1200 |
FX III, 5/ 703, col. a |
De los que son sabedores del furto . |
[+] |
1200 |
FX III, 5/ 707, col. b |
Onde el debdor que faz tal scripto o aquel por cuio nombre o faz, se es sabedor del engano ambos deuen recebir la pena et el dano que es de suso dicho . |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Virgen Santa Maria, || guarda -nos, se te praz, || da gran sabedoria || que eno demo jaz. |
[+] |
1264 |
CSMp Pauta/ 39 |
Vertud ' e sabedoria || de ben á Santa Maria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 3 |
El rrey dõ Rramiro ouue nouas et sabedoria desto en Castella, hu estaua fazẽdo seu casamẽto; et, quando aquillo soube çertamente, leyxou todolos outros feytos et tornouse para Leõ o mays agina que el pode. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 95 |
Et dessi el rrey dõ Rramiro ffez que lle obedeeçessem tod[a]sllas fortelleças que [eran] alçadas ẽno rreyno de Sarragoça, per fforça et per quebranto que lles deu, et per ssabedoria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 103 |
Mays el rey trabalouse per sua sabedoria de tornallos a ssi et de metellos a seu amor; ca nõ queria el que tãtos omẽes bõos come estes fosẽ contra a cristaydade, nẽ fezesen nẽhũa cousa contra Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 119 |
Et casou con [ou]tra dõna que auya nume dõna Eluira, et ouue [en ela] hũu fillo a que diserõ dom Bermudo et seu doente de hũa doẽça dos pees, a que os fisicos et os sabedores dizẽ podraga. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 142 |
Mays, poys que os mouros ouuerõ sabedoria com̃o o conde Fernan Gonçaluez era dentro na vila de Leom cõ muy gram caualaria, desçercar[õ] logo a çidade et forõsse para Sam Fagũdo, et comecarõ de correr todo terra de Cãpos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 210 |
Andados quatro ãnos do rreynado del rey dõ Bermudo -et foy esto ẽna era de mĩl et iij ãnos; et andaua entõçe o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et LXaV -, en este ãno el rey dõ Bermudo era muy mal doente de hũa door a que os fi[si]cos et os outros sabedores das naturas chamã podroga, bem com̃o doẽça dos pees segũdo o lin[gu]agem de Castela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Mudarra Gonçaluez ouue desto sabedoria et foysse deytar en çiada, çerca da carreyra per hu elle auya de vijr. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Et quer dizer, segũdo dizem os sabedores: "en Canãtalaçor perdeu Almãçor sua alegria et sua loucania et seu brio". |
[+] |
1295 |
TC 1/ 249 |
Andados XIX anos do rreynaldo del rrey dõ Afonso -et foy ysto ena era de mĩl et XXXV anos; et [andaua] outrosi o ano da encarnaçõ do Senor en noueçẽtos et nou(u)ẽta et vijte anos; et o emperio d ' Enrrique en hũu -, esse ano acaeçeu que, quando os onrrados omes et sabedores que soy[ã] a guardar Yseẽ virõ o bem et a onrra que lli creçia cada dia a Çuleyma, (et) ouuerõ ende muy gran pesar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 384 |
O vello de dom Aras Gonçaluez he muy sabedor et, por que sabe(m) que uos farey eu cobrar a villa, mandou aquello dizer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 396 |
Depoys acordarõ todos os xxiiij caualeyros que achauã por dereyto esto: et leuãt[arõ]se os dous delles, os mays onrrados et mays sabedores ontre sy, o hũu de Castella et o outro de Leõ, et disserõ que todo ome que reta conçello de villa, que fose arçibispado ou bispado, que deuya a lidar cõ çĩco, hũu enpos outro; et cõ cada hũu que dessem ao rretador caualo et armas, et de comer (et de comer) et de beuer vyno et agoa qual el mays quisese. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 462 |
Et este dõ B[o]rd[im] era muy sabedor et muy trauesso et anteuiso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 491 |
Et depoys nõ llj sayu a el com̃o queria et por ysto rogou o Çide que llis fezese quanto mal podese, ca elle auja sabedoria que estaua o castelo mĩguado de vianda et de armas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 779 |
Et, estando y, ouue sabedoria de grãt conpana de alaraues, que andauã en Biberas cõ seus gaandos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 814 |
Et essa nobre rreyna dona Beringuela muy alegre por aquillo, que seu fillo [el] rrey dõ Fernando auja cõquerido a cidade de Cordoua, asi com̃o ela pẽsaua de seu fillo el rrey por consello et por ajuda de quantas cousas ela auja que a el conprissem, asi pero ela estaua alonge fezo suas graças muytas et muy grandes a Deus, bẽeyzendoo muyto o seu nume, por que a antiga di[n]id[ad]e, destaiada en cristiãos porla mj̃gua dos principes, era cobrada a España porla sabedoria dela et porla aguça del rrey don Fernando, seu fillo; ca esta nobre rreyna dona Berĩguela, asi com̃o conta a estoria, asi enderençou et [c]riou a este fillo dõ Fernando en bõos custumes et boa[s] manas sempre, que os seus bõos ensinamentos et os seus bõos custumes et as suas boas aguças que [lle] ela ensinou doces com̃o mel, segũdo diz a estoria, nõ çessarõ ne quedarõ de correr sempre ao curaçõ a este rrey dõ Fernando, et cõ [t]etas cheas de uertudes lle deu seu leyte, de guisa que, macar que el rrey dõ Fernando era ia barõ feyto et firmado en ydade de sua força conprida, sua madre, a rreyna dona Berĩguela, nõ quedou nẽ quedaua de lli dizer et ensinarlle aguçosamente as cousas que praziã a Deus et aos omẽes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 836 |
Et ouuerõ os mouros del sabedoria et nõ ueerõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 841 |
Mays o meestre d ' Ocres, dõ Paay Correa, et caualeyros bõos que auja cõ el rrey sabedores de guerra, consellauãllj que fosse çercar Seuilla, et que poderia por aquillo todo o al auer mays sen lazeyra del et de todas suas gentes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 856 |
Este meestre dõ Paay Correa, estando su Eznalfarag en seu rayal, ouue outrosi sabedoria de hũu arraz que seyra de Seuilla et passara a Tiriana por se meter en Eznalfarag. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 856 |
Mays nõ foron muy sabedores; ca, poys que elles começarõ a mouer, os hũus per mar et os outros per terrẽo, tã denodados, fazendo grandes ruydos de tronpas et de atãbores et doutras cousas, os hũus das naues dos cristãos, que estauã cõ suas naues apparelladas et muy apercebudas todauja, receberõnos de tal guisa et forõ recudir cõ elles, os do mar aos outros do mar et [os] de terrẽo aos outros de terrẽo, de cada parte do rrio, que os fezerom seer arepesos do ardimento que fezerõ et do cometemento que teuerõ feyto(s). |
[+] |
1295 |
TC 1/ 868 |
Et os mouros barũtarõ et ouuerõ sabedoria delles [et] vẽe[r]onllis y sen sospeyta gran poder delles, mayor que elles nõ quiserã nẽ atendiã, et derõ sobre elles; pero que, ante que se elles muyto açercassem, ouuerõ vista delles et seyrõ da çiada et começarõse de seyr et de se yr acollendo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 871 |
Et mãdou a Rreymõ Bonifaz, con quen se consellou et a outros que y forõ chamados, daquelles que eram sabedores do mar, que fossem ensayar algũu artifiçio como llis quebrãtassem pela agua a ponte, se podessẽ, per que nõ podessem hũus aos outros passar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 881 |
Et sobre esto ouue el rrey seu consello cõ Reymõ Bonifaz et cõ os outros omes bõos das naues que erã sabedores do mar, que ensayassem en algũa guisa com̃o podessem tomar terra eno areal porlos apremar mays et llis uedar esse passo et essa guarda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 886 |
