1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Par Deus, muit ' é gran razon || de poder Santa Maria | mais de quantos Santos son. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Razon an os diabos de fogir || ant ' a Virgen que a Deus foi parir. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Por razon tenno d ' obedeçer || as pedras á que Madr ' é do Rey, || que quando morreu por nos, ben sei || que porende se foron fender. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Toda cousa que aa Virgen seja prometuda, || dereit ' é [e] gran razon que lle seja tẽuda. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Sempr ' acha Santa Maria razon verdadeira || per que tira os que ama de ma[a] carrreira. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Con razon é d ' averen gran pavor || as bestias da Madre daquel Sennor || que sobre todas cousas á poder. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Esta .C.LXXXVIII. é dũa donzela que amava Santa Maria de todo seu corazon ; e quando morreu, feze -a seu padr ' abrir porque põya a mão no corazon, e acharon -lle fegurada a omagen de Santa Maria. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Con gran razon é que seja | de Jesu -Crist ' anparada || a omagen da sa Madre, | Virgen santa corõada. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Razon an de seeren | seus miragres contados || da Sennor que ampara | [a]os desamparados. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
A Reyn[n]a en que é | comprida toda mesura, || non é sen razon se faz | miragre sobre natura. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Razon é grand ' e dereito | que deffenda ben a ssi || a que deffend ' outros muitos, | per com ' eu sei e oy. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Sempr ' a Virgen santa dá bon gualardon || aos seus que torto prenden sen razon. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Con razon nas criaturas | figura pode mostrar || Deus de si ou de sa Madre, | pois elas quis figurar. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Pois que dos reys Nostro Sennor || quis de seu lin[n]age decer, || con razon lles fez est ' amor || en que lles foi aparecer. |
[+] |
1264 |
CSMr B/ 244 |
[Esta é de loor de Santa Maria, que mostra por que razon encarnó Nostro Sennor en ela.] |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E esto por dos razones. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
La segunda razon es, (por)que por los amigos se guardan, e se acrescientan las riquezas, e las honrras que los omes han: ca de otra guisa sin amigos non podrian durar, porque quanto mas honrrado, e mas poderoso es el ome, peor golpe rescibe, si fallesce ayuda de (los) amigos. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E sobre todo dixo, que en qualquier edad que sea (el) ome, ha menester (ayuda: ca si fuer niño, ha menester) amigo(s) que lo crie(n,) e lo guarden que non faga, nin aprenda cosa este mundo sen amigos macar seia auondado de todolos (outros) bees que en el son. (ca) quanto os homees son mays onrrados e mays poderosos e mays rricos. tanto an mays mester os amigos e esto por duas rrazoes. a premeyra (he) porque eles non poderian auer (nehun) proueyt o das rrequezas sse non husasen delas e tal huso deue seer en fazer ben. e ho ben feyto deue seer dado os amigos. e por ende os amigos non poden husar das rrequezas que ouueren macar car seian auondados dellas. a ssegunda rrazon he que porlos amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas e as onrras que os homees an ca doutra guysa sen amigos non poderian durar porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omee peor golpe rreçebe se (lle) falleçe ajuda de amingos que os acorran en sua pobreça e os estorçan (t)odos perigros quelles aquaçeren. e sobre todo disso que en qual quer hedade que seia omee a mester amingo que o cria e o garde que non faça nen aprenda cousa quelle este mal. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E sobre (esta razon) dixo otro Sabio, que ninguna pestilencia non puede empescer al ome en este mundo tan fuertemente, como el falso amigo, con que ome biue, e departe sus poridades (continuamente), non lo conosciendo, e fiandose del. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E amistad de natura es, la que ha el padre, o la madre con sus fijos, e el marido a su muger; e esta non tan solamente la han los omes, que han razon en si; mas avn todas las otras animalias, que han poder de engendrar: por(que) cada vno dellos ha naturalmente amistad con su compañero, e con los fijos que nascen dellos: e amistad han otrosi segund natura, los que son naturales de vna tierra, de manera,que quando se fallan en otro lugar extraño, han (amistad) vnos con otros,e ayuntanse en las cosas que les son menester; bien assi como si fuessen amigos de luengo tiempo. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Et amizdade de natura he a que o padre e a madre han a seus fillos e o marido aa moller. e esta non tan soamente a enlos omees que an rrazon en si. mays aynda todalas outras animalias que an poder de engendrar. por cadahun deles a(n) naturalmente amizdade de con seu conpanneyro e conlos fillos que naçen deles. e amizdade an outrossi segundo natura aque les que son naturaes de hua terra de maneyrra que quando sse achan en outro lugar estranno an (plazer) huns con outros e aiudançe enlas cousas quelles son mester ben assy como sse fossen amigos de longo tempo. a segunda maneyra de amizdade he mays noble que a premeyra. porque pode seer entre todos omees que aian bondade en si e por ende e mellor que a outra que esta naçe de bondade tan soamente. e a outra de deuedo de natura. e a en si todolos bees de que falamos en las leys deste tidoo. a terceyra maneyra por placer que espera del auer, (luego que lo aya, o le desfallezca la pro, o el plazer que espera auer del amigo), desatase porende la amistad que era entre ellos, porque no auia rayz de bondad. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
E de esto fablamos en el Titulo del Desafiamiento, en las leyes que fablan en esta razon. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
La primera es, que siempre deuen ser leales el vno al otro en sus corazones: e sobre esto dixo Tulio que el firmamiento, e el (cimiento de la amistad), es la buena fe, que ome ha a su amigo: (e) ningund amor non puede ser firme, en que fe non ha; porque cosa loca seria, e sin razon, demandar lealtad el un amigo al otro, si el non la ouiese en si. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Et aynda y a outra maneyra de amizdade segundo o costume de espanna que poseron antigamente os fillos dalgo ontressi que sse non deue desonrrar nen fazer mal huns a(os) outros ameos de se tornar a amisdade e se desafiar primeyramente e desto falamos no tidoo do(s) desafiamento(s) en las leys que falan en esta rrazon. |
[+] |
1275 |
CPb 1/ 6 |
