et o jnfant[e] dõ Afonso, seendo en Toledo, et querendo ende mouer para essa fronteyra da Andaluzia, chegaronllj y messegeyros de Abehucdiel, rrey de Murça, que yam al rrey dõ Fernando, seu padre, en preitesia de Murça et de todalas outras villas et castellos desse rreyno, que se queriã dar al rrey dõ Fernando, seu padre, et meterse en sua merçee. [+]
1295 TC 1/ 830 Mays leixemos agora o jnfante dõ Afonso andar pelo rreyno de Murça, basteçendo fortelezas et asesegando esses mouros que se lle derã, et correndo et apremãdo esses outros lugares reuees que xi llj nõ queriã dar, et dõ Rroy Gonçaluez et o maestre dõ Paayo, et tornaremos a contar del rrey dõ Fernando, que ficara doente en Burgos, que foy o que fezo desque foy guarido. [+]
1295 TC 1/ 831 Et el rrey estãdo en Palẽça fazendo esto, achou y muytos querelosos, et enderẽçoos ben ante que ende saysse, et matou y muytos malfeytores. [+]
1295 TC 1/ 833 [et] chegou y logo enpos el dõ Afonso, seu yrmão, et Nuno Gonçalues, fillo do conde dõ Gonçaluo, et outras conpanas asaz que llj auondauã a el para seu esforço, com̃o quer que muytos nõ erã. [+]
1295 TC 1/ 835 Et correu Mula et Lorca et Cartagena et esses lugares reuelados que se llis nõ queria dar, et tiroas et astragoas todas. [+]
1295 TC 1/ 835 Mays leixemos ao jnfante dõ Afonso, Mula ia cobrada et posta en rrecado, andar per toda essa terra veendo et enderẽçãdo todas suas cousas et correndo aas uezes eses lugares que xi llj nõ queriã dar, et tornaremos ao conto dos feytos do nobre rrey dõ Fernando, seu padre. [+]
1295 TC 1/ 839 Pero el rrey, veendo que se nõ fazia tã a sua voentade como el querria, nẽ estauã y tã aficadamente com̃o el mãdara, foysse elle et deytouse sobre ella et çercoa, et começou a estar y aturadamente cõ muy forte tẽpo que fazia de frio et de muy grandes aguas, ca era en meogo do jnuerno (et en tẽer a custa). [+]
1295 TC 1/ 841 Et cada hũus delles llj consellauã aquillo que entendiã que era mellor: os hũus diziãllj que enviase correr contra terra de Seuilla; os outros que se fosse deytar sobre algũus dos castelos que erã dos mouros por cobralos delles que os fossẽ conquerer. [+]
1295 TC 1/ 844 Et osmou en seu curaçõ como llj era muy forte tẽpo de sse vĩjr para Castella, ca sabia que acharia en ela muytas mal feytorias et muytas querelas; et que llj cõuerria, se ala fosse, de sse detẽer et de tardar y mays ca lli nõ seria mester para a enderẽçar; ca ia a ajuda de sua madre, que o escusaua desto et de outras cousas muytas per(a) u quer que ella [an]daua, perdudala auja; et que, se ala fosse et la fronteyra asi leixasse, hu tĩjna ia os mouros quebrantados et apremados com̃o tĩjna, que ontre tãto que querriã coller seu pã, et basteçendosse et collendo tal esforço que, per uentura, seria depoys muy graue de os tornar a aquel estado en que os essa ora tĩjna. [+]
1295 TC 1/ 845 [et], desque ouue suas cousas cõ elle falado, mandoo logo tornar apressa que fosse gui[s]ar naues et galees et a mayor frota que podesse et a mellor guisada, et que se uẽese cõ ela para Seuilla quebrãtar esse forte et alto capelo do coroamẽto real da Andaluzia, sobre que el queria yr per terra et per mar. [+]
1295 TC 1/ 845 Et sobre ysto, os mouros dj de Carmona, (que) teẽdo que el rrey dõ Fernando que se (se) y dessa uez queria deytar en çerca, mouerõllj com̃o preitesia en esta guisa: que ata seis meses que llj dariã tributo çerto, ou per [auentura] que sse acordariã a darllj a villa. [+]
1295 TC 1/ 846 Os mouros, desque aquillo virõ, queriam ia dar o castello. [+]
1295 TC 1/ 846 Et el rrey nõ queria, se nõ destroyllos todos. [+]
1295 TC 1/ 851 Et o caualeyro disse que o nõ queria fazer, ca o tĩjna por loucura se dous caualeyros que elles erã fossẽ cometer de passar per hu estauã sete. [+]
1295 TC 1/ 851 Et, quando uirõ (uirõ) que se nõ uoluja a nẽhũa parte nẽ se queria desuiar por cousa que llj elles fezesem, senõ todauja ya per seu camjno a dereyto, tornaronse et forõse parar en aquel lugar hu llj caera a cofya. [+]
1295 TC 1/ 851 Et o escudeyro, quando uyo que se queria tornar por ela, disse: - [+]
1295 TC 1/ 851 Como, dõ Garçia, por hũa cofya uos queredes tornar a atã gran perigoo? et nõ teẽdes que estades bem, quando tã sen dano uos partistes daquelles sete mouros et uos seerdes soo? [+]
1295 TC 1/ 851 Uedes com̃o torna Garçia Perez aos mouros, por que uyo que o nõ queriã cometer; et agora uay el cometer a elles; agora ueeredes as marauillas que el fara soo, se o ousarẽ atẽder. [+]
1295 TC 1/ 851 Os mouros, quando virõ Garçia Peres tornar, cuydarõ que se queria conbater cõ elles, et forõse acollendo que se nõ deteuerom y mays. [+]
1295 TC 1/ 851 Et dõ Lourenço llo preguntou depoys muytas uezes quẽ fora aquel caualeyro et sempre llj disse que o nõ conoçia nẽ sabia quẽ era; et nũca o del podo saber, pero conoçiao el muy bẽ et vijao cada dia en cas del rrey; mays nõ queria que o caualeyro perdesse per el sua boa fama que ante auja, ante defendeu ao seu escudeyro que por os ollos da cabeça nõ dissesse que o conoçia. [+]
1295 TC 1/ 858 Acaesceu hũu dia que, estando a oste del rrey dõ Fernando com̃o soya -ca os hũus yã guardar as recouas que nõ metessẽ vianda na villa os mouros nẽ acorro nõ llis podesse y entrar, et os outros erã ydos en caualgadas, et de guisa erã derramados cada huus a suas partes que muy poucos erã os que ena oste ficarã - et estaua el rrey cõ muy poucos caualeyros; et, asi estando, acaesçeu que hũu mouro caualeyro da villa que seyu fora por barrũta, et foy aa oste dizendo que se vĩjna para el rrey et que o queria seruir et ficar cõ el, et que llj coydara a dar hũu castello, mays que nõ xi llj guisara a sua uoontade nẽ com̃o elle coydara, et que ante fora venido, se por aquilo nõ fora enq ue estaua punando. [+]
1295 TC 1/ 858 Et, com̃o quer que elles adamã fezesem, nõ se atreuerõ de o prouar. [+]
1295 TC 1/ 871 Estes mouros de Seuilla, que el rrey dõ Fernando tĩjna çercados, de que a estoria departe en este lugar, aujã boa ponte bem rigea sobre barcos muy bõos et ben atados cõ cadeas de ferro muy rigeas et muy gordas ademays, per hu pasauã a Tiriana et a todas essas partes hu queriã, com̃o se fossem per terreo, onde auj[ã] gran guarnimento et g[ra]nde acorro ao seu çercamento, ca toda a sua mayor guarida per ali a aujã et dali lles vĩjna; et os que en essa Tiriana outrosi estauã, aquella ponte era o seu guarnimento et todo o seu feyto, et sen acorro dela nẽ ponto de uida [auian]. [+]
1295 TC 1/ 874 En esto estauã cõtendẽdo os de fora cõ os do castello, lidandosse os hũus cõ os outros, que se nõ podiã os hũus bem defender nẽ os outros auer o que queriã, saluo que perdiã y mays os que queriã gãanar, ca os outros que en perdimento estauã et se tã coytados vijã et tã çercados de todas partes. [+]
1295 TC 1/ 875 Digouos que llas quero mãdar tomar, ca nõ pertẽeçe as ondas para atal ome com̃o el he. [+]
1295 TC 1/ 875 Uos catade que queredes fazer, ante que o prouedes, ca este he Garçia Perez de Bargas; et, com̃o quer que he sem oufa[n]ya, et sen brio o ueedes andar per aqui, çerto seede que uoslla[s] querra defender; et nõ a en esta oste nẽhũu caualeyro que [o ousas]se prouar cõ el o que uos aqui dissestes; et seed[e] çerto que, se o el a de saber, que uos tal cousa del disestes, que uos nõ poderedes del partir sen uosso dãno, ca he tal caualeyro et tã prouado en feyto d ' armas, que todo ome o deue reçear. [+]
1295 TC 1/ 875 Et, com̃o quer que foy, ou dos que y estauã ou doutros, ouueo a saber Garçia Perez; mays nõ llo entendeu nẽhũu et calouse ende. [+]
1295 TC 1/ 875 Senor caualeyro, asi adugo eu os sinaes das ondas et en taes lugares as meto como uos agora uistes, et desta [guisa] as saco como agora ueedes; et, se queredes uaamos agora eu et uos, que as tragedes, fazer (fazer) outra espolonada cõ aquelles mouros que agora serã aqui du ante chegarõ, et ueeremos qual de nos merece mays a trager as ondas. [+]
1295 TC 1/ 875 Et ao jnfançõ pesou muyto et foyllj mal do que llj disse Garçia Peres, et teuesse por arrepĩtido do que lle disse, et coydou que llo queria coomar o que del auia dito, et de grado se arepẽtira, se podera; pero que lle disse: - [+]
1295 TC 1/ 881 Mays, com̃o quer que a jda desenbargada ouuerõ, a tornada nõ foy tã en sua mão depoys, ca os das naues desse auenturado rrey castellãno foronxillis meter eno passo cõ muy gran poder que trouxerõ de galees et de carracas et de zauras et doutros nauios muytos et muy bem guisados. [+]
1295 TC 1/ 882 Et a primeyra preitesia en que trauarõ al rrey dõ Fernando de parte de(l) Axaçaf et del orayaz et dos mouros de Seuilla foy esta: que llj dariã o alcaçer da villa, et que o teuesse elle, et que ouuesse as rendas dela, asi como as auja o Miraamolim, quando ende era senor, et nõ llj queriã mĩguar nẽhũa cousa de quanto ende el soya a auer, nẽ que llis desse al ende fora a merçee que el quisese fazer a aquelles que teuesse por bem. [+]
1295 TC 1/ 882 Quando os mouros virõ que esto nõ queria el rrey dõ Fernando, mouerõ outro preiteiamento: que o terço da villa llj dariã cõ seu alcaçer et cõ todolos dereytos do senorio, segũdo dicto he. [+]
1295 TC 1/ 883 Ena era que de suso he dicta de mĩll et CC et LXXXvj, quando andaua o ano da encarnaçõ do Senor en mil et CC et XLviij anos, poys que os mouros virõ que nẽhũa outra cousa nõ podiã fazer nẽ passar de quanto elles osmauã nẽ queriã, saluo o que el rrey dõ Fernando queria, pesãdollis muyto, ouuerõ[se] acoger (et) a fazer uoẽtade del rrey: que llj uazassẽ a villa et que lla leixassem liure et quita. [+]
1295 TC 1/ 884 Et os que yam per mar et queriã passar a Ccepta erã çẽ uezes mĩll per conta; et os que yam per terra, que se yã para Xerez, erã trezentas uezes mĩll. [+]
1295 TC 1/ 885 Muyto sangue foy en essa çerca derramad[o]; et grandes morteydades et grandes feytos, os hũus en lides et os outros en enfermidades grandes et gran doẽça que en essa oste caeu, ca as caenturas erã tã fortes et tã tendudas et tã destẽperadas que morriã os omes de destẽperamento corrũpudo do aar, que semellaua chamas de fogo, et corria tã aturadamente sempre hũu uento tã escalfado com̃o se dos jnfernos seysse, et todoslos omes andauã correndo agua todo o dia da grã sud[o]r que fazi[a], tãbẽ estãdo pelas sõombras com̃o per fora ou per hu quer que andau[ã], com̃o se en bano esteuessem; pero que per força llis convĩjna, que por esto que porlas grandes lazeyras que sofriã aujã a adoeçer et de sse perder y muy gran gent[e]. [+]
1295 TC 1/ 886 Se quer a Torre do Ouro com̃o esta fũdada eno mar et tã igualmẽte conposta et feyta a obra tã sotil et tã marauillosa, et de quanto ela custou al rrey que a mãdou fazer qual poderia seer aquel que poderia osmar nẽ saber quanto seria? [+]
1295 TC 1/ 886 Poys da torre de Sancta Maria todaslas suas nobrezas, et cã gran beldade et alteza et a sua gran nobleza he: saseenta couedos a en terreo da sua anchura, quatro tanto en alto; tã ancha et tã chãa et de tã gran meestria foy feyta, et tã conpassada a esqueeyra per u aa torre sobẽ, que os rreys et as rreynas et os altos omes que ala querẽ sobir de besta, sobem quando querẽ ata çima. [+]
1295 TC 1/ 888 Aforou sua çibdad[e] muy bẽ et deullj grandes liberdades et grandes franquezas, para fazer onra et merçee aas gentes que y erã, que ao seu conqueremento se açertarõ, et por llis peytar os aficamentos et as lazeyras que y tomarõ, et llis dar galardõ de llos grandes seruicos que llj ouuerõ feyto. [+]
1295 TC 1/ 890 Eno lugar sobre que se el deytaua, nũca sse ende queria leuantar ata que llo conquerido et tomado auja, por aqueixamento nẽ por frõta que y ouuesse. [+]
1295 TC 1/ 890 Et nũca o a Castella poderõ fazer tornar, desque dessa uez passou contra a frõteyra: tãto auja gran sabor de a conquerer; nẽ tĩjna en uoentade de tornar y ata que toda a ouuesse conquerida. [+]
1295 TC 1/ 890 Alẽ mar tĩjna ollo por passar et conquerella dala dessa parte [que a] m[ou]risma l[ey] tĩjna, ca o d[a]ca por en seu poder o tĩjna, que asi era. [+]
1295 TC 1/ 890 Galeas et baixees mandaua fazer et laurar a gran pressa et guisar naues, auẽdo gran feuza et grande asperança [ena gran merçee] que llj Deus aca fazia; teẽdo que, se ala passasse, que poderia conquerer grandes terras, se a uida llj durasse algũu tempo, per com̃o o a uentura ajudaua et llj era guiadeyra en quantas cousas começaua; et, macar todo esto daca, que elle gãanado auja de mouros et tornado a poder de cristãos, (et) eno seu poder era et o auja conquisto et metudo en seu senorio, nõ se tĩjna por entregado n[ẽ] sse tĩjna que seu conqueremento era cousa que elle a muyto deuesse teer, se o mar nõ passasse. [+]
1295 TC 1/ 890 Et por esta razõ et por toda maneyra et por qual era en si en todos seus feytos contra Deus et ao mũdo, era en todo guisado, fora de uiuer et de cõquerer mays que nõ ui[u]e[u] nẽ conquereu, se o Deus por bem teuera, ca per elle nõ ficara nẽ ponto de o elle nõ auer a curaçõ, se llj Deus a vida mays alongara. [+]
1295 TC 1/ 895 Et demãdou perdõ ao poboo et a quantos y estauã, que se del, por algũa mj̃gua que en el ouuera, querella auj[ã], que llj perdõass[ẽ]. [+]
1295 TC 1/ 898 Et por que llj [fe]zerõ entendent[e] que seu yrmão dõ [Jo]hã et o conde dõ Lopo de Bizcaya [o] queriã matar et fillarllj os rreynos, [m]atou o conde et prendeu seu yrmão [dõ] Johan. [+]
1295 TC 1/ 900 Et os godos que cõquereron España erã do linagẽ Goz et de Malgoz et de Iaffe, o ffillo de Noe, et fforon pagaos et todos caualleyros. [+]
1295 TC 1/ 900 Et, quando ffuy perdudo el rrey Rrodrigo, cõquereron mouros (mouros) España, sacadas las montañas das Asturas. [+]
1295 TC 1/ 900 Et cõquereo de mouros a Coynbra, hũa villa que he en Purtugal, et Longronea et Visseu et Ffrauja et Ledesma et Ssalamãca et Çamora et Astorga et Ssamãcas et Ssaldaña et Portello et Ujcadeyrolo et Ouroña et Ffundalliz et Ssegouea et Sopuluega et Orçẽo. [+]
1295 TC 1/ 900 Et allj lles apareçeo o apostolo Ssantiago a el rrey et dissolles que en outro dia, com̃o quer que ffossen poucos, que lidassem cõnos mouros et que el pareceria y muy fforte caualleyro et que u[ẽ]çeriã. [+]
1300 AT III,4/ 42 Capitolo quinto Cantigas d ' escarneo som aquelas que os trobadores fazen querendo dizer mal d ' alguen en elas, e dizen -lho per palavras cubertas que hajan dous entendimentos, pera lhe -lo non entenderen ... ligeiramente: e estas palavras chamam os clerigos "hequivocatio". [+]
1300 AT III,4/ 42 Capitolo sexto Cantigas de maldizer son aquela[s] que fazem os trobadores [contra alguem] descubertamente: e[m] elas entrarám palavras e[m] que queren dizer mal e nom aver[ám] outro entendimento se nom aquel que querem dizer chãam[ente]. [+]
1300 AT III,4/ 48 Capitolo quarto As findas som cousa que os trobadores sempre usaron de poer en acabamento de sas cantigas pera concludirem e acabarem melhor e[m] elas as razones que disserom nas cantigas, chamando -lhis "fi[n]da" porque quer tanto diz[er] come acabamento de razom. [+]
1300 AT III,4/ 48 E como quer que diga que a cantiga deve d ' aver una d ' elas, e taes i houve que lhe fezerom duas ou tres, segundo sa vontade de cada un deles. [+]
1300 AT III,4/ 49 Capitolo quinto Outrosi vos queremos mostrar que quer ser "dobre". [+]
1300 AT III,4/ 52 E por esto convem de vos mostrarmos quaes som as rimas longas ou as breves, pero que todas nom vos podemos mostrar compridamente, porque som muitas e de muitas mane[i]ras: pero que todalas rimas se acabam em estas vogaes, que sejam as prestumeiras, todas som longas, convem a saber: as que se acabam no "a" ou no "o"; apó -lo "a" ou o "o" põe -lo "e" ou qualquer das outras vogaes que ponham en cabo da rima pola prestomeira silaba, ela per si. [+]
1300 LPr 1/ 107 Esta cantiga fezeron quatro donzelas a Maraot d ' Irlanda, en tempo de Rei Artur, porque Maroot filhava todalas donzelas que achava en guarda dos cavaleiros, se as podia conquerer deles, e enviava -as pera Irlanda pera seeren sempre en servidon da terra. [+]
1300 LPr 1/ 119 Esta troba fez Fernand ' Eanes porque quería ben a ũa molher e non lhe falou én, partindo d ' onde ela estava (Maria Martiz) [+]
1300 LPr 1/ 122 Esta cantiga que se aqui acaba fez Martin Soares a ũa sa irmãa, porque lhi fez ela querela dũu cl[er]igo que a fodia, ca a firia; e o cl[er]igon non quis a ela tornar, ata que ela foi por el a sa casa e o trouxe pera [a] sua [+]
1300 LPr 1/ 131 Esta cantiga fez Per ' Eanes Marinho, filho de Joan Rodrigues de Valadares, por salvar outra que fez Joan Airas de Santiago, que diz as[s]i [o] começo: ' Dizen, amigo, que outra senhor queredes vós sen meu grado filhar ' [+]
1300 LPr 1/ 145 Fernan Rodriguiz de Calheiros entendia en ũa donzela, e tragian a esta donzela preito de a casaren con Fernan Roiz ' Corpo Delgado ' , e ela disse que o non queria; e por esto fez este cantar Fernan Rodriguiz; e diz assi [+]
1300 LPr 1/ 153 Esta cantiga fez como respondeu un escudeiro que non era ben fidalgo e queria seer cavaleiro, e el nono tiinha por dereito; e diss ' assi [+]
1300 LPr 1/ 169 Esta cantiga foi feita a ũu cavaleiro, que ouve nome Fernan Vasquez Pimentel, que foi primeiro vassalo do conde Don Pedro, pois partiu -se dele e foi -se pera Don Joan Afonso d ' Alboquerque, seu sobrinho, e depois partiu -se de Don Joan Afonso e foi -se pera o infante Don Afonso, filho d ' el -rei Don Denis, que depois foi Rei de Portugal; e todo esto foi en sex meses [+]
1300 TPa XVIII/ 128 Sabhan quantos eſta carta uiren com̃o Dona Orraca guardador de foan seu filho seendo enbargada de tal enfermidade et doutras couſas de maneyra tal que non a poder de entender por ſſi meeſma os bẽes et os dereytos que pertẽecyan a ſſeu filho, poren fez et eſtabelleceu Fernan Periz peſſõeiro (procura)dor dos bẽes do orfão dando - lhi poderyo para (guardar)? os bẽes et os dereytos deſte orphão en juyzo et fora de juyzo contra qual quer peſſõa ou logar aſſinaadamente en tal preito qual o orphão a ou esperara a auer con Gonçalo Royz ante juyz ſobre tal couſa. [+]
1300 TPb 26/ 104 Mas si por auentura el demandado dixesse, que aquella cosa non la tiene, nin se queria trabajar (de cobrarla), nin la amparar (maguer) la cobrasse; el que (fiziesse) en tal razon, dezimos, que si el non la desamparo engañosamente por su culpa, non es tenudo de responder mas (por ella) nin dar fiador. [+]
1300 TPb 26/ 104 E esto seria como si alguno demandasse (a otro) sieruo, o cauallo, o otra animalia, e pidiesse antel Juez que lo fiziesse parecer, e el demandado, (por non gelo mostrar), lo traspusiesse, o lo matasse; e si lo quel pidiessen, fuesse vino, o azeyte, o cosa llo demostran en juyzo..... ........................... ............ en outra semellante (desta) non he tiudo de mostrar ......... se ... ........................... diser que pero non ten aquela................... ...................en seu poderio que la mos........ sepor ventura o de........ .......sa nona ten. nen sse quer traballar nen de a amparar (aynda) que a cobrasse aquel que esto (dissesse) en tal rrazon (como esta) dezemos ...................nona desamparou enganosamente por sua culpa non he tiudo de Responder mays (sobre dela) nen(de) dar fiador LEY XIX (dos que traspassan as cousas eas vegadas maliçiosamente). [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 E por ende disso Aristotilis que sse os homẽs ouuessen ontressi uerdade, nõ auerian mester justiça, nẽ alcaydes que os julgassen; porque a amizdade lle faria conplir e guardar aquelo meesmo que quer e manda justiça. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 Proveyto grande e cõ ben uen a os homẽs da amizdade, de guysa que segundo disso Aristotiles, nehũ homẽ que aia bondade en si nõ quer uiuer en este mundo sẽ amigos; macar seia auondado de todolos outros beẽs que en el son. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 E sobre todo disso que en qualquer hedade que seia omẽ, a mester [axuda; ca se fora neno, ha mester] amĩgo que o crie, e o garde que non faça nẽ aprenda cousa que lle este mal; e sse for mãçebo, mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer, cõ ajuda de seu amĩgo que solo ; e sse for uello aiudarsea de seus amingos en las cousas de que foy mĩgrado, [o] que nõ poderia fazer por si por los enbargos da uelleça. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 E com̃o quer que estes ataes afalagan a omẽ, e por mays seer amados que amar, e sempre son danosos a aqueles que elles aman. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 128 Uerdadeyramente e sen enganno nehũ deue omee amar a seu amigo, pero en la quãtidade do amor foy departido entre los sabios; ca os hũs disseron que omẽ deue amar a seu amigo quanto o outro ama a el, e sobresto disso Tulio que esta nõ era amizdade con benquerença mays era com̃o en maneyra de merca outros y ouo que disseron que deue homẽ amar a seu amigo quanto el ama assi meesmo, e estos outrossy non disseron ben, porque pode seer que o amĩgo nõ sse sabe amar, ou non queren, ou non poden, e por ende non seria conplida a amizdade que desta guysa ouuesse omẽ cõ seu amĩgo. [+]
1300 XH I, 0/ 3 Pero destes tres tempos nõ pode omẽ séér çerto senõ de aquel que he pasado; ca se he do [tempo] quea de víjr, nõ podem os [omes] saber ocomeço nẽ afim das cousas que y acaesçerã, et por ende nõ ho sabem çertamẽte; et se he do tempo enque estam, a cõmo quer que sabem os começos dos feytos quese em esse [tempo] fazem, por que nom sabem qual sééra afim téémos queo nõ sabem compridamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Ca avia y aruores de todas maneyras que leuauã froytos fremosos de vista et saborosos de comer; et chamãlle Paraysso Moysem et os outros sabeos; et Pareyso tanto quer dizer cõmo lugar que esta açerqua da gloria, por que tam viçoso he aquel lugar que o seu viço tam grande he que açerqua chega do da gloria do Parayso çelestial. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Aqui departe mẽestre Pedro et diz sobre estas palauras, queo omẽ ante que daquela froyta comese daquela aruore que nõ era mortal nẽ poderia morrer, que atal ofezera Deus; mays depoys que da froyta daquela aruore comese quese tornaria mortal; et esto diz que queren dizer aquelas palauras que noso señor diso aAdan, quese daquela froyta daquela aruore comese que morte morreria, dizendo quesendo quese tornaria mortal, oque nõ era antes nẽ fora despoys se daquela froyta nõ ouvera comydo. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et Adam et Eua [veẽdosse] em tanta mesquindade sequer que nõ tynã estonçes estormẽtos [nỹgũus] [conque] laurasem por pã et vyño et por las outras cousas cõque aviã [a viuer], nẽ ella conque fazer oque pertẽesçe aos officios das molleres em suas casas, et forõ en acordo de buscar acarreyra et tornarse de cabo aaquel Pareyso terreal do deleyto donde seyram. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et noso señor Deus por que sabia que fose esto osmado desta [guisa], por gardar que se elles fosem quese nõ comprise oque pẽsauã, ca se ao Pareyso tornasem et en el entrasem et daquela froyta daquela aruore de saber obem et omal comesem, nũca despoys poderiã morrer, et esto nõ queria Deus que asy fose, et poso Deus ẽna entrada do Pareyso hũ angeo cõ hũa espada de fogo ẽna máo que nũca ja mays ala leyxase entrar anj̃gum, nẽ aelles, nẽ aoutro omẽ seo Deus nõ fezese; et Adam et Eua tyrarõse deste acordo entẽdendo que era loucura, et morarõ em ese lugar de val de Ebrõ, et laurarõ et traballarõ, et aly vyuerõ segundo quelles acaesçeo, et y fezerõ suas [geerações] cõmo diremos agora. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Pero morando ja en hũ lugar et aluergando hũ açerca do outro, acõmo quer que viuyam em traballo et em lazeyra, [coñosçeo] Adam aEua cõmo marido asua moller, et Eua foy prenada et pario hũ fillo et poseronlle nome Caym; et segundo diz [Rramyro] ẽnos Despoemẽtos da Biblia, tãto quer dizer Caym ẽna nosa lyngagẽ cõmo herdamẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Et segundo dizem os Espoemẽtos da Biblia, Calmana tanto quer dizer ẽna nosa lengagẽ cõmo [cõpañeyra]. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Et cõmo quer que dizem [algũus] das estorias, que Adam et Eua que outros fillos ouverõ et fezerõ entre estes ãnos, non ho dizẽ Moysem nẽ nos et nõ o achamos de [guisa] queos nomẽes daqueles outros fillos podessemos aver nẽ saber. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Et Abel tanto quer dizer, segundo os Despoementos da Biblia, ẽna nosa lengagẽ, cõmo choro ou cousa que nõ he duradeyra. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Onde diz outrosy Gregorio ẽna Glosa do Genesis sobre este lugar, que Abel tanto quer dizer cõmo bafo, por que asy cõmoobafo se vay agiña et se esparge por lo ayre et nõ paresçe, asy faleçeo agiña Abel, et foyse cõmo oyredes et nõ paresçeo mays. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Et cõ este Abel nasçeo outra yrmãa de hũ parto, asi cõmo cõ Caym asua; et esta ouvo nome Delbora, que diz tanto cõmo seguydeyra, por que segyo aseu [yrmão] Abel, ca asi cõmo dizem [algũus] viueo pouco com el, pero outros contam que viueo moyto, et que tanto cõmo sigideyra quer dizer Delbora, non por que ella siguyse de morte a seu yrmão, mays por queo segio en justiçia et en bondade amando aDeus; ca departẽ que tanto viueo que alcançou aseu yrmão Set que nasçeo moytos ãnos despoys que Delbora et que ella casou cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Et Caym era omẽ moy máo em moytas cousas, et moy codiçioso de gááñar qual quer cousa que podia et de herdade; asi que com avariçia et cõ codiçia de aver foy oprimeyro omẽ que achou arte de labrar aterra cõ estromẽtos; et labroa et tomou della quanta mays podo, cõmo se [ouvesse] medo que lle falesçeria. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Ca pero cõ todo esso coydaua el que seu yrmão Abel que tornaria alaurar cõmo el et que querria tomar asua parte da terra, ou por ventura os que viessem del, ou outros [algũus] yrmãos que averia. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Et por queo fazia el do mellor et de moy bõa voõtade, plougo a Deus cõ o sacrifiçio del, et catou ael et aos seus dões, et rreçebeos por la bõa voõtade de Abel; mays a Caym, por la maldade que vya en el, et ẽno tallente [do] seu coraçõ [et] en suas offortas desapostas, nõ curou del nẽ dellas; de mays que diz aescritura que comya ante queo sacriffiçio fezesse cõmo omẽ gargantõ e glotõ, enque semellaua que despreçaua oque fazia et que queria fazer prazer asy mẽesmo ante que aDeus. [+]
1300 XH I, 0/ 11 "Caym, nõ se castigando desto por las pallauras de noso señor, et tyrou [per] sua saña que avia tomada contra seu yrmão, et [per] cõplir omal que [avya] pensado, diso aAbel, et faloulle em rrazõ de suas messes et de seus lauores, por lle encobrir a[saña] et omal que queria fazer, et [disolle]: [+]
1300 XH I, 0/ 12 "Cata que [feziste], ca avoz do sangre de teu yrmão chama amj̃ da terra et seme querela. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et querelao et atestemõyao oseu sangre que tu espargiste sobre la terra, et por ende tu seras mal dito. [+]
1300 XH I, 0/ 12 "Aua queme tu deytas da façe da terra et da tua, et eu asconder me ey ante ty, et andarey errado et fugido [perla] terra, et Pareyso aque chamarõ despoys Edom, pero nõ morarõ aly, mays ficarõ em outra terra açerca dy aque diserom despoys por nome Nod; et Nod, segundo os Despoemẽtos dos nomẽes proprios que som ẽna Biblia, quer [tanto] dizer em nosa lyngagẽ cõmo cousa que nõ he estabele et que nõ esta queda, asy cõmo Cayn, que despoys que foy yrado de noso señor Deus et deytado da quela terra enque estaua cõ Adam et cõ Eua et seus yrmãos, nũca despoys esteuo asesegado nẽ quedo em hũ lugar, nẽ asua cabeça ẽno seu corpo del a cõmo quer que ya tyña cõmo os outros omẽs nẽ o seu corpo ẽna terra, nem aquela terra Nod ensy mẽesma entrelas outras cõmo avemos [departydo]. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Pero segundo departẽ os santos Padres em este lugar, nõ se entende que aquela terra se movia et [andaua] de lugar en lugar, mays, despoys que Caym en ella fora, que sempre andara em mudamẽtos de aventuras et de [trauesuras] et rreuoltas cõ el et cõ os seus [a que o] el ensynaua; et chamarõ por ende aCaym, Caym Nod, et quer dizer tanto cõmo Caym [movediço], ou nõ estabele, et a esa terra esto diserõ outrosy. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et cõmo quer que oystes que diso noso señor a Caym que máá seeria aterra onde el morase, pero que semellaua aquel lugar moy bõo aCaym, partyo ael de todas las outras terras de arredor, et ajuntoa et foya apartando toda via pera sy et pera os seus. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et el foy oprimeyro que esto fezese apobla; et faziao por moytos enamygos que avia, segundo que as gentes erã aasazõ, ca nũca quedaua de [rroubar] et de forçar aos outros, et yrlos buscar onde quer que el [soubese] que erã quanto quer que fossem aalonge, et arroubarlo todo et tomarlo pera sy, et poerlo su oseu poder, segundo orrazoa Josep. [+]
1300 XH I, 0/ 14 Et [bygamya] he aver o omẽ duas molleres, ca dizemos em latym bis por dous, et em grego dizẽ gamos por moller; et ajuntãdo estas duas palauras, bis et gamos cõposerõ ende os sabeos ẽna gramatyca em latym este nome [bigamya]; et quer dizer [bigamya] tanto cõmo hũ varõ aver duas molleres em hũa sazõ, ajũtadas et ahũa sem ley, aqual cousa he moy grande pecado. [+]
1300 XH I, 0/ 14 "Et quer dizer esto que daquelas personas taes, que nõ casara opadre cõ afilla [nẽ] amadre cõ ofillo, mays casando as outras personas; ca esto arrazõ oda, ca se asy nõ fose nõ poderã os omẽs séér moytos nẽ cresçer nẽ encher aterra cõmo oyredes queo noso Señor mandaua; pero abygamya em todo tempo foy dada por grande pecado, esto he ẽno tẽpo dante da ley et ẽno da ley et ẽno despoys da ley; ca ajnda que ẽno começo dos omẽs casauã os yrmãos cõ as yrmãas, pero nõ tomauã em hũa sazõ mays de hũa et nõ duas. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et este Jubal por aquel saber da arte da musica que el avia achado quese nõ perdese ẽna fim, mays que [ficasse] pera os que viesem despoys del et desa fim, et outrosy acõmo quer que soubera das [fĩjs] que avjã de vĩjr et nõ aprendera qual dellas seria [primeyra], pero por se gardar de todo et quelle nõ faleçese ael o hum ou o outro, fezo dous pylares hum de ladrillos et outro de pedra. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et por qual quer destas [maneyras] ou por hũa ou por outra quese nõ perderia osaber. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et el começou primeyro aentallar os metaes et fazer em elles feguras [enleuadas] et de outra guyssa, et achou esto desta maneyra: seus yrmãos Jabel et Jubal et outros dos seteẽta et quatro de sus yrmãos et suas [cõpañas] andando por los mõtes, Jabel cõ seus gãados et Jubal andando buscando madeyros de que fezese seus estormẽtos de sua musica, achauã as siluas tã espesas, por que omẽs [nj̃gũus] nõ andarã ajnda por y nẽ cortarã y nada, et por la espesedũe do mõte nõ podiam por y andar nẽ passar de hũ lugar pera outro; et ençẽderõ os mõtes et tã grandes forõ os fogos que ardeu toda aerua et desy as aruores [grãdes] todas, et ajnda aterra cõ elles; et tã [grãde] foy acaentura que entrou dentro ajuso que fondeu metaes de venas que aly avia delles, et tanta foy aforça da fondiçõ quese [torçerõ] os metaes, et aly onde quedarõ et se queymarõ tomarõ ensy da parte de juso feguras de madeyros et de pedras et de que quer que su sy [acharom]. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Sobrelo al, estudou el et sutelezou et achou moyto por sy em esta arte adeante, ca acõmo quer que dos sones dos martelos dos ferreyros ho aprẽdera, pero aqueles sones ygoaes erã et ygoalmente sonauã; et el pensou el despoys por sy de temperar as cordas, as hũas altas, et as outras [vayxas], as outras em medeo; et fezoas todas rrespõder ẽnos cantares cada hũas em suas vozes et acordar cõ ellas, donde se fazẽ as [dulçedũes] que aplazẽ aos omẽs moyto et os alegram. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Et foy filla de Lamec et de Sella; et acõmo quer que era yrmãa de Tubalcaym, cõmo he dito, pero foy sua moller, et segundo aestoria sem pecado, ca ajnda estonçes nõ defendia otẽpo aqueles casamẽtos; et diz a Glosa sobre o Genesis em este lugar que Noema tãto quer dizer cõmo voõtade, et esta voõtade em este lugar tãto cõmo codiçia; et que tal yrmãa ouvo Tubalcaym asy cõmo [codjçia]. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Et dizẽ que foy este Tubalcaym omẽ moy batallador cõmo disemos; et que moyto lidaua, segũdo queo despoẽ os departidores, queo fazia cõ codiçia de [gaañar] o allẽo, ou vengar amalquerença, ou apremear aos omẽs queo temã et [oseruã] et el leuar oseu deles et tomauao pera sy; et aalende desto que mãteuo Tubal Caym oseu corpo ao mayor deleyto dessy que el podo em molleres et em todas outras cousas quaes quer, et em aquelo folgou toda via quando et cada que selle guisou. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Ca cõmo quer que disemos que Noema achara aarte de teçer, tanto foy tarde et ẽna fim da primeyra ydade, et vẽeo logo odeluvyo, et dizemos queo nõ oyuarã ajnda saber os omẽs nẽ [ajudarsse dello], et Noe et seus fillos et suas molleres nũca ouverõ afazemẽto [njhũ] cõ os de Caym, por que algũa cousa aprendesẽ delles, et todo omãys queos da ydade de Noe, que foy asegunda do mũdo, [souberõ] depoys do deluvio elles opensarõ, et[o] fezerõ, et asyo ouverõ. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Et oyrõ Lamec et omoço orroydo, et pregõtou Lamec ao moço querroydo era aquel. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Et queremos que sabeades em este lugar que en todas as gẽerações de Caym nẽ ẽnos seus feytos que em [njhũ] lugar nõ posemos conta de ãnos nẽ fezemos y [canonyca njhũa] asy cõmo conta de tempo quea nõ achamos feyta dos santos Padres, nẽ de Moysem ẽna Biblia, nẽ de outros [en] outros lugares; mays contamos sua estoria cõmo foy averdade do feyto, et he dito et leyxado em escrito. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et diz sobre esto mẽestre Godofre ẽna sexta parte do Panteõ et outros queo outorgã cõ el, que teuo Adam dóó por Abel çento ãnos; et que poucos dias forõ em todos aqueles ãnos que el nõ fose aafosa de Abel chanzer, et fazer doo, et chorar por el; et tanto durou esto que Adan et os que vierõ despoys del que chamarõ por este feyto [a] aquel lugar onde jazia Abel val de Lagrimas Et de cõmo avia Adam moy grande dolor por la morte de Abel, et outrosy por Caym que fezera aquesta nemyga, et era seydo et ydo fora da terra, ca acõmo quer quelle aquel mal contesçera seu fillo era, cresçendolle este pesar et este dolor de cada dia do começo ata ocabo do dolor, poso em seu coracõ et fezo promyssom delo et jurou que nũca mays sse chegasse aEua pera fazer em ella fillos de que tomasse tristeza et pesar. [+]
