1295 |
TC 1/ 23 |
Et apodragas e palabra cõposta destas duas partes: de "poys", que dizem en grego [por o que ena lengoagẽ de Castella chaman pee, et a outra "agros" , eno grego] outrosi, por [o] que en castellão dizẽ contreytura ou treyto; onde podroga tãto quer dizer ẽna lengoagẽ de Castella com̃o enfirmidade de coytura dos pees. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 23 |
Onde quando os que esta sabem dizẽ a algũu "podragado he aquel", et quer dizer tãto com̃o enfermo ou contreyto dos pees. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 25 |
Et des aqui adeant[e] ouue nume aquella terra França, et isto quer dizer França: fascas "quebrãtada et partida". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 67 |
Et sen este nume fezosse chamar Miramolj̃, que aynda [he] muy mays vssado et quer dizer tãto en seu arauigo como "rrey dos cre(ç)entes". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Et Almãçor era com̃o omẽ en logar de rey dontre os mouros, et chamauã[lle] elles en seu araujgo allagro, que quer dizer tãto en castellão com̃o "omẽ que e en logar de rey". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Pero que en outro logar diz ho arcebispo don Rrodrigo que alhogib, en arauigo, tãto quer dizer [como] "pestana" en castellão. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 118 |
Et foy esto ẽna jgleia da Pi[p]hanya, que he a festa en que Nostro Senor pareçeu aos iij rreys magos de Arauya -et magos quer dizer tãto com̃o sabi[o]s -, et reçebeu y el rrey dom Ramiro o corpo de Nostro Senor Ihesu Cristo [muy] deuotamente, esto he muy omildosamente, ante os bispos et abades que auya y. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 172 |
Et des entõçe a aco foy chamado aquel mouro alhagib, que quer dizer en seu (al)arauigo tãto com̃o en castelão "pestaña" et "ome que teẽ en lugar de rey". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 172 |
Et, por que sempre as mays da[s] vezes foy depoys vençedor en todalas batallas en que sse açertou, fezosse chamar Almãçor, que quer dizer tãto com̃o "defendedor". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 207 |
Et Alagib quer dizer en arauigo tãto com̃o "sobreçella" ẽno castelão, o[u] "ome que tem lugar de rrey", com̃o auemos ia departido suso ante desto ena estoria; por que a sobreçella assy he com̃o defendemento et cubertura dos ollos, ca assy era el cubertura et defendemento de seus poboos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 207 |
Et Almãçor outrosy tãto quer dizer com̃o "defendemento", com̃o auemos ia depar tido en esta estoria ante desto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Et aj[ũ]tarõsse todos en aquel [lugar a] que en arauigo dizẽ Canãtalaçor, et en castelão quer dizer "altura de vuytores" . |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Et quer dizer, segũdo dizem os sabedores: "en Canãtalaçor perdeu Almãçor sua alegria et sua loucania et seu brio". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 296 |
[Et] Bal[e]ares tãto quer dizer en linguagẽ de Castella com̃o cousa que pertẽesca para balestas, porque dizẽ que en aquellas ysllas soya auer as mellores beestas do mundo et os mellores beesteyros et mays sotijs et que mays sabiã auijr en feycto de beestas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 346 |
O quinto fillo de Jafahe ouue nume Tubal, et con seus yrmãos deçeu a poblar ẽnos chãos et ẽnas rribeyras de Ebro, por que chamã Çiltuberias, que quer dizer "conpañas de Tubal pobradas nas rribeyras do Ebro". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 464 |
Que quer dizer: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 662 |
Et diz que a chamauã en arauigo meynaua turia , que quer dizer "estrela dos arqueyros de Torquia". |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 5 |
Ca avia y aruores de todas maneyras que leuauã froytos fremosos de vista et saborosos de comer; et chamãlle Paraysso Moysem et os outros sabeos; et Pareyso tanto quer dizer cõmo lugar que esta açerqua da gloria, por que tam viçoso he aquel lugar que o seu viço tam grande he que açerqua chega do da gloria do Parayso çelestial. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 9 |
Pero morando ja en hũ lugar et aluergando hũ açerca do outro, acõmo quer que viuyam em traballo et em lazeyra, [coñosçeo] Adam aEua cõmo marido asua moller, et Eua foy prenada et pario hũ fillo et poseronlle nome Caym; et segundo diz [Rramyro] ẽnos Despoemẽtos da Biblia, tãto quer dizer Caym ẽna nosa lyngagẽ cõmo herdamẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 9 |
Et segundo dizem os Espoemẽtos da Biblia, Calmana tanto quer dizer ẽna nosa lengagẽ cõmo [cõpañeyra]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Et Abel tanto quer dizer, segundo os Despoementos da Biblia, ẽna nosa lengagẽ, cõmo choro ou cousa que nõ he duradeyra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Onde diz outrosy Gregorio ẽna Glosa do Genesis sobre este lugar, que Abel tanto quer dizer cõmo bafo, por que asy cõmoobafo se vay agiña et se esparge por lo ayre et nõ paresçe, asy faleçeo agiña Abel, et foyse cõmo oyredes et nõ paresçeo mays. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Et cõ este Abel nasçeo outra yrmãa de hũ parto, asi cõmo cõ Caym asua; et esta ouvo nome Delbora, que diz tanto cõmo seguydeyra, por que segyo aseu [yrmão] Abel, ca asi cõmo dizem [algũus] viueo pouco com el, pero outros contam que viueo moyto, et que tanto cõmo sigideyra quer dizer Delbora, non por que ella siguyse de morte a seu yrmão, mays por queo segio en justiçia et en bondade amando aDeus; ca departẽ que tanto viueo que alcançou aseu yrmão Set que nasçeo moytos ãnos despoys que Delbora et que ella casou cõ el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Pero segundo departẽ os santos Padres em este lugar, nõ se entende que aquela terra se movia et [andaua] de lugar en lugar, mays, despoys que Caym en ella fora, que sempre andara em mudamẽtos de aventuras et de [trauesuras] et rreuoltas cõ el et cõ os seus [a que o] el ensynaua; et chamarõ por ende aCaym, Caym Nod, et quer dizer tanto cõmo Caym [movediço], ou nõ estabele, et a esa terra esto diserõ outrosy. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 14 |