Tres guardas deuen auer os amigos en si. porque a amizdade (de) entreles non se possa mudar. a premeyra he que sempre deuen seer leales hu hun ao outro en seus coraçoes e sobre esto disso talio que o firmamento e o (començo dos amigos) e a boa fe que o home a a seu amingo (ca) nehun amor non pode seer firme. se y non a (boa) fe. porque loca cousa seria e sen rrazon (de) demandar lealdade o hun amigo o outro. se el nola ouuesse en si. e sobresto dissso aristotiles que firme deue seer a uoentade do amigo. e non sse deue mouer. a creer nehua cousa creer ninguna cosa mala que digan de su amigo, que ha prouado de luengo tiempo, por leal, e por bueno. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 127 |
Titullo dos padres et dos fillos Porque llos fillos deuem onrar a llos padres et a los auolos et facerlles reuerencea, aſſy como deuem fazer os meores a llos mayores, raçon et dereyto e que fillos nen netos non podem chamar en iuyço (nen a) ſeus padres, nen ſuas madre, nen auollos, nen avollas, nen biſavollos, nen biſavolas, ſenon ſobre couſas aſinaladas, aſſy como ſe o fillo foſe ſalido do poder do padre e gaanaſe algo de donadio del rey ou de oſte en que foſe, ou ſe ſou fillo foſſe maeſtro dalgum arte, ou alcayde, ou auogado, ou eſcrivam del rey, ou lle deſſe alguas couſſas el rey por razon de ſou ofizio, ou de ſua maeſtria, et acaezeſſe contenda entrellos fillos et os padres, ou entre llas penſſoas ſobredictas sobre taes doazoes que ſom dictas en latim caſſtrenſſ uel quaſi caſtrenſſe peculium , (podem) os fillos chamar a os padres ou quaes (quer outras perſoas sobredictas a iuyzo.) |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 127 |
Mays aqueſte que acuſſa ſou yrmao ſobre tal razon como sobredicto e, deue a ſſeer deytado da terra, ſe non ſe quiſer acuſar de feyto que caeſe en dano do rey ou de ſua penſoa ou de ſous fillos ou de ſua muller ou de todo o reyno cumunalmente, ca en taes feytos ben deue a ſeer acuſado. |
[+] |
1290 |
FD I, 2, 3/ 127 |
Se um yrmao for conſelleyro de morte doutro ſou yrmao non ſe pode eſcuſſar de qual acuſſamento (quer) que contra el faza por razon de yr(mandade) poys que foy en conſello de ſua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 52 |
Mays agora leyxamos aqui de fallar desta rrazon et tornamos aa cõtar del rey don Affonso, o Magno. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 41 |
Capitolo quarto E porque algũas cantigas i há en que falam eles e elas outrossi, per én é bem de entenderdes se som d ' amor, se d ' amigo: porque sabede que, se eles falam na prim[eir]a cobra e elas na outra, [é d ' ]amor, porque se move a razon d ' ele (como vos ante dissemos); e se elas falam na primeira cobra, é outrossi d ' amigo; e se ambos falam en ũa cobra, outrossi é segundo qual deles fala na cobra primeiro. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 48 |
Capitolo quarto As findas som cousa que os trobadores sempre usaron de poer en acabamento de sas cantigas pera concludirem e acabarem melhor e[m] elas as razones que disserom nas cantigas, chamando -lhis "fi[n]da" porque quer tanto diz[er] come acabamento de razom. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
(Aue) o bestia, o sieruo, que alguno ouiesse tenido en su poder,..................... ........................... que lo non pudiesse auer, luego (Boy) ou besta ou seruo que alguo ouuesse......... poder..................... .......................... non podesse auer logo que que gelo (demandassen), para mostrarlo en juizio; en tal razon como esta, nin en otra semejante (della), non es tenudo (el demandado) de(lo) mostrar. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Mas si por auentura el demandado dixesse, que aquella cosa non la tiene, nin se queria trabajar (de cobrarla), nin la amparar (maguer) la cobrasse; el que (fiziesse) en tal razon, dezimos, que si el non la desamparo engañosamente por su culpa, non es tenudo de responder mas (por ella) nin dar fiador. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
E esto seria como si alguno demandasse (a otro) sieruo, o cauallo, o otra animalia, e pidiesse antel Juez que lo fiziesse parecer, e el demandado, (por non gelo mostrar), lo traspusiesse, o lo matasse; e si lo quel pidiessen, fuesse vino, o azeyte, o cosa llo demostran en juyzo..... ........................... ............ en outra semellante (desta) non he tiudo de mostrar ......... se ... ........................... diser que pero non ten aquela................... ...................en seu poderio que la mos........ sepor ventura o de........ .......sa nona ten. nen sse quer traballar nen de a amparar (aynda) que a cobrasse aquel que esto (dissesse) en tal rrazon (como esta) dezemos ...................nona desamparou enganosamente por sua culpa non he tiudo de Responder mays (sobre dela) nen(de) dar fiador LEY XIX (dos que traspassan as cousas eas vegadas maliçiosamente). |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Ca en tal razon como esta dezimos, que tenudo es de pechar al demandador tanto quanto jurare, que (menoscabo) por aquella cosa, que engañosamente traspuso, o la quebranto, porque non gela mostro en juizio. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
LEY XXII................... ........................... ........................... otro a quien la ouiesse dada, o enagenada, segund diximos en las leyes del titulo que (fabla) en esta razon. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Ca en tal rrazon como esta dizemos que he tiudo de peytar ao demandador (outro) tanto quanto jurasse que.... (noscabou) por aquela cousa que enganosamente trasposo (ou enalleou) ou a quebrantou porque o non mostrou en juyzo. mays por uentura o demandado mostrasse a cousa mouele en juyzo enpeorada ou danada pero (que) non fosse mudada de todo enton se o demandador.. ........................... |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
LEY XXII..................... ............................. ............................. ....... .................outro (alguu) a quena ou......... alleada segundo dissemos...... .............que falan en esta rrazon..........zemos que este a quena demandan..........deue mostrar en tal estado como era quando foy o pleyto (começado) sobre ela (E) esto si entonce la touiere. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Ca si desta guisa non lo fiziesse, e despues la quissiesse mostrar, en razon que el otro la touiesse ganada por tiempo, tanto valdria, como si fuesse rebelde, non la mostrando quando gela demandassen, auiendo poder de lo fazer. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Ca entonce el Judgador deue yr adelantepor el pleyto, e non ha porque (yr) contra el demandado, por razon que la muestra a la sazon que la haya ganada por tiempo. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