1300 XH I, 0/ 24 Et Seth, segũdo dizẽ Jeronymo et os [espoedores] desta estoria, que tãto quer dizer cõmo rresuçitamẽto de Ihesu [Cristo]. [+]
1300 XH I, 0/ 25 Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobreste lugar diz mẽestre Pedro, que Josepho conta que Adam aduzentos et trijnta ãnos de quando fora feyto, que fezo a Seth, et que vyueo despoys desto seteçentos ãnos; mays dizemos nos que acõmo quer que semella queos contã el et Moysem, que nõ os som quanto aavida de Adam, ca Moysem nõ conta os çento ãnos em aquel tẽpo enque Adam teuo o dolor por Abel, mays [enadeos] aca sobre Josepho ẽna vida que fezo despoys que fezera aSeth; et Josepho conta aqueles çento ãnos do dóó aly ondeos Adam pasou, mays despoys descontaos ẽnos ãnos que [vyueo] despoys que ouvo a Seth, onde, tambem segundo hũ cõmo outro forõ todos los dias da vida de Adam [noueçentos] et trijnta ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Ajnda dizem algũus esta outra rrazõ: que foy el hũ dos maestres que fezerõ aarqua de Noe, et despoys que [soubo] arrazõ do deluvyo, et cõmo quer que el creese por ventura que sééria o deluvyo ou nõ, cao oyam dizer os omẽs et moytos osabyam, mays nõ o podiam créér, [dizẽ] que fezo este Matussalem em hũ costado da arca quando labraua em ella hũ estogo de hũa camareta para sy, apegada ẽno costado da arca, mays que nõ entraua dentro ẽna arca, et avia aentrada de fora; et esto queo nõ vyo Noe, nẽ nẽgum de seus fillos nẽ de suas molleres; et desque começou odeluvyo avijnr, acolliansse todas las anymalyas aarca aNoe, et dizẽ que tomou Matussalem sua vianda que [tiña] ascondida et prestes; et estando Noe ẽna presa de tomar as anymalyas que metesse ẽna arca [cõmo] lle mãdara Deus, diz que Matussalem que se collera em aquela camara, et çarrou moy bem sua porta [per] onde entrara; et goaresçeo aly do deluuyo, et ajnda dizẽ que vio Matussalẽ ocoruo et apoõba que enviara Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et ajnda achamos escritos que dizẽ que aquelas molleres do lynagẽe de Caym, que asy cõmo erã fremosas que [asy] queriã varõ moyto fortemente aademays, tanto que cõmo ellas esto quisessem fazer, et os de Seth nõ, diz que ellas trauauã deles ata que lles faziã fazer todo o que ellas queriã, et ajnda que ellas sobyam en çima deles. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et Lamec nõ quedaua de castigar los toda vya, mays nõ podia cõ elles por que erã moytos, et se partyam ẽnos tallentes ao que queriam. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et dizemos que podo chegar a [Ebrõ] o seu lynagẽe creçendo et [vijndo] poblando aterra, et os fillos de Deus, que erã os do lynage de Seth, veendo as fillas dos omẽs, que tanto quer dizer que erã do lynage de Caym, cõmo erã moy fermosas, pagarõse dellas et codiçiarõ as, et tomarõ as por molleres, et de todas ellas quaes elles escollyam. [+]
1300 XH I, 0/ 32 "Et diz ajnda Jeronymo sobresta rrazon ẽna Glosa, et diz que estas palauras de Deus que querem dizer que anatura do omẽ era ensy tam flaca que nõ poderia despoys sofrer a Deus, et que oque aqui faziam de mal que aqui queria que o pagassem et padesçessem, et que lle lo nõ terria pera os penar onde durara a pena pera sempre, et que diso aquesto Deus por rrazõ do deluvyo que queria fazer enqueos mataria logo a todos por los maes que faziã, et que o faria com esta pena pasadiza et nõ cõ aquela que nũqua a de faleçer cõmo fezera ao diabro; et que des Noe endeante que nõ seeria a [a] vida do omẽ [mays] de çento et víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et estes forõ aos que diserõ gigantes, et ouverõ este nome de ge que dizẽ en grego por terra, et genyty em latim por engendrados; et segũdo esto, gigantes tãto quer dizer cõmo engendrados de terra, et nõ por que elles nasçessem de terra, mays por que queriam séér señores de toda aterra et de todas las outras cousas, et seguyr oterreal, et que atorto nẽ adereyto outro señor senõ elles nõ ouvesse y; et Deus por esso vééndo amalyçia dos omẽs [cresçer] cada dia, et yr de mal ha peor, et veendo cõmo oseu coydado et [o] coraçõ delles era dado aentẽder todo mal et maliçia em todo tempo, touo que pẽna lle jazia em aver feyto ho omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et gardandose pera adeante et seendo tangudo de dentro de dolor do coraçõ por aquelo que queria fazer, et falou aNoe et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et sobrela rrazõ que nomearõ gigantes aestes soberueos fillos dos de Seth et das fillas de Caym, departẽ os sabeos, et he mẽestre Pedro hũ delles queo conta em sua Estoria; et ouvo ẽnos maos angẽos que caerõ hũa ordem delles que aviã natura [et] poder de tomar forma de omẽ, et quando querem mostranse et quando querem [desfazẽse] de vista. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et estes espyritos am nome [jncubos], que tanto quer dizer como jazedores de suso, et esto por quese deytã em çima [aos] omẽs; et estes som aqueles quese deytam de suso sobre os omẽs de noyte et os apesam quando dormẽ; et estes jazem cõ as molleres em forma de varõ et enprenam as de omẽs; et os que daqui nasçem som grandes et valentes et de grandes corações. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et quando vio queo nom queriam créér nẽ castigarse por el, et via outrosi as molleres de Caym, apoderadas delles ouvo moy grãde medo que se mays contra elles contendesse em aqueles castigos, acõmo quer que el era omayor et señor, queo matariã ael et asua moller et aseus fillos et asuas [cõpañas]; et tomou aela et aelles et foyse morar aoutra terra, et leyxou aquel lugar por que quanto se el mays traballaua em castigar los tanto se elles mays trauallauã de fazer as cousas que pesassem aDeus, et maltrager et desonrrar a Noe [et] asuas [cõpañas]; et foyse dende quanto mays podo. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Destes males pesou moyto aDeus. et asanousse, et chamou estonçes a Noe queo temya et oamaua, et por queo achaua bõo et dereyteyro ontre todas aquelas [cõpañas], et escolleo ontre todos pera lle dizer sua voõtade do que queria fazer, et disolle que toda aterra que era danada cõ maes, et con pecados, et cõ nemygas quese faziam em ella; et por ende que avya voõtade de destruyr todaslas creaturas que en ella fezera, tam bem aos omẽs cõmo aas bestas et todas las outras cousas, et quea queria poblar de outros omẽs doutro lynage enque nõ ouvese estas maldades, et que aqueles de quea poblaria quelles myngoaria aavida, que nõ viuessem tantos ãnos cõmo viuerã os outros ata aqui, et mỹgoando cada dia, que verria atempo que toda [a mayor] vida do omẽ que seeria çento et vijnte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Mays por que vya que era Noe dereyteyro escontra El mays que todos los outros, que nõ queria quese el perdesse cõ os maos que el queria destroyr; et descubrio lle queos queria destroyr com agoas que trageria [sobrela] terra. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et diz oebrayco et mẽestre Pedro cõ os Judeos que foy cõmo vidreyra; et oebrayco [diz] ajnda mãys quea [çercou] Noé de cristal, et chama a oebrayco meridiano , quer dizer lugar [per] onde lles entraua aluz [ao] medio dia quando passaua o sol [per] cima, acõmo quer que nõ paresçesse o sol aqueles dias por lo tẽpo nublado; et Symaco achama diluculo, quer dizer, pouca luz, por que entraua por aly pouca luz cõmo vem por la [mañãa] çedo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et diz que este engludo quea nome glutem, et queo acham em [hũus] lagos en terra de Judea, et que anda nadando em çima da agoa; et que acham outrosy este engludo em Siria, que he hum lymo [que] sal sobrela terra asy cõmo feruendo, et diz que aquel queo quer que destes lugares lo a. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Da maneyra da feytura et das camaras daquela arca falam et dizẽ moytos sabeos, Moysem, Josefo, Agustim, Strabo, Teodoçio, Symaco et outros; mays cõmo quer que [algũus] delles digam de hũa [guisa], et outros de outra, nos nõ dizemos agora aqui [mays] desto, por que todo ofeyto da feytura da arca se torna aafeytura de hũ couedo; [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et que ala onde fossem por las terras queo disessem aos outros que aly nõ vynã, et seo asy nõ fezessem que Deus queria tomar dereyto et vingãça deles, et que atodos los [omẽs] varões et molleres máos, et ajnda bõos seos y avia, et [a] todas quantas [anjmalias] ẽno mundo avia et em el erã et quantas obras ẽna terra fezera, que todo esto destroyria apouco de tempo, et todo esto fazia por la maldade dos omẽs; et que ẽna pena que el sobre elles enviaria que todos, maos et bõos, et as outras cousas [yriam] ygoalmente em ella, et que os omẽs et as anymalias morreriã y, senõ moy poucos omẽs et moy poucas cousas das outras viuas de cada natura, que El queria saluar daquel peligro [enque] ficassem as semẽtes dos linagees de cada hũa dellas, por que despoys que aquelo fosse passado que poblassem aterra et amãteuessem. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et diz outrosy quese toma este nome cataracta por qual quer fiestra, et que asy he dito aqui [porlas] fiestras do çeo. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et moytas aves [vierom] com oapertamento das agoas et da morte, et pousarõ sobrela arca, et cõmo quer que algũas dellas erã tam rrezias que sofreram por ventura as agoas da chuvia, que aarca nũca entraua toda su as agoas, et nõ poderõ sofrer as agoas et todas morrerõ. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Et el foy hũ dos [escriuydores] destas estorias Beroso o Caldeo, et chama naue a esta arca de Noe; et diso asy daquela naue que vẽeo em Armenja et pousou açerca do monte Gordiçio, et diz que ajnda ha della aly, et que algũus vam ala por de aquel bytume cõ que ella foy vntada, que he moy bõo [pera] tyrar et lauar et toller toda mazela de que quer que seja. [+]
1300 XH I, 0/ 43 Et quando esto vio Noe sabia el cõmo apoõba era [aue] de casa mays mãsa que outra ave das brabas que em casa morã, et envioa; et ella foy et achou terra descoberta, segũdo dizẽ, mays nõ seca adondese ella atrouesse apousar de pees, que acõmo quer queos alturas dos mõtes erã descubertos et paresçiam pero aterra et as aruores, todo estaua ajnda lodoso et por [esso] nõ ousou pousar, et tornousse aarca cõmo tornaria ahũa casa enque morasse. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Que os primeyros ouverõ oespanto et virõ as prouas do feyto; et nos, cõmo quer que nõ sejamos y mortos nẽ tomamos y amorte, pero por todo oal passamos senõ por la morte. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Et nos sofremos opostromeyro destroymẽto enque sééria a pẽna doblada, aqual cousa eu sey señor que tu nõ queres dar duas vezes pẽna por hũa cousa. " "Et por esto Señor, eu te rrogo por la tua [piedade] que tu nã ajas saña nẽgũa desaquy adeante contra nos nẽ contra a terra. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et quanto quer que pequẽ et que façam de nemygas daqui endeante, nõ sera mester multydũe de agoas pera tomar delles vingança, nem rregara mays aterra nũca aagoa asi cõmo arregou esta vez, et acobrio et a enbebedentou; nẽ maldizerey daqui endeante aterra por los omẽs, ca bem sey eu que elles prestes et [guisados] estam pera se darẽ sempre amal mays que abem. [+]
1300 XH I, 0/ 46 "Et disolle asy despoys desto, que frio et caentura, et agosto, et jnverno, et veraão, et noyte, et dia, et semear, et coller que sempre seeria et queria que fossem. [+]
1300 XH I, 0/ 46 "Eu demãdarey o sangre das vosas almas da mão de [todaslas] bestas, et asy cõmo eu demãdarey o voso sangre aqual quer queo esparger, tam bem abestas cõmo aomẽs; outrosy se algũ de vos esparger sangre doutro omẽ, del ademãdarey eu, et o seu sera espargido por el; et esto nõ seja teudo por maravilla, que aaymage de Deus he feyto o omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Da vida dos omẽs Sobre esto, por que diso noso señor Deus a Noe que seeria de aly adeante avida do omẽ çento et vijnte ãnos -et nẽgum nõ teña que ẽna palaura de Deus aja nẽgum erro nẽ ho a aquẽ bem aentender - et por que vyueo Noe despoys do deluvio trezẽtos et [cinquoeenta] ãnos, queremos nos dizẽr aqui oque achamos departido sobrelo. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et segũdo departe mẽestre Pedro esto quer dizẽr que Noe despoys que sayo da arca que fezo fillo, et posolle nome Yonjto. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et por que era menor que os outros, ca os outros todos tres erã ja casados quando este nasçeo et ajnda quando entrarõ ẽna arca, querialle Noe et Puarfara sua madre mellor que aos outros, et tyñano cõ sygo ẽna casa, et aos outros tres suas moradas lles avyam ja dadas acada hũ em seu cabo; et ensynauã aYonjto quanto sabyam et podyam aos costumes de Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et tam bem sabya Noe cõmo cada hũ destes seus fillos mayores queria yr cõ as grãdes [cõpañas] que avia contra hũa destas partes cada hũ cõ os seus aasua parte, et que nõ ficaua terra apartada pera Yonjto, pensou, oque foy despoys, dizendo que seus fillos falariã sobrela partida da terra et que outorgariã os outros aSem, que era yrmão mayor, a mays grande et mellor destas tres terras que he Asya. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et aterra tyña des de Etam ata omar, et poserõlle nome Elioscora, que tanto quer dizer cõmo terra ou rreyno ou termyno de sol. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et el cõ grande sabor de poder vĩjr ao sennorio que queria foyse pera ouriente a Yonjto; et Yonyto rreçebeo moy bem et ensynoulle osaber da astrologia, et fezóó sabedor de sua fazenda et do que avia de aver. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et Nẽprot desque soubo moyto, et se queria tornar daly [a Armenya] pera as outras suas [compañas], descobrio se mays aYonyto et falou com el em rrazõ de rreynado; et disolle Yonyto [asy] cõmo profetando, que quatro rreynos se aviam agina aleuãtar ẽno mũdo por prinçipaes: ohũ por parte de ouriente et este seeria dos de Assyria; o outro de septẽtriom, et este he dos çitas; o outro de parte de medio dia, et este he o do Egipto; oquarto em ouçidente et seria este ho dos de Sytionya. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et segũdo cõta ojudio ẽno primeyro libro dos quinze do seu Libro Mayor queos chama y gigantes et diz que sua voõtade era de deytar os deus ende fora que som os aos angeos, et seer elles señores, pero sobre todo, se viesse odeluvyo queriã esta torre fazer por queos nõ alcançasse nẽ chegasse aelles nẽ podesse Deus cõ elles et quese podesem elles aly defender dEl, et esta era a sua grande loucura; que elles aprenderam de Noe queo outro deluvio pasado que pojara quinze couedos sobre omays alto mõte do mũdo, cõmo avemos ja dito, et que aquela torre quea coydauã elles fazer tã alta que omays que ella averia em alto sobre aqueles quinze couedos que nõ seeria em conta, segundo diz Josefo ẽno seysto capitolo; hu mostra aly Josefo que amultydue daquela gente que toda estaua prestes pera fazer os mãdados de Nẽprot, et teer por graue oseruyço de Deus, ca asy os avia enssynados et ensandentados Nẽprot ẽna loucura desto et em soberuea asy cõmo oel era em [descoñosçer] osseu Deus queos fezera; et dezialles que toda quanta bõa andança avyam que por seu syso lles [vjña], et nõ porlo bem fazer nẽ porla merçede de Deus, et se [rrequizas] et bẽes aviã quelles nõ arrequeçiam por la piedade de Deus, mays por la sua forteleza deles. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et pesou moyto aDeus da sua máá entençõ et máo siso, et [do] seu mao feyto; et desqueos vyo asy enlouqueçer, acõmo quer queo meresçiam, segundo diz Joseffo ẽno seysto capytolo, nõ quiso destroyr los todos ajuntados, empero queo nõ temjã, et sabyam cõmo todos los outros erã mortos ẽno deluvio pouco tẽpo avja. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Sobre esta rrazõ fala et diz mẽestre Pedro ẽno departymẽto de hũa lyngagéé em moytas, et diz que nõ fezo y Deus cousa de nouo nẽgũa, por que as rrazões et as sentẽças das palauras hũas ficarõ em todas las gentes mays quelles partyo Deus aly as maneyras et as formas de dizerlas, de [guisa] que nõ soubessem os [hũus] oque deziam os outros nẽ oque queriam, et quedaria logo aobra. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et por que foy aly mesturado et cõfondido em moytas lengages hũa lyngage que era em todo omũdo, et diz oebrayco Babel por cõfondemento, et poserõ nome Babel aaquel lugar do seu ebrayco que vsauã quando esto foy; et Babel tanto quer dizẽr cõmo confondemẽto, por que oque antes era hũa lyngage foy aly cõfondido em moytas lyngages cõmo dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et achamos segundo ocõta Plinio et o Libro das prouynçias, que [hũus] dos sabeos quese traballarõ de falar do partymẽto das terras, [que queriam fazer estas terras, ] os Egiptos et as Eziopias que ençarra o Nylo, que fossem por sy quarta parte da terra, mays nos [contamoslas] cõ Africa; et desy cõmo se ajuntã estes tres braços em hũ et fazẽ hũ rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Lidia tota fremyt et esto quer dizer: toda Lidia se assaña et rroge, asy cõmo toda terra de Lidia. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Et os Seteẽta Trasladadores chamã aaquela terra de Hus [Affityde] que he tanto cõmo austral, et austral tanto quer dizer cõmo terra de vendaual; et este Hus dizem que poblou aTraconytica et aDamasco cabeça daquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Sale fezo aEber, et deste Eber ouverom de começo nome os seus ebreos; et diz [Jeronjmo] ẽna sua Glosa que Eber tãto quer dizer cõmo passador, et departe [Rramyro] ẽnos Espoemẽtos da Biblia que Eber tanto quer dizer cõmo vençedor, passador, por que ẽna sua vida passarõ as geerações de Noe em Babel do que foram ao que nõ erã, por que ontre todos los lyñages el vençeo, ca em el ficou aprimeyra lengage que era antes hũ de todos. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et sobresto queremos [departyr] oque achamos que dizẽ os sabeos que esto espoẽ sobre o Genesis; et dizẽ [hũus] que por que [Moysem] diso asy em cabo do quinto capytolo do Genesis, enboltamẽte et sem outro departymẽto: [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et nos cõmo quer queos sabeos que em esta estoria falarõ et em ella departirom ordenã as rrazões destes tres yrmãos, qual quer primeyro, [et] qual quer em medio et aoutra em cabo, ordenamoslas nos et começamos las em este lugar cõmo achamos que nasçerõ: as de Sem primeyro cõmo de yrmão mayor; as de Cam despoys destas cõmo de mediano; as de Jafet tras todas estas, cõmo de yrmão que nasçeo despoys dos outros. [+]
1300 XH I, 0/ 67 "Creçede et arrequesçede et enchede aterra, et syruã vos todas las outras creaturas que su o çeo som"; aterçeyra que achamos escrita que cõmo quer que léémos ẽno Genesis que maldiso Noe aCam, que porla onrra queo bendisera noso Señor Deus cõ el [et] cõ os outros seus yrmãos, que nõ maldiso aNoe el ensy, mays ẽnos fillos, et disolle [estas palauras], segundo conta mẽestre Pedro: [+]
1300 XH I, 0/ 70 Et os outros seys yrmãos outrosy poblarom, mays nẽgũa cousa nõ achamos deles, [nẽ dos feytos deles] senõ os nomẽes soos; mays as suas çidades, cõmo quer que nõ som conosçudas agora, [enpero] terras ouverõ, et çidades fezerõ elles et outras poblas. Ẽna batalla de Tyopia, segundo diz Josefo, asy cõmo cõtaremos adeante, queas destroyrom os [judeus], et, segundo diz mẽestre Pedro ẽna sayda [do] Egypto pera aterra [da] promyssom as destroyrõ. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Mays estes ordenamẽtos de Moysem et de Josefo et dos outros que falarom desto, todoslos tomamos por bõos, por que as rrazões que nos dizemos enque he aforça de toda aestoria, asy [seem] contadas aqui verdadeyras, em quaes quer destes ordenamẽtos, cõmo as os santos Padres diserom et leyxarõ escritas. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Teuerõ despoys os judeus que vynã de Eber, que foy da lyña de Sem et outrosy os de Jafet, que quanto dos de Cam podesem leuar ou tomar da terra ou doutras cousas quer por batalla, quer por força, et ajnda prenderlos et tomarlos por vasalos peyteyros et por seus seruos, que nõ faziam pecado nẽ erro nẽgũ, que seu padre Noe, que fora padre de todos, dos [hũus] et dos outros, lles leyxara esto por erdade. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et quẽ quiser saber donde vẽeo esta malquerença tã grãde et tã longa ontre os christiaos et os mouros, daqui cate arrazõ, que os gentíj́s et os christiaos que oje [som] véém prinçipalmẽte de Sem et de Jafet, que poblarõ a Asya et aEuropa. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et esto asy he cõmo quer que [algũus] dos de Cã se ajam tornados christiaos por predicaçõ ou por premya de prigom ou de seruydue. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et nos tẽemos, que segũdo este dereyto et priuylegio que Noe noso padre nos leyxou aos de Sem et de Jafet donde nos vĩjmos que toda cousa de terra et de al que nos dos de Cam de Africa, et donde quer queos mouros sejam em quaes quer outras terras; et poys que mouros som, todos som de Cam, et se podermos de [algũus] deles algũa cousa leuar por batalla ou por [qual] quer força et ajnda prenderlos et fazerlos nosos seruos que nõ fazemos em [ello] pecado, nẽ torto, nẽ erro nẽgũ. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Da [malquerença] natural dos de Sem et de Jafet contra os de Cam, et da [malquerença] dos mouros contra os [cristãos]. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Pero o dito da maldiçõ de Noe, que era opadre, que cõmo priuylegio de omezio, por sempre ficou et fica ontre nos et os de Cam, et pero que esta malquerença que he ja feyta cõmo natural ontre nos et elles. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Mays ontre nos os [cristiaos] et os gentíj́s, que som ajnda y dos de Sem, et se [algũus] y outrosi ha ẽnos dos de Jafet, dizemos que deueria seer [amystança] et quese faz ajnda [cõmo] natural segundo os ditos de Noe, et sobre todo com odeuedo que avemos dito que diso Noe ẽno [novemo] capytolo da Biblia, que morasse Jafet ẽnas tendas de Sem, et semella que nõ deue aver omezio ontre nos et elles nẽ malquerença natural cõmo ontre nos et os mouros. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et segũdo diz Josefo ẽno sexto capitolo em esta rrazõ, os omẽs das outras terras por onrrar aestes fillos de Jafet poserõ os nomẽs de seus fillos de Jafet aas suas gentes, dos poedores dos nomẽs acada [hũus] por onde quer que chegarõ aaterra que tomassem et apoblassem. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Mays em Europa, por que nẽgũ das mayores genera ções de Jafet nõ vẽeo amorar aaterra aque despoys chamarõ dos de Gomer nẽ morou y, apartarõse hũas [cõpañas] das outras que chegarõ de aquelas generações de Jafet, et forõ de Gomer et dos de Magog, et vierõ sem caudillos et sem outro rrecado, que por que oyam os outros dizer que era terra moyto fria et máá nõ queriam pera ella vĩjnr; et poblarõna esses et morarõ en ella, et chamarõse por nomẽs departidos em moytas [guisas]; et som aqueles aque os gregos chamã galatas agora, que em aquel tempo primeyro gomaritas se chamauã elles de Gomer, donde vynã, et pero que vynã sem caudillos el os enviara aly apoblar. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Jano vẽeo contra Europa et chegou aaquela terra aque agora dizemos Greçia, et poblou hũa parte della, et posolle oseu nome cõmo quer que aja y leteras mudadas, por que diserõ aaterra Yonjo et aos moradores yonyos; et poseronlle os gregos este outro nome de mays, et [chamarõlles] os elladicos. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et nos queremos las agora aqui dizer daquela [guisa] queas diz ẽno dito libro do dito arçibispo. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Et de mays, víj́ndo por Asia aapobla da sorte que era Europa, acõmo quer que eram moytas aquelas gentes mẽtre que estauã [ajuntadas] em hũ, mays pero faziãsse poucas pera tomar et poblar por sy todas las terras do mũdo logo, et elles outrosy que nõ podyam poer tãto tẽpo em andar sempre cõ suas [cõpañas] meudas pera chegar aEuropa, nẽ sofrer [otraballo] et [mj̃goa], tomarõ em essa partida de Asya os termynos que avemos ditos ante desto, que vierõ logo poblando da parte de septẽtríom, et desque pousarõ aqui et poblarom, forõ víj́ndo por seus tẽpos et pasarõ a Europa, et tomarõ as terras que disemos, et poblarõ em ellas. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Et nos achamos as poblas de Tubal ditas mays cõplidamẽte em libros de outros sabeos que falarõ delo, et téémos por [guisado], que poys que disemos as das outras géérações de Jafet, que digamos estas; et queremos las dizer aqui, et dizemos assy: [+]
1300 XH I, 0/ 80 Os fillos de Tubal despoys que andarõ [moytas] terras buscando lugares bõos de pobla, chegarõ aas postromeyras partydas de ouçidente, et virõ bõas terras, et bõos montes, et bõas agoas, et bõos asentamẽtos, et quedarom aly et poblarõ; et por lo que oyam dizer que acaesçera do deluvio, asentarõsse logo ẽnos montes de Aspa aque chamã os montes Pyreneos; et chamauãse ẽna primeyra estas [cõpañas] çetubales, de cetus que tanto diz [ẽna] nosa [gramatyca] cõmo [cõpañas] de Tubal; et çetubales tanto quer dizer cõmo [cõpañas] de Tubal. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et esta terra jaz ẽna fim de Europa em ouçidente, que he a postromeyra terra do mũdo, asy cõmo vay daquela parte; et em pos aquesto estes do lynagéé de Tubal, morãdo aly em aqueles montes Pyreneos de Aspa, desque se forõ fazendo grandes [cõpañas] perderõ omedo do deluvio, ca avyam ja por [moytos] ãnos prouado aterra et as agoas das chuvias et dos rrios, et desçenderõ dos moy altos montes et poblarõ ẽnos chãos das [rribeyras] do [rryo] aque dizemos agora Ebro, et desque se touerom por moradores daly mudarõ elles onome asy méésmos et chamarõ sse çeltybeyros de çe que quer dizẽr tanto cõmo cetus por [conpañas], et Tubal et Yberos Ebro, et enaderõ aquela letera l em medio por apostura do nome, et [çeltiberos] tanto som cõmo [conpañas] de Tubal, moradores das rribeyras do rrio Ebro. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Et cõmo quer que algũas [conpañas] dos outros dous yrmãos poblarõ y, asy cõmo Nẽprot, que acõmo quer que era do lynage de Sem et foy contado do lynage de Cam por la rrazõ que avemos [dita], por que asua artaria deytou os do lynage de Sem et de Jafet da torre et da çidade de Babilonya, senõ as que quiserõ y ficar por seus empero quea fezerã todos, et poblou el despoys mays açidade et rreynou y. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Onde paresçe que aquel yrmão mayor por que el avia bõa ventura et sorte, que queriam dela os outros, et por ventura foy cõmo por synal que ẽna [vijnda] de [Ihesu Cristo] que [vijnria] em aquela sua partida, et avia el de aver amelloria em esto et elles queriam aver ende asua parte, pero que algũas destas gentes nõ vam oje por essa carreyra, et aly ficarõ, et poblarõ, et morarõ, et morrerõ, et destes meesmos passarom despois poblar aEuropa. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Agora queremos dizer de Noe et dos seus quatro fillos Sem, Cam, Jafet et Yonyto enque lugar ouverõ suas moradas et onde acabarõ. [+]
1300 XH I, 0/ 83 Et por que nõ disemos ajnda dos outros seus yrmãos enque lugares ficarõ em aquelas tres partes da terra que ouverõ por sorte, segundo diz Josefo, nẽ contamos outrosy de Noe cõmo fezo em [seu] acabamento, téémos quee lugar et queremoslo agora aqui dizer. [+]
1300 XH I, 0/ 85 Agora, poys avemos dito das moradas et dos acabamẽtos de Noe et de seus fillos, et das poblas dos seus, cõmo quer que nõ digamos das seteẽta et duas geerações, queremos dizer das quinze de Jafet que poblarõ Europa quee aqui onde nos somos et erdamos et viuemos; et diremos quaes destas gẽtes acordam em hũa lyngage et quaes se departẽ dos outros ẽna sua. [+]
1300 XH I, 0/ 86 [Alamanya], Daçia, [a]que chamã agora Dana Marcha, Nuruega, Suana, Flandres, Ingra Terra, estas todas seys am hũ lengage acõmo quer quese departem em algũas palauras et em [algũus] costumes Scançia et outras yslas que som em cabo de Europa, [aa parte] de septentriom, am suas lengages. [+]
1300 XH I, 0/ 86 Mays agora, poys disemos [ja] das moradas, et dos acabamẽtos de Noe, et de seus fillos, et das poblas de suas gẽerações, et dos lengages de Europa, queremos logo dizer dos primeyros costumes et creẽças de todos. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Et forõ outros ajnda mays em estas rrazões quanto mays vynã em pos os outros, et entẽdendóó por estas rrazões; aprimeyra [porlo] que aprẽderã dos outros que vierã ante que elles, a segunda por lo que elles sotelezauã, et despoys desto pararõ mẽtes aas aves et virõ cõmo uolauã et passauã em pouco tẽpo grãde termyno de ayre, et de terra, et de agoas quando ellas queriam ou lles acaescia, et nõ de pe nẽ as leuãdo nẽgum mays ellas por suas alas et por seu aruydio ofaziã et veẽdo cõmo se alçauã por sy de terra ẽno ayre et pojauã moyto em alto contra o çeo; et por estas rrazões que erã mays nobles cousas et mays chegadas aDeus que quaes quer cousas das outras que avemos ditas, et leyxarõ de adorar as outras cousas que adorauã antes et adorarõ as aves. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Et desque os [hũus] começarõ de orar aas aves que em hũ tempo méésmo os omẽs adorauã cada hũas destas cousas, os [hũus] hũas, os outros outras, cada [hũus] segũdo suas seytas et esto he segundo seus apartamẽtos que tomauã em suas creẽças, et começarõ os outros de amãsar et caualgar ẽnas bestas pera yr mays [agyña] et mays sem traballo onde yr queriam; et seruyrse dellas em outras [guisas] que nõ as adorauã ja aqueles senõ nõ lles lo fariã. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Et cõmo quer que avia y omẽs antes que trouxessem ẽnas mãos arcos et dardos, estes destas creenças os tragiam todos comunalmẽte, et esto por duas rrazões: aprimeyra por medo de guerras que se boluyam entre elles, mays nõ por bandos das cousas que adorauã et enque crj́íam, asegunda por la caça que usauã. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et fazemoslo nos outrosy dizer ajnda por estas outras rrazões: aprimeyra por queo achamos escrito de bõos omẽs que forõ sabyos; asegũda por que téémos que he [rrazom] dereyta aque nos moue adizerlo, que [acomo] quer que [gentijs] eram aqueles queo faziã, enpero bõos omẽs forõ, que pero que erã alongados da verdadeyra creẽça de Deus, nõ leyxauã toda via por esso apojar de hũa cousa em outra, cõmo de grado a créénça de mellores cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et departĩdo ẽnas naturalezas et cursos das estrellas acharõ queas hũas se [moujam] et as outras nõ; et das quese mouyam et nũca quedauã escollerõ et cõtarõ que erã sete; et por quese mouyam et nũca quedauã de andar nẽse parauã em nẽgũ lugar et andauã apartadas hũas das outras, et por esto diserõ que cada hũa dellas avia seu çeo apartado en - que nõ era outra estrella nẽgũa, et [chamarõlles] planetas, et planeta tanto quer dizer cõmo estrella andadeyra; et derõlles este nome de planos que diz ogrego por tal andar. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et leua [este] nome de [domjnus] que dizem em latim por señor, et domyngo tanto quer dizer ẽna nosa lengage cõmo dia señoral, ou dia do Señor, et sabado quer dizer folgança. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et os [gentijs] veẽdo este saber tam noble, tãto entenderõ et estudarõ et penssarõ em el, que achando os [hũus] hũ pouco, et os outros, empos aqueles, outro pouco, et assy fazendo ata cabo queo acharõ todo et ajuntarõno em hũ os de despoys, et ouverõ açiençia da astrologia, quee osaber das estrellas, et aestrologia ha aqueste nome de astris que dizem em latym por [estrellas], et dizẽ logos [em] grego por rrazõ; et astrologia tanto quer dizer cõmo rrazõ ou çiençia do saber das estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et aaprimeyra parte et ao primeyro signo diserõ Aries, et tanto quer dizer cõmo carneyro, et chamarõ primeyro [este] signo dentrelos outros porque segundo leemos et achamos escrito foy omũdo criado em el; ao segundo signo diserõ Touro; ao terçeyro [Gemjnos], quee tanto cõmo doblados ou embelizos, por quelle diserõ este nome de Castor et Polus, que forõ yrmãos, fillos del rrey Jupiter, et nasçerõ ambos de hũ parto; ao quarto signo chamarõ Cangro do nome do cãgrejo do mar, et em este signo dizẽ que foy criada a Lũa; ao quinto signo diserom Leom; ao sexto a Vyrgéé; ao septimo a Libra, quee peso ou balança; ao oytauo Escorpyom quee alacram, ao [novemo] Sagitario que quer dizer tanto cõmo [aseetador] ou tirador de séétas com arco et asyo pyntam; ao dezimo Capricornyo que quer dizer tanto cõmo cabra ou cabrõ cõ cornos; ao [onzemo] Acario que quer tãto dizer cõmo agoadeyro, ou tragedor de agoas et verterõ dellas, et tal paresçe otẽpo quando o sol passa por el; ao dozemo et postromeyro signo poserõ nome os Peyxes. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et tãto cresçeo et vẽeo amáo siso ofeyto dos ydolos et das creẽças deles et do seu adorar, queos omẽs cõ grande et desmesurada codiçia de aver, que encomẽdauã acada cousa seu Deus quella gardasse, et faziam ydolos aaqueles deus cõmo adona Çeres, [deessa] das messes, et adona Paalla, [deessa] das [olyuas], et de saber, et de batalla, et adona Diana, [deessa] de caça et de castidade, et aVenus, [deessa] de fermosura, et aBaco, deus dos [vyños], et outrosi de todaslas outras cousas; et cõ grande loucura adorauã [a] estes ydolos em lugar de verdadeyro Deus Et quando achauã algũ omẽ ou moller que [ouvesse] cõplidamẽte algũa destas mañas, quer bõas quer máás, chamauãlle deus ou [deessa] daquela maña que avia, et [faziãlle] logo ydolos et adorauã os cõmo ofaziã, aaventura, quando o omẽ avya bõa ventura ou saya bem andante em algũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et começarõ afazer templos, asy cõmo casas de oraçom, et fezeronos aaqueles ydolos; pero tẽplo tãto quer dizer cõmo catamẽto em Deus, porque aly catam os omẽs em Deus et nõ deuẽ aly outra cousa catar, nẽ [penssar], senõ nẽbrarsse de seus pecados et erros et confesar sse et [rrogar] aDeus [quellos] perdõe, et gardar sse atodo seu poder de fazer outros. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Cõmo quer queos omẽs ouvessem ẽno comẽço leteras, estes de que agora disemos estudarõ et apurarom et catarõ mays et mellor as sçiençias; et fezerõ mellores escritos et mellores libros que todoslos outros, et ordenarõ mellor as rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Os outros orauã aqual quer [das] planetas aque queriã orar em aquel tẽpo teendo que aquel era seu deus; et estes erã gardadores dos ydolos et daquela sua ley que elles avyam, et mostrauã aas gentes que aly vynã em rromaria, que mays valya orar aos çeos et aas estrelas, donde vyna aforça aos elamẽtos méésmos, que nõ aas cousas que deles se fazíam enque elles [crijam]. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Outros dizẽ queo leuã de Abraã, et ebreos que tãto quer dizer cõmo abrafeos, de Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et [Falec] , em [ebrayco], tãto quer dizer cõmo [departymento] ẽna nossa lengage, por que quando este nasçeo foy feyto odepartymẽto das lengages em [Babilonya], et odas gẽtes por las terras, et outrosi odas terras ontre las gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Aesto que conta Moysẽ estes tres fillos de Tare, sem departemento de quando fezo acada hũ, cõmo ofezo Moysem ẽnos tres fillos de Noe, diz mẽestre Pedro, ẽno capitolo das géérações de Sem, queo ordenamẽto destes nomẽs segũdo que vam ẽna Biblia quee prepostero; et prepostero quer dizer poer oprimeyro postromeyro, asy ẽna rrazõ, quer ẽno feyto, cõmo aqui em estes tres yrmãos. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Mays queremos que sabades aqui hũa cousa em rrazõ das contas dos ãnos de estas seys ydades do mũdo, quanto he ẽnos poderes de cada hũa das géérações por onde vam os ãnos: que Moysem et os outros quea estoria da Biblia departẽ, et nos outrosi cõ elles, que ao padre da [geeraçõ], quer viuese poucos ãnos, quer moytos, quelle nõ cõtamos deles ẽno tẽpo da ydade do mũdo, nẽ ẽna conta das estorias que por elles van, senõ aqueles que viueo opadre ata que fezo ao fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et agora por que disemos os ãnos destas dez géérações desta ydade envoltamẽte cõ outras rrazões por que vynã y algũas duldas que avemos ditas, segũdo oystes, queremos dizer de cabo, sem outras [rrazoes], os ãnos dos padres et da ydade que asio faz Moysem, aquẽ nos seguimos ẽna [estoria] da Biblia. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Ca asy [diz] Moysem de todas las generações quantos ãnos viuerom, et fezerõ fillos et fillas, cõmo quer queo el nõ conta [dos] outros, senõ de aquel que ficaua ẽna lina, saluo em moy poucos lugares senalados, cõmo ẽnos fillos de Adam et ẽnos de Noe, et de Tare, et de Abraã, et de Ysaac, et de Jacob et poucos mays daly adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et era outrosy moy sabea et moy mẽestra ẽno triuio et ẽno [quadrunjo], que som as sete artes liberaes, et sobre todo ẽno quadrunyo, et em naturas, et em argomar, et em todo lauor de agulla sobre [lyño], et seda, et sobre qual quer pãno, et era moy mẽestra em todo saber et em todo feyto de batalla. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Et [depoys] desto, em tẽpo de Seruc, [hum] prinçepe [a que] chamauã Tybre, rrey de hũas gentes [a que] diziã os aborigenes, vẽeo cõ sua oste aaquela terra de Rroma, et fezo hũa pobla acerca daquel rrio Tibre; et por que el nõ poblara y aprazer del rrey Jano et dos outros da terra -et yam ja as gentes sééndo moytas, et queriã cada [hũus] aver oseu [coñosçido], et nõ rreçebiã de bõa mẽte [hũus] aoutros pera erdarẽ [densuu] todos em hũ, por quese estreytauã ja as terras com moytas poblas et lugares et veẽo aquel rrey Ytalo et lidou aly cõ este rrey Tibre; et matou Ytalo aTibre ẽna fazenda em aquel rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Outrosy ẽno tẽpo deste Seruc, vẽeo Evandro, rrey de Arcadia de Greçia, cõ os seus apoblar aterra de Rroma em aquel lugar; et el rrey Jano querendose gardar de nõ caer em outro tal feyto cõmo el rrey [do] Tibre, et de mays dizendo quese poblasse sua terra de bõos omẽs, que taes poblarõ Rroma, asi cõmo seerẽ rreys os mays segũdo aqui oydes, rreçebeo et outorgoulle pobla; et Euãdro fezo sua çidade em aquel mõte Palatyno. [+]