Et, segũdo o proua a estoria, hũa foy essa das mayores et mays altas conquistas que eno mũdo todo foy visto nẽ feyta que se en tã pouca sazõ fezesse; poys per qual razõ pode seer de la el asi auer et en tã pouco tempo a gãanar, nõ pode ome entender y al, fora a merçee que foy do senor, cuio seruidor el era, que o quis y onrar et darllj uentura boa, porque tã nobre senorio et tã acabado ouuesse; o al, que he a frol dos acabamentos de todas onrras: a gran lealdade dos boos uasalos que auya, ca rrey que eno mũdo fosse nõnos ouue mellores nẽ taes de sua naturaleza, que sabemos ca per todas partes do mũdo ouuerõ sempre os castellãos prez desto sobre quantas outras gentes som, et mays seruidores de senor, et mays sabedores de todo afam. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 888 |
Et de outras gentes, meestres et sabedores de per todas uidas saber bẽ uiuer, mãdou y estabeleçer cales et ruas departidas a gran nobreza, cada huus sobre si de cada mester et de cada ofiçio, de quantos ome osmar poderia (en) que a nobleza de nobre et rica çibdad[e] et auondada pertẽeçia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 890 |
Este foy rrey muy mesurado et cõprido de toda cortesia et de bõo entendemento, muy sabedor; et muy brauo et muy sanudo enos lugares hu cõueesse; muy leal [et] muy uerdadeyro en todalas cousas que uerdade et lealdade deuese seer guardada. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 42 |
Pero er dizem que outras há i "de risabelha": estas ou serám d ' escarnho ou de maldizer; e chamam -lhes assi porque riim ende a vezes os homens, mais nom som cousas em que sabedoria nem outro bem haja. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
E este seguir é de menos em sabedoria, porque [nam] toman nada das palavras da cantiga que segue. |
[+] |
1300 |
AT III,4/ 44 |
E pera maior sabedoria pode[m] -lhe dar aquele mesmo ou outro entendimento per aquelas palavras mesmas: assi é a melhor maneira de seguir, porque dá ao refram outro entendimento per aquelas palavras mesmas, e tragem as palavras da cobra a concordarem com el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 3 |
Mays do [tempo] pasado, por que sabem os começos et os acabamentos dos feytos quese y fezerõ, dizemos que alcançam çertamẽte os [omes] osaber et [otempo] das cousas que forõ; onde por que osaber do tẽpo que foy he çerto et nom dos outros dous tẽpos, asi como disemos, traballaronse os sabedores de põer en escrito os feytos que som passados pera aver [rrenẽbra[n]ça] delles, cõmo se estonçes fossem et queo soubesen os que am de vĩjr asi cõmo elles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Et el foy oque primeyramẽte partio aterra por termynos; et aos omẽs que eram ajnda simplez et nõ sabyam njhũ mal, ensynaua os el amoytas sabedorias de artarias et de maldades; et por leuar [deles] entre seus pobõos [provou] os cõ esta mẽestria, et buscoulles os pesos et as mydidas de todas cousas que apeso ou amydida se podem vender ou dar; et nõ catandoas em Deus, nẽ em feyto de bõa alma, nẽ de bondade, mays pensando que [per] esto poderia moyto mays aver; et ensynaua aos seus seer soberueos, et ladrões, et jogadores aengano, et garções, de moytas molleres, et saber todos de moyto engano et de moyta rreuolta, et de todo outro máo costume. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 23 |
Et de cõmo acontesçeo departirõ lo estes sabedores: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
Et departẽ em este lugar et dizẽ os sabedores; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 27 |
Et elles [o escriuyrõ] em aqueles pylares que avemos dito por quese nõ perdessem, pero por que se quedam aqui todas as rrazões queos sabeos diserõ dos de Caym et destes de Seth, departimos nos asy que: esto podo séér queos do linagẽe de Caym acharom primeyramẽte os saberes et as mẽestrias dos saberes das cousas segrares, ou terrẽaes, donde som os saberes aque chamamos mecanycos, asy cõmo avemos dito de Jabel que buscou as mẽes trias [de] criar os gãados et caçar et pescar; et Tubal seu yrmão os estormẽtos de cantar et tãger et labrar de fuste pera elles, et daqui veẽo despoys cõ todaslas sutelezas acarpentaria de labrar de fuste, et de pedra, et ajnda de osso, et de al seo ya; et Tubalcaym, yrmão destes, aferraria de cobre et ferro, et oentallar, et opyntar cõmo dito he; et daqui veẽo despoys o obrar de labrar de prata et ouro, et fazer y todas las sutelezas [do[s]] lauores quese oje [fazẽ]; et ajnda tẽemos que daqui se leuãtou osaber de labrar aterra, asy cõmo olas et cantaros et oal quese ende dela faz, et outrosi os vidros do fieyto; et oque bem parar mẽtes aesto achara queos do linagẽe de Caym buscarõ primeyro todas las sabedorias et mẽestrias das cousas [terreaes]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Et Yonjto porla entrada do saber das estrellas de que oyra falar aseu padre Noe, et oaprendera del -que segundo achamos porlos escritos todos os santos Padres souberõ logo de começo moyto dos saberes das cousas çelestiaes, et aprenderõno elles de Adam et despoys [hũus] dos outros cõmo forõ vijndo por la lyña - et oal por merçede quelle Deus quiso fazer, et lle dou aly dom de sabedoria, [asi] cõmo diz mẽestre Pedro ẽno capytolo que fala do ordenamento dos fillos de Noe et de Nẽprot, que achou este Yonyto açiençia da [astronomya]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 55 |
Et el cõ grande sabor de poder vĩjr ao sennorio que queria foyse pera ouriente a Yonjto; et Yonyto rreçebeo moy bem et ensynoulle osaber da astrologia, et fezóó sabedor de sua fazenda et do que avia de aver. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 62 |
Sabuda cousa he por rrazõ et por natura, et os sabeos asyo mostrarõ por seus libros, que cõmo omũdo he feyto rredondo que asy he rredonda aterra; et os sabedores [despois] que arrazõ dela souberom et oseu asentamẽto, departirõna em tres partes et aaquelas partes poserõlles estes tres nomẽs: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 85 |
De Jafet, oyrmão menor, et de Noe seu padre achamos que fala [Ysydro] ẽno Libro das noblezas et maravillas de Rroma; et entendemos em aquela rrazõ que Noe amaua mays aJafet, oseu fillo menor, que aos outros, por que era mays sabedor et mays entendido que elles, segundo diz mééstre Pedro. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et os [hũus] [o] começarõ afazer porlos seus rreys, cõmo el rrey Nyno por el rrey Bel seu padre; outros por los outros seus prinçipes; os outros por seus parentes et por seus amygos, et [algũus] outros ouvo y queo fezerõ aonrra das bondades et vertudes, asy cõmo aajustiçia et aalealdade, aaforteleza, aasabedoria, aagrandeza, aamesura, aacordura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Et andados de Noe oytoçentos et seséénta et oyto ãnos et de Tare [vijnte] et sete, morreo el rrey Belo de [Babilonja], et rreynou seu fillo el rrey Nyno, despoys del; et segũdo diz Preçiam ẽno seu Libro Mayor ẽno começo, os omẽs quanto mays mãçebos veem tanto mays sotiles et entẽdidos som et tanto mays fortemente buscam et catã as cousas, et esto asy he et deue séér sempre segundo bõa et dereyta rrazõ, que os omẽs quanto ssom de mellor et mays ensynado lugar de primo, tanto mays ensynados et sabedores nasçem, et esto asy deue séér se em ello nõ ha erro de natura; et outrosi mays saberes bõos acham ẽnas çidades que ẽnas aldeas. et, ẽnas grandes vilas et poblas, que ẽnas pequenas, et véémos que esto asy he oje en dia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Onde por que ouvo moyta [cõpaña] et gente ẽna çidade de Babilonya, logo que [desçenderã] dos mõtes de Armenya, et vierõ aly, et poblarõ em ella, et ouverõ rrey que era sabedor, et boliçoso, et de grande coraçõ, forõ eles por esto mays sabedores et mays boliçosos por el et cõ el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Despoys que rreynou este rrey Nyno sayo sabedor, et moy viuo et moyto bulidor et [mañoso], cõmo aquel que era et [vyña] de rreys viuos, et de grãdes corações et moy [buliçosos] et fazedores; et asy otrage ja et lle vem cõmo de patrimonyo antigóó; et despoys que foy apoderado de todaslas terras do seu rreyno começou de rreuoluer, et cometer as gentes das outras terras, et guerrearlas et cometerlas fortemẽte por las meter su o seu señorio, et rreynar sobre ellas, asy cõmo oystes que quisera guerrear et aseñorarse rrey Nẽprot, de seu avõo, ẽnos mõtes de Armenya et despoys ẽnos cãpos de Senáár, sobre todaslas geerações dos fillos de Noe; onde semella queo tallente do avoo que nõse perdera ajnda ẽno neto nẽ se podia oluydar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 116 |