Parandosse a Responder por ela en juyzo. ben daquela guisa como se esteuesse en aquel estado en que estaua quandolla começaron a demandar. ca enton o julgador deue yr porlo pleyto adeant. e non ha por que (passar) contra o demandado por Razon (daquela cousa) que(el) amostra a assazon que a ha gaanado por tempo E esto ha lugar non tam solamente ena cousa mouele que ha de seer mostrada en juyzo. mays aynda enas Rendas e enas froytas que dela sayren despoys que o pleyto (for) mouudo sobre ela. |
[+] |
1300 |
TPb 26/ 104 |
LEY XXIII - (Que derecho es, si el demandado non muestrestra la cosa mueble que demandar en juizio.) Tal podria ser la demanda, que el demandador faria en razon de alguna cosa mueble, ............................ |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 125 |
A ssegũda rrazon he que por los amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas, e as onrras que os homees an; ca doutra guysa sen amigos non poderian durar, porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omẽ, peor golpe rreçebe se lle falleçe ajuda de amĩgos [E aun dixo ele mesmo, que ainda os outros omes, que non son ricos, nen poderosos, han menester en todas guisas de amigos] que os acorran en sua pobreça e os escorçan o dos perigros que lles aqueeçerẽ. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 126 |
E aynda ya outra maneyra de amizdade, segũdo o costume de Espanna, que poseron antigamente os fillos dalgo ontressi, que sse nõ deue desonrrar nen fazer mal hũs aos outros ameos de se tornar a amisdade e se desafiar primeyramẽte, e desto falamos no titulo dos desafiamentos en las leys que falan en esta rrazon. |
[+] |
1300 |
CPa XXVII, 4/ 127 |
E sobresto disso Tulio que o firmamẽto e o començo dos amigos e a bõa fe que o home a a seu amĩgo, ca nehũ amor nõ pode seer firme se y nõ a bõa fe; porque loca cousa seria e sen rrazon de demandar lealdade o hũ amigo o outro se el nõ la ouuesse en si. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et Moysem, poys que ja dito ha das rrazões desta ydade por entrar áás da segunda que dura de Noe ata Abraã, pom de começo arrazon do achaque por que fezo Deus o deluvio; et he çerta cousa que veẽo esto por la fremosura das molleres do [lynagẽe] de Caym, cõmo oyredes aqui. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
"Et diz ajnda Jeronymo sobresta rrazon ẽna Glosa, et diz que estas palauras de Deus que querem dizer que anatura do omẽ era ensy tam flaca que nõ poderia despoys sofrer a Deus, et que oque aqui faziam de mal que aqui queria que o pagassem et padesçessem, et que lle lo nõ terria pera os penar onde durara a pena pera sempre, et que diso aquesto Deus por rrazõ do deluvyo que queria fazer enqueos mataria logo a todos por los maes que faziã, et que o faria com esta pena pasadiza et nõ cõ aquela que nũqua a de faleçer cõmo fezera ao diabro; et que des Noe endeante que nõ seeria a [a] vida do omẽ [mays] de çento et víj́nte ãnos. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 30 |
Mays esto se entende [...] nõ se querẽ amparar por las rrazon que dize en la ley antedita, que fabla des [...] |
[+] |
1325 |
TPc II, 19/ 37 |
A segunda [porque] se acaesçesse que o demãdador nõ prove aquella rrazon que pos[so] en la demãda porque diz que era sua, que la pode depoys d[e]mãdar por outra rrazõ, se a ouver et nõ la enbarga[ra] el primeiro juizo que fuy dado contra el sobre aquela cousa mii[s]ma , poys que por outra rrazõ a demanda que nõ a que veer [cõ] la primeyra. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 9 |
Et poderamos começar a estoria do primeyro destroymẽto de Troya em aquel lugar da rrazon ou donde o destroymẽto se começou a fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et por esta rrazon entrou desconcordia entre ellas et entendede que por aquelo entrou en aquel convite a deesa Discordia empero que fora deytada fora del et nõ convidada. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 52 |
Da razon de Palas por la maçaam [Despoys] que a deesa Juno ouvo dito, leuãtou se Palas - et tyña sua espada çinta cõmo deesa de batalla - , et diso: ' Paris, poys que Juno diso et rrazoou quanto quiso, agora oe a mjña rrazõ. eu digo que de grã liñage ven a deesa Juno cõmo ela diz, mays que outra deesa eu te digo que veño d ' ese meesmo lyñagẽe, et ajnda te digo mays, que de ollos et de cara mays fremosa sõo eu ca elas anbas, et sõo tal que nõ ey por que me preçe menos ca hũa enperatriz. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 54 |
Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 56 |
[disy] Paris, cõmo era mançebo entendido et sabedor, ante que aly viese pensou en seu coraçon que el rrey et a rreyna que algũas demãdas et pregũtas lle fariam et pregũtariã de sua [fazenda]; et por aquesta rrazon trouxo cõsigo [o] pastor, seu amo, et algũus dos outros pastores [auçiaos] que sabiam outrosi de sua fazẽda, et cõmo fora achado ẽno mõte do val de Astra. et Paris rrespondeu a el rrey et a a rreyna et aos outros, seus yrmãos, et diso asy: ' señor rrey, aquel que me a myn achou et me criou foy este pastor que aqui esta, et outros pastores cõ el de aqueles que estonçe eram y, et ajnda fasta agora son viuos et saãos o dia de oje et se [vosa] merçede for et teuerdes por bem que venam ante vos, señor, a elles preguntade, et elles vos contaram todo o feyto da verdade ' et el rrey et a rreyna et seus fillos entenderõ moy bem cõmo el tragia todo seu feyto por rrecado, et cõmo era sesudo et de bõo entendemẽto, et cõmo de todas estas cousas el avia fama et loor et prez; et tenya[n] lo por moy ben rrazoado et de dereyto juyzo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 56 |
Et aquel dia touerõ por bem que ficase asi aquela rrazon, et tomarõ todos seus solazes et suas alegrias que aviam com el |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 57 |
Cõmo el RRey Priamo et a Reyna Ecuba falarõ cõ o pastor que criou a Paris Pasado aquel dia, el RRey Priamo et a RReyna Ecuba, sua moller,, et seus fillos d ' elles, Ector et os outros tornarom a a rrazon de Paris. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 57 |
Et avya ẽno leyto tendida hũa colcha moy noble cõ seu cobertor, et cõ duas sauãas de seda, et com outros pãnos quaes menester faziam para tal leyto. nõ vos direy longa rrazon. tanta era a nobleza de aquel leyto, et da rroupa que em el avia, qual nõ ha õme ẽno mũdo que o contar complidamẽte podese. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 62 |
Et sobre ella quero que me jures, et sobre estas santas leys, que sempre me terras amor et fe et verdade et [lealdade]; et que casaras comygo; et que ja mays de ty nũca seja leyxada por outra [et que em] quanto vjuas, que nũca sayras de meu poder [ca] eu por nẽgũa rrazon nõ quero este pleyto meter a joglaria, nẽ a escarno. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 103 |