1300 XH I, 0/ 108 [Ẽno] tẽpo deste Nacor et de Seruc, seu padre, rreynaua ajnda [em Babilonya] Nẽprot, que foy aly o primeyro rrey cõmo avemos dito ante desto, et pero disemos del asaz, queremos ajnda dizer aqui mays del, segundo que del diz mẽestre Godofre ẽna septyma parte do Panteom, et por dizer del em moytos lugares nõ he marauylla, por que em moytos lugares falam del as estorias; et mẽestre Godofre põ del em aquel seu libro estes versos em latym: [+]
1300 XH I, 0/ 108 Et estas rrazões querem estes versos dizer desta [guisa] ẽna nosa lengagẽ: [+]
1300 XH I, 0/ 108 Et gigante tãto quer dizer segũdo seu despoemẽto cõmo engendrado da terra por que asy cõmo a terra he ontre los outros elamẽtos omays duro, et mays forte, et mays brauo et cruel elamẽto, asy he o omẽ gigante ontrelos outros omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 108 Et diz outrosi cõmo lle poserõ nome Nẽprot segũdo seus costumes; et aeste nome Nẽprot, segũdo diz Rramyro ẽnas Enterpretações da Biblia, que som tanto cõmo espoemẽto de hũa palaura por outra, ou de hũa por moytas, tanto quer dizer cõmo pardo, ou rrenegado, ou rrenego, ou rrenegamẽto ou que prinçepe, ou fugidiço, ou traspasante, ou ensayamẽto deçendente. [+]
1300 XH I, 0/ 108 Et as outras cousas que Moysem, et mẽestre Godofre et outros dizẽ deste Nẽprot, et ajnda algũas destas cousas que aqui disemos, [auemoslas] ditas ante desto, et aquelo [avaste] et cõpla, acõmo quer que poderiamos desto dizer mays. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Despoys que el rrey Belo tornou de [Assyria], começou afazer hũa pobla moy noble et moy bõa que fosse cabeça do rreyno; et queria el séér emperador et fazer [en] aquela çidade acabeça do emperio, et do nome do seu fillo Nyno chamou Nyno aaquela çidade; et fezoa ontre [Babilonja] et Siria por que foy lugar comunal atodo [o señorio] dos rreynos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et por que este lugar he mays aposto pera ello que outro dos que achamos ẽna estoria ata estas rrazões, queremos aqui poer acanonyca, ata ocomeço de aqueste rreyno de Assyria et enque tẽpo se começou; mays do de Sytionya, et do [do] Egyto, et do de Septẽtriom, diremos adeante em seus lugares que [despois] de aqueste ouverõ ocomeço. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Et departe [Rramyro] ẽnas [Entrepretações] da Biblia, que este nome Bel tãto quer dizer cõmo deus vello, ou omẽ gastador, ou comedor, ou deus quea velleçe. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Et [outrosi], segũdo aqueles Despoemẽtos de Rroma, Baal tanto quer dizer cõmo omẽ ou ydolo, ou varõ, ou velleçe, ou avente, ou dragõ, ou omays de suso, ou çidade, ou vaydade. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Baalym, segundo diz Ramyro, tanto quer dizer cõmo subidores, ou os mays de çima, ou omẽs aventes, ou varões mays de suso, ou varões astragadores. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Outrosy Belial, segũdo Rramyro, tãto quer dizer cõmo sem jugo -diz sem jugo ao que nõ he sujugado ou apremeado, [asi] cõmo sem premea - ou sem deus, ou çega estreytura, ou çego lume, ou fillo traspassadeyro, ou fillo rrenegado, ou escomungado. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Belfagor, outrosy segundo Rramyro tanto quer dizer cõmo omẽ ou varõ quea abertura que téémos por deseyxado ou deus vello quese abre et fendese, cõmo quese deseyxa ou deus de velleçe, ou deus quese deseyxa, ou velleçe grande, ou boca, ou osso mays de çima de açerca ocoyro, ou symulacro de deosto; et symulacro he dito por ymage de ydolo. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Belzebu, segundo Rramyro, tanto quer dizer cõmo varõ, ou señor de moscas. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Andados de Noe oytoçentos et çinquoeenta et çinque ãnos et de Tare quareenta, leuãtousse este rrey Nyno rrey de Assiria et de [Babilonja] cõ moy grande poder, et el foy oprimeyro omẽ que em este mũdo ostes fezo; et cõ moy grande codiçia de [acresçentar] ẽno señorio, tomou oste, et basteçeose de armas, et sayo de sua terra de Assyria et de [Babilonja], et leuãtouse [cõtra] toda Asia porla cõquerir. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Et Cam mudou oseu nome, et chamosse Zoroastres, que quer tanto dizer cõmo mẽestre ou sabeo das estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 121 Et diz que Eurobs leuou ho adeantamento do tytolo, quer dizer do nome do rreyno et do começo dos nomẽs dos rreys daly. [+]
1300 XH I, 0/ 126 Et empero ante daquesto queremos vos cõtar sobrelos feytos de Tare et de seus fillos em Caldea et em [Messopotamja] outras rrazões que achamos dos sanctos Padres, et de outros sabeos, et de aravigos que som ditos sobresto em seus espoemẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Et queremos dizer aqui logo da dulda do lugar hũ Abraã nasçeo, segũdo aquelas rrazões que ende achamos por los escritos dos aravygos. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Os aravigos em sua Biblia traslladada do ebrayco asy cõmo nos, empero que demudam elles em ella algũas rrazões alugares, et poem outras, falam y destes nossos padres da lyña; et asy ouverõ seus espoedores sobre ello cõmo nos, et tragẽ suas prouas dos ditos que Moysem diso ẽna Biblia, cõmo fazemos nos os nossos; et acõmo quer que elles [andem] errados ẽna creẽça, et aqueles quea fe de Ihesu [Cristo] nõ creẽ nẽ teẽ, pero moytas bõas palauras, et çertas et cõ rrazõ, diserõ ẽno feyto da Biblia et ẽnos outros saberes, et grãdes sabeos forõ et som ajnda; et em aquelo que elles bem diserom, téémos que nõ he contra rrazõ de [prouarmos] nos onde mester for os nossos ditos cõ os seus, por que véémos que asy o fezerõ et ofazem os nossos santos, que pera prouar [a carnaçõ de] nosso señor Ihesu [Cristo] aduzem ẽnas [lyções] da noyte de Natal suas prouas de autoridades tam bem de [gentijs] tomadas do arauygo cõmo de judios et de [cristiaos], donde quer queas podessem aver que aasua entençõ cõplisem. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Mays cõmo quer queos aravigos digam que aesta sazõ de Abraã que viuo era rrey Nẽprot, nos del rrey Nyno, seu neto, contaremos aestoria, por que todos los nosos sabios ẽno tẽpo deste rrey Nyno contam que nasçeo Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Et conta aquel Abul Ybeyt, em aquel capitolo, que ao tempo [en] que Abraã ouvo a nasçer, que ẽno çeo paresçeo hũa estrella moy rreluzente, cõmo nasçem as estrellas aque chamã cometas; et aquela estrella nõ soya aly aparesçer dantes , et vioa el rrey, et pero que el era [estrologo], cõmo vos avemos cõtado, queo aprendera el rrey Nẽprot de Yonyto em oriente, et fezóó el despoys aprender aos seus herdeyros, duldando que queria dizer ou synyficar aquela estrella que asy paresçia novamẽte et nõ soya paresçer y dantes; et envio por los estreleyros de todo oseu rreyno que viessem [apressa] antel, et desque vierõ pregũtoulles que cousa mostraua ou sygnyficaua aquela estrella nova. [+]
1300 XH I, 0/ 128 "Señor, oque nos entendemos et véémos em aquela estrella nõ te queremos encobrir oque he, mays diremos te toda averdade; et señor, pedimos te por bem et por merçede que nos nõ sejas sañudo por ello, nẽ nos váá peor contigo. [+]
1300 XH I, 0/ 128 "Señor nos entendemos et véémos [per] aquela estrella, que ẽno teu tempo omẽ de taes feytos et de tal poder víj́nra, que por el et por lo seu cõsello et os seus feytos, et porlos de aqueles que del víj́nrã, seras perdido tu et teu rreyno, et serã destroydos et desfeytos os teus deus que tu adoras, et ajnda te dizemos mays: que este feyto he daquel Deus que fezo todaslas cousas et as tem em poder; et por que duldamos ẽnas cousas que ante am de vĩjr, dizemos te que nõ sabemos seo querra El desuyar. " [+]
1300 XH I, 0/ 130 El rrey quando aquela rrazom oyo aos estreleyros, pesoulle moyto, et foy moy triste et sanudo pero nõ contra elles; et por quelle diserõ ẽna rresposta aquela dulda que nõ sabiam seo queria Deus desuyar, foy el alegre et guarido; et ontre moytas cousas que pensou afazer por aquesto desuyar se séér podese, achou que seria bem matar os nenos, et fezo logo pregóar por todos seus rreynos, Babilonja et Caldea, que toda cousa por el rrey et porlos rreynos et os seus deus, que adorauã que aviã todos aséér destroydos, et por quese esto todo [desujasse] antes. se séér podese. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Ca el foy oprimeyro quese atroueo adizer, ante que todos, que hũ era Deus oque criara todaslas cousas; et das outras cousas tẽporaes dizia - lles suas rrazões et eram estas: que as cousas temporaes, acõmo quer que dam bõa ventura et prazer aos omẽs que dellas bem vsam, pero que por lo mandado daquel que cria todaslas cousas, erã dadas atodos et por el as aviam os omẽs et nõ por sy; et dizia outrosy que aqueles bẽes que nõ estauã em seu estado por la sua vertude propria, ou por lo seu poder, mays por lo poder et mãdado daquel queas cria et da todaslas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et ajnda sobresto rrazõa de Abraã Josefo, que sabya esto Abraã et queo julgaua por la natura da terra et do mar, et mostraua que estes obedisçiam a Deus, et outrosi por aquelas cousas que contesçem ẽno sol et ẽna lũa [per] moytas vezes, et sobre todo por aquelas que paresçem ẽno çeo, et som sempre sobre todaslas outras; et que por la vertude dAquel que sempre esta ante toda cousa, et toda cousa [sempre] ante El et por la prouysom do seu ordenamẽto, quese ordenauã todaslas cousas que ẽno mũdo son, et ajnda diz mays, que aqueles [a que] as cousas tẽporaes do mũdo no vynã asy cõmo eles queriam et tam bem et lles erã tollidas queas nõ aviam, que manyfestos viesem de outorgar que nõ ajnda aquelas cousas que erã mester, sem quaes elles nõ se poderiam mãteer, queas nõ podiam aver por lo seu poder deles; et som estas aquelas méésmas que aquel Deus sóó criador dou pera Seruyço dos omẽs, segundo aforteleza et opoder do seu mãdado, et cujo bem et plazer soo he de darlle nos [solamẽt] onrra et graçias, que a El esto lle comple et nõ [mays], que nõ ha mester dos bẽes dos omẽs Aquel que os da aelles. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Sobre esto queremos dizer em este lugar cõmo acontesçeo hũa vez a Tare seu padre cõ Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Tare, padre de Abraã, empero que era bõo et hũ dos padres da lyña bõa et dereyta, compõyasse cõ os da terra enque moraua, et ẽnas mays cousas fazia asy cõmo vya fazer aelles, et avynasse cõ elles de [guisa] quelle [queria] bem sua vizindade; et esto por bem oteuerõ os santos, estando el bem cõ Deus, que asyo fazia el; pero acõmo quer que el ẽna sua voõtade [crija] hũ Deus, cõ vergonça de seus vizinos et dos outros çidadaos [tyna] ydolos em sua casa, cõmo oyredes adeante queos tragia Rrachel, moller de Jacob, que foy outrosi tam santa patriarca cõmo oydes et furtou os ella aseu padre Laham quando se queria [vĩjr]. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Obs, quee tanto cõmo ajuda, et [Rrea], que quer dizer chea de cousas, et Çibele, quee [tãto] cõmo cousa soldada et dura de cabelo que diz ogrego por duro , que tal he aterra, et telus de tolerare que nos os latynos dizemos por [sofrer] por que sofre a terra todas las cousas quese em ella sentam et toda cousa quelle fazem. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et aquela ymagéé Neptuno tyña em hũa mão hũ [çeptro] em lugar de señorio, et em çima do ceptro tres varas em lugar de tres poderes proprios quea agoa ha; que corre, et se nada ao quea quer nadar, et podese beber; et todo oçeptro, et acorõa, et acara, et todo ocorpo asemellança de rruçiado, cõmo se todo deytase agoa de dentro dessy. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et diz mays obispo Lucas em esse capitolo, por que jazia Caldea açerca de [Babilonja], que queria séér dela señor el rrey Nẽprot; et elles nõ oqueriam rreçeber, et ouvo abuscar mẽestria por onde podesse cõ elles, et começoulles apredicar dos deus et ensynarlles adorar ofogo, et por esta maneyra vençeos et rreçeberõno por rrey. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et aly avia ymage de carneyro enque adorauã [aa planeta] de Jupiter; et outra de coruo enque adorauã aplaneta do sol; et outra de cabrõ enque orauã ao Baco aque chamauã deus dos [vjños]; et [outra] de çerua enque orauã aaplaneta da lũa; et outra de vaca blanca por la dééssa Juno, quee oayre de juso; et outra toda de peyxe que era por Venus, aque elles chamauã dééssa de amor et de apostura; et outra ymage de cegoña et em esta adorauã aplaneta de Mercurio aque elles chamauã deus do triuo ou dos primeyros tres saberes liberaes; et em esta fegura, por que dizem que asy cõmo aquela ave ha oseu colo longo enque proua as cousas que come et sente aly qual sééra sáá et qual enferma, et osaão passao ao corpo et todo oal cõ quese nõ acha bem et entende quelle empéésçera et lle nõ sera [sãao] rretem ho ẽno colo, quea tem longo, et nõno quer comer, et aas vezes de medio da garganta, et outras vezes de fondo della, ho envia et deytao fora; et dizẽ os filosofos que tal deue séér osabedor, de longo colo, que ante pese, et cate, et pensse apalaura quea de dizer ante quea diga. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Diz [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que os gigantes cõmo [erã] moy grandes de corpos et de corações, que ouverõ envidia et despeyto dos seus deus, queos nõ preçauã tanto cõmo elles queriã, et pensarõ cõmo se poderiam vengar deles, et diz que segundo que [eram] moy valentes que tomarõ os mõtes aas mãos, et que aviam ja posto omõte Essa sobre omõte Pelyo, et ao mõte Oleripo sobre omonte Ossa, cõmo faziam os outros dos ladrillos segundo a Biblia diz queo faziam pera [sobyr] por aly aos çeos. et aqueles seus deus deytarlos fora et elles rreynar y; et os deus quando virõ que de aquela maneyra alçariam torre de loucura ao çeo, et que se daria a cousa a mal cõmo os gigãtes queriam, vierom ante queo feyto se acabasse et desbaratarõlles todo quanto aviã feyto et obrado, et desboluerõ todo omõte de sobre ho outro monte, et derribarõlles toda a obra et achãarõna em maneyra que toda afezerõ ygoal cõ aoutra terra, et [quaerom] os gigantes todos que estauã em çima labrando agrande pressa, et quaerom todos em terra et morrerõ que nõ ficou nẽgũ viuo, et sayo deles o sangre, et espargiosse porla terra, et andaua bolindo cõmo viuo et envolujasse ẽno poluo da terra; et diz [Ovjdio] que aquel sangre tomou corpos aly da terra, et viuerõ aqueles corpos et forõ gigantes cõmo erã de primo. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et segũdo oespoẽ os autores dos [gentijs] et dos outros mẽestres, Mercurio tãto quer dizer cõmo deus dos mercadores, et outrosi era deus do tribóó ontrelos [gentijs] -et som otriuio, agramatica, et auyaletyca et arrectorica -, et esto por que era el [mays] complido mẽestre destes tres saberes que outro ontre seus [gentijs], et he outrosi Mercurio nome de aquela planeta que anda açerqua do sol que nũca se del parte de noyte nẽ de dia, et he hũa estrella pequena, et bem pode véérla aly [perlo] dia claro oquea bem catar. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Em este lugar espõ ofrayre et diz que el rrey Jupiter que fogio ao Egyto ante os [gentijs], que quer [signjficar] anoso señor Ihesu [Cristo] que fugio ao Egyto ante amaldade dos judios, et os outros deus que erã cõ Jupiter et forõ aly [trasformados], que dam aentender asanta Maria madre de Ihesu [Cristo] et nosa Señora et aJosep et aos outros omẽs que consigo leuauã quando fugirõ ala cõ Ihesu [Cristo], ca nõ paresçe rrazõ que elles sóós fossem; et os gigantes que erã os judios et Trifoueo ho grande gigante que ya em pos elles que foy rrey Herodes, cujo poder ya tras [Ihesu Cristo] ao Egipto ata ondeo Deus sofreo; et que noso señor Ihesu [Cristo] sééndo Deus verdadeyro tomou carne et forma de seu seruo, que tal semellança lle pertẽesçia de tomar de fegura de carneyro ou de cordeyro [anjmal], qual oferesçiam et osacrificauã ẽna sua fegura ẽna vella ley, ata que El vẽeo daquela vez em carne atoller as feguras et ficar os omẽs ẽna verdade em que somos oje das feguras. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et por quee cousa moy ajuntada ao fogo omester dos ferreyros, fezerõ os [gentijs] deus da ferraria cõmo das outras cousas, por mostrar aly ao deus do fogo cõmo lle queriã bem por lo seu feytor; et chamarõno Vlcano. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et dizẽ os actores dos [gentijs] que foy fillo da rreyna Juno, yrmãa et moller del rrey Jupiter; et diz ofrayre que por esta rrazõ se querem os falsos dos judios chegar adizer em seus escarnos que foy Ihesu [Cristo] fillo de ferreyro, et por este Josep que dizẽ que foy ferreyro. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et Abraã contẽdia toda via cõ seu padre et cõ seus yrmãos quese partissem dos ydolos et de suas feyturas et ymages, dizendolles que por quanto os faziam et os tynã em casa, que grande [pecado] era, poys elles em Deus [crijã], et contendendo Abraã cõ Tare seu padre nõ podia cõ el, por que Tare nõ sse queria de todo esto quitar por la vergõça dos viziños em cuja vizindade moraua et queriase cõ elles [avijnr] et estar bem et desy cõpoersse cõ Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et entrou hũ dia Abraã ascondidamẽte aaquela camara de seu padre, et tomou aquel mallo das mãos aUlcano, et dou [per] aquelas ymages; et ahũas quebrantou as cabeças, et aoutras os braços, aoutras os péés, et aoutras as pernas, et todas las outras, quanto mays grande era aloucura ẽna ydolatria daqueles de que erã -et ydolatria quer dizer em latym ydolorum cultura , et esto ẽna [nosa] lenguage quer dizer onrra dos ydolos - et desassemelloas, et desfezoas todas et apostoas taes que nõ [eram] pera véér; et desque Abraã esto ouvo feyto tornou seu mallo aas mãos de Ulcano, cõmo o [tyña] antes, et nõ fezo el nẽgum nojo nẽ mal aaquela ymagéé de Ulcano et leyxoa sãa cõ seu mallo ẽnas mãos cõmo estaua quando el entrou, et sayosse moy quedo et çarrou aporta asy cõmoa achou, et foy sua carreyra et nõ curou mays. [+]
1300 XH I, 0/ 139 "Padre, se tu arrazõ te quisesses tornar, cõmo omẽ et padre dereytureyro, bem vees tu aqui oque fezo odano, et para agora mẽtes aesta ymage que esta sãa et tem seu mallo ẽnas mãos, desavẽeose cõ estas outras, et barallarõ, et pelejarõ, et estas outras cõmo nõ tynã arma nẽgũa cõquese defender del ferio as el atodas, et quebrantoas et fezoas ataes cõmo tu véés que jazem, et aaquel pom tu aculpa et nõ [a mỹ], se tua mesura for. "Tare era omẽ mãso et mesurado, et queria grande bem aaquel fillo, et quando aquela rrazõ lle oyo [entendeo] que qualquer cousa que el disesse que Abraã queo vençeria, et começou [a rrijr] et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 139 "Padre et meu señor: asy queria eu, que vos que esso dizedes que entendessedes ofeyto dos ydolos cõmo som fuste, et pedra, et terra, et feyturas das mãos dos omẽs, et como os mãdam fazer as gentes aseus talentes, et cõmo querem, et de dous ollos, et de duas orellas, et de dous narizes, et de duas mãos, et de dous péés, que fazẽ ao que de fegura de omẽ he; et se nõ quisesse oque faz aymage nõlle faria de estas cousas todas mays de hũa, et ẽno poder et mesura do omẽ quea faz, jaz todo oseu cõplimẽto, et ajnda mays digo quelle faça todas estas cousas cõplidas et ajnda dobladas, ou mays quatro ollos, et quatro orellas et [asi] das outras cousas, et ajnda quantas mays quiser, como dizẽ de Argo opastor [da] sua deessa Juno que avia çento ollos, empero queo matou Mercurio, nũca lle tanto farã que veja nẽ ouça, nẽ entẽda, nẽ synta, nẽ som os ydolos em outro estado senõ que cada dia vam tornãdose em aquelo donde forom et esto he aterra, ca as aruores, et as pedras, et ajnda os ferros et todaslas outras cousas que ẽna terra som, della forõ tomadas et della nasçem et em ella se tornã quanto quer que [tardem]; poys destas cousas som as ymages dos ydolos. " [+]
1300 XH I, 0/ 141 Demays creẽ aqueles queos adorã quelles falam elles et eu quero te esto mostrar que nõ pode séér por nẽgũa [guisa], ca ho omẽ feyto he de dentro et teçudo todo porla carne así cõmo os fios ẽno pãno; [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Aynda [departe] mays sobresta rrazõ: que nosso señor Deus quando criou todaslas cousas ẽno começo do mũdo, et fezo y os angeos, logo ordenou os bõos et poso os por suas ordẽes em seus lugares ẽno çeo, et estabelesçeos y de guysa que cõmo quer queos de libre arvidro fezo et ossom elles, diz que nũca vam daly a nẽgũa cousa senõ quando el mãda yr ao que el quer. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Onde, segundo todas estas rrazões que avemos ditas, os ydolos nõ am nada daquelo por que as gentes neyçias et enganadas os adorã; et sobre todo queos espiritos maos nõ vam anẽgũa cousa se nõ por soltamento de Deus, cõmo he dito, asy cõmo quando véém aos encãtamẽtos et aos espirimẽtos que prouã os sabios por queos solta Deus aaqueles espiritos por los nomẽes de noso señor Deus que El quer que ajam sua vertude et seu poder et sua onrra; et esto cõplese ajnda quando oespirimẽto se faz cõ ordenamẽto das estrellas que pertẽesçem pera ello. et otẽpo he estonçes. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Tare, acõmo quer que ouvesse tomada perda em seus ydolos, prazeolle moyto por las rrazões bõas de seu fillo et diso assy a Abraã: [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Tare, oque tu oyste dizer do feyto do deluvio general, que matou todaslas cousas saluo ende Noe et os outros que Deus quiso gardar [pera] viuer cõ el ẽna arca, et oque aprendiste despoys do departimẽto de hũa lenguage em seteẽta et duas, que foy feyto sobrela rrazõ da torre de [Babylonya], et ho espargimẽto de todaslas gentes que aly forõ ajuntadas et despoys forõ daly espargidas [per] todo omũdo, et todo esto vẽeo por rrazõ dos ydolos et dos [grãdes] pecados que faziã os omẽs; et em aquel departimẽto que foy feyto das lenguages, asy cõmo foy agente tyrada da lenguage que antes avia, asy esteuerom todos cõmo em hũ ponto de séér tirados de todoslos sentydos que antes aviam, et asy cõmo de novo lles vierõ os sentidos et sysos que despoys ouverom, et todos ficarõ asi cõmo loucos por la loucura [en que contendiam] contra Deus, saluo ende aqueles da lyña de que tu vẽes de Noe et de Sem et dos outros dende aty; et ficou em nos aquel primeyro lengage, et obõo sentido, et obõo siso pera conosçer Deus; et as gentes partyndosse neyçias et loucas de Babel et de Senáár, nũca ouverõ acordo de catar por seus deus despoys, et fezerõ sempre toda cousa que seus corações queriam, [et lles derõ] et cõ os moytos bẽes quelles dou Deus et os viços que tomauã y por codiçia de mãteerlos et quelles nõ myngoassem, buscarom suas ymages que fezerõ, et ydolo nõ quer al dizer senõ ymage, et diserom algũus; [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et esto que tu véés de teu fillo, de Deus vem, que nos quer fazer merçed et ante que váámos apeor quer nos tornar dala, et castigarnos et mãtéér nos ẽna bõa lyña, ca omáo costume pouco apouco vay [vijndo] et se aprende sesse logo nõ castiga, et despois he moy máo de leyxar; et estes [gentijs] ontre que moramos senos fezerẽ mal por esto, Deus nos dara delles grande dereyto et nos lo acabara em bem. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et tu nõ paras mentes cõmo em esta terra ha moytos omẽs bõos vellos et auçiãos, et cááos ja, et nẽgũ deles nõ te dizer de Deus os bẽes que te teu fillo diz del, sééndo moço, mays esto nõ marauylla, ca Deus nõ cata vello, nẽ moço, nem mãçebo, enque poña oseu espirito, mays pono em aquel em quese El quer et em qualquer tempo; et rrogo te que teñas por bem de perder [asaña] queas contra teu fillo et creamos em Deus verdadeyro cõmo deuemos, et porla carreyra que [o] teu fillo diz. " [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et, segundo diz Josefo ẽno outauo capitolo, Abraã foy oprimeyro omẽ do mũdo [quesse] atreveo adizer que hũ era Deus fazedor de todaslas cousas et poderoso delas; et diz que el foy oprimeyro quese descobrio apréégar esto, et onde quer que ydolos achaua aque podese chegar, quebrãtauaos todos cõmo quebrãtara os de seu padre. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Tare et Adiara temẽdose del rrey que era forte et sabio das estrellas, et pensando queo saberia el por outra parte, nõ lle ousarom [emcobrir] averdade, et diserõlle todo: otẽpo enqueo fezerõ, et cõmoo encobrirõ et todas las cousas desto contarõ por via ordenaria ael rrey; et cõmo quer queo manyfestauã por lo medo que aviam del rrey diz aquela sua estoria queo [manyfestarõ] fiando ẽna vertude et merçed de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et da rrazõ deste fogo de Aram et de Abraã diz mays et doutra fegura mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, et conta que estes fillos de Tare que nõ queriam yr adorar ofogo, nẽ passar por el cõmo faziã os outros de Caldea ajnda quelles mãdauã passar por el; et estonçes que se leuãtarõ contra elles esses de Caldea et queos ençarrarõ em sua casa deles et queos çercarõ arredor et posserõlles fogo, et ofogo desque foy apresso aacasa diz que foy tanto que queymou as casas et os omẽs que dentro eram et perdeuse alla Aram, et morreo aly empero era omẽ bõo, et dereyteyro, et sayo em saluo Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 147 "Ego som dominus deus tuus qui aduxite de [Vr] caldeorum" et esto quer dizer asi ẽno noso lenguage: [+]
1300 XH I, 0/ 149 A cõmo quer que fosse bem em suas rrazões et em seus feytos ẽna çidade de [Vr] et em terra de Caldea et cõ el rrey aAbraã, Tare seu padre era moy triste et moy quebrãtado por que ficaua moy desonrrado et cõ grande perda de seu fillo que lle asy matarã tam desonrradamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et por desembargar nos de algũas rrazões, queremos dizer aqui destes [nomẽs] de Abraã et de Sarra. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et segundo os espoemẽtos de Rramyro ẽna Biblia, [Rram] tanto quer dizer cõmo moy alto, ou enxaltado, ou trono, ou enxaltãte; et diz que este meesmo he Abraã, et que despoys foy chamado Abráám; et outrosi Abram, segundo Rramyro tãto da aentẽder cõmo padre alto, ou padre enxaltado, ou alçado de terra, ou alçamẽto de padre, ou padre escolleyto, ou poboo alto. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et, segundo diz Rramyro tanto quer dizer Saray cõmo prinçipa, ou ho meu carbom, ou [amyña] cobertura, ou amyna estreytura; et este outro nome [Sarra], segundo diz Rramyro ẽna Biblia, tanto quer dizer cõmo prinçepe, ou carbom, ou cobertura, ou estreytura dos máes del. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et cõmo quer que ẽna escrytura desta estoria aja seus lugares departidos enque deuemos dizer Abram et Saray, nos nõ os nomeamos por toda nosa estoria senõ Abraã et Sarra por nos [escusar] daquela contenda; et téémos quee rrazõ que cõpla pera esto oquese entende [perlo] que aquí avemos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 151 Et fezo dela acabeça do emperio, segũdo diz ẽno Panteõ ẽna septema parte del; et poys quea ouvo moy bem poblada et garneçida, onrroa com aseeda do emperio que asentou em ella, et acreçentoa outrosi ẽna palaura do nome quelle poso, et chamoa Nynjue Et Ninyue, segũdo as Interpretações de Rramyro ẽna Biblia, tanto quer dizer cõmo parida, et cõ fillos, ou fremosa, ou lyñage, ou engendramẽto de fermosura ou defendemẽto [de] meu engendramẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 152 Et os daquel lynage ao que alçauã por rrey dauãlle orreynado por dez ãnos enque rreynase et nõ mays; et os daquel lynage que estonçes começarõ arreynar aviam nome os tebeos; et aaqueles dez ãnos enque rreynaua el rrey [cham[a]uãlle] dinastia; et dynastia tanto quer dizer cõmo tẽpo de dez ãnos; et durou orreynado de estes tebeos çento et nove annos. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Nini Seymramis, que tãto [coniuge] felix, Plurima possedit et set plura prioribus addit, Non contẽta suis nec totis finibus orbis, Expulit apatrio prinignũ Trebeta regno, Insignẽ prophogus Trouerim qui odidit urbem. Et estes versos querem dizer ẽna nosa lynguage hũa parte das rrazões que avemos ditas et outras demays, et dizẽ asi: [+]
1300 XH I, 0/ 156 Despoys que Trebeta foy deytado do rreyno et alongado dende, ficou [Semyrramis] com seu fillo Zemeys, por rreyna et señora de todoslos rreynos et gentes que foram del rrey Nyno, seu marido; et diz Paulo Orosio ẽno quarto capitolo do primeyro libro, que tanto era forte esta rreyna Semyrramis, que semellaua aseu marido ẽno esforço et ẽna forteleza do coraçõ; et ẽna cara et ẽno vestyr ao fillo; et asy era ja afeyta et vsada de mortes de omẽs et de sangre cõ seu marido, que seendo ella [moller], doze ãnos andou cõ ostes, lidando, et matãdo as gentes et cõquerindoas, nõ se teendo por contenta nẽ abastada de todas las terras et rreynos que seu marido gaañara em çinquoeenta ãnos, et eram moytos por que nõ achaua el estonçes outro lidador que cõ el lidase nẽ quelle contradise queas nõ tomasse; et todas las aella leyxou el rrey Nyno seu marido. [+]