Et [bygamya] he aver o omẽ duas molleres, ca dizemos em latym bis por dous, et em grego dizẽ gamos por moller; et ajuntãdo estas duas palauras, bis et gamos cõposerõ ende os sabeos ẽna gramatyca em latym este nome [bigamya]; et quer dizer [bigamya] tanto cõmo hũ varõ aver duas molleres em hũa sazõ, ajũtadas et ahũa sem ley, aqual cousa he moy grande pecado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 14 |
"Et quer dizer esto que daquelas personas taes, que nõ casara opadre cõ afilla [nẽ] amadre cõ ofillo, mays casando as outras personas; ca esto arrazõ oda, ca se asy nõ fose nõ poderã os omẽs séér moytos nẽ cresçer nẽ encher aterra cõmo oyredes queo noso Señor mandaua; pero abygamya em todo tempo foy dada por grande pecado, esto he ẽno tẽpo dante da ley et ẽno da ley et ẽno despoys da ley; ca ajnda que ẽno começo dos omẽs casauã os yrmãos cõ as yrmãas, pero nõ tomauã em hũa sazõ mays de hũa et nõ duas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 19 |
Et foy filla de Lamec et de Sella; et acõmo quer que era yrmãa de Tubalcaym, cõmo he dito, pero foy sua moller, et segundo aestoria sem pecado, ca ajnda estonçes nõ defendia otẽpo aqueles casamẽtos; et diz a Glosa sobre o Genesis em este lugar que Noema tãto quer dizer cõmo voõtade, et esta voõtade em este lugar tãto cõmo codiçia; et que tal yrmãa ouvo Tubalcaym asy cõmo [codjçia]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 24 |
Et Seth, segũdo dizẽ Jeronymo et os [espoedores] desta estoria, que tãto quer dizer cõmo rresuçitamẽto de Ihesu [Cristo]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et dizemos que podo chegar a [Ebrõ] o seu lynagẽe creçendo et [vijndo] poblando aterra, et os fillos de Deus, que erã os do lynage de Seth, veendo as fillas dos omẽs, que tanto quer dizer que erã do lynage de Caym, cõmo erã moy fermosas, pagarõse dellas et codiçiarõ as, et tomarõ as por molleres, et de todas ellas quaes elles escollyam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et estes forõ aos que diserõ gigantes, et ouverõ este nome de ge que dizẽ en grego por terra, et genyty em latim por engendrados; et segũdo esto, gigantes tãto quer dizer cõmo engendrados de terra, et nõ por que elles nasçessem de terra, mays por que queriam séér señores de toda aterra et de todas las outras cousas, et seguyr oterreal, et que atorto nẽ adereyto outro señor senõ elles nõ ouvesse y; et Deus por esso vééndo amalyçia dos omẽs [cresçer] cada dia, et yr de mal ha peor, et veendo cõmo oseu coydado et [o] coraçõ delles era dado aentẽder todo mal et maliçia em todo tempo, touo que pẽna lle jazia em aver feyto ho omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et estes espyritos am nome [jncubos], que tanto quer dizer como jazedores de suso, et esto por quese deytã em çima [aos] omẽs; et estes som aqueles quese deytam de suso sobre os omẽs de noyte et os apesam quando dormẽ; et estes jazem cõ as molleres em forma de varõ et enprenam as de omẽs; et os que daqui nasçem som grandes et valentes et de grandes corações. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et diz oebrayco et mẽestre Pedro cõ os Judeos que foy cõmo vidreyra; et oebrayco [diz] ajnda mãys quea [çercou] Noé de cristal, et chama a oebrayco meridiano , quer dizer lugar [per] onde lles entraua aluz [ao] medio dia quando passaua o sol [per] cima, acõmo quer que nõ paresçesse o sol aqueles dias por lo tẽpo nublado; et Symaco achama diluculo, quer dizer, pouca luz, por que entraua por aly pouca luz cõmo vem por la [mañãa] çedo ao mũdo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et aterra tyña des de Etam ata omar, et poserõlle nome Elioscora, que tanto quer dizer cõmo terra ou rreyno ou termyno de sol. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 64 |
Lidia tota fremyt et esto quer dizer: toda Lidia se assaña et rroge, asy cõmo toda terra de Lidia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 65 |
Et os Seteẽta Trasladadores chamã aaquela terra de Hus [Affityde] que he tanto cõmo austral, et austral tanto quer dizer cõmo terra de vendaual; et este Hus dizem que poblou aTraconytica et aDamasco cabeça daquela terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 65 |
Sale fezo aEber, et deste Eber ouverom de começo nome os seus ebreos; et diz [Jeronjmo] ẽna sua Glosa que Eber tãto quer dizer cõmo passador, et departe [Rramyro] ẽnos Espoemẽtos da Biblia que Eber tanto quer dizer cõmo vençedor, passador, por que ẽna sua vida passarõ as geerações de Noe em Babel do que foram ao que nõ erã, por que ontre todos los lyñages el vençeo, ca em el ficou aprimeyra lengage que era antes hũ de todos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Os fillos de Tubal despoys que andarõ [moytas] terras buscando lugares bõos de pobla, chegarõ aas postromeyras partydas de ouçidente, et virõ bõas terras, et bõos montes, et bõas agoas, et bõos asentamẽtos, et quedarom aly et poblarõ; et por lo que oyam dizer que acaesçera do deluvio, asentarõsse logo ẽnos montes de Aspa aque chamã os montes Pyreneos; et chamauãse ẽna primeyra estas [cõpañas] çetubales, de cetus que tanto diz [ẽna] nosa [gramatyca] cõmo [cõpañas] de Tubal; et çetubales tanto quer dizer cõmo [cõpañas] de Tubal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 94 |
Et departĩdo ẽnas naturalezas et cursos das estrellas acharõ queas hũas se [moujam] et as outras nõ; et das quese mouyam et nũca quedauã escollerõ et cõtarõ que erã sete; et por quese mouyam et nũca quedauã de andar nẽse parauã em nẽgũ lugar et andauã apartadas hũas das outras, et por esto diserõ que cada hũa dellas avia seu çeo apartado en - que nõ era outra estrella nẽgũa, et [chamarõlles] planetas, et planeta tanto quer dizer cõmo estrella andadeyra; et derõlles este nome de planos que diz ogrego por tal andar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 94 |
Et leua [este] nome de [domjnus] que dizem em latim por señor, et domyngo tanto quer dizer ẽna nosa lengage cõmo dia señoral, ou dia do Señor, et sabado quer dizer folgança. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 95 |