Et diz Orosio que começou Nyno ẽna parte de medio dia, ẽna fronteyra, et ẽnas rribeyras do mar Vermello, aconquista de Asya, et que leuãtandose daly vẽeo sempre guerreando ata apostromeyra partida de septẽtriom; et destroyo arribeyras do mar Exyno et vençeo todas aquelas gentes, em tal maneyra queas fezo tomar asy, et rreçeberlo por señor; pero eram ellas poucas ajnda et symples et nõ sabedores de armas, nẽ de guerras nẽgũas, nẽ dos boliçios do mũdo, cõmo disemos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 118 |
Et segũdo esto, semella que Cam fezo aarte que chamã notoria; pero segũdo dizem os sabedores desto que quẽ bem em ella obrasse et em ella aprendesse et estudasse, que em todos [los] saberes lyberaes et ẽnos outros em menos de tres [ãnos], poderia séér bõo mẽestre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Abraã foy por sy omẽ entẽdido em todas cousas, et sabedor em todas aquelas que oyra et aprendera dos outros sabios, et em todas aquelas de que omẽ algũa cousa de bem poderia dizer, et outrosy foy sabio et [apreçebido] das cousas que avyam de vĩjr; et entendiao porlas sçiençias do quadrunyo, donde era el moy grãde señor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Et por ende diz que foy mayor de todoslos outros da sua sazõ por vertude da sua sabedoria que el avia, et outrosy diz que todoslos omẽs bõos pensauã moyto em Deus em [moytas] maneyras; et el foy tam poderoso em sabedoria, et em palaura, et em obra, que el sóó podo mays que todos los outros pera mudar et tyrar opensamẽto et error que elles todos tynam de Deus, et fazer los créér nouamẽte doutra guisa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Et Josefo, por esforçar mays suas rrazões, aduz sobre ellas aquestas prouas dos aravigos, que escriuem de aravigo as estorias em aquela terra hũ morauã Tare et Abraã et suas [compañas], et conta asy que Orosio oCaldeo, que foy omẽ sabedor et que escriveo as estorias dos caldeos, que diz asi de Abraã nõno nomeando: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et aly avia ymage de carneyro enque adorauã [aa planeta] de Jupiter; et outra de coruo enque adorauã aplaneta do sol; et outra de cabrõ enque orauã ao Baco aque chamauã deus dos [vjños]; et [outra] de çerua enque orauã aaplaneta da lũa; et outra de vaca blanca por la dééssa Juno, quee oayre de juso; et outra toda de peyxe que era por Venus, aque elles chamauã dééssa de amor et de apostura; et outra ymage de cegoña et em esta adorauã aplaneta de Mercurio aque elles chamauã deus do triuo ou dos primeyros tres saberes liberaes; et em esta fegura, por que dizem que asy cõmo aquela ave ha oseu colo longo enque proua as cousas que come et sente aly qual sééra sáá et qual enferma, et osaão passao ao corpo et todo oal cõ quese nõ acha bem et entende quelle empéésçera et lle nõ sera [sãao] rretem ho ẽno colo, quea tem longo, et nõno quer comer, et aas vezes de medio da garganta, et outras vezes de fondo della, ho envia et deytao fora; et dizẽ os filosofos que tal deue séér osabedor, de longo colo, que ante pese, et cate, et pensse apalaura quea de dizer ante quea diga. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
Et segundo diz hũ doutor dos frayres menores quese traballou de tornar as [rrazoes dOvjdio] mayor ateoligia, diz que falou [Ovjdio] aqui encobertamẽte et por semellança, et daquelo que el diso que viuera aquel sangre em aquela [guisa], diz ofrayre que nõ poderia al séér senõ queos do lynagéé de aqueles que ficauã ẽna terra, moços pequenos ajnda, que despoys que forã cresçendo et se vestirom dos bẽes de seus parentes, cõmo se [enbestia] aquel sangre da terra de seus mayores, cõmo diz [Ovjdio], et apoderarõse da terra estes cõmo erã poderosos seus primeyros parentes et estes que ouverõ [a forteleza] et os talentes de aqueles padres, et empero diz que nõ erã tã grandes de corpos nẽ tã valentes amãos cõmo elles, et despoys que forõ moytos leuãtarõse contra seus deus et lidarõ cõ elles, et diz queos vençerõ et que Jupiter et os outros deus que fugirã ao Egipto, et hũ delles, que avia nome Tyfoueo ogrande gigante, foy tras elles, et elles cõmo erã moy sabedores por lo saber que sabiam das estrellas et por la arte magica, quee osaber dos encãtamẽtos, et osabiam elles todos moy bem, trasfigurarõse em aquelas feguras que disemos por se encobrir dos gigantes queos nõ achassem, nẽ os podessem tomar; et em tal [guisa] sse mudarõ que aqueles queos vissem que creessẽ que aquel carneyro de Jupiter que verdadeyro carneyro era, et outrosi que cada hũa das outras [anjmalias], em cujas feguras disemos queos adorauã os [gentijs], por ydolos dos seus deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et forõse maravillando del et de seus ditos todos los da çidade de [Vr et] os outros da terra; et vynam moytos oyrlo et pagauãse moyto de quanto dizia, et moytos deles yamse partyndo dos ydolos por quelles predicaua que Deus, que todaslas cousas criara et as [tyña] em poder, et este era hũ sóó verdadeyro Deus, et que todaslas outras cousas ajnda que tragem os omẽs abõa andança, dizia que aquelo queo nõ aviam os omẽs por sy, et aquelas cousas que erã dadas aos [omes] que por mãdado de Deus lles vjnã et nõ por seu poder nẽ força deles, nẽ por seu saber, nẽ por sua vertude do omẽ; et mostraua lles esto por las naturas das cousas et por moytas prouas et rrazões, et todoslo aviam por moy sabedor, et achegauãsse moytos ael. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et Josefo, em rrazõ de provas desto que diso Abraã, diz ẽno septimo capitolo do primeyro lybro da Antiguydade dos Judios, et trage por testigos os caldeos que falarõ da sabedoria de Abraã; et foy Beroso hũ [del[e]s], et nõ nomeou a Abraã [per] seu nome, mays diso del asi: despoys do deluvio, ẽna deçima generaçom, foy ontre os caldeos em Caldea hũ varõ justo et grande et moy prouado ẽnas cousas çelestiaes et ẽnos feytos grandes delas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
Et demays se Deus quiser que verra moy bõo fillo herdeyro et empos aquel outros moytos; ca Deus, que da soude aos rreys et aaoutra gente quandoo meresçẽ, asyo ordenou moytas vezes segundo queo aprendemos dos nosos auçiãos, que por hũ rrey que veña máo ou myngoado em algũa cousa, asy cõmo agora he este noso señor; despoys da Deus empos este moytos et bõos rreys cõplidos de toda sabedoria, et esto faz El por mostrar oseu grãde et nobre poder, et asua merçed, que de máo pode fazer séér bõo cõmo oque he poderoso em todas las cousas; demays, que fica orreyno ẽnos nosso aluydrio et ẽno noso ordenamẽto; et nos sejamos bõos vassalos et ayos verdadeyros et fiees et [mãteñamoslle] orreyno em justiça et em paz, et nõ lle danemos delo nada, nẽ façamos nẽgũas cousas por queos seus dereytos sejam [mynguados] em nẽgũa [guisa], ca se el sysso ouvesse cõplido el nos lo faria fazer cõmo ofezerõ aqueles donde el vem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 167 |