1300 XH I, 0/ 156 Et ella andando em estas guerras cresçeo omoço, acomo quer que era tal; et quando arreyna tornou destas batallas por véér sua çidade et seu fillo, et oachou tal, catou arte cõmoo encobrisse por nõ perder os rreynos; et logo, ante que esto sonasse, mãdou fazer hũus pááços apartados moy grandes, et moy fermosos, et moy nobles, et ençarrou aly offillo cõ poucas amas et seu ayo que pensasse del; et esto fazia ella por tal queas gẽtes queo nõ oysem fallar em tal maneyra que entẽdesem que era sem [entendemento], et em tal maneyra ordenou ella opááço enque el moraua, que aquel queo véér quisesse queo nõ vise senõ moyto aalonge, em tal maneyra queo nõ podese conosçer de cara. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et [hũus] rreynos pequenos et terras que [ficauam] ael rrey Nyno de [conquirir] ẽna partyda de Asia andou ho ella todo et conquerio et posóó su o seu señorio et do emperio et a seu mandado. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et as gentes que estauã em [algũus] lugares por onde [quer que esta] esta rreyna ya se nõ faziã guerras et viviam em paz, et os ella asy achaua, tã cruel et tam sem mesura era ella, queos mataua todos dizẽdo que nõ aviã coraçõ, et [quea conpaña] et oprinçepe que [coraçõ] nõ aviam que mays valyam mortos que vivos, et que os lugares que tynã enbargados et ocupados ẽno mũdo viuẽdo queos leyxasem morrẽdo aoutros que verriã em pos [ellos] et [estes], por ventura, que séériã de mellores corações; et que oprinçepe ou outro omẽ qual quer quanto de mellor coraçõ et mays viuo et ardido he, que tanto mellor entende et coñosçe obem et omal, et aDeus, et tanto mays dereytamẽte vay [a qual] deles quer ou aaquel quelle acaesçe. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Et tam grande acodiçia et sabor aviã de matar omẽs et esparger sangre deles cõmo era afeyta aelo et ho avya [vsado] com omarido conque fezera moytas fazendas et vençera moytas lides [et batallas] cãpaes cõ el, et despoys da morte del ella porsy seendo caudillo mayor de todos, doze ãnos contenuados andou em guerra vençendo moytas batallas, et conquerindo gentes, et acresçentando seu emperio et señorio, et fazendo moytas fortelezas, por las terras por donde andaua ẽnos lugares onde fazia mester, pera defendemẽto dos rreynos. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et outrosi asy fezo rrey Belo, seu fillo, que rreynou aly despoys del; et em pos este el rrey [Njno], fillo de Belo Mays do que esta rreyna Semyrramis fezo em aquela çidade, despoys destes todos, quando ella [comecou] arreynar porsy, vos queremos contar: ella acresçentou moyto logo esta çidade de Babylonya aforandoa cõmo os pobladores quiserõ, et fezoa mellor em moytas cousas mays que todos los outros rreys dante della nẽ despoys; et segundo conta Paulo Orosio et os outros, aquela [rreyña] labrou em esta çidade estas fortelezas, et aposturas, et noblezas que oyredes: fezo ella logo apobla em toda quadra; et podia esto fazer moy bem, ca era ẽno cãpo de Senáár, quee tã grãde et tam ancho queo nõ pode omẽ devisar, et todo tam plano cõmo apalma por quese podia fazer em este tal oasentamento da çidade moyto mellor que se fose outeyros et vales. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Quinque pedes passum faciunt; passus quoque centum [Uiginti] quinque stadium; similia des re Octo facit stadia; duplicatum det tibi leucam. Et estes versos querẽ dizer asi ẽna nosa lenguage: [+]
1300 XH I, 0/ 160 Piramus et Tisbe, [iuuenũ] pulcherrimus alter, Altera, quas oriens habuit, prelata puellis, Contiguas habuere domos, ubi dicitur altera Cotilibus muris cinxisse Semiramis urbem. Et esto quer dizer asi ẽna nosa lengage: [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et aquela rreyna Semyrramis, cõmo [çercou] et [afortelezou] esta çidade de Babilonya dizẽ que asy traballou de çercar et afortelezar outras çidades et castelos moytos [per] todo oemperio; et poys que todo esto ouvo bem rreparado et toda sua terra em paz, Babilonya, Assiria, et toda Asya cõ Etiopia que ella conquerira despoys de seu marido [rrey] [Njno] quiso folgar em sua casa em [Babilonja]. [+]
1300 XH I, 0/ 162 Dos costomes de Semyrramis despoys que leyxou de andar em guerras cõ hostes conquerindo. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et agora nos tornamos aarrazõ de que diziamos: et tantolle [cresçeo] otallente et osabor de aquel máo solaz et viço, que cometeo se poderia aver pera esto aquel seu criado, et enviou ael esto demãdar em poridade; et el veendo em cõmo [este] feyto era tam desaguysado, et tam grande maldade que cõmo quer queo feyto era em adulterio et em pecado, et tam bem que seu yrmão [Nynjas] queo nõ quiso fazer, pero avia mellor syso et nõ oquiso consentir por nẽgũa maneyra. ) [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et arreyna, despoys que ese denodo achou em el, tornousse ao outro [Njnyas] que [tyña] ençarrado et ascondido et aquel cõmo nõ avia siso, nẽ entẽdia do mũdo, nẽ deste feyto, mays de hũa [anjmalia] bruta, nõ sabendo oque fazia fezo todo oque sua madre queria; et acõmo quer que tam parentes eram, ouverõ ambos em hũm cõmo omẽ et moller oque ella et [el] rrey Nyno, [sseu] padre, ouveram em sua vida; et dizem [algũus] quea emprenou. ) [+]
1300 XH I, 0/ 165 Mays tam grandes et tantos avia y dos outros prinçipes et omẽ bõos queas gardas del rrey quese nõ poderõ escusar quelles lo nõ ouvesem amostrar, pero [apreçeberõse] tanto as bõas gardas que el avia que ouverõ seu acordo queo nõ vissem todos aqueles queo véér queriam et nõ entrarõ senõ moy poucos et estes forõ os mellores et os mays mesurados. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et sobresto casemos nosso señor el rrey cõmo lle convem em seu dereyto, et fique el cõ suas [gardas et cõ seus] seruẽtes em sua villa et em sua casa, et ande ajnda por los rreynos por donde el quiser cõmo rrey et señor; et Deus querendo fazer nos ha bõo fillo erdeyro que de tal lynage he, acõmo quer quea natura aja errado em el. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et andados çinquoeenta et seys ãnos de Abraã et quatro [de aqueste] rrey Zameys começouse esse ãno orreyno da ysla de Creta et rreynou y Cres, et foy oprimeyro rrey [della] et natural dende, segundo diz Eusebio et segũdo conta mẽestre Godofre este Cres foy fillo del rrey Nẽprot de [quẽ] avemos dito quelle [gaañara] opadre aquela ysla et queo fezera rrey della; et esto podia acaesçer segundo queo conta mẽestre Godofre, et segũdo dizem [algũus] podo séér que ouvese este rrey Cres começado arreynar moyto antes deste tẽpo, seendo bem de dias el rrey Nẽprot, seu padre, mays que ata este tẽpo queo nõ avia rreçebido por rrey todo orreyno; pero diz ajnda Eusebio adeante ẽnas rrazões deste rreynado et deste rrey, que foy hũ dos poderosos dos curetas que tomarõ el rrey Jupiter quando era moço, et asconderõno ael rrey Saturno, seu padre, queo queria matar, et ho criarõ, por que foy despoys rrey da mayor parte do mũdo, et omellor et mays sabio em aquela sua sazõ, et ajnda foy rrey desta meesma ysla de Creta, cõmo cõtaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et aquel Batuel, fillo de Nacor, ouvo hũ fillo et hũa filla; afilla foy Rrebeca que foy despoys moller de Ysáác, fillo de Abraã et de Sarra cõmo oyredes adeante; et ofillo ouvo nome [Labam]; por que sayo Sarra [manyña], cõmo dito he et Abraã et Sarra nõ aviam fillo nẽgum, et porfillou Abraã aLoth, seu [sobriño], fillo de seu yrmão Aram et yrmão de sua moller, et querialle grande bem por estas duas rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Mays diz que acõmo quer queos [hũus] esto faziam, queos outros quelle eram cõtrarios et que [o] nõ queriam oyr, et diziam mal del et de suas rrazões, et aas vezes queo deostauam et omal tragiam, atreuendose por que elles eram naturaes et el estrayo. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et chegou ahũ lugar aque diziam Sychem et era hũ vale fermoso et noble; et segũdo departe Jeronymo ẽna glosa Sichẽ tanto quer dizer cõmo ombro et que aquel foy olugar aque diserõ despoys Pẽtapolis et agora he omar do Sal, ou o mar Morto, ou o lago aque dizem [do] Aspante, ou o val de lagrimas; et Pentepolis he por lugar de çinque çidades que as avia aly, et forõ Sodoma et Gomorra et as outras tres cuja estoria he dita et diremos adeante ajnda. [+]
1300 XH I, 0/ 170 "Abraã em sua tristeza que avia quanta quer que era, cõmo oque saya dos lugares enque moraua et avia [coñosçidos], et viasse em terra estraya et el estrayo et [provolle] moyto cõ as palauras, et cõforto de noso señor Deus et cõ aquela promessa tam grande quelle daria aquela terra, et sobre todo quando obendiso et lle diso que de seu lyñage sayria por que seeriam benditas todas las gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et Betel, segundo departe Rrabano ẽna Glosa, quer dizer tanto cõmo casa de Deus; et despoys diserõlle Betauẽ, et esto quer dizer al, ca Betauẽ tanto quer dizer cõmo casa de ydolo, et Hay quer dizer ollo ou fonte. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et por la grande nomeada destes saberes vynã oveer os rricos omẽs et os poderosos do rreyno; et desque virom aSarra tam fermosa, et que dizia aAbraã que era sua yrmãa, diserõno estonçes mays afycadamẽte et enviarõ mays mãdadeyros aFaraõ; et Faraom tanto quer dizer cõmo rrey, et atodos los que estonçes rreynauã ẽno Egyto dizianlles Faraões, que mostra tanto cõmo rreys ou rreynãtes, et, segundo departe [Rramyro] [ẽna] Biblia, Faraom tanto quer dizer cõmo desnũu, ou varõ, ou gastol, ou denegante, ou varõ descubriente, ou rreynante. [+]
1300 XH I, 0/ 175 Mays agora leyxaremos de falar de Abraã; et poys que do Nylo fezemos mençom, queremos contar as maravillas del, cõmo naçe et corre, et das cousas quese em el criam, et dos seus feytos mays maravillosos que de todoslos outros rrios que ẽno mundo som. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et conta outrosi queos omẽs daquela terra queo catam et param mẽtes aello, acham por cousa prouada que da maneyra que neua et choue em terra de Mauritana, hũ nasçe aquela fonte, que desa [guisa] cresçe ou myngoa oNjlo; et despoys que sal daly et chega aaterra das areas, nõ quer correr por ellas [per] çima, nẽ porlos lugares desertos et máos, et somesse aly, et vay asy ascondido algũas jornadas; et desque chega aaoutra Mauritana de Çesarea, que nõ he terra areosa, aly sal fora, et faz outra lagõa, et crianse y aquelas méésmas anymalyas et cousas que se criam ẽno lago primeyro, et por esso os omẽs téém que toda aquela agoa et cousas que avemos ditas que som do Njlo; et [despois] que sal daly et chega aas outras areas que som aalende [Mauritana], contra Etiopia, ascondese cõmo de primo et vay ascondido víj́nte dias andadura, ata que vem aterra de Etyopia, et aly mostrase cõmo de cabo; et morã y omẽs et sal daly hũa fonte atal cõmo outra quea em Etiopia aque chamã Nygris; et [criamse] em esta fonte todas aquelas anymalyas, et eruas, et cousas meesmas quese criam ẽno Nylo. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Hum rrio destes tres entra per Etyopia et partea por medio dia et chamã aaquel o rrio Astapo, que quer dizer segundo olengage daquela terra cõmo agoa que corre de téébras; et este rrio rrega moytas yslas que som tam grandes que por aquela que menos entra nõna pode pasar em çinque días [enpero] vay moyto forte et yrado; et amays nobre et mellor destas yslas he aquela aque chamamos Merçe que disemos ante desto. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et ao outro rrio daqueles dizenlle Astabores, et quer dizer tanto ẽna fala daquela terra cõmo rramo de agoa que vem de escuridade; et este corre da syestra parte. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et poys quenos avemos movido [sobrelo] feyto do Nylo pera del rrazõar, queremos dizer em este lugar quanto achamos, et contaremos oque ende diz Lucano, por sy et por lo [byspo] Acoreo. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "[oobyspo] Acoreo, tu eras moy nobre varõ auçião et dado asantydades et mostras et provao atua ydade et moy bem entendo quete amã os deus, [rrogote] eu et pydote que tu quenos digas et nos departas os começos da gente do Egyto, et os ensynamẽtos das poblas daqui; et outrosi os costumes das vosas orações et as feyturas et as maneyras dos vosos deus, et todo aquelo que esta estoriado por seus entallamẽtos ẽnas entradas dos vosos tẽplos vellos, et dynos esto et demostra nos todo oque he et os deus que [mays] querem seer conosçidos dos omẽs et onrrados deles. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Em este lugar dizẽ sobresto os departydores que esta rrazõ quer dizer asy: que Endoxo ho estreleyro diso que acabo de oyto ãnos sse tornaua sempre o sol aseu curso ao ponto donde sayra ẽno começo destes oyto ãnos et que esto era oãno grande. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Empero que eu aja tam grande vertude de aqueste saber, et ho teña ẽno meu coraçõ pera querer ordenar osegre, et [tamaño] seja oamor que eu ey de mostrar averdade et leyxar aescritura, pero [nom] ha cousa [negũa] que eu mays queyra [coñosçer] que saber as rrazões do rryo Nylo, que estam ascondidas aos omẽs et ajnda asabedores que por tantos segres de ãnos cõmo som pasados queos [non] sabe nẽgũ çertamẽte; et que saba eu acabeça et afonte del onde he ou ondese começa, oque nũqua foy sabido de quantos eu sey ata o dia de oje que eu saber [podese que o] sabia seo tu nõ sabes; et tu que eras tam nobre omẽ, et tam santo varõ, et tam sabedor que teño queo sabes tu, mostrame por que eu aja por ty çerta asperança de véér et saber as fontes do Nylo; et por aprender esto leyxarey esta batalla çidadáá enque ando, [pero] que me sééria de outra [guisa] moy graue cousa de leyxar. [+]
1300 XH I, 0/ 181 "[Çesar], guysado he de eu mostrar as poridades donde vijmos os grandes parentes [do] Egyto [de] que tu demãdaste, por queo sey moy bem et estas som cousas que nõ conosçerõ nẽ souberõ os máos pobõos, nẽ os máos omẽs ata otẽpo enque ora somos: mays plaza te, et piedade sera et santa cousa pera os bispos dese calar elles et nõ dizer tã grandes myragres cõmo estes, que por ventura nõ osabem et querendoo dizer véérse yam en vergonça por ello ante os prinçepes et os outros grãdes omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 181 Mays eu penso que en dizer de todoslos deus, et de todoslos çelestiaes corpos et contar los todos, que sera [esto] obra que aplazera aDeus ou ao menos que deue plazer aos quea oyrem; et as santas leys em [ellas] seerẽ mostradas aos pobõos de qual quer cousa que ellas sejã [teño] que moy bem he et deue de plazer atodos aqueles queo oyrem. " [+]
1300 XH I, 0/ 182 Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et Çesar, desto podes tu aver por testigo acolor meesma do pobõo que mora em Etyopia, que som todos negros, et am osangre queymado da grande caentura do sol, que aly faz opoder do seu feruor, et dos bafos do abrego, ou vendaual, quee [ontre] os ventos [omays] caente, donde am os omẽs daly acolor moy negra Et sobre esto tem tu que toda cabeça de rrio, qual quer que seja, que por geada ou neue quese faça, moyta agoa da, moyta agoa dela, que nõ jncha nẽ cresçe senõ desque entra overão, por que estonçes se começã arreter et deslyr as neues et as geadas que opoder do frio tem coalladas; mays o Nylo nõ leuanta tam altas suas agoas nẽ as cresçe ata que nõ nasçe ha estrella Cam, nẽ chega asua agoa ante áás rribeyras ata queo dia seja ygoal da noyte; et esto he ẽno mes de Setẽbre quando o sol entra ẽno signo da Libra; et por estas rrazões que ditas som nõ sabe o Nylo aley das outras agoas nem cresçe em jnverno et quando vay o sol moy alongado estonçes nõ ha asua agoa del ho offiçio queas outras agoas am; et quando vay o çeo destemperado, em medio dos grandes feruores do sol, estonçes sal o Nylo et trage amoyta agoa, et esto he su açytara de medio dia, que arde tanto que queyma; et esto se faz por que ofogo do eyxe do firmamẽto nõ se ençenda, et ençẽda el as terras et as queyme; et acorre desta guysa o Nylo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 185 Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: [+]
1300 XH I, 0/ 186 Et, tu rromano, esta [codjça] queas de querer saber ofeyto do Nylo, essa méésma ouverõ os rreys do Egyto, cuja terra este rrio anda, et os de [Perssia], et os de Maçedonya de Greçia, et de todoslos das ydades que forõ ante de nos quiseram leyxar osaber de este feyto aos que aviamos avíj́nr [despois], mays vençe ajnda anatura dese este saber asconder. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Onde quer que te veẽ os sabios et as gentes pregũtã por ty, et eu nõ ouso falar nẽ dizer de [ty] cousa mẽtirosa [da] tua fonte; et esta gloria de saber oteu feyto nõ acaesçeo ajnda anẽgum quea posa aver, nẽ agente algũa ẽno mũdo, que te achase nẽ que seja alegre por tu séér seu Nylo que por ella sabea oteu nasçemẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Mays ajnda despoys queas quebrãtaduras das suas carreyras et as aberturas das suas derribadas rreçebẽ ensy os seus cossos et uay el tam grande, et [tam] apoderado, et tam yrado que desdena as outras fortelezas et nõ sofre [a nẽgõa] pẽna, quam forte quer que seja, que aasua força se [teña] em nẽgũ lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 189 "Rrogote que nõ moremos densúú, et que te alongues demj́ et te váás a qual parte quiseres; et se tu fores adestro, eu yrey asyestro, et se adestro tu fores eu aseyestro; por que nõ quero quetu comygo ajas nẽgũ rroydo nẽ os meus pastores cõ os teus, ca yrmãos somos. [+]
1300 XH I, 0/ 191 "Quãdo esto oyo Abraã, adorou aly aDeus et desçendeo daly contra hũ lugar aque dizem val de Mãbre, [açerca] da çidade que avia nome Ebrom, que era outrosy chamada em ebrayco Çirianth Arbe , que segundo departe mẽestre Pedro quer dizer tanto cõmo çidade de quatro: et dizem em ebrayco cariat por çidade et arbe por quatro, por que forõ y soterrados Adam, et Abraã, et Ysaac, et Jacob cõ estas quatro suas molleres: [+]
1300 XH I, 0/ 192 Açidade de Segor era pequena, mays pero seu rrey avia; diz Josefo ẽno onzeno capitolo que Segor em ebrayco tanto quer dizer cõmo pouco. [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et obedesçiam todos estes ao prinçepe de Assiria, que era monarco do rreynado dos assiriaos; et monarco quer dizer hũ soo prinçepe mays grande de todo oseñorio. [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et chegarõ as hostes da hũa parte et da outra, et ajuntarõ se em hũ lugar que avia estonçes nome o val Syluestre, -et siluestre quer dizer tanto cõmo saluage ou de sylua, ou mõtesyno - et era este val açerca [hũus] montes que avia estonçes em aquel lugar do bitume conque faziam atorre de Babilonya; et era aquel bitume engludo cõmo se fosse barro, moy bõo pera fazer lauores de paredes et doutras cousas, et tirauã no daqueles poços cõmo tyram agreda; et agora he [feyto] aquel lugar [lago]; et desto contaremos asua rrazom et todo [ofeyto] adeante ẽna estoria do destroymẽto daquelas çinque çidades de Sodoma. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et Abraã por estas rrazões sobre ditas, et por que era sabedor [da] astronomya, -que segundo diz [meestre] Pedro, Abraã fezo mẽestre dela aCã, fillo [de] Noe, de que avemos dito quese cãbeara onome et chamauã lle Zoroastres - et vio por esta arte queo destemperamẽto do ayre, que faz segundo queas planetas se alçam ou bayxam, quese tornã acabo de [çinqueeenta] ãnos aseu tẽperamẽto, et em seu estado cõmo avyam primeyro; daquelo que vio quese fazia ẽnas estrellas quiso el fazer [semellança] dello ẽnas terras, et mãdou por ende aaqueles que por lo seu syso se ouvessem aguyar, que daly adeante, cada quese cõplissem çinquoéénta ãnos que chamasem ao postromeyro ãno jubileu, de jobel, que quer dizer tanto cõmo çinquoéénteno, asi cõmo contamos de suso. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et conta mẽestre Pedro outrosy que por estas rrazões meesmas jubileu tãto quer dizer cõmo começo, ou perdom ou alegria, que vem destas cousas que disemos. [+]
1300 XH I, 0/ 197 Mays agora quero que sabas os termynos da terra que darey ao teulinage: deslo rrio do Egyto quee chamado Nylo", -daquel de que som contadas moytas et bõas cousas em esta estoria - "ata outro [grãde] rrio aque dizem Eufrates, quee contra parte de oriente seram seus termynos, et darlles ey toda aterra que estes pobõos teẽ: os çineos, os çeneçeos, os [çerimoneos], os eteos, os fereçeos, os de Rrafaym, os amorreos, os cananeos, os tergeseos, os jebuseos. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Poys que Deus me fezo [manyña] et nõ quer que eu aja fillo, toma tu esta myna [mãçeba] et pode seer de averes fillos della et eu [rreçeberlos] ey por meus. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Quãdo esto oyo Ssarra começou aferir et aapremear aAgar sua mãçeba, et ella cõ coyta do mal quelle fazia sua señora Sarra fugio et [queria] [sse] tornar perao Egyto donde era natural, et nõ sabia ocamyno, et andaua soa et errada porlos moytes. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Tua señora te fezera moyto bem et merçede, et tu nõ lle gradeçias, et eras de máo [coñosçer] et desmesurada em teus feytos cõtra ella, mays nõ [faças] asy, ca Deus parou mentes aalazeyra et ao traballo que tu sofrias, et nõ lle sayas de mãdado, et tornate et [nõ] passes mays pera aca, et esto he oque Deus queria et se al fezeres cõtra El morreras. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Et deste Ysmael vierom outrosy os barbaros gazules, et genetes, et todas las maneyras de alaraues daqueles que moram [em] tẽdas et nõ querem morar em casas; et segundo diserõ [algũus] daly sayo [olyñage] de Mafoma, donde veẽ os mouros que am nome [agarenos], et am este nome por Agar, que foy madre de Ysmael; et ajnda [profetyzou] Metodio do lynage de Ysmael et diso que sayriam hũa vez et conqueririã amayor parte da terra et séériam dela [senores] hũ grande tẽpo, et que matariam os saçerdotes ẽnas [igleias] et ẽnos santuarios, et que aly se deytariam cõ suas molleres et atariã os cabestros das bẽstas aos sepulcros dos santos, et os altares preueles delas, et esto contesçeria [porlos] pecados et maldades dos [cristiaos] que em aquela sazõ seeriã. [+]
1300 XH I, 0/ 202 "Eu [sõo] Deus todo poderoso sobre todaslas cousas, et faz oque te Eu mãdar et sey cõplido de bõdade, ca Eu quero põer meu pleyto contigo et cõ aqueles que de ty víj́nrã, et acresçentarey moyto teu línagem, ca de ty sayrã moytas gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et por ende nõ quero que des aqui adeante te chamem Abraã, mays Abrafam, ca seras padre de moytas gentes et moytos rreys auera em teu [lyñage] [a que] darey aterra que aty promyti, et serey seu señor et seu Deus deles, et elles serã meu pouõo; et opleyto que porrey cõtigo gardarloas tu et todos aqueles que de teu lynage vierem. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et quero que [Asarray], tua moller, des oje mays nõ seja chamada senõ Sarra, por que quer dizer madre de moytas gentes, ca Eu beeyzia, et averas fillo dela et sera bendito demj́, et deste teu fillo sayrã moytas gentes et rreys que lidarã cõ os cananeos, et vençerlos am, et eles serã [senores] de toda Cananea, asy cõmo som de terra de Sydom, et vay ata os termynos do Egyto. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et segundo diz Josefo et outros moytos, este nome Ysáác tanto quer dizer cõmo fillo de rriso, por que opadre et amadre ambos se rríj́rom quando lles diso noso Señor que averiã fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 204 "Señor, se merçede me queres fazer entra em myna casa tu et estes outros et lauar vos am os pees atodos, et folgaredes su esta aruore, et dar vos ey que comades et cõfortar vos edes. [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Non me quero encobrir de Abraã das cousas que Eu ey mester, poys que del ha asayr grande gente et forte, et por lo seu lynage serã benditas todaslas gentes da terra; et demays que el mãdara aseus fillos et aos que del vierẽ [quẽ] gardem moy bem os meus mãdamẽtos et faça justiçia et dereyto, que por amor del atẽderey todo oquelle Eu prometi. [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Afama máá dos pecados de Sodoma et de Gomorra cresçeo moyto et oseu pecado cada dia he mays graue, et por esto quero saber averdade, se he asi cõmo amyn foy dito, ou nõ. [+]
1300 XH I, 0/ 205 Et pero que esto era verdade dizia noso señor Deus, que sabe todaslas cousas, que ajnda véér et prouar se era asy et El [veẽdoo] queria ajnda saberlo; et esto fazia por dar anos enxẽplo, que nõ creamos as cousas máás que nos diserẽ ata que nõ sabeamos se som [verdade] de feyto. [+]
1300 XH I, 0/ 205 [poys] que começey hũa vegada afalar contygo ajnda te rrogarey mays, acõmo quer que eu [sõo] tal ante Ty cõmo poluo et çíj́nsa: ¿et se forẽ ẽna villa çinquoéénta bõos, destroyras aeles et aaçidade toda? [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Et sobre esta rrazõ, diz mẽestre Godofre que rrespondeo noso Señor desta guysa, por que nõ queria El amorte dos outros pecadores, mays aver deles merçede, et perdoar amoytos máos por amor de poucos bõos. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Et dizialles estas palauras por estas duas rrazões: aprimeyra por defender os ospedes que nõ lles fezesem [nẽgoa] força nẽ mal, demays tã grande mal cõmo aquel; asegũda do mal que queriam fazer, tam sem desmesura et sem rrazom, cõmo quer que entendese que era grande pecado delles dar suas fillas, pero touo que moy menor era que aquel que elles queriam cometer, et por ende oquelles diso foy como aquel que avia osyso turbado do grãde pesar et coyta que avia do mal quelle faziã, et queriam buscar. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Tirate de ante nos; tu es aqui estrayo et víj́ndiço, et agora ¿queres ser noso juyz? [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Se tu em esta villa as fillos, ou fillas, ou [yrmãos], ou [algũus] omẽs que tu ames , tiraos daqui logo, [que] nos queremos destruyr este lugar por lo pecado et maldade que fazem os que ende morã, et mandou nos Deus queos [destroysemos] todos. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Sayde aca, váámos nos daqui et nõ tardedes, que Deus quer destroyr este lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Traballa de guaresçer et nõ morreras cõ os mãos de Sodoma, ca Deus te quer gardar; et pensa logo de fogir porlos mõtes et nõ te pares en nẽgum lugar açerca daqui, nẽ cates tras ty por nẽgũa cousa, senõ perderteas tu cõ os destas çidades. [+]
1300 XH I, 0/ 206 Et Segor tanto quer dizer cõmo pequena, et esto foy por quea Loth chamara pequena, ca esta çidade ouvera ante nome Bala, et despoys Salisa, que mostra tanto cõmo tres, et agora achamã Segor. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Et esto fezo El por que acõmo quer queos dantes do deluvio pecauã sem mesura, pero nõ de [guisa] que contra natura fose, nẽ outrosi nõ os matou El todos, que leyxou deles semente. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Ca os omẽs daly, segundo conta Orosio, tam maos erã, et tam mal feytores em aquel feyto de seus corpos, que nõ gardauã os santuarios nẽ os lugares onrrados, nẽ catauã as festas, nẽ as suas ydades enque erã cada [hũus] deles pera fazer aquela maldade et pecado, nem faziam departimẽto ontresi de nõ pecar: qual quer omẽ cõ qual quer outro, ovello cõ omoço, omãçebo cõ ovello, et todos [hũus] cõ outros; et que por este pecado tam grande et tam máo enque todos vsauam, queos [m[a]tou] Deus atodos em tal maneyra, que nõ quedou delles semẽte, nẽ quiso que ficase delles, nẽ de sua gééraçõ. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Et [meestre] Godofre conta que asy he caente cõmo fogo; et [hũus] lle dizem mar de sal, por la agoa [quee] moy salgada, et os outros lle chamã mar morto por quese nõ criam aruores ẽna rribeyra, nẽ se criam peyxes em aquela agoa, nẽ aves, nẽ outra cousa viua nẽgũa, cõmo ẽnas outras agoas, et por que deyta dessy alugares [hũus] cospes negros de betume, et em aquela terra dizem aspalat por lo englut daquel bitume, et poserõ lle por ende nome [algũus] o lago Aspalat, que quer tanto dizer cõmo olago [do] bitume. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Aynda queremos dizer mays rrazões em este lugar, que achamos do destroymẽto de estas çidades que contã os sabios em suas estorias. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et cõmo erã aqueles cãpos chãos et vẽ este rrio por elles, queo partem os omẽs em quantas partes querem, et leuão [per] donde mester faz por aqueles chãos, todos et rregam todos seus froytos; ho hũ por la tẽperãça do sol, ho outro por este rreguamẽto, criauãssem em aquela terra todos los froytos do mũdo donde aviam tam grande abondamẽto que nõ ssabiam os omẽs quelles fazer, nẽ onde os deytar, tantos erã elles; et por la terra que era tã plantada cresçiam aly moyto os pobõos, et poblarõse aly estas cinque çidades: [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et em outro dia seguẽte, despoys queo destroymẽto destas çidades foy feyto, leuãtouse Abraã daquel lugar donde avia estado et falou cõ noso señor Deus et por que El lle disera oque queria fazer sobre aquelas çidades, catou Abraã contra Sodoma, et Gomorra, et contra todos los termynos delas, et vio sayr ẽno ayre feyscas et moxenas da terra [asi] cõmo de forno que arde: et por [estes] synaes que via entedeo que Deus destroya aquelas [cidades] et crééo quese nẽbrara del, et librara aLoth, seu sobrino daquel destroymẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Sobre esta rrazõ conta hũ autor em hũ libro que cõposo das estorias da nossa ley et das falas dos gentíj́s -et trage as estorias cõtra as falas et palauras, cõmo desputam as hũas contra as outras, et vencem as estorias aas fablielas ou falas; et olibro ha nome Teos que diz ogrego por Deus, et dolus que diz olatym por engano: et quer esto seer tanto cõmo libro ou rrazões que falam de Deus et dos enganos dos ydolos dos gentíj́s - et diz que asi foy da moller de Loth et asylle contesçeo cõmo aqui he contado, onde diz desto este latim por seus verssos: [+]
1300 XH I, 0/ 212 "Noso padre he vello et nẽgũ omẽ nõ ficou em toda a terra, nẽ paresçe, nẽ ovéémos vijnr de nẽgũa parte de que possamos aver fillos: et noso padre nõ querra aver fillos de nos temendo que pecaria, et outrosi por la grande tristeza enque esta por sua moller que perdeo que amaua moyto, et por seus amygos aquẽ queria bem, et porla bõa terra quese destroyo asy toda; mays nos embebedentemos lo cõ viño et façamos algũa outra meestria cõmo esto seja, et deytemos nos cõ el, et asy averemos linage del. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Mays ajnda por todo esto Jeronymo nõ escusa aLoth que el nõ pecou por qual quer destas rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Mays dou estonçes noso Señor Deus hũa grande enfirmydade a [Abymelec] por que nõ acabase opecado que queria fazer contra Sarra et cõtra Abraã, et despoys veẽo nosso Señor ael em soños et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 215 Señor, ave merçede demj́ que eu nõ queria esto fazer senõ por queo nõ sabia nẽ entẽdia. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et Sarra parou mentes ao trebello et entendeo ẽnos feytos do trebello que depois de dias de Abraã, queo [mayor] de dias que asoberuearia por ventura ao menor, et querria seer señor sobre el. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et dizem os judios que Ysmael fazia ymages de barro, et outros dizẽ que monecas, et pode seer queo fezo todo, et que traballaua deas fazer adorar aYsaac, et Ysaac por queo nõ queria fazer, feriao Ysmael, et faziao chorar; et pesou aSarra destas cousas que via, et diso aAbraã: [+]
1300 XH I, 0/ 219 Mays pesou aAbraã por aquela palaura que disera Sarra de Ysmael, seu fillo, aquẽ el moyto amaua, et nõ queria tornar aello. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et ella fezóó asy, et despoys que foy ẽno deserto do poço que vos disemos de Bersabéé, andara errada por lo monte et falesçeolle aagoa do odre, et omoço queriasse morrer de sede, et amadre tomoo et deytoo aasonbra de [hũa] aruore, et alongou se del tanto cõmo poderia séér hũ treyto de balesta, segundo conta Moysem aos [vijnte] et dous capitolos do Genesis, por tal queo nõ visse morrer, et choraua ella moy fortemẽte por el, et omoço outrosi daua gritos. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Aquela ora oyo noso Senor Deus avoz do moço, et diz [aqui meestre] Pedro ẽno capitolo desta deytada quea voz do neno ou ochoro da madre por el quese queria morrer -et ochanto quea madre fazia por el, et enviou hũ angeo do çeo que diso aAgar: [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et dizẽ Jeronymo et mẽestre Pedro quelle chamã ẽno ebrayco fara , et fara tanto quer dizer ẽno noso latym cõmo onager , et onager dizemos nos quee ẽna nosa lenguage por asno montes ou por zebro. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et departe sobre esto meestre Pedro que esto diz Metodio dos fillos de Ysrrael, por que diz que tẽpo verra que sayram estas gentes hũa vez, et toda aterra conqueriram, et gáánarla am, et téérla am em seu poder seys semanas de ãnos, ou tantos ãnos cõmo som os dias de sete semanas, et veẽ [per] conta quareẽta et nove ãnos; et que acarreyra daquelas gentes sera chamada carreyra de angustura por que Deus chamou aYsmael padre deles onagro, et dito vos avemos que he; et matarã estas gentes por las terras aos saçerdotes, et farã estrabariças dos santuarios, et dormyram aly cõas molleres ẽnas [igleias], et atarã os cabestros das bestas aos moymẽtos dos santos; et esto verra por la maldade et pecados dos [cristiaos] que estonçes serã, de quẽ he profetizado, et serã ẽnos postromeyros dias dos omẽs amadores dessy méésmos et estonçes se complira esto quee dito por Ezechiel oprofeta: [+]
1300 XH I, 0/ 223 "Bem véémos que Deus he contigo et te garda [en] todos teus feytos; agora quero queme jures por El que nõ faças mal amyn, nẽ ao lynage que demj́ vier, mays que faças bem et mesura contra mj́ cõmo eu fiz cõtra ty; et em aquela terra quete eu dey que poblases de novo, quando tu et tua conpaña viestes primeyramẽte [a mj̃], [que faças bem em ella et nõ mal. ] [+]