Et quanto do meu entendemẽto, se vos plouver a todos, dizer vos ey hũa rrazon: se vos semellar bem, vos loaria hũa cousa et vos consellaria que ante que d ' aqui partamos, sen outra contẽda enviemos pedir consello (a) Apolo que nos diga a que fim avemos vij̃r de aquesta gerra et tam grã feyto que queremos começar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 129 |
Et os cobardos poerã suas escusanças feas ' depoys que Antenor ouvo sua rrazon acabada, rrespondeu lle Eutor [asy]: ' Amjgo, en este ple(i)to pareçe me que uos vejo moyto alegre cõmo quer que outro algũ seja triste pero eu nõ dulto que ajnda que o prez d ' este pleito seja partido, que uos nõ ajades a vosa parte. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 275 |
Et nõ era sem rrazon, ca nũca forõ dous caualeyros que se tam de coraçõ amasen nẽ que sy tãto fezesem nẽ que fosem mays leaes hũ ao outro. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 294 |
Jndia, Persia, Amapea, Suria, [Mesopotanja], Fenis, Siria, Conçiana, Azonis, Palestina, Ysauria, Medra, Seria et esta postromeyra he a mays caente d ' estas prouỹçias por que e [mais] achegada a oriẽte mays todas estas [proujçias] vos [leyxarey] por cõtar, senõ hũa soa por que começey esta rrazon |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 342 |
Et estas novas foron logo sabidas por toda a oste, et ajũtaronse todoslos rreys et os prinçipes em hũ lugar, et falarom moyto sobre esta rrazon. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 347 |
Et nõ a sen rrazon ca sen falla [el et] Ajas Talamõ aviã feyto pleito et menagẽ ontre sy que se ajudasem contra todos los [omes] do mũdo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 348 |
Et hũus diziã que cõmo quer que fezera rrazõ [em] vengar a seu padre, que fezera mal em matar sua madre ca nõ ha ẽno mũdo rrazon por que nẽgũ õme -a torto nẽ a dereyto -, deua matar sua madre et por que el tal cousa fezera, nõ era guisado nẽ rrazõ de rreynar, mays deuja seer deserdado do rreyno por que fezera tal crueldade. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
LEY XI(que pena mereçen os que penoran ou entran bees dalguo doõente sen mandado do julgador) Coytados estan(do) alguos homes a as vegadas de enfirmidade de que morren e jazendo asi (viuos) outros atreuudamente (van) a suas casas (a entralles) todo o que an ou algua partida delo sen mandamento del Rey julgador do lugar dizendo son seus deuedores. e aqueles contra quen he feyto este torto Reçeben desonrra con daño ou os que o fazen mostranse por tortiçeiras e por desmesurados. ca pero (en verdade fosse) deuedor doutro e que jouuesse asi dante. con todo eso non deue seer desta maneira penorado nen agrauado por (los que deuer en)...................... ......................... tal rrazon. e por ende mandamos que ne alguo sen mandamento del Rey..... ......................(he que era en uerdade seu deuedor) (perga) por ende Judgador, prendare, o entrare los bienes de alguno, en la manera que sobredicha es, (que si era en verdad su debdor que) pierda por ende el debdo que auia contra el, e peche a sus herederos otro tanto, quanto era aquello que deuia auer, e pierda demas desto la tercia parte de lo que ouiere, (o) sea de la Camara del Rey, e aun finque el (por ende) enfamado para siempre. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
LEY XV. --(Por quales razones non puede ome demandar emienda de la deshonrra, maguer la reciba). |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E demas, este en cuyo nome es fecha la vendida (e la compra, deue) guardar los pleytos, que o ame naturalmente por (que o) engendrou moyto mais lle creçe o amor por rrazon da criança que faze en el. outrosi o fillo he mais ........ .............e de obedeeçer ao padre porque el meesmo quisso leuar o afan en crialo que tal conpra faz tiudo he de dar a cousa a aquel en cujo nome o (fezo) e con os froytos e con todas las cousas que lle.....outrosi dizemos que aquel en cujo nome he feita a conpra tiudo he de dar o preço o conprador con todas las despessas que fezo o outro en coller os froytos e as outras cousas que foron feitas......da cousa conprada. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Pero tenudo es el vendedor, de tornar el precio a aquel que la vendio (a postremos), si lo auie recibido, con todos los daños, e los menoscabos que le vinieron por razon de tal vendida, porque la fizo engañosamente. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Hua cousa vendendo huu home duas vegadas a dous homes e en tenpos departidos. se aquel a quen a vende primeiramente passa a teença da cousa e paga o preço esse a (deue) auer e non outro. pero tiudo he o vendedor de retornar.o preço a aquel que a vendeu. (despois) se a avia Reçebuda con todos los danos e menoscabos que lle veeron por rrazon de tal venda. por que a fezo enganosamente. outrosi dizemos que se o postrimeiro conprador pasa a teença ( da cousa primeiramente) a pagase o preço que el adeue a auer e non o primeiro. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E outrosi tiudo he o do de tornar el precio, si lo auia recebido, con los daño(s), e (los) menoscabos que vinieron por esta razon al primer comprador. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Agena cosa vendiendo vn ome a otro, e dandole luego la possession della; si despues que la ouiesse assi vendida, ganasse el vendedor el señorio de aquella cosa, como si le establesciesse por su heredero aquel cuya era, o gela diesse de otra guisa; si por razon que ouiesse (ya) ganado el (señor) de la cosa, la vendiesse despues a otro, e el postrimero comprador mouiesse pleyto sobre ella al primero; dezimos que este primero ha mayor derecho en ella, porque ouo la possession primeramente, maguer el postrimero razonasse, que auia mayor derecho en ella, porque quando al otro (la vendio), non auia el señorio el vendedor, e auialo ya ganado, quando la vendio a el. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Mas si (algund) ome vendiesse a otro alguna cosa que no fuesse suya, e aquella cosa misma vendiesse el señor della a otro después; este postrimero comprador que la compro (del que) ha mayor derecho en ella, este la deue vendedor de tornar o preço se o avia Recebudo con os dano e menoscabos que (lle) veeron por esta Razon ao primeiro conprador . outrosy di.....que se huu vendese a dous homes........... ....................... |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Allea cousa vendendo huu ome a outro............ .................dela se despois que a ouuese asi venduda gaanase o vendedor o (senorio) de aquela cousa como se o estabeleçese por seu hereo aquel... era ou lla dese doutra guisa se por Razon que a ouuese gaanada o senorio da cousa a vendese despois a outro e o postremeiro conprador mouese preito sobre ela ao primeiro dizemus que este primeiro ha maor dereito en........ .......................... rrazoase que avia maor dereito en ela porque quando ao outro (vendeu) non avia o senorio o vendedor..... gaanado quando a vendeu a el mays se (huu) home vendese a outro algua cousa que non fose sua e aquela cousa meesma vendese despois ao senor dela (ou) a outro este postromeiro conprador que a conprou (do senor) ha mayor dereito ena (cousa). (e) ese a deue auer auer. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Fuera ende, si el que la vendio primeramente, auia razon derecha para venderla; como si la touiesse en peños; e quando le fuere empeñada, la recibio(a) tal pleyto,que(la) pudiesse vender si gela non (quitassen) a dia señalado; o si fuesse personero; e en (la personeria) le fuesse otorgado poder de la vender, e la vendiese (en) ante que sopiesse que el señor de la cosa la queria vender a otro. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY LII - (Que los Jueces que han poder de fazer entrega, por razon de su oficio, pueden vender lo ageno). ........................... ........................... ........................... |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Razon................... .......................... |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Pero si este sieruo sobredicho tenia tal lugar en vida de su señor, que acostumbraua algunas cosas (a) vender por el; como quier que el heredero pueda desfazer la vendida, por la razon Rey do seu (outro) tanto como aquelo porque auia conprado ataes cousas como sobre ditas som LEE LX como se pode desfazer a venda que (faz) o seruo (dos) bees do sennor. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E esto he porque non era sabedor que era estabelesçido por hereo. ca se o soubese non consentiria (a)quela venda (que) fose feyta. pero se este seruo sobre dito .......nna lugar en vida de seu sennor ..............tumaua alguas cousas vender por elle como quer que o hereo possa desfazer a venda porla rrazon de suso dita con todo sobredicha, con todo eso, tenudo es de emendar al comprador los daños, e los menoscabos, quel vinieron por razon de aquella compra, de los bienes que el sieruo (traya) en pegujar si los ouiere. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Ca non seria cosa guisada, que pues la vendida (fue) fecha derechamente, (e) con plazer del vendedor, (e) del comprador, (que pueda ser desfecha por premia, e a miedo, del uno dellos.) Otrosi dezimos, que maguer el vendedor se quisiesse arrepentir, despues que la vendida fuesse fecha, diziendo al comprador, quel daria el precio doblado, e (quel) desamparasse la cosa, que aun por tal razon non podria desfacer la vendida, nin seria tenudo el comprador de lo fazer, si non quisiesse. esso tiudo he de emendar ao conprador os danos e os menoscabos que veeron por rrazon de aquela conpra dos bees que o(s) seruo (trage) en pegular se os (y) ouuer LEE LXI (como) se non pode desfazer (a venda que he feita dereitamente) macar gaanase carta del Rey Repentense aas vegadas os homes despois que an vendudas suas cousas e van pedir merçee aos Reys que lles manden dar suas cartas por que as posan desfaçer. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Ca non seeria guisada cousa que pois (que) a uenda (fose) feita dereitamente con prazer do vendedor (ou) do conprador (ou de huu deles). outrosi dizemos que pero o vendedor se(se) quisese Repentir despois que a venda fose feita dizendo ao conprador que (lle) daria o preço dobrado e (lle) desanparase a cousa que aynda por tal rrazon non (se) poderia desfazer a venda nen seeria tiudo o conprador de o fazer se non quiser LEY LXII - (De los que quieren desatar la vendida que ovieren fecho de su grado, maguer digan que la fizieron con cuyta). |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Desatar queriendo alguno la vendida que ouiesse fecho de su grado, diziendo que la vendiera (con) gran cuyta, en que estaua, de fambre, o por muchos pechos que auia a dar por razon de aquella cosa que vendio o por otra (cosa) semejante destas; dezimos, que esto non abonda, para desfazer la vendida. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Otrosi dezimos, que si alguno quisiere desfazer(la) vendida, diziendo que la fiziera por menos de lo que valia; por tal razon non la podria desfazer. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Casa, o torre, que deue seruidumbre a otro, o que fuesse tributaria vendiendo vn ome a otro, callando el vendedor, LEE LXII (como se non pode desfazer a venda que he feita dereitamente macar disese que a fezera com coita de fame ou de peito que avia a dar) Desatar querendo alguo (ome) a venda que ouuese feita de seu grado dizendo que a vendera (por) gran coyta en que estaba de fame ou por moytos peitos que avia a dar por rrazon daquela cousa que vendeu ou por outra (rrazon) semellante destas. dizemos que esto non (lle) abonda para desfazer a benda. outrosy dizemos que se......quiser desfazer venda dizendo que a fezera por menos do que ualia (por que non era sabedor quando a vendeu que tanto valia que) por tal Razon nonna pode desfazer saluo ende se a venda fose feita por menos da meta do dereito preço segundo he sobre dito ennas lees deste titolo ou se poder prouar que a venda foy feyta por engano que lle fezo o conprador a sabendas non seendo o vendedor sabidor do......a cousa nenna avendo nunca vista ....de suso disemus LEY LXIII (como se pode desfazer a venda se o vendedor encobre a cenço ou a maldade que avia nas cousas que vendeu). |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Casa ou torre que deue servidume a outro ou que fose tributaria vendendo huo home ao outro .......calando e non le apercibiendo dello a aquel que la compra; por tal razon como esta puede el comprador desfazer la vendida: e es tenudo el vendedor, de tornarle el precio, con los daños e menoscabos que le viniessen por esta razon. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Pero es tenudo o vendedor e non aperçebendo delo o que a conpra. por tal Razon como esta pode o conprador desfazer la venda e he tiudo o vendedor de tornarlle o preço con (todos) los danos e menoscabos que lle veeron por esta rrazon. outrosy dizemus que se vendese huu home a outro alguo canpo ou prado que soubese que daua .... eruas e danosas para as bestas que as paçesem. e qando (o vendedor) se calase que o non quisese dizer .............que he tiudo por ende o vendedor de tornarlle o preço ao conprador con todos los danos que lle veeron por ende...... se esto non soubese o vendedor qando o vendeu non seera tiudo de tornarlle mais do preço tan solamente LEE LXIIII (como se pode desfazer a venda do seruo se o vendedor a encobre a chata ou a maldade dela) Tacha ou maldade avendo o seruo que huu home vendese a ................ .....se fose ladron ou ouuese ............. ..........de fugir a seu sennor ou outra maldade semellante destas se o vendedor sabia esto e o non diso ao conprador tiudo he de Reçeber o seruo e tornarlle o preço con os danos e menoscabos que lle veeron por ende. e se o non sabia deue aficar o seruo ao conprador. pero he tiudo o vendedor el vendedor, de tornarle tanta parte del precio, quanto fuere fallado en verdad, que valia menos por razon de aquella tacha. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E si por auentura el cambio fuesse ya començado a complir por fecho de algunas de las partes, dando o entregando la cosa que prometiera de cambiar, e la otra parte despues de esto non quisiesse dar lo que prometiera; estonce dezimos, que es en escogencia de aquel que lo (complio de cobrar,) lo que dio, o (de) demandar al otro los daños, e los menoscabos que le vinieron por esta razon. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E si (lo encubriere) a sabiendas, puedese desfazer el cambio por esta razon, fasta aquel plazo, e en aquella manera, que diximos de suso, de las cosas que assi fuessen vendidas. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Otrosi dezimos, que se puede desfazer el cambio, por todas aquellas razones, que dezimos en el Titulo ante deste, ben se poderia Repentir qualquer das partes e non... ..........conprir o canbeo que desta maneira fose feito. e se por ventura o canbeo fose ja començado a conprir por feito de algua das partes dando ou entregando a cousa que ......de canbear. e a outra ..........non quisese dar o que prometera .............dizemos que he en escolley.................(de) o conprir (ou de conprir) o que dou ou demandar a outro os danos e os menoscabos que lle veeron por esta Razon. e estes menoscabos se deuen entregar e peytar... .......aquel que os Reçeber estimandos ............o julgador LEY IIII (por que Razoes) se pode desfazer o canbeo despois que for feito... ............... |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Canbeando..............home algua cousa.............besta ...............tachas e as maldades que son en aquela cousa que canbea a aquel con quen faz o canbeo. e se (encobrir) a sabendas pode desfazer o canbeo por esta Razon ata aquel prazo e en aquela (meesma) maneira que disemos de suso das cousas que fosen asi vendudas. outrosi dizemos que se pode desfazer o canbeo por todas aquelas Razoes que disemos enno t.o ante deste...... |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY V --De los Portadgos, e de (todos) los otros derechos, que han a dar los (Mercadores, por razon de las cosas) que lleuan de vnos (lugares) a otros. ............................ encubrio, como de lo que manifestare, e dexenle lo suyo. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
LEY VI --(De los Mercadores que andan descaminados, por furtar.) .........e esto es por razon del franqueamiento. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E esto por Razon do afranqamento (que lle fezo) mais se o seruo (pagase) asi como sobre dito he non dando portagen .......non o.....souberen e demandaren....... deueo perder. outrosi dizemus que pasando alguo home algua besta ou outra cousa viua de que non de(n) portagen se ante que lle demandaren os portageiros se morre ou se perde aquela cousa que asi passa que non he tiudo o que a pasou de dar a estimaçon dela. outrosi dizemus que se os portageiros foren ...........en .... ........mandar por cinco anos as penas e os dereitos sobre ditos os que taes erros ouuesen feito (de si) ende ante non os poderian demandar a eles nen a seus hereos. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E este atal deue traer la seña del Rey, quando (entrare en la) batalla: e el ha poder de judgar los caualleros, en todas las cosas que acaescieren entre ellos en razon de caualleria: assi como si vendiessen, o empeñassen, o malmetiessen los cauallos, (o) armas. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E este atal deue ....a sina del Rey quando (ouueer) batalla e el ha poder de julgar os caualeyros en todas las cousas que acaesçeren entre eles en rrazon de caualaria. asy como se vendesen os caualos (e) as armas ou conprasen ou mal metesen. outrosi ha poder de (lles) julgar os ouiere entre ellos, en razon de debdas. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Otrosi puede constreñir, e echar de la caualleria, a los que fizieren por que; si le (fueren) desobedientes en los ordenamientos, e en las cosas que les mandare fazer, en razon de Caualleria. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Patronus Fisci tanto quier dezir en romance, como ome es puesto para razonar, .... ............................ ............................ |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E deue ver, e examinar, todas las cartas, que vinieren a la chancelleria, ante que las sellen; e las que entendiere que son derechuras, pleitos que ....entre eles en rrazon de deuedas ....pode costrenger e deytar da caualaria a......que fezeren por que se lle (foron) desobidientes enos ordenamentos e enas cousas que lles mandar fazer en rrazon de caualaria. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Que quiere dezir Magister sacri scrini(i) memooriae Princip(i)s: e como sale (ome) de poder de su padre, por razon de (tal Oficio). ............................... ............................... ............................... |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
LEY XVII - (Que la emancipacion deue ser fecha con voluntad de los padres, como de los fijos.) Constreñido non deue ser el padre para emancipar su fijo, bien assi como non deue(n) apremiar el fijo para emanciparlo; ante deue ser fecha la son dereitas deuenas chançelar e emendar aquelas que veeren aa chançelaria segundo que (vir que he direito ) ............... deuen obedesçer os notarios e os.........da corte pero o chançeler non pode por si dar preuilegio nen carta de gra......nen notar... nen mandarla(s) fazer .................... .......................... ........que quer dizer magister sacri scri(p)ni memoria prinçip(e)s e como sal de poder de seu padre por rrazon de (malefiçio) .......................... .......................... .......................... |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Porque razones pueden (los padres ser constreñidos) que saquen de su poder a sus.fijos. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Fallamos quatro razones, por que pueden constreñir al padre, que saque de supoder a su fijo;como quier que diximos en las leyes ante desta, que (lo) non (podrian) apremiar que lo (fiziesse.) La primera es, quandol padre castiga el fijo muy cruelmente, (e) sin aquella piedad quel deue auer segund natura. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
Ca si las bestias, que non han razonable entendimiento, aman naturalmente, e crian sus fijos, mucho mas lo deuen fazer los omes, que han entendimiento, e sentido..................... |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E por quales razones, e en que manera, son tenudos los padres, de (la) fazer a sus fijos, maguer no quieran. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E porque razones se pueden escusar los padres, de los non criar, si non quisieren. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E como quer ama naturalmente porquel engendro, mucho mas le cresce el amor, por razon de la criança que faze en el. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 57 |