Et ata esta sazõ morara Abraã em terra de Caldea et de Messopotamya, et estudiara y ẽnos saberes da arte aresmetica, quee osaber do cõto [et] da geometria que mostra osaber de mesurar et medyr as cousas do çeo; et era Abráám moy sabeo destes saberes et doutros, mays que todos los outros mééstres que avia ontre todos os caldeos; et por estes saberes vẽeo el aconosçer que cousa era Deus et fazerlle as cousas que ael praziam et nẽgum nõ pode aDeus conosçer senõ for sabedor ou se sse nõ [traballar] deo seer. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 172 |
Et diz Josefo quese traballaua desto Abraã por estas quatro rrazões: aprimeyra por que ouvessem el et suas [compañas] por onde se mãteer et pasar aly bem em aquel tẽpo tam mao; asegunda por oyr os clerigos sabedores daly et aprender deles oque diziam de Deus; aterçeyra que se achasse alguũs que creesẽ em Deus, mellor et mays cõpridamẽte que el que [tevesse] aquela créénça; aquarta senõ achasse ẽno Egyto quẽ créése em Deus tã bem cõmo el quelles mostrasse averdade et lles la fezese entender et creér. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 173 |
De cõmo fezo Faraom com Sarra Estonçes el rrey Faraom, despoys [que] vio que tam fermosa era, Sarra, enviou por ella et por Abraã et leuarõlos aseu pááço, et mãdou estonçes el rrey adubar moytos mãjares, et fazer moytas alegrias com elles, segũdo diz mẽestre Godofre et outros cõ el; onrraua el rrey moyto aAbraã por amor de Sarra, coydando que era sua yrmãa cõmo el dizia; et ajnda por lle fazer mays [grãde] onrra mãdou que em toda sua terra queo onrrassem et otevessem por hũ dos mays sabios de toda aterra do Egypto, et daualle aonrra et olóór delo, et alauauao moyto, et todos los priuados de sua casa et os outros do rreyno onrrauã no moyto, por que viam queo el rrey tanto onrraua; et por esto diserõ verdade os sabedores, que aquel que el rrey onrra que esse he onrrado, ca todos onrrã ao que ael rrey veẽ onrrar; et pero queo elles faziam, mãdóó el rrey fazer aos de sua casa et do seu rreyno et diso queo onrrassem todos moyto et lle fezesem todos moyto algo et bem; et todos lle derõ dões: seruos et seruas et bestas et gáándos de todaslas maneyras, asy cõmo camelos, egoas, asnos, boys, vacas, ouellas, et cabras, et ouro, et plata moyto, et panos de seda, et outras dõas de moytas maneyras; et todo esto faziam aAbraã por que viam que plazia ael rrey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
"Empero que eu aja tam grande vertude de aqueste saber, et ho teña ẽno meu coraçõ pera querer ordenar osegre, et [tamaño] seja oamor que eu ey de mostrar averdade et leyxar aescritura, pero [nom] ha cousa [negũa] que eu mays queyra [coñosçer] que saber as rrazões do rryo Nylo, que estam ascondidas aos omẽs et ajnda asabedores que por tantos segres de ãnos cõmo som pasados queos [non] sabe nẽgũ çertamẽte; et que saba eu acabeça et afonte del onde he ou ondese começa, oque nũqua foy sabido de quantos eu sey ata o dia de oje que eu saber [podese que o] sabia seo tu nõ sabes; et tu que eras tam nobre omẽ, et tam santo varõ, et tam sabedor que teño queo sabes tu, mostrame por que eu aja por ty çerta asperança de véér et saber as fontes do Nylo; et por aprender esto leyxarey esta batalla çidadáá enque ando, [pero] que me sééria de outra [guisa] moy graue cousa de leyxar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 182 |
Et bem teno que do que das estrellas, et dos corpos çelestiaes, et das plagas do çeo -et plagas [que[r]] tanto dizer cõmo as partidas ou carreyras del - eu ey dito ẽna rrazõ do çeo, et moyto do que dizem daqui adeante, que bem osabes tu ca te traballaste ende et te [traballas] ajnda cõmo deues de saberlo et sabes lo: mays ao caualo ligeyro nõlle empéésçe de lle poer hũa vez as esporas ẽno cosso, et asy nẽ ao sabeo enlle falar ẽna sua sabedoria, que seo bem falam aly et el [moyto] desto sabe dantes, mays sabe despoys. " |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 186 |
Aleyxandre, que foy omays alto dos rreys ao qual aprovinçia Menfis d o Egyto ha ora, ouvo el envidia do Nylo de nõ poder el, que era cõmo señor de todo omũdo, saber oseu feyto do seu nasçemẽto et oseu acabamento, et enviou dos sabedores et escolleytos escodrinadores [de] Etiopia por los cabos da terra; et quando vierõ ááçitara vermella do eyxe do firmamẽto ouverõ aquedar aly, que nõ poderõ pasar, et vierõ aly ao Nylo et acharono caente. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Daly adeante vayse aaysla de Abarom, aaque anossa antyguydade chamou onrrada, terra poderosa et que oye et sofre os primeyros rroydos do Njlo, cõmo olugar queos ha et os oye primeyro que outro lugar, et sentenos os penedos que estã primeyros; et plougo aos sabedores da natura desta [rrazõ], de dizer aestes penedos venas do rrio Nylo, por que elles som os primeyros que descobrẽ et dam çertos ssynaes do primeyro medo daqueles rroydos do Nylo, que vem nouo cõ oprimeyro começo da vijnda deles; que dito oavemos ja que ata duas ou tres legóas do Nylo em esta sazom nẽgũa moller prene nõ ousa y morar, por lo espanto et medo que tomã de aquel rroydo et vozes que da et sona anse amouer et perdem suas creaturas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 195 |
Et Abraã por estas rrazões sobre ditas, et por que era sabedor [da] astronomya, -que segundo diz [meestre] Pedro, Abraã fezo mẽestre dela aCã, fillo [de] Noe, de que avemos dito quese cãbeara onome et chamauã lle Zoroastres - et vio por esta arte queo destemperamẽto do ayre, que faz segundo queas planetas se alçam ou bayxam, quese tornã acabo de [çinqueeenta] ãnos aseu tẽperamẽto, et em seu estado cõmo avyam primeyro; daquelo que vio quese fazia ẽnas estrellas quiso el fazer [semellança] dello ẽnas terras, et mãdou por ende aaqueles que por lo seu syso se ouvessem aguyar, que daly adeante, cada quese cõplissem çinquoéénta ãnos que chamasem ao postromeyro ãno jubileu, de jobel, que quer dizer tanto cõmo çinquoéénteno, asi cõmo contamos de suso. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et de aqueles mõtes [de] Arabia et de Palestina naçẽ duas fontes de moyta agoa; et hũa a nome Jor, et aoutra Dam; et os sabedores das terras, veendo cõmo estas duas fontes se ajuntauã aly et cõmo das agoas de ambas ajuntada em hũ ygoalmẽte se fazia hũ rrio tomarom estes dous nomẽs, Jor et Dam, et por esta rrazõ chamarõ aaquel rrio Jordam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 233 |
Et chamou Abraã aEliazer seu móórdomo, que era o mays ouçião et omays sabedor de toda sua casa et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et segundo elles este primeyro omẽ foy Demogergon, et nasçeo dos quatro elemẽtos, segundo contam os autores dos gentijs; et este nome he [cõposto] de demõ que diz ogrego por sabio et geo gergon por terra, onde Demogergõ tanto quer dizer cõmo sabedor ou sabedoria da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et outrosi ho outro seu fillo Neptuno sayo de taes costumes que mays amaua as agoas que outra cousa, et caçar em ellas as aves et andar apescar, et traballauasse de buscar et fazer engeños et estormẽtos pera andar sobrelas agoas; et el rrey Saturno, quando esto vio em el doulle opoderio das agoas et fezóó ende almyrante et rrey cõ seus dereytos; et por que sayo Neptuno mays sabedor que outro omẽ de todo ofeyto das agoas chamarõlle seus gentíj́s rrey et deus dos mares et das outras agoas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 251 |