1300 XH I, 0/ 223 "Tu me demãdas que te jure eu et que te teña amyzade, et bem sabes tu que em este lugar mẽesmo [en] que agora estamos, açerca deste poço, aviamos [amjstança] posta et firmada ja outra vez, et estando te eu ẽna postura vierom teus omẽs et tollerom me este poço que eu avia feyto em este deserto pera beber y meus gaãdos, que por aqui andam, et ho am moy mester; poys rreçebendo eu tamano torto de ty cõmo orreçebo, ¿cõmo queres tu que firme outra vez [amystança] [cõtigo] et que te ajure? [+]
1300 XH I, 0/ 223 Et segundo diz Agostim ẽna Glosa, estes sete cordeyros querem séér as sete molleres de que fala Ysayas, et os sete dões do Espirito Santo que rreçebem [porlas] mãos dos bispos os que nouamẽte veẽ ááfe. [+]
1300 XH I, 0/ 223 [Et] este poço que ouvo nome Bersabee fezóó Abraã ẽno deserto antes que Agar et seu fillo fosem deytados; et este [meesmo] he oque noso Señor mostrou aAgar quando ho moço Ysmael queria morrer de sede ẽno deserto, cõmo avemos ja dito; et deste bebio sua madre Agar et dou de beber ao moço quanto el quiso, et tomou ella aly da agoa pera seu camyno em seu odrezillo que tragia, cõmo disemos. [+]
1300 XH I, 0/ 223 Et aquel poço cõ seu termyno ha [este] nome por tres rrazões: aprimeyra que Bersabee tanto quer dizer cõmo poço [de] fartura, por que Agar et Ysmael beberõ del et fartarõse; asegunda he que Bersabee tanto quer mostrar ẽno ebrayco, segundo dizẽ Jeronymo et mẽestre Pedro, cõmo poço de sete, por que Abraã dou aly aquelas sete cordeyras aAbymalec em testemoyo da entrega que rreçebeo del; aterçeyra he outrossy que Bersabee tanto quer dizer cõmo poço de jura por que Abraã et Abymalec firmarõ aly seu amor et jurarõ; et avemos aqui dito que Bersabee ẽno ebrayco he por estas tres coussas: fartura, et [sete], et jura. [+]
1300 XH I, 0/ 223 Mays ajnda sobresto achamos que diz Josefo que Bersabéé tãto quer dizer cõmo opleito do poço, et que asy lle dizem os da provinçia. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Mays agora outrosi, poys que aEl plaz, dou te aEl de bõa voõtade, et façolle de ty sacrifiçio poys que El quer de nos aqueste sacrifiçio rreçeber, et este seruyçio et ho manda fazer asy, ca sempre lle prouvo comygo et me ajudou em todaslas cousas queme fezerõ mester. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et poys que nasçiste, morreras et sayras desta vida, nõ cõmo os omẽs, et eu que [sõo] teu padre carnal oferezco te aDeus, padre de todos quee espyritual, et cõmo te nos El dou de víj́nres tu aeste mũdo por maravilla, asy quer que sayas ende, nõ cõmo os omẽs, mays outrosy por maravilla; et eu penso que El te julgou por dereyto pera nõ morrer de enfermydade nẽ em batalla, nẽ por outra ocasiom nẽgũa daquelas por que morrẽ moytos dos outros omẽs, et de mays quer rreçeber atua alma cõ orações et com sacrifiçios et averla pera sy consygo; et por que te eu castiguey bem et te ensyney os costumes et as cousas que soybe que [plaziã] a Deus, El me dara [galardom] et avera coydado [demj̃] et mãteer mea em myña velleçe. [+]
1300 XH I, 0/ 227 Onde em este lugar dizẽ de Abraã que el tam sem dulda et tam de coraçõ queria matar seu fillo, que de alauar he ẽna forteleza de ofereçerlo et ẽna fieldade deo enxaltar et leuãtar. [+]
1300 XH I, 0/ 227 Et conversus Abraã uidit in uirgultis sabec herentem, cornibus. Et este latim quer dizer asy: [+]
1300 XH I, 0/ 227 Mays segundo [dizem] os santos Padres entẽdese por Abraã apersona de Deus padre, et por Ysáác apersona de Deus fillo -et este he [nosso] Señor Ihesu [Cristo] quee señor comunal atodos, de prinçepes, et de prelados, et de pobóós que nõ era cabrõ se quer quee ocarneyro mellor [oferenda] et mays lynpa, et téémos que pertéésçe mays aapersona do fillo de Deus ocarneyro que nõ [ocabrõ] por quee oferenda mellor et mays lympa, et nos dizemos cõ Moysem et cõ Aquila et cõ Symaco [asi] cõmo elles diserõ em pos esto: estaua hũ carneyro preso dos cornos em hũa rrede dizemos que foy carneyro et aduzido aly doutra parte et criado de novo, cõmo diz Rrabano, et dizemos queo nõ estorua aquela rrazõ que Deus nõ criou nẽgũa cousa [despois] dos seis dias, ca em criar Deus [este] carneyro nõ era criar cousa de novo, et téémos que criar cousa de novo seeria se criase algũa anymalia ou cousa doutra feytura que nõ as que forõ criadas, et feytas em aqueles seys [dias], mays ocarneyro ẽnas obras dos seys dias he, et foy feyto en oseysto dia enqueo foy ho omẽ, et por que dizemos que este carneyro que de novo foy criado et tragido aly doutra parte. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Vir erat in terra [Hus], nomjne Job , et esto quer dizer: em terra de Hus era hũ omẽ que avia nome Job, et este Hus de quẽ aquela terra ouvo onome foy padre de Job, por ende foy Job tam rrico omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Escolle qual lugar quiseres ontre todaslas nosas sepulturas et tomao et suterra em el atua moller, et nẽgum de nos nõ te pode defender quea nõ suterres em qual quer lugar que tu quiseres. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Se vos [tẽedes] por bem et queredes que eu suterre mjña moller aqui, [rrogade] por mj́ aEsrom, fillo de Seor, queme de duas couas que estã em hũa pena ajuntadas em cabo de hũa serra et darlle ey por ellas tanto de aver quanto vos toverdes por bem. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Et Esrom quando vio que Abraã nõ queria tomar aterra del ha menos della comprar, tomou os dineyros por ella, et doulle aterra et apẽna enque erã [aq[ue]las] duas couas, et daly adeante foy aquel campo de Abraã pera sua sepultura et dos seus. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Em este lugar departe aqui mẽestre Pedro sobresta compra ẽno capitolo da morte de Sarra, et diz que nõ he de rreprender Esrom por que vendeo aquel çimyterio a Abraã, nẽ Abraã por queo comprou, cõmo diz que nõ erram ajnda agora os que comprã lugar pera sepultura et ha fazẽ y qual querem ou qual podem, senõ diz que estes se errarõ [per] ventura por que jazẽ aly suterrados dantes Adam et Eua, que forom os primeyros padres donde víj́mos todos. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Pero diz Jeronymo que Esrom [colpado] foy por que vendeo aquel lugar, et diz a Glosa que aly lle foy mudado onome, et dante daquela venda dizianlle Esrom, que quer dizer tãto cõmo confirmado et perfeyto, et [despois] da venda chamarõ lle Eufratem que quer dizer tanto cõmo enfermo ou flaco et nõ perfeyto. [+]
1300 XH I, 0/ 233 "Eu [sõo] moy vello et de longo tempo, et vejo queos meus dias som poucos, et queria casar aYsáác, meu fillo, ante queme finasse; et poys que tu as en garda et em poder todaslas myñas cousas, dame atua mão aca et pona sub omeu muslo et jura me por lo Deus do çeo et da terra que se eu finar antes que el case que nõ lle des moller das fillas dos cananeos ontre que viuemos, mays que vaas [aMespotamya], nossa terra, donde nos somos naturaes, et onde he onosso lynage , et que daly lle des moller; mays Ysáác nõ se váá daqui et em esta terra fique, ca Deus la dou amj́ et el ha erdara. [+]
1300 XH I, 0/ 234 Quando chegou aly Eliezer achou hũ poço açerca do muro fora da çidade, et desçendeo el et sua compaña et asperarõ y ata que viesse algum da çidade que trouxesse conque tirassem da agoa et quelles dese dela pera beber, que nõ queriam entrar ẽna villa ata que seus camellos nõ ouvessem bibido. [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Bebe tu que eu darey aty et ateus camelos que bebã" pido te merçede, señor, que esto seja por synal que eu [coñosca] que aque esto fezer que aquela he aque tu queres por moller pera teu seruo Ysaac, et entenda eu por este sinal que feziste tu grande misericordia sobre meu señor Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 234 Eliezer calaua et paraualle mẽtes; et por los feytos que ella fazia queria saber cõmo Deus lo avia guiado em seu camjño por aquelo aque viera. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Aqueste feyto por Deus veẽo et nos nõ podemos aqui fazer al senõ oque El quer; ves aqui Rrebeca, tomaa et leuaa, et seja moller do fillo de teu señor, asy cõmo Deus lo manda. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Rrogo vos queme nõ detenades, ca Deus enderençou omeu camyno, et por ende leyxade me yr pera meu señor que ey feyta grande tardança em este camyño, et esto foy porlos grandes lodos quese fazẽ em esta terra de [Mesopotamja] ẽno tẽpo das chuvias, et outrosi por lo nojo et estoruo dos moy grandes [poluos] que se fazẽ ẽno tẽpo da seca, et da outra parte por los moytos ladrões que andam ẽnos mõtes daqui, quee grande peligro et estoruo pera os omẽs que andam camyño; demays que meu señor Abraã he omẽ de grandes dias et queria me eu tornar pera el omays agina que podesse cõ orrecado daquelo aqueme enviou ante quese finasse ou Deus fezese del oque tovesse por [bem]. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Sabeamos avoõtade da moça, " et chamaron a, et quando chegou ante elles diseronlle se queria yrse cõ aquel omẽ; diso ella que faria oque elles lle mãdasem. [+]
1300 XH I, 0/ 235 Sobre esta rrazõ diz mẽestre Pedro ẽno capitolo desta mãdadoria de Eliezer que em esta demãda que seus parẽtes fezerõ aRrebeca sese queria yr cõ Eliezer pera Ysaac et ella rrespondeo que faria oque elles mãdasem, que foy [rrequerido] primeyramẽte ocõsyntemẽto da moller ẽno casamẽto, et dali diz queo tomarõ os omẽs em costume, et agora demãdase ja por dereyto oconsintemẽto das molleres ẽnos casamẽtos, et doutra [guisa] ocasamento nõse faz dereytamẽte, nẽ he valedeyro se ella despoys [contradiser]. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Sobre arrazõ deste casamẽto de Abraã et de Çetura, madre destes terçeyros fillos de Abraã, departem moytos de moytas maneyras: os [hũus], asy cõmo Josefo et outros, nõ dizem ende al senõ que casou Abraã cõ Çetura despoys de morte de Sarra; os outros dizẽ que aquela Çetura que era Agar, aque foy mãçeba de Abraã et de Sarra, aquela de quem el ouvera antes aYsmael, cõmo avemos contado, et que casou Abraã com ella por esta rrazõ, segundo diz mẽestre Pedro ẽno capitolo deste casamẽto et da morte de Abraã, et por que Abraã era omẽ de Deus et por que non tovesem os omẽs que el andaua em garçonya buscando bodas novas, et lle nõ posfaçassem delo, que enviou por Agar ao Egipto, hu ella moraua cõ seu fillo Ysmael, et quella aduserõ, et casou cõ ella, et esto por onrrar aseu fillo Ysmael [aque] el queria moy bem, et fazerlo fillo de casada oque era antes de barregãa. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Onde diz mẽestre Pedro ẽno capitolo que este nome Çetura nõ he proprio de hũa moller cõmo [estes nomẽs] Sarra, et Agar, et Maria, et os outros taes, mays quee nome quese pode chamar atoda moller casada et achegada a varom por casamẽto asy cõmo esta; ca diz que Çetura esso quer dizer: casada ou ajũtada ao omẽ por casamẽto; et que tal fezo Abraã aAgar quea ajuntou assi desta maneyra, asi cõmo por casamẽto et chamarõna Çetura ou casada, et por ende Çetura nõ he nome proprio mays comum. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et qual quer outra rrazõ queos outros digã das molleres de Abraã quantas forõ et quaes, nos dizemos cõ Moysem et cõ os outros que acordam cõ el, que foy aprimeyra Sarra, sua moller, et por que sayra manjña que tomou aAgar, sua mãçeba, cõ plazer de Sarra, sua moller, cuja mãçeba era Agar, et fezo em ella Ysmael, et foy este oprimeyro fillo que el ouvo. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Mays em outra guysa todas estas cousas som figuras de seu Vello Testamẽto et leys del et do Nouo, et queremos departyr desto aqui este pouco. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et de Çetura diz o Libro dos Morales de Job sobre oviçessimo quinto capitolo do Genesis que quer dizer tanto cõmo bõa obra, asi cõmo de jnçenso et das outras taes cousas, et que tal casamẽto cõmo este convem abõo omẽ em sua velleze, et tal tomou Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Em esta sazom outrosi, segũdo conta aestoria do Egipto et outros cõ ella, mandou Nẽprot fazer hũa arca por mẽestria que podese omẽ yr em ella, et fezo tomar quatro boyteres viuas, et mandou queas deytassem em lugar onde nõ comessem ata que ouvessem grande fame, et [despois] mandou trager carne et fazer grandes espetadas della et colegarlas sobrela arca em [hũus] fustes que meterã aly pera ello, et atarom aos quatro péés da arca quatro cordas; et entrou Nẽprot ẽna arca et desi atarõ aquelas cordas aos quatro pees das boyteres, acada hũa sua, et ellas quando virom acarne começarõ avoar arriba pera tomar acarne et alçarõ aarca, et forõ cõ ella leuãdoa ẽno ayre arriba, et el rrey em ella, et as boyteres com grande sabor que aviam de alcançar acarne que viam sobre sy, alçarõ tanto aarca que queriam ja chegar ao çirco da luna. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Et cõ medo da morte tomou aquelas espetadas [da] carne et bayxoas ajuso su as boyteres et ellas quando virõ acarne susy tornarõ avoar ajuso, et desçenderõ cõ el et pousarõ em hũ mõte aque dizẽ ẽno aravigo Jaual Adufal -et tanto quer dizer ẽna nosa lynguage cõmo omõte do fumo -, et partiose Nẽprot desta guysa da loucura [en] que andaua que dizia que por algũa mẽestria et arte soberia ao çeo et veeria hu estaua o [Deus] de Abraã, et conosçeo opoder de Deus mays queo que soya et folgou. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Mays acõmo quer que estes aravigos digã que era viuo Nẽprot em esta sazõ, et contam del estas cousas ẽno tẽpo de Abraã, morto era ja Nẽprot tẽpo avia, saluo se dizẽ Nẽprot por el rrey Nyno, et se chamauam estonçes Nemprot a todoslos [rreis] de Babilonja, cõmo dizem ẽno Egipto Faraom por todo rrey, et ajnda despoys Pitolomeo. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et despoys que Eusebio foy byspo de Çesarea et santo omẽ, et [Jeronjmo] outrosy bispo et santo, et que trasladou a Biblia em [este] noso Latym, falam destas [rrazoens] em suas canonycas, queremos vos contar aqui dellas, segundo queas contam os autores dos gentíj́s, et desi diremos et declararemos que querem dizer, et achamos que tambem diserõ os gentíj́s palauras et rrazões que dizẽ hũa cousa et dam aentender outra, cõmo ofazem os nosos Testamentos, ho da noua ley et ho da vella que andou sempre em fegura, oque nõ faz tanto onovo que anda ja ẽno feyto da cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et avia em terra de Emonya, quee Tesalia, hũ monte moy grande, et por que em aquel monte ha moytas cousas de grãdes viços, [chamãlle] Tẽpe, et tanto quer dizer Tẽpe cõmo lugares deleytosos. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Agora em este lugar Ovjdio que foy moy sabio et moy complido poeta ontre todos os autores, et poeta tãto quer dizer cõmo achador de rrazõ nouamẽte et fijnçidor dela, et buscador et engenador por mostrar rrazões de solaz, por suas palauras em este feyto, et ajnda rrazões et palauras de verdade, segundo oque ellas querem dar aentender por ellas et mostrar cõmo oyredes adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et segundo elles este primeyro omẽ foy Demogergon, et nasçeo dos quatro elemẽtos, segundo contam os autores dos gentijs; et este nome he [cõposto] de demõ que diz ogrego por sabio et geo gergon por terra, onde Demogergõ tanto quer dizer cõmo sabedor ou sabedoria da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et dizem os espoedores, que espõem os nomẽs dos gentíj́s, que este nome Saturno tanto quer dizer cõmo farto ãno, de satur que dizem em latim por farto et ãnus por ãno, et quer dizer tanto cõmo Santa Treydade, segundo a glosa do greçismo. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et Plutom sayo omẽ moyto bulidor et traballador, et queria mal aos máos et aos soberueos et defendialles lo onde podia: et el rrey Saturno quando esto vio doulle poder de castigar todos os maos em montes et em poblados, et fazer justiça em elles onde quer queos podesse achar; et por que era moy forte et moy brauo em ello et castigaua os máos chamarõlle os seus gentíj́s deus et rrey dos [jnfernos] et dos [jnfernaes], asi cõmo dos máos que meresçem [ojnferno] por seus feytos. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et estando Saturno pera fazer esto por corte, [souvoo] Jupiter; et era Jupiter moyto amado da gente, et assanouse contra seu padre, et lydou cõ el et vençeo et fezolle oque el queria fazer ael: et deytóó fora do rreyno, et ficou el rrey et señor de todo orreyno; et Saturno fugio de Creta et foyse pera Lombardia et ascondeose aly et segundo dizem os que departem sobrelos nomẽs das cousas donde forom tomadas et por que rrazom, cõmo ho Guyçio, Papia et oBretõ, por esta rrazõ del rrey Saturno quese ascõdeo em aquela terra, por esto ella ha nome Lacium. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et he Saturno por la planeta mays de suso, cõmo disemos, et Jupiter porla de ende que esta [logo mays] açerca su Saturno, et a planeta Mars esta su Jupiter, et o Sol su Mars, et Venus su o Sol , et aplaneta de Saturno he malqueria, et ha de Jupiter de bõa natura et bem querençosa, tanto que lle dizẽ apiedade do çeo. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et dizem os sabios que estas rrazões querem dizer esto, em esta semellança: que Jupiter estonçes lida com Saturno et ovençe et odeyta do seu rreyno et lle talla aquelo por que omẽ he varõ, et nasçe dende Venus ẽnas agoas do mar quando aplaneta de Jupiter tempera amaldade da planeta de Saturno, et tirao dela, et lle estorua omao tẽporal que faria; et das agoas do mar que Saturno terria [enbargadas], et oayre ẽna terra faz las criar ẽna terra et andar soltas, et outrosi cresçer os froytos cõ aplaneta Venus ajuntada cõ acaentura do Sol, su quẽ esta, que do vmor et da calor se criam todas las cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Esta Yo, filla del rrey Ynaco, seendo ẽno rreyno de seu padre de Argos de Greçia, andaua moytas vezes de hũas partes pera outras [perlo] rreyno sem toda guarda; et hũ dia vyña donde andara porlas rribeyras daquel rrio Ynaco de seu padre, et vioa el rrey Jupiter, et pagouse dela, et falou lle, et começou dea lóómjnar em suas palauras, et disolle cõmo soem dizer os outros doneadores, alabandose et prometẽdo mays de seus aueres et dereytos por que sejam creudos et alcançem oque querem; pero el rrey Jupyter bem era tal cõmo dizia, et compliria mays do que prometia, tã alto, et tã complido, et tã poderoso cõmo era; et disolle asy: [+]
1300 XH I, 0/ 250 Et o sol vay moy alto em medio do firmamẽto, et acaentura he moy grande agora, et atodas partes véés aqui montes, et por te nõ queymar nẽ tostar aesta sesta tam grande vayte pera hũa desta soõbras, et terras y asesta, et ampararteas da caentura, et folgaras; et se temes de yr ala soa, cõmo andas por medo de algũas bestas saluages que andam ende y, por ventura, eu yrey cõtigo et defenderte ey, et se eu te acõpanar segura yras, ca eu [sõo] deus, et nõ ajnda qual quer dos deus, mays aquel que teño et manteño cõ [myña] grande mão et meu grande poder os çelestiaes çeptros et señorios, et eu [sõo] oque deyto os [rrayos] do çeo. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Mays Yo nõ oqueria ascoytar et fugia, et [el] queria detẽerla dizendolle: [+]
1300 XH I, 0/ 250 Estonçes Jupiter veẽdo quã de coraçõ fugia Yo et nõ oqueria asperar, fezo por seus encãtamẽtos et [porlas] estrellas, de que era moy sabio, desçender hũa grande [neuoa] em aquel val, et encheo todo, et fezoo moy escuro, tanto que ajnfanta nõ sabia pera onde yr, et embargouse do correr; et chegou Jupiter, et alcançoa, et tomoa; et forçoa; et ella ficou preñe donde despoys vierõ moytos et grandes lynages de rreys et de moy [grãdes omes], cõmo diremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Mays vio que de nẽgũa destas duas cousas nõse leuãtaua estonçe aquela nebla, et entendeo que rrey Jupiter, que leuaua as [nuves] onde queria por seus encantamẽtos, et que leuara aquela et fezera aly aquela nebla, et que algũa cousa de mal fazia aly, et traballouse ella outrosi logo de obrar do seu saber. . [+]
1300 XH I, 0/ 251 Et segundo conta Ovjdio empero que foy dada [aarreyna] ajovenca, nõ perdeo de todo o medo d os çeos que avia, temẽdosse de Jupiter que acõmo quer quella dera quea furtaria. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Arreyna Juno, sabedor das cousas da terra et do mũdo, asy cõmo aqueles que oje dello som sabedores et as querem et codiçiam de aver et as gardam, et ella avia hũa garda pera as cousas terreaes, et por que as rriquezas mayores daquela eram de gaãdos desta rreyna deque aquela garda et aquel moordomo era pastor, et ael chamauã[lle] Argo, et ẽna cabeça aderredor avia çento ollos, todos postos por ordem; et por mãtéér et gardar bem aencomẽda das cousas que el avia em garda, nũca dormya [hũa] ora de todos los ollos; mays quando queria dormyr os dous ollos velauã, outros dous dormyam, et desta guysa faziam todos aderredor. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et aeste pastor, tal et de tantas gardas de ollos cõmo oydes, dou [arreyña] Juno agardar aquela jovenca, et opastor [desque a] tomou gardoa, et onde quer que el estaua sempre cataua pera hu ella estaua, et sempre avia et atyña ante os ollos por donde quer que ella andasse; et leyxauaa paçer de dia et [despois] que se poyña o sol ençarrauaa et atauaa [perlo] pescoço, cõmo aboy: et ella paçia das follas das [aruores] et das eruas amargosas et de quaes quer que [acaesçiã], et bebia de quaes agoas podia aver aas vezes de rrio, aas vezes de lagõas estancas et limosas; et em lugar de bõo leyto enque ella soya jazer cõmo filla de rrey, jazia em terra, aas vezes em erua, aas vezes ẽno astrago puro; et áás vezes por fazer prazer aseu pastor que ouvesse merçede dela, et lle desse mellor ida, queria alçar os braços et alçauaos cõtra el et nõ os podia estender, et quando lle queria falar, emlugar de palaura [mudiaualle] cõmo vaca; et era desto moy maravillado opastor et entendeo oque era et cõmo andaua encantada, que ao seu soon meesmo avia medo et da sua voz espantaua sse. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Forma pedis facit o, [fixura] quod proficit Yo. Et quer esto dizer: aforma do pe, ou da vnlla, faz o, et afendedura de ontrelas vnllas acabam este nome Yo. [+]
1300 XH I, 0/ 254 "Tu pastor qual quer que tues, podes seer comygo em esta pẽna alta, et bem véés tu que em nẽgũ lugar nõ acharas mellor pasco, et alende desto esta aqui moy bõa soõbra pera pastores et lugar moyto nobre. [+]
1300 XH I, 0/ 254 "Et esto era oque Mercurio queria, et sentouse et cantou, et em cantando de touoo todo odia cõ sua rrazõ, dizendo moytas de hũas et doutras cousas; et pagauase moyto Argo de todo et plazialle moyto. [+]
1300 XH I, 0/ 254 Et ella [desdeñoo] et nõ dou por suas palauras nada, et fugio por [essas montañas], et el em pos ella [porla] la tomar et forçarla ata que chegarõ ao rrio Ladom; et ella desque chegou aly, por que a enbargauã as agoas do rrio pera fugir, rrogou aas [deessas] de aquelas agoas quea tornassem em algũa cousa por quea nõ podese aver aquel deus, nẽ forçarla nẽ fazer oque queria, et acabada sua oraçõ mudarõna em canaveyras. [+]
1300 XH I, 0/ 254 Et aquel deus Pam quando chegou coydou adeytar mão dela et tomarla, et deytou mão em aquelas canaveyras, coydando quea deytaua ẽno corpo da mãçeba; et estando el aly veẽo hum pouco de vento et moveo aquelas canaueyras et fazia em ellas hũ som que dizia syrim et esto era que aquelas canaveyras [queriã] dizer ¡Syringa!, por nomear ho nome de sua señora Syringa, donde foram feytas, et aquel deus Pam foy moy onrado daquel som que aquelas [canaueyras] aly faziã, et diso: [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et aquela sua virga que disemos que tragia avia tal vertude que aqual quer cousa viua aque tangia cõ hũ cabo quea adormẽtaua, et cõ outro aespertaua; et tãgeo [a] Argo cõ aparte que adormentaua et firmou em el [osono], em tal maneyra que ajnda que Argo quisesse espertar nõ podesse, ca tal era anatura et opoder daquela virga. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et poys que esto ouvo feyto Mercurio et vio cõmo era Argo preso do sono de todo, et tirou hũ seu [alfangere] da beyña -ca asy avia nome a espada de Mercurio et ẽno latim diz lle arpe , et era dũa feytura curua cõmo que queria [vĩjr] em arco daquela parte do agudo - et ferio cõ aquel [alfangere] em aquel lugar hu se ajunta acabeça cõ opescoço, et degolóó et cayo acabeça del em terra, et sayolle tãto sangre que todo olugar encheo et morreo Argo et ficarõ çegos todoslos ollos del pero que avia moytos cõmo he dito. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et foy arreyna Juno moy sanuda por la morte de Argo, et asaña que ende ouvo nõ ha alongou moyto contra avaca, sua conbóóça et meteo lle hũ [tam maao talẽt] et [tam] mááo espanto ẽnos ollos et ẽno coraçõ que por nẽgũa maneyra nõ podia estar queda ajnda que quisesse, et segio a et fezoa correr por todo omũdo, et [despois] queo ella ouvo corrido todo chegou aas rribeyras do rrio Nylo ẽno Egyto, quelle nõ ficaua ja de correr terra [negũa] nẽ agoa mays queo Njlo; et Yo despoys que foy ẽnas rribeyras de aquel rrio bayxouse et ficou os geollos ẽna rribeyra, et alçou acara contra o çeo et cõtra as estrelas omellor que podo, et começou de gemer , et mudiar, et chorar, et querelarse cõtra Jupiter cõmo contra deus, et pedirlle merçede quelle acorresse et posesse ja fim aos seus males. [+]
1300 XH I, 0/ 256 [Mouydo] foy estonçes Jupiter por los [rrogos] de Yo, aquẽ el queria moy grande bem et avia ja moy cansada et lazerada, et chegou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, et deytoulle os braços ao colo, et rrogoa [o] mays forte que podo que tollese aYo aquelas pẽnas, et aseguro a que nũca mays lle faria pesar nẽ nojo cõ ella et que çerta (Deus mantẽna Nuno Freire Amen; mantenao Deus moito e per bem). fose delo et nõ temese nada; et porla [çertificar] mellor jurou lle por hũa lagõa quea ẽnos jnfernos aque chamã Stix. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Leemos ẽnos [Jntegumentos] dos sabios que esposerõ escuros os ditos dos gentíj́s -et [Jntegumẽto] he descubrimento mantẽnate Deus Nuno Freyre; (mantẽna te Deus Nuno Freyre, Amen. ) por que departe et descobre [chãamẽte] as palauras et rrazões sobre oque quiserõ dizer em ellas os sabios dos gentíj́s enque diserõ encubertamete hũa cousa por outra -; et achamos que departẽ que por poder et saber que aviam [algũus] deles ẽnas cousas et ẽnas naturas delas, mays que os outros omẽs, chamarõ os gentíj́s seus deus aaqueles queo meresçerõ desta guysa; et qual quer rrey ou deus que elles diserõ que era rrio, diziãllo por rrazõ da fryura desa terra hu el rreynaua et da castidade das gentes dela, et dizianlle lo outrosi por séér el rrey ou aquel deus moy poderoso das rribeyras et das terras [viziñas] daquel rrio, et por que aagoa he fria de natura departe ende mẽestre Juã ontrelos outros departimẽtos desto, et diz que aagoa he madre da friura, et afriura madre da blancura et da castidade, et diz que por que as donzelas virgéés ata otẽpo de casar soem séér de fria natura et casta, mays que ẽno tempo despoys, por eso chamarõ aalgũas delas esses autores dos gentíj́s fillas daqueles deus et rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et elles nõ falarõ em seus ditos senõ de grandes omẽs, quer fossem de máos custumes, quer de bõos, aquelas [dõnas] ou donzelas em quẽ elles quiserõ poer seus enxemplos encubertos; asi cõmo era Dampne, aquẽ amou Febo, deus do sol, asi cõmo sabedor das naturas do sol, quea chamarõ filla de Peneo, aquẽ elles chamauã rrey et deus. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Ynaco, segundo meestre Juã et ho frayre, quer dizer tanto cõmo friura et atẽperamẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Jupyter he oayre de suso, et segundo diz Rramyro ẽnos Espoemẽtos da Biblia, quer dizer tanto cõmo ymíj́go apartante, ou señor apartador. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Juno outrosi, segũdo conta Rramyro ẽnos Espoemẽtos da Biblia, tanto quer mostrar cõmo orgullosa, ou orgulia ou perdoante, ou ella meesma alyviada; et Juno outrosi segundo diz mẽestre Juam tanto quer dizer cõmo rrico. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Mercurio ẽnas façayas, segũdo diz Rramyro, tanto quer mostrar cõmo amõtoamẽto de pedras ẽna alteza dos mõtes; et segundo diz Rramyro, Mercurio tanto quer mostrar cõmo palaura, ou rrazõ medianeyra ontre os omẽs, et que este he cõmo deus ou señor dos mercadores por que ontre os que vendem et cõpram sempre ha de andar palaura medianeyra; et foy sabedor em moytas artes, et alcançou ata otẽpo de Moysem, segundo conta Lucas; et Mercurio, segundo Rramyro quer dizer tãto cõmo abridor das çidades ou alomeador contra ocorremẽto do syno. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et outrosi ocanto que [seya] daquel [jnstormẽto] feyto das canaveyras de Syringa con que cantaua Mercurio trage os omẽs cõsua dulçedũe cõmo trouxo aArgo, acõmo quer que avia tantos ollos et era tam arguydor. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Pam diz ogrego por lo que nos ẽna nosa linguage dizemos todo; et segundo diz [mẽestre] Juam aquel todo tanto he cõmo Rroma por los rromanos que queriam aver aconosçençia de todaslas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 259 [O pauõ], acõmo quer que da aentender em cabo opobre, ẽno começo entendese por lo rrico; et os ollos de Argo ẽno pauõ som as rriquezas do mũdo ẽno rrico, et dizẽ que se omẽ alabar opauõ que enderença as pẽnas, et faz [suas] rroda, et mostra toda afermosura que tem, et quanta rriqueza ha em [suas] pẽnas, et pero mostrao contra aparte de deante. [+]
1300 XH I, 0/ 262 A donzela Yo, filla del rrey Ynaco, asi cõmo de friura, ante que chegase ao tẽpo de casar era tẽperada em sua voõtade, et casta, et gardada; et desque veẽo aaquel tempo, yndo empos sua voõtade partiose das rribeyras et da morada de seu padre, ou do atemperamẽto da castidade, et andando aseu talente por donde ella queria vioa el rrey Jupiter, quero dizer oymíj́go apartador cõmo disemos, et enbargandoa cõ neblas, cõmo cõ promessas de palauras de vaydade, alcançoa et forçoa; et partindose ella por esta carreyra dos bõos costumes, et entrando ẽnos maos, diserõ os autores dos gentíj́s quea mudara Jupiter em vaca; et segundo queo dizẽ mẽestre Juam et o frayre, esto he quea deytou em maos costumes, cõmo de besta ou de vaca, asi cõmo diz aestoria del rrey Nabucodonosor que foy mudado em boy por lo que fazia contra Deus, como contaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Em pos esto onde diz quea pedio arreyna Juno aJupiter, et el doulla, et ella dou ha em garda aArgo, oseu pastor dos çento ollos, et he esto oquese entende que Juno he odeleyto da terra et das rriquezas, et Argo omũdo, et despoys daquelo se dou esta Yo amays grandes viços et desi apeores costumes, et atyña omundo em laçada em elles, cõmo diz oautor, quea tyña Argo presa ata quese doyo dela Jupiter et entendese aqui por Jupiter oseñor apartador, cõmo disemos; et enviou aMercurio, seu fillo, et esto he bõa rrazõ et sabia, ca esso quer dizer Mercurio; et vençeo Mercurio aArgos, asi cõmo ao mundo, rrazoando se cõ el sobrelas preguntas quelle fazia Argo falandolle encubertamẽte das rrazões das sete artes liberaes, et dizẽdolle que amara Pam aSyringa tornada em [canaueyras] ẽnas rribeyras do rrio Ladom; et em este mudamẽto de [siringa] et em amor de Pam lle falou destas rrazões segundo que mẽestre Juã conta; et diz que este rrio Ladom que corre por medio de Greçia et quee rrio de moy bõa agoa, moy clara, et moy sãa, et ha moytas canaveyras por todas las rribeyras del; et mostra que vierom aly aaquela rribeyra todoslos filosofos de Greçia aestudiar sobrelas sete artes liberaes. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et segundo diz Orosio et as glosas de sobre el, comyam aly os filosofos moy pouco pam, et das rrayzes das eruas que achauã por aly, et bebiam da agoa daquel rrio, et aly estouerõ ata que apurarõ aqueles sete saberes, et poserõ cada [hũus] em suas rreglas çertas; et pero que nos avemos dito de Yo segundo Josefo, que os saberes do quadrunyo ouverõ ocomeço em Caldea, et daly vierõ ao Egyto, et do Egyto aGreçia, esto dizemos quee verdade quanto ao seu começo, mays de outra guysa em Greçia forõ apurados, et acabados, et postos em çertedũe, et despoys Rroma ou os rromãos, ou ajnda os latinos, quese entendem, cõmo disemos, por aquel Pam que amaua aSiringa que queria el aver aconosçençia de todaslas cousas, por que quiserom aver dos gregos aqueles sete saberes et ouverõ os deles, et nos os latinos dos gregos avemos os saberes. [+]
1300 XH I, 0/ 264 Esta Ysis foy ẽno Egyto dona moy complida em toda bondade; et os do Egyto, que eram moy grandes estreleyros et sabedores das naturas das cousas, adorauã oelamẽto da agoa et as planetas mays que aoutra cousa; et a agoa por rrazõ do Nylo, donde lles [vina] quanto bem aviam; et os caldeos adorauã ofogo por quea em aquela terra mayor poder que outro elamẽto, et onde quer que elles achauã ydolos feytos aonrra doutra cousa queymaua nos et faziam aas gentes adorar os seus. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Et vençerom por esta guysa os egiçiaos aos caldeos] Et sobre aquelo queos do Egyto adorauam aas planetas pararõ mẽtes aos poderes delas et virõ cõmo nũca quedauam de engendrar crianças et froytos ẽnas naturas das cousas; et querendo elles seguyr os feytos dos seus deus et semellarlos, faziam em sua terra casar atodos et que fezessem fillos cõmo criauã as planetas as cousas, et que nõ myngoasem por rrazõ de myngoa de casamẽto; et ordenarõ que deuedo nẽ ordem nẽgũa quea nõ ouvese ontrelos que casamẽto estoruasse, et fezerõ por ende aesta sua [deessa] Ysis, pero quea tynã elles por santa, que casasse; et casarona cõ hũ gygante [a] que chamauã Oseris, omẽ moy poderoso et moy sabio de moytas cousas; et por que el sabia toda quanta mẽestria, et [suteleza], et apostura avia em feytura de pãnos et chamarõ, por rrazõ do marido, aYsis [deessa] do lanyfiçio, et lanyfiçio he fiar lãa ou lyño. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Sobresto departem os santos Padres et dizẽ que Rrebeca, madre destes moços que ajnda os ẽno ventre tragia et passaua cõ elles grande traballo et pẽna, que quer dizer tanto cõmo paçiençia, ou sofrençia, ou sabedoria, ou moyto tomou, ou aque moytas cousas rreçebeo, segũdo queo espom Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et que cõ agrande pẽna que leuaua cõ estes fillos ẽno ventre, veẽo lle ao talente queos nõ queria aver conçebidos. [+]