Et deue o home saber que en tal tenpo deuen deitar o Cauallo aa Egoa, que posa naçer en tenpo conuynjuel das heruas porque a Egoa, paçendo auondosamente, mays lleite et mellor dara ao filo. esto he verdade et semella rrazon. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 57 |
A Egoua mentre for prene non deue de seer moy grosa nen moy magra, mais deue seer no cumunal, ca se for moy grosa a grusura de dentro estreitarya en tanto o fillo no ventre que o corpo et os nenbros del non se poderyam estender, et por ende sairya o corpo peqeno, et se for moy magra por rrazon de gran magreduen non se poderya o potro bem gouernar no ventre della; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 59 |
Jtem deuen fillar o potro en tenpo rezente et tenperado, ca se for caente o tenpo, por rrazon de traballo que non ha husado, lligeiramente poderya pirigar et coller dano en allgũa parte do corpo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 61 |
Et pois que o da agoa trouxeren deuen lle exugar et trager os pees et as coixas, ante que o metan na estada ou na casa, porque se entrar no estrado con as coixas ou con os pees mollados por rrazon do fumo et da caentura do estrado, fazense ennas coixas et nos pees enfirmidade a que dizen gallas, que quer dizer ouos que ueen de maos humores, et esto non deue escaeçer. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 61 |
fremoso por rrazon do prememento que se faz sobre lla parte deanteira vsandoa a comer asy. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 61 |
Et se o Cauallo for nouo deue comer eruas et feo con orio et con outras qousas semellauelles, ou sen orio como herua et feo a auendo, ca estas coussas ensancham et allargan o uentre, et naturalmente acreçentam os nenbros por rrazon da humidade. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 61 |
Se for moy magro desfalleçera en el a força por lla gran magreduen De mais pareçera peeor a qen o uyr. Ademais pois que o Cauallo for de jdade conprida ou de mais coma eruas domadas et non domadas no tempo do veraão tam sollamente para se purgar, et esto por huun mes, et non ande fora ao aar, mays este en casa cuberto de boõa cuberta, porque se descuberto andare fora, por rrazon da friura, poderia adoeçer. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 65 |
no tenpo caente Leue o Cauallo cuberta de lino por rrazon das moscas. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 67 |
et esto mesmo poden fazer de rrazon, se vsaren cauallgar en el por toios ou por llugares asperos a esto semellauijs, ven o Cauallo vsado a saltar et andar porllos llugares sobreditos, alçara as coixas et os pees mais apostamente pollos outros llugares; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 71 |
Deues saber que quanto mais a meude correren o Cauallo et tenperadamente tanto sera mais ligeiro et mais corredor, por Razon do vuso do correr, pero hũa qousa lle he contraria, se moito vusar a correr sem Razon et como non deue, farase ardego he bulliçoso et rreuellador aas uezes et perdera gran parte de seer ben enfreado, pero non deuen dar a escaiçemento pois que o Cauallo for perfeito, que quer dizer ensinado et vusado ao freo, como sobredito he; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 73 |
Et porque seeria moi llongo dar Razon a cada huun nebro segundo sa feitura, o que cada huun conoçera por sy, leixo a dizer desto. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 81 |
Verme he enfirmidade açidental que se jeera domores caentes et sobeios et começase no peito do Cauallo ou antre as coixas apar dos Colloõs et fazese ende jnchaço que deçe aas coixas et cebra por moitos llugares como vuçera, os quaes humores juntados en huun por llongo tenpo, corren depois a hũa llandooa que am os Cauallos naturalmente ontre hũa parte et a outra do peito a preto do coraçon et aas uezes antre as coixas arredor dos colloos por hũa door que sol auiyr por rrazon dos espiritos et dos homores que y soen correr porque naturalmente toda cousa demanda et cobiça outra semellauel a sy mesma; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 81 |
et se a chaga for no peito por rrazon do uento llegena con pano de lino ou de llãa, et non o tanga nen descubra ataa tres dias, et des ally adeante llauen con o uyño caente as chagas duas uezes no dia, et a noite as craras dos ouos con azeite et metam y estopa, et tiren ende a prjmeira que coseren et ponanlle esta estopa de cada dia como dito he; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 85 |
Aas uezes auen que por Razon da dita door que chama uerme fazese no corpo do Cauallo huceras et desuariadas espiçialmente na cabeça et aduz por llos nares homores como dagooa. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 87 |
Som outras llandooas que cada huun Cauallo ha apar da cabeça das quaes iazen alguas so o goto do Cauallo, et jnchase as uezes et creçe por rrazon dos homores que deçen a cabeça do Cauallo, que he fria da gorosedoen et do jnchaço dellas. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 87 |
Jnchase todo o goto et asy se aperta que a dur pode espirar o Cauallo, et bebe mall et come mal por esta rrazon, et a tal enfirmidade chama estrangullo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 89 |
Son ajnda outras llandooas que ha o Cauallo ontre o collo et a cabeça en anbas llas partes a preto das ceixadas que creçem ontre sy por rrazon da rreima que deçe da cabeça. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 95 |
Et aas uezes auem asy que por rrazon de gran carrega ou de gran traballo que ha o Cauallo caenlle os entestinos rompendo o mesen que ha nome aquella pelle que esta ontre os entestinos et os Colloos do Cauallo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 95 |
Se se faz o inchaço dos colloos por rrazon dos entestinos que caen eno messen, que he huun follello dontre elles et os Colloõs, crasten o Cauallo que ouuer esta door, et tirado o collon, que for danado ou anbos, uoluan logo a seu lugar os entestinos et cosam a fendedura et queimen a chaga darredor con fero feruente et ancho et curenlle da chaga asy como ante curauan da chaga da pelle dos Colloõs do Cauallo crastado et moitas vezes esta fendedura da pelle sobre dita, dizen que he sem cura en alguũos Cauallos. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
Ay outra enfirmidade que uen ao Cauallo do comer et do beber sobeio et aas uezes do gran traballo, porque por rrazon do comer sobeio et o homor et o sange creçe espargese por llas coixas do Cauallo, enbarga o Cauallo que non pode andar et fazeno manqear de huun pee ou danbos et na mouida non pode as coixas carretar senon aduur et desuyase moy mal et con gran careza. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