El rrey Jupiter tam sabio era, que tam bem ẽnas cousas de jogos cõmo ẽnas outras de grandes feytos, por lo seu grande saber das estrellas que escollia as cousas que aviam de [vĩjr], tã bem ẽnas hũas cõmo ẽnas outras; et sobre todo ẽnas cousas queos [hũus] dos seus deus dos gentíj́s aviam de fazer ou faziam aoutros, Jupiter sentio dantes a [vijnda] da rreyna Juno sua moller, et ante queo ella podesse véér mudou Jupiter por seus encantamẽtos et sua sabedoria aYo em jovẽca, et que semellasse vaca, et fezoa moy fermosa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 252 |
Arreyna Juno, sabedor das cousas da terra et do mũdo, asy cõmo aqueles que oje dello som sabedores et as querem et codiçiam de aver et as gardam, et ella avia hũa garda pera as cousas terreaes, et por que as rriquezas mayores daquela eram de gaãdos desta rreyna deque aquela garda et aquel moordomo era pastor, et ael chamauã[lle] Argo, et ẽna cabeça aderredor avia çento ollos, todos postos por ordem; et por mãtéér et gardar bem aencomẽda das cousas que el avia em garda, nũca dormya [hũa] ora de todos los ollos; mays quando queria dormyr os dous ollos velauã, outros dous dormyam, et desta guysa faziam todos aderredor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 256 |
Agora diremos estas rrazões et estes mudamẽtos que dam aentender, segundo queos achamos departidos de omẽs sabedores. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et elles nõ falarõ em seus ditos senõ de grandes omẽs, quer fossem de máos custumes, quer de bõos, aquelas [dõnas] ou donzelas em quẽ elles quiserõ poer seus enxemplos encubertos; asi cõmo era Dampne, aquẽ amou Febo, deus do sol, asi cõmo sabedor das naturas do sol, quea chamarõ filla de Peneo, aquẽ elles chamauã rrey et deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 259 |
Et Mercurio ẽnas façayas, segũdo diz Rramyro, tanto quer mostrar cõmo amõtoamẽto de pedras ẽna alteza dos mõtes; et segundo diz Rramyro, Mercurio tanto quer mostrar cõmo palaura, ou rrazõ medianeyra ontre os omẽs, et que este he cõmo deus ou señor dos mercadores por que ontre os que vendem et cõpram sempre ha de andar palaura medianeyra; et foy sabedor em moytas artes, et alcançou ata otẽpo de Moysem, segundo conta Lucas; et Mercurio, segundo Rramyro quer dizer tãto cõmo abridor das çidades ou alomeador contra ocorremẽto do syno. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 264 |
Esta Ysis foy ẽno Egyto dona moy complida em toda bondade; et os do Egyto, que eram moy grandes estreleyros et sabedores das naturas das cousas, adorauã oelamẽto da agoa et as planetas mays que aoutra cousa; et a agoa por rrazõ do Nylo, donde lles [vina] quanto bem aviam; et os caldeos adorauã ofogo por quea em aquela terra mayor poder que outro elamẽto, et onde quer que elles achauã ydolos feytos aonrra doutra cousa queymaua nos et faziam aas gentes adorar os seus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 269 |
Sobresto departem os santos Padres et dizẽ que Rrebeca, madre destes moços que ajnda os ẽno ventre tragia et passaua cõ elles grande traballo et pẽna, que quer dizer tanto cõmo paçiençia, ou sofrençia, ou sabedoria, ou moyto tomou, ou aque moytas cousas rreçebeo, segũdo queo espom Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 272 |
Et forõ ambos aquestes moços criados em casa de seu padre et de sua madre, et despoys que Esau et Jacob forõ cresçendo, Esau era sabedor de caça et de armas, cõmo avemos dito, et esto amaua el, et desto se traballaua. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
Et contã as estorias queo fezerõ asy cõmo nõ sabedores das cousas quelles faziam mester, segundo que acaesçem aos [avijmẽtos] dos omẽs, que deueram buscar et tomar mayor poder, et cobrar coraçõ et lidar outra vez com elles, por véér seos poderiam vençer et vengar sse deles, et nõ ofezerõ, mays convergonça de que foram vençidos, touerom que deuyam afogir, et apartar se de todas las moradas dos omẽs onde os nũca visse omẽ, et leyxarom toda sua terra et forõ se et [tomarom] aysla Rrodo, que avia antes nome Ofuyssa, et poblarõna, et morarom aly em ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 296 |
Et diz Josefo et mẽstre Pedro que fezo Jacob esto cõmo omẽ sabedor et feyto abõa parte aquẽ Deus amaua et guyaua, et por [que] pareçessem os gaãdos mays et os omẽs ajnda. |
[+] |
1301 |
PP V, 48/ 29 |
E por ende el prelado, por sua sabedoria, acresçer deve la onrra de su dinidat , porque nõ sea despreciado. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 20 |
Et de cõmo era sabedor et cordo, sofreu todo moy bem. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 21 |
Et esta Ynfanta Media era das mays [sabedores donas] que ẽno mũdo avia en aquel tẽpo, et sobre todo ẽna arte magica et das estrelas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et buscou cõmo entrase no cõvite a pesar do convidador et dos convidados et ella era moy sabedor de arte magica et dous outros encãtamẽtos cõmo as outras deesas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et por esta rrazõ que deue seer a maçãa julgada a mj̃ por mjña ' Et diso Palas asy: ' [señor] RRey Jupiter, eu sõo señora dos saberes lyberaes et da natura das azeytunas et de toda las naturas de sabedorias et mẽ(e)strias de lauor de liño et de lãa. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 56 |
[disy] Paris, cõmo era mançebo entendido et sabedor, ante que aly viese pensou en seu coraçon que el rrey et a rreyna que algũas demãdas et pregũtas lle fariam et pregũtariã de sua [fazenda]; et por aquesta rrazon trouxo cõsigo [o] pastor, seu amo, et algũus dos outros pastores [auçiaos] que sabiam outrosi de sua fazẽda, et cõmo fora achado ẽno mõte do val de Astra. et Paris rrespondeu a el rrey et a a rreyna et aos outros, seus yrmãos, et diso asy: ' señor rrey, aquel que me a myn achou et me criou foy este pastor que aqui esta, et outros pastores cõ el de aqueles que estonçe eram y, et ajnda fasta agora son viuos et saãos o dia de oje et se [vosa] merçede for et teuerdes por bem que venam ante vos, señor, a elles preguntade, et elles vos contaram todo o feyto da verdade ' et el rrey et a rreyna et seus fillos entenderõ moy bem cõmo el tragia todo seu feyto por rrecado, et cõmo era sesudo et de bõo entendemẽto, et cõmo de todas estas cousas el avia fama et loor et prez; et tenya[n] lo por moy ben rrazoado et de dereyto juyzo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 72 |
Et tã grãdes forõ as rriquezas que trouxerõ, que toda Greçia foy ende cõprida et abastada de todo los bẽes de Troya Toda a rrazõ vos ey dita, segundo en escripto achey por sabedores, por qual rrazõ foy Troya destroyda a primeyra vegada, et por [cam] pouca cousa se moueu tal rrazõ primeyro mays depois montou moyto alto este feyto cõmo adeante oyredes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 84 |
Et des que se tornou cõ el, dou o a Chirõ o sabio que o ensinase a leer, et a sabedoria d ' armas, et todos bõos custumes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et gisarõ se aly anbos; cõmo conta a estoria, trouverõ çinquoeẽta naues de moy bõa cõpaña ca Vlixas era moy sabedor. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 100 |
Et era moy sabedor ẽnas artes de nẽgromãçia. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 106 |