1300 XH I, 0/ 271 Et diz [meestre] Pedro sobrestas rrazões que aqual quer destas duas guisas queo ella fezo, quer ahũa, quer aaoutra, que ouvo rresposta de Deus que duas gentes tragia ẽno ventre; et entendese que padres de duas compañas quese aviã apartyr ontresi, et que lidariam [hũus] cõ outros, et que omayor seruyria ao menor. [+]
1300 XH I, 0/ 272 Et oque nasçeo primeyro era [coxo] et todo veloso dos péés ata acabeça, cõmo cabra ou boy, et avia ocabello crespo, et foy [omẽ] boliçoso et quese traballou de armas, segũdo contam as estorias, et poserõlle nome Esau, et quer dizer tanto cõmo veloso, segundo diz Josefo, por que diz oebrayco seyrom por cabeladura, et de seyrom , mudadas as leteras fezerõ este nome Esau, et poserõno aeste moço, que [nasceo] primeyro, cõmo oystes. [+]
1300 XH I, 0/ 272 Et ho outro yrmaão, asi cõmo nasçia [em posel] trabou cõ sua maão ẽno pe del por lo deteer, cõmo que queria nasçer ante que el, et este postromeyro foy por ende chamado Jacob, por que segundo mostra obispo dom Lucas, tãto he esto cõmo esforçador, ou sumetedor, ou vençedor que mete ao vençido su oseu señorio; et cõmo contã [meestre] Pedro et outros, este nõ nasçeo veloso, mays acorõa plana et nõ moyto cabelo, et era plano et chaão; et era moy fermoso omẽ de cara et de maãos, et pagauãse del todos os queo viam. [+]
1300 XH I, 0/ 272 Mays amadre queria mellor a Jacob por que era [synple] et por queo poyña Deus em sseu coraçõ, asi cõmo diz meestre Pedro. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Et aquelo que Jacob tyña apostado era de color vermella et por queo pedio Esau et ho ouvo foy despoys chamado Edom por essa rrazom -onde diz Josefo que Edom tanto quer dizer cõmo vermello - et quelle diso estonçes Jacob ante quello dese, despoys queo vio que avia tam grande talente de comer: [+]
1300 XH I, 0/ 275 Et outrosi por que avemos dito em esta estoria moytas vezes dos farises tebeos, et nõ disemos ajnda em nẽgum lugar donde ouverõ este nome, queremos aqui dizer dondeo leuarõ et fazemoslo por rrazõ de [algũus] que coydam que forõ estes tebeos da çidade de Tebas, aque poblou Cademo, fillo del rrey Agenor, segũdo dizem ojudio et Estaçio et outros. [+]
1300 XH I, 0/ 275 [em] aquela sazõ sobre ofeyto de Rrebeca, cresçeo grande fame em terra de Canaã, asi cõmo acontesçera outra vez em dias de Abraã; et Ysaac, temẽdose da grande mj́goa das viandas et querendo gardar suas compañas, pensou dese yr perao Egyto por quelle diserõ que era estonçes terra moyto [avondada], mays pero nõ ofezo quese foy pera Gerara aAbymalec, rrey dos palestinos que fora amygo de seu padre Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et por esto poso nome aaquel poço Escom, que quer tanto dizer cõmo calunya ou baralla ou peleja. [+]
1300 XH I, 0/ 277 "¿Por que víj́ndes vos pera mj́ que [sõo] omẽ [aque] queredes mal et me deytastes de ontre vos?" Et elles rresponderõ: [+]
1300 XH I, 0/ 277 "Véemos te poderoso et por ende teuemos por bem de nos [vĩjr] pera ty, et firmassemos ontre nos et ty amystança que nos nõ fezeses algũ mal, asy cõmo nos nõ tomamos nẽgũa cousa das tuas, et acõmo quer que te disemos que te foses dontre nos, nõ te [fezemos] outra cousa que te dano touese, mays leyxamos te ir em paz por la bendiçõ de Deus que vimos que era enty. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Em esse dia que elles jurarom, vierõ nouas aYsáác de seus omẽs que acharã agoa ẽno poço que cauauã, et Ysáác posolle nome Bersabéé, que quer dizer tãto cõmo abondamẽto; et despoys desto foy poblada hũa çidade em aquel lugar que avia nome Bersabéé, et [este] nome méésmo ouvo em todo seu tempo et diserõlle çidade Bersabéé. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et ajnda cõta mays [aravigo] em este lugar, que no lyñagem destes arromes [que les] chamarom os [aravigos] os fillos de alacfar , et alacfar ẽno arauygo tanto quer dizer ẽna nosa lenguage cõmo amarelos. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et pero sofrerõ elles todo por nõ fazer nojo aseu fillo, nẽ pesar, quelle queriã bem, nẽ se quiserõ traballar deo partyr delas, et acharõ que era mellor dese calar que por ventura em falar em ello nõ lles aproveytaria, et leyxarõ aseu fillo fazer oque avia começado. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Fillo, tu véés cõmo eu [sõo] moy vello, et nõ sey qual dia morrerey, nẽ posso seruyr aDeus cõmo eu querria; et nõ me pesa deme eu ja finar poys aqui aDeus nõ faço serujço; et [tu] toma teu arco et tuas seetas et vay acaça, et despoys que tomares algũ venado adubao cõmo sabes queo eu quero et trage me que coma et bem dizerte ey ante que moyra, et rrogarey aDeus que sempre aja dety piedade et te ajude et seja contygo em todos teus feytos. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Jacob sempre fora obediente ao mandado de sua madre et fezo oque ella mandou, et aduso bõos dous cabritos, et ella apostóós cõmo sabia queos Ysáác queria, et vestio ella aJacob hũas vestiduras que forõ de Esau quelle el dera quandolle vendeo amayoria, asy cõmo avemos dito ante desto; et daspelellas dos cabritos cobriolle as mãos et todo oal que avia descuberto do colo por que seu padre, que era moyto entendudo, seo apalpasse por aqueles lugares, queo achasse veloso et coydasse que el era Esau, que em todaslas outras cousas moy bem se semellauã cõmo yrmãos que nasçeram de hum parto; et tragialle aquel mãjar que sua madre fezera dos cabritos et pães que cozera pera el. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Padre, voõtade foy de Deus que eu achasse tam agyña oque tu querias. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Cõ dereyto anome Jacob, que quer tanto dizer cõmo enganador, que ja outra uez me vençeo enganosamente quando me aduso et me dou omãjar das lentellas et leuou demj́ aonrra da mayoria; et agora outra vez arrebatou me cõ engano abendiçom que avia de séér myña. [+]
1300 XH I, 0/ 280 Et fillo, ¿que queres quete eu faça de aqui adeante? [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Em forte ponto et ora eu naçi; queme meu yrmão enganou ja outra vez et leuou demj́ por engano odereyto das [avantajẽes] et das onrras da mayoria que eu deuya aaver por que sóóm omayor yrmão, et leyxou me poble; ante Deus me querelo del et buscar lle ey por ello mal, et matarlo ey se eu poder, que moy grande nemyga et mal me afeyto. [+]
1300 XH I, 0/ 280 Esau sempre queria mal aJacob por la bendiçõ quelle leuara enganosamẽte, assy cõmo [dissemos], et diso Esau: [+]
1300 XH I, 0/ 280 Vayte pera Labam, meu yrmão, aArã, et moraras y com el [algũus] dias ata que passe asaña de teu yrmão et quede amalquerença; et eu enviarey estonçes por ty cõmo te veñas. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Pesa me por que sóóm viua porlas fillas de Beth, por que Esau, noso fillo, casou cõ ellas, et se Jacob tomar moller delas, eu nõ quero mays [viuer]. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Et quando vio Esau cõmo bendisera despoys [de aquelo] seu padre aJacob, et lle mandou yr aMesopotamya que tomasse pera sy moller dala das suas, et lle defendera que nõ casasse cõ as fillas de Canáám, et parou mentes cõmo Jacob fora obediente ao mandado do padre et da madre pera fazer oquelle mandauã, entendeo por estas rrazões Esau que seu padre nõ queria bem áás fillas de Canaã, et segundo diz Josefo, et nos avemos dito, pesar fezo Esau aseu padre por que nõ demãdou consello ael ou asua madre quando casou [cõ] ellas. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Jacob desque sayo de Bersabee et ya pera Aram, pasando por terra de Canaã, nõ quiso entrar nẽ dormyr em casa de nẽgũ dos de aquela terra por duas rrazões; aprimeyra por grande medo que avia deles, et asegunda por malquerença dos da terra que estauã mal cõ seu padre. [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Eu sõo oDeus de Abraã et de Ysáác, teu padre, et esta terra enque tu dormes Eu darla ey aty et ao teu lyñagéé, et oteu lyñage seera tam grande et tanto cõmo opoluo da terra, et [tẽera] todas las quatro partes do [mũdo], et em ty et [em] el seeram benditos todoslos lyñagéés da terra, et Eu te gardarey [per] onde quer que fores, et tornarte ey aesta terra et nõ te leyxarey daqui yr que nom acabe enty et ẽnos teus todo oque dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Et por la manãa, quando se leuantou, foy moy alegre cõ aquel sonno et visiom, et cõ aquelas promessas de Deus, segundo conta [Joseffo], et tomou aquela pedra enque touera acabeça et alçoa dereyta sobrelas outras em synal daquela visiom, et deytou olio em çima; et diz meestre Godofre que fezo sobre ella oraçõ, et que aaquela çidade açerca onde esto foy que avia estonçes nome Luza, que quer dizer tanto cõmo noz ou almendra, et chamoa el Betel, et segundo departe Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia quer tanto dizer cõmo casa de Deus; et fezo este prometemẽto et diso: [+]
1300 XH I, 0/ 287 Et aquel Foroneo, rrey de Argos de Greçia, foy el oprimeyro rrey que fezo alcayde et lle estabelesçeo lugar synalado hu souesse aoyr os pleytos et librarlos, et viessem ael os que pleytos ouvessem [ou] algũas querelas de algũas cousas; et ao alcalde et ao lugar dos juyzos poso nome foro daquel seu nome Foroneo. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "[Sobryno], ¿queres me seruyr et eu te [de] algo por ello? [+]
1300 XH I, 0/ 288 [Ẽno] outro dia porla manãa quando se leuãtou Jacob et vio cõmo lle deram Lya em lugar de Rrachel et lle nõ dera Rrachel cõmo ouvera adar por lo pleyto que fezerã, touosse por escarnyçido et enganado, et querelauasse atodos que rreçebera sem rrazõ. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Deus vio omeu quebranto et nojo, cõmo era despreçáda de Jacob et agora me querra bem asi cõmo marido. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Agora me querra bem de uerdade meu marido, poys tres fillos demj́ ha. [+]
1300 XH I, 0/ 291 De cõmo se Jacob queria tornar pera Canaã acasa de seu padre, et cõmo fezo sua [avijnça] Labam cõ el et quedou Jacob. [+]
1300 XH I, 0/ 291 "Eu te rrogo queme faças hũ pouco de amor, que mores aqui comygo, ca bem entendo que Deus fezo moyto bem por amor de ty, et dy que queres quete faça et fazer lo ey. [+]
1300 XH I, 0/ 292 ¿Et nõ fora mellor que [mo] fezeses saber cõmo te querias vĩjr, et enposera eu com grandes alegrias et [onrradamẽte], et espedira me de myñas fillas et ellas demj́? [+]
1300 XH I, 0/ 292 [Malo] feziste et eu agora te poderia todo esto demãdar; et nõ quero et tu nõ temas, ca Deus me defendeo esta noyte et me diso que te nõ fezesse nẽ disesse nẽgum mal. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Et [o] angeo despoys que vio que Jacob esforçaua tanto que el nõ opodia vençer, disolle queo leyxase, que [manãa] era et quese tardaua pera subyr ao çeo, et Jacob nõ oqueria leyxar. [+]
1300 XH I, 0/ 296 "Nõ averas nome Jacob daqui adeante, mays Ysrrael, que quer tanto dizer cõmo luytador cõ santo angeo, ou omẽ que véé aDeus, que poys tu podiste cõ Deus moyto mays poderas cõ os omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Alegrouse moyto Jacob cõ esta visiom tam bõa que vira et chamou aaquel lugar Fanuel que quer dizer tanto cõmo façe de Deus, et [vy] meu Señor façe por [façe] et [sõo] confortado. [+]
1301 GTL f. 1r/ 40 Et se porl [...]ventura contra esta constituyçõ alguũs cleri[g]os ou rreligiossos de qualquer estado que sseja mover assy a al[g]uũ, assy a prometemẽto ou a jura, se enterre en sua igleja ou en seu moesteyro ou le mudarẽ al vontade de [...] igleja [...] el quisersse enterrar, ficã tiudos de tornar o corpo enterrado se for mudado et [...] das l [...] ssas que por ocassion ou por rrazõ de aquel [...] rresçeberẽ en qualquer maneyra ante de dez dias. [+]
1301 PP V, 48/ 28 Castigar pode el predicador a las vezes asperamẽte en su predicaciõ; pero devẽlo fazer cõ mesura, ca por el castigo desmesurado nõ sse enmenda tãbẽ la vida de los omes como por el outro, nẽ fazẽ a seus mayorales : ante fincã como querelosos dellos , tenendo que lles dan mayor pẽna que non deviã aaver. [+]
1301 PP V, 48/ 28 Mas el prelado que nõ quer castigar tãbien os clerigos como os leygos de seu obispado, poys que sabẽ que pecã, fazẽ muy grã yerro e devel poner pena seu mayoral por ello. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Nenbrado deve seer e aperçebudo el obispo ou qualquer de los outros prelados sobredictos que si en sus paravlas dixerẽ alguna sobejana por rrazõ de malquerença que queyran a alguũ ome, assi como mal tragendolo e denostandolo , quel rruegue e quel demande perdon. [+]
1301 PP V, 48/ 29 E assi deve fazer mostrar sse polo que dize en el Avangelio : "se cristao a querella de ti, por torto que lle fizische, dexa aly la offerta que queres fazer e vẽ rrogarlo que te perdon; e despoys vẽ offerresçer". [+]
1301 PP V, 48/ 29 Et esto seeria quando el prelado entendesse que deve amãssar la obra de la justiza por desviar escãdalo, acaesçendo sobre que cousa en que poda fazer merçed ; mays esto nõ a de fazer muy ligeyramente e a mẽos de saber se aquellos que fezerõ el feyto porque quer fa[zer] la justiça son poderosos ou muitos, assi como X arriba; ca entonçe ben la pode dexar por medo descandalo, pero nõ en todos: ca en todas guisas escarmento deve fazer en alguũs de aquellos que forõ comẽçadores ou mayorales en aquel feyto. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Empero, se aquellos a quen fezere el prelado tal merçed como esta se quisera defender por façãyas, dizendo que outros lo fezerõ ante dellos , tal yerro como aquel cõ que lo husarõ assi en las villas en los fueros antigos; e, por ende, que ellos outrossi nõ devẽ rreçeber pẽna nẽ la merçee, atales como estos nõ querẽ el dereyto de sancta igreja que ajã deles merced ; ante manda pesar contra ellos muy cruamente, porque la cousa mala e desguysada querẽ meter por foro e por custume, seẽdo desconnoscentes de la merçed que los fecerõ e querẽdo de la connosciença. [+]
1301 PP V, 48/ 30 Mays esto se entende [...] nõ se querẽ amparar por las rrazon que dize en la ley antedita, que fabla des [...] [+]
1301 PP V, 48/ 30 quiera acusar e defender dizẽdo que nõ querem tomar seu ensiñamento, porque bẽ podẽ fazer aquello que lles defende porque nõ es peccado. [+]
1301 PP V, 48/ 32 E por esto devẽ querer que los omes lo sepã , ca en seer os omes de boa vida encubertamente nõ fazeẽ prol senõ a ssi miismos , e en seerẽ de boa fama aproveytã a ssi e aos outros. [+]
1301 PP V, 48/ 32 "Ve passar e pecha por ti e por [...] cuia sospeyta nasçeo el escandalo, lles mostrara sua volũtade para tollerlos del erro en que caerõ, maguer nõ quisessẽ creer nẽ leixassẽ de pecar, como quer que el sen culpa sea , devesse doller por ende en seu coraçõ e mostrar que lle pesa, poys que por rrazõ del se moverõ a fazerlo. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Et porque de tal rrazõ como [e]sta poderia naçer algũa dulta, dizemos que en qualquer tẽque o demãdado aja poder de mostrar a cousa que lle de[m]anda en juizo, que o deve fazer. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Mays se o demãdado contendesse sobre aquella cou[sa] sabendo que nõ avia nẽuna dereytura rrazõ porque [o] devesse fazer, dizemos que nõ e sen culpa por que [an]te lo deviã mostrar que lla ouvesse perdida por morte [ou] por outra maneyra qualquer. [+]
1325 TPc II, 19/ 36 Et esto seeria assi como se alguũ demãdasse a outro que lle mostrasse servo que diz el demãdador que era seu porque quer ganar por el algun herdamento [ou outra cousa que era dada a aquel] servo ou mãdada et nõ lo quisesse fazer poys que o julgador llo mandasse; ca se por esta rrazõ porque lle nõ fuy mostrado o servo perde o herdamento ou alguno outro dereyto que poderia gaãnar por el. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Mays se depoys la cobrou por qual maneyra quer que fosse teudo e de mostrarla como de primeyro. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Campo, ou viña, ou casa ou outra cousa qualquer daquellas que son chamadas rrayzes, querendola alguno demãdar en juizo por sua, deve dizer solamente en que lugar es e nomear os mojones e los lindeyros dela. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Esso meesmo dizemos que deve fazer se a demãdasse por rrazõ que outro gela ouvesse enpennada et nõ na tovese en seu poder ou doutra maneyra qualquer porque tovesse que deve seer entregado della. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Pero muyto sse deve gardar o demandador quando a cousa demãda por sua quer sea movil ou rrayz que se sabe a rrazõ porque ouve o sennorio dela assi como por [compra] por donadio ou por outra maneyra qualquer que aja que lla ponga en sua demanda. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Pero se o demãdador quissesse dizer e mo[strar] alguna nova rrazõ porque el gaannara señor[io] daquela cousa depoys que fuy dada a sentẽza cõtra [el] assi como se lle fosse dada ou comprada ou a ouvesse g[aa]nnada de novo ou en outra maneyra qualquer de aquel [que] avia poderio de darla ou de vender - la, sobre tal rra[zõ] como este bẽ pode fazer sua demãda de novo. [+]
1325 TPc II, 19/ 38 Sinaladamẽte deve o demandador demandar e dizer en juizo as cousas que quer dem[andar], assi como dissemos nas leys ante desta. [+]
1348 OA 45/ 27 Estas som as cousas porque podem desafiar huũ ffidalgo a outro por ferida ou por prigõ del que desafia ou por correr cõ el, e otrossy por morte de padre ou de madre, ou de avoo ou de auoa, ou de bisavo ou de bisavoa, ou de ffillo ou de ffilla, ou de nepto ou de nepta, ou de bisneto uo por morte de yrmaão ou de yrmaã, ou do tyo ou d[e tya, ou de] primo ou de prima de seu padre ou de sua madre, de primo ou segundo del que desaffia, ou por fer[ida] ou por prigom dos ditos barões ou de qualquer dellos , avendo elles enbargo porque no[n] podesem desaffiar et seguir enemizade. [+]
1348 OA 45/ 27 Et por las parentas ẽnos ditos grados ou por sua moller [...] que desaffia porque som pessoas que nõ podem desaffiar nẽ seguir enemyzade [...] barões ou qualquer delles nõ quiserem por sua desonrra das ditas cousas ou por algũa delas desaffiar nẽ seguir enemizade podendo ffazer y outro seu parente nõ poda desaffiar por elles. [+]
1348 OA 45/ 27 Et aquel que o acoller ao ffidalgo que este maleffiçio ffezer, seyndo aff[...]o primeyramente el que o acoller por el meyrino del rrey ou por el querelloso. [+]
1350 HT Miniaturas/ 1 De cõmo Media dou a Jaason os vnguentos et ho engrudo para cõquerir a lãa dourada do carneyro encantado que estaua dentro [ẽna] ysla do rreyno de Colcas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 1 De cõmo Jasõ se espidio del RRey Oetes et de Medea, et paso a la jnsula a conquerir la lana del carnero . [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et poso as cousas en quaes [tenpos] et en aqueles ãnos en que passarõ segundo que o acharã quẽ mays cõplidamente o quiser saber en aquela General (Estoria), que el fezo fazer quero [uijr] a a estoria de Troya começaremos ẽnos rreys et señores que poblarõ a terra et a çidade cõmo lles chamauam et quem forõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et por que esta pallaura ' çelada ' quer dizer tanto como ' encuberta ' , et a çelada deue jazer calada et poseron aquel [mõte] nome Sigio que mostra tãto segundo lengoa de Greçia quer tanto dizer en (seu) lenguagem ' oyde et calade ' . [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Ella depoys querelouse del et el enviou lle sua carta segundo que o diz et conta ho Ovidio ẽno libro das dõnas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 ' Estes tua [Demofon], Filis deRodepe et tempus promissionis querelans tui et est finito qu -o qui studo mi redempte et priste et estes Rodepes Filijs, [Demofon], o tua et de te o [omnibus] conquiror quer pro jam temporis transuiit promesisti cum sumus et ad me rredisti ' Querem dizer este(s) versos: ' Et tu, [Demofon], eu Filijs de RRodepe a tua ospeda, se me querelou de ty por que ia he passado o tẽpo que me prometiste et somos ja alende et tu nõ seras tornado a myn sobre estes mõtes et mõtaña mays averey ajnda terra de Traçia, que he de Troya, estes outros ' Et era moy grande silua et de grande montaña et tomou moy grande et moy nomeada Eotis et [Ystiuto]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et d ' esta çibdade et dos seus feytos aueremos a falar moyto em esta estoria por que o seu feyto foy moy grande et moy maravilloso que saluou ende as sete maravillas que conteçerõ ẽno começo das seis ydades asi cõmo a estoria et a bliuja mayor feyto ca o de Troya nõ ouvo nẽ ha de auer ẽno mundo que cõmo quer que ella foy destroyda. pero ẽno destroymẽto tantas gẽtes se ajuntarõ et tam nobles, et tantas outrosy as mortaldades que se ende fezerõ que nõ forom mayores nẽ mays maravillosas en outra partida do mundo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et achou aquel Infante Ganjmedes, andando a caça et cõmo ya bem apreçebido para o que queria fazer el rrey, et [Ganjmedes] nõ se decatãdo de tal feyto cõmo o que andaua a caça, et tomo o el RRey Tantalo cõmo en rroubo et leuo o et presento o a el RRey Jupiter para moço de sua camara et seu priuado et fazer suas puridades com el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et rrespondeu lle Neptuno: ' Poys, ¿que queres tu y? ' Et diz Feuo: ' Queria que se fezesem aqueles muros et se çercase aquela cibdade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et diz que se fazia tanto que seria para qual quer prinçipe moy grande cousa de o ajuntar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et Ercoles nõ curou deste dizer mays ouverõ el et Peleo et Chelameo seu cõselo cõ os outros que para elo erã et cõmo estauã ja dentro ẽna çibdade apoderados de grande caualaria et moy bõa et de outra gente moyta pero pensarõ que se lles defenderiã por lo encãtamẽto de aqueles caualos blancos que nõ queria dar Leomedon. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et pero diserõ que ajnda que a çibdade nõ podesen tomar por força, pero que poderiã en ella fazer gran dano et que o fezesen se -quer por se vengar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et esta rreyña começou de querer mal a aqueles seus criados, Fixõ et Eleo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et ajnda os queria matar a furto ou a sabendas ou por qual quer outra maneyra que ella podesse. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Ca onde quer que aquel coyro de aquel carneyro seuesse, en aquel lugar seeria a cabeça do rreyno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et chamarõ por ende a aquel mar [Abespõto] que quer dizer tãto cõmo o mar et Ehienle por aquela jnfãta onde o espanto tanto quer dizer cõmo o mar de Hele [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 [Yrmao] et do carneyro Frixo, acomo quer que lle pesou de sua yrmãa que leuaua consigo moyto de coraçõ por quanto a perdera, nõ podo mays fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et Marçio tanto quer dizer cõmo cãpo batalloso et cãpo de batalla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et outros moytos se forõ avergonçados et sem onrra et todo he de saber que acõmo quer que aquela lãa de aquel carneyro aly fose posta cõ tantas onrras et tãtos encãtametos et gardas, que era fadado que aquel que a gaañase d ' aquela guisa que avemos contado ante d ' esto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et logo que o oyron por toda a terra, chegarõ seus amygos de Jaasõ, todos los nobles mãçebos que por grandes feytos se queriã preçar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Acõmo quer que ouvese outros de tam bõo lyñagẽ et tam rricos et poderosos cõmo Jaason, pero depoys que ella viu que el ya por cabdillo, Jaason, pagou se mays del et prouo lle cõ el (mays) que con todos los outros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et pensou moytas cousas en seu coraçõ: ho hũu, amar -lo moyto, et fazer -lle gaañar a lãa et o rreyno, et deserdar a seu padre guisa: ' fazer lo quero, et acorrer a Jaason et yr me ey cõ el; ca meu padre cruel he, et a myna terra barbara, fascas bruta et neyçia, et meu yrmaão pequeno a vy. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et a as vezes la derribã; et qual quer d ' estas maneyras, faz pereçer as naues. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et Medea começou de chorar quando aquelo oyo, caendo -lle as lagrimas en terra et diso: ' Bem vejo o que farey; et nõ me enganara o nõ saber da verdade mays cõ o teu amor bem sey que defendido seras et gardado por meu don que me as prometido enpero cata que se defendido fores, et libre et saão et cõ soude ficares dos peligros que el rrey, meu padre, te diso que avia en gaañar a lãa dourada, que me teñas o que me prometes et o cũplas ' Et jurou lle estonçes Jaasõ por las santidades da deesa [Caches], en cujo tẽplo estauã, et por la deydade que aquel mõte avia, et por lo sol que cata et vee todas las cousas, padre del RRey Oeta, a quẽ el queria por sogro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 23 Cõmo Jaason fezo saber a el RRey Oetes et a toda sua corte em cõmo era aly Fezo Jaason saber a el RRey Oetes et a a corte dos altos õmes que eram aly ajuntados, en cõmo queria cometer et cõquistar a pel do carneyro encãtado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 "Tu, barbara, querias abraçar ao vençedor moy de bõa voõtade, mays a [vergõça] te estorua que o nõ faças. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et diso a Jaason: ' aly ven meu padre, et querra matar a vos et a mj̃. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et nõ lle queria eu fugir, mays uos pensade de fugir, que bem poderedes goa(re)çer depoys que fordes ẽno mar ẽnas barchas ' Ali diso Jaason a Media: ' sabede verdadeyra mẽt que o nõ farey, et ante quero morrer contigo que te leyxar ' Et en esto vyña ja pareçẽdo el RRey Oetes [per] hũ chaão. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et diso a Jaasõ: ' vay adeante et nõ me cates, que quero fazer algũa cousa que nos nõ alcãçe meu padre ' Et tomou hũa espada et degolou seu yrmaão, et deytou a cabeça en pus sy por tal que se deteuese seu padre quando esto vise. [+]
1350 HT Miniaturas/ 27 Et demudou se lle o coraçõ cõ dolor del, et quiso chorar, pero encubrio se o mays que podo et nõ descobrio nada de sua voõtade Et diso: ' o marido, ¿que nemjga te agora [sayo] da boca, se eu nõ ey poder de trasmudar o espaçio da tua vida a uyda de algũ outro? nõ ho leyxa seer Elychem nõ quer, ca he a señora dos encãtamẽtos nẽ tu, nõ demãdas bem ca eu prouarey por la mjña arte de dar longa ydade a meu sogro, et tornar lo ey mãçebo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 27 Et nõ por toller a ty os ãnos, en tal que me ajude a deesa ca he poderosa de todos estes feytos, et sobre todos ẽnas virtudes et ẽnas obras d ' estas tres cousas: de palauras, et de heruas, et de pedras, et de cõjurações, et de suas obras, et suas vertudes ' Et por ende a chamã os latinos en seu latim ' tribus formis ' que quer dizer en nosa lyngagẽ cõmo tres formas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 28 Et tu, Oragẽ; et vos, Ventus, et estrelas, et todos los dioses da noyte, seede agora comygo en myña ajuda que fige o que quis fize tornar os rrios a suas fontes maravillosa mente de cabo as rribeyras et faço [per] meus encãtamentos o brauo mar amãsar -se, et fazer tã brauas ondas ao mãso que quebrãto et trago as naues onde quero. [+]
1350 HT Miniaturas/ 28 Outrosi tua alma ajnda comjgo ha trago eu, cõmo quer que tu syntas, os corrũpy dos estormẽtos, et mays que quando tu demãdas o teu lynpo et dereyto color, que coydã que es; estonçe te tãge teus [atãbores] et outros estormẽtos coydãdo -te mj̃gua a emẽdar et que [saaras] por y. [+]
1350 HT Miniaturas/ 28 Et todas estas cousas fezestes vos por meus encantamẽtos que eu sey fazer mays agora nõ sey se ey mester para taes cousas obrar cõmo eu queria fazer; se por obra de çumos poderiã rrenouar os vellos, et tornar -se mãçebos en fresca mãçebia, et vij̃r aos primeyros ãnos, et viuer ende em prazer moyto tẽpo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et mesurou as eruas et esconjuro as a quantas avia mester et mostrauã lle as naturas que ella queria para o que queria obrar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et foy aquela erua d ' aqui [Enjlaco Emlaco?] ouvo et se a comese qual quer por doente que fose, logo seeria saão, et ajnda logo andaria por donde quisese se ll ' a metesem ẽna boca et andaua por lo solo quando et cada que queria et nũqua morria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et o carro et os dragrões estãdo aly cõ sua erua, começou ela de obras do que queria fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et de -mays, qual quer carta enviada cõ qual quer vento deuera eu aver de ty. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et por grande me terria et o seria se aos que esto nõ cõ medo duldan em ello que lles lo eu podese dizer: ' Et creede por çerto que asy he, que el me enviou sua carta d ' elo ' Et mays ¿por que me querelo eu que quedou o ben fazer et do marido tardjneyro que me nõ veẽo veer? [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et cada hũa d ' elas quiserom para sy aquela maçãa. et sobre esto nõ quiserõ fazer graçia nẽgũa as hũas a as outras mays cada hũa d ' estas deesas queria a maçãa para sy et a cobijçaua moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et a escriptura que estaua ẽna maçãa era em latim et dezia asy: ' pulcriori detur ' Et quer dizer em nosa lyngage a a mays fremosa seja dada esta maçãa; et esto [he que a] mays fremosa a ouvese et leeu Juno aquel latim, (et) entendeu de cõmo mãdaua que a mays fremosa ouvese aquela maçãa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et des que forõ parãdo mẽtes et considerando et osmando cõmo a maçãa era fremosa, cobiçou a cada hũa para sy; ca cõmo quer que grãde gaãça nõ jazia y, pero pois que a descordia entrou entre aquelas deesas et virõ que se nõ podiam avij̃r, rrazoarom entre sy cõmo seeria d ' aquela maçãa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et depoys que seuerõ, preguntou lles el RRey Jupiter que queriã; et ellas diserõ que [vynã] a el sobre pleito et por que era Palas deesa de [trinyo] - que som os tres dos sete saberes liberaes - en que he o saber da creẽça do rrazõar moy apostamẽte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et que ouvese a maçãa aquela a que(n) a tu deres ' Et diso el RRey Jupiter: ' ¿que dereyto avedes ao mays cada hũa de vos? ' Et diso estõçe a RReyña Juño cõmo mayor et mayor onrrada: ' rrey, señor, digo que eu sõo a mays rrica et mays poderosa que qual quer d ' elas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et digo que por qual quer d ' estas cousas, moormente por todas, que eu deuo a auer a maçãa, et que a julgedes para mj̃ ' en pus esto rraz(o)ou Venus por sy, et diso: ' señor, cõmo cada hũa d ' estas de(e)sas rrazoou por sy, teño que he guisado rrazoar eu [per] mj̃. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et digo que eu que sõo deesa de fremosura (et) dos [entẽdedores] et das aposturas, de nos todas tres, et aquela que d ' esto he señora deue de aver a maçãa se quer julge o a cara de cada hũa de nos ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et entendeu bem as rrazões et o que deuyam y a julgar, mays diso a as dõnas deesas: ' nõ coydedes que eu nõ entendo ben esta rrazõ, o que cada hũa de vos ha dito, et o que deuja julgar mays do que a mj̃ [pertẽesçe], aqui o quero dizer ante estes dioses et deesas uos todas tres sodes mjñas parentas, et as duas mjñas molleres. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et seredes ende querelosas de mj̃ que julgaua ben querença et a bando. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et nõ [teño] esto por bem nẽ quero que que seja asy esto Palas, outrosy, se eu julgase a maçãa por vos, dizer me yam que a julgaua por mjña filla, et culpar me yam outrosy em ello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et logo cõmo chegarõ as deesas, et Mercurio cõ ellas, forõ todos [seer] [0] Et [demãdou] lles Paris que era aquelo que queriam; et rrespondeu Mercurio logo que a pleito vjñã ant el, et teuerõ por ben de dar [o] avãtage a Juno de dizer primeyramẽt. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et de mjña fremosura nõ quero aqui mays rrazõar, ca o que a ollo pareçe nõ a mester outras prouas pero tãto quero dizer y que por la mjña fremosura moytos andarõ penados et andam ajnda et se o mãdases saber, esto poderia eu prouar. et por que sõo eu tã fremosa, me derõ semellança a pauões que am as penas mays fremosas que outras aves. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et se al julgares, seerey querelosa de ty et averey ende grã pesar ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et mostrã me a mj̃ estes dous nomẽes esto, ca o que me dizẽ Palas, sõo deesa de batalla, et corro mõte et caço Et quando d ' alo veño, tã fremosa me paro que nẽgũa d ' elas nõ ygoaria comygo en paresçer ben onde teño que por todas estas cousas, ou por qual quer d ' elas, que deuo eu de aver a maçãa demays tu, Paris, deues valer por armas et por caualaria; et de cõmo sõo eu mẽestra et deesa, que te ey de gardar et ajudar en elo para seer tu ben andante et se quiseres, oje me podes gaañar para senpre. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et por mostrar cõmo pareçeria mellor que as outras en quaes -quer cousas, diz que poso alcofor ẽnos ollos, et que tyngeu as [sobrõçellas], et cõposo se de seus afeytos et quando ouvo a falar, catou contra Paris, fazendo moy aposto gesto et synaes cõ os ollos; et esto por tal que Paris lle parase mẽtes et catase para ela et mesurase ontre ella et as outras qual meresçia de seer julgada por mays fremosa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et ajnda da mjña [gẽeraçõ] te quero dizer mays: filla sõo del RRey Saturno, et foy engendrada ẽna espuma do mar, et say logo tã fremosa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et se tu a maçãa para mj̃ julgares, casamento te darey eu qual tu desejares: quer de moller casada, quer por casar, qual tu pedires; ca eu som Venus, a a deessa da fremosura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 53 Cõmo vierom as tres deesas oyr a sentença de Paris que el dou em [rrazom] da maçãa Oydas as rrazões das deesas, diso Paris: ' departir quero sobre lo que cada hũa de vos ha dito ante que de a sentẽça, por que seja manifesta a verdade do que eu julgarey uos, deesa Juno, rrazoastes que erades mays rrica que as outras et mays poderosa deesa et vos, a deesa Pallas, et deesa et señora das batallas, et aviades [ende] a ventura en o saber. [+]