Et esta door uen porllo gran traballo aas uezes en como dixe Porque os homores sobeios et o sange corren para as coixas por rrazon do moito caualgar, os quaes homores deçen aos pees et as huñas lligeiramente daquel que esta door ha se lle agiña non acoreren. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 99 |
Outra enfirmidade ueo ao Cauallo apreso do polmo que sarra os furados de dentro porque espira o polmon pello qual çarramento o Cauallo adur pode soprar como lle conuen, et fazeselle que sopra moito porllos nares et ferenlle ou lateianlle os jllaes, a qual door auen ligeiramente ao Cauallo groso, ca por rrazon do traballo desagisado et da caentura et da gordeen que se dessolue ençarranse ao Cauallo as arterias do polmon en alguũa parte a preto do polmon, a aqual enfirmidade chama pulsiuo ou polmoeira. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 101 |
Outra enfirmidade uen ao Cauallo que lle ten enbargados os nebros et os Nerueos et aas uezes aduz asy jnchaço et estira asy o coiro que adur o pode omen fillar nen apertar con os dedos et non pode andar como se se sentyse de fondo et aas uezes lagrimeganlle os ollos, et esto auen quando o cauallo uen caente et suurento, et o param en lugar fryo ou uentoso porque entra entom o uento no Corpo pellos poros que estam abertos por rrazon da caentura et da suuor, Et esto faz estar o Cauallo atirido que non pode andar, et atal door chama Jnfustico. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 103 |
para o Cauallo soo en hũa casa por dous ou tres dias ou mais, et non coma nen beba, depois dalle a comer do lardo do porco salpreso quanto del quiser ca por rrazon da fame et do lardo salgado ligeiramente et de grado comera. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 103 |
Et depois que o Cauallo estercar et liurar o uentre et as tripas por rrazon dalgũas destas mezjnas uoluera a seu estado asy como dante era, et sera saão. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 105 |
Et porque por rrazon desta enfirmjdade esterca esterco rraro ameude mais que sooe, por ende andando o Cauallo solto liura mellor os tripos et o uentre, comendo como dito he, heruas verdes prestarllam moito, porque se mooen no estamago mais ligeiramente; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 105 |
o estamago, que estaua fraco por rrazon do moito comer do orio, liurar sa mellor et mais ligeiramente por rrazon do paçer das eruas. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 109 |
Et aas uezes uen esta door por rrazon doutras feruoras onde esta door faz o Cauallo tosyr et fazelle perder gran parte do comer et do beber, et esta enfirmjdade chaman friura da cabeça. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 111 |
Se os ollos foren escuros por rrazon da ferida ou de rreima que a elles deçer, abrirllas os ollos en quatro dedos a defora et llançalle nos ollos sutilmente por canudo o sal mudo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 115 |
Ytem rronpese o espinaço do Cauallo esfollase aas uezes et rronpese o coiro por rrazon de alguun encarrego ou por rrazon de sobeieduen de o sange que sal porllo espinaço a que chama uerez. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 121 |
esta door uen da sobeieduen de maaos homores et aas uezes de fryo uello et aas uezes porllo gran peso posto amyude et sem preuisom sobre llo espinaço et por Razon de tal door adur se pode alçar o Cauallo sobre lla parte pustrumeira nen lleuar aas coixas. Et a esta enfirmidade chama mal ferruto. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 125 |
Jtem. Do manqiar por rrazon do encabrestamento ou doutra caiom semellauel. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 125 |
pon ençima da hanca sutilmente hũa estrella ou espello por que aian os homores que deçem as door camjño de sayr por y et bullyras con este espello ou estrella moitas uezes no dia premendoo et tragendoo arredor que posa mais çedo seyr por y fora a podreem et mouan o Cauallo en peqeno paso que por rrazon do mouemento corran os homores a estrella ou espello; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 129 |
Como se começa a fazer o sobre oso da carne de calo por rrazon do osso que foy ferido quando aqel caalo uires nas coixas do Cauallo acorrer lle as llogo en esta gisa: |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 131 |
aprendy que de tal cura como esta rrenouan as ouas outra uez por rrazon dos homorres que decyan aquel lugar pois que era asy chagado et non se curauan ben; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
Et porque aquel lugar he dilicado, et de neruos et arterias entricado por rrazon das junturas dos osos, o Cauallo a que ven esta door chamalle ensartiladura fillo daso do salgeiro |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
et se jnchar o lugar porllo asanamento dos neruos fage enprasto da alforua et da semente lineij et da çebolla albarrãa et das outras coussas que som contyudas no capitollo ante deste et pono sobre lla juntura que he doente, et se por rrazon do ensartillamento se mouer osso do seu lugar alça o outro pee que for saão do Cauallo et llegallo no rrabo o mellor que poderes, et pois trage o Cauallo porlla rrenda mansamente por algũa ereyta subindo para suso et para esto o osso que andar voluese a seu lugar asy como conuen; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
As vezes acaeçe que todas llas coyxas do Cauallo se jnchan por rrazon de sobeiedoen dos homores que para y deçem. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 139 |
ffurma he enfirmidade que se gera nas junturas do pee et a huña et propriamente sobre lla coroa do pee et começase en jnchaço ou en calosidade de Carne sobre llo pee et esto se uen de ferida en alguun lugar et soe por moitas uezes acreçer por rrazon da maa estada que o Cauallo ha; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 139 |
A esta door acorreras en esta gisa por que se non pode curar por engentos nen por outras qousas que ben seian, por en mester he de a qeimaren con ferro rredondo caente naquell llugar hu se começa que por rrazon do fogo a cebradura trauesa non podera mays creçer. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 141 |
A esta door acorreras en esta gisa por que se non pode curar por engentos nen por outras qousas que ben seian, por en mester he de a qeimaren con ferro rredondo caente naquell llugar hu se começa que por rrazon do fogo a cebradura trauesa non podera mays creçer. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 143 |
Et aas uezes se faz do cançer que non he ben curado que por esta rrazon lligeiramente se uolue en fistolla. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 149 |
et por esta rrazon a primeira speçia, que de fundo dana o tenpan conpridamente, he perygosa porque o tuello he hũa tenrriduen dossos feita en maneira de huña et ena huña, et cria a huña et gouernaa et tiraa asy as rreyzes da huña toda. |
[+] |