Et os [gentijs] veẽdo este saber tam noble, tãto entenderõ et estudarõ et penssarõ em el, que achando os [hũus] hũ pouco, et os outros, empos aqueles, outro pouco, et assy fazendo ata cabo queo acharõ todo et ajuntarõno em hũ os de despoys, et ouverõ açiençia da astrologia, quee osaber das estrellas, et aestrologia ha aqueste nome de astris que dizem em latym por [estrellas], et dizẽ logos [em] grego por rrazõ; et astrologia tanto quer dizer cõmo rrazõ ou çiençia do saber das estrellas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 95 |
Et aaprimeyra parte et ao primeyro signo diserõ Aries, et tanto quer dizer cõmo carneyro, et chamarõ primeyro [este] signo dentrelos outros porque segundo leemos et achamos escrito foy omũdo criado em el; ao segundo signo diserõ Touro; ao terçeyro [Gemjnos], quee tanto cõmo doblados ou embelizos, por quelle diserõ este nome de Castor et Polus, que forõ yrmãos, fillos del rrey Jupiter, et nasçerõ ambos de hũ parto; ao quarto signo chamarõ Cangro do nome do cãgrejo do mar, et em este signo dizẽ que foy criada a Lũa; ao quinto signo diserom Leom; ao sexto a Vyrgéé; ao septimo a Libra, quee peso ou balança; ao oytauo Escorpyom quee alacram, ao [novemo] Sagitario que quer dizer tanto cõmo [aseetador] ou tirador de séétas com arco et asyo pyntam; ao dezimo Capricornyo que quer dizer tanto cõmo cabra ou cabrõ cõ cornos; ao [onzemo] Acario que quer tãto dizer cõmo agoadeyro, ou tragedor de agoas et verterõ dellas, et tal paresçe otẽpo quando o sol passa por el; ao dozemo et postromeyro signo poserõ nome os Peyxes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et começarõ afazer templos, asy cõmo casas de oraçom, et fezeronos aaqueles ydolos; pero tẽplo tãto quer dizer cõmo catamẽto em Deus, porque aly catam os omẽs em Deus et nõ deuẽ aly outra cousa catar, nẽ [penssar], senõ nẽbrarsse de seus pecados et erros et confesar sse et [rrogar] aDeus [quellos] perdõe, et gardar sse atodo seu poder de fazer outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Outros dizẽ queo leuã de Abraã, et ebreos que tãto quer dizer cõmo abrafeos, de Abraã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et [Falec] , em [ebrayco], tãto quer dizer cõmo [departymento] ẽna nossa lengage, por que quando este nasçeo foy feyto odepartymẽto das lengages em [Babilonya], et odas gẽtes por las terras, et outrosi odas terras ontre las gentes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Aesto que conta Moysẽ estes tres fillos de Tare, sem departemento de quando fezo acada hũ, cõmo ofezo Moysem ẽnos tres fillos de Noe, diz mẽestre Pedro, ẽno capitolo das géérações de Sem, queo ordenamẽto destes nomẽs segũdo que vam ẽna Biblia quee prepostero; et prepostero quer dizer poer oprimeyro postromeyro, asy ẽna rrazõ, quer ẽno feyto, cõmo aqui em estes tres yrmãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 108 |
Et gigante tãto quer dizer segũdo seu despoemẽto cõmo engendrado da terra por que asy cõmo a terra he ontre los outros elamẽtos omays duro, et mays forte, et mays brauo et cruel elamẽto, asy he o omẽ gigante ontrelos outros omẽs. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 108 |
Et diz outrosi cõmo lle poserõ nome Nẽprot segũdo seus costumes; et aeste nome Nẽprot, segũdo diz Rramyro ẽnas Enterpretações da Biblia, que som tanto cõmo espoemẽto de hũa palaura por outra, ou de hũa por moytas, tanto quer dizer cõmo pardo, ou rrenegado, ou rrenego, ou rrenegamẽto ou que prinçepe, ou fugidiço, ou traspasante, ou ensayamẽto deçendente. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Et departe [Rramyro] ẽnas [Entrepretações] da Biblia, que este nome Bel tãto quer dizer cõmo deus vello, ou omẽ gastador, ou comedor, ou deus quea velleçe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Et [outrosi], segũdo aqueles Despoemẽtos de Rroma, Baal tanto quer dizer cõmo omẽ ou ydolo, ou varõ, ou velleçe, ou avente, ou dragõ, ou omays de suso, ou çidade, ou vaydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Baalym, segundo diz Ramyro, tanto quer dizer cõmo subidores, ou os mays de çima, ou omẽs aventes, ou varões mays de suso, ou varões astragadores. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Outrosy Belial, segũdo Rramyro, tãto quer dizer cõmo sem jugo -diz sem jugo ao que nõ he sujugado ou apremeado, [asi] cõmo sem premea - ou sem deus, ou çega estreytura, ou çego lume, ou fillo traspassadeyro, ou fillo rrenegado, ou escomungado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Belfagor, outrosy segundo Rramyro tanto quer dizer cõmo omẽ ou varõ quea abertura que téémos por deseyxado ou deus vello quese abre et fendese, cõmo quese deseyxa ou deus de velleçe, ou deus quese deseyxa, ou velleçe grande, ou boca, ou osso mays de çima de açerca ocoyro, ou symulacro de deosto; et symulacro he dito por ymage de ydolo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Belzebu, segundo Rramyro, tanto quer dizer cõmo varõ, ou señor de moscas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 121 |
Et diz que Eurobs leuou ho adeantamento do tytolo, quer dizer do nome do rreyno et do começo dos nomẽs dos rreys daly. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Obs, quee tanto cõmo ajuda, et [Rrea], que quer dizer chea de cousas, et Çibele, quee [tãto] cõmo cousa soldada et dura de cabelo que diz ogrego por duro , que tal he aterra, et telus de tolerare que nos os latynos dizemos por [sofrer] por que sofre a terra todas las cousas quese em ella sentam et toda cousa quelle fazem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et segũdo oespoẽ os autores dos [gentijs] et dos outros mẽestres, Mercurio tãto quer dizer cõmo deus dos mercadores, et outrosi era deus do tribóó ontrelos [gentijs] -et som otriuio, agramatica, et auyaletyca et arrectorica -, et esto por que era el [mays] complido mẽestre destes tres saberes que outro ontre seus [gentijs], et he outrosi Mercurio nome de aquela planeta que anda açerqua do sol que nũca se del parte de noyte nẽ de dia, et he hũa estrella pequena, et bem pode véérla aly [perlo] dia claro oquea bem catar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 139 |