1350 HT Miniaturas/ 53 Et estando, julgo en juyzo a esta por mays fremosa que a qual quer de toda las outras deesas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et que nõ faça cousa nẽgũa que uos em pesar caya ' Et enton diso Media: ' Meu amygo Jaason, nõ avedes vos mays que me prometades; et por bõa fe esto he verdade, tanto que m ' o queyrades atender mays quero que me façades menagẽe de todo esto, et juramento, que todo me atendades quanto me prometedes; et m ' o gardedes asy cõmo dizedes ' Et Jaason rrespondeu que o faria moy de grado et de bõo talente, et que nõ duldase que ja mays nũca lle falesçeria de todo aquelo que lle prometido avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et sobre ella quero que me jures, et sobre estas santas leys, que sempre me terras amor et fe et verdade et [lealdade]; et que casaras comygo; et que ja mays de ty nũca seja leyxada por outra [et que em] quanto vjuas, que nũca sayras de meu poder [ca] eu por nẽgũa rrazon nõ quero este pleyto meter a joglaria, nẽ a escarno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Ante quero que façamos este casamẽto por grande firmẽça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et al uos quero dizer, [co?] mays valedes em armas que todos los omẽes do mũdo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et tãto avedes conquerido de terras estrayas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et quero vos agora dizer tres cousas que todo [ome] deue catar, et que cada hũ deue saber et poer en ellas toda sua voõtade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Agora [dizede] se uos prouver mays d ' esto que eu nõ quero d ' elo mays dizer ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Et a vila ficara soa ca [todolos] seus [querã] vij̃r cõ el cada hũ o mays agiña que poder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et apartou moy bem a sy todas suas conpanas, et diso lles asi: ' veedes aqui uosos en -mijgos vaamos -los ferir moy de coraçõ, et libremos nosa tardança ca bem ẽtendemos que destroyr -nos querẽ et cõfonder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et se d ' ende ouvo [coydado], esto nõ m ' o demãde nẽgũ mays sabede que acõmo quer que era moy ardido, en tal maneyra for tornado que nõ sabya que fezese nẽ soubo de ssy tomar consello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et quando estes males todos vio, [per] pouco nõ foy morto ca vio [vĩjr] contra sy mjll caualeyros derrẽjados que lle queriã dar de cada parte; et seguian los, (que) nũca vistes mellor, el RRey Nastor et el RRey Poleus et el RRey Castor et da outra parte Hercoles et el RRey Talamõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 84 Et a deesa Tetis, acõmo quer que avia encãtado seu fillo que nõ entrase ferro en el, soubo por rresposta de seus ydolos, et por que ll ' o disera o bispo Proteo que sobre Troya avia de morrer Achilles, seu fillo, se ala fose. [+]
1350 HT Miniaturas/ 84 Et leuaua Achilles vestido em gisa de donzela, et mays de ordẽe ca d ' outra maneyra; pero que lle foy moy graue de meter a elo, ca nõ queria Achilles taes vestidos tomar, pero tomo os por fazer mãdado a sua madre. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et el rrey [rrespondeu] lles asy: ' veer me ey cõ meus rricos [omes], et rresponder vos ey ' Et diserõ estonçes Vlixas et Diomedes: ' pois, rrey, entre tanto se vos por ben touerdes, daremos nosas dõas que tragemos para dar ' el rrey touo o por ben et estontõçe elles tomarõ de seus caualos que tragiã, et derõ logo a el rrey et desi por sua corte a outros et en cabo pedirõ lle que fose a sua merçede de lles leyxar yr veer as jnfantas, que lles queriã dar outrosi suas dõas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et el parou mentes a a jnfanta et vio cõmo era fremosa et ente(n)dida et tãto se pagou d ' ela que lle queria moy grã ben. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et el encobria a maneyra de cõmo lle el queria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et ella maravillo se moyto d ' elo et cõmo el esto diso, deytou as mãos en ela, et nõ querẽdo ela consentir por nẽhũa maneyra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et quando veu a jnfanta que era descuberta do seu feyto et de Achilles, foy se para seu padre, RRey Licomedes; et aparto o et diso lle que queria falar cõ el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et el rrey era ja de dias, et queria moy bem a a filla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et estes caualeyros, que a vos vierõ, por el veẽ que querem dar batalla aos troyanos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Pero, poys que tu es de ydade de entẽder ben et mal, et feziste o que tu sabes em mjña casa, o que tu deueras de escusar et de aborreçer, por tal cousa et erro que feziste teño que mereçes pena mortal et quero que faças emẽda d ' elo, et que m ' o pages logo ' estando en estas rrazões, chegou a jnfanta cõ seu fillo Pirro ẽnos braços; et deytou se cõ el ante seu padre, et pedio lle por merçee que se quitase d ' este feyto, et que ouvese cõ el piedade, et que nõ ficasen desenparados ela et seu fillo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et queriã dar esta ajuda aos gregos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et el (RRey) Agameno(n) et el RRey Menalao cõtarõ a Achilles o feyto en que elles erã ali, et o que [queriã] fazer, et por que enviarã por el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 89 Et Agameno(n), des que lo veu, conforto o moy [rrizeamẽte] et moy ben, dizendo -lle asy: ' meu yrmão, seede çerto que nẽgũ nõ entenda que uos avedes tã grã coyta nẽ tã maa ventura por la desonrra que rreçebestes; ca os [omes] que muyto onrrados forõ et gaanarõ grã prez nõ cõquerirõ nẽ gaañarõ suas terras com lagrimas nẽ fazendo doo; mays quando rreçebiã desonrra de algũ, logo catauã engeño et arte cõmo fosem vengados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 89 Et asy fazẽ caualeyros que am entẽdemẽto et que querem gaañar a onrra d ' este mũdo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 90 Et quando a aduserõ ao altar, onde a aviã a degolar et fazer o sacrifiçio, et a estenderõ sobre lo altar; (et) ante que a degolasen, veu a deesa ha omjldança del RRey (A)gamenõ, et as bõas voõtades dos grãdes [omes] que aly erã ajuntados, et a vmjldade que lle fazian da querela que d ' eles avia; et nõ quiso que Fisonja morrese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 92 Agora leyxa o conto a falar d ' esto por diujsar as feyturas dos que criarom Troya Beneyto de Santa Marta, que tornou esta estoria em françes et que nõ quiso leyxar nẽgũa cousa de [escripuyr] do que fezerõ os que çerquarõ a Troya et esso meesmo dos que a defendiã, segundo que o el aprendeo por Dayres, quer nos agora mostrar dos que se y [açertarõ] de cada hũ que semellança avia ca Dayres, de que o el aprendeu, andaua os catãdo hũus et outros quando [poyan] suas tregoas de vn mes et ou de mays ou de menos ca el ben sabia dos troyanos quaes erã cõmo aquel que era natural de Troya et viuya entre elles. mays fazia moyto por veer os gregos por achar çertamẽte en todo et cõplir verdadeyra mente sua estoria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 93 Et ajnda mays vos quero dizer que senpre fezo ao que con el quiso viuer, de qual quer estado que fose, a cada hũ fazia segũdo que meresçia; asy que todos quantos para el yan, todos cabiã ẽna sua merçee. [+]
1350 HT Miniaturas/ 94 Et era moy vergonoso, et nõ queria mẽtir nẽ falesçer de todo o que prometia [+]
1350 HT Miniaturas/ 95 Et quando se asañaua, nõ gardaria cousa que nõdisese, quer fose vergonçosa quer maa quer bõa, todo o diria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 96 Et segundo que Dayres me diz, mays bla(n)ca era que a neue nẽ que flor de lyrio a cõmo quer que ja quanto lle daua hũa pouca de fealdade as sobrõçellas que avia mestas et juntas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Et [sem] dulta sabia moy bem qual quer cousa que avia de vij̃r. [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Et estauã lle tam bem panos que nõ podiã mellor. ella nõ tragia as espaldas curuas mays moy dereytas et mesuradas et de moy bõo talle, nẽ moy anchas nẽ moy estreytas. ella avia tal corpo (et) os seus peytos [erã] tã blancos que mays nõ podiã seer. ella avia os braços longos et as mãos moy fremosas et os dedos longos et ben feytos. en pero digo vos tãto que cõmo quer que era moy fremosa (que era) tam alegre que moytas vezes paresçia sandia, ca tã leda era et tãto era en ella o plazer do coraçõ et en tal guisa que todo õme se pagaua de falar cõ [ella] por que se rrazoaua tam bem, que a todos [aplazia] quanto ella dezia et todos se maravillauã de sua fremosura. et quando algũ saya a rreçeberla, fazia ella tã bõo cõtenẽte que nõ a ẽno mũdo õme que ende nõ fose moy pagado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Et outras gẽtes avia estonçes em Troya que valiã moyto et erã moy rricos et de moy bõo siso et de moy grã onrra que nõ son cõtados aqui, nẽ disemos de que guisa erã nẽ quaes, nẽ eu nõ os nomearey ca nõ quero pasar ao que diso Dayres et Beneyto de Santa Marta [+]
1350 HT Miniaturas/ 101 Et todos los grandes señores et os que os ajudauã [basteçerõ] bem suas naves de [omes] et de armas et de quanto menester aviam, asy cõmo aqueles que queriam yr contra seus yamjgos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 101 El Rrey Polibetes, que foy moy brauo caualeyro, aduso sete naves de terra de Melibia, ca esta terra nõ he ben poblada nẽn o era ajnda tãto cõmo agora en aquel tenpo que aquela gerra foy dos outros rreynos. quero agora dizer que forõ moy fortes dos quaes foy hũ rrey que foy moy forte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et a mj̃ semella que nõ faz sua prol o que cõ nosco quer tomar gerra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et teño que nõ deue de yr en paz o que a algũ faz desonrra et (o que) quer vengar -se cõuen lle que en tal maneyra o começe que nõ se fique alabando despoys alabando o que fezo a desonrra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et quanto do meu entendemẽto, se vos plouver a todos, dizer vos ey hũa rrazon: se vos semellar bem, vos loaria hũa cousa et vos consellaria que ante que d ' aqui partamos, sen outra contẽda enviemos pedir consello (a) Apolo que nos diga a que fim avemos vij̃r de aquesta gerra et tam grã feyto que queremos começar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 104 Et trouxo seus dões aos dioses que lles queria [oferesçer]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 104 Et queria lles pedir merçede que ouvesen piedade dos de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 104 Et derõ lle moy grandes dões para [oferesçer] ante o altar et oyr a[s] santas rrespostas, et que en toda maneyra soubese cõmo lles avia de acõtesçer, et cõmo se defenderiã dos gregos que os queriã cõquerir, et que çima averiã d ' este pleito [+]
1350 HT Miniaturas/ 106 Et nũca averemos bõo tẽpo fasta que lle a ela plaza mays de quanto eu entendo, quero vos agora dizer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 Et quantos queriã sobyr, todos [los] faziã vij̃r cabeça ajuso [em] tal guisa que o nõ queriam mays prouar ca todos cayã mortos hũus sobre outros de çima dos muros que eram moy altos mays ao cõbater dos portales, veriades tirar con pedras et seetas et outras cousas de moytas maneyras et creçer feridas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et Agamenõ, que era moy bõo caualeyro et moy sesudo et outrosi moy codijçoso de acabar este feyto, falou el primeyro et diso asy: ' Señores, quero que sabeades quanto õme deue muyto fazer por escusar a soberuea. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Se -quer bem sabedes que os dioses nũca se d ' ela pagarom nẽ ouverom d ' ela cura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et por ende vos quero dizer en que deuemos pensar. sabemos que estamos de consũu cõ nosos yamygos en sua terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et creede que elles queriam defender sua terra et tomar vengãça do que lles fezerõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et se -quer ja sabedes en cõmo hũa villa pequena que se he forte, nõn a pode õme tã agiña tomar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et cõmo quer que os de dentro nũca sejam seguros, por forte que a villa seja, pero os de fora nõn a podem entrar tã toste se a bem defendem os que estam dentro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et todo o dereyto ficara co(n) nosco et todo õme deue loar ao que quer tomar vengança do mal que rreçebe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et se nos quiserem dar a Elena et nos emendarẽ os dãnos que d ' elles avemos rreçebidos, nõ avemos rrẽ que lles mays querer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et -par deus - tanto que fose com nosa onrra, eu queria que fosemos agora en Greçia et partidos d ' esta gerra mays enpero nõ entendades que uos aquesto digo cõ cobardeçe (nẽ) por me fazer de aquesto a afora, ca nõ he asy. [+]
1350 HT Miniaturas/ 110 Et agora me mostrade et declarade voso tallent por tal que eu sabea se o queredes fazer ou nõ ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et dizedelles de mjña parte que paz nẽ amor nẽ firmedũe nõ quero cõ elles nẽ averã comygo, fasta que eu seja bem vengado do que me fezerõ et teẽ feyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Demays eu quero que ande seguro qual quer que a myña corte vier, quer seja neyçio, quer seja cordo, quer bõo, quer mao, se for mesageyro que este; et veña et vaa seguro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Et mays vos digo, que nõ queria por mjll marcos de ouro que estes mesageyros dos gregos rreçebesem desonrra nẽ mal nẽ dãno, nẽ que se y fezese tal folia; nẽ he rrazõ nẽ dereyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Et nũca deus querra que se tal cousa faça ẽna çidade moy noble de Troya que senpre foy verdadeyra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et dou cõ el en terra, querendo ou nõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et desi deçendeu se a el et desenlaçou lle o elmo, et queria o escabeçar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Et diso lles asy: ' Señores, eu avia gerra cõ hũ rrey que me queria deserdar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et rrogou lle Talefus que o leyxase yr consigo, ca moyto de grado queria seer em çercar Troya asy cõmo os outros et outrosy ẽnos torneos que se ende faziã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et bem sey que ante querrã sofrer moytas coytas ante que os gregos ajam Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et trouverõ aly anbos moy [grandes] cõpañas et moy bõas, et taes que os troyanos et quaes -quer outros se terriã por bem ajudados d ' eles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 119 Et sabede que despoys que o mũdo Deus formou, nũca õme oyo falar de tã grã caualaria que fose jũtada por defender hũa villa et quero vos ende dizer o cõto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et toda sua cõpaña era ẽn os matar et [destruyr?] que nõ ha õme que o cõtar podese a morte et o dãno que rreçeberõ en tomar aquel porto ca mays espessas cayan as seetas et os dardos sobre aqueles que queriã gaañar o porto ca poderia caer a chuvia quando caese espessa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et os de Greçia se estauã aly defendẽdo moy fortemẽte, ca nõ podiã achar lugar onde podesen gareçer, que ante ja queriam morrer em terra que entrar ẽno mar et perigrar y. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et viam tras sy moy grãdes ondas et moy brauas que os queriam abayxar su sy. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et cõmeterõ -n os de tal guisa cõ a ajuda dos seus que os troyanos forõ vençidos et movidos do campo, querendo ou nõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et erã todas moy bem armadas et moy bẽ garnjdas de quanto mester aviã mays ouverõ moy grã coyta por que nõ poderõ chegar aos outros [per] nẽgũa parte, ca vijnte mjll caualeyros ou mays lle estauã deante que os queriã matar de grado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 127 Et durou lles este pleito ata que os acoytarõ tãto os gregos, que [per] força os fezerõ entrar ẽna villa, querendo ou nõ mays ante as portas forõ as pelajas moy grãdes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 128 Cõmo os gregos armarõ suas tendas, et do que lles acaesçeu aquela noyte Non me quero eu aqui deteer por cõtar as feyturas das tendas que ouverõ Achilles et [Menalão] et Vlixas nẽ os outros rreys que y andauã, ca esto seeria moy grã maravilla de cõtar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Ca era hũa cousa tã formosa de veer que qual quer que a vise que lle semellaua que se poderia moy ben defender aquela villa Eutor era prinçipe et señor de todo et bem o deuya seer de rrazõ ca en el jazia tãto bem et tãto entẽdemẽto que se todo o mũdo fose en seu poder, el o mereçia et o saberia ben rreger. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et os cobardos poerã suas escusanças feas ' depoys que Antenor ouvo sua rrazon acabada, rrespondeu lle Eutor [asy]: ' Amjgo, en este ple(i)to pareçe me que uos vejo moyto alegre cõmo quer que outro algũ seja triste pero eu nõ dulto que ajnda que o prez d ' este pleito seja partido, que uos nõ ajades a vosa parte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 134 Et por que uos ja nomey os treze, agora vos quero dizer os vijnte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 134 Outrosi nõ [queserõ] os [senores] que a vila ficase soa por se nõ perder cõmo fezera ja outra vez, ca diz o proberveo antigo ' dos [escarmẽtados] se fazẽ os arteyros ' Et basteçerõ moy bem os muros et as torres de armas et de cõpañas em tal maneyra que acõmo quer que viesem, nõ se decatasem de trayçom [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et des oy mays seja ben çerto Meriõ que se o torneo quer mãteer, et se cõ Ector achar, que lle nõ podera escapar de morte por lo que lle fezo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et elles outrosi perderõ moyto estando en esto, chegou Joanes cõ todos los de Clete et de Çisa, et yndo cõ elles el RRey Meriõ et forõ topar todos cõmo yam cõ os de Liça que queriã liurar Ector. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et ante y queria perder moyto do seu sangre que ll ' as nõ tomar, ca moyto as desejaua po que erã as mellores que ẽno mũdo avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et leyxou se correr a elles brauamente cõ sua espada ẽna maão et dou lles tã grãdes feridas que tallaua a caualeyros os braços et as pernas et todo o al por onde os alcãçaua asi que en pouca de ora ficarõ aly quatorze caualeyros mortos et outros mal chagados Et sabede que por presa que Ector ouvese, nũca quiso leyxar seu caualo mays nõ podo fazer tãto que podese defender Patroculos a Meriõ para lle poder tomar as armas segũdo que o avia en -maginado, ca Meriõ o sacou de seu poder, querendo Ector ou nõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et queria lle dar hũa, mais logo en põto pensou en al. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et veu vij̃r a el RRey Myçeles, que lle tollera seu preso et foy o ferir de toda sua força et deu lle [per] çima do elmo atã grã ferida que lle fezo leyxar a sela, querendo ou nõ et começou de lle dar grãdes espadadas et moytas quando esto virõ el RRey Vpes et el rrey grãde, Tupesus, pesou lles moyto del RRey [Myçerus] que asi estaua et forõ se para el cõ todo los de Larisa que [vynã] moy bẽ armados et tragiã moy preçados garnjmẽtos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et el RRey Archalaus et el RRey Pytanor, que estauã a a departe, quando virõ que estes queriã acorrer a el RRey [Myçeros], derõ das esporas aos caualos et forõ topar cõ elles Et nõ se catarõ outro lynagẽ que ouvesem, mays derõ se tãtas feridas que rrõperõ os elmos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et cõmo quer que a nosa gẽte he moyta, se todos esteuermos en hũ lugar, menos acabaremos por ello mais vaamos topar en aquela az hu eu vejo estar moytas signas et moytos pendões [semellaueles] et bẽ garnjdos vaamos a elles et feyramos -los tã rrezeamente que lles façamos leyxar o cãpo ' Estonçe diserõ todos que ben lles prazia, et forõ contra elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et Menelao, que estaua en aquela az onde Polidamas queria yr topar, quando veu vij̃r contra sy seus yamygos armados et desejosos por lle fazer desonrra, diso [asi] aos seus moy agiña: ' [amigos], agora pareçera quaes sodes et os que me ben queredes et me preçades. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et vos ben sabedes en cõmo party bem sempre cõ uosco mjña terra et meu aver et des lo dia que comygo viuestes nũca vos promety nẽgũa cousa que uos nõ atendese Et agora vos rrogo, por deus, que me dedes galardon, et que feyrades aqueles que aly veẽ que son nosos eamygos mortaes de tal guisa que me dedes vingãça do mal et desonrra que d ' elles teño rreçebido ca eu ante queria seer morto et desnẽbrado que nẽgũ de nos seer pusfaçado de cobardia ante quantos rreys et prinçepes et cõdes et duques (que) aqui son ajũtados et quando este estrayos que son [comygo] me ajudan tan sen arte, teño que moyto mays o deuedes vos fazer que sodes meus naturaes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et forõ aly tãtas feridas dadas que bem trezentos caualeyros morrerõ aly aquela vez mays quero vos dizer del RRey RRemus, que jazia esmoriçido et mal pisado dos caualos et mal -treyto, cõmo escapou sabede que o liurarõ os seus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et sem falla pesa me por vosa amyga, a rreyña, que he moy bõa dõna (et) moyto formosa que me querra moy grã mal et sera moy sanuda quando oyr este [mãdado] ' Et aly começarõ a fazer os gregos grã doo por Çelides que morrera, que nõ foy õme que vise tal chãto ca elles todos chorauã et carpiã . Et aviã tã grã pesar que maravilla era. [+]
1350 HT Miniaturas/ 145 Et [tynãlo] çercado de cada parte et apertauãn o moyto fortemente mays enpero nõ se ousauã chegar a el para o prender et cada hũ (que) o queria prouar, caramẽt o prouara ca nõ leyxara y outro peñor senõ a cabeça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 147 Et os mays dos gregos forõ ali entõ deytados fora do cãpo, querendo ou nõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et semellaua hũa estraya cousa a quen -quer que o cataua. [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et librarõn o estonçe et foy lles moy mao de librar ca ante que o ouvesen tirado do poder dos gregos, morrerõ y mays de çen caualeyros dos mellores que el tragia ca cõmo quer que brauos vjñã, cõ taes encõtrarõ que ben lles dauã batalla sabede que de aquesta vez os troyanos forõ ben d ' aly mays sen dulta ao partir elles ouverõ o peor ca vierõ y os de Creta et de Pirra et ferirõ se de tal guisa que todos los espargirõ et matarõ mais de mjll estonçes mesturarõ se as azes de tal guisa que nõ o pode õme osmar cõmo forõ departidas sabede que aly ouvo moyto elmo desmẽdado, et moytas lorigas rrotas, et moytos escudos quebrados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et de aquela vez ficarõ aly moytos mortos et outros mal chagados mays eu nõ vos sey dizer dos feytos que aly fezo Ector et sua [conpaña] ca lle cõvyña de pasar el et os seus por [mẽo] dos gregos et eu teño por maravilla se o el podese fazer ca todos los gregos estauã en medio pero todo seu talent era de pasar ala et parar -se a que quer que lle ende acontesçese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 150 Et cõmo quer que a pel d ' ela moyto valia, o osso d ' ella he de mayor preço. [+]
1350 HT Miniaturas/ 181 Ca eu nõ quero que o voso amor mẽguẽ nẽ falezca mays quero que des oy mays seja mayor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 182 Et esto muyto agiña pode cõtesçer outra cousa vos direy sabede que nũca ja -mays amey dõna nẽ donzela em esta rrazõ mays agora ben vejo et entendo que me tira o amor para vos et quer que seja eu todo voso en toda guisa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 182 Ca vos sodes a primeyra a que eu tal rrogo rrogey et seeredes a postromeyra Et deus nũca querra que eu outra ame em mjña vida. [+]
1350 HT Miniaturas/ 183 Et outro tal faria quen -quer que o oyse. [+]
1350 HT Miniaturas/ 183 Et eu nõ queria por vos seer enganada se se pode fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 183 Et queria lle a gẽte ben, et el a mj̃ Et leyxey a terra et as gẽtes cõ que fora criada (et) en que avia moyta onrra et grã rriqueza et todas las cousas en que avia plazer Et agora [son] fora de todo esto et por ende nõ he tenpo de falar en amor de -mays, bẽ uos digo et uos bẽn o [entẽdedes] que [nõ] ha dõna nẽ donzela que se tã agiña vençese que a nõ ouvesen por rrafeçe et nõ por preçada ca vejo eu que aqueles que tragẽ seu feyto cordamẽte et mays encuberto que podẽ, que adur se podẽ encobrir nẽ gardar que a as vezes d ' eles nõ posfaçem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 183 Et nõ queria por nẽgũa cousa que entendesedes de mj̃ cousa desaguisada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Cõmo Diomedes [rrespondeu] a Breçayda Despoys que Brezayda ouvo sua rrazõ acabada, ben entendeu Diomedes que ella era de bõa rrazõ, (et) diso lle asy: ' [senora], acõmoquer que a vos nõ plaz de falar en este pleito, a vos dou o meu coraçõ; et poño en vos mjña asperãça et amar vos ey senpre de amor verdadeyro, asperãdo en vos merçede que me ajudaredes, avendo de mj̃ doo; et me tomaredes por voso leal amygo, ca eu por nẽgũa maneyra nõ poso cõtradizer ao amor que quer que eu seja voso todo quito. [+]
1350 HT Miniaturas/ 184 Et esto nõ nego nẽ negarey et quero vos seruyr de coraçõ a vosa voõtade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 185 Cõmo Colcas rrespõdeu rrespon a sua filla Depois que Breçayda ouvo sua rrazõ acabada, seu padre lle rrespondeu asi: ' filla, eu nõ querria por nẽgũa cousa que esta ventura mjña fose, ca nõ poderia seer que eu ende nõ fose culpado et moy desdito mays eu por nẽgũa guisa nõn o posso leyxar, ca nõ ouso asañar os dioses nẽ ouso cõtradizer a a sua voõtade, ca me poderia ende vij̃r gran mal tã solamẽte por me partir ende. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et cõ grã medo tremeyã et perdiã o color das façes nõ vos quero fazer longa rrazõ mays logo cõmo se virõ ẽno cãpo de anbas las partes, derõ se a correr moy forte os (hũus) cõtra os outros moy brauamente, cõmo aqueles que erã [yamjgos] mortaes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et foy a el moy sanudo, et diso lle asi: ¿çertas, caualeyro, loade vos que teendes a morte moyto açerca; ca vos fezestes grã loucura de me querer asi matar Et vos tomastes tã grã peso de que uos çedo mal acharedes, ca asy o fezerõ ja outra vez algũus de vosa parte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et mãdou vos dizer por mj̃ que el he voso vasalo et voso caualeyro todo enteyramente, et por vos anda en coyta et en afã ' A donzela tomou estonçe o cavalo, et diso asy ao donzel: ' vay et dy a teu señor que se me el quer bẽ, asy cõmo diz, que m ' o demostra moy mal ca nõ deuya de fazer mal a troyanos, ante deuya amar aqueles que fosen de nosa terra et de nosa parte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et mays te digo; nõ era Troylos vilão que fose asi rroubado nẽ perdido nẽ prendido de nẽgũ ca ben sey que ẽno mũdo nõ ha mellor caualeyro que el et seguramẽte que el querra seer ben entregado d ' esta prenda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et tal coydara de ll ' a toller que a cõprara moy caramente torna -te para teu senor et souda m ' o moyto; et dille que se me el quer bem, que eu faria grã torto se lle mal quisese quando m ' o el mays nõ mereçese enpero tamaño bẽ aynda lle nõ quero por que lle mellor vaa do que lle ante ya ' Et o donzel se parteu d ' ela et foy se para a batalla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et conta Dayres -que o veu -, que troyanos, querendo ou nõ, ouverõ por força de leyxar o cãpo et leuarõ -n os asi os gregos fasta as bar(r)eyras Polidamas, fillo de Antenor, et el RRey Fyon, fillo de Dulgas, chegarõ aly moy esforçados . Et forõ aly moy bõos, et fezerõ y cobrar aos seus mays ante y ouvo moytos caualeyros de grã prez mortos et outra moyta gẽte que era sẽ conto Et forõ dados moytos colpes et feytas moytas caualarias estremadas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et todos los mataua quantos pasauã por cabo del ¿que uos direy? poucos estauã y por onde el estaua mays a as vezes acaesçe que o grãde orgullo a de abayxar quando a ventura quer, cõmo agora oyredes Troylus, que andaua moy loução et moy ledo ẽno cãpo ẽno caualo de Diomedes, que era tã bõo que nũca foy quẽ mellor vyse. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et en el nõ avia engano nẽ falsidade nẽgũa, mays qualquer que se en el catase veria todas suas feyturas.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Os çicopres nõ am mays de hũ ollo, et teẽn o ẽno medio da [fronte]; et nõ comẽ outra cousa senõ carne de bestias, qual quer que podẽ aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et tãgia os tã dulçemente que qual quer que os oyse que nõ podia en outra cousa pensar nẽ aver pesar nẽ tristura mẽtre os oyse demays aqueles que erã namorados, quando queriã falar cõ aqueles a que bem queriã ou lles dizer algũa poridade, nẽgũ nõ os podia oyr mẽtre aquela ymagẽe tãgia aquel estormẽto depoys outrosi tomaua rrosas et flores de moytas maneyras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 197 Et tal camara cõmo esta era moy rrico don para quẽ -quer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Et outros diziã que era bẽ et [tynã] al en seus corações; ca de grado queriã seer en suas terras, d ' onde erã moy alongados, se o podesen fazer sen vergonça mays pero nẽgũ nõ se queria yr ante desejauã todos de acabar o que aviã começado Et Achilles nõ quedaua de ameaçar a Ector, ao qual queria moy mal de coraçõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Et ataes jogos cõmo estes sol o amor fazer aos que estan ẽno seu laço; et faz lles sofrer tã grãdes coytas que son par de morte, ca nõ os leyxa dormyr nẽ folgar quando querem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Et pensaua moytas cousas que lle queria dizer et tãto que a via, todas se lle oluydauã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et agora podedes entẽder que aqueles que estam ẽna çidade que nõ son tã lygeyros de conquerir cõmo algũus coydã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et eu bem sey que nõn o pode aver mellor que el nẽ que mays valla et nõ era maravilla do caualeyro perder agyña seu caualo en tal lugar, poys se quer conbater con bõos caualeyros et endurar Et quanto he por la perda de aquel caualo, eu nõ dou nada mays pero se me mãdardes que garde este, por lo voso amor eu gardar lo ey o mellor que poder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et des oje sõo voso quito, et quero fazer todo aquelo que uos mãdardes et por ben touerdes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 200 Et as donas et as donzelas da çidade faziã grã doo por Troylo, que nõ a õme que as oyse et vise a que nõ quebrase o coraçõ, ca todos lle queriã moy gran bem, ca moyto era bõo caualeyro et aposto et fran et ben ensinado [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Et nõ queria tomar cõforto de nẽgũ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Agora cata cõmo me rrespõderas mellor, et cõmo y querras fazer ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 277 Da rresposta que Paris dou a sua madre Paris, quando esto oyo, rrespondeu asy: ' madre, señora, sey que duldades em [mj] dizede -me uos o que queredes, ca eu apreçebido estou para fazer voso mãdado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 277 Cõmo a RReyña Ecuba falou a morte de Achilles cõ Paris, seu fillo Des que Paris outorgou a a rreyña sua madre que faria seu mãdado, ella diso lle asy: ' meu fillo et moyto amado, d ' esto te dou eu graças, et dou te [mjña] bendiçõ et agora para mẽtes ao que te quero dizer: meu fillo bõo et amygo, tu bem sabes cõmo Achilles -aquel teu enamygo mortal -, he traydor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 277 Et avemos por el perdido todo noso linagẽ, et perdemos [nosa] terra et nossa erdade et demays el RRey Priamo, teu padre, he medio morto por lo que lle faz Achilles; ca se me el nõ matara meus fillos cõmo os matou, nõ seria el rrey tã [coytado] de gerra nẽ tã pensoso et aontado cõmo he fortemẽt nos a mal -treytos et confondidos et faz nos moytos dãnos cada vez, et nõ se quer ende enfadar demays errou me malamẽte en quanto me avia prometido, que el me prometera que tomase a Poliçena, tua yrmãa, por moller; et fezese yr os gregos para sua terra; et que se partise esta gerra, dizendo que amaua a Poliçena tãto que mays nõ podia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 277 Et faz nos caramẽte cõprar a asperãça que aviamos em el mays eu quero lle enviar dizer que quando for noyte escura, que se veña ao tẽplo de Apolonjs falar comygo ascondidamẽte a a porta a que dizẽ Tribulea, et que veña soo em maneyra que o nõ entẽdam [nẽgũus]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 277 Et faz [cõmo] venges teus yrmãos moyto amados; ca eu nõ duldo, que logo que el ouver meu mãdado, que [el vijnra]; et nõ se [detẽera] pouco nẽ moyto; demays quando souber que el rrey lle quer dar sua filla Poliçena por moller, ca nõ a ẽno mũdo cousa que mays ame mays tu, meu fillo, cata que nõ te escape viuo et esto he o que te rrogo et te pido. [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Et eu duldo moyto de abayxar en mjña onrra et de caer en tal posfaço cõmo vos ey dito, et todo esto vejo eu bem pero quero fazer quanto me mãdardes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Et Achilles estaua en hũ leyto laurado moy rricamẽte cõ ourro et cõ pedras preçiosas et de gran valor et nõ jazia deytado, [mays] sya moy pensoso por Poliçena Et o mãdadeyro sabio et de bõo entẽdemẽto contou lle sua mesajen, et diso asi: ' Señor, a rreyna me enviou a vos et mãdou me que uos disese que fosedes falar cõ ella, ca ja vos quer dar sua filla Poliçena por moller. [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Et achar la edes dentro ẽno tẽplo de [Apolonjs] fora da çidade et mãda vos ben fazer çerto que uos quer dar por moller a moy fremosa Poliçena. [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Et elles ben çertos son que depois que a ouverdes en voso poder, que senpre lles bem querredes; et amaredes seu bem et toda sua onrra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Et depois que ouver falado con ella, tornar me ey ante que seja mañãa, ca eu nõ queria que esto nẽgũ entẽdese en jogo nẽ en verdade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Et diso o mesageyro a a rreyña: ' señora, catade vosa fazẽda et que çima podedes dar a este feyto, ca el quer poys a vos plaz ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Et eu quero yr a a porta ' quando esto oyo a rreyna, começou de o abraçar et beyjar ẽna façe moytas vezes [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Et diso que yria con el, quer fose bem quer fose mal [+]