Et foy seu mẽestre hũ que avia nome Flotes, que era moy sabedor et mays vello de quantos aly eram. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 108 |
Ca de todos los males este he o peor, et o que todos los [omes] deuẽ mays esquiuar et partyr -se del et d ' esto som eu bem sabedor. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 116 |
Outrosi chegarõ y de terra de Elysonja, que he açerqua de Femynja onde ha moy bõas espeçias, Pãtioplus, hũ rrey moy bõo, vello et moy sabedor de sçiẽçia, que era tã leterado que sabia todas las sete artes [Et] trouvo y cõsigo hũ sagitario de que todos se faziã moy ma(ra)villados. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 135 |
Ca a nẽgũ nõ cõuyña tanto de tomar este pleito con aquela cõpaña cõmo a el A XVIIJa az, fezerõ el RRey Mateon, fillo de Mabus, et el RRey Pulidario; et leuarõ consigo todos los treçianos, que amauã moyto [Tropilo], que era moy sabedor de gerra, fezo outra moy grãde az cõ todo los de RReldon. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 185 |
Et este tendillo(n) era tã noble et tã maravilloso que nõ ouvo õme ẽno mũdo tã sabedor que podese dizer en latim nẽ en rromãço as feyturas et as maravillas et as vertudes que en el avia Et por ende nõ cõven de detẽer rrazõ sobr este feyto ca moyto al teemos en que falar |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 186 |
Et sabede que cada hũ d ' estes persianos que tragiã duas espadas para mãteer et sofrer mellor o torneo despoys sayo Deyfebus et cõ el el RRey Menõ, que tragia consigo moytas conpañas et fortes et estrayas depoys que estes forõ fora, sayrom rreys et prinçipes et outros moy altos [senores] con suas azes bem apostadas por grãde sabedoria. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 194 |
[Et diz o conto que tres m[e]estres moy sabedores en n[e]gromãçia poserã et ordenarã estes pilares cõ grãde arte et por grã soteleza.] |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 291 |
Et foy moy [entẽdodo] et moy sabedor. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 293 |
Et dizẽ os sabedores que [todolos] rrios [saem] do mar, et van [per] canos por la terra et por que a agoa sal do mar, vay se coando et adulçãdo quanto mays vay por terra espessa et se mays do mar arreda, tãto a agoa he mays dulçe. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 341 |
Et nõ ouvo y marineyro tã sesudo nẽ tan sabedor que soubese dar cõsello nẽ esforço a si nẽ a outro. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 341 |
Et a chuvia era tã grãde et tã espessa que caya sobre elles que semellaua que cõ cantaras [lle] lla lançauã sabede que nõ avia y tã sabedor nẽ tã orgulloso que de grado nõ quisese aver perdido hũ nẽbro ou dous por tal que esteuese en saluo ẽna rribeyra do mar de Cartagẽ. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 342 |
Agora ley[x]a o cõto falar de Pirrus por contar (leyxa o conto a falar de Pirrus por contar da mez[cla que] fezerõ aos gregos) En esta parte diz o conto que Nãpus fou hũ rrey moy rrico et moy onrrado et moy sesudo et moy sabedor de leys. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 342 |
Quando Vlixas, o sabedor et o enganoso, vyo que ja sobre este feyto nõ fariã mays, pesoulle moyto fortemẽt et pẽsou logo outra grã maravilla, et rrogou a todoslos da oste por Palomades, et cõselloulles que se quitasem deste pleito et nõ fezesem y mays. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 344 |
cõmo Eneas mezclou Diomedes cõ sua moller Egeal El RRey Naupus ouvo outro fillo moy engenoso et arteyro et rreuoluedor et sabedor de fazer mezclas et de buscar mal. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 346 |
Et sen falla este rrey cõprou caramẽt a tardada et foy grã mal et grã pecado, ca moyto era bõo caualeyro sesudo et sabedor et preçado [ontre] los preçados mays ante que este libro seja acabado, oyredes cõmo depoys de sua morte foy ben vengado |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 352 |
Et tãto eram anbas sabedores de encantamentos et de espiramẽtos que acabariam todas las cousas que obrar quisesem. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 352 |
Et bem entendeu Çirtes que sua sabedoria nõ valia nada contra mj̃ ca tal mẽestre achara contra sua arte que nada nõ valiã seus espirimẽtos nẽ suas encãtações desy party me d ' ela et leyxe a prenada, cõmo vos ey dito. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 352 |
Et maravillosamẽte era a dona sabedor de aquela arte. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 355 |
Et quando chegou Vlixas, Alçiõ, [o] rrey, o rreçebeo moy bem et moy ledamente et cõ grã solenydade por que moytas vezes oyra falar del que era de moy bõo siso et de bõo entendemẽto et de moy bõa palaura, et que era rrey moy onrrado et de grande prez et sabedoria et de grãde nobleza. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 366 |
Et sabede que nõ ouverõ mester ayos, ca todo [aprẽdjan] de seu -quanto lles fazia mester - , de noblezas et bondades et forõ sabedores et ensynados et [omjldosos] . Et conosçiã todo bẽ, et vsauã del et arredauã se de todo mal. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 368 |
cõmo os sabedores soltarõ o soño a Vlixas, et mãdou (prender a Telemacus, seu fillo) Todos los sabedores do rreyno diserõ que aquel soño mostraua grãde yra et grã doo et grã desonrra, et deytamẽto fora do [rreyño] Et que sobre todas las cousas que se gardase de seu fillo que lle nõ enpẽesçese ẽno corpo ca cõ este ho ameaçaua o soño que soñara Et Vlixas ouvo gran pauor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 227 |
Toda a rrazõ uos ey dita, segundo en escripto achey per sabedores, per qual rrazõ Troya foy destroýda a primeyra uegada, por quanta pouca cousa sse moueu tal rrazõ primeyro. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 230 |
Et sabede que esta foy a mellor dona que ouuo ẽno mũdo, que passou de siso et de sabedoría tódoslos outros que forõ ẽno mũdo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 233 |
Moy grã pouco siso faço porque quero cõtar as marauillas de Troya, ca por sabedoría que podesse auer nõ podería ende cõtar a dézema parte. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 234 |
Et el chamou hũ seu cõde, que auj́a nome Antenor, et era moy leterado et moy sabedor de pleytesía et tĩúdo por de grã siso et mays sisudo de entre elles. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 240 |
Et uós, señor, d ' aquí adeãt, parade mẽtes et tomade tal cõssello que, sse pleito começardes, que lle poñades tal çima que se uos torne a onrra et a prol, ca acho eu ẽnos sabedores que forõ ante que nós que senpre home deue ben parar mentes ẽno feyto que quer começar, a qual çima pode uĩjr. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 246 |
Et desto me faço agora grã sabedor et grã m[a]estre et ben uoslo digo outra uez que, sse Pares trouxer moller de Greçia, nũca hũ de nós escapará sen grã coyta, ca logo uerrã os gregos sobre nós, et quebrãtarã per força o Aylión, et nõ acharã lugar tã alto que nõ derriben, mao nosso grado, et matarã padres et fillos, et destroyrã o rreyno, et nõ ficará y yrmão nẽ parẽt. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 250 |
Et estes erã moy bõos et moy ben gornidos et moy sabedores de batalla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 276 |
Et home ẽno mũdo nõ lle passaua de sabedoría nẽ de rreuolta, et morría senpre por gãañar señorío et terra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 278 |
Casandra era tã grãde que assaz lle auõdaua, et era uermella et lentegosa et moy sabedor ẽnas artes [d]e negromãçia. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Et foy seu meestre hũ a que dezíã Filotés, que era mays sabedor et mays uello de todos quantos y erã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 288 |
Desto sõo eu ben sabedor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 300 |
Outrossý cheg[ou] y de terra de Alysonja, que he çerca de Femenja, hu ha as moy bõas espeçias, Pitroplés, hũ rrey moy bõo, uello et moy sabedor de çiençia, que era tan leterado que sabía tódaslas sete artes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 325 |
Triópilo outrossý, que era moy sabedor de guerra, fezo outra moy grãde aaz cõ tódoslos de Rreldón. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 367 |
Hvn día auẽo assý que, seẽdo tódoslos altos senores da hoste en hũ lugar ajuntados, por auer seu cõssello, ca en aquela sazõ ajuntáuãsse de cada día por buscar engeño ou arte cõmo podessen cofonder seus ẽemjgos, et [dauã y] cada hũus seus cõssellos, segũdo seus entẽdementos, et leuãtousse Palamades en pe, que el era moy bon caualeyro, et andaua moyto aguçoso en esta demãda, et en toda a oste nõ auj́a caualeyro de tã grãde entẽdemento, nẽ tã sabedor en todas çiẽçias. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 375 |
Et, señores, por esto ey por uós enviado, que cada hũ de [u]ós coyda sobre este feyto et que façades en gisa que metades en esto o ssiso et a força et a ssabedoría et todo uosso poder quando cõprir, en gisa que o ajamos preso ou morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 377 |
Mays eu sey ben, segundo creo, que, ante que elles o ajan morto ou preso, cõmo elles queríã, ante fará taes esporoadas et taes feytos et taes entradas et taes caualarías que el meesmo tomará pauor en ssy, por matar dos mellores et mays onrrados et mays sabedores que éntrelos gregos ha, en gisa que senpre lles ende auerrá mal et tal dano de que sse doyan. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 403 |
Demays, señores, a uẽtura nos ajudou tãto que meteu en nosso poder et en nossa prijón hũ dos bõos caualeyros et mays sabedor de armas que auj́a en toda esta terra, et que tĩjña mayor lugar ca el rrey, ca este era o mays priuado que el rrey auj́a et cõ quen mays falaua suas poridades, et por seu cõssello fazíã troyãos quanto fazíã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 406 |
Et Colcos, o moy bon sabedor agoyreyro et leterado lles preegaua de cada día, et os cõfortaua, et dezía taes rrazões per que elles erã esforçados et ficauã en seu coraçõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 424 |
Et este tendillón fora cõprado por moy grãde auer, ca era tã nobre et tã estrayo que ẽno mũdo nũca foy mellor, nẽ ha home ẽno mũdo tã sotil nẽ tã sabedor que podesse dizer en latĩ nẽ en rromãço as feyturas et as marauillas et as uertudes que en el auj́a. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 426 |
Et depoys que estes forõ fora, seýrõ rreys et prínçepes et outros altos señores cõ suas azes ben apostadas et per grã sabedoría. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 436 |
Et hũ m[a]estre moy sabedor, a que dezíã maestre Booz de Pula, et era o mellor m[a]estre en selorgía que auj́a ẽno mũdo, penssou da chaga a Éytor. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 436 |
Et diz o conto que tres maestres moy sabedores de negromãçia poserõ et ordenarõ estes piares per grã rrecado et per grã soteleza. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 465 |
Et, sen falla, assý fora, se nõ fora y chegado hũ maestre de Ouriẽte, que era sabedor en solergía, tãto que nehũ home nõ podería morrer de chaga de que el quisesse penssar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 493 |
Et cõmo era entendudo et sabedor, buscou quen o guiase, et chegou hu sij́a a rreýna. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 522 |
Et esta onrra gardádeuos de a baixar et a çerca estades ende, se uos nõ gardades et nõ quiserdes tomar outro cõssello; ca, cõmoquer que home pode gãañar bõo prez, mester ha sabedoría pera o gardar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 542 |
Et el foy aló de grado, et leuou cõsygo a Nástor o Uello, que era moy sabedor et moy entẽdudo et moy bẽ rrazoado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 596 |
Este enperador fuj señor de todo o mũdo, et fuj moyto entendudo et muy sabedor, et fezo scriuir tódaslas terras et tódaslas comarquas que son so o çeo, en tal maneyra que nõ fuj serra, nẽ prouinçia, nẽ rrío, nẽ cõmarqua que nõ fezese scriuir, et quanta jent auía eno mundo, preto et longe, por tal que despois nõ se podese oluidar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 600 |
Et quẽ agora contar quisese onde saen estes rríos et en quaes mares entram, muyto sería longo de contar, que dizẽ os sabedores que tódoslos rríos saem do mar et porla terra a ue[a]s, porque a ágoa sal do mar et uayse collando et adoçando, et quanto mais uay per terra mais espesa et se mais alonga do mar, tãto a ágoa he mais doçe. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 626 |
Et esto seia falado et leuado per tal sabedoría cõmo posamos auer paz, ca muyto a auemos mester. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 635 |
Et leuou cõsigo hũ rrey sabedor et de grã linagẽ, a que dizíã Taltarius; et, sen falla, nõno leuou cõsigo senõ por encobrir sua trayçóm, cõmo a encobreu per el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 645 |
Et uós sodes tã entendudo et tã sabedor que, pois noso amigo queredes seer et auedes uoontade de nos fazer prazer, uós o podedes ende tirar et dárnoslo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 647 |
Mays Eneas, que era muy cheo de rreuolta et d ' engãno, et era engenoso et sabedor, et falaua moy sotilment, estando asý falando, os troiãos quiríã fazer muy grã sacrifiçio aos dioses. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 663 |
Et Vlixas, o sabedor et sesudo et bẽ rrazoado, teue muy bẽ sua rrazõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 671 |
Et o uoso talent fuj conprido perlo meu siso et perla mĩa sabedoría. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 681 |
Et ela era moy sabedor das poridades dos dioses, et sabía todas sçienças et as cousas que auíã de vĩjnr. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 692 |
En esta parte diz o conto que Napus fuj hũ rrey muy rrico et muy sesudo et muy sabedor de lees. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 692 |
Quando Vlixas, o sabedor et enganoso, ueu que ia y al feyto nõ sería, pesoulle muyto mortalment, et pensou logo outra grã marauilla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 698 |
El rrey Napus auía outro fillo engeñoso et arteyro et rreuoluedor et sabedor de fazer mezclas et de buscar mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 700 |
Et fuy grã mal et grã pecado, ca moyto era bõo caualeyro et sesudo et sabedor et preçado éntrelos preçados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 714 |
Et a hũa dizíã Çirçes et a outra Calixa, et tãto erã anbas sabedores d ' encantamentos et de spirimentos que acabauã tódaslas cousas que obrar quisesem. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 714 |
Et bẽ entendí eu que sua sabedoría nõ ualía nada contra mj̃, ca tal maestría achara eu contra sua arte que nada nõ ualíam seus spirimentos nẽ suas encantações. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 714 |
Et marauillosament era a dõna sabedor daquela arte. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 723 |
Et cõmo os rreys preçados et os maestres onrrados et sabedores das grandes profeçías esteuerõ y muytos días muy uiçosos, [et] das quyrolas que y fezerõ, en que todos andarõ cantando altas uozes, muy doçement, cõ estormentos muytos et de muytas maneyras. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 738 |
Cõmo os ssabedores soltarõ o soño a Vlixas et cõmo el mãdou prender a Antýlogus, sseu ffillo |
[+] |
1370 |
CT 1/ 738 |
Tódoslos sabedores do rreyno diserõ entonçe que aquel soño mostraua grãde yra et grã doo et grã desonrra et deytamento do rreyno, et que sobre tódaslas cousas guardase bẽ seu corpo de seu fillo, ca cõ este o ameaçaua o soño que soñara. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
E esto he porque non era sabedor que era estabelesçido por hereo. ca se o soubese non consentiria (a)quela venda (que) fose feyta. pero se este seruo sobre dito .......nna lugar en vida de seu sennor ..............tumaua alguas cousas vender por elle como quer que o hereo possa desfazer a venda porla rrazon de suso dita con todo sobredicha, con todo eso, tenudo es de emendar al comprador los daños, e los menoscabos, quel vinieron por razon de aquella compra, de los bienes que el sieruo (traya) en pegujar si los ouiere. |
[+] |
1375 |
QP 26/ 116 |
Casa, o torre, que deue seruidumbre a otro, o que fuesse tributaria vendiendo vn ome a otro, callando el vendedor, LEE LXII (como se non pode desfazer a venda que he feita dereitamente macar disese que a fezera com coita de fame ou de peito que avia a dar) Desatar querendo alguo (ome) a venda que ouuese feita de seu grado dizendo que a vendera (por) gran coyta en que estaba de fame ou por moytos peitos que avia a dar por rrazon daquela cousa que vendeu ou por outra (rrazon) semellante destas. dizemos que esto non (lle) abonda para desfazer a benda. outrosy dizemos que se......quiser desfazer venda dizendo que a fezera por menos do que ualia (por que non era sabedor quando a vendeu que tanto valia que) por tal Razon nonna pode desfazer saluo ende se a venda fose feita por menos da meta do dereito preço segundo he sobre dito ennas lees deste titolo ou se poder prouar que a venda foy feyta por engano que lle fezo o conprador a sabendas non seendo o vendedor sabidor do......a cousa nenna avendo nunca vista ....de suso disemus LEY LXIII (como se pode desfazer a venda se o vendedor encobre a cenço ou a maldade que avia nas cousas que vendeu). |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 34 |
"Da terra dos sabedores, et es mẽestre et deuesme agora [sãar]". |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 34 |
Et Josephus que era sabedor et nõ queria asi morrer, et fez de si juiz en como se ordenase aquela morte et aquel sacrificio, et mãdou deytar sortes ontre dous et dous; et asi por ela forõ todos mortos senõ el et outro que avia a deitar sorte. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 34 |
Et Josep, que era moy sabedor et moyto entẽdido despois, que aquelo oeu, entẽdeu que lle viera cõ grã prazer que tomara, nẽbrou en sua voõtade cõ hũa cousa cõtraria goreçe omẽ da outra et a doença que vem cõ prazer que se perde cõ pesar; et pregũtou se avia omẽ ẽna corte a que Tito quisese mal, et diserõ que avia hũu escudeiro de que avia tamana sana que o nõ queria veer nẽ oyr del falar. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 47 |
Et Erodes oyo falar de que era moy sabedor et moy boo en armas, envioulle por seus mãdadeiros moy grãdes doons, que fose a el; et fezoo en seu lugar señor da terra de Judea et de Iherusalem, et Pilatus gaanou y moy grãde algo et foyse a Rroma ao enperador Tiberio nõ o sabendo Erodes; et por grã seruiço que fez ao enperador, gaanou del aquelo que tina de Erodes, et por esta rrazõ forõ sempre emigos Erodes et Pilatus ata a morte de Nostro Señor que forõ amigos porque lle Pilatus enviou Ihesucristo que el avia grã sabor de veer por las marauillas que del oyra. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 70 |
Todas estas terras et lugares et vilas et çidades, delas sen batalla et delas por batalla et por grãde sabedoria todas forõ sojugadas do moy nobre Calrros et metud[a]s so o seu senorio saluo Luçerna, que agora chamã Borroas, que he [en] Varverde, que era entõ moy bẽ murad[a] et moy forte. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 98 |
Et don Rrulan, fillo do duc Millo d ' Ingraterra et de Berta yrmãa de rrei Calrros, que auia moy [boa] jente, et era conde de Mãs et señor de Blayas cõ quatro mĩll de caualo, et Oliveiros, conde de Jenes, caualeiro moy forte et moy sabedor de lidar, et feria moy bẽ d ' espada et moy valente de mãos, cõ tres mĩll; et Estultus conde de Lingruyo, et fillo do conde don Oudom, cõ tres mĩll. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 98 |
E[n]gelero duc d ' Aquitania, cõ quatro mĩll caualeiros, que eran moy sabedores en armas et mayormẽte en arquos et en saetas. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 133 |
Et auia en longo doze pees dos seus que erã moy longos, et era moyto arrizado et moy rregeo et moy sabedor en armas. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 200 |
Ay, se tu foses tã sabedor que nõ dultases de te matar!, eu sen dulta cõ grã conpana de meus cõpaneiros, verria por ti et rreçeberia a tua alma, et seeria cõtigo por senpre jamais. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 59 |
para domar o Cauallo esta he a maestrya et Sabedorya; |
[+] |
1460 |
CI 1/ 96 |
Et feyta asy a dita eglleia, chamou seus sabedores ante sy et preguntoules comõ chamaria a ese lugar. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 105 |
Et forõ entonçes aJuntados moytos sabedores sobre rrazõ de cõmo chamariã aa eglleia onde Jazia o corpo do apostolo Santiago. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 114 |
O qual era segrar et nõ sabedor de sçiençia. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 114 |
Et comesçou de vsar moy mal: lançando aos bõos et antijggos das onrras, et menospreçando a conpanja et consello dos antijgos et sabedores, et destroyndo as onrras das dignjdades da eglleia, leuantando os rrapazes et pastores en ela. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 114 |
Et fezo eleger por obispo a don Pero Martins de Mosonço, monJe moy sabedor et de boã vida que era abbade de San Payo, home onrrado et amado de todolos señores. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 119 |
Et a rrogo dos sabedores, o conde Rreymũdo rreçebeu o dito Diego Gelmeriz, canõigo de Santiago, o qual o cabidóó de Santiago teuera por seu chançeller et secretario en corte rromana a espedir os negoçios da eglleia et proujnçia de Santiago. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 119 |
Et esto asy outorgado, o dito Diego Gelmeriz entrou o rregemẽto da eglleia et, cõ consello dos nobres et sabedores varõos, comesçou de rreger et rrestoyrar as cousas destroydas et cõseruar et gardar as vijndeyras. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 126 |
Enpero, tu fillo, obispo, rroga a Deus et ao apostollo Santiago que este odio seJa tirado dos seus corações [et] da sua memoria; entra cõ grãde omjlldade et mesura, et a todos sey obediente et benigno et nõ demandes por ty esta dignjdade, mays envia dous dos teus mays honestos et sabedores que a demãden cõ muyta homjlldade." Et o bispo notou ben en seu coraçõ aquellas palabras que lle diso o santo abbade et rreuolueas en seu coraçõ muytas vezes. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 128 |
Et so este altar esta outro altar so que esta o corpo de Santiago, o qual lle foy muy maao de acabar cõ os antijgos sabedores vaarõos que nõ querian que se desfezese o dito altar. |
[+] |