Et entrou hũ dia Abraã ascondidamẽte aaquela camara de seu padre, et tomou aquel mallo das mãos aUlcano, et dou [per] aquelas ymages; et ahũas quebrantou as cabeças, et aoutras os braços, aoutras os péés, et aoutras as pernas, et todas las outras, quanto mays grande era aloucura ẽna ydolatria daqueles de que erã -et ydolatria quer dizer em latym ydolorum cultura , et esto ẽna [nosa] lenguage quer dizer onrra dos ydolos - et desassemelloas, et desfezoas todas et apostoas taes que nõ [eram] pera véér; et desque Abraã esto ouvo feyto tornou seu mallo aas mãos de Ulcano, cõmo o [tyña] antes, et nõ fezo el nẽgum nojo nẽ mal aaquela ymagéé de Ulcano et leyxoa sãa cõ seu mallo ẽnas mãos cõmo estaua quando el entrou, et sayosse moy quedo et çarrou aporta asy cõmoa achou, et foy sua carreyra et nõ curou mays. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
"Ego som dominus deus tuus qui aduxite de [Vr] caldeorum" et esto quer dizer asi ẽno noso lenguage: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 149 |
Et segundo os espoemẽtos de Rramyro ẽna Biblia, [Rram] tanto quer dizer cõmo moy alto, ou enxaltado, ou trono, ou enxaltãte; et diz que este meesmo he Abraã, et que despoys foy chamado Abráám; et outrosi Abram, segundo Rramyro tãto da aentẽder cõmo padre alto, ou padre enxaltado, ou alçado de terra, ou alçamẽto de padre, ou padre escolleyto, ou poboo alto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 149 |
Et, segundo diz Rramyro tanto quer dizer Saray cõmo prinçipa, ou ho meu carbom, ou [amyña] cobertura, ou amyna estreytura; et este outro nome [Sarra], segundo diz Rramyro ẽna Biblia, tanto quer dizer cõmo prinçepe, ou carbom, ou cobertura, ou estreytura dos máes del. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 151 |
Et fezo dela acabeça do emperio, segũdo diz ẽno Panteõ ẽna septema parte del; et poys quea ouvo moy bem poblada et garneçida, onrroa com aseeda do emperio que asentou em ella, et acreçentoa outrosi ẽna palaura do nome quelle poso, et chamoa Nynjue Et Ninyue, segũdo as Interpretações de Rramyro ẽna Biblia, tanto quer dizer cõmo parida, et cõ fillos, ou fremosa, ou lyñage, ou engendramẽto de fermosura ou defendemẽto [de] meu engendramẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 152 |
Et os daquel lynage ao que alçauã por rrey dauãlle orreynado por dez ãnos enque rreynase et nõ mays; et os daquel lynage que estonçes começarõ arreynar aviam nome os tebeos; et aaqueles dez ãnos enque rreynaua el rrey [cham[a]uãlle] dinastia; et dynastia tanto quer dizer cõmo tẽpo de dez ãnos; et durou orreynado de estes tebeos çento et nove annos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 160 |
Piramus et Tisbe, [iuuenũ] pulcherrimus alter, Altera, quas oriens habuit, prelata puellis, Contiguas habuere domos, ubi dicitur altera Cotilibus muris cinxisse Semiramis urbem. Et esto quer dizer asi ẽna nosa lengage: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Et chegou ahũ lugar aque diziam Sychem et era hũ vale fermoso et noble; et segũdo departe Jeronymo ẽna glosa Sichẽ tanto quer dizer cõmo ombro et que aquel foy olugar aque diserõ despoys Pẽtapolis et agora he omar do Sal, ou o mar Morto, ou o lago aque dizem [do] Aspante, ou o val de lagrimas; et Pentepolis he por lugar de çinque çidades que as avia aly, et forõ Sodoma et Gomorra et as outras tres cuja estoria he dita et diremos adeante ajnda. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Et Betel, segundo departe Rrabano ẽna Glosa, quer dizer tanto cõmo casa de Deus; et despoys diserõlle Betauẽ, et esto quer dizer al, ca Betauẽ tanto quer dizer cõmo casa de ydolo, et Hay quer dizer ollo ou fonte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 172 |
Et por la grande nomeada destes saberes vynã oveer os rricos omẽs et os poderosos do rreyno; et desque virom aSarra tam fermosa, et que dizia aAbraã que era sua yrmãa, diserõno estonçes mays afycadamẽte et enviarõ mays mãdadeyros aFaraõ; et Faraom tanto quer dizer cõmo rrey, et atodos los que estonçes rreynauã ẽno Egyto dizianlles Faraões, que mostra tanto cõmo rreys ou rreynãtes, et, segundo departe [Rramyro] [ẽna] Biblia, Faraom tanto quer dizer cõmo desnũu, ou varõ, ou gastol, ou denegante, ou varõ descubriente, ou rreynante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Hum rrio destes tres entra per Etyopia et partea por medio dia et chamã aaquel o rrio Astapo, que quer dizer segundo olengage daquela terra cõmo agoa que corre de téébras; et este rrio rrega moytas yslas que som tam grandes que por aquela que menos entra nõna pode pasar em çinque días [enpero] vay moyto forte et yrado; et amays nobre et mellor destas yslas he aquela aque chamamos Merçe que disemos ante desto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 177 |
Et ao outro rrio daqueles dizenlle Astabores, et quer dizer tanto ẽna fala daquela terra cõmo rramo de agoa que vem de escuridade; et este corre da syestra parte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
"Em este lugar dizẽ sobresto os departydores que esta rrazõ quer dizer asy: que Endoxo ho estreleyro diso que acabo de oyto ãnos sse tornaua sempre o sol aseu curso ao ponto donde sayra ẽno começo destes oyto ãnos et que esto era oãno grande. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 182 |
Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 185 |
Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 191 |
"Quãdo esto oyo Abraã, adorou aly aDeus et desçendeo daly contra hũ lugar aque dizem val de Mãbre, [açerca] da çidade que avia nome Ebrom, que era outrosy chamada em ebrayco Çirianth Arbe , que segundo departe mẽestre Pedro quer dizer tanto cõmo çidade de quatro: et dizem em ebrayco cariat por çidade et arbe por quatro, por que forõ y soterrados Adam, et Abraã, et Ysaac, et Jacob cõ estas quatro suas molleres: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 192 |
Açidade de Segor era pequena, mays pero seu rrey avia; diz Josefo ẽno onzeno capitolo que Segor em ebrayco tanto quer dizer cõmo pouco. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 193 |
Et obedesçiam todos estes ao prinçepe de Assiria, que era monarco do rreynado dos assiriaos; et monarco quer dizer hũ soo prinçepe mays grande de todo oseñorio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 193 |
Et chegarõ as hostes da hũa parte et da outra, et ajuntarõ se em hũ lugar que avia estonçes nome o val Syluestre, -et siluestre quer dizer tanto cõmo saluage ou de sylua, ou mõtesyno - et era este val açerca [hũus] montes que avia estonçes em aquel lugar do bitume conque faziam atorre de Babilonya; et era aquel bitume engludo cõmo se fosse barro, moy bõo pera fazer lauores de paredes et doutras cousas, et tirauã no daqueles poços cõmo tyram agreda; et agora he [feyto] aquel lugar [lago]; et desto contaremos asua rrazom et todo [ofeyto] adeante ẽna estoria do destroymẽto daquelas çinque çidades de Sodoma. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 195 |
Et Abraã por estas rrazões sobre ditas, et por que era sabedor [da] astronomya, -que segundo diz [meestre] Pedro, Abraã fezo mẽestre dela aCã, fillo [de] Noe, de que avemos dito quese cãbeara onome et chamauã lle Zoroastres - et vio por esta arte queo destemperamẽto do ayre, que faz segundo queas planetas se alçam ou bayxam, quese tornã acabo de [çinqueeenta] ãnos aseu tẽperamẽto, et em seu estado cõmo avyam primeyro; daquelo que vio quese fazia ẽnas estrellas quiso el fazer [semellança] dello ẽnas terras, et mãdou por ende aaqueles que por lo seu syso se ouvessem aguyar, que daly adeante, cada quese cõplissem çinquoéénta ãnos que chamasem ao postromeyro ãno jubileu, de jobel, que quer dizer tanto cõmo çinquoéénteno, asi cõmo contamos de suso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 195 |
Et conta mẽestre Pedro outrosy que por estas rrazões meesmas jubileu tãto quer dizer cõmo começo, ou perdom ou alegria, que vem destas cousas que disemos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
Et quero que [Asarray], tua moller, des oje mays nõ seja chamada senõ Sarra, por que quer dizer madre de moytas gentes, ca Eu beeyzia, et averas fillo dela et sera bendito demj́, et deste teu fillo sayrã moytas gentes et rreys que lidarã cõ os cananeos, et vençerlos am, et eles serã [senores] de toda Cananea, asy cõmo som de terra de Sydom, et vay ata os termynos do Egyto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 202 |
Et segundo diz Josefo et outros moytos, este nome Ysáác tanto quer dizer cõmo fillo de rriso, por que opadre et amadre ambos se rríj́rom quando lles diso noso Señor que averiã fillo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
Et Segor tanto quer dizer cõmo pequena, et esto foy por quea Loth chamara pequena, ca esta çidade ouvera ante nome Bala, et despoys Salisa, que mostra tanto cõmo tres, et agora achamã Segor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Et dizẽ Jeronymo et mẽestre Pedro quelle chamã ẽno ebrayco fara , et fara tanto quer dizer ẽno noso latym cõmo onager , et onager dizemos nos quee ẽna nosa lenguage por asno montes ou por zebro. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 223 |
Et aquel poço cõ seu termyno ha [este] nome por tres rrazões: aprimeyra que Bersabee tanto quer dizer cõmo poço [de] fartura, por que Agar et Ysmael beberõ del et fartarõse; asegunda he que Bersabee tanto quer mostrar ẽno ebrayco, segundo dizẽ Jeronymo et mẽestre Pedro, cõmo poço de sete, por que Abraã dou aly aquelas sete cordeyras aAbymalec em testemoyo da entrega que rreçebeo del; aterçeyra he outrossy que Bersabee tanto quer dizer cõmo poço de jura por que Abraã et Abymalec firmarõ aly seu amor et jurarõ; et avemos aqui dito que Bersabee ẽno ebrayco he por estas tres coussas: fartura, et [sete], et jura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 223 |
Mays ajnda sobresto achamos que diz Josefo que Bersabéé tãto quer dizer cõmo opleito do poço, et que asy lle dizem os da provinçia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Et conversus Abraã uidit in uirgultis sabec herentem, cornibus. Et este latim quer dizer asy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Vir erat in terra [Hus], nomjne Job , et esto quer dizer: em terra de Hus era hũ omẽ que avia nome Job, et este Hus de quẽ aquela terra ouvo onome foy padre de Job, por ende foy Job tam rrico omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 230 |
Pero diz Jeronymo que Esrom [colpado] foy por que vendeo aquel lugar, et diz a Glosa que aly lle foy mudado onome, et dante daquela venda dizianlle Esrom, que quer dizer tãto cõmo confirmado et perfeyto, et [despois] da venda chamarõ lle Eufratem que quer dizer tanto cõmo enfermo ou flaco et nõ perfeyto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Onde diz mẽestre Pedro ẽno capitolo que este nome Çetura nõ he proprio de hũa moller cõmo [estes nomẽs] Sarra, et Agar, et Maria, et os outros taes, mays quee nome quese pode chamar atoda moller casada et achegada a varom por casamẽto asy cõmo esta; ca diz que Çetura esso quer dizer: casada ou ajũtada ao omẽ por casamẽto; et que tal fezo Abraã aAgar quea ajuntou assi desta maneyra, asi cõmo por casamẽto et chamarõna Çetura ou casada, et por ende Çetura nõ he nome proprio mays comum. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Et de Çetura diz o Libro dos Morales de Job sobre oviçessimo quinto capitolo do Genesis que quer dizer tanto cõmo bõa obra, asi cõmo de jnçenso et das outras taes cousas, et que tal casamẽto cõmo este convem abõo omẽ em sua velleze, et tal tomou Abraã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Et cõ medo da morte tomou aquelas espetadas [da] carne et bayxoas ajuso su as boyteres et ellas quando virõ acarne susy tornarõ avoar ajuso, et desçenderõ cõ el et pousarõ em hũ mõte aque dizẽ ẽno aravigo Jaual Adufal -et tanto quer dizer ẽna nosa lynguage cõmo omõte do fumo -, et partiose Nẽprot desta guysa da loucura [en] que andaua que dizia que por algũa mẽestria et arte soberia ao çeo et veeria hu estaua o [Deus] de Abraã, et conosçeo opoder de Deus mays queo que soya et folgou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 245 |
Et avia em terra de Emonya, quee Tesalia, hũ monte moy grande, et por que em aquel monte ha moytas cousas de grãdes viços, [chamãlle] Tẽpe, et tanto quer dizer Tẽpe cõmo lugares deleytosos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 245 |
Agora em este lugar Ovjdio que foy moy sabio et moy complido poeta ontre todos os autores, et poeta tãto quer dizer cõmo achador de rrazõ nouamẽte et fijnçidor dela, et buscador et engenador por mostrar rrazões de solaz, por suas palauras em este feyto, et ajnda rrazões et palauras de verdade, segundo oque ellas querem dar aentender por ellas et mostrar cõmo oyredes adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et segundo elles este primeyro omẽ foy Demogergon, et nasçeo dos quatro elemẽtos, segundo contam os autores dos gentijs; et este nome he [cõposto] de demõ que diz ogrego por sabio et geo gergon por terra, onde Demogergõ tanto quer dizer cõmo sabedor ou sabedoria da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et dizem os espoedores, que espõem os nomẽs dos gentíj́s, que este nome Saturno tanto quer dizer cõmo farto ãno, de satur que dizem em latim por farto et ãnus por ãno, et quer dizer tanto cõmo Santa Treydade, segundo a glosa do greçismo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et Ynaco, segundo meestre Juã et ho frayre, quer dizer tanto cõmo friura et atẽperamẽto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Jupyter he oayre de suso, et segundo diz Rramyro ẽnos Espoemẽtos da Biblia, quer dizer tanto cõmo ymíj́go apartante, ou señor apartador. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et Juno outrosi, segũdo conta Rramyro ẽnos Espoemẽtos da Biblia, tanto quer mostrar cõmo orgullosa, ou orgulia ou perdoante, ou ella meesma alyviada; et Juno outrosi segundo diz mẽestre Juam tanto quer dizer cõmo rrico. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et Mercurio ẽnas façayas, segũdo diz Rramyro, tanto quer mostrar cõmo amõtoamẽto de pedras ẽna alteza dos mõtes; et segundo diz Rramyro, Mercurio tanto quer mostrar cõmo palaura, ou rrazõ medianeyra ontre os omẽs, et que este he cõmo deus ou señor dos mercadores por que ontre os que vendem et cõpram sempre ha de andar palaura medianeyra; et foy sabedor em moytas artes, et alcançou ata otẽpo de Moysem, segundo conta Lucas; et Mercurio, segundo Rramyro quer dizer tãto cõmo abridor das çidades ou alomeador contra ocorremẽto do syno. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 262 |
Em pos esto onde diz quea pedio arreyna Juno aJupiter, et el doulla, et ella dou ha em garda aArgo, oseu pastor dos çento ollos, et he esto oquese entende que Juno he odeleyto da terra et das rriquezas, et Argo omũdo, et despoys daquelo se dou esta Yo amays grandes viços et desi apeores costumes, et atyña omundo em laçada em elles, cõmo diz oautor, quea tyña Argo presa ata quese doyo dela Jupiter et entendese aqui por Jupiter oseñor apartador, cõmo disemos; et enviou aMercurio, seu fillo, et esto he bõa rrazõ et sabia, ca esso quer dizer Mercurio; et vençeo Mercurio aArgos, asi cõmo ao mundo, rrazoando se cõ el sobrelas preguntas quelle fazia Argo falandolle encubertamẽte das rrazões das sete artes liberaes, et dizẽdolle que amara Pam aSyringa tornada em [canaueyras] ẽnas rribeyras do rrio Ladom; et em este mudamẽto de [siringa] et em amor de Pam lle falou destas rrazões segundo que mẽestre Juã conta; et diz que este rrio Ladom que corre por medio de Greçia et quee rrio de moy bõa agoa, moy clara, et moy sãa, et ha moytas canaveyras por todas las rribeyras del; et mostra que vierom aly aaquela rribeyra todoslos filosofos de Greçia aestudiar sobrelas sete artes liberaes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 269 |
Sobresto departem os santos Padres et dizẽ que Rrebeca, madre destes moços que ajnda os ẽno ventre tragia et passaua cõ elles grande traballo et pẽna, que quer dizer tanto cõmo paçiençia, ou sofrençia, ou sabedoria, ou moyto tomou, ou aque moytas cousas rreçebeo, segũdo queo espom Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 272 |
Et oque nasçeo primeyro era [coxo] et todo veloso dos péés ata acabeça, cõmo cabra ou boy, et avia ocabello crespo, et foy [omẽ] boliçoso et quese traballou de armas, segũdo contam as estorias, et poserõlle nome Esau, et quer dizer tanto cõmo veloso, segundo diz Josefo, por que diz oebrayco seyrom por cabeladura, et de seyrom , mudadas as leteras fezerõ este nome Esau, et poserõno aeste moço, que [nasceo] primeyro, cõmo oystes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 273 |
"Et aquelo que Jacob tyña apostado era de color vermella et por queo pedio Esau et ho ouvo foy despoys chamado Edom por essa rrazom -onde diz Josefo que Edom tanto quer dizer cõmo vermello - et quelle diso estonçes Jacob ante quello dese, despoys queo vio que avia tam grande talente de comer: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 277 |
Em esse dia que elles jurarom, vierõ nouas aYsáác de seus omẽs que acharã agoa ẽno poço que cauauã, et Ysáác posolle nome Bersabéé, que quer dizer tãto cõmo abondamẽto; et despoys desto foy poblada hũa çidade em aquel lugar que avia nome Bersabéé, et [este] nome méésmo ouvo em todo seu tempo et diserõlle çidade Bersabéé. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 279 |
Et ajnda cõta mays [aravigo] em este lugar, que no lyñagem destes arromes [que les] chamarom os [aravigos] os fillos de alacfar , et alacfar ẽno arauygo tanto quer dizer ẽna nosa lenguage cõmo amarelos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
"Et por la manãa, quando se leuantou, foy moy alegre cõ aquel sonno et visiom, et cõ aquelas promessas de Deus, segundo conta [Joseffo], et tomou aquela pedra enque touera acabeça et alçoa dereyta sobrelas outras em synal daquela visiom, et deytou olio em çima; et diz meestre Godofre que fezo sobre ella oraçõ, et que aaquela çidade açerca onde esto foy que avia estonçes nome Luza, que quer dizer tanto cõmo noz ou almendra, et chamoa el Betel, et segundo departe Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia quer tanto dizer cõmo casa de Deus; et fezo este prometemẽto et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 296 |
Alegrouse moyto Jacob cõ esta visiom tam bõa que vira et chamou aaquel lugar Fanuel que quer dizer tanto cõmo façe de Deus, et [vy] meu Señor façe por [façe] et [sõo] confortado. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 7 |
Et por que esta pallaura ' çelada ' quer dizer tanto como ' encuberta ' , et a çelada deue jazer calada et poseron aquel [mõte] nome Sigio que mostra tãto segundo lengoa de Greçia quer tanto dizer en (seu) lenguagem ' oyde et calade ' . |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 15 |
Et chamarõ por ende a aquel mar [Abespõto] que quer dizer tãto cõmo o mar et Ehienle por aquela jnfãta onde o espanto tanto quer dizer cõmo o mar de Hele |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 16 |
Et Marçio tanto quer dizer cõmo cãpo batalloso et cãpo de batalla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 27 |
Et nõ por toller a ty os ãnos, en tal que me ajude a deesa ca he poderosa de todos estes feytos, et sobre todos ẽnas virtudes et ẽnas obras d ' estas tres cousas: de palauras, et de heruas, et de pedras, et de cõjurações, et de suas obras, et suas vertudes ' Et por ende a chamã os latinos en seu latim ' tribus formis ' que quer dizer en nosa lyngagẽ cõmo tres formas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et a escriptura que estaua ẽna maçãa era em latim et dezia asy: ' pulcriori detur ' Et quer dizer em nosa lyngage a a mays fremosa seja dada esta maçãa; et esto [he que a] mays fremosa a ouvese et leeu Juno aquel latim, (et) entendeu de cõmo mãdaua que a mays fremosa ouvese aquela maçãa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 683 |
Et chamáuãnos en sua linguaiem "festilidos" et "distilidos", que quer dizer en grego "nẽbreuos que nõ ualẽ nada". |
[+] |
1370 |
CT 1/ 724 |
Et quen me a mj̃ pregũtase que lugar era este, eu lle diría que perlo n[o]me o pode entender, ca Sepeliador quer dizer "sepultura". |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY V dos pleitos que son chamados en latiu contratos innominatus que han semellança con o canbeo Contratos in nominatos en latin tanto quer dizer en Romançe como pleitos e posturas que os homes poen ontresi que non an nomes senalados e son IIII maneiras deles. a primeira he qando algua (cousa) da por outra (e) este he (o) canbeo de que falamos enna (lee) ante desta. a II quando algua da sua cousa a outr(o) que non (son) dineiros contados por que lle faça outra por ela. (e) enton T.o VII LEY IIII................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Otrorosi ha poder de judgar los pleytos, que LEE X que quer dizer questor e como sae do poder de seu padre tal ofiçial (como este). |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Patronus fisci tanto quer dizer en rromanço como home que he posto................... ................................. ................................. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
LEE XIII que quer dizer magister sacrilibel(us) scri(p)ni e como sal do poder de seu padre tal ofiçial como este. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
LEY XVII - (Que la emancipacion deue ser fecha con voluntad de los padres, como de los fijos.) Constreñido non deue ser el padre para emancipar su fijo, bien assi como non deue(n) apremiar el fijo para emanciparlo; ante deue ser fecha la son dereitas deuenas chançelar e emendar aquelas que veeren aa chançelaria segundo que (vir que he direito ) ............... deuen obedesçer os notarios e os.........da corte pero o chançeler non pode por si dar preuilegio nen carta de gra......nen notar... nen mandarla(s) fazer .................... .......................... ........que quer dizer magister sacri scri(p)ni memoria prinçip(e)s e como sal de poder de seu padre por rrazon de (malefiçio) .......................... .......................... .......................... |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 4 |
A Domino factum est istud et est mirabile in occulis nostris , que quer dizer: |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 12 |
Ex ore infançium et letençium perfeçiste lauden , que quer dizer: |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
Et Jacobus he nome abrayquo, et en nosa lingoajeen tãto quer dizer com̃o enganador de homẽes. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
Et por esto et porque nũca quedaua fazẽdo bẽ era chamado Justo, que quer dizer ome dereito. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
Et a scriptura lle chama Eblias, que tãto quer dizer com̃o omẽ garda de justiça et de poboo. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
Et el vianos asi tristes, defendeonos que o nõ fosemos, et diso asy: -" Gaudete quia vado a[d] patrem et m[it]am uobis Spiritum [Sanctum] Para[cli]tum que quer dizer: "alegradeuos ca vou a meu padre et envio a vos o Espiritu Sãto que uos durara para senpre et vos cõfortara". |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
" Osana fili[o] Dauidi ", que quer dizer en lingoajen galego: |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
" Auferamos Justum quoniam invtilis est [n]obis " que quer dizer: |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 31 |
Conta Josepho que por la morte d ' este Santiago foy destroyda a çidade de Iherusalem et [o] senorio dos judios, et nõ tã solamente por la morte de Santiago, mais por la morte de Ihesucristo, segũdo que el diso andando en este mũdo, que diso asi: -" Non rrelinquitur [in te] lapis super lapiden eo quod non connouiste tempus visitaçionis tue " que quer dizer: "ainda verra tenpo que nõ ficara en ti pedra sobre pedra porque nõ conosçiche o tẽpo de teu Saluador. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 31 |
" Ve [t]i, ve [t]i Iherosolimmis , que quer dizer "mal seja a ti, mal seja aos de terra de Iherusalem". |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 47 |
Et por esto os rromãos mãdarõ tirar o corpo del do rrio, et por escarnio leuarõno a Vi[e]na et alan[ç]arõno ẽno Rrodoo; et Vi[e]na era chamada en latin " via gehene " que quer dizer "carreira do inferno". |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 81 |
DO YDALO DE MAFOMETE Poys que Calrros maldiso estas trres çidades, quantos ydolos y achou et en Espana todo los destroyo et birtou saluo o ydolo que he en terra de Andalusie que chamã Sala Cadix, et Cadix quer dizer [locus proprie in quo est. ] |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 81 |
[Salam] [quer dizer] en lingoajeẽ ebrayqua [Deus]. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 104 |
"Non coronabitur [nisi qui] ligitime certauerit" que quer dizer: |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 136 |
Et Durãdas tãto quer dizer: "duros golpes cõ ela da", ou "duramente cõ ela fere os mouros", ca por nĩhũa gisa nõ pode quebrar, et ante faleçera o braço que a espada. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 172 |
[A] Domino factum est istud [et est] mirabile in occulis nostris , que quer dizer: ' Por Nostro Señor foy esto feicto et he grã myragre aos nosos ollos ' . |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 186 |
Amen. Que quer dizer. - |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 222 |
"Aue, graçia plena dominus tecum [est]" , que quer dizer: |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 61 |
Et pois que o da agoa trouxeren deuen lle exugar et trager os pees et as coixas, ante que o metan na estada ou na casa, porque se entrar no estrado con as coixas ou con os pees mollados por rrazon do fumo et da caentura do estrado, fazense ennas coixas et nos pees enfirmidade a que dizen gallas, que quer dizer ouos que ueen de maos humores, et esto non deue escaeçer. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 61 |
Jtem. deue o potro comer feo, palla, herua, orio, auea, espelqa, que quer dizer melga, et as qousas semellauelles a esto, que naturalmente som para seu comer. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 71 |
Deues saber que quanto mais a meude correren o Cauallo et tenperadamente tanto sera mais ligeiro et mais corredor, por Razon do vuso do correr, pero hũa qousa lle he contraria, se moito vusar a correr sem Razon et como non deue, farase ardego he bulliçoso et rreuellador aas uezes et perdera gran parte de seer ben enfreado, pero non deuen dar a escaiçemento pois que o Cauallo for perfeito, que quer dizer ensinado et vusado ao freo, como sobredito he; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 75 |
Et outro naturalmente naçe aas uezes o Cauallo con hũa enfirmidade na çernella a que chaman llarda et con outra a que chaman gralla et outrosy nas coixas et uen esta door do padre ou da madre, que esta enfirmidade auya, larda he huun jnchaço molle a maneira douo et aas uezes maior ou meor et naçe asy de dentro como de fora nas girretas. galla he oua que quer dizer jnchaço molle semelauel tamano como Nos ou como auellãa, et aas uezes et maior et menor, et gerase apar das junturas das coixas, que son noos sobre llos trauadoiros, et outrosy a par das huñas, et ha Nume segundo sa obra. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 85 |
Et a esta door dizes anteora que quer dizer como door contrarya ao Curaçon. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 89 |
Jtem. De uliuas que quer dizer olliuas. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 89 |
Jtem. Dollore ex superfluitate sanginis que quer dizer door que uen de sobegeduen do sange et que faz deitar o cauallo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 91 |
Jtem. De dolore ex uentositate que quer dizer da door que uen de uentosydade. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 93 |
Jtem. De dolore ex superflua comestione que quer dizer da door que uen do Comer sobeio. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 93 |
De dolore ex Retentione urine que quer dizer da door que uen do Retimento da hurina. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
esta enfirmidade chama enfusio que quer dizer espargimento. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 101 |
Contra a door que chama llaçerto, que quer dizer lagarto, mete agulla de fero fervente no meogoo do tranço do rrabo, et saara, senon ponlle o fogo, que he o pustrumeiro Remedio. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 111 |
primeiramente ao ollo que llagrimeia faras na fronte do Cauallo estritorio que quer dizer pegamaço como enprasto et rreello as apar das trincheiras, et filla o poo dalmeçega et azeite et as craras dos ouos, et amasa todo moy ben et pono en pano de lino ancho de quatro dedos, et seia tan longo que atanga de hũa trincheira aa outra et meio da fonte ponlle este enprasto et tenao ataa que se exugen os ollos, et quando quiseres tirar este enprasto mollao con azeite arredor, et con agoa caente et leuantao leuemente. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 131 |
filla o fenun et o gretum que quer dizer alfforua et a linaça et esquilla que quer dizer çebolla aluarrãa et termentína que semella algedran et a rreyz do maluisco tanto de huun como doutro por jgualdade et pisa moy ben todo con exulla uedra de porco et faz ende hũa masa et coze todo con uyno, meyxeo ameude ataa que se coza ben, depois ponllo caente qual uyres que o poderan sofrer en pano de lyno ao longo do nerueo que he jnchado et legao moy ben, et esto lle mudaras duas uezes no dia. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
Jtem. De estortilatura que quer dizer ensartilladura. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 143 |
Para esto ual ouro pimente et azillaure et cal uiua, tanto de huun como doutro et ffazede poo et amasadeo con çumo de piretro que quer dizer azeche et datranico. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 151 |
sse ao Cauallo entra ontre o tuello, que quer dizer amago et ha huña que he na segunda espeçya que he mays sem perigoo que outra porque se non dana o Cauallo se non a de llado tal cura lle ffaras: |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 153 |
Destea que quer dizer figo, hũa carne sobeia que naçe so a solla do pee. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 155 |
De ssubre acuto que quer dizer despeeamento dos pees. |
[+] |