1350 HT Miniaturas/ 281 Da morte de Achilles Poys que a ora foy chegada en que Achilles avia de yr ao tẽplo, et via que a noyte nõ era moy escura et que a lũa se queria ja leuãtar, poserõ se anbos en seus caualos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Et [tynã] se por desconsolados et desbaratados et mj̃goados et cõfundidos et astragados et desasperados de conquerir a çidade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Et ja se queriã partyr ca nõ vyan y cõmo fezesem seu prol poys Achilles era morto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Et por tãto nõ queriã y fazer mays tardança et os doos et os chantos erã tã grãdes que era hũa grãde maravilla de contar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Et cõmo quer que os choros forõ moy grãdes, sabede que forã moyto mayores se nõ fora aquela yda astrosa que el foy moy encobertamente mays quen vos poderia contar o doo que por el faziã os seus [mermjdones] nõ a õme ẽno mũdo que o contar podese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Cõmo Agamenõ enviou [pedir] o corpo de Achilles Sabede que era voõtade de Paris de deytar o corpo de Achilles a caes et a buyteres et a coruos, por tal que nõ ouvese sepultura ca sobejamẽte lle queria mal et nõ fazia sen rrazõ et os de Troya vierõ veer cõmo jazia despedaçado et faziã sobr el tam grãde alegria et plazer que o nõ poderiã contar ca coydauã que poys el era morto, que os gregos por nẽgũa maneyra ja lles nõ podiã enpeeçer Et todos andauã [tã] ledos que mays nõ podia seer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 283 Et ben consentiã todos en aquelo que Paris queria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Ca a queriã fazer da grandeza et da feytura et do talle de Poliçena. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et eu bem sey que nõ viuemos aqui em viço ca poucos son aqui a que nõ desplaza et que nõ sejam ja enfadados d ' este feyto ' Depoys que Agameno esto ouvo dito, todos os mays onrrados se calarõ ca nẽgũ d ' elles nõ queria dizer cousa que lle depoys fose posfaçada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et todos queriã loar o que Agameno dizia enpero a hũus plazia de se yr para suas terras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 286 Et agora sabede que ajnda que eu moyra, que ante a vosa alma sayra d ' este mũdo que a myña ca eu quero que em toda guisa que logo se meta ao [camjño] et se me os dioses ajudam, vos nõ me tiraredes mays de arco nẽ lançaredes de saeta aqui se partira o voso amor et o de Elena -que em mao ponto foy naçida -, ca moytos caualeyros [despereçerã] et conprarã este amor caramẽte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 287 Et yam em pus elles, matãdo quantos queriã mays Diomedes et Monesteus, duque de [Atẽnas], lles fezerõ voluer as espaldas ca en balde prouariã de estar y mays, ajnda que quisesem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 287 Et os gregos entrarõ de cõ -sũu por la çidade, matãdo d ' eles quantos queriã eu vos digo que os gregos aviã en seu poder tãta da villa quanto hũa bõa balesta poderia tirar en seys vezes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et nõ ha õme ẽno mũdo que contar podese a rrauya et a coyta que por el avia a rreyña, sua madre ca torçia as mãos, et esmoriçia moytas vezes et queria se leyxar morrer con pesar ca o coraçõ se lle queria partyr. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et quẽ -quer que a visse bem entenderia que o seu dolor et o seu pesar pasaua todos los outros pesares et dolores ca ella chanzia a meudo sua proeza et lealdade, et dizendo asy: ' meu señor moy amado, que en mao dia eu nasçi que uos oje perdy en quanto eu vjuer a mjña vida sera en choro et en pesar et en lagrimas et nõ farey sem rrazõ ca despoys que uos eu vy, mays vos amey que a mj̃ meesma. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et fazer me as em ello grã bem et grã piedade et nũca ja deus querra que por outra moller veña o que por (mj̃) acõtesçeu ca por mj̃ son mortos moytos rreys et moytos duques et moytos prinçipes onrrados ¡mezquina! ¡en que ora tã desaventurada naçi! ¡catiua! ¡que maa nasçença a mjña foy et tã peligrosa! [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et vos, donas et donzelas, que sodes por mj̃ mezquinas et desanparadas -ca por mj̃ perdestes alegria et ben -, todas quantas sodes en esta çidade, se quer vos me vij̃de matar, ca em negro dia me vistes os dioses outrosy fazẽ sem rrazõ, ca nõ deujã cõsentir nẽ sofrer que sobre terra viuese a cousa por que tanto mal veẽo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et queria se leuãtar, et caya amorteçida. [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 [Et desde aly a rreyña lle quiria tam grã bem que mays nõ podia, et tãto a amaua que era grã maravilla, em tanto que a tyña en lugar de filla; et bem entẽdiã que por nẽgũa maneyra nõ queria seu mal nẽ sua desonrra; mays em todaslas cousas codiçara sua prol et onrra et que ja mays nõ amaria bẽ nẽ onrra de seus enamygos.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 [Agora quero que sabeades cõmo os troyanos tynam sua villa moy bem gardada, et dizervos ey cõmo elles tynã a villa moy forte: os muros dela erã moy fortes et moyto altos et nõ de tapea, ante eram de marmore jalde et negro et vermello et vis.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Et outrosy quero que sabades cõmo as terras som postas et deuysadas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 292 Et sera o conto moyto bõo et moy saboroso de oyr mays seria vos a rrazõ moy longa et o libro moy grande et detẽer se ya a estoria que contar queremos moyto mays. [+]
1350 HT Miniaturas/ 292 Acõmo quer que esto podedes achar em moytos libros que o contã bem, pero eu dizer vos ey ja quanto de aquesta partida de Asia de que vos en -çima faley [+]
1350 HT Miniaturas/ 293 Ca nõ he desaguisado do lugar mays alto vij̃r a agoa ao mays vayxo outrosi sõo çerto que se uos cõtase as nobles çidades et outras vilas que estan açerca d ' estes rrios, que uos averiades grã sabor de o oyr mays por que uos seria grã deteemento, quero me calar [+]
1350 HT Miniaturas/ 294 Et viuẽ aly cada hũ cõ aquela [cõ] que toma conpana aqueles tres meses em grã viço et plazer et am de ssi grã sabor cõmo aqueles que se veẽ poucas vezes et aquelas que son de alto lugar et de grã preço tomã por amygos outros taes cõmo sy; ca de [cal] guisa he o õme, tal moller lle dam pero se algũus se querem jũtar de seu grado por amor, poden o fazer moyto en paz sen calonya nẽgũa et en este tenpo cõçebẽ as dõnas, et tornã se prenadas para suas terras et a cabo de vn ãno, as que ouverẽ fillo tragen o a seu padre a aquela jnsoa, ca por nẽgũa maneyra nõn o criarã mays de hũ ãno, et seu padre o leua cõsigo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 295 Et ante que y chegasem, soubo a rreyña a morte de Ector et ja avia dous meses que os gregos estauã cabo dos portaes et troyanos nõ ousauã sayr tã solamẽte a as barreyras nẽ abriam porta cõ temor et el RRey Priamo atendia a rreyña de que avia nouas et nõ queria que abrisen as portas fasta que ella vyesse [+]
1350 HT Miniaturas/ 295 Et vos, rrey, fazede moy (agiña) apreçeber vosas cõpañas, et yremos falar cõ os gregos et en todas guisas mostrar lles emos quaes donas eu trago comygo et quanto valen depoys que son en batalla - a cõmo quer que me pesa moyto por que avemos menos a Ector, que nõ sera [conosco] - mays nõ se poden tãto gardar que lles eu nõ faça caramẽt cõprar a sua morte ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 297 Et os palfagonanos yam com el, ca elles nũca ja -mays quiserõ nẽ querem bem a gregos nẽ querram. [+]
1350 HT Miniaturas/ 337 Et o jnverno era ja tã chegado que as tormẽtas eram moy grandes ẽno mar mays [cõmo]quer que o mar era tam brauo et tã escuro et tã pauoroso que mays nõ poderia, a pesar ou a plazer a fazer lles conviña de entrar en el, ca aviã medo que viese outro peor tẽpo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et el [ficara] em paz ẽna terra, et leyxarã lle todo o seu de bõa voõtade mays por el foy deserdado et deytado fora do rreyno, ca os gregos ante d ' esto nõ lle querian mal nẽ aviã del saña, ante lle queriã grande bem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et por esta rrazõ Eneas nõ queria que Antenor fose nẽ morase ẽna terra, nẽ fose alçado por señor ante queria que fose deytado d ' ela mal et desonrradamente asy cõmo o el por el fora. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Cõmo Antenor poblou a Chera Melã Despoys que Antenor pasou [per] moytos traballos et [per] moytos peligros -cõmo uos ey cõtado -, ouvo a tomar porto, querendo ou nõ, et en hũ lugar estrayo ca ẽno mar nẽ ẽna terra non sabia que cõsello tomase cõ grande pauor que avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et aly cresçerõ toruões et coriscos et rrela(n)pagos tã fortes et tam brauos et tã desmesurados que semellaua que o mũdo queria peresçer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et daua tã grãdes rroncos que semellaua que todo o mũdo queria meter su sy et soruello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Diserõlle que Vlixas queria mal a Palomades porque era tã bõo et tan sesudo que nõ faziã ẽna oste nẽgũa cousa senõ per seu cõsello et per seu outorgamẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et quando virõ que os gregos o queriã queymar ou fazer del peças, fezerõ grande volta et foronse todos armar, et estouerõ todos açerca del, et defenderõno en tal maneyra que nõ foy ende tã ardido que senbrãte fezese de o prender, et se o prouar quiseram toste se poderã mal achar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et esto fezo el tã sesudamẽte que bem semellaua que tua [sua] prol queria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et que o sabiam elles et nõ outro nẽgũ ' Et [0] -diso el - , ' todos tres quero que sejamos parçeyros d ' este algo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 cõmo RRey Naupus fezo quebrãtar a frota dos gregos [Aal] meeziña cõmo vos ey contado foy dito a el RRey Naupus Et quando el oy dizer que se a oste tornaua, sobejamẽte lles cobijçaua de buscar mal et pesar en qual quer maneyra que podese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 Et agora oyredes o mal que lles ordenou que nũca õme d ' eles escapase nẽ tornase a sua casa poys que Palomades, seu fillo, cõ [elles] nõ viera, et poys el sofria doo et pesar, nõ queria que elles sem pesar fosen quando el (RRey) Naupus vio que os gregos [vynã] cabo sua marisma de seu rreyno, fezo fazer fogos de noyte ẽnos penedos da rribeyra aly donde era o lugar mays peligroso et mays brauo en guisa que quando a frota viese, que os podesem ben veer do mar, et viesem aly por tomar porto et goaresçer da tormẽta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 344 Et agora oyredes hũa grã rreuolta et soteleza que ordenou ante que os gregos chegasen a Greçia foy se el a Geal, moller de Diomedes et diso lle asi: ' señora, hũas çertas nouas vos quero dizer por que amo vosa onrra sabede que Diomedes ven de Troya moy alegre et trage cõsigo moller noua et moy fremosa et [entẽdida] et de alto lugar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 344 Et diserõ me que uos queria grã mal, et [avia] de uos grã despeyto et rrogo uos que paredes mẽtes en vosa fazẽda en maneyra que uos nõ mate nẽ vos lançe fora da terra et d ' esto gardade -uos bem depoys que esteuerdes en seu poder ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 345 Et diso lle aquela meesma rrazõ: que Agameno lle queria grã mal, et que a ameaçaua, et que ẽno mũdo, nõ avia cousa [per] que lle [goareçer] podese ca el moy (ben) sabia, et todos los gregos lle enviarã dizer por suas cartas, a vida que ella fezera mẽtre el jouvera sobre Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 346 Et diziã lle Erigona Et en aquela noyte meesma que y chegou Agameno, logo foy afogado et todo este mal lle avẽo por que tardou moyto ca elas nõ queren que o õme moy longa tardada faça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et por aquesta rrazom o quisera matar Treuerus mays nõ ll ' o quiseron consentir os moradores da çibdade a seus amygos et elles fezerõ lla en guisa que en pequeno tenpo forõ y ajũtados dez [mjll] caualeyros de taes que nõ queria mays nẽ mellores para se vengar de Egistus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 348 Et hũus diziã que cõmo quer que fezera rrazõ [em] vengar a seu padre, que fezera mal em matar sua madre ca nõ ha ẽno mũdo rrazon por que nẽgũ õme -a torto nẽ a dereyto -, deua matar sua madre et por que el tal cousa fezera, nõ era guisado nẽ rrazõ de rreynar, mays deuja seer deserdado do rreyno por que fezera tal crueldade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 348 Et esto acaesçe cada dia moytas vezes que quer õme bem a aquel a que nũca vyo Et tem sua rrazõ, et quer lle bem tã solamẽte por la oyda [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Et que mãdariã sobr este feyto cõmo se saluase d ' elo et se o cõ rrazõ et dereyto fezera, que nõ perdera por ende o rreyno nẽ myngoaria en sua fazẽda, cõmo quer que as gentes andauã dizendo o que lles ende semellase ca nõ seria ben tal cousa cõmo esta leyxar asi passar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Et quantos bõos rreys et [prinçipes] avia en Greçia, todos aly forõ ajũtados em hũ dia sinalado por julgar este feyto . Et quen vos cõtar (quisese) as rrazões que aly forõ ditas, moyto seria longo de cõtar mays Orestes contou toda sua fazenda et a rrazõ por que matara sua madre (Et) diso que el avia mãdado et rresposta dos dioses que el tomase vingãça, se nõ, que faria grã seu dãno et sua perda Monesteus, o duque de Etenas, se leuãtou estonçe em pee, et diso que el o defenderia bem contra qual quer que ll ' o quisese rrepetir ou quisese dizer que el nõ deuya rreynar, que lle meteria logo as maãos sobre esto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et avia nome Antigona et era filla del RRey [Lastigolẽ] et Alfinor, meu cõpaneyro, lle queria tã grãde ben que se perdia por ella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et el era tã bõo caualeyro et de tã grã liñagẽ que eu lle queria moyto grã ben. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et logo sen mays tardar, Polifenus se acolleu a hũ caualo et leuou consigo mays de [quinẽtos] caualeyros et todos nos queriã tã grã mal que de grado nos tallarã as cabeças se poderã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Cõmo [Vlyxas] contou a el RRey Ydom(en)es o que lle acaescera cõ as rreynas [encãtadeyras] Agora vos quero cõtar outra aventura grãde [per] que passou. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Ca ellas nõ aviã maridos nẽ amygos nẽ [senores] mays quando algũus rreys ou prinçipes en estas jnsoas aportasen, ellas por seus encantamẽtos lles faziã sofrer ataes coytas que ante queriã a morte que sofrer tal afam et viuer em el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Cõmo Vlyxas contou a el RRey Ydomenes cõmo escapara dos peligros do mar ' Agora vos quero contar outro grande peligro que pasey depoys que say do poder de Calixa en que foy moy grande sazon, cõmo vos ja contey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Et eu [per] aquel lugar oyve de pasar, querendo ou nõ et oy cantar mays de quinentas sereas mays aly pareçerõ os meus encantamẽtos que fige [per] mjña mẽestria que nẽgũ õme de quantos comygo yan nũca as oyron. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Cõmo Vlixas contou outro peligro que ouvo no mar ' Contar -vos quero contar outro grande peligro per que pasey ẽno qual foy en temor de morte eu pasey por ontre Laçila et [Caribedim]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 356 Et aviã grã voõtade de a leuar para sua terra mays ella por [negũa] maneyra nũca quiso consyntir a cousa que lle disesem nẽ que lle prometesem mays sempre touo fe et lealdade et verdade a seu marido despoys que cõ el foy juntada, et des que se parteu de Arcadia et foy sobre Troya -a cõmo quer que forõ moytos ãnos pasados, et moytos coydauã que el era morto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 (Cõmo Vlixas chegou a sua casa et matou os caualeyros que queriã casar cõ sua moller) Quando Vlixas oyo estas novas se lle pesou d ' elo moyto, esto nẽgũ nõ m ' o pregunte, ca sabede que lle pesou atam forte mẽte que mays nõ podia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et sen falla moyto me pesa ende se se elles asy vam [em] saluo mays eu quero yr con vosco, et leuarey todas myñas conpañas comygo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et defendeo lle que nada nõ disese nẽ [dese a] entender nẽgũa cousa de aquelo que fazer queria et Telomacus contou a Vlixas, seu padre, todo ho feyto cõmo era. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et sem fala se eles mal meresçerõ, bem rreçeberõ o galardom em pouco rrato de aquel a que errar queriam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 359 Cõmo Vlixas casou seu fillo Telomacus [con] a filla del RRey Alçiom Ante que el RRey Alçion de aly partise, Vlixas lle rrogou moyto por afirmar mayor amor que dese a Neusica, sua filla -que era moy bõa donzela et moy ben ensinada - , a seu fillo Telamacus por moller Et el RRey Alçiõ o fezo moy de grado, et outorgou ll ' a ca entẽdeu que ela seria del ben casada et el d ' ela et des oy mays pode Vlixas folgar en paz ẽno seu rreyno, ca moytos peligros et moytas coytas a [pasadas] et mays [per] grã sazõ tẽerra cõ el a [vẽtura] cõmo quer que ẽna çima moy se lle ha de tornar aspera cõmo depoys oyredes ca por nẽgũa maneyra nõ pode esquiuar, [per] poder nẽ [per] saber que aja, que lle a ventura nõ aja de fazer grã pesar ca todas las cousas [per] que o õme ha de pasar, todas nõ as pode escusar da mesura et do poder et da ventura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 362 Et des oy mays nõ me deuedes tãto a desamar que queyrades sua morte demays quero eu que el RRey Poleus lle perdõe, acõmo quer que el fose culpado, et que lle entregue seu [rreyno] et sua terra et sabede, meu fillo, que nũca foy cousa que tanto amase cõmo a vos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 362 Ca tã grãde ljnage avia cõ el que nõ queria por nẽgũa maneyra que lle fezese nẽgũ mal ca se o el matase et fose sabido por lo mũdo, seria rretraydo para senpre, et tyudo por maa estança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 364 Et el lle queria grã ben cõmo a [Hermyona], sua muller mays sabede que ontre elas era grãde desamor mortal et grãde jnvidia et çerto nõ forõ estas as primeyras conbooças que se mal quiserõ nẽ serã as postromeyras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 364 Et querelou se lle moyto de Pirro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 364 Et por ende uos rrogo que a matedes ca sen dulta se a nõ matades, eu morrerey cõ pesar ca quero a ella grã mal mortal et a Leodomatã, seu fillo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 364 Et coyda Andromaca fazer aqui señor et erdeyro o fillo de Ector, que foy traydor et lobo rrenegado et voso yamygo mortal, o qual matou moytos et bõos rreys, et (por quẽ) o voso lynagẽ foy destroydo et myngoado ' Menalao, quando esto entẽdeu, nõ quiso outra cousa fazer [senõ] cõplir todo o que lle a filla rrogara et querelara en esta rrazõ [+]
1350 HT Miniaturas/ 365 Cõmo Andromaca fugio cõ seu fillo, et cõmo os da çidade a defenderõ cõ el Quando Andromaca soubo que a Menalao queria matar, tomou a Leodomatã, seu fillo, ẽnos braços et sayo do paaço. [+]
1350 HT Miniaturas/ 365 Et rrogou lle(s) moyto que ll ' o esculcase(n) de guisa que quando el tornase [do] Delfon que ll ' o fezesen saber ca el en toda guisa o queria matar cõ suas mãos quando Menalao soubo estas nouas, nõ lle plougo [ponto nẽ moyto] et logo se espedio del et tornou se a Parta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 365 Et aqueles que foron enviados por esculcas logo se tornarõ para Orestes, ca de [boamẽte] queriã esquiuar aquela trayçõ et diserõ lle que nõ poderã saber parte nẽ rrecado del [+]
1350 HT Miniaturas/ 365 Cõmo Horestus matou a Pirrus et leuou sua moller Orestes se asanou fortemente, et diso lles que mẽtiã, et que ll ' o queriã negar, et que nũca lles nada creeria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et tomarõ a ella et a Leodomatã, o bõo donzel, seu fillo et de Ector et leuarõ -n os cõsigo para sua terra por que sabiam que Orestes et sua moller lles queriã grã mal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et acõmo quer que erã moços de pequena ydade, erã vellos ẽno entẽdemẽto sabede que nũca forõ fillos de rreys que taes feytos começasen por moytas vezes, et assy a todos desen cabo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et por seu acorro forõ pobladas moytas terras que elles conquerirõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Agora ja acabar queremos este libro ca sen dulta grã afan avemos y leuado pero ante vos cõtaremos cõmo Vlixas acabou seu tenpo, et cõmo seus fillos rregnarõ en pus el [+]
1350 HT Miniaturas/ 367 Et depoys que y forõ todos ajuntados, cõtou lles seu soño et diso lles asi: ' eu jazia en meu leyto folgando et semellaua me que via hũa fegura tã fermosa que nõ a ẽno mũdo pyntura nẽ outra fegura de õme nẽ de moller que nada valuese contra a sua beldade ca o seu paresçer era entre beldade de õme et de deus, ca me semellaua que traspasaua apostura de õme Et cõmo quer que se nõ ygoalaua cõ a de deus et eu ben sey que forma de õme nõ valrria contra ello nada ca mays rresplandeçẽt era que o sol nẽ as estrelas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 367 Et avia tã grã talent et tã grã desejo de o abraçar que o coraçõ se queria partir de [mj̃]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 367 Et eu nõ lle pregũtey que queria synificar mays pero quando se partyo de mj̃, diso me cõ suspiros et cõ dolor que moyto mal avia en este synal que era demostrãça que nos cõvyña de seer perdidos en guisa que seriamos en -amygos mortaes et eu despereç(er)ia por el, et nõ nos podiamos partyr se -nõ de morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 Et mãdo o gardar a aqueles que mays amaua et em que mays fiaua en guisa que por nẽgũa maneyra nõ podese sayr d ' aly nẽ chegar a el ca nẽgũa cousa do mũdo nõ temya tãto cõmo a el pero sabede que tã ben lle queria que nõ poderia mays mays el queria se gardar do soño se o podese fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et quando vio que en toda guisa se queria yr, mostrou lle qual camjño teuese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et tã ben vestido ya que (du quer que o) visen, ben poderiã dizer que era (fillo de rrey.) [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et chegou aly o primeyro dia da semana mays os porteyros, tãto que o virõ, defenderõ lle a entrada moy brauamente diso Telogomus: ' [senores], leyxade -me entrar ala, ca queria veer a [Vlixas]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et se -quer ben veedes que eu que nõ trago armada nẽgũa et solamẽte ey grã pesar por que me asi vedades a entrada ca ben ha dous meses que nũca quedey de dia nẽ de noyte andando por chegar aqui para o veer, ca nũca ja -mays o vy. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Ante lle diserõ que fose sua carreyra, ca nõ meteria ala pe et Telogomus foy estonçe moy sañudo pero rrogo os moytas vezes que o [leyxasen] entrar, mays nõ lle prestaua nada estonçe diso Telogomus: ' nũca vy gẽte que fezese tal loucura et tal sandeçe que nõ queren leyxar õme en(trar ẽno lugar) onde esta seu (padre, moormẽte aquel que nũca vy, et o tãto cobijçaua a veer.) [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 (Mays elles nõ ll ' o [querian] ascoytar nẽ cousa que disese.) [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et ben coydou que asy queria fazer a el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et pedia et demãdaua que o matassen, [dizendo] que nõ queria que a sua vida mays fose, et que mays lle prazia cõ a morte. [+]
1350 LT [1]/ 41 Et a rreyna sse confortou muyto, que logo foy guarida et tornada em ssua beldade toda, et defendeu a Glingaym que nõ dissesse aquelas nouas a nĩhũu, ca nõ quería que os de Cornualla o soubessem que era uiuo; ca poys ela era çertáá de ssa uida, que ela guisaria todauía de o yr uéér et uiuer cõ ele para toda uia. [+]
1350 LT [1]/ 47 Et eles disserõ que sse sofreriã poys que llo nõ queria diser. -"Poys senor -disserõ eles - ¿hu queredes yr? -"Eu queria séér disso el - ora aa entrada de Seroloys. -"Senor -disserõ [eles] - ala ymos a gram coyta. -"[Poys?] -disso el - uaamos dessũu ata que a uẽtura nos [parta?]. - [+]
1350 LT [1]/ 52 T[anto que] eles chegarõ aa ponte o caualeyro que os nõ quis leixar yr quites deu uozes: -"S[eñores] caualeyros andantes allur yde... ca nõ passaredes por aqui, ca uos nõ leixarey eu por aqui pa[ssar] sse ante nõ pagardes o passo, et esta he a paga, de justardes cõmigo, et d ' outra guisa nõ podedes yr quites. -"Nẽ eu nom quero yr quite, disso Queya, et poys uos a justa queredes, auela edes. [+]
1350 LT [1]/ 54 Falando eles assy, Brandeliz, que uiu seu cõpaneyro derribado, guisousse de passar a ponte, et Neroueix lle disse: -"Caualeyro, nõ passedes a ponte sse migo nom queredes justar. [+]
1350 LT [1]/ 54 Et Brandeliz sse leixou veyr por la põte; et Neroueix, quãdo uiu que nom queria leixar a passage da ponte meteu a lãça su u braço et foyo ferir tam brauamẽte que lle fes outrossy com̃o a Queya. [+]
1350 SP 26/ 129 Torto ou desonrra pode seer feita a todo home ou moller de qualquer ydade que seja pero..louco ou desmemoriado...os que os teuesen en garda poden demandar emenda do torto que lles foy (posto). [+]
1350 SP 26/ 129 Ca guisada mandada emenda das desonrras e dos tortos que home Reçebe eno lugar hu for feita (ou) ante o julgador que ha poder de apremar o demandado asi como disemos eno T o das acusaçoes. LEY - X como o señor pode demandar emenda da desonrra que facesen a seu vasalon en despreçamento del Avendo alguo home seus vasallos outros liures que viuesen con el se estes rreçebesen torto ou desonrra poden eles demandar emenda. aos que os desonrraron eseu señor non poderia ende facer demanda (saluo) ende quando o torto ou a (desonrra) que taes homes rreçebesen lles fore feit(a sinaladamente por desonrra ou por des)praçamento do señor (e) enton ben......... .............quanto (he) en aquelo que............ ........del. outro si dizemos ...........sonrra fose feita a alguo Religioso ou freire de ordee en qualquer maneyra que seja feita que seu mayoral pode demandar emenda por el. e deuen facer esta (demanda) tanben (aos) fazedores da desonrra ou do torto como aqueles que (llo mandaren fazer) ou lles (deren) esforço ou consello ou ajuda para fazerla en qualquer maneira que seja. ca gisada consahe cosa es, e derecha, que los fazedores del mal, e los consentidores del, que resciban ygual pena. [+]
1350 SP 26/ 129 Desonrra fazen (aas vegadas) os viuos e torto aos que son pasados deste mundo aquel (que as fossas do morto) non deixan estar en paz e os dessoterra quer o faça con cobiiça de leuar as pedras e os ladrillos que eran postos enos moymentos para fazer alguo lauor para sy ou para esbullar os corpos dos paños e das vestiduras ...................... ...................... [+]
1370 CT 1/ 215 Et mostrou a quantos amjgos auj́a o pesar cõ que andaua, et tãto disso a cada hũ et tãto fezo que acabou todo aquelo que quería, ca lle prome[te]rõ todos que yríã cõ el a Troya. [+]
1370 CT 1/ 215 Et, segundo cõta a estoria, por seu feyto sse fezo o grã dãpno que uos eu quero contar. [+]
1370 CT 1/ 215 Rrey Talamõ, sse me uós amades ou ben queredes, rrógouos que me vaades ajudar, ca, sse eu a uós ey, çerto sõo que aueremos gran gente. [+]
1370 CT 1/ 217 Et al uos quero dizer: mays ualedes en armas que tódoslos do mũdo, et sodes mays ardidos et mays leaes et esforçados et vrgullosos et mays fidalgos et de mayor ualor que tódoslos que eu sey. [+]
1370 CT 1/ 217 Et tãto auedes cõquerido en terras estrayas que nõ sey home ẽno mũdo que por njhũa rrazõ açertar podesse pera cõtar quanta bõa terra et rrica uós auedes cõquista et destroýda per uossa bondade, et quantas batallas uẽçestes et quantos estrayos feytos auedes começados. [+]
1370 CT 1/ 217 Agora, se uos prouuer, quen souber mays desto que eu, dígao, que eu nõ quero may[s] dizer. [+]
1370 CT 1/ 218 Et a vila ficará soa, ca tódoslos seus querrán vĩjr cõ el, cada hũ o mays agiña [que] poder seýr. [+]
1370 CT 1/ 221 Et alý foy grã doo dos que lle ben queríã. [+]
1370 CT 1/ 221 Et ben juro, segũdo meu entẽdemento, que nõ yredes mão uazía da terra que coydastes cõquerir, que ja mays perderedes que nũca poderedes auer de gaãça. [+]
1370 CT 1/ 221 Et, Deus querendo, bon peñor nos ficará aquí de uós, ca ben mill caualleyros jazẽ aquí mortos en este canpo de taes cõmo uós, que nũca nos farã noio ẽna nossa terra. [+]
1370 CT 1/ 221 Et sabede que, en quanto lle a ujda durar, nõ lles querrá por njhũa cousa leixar seu yrmão, que o amaua may[s] que a ssy meesmo. [+]
1370 CT 1/ 221 Et per força, querendo ou nõ, lles tomarõ os gregos el rrey Cástor. [+]
1370 CT 1/ 221 Vaámoslos ferir moy de coraçõ et liuraremos nossa tardança, ca ben entẽdemos que destroyrnos querẽ et cofonder. [+]
1370 CT 1/ 221 Sabede que, cõmoquer que era moyto ardido, en tal gisa foy desmayado que nõ soubo que fezesse, nẽ soubo de ssy tomar cõsello, ca ben ueu et ben entendeu que sse nõ podía partir de alý sen moy grã perda et sen moy grã dãno. [+]
1370 CT 1/ 221 Q[u]ando sse Leomedón ueu estar assý coytado, foyos ferir, querendo ou nõ. [+]
1370 CT 1/ 221 Et quando estes maes todos veu, a poucas chegou que nõ foy morto, ca ueu vĩjr contra ssy mill caualleyros derranjados, que lle queríã dar de cada parte. [+]
1370 CT 1/ 227 Agora leixa o conto a falar dos gregos porla moy fremosa obra que querrá cõtar; sse ouuer quen o ben diga, tã grã feyto nõ achamos entre tódolos que ja passarõ. [+]
1370 CT 1/ 228 Et el era moy longe, fora de sua terra, hu o enviara seu padre cõquerer hũ rreyno de hũ seu veziño cõ que auj́a gerra. [+]
1370 CT 1/ 230 Et outra filla ouuo nome Políçena, mays de aquesta quero que sabeades que nõ acharõ par ẽna sua bondade en todo o mũdo. [+]
1370 CT 1/ 230 Et esto feyto, el rrey Príamos chamou toda sua gente et ouuo cõ elles seu cõsello que quería rrenovar Troya et que a faría tã forte que nõ temería a nehũa cousa, nẽ orgullo de ueziño, nẽ de ẽemjgo que ouuesse, nẽ dos gregos. [+]
1370 CT 1/ 232 Et por ende me quero delo partir, por uos nõ fazer noio. [+]
1370 CT 1/ 233 Agora uos quero cõtar hũa cousa que he moy grã uerdade, segundo eu acho en scripto. [+]
1370 CT 1/ 233 Mays das seys uos quero eu dizer. [+]
1370 CT 1/ 233 Moy grã pouco siso faço porque quero cõtar as marauillas de Troya, ca por sabedoría que podesse auer nõ podería ende cõtar a dézema parte. [+]
1370 CT 1/ 234 Mays pero, se por ben touerdes, ante que os cometamos, seméllame boa rrazõ de sabermos delles se nola querrán dar ou nõ, et, se nola dar nõ quiserẽ et ouueren sabor de auer cõnosco enxeco, faremos cortes cõuosco et cõ meus fillos, et acordaremos se lles faremos por aquesto algũ mal ou algũa guerra. [+]
1370 CT 1/ 234 Et uós jde assý per toda Greçia, et dizede assý aos rreys de y que me enuíjn mj̃a yrmãa Anssýona et que lles perdoarey quanto mal et quanto torto me fezeron, et quantos caualeyros me matarõ, et meus yrmãos et mj̃as yrmãas et meu padre et mj̃a madre, quen me an mortos, et nũca lles y mays falarey, et nõ lles quero y mays falar, nẽ lles quero al demãdar, Mays ey grã pesar por seer mj̃a yrmãa barregãa de njhũ, et rrógouos que façades todo uosso poder en cobrarla. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL