logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de cal nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 682

1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XXV. é como hun clerigo ena missa consomiu hũa aran[n]a que lle caeu no caliz, e andou -lle ontr ' o coiro e a carne viva, e fez Santa Maria que lle saysse pela unna. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.LXXXVII. é como Santa Maria de Scala, que é a par de Jenua, livrou hũa moller de morte que ya alá en romaria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Madre do que o demo | fez no mudo que falasse, || fezo a outro diabo | fazer como se calasse. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LXVII. é como Santa Maria do Porto guareçeu a[l] Rey Don Affonso dũa grand ' enfermidade de que lle ynchavan as pernas tan muito que lle non cabian nas calças. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Sen calar || nen tardar || deve todavia || om ' onrrar || e loar || [a] Santa Maria. [+]
1264 CSMr B/ 282 [Como a moller que o marido leixara en comenda a Santa Maria non podo a çapata que lle dera seu entendedor meter no pee nen descalça -la] [+]
1264 CSMr B/ 698 [[C]omo hũu clerigo ena missa consomiu hũa aranna que lle caeu no calez, e andava -lle ontr ' o coiro e a carne viva, e fez Santa [Maria] que lle saysse pela unna.] [+]
1264 CSMr B/ 99 [Como Santa Maria de Scala, que hé a par de Jenua, livrou hũa moller de morte que ya alá per mar en romaria.] [+]
1264 CSMr B/ 295 [[C]omo Santa Maria do Porto guareçeu a[l] Rey Don Affonso dũa grand ' enfermedade de que lle ynchavan as pernas tan muito que lle non podiam caber enas calças.] [+]
1275 CPb 1/ 6 E porende dixo Aristoteles, que si los omes ouiessen entre si verdade(ra amistad,) non aurian menester Justicia, nin Alcaldes que los judgassen; porque aquella amistad le(s) farie complir e guardar aquello mismo que quiere e manda la justicia. [+]
1295 TC 1/ 3 Et quando o virõ fugir deytarõ enpos el; et tãto o seguirõ ata que o acalçarõ en hũu lugar que auja nume Pramaria, et prenderõno et derõ logo en terra cõ ele, et sacarõlle os ollos, que nõ asperarõ mays el rey que llo mãdasse. [+]
1295 TC 1/ 6 Et foy logo adeant[e] et tomou dessa uez Callafra et outros castellos desa terra. [+]
1295 TC 1/ 6 Et daquel dia endeante ouuerõ et tomarõ os cristãos en vssu de dizer [n]as [e]ntradas [d]as fazendas et enos acalços dos mouros, seus enemigos mortaes: [+]
1295 TC 1/ 11 Et desi mouerõ ende et forõse para Calez et a Sindonia, et ouverõ alj outrosi muy grãdes lides conos mouros, et uençerõnos et astragarõ toda essa terra a ferro et a fogo, et leuarõ ende muy grãdes algos ademays. [+]
1295 TC 1/ 11 Et Sindonia et Callez estauam entõce bem pobradas de mouros et ric[a]s et en boos estados. [+]
1295 TC 1/ 13 Et desi ficou enos naturaes, que a forõ depoys gaanando dos outros et espargerõ muyto sangue por ello; et morrerõ y muytos altos omes de grã guissa et doutros ena gaanando desses ẽemigos da crux, et do mar de Sancto Andre ata o mar de Calex, senõ pouco que le ficou ende. [+]
1295 TC 1/ 17 Andado o primeyro ano do rreynado del rey dõ Ordono, fezo Abderamẽ lousar et est[r]ar de pedra todas [as] cales de Cor doua, et traier per canos de plomo agoa da serra aa villa, de guissa que nacesse preto da misquita mayor et eno alcaçer et en outros logares pela çidade du via que conpria. [+]
1295 TC 1/ 17 Et dalj tornou a Çirita et ende a Calatraua, et tomouas desta uez todas tres. [+]
1295 TC 1/ 25 A Carllos, o que foy chamado Caluo por sobrenume, caeu aquella partida do rreyno que e cõtra ouçient[e], do mar Ocçeano et das Bretanas ata o rrio que dizẽ Mossa. [+]
1295 TC 1/ 27 E por ende lle chama a estoria fillo de p[e]rdiçõ e [esto e de] estragamento [et] de fazer mal; et este dom Fruela Vermundez dezendeu do linagem del rrey dom Vermũdo - (et), logo que soube que el rey dom Ordono era morto, et este dom Affonso, o Magno, seu fillo, era rey alçado en seu lugar, por rrazõ que esse Fruella Vermũd[e]z decendera do sangue dos rreys, soube que este rey dom Affonso reynaua [et] pensou logo en como lle poderia toler o rreyno et lo trabucar per que llo fezese perder, de guisa que o nõ ouuesse, por prouar se poderia en algũa parte acalçar delle. [+]
1295 TC 1/ 29 Et el rrey despos elles, matando quantos acalçaua, de guisa que hũus poucos que ende escaparõ forõ por mal cabo. [+]
1295 TC 1/ 35 Mays tam alto era que poucos auja y que o (que o) podessem acalçar. [+]
1295 TC 1/ 39 Mays, quantos dos outros poderdes auer et acalçar, todoslos m[e]t[ede] aas espadas et todollos mat[ade], que nõ fique nẽhũu aa vida. [+]
1295 TC 1/ 43 Et algũus dizẽ que en tẽpo deste rrey dom Affonso foy a batalla de Rroçasualles [et non] cõ Carlos, o Grãde, mays cõ Carlos o que chamarõ Caluo. [+]
1295 TC 1/ 43 Carlos [o terceyro foy] o que diserõ Caluo, que foy en tẽpo del rrey dom Affonso, o Magno, et de Johã, papa, o setimo. [+]
1295 TC 1/ 55 Mays Carlos Caluo, [o] enperador, foy muy alegre quando soube da morte de seu jrmão, el rrey Loys. [+]
1295 TC 1/ 55 Et entroulles eno rreyno com mays de xxx mĩll caualleyros et chegou ata Calonya, destroyndo quanto achaua. [+]
1295 TC 1/ 55 Pero Joham, papa, quisera que o ouvesse Loys Baluo, fillo do enperador Carllos, o Caluo. [+]
1295 TC 1/ 55 Et en[o] rreynado del rrey dom Affonso, que foy xxx et noue anos de seu rreynado, morreu Loys Baluo, rrey de Frãça, et rreyn[aron] enpos elle Loys [et] Callosmãno, seus fillos, et ouuerõ o rreyno Ve anos. [+]
1295 TC 1/ 57 Et disso[lle] outrossi Nostro Senor, quando alla en ssua payxom: rrogey por tj, que nom fallessca a tua ffe; et, quando tu fores conuertudo, confirma teus yrmãos"; et por (a)que(ll)a uossa fama bõa de uos, (o) bom rrey dom Affonsso, vẽo a nos et nos foy mostrada per uossa carta et per estes dous mandadeyros, Ssenoro et Desiderio, amoestamosuos da parte de Deus que persseueredes enos bẽes que tẽedes comecados, por tal que uos cobr[a] et uos acalçe a bẽeycom de Sam Pero et a nosa. [+]
1295 TC 1/ 76 Como posserõ alcaydes en Castella a Laỹ Caluo et a Nunu Rasoyra [+]
1295 TC 1/ 76 Et o outro juyz deziãlle Laym Caluo, natural de Burgos. [+]
1295 TC 1/ 76 Et, segũdo diz dõ Lucas de Tuy, este Layo Caluo nõ querria seer juyz nẽ seer a julgar; mays pero, por que os omẽes bõos [o] tĩjnan por ben, que o tomou. [+]
1295 TC 1/ 76 Et do linagẽ deste Layo Caluo vẽerõ muytos bõos homẽes et onrrados de Castella. [+]
1295 TC 1/ 76 E o outro fillo de Lay Caluo, a que deziã Vermũdo Laỹ, (et) foy padre de Nunu Uermũdez. [+]
1295 TC 1/ 92 Poys que os mouros forõ vençudos et fugirõ do cãpo, foy o conde Ffernã Gonçaluez enpos elles en encalço conos mouros et matou delles muytos. [+]
1295 TC 1/ 96 Et el rrey don Rramiro, cobijcando a uerter do sangue dos mouros, foy apos elles en acalço et çercouos en aquel castello en que se meterã. [+]
1295 TC 1/ 108 Et o conde Fernã Gonçaluez auya ia feyct[o], en pouca d ' ora, muy gram portelo ẽna primeyra az dos mouros et, tã gram curaçõ auya de vençer ou de morrer, que nõ douidaua d ' entrar pelos mouros, per hu quer acalçaua. [+]
1295 TC 1/ 111 Et, poys que os ouuermos uençudos et arãcados do cãpo, fugirã et yremos nos empos elles en acalço, et vingarnos emos delles do mal que nos am feycto. [+]
1295 TC 1/ 111 Et matou y tantos no acalço, que erã muytos ademays os mortos et os catiuos, mays que nõ os matadores. [+]
1295 TC 1/ 111 Et catiuou y muytos ademays, et nõ era sem guisa, ca lle durou o acalço hũu dia et duas noytes, assy com̃o cõta a estoria. [+]
1295 TC 1/ 111 Et ao terçeyro dia do acalço le[y]xoos ia yr calles yã mal parados, et el et os seus tornarõse para Façinas. [+]
1295 TC 1/ 121 Et o conde foy enpos elles segudãdoos et acalçoos et matou muytos delles et catiuou muytos delles que trouxe. [+]
1295 TC 1/ 126 Et aquelles escudeyros tijnã as espadas do cõde et dos outros caualeyros, cada hũu a de seu senor; et apartaronsse dos del rey et forõ muy perçebudos et mentesmetudos que, se el rey algũa cousa quisesse fazer dos caualos, elles que sse seyssem en elles et se ffossem para Castela, ca de os acalçar nõ sse temiã. [+]
1295 TC 1/ 140 Et agora o conde he muy errado contra mj̃, que me nõ quer dar meu padre, nẽ sacalo da priiom. [+]
1295 TC 1/ 140 Et mandou logo sacallo dos ferros. [+]
1295 TC 1/ 152 Et, desque foy ora, foya veer a sua pousada, du albergara cõ o conde, et asantousse cõ ela a auer suas razões en hũu, et preguntoua et dissolle sobre a yda do conde com̃o ou(u)sara ensayar tal cousa nẽ sacalo dali. [+]
1295 TC 1/ 157 Et calousse desta guisa o feycto et nõ fezerõ y al. [+]
1295 TC 1/ 160 Et elles entrarõ et tomarõ daquela uez en este ãno, assy com̃o conta a estoria, a vila de Samãcas et a Dõnas et a Sepuluega et Garmas, sofrendo esto todo o conde Fernan Gonçaluez et asperãdo tempo en que podesse ende acalçar dereyto et vingança. [+]
1295 TC 1/ 161 Mays agora nos calemos desto et torna a estoria ao conde Fernã Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 163 O miragre que Deus mostrou polo caualeyro do conde Garçia Fernandez ena lide de Cascalar [+]
1295 TC 1/ 175 Mays Gonçaluo Gonçaluez desuioulle a cabeça do golpe, assy que o nõ acalçou senõ pouco pelo ombro; et pero tã gram golpe lle deu que duas peças fezo do astil en elle. [+]
1295 TC 1/ 182 Dõna Lambra, calade et nõ uos pes et sofrede[uos], ca eu uos prometo que tal dereyto uos darey ende que todo o mũdo auerã que dizer delo. [+]
1295 TC 1/ 236 Et tomaron outrosy quanto(s) y acharõ que dos barbaros er[a], et todalas cousas que os barbaros y leixar[ã]: lãpadas d ' ouro et coroas et caldeas de prata et todalas outras cousas preçadas, panos et liuros, et leuarõno todo para a mesquita mayor da çibdad[e]. [+]
1295 TC 1/ 241 El rrey enuyou entõce apus elles, en acalço, hũa peça de caualeiros esforçados, mays nõnos poderõ acalçar. [+]
1295 TC 1/ 244 Et tanto guerreou os toledãos, et tãto os encalçou que per força llj ouuerõ a dar as portas, et collello cõ sua oste dentro eno alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 244 Os berberis, logo que esto souberõ, leuãtarõse dalj et forõse andãdo pela terra, et chegarõ a Calatraua, et tomarõna. [+]
1295 TC 1/ 258 Et pousou sobre Alcalla que dizẽ del Rrio, que he hi acerca de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 265 Et andaua cõ suas auarcas calçadas cõ os peões. [+]
1295 TC 1/ 268 Et aas ue[z]es andaua a pee, suas auarcas calçadas, lidando et guerreando assi com̃o fazia seu padre, et aas uezes de caualo. [+]
1295 TC 1/ 269 Et uẽo este rrey dom Sancho, suas auarcas calçadas, el et sas cõpanas, et feriu enos mouros muy atreuudamente, et matarõ muytas millarias delles alli ena cerca hu iaziã, et leuãtaronos ende, et descercarõ a uilla, segudandoos et matando muytos delles. [+]
1295 TC 1/ 271 Et o traedor de Fernã Laynes tomoa essa ora pelos cabelos et derriboua per hũas escaleyras ajuso. [+]
1295 TC 1/ 277 Et diz [aqui o arçebispo] dom Rrodrigo que acalçou o tenpo de Aluar Rrodriguez. [+]
1295 TC 1/ 281 Mays o jnfant[e] dõ Fernando nõ se pagaua de seer en tal razõ de tal miscra contra sua madre, et disso ao yrmão que el nõ seria en tal miscra contra sua madre, mays que consentiria quequer que el dissese et que se calaria. [+]
1295 TC 1/ 285 Et naçeu en Galiza en hũu lugar que dizẽ Caldas de Rreis, et criarõno en Galiza o arçebispo [don] Diego, que foy o primeyro arçebispo de Sanctiago desque a prouĩça de Merida foy mudada a Sanctiago, et o conde dõ Pedro de Caura. [+]
1295 TC 1/ 292 Et casou cona neta do conde dõ Folcalquerdj, et ouuo en ela hũu fillo que foy [outrossi senor] de Prouĩçia, depoys de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 300 Esse rrey dõ Rramiro outrosy en tã grã pressa se vio que ouuo a fugir desnuo en panos de lino et descalço et en hũu caualo sen sela et sen freo que nõ leuaua al senõ cabresto. [+]
1295 TC 1/ 308 Et fezerõ y II alcalles: o hũu ouue nume Nuno Resuera et o outro Layn Caluo. [+]
1295 TC 1/ 308 Et de Nuno Resuera ven o enperador, et de Layn Caluo ven este Rroderigo de Biuar. [+]
1295 TC 1/ 308 Layn Caluo casou cõ dona Tareyia Nunez, filla de Nuno Resuera, et ouuo en ela quatro fillos: et a hũu disserõ Fernã Lanes, et deste veẽ os de Biscaya; et ao outro Layn Laynes, de que ueẽ os de Mendoça; et ao outro Rroy Laynes, de que ueẽ os de Castro; et ao mellor disserõ Diego Laynes, de que uẽ Rrodrigo de Biuar. [+]
1295 TC 1/ 308 Et pousarõ sobre Burgos, et passarõ Monte d ' Oca, et correrõ a Belfurado et a San Domĩgo da Calçada, et chegaron a Najara, et correrõ toda essa terra. [+]
1295 TC 1/ 313 Capitolo quinto que falla da contenda que ouue el rey dõ Fernando cõ [el] rrey d ' Arãgõ sobre Calaforra [+]
1295 TC 1/ 313 Conta a estoria que el rrey don Fernando, auẽdo sua contenda cõ el rrey d ' Arangõ sobrella çidat de Calaforra que cada hũu delles a razoaua por sua, en guisa que el rrey d ' Arangõ meteu o preito a reto, atreuendosse eno grã bẽ de caualaria [d]e don Martin Gonçaluez, que [era] estonçe hũu dos boos caualeyros d ' España. [+]
1295 TC 1/ 313 Et poserõ praço et fezerõ a menagẽ dãbalas partes de uijr hi et que trouxesse cada hũu o caualeyro que auja de lidar por el; et o caualeyro que uençesse que gãanasse Calaforra para seu senor. [+]
1295 TC 1/ 316 Capitolo vijo. Com̃o Rrodrigo lidou cõ dõ Martin Gonçaluez sobre Calaforra et o matou [+]
1295 TC 1/ 316 Conta a estoria que, quando o prazo foy chegado -en que auja de lidar Rrodrigo sobre Calaforra cõ dõ Martin Gõçaluez, que era ia chegado - et Rrodrigo non vĩjna, dõ Aluar Fanges, seu primo, tomou a lide ẽ seu lugar, et mandou armar seu caualo muy bẽ. [+]
1295 TC 1/ 316 Et cõ muy gran saña por o que auja dito, foy contra elle et ferio cõna espada per çima do elmo, que llo cortou et da cabeça quanto llj acalçou, en guisa que foy muy mal ferido et perdeu muyto sangue. [+]
1295 TC 1/ 316 Et dõ Martin Gonçaluez feriu a Rrodrigo cona espada pelo escudo et cortoullo todo quanto llj acalçou; et tã rigiamẽt[e] tirou a espada contra si que llj fezo perder as estribeyras. [+]
1295 TC 1/ 316 Et Rrodrigo deçeu a elle et matoo; et, desque o ouue morto, demandou aos fiees se auja y mays de fazer polo dereyto de Calaforra. [+]
1295 TC 1/ 316 Et ficou Calaforra para el rrey dõ Fernando. [+]
1295 TC 1/ 329 Et destroyuo et que[y]mo[u] Cãtabria et Alcala et Huzeda et outros lugares del senorio del rrey de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 343 Et, estando hũu dia oyndo as oras ẽna igleia catedral de Sancta Maria de Rregla, vio com̃o os que seruiã o altar andauã descalços, cõ mĩgua que nõ auiã de que o conprasem. [+]
1295 TC 1/ 343 Et mandou logo chamar o bispo et aos mayores da jgleia et posolles logo renda çerta de que os calçase. [+]
1295 TC 1/ 361 Pero fezeo cõ coyta d ' acalçar os que yam fugĩdo. [+]
1295 TC 1/ 362 Elles estando en esto, chegou el rrey dõ Garçia do acalço en que era ydo et vijna muyto alegre, contãdo et departĩdo com̃o tĩjna preso el rrey dõ Sancho et com̃o avya uençudo o seu grã poder. [+]
1295 TC 1/ 366 Et acalçoos et dissolles: - [+]
1295 TC 1/ 379 Et acalçoo ontre Medyna del Cãpo et Castro Nũno. [+]
1295 TC 1/ 381 Et algũuus dizẽ que a teue çercada sete ãnos; mays ysto nõ poderia seer, ca, segũdo nos achamos pela calonica, nõ rreynou el rrey mays de sete ãnos. [+]
1295 TC 1/ 386 Et ouuerao d ' acalçar entrante a villa, se nõ por que nõ leuaua esporas. [+]
1295 TC 1/ 386 Pero dize o a(a)rçebispo dõ Rrodrigo que o nõ podera acalçar macar leuara esporas. [+]
1295 TC 1/ 405 La quarta moller foy dõna Ysabel, filla del rrey dom Loys de França, en que ouue a dona Sancha, que foy moller do conde dom Rrodrigo, et a dona Eluira, moller que foy del rrey de Galiza, que foy yrmão de Rrouberte Guisar, fillo do conde [de] Albavilla; et este vẽo de Lõbardia et gaanou Çesilia et Pulla et Calabria et Janpana. [+]
1295 TC 1/ 419 Et o Çide ficou en çiada et mandou a dom Aluar Fanges que se fosse cõ CC caualeyros et corresse Fita et Agoa d ' Alfaiara et Alcala, et que trouxesem quanto achasem, en guisa que [o] nõ leixasem de fazer por el rrey dõ Afonso nẽ por medo dos mouros; et que, se mester ouuesse ajuda, que llo enviase dizer. [+]
1295 TC 1/ 420 Et, quando o souberõ os de Calata[u]de et de Daraca et das outras terras de redor, pesoulle muyto. [+]
1295 TC 1/ 423 Conta a estoria que, quando esto oyrõ os de Tiecar et de Calataude et de Darota et de Molina, pesoulles muyto, temendo aquello meesmo. [+]
1295 TC 1/ 424 Et daly enviarõ porlos conçellos da terra seus mandadeyros por todos os omes d ' armas, asy de caualo com̃o de pee, que fossem cõ elles en Calataude ata terçeyro dia. [+]
1295 TC 1/ 425 Et, estando de pee, meteu mão aa espada et tã de rigeo feria os que acalçaua que todos lle faziã cal, asy que sse nõ ousaua nẽgũu chegar a elle. [+]
1295 TC 1/ 427 Et acolleuse el rey Faris a Tirel et el rrey Galue a Calataude. [+]
1295 TC 1/ 427 Et o Çide et os seus, ferindo et matando en elles, et durou o acalço grandes sete legoas. [+]
1295 TC 1/ 427 Por que, com̃o quer que elles som mortos, polo bem que elles fezerõ, he guisado que nõ moyrã os numes delles; et, se o calasemos, nõ seria bem et os boos nõ seriã teudos de fazer bem. [+]
1295 TC 1/ 433 Et elle et el rrey de Denia ajũtarõ muy grandes poderes de cristiãos et de mouros et forõ enpos o Çide tres dias, a mays andar, et acalçarõno em Tomar do Pynar. [+]
1295 TC 1/ 435 Et durou o acalço grandes tres legoas, et durara mays, se nõ por que tragiã as bestas cansadas. [+]
1295 TC 1/ 443 Et, andando fazendo esto, enuioulhi rogar el rrey de Saragoça que laurasse hũu castelo sobre Mourela, a que dizẽ Alcalla. [+]
1295 TC 1/ 449 Et, teendoa çercada [dessa] ue[z], pero que ella he muy forte (h)e esta [b]e[n] çercada de penas et a mayor parte della çercala el rrio de Teio, et estando sobre ella cõ muy grande oste com̃o y estaua, ouuelles de faleçer a vianda et ouuerõsse a dar al rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 464 Et çercouho et prendeuho et de cabo meteuho en Calabria, eno moesteyro de Santa Trinidade, en hũa coua. [+]
1295 TC 1/ 466 Com̃o o arçebispo de Toledo gãanou o castelo d ' Alcala [+]
1295 TC 1/ 466 Et depoys elles poblaron(o) ẽn[o chão] a vila a que dizem Alcala de Sam Juste, en que fazẽ as bõas feyras. [+]
1295 TC 1/ 489 Et en outro dia seyu ende et chegou a Calamota. [+]
1295 TC 1/ 497 Et o Çide foy eno acalço, ferindo et matãdo ẽ elles, ata que chegou u estauã os françeses. [+]
1295 TC 1/ 502 Et o alcallde et o algozil andauã polo prender et passar contra elle. [+]
1295 TC 1/ 502 Et enviou dizer a Axucar, que era alcallde de Aliazira, que llj desse seu poder et que lla daria. [+]
1295 TC 1/ 508 Et en estas voltas foy preso hũu rico ome da villa, que tĩjna hũu castelo que diziã Alcala, que era çerca Toralua. [+]
1295 TC 1/ 519 Et andauã pelas caleias com̃o beuedos, en guisa que sse nõ entendiam hũus outros. [+]
1295 TC 1/ 520 Et, estando asy çercados, chegoulljs carta dos alaraues, que se nõ tornauã d ' Aliazira cõ medo que ouuessem nẽ por outra cousa, senõ por que nõ auyã uiãda para a oste porlas grandes aguas que fazia; mays que era sua voentade en todas guisas de lles acorrer et sacalos de prema do Çide, en que estauã et que sse guisauã ia quanto podiam para yr, et que sse esforçassen et que nõ dessem a vila. [+]
1295 TC 1/ 526 Et o Çide mãdou a aquelle mouro Antetarni, que prender(i)a os fillos de Abuhagid, que seyse da villa et fosse a hũu castelo a que diziam A[l]cala. [+]
1295 TC 1/ 534 Et comiã os coiros das vacas et das bestas et beuiã o caldo delas. [+]
1295 TC 1/ 540 "Quẽ a boo senhor se chega boa soonbra o colle; et quen boo senhor serue boa soldada acalça". [+]
1295 TC 1/ 545 Et el mãdou et rrogou aos cristaos que llj fezessem muyta onrra et, quando passasẽ çerca deles, que os saluassẽ et lljs dessẽ a caleia. [+]
1295 TC 1/ 556 Et foy muy ferida, pero en cabo vençeu o Çide et foy eno acalço, matãdo en eles ata Xatiua; et, yndo eno acalço, ferindo et matãdo, diz que morrerõ eno rrio de Xucar bẽ Vco mil omes. [+]
1295 TC 1/ 556 Et en este acalço foy muy boo Martin Pelaes, el Asturaao, assi que nõ ouue y mellor caualeiro, nẽ que tãto bẽ fezesse, nẽ que tãto afam leuasse, nẽ que tamanho prez ouuesse. [+]
1295 TC 1/ 568 Et, yndo assi en acalço, acalçou o Çide el rrey Vnes et feriuo, et o mouro estaua muy bẽ armado. [+]
1295 TC 1/ 568 Et por esto nõno pode acalçar et meteuse eno castelo. [+]
1295 TC 1/ 568 Et bẽ ata ali durou o acalço, assi que dos çincoẽta mil omes d[e] caualo nõ escaparõ ende mais de XV mil. [+]
1295 TC 1/ 585 Destas parauoas tomarõ eles muy grã uergonça et firmarõ sua maa entençõ que auiã falado, com̃o quer que o calassem por nõ descobrir seus corações. [+]
1295 TC 1/ 585 Nõ choredes, ca uos nõ esta bẽ; et calade et dade a entender que nõ dades nada por ende. [+]
1295 TC 1/ 586 Conta a estoria que, desque Sueyro Goncaluez et seus sobrinhos ouuerõ falado seu consello mao, [en] outro dia ueherõ ante o Çide, que estaua guis[ã]do sua fazenda. [+]
1295 TC 1/ 591 Et, estando eles assi, uirõ uijr o Cide enpos hũu caualeiro alaraue et, en chegando a ele, acalçouo cona espada per çima da cabeça, assi que o fendeu atẽe os dentes, et caeu morto en terra. [+]
1295 TC 1/ 591 Et plougue a Nostro Senhor et aa bõa uentura do Çide que foron tornãdo as espadoas, et os cristãos meteronos en acalço. [+]
1295 TC 1/ 591 Et o Cide enpos ele polo acalçar. [+]
1295 TC 1/ 591 Mais el rrey, que tijnha boo caualo et folgado, yasellj alongando, assi que o nõ podia acalçar. [+]
1295 TC 1/ 591 [et], quando foy çerca do mar et uiu que o nõ podia acalçar, alçou a espada et feriuo enas espadoas. [+]
1295 TC 1/ 596 Et eles punarõ en andar per Ual Musgo et passarõ por Pora et pelo Barrocal et per Ualdemos, et leixarõ a Medinaçelle, et atrauessarõ pelo canpo de Barahona, et entrarõ eno camjno de Berlonga. [+]
1295 TC 1/ 596 Calade, ca agora o ueeredes. [+]
1295 TC 1/ 601 Amigos, mais nos ualrria que fossemos enpos aqueles traedores et nos matassemos cõ eles, polo mao feito que fezerom; ca nõ nos e onrra de nos tornar para o Çide, nosso senhor, a meos de tomar uingança, senõ nõ somos para ant ' ele; et, se os nõ podermos acalçar no camjño, uaamolos mostrar a el rrey dom Afonso, et digamosle ende a uerdade, per que faca ende a justiça que deue a fazer con dereito sobre tal feito; ca çertos seede que lli pesara, desque o souber, et estranalo a, ca ele as pediu ao Cide para llas dar por molleres. [+]
1295 TC 1/ 601 Et tomarõ logo o camiño et foron depus os condes, que sse nõ dauã uagar; mais eles erã ydos a mais andar et nõnos poderõ acalçar. [+]
1295 TC 1/ 615 Et, pois que todos foron assentados, mãdou el rrey que calassem. [+]
1295 TC 1/ 617 Conta a estoria que, desque o Cçide uiu que calauã, leuantousse en pee et disse sua rrazõ en esta maneira: - [+]
1295 TC 1/ 619 Et mandou aos alcalles que julgassem o que achassem por dereyto. [+]
1295 TC 1/ 619 Et ainda sen esto lljs acalçou o Çide mill (marcos et por mil) et noueçẽtos marcos de prata. [+]
1295 TC 1/ 623 Et elles calarõ. [+]
1295 TC 1/ 623 Et leuantouse o outro, Fernã Goncaluez, et disse esso meesmo: - [+]
1295 TC 1/ 623 Et os do Çide falarõ todos et pero er calarõ et non falou nenhũu, con medo del rrey et do Çide, que es taua hy. [+]
1295 TC 1/ 623 Et, ao que dizedes que sodes fillos dalgo mays ca elas, en esto uos digo que sodes enganados et nõno aprendestes bem; ca o Çide Rroy Diaz he fillo de Diego Laynes et neto de Laym Caluo, que foy hũu dos alcaydes que forõ dados para manteer Castella. [+]
1295 TC 1/ 623 Et [o] outro(si) foy Nuno Rasoyra, que foy padre de sua auoa, dona Eluira Nunez, que foy moller de Loym Caluo, seu auoo. [+]
1295 TC 1/ 625 Cala, Diego Gõçaluez, ca ena tua boca nũca Deus poso uerdade nẽhũa; et demays es grande et er es couardo et mao, ca nõ as curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 627 Fala, Pero Mudo, por que estas calado? [+]
1295 TC 1/ 627 Calade, conde Suer Gonçaluez, que bẽ semella enas uossas parauoas que ia oge almorçastes, ca mays semellã parauoas de beuedo que non de cordo; ca nõ sõ taes os teus parentes com̃o o Çide et os seus. [+]
1295 TC 1/ 627 Et mandou que calassem, ca el queria liurar o preito deste reto "conos meus alcaydes, asi com̃o entenderẽ que e dereyto. [+]
1295 TC 1/ 629 Et mandarõ a todos que se calassem et que oyssem a sentẽça que el rrey queria dar. [+]
1295 TC 1/ 629 En auẽdo consello conos condes que eu dey por alcalydes en este preito, que e ontre o Cide Rroy Diaz, da hũa parte, et os condes de Carrõ et seu tio Suer Gonçaluez, da outra, por que mj fezerõ entender que foy consellador da desonrra das fillas do Çide, por saluar seu dereyto lidẽ cõ outros tres caualeyros quaes o Çide der de sua casa, et saluẽ seu dereyto, se poderẽ. [+]
1295 TC 1/ 646 Entõ começou sua razõ en esta maneyra: que a terra d ' Ultramar estaua en tal estado que todos coydauã que se perderia et que a cobrariã os cristãos, que tanta era a gente cruzada que alo passaua de França et d ' Alamaña et de Lonbardia et de Cezilia et de Calabria, que auiã ia gaãnada a çidade d ' Antiochia et muy grã partida da terra, et que iaziam sobre Iherusalem. [+]
1295 TC 1/ 661 Et tĩjna hũas calças pintadas que semellauam brafaneyras. [+]
1295 TC 1/ 667 Et calçaronllj hũas calças daquel meesmo pano. [+]
1295 TC 1/ 671 Et acharõ o judeu sem entendemento nẽhũu, tendudo ante o corpo do Çide, que sse calaua ia das uozes. [+]
1295 TC 1/ 688 Et en aquel tempo Calatraua fazia muy gram dãno a Toledo. [+]
1295 TC 1/ 688 Et tomou todos os castelos que erã en termjno de Calatraua; et delles deribou et delles reteue para sy, que eram estes: [+]
1295 TC 1/ 703 Cõta a estoria que, estando el rey dom Sancho en Toledo, que llj chegou mandado com̃o vijna muy grande oste de mouros sobre Cal[a]traua. [+]
1295 TC 1/ 703 Et, quando uyu el rey estar en aquel coydado, que faria de Calatraua, conselloullj ao abade que lla demandasse. [+]
1295 TC 1/ 703 Et leuantousse o abade et pediu al rrey Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 703 Et o abade foysse cõ seu monge para o arçebispo dõ Johan, et dissellj com̃o llj dera el rey Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 703 Et mandou pregoar a cruzada pela terra, que fossem quitos de seus pecados quantos fossem ou enviasem acorrer a Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 703 Et o abade ueeõsse para o moesteyro et tomou todas as gaanças et as requezas do moesteyro et foysse para Calatraua, cõ muy gram conpana de cristãos, et nõ leyxou en Fiteyro senõ os uellos et os que nõ eram para seruir. [+]
1295 TC 1/ 703 Et, poys que el rey dom Sancho ouue dado Calatraua, segũdo que auedes oydo, feriuo o mal da morte en Toledo et finou logo. [+]
1295 TC 1/ 704 Et ouue hũu yrmão, que ouue nume Rroy Fernandez, o Caluo, que ouue quatro fillos: [+]
1295 TC 1/ 706 Senor, o moço chora por mamar; mays leueno a sua ama et mamara et calars ' a; desi aduzeruolo am. [+]
1295 TC 1/ 713 Et entõ caualgou el rrey et foy enpos dõ Diego et acalçoo; et disselle: - [+]
1295 TC 1/ 722 Et el rrey dõ Fernando, quando soube esto, ajũtou seu poder et foysse para ala desçercalo. [+]
1295 TC 1/ 730 Pero que eno seu tempo perderõ Calatraua, et depoys a cobrou este rrey meesmo. [+]
1295 TC 1/ 731 Et d[e]sa ue[z] foy perduda Calatraua et Alaroos et os outros lugares que er[ã] ala. [+]
1295 TC 1/ 735 Et tornouse para Calatraua, muy rrico et muy onrrado, hu era seu padre. [+]
1295 TC 1/ 735 Et el rrey ontre tanto foyse ribeyra de Teio, et çercou o castelo d ' Alcala, et tomoo; et çercou o castelo de Cerquera et tomou[o; et çercou] as Couas d ' Algarãt et Cubas et tomoas. [+]
1295 TC 1/ 738 Et rricos omes de Castella: don Diego Lopez del Faro, et os condes de Lara don Aluaro et dõ Fernãdo et dõ Gonçaluo, et Lopo Diaz, et Rroy Diaz de los Cameros, et Aluar Diaz, seu yrmão, [et] don Gonçaluo Rroyz Giron et seus yrmãos, et muytos outros nobles omes que seria longa cousa de contar; don Pero Ares, maestre de Sanctiago, don Guarĩ Arnaldez, prior de San Iohan, don Rroy Diaz, maestre de Calatraua, dõ Gomes Ramires, meestre do Temple. [+]
1295 TC 1/ 740 Et mouerõ logo ende sobre Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 740 Mays, logo que o entenderõ, os cristãos collerõnos todos, et pasarõ muy bem cona merçee de Deus Aguadiana, et albergarõ essa noyte en dereyto de Calatraua, que tijnã os mouros muy basteçuda de omes et d ' armas, et per somo das torres muytas signas et pendões de muytas colores. [+]
1295 TC 1/ 745 Et erã cõ elle as ordees de Sãtiago et de Sam Johan et Calatraua et o Temple; et cõçeios: (et) Conta et Huete et Alarcõ et todos os conçellos dessa frõteyra ata Toledo. [+]
1295 TC 1/ 745 Et el rrey dom Afonso ya na postrimeyra aaz, et ya cõ elle o arçebispo de Toledo dõ Rrodrigo, et dõ Aluar Peres de Lara, que leuaua a sua signa aquelle dia et que gaanou boo prez cõ ela; et o conde dõ Fernando et Gonçaluo Rruyz Girõ et seus yrmãos, et Mono Rrodriguez et Pero Rruyz et Rrodrigo Rrodrigues et Aluar Royz et dõ Gil Mãrrique et dõ Gomez Manrriquez et dõ Afonso Telles et dõ Garçia Telles, et Fernan Garçia, et Abril Garçia, et Roy Garçia, todos tres yrmãos, et dõ Rrodrigo Pere de Vilalobos, et dom Guillem Gomez, et dõ Gonçaluo Yanes, que foy depoys maestre de Calatraua, et dõ Guillem Peres, et dõ Mono Perez de Gosmã, et dõ Tibalte de Blascõ, et outros omes onrrados que aqui nõ som contados, et os caualeyros de Toledo; et conçelos o de Medina del Cãpo et o de Valedolide et o de Olonedo et o de Cõca et o de Tollar et o de Plazença et o de Beiar. [+]
1295 TC 1/ 752 Et os cristãos passarõ Grandarizas eno acalço, et chegarõ çerca Belches. [+]
1295 TC 1/ 756 D[e]sa ue[z] gaanou el rrey de Leõ Alcantara; et, por que Calatraua era cabeça en Castela da ordem, teue por bẽ que ouuessem outra cabeça ẽno rreyno de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 756 Et por esta razõ fezerõ maestre en Alcãtara, pero que foy obediente a Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 757 Et, quando chegarõ a Calatraua, achou as gentes muy lazeradas de fame. [+]
1295 TC 1/ 757 Et o arçebispo dom Rrodrigo deu muy grande algo aos freyres en diñeyros et en vianda, por tal que nõ ficasse desamparada Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 759 Et o conde dõ Aluaro ouue sua fala cõ elle, que gui[s]asse com̃o ouuesse el rrey et que llj daria por herdamento [hũa aldea] a que diziam Calçada. [+]
1295 TC 1/ 764 Et foysse para Calaforra et tomou o castelo, que tijna Garçia Çapata. [+]
1295 TC 1/ 779 Et enviou ala a dõ Lopo Diaz et outros caualeyros cõ elle, et a dõ Pedro, maestre de Santiago, et o maestre de Calatraua cõ grã conpana de freyres. [+]
1295 TC 1/ 779 Et os mouros que yã fugindo apartarõsse hũa alcalauela delles et derõ tornada aos que guardauã os mouros; et matarõnos todos. [+]
1295 TC 1/ 786 Et ficou y cõ elle o maestre de Calatraua et (os) outros omes boos [por] frõteyros. [+]
1295 TC 1/ 786 Et foy a fazenda muy ferida d ' ambas as partes, pero prougue a Deus et vençerõ os cristãos, et durou o acalço bem çĩco legoas, ferindo et matando, (bem) de guisa que se perderon y bem vijnte mil mouros, ontre mortos et catiuos. [+]
1295 TC 1/ 786 Et el rrey leixou o alcaçer ao maestre de Calatraua et ao maestre de Huqueles. [+]
1295 TC 1/ 788 Et os mouros forõ enpos elle et acalçarõno ena pena, ante que se acollesse aa pena, et matarõno. [+]
1295 TC 1/ 789 Et enviou logo para ala a dom Aluar Perez et a dom Afonso Telles, que erã y cõ el, et a don Pero Gonçaluez, meestre de Santiago, et a dom Gonçaluo Yanes, maestre de Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 789 Et el rrey, que os ya desçercar, chegoulle o mandado aa Calçada et tornousse para Toledo. [+]
1295 TC 1/ 798 Et forõ contra Cordoua, queymando et destroyndo et acollendo ontre si quanto acalçar podiã. [+]
1295 TC 1/ 799 Et forõ as azes dos mouros vijte, que ena que meos auja era de mill et quinẽtos caualeyros arriba, et en tal dous mil; a que os cristãos nõ podiam de ssy fazer hũa soo, a mays pequena que ẽnos mouros auya, pero que era y cõ elles fillo del rey de Beeça -ca el rey de Beeça era vassalo del rey dom Fernando; et, desque soube que o infante entraua en caualgada, enviou seu fillo cõ duzentos caualeyros que fossem cõ el, et cõ bem trezentos omes de pee - et freyres de Sanctiago et de Calatraua et das outras ordees veerõ y outrosy. [+]
1295 TC 1/ 801 Et os cristãos começarõ a yr en acalço cõ elles, matãdo et catiuãdo. [+]
1295 TC 1/ 801 Et fezerõ en elles tã gran morteydade que as gẽtes de pee que en acalço yam nõ podiam passar nẽ seyr adeant[e], ante o grande enbargamento da muytedue da gente dos mouros mortos que ante sy achauã, ata que os meterõ pelas portas de Xerez. [+]
1295 TC 1/ 801 Et, desque esse rrey foy (morto et) aco passado, deullj Abeũc Alcala, aa que agora chamã "dos gazulles"; et, polo nume desses gazules, chamarõ depoys a aca a essa "Alcala de los Gazulles". [+]
1295 TC 1/ 801 Et começou a ferir de hũa parte et da outra, a destro et a seestro, assy que aquel a que el cõ el acalçaua nõ auja mays mester. [+]
1295 TC 1/ 801 Asy, Diego, assy: machucalos! [+]
1295 TC 1/ 806 Et desi falarõ com̃o fezesem suas escaleyras, et osmarõ de qual maneyra para as torres et para o muro. [+]
1295 TC 1/ 806 Et ontre tãto que dõ Pero Rruyz ya a dõ Aluar Perez, seu yrmão, achegarõ elles quanta gente poderõ auer, et guisarõ suas escaleyras aquella noyte que poserõ, et chegaronse ao pee do muro. [+]
1295 TC 1/ 806 O meu consello he este: que, poys que aqui estamos, que façamos o sinal da cruz et que nos acomendemos a Deus et a Sancta Maria et [ao] apostolo Sanctiago, et punemos de acabar ysto por que aqui ueemos en seruiço de Deus; et, se nõ podermos deytar as escaleyras de corda, poñamos estas de fuste et punemos en subir per ellas; et s[ub]ã os mellor algaraujados que ouuer ontre nos, et uaã uestidos com̃o mouros, por tal que, se se acharẽ cõ os mouros, que os nõ conoscã et que cuydẽ que som mouros com̃o elles; et estes punẽ de sse apoderar da primeyra torre que acharẽ, ata que a outra gente suba. [+]
1295 TC 1/ 806 Et prouarõ tres escaleyras de fuste et acharõnas curtas; et desi atarõnas a hũa cõ a outra et deytarõnas a hũa torre. [+]
1295 TC 1/ 806 Et os cristãos faziã suas esporoadas cõ elles pellas cales enpos elles et matauã muytos dos alaraues. [+]
1295 TC 1/ 806 Et os cristãos bareauã todalas cales do arraualde da Eixerquia, saluo a cal mayor, que uay dereyta, que leixarõ per u podessẽ yr enpos os alaraues. [+]
1295 TC 1/ 820 Capitolo da calonica dos reis d ' España que dõ Rrodrigo, arçebispo de Toledo, en este lugar [l]e[yxo]u [+]
1295 TC 1/ 820 Seguimento da estoria das calonicas dos feytos dos rreys d ' España et das suas vidas, a qual dõ Rrodrigo, o arçebispo de Toledo et primado das Españas, eno lugar deste conto leixa et se espede dela. [+]
1295 TC 1/ 820 Com̃o quer que este arçebispo dõ Rrodrigo falou muyto do feyto dos rreys et das suas vidas, [et] quaes forõ, et com̃o a[ca]b[a]ro[n] et husarõ de seus p[o]d[e]res, departĩdo todo en cõto das suas calonicas, se espede en este lugar da estoria, por que a razõ dos seus feytos deste rrey dõ Fernando de Castella et de Leõ se conpla, segũdo seus feytos todos f[o]r[õ], fata acabamẽto da sua vida com̃o dicto e, tomãdo en este lugar o seguimẽto da razõ, uay ainda cõ toda a estoria a cabo, departindo segũdo as razões cabo adeãt[e] seguirã. [+]
1295 TC 1/ 821 Capitolo da calonica dos rreys d ' Espana et de com̃o seguirõ as razões da calonica cabo adeãte ata o acabamento da mort[e] del rrey dõ Fernando [+]
1295 TC 1/ 822 Et, se agora nos acalçar a morte, uerranos cõ grande onra, et seernos a onrra[da et] cõ boa fama, fazendo dereyto et lealdad[e], o que todo om̃e bõo deue fazer; et, poys que tã pouca he a vida deste mũdo, por medo da morte nõ deuemos leixar perder tã nobre cousa com̃o he a pena de Martos, et que seia catiua a condessa et as donas; et, se uos a ysto acordades, se nõ de todos me espeço et quero yr conprir o que dixe et fazer muyto dereyto ata a morte. [+]
1295 TC 1/ 832 Et, el estando ena Calçada, chegou y a rreyna sua moller, que elle estaua atendendo. [+]
1295 TC 1/ 832 Et essa terra toda estaua entõ muy reçeada, ca esse rrey de Grãada, cõ boa andança que ouuera en hũa fazẽda que auja feyta cõ don Rrodrigo Afonso, fillo del rrey de Leõ dõ Afonso et irmão del rrey dõ Fernando, (et) estaua engreydo: ena qual fazenda morreu dõ Esidro, hũu bõo comendador que era en Martos -ca Martos deraa ia el rrey dõ Fernando aa ordim de Calatraua - et outros freyres muy bõos morrerõ y outrosi. [+]
1295 TC 1/ 833 Mays, desque el rrey dõ Fernando foy chegado, nõ llis ficou cousa nẽhũa en pee de quanto fora das paredes acalçar pode: torres nẽ aruores nẽ cousa que enfesta fosse, que todo nõ fosse astragado a sollo. [+]
1295 TC 1/ 835 Et el rrey dõ Fernando mandou a seu yrmão dõ Afomso yr alla, et enviou cõ el o maestre de Calatraua cõ seus freyres. [+]
1295 TC 1/ 838 Et ende foysse para Alcalla de Bençayde et fezo esso meesmo et preso y peça de mouros. [+]
1295 TC 1/ 842 Com̃o el rrey dõ Fernando seyu de Jaem et se foy para Cordoua et de com̃o ueẽo el rrey de Grãada seruirllo et llj deu Alcala d ' Aguadeyra [+]
1295 TC 1/ 842 El rrey dõ Fernando sayu de Jaem, auendo y liurado todas estas cousas que dictas sõ, et auendo tomado seu acordo sobre aquel consello que llj fora dado en deytar sua oste sobre Seuilla, seyu dalj et leixou y a dõ Ordoño, seu alcalle, que partisse o que de partir era, et mandoullj com̃o fezese. [+]
1295 TC 1/ 842 Jan ia cõ el rrey don Fernando, en essa yda que el a Seuilla foy, esses que el aa mão pode auer: don Afonso, seu yrmão, don Anrique, seu fillo, os meestres d ' Ocles et de Calatraua, et Diego Sanches et dõ Guter Suares. [+]
1295 TC 1/ 842 Et, desque el rrey dõ Fernando ouue tallada et astragada Carmona, moueuse ende cõ sua oste para Alcala d ' Aguadeyra. [+]
1295 TC 1/ 842 Et os mouros d ' Alcala, quando o souberõ que el rrey de Graada ya y, seyrõ et deronxillj logo. [+]
1295 TC 1/ 842 Et el rrey dõ Fernando ficou en Alcala et ende enviou adeãte a dõ Afonso, seu yrmão et o meestre dõ Paay Correa correr o Axarafe de Seuilla, et enviou contra Xeres el rrey de Grãada et o meestre de Alcantara et seu fillo dõ Enrique. [+]
1295 TC 1/ 843 Estando el rrey don Fernando en Alcala adubando suas carcauas et suas fortelezas et basteçendo seu castello, chegaronllj y nouas de que llj pesou muyto: da nobre rreyna sua madre, que era finada. [+]
1295 TC 1/ 846 Capitolo de com̃o adoeçeu el rrey dõ Fernando et de com̃o enviou çercar Alcala del Rio et a tomou [+]
1295 TC 1/ 846 Conta a estoria que, desque el rrey dõ Fernando ouue guanado Guillena, [et deytados os mouros dela, segundo auemos dito, que se tornou para Guillena], et adoeçeu muy mal, de guisa que foy queixado; pero, con todo esso, por nõ perder tẽpo et nõ estar de balde, en quanto el estaua contend[en]do en sua doença, enviou toda sua oste que sse deytasse sobre Alcala del Rrio et a teuessẽ çercada, et que a conbatessem [ata] que el fosse guarido ou a tomassem. [+]
1295 TC 1/ 846 Mays leixemos agora Alcala cobrada et contemos da cousa que deu çima a todaslas outras cousas que el rrey don Fernando fezo. [+]
1295 TC 1/ 847 Onde diz a estoria que, estando este rrey dõ Fernando en Alcala do Rrio, de que diziamos, que lle chegou mandado y com̃o vĩjna Rreymõ Bonjfaz per mar, a que el mandara yr guisar a frota para a çerca de Seuilla, et que u[ijña] muy bẽ guisado de naues et de galees et doutr[o]s [n]a[u]y[o]s, quaes para atal feyto conuĩjnã, et que tragia sua flota bẽ basteçida de gente et de armas et de grande vianda et de todalas cousas que mester erã para gui[s]amento da çerca; mays vĩjna grã poder sobre elles de Tãger et de Çeta et de Seuilla, per mar et per terra, et que llis enviasse acorrer apressa, ca muyto llis era mester. [+]
1295 TC 1/ 848 Mays, quando estes aas naues chegarõ, nõ pareciã; et, cuydando que nõ vĩjnã, tornaronse para Alcala, u leixarã el rrey. [+]
1295 TC 1/ 849 Mays el rrey dõ Fernando, que ainda nõ sabia nẽ auja oyd[o] das suas naues en com̃o uençerã as dos mouros, et elle seyu logo d ' Alcala outrosi enpos los que auja enviados para llis acorrer a grã pressa. [+]
1295 TC 1/ 851 Ysto dizia elle por que era muy caluo, que nõ tĩjna cabelos de la meyadade da cabeça endeant[e]. [+]
1295 TC 1/ 854 Com̃o os meestres de Calatraua et d ' Alcantara et de Alcaniz uençerõ os mouros [+]
1295 TC 1/ 854 Outro dia en seendo chegado el rrey don Fernando a Tablada et pousando y cõ sua oste, veerõ os mouros hu o meestre de Calatraua et o d ' Alcantara et o d ' Alcaniz pousauã, et leuarõ ende carneyros. [+]
1295 TC 1/ 854 Et dõ Frenado Ordonez, que a essa sazõ era meestre de Calatraua, et o d ' Alcantara et o d ' Alcaniz cõ seus freyres et cõ suas conpanas, caualgarõ et forõ enpos elles. [+]
1295 TC 1/ 854 Et, jndoos ia acalcãdo, ferirõ en hũa çiada en que iaziã quinentos caualeyros de mouros, et passarõ essa et ferirõ en outra en que auja trezentos caualleyros, et de gente de pee muyta ademays. [+]
1295 TC 1/ 856 Et o arraz en passando con sua caualaria que leuaua, o meestre sayo a el cõ sua caualaria; pero que xi llj nõ guisou com̃o coydaua, ca a çiada estaua arredada daquel lugar per u o arraz passaua; et, desque forõ descubertos, o arraz se foy acollendo; pero, con todo esto, acalçoo o meestre bem çerca do castello et matoulle noue caualeyros; et ouuerao a prender, saluo pelo poder da gente que lle acorreu agyna: (et) os hũus [que] seyã do castelo acorrer(on)llj, com̃o estauã açerca; et os outros que se yã cõ el, que puñauã eno defender quanto podiã. [+]
1295 TC 1/ 859 [Et] os cristãos começarõnos a yr acalçando et matando et deribando en elles, de guisa que, ante que sse acollessem, ouuerõ apar[tar] delles hũa peça en que morrerõ La caualeyros desses mouros et quinentos desses de pee et mays. [+]
1295 TC 1/ 862 Et a hũa zaura foy logo presa, et os mouros dela todos mortos, senõ quatro que ficarõ a vida; mays a outra, que se coydara a acoller en quanto sse [en]a pressa detĩjn[ã], nõ llj derõ outrosi grande espaço, ca logo foy acalçada. [+]
1295 TC 1/ 865 Com̃o don Enrique et os meestres de Calatraua et de Alcantara et dõ Lourenço Suares et o prior do Espital quebrãtarõ o arraual de Benaljofar [+]
1295 TC 1/ 865 Outra uez acaesceu que don Enrique et o meestre de Calatraua et dõ Lourenço Suares et o prior do Espital forõ de n[oy]t[e] quebrãtar o arraual de Benaliofar que dizẽ; et entrarõno et fezerõ y muy gran dano, et queymaron hũa peça del, et sacarõ ende muyto gãado et bestas et roupa et outras cousas muytas. [+]
1295 TC 1/ 865 Com̃o dõ Enrrique et o meestre de Calatraua et o d ' Alcãtara et dõ Lourenço Suares et o priol do Espital quebrãtarõ o arraual de Maçarena [+]
1295 TC 1/ 865 Outrosy acaesçio outra uez que esses meesmos sobredictos -dõ Enrique et os meestres de Calatraua et de Alcantara et dõ Lourenço Suares et o priordo Espital - forõ outra noyte conbater o arraualde de Maçarena, et entrarõno et matarõ et ferirõ muytos mouros et prenderõ delles, et sacarõ ende bestas et gãado et roupa et muy grande algo, de guisa que ficou muy quebrantado et destroydo de quanto aujã, et queymarõ delle gran peça. [+]
1295 TC 1/ 868 Mays os mouros os collerõ tã acerca que os forõ acalçando. [+]
1295 TC 1/ 868 Et os cristãos recudirõ cõ elles ata çerca das portas, et matarõ y vijte caualeyros, ca mays nõ huuarõ acalçar fora. [+]
1295 TC 1/ 873 Et escaleyras nõ tĩjnã y nẽ picos, nõ traballando de os fazer, tẽendo que non llis acaesçeria feyto en que os mester ouuessem. [+]
1295 TC 1/ 875 Et o jnfançõ, quando ysto oyu que lle diziã aquelles caualeyros, et de como llo tĩjnã a mal o que dissera, calouse et teuosse por arrepĩtido polo que auja dicto. [+]
1295 TC 1/ 875 Et, com̃o quer que foy, ou dos que y estauã ou doutros, ouueo a saber Garçia Perez; mays nõ llo entendeu nẽhũu et calouse ende. [+]
1295 TC 1/ 877 Os mouros, que os virõ, leixarõ os carneyros et começaronse a acoller cada hũu per hu pode; mays os cristãos começarõnos fortemẽte a seguir et d ' acalçar et de os castigar, asi que os mays delles ficarõ y; et ficarã mays, se os outros tã arebatadamente nõ huuyarã seir. [+]
1295 TC 1/ 878 Et perderõ y XX caualos os cristãos que aos outros yã acorrer, que llj morrerõ eno acalço. [+]
1295 TC 1/ 879 Et el entende[ndo]o en seus maos ueiayros que faziã, huuyouse acoller a hũu caualo et poso esporas et seyusse, et os outros cõ elle; mays hũu caualeyro que nõ huuyou seyr acalçarono et todo o fezerõ peças. [+]
1295 TC 1/ 884 Et cõ estes enviou o meestre de Calatraua, que os guiou et os poso en saluo ata Xerez. [+]
1295 TC 1/ 885 Muyto sangue foy en essa çerca derramad[o]; et grandes morteydades et grandes feytos, os hũus en lides et os outros en enfermidades grandes et gran doẽça que en essa oste caeu, ca as caenturas erã tã fortes et tã tendudas et tã destẽperadas que morriã os omes de destẽperamento corrũpudo do aar, que semellaua chamas de fogo, et corria tã aturadamente sempre hũu uento tã escalfado com̃o se dos jnfernos seysse, et todoslos omes andauã correndo agua todo o dia da grã sud[o]r que fazi[a], tãbẽ estãdo pelas sõombras com̃o per fora ou per hu quer que andau[ã], com̃o se en bano esteuessem; pero que per força llis convĩjna, que por esto que porlas grandes lazeyras que sofriã aujã a adoeçer et de sse perder y muy gran gent[e]. [+]
1295 TC 1/ 886 Conprida era de todas cousas et de todas noblezas [que a] auondamento de conprida et de auõdada çidade pertẽeçia: cales et praças auja y departidas de todos mesteres, cada hũu sobre si; hũa cal auja y de los trapeyros et dos cambyadores; outra dos espeçieyros et das alaquimes dos meezinamentos que aujã mester os feridos et os doentes; outra dos carniçeyros et dos pescadores; et asi de cada mester, de quantos eno mũdo poderiam seer, auja y de cada hũus suas cales departidas, cada hũa per ordĩ conpassadas et apostas et bem oridinadas; asi quen (en) aquella oste vio, bem poderia dizer que nũca outra tã rica nẽ tã apostada uyo, que de mayor gente nẽ de mayor poder ca esta nõ fosse, nẽ tam conprida de todas nobrezas nẽ marauillas fosse. [+]
1295 TC 1/ 888 Desque o nobre rrey dõ Fernando foy asesegado en sua villa et ouue gouernado o seu curaçõ da conprida alegria et da boa çima que uyo que llj Deus quiso dar en premja de seu traballamento, começou o primeyro a refrescar a onrra et a loor de Deus et de Sancta Maria, sua madre, a sella arçebispal, que antigo tempo auja estado erm[a] et uazia et era orfaa desse diuinal pastor; et foy y ordinado calongia muy onrada, a onra de Sancta Maria, cuio nume essa nobre sancta jgleia leua; et herdoa esse nobre rrey dõ Fernando logo de grandes et de boos herdamentos de villas et de castellos et de lugares muy ricos et muy rigeos et de outras muytas et grandes requezas. [+]
1295 TC 1/ 888 Et de outras gentes, meestres et sabedores de per todas uidas saber bẽ uiuer, mãdou y estabeleçer cales et ruas departidas a gran nobreza, cada huus sobre si de cada mester et de cada ofiçio, de quantos ome osmar poderia (en) que a nobleza de nobre et rica çibdad[e] et auondada pertẽeçia. [+]
1295 TC 1/ 890 Desque el rrey dõ Fernando ouue gãanada Seuilla, et a ouue poblada et aforada et asesegada bem, et ouue y ordinadas todas suas cousas a onrra et a nobleza del et da çibdad[e] et de seu reyno et a seruiço de Deus et a prol et a guardamento dos pobladores, gãanou depoys Xeres, Midina, Alcala, Beger, Sancta Maria del Porto, et Calez, que iaz dentro eno mar, Sanluca del Pechã, et ata Arcos et Librixa; et todo do mar aaco gaanou, del[o] per conbatemento, [et] de[lo por] preitesia que llj trouxerõ, que xi llj ouuerõ a dar, saluo Nebla que se llj teue cõ Abeamafom, que era rrey dela, et Eznalfarag, que derõ logo ena preitesia de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 900 Et en outro dia lidarõ cõ eles et matarõ ende LXX uezes mj̃l et fforon os mouros v[ẽ]çudos et ffillarõ os cristãos Callafforra. [+]
1295 TC 1/ 900 Et poys acordarõse as gentes et alçarõ dous juyzes que julgassen toda a terra, et estes dous juyzes a hũ disserõ Nuno Rrassoyra et ao outro Laym Caluo. [+]
1295 TC 1/ 900 Do linage de Laym Caluo uẽ o Çide Cãpeador. [+]
1300 LPr 1/ 141 Esta cantiga foi feita a ũu vilão rico que avia nome Roi Fafez e feze -o el -rei Don Afonso, filho d ' el -rei Don Denis, cavaleiro, a rogo de miguel Vivas, eleito de Viseu, seu privado, porque casou con ũa sa sobrinha, e era calvo; e el empero fez ũu capeiron grande de marvi con pena veira e con alfreses, aberto per deante, e anchava -se pelas costas, pelos ombros todo arredor, e dobrava -o en cima da calva pera lhe parecer a pena veira [+]
1300 LPr 1/ 145 Fernan Rodriguiz de Calheiros entendia en ũa donzela, e tragian a esta donzela preito de a casaren con Fernan Roiz ' Corpo Delgado ' , e ela disse que o non queria; e por esto fez este cantar Fernan Rodriguiz; e diz assi [+]
1300 XH I, 0/ 9 Et nasçeo aAdam et aEua cõ Cayn de hum parto hũa filla, et poserõ lle nome Calmana. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Et segundo dizem os Espoemẽtos da Biblia, Calmana tanto quer dizer ẽna nosa lengagẽ cõmo [cõpañeyra]. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Essa ora deytou fora daquela terra Deus aCaỹ, et foyse dende el et sua moller Calmana cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et aly fezerõ el et sua moller Calmana seys fillos: et ao primeyro fillo que ouverõ diserõlle Enoch; et por amor del poblou aly Caym hũa çiudade et chamoa Enoca do nome daquel seu fillo Enoch, et aos de sua geeraçõ [meesma] et de sua [compaña], et aos outros que aver poderia dos fillos de Adam, ca forõ moytos, [segũdo] diz Josep ẽno segũdo capytolo do libro da Antiguydade dos Judios, et mẽestre Godofre ẽno libro Panteom, et ajnda a Biblia mẽesma diz que ouverõ Adam et Eua fillos et fillas et podense [entẽder] estes fillos et fillas por mays que Caym et Abel et suas yrmãas et Seth seu yrmãao, et yuã espargindo se por las terras ajuntavaos Caym, et os que nõ podya aver fazia os víj́nr por força aaquela çiudade, et que morasem em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et outros moytos fillos et fillas, et netos, et netas, et outras [geerações] ouverom Caym et Calmana cõ [quẽ] poblarom aquela terra et [vsarõ] de seus costumes maos asy cõmo oachamos [per] Moysem et [per] scritos de outros santos et sabeos que falarõ et departiron em estas rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Et el foy hũ dos [escriuydores] destas estorias Beroso o Caldeo, et chama naue a esta arca de Noe; et diso asy daquela naue que vẽeo em Armenja et pousou açerca do monte Gordiçio, et diz que ajnda ha della aly, et que algũus vam ala por de aquel bytume cõ que ella foy vntada, que he moy bõo [pera] tyrar et lauar et toller toda mazela de que quer que seja. [+]
1300 XH I, 0/ 41 "Et desta [guisa] falarõ deste deluvio et desta arca Beroso de Caldea et Jeronymo [d o] Egipto et Manysseas de Damasco. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Et, segundo diz Josefo, noso señor Deus despoys que acabou estas palauras et rrazões cõ Noe, calouse; que de aquela vez nẽ ajnda outra depoys, segundo coydamos et achamos, nõ ouvo mays palauras [ontre] elles. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Et pom Josefo por emxẽplo aManycom que escriuyo as estorias dos egipçiaos, et a Beroso que escriuyo as dos caldeos; et aMaço, et [a] aEsto, et aJeronymo d o Egipto que escriuyo a Estoria da çidade Fenyca, segundo avemos dito; et outrosy Esyodo, et Agatom, et [Belenyco], et Cusilao, et Efero, et Nycolao, todos estes fazẽ em suas estorias rrenẽbrança daqueles antigoos cõmo algũus deles [vjuerõ] mj̃ll ãnos et algũus pouco menos. [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Et ajũtarõse et fezerõ moytos ladrillos, et começarõ sua torre deles; em lugar de pedra ouverõ aqueles ladrillos et bytume por cal et por area, et diserom asy: [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et Nemprot focou ẽna çidade de Babilonya rreynãdo [sobre] [las] [conpañas] que ficarõ aly cõ el, et segundo diz Moysem et todoslos outros que [sobresto] falam, dizẽ que foy ocomeço [do] seu rreyno aquela çidade de Babilonya; que aatorre posserõ nome Babel, et aacidade chamarõ Babilom, et despoys Babilonya; et nos dizemos que esta Babilonya he aquela que esta agora deserta, et esta et Arat -que he Edessa, hũa çidade de Mesopotamya - et [Artat] que he terra de Mesibi -et Calapud - aque chamarõ em pos eso Soleuca do nome del rrey Soleuco que rreynou [despois] aly -et todos estes lugares em terra de Senáár, et Senáár ẽna partida de Asya forõ [o] primeyro rreyno de Nẽprot et [o] começo de seu [prinçipado]; et por que era Nẽprot moy brauo rrey em se aseñorar, sayo aly del hũa palaura [en façaña] que diserõ ende os outros que quando algũ fazia soberuea ou máá braueza diziã logo del " Nẽprot robusto ante o Señor"; et [rrobusto] he por omẽ nẽbrudo et valente et brauo. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Europa começasse em ouçidente et cõmo cata aouryente da parte seestra et tem ata septẽtriom; da parte seestra começa [ẽno] algarue de España et ẽno mar de Calez; et subyndo a terra arriba contra ouriente cõmo vay aquel mar Mediterraneo que he omar de medio das terras et [tem] ata medio delas. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Affrica outrosi começasse ẽno [sseu] algarue de ouçidente ẽno mõte de Atelante et ẽno mar Atelantyco, segũdo Orosio; et cõmo vay contra ouriente de parte destra tem des aly ata medio dia, et da outra parte cõmose começa em esse algarue, et outrosy ẽno mar de Calez yndo contra ouriente sobe ata medio da terra, cõmo Europa; mays, segundo conta Plinio, nõ he tã grande de termyno cõmo Europa, et ajnda diz Plinio que [moytos] dos que falarõ destas tres partidas da terra, que diserõ que Affrica era hũa parte de Europa, et nõ terçeyra parte do mundo por sy. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Parte aAsia et aEuropa por medio d a terra, começandoo em septẽtriom ẽno começo dos montes Rrifeos, et dende yndo contra medio d a terra orrio Tanays, et dende adeante alagoa Meotida, et daly cõmo caem estas agoas ẽno braço de Sam Jorge, et daly cõmo vam ao mar [Euxymo], et dende aCostantynopola; et vay este mar et ajuntase cõ ode Calez em medio da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et partem aEuropa et aAfrica omar Medyterraneo asy cõmo sal de ouçidente, et sobe ontre Calez et [Çepta], et vay fazẽdo seus [sẽos] ahũas partes et aoutras et sobe ata Acre aaparte de Jerusalen aly onde se ajuntã cõ omar Eyxente, ontre Asya et Costantynopla, em medio da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Pero diz Moysem que sayo Assur daquela terra asy cõmo de Senáár; et diz mééstre Pedro ẽno capitolo daquela torre Babel queo deytou Nẽprot [per] força fora dela, et Moysem diz que poblou Assur a çidade de Nynj́ue et as plaças della et as aruores, et dizlo aqui por las aldeas, et diz que poblou a Cale, aque chama oebrayco Rrabat , et Rresem que jaz ontre Njnyue et Cale. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Arfaxat, oterçeyro fillo, poblou sua terra apartada cõ os seus; et esta, diz Josefo et a Glosa do Genesis que he Caldea. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Et mẽtre viueo Arfaxat chamarõse os seus arfaxateos do nome del, et [despois] se chamarõ caldeos. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Et diz ajnda Josefo que Arfaxat lles poso este nome em sua vida et lles disso caldeos. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Mays diz Josefo queos gregos quese trauallarõ de mudar os nomẽs porlas rrazões que diremos adeante, que mudarom despoys onome aesta terra et aos moradores della, et aaterra chamarom Syria, et aos moradores syrios; et Syria et Caldea vyziñas [som] cõmo as poblarõ estes yrmaãos Arfaxat et Arã, et em [moytas] cousas se semellam, et nos dizemos lles suriãos por esta rrazõ et por hũa çidade que y a aque dizem Sur, et he cabeça da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Et destes souromatas os de Calabria, os de Çeçilia, os de Apulla, os de Laçio, que he hũa partida de Ytalia, et he aaque [dizemos] agora Lombardia. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Hũa he aquela aque chamarõ primeyramente Ouçidia et despoys poserõlle nome Sanssoña, et he aaque dizẽ agora Panpalona; et aoutra he Calaforra; et aoutra Taraçona; aquarta he Auripa, et he aaque agora dizemos Saragoça, et este nome ouvo por Çesar Agosto quelle tolleu aquel et lle poso este. [+]
1300 XH I, 0/ 90 De cõmo os omẽs buscarõ primeyramente arte pera fazer tendas et se calçarom. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Despoys daqueles omẽes que avemos ditos, vyerom outros que entenderõ mays ẽnos saberes das cousas, et aamaneyra das tendas das [rroupas] enque morauã, começarõ afazer casas de madeyros mal labrados et tortos, quaes lles acaesçiam, et atados cõ vyncallos de caruallo torçidas et cõ outras pertegas, que nõ sabiam elles ajnda mays desta arte nẽ de carpentaria pera aquelo, et morauã em ellas et fezerõ fogo, et começarõ de asar as carnes et os pescados que comyam, . et sabiam lles mellor, et [vsarõ] em ello; et vestirõ sse estes mellor que os outros primeyros, et fezerõ calçaduras pera os péés de coyros de bestas. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et estes pararõ mẽtes atodaslas cousas aque orauã os que vieram et nasçerã ante que elles, et virõ que aquelas cousas que adoraram os vellos antigóós ante deles, que todas eram creaturas quese leuãtarom dos elamẽtos et em elles se criauam et se mãtynam, et nõ durauã longo tẽpo; et pararõ mentes cõmo durauã moyto os elamẽtos, et cõmo nasçiam delles todas las outras creaturas et anymalias da terra et do ayre, et que elles as gastauã todas et as feyçiam, et que este poder et esta natura queos elamẽtos aviã mays grande que as outras cousas, que Deus lles lo dera et ofezera em elles mays aasua semellança que opoder nẽ anatura das outras [anjmalias] et das creaturas que nõ am rrazõ, et que mays se chegaua este poder et esta naturaleza aDeus que [o] das outras creaturas que dissemos, et por estas rrazões estes omẽs -que primeyros fezerõ casas de pedras et enfrearõ as bestas et as enselarõ - começarõ de orar os elamẽtos, et primeyramẽte oelamẽto da terra por quea vyam et sabiam mays da sua calidade et do seu poder que dos outros elamẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et despoys destes vierõ outros et catarõ ẽnas calidades dos quatro elamentos, et leyxarõ os outros et adorarõ ao fogo, departyndo sobre ello et dizendo que aquel elamẽto do fogo que era mellor et mays onrrado queos outros tres elamentos, et esto por estas rrazões: aprimeyra por quee mays alto et mays açerca do çeo que elles et aluz que alumea; asegunda por que ençarra aos outros tres que som aterra, et as agoas, et o ayre, et os escaenta, et os tẽpera acada hũ cõmo lle faz mester, donde [vem] a mayor parte da força et do poder por que nasçem todaslas cousas ẽnos outros elamẽtos, et cresçem et se acabã segundo seus tẽpos. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et oelamẽto do fogo tem mayor espaço et mays grande lugar et parte ẽna feytura et ẽno corpo do mũdo, que nẽgũ dos outros tres elemẽtos; et durou grãde sazõ esta creẽça dos que adorauam os quatro elamẽtos; et cada hũas destas gentes adorauã aseu elamento, asy cõmo os caldeos ao do fogo; et os [do] Egyto [ao] da agoa, et asi as outras aos outros dous elamentos, [asi] cõmo [hu cõtaremos] adeante hu contaremos as estorias das gentes que esto começarõ primeyramẽte, et omãteverom despoys ata que durou, et por quaes outras rrazões sem estas que aqui disemos ofezerom. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et aestas dizemos estrellas cõ dereyto de sua natura et calidade et curso ; mays nõ chamamos aas planetas cõ dereyto estrellas, mays planetas, ou [andadores], ca de outra [guisa] logo estariã ficadas cõmo as estrellas, senõ quelles dizemos estrellas por lo grande [vso] que avemos de chamar estrella por toda cousa que véémos rreluzer em çima ẽnos çeos. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et estes omẽs daquel tempo que ouverõ soteleza pera buscar todas estas cousas, [comesçarom] afazer casas de pedra labrada et asentada cõ cal et cõ area et bem cubertas, cõ pynturas, enque morauã; et acharõ cõmo fariam selas et frẽos [pera] caualgar, et armas [pera] lydar, cõmo espadas, lanças et escudos, et outras moytas armas et cousas ja moyto apostas. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Et avia em Syracusa, que era oseu rreyno deste rrey Ytalo, hũa grãde carcaua -et chamalle fossa aquel Libro de Rroma - et ya moy longa et moy grãde cõmo corrente de agoa de [venydas], et era cousa moy nomeada em aquelas terras, et semelauase moyto cõ ocalez ou madre de aquel rrio Albula; et por esta [rrazõ da] semellança daquela carcaua de Saracusa, que avia nome Tybre et se semellaua cõ aquel rrio Albula, el rrey Ytalo et os seus poserõ nome Tibre aaquel rrio; et asylle chamã oje, et este he orrio Tibre de [Rroma], et deste nome vos diremos ajnda outra rrazõ em este capitolo adeante. Ẽno tẽpo deste Seruc hũ fillo de Ercoles -et chamalle aquel Libro das [Marauyllas] de Rroma fillo de Ercoles, et nõ achamos del outro nome - et vẽeo cõ os da çidade de Argos de Greçia ali aaquel rreyno de [Lano], et poblou y sub o Capitolio hũa çidade, et posolle nome Valeria, segũdo que diz Barro, que foy grãde sabeo [de] estorias. [+]
1300 XH I, 0/ 114 El rrey Nyno Arreyna Semyrramys El rrey Zameys El rrey Ario El rrey Aralio El rrey Xerses El rrey Amanetres El rrey Belaco El rrey Baleo El rrey Altadas El rrey Manyto El rrey Macaleo El rrey Espero El rrey Manulo El rrey Espareto El rrey Astacadis El rrey [Amyteus] El rrey Beloco El rrey Belaspar El rrey Lamprides El rrey Sosares El rrey Lampetos El rrey Panyans El rrey Sosarnyo El rrey Mytreo El rrey Tantanes El rrey Teuteno El rrey [Tyneo] El rrey Dardo El rrey Eupales El rrey Loastenes El rrey [Firityades] El rrey Espateo El rrey Efratenes El rrey Agazapes El rrey Sardanapalo Et das estorias dos feytos destes rreys et dos ãnos dos seus rreynados, contaremos de cada [hũus] em seus tẽpos [et lugares]. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Onde conta mẽestre Godofre em cabo da septima parte do Panteõ, que [en] tẽpo deste rrey Nyno nõ era ajnda orreyno de Perssia, nẽ ho de Media, et diz que nõ era ajnda orreyno dos caldeos, nẽ dos ebreos, nẽ odos lydos nẽ [o jnperio] dos do Egipto nẽ orreyno dos corundos, nẽ odos de Tesalonya, nem era ajnda feyta Troya, nẽ fezera y ajnda nẽgũ mal nẽ bem; nem orreyno dos argiuos, nẽ o dos de Siçionya, nẽ orreyno dos rromanos, nẽ o dos alamães, nẽ seu [jmperio], nem o dos galos, que som os françeses, et por nos nõ detéér mays em esta rrazõ, dizemos que em todo omũdo outro rreynado. nẽ señorio nõ avia estonçes senõ aquel del rrey Nyno em Babilonya et em Assyria. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Conta Paulo Orosio ẽno segundo capitolo [do] primeyro libro quea terra que jaz ontre oTygre et Eufrates, rrios de Asia, contra oriente, quee aquela aque dizemos [Messopotamja]; et diz quese começa esta terra de Messopotamia de parte de septẽtriom, ontre ho mõte Toro et omõte Caucaso; et jndo ontre estes mõtes et ontre estes rrios vay contra medio dia ata que chega ẽno rreyno de Babilonya, et passada Babilonya contra medio dia; et daly açima contra ouriente jaz terra de Caldea, et sobre Caldea mays arriba aparte de oriente jaz terra de Arabia, onde som as aruores enque nasçem moytas et bõas espeçias et de moy bõos olores et de grãdes vertudes, et diz Plinio et outros filosofos et naturaes que aly mora ha ave fenys, et que viue daquelas espeçias et nõ de al. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Sem, fillo de Noe, et Arfaxat, et Sale, et Eber, et [Falec], et Rragau, et Seruc, et Nacor, que forõ os da lyna das géérações, morarõ em Judea, em terra de Jerusalem; et quando vierõ os cananeos et forçarom et tomarõ aestes padres et aos seus da terra, et deytarõ os fora dela, et chamarõ elles aaterra Cananea do seu nome, sayo daly Tare que ficaua por lo mays grãde da lyna, et buscando bõa terra enque ficasse et morasse, chegou [aBabilonja]; et por la braueza del rrey et porla premya, et de mays porlos ydolos que adorauã aly publicamẽte, nõ quiso y morar nẽ ficar et foyse pera Caldea que era açerca daly, asy cõmo avemos dito, et achou bõa terra, caente, et cõplida de viandas et de outras moytas et bõas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Ontre todas las outras terras, os de Caldea se traballauã do saber das estrellas mays que outra gente em aquela sazõ; et plouvo moyto dello aTare, et quedou aly et morou el et sua [cõpaña]. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Et os caldeos adorauã os ydolos, así cõmo as outras gentes das outras terras, et adorauã mays das cousas çelestiaes et dos elemẽtos que outras, et aqueles corpos dos de çima vyam elles aver mayores poderes em suas terras, et entallauã ymages aaonrra de aqueles seus ydolos, et adorauã os et faziam ante aquelas ymages seus sacriffiçios aaonrra daqueles corpos çelestiaes, [et asy faziã aos elamẽtos cõmo aos corpos çelestiaes] cõmo os [do] Egipto que adorauã ao elamẽto da agoa por que quanto bem elles aviã da agoa lles [vjna]; et esta agoa era da cresçençia do rrio [Njlo]; et outrosy em Caldea por que oelamẽto do fogo pode aly moyto et cria y moytas et bõas cousas, os moradores daly faziam lle suas ymages de seus ydolos et adorauã aaquel elemẽto do fogo. [+]
1300 XH I, 0/ 126 Abraã, Nacor et Aram; et estas forõ as géérações de Tare, et Aram fezo aLoth, et morreu ante que Tare seu padre em aquela terra hũ nasçera, ẽna çidade Vr et ẽno fogo dos caldeos, cõmo vos contaremos adeante; et casou aly Abraã cõ Sarra, et Nacor cõ Melca, fillas daquel Aram, seu yrmão; et Sarra sayo [manjña] et nõ avia fillos; et tomou Tare aAbraã, seu fillo, et aLot, seu neto, et aSsarra, sua nora, moller de seu fillo Abraã, et leuou os daquela [çidade] Vr dos caldeos onde morauã, pera yrse cõ elles aterra de Canaã; et vierõ aaquela terra de Messopotamya que avemos dita, ata a çidade de Arã, et morarõ aly; et cõplio Tare aly duzẽtos et çinquoéénta ãnos de ssua vida, [em] essa çidade de Aram, et morreo em ella et em ella jaz. [+]
1300 XH I, 0/ 126 Et estas som as rrazões que Moysem diz ẽna Biblia da morada de Tare et do feyto de seus fillos em Vr, aquela çidade dos caldeos. [+]
1300 XH I, 0/ 126 Et empero ante daquesto queremos vos cõtar sobrelos feytos de Tare et de seus fillos em Caldea et em [Messopotamja] outras rrazões que achamos dos sanctos Padres, et de outros sabeos, et de aravigos que som ditos sobresto em seus espoemẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Sobre olugar onde nasçeo Abráám, fillo de Tare, fillo de [Nacor]Seruc, fillo de Rragau, fillo de [Falec], fillo de Eber, fillo de Sale, fillo de Arffaxat, fillo de Sem, fillo de Noe, nõ acordam os hũus sabios que desta estoria falam cõ os outros, nẽ outorgã em hũ, pero que este desacordo nõ faze nẽ trage dano ẽna verdade da estoria; que os hũus dizem que nasçeo em Acus, et os outros [que em Alcufa], outros que em Cufida; et estes nomẽs som de lugares et poblas de Caldea; et dizem ajnda algũus que daly foy rrey Nẽprot natural mays que de outro lugar; et contã algũus dos aravigos que viuo era Nẽprot quando Abraã nasçeo, et dizem elles que nasçeo Abraã [mj̃ll] et seteẽta et nove ãnos despoys do deluvio; outros dizẽ que noveçentos et quareẽta et dous, et que era Nẽprot em aquela sazõ rrey de oriente; et diz que em seus dias deste rrey que estudiauã os omẽs ẽnos juyzos das estrelas et ẽnos andamẽtos dos çyrcos do çeo, et queo prouauã todo moy bem, et ojulgauã porlas moy longas vidas que aviam. [+]
1300 XH I, 0/ 130 El rrey quando aquela rrazom oyo aos estreleyros, pesoulle moyto, et foy moy triste et sanudo pero nõ contra elles; et por quelle diserõ ẽna rresposta aquela dulda que nõ sabiam seo queria Deus desuyar, foy el alegre et guarido; et ontre moytas cousas que pensou afazer por aquesto desuyar se séér podese, achou que seria bem matar os nenos, et fezo logo pregóar por todos seus rreynos, Babilonja et Caldea, que toda cousa por el rrey et porlos rreynos et os seus deus, que adorauã que aviã todos aséér destroydos, et por quese esto todo [desujasse] antes. se séér podese. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et Azara, quandose sentyo prenada, fezóó logo saber aTare, ante que a omẽ do mũdo entẽdesse; et Tare, quandoo souvo, vẽeose ascondidamẽte aaçidade, et tomoa aescuso et leuoa ahũa aldea que jazia em Caldea ontre estas duas vilas: [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et rrecordate et nẽbrate do que em Caldea nos fezerõ por esta rrazõ. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et Josefo, por esforçar mays suas rrazões, aduz sobre ellas aquestas prouas dos aravigos, que escriuem de aravigo as estorias em aquela terra hũ morauã Tare et Abraã et suas [compañas], et conta asy que Orosio oCaldeo, que foy omẽ sabedor et que escriveo as estorias dos caldeos, que diz asi de Abraã nõno nomeando: [+]
1300 XH I, 0/ 132 Despoys do deluvio, ẽna dezima generaçõ, foy ontre os caldeos hũ varõ justo et grande et provado ẽnas cousas et ẽnos feytos çelestyaes. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et outrosi avia y sua ymage do elamẽto do fogo, aque adorauã todos em aquel rreyno de Caldea. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Em este lugar diz obispo Lucas que vẽeo a Caldea Assur, fillo de Sem; et que era omẽ sotyl, et diz que el sotellezou et buscou ha amaneyra de fazer apurpura et os enguentos dos cabelos et dos corpos conque olessem bem, cõmo agoa [rrosada] et outras cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et diz mays obispo Lucas em esse capitolo, por que jazia Caldea açerca de [Babilonja], que queria séér dela señor el rrey Nẽprot; et elles nõ oqueriam rreçeber, et ouvo abuscar mẽestria por onde podesse cõ elles, et começoulles apredicar dos deus et ensynarlles adorar ofogo, et por esta maneyra vençeos et rreçeberõno por rrey. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et faziã aaquel Vlcano sua ymagem cõmo de ferreyro, et onrrauãno moyto em Caldea et adorauãno por amor do fogo aquẽ elles tynã por seu deus. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Et ẽnos ydolos nõ ha poder nẽgum senõ queos que forem de madeyro que seos mãdares fender et fazer fogo delles, quete complirã ho offiçio do ydolo dos de Caldea, esto he, do fogo, et te caentarã et te [cozerã] viandas que comas, et esto te fara [a leña] que mãdares trager do mõte, que nõ ha em elles mays vertude nẽ mays poder que em aquela [leña]. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "[Amjgos], nõ nos [deteñamos] mays sobre esto [en] estas rrazões, et bem crééde que de todoslos bẽes que Deus quiso em este mũdo, et fezo, et dou, que nõ ha hũ ẽnos ydolos, et [veem] deles todoslos maes; logo paresçe et he synal de máo siso, et mj́goa de bõo, et perda dos corpos, et morte das almas, et perder de todo em todo a Deus quee todo obem, et por moy pouco tempo que nos em este mũdo avemos aviuer, ajnda que sabamos que nos matarã por ello os caldeos, nõ deuemos por ende créér nẽ fiar ẽnos ydolos, ca nõ som nada, nẽ nos partyr de Deus que fezo anos et atodaslas cousas, et todo otem em seu poder, et o mãtem, et destroyrloa et desfazerloa quando El quiser; [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Et partironse em esto aquela donde lle vynã tantas et bõas rrazões, et pensarõ em ello, et diserõ que [per] ventura poderia seer este moço odaquela estrella que paresçera deque falarã os estreleyros ael rrey Nemprot; pero doyasse Tare cõ todo esto da perda que tomara em suas ymages quelle seu fillo quebrãtara, et sobre todo quesse temja moyto, cõmo omẽ bõo et [apreçibido] das cousas que aviam de víj́nr, que por ventura ou [os] matariam aly os caldeos por ello, ou lles fariam grande dano et desonrra, cõmo contesteçeo despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et segundo diz Abul Ybeyt, ẽno tempo destas cõtendas complio Abraã dez et oyto ãnos que nasçera, et era ja cal oydes; et Adira, madre de Abraã, cõ grande amor que avia del, por lo escusar et tyrar [a saña de] seu padre que avia del, et por lo apaçificar, disolle asy: [+]
1300 XH I, 0/ 145 Aram, fillo de Tare et yrmão de Abraã fora casado em Caldea ante desta sazom, et avia ja fillos: aLoth, fillo varõ, et fillas Sarra et Melca. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et Josefo, em rrazõ de provas desto que diso Abraã, diz ẽno septimo capitolo do primeyro lybro da Antiguydade dos Judios, et trage por testigos os caldeos que falarõ da sabedoria de Abraã; et foy Beroso hũ [del[e]s], et nõ nomeou a Abraã [per] seu nome, mays diso del asi: despoys do deluvio, ẽna deçima generaçom, foy ontre os caldeos em Caldea hũ varõ justo et grande et moy prouado ẽnas cousas çelestiaes et ẽnos feytos grandes delas. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et outrosi trouxo por testigo [Etateo], que foy outro sabio de Caldea que escrivia as estorias de [aquela] terra et os feytos que em ella acaesçiam, et este falou de Abráám et fezo mays memoria del que os outros, ca cõposo de Abraã hũ libro que leyxou escrito. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et el rrey vyo mãçebo, moço, aposto et moy bem rrazoado et gardado em suas palauras, et mudouse otalente del do que avia antes pensado de matar ael et asua [cõpaña], et apartouse et [cõsellousse] cõ seus rricos omẽs et cõ seus bispos que [tyña] y, dos ydolos et de sua créénça; et os mays deles oyndo oque disera Abraã, duldarõ [en] consellar ael rrey, pero hũ deles que avya nome Mayzam, cõsellóó queo mandase queymar, senõ quea gente quese tornaria em outra creẽça, et que el perderia orreyno por ello, et que avía moy bõa rrazõ pera ello et era esta; que os caldeos, em rrazõ da creẽça do fogo faziam moy grandes fogueyras et passauã seus fillos [per] ellas cõmo amaneyra de boptismo que agora os [cristiaos] fazẽ; et Tare que moraua ontre elles que nõ avia ajnda pasadas aquelas fogueyras [a aquelas] seus fillos, et quelle las mãdase passar, et el queo nõ faria, et averia el estonçes contra el et contra seus fillos moy bõa rrazõ, et sem bráádos et clamor de torto ante todo opobóó, et deytarlos ẽno fogo et queymarlos y. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et el [rrey] despoys que soubo averdade et foy entendendo et vééndo quese ya mostrando oque diseram os estreleyros, et demãdou aTare et asua moller por que nõ passarã os seus fillos por lo fogo, segũdo queos caldeos faziã, [rrecordandosse] da palaura queo seu rrico omẽ Mayzam lle cõsellara quelle demãdasse os fillos et queos pasase por lo fogo, por onde ajnda nõ aviã passado et quellos dese pera pasar por el. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Os hũus dizem que Tare quelle nõ quiso dar seus fillos et que el et sua moller et seu fillo Nacor quese escusarõ omellor que poderõ; et Abraã et Aram que sayrõ mays fortes em suas palauras para téér et créér de todo coraçõ acreẽça de Deus sem toda cõfeyta, et diz queos mãdou logo aly rrecadar el rrey aestes ambos et mãdou fazer hũa grande fogeyra, tam grande cõmoa faziã os caldeos et ajnda mayor, pera os fazer pasar por ella, et mãdou tomar por força aAram et aAbraã et dar cõ elles em aquela fogeyra; et Abraã sayo della em saluo, et Aram cayo de guysa que nõ podo [ende] sayr et morreo aly, et sacarõ ho dende morto os seus, et suterrarõlo em essa çidade [Vr] de Caldea hu morauã el et seu padre et seus yrmãos. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et conta Josefo ẽno [outavo capytolo] quea sepultura de Aram [ coñosçida] esta ajnda et nomeada por de Aram em aquela çidade [Vr] de Caldea, et que ajnda lle oje dizẽ oluzeyro de Aram, et mostrãno ao que véér lo quiser. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et da rrazõ deste fogo de Aram et de Abraã diz mays et doutra fegura mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, et conta que estes fillos de Tare que nõ queriam yr adorar ofogo, nẽ passar por el cõmo faziã os outros de Caldea ajnda quelles mãdauã passar por el; et estonçes que se leuãtarõ contra elles esses de Caldea et queos ençarrarõ em sua casa deles et queos çercarõ arredor et posserõlles fogo, et ofogo desque foy apresso aacasa diz que foy tanto que queymou as casas et os omẽs que dentro eram et perdeuse alla Aram, et morreo aly empero era omẽ bõo, et dereyteyro, et sayo em saluo Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 147 "Ego som dominus deus tuus qui aduxite de [Vr] caldeorum" et esto quer dizer asi ẽno noso lenguage: [+]
1300 XH I, 0/ 147 "Eu som oteu señor Deus quete tyrey do fogo ou da çidade [Vr] dos caldeos. "Et quando Abraã sayo da fogueyra, quelle [nõ fezo] mal nẽgũ ofogo, maravillouse moyto el rrey et mandóó leyxar daly adeante, et quelle nõ fezessem nẽgum mal nẽ cousa algũa cõ quelle pesasse, et chamou Abraã que viesse ael, et falou cõ el et disolle asy segundo cõta oaravigo: [+]
1300 XH I, 0/ 149 A cõmo quer que fosse bem em suas rrazões et em seus feytos ẽna çidade de [Vr] et em terra de Caldea et cõ el rrey aAbraã, Tare seu padre era moy triste et moy quebrãtado por que ficaua moy desonrrado et cõ grande perda de seu fillo que lle asy matarã tam desonrradamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et foyse Tare cõ esta sua [cõpaña] ordenada cõmo disemos, et sayo cõ elles daquela çidade de [Vr] et de toda Caldea, et passarõ orreyno de Babilonya, et forõse [per] Messopotamya adeante, et andarõ ata que chegarõ aAram, que era hũa çidade de [Mesopotamya]. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Despoys que morreo arreyna Semyrramis et ficou Zameys por rrey et herdeyro dela et del rrey Nyno, [ajuntarõsse] os caualeyros et os omẽs bõos das terras et vierom aBabilonya por véér seu rrey et seu señor por que [algũus] avia y que oyram algũas novas et cousas aprendidas del, et quando chegarõ y traballarõse os alcalles do rreyno et os priuados et amygos em cujo poder arreyna leyxou seu fillo de encobrir lo et escusarlo de todos queo nõ visem em maneyra que soubessem que tal era, et poynã sobre esto as mays grãdes et mellores escusas que elles podyam achar et dizer. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et tanto ya descobrindo et poblicãdo as [predicações], que por todaslas terras sonaua, et leuãdoa rrazõ que el preegaua aapeor parte por escarneo, diziam que preegador era leuãtado de novo, que predicaua outro Deus et outra creẽça et nõ aque eles tynam et críj́am: et moytos contrarios [creçerõ] aAbraã et em elles avia grandes omẽs, et começarõ amaltragerlo et dizerlle moyto mal , et em tal maneyra queo nõ podia ja sofrer el, por que eram em ello contra el, segũdo diz Josefo ẽno septymo capitolo do primeyro libro, os de Mesopotamya et de Caldea, et começou apenssar cõmo sse fosse daquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et ata esta sazõ morara Abraã em terra de Caldea et de Messopotamya, et estudiara y ẽnos saberes da arte aresmetica, quee osaber do cõto [et] da geometria que mostra osaber de mesurar et medyr as cousas do çeo; et era Abráám moy sabeo destes saberes et doutros, mays que todos los outros mééstres que avia ontre todos os caldeos; et por estes saberes vẽeo el aconosçer que cousa era Deus et fazerlle as cousas que ael praziam et nẽgum nõ pode aDeus conosçer senõ for sabedor ou se sse nõ [traballar] deo seer. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et esto fazia Abraã ca sabia moyto et traballaua sempre em bõas obras; et por que el era tam bõo et tam justo cõtra Deus, asy cõmo diz Josefo, amóó Deus [mays] que aos outros omẽs daquela sazom, ca empero que [algũus] outros [nomearom] Deus antes que Abraã nõ achamos quese afirmassem em ello; et foy el oprimeyro quese [atreveo] a dizer et afirmar et mostrar aas gentes que aquel hũ sóó era Deus oque criara todaslas cousas, et sem El que nẽgũa cousa nõ poderia séér et que outra creẽça nõ era nada senõ asua; et catou Deus por esto abõa bondade et voõtade de Abraã que avia contra El et nõ quiso que morasse ontre aquelas máás gentes, et segundo diz Josefo [leuãtauã] se contra el et buscabam lle moyto mal por esta verdade quelles dizia et mostraua; et estando el em pensamento desse tornar aterra de Babilonya et de Caldea ou cõmo faria, rrenẽbrousse del noso señor Deus et faloulle. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et tomou sua moller Sarra et aquel seu sobriño Loth, et os outros nõ oquiserõ créér pera se cõ el vijnrem daquela terra cõmo se el saya et [vjña] por mãdado de Deus, et leyxou os, et tomou el estes queo creerõ et todo quanto aviam el et elles; et sayrom de Aram et forõse pera terra de Canaã; et quando chegarõ aaquela terra nõ morarom logo ẽna entrada dela, segũdo diz Moysem, cõmo fezerõ em Messopotamya quando vierom de Caldea, que logo esteuerõ et morarõ em Aram, mays Abraã asy cõmo [vyña] passou toda aterra ata aoutra parte dizendo sempre et predicando avnydade de Deus, et cõmo El sóó era criador de todaslas cousas et poderoso delas, et el hũ soó Deus et nõ outro senõ El. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Josefo conta ẽno septymo capitolo que morou Abraã em terra de Canaã ẽna çidade de Damasco; et diz que ajnda agora ha hũ barreo et hũa cal em Damasco [et] quelle dizem amorada de Abraã, et aqueles que aly morã quese preçam por ello et se téém por mays nobles et onrrados. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Abraam vijndo avíj́ndiço cõ sua oste de terra dos caldeos, que jaz sobre Babilonya, [orreyno] de Damasco. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et foy moy alegre, et alçou logo aly hum altar aaonrra de noso señor Deus, et fezo logo aEl seus sacrifiçios em el, et segundo diz a Glosa nõ oleyxou por medo do fogo dos caldeos [nẽ] por temor dos poderosos de Canaã, dizendo queo deytariã em outro tal fogo: et chamou aly onome de Deus et alabóó; et despoys leuãtouse daly, et passou adeante, et foyse contra hũ monte que vay contra ouriente da çidade de Betel, que diz a Glosa que foy despoys ẽna sorte de [Benjamym]; et aaquela çidade diserõ primeyramẽte Luza, quee tanto cõmo almendra; et aly poso sua tenda et segundo se el asentou [tyña] de parte de ouçidente aquela cidade Betel et de oriente aÇidade Hay. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et começou Abraã de ensynar aly as gentes et teer escolas dos saberes que disemos da arte da astrologia et da aresmetyca et da geometria, asy cõmo fazia em Caldea et em Cananea. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et [(et)] pero que Abraã morou pouco en aquela terra, tanto ensynaua bem et agudamẽte, que estonçes aprenderõ os daly as artes lyberaes et as souberõ por Abraã queas deprẽdeo em Caldea onde as ouvo primeyramẽte et as ensynou el despoys ẽno Egyto; et por esso dizẽ Josefo et mẽestre Godofre que estes saberes primeyramẽte forõ em Caldea ante que em outro lugar et daly os ouverõ os do Egyto, et do Egyto vierõ aos gregos, et dos gregos ao de Rroma, et de Rroma aAfrica; et por esta rrazõ diso outrosy Josefo que ocomeço [do] saber, et dos rreys, et das batallas, que de oriente se leuãtou primeyramente et em ouçidente se deue acabar, et que esto he segundo que anda o sol. [+]
1300 XH I, 0/ 181 "[Çesar], guysado he de eu mostrar as poridades donde vijmos os grandes parentes [do] Egyto [de] que tu demãdaste, por queo sey moy bem et estas som cousas que nõ conosçerõ nẽ souberõ os máos pobõos, nẽ os máos omẽs ata otẽpo enque ora somos: mays plaza te, et piedade sera et santa cousa pera os bispos dese calar elles et nõ dizer tã grandes myragres cõmo estes, que por ventura nõ osabem et querendoo dizer véérse yam en vergonça por ello ante os prinçepes et os outros grãdes omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 185 Et por la tardança que el estonçes toma em seu correr por esta rrazõ, et da outra parte porlo mar, que vem contra el et [ho] estorua, et por estas forças estonçes convenlle de bolyr et dese abalar, et vem cõ tam grande poder de agoas cõmo oydes dizer, que nõ cabe porlos calez das madres et sal [porlos] cãpos, et rrega toda aterra. [+]
1300 XH I, 0/ 185 Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: [+]
1300 XH I, 0/ 187 Et collendoas de cabo daly adeante tornáás ao calez da madre dos lugares por donde vam partidas em moytas partes; et esto he aly hu os portos do rreyno de Filac partem os termynos do Egyto cõ os pobõos de Arauya. [+]
1300 XH I, 0/ 194 Et Abraã et os da sua parte correrõ em pos elles; et durou ho encalço ata dous lugares aque dizem Oba et Fenyz, que som aseestro de Damasco, segundo elles yam; et Josefo conta que forõ ata terra de Damasco; et tomarõ lles todo aquelo que leuauã: [+]
1300 XH I, 0/ 195 Estonçes se compliam çinquoenta ãnos que nasçera Loth; et esse ãno meesmo tyrou Abraã da prijom ael et atodos los outros que cõ el forã presos, et rreçebeo aly grande onrra Abraã em aquel feyto; et acabarõ se outrosi em essa sazõ çinquoéénta ãnos queo nosso Señor Deus tirara do fogo dos caldeos, cõmo he dito de suso. [+]
1300 XH I, 0/ 196 "Et estonçes, por que era Melchisedec byspo, asy cõmo disemos, doulle Abraã os dezimos de todo o que tomara et ouvera [em] aquel encalço daqueles çinque rreys et de suas hostes; et, segũdo diz mẽestre Pedro et outros em aquela ora se começou primeyramẽte aadar os dezimos aDeus, quando os dou aquela ora Abraã aMelchisedec; ca antes desto, deslo tẽpo de Abel, fillo de Adam, ata esta sazom que disemos, nõ dauã senõ as [primyçias] tam solamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 196 "Et quando esto ouvo dito Abraã dou ael rrey de Sodoma aquelas cousas que ael acaesçerã em sua parte, et tornouse pera o lugar dondesse partyra pera fazer aquel [emcalço] et corredura. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Abraã créé aquesto que te Eu digo que Eu [sõo] aquel Señor que te [tirey de] terra dos caldeos, et te librey do fogo enque elles te meterõ, et te trouxe aesta terra et prometi te que Eu tea daria, et quea herdarias tu et olynage que de ty sayria et asy ofarey. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et oal que foy dito, que [despois] de Abraã ata quatroçentos et [triijnta] ãnos se compliria oque aly avia prometido, et esto foy asy, que do dia que Deus mãdou aAbraã quese saysse de sua terra et se fosse aaquela quelle El mãdaria, cõmo odisemos ja, ata que os fillos de Isrrael entrarõ ẽna terra da promyssom ouvo quatroçentos et [triijnta] ãnos segundo contã Eusebio et outros moytos. Ẽno al que diso adeante que jariam quatroçentos ãnos em [seruydũe] et que seriam atribulados, esto asisse cõplio, ca sempre em aqueles quatroçentos ãnos forõ em [seruydũe] et em poder alleo, et dos ymíj́gos ou [daqueles] queos aviã amandar, et sofrerõ moyta [premja] et moyta lazeyra et traballo asaluo ende os quaréénta ãnos que andarõ [perlo] deserto; et pero aly penarõ et lazerarõ moyto, ca aly morrerom todos senõ Josue et Calefe. [+]
1300 XH I, 0/ 215 [asy] cõmo conta mẽestre Godofre, aterra de Canaã que era [viziña] destas çidades, foy moy espantada do destroymẽto dellas, et outrosi terra de Caldea, diz que toda foy [espauoriçida] desta maravilla. [+]
1300 XH I, 0/ 222 De [Nabayoth], oprimeyro fillo, poserõ nome Nabatea aaterra que toma em ouriente cõmo vem por lo rrio Eufrates ata omar Vermello, hu el rreynou; et este lugar foy ocoraçom da terra aque oydes que [chamam] Caldea, et he hũa parte da terra de [Aravia]. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Tabéé, [Caon] et Cáár, et Máácal. [+]
1300 XH I, 0/ 234 Eliezer calaua et paraualle mẽtes; et por los feytos que ella fazia queria saber cõmo Deus lo avia guiado em seu camjño por aquelo aque viera. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et dizem os sabios que estas rrazões querem dizer esto, em esta semellança: que Jupiter estonçes lida com Saturno et ovençe et odeyta do seu rreyno et lle talla aquelo por que omẽ he varõ, et nasçe dende Venus ẽnas agoas do mar quando aplaneta de Jupiter tempera amaldade da planeta de Saturno, et tirao dela, et lle estorua omao tẽporal que faria; et das agoas do mar que Saturno terria [enbargadas], et oayre ẽna terra faz las criar ẽna terra et andar soltas, et outrosi cresçer os froytos cõ aplaneta Venus ajuntada cõ acaentura do Sol, su quẽ esta, que do vmor et da calor se criam todas las cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Agora te achamos aqui et por quanto ha ja tẽpo que esto acontesçeo, yamos olvidando ho teu pesar, et agora poys que te véémos rrefrescassenos oteu dolor; et tu calas et nõ nos dizes nada, senõ suspiras et bruyas ao que dizemos, et eu nõ sabendo esto, estauate apreçebendo et buscando casamento, et asperaua de ty genrro et netos de lynage de rreys, mays agora paresçeme que oteu marido sééra do lynage das vacas et taes séérã os teus fillos, et odolor que eu desto ey nõ operderey senõ de morte, mays pero de morte nõ poso, por que [sõo] deus et nũca ey de morrer, et por ende chorarey sempre por ty. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Em todo esto Mercurio catou pera Argo, et violle os ollos çarrados et ael adormeçido, et abarba posta ẽnos peytos dormyndo, et calou, et nõ cantou mays aquela ora nẽ tãgeo mays. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et segundo diz Orosio et as glosas de sobre el, comyam aly os filosofos moy pouco pam, et das rrayzes das eruas que achauã por aly, et bebiam da agoa daquel rrio, et aly estouerõ ata que apurarõ aqueles sete saberes, et poserõ cada [hũus] em suas rreglas çertas; et pero que nos avemos dito de Yo segundo Josefo, que os saberes do quadrunyo ouverõ ocomeço em Caldea, et daly vierõ ao Egyto, et do Egyto aGreçia, esto dizemos quee verdade quanto ao seu começo, mays de outra guysa em Greçia forõ apurados, et acabados, et postos em çertedũe, et despoys Rroma ou os rromãos, ou ajnda os latinos, quese entendem, cõmo disemos, por aquel Pam que amaua aSiringa que queria el aver aconosçençia de todaslas cousas, por que quiserom aver dos gregos aqueles sete saberes et ouverõ os deles, et nos os latinos dos gregos avemos os saberes. [+]
1300 XH I, 0/ 264 Esta Ysis foy ẽno Egyto dona moy complida em toda bondade; et os do Egyto, que eram moy grandes estreleyros et sabedores das naturas das cousas, adorauã oelamẽto da agoa et as planetas mays que aoutra cousa; et a agoa por rrazõ do Nylo, donde lles [vina] quanto bem aviam; et os caldeos adorauã ofogo por quea em aquela terra mayor poder que outro elamẽto, et onde quer que elles achauã ydolos feytos aonrra doutra cousa queymaua nos et faziam aas gentes adorar os seus. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Sobre esto] conta Lucas ẽna fim das rrazões da segunda ydade este avijmẽto, et diz que asy cõmo os prinçepes de Caldea et do Egito aviam suas contẽdas et lides ontresi quaes obedesçeriã aos outros, que asy leuãtarõ contẽdas os seus sabios et seus prinçipes cõ elles quaes dos seus ydolos poderiam mays et fossem mays onrrados et adorados, et vierõ aelo: et os caldeos trouxerõ seu ydolo de fogo, et os do Egito [fez[e]rã] hũ ydolo asemellança del rrey Belo, et poserõlle ẽna cabeça hũa corõa de ouro, et adorauã lo em [rrazõ] do elamẽto da agoa; et quando ouverõ [a vĩjr], aaproua fezerõ hũ grande vaso traspasado pera ello, amaneyra de corõa, et furarõ aquel vaso todo porlo fondo [como] criuo, et çarrarõ os furados com çera que era da color do latom [como] ovaso, et encherom aquel vaso moy bem de agoa. [+]
1300 XH I, 0/ 264 Et os caldeos chegarõ oseu [fogo] ao ydolo do Egito queo queymasse, et caesçeo aquela ymage et rreteu sse aquela çera dos furados et sayo aagoa daquel vaso por [hũus] canyzillos que fezerã em el ascondidos que nõ paresçiam, et desçendeo por la ymage ajuso et matou ofogo dos caldeos. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Et vençerom por esta guysa os egiçiaos aos caldeos] Et sobre aquelo queos do Egyto adorauam aas planetas pararõ mẽtes aos poderes delas et virõ cõmo nũca quedauam de engendrar crianças et froytos ẽnas naturas das cousas; et querendo elles seguyr os feytos dos seus deus et semellarlos, faziam em sua terra casar atodos et que fezessem fillos cõmo criauã as planetas as cousas, et que nõ myngoasem por rrazõ de myngoa de casamẽto; et ordenarõ que deuedo nẽ ordem nẽgũa quea nõ ouvese ontrelos que casamẽto estoruasse, et fezerõ por ende aesta sua [deessa] Ysis, pero quea tynã elles por santa, que casasse; et casarona cõ hũ gygante [a] que chamauã Oseris, omẽ moy poderoso et moy sabio de moytas cousas; et por que el sabia toda quanta mẽestria, et [suteleza], et apostura avia em feytura de pãnos et chamarõ, por rrazõ do marido, aYsis [deessa] do lanyfiçio, et lanyfiçio he fiar lãa ou lyño. [+]
1300 XH I, 0/ 264 Sobre esto achamos que em todo omũdo que som sete as prinçipaes maneyras de abeçéés et de leendas: aprimeyra he do abrayco; asegunda ha de Caldea; aterçeyra a de Siria; aquarta ha do Egyto; aquinta ha de Greçia; asexta ha dos latynos; aseptima ha dos godos. [+]
1300 XH I, 0/ 264 Abraam as do dos caldeos, et as do de Siria; et Cathmo, fillo del rrey Aganor, as do dos gregos; et Nycostrata, madre del rrey Guandro as dos latynos; et Sulpicio as dos godos, et esta leenda do a . b . c . dos godos he aquela aque agora chamã letera toledana, et he [antigoa], et nõ tal cõmo aque agora fazẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et por esto poso nome aaquel poço Escom, que quer tanto dizer cõmo calunya ou baralla ou peleja. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et pero sofrerõ elles todo por nõ fazer nojo aseu fillo, nẽ pesar, quelle queriã bem, nẽ se quiserõ traballar deo partyr delas, et acharõ que era mellor dese calar que por ventura em falar em ello nõ lles aproveytaria, et leyxarõ aseu fillo fazer oque avia começado. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Et el quando chegou açerca de Luza, que foy despoys açidade de Jerusalem, veẽo ahũ lugar fora de poblado por dormyr aly; et esto foy despoys quese poso o sol, et ajuntou pedras, et ygoas, et posõas sua cabeça et dormyo aly teẽdo acabeça sobre ellas; et vio em soños [hũa] escaleyra que abastaua da terra ata o çeo et vio angeos de Deus que subyam et desçendiam por ella, et em çima desta escaleyra vio estar aDeus quelle diso así: [+]
1300 XH I, 0/ 287 Et aquel Foroneo, rrey de Argos de Greçia, foy el oprimeyro rrey que fezo alcayde et lle estabelesçeo lugar synalado hu souesse aoyr os pleytos et librarlos, et viessem ael os que pleytos ouvessem [ou] algũas querelas de algũas cousas; et ao alcalde et ao lugar dos juyzos poso nome foro daquel seu nome Foroneo. [+]
1301 PP V, 48/ 30 [...] deyxar muytas cou[sas] [...ma]is esto nõ convẽ al prelado [...p]aravla de Deos [.] ensannamento de [.] falsa rrazõ [...]arẽ fossẽ malos e [...]dos en sua maldat assi que se nõ queiran [...] mẽdar por seu ensinamento ou por sua predica [...] entonçe pode callar assi como de suso es dito [...] ley que fabla . [+]
1348 OA 45/ 26 Et agora, em estas cortes que ffezemos em Alcala de Fenares, pedirõ nos por merçee quelle tirasemos o dito ordinamento e lles outorgassemos que sse podessem desaffiar como o aviam de fforo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et conta que en Frigia a Mayor foy a çidade a que diserõ Synyrna en que he a hũa das mayores sete [igleias] de [chistianissimo] de que fala Sam Iohan, apostolo et [euãgelista], ẽno libro [do] Pocalipsi. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et por que esta pallaura ' çelada ' quer dizer tanto como ' encuberta ' , et a çelada deue jazer calada et poseron aquel [mõte] nome Sigio que mostra tãto segundo lengoa de Greçia quer tanto dizer en (seu) lenguagem ' oyde et calade ' . [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et feziste o que te convjña de fazer: por que calaste, et te alegraste em tua voõtade. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et ẽna mañãa ya por los alcalçar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 28 Et pois que foy chẽa, vestio se Media, et catou toda sua ymagẽe, et çingeu bẽ suas vestiduras, et alçou suas faldas et sayo da casa descalça, a cabeça sen touca, et os cabelos espargidos por los onbros; et foy de seu vagar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 28 Et calauã as follas das arbores et outrosi o ayre moy mãso, de guisa que njhũa cousa nõ obraua estonçes de sua [uirtude] senõ as estrelas que paresçiã ẽno çeo et rreluziã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et meteu as en hũ caldeyrõ cõ agoa escollida de fontes et de rrios et dos lugares que ella sabia que era menester para aquela obra, da maneyra que se deue fazer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et poso aquel caldeyrõ de guisa que feruese a agoa cõ as eruas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et pois que ouvo esto feyto cõ as cousas cõtadas et cõ [mjll] outras que nõ cõtamos aqui, et tomou hũa pertega de oliua que estaua ja seca dias avia, et chegou se ao caldeyrõ, et uolueo as eruas todas cõ ella de çima ata fondo mesturãdoas moy ben hũas cõ outras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et nõ catou al senõ aquel fuste que era seco et logo se tornou verde, et meteu gromos cõ follas de seu froyto de azeytunas; asi cõmo feruia a agoa ẽno caldeyron. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et mẽtre o sangre saya, tomou ela o caldeyrõ com suas eruas tẽperadas quanto era mester. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et poys que o sangre foy saydo, meteu logo as maãos ẽno caldeyrõ et sacou das eruas del et do çumo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et Medea, quando o oyu, estouo calada por semellar que duldaua en ello, se o faria ou nõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Despoys que o carneyro foy aduzido, mandou ella poer logo sobre o fogo hũa caldeyra tamaña que podese em ella caber o carneyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Et des que esto ouvo feyto, tomo o et deyto o ẽna caldeyra en aquela confeyçõ das eruas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Et tornou se logo todo o corpo pequeno, asi cõmo de cordeyro, et viueo logo en aquela ora, et bulio ẽna caldeyra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Et estando as jnfantas moyto maravilladas de cõmo bolia o carneyro, el saltou fora da caldeyra tornado tã fresco cõmo cordeyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et poso sobre el seu caldeyrõ con agoa pura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et acordarõ que poys que se nõ podiam avij̃r, que se fosem a el RRey Jupiter, que era o seu deus mayor et seu [alcalle mayor et] de todos señor, et que este o librase todo Et depoys que se avierõ d ' esta contenda, forõ se cõ sua maçãa ante el RRey Jupiter. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et acordamos que viesemos a ty -que eras señor dos nosos rreys et [alcalle] que os mãteẽs - , et que esteuesemos por quanto tu mãdares et julgares. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et dõnas et moytas donzelas et moytas burzesas moy formosas andauã fugindo [per] las cales asi cõmo mortas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et cõmo se fezo Vlixas louco por nõ yr ẽna hoste Logo que Vlixas et Diomedes ouverõ cõ Achilles aquelas palauras, entẽderõ as jnfantas aquel feyto et toueron por ben de se calar aquela ora. [+]
1350 HT Miniaturas/ 101 Santipus et Flotoas aduserõ de Calidonas çinquoenta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et aduserõ cõsigo noytos et bõos caualeyros preçados de armas et fezerõ todo seu poder por defender a terra de Calafoya, que he hũa terra çerca do mar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et eu vos defendo que uos nõ partades dos vosos nem vos metades loucamẽte entre vosos yamygos ' Et depois que lle esto ouvo dito, calou se. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et des oy mays calense os gabadores, que bem sey eu que os bõos serã aqueles que o prez ende leuarẽ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 134 Outrosi nõ [sayro(n)] y quatro rreys de Calafona nẽ suas masnadas, nẽ sayrõ y dous rreys de Traça; nẽ as gẽtes de terra de (B)oeçia, hu avia as espeçias moytas et bõas; nẽ os de Beotina; nẽ os de Palfegonia mays aqueles nõ era maravilla, que faziã gran doo et grã pesar por seu señor Filomenjs, que [tynã] chagado para morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Et os calçadonyos fezerõ a onzema az Et foy giador d ' ela Falestios, que era seu señor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 147 Et [vjnã] cõ el mjll caualeyros todos escudados que erã moy ardidos et moy ligeyros, outrosi el RRey Filitoas cõ moyta outra gente ca [vjnã] cõ el todos los de Calçedonja. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et erã [senores] de [Calcedonja], et tragiã cõsigo tres mjll caualeyros moy ben armados en pos estes [vynã] todos los outros rreys que seria longa rrazõ de cõtar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et yan cõ el os calçedonyos, que erã tres mjll caualeyros, en moy bõos caualos de Arabia, todos en hũ de consũu seus escudos enbraçados et yan moy brauos et moy yrados cõtra os troyanos mays Ector, que era nobre caualeyro en armas et avia a melloria dos de Troya, agillou cõtra elles cõ toda sua cõpaña que leuaua ben acabdillada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et Ector, quando esto veu, foy moy brauo contra el, et dou lle tal lançada por çima do escudo que a lança et o pẽdõ lle fezo sayr por medio das costas da outra parte Et el (RRey) Felis caeu morto en terra Et Ector tomou lle o caualo que era moy noble que fora d ' España, et dou o a vn seu vasalo que ll ' o ben seruio; et fezo cõ el moytas et bõas caualarias quando os calçedoneos virõ seu señor, RRey Filis, morto, forõ asi cõmo cães rraueosos aos troyanos et tã cruamete os feriã que se banauã en seu sangre d ' eles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et os nomẽs delas son estes: carbũcolo, sardis, cafis, amastica, berilo, topaz, grisolicos, esmeralda, braso, rroby, calçedonja. destas pedras ouvo en esta camara grãde abondança et tã clara e tã lomeosa era de noyte, por escuro que fezese, cõmo per lo mays claro dia de julio.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Das quatro calũpnas que estavã ẽna camara de Ector Ena camara de Ector estauã quatro pilares ẽnos quatro quantos, cada hũ ẽno seu canto.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Os [antipodas] tragẽ os calcañares de deante et os dedos dos pees atras, et an oyto dedos en cada pe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 198 Et moyto a meude lle rrequesçia hũa calentura tã grãde ẽno coraçõ que nõ sabia que fezese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 277 Et tu, meu fillo, jaras ascondido dentro ẽno tẽplo et moy calado et vay moy bem apreçebido. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Cõmo Achilles rre(s)põdeu ao mãdadeyro da RReyna Ecuba Despoys que o mesajeyro sua rrazõ ouvo acabada, Achilles calou vn pouco et começou de falar depois que pensou. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Mays o mẽestre sobia ala por hũa escaleyra feyta en maneyra de vide. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et todo aquel que o souber, diga o et nõ se cale por nẽgũa cousa et el seja moy bem ascoytado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et eu bem sey que nõ viuemos aqui em viço ca poucos son aqui a que nõ desplaza et que nõ sejam ja enfadados d ' este feyto ' Depoys que Agameno esto ouvo dito, todos os mays onrrados se calarõ ca nẽgũ d ' elles nõ queria dizer cousa que lle depoys fose posfaçada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 [Et desy poserõ sobrelo moymento hũa canpãa de hũa pedra moy noble et moy preçada, que onychel nem calçedonya nõ seriã tã nobles.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 293 Ca nõ he desaguisado do lugar mays alto vij̃r a agoa ao mays vayxo outrosi sõo çerto que se uos cõtase as nobles çidades et outras vilas que estan açerca d ' estes rrios, que uos averiades grã sabor de o oyr mays por que uos seria grã deteemento, quero me calar [+]
1350 HT Miniaturas/ 294 Et viuẽ aly cada hũ cõ aquela [cõ] que toma conpana aqueles tres meses em grã viço et plazer et am de ssi grã sabor cõmo aqueles que se veẽ poucas vezes et aquelas que son de alto lugar et de grã preço tomã por amygos outros taes cõmo sy; ca de [cal] guisa he o õme, tal moller lle dam pero se algũus se querem jũtar de seu grado por amor, poden o fazer moyto en paz sen calonya nẽgũa et en este tenpo cõçebẽ as dõnas, et tornã se prenadas para suas terras et a cabo de vn ãno, as que ouverẽ fillo tragen o a seu padre a aquela jnsoa, ca por nẽgũa maneyra nõn o criarã mays de hũ ãno, et seu padre o leua cõsigo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et a hũa diziam Çirtes et a a outra, Calyxa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et ella, quando me vyo yr, fezo tam gram doo et dou tam grandes gritos que esto era hũa grã maravilla ' depoys d ' esto contou lle en cõmo morara cõ outra [rreyña] a que dyziã Calixa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Cõmo Vlyxas contou a el RRey Ydomenes cõmo escapara dos peligros do mar ' Agora vos quero contar outro grande peligro que pasey depoys que say do poder de Calixa en que foy moy grande sazon, cõmo vos ja contey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 367 Et moytas vezes lle pregũtey que era aquelo que me dezia et el me mostrou hũ sinal que uos direy, ca ben me nẽbra mostrou me hũa [calba?] de uveso de pez moy ben labrada a a marauylla que tragia ficada en -çima do ferro de hũa lança. [+]
1350 LT [1]/ 41 Em esta parte diz o conto que poys se Don Lanzarote partira da donzela que lle trouxera as letras das nouas de Dom Tristan, que sse começou a yr depus o caualeyro da Saya Tallada, ca muyto lle tardaua de o acalçar. [+]
1350 LT [1]/ 65 COM̃O NEROUEIX ENUYOU SS[UA] DONZELA POR UEER O QUE FARIA DÕ LÃCALOT [+]
1370 CT 1/ 226 Moytas donas et moytas donzelas et moytas burzesas moy fremosas andauã fogindo perlas cales, assý cõmo mortas. [+]
1370 CT 1/ 227 Et en cal gisa aquelo passado foy, leixemos ende agora de falar. [+]
1370 CT 1/ 233 Et cada hũ destes alcalldes auj́ã suas rrendas çertas, onde cada hũ podería ben mãtẽer mill caualeyros ben gisados. [+]
1370 CT 1/ 247 Depoys que Lenus sua rrazõ ouuo acabada, calárõsse todos, que nõ disserõ nada. [+]
1370 CT 1/ 255 Et forõ moy passo todos juntados et tã calados que nõ falauã nehũa cousa. [+]
1370 CT 1/ 262 Et por cousa nẽ por castigo que lle fezessen nẽ lle dissessen nõ sse quería calar, que nõ dissesse aquelo que dezía. [+]
1370 CT 1/ 264 Et aquí oyredes os nomes de algũus que y veerõ, et forõ estes: don Pedro Calus, et Achiles, Diomedes, o ardido; et el rrey Ernélaus, o moy forte et moy nobre; [+]
1370 CT 1/ 277 Da rreýna Écuba nõ me quero calar do que aprendj́ de Dayres. [+]
1370 CT 1/ 279 Santipos et Flotõas adusserõ çinquaeẽta de Calidena. [+]
1370 CT 1/ 297 Et enviarõ estonçe ao rreyno de Mersa buscalas. [+]
1370 CT 1/ 300 De terra de Calafoya, que he hũa terra çercada de mar, vẽerõ quatro rreys: a hũ dezíã Carros, et ao outro Mãssyos, et ao outro Nástor, et ao outro Anfímacos o Forte. [+]
1370 CT 1/ 305 Et por ende nõ me semella que os podedes entrar sen sospeyta, nẽ çercalos. [+]
1370 CT 1/ 317 Et poys que lle esto ouuo dito, calousse. [+]
1370 CT 1/ 317 Et des oymays se calẽ os gabadores, ca ben sey ey que os bõos serã aqueles que o prez ende leuarẽ et os couardos porrã suas escusanças feas. [+]
1370 CT 1/ 324 A esta batalla nõ seýrõ este día estes rreys que aquí dyremos: el rrey Págaros de Liça, nẽ el rrey Afión, nẽ el rrey Adastros, nẽ seýrõ y outrossý quatro rreys de Calafona nẽ suas masnadas, nẽ seýrõ y mays dous rreys de Traça, nẽ as gentes de terra de Oeçia, hu auj́a as espeçias moytas et moy bõas; nẽ os de Beotina, que entõçe y erã; nen seýrõ y aquela uez os de Palfegonja, mays aquelles nõ era marauilla, ca auj́ã grã pesar et fazían grã doo por seu señor Filomjnis, que tĩjnã chagad[o] a morte et auj́ã grã pauor que o perderíã; nen seýrõ outrossý a gente de Alysonja. [+]
1370 CT 1/ 325 Os calçedonjos fezerõ a ondéçima aaz, et foy giador dela Felisteos, que era seu señor. [+]
1370 CT 1/ 328 Et deulles tan grãdes feridas que tallaua a caualeyros os braços et os pees et todo o al per u us acalçaua. [+]
1370 CT 1/ 340 Desý outrossý chegou Calybelán et foy justar cõ hũ cõde a que dezíã Gelón de Ualfrío. [+]
1370 CT 1/ 343 Outrossý el rrey Felitoas cõ outra moy grã gente, ca vĩjnã cõ el tódoslos de Calçedonia. [+]
1370 CT 1/ 344 Et agora se começa a batalla tã crua ontre elles cal nũca outra y foy. [+]
1370 CT 1/ 348 Et tragía cõsygo tres mill caualeyros de Calçedonja. [+]
1370 CT 1/ 348 Et, sen falla, assý o fezerõ, ca alý hu forõ topar cõ so troyãos, que ýan enpúslos outros en acalço, matarõ çẽ caualeyros. [+]
1370 CT 1/ 348 Et poys que os de Felisteos sse ajuntarõ cõ os de Ajas Talamõ, fezeron detẽer os troyãos alý hu ýan en acalço enpús de suas gentes. [+]
1370 CT 1/ 357 Et sabede que os troyãos acharõ en elles dura batalla et cõprarõ carament o encalço, ca alý chegarõ en ajuda dos gregos el rrey Polus de Ardemonja et tódoslos de Lybia. [+]
1370 CT 1/ 364 Et, sen falla, nõ foy y caualeyro que prez meresçesse que lle calado fosse, ante lles dauã todos grã prez et grã loor a aquelles que o meresçíã. [+]
1370 CT 1/ 398 Djz o cõto que este Sagitario era delo enbíjgo a fondo todo (todo) feytura de caualo, et era tã ligeyro et tã corredor que nõ ha cousa que lle fogisse, nẽ outra que o acalçasse. [+]
1370 CT 1/ 409 Et ben pareçía que erã moy bõos caualeyros et que sofrerõ moyto en batalla, que assý andauã synalados das mallas das lorigas; pero, cõ todo esto, estauã tã calados et tã sen uolta que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 426 Et erã senores de Calçedonja, et tragíã cõsygo tres mill caualeyros ben gisados. [+]
1370 CT 1/ 426 Et ýan cõ el os calçedonjos, et erã tres mill caualeyros en moy bõos caualos de Arabia, et agillauã todos de cõssún, os escudos ẽnos braços, brauos et ardidos, cõtra os troyãos. [+]
1370 CT 1/ 426 Et quando os calçedonjos virõ que seu señor, el rrey Felis, era morto, forõ tã coytados que mays nõ podíã et, cõ grã saña que ouueron, forõ ferir os troyãos tã cruament que semellaua que sse bañauã ẽno sange deles. [+]
1370 CT 1/ 436 Et os nomes delas son estes: carbũcolo, sardis, cafil, amatista, berilo, topás, grisólitos, esmeralda, brasmo, rrobj́, calçedonja, cristal. [+]
1370 CT 1/ 438 Et os çiópedes nõ (nõ) an mays que hũ pe, et he atamaño o pe que jaz[en] aa soõbra del quando faz sesta, et pero corre[n] moyto cõ el, que ẽno mũdo nõ ha cousa que os possa acalçar, nẽ outra que lles possa fogir. [+]
1370 CT 1/ 438 Et os antípedes tragẽ os calcañares deãt et os dedos dos pees atrás, et en cada pe an oyto dedos. [+]
1370 CT 1/ 461 Et ueeriades jazer a derredor del cabeças et mãos et pees et queixadas et braços et pernas et caualeyros mortos, tãtos que esto era hũa grã marauilla; ca, per uquer que acalçaua cõ aquela espada, todo o leuaua a terra. [+]
1370 CT 1/ 467 Et por ende cala ende o conto. [+]
1370 CT 1/ 489 Et abreu os braços pera [a] abraçar, et a soonbra abreu os braços, et chegándose contra ela, rrogándolle que se chegase, et ela chegáuase, et se el choraua fazía ela senbrãt de chorar, et se el rrij́a contra ela fazía ela senbrãt de rrijr, et el abraçáuaa et nõ abraçaua senõ ágoa, et nõ acalçaua al senõ ágoa. [+]
1370 CT 1/ 502 Et se me Deus ajude, uós perdestes agora bõo calar; et tal paráuoa cõmo aquesta nõ deuera de seýr da uosa boca, nẽ deuerades de dizer nẽ cõsintir cousa que se uos tornase en ponto de desonrra. [+]
1370 CT 1/ 506 Et por çerto, assý fuj, segũdo que oyredes ante da fim da batalla, ca as azes erã muy grandes, tã bẽ dũa parte cõmo da outra, et os caualeyros uĩjnã todos muy sanudos, pero muy calados. [+]
1370 CT 1/ 506 Et o acalço fuy y tã perigooso que nõ á õme que o podese osmar os mortos que y ficarõ. [+]
1370 CT 1/ 506 Et o acalço durou ata as barreyras. [+]
1370 CT 1/ 525 Dizede ¿hu esses castelos ou essas escaleyras que alende as barreyras ergestes? [+]
1370 CT 1/ 529 Dyomedes, que en este pleito nõ falara, quando oýo o que Achiles dissera, nõ o teuo por ben et, cõ grã saña que ouuo, nõ soubo que dissesse, pero nõ sse podo calar et disso assý: -¡Sy me ajude Deus! [+]
1370 CT 1/ 529 De mao pleito sse traballará quenquer que sse traballar de uos mays amar, ca uós meesmo uos amades; et quen sse desto trametesse, de mao pleito sse trametería; et en mao día uós gãanastes tã grã prez aquí et perlas outras terras hu andastes, se uós del nõ fazedes uosso prazer et uosso talẽt cal uós quiserdes; que aquel que grãde algo gãaña a grãde afán et a grã lazeyra, en balde o gãañaría se o nõ despendesse a sseu prazer. [+]
1370 CT 1/ 534 Esto he agora bõo rrecado: el perdeu bon calar, et doulle por cõssello que leixe falar os outros, et nõ queyra dizer cousa que lle nõ queyran cõsentir nẽ loar. [+]
1370 CT 1/ 544 Ca el os apressurou de tal gisa aquela uez que nõ poderõ mays endurar o torneo, et ouuéronsse ende a partir, querendo ou nõ, ca el se metía alj́ hu auj́a a mayor pressa, et liuraua quanto achaua ante ssy, et poucos acalçaua cõ sua espada que o nõ fendesse per meo et que o nõ deytasse ante ssy morto. [+]
1370 CT 1/ 560 Mais eles poderã bem leyxar este pleito, se quiser[ã], et calarse de seu cõsello, ca, sen falla, elles porrã y as cabeças porlo p[r]inor que ende leuarã, onde al nõ pode seer. [+]
1370 CT 1/ 573 Pois que o mesageyro da rreýna ouuo sua rrazõ acabada, Achiles calou hũ pouco et começou de pensar. [+]
1370 CT 1/ 577 Sabede que nõ achamos nẽ leemos en nihũa estoria, nẽ nihũa calónica, de dous caualeyros soos que se tãto defendesem contra tantos caualeyros, nẽ lles fezesen tã grã dãno estando desarmados. [+]
1370 CT 1/ 582 Et sabede que en esta obra nõ auía arquo nẽ bóueda nẽ piar, mays o maest[r]e sobía aló per hũa escaleyra feyta en uide. [+]
1370 CT 1/ 584 Et muyto fará bẽ aquel que bõo cõsello souber dar, se lle nẽbrase et se del calar nõ quisese et noslo diser aquj́. [+]
1370 CT 1/ 584 Por ende, senores, aquí nõ seia njhũ mudo, nẽ se cale de bõ siso, se o entender. [+]
1370 CT 1/ 584 Pois que Agamanõ esto ouuo dito, tódoslos mais honrrados se calarõ, que njhũ deles nõ quiría dizer cousa que todos nõ loasẽ ou de que fose pusfaçado. [+]
1370 CT 1/ 594 Et esta pedra he mays noble et mais preçada que ónichel nẽ calçedonia. [+]
1370 CT 1/ 600 Cangus, Sogonto, Tiriantres, Eys, Camete -et este he o noueno et a este rrío vẽem tãtas marauillas quantas nõ uẽem a outro rrío que en este mũdo seia -, Susa, Cardaça, Yrapes, Erisoris, Diapagias, Paccalus, Alibocra, Ariscus, Eléuser, Ausonis, Tigris, Erisus, Jordám. [+]
1370 CT 1/ 600 Mais porque uos sería grã detẽemento, por ende me quero delo calar. [+]
1370 CT 1/ 601 Et aquelas que son de grã plez et de grã guisa tomã por amigos outros taes cõmo si, et de qual guisa he o õme tal moller lle dam; pero se se algũus querẽ ajuntar de seu grado por amor, pódẽo fazer muyto en paz et sen calũnia njhũa. [+]
1370 CT 1/ 613 Et por ende te desafía de morte esta mĩa lança, et tu saberás oie, se te eu acalçar, que he así uerdade cõmo eu digo. [+]
1370 CT 1/ 613 Et de tal guisa forõ desbaratados que nõ poderõ aquel día cobrar ẽno canpo, et se nõ fora por Pirius et Talamõ et Diomedes, que tornarõ muytas uezes quando enpús eles ýam ẽno acalço et se tornarõ muyto aduro, gregos rreçeberã y muy grã dãno, cõmoquer que o ia grande auíã rreçebudo. [+]
1370 CT 1/ 623 Et por esto quérome agora calar et acabar a estoria que comesçey. [+]
1370 CT 1/ 635 Et poserõ que esto fose grã puridade et encuberto et calado, en guisa que nihũ nõ soubese ende parte. [+]
1370 CT 1/ 655 El rrey, quando esto oýo, calouse, et nõ rrespondeu nada, nẽ fezo senbrante de prazer. [+]
1370 CT 1/ 669 Et aqueles que acalçaua, feríaos moy mal, et trauaua en eles a dentes. [+]
1370 CT 1/ 672 Et bẽ sabe dom Agamenõ, que está calado, que así he cõmo eu digo, et nõ sey por que nõ fala, que dom Achiles lle dou a Esquimonẽ, a donzela que era sesuda et fremosa ademays, et era filla del rrey Crises. [+]
1370 CT 1/ 672 Et çertas, uós uos deuiades a calar dos feytos que uos agora rretraẽ, et alí fora guisado de uos traballar de uosas pleytesías et de meter paz entre anbos, ca nõ desamor. [+]
1370 CT 1/ 683 Et a terçer día forõ aa sepultura et en tres días nũca se descalçarõ, nẽ desuistirõ. [+]
1370 CT 1/ 689 Et quebrauã as cordas et os calau(er)es et os bordos. [+]
1370 CT 1/ 696 Et (per) quantas naues acalçaua[n], nõ lles podía[n] escapar que nõ fosẽ quebrantadas et perdudas. [+]
1370 CT 1/ 711 Et uẽolle hũa tã grã tormenta que (n)os deytou en acalço, et a auentura os guiou muy mal, ca chegarõ a atal porto hu rreçeberõ muyto dãno et muyto mal, ca dous yrmãos, rreys daquela terra, a que dizíã a hũ rrey Rrestrígolẽ et a outro Çíclorẽ, et estes anbos, quando uirõ que tã grand era o auer, que tomarõ del quanto quiserõ, et carregarõ del muytas azémelas, et fórõ[lle]s muy cruus ademays. [+]
1370 CT 1/ 713 Sabede que por nihũa maneyra nõ lles podemos escapar nẽ fogir, ca tãto forõ depús nós que nos acalçarõ muyto ag(u)ina; mais nós escapamos deles sen dãno, per espirimentos et per arte. [+]
1370 CT 1/ 714 Et a hũa dizíã Çirçes et a outra Calixa, et tãto erã anbas sabedores d ' encantamentos et de spirimentos que acabauã tódaslas cousas que obrar quisesem. [+]
1370 CT 1/ 714 Et despois desto outrosý contou en cõmo morara cõ hũa rreýna a que dizíã Calixa, et que o deteuera grã tenpo cõ suas encantações, que ela lle fezo jogos departidos que o poder nõ era seu de se d ' y partir. [+]
1370 CT 1/ 716 -Agora uos quero contar outro grã perígoo que pasey, desque seý do poder de Calixa, en que fuj moy grã sazõ cõmo uos ia contey. [+]
1370 CT 1/ 723 Conta a estoria que Pirio Neutóllamos, desque escapou da gram tormenta do mar et perdeu moytas das suas cõpañas, cõmo de suso oýstes, (et) fezo adubar suas naues en hũ lugar que chamã Amolese, que muyto lles era mester, ca nõ lles auía ficado naue sãa: as hũas auíã quebrantadas as áncoras, et as outras as uellas et os gouernallos, et as outras os rremos, et as outras os bordos en derredor, et as outras perderõ as cordas et os calaures, en guisa que nõ auía y tal que nõ ouuese mester rrefazemento. [+]
1375 QP 26/ 116 Casa, o torre, que deue seruidumbre a otro, o que fuesse tributaria vendiendo vn ome a otro, callando el vendedor, LEE LXII (como se non pode desfazer a venda que he feita dereitamente macar disese que a fezera com coita de fame ou de peito que avia a dar) Desatar querendo alguo (ome) a venda que ouuese feita de seu grado dizendo que a vendera (por) gran coyta en que estaba de fame ou por moytos peitos que avia a dar por rrazon daquela cousa que vendeu ou por outra (rrazon) semellante destas. dizemos que esto non (lle) abonda para desfazer a benda. outrosy dizemos que se......quiser desfazer venda dizendo que a fezera por menos do que ualia (por que non era sabedor quando a vendeu que tanto valia que) por tal Razon nonna pode desfazer saluo ende se a venda fose feita por menos da meta do dereito preço segundo he sobre dito ennas lees deste titolo ou se poder prouar que a venda foy feyta por engano que lle fezo o conprador a sabendas non seendo o vendedor sabidor do......a cousa nenna avendo nunca vista ....de suso disemus LEY LXIII (como se pode desfazer a venda se o vendedor encobre a cenço ou a maldade que avia nas cousas que vendeu). [+]
1375 QP 26/ 116 Casa ou torre que deue servidume a outro ou que fose tributaria vendendo huo home ao outro .......calando e non le apercibiendo dello a aquel que la compra; por tal razon como esta puede el comprador desfazer la vendida: e es tenudo el vendedor, de tornarle el precio, con los daños e menoscabos que le viniessen por esta razon. [+]
1375 QP 26/ 116 Otrosi dezimos, que si vendiesse vn ome a otro algund campo, o prado, que sopiesse que criaua malas yeruas, e dañosas para las bestias que las paciessen, e quando (lo vendiesse) se callasse, que lo non quisiesse dezir al comprador; que es tenudo porende el vendedor, de tornarle el precio al comprador, con todos los daños quel vinieren porende. [+]
1375 QP 26/ 116 Pero es tenudo o vendedor e non aperçebendo delo o que a conpra. por tal Razon como esta pode o conprador desfazer la venda e he tiudo o vendedor de tornarlle o preço con (todos) los danos e menoscabos que lle veeron por esta rrazon. outrosy dizemus que se vendese huu home a outro alguo canpo ou prado que soubese que daua .... eruas e danosas para as bestas que as paçesem. e qando (o vendedor) se calase que o non quisese dizer .............que he tiudo por ende o vendedor de tornarlle o preço ao conprador con todos los danos que lle veeron por ende...... se esto non soubese o vendedor qando o vendeu non seera tiudo de tornarlle mais do preço tan solamente LEE LXIIII (como se pode desfazer a venda do seruo se o vendedor a encobre a chata ou a maldade dela) Tacha ou maldade avendo o seruo que huu home vendese a ................ .....se fose ladron ou ouuese ............. ..........de fugir a seu sennor ou outra maldade semellante destas se o vendedor sabia esto e o non diso ao conprador tiudo he de Reçeber o seruo e tornarlle o preço con os danos e menoscabos que lle veeron por ende. e se o non sabia deue aficar o seruo ao conprador. pero he tiudo o vendedor el vendedor, de tornarle tanta parte del precio, quanto fuere fallado en verdad, que valia menos por razon de aquella tacha. [+]
1390 MS [I, 1]/ 1 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO En dia de Pascoa, seendo a cabeça de Santiago Alfeu en sua cousela sobre lo altar de Santiago, vn rromeu alamã cõ outros de sua cõpana tomou hũa grã presa de dineiros de prata et ofereçeos sobre la cousela da cabeça de Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 4 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Avẽo asi hũu dia que, seẽdo as gardas do altar ẽno lugar onde he acustumado, trres caualeyros do cõdado de Peirigol veerõ a Santiago en rromaria. [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Hṽu caualeiro lonbardo, do castelo que chamã Carãtia et avia nome Emeus, vẽo en rromaria a Santiago, et tragia cõsigo dous cõpaneiros, et seendo ẽno lugar hu soen seer as gardas do altar, começou a dizer asi ante os que y estauã: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 12 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Sabede que hũu omẽ bõo de santa vida fui en rromaria a Santiago, et avia nome Audõ. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Ata aqui vos cõtamos da paixõ et trasladaçõ de Santiago Zebedeu et das batallas que fezo Calrros em España, et ora vos cõtaremos de Santiago Alffeu. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Et tãtas vezes ficou os jeonllos ẽno dia fazẽdo oraçõ a Deus, que tragia en eles calos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 47 Quando aquel Ihesus, meu señor, ya por la terras preegar, eu avia de moy grãde amor et soydade de veer a sua façe et quigi mãdar pintar a semelança do seu rrostro, que era a mays fremosa criatura do mũdo, en hũu pano por fillar cõ ela prazer et cõforto quando o vise; et querendoo fazer cõteyllo todo, et el pediome o pano et posoo ẽna sua cara et doumo encayado cõ tal figura cal era o seu santo rrostro; et se teu señor este pano vise, et o catase omildosamente, soo çerto que logo seeria saão da door que ha. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et el fezo y moy boo moesteiro et çelas et rrefortoiro et toda las outras cousas que entẽdeu que era mester para mõjes; et poso y calez et vestimentas, et cõprou casas et erdades et outras moytas posisoes, quantas entendeu que podia abondar a el et a outros mõjes; et gaanou del rrey boos priuilegios por que o coutou. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et o ospede quando esto entẽder, yra aa rrayna et diralle en com̃o trajedes a cabeça de Santiago et a queredes partir cõ serra; et entõ a rrayna, descalça et cõ moi grã jente yra aa pousada, et nõ podera nĩhũa gisa entrar vosco ẽna casa. [+]
1390 MS [I, 1]/ 69 Ata aqui vos cõtamos da trasladaçõ et miragres de Santiago et des aqui endeante vos cõtaremos com̃o Calrros librou España do poderio dos mouros, segundo conta Dom Turpim, arçibispo de Reens. [+]
1390 MS [I, 1]/ 69 Tvrpino, por la grraça de Deus arçibispo de Rreens et cõpaneiro de Calrros ẽnos grãdes feictos et lides que lle acaesçerõ en Espana, a vos don Leoprando, dean de Aquisgrano soude en Ihesucristo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 69 Porque ẽno outro dia enviastesnos dizer a Viana, onde nos eramos doente de chagas que tragiamos, que uos scripuisemos com̃o noso enperador Calrros liurou as terras de Espana et de Galiza do poderio dos mouros por los seus grãdes feictos, as quaes cousas nos vimos todas andando cõ el et cõ os prinçipes de terra d ' Espana et de Galiza por espaço de quatorze ã[n]os, nos çerto de com̃o pasou fazemoslo saber a uosa yrmãdade. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 COM̃O SE DEMOSTROU A CALRROS AS ESTRELAS ẼNO ÇEO Sabede que o Apostolo glorioso ontre todo los outros apostolos de Nostro Señor que forõ a preegar por las partes do mũdo, foy el o primeiro que preegou en Galiza. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et as gentes que el cõuertera en Galiza, despois por los seus pecados perderõ a creẽça de Deus, que lles el enviara que os ensinase, ata que fui cobrada ẽno tenpo d ' este Calrros, depois que cõquereu cõ grã traballo moytas partes do mũdo, convẽ a saber: [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et hũa ora catando el cõtra o çeo, vio hũu camino d ' estrelas que se começaua sobre lo mar de Frisa et ya por ontre Alamana et Ytalia et por ontre França et Aquita[n]ia et ya dereytamente por meogo da Gascona et por Nauara et por Espana, et ya ferir en Galiza en aquel lugar onde o corpo de Santiago jazia ascondudo; et Calrros veendo esto moytas noytes, coydou en sua voõtade que poderia seer; et jazendo de noyte, en esto coydando, apareçeulle hũu caualeiro en vison tã fremoso que nõ poderia mais, et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et en esta gisa apareçeu o apostolo Santiago tres vezes a rrey Calrros; et el desque esto vio, esforçãdose ẽna promesa que lle Santiago disera, jũtou moy grãdes jentes et entrou a Espana para cõquirir os mouros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 A primeira çidade que çercou Calrros foy Panpelona, et jouve sobre ela tres meses et nõ na podo tomar porque era moy forte et moy bẽ çercada de muros; et desque vio que a nõ podia tomar, fez sua oraçõ a Deus en esta gisa, et diso: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et entõ por la grraça de Deus et por lo rrogo de Santiago, caerõ todo los muros da çidade por lo fondamẽto Et logo rrey Calrros mãdou meter todo los mouros que dentro erã a espada, saluo os que se quiserõ baptizar et tornar a creença de Deus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et as cidades et vilas que y cõquereu son estas: primeiramente Viseu, Lamego, Duum̃a, Coynbra, Lugo, Orense, Padron, Tui, Mondanedo et Bragãa arçibispado, a çidade de Santa Maria de Gimaraes, Conpostela, que era entõ vila pequena, Alcala, Agoadalfayar, Salamãqua Vzeda, Ulmedo, Saluaris, Mandira, Manqueda, Santa Eulalia, Talaueira que [he] lugar de moytas froytas, Medinac[e]lim que esta en moyto alto lugar, Verlãga, Osma, Seguença et Sogouea que he grãde vila, Galamãta, Sepuluega, Toledo, Calatraua, Badallouço, Turigillo, Aguadiana, et Neina, Altamora, Palença, Luçerna Ventosa que chamã Carçese que he en Valuerde, Capara, Astorga, Ovedo, Leõ, Carreõ, Burgus, Nagera, Calafora, Viana que chamã Arquos, A Estella, Calataude, Os Miragres, Todela, Saragoça, Panpelona, Bayona, Jaca, Osca, et soya y aver noveẽta torres, Taraçona, Barbastra, Rroças, Vrgel, Eluas, Gironda, Barçalona, Tarragona, Lerida, Tortosa que he hũu castelo moy forte Rrodergali, que he forte castelo, Carbona, castelo forte, outrosi Durelic, Ascalona, Algaleçi et a çidade de Deydana, Ispalida, Vbeda, Beeça, Petrosa en que fazẽ moy boa prata, Valença, Denija, Xatiua, Granada, Seuilla, Cordoua, Auela, Açintiãna en que Sam Torcado jaz, cõfesor de Ihesucristo et diçipolo de Santiago; et ali hu el jaz esta hũa oliueira, et por la grraça do Spiritu Santo, por lo seu dia que he ydus maii , que som quinze dias d ' este mes, froleçe aquel dia et madureçe o froyto dela, a çidade de Bersotom en que ha caualeiros moy fortes que chamã en lingoajeẽ alaraues; [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Todas estas terras et lugares et vilas et çidades, delas sen batalla et delas por batalla et por grãde sabedoria todas forõ sojugadas do moy nobre Calrros et metud[a]s so o seu senorio saluo Luçerna, que agora chamã Borroas, que he [en] Varverde, que era entõ moy bẽ murad[a] et moy forte. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et ouve y algũus rrex de terra de França et enperadores d ' Alamana que vierõ ante que este et cõquirerõ algũus d ' estes lugares, mais nõ todos; et despois forõ metudos en poder de mouros ata o tenpo que este Calrros o Mano conquereu toda Espana asi com̃o oydes et meteoa so s[eu] soo senorio; porque ouve outros rrex que aviã asi nome et forõ tres: [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Calrros Martel, Calrros Caluo, Calrros Maynete; mais a este chamã Calrros o Mãno porque cõquireu toda las Espanas por sua lança; et despois que conquereu estes lugares, maldiso estas trres çidades porque lle forõ maas de tomar, convẽ a saber: [+]
1390 MS [I, 1]/ 81 DO YDALO DE MAFOMETE Poys que Calrros maldiso estas trres çidades, quantos ydolos y achou et en Espana todo los destroyo et birtou saluo o ydolo que he en terra de Andalusie que chamã Sala Cadix, et Cadix quer dizer [locus proprie in quo est. ] [+]
1390 MS [I, 1]/ 83 EN COM̃O CALRROS ENRREQUENTOU A [I]GLEIA DE SANTIAGO D ' ouro que lle derõ os prinçipes, enrrequentou a igleia de Santiago, et morou y trres ãnos, et meteu y bispo et coengos segũdo rregla de Sant Esidro, et poso y sinos et liuros et vestimẽtas et toda las outras cousas que perteesçen aa igleia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 85 COM̃O AYGOLÃDO CÕQUEREU A ESPAÑA CÕ GRÃ GENTE Poys que Calrros acabou esto, segundo avedes oydo, foyse para França. [+]
1390 MS [I, 1]/ 85 Et hũu rrei mouro que era d ' Afriqua et avia nome Argulando cõ moy grã jente entrou a Espana et cõquereua toda et tomou os castelos et as vilas; et os cristiãos que estauã dentro por Calrros, poseos fora et matoos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 85 Et Calrros com̃o oyo esto cõ sua caualaria, volueu outra vegada para conquerir a Espana outra vez com̃o de cabo et cõ el o duque Millo d ' Ingraterra, padre de Rrulan. [+]
1390 MS [I, 1]/ 86 MYRAGRE DE SANTIAGO Seendo rrey Calrros en Vayona dos bazquos cõ sua caualaria, hũu caualeiro que auia nome Rromariquo, seendo doente para morte mẽefestouse et tomou peedença et rreçebeu o corpo de Deus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 DA BATALLA ONDE FROLEÇERÕ AS LANÇAS Despois d ' esto Calrros et o duc Millo cõ suas ostes, entraron en Espana a buscar rrey Argulando, et acharõno en Terra de Canpos cabo do rrio que chamã Çea en hũus prados, en hũu lugar moy boo et moy chão hu despois fezerõ hũa igleia moy grãde et moy boa en que jaz Fagũdo et Primitiuo marteres, por mãdado et ajuda do enp[er]ador Calrros, hu agora esta moy boa vila et moy rrica, et a igleia he abadia de mõjes. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et chegãdo a cõpana de Calrros, Argolando enviou dizer a Calros que se quisese que lle daria lide de XX caualeiros por XX, ou de XL cõtra XL, ou de çento por çento, ou de mĩll por mĩll, ou dous mĩll por dous mĩll, ou hũu por hũu. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et Calrros enviou logo çen caualeiros que lidasen cõ outros çento de Aygulãdo et forõ mortos todo los mouros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Ao terçer dia lançou Aigulando sortes en puridade et achou que se lidade cõ Calrros que o vençeria, et envioulle dizer que en outro dia lidaria cõ el et cõ todo los seus se quisese, et o enperador outorgoullo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et entõ começarõ [a lidar] moy fortemẽte en gisa que forõ y mortos quorẽẽta mĩll cristiaãos; et o duc Millo, padre de Rrulã, cõ aqueles a que froleçerõ as astes, et rreçebeu y coroa de marteiro; et matarõ y o caualo a Calrros, et el ficou de pee cõ dous mĩll cristiãos ẽno meo da batalla, et tirou a espada que chamã Gaudiosa, et daua cõ ela grãdes golpes en gisa que cortaua moytos corpos por meo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et en outro dia vierõ, para ajuda de Calrros, quatro marqueses de terra de Italia, et tragiã quatro mĩll omẽs moy boos para lidar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et quando Aygolãdo o soubo, fogeu a terra de Leom, et Calrros cõ sua jente volueu para França. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et asi com̃o os caualeiros de Calrros, ante do dia, agisauã as armas para lidar, asi com̃o estes deuẽ os pecadores a agisar d ' antemaão as suas armas, que son fazer boas obras, para lidar cõtra os pecados. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et quando aquel que filla boa creẽça cõtra a maa, et sofrença cõtra a sana, et largueza cõtra avariçia, et omildade cõtra a soberbea, et castidade cõtra a luxuria, et oraçõ cõtra a entẽçon do [demo], et pobreza cõtra a rriqueza, et perseuerãça do bem et se cala cõtra os deostos, et vay cõtra a voõtade de seu coraçõ, a sua lãça, que he a alma, seera frolida ao dia do juyzo, ante e façe de Nostro Señor. [+]
1390 MS [I, 1]/ 88 Et asi com̃o os caualeiros de Calrros forõ mortos ẽna lide por la creẽça de Deus, asi nos deuemos a matar nosos pecados, en quanto viuermos en este mũdo, fazẽdo boas obras por que vaamos a gloria de Deus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 DA BATALLA DE CALRROS ENPERADOR ET AYGULÃDO MOURO Despois d ' esto Aygulando juntou jentes moytas et moabi[t]ãos et de Ethiopia et de Af[r]ica et de Persia et d ' outras terras moytas; et Teixafin rrey d ' Arabia et Borrabẽ rrey de Aleixandria, et Amaro rrey de Bugia, et Espermo rrey d ' Agabilla, et Fatamõ rrey de Barbaria, et Alix rrey de Marroquos, et Afemorgio rrey de Mariogas, et Aleymã, rrey de Mequa, et Abrayn rrey de Seuilla, et Almoçor rrey de Cordoua. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et desi enviou a Calrros que fose a el cõ poucos caualeiros, et que lle daria saseenta caualos carregados d ' ouro et de prata, et outras rriquezas moytas se lle quisese obedeçer. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et Calrros bẽ no entẽdeu, et cõ dous mĩll caualeiros foyse a duas legoas da çidade de Ajen, et leixoos y todos ascondudamẽte senõ saseẽta que levou cõsigo ata hũu monte moy preto da vila, onde a ben podia veer, et leixou y aqueles caualeiros, et mudou os panos que tragia, et leixou a lança, et foyse en seu caualo, et cõ el hũu caualeiro que leuaua hũu escudo aas costas, ca era en aquel tenpo custume dos que yan a mãdado en tẽpo de gerra, et asi se foy a dereito aa vila. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et os que sayan da vila, pregũtauãlles que queriã; eles diserõ que erã mãdadeiros de rrey Calrros, que os enviaua a rrey Aigulando. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Aygolando, rrey Calrros nos envia a ty, e mãdache dizer que ven a ti cõ saseenta caualeiros segundo lle mãdaste dizer. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et en todo esto Aygulando nẽ os seus nõ conosçerõ Calrros [et Aigolando lles diso]: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Pois ydeuos et dizede a Calrros que me atẽda. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et Calrros paroulle bẽ mentes, et catou moy bẽ a çidade por [hu] era mais firme para cõbater, et vio os rreis que estauã dentro, et a jente que tinã cõsigo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et Aigulando armouse moyto agina el leuou cõsigo sete mĩll caualeiros, et foise despos eles coydando de matar Calrros; et Calrro[s] quando o vio começoua fugir et acolleuse cõ os seus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et asi escapou das maãos de Calrros, et pasarõ o rrio da Garõna que vay por cabo da vila. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et en outro dia o enperador Calrros entrou a çidade cõ moy grãde onrra. [+]
1390 MS [I, 1]/ 96 Et Calrros foise apos el et mãdoulle dizer que lle dese aquela çidade, et Aigolando nõ lla quis dar, et envioulle dizer que lle daria batalla en tal pleito que quen vençese a batalla fose sua a çidade, el Calrros outorgoullo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 96 Et ende vespera do dia que auia de seer a batalla, teendo Calrros os da sua oste moy bẽ agisados, et moy bẽ gornidos d ' armas et de todo o que avia mester, et jazẽdo en hũus prados entre o castelo que chamã Talaburgos et a v[i]la, ẽna rribeira do rrio que chamã Charãta, algũus dos cristiãos chantarõ suas lanças ante as tẽdas, et en outro dia manãa acharõnas estar frolidas et cõ tona; et aqueles erã os que en aquela lide auiã de rreçeber marteiro por la creẽça de Deus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 96 Et erã por cõto quatro mĩll, et matarõ y o caualo a Calrro[s], et Calrros sentiose moyto aficado cõ os mouros que erã moytos et moy rregeos, estando de pee esforçandose cõ sua jente et matou y moytos mouros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 96 Et Calrros apos eles et çercou toda a çidade en rredor sacando a parte donde vay o rrio. [+]
1390 MS [I, 1]/ 96 Et Aigulãdo cõ medo desque foy noyte fogio por lo rrio, et Calrros quando o vio, foy apos eles, et matou rrey d ' Agabila, et rrey de Bugia et outros moytos mouros açerca de quatro mĩll. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 DE COM̃O CALRROS AJŨTOU SEU PODERIO DE FRÃÇA D ' aquela Aigulãdo pasou os portos et as serras et foyse a Panpalona, et mãdou dizer a Calrros que o atẽdese que queria lidar cõ el. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et quando o diserõ a Calrros, volueuse a França et a grã presa enviou a todo los seus a longe et a preto que viesen a el. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et quantos rrex Calrros leuou para conquerir España, eu don Torpỹ por la grraça de Deus os beeygy et soltey de todo los pecados. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et forõ jũtados cõ Calrros çento et quoreẽta et quatro mĩll omes de caualo para lidar cõ Aygolando. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et don Rrulan, fillo do duc Millo d ' Ingraterra et de Berta yrmãa de rrei Calrros, que auia moy [boa] jente, et era conde de Mãs et señor de Blayas cõ quatro mĩll de caualo, et Oliveiros, conde de Jenes, caualeiro moy forte et moy sabedor de lidar, et feria moy bẽ d ' espada et moy valente de mãos, cõ tres mĩll; et Estultus conde de Lingruyo, et fillo do conde don Oudom, cõ tres mĩll. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et tina rrey Calrros da sua terra meesme, quoreenta mĩll caualeiros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et asi com̃o Nostro Señor cõ doze apostolos et diçipolos gaanou todo o mũdo, asi Calrros enperador de Rroma et rrey de França, gaanou cõ estes caualeiros a terra d ' Espana aa onrra do nome de Deus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et despois del o cõde don Estulto cõ sua jente, et desi rrey Arastaño et o duc Angeleiro cõ os seus; et despos el rrey Gundalboy cõ sua jente; et desi Ougel rrey [et] Costantĩ endeãtado de Rroma cõ suas jentes; et despois rrey Calrros cõ toda a outra jente, et cobriã toda a terra des lo rrio de Rroma ata o mõte que esta a trres legoas de Panpelona ẽno camiño françes. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et Calrros enviou dizer Aigolando que lle dese a vila de Panpelona en que estaua que el a fortolezara moy ben de nouo ou que sayse a lidar cõ el. [+]
1390 MS [I, 1]/ 98 Et Aigolando entẽdeu que o nõ podia defender a vila, quisose ante sayr da vila a lidar cõ el, ca morrer en ela desonrradamẽte, et envioulle dizer que lle dese prazo en que podese sayr cõ sua gente da vila para lidar cõ el; et queria ante falar cõ el porque o desejaua moyto a veer Calrros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 COM̃O LIDARÕ OS DO ENPERADOR SOBRE LA CREENÇA Calrros et Aigolando pois que ouverõ tregoa entre si, sayose Aigolando cõ todo los seus da çidade et paroos todos a cabo da vila; et foise cõ saseenta caualeiros dos mellores para hu estaua Calrros cõ todo los seus a medea legoa d ' y. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et Calrros et Aigolando leixarõ toda a sua jente en hũu lugar moy chão a cabo da vila que ha en ancho et en longo tres legoas, et o camiño françes departe hũu d outro. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et entõ diso Calrros: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et Aigolando quando vio que lle rrei Calrros falaua por lo araueo, Marauillouse moyto et ouve grã prazer. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et Calrros aprẽdera a lingoajee dos mouros en Toledo onde morara hũa peça quando era moço. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et Calrros diso: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et Calrros lle rrespondeu: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et desi poserõ ontre si tregoa, et foy Aigulando falar cõ Calrros, et disolle et cõfirmou que era mellor a lee dos cristiãos que a dos mouros, et prometeu ao enperador que se baptizaria en outro dia el et sua cõpana; et desi volueuse para os seus et diso aos rreys et prinçipes que cõ el erã que se queria baptizar, et mãdou a todo los seus que cõ el erã, que rreçebesen baptismo, et deles outorgarõ et deles non. [+]
1390 MS [I, 1]/ 110 COM̃O AYGOLANDO NÕ QUIS BAPTIZAR POR LOS POBRES MAL VEZADOS En outro dia ora de terça, poserõ tregoa ontre si, et Aigolando foy a Calrros por rrazõ de se baptizar, et achoo seer a comer en mesa; et achou cõ el outras moytas mesas arredor del a que syam arçibispos et bispos et moytos caualeiros, et frades negros, et coengos rreglãtes, et outros moytos omes vestidos de moytas gisas, et pregũto[u] a Calrros por cada hũu deles [que jente] era, et el lle diso: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 110 Et Aigolando vio seer aparte treze pobres moy catyuos et moi mal vestidos que nõ tinã toalla nẽ mesa et tinã mal de comer et de beber, et pregũtou que omes erã, et Calrros lle diso: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 110 Et entẽdeo Calrros que por los pobres que vio Aigolando seer mal pẽsados se leixara de baptizar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 110 Et por esto se leixou Aigulãdo de baptizar, porque nõ vio a Calrros fazer bẽ nẽ obras do baptismo; et asi me temo que os que nõ fezerẽ boas obras, que sejã engeytados de Nostro Señor ao dia do Juyzo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et os que Calrros tina erã çẽto et triinta et quatro mĩll de caualo, et os de Aigulãdo erã çen vezes mĩll. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et os cristiãos quando aquelo virõ, çercarõnos todos en rredor; et da hũa parte çercoos Arnaldo de Belanda cõ sua jente, et da outra parte o cõde Estultus cõ a sua et da outra Arastiano cõ a sua cõpana, et da outra parte rrey Gũdalboy cõ a sua, et da outra Ougel, et da outra Costãtin cõ sua jente, et da outra rrei Calrros cõ a sua jente sen cõnto. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et Calrros lidou cõ Aigolando sobre la nosa creẽça et matoo; et por esto bẽ se paresçe et he cousa firme que a lee dos cristiãos he mellor ca toda las outras lees santas do mũdo et por la sua vondade os que a bẽ tẽẽ som onrrados ẽno Parayso sobre las ordẽes dos angeos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et despois Calrros moy ledo da lide que vençera jũtou a si sua jente et foyse a [p]õte d ' Arga que he ẽno camino de Santiago et pousou y. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et algũus dos cristiãos cõ cobiiça do auer dos que morrerã ẽna lide, voluerõ ali de noyte nõ o sabẽdo Calrros et carregãdose d[e] ouro et de prata et d ' outras moytas rrequizas et en voluẽdo para a oste, Almoçor rrey de Cordoua, que jazia cõ outros moytos mouros que fogirã da lide ascondudos ẽno mõte, sayo a eles et matoos todos que nõ ficou nĩhũu et forõ por cõto mĩll cristiãos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 116 DA BATALLA DE FURRO ONDE APAREÇERÕ AS CRUZES UERMELLAS En outro dia diserõ a Calrros que o señor da Nauara, que chamã Furro, que estaua en mõte Garsin et queria lidar cõ el. [+]
1390 MS [I, 1]/ 116 Et Calrros foy logo ala, et en outro dia o prinçipe Furro gisouse de lidar cõ el, et ende vespera que aviã de lidar, rrogou Calrros a Deus que lle mostrase quaes erã os que aviã de morrer en aquela lide. [+]
1390 MS [I, 1]/ 116 Et quando o vio Calrros entẽdeu que aqueles erã os que aviã de morrer na lide se y entrasen, et çarrarõnos todos en hũu lugar onde lle diziã a misa por nõ morrerẽ en aquela batalla; et porque nĩhũu nõ pode toller o juyzo de Deus nẽ os seus feictos, despois que a lide foy vençuda et morto o prinçipe Furro cõ trres mĩll mouros, volueu rrei Calrros a aqueles que leixara ençarrados et achoos todos mortos, et erã por cõto çẽto et çĩquoeenta cristiãos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 116 Et despois tomou Calrros o castelo de mõte Garsim, et toda a terra de Nauara, et meteoa so seu señorio. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 COM̃O RULÃ LIDOU CÕ FERRAGUDO O GIGANTE E COM̃O O MATOU Despois que Calrros vençeu a batalla chegou mãdado a Calrros que chegara a Nagera hũu gigãte da linageẽ de Golias, que auia nome Ferragudo et era de terra de Siria, et enviaroo Mirãdo, señor de Babilonia cõ viinte mĩll turquos para lidar cõ Calrros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et Calrros quando o soubo foyse ala logo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et Ferragudo quando o vio sayo a el et demãdou se auia quen lidase hũu por hũu, et Calrros enviou a el Ougel, et o gigante, quando o vio soo ẽno cãpo foy para el moy mãso et lançou en el a mão destra et tomoo cõ todas suas armas, et leuoo asi com̃o ovella para hũu castelo veẽdo todos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et Calrros quando esto vio, enviou Arnaldo de Montealuã que lidase cõ el; et o gigante leuoo ao castelo comõ fezera a outro. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et Calrros quando esto vio, marauillouse moyto et nõ ousou de enviar outros que lidasen cõ el. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et aas vozes delas et aos soes das cãpaynas et ante a semelduẽ das carãtonas, que erã moy feas, espantarõse os caualos dos caualeiros de Calrros et começarõ de fogir cõ grã medo ataes com̃o a seesta, et os caual[ei]ros por nĩhũa gisa nõ os podiã tẽer. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et en outro dia ouverõ cõsello Calrros cõ os seus caualeiros, et mãdou enbrullar as cabeças dos caualos de lenços et encher as orellas de dentro de panos, que nẽ podesen veer as carãtonas nẽ oyr as vozes da cãpaynas. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et rrei Calrros entẽdeo, et com̃o estaua armado de moi boa loriga et de moy boo elmo et cõ moy boa espada et cõplido de grraça de Deus, que era cõ el, entrou ontre as azes dos mouros dando moy grãdes feridas a destro et seestro, matãdo moytos deles ata que chegou onde estaua a carreta, et dou cõ a espada ẽna aste en que estaua o pendon et cortoo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et en outro dia Calrros foy sobre el, et Almeçor sentiose apoucado da jente, doulle a vila, et despoys Calrros doua a el por tal pleito que se tornase cristião et lle obedeçese cõ ela et teuesea d ' ali endeante. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et depois d ' esto Calrros dou as terras et prouĩçias de Espana aos caualeiros et jentes que andauã cõ el, et dou logo aquela terra aos que se pagarõ de en ela ficar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 D ' ali endeante nõ foy nĩhũu que ousase fazer gerra en Espana cõtra Calrros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 COM̃O TURPINO SAGROU A IGLEIA DE SANTIAGO Poys que Calrros leixou os prinçipes et os que erã moyoraes en Espana, foyse a Santiago en rromaria. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et entõ eu Turpyn, arçibispo de Rreens, sagrey moyto onrradamẽte a igleia de Santiago, por mãdado do enperador Calrros, cõ LX bispos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et estabelesçeu en aquel dia que d ' ali endeãte a igleia de Santiago fose chamada apostolical porque [i] jaz o corpo do Apostolo, et todo los bispos d ' España fezesem y conçello moyto ameude, et que todo los rreys d ' Espana rreçebesem as coroas dos rreynos da mão do bispo d ' y, et todo los bispos d ' Espana trouxesen os bagoos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et se por pecados en alg[ũ]as vilas et lugares mĩgoase a creença de Deus, que fose coreita por lo bispo de Santiago, et grã dereito he de se correger en aquela igleia a creẽca, que asi com̃o por San Johã Auãgelista yrmão de Santiago, ẽna parte d ' ouriente foy feicta en Efeso igleia apostolical et enxaltada a creẽça de Nostro Señor, asi por Santiago seu yrmão ẽna parte d ' ouçidente, en Galiza, onde jaz o seu corpo, he feicta igleia apostolical et enxaltada a creẽça de Ihesucristo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et a outra mais onrrada he a de Santiago porque ontre todo los apostolos foy mais onrrado en dygnidade et en onestidade apos San Pedro, et he priuado ontre todo los outros apostolos porque rreçebeu primeiramente marteyro ca eles, et foy coroa ẽna igleia de Nostro Señor, et por esto a sua igleia he moyto onrrada porque a tornou a creẽça por sua preegaçõ et a sagrou soterrãdo y o seu corpo santo, et aynda agora a onrra moyto por moytos miragres que y fez sen cõto. Et a terçeyra igleia apos estas mais onrrada, he a de Efeso, porque San Johã Auãgelista diso en ela, ante todo los bispos que el fezera por las outra çidades, que y erã ajuntados, a que el chamaua anjeos ẽno Apocalise, primeiramente o Avãgeo: [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et asi en aquel tenpo fui Galiza liurada do senorio dos mouros, por la uertude de Deus et de Santiago et por la ajuda de Calrros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 133 COM̃O ET EN QUE MANEYRA ERA FEYTO O ENPERADOR CALRROS ET COM̃O O GARDAUÃ DE NOYTE ET DE DYA OS VASALOS Rey Calrros auia os cabelos brũus et a façe uermella, et avia o corpo moy bẽ feicto et de boo estado, et a catadura braua. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 DA BATALLA DE RROÇAUALES ET DA MORTE DE RRULÃ ET DOS OUTROS LIDADORES Despois que Calrros gaanou toda Espana aa onrra de Deus et do apostolo Santiago, sayndose ja de España, chegou a Panpelona cõ sua oste. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et entõ morauã en Saragoça dous rrex mouros de Persia, Marsil et Belnĩgando et [en]viaroos Amirando, señor de Babilonia, a España, et eles obedesçiã a Calrros et seruiano de moy boa mente en toda las cousas segundo eles mostrauã. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et en poridade diserõ a Galarõ a treyçõ, et deronlle viinte caualos carregados d ' ouro et de prata et de vesteduras que lles gisase tãto que podesen matar os caualeiros a Calrros; et el asi o outorgou et rreçebeu o aver. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et afirmada asi a treyçõ ontre os mouros et Galarõ, foyse Galarõ a Calrros et presentoulle o auer que lle eles inviauã, et disolle que Marsil queria seer cristião et que se gisaua de camino para se yr a França para se baptizar et que d ' ali endeante queria por el teer a terra d ' Espana. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et os mayores caualeiros et mellores de Calrros nõ quiserõ tomar senõ o vino que lles el tragia, et os outros caualeiros, que nõ erã tã boos, tomarõ as mouras. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et rrei Calrros, creẽdose ẽno que lle dizia Galarõ, gisou de pasar os portos de Rroçauales et volueuse para França. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et en quanto Calrros et Galarõ et o arçibispo don Torpĩ pasarõ os portos cõ os outros viinte mĩll et Rrulan et Oliueiros gardauã a çaga de Rroçauales apareçerõ moy çedo de manãa Marsil et Velnĩgando cõ çinquoeenta mĩll mouros, et sayan dos montes et das deuesas onde jouverã ascondudos dous dias et duas noytes por mãdado de Galarõ, et fezerõ de si duas mãadas, hũa de viinte mĩll et a outra de trinta mĩll. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et forõ y mortos todo los mellores caualeiros de Calrros, saluo Rrulã et Baldouĩ et Turpĩ et Tedriquo et Galarõ. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et tornose camino de Rroçauales, por onde yan os que queriã pasar para hu era rrey Calrros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et Tedriquo et Baldouĩ ficarõ ẽno mõte ascondudos com̃o vos disemos; et outros cristiãos chagados jaziã ẽnas deuesas et outros pasauã os portos para hu era rrey Calrros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et Calrros pasara ja os portos cõ todo los seus, et nõ sabia nĩmigalla do que fora feicto. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et Calrros oyo a voz do corno hu siia cõ sua osten et era d ' ali onde estaua Rrulan oyto milias en que chamã o "Val de Calrros". [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et quando o oyo Calrros mãdou gisar os seus et quisera yr alo mais Galarõ que sabia a treyçõ diso: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Cõ medo de o nõ mataren os mouros et caualgou ẽno caualo de Rrulan et leixoo et foyse a buscar a oste de Calrros et era ja pasada Et despois que se el foy chegou Tedriquo hu jazia Rrulan et começou moyto de chorar sobre el, et disolle que se cõfesase de seus peccados. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et albergãdo ali en aquela vila cõ suas caualarias hũu coudillo da sua cõpana entrou en aquela igleia, et vio h[ũ]as calonas de pedra et moy bẽ lauradas d ' ouro et de prata. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et hũa vegada ergeo o mallo et coydou a derribar d ' aquel golpe toda a igleia, et quiso obrar Nostro Señor do seu juyzo et fez del omaya de pedra cõ seu mallo ẽna mão, dentro ẽna igleia de Sam Rromão, et a tal color cal era a saya que tragia vestido, et soen dizer algũus rromeus que alo vã en rromaria, que aquela pedra deita de si mao odor. [+]
1390 MS [I, 1]/ 153 Ela he mayor et mais fremosa ca toda las outras, et he mais marauillosamente obrada, et [con] moytos degraaos de fora et de dentro et cõ mais calopnas de marmore laurado de moytas figuras et desuariadas, ca son figuras de moytas omayas et de omẽes santos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 162 Et he laurado ẽno meogo da taboa de prata o Trono Domini [en que seen viinte et quatro ançiãos] [ẽna] ordeẽ [que] san Juã apostolo et auãgelista cõta ẽno seu liuro Apocalise que os vio, conuẽ a saber: doze aa destra et doze aa seestra; et tẽẽ ẽnas mãos boas violas et rredomas d ' ouro que dan de si moy boo odor; et en meo deles se Nostro Señor ' in sede majestatis ' , et ten en hũa mão o liuro da vida, et cõ el se beeyzẽdo; [+]
1390 MS [I, 1]/ 162 En outra ordeẽ seẽ doze apostolos, seis aa destra parte et seys aa seestra parte; et ontre os hũus et os outros seẽ figurados moy boas calõpnas, moy fremosas et moy boas froles et en rredor del. [+]
1390 MS [I, 1]/ 162 Et a cubertura que cobre o altar de Santiago he obrada moy marauillosamẽte de boas pỹturas et debuxaduras de feguras de moytas maneiras, et he cadrado, et esta sobre [quatro] calonas, et [he] moy cõuenal, asi en ancho et en longo et en alto. [+]
1390 MS [I, 1]/ 172 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor Ihesucristo de mĩll et çento et oyto ãnos, en terra de França, hũu home casou cõ hũa dona por razõ de aver fillo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Mellor he aos homes segundo diz a Escriptura, nõ prometer a cousa que a prometer et nõ a dar nẽ atẽder. [+]
1390 MS [I, 1]/ 180 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno da Encarnaçõ de Nostro Señor Ihesucristo de mĩll et çento ãnos, que era dom Guillellme conde de Pitheus, so o senorio de dom Loys rrey de França ouve atã grãde mortaldade ẽna gente do condado de Apitheus que aas vezes leuavã a soter[r]ar o señor da casa cõ toda sua cõpana. [+]
1390 MS [I, 1]/ 183 MYRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA [CALISTO] Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor de mĩll et noueenta ãnos hũus homes boos d ' Alamaña que tragiã grãde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nome Frinoso leuaua hũa naue carregada de rromeus que cobiiçauã de yr a terra santa de Iherusalem en rromaria ao sepulcro de Nostro Señor, et vẽo cõtra eles en hũa naue hũu mouro que avia nome Avito, para os catiuar, et lleuarlo[s] todos para sua terra. [+]
1390 MS [I, 1]/ 186 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnação de Nostro Señor, de mĩll et çento et dous ãnos, hũu bispo viindo da casa santa de Iherusalem en hũa naue, seendo cabo do bordo leendo en hũu liuro, vẽo hũa moy grãde onda et lançoo ẽno mar cõ outros que y andauã; et arredada a naue deles saseenta couedos, et eles aperigoados sobre las agoas do mar, chamarõ Santiago que lles acorrese a moy grã voz. [+]
1390 MS [I, 1]/ 188 Et Santiago avia o rrostro moy fremoso cal nũca nĩhũu deles vira ante nẽ depois. [+]
1390 MS [I, 1]/ 190 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor de mĩll et çento et quatro ãnos hũu rromeu, tornãdo de Iherusalem para sua terra vina por mar en hũa naue. [+]
1390 MS [I, 1]/ 191 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor de mĩll et çento et çinquo ãnos, hũu home que auia nome Bernaldo de hũu castelo que chamã Corzan, p[ren]derõno seus ymigos en Italia ẽno bispado de Muti[n]a et deytarõno en cadeas en fondo de hũa torre. [+]
1390 MS [I, 1]/ 192 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de mĩll et çento et seys ãnos, foy hũu caualeiro en terra de Pula a que ynchou a garganta asi com̃o odre cheo de vento et nũca pode achar mẽestre que o saanse. [+]
1390 MS [I, 1]/ 193 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno de Encarnaçõ de Nostro Señor de mĩll et çẽto et septe ãnos, hũu mercador querendo yr a hũas feiras por gaañar cõ suas mercadorias, foy ao señor d ' aquela terra onde el queria yr, que chegara a aquela vila en que el moraua, et rrogoulle que o leuase cõsigo a aquelas feiras, et que o voluese a saluo a sua casa cõ todo o seu. [+]
1390 MS [I, 1]/ 194 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor Ihesucristo de mĩll et çento et XXX et V ãnos, hũu caualeiro que avia nome Dalmaçio, dou hũa punada no rrostro a torto a hũ seu home que avia nome Rruberte que era rromeu de Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 195 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor de mĩll et çento et dez ãnos, duas çidades en Italia aviã descordia entre si; et os caualeiros delas ajũtarõse a lidar; et hũa parte foy vinçida, et começarõ de fugir moy fortemente, et ontre os vençudos foy hũu caualeiro que avia acostumado de yr en rromaria a Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Trres caualeiros do castelo Donçon, que he ẽno arçibispado de Leõ de sobre lo Rrodoo, poserõ ontre si en sua voõtade de yr en rromaria a Santiago, et fezerõno asi, Et indo por lo camino acharõ hũa moller poble que leuaua en seu saquo cousas que avia mester. [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 Amigo, d ' aqui endeante nõ te queiras mais chegar a Garĩ Calueiro, teu señor, que tu seruische ata aqui, ca sabe verdadeirameẽte que el he perdudo et çedo mor[r]era maa morte. [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 Et despois que aquel boo rromeu fez boa fin et o soterrarõ, et os outros rromeus voluerõse para sua terra, et cõtarõ toda las cousas a Garĩ Calueiro, et el teuoo por chufa et nõ se quiso castigar nẽ fazer emẽda do mal que fezera. [+]
1390 MS [I, 1]/ 208 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Certo he a todo los homes que morã ẽna çidade de Santiago que avia hũu omẽ boo que avia nome Esteuõo, cõplido de grraça de Deus; era de terra de Greçia, et demitio hũu bispado que tina por amor de Santiago, et foise a el en rromaria. [+]
1390 MS [I, 1]/ 211 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA [CALISTO] Hṽu caualeiro que avia nome Gillelme, avia gerra cõ hũu cõde que chamã de Fonte Calcar, et o caualeiro buscou jente et entrou en sua batalla cõ o conde, et mĩgoulle a jente, et fogindo, prenderõno et trouxerõno ante o cõde. [+]
1390 MS [I, 1]/ 213 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Hṽu home de boo lugar de terra de Bregona, que avia nome Giberto, avia quatorze ãnos que era doente dos nẽbros en maneira que nõ podia deles ajudar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 221 Et a omildosa señora, quãdo vio que nõ poderia ende mais saber, calouse. [+]
1409 TA III,4/ 57 [C]omo ontre todas as qousas anymalyas que Deus fezo a uso et seruiço do ohmen nehũa non seia mays nobre que o cavallo, porque por el os prjncypes et os grandes senores et os caualleiros se deporten, et porque sen el o señor ontre os outros priuados asy como deue, non poderya seer esgardado poren aprol daquelles que vsam dos Cauallos, espiçialmente aa onrra daquelles que con nobre curaçon se deleitam aa bondade et aa onrra da cauallarya et da batalla, algũas cousas do Cauallo, segundo mjña opinion et a braueza do meu engeño ordiney ajuntar liuro no que por todas llas cousas posam sutilmente mostrar aquellas qousas que ao Cauallo et a sua geraçon perteeçen mais lliuremente a verdade por orden dereita segundo o que prouey Eu Jurdam Ruvyo de callabrya, Caualleiro en marescella en outro tenpo de meu Señor o Enperador Fradarique segundo, de mjña vontade, de todas llas qousas, rrazoes uerdadeiras mostrarey. [+]
1409 TA III,4/ 71 Outrosy dixe que se o Cauallo fose boquemolle que caualgen en el no segundo ou no terçeiro dia porque se soldan as chagas dos dentes a so o freo, et fazese y callo duro, et por ende pois a boca do Cauallo se faz mais lligeira para enfrear. [+]
1409 TA III,4/ 81 Et depois acabados os Noue dias filla cal uiua et mel craro, tanto de huun como doutro et pouco de bõo vjno, et amasa todo desuun ataa que se faça maça, et mete esta maça no fogo, ataa que se faça della caruon et deste caruon fage poo, et llaua as chagas con viño caente duas uezes no dia, et fage as estopas miudas et talladas con cuitello, et enuolueas en aquel poo et ponas nas chagas. [+]
1409 TA III,4/ 81 Et garda como non tangas hũa gran ueea que iaz en traues no peito, que vay ataa o llugar hu se gera o uerme ataa rreyz del, et pois que estos foren ceimados llançenlle duas uezes no dia cal uiua, tirada ante dellas a coctura que teueren et Nota que se jnchar a coixa da dor do uerme que deues a rraer arredor aqel lugar que for jnchado, et pon ençima no çerco do jnchaço semesugas para lle tiraren sange quanto mais poderen tirar, et ponlle depois enprasto de greda alua et de uinagre todo desuu amasado ou mete y o Cauallo manãa et aa noite en agooa frya este y por gran tenpo ataa que se façan as coixas delgadas et sotys. [+]
1409 TA III,4/ 99 primeiramente filla cousas caentes para dessolueren a sustancya da gordeen que he callada nas entradas do polmon en esta gisa: [+]
1409 TA III,4/ 101 Para esto outrosy val muito a calda das fauas coita con sal, esto he prouado. [+]
1409 TA III,4/ 103 Et o Cauallo que ouuer tal door adur podera engordar nen fillar carne et esta enfrmidade chaman escalmato. [+]
1409 TA III,4/ 103 Et para lle fazer o Corpo humido filla as viollas et a alfauega da cooura et o gigante et maluas tanto de huun como doutro et coze todo desuu con poucos de relloes de orjo, et pois que todo for ben coito, cooa o Caldo destas heruas por huun pano conuiniuil asy como vires. [+]
1409 TA III,4/ 103 Et deita en este caldo que dizen decauçon hũa peça de manteyga et de casia fistulla outro tanto. [+]
1409 TA III,4/ 107 Et ual aas vezes a esta enfirmidade o fumo da peta queimada se entra porllos nares no Celebro porque dessolue os homores antigoos que som callados na cabeça. [+]
1409 TA III,4/ 109 Para esto ual moito o caldo do trigo coito con poegos et con sauina, deitado este caldo porllos nares, et teña a cabeça cuberta depois que llo deitaren. [+]
1409 TA III,4/ 113 filla o mel Ruuyo et outro tanto da carne grosa do porco salpresa et pouca de cal uiva et outro tanto de pimenta muda et fage todo feruer desuo, meixendoo ataa que se faça jngento, et de tal vngento poras nas chagas duas vezes no dia, lauandoas ante esas chagas con vino tibyo. [+]
1409 TA III,4/ 115 Et deuen logo esto rraer moi ben et ponanlle cada dia o poo da cal uiua mesturada con mel, lauando ante as chagas con vjno ou con vinagre caente, et gardeno que lle non ponan sella nen cousa ataa que as chagas seian soldadas. [+]
1409 TA III,4/ 115 Nota que a cal et o mel solda mellor as chagas que nenhuun dos outros poos sobre ditos, ante que nas chagas lançem poo deuennas llauar con vino ou con vinagre caente. [+]
1409 TA III,4/ 117 et rrenouar lla meezjna et tirando de rreiz o corno et mete na chaga estopa petada con cal envolta et con mel, encheea ende ben toda llauada primeiramente a chaga duas vezes no dia con vjno forte ou con vinagre caente ataa que a chaga seia soldada et non lle ponan sella ataa que seia a chaga saã encoirada. [+]
1409 TA III,4/ 125 Fazese ajnda outra door ao Cauallo que auen por caion quando escorrega o pee ao Cauallo na sayda da estada, ou no correr, ou no andar, ou no desuyar, ou se encabresta no cabrestol, ou nas rrendas, metendo en ellas os pees ou as maãos, et a esta door chaman escalmato. [+]
1409 TA III,4/ 125 Jtem. Tal rremedio aueras contra esta door que chaman scalmato: [+]
1409 TA III,4/ 129 Como se começa a fazer o sobre oso da carne de calo por rrazon do osso que foy ferido quando aqel caalo uires nas coixas do Cauallo acorrer lle as llogo en esta gisa: [+]
1409 TA III,4/ 129 primeiramente rraeras llogo aquel callo, disy toma allosna que seia tenrra et alffauega de coura et o aapeo et o gigante et pisa todo desuu con exulla de porco et cozeeo moy ben. [+]
1409 TA III,4/ 129 et pois que todo for coyto, pono como enprasto caente, qual uyres que o podera sofrer, sobre aquel callo ou jnchaço, et llegao moy bem. [+]
1409 TA III,4/ 129 Para desfazer aquel callo ual moyto o maluisco et a Rayz do lilio et a Rayz do teixo et o baruasco pisado todo con exulla de porco et coyto desuun et posto como enprasto con hũa peça de pano, et rrenouar amyude ese enprasto duas ou tres uezes no día. [+]
1409 TA III,4/ 129 Para esto ual moyto a çebolla asada con myucas que nacen na terra et o ouo anaçado con azeite et asado ataa que espese, et poerlle esto caente todo como enprasto duas ou tres uezes enno dia, et uallem estos enprastos aa callosydade se for rrezente, mays se for uella et dura deuese rreer, como ja dixe, con hũa lançeta, escaruarena meudamente para del sayr todavya sange, depoys ponlle ençima sal et sarro de cuba, tanto de huun como doutro mudo ensenbra, ben mudo, et apertao ben con peça de pano, et leixo estar liado por tres dias; [+]
1409 TA III,4/ 129 Para esto ual o ouo torrado ataa que se faça duro et depois tollelle a casca et faz tal como bollo, et pono ençima caente, pero nenbrete que ante seia rreydo o callo como dito he, et rrenouallas este ouo duas uezes no dia. [+]
1409 TA III,4/ 129 et se por uentura esta calosydade non se desfezer por estos enprastos et se tornar en sobre osso, queimena con ceimaduras conuenyuelles, que he o pustrumeiro rremedyo, como dito he. [+]
1409 TA III,4/ 131 Remedyo para a encalçadura. [+]
1409 TA III,4/ 131 ffazese por caion ao cauallo outra door no Nerueo meestre, que vem das coyxas a de dentro a que dizen encalçadura; [+]
1409 TA III,4/ 131 Remedyo para a door a que chaman encalçadura. [+]
1409 TA III,4/ 131 Por que da encalçadura jncha o neruo deuen a sangar o Cauallo na ueẽa que soen, a sobro llo jeolo de dentro por se liuraren os omorres que llogo corren ao lugar da door desy faze enprasto molificatiuo que ual moyto contra o sangramento dos nerueos: [+]
1409 TA III,4/ 131 Para esto ual a çebolla assada pisada con miucas da terra et con as llesmez et con manteyga rretuda desuu, todo amasado et coyto et meixudo todo ataa que se tome espeso como jngento, et rraer o nerueo ao llongo et vntalo todo tres uezes no dia deste vngento, et se a encalçadura for uella sangrao na ueẽa que iaz ontre a juntura et o pee no trauadoyro et a de llado de dentro ou de fora, et ponlle depois as ditas meezjnas, que ia desuso dixe. [+]
1409 TA III,4/ 131 Et husando por algũos dias destas mezynas senon prestaren a encalçadura toda moy ben et porraslle enprasto feito de poo rruuyo et de farina tryga amasada con craras douos, et liallo as moy ben ao llongo do nerueo da parte da encalçadura. [+]
1409 TA III,4/ 133 Et para os fazer pellar filla tres partes de cal uyua et a quarta parte dazernefe, et mooe todo, meixeo en agoa feruente et cozeo tanto que, se lle meteren a pena da galina que a pelle, et de tal decauçon caente quanto o Cauallo poder sofrer vntaras a juntura danada. [+]
1409 TA III,4/ 133 Et os cabellos asy tirados coze maluas et os farellos con seuo de carneiro en agoa et daquel caldo llaua as junturas danadas, et ponlle ençima como enprasto a sustança que ende fiqar et lija con huun pano et con corda et tenaa de dia et de Noite. [+]
1409 TA III,4/ 135 toma fulugem et tres partes dazinlheue et outras tres douropiment et pouca de cal uiua et de mel craro tanto como todo esto et amasa todo ataa que se torne espeso como vngento, et llaua as gretas con vjno caente et exugao ben et depois ponlle deste vngento huun pouco caente duas vezes no dia et guarda senpre o Cauallo que o non tanga naquel lugar agoa no estrabo, pero sabey que lle uallera moito destar manaã et noite na agoa do mar; [+]
1409 TA III,4/ 135 Para esto ual reer o lugar jnchado et çercallo de semesugas para liurar ende o sange que y ha para seyr fora, et se por estas cousas todas non desjncha ponalle coyturas de fogo et curenas asy como ia dixe. [+]
1409 TA III,4/ 139 ffurma he enfirmidade que se gera nas junturas do pee et a huña et propriamente sobre lla coroa do pee et começase en jnchaço ou en calosidade de Carne sobre llo pee et esto se uen de ferida en alguun lugar et soe por moitas uezes acreçer por rrazon da maa estada que o Cauallo ha; [+]
1409 TA III,4/ 141 toma do çumo dos colloos das abroteeas et ssete dramas de cal uiua et douro pimente en poo quatro dramas, et amasa todo en huun et cozeo en ola noua ben cuberta de huun testo, que non posa ende sayr bafo nen fumo, et feruera tanto ao fogo ataa que se uoluera todo en poo. [+]
1409 TA III,4/ 143 Se a chaga vella ou cançer fforon mal curados et por antiguidade se tornaron fistolla sooelle a acorrer aas uezes con o poo dos Colloos das abroteeas mesturandolle tanto de cal uiua como douro pimente por seer mais forte. [+]
1409 TA III,4/ 143 filla cal uiua et outro tanto douro pimente et faze ende poo et filla o çumo dos allos et das cebollas et do engu, que semella sebugo, tanto de huun como doutro, et toma do mel craro et do vinagre forte, tanto destos anbos como dos ditos çumos et con esto todo amasa o dito poo et fageeo feruer meixendoo con coller, ataa que se ffaça vngento, et daquel vngento mete asaz na chaga duas uezes no dia, llegao y se uyres que mester he, et ante que o ponas llaua a chaga con vinagre forte. [+]
1409 TA III,4/ 143 Para esto ual ouro pimente et azillaure et cal uiua, tanto de huun como doutro et ffazede poo et amasadeo con çumo de piretro que quer dizer azeche et datranico. [+]
1409 TA III,4/ 149 as encalçaduras que se fazen ennos pees et nas huñas do Cauallo digamos as maneiras das quaes primeiramente departamos por dereita orden, et som tres, et fazese hũa espeçya dencrauadura que dana en fondo de dentro o tuello que chaman amago. [+]
1409 TA III,4/ 149 Remedio contra a encalçadura da primeira espeçya. [+]
1409 TA III,4/ 157 Esta obra conposo Jurdam Ruuo Caualleiro de Calaurea famjliaryo do enperador don fradarique segundo, o qual foy ensinado por llo dito enparador de todas llas qoussas sobre ditas et foy esprouado na alueitarya dos Cauallos en casa do dito enperador con que vyueu por gran tenpo. [+]
1460 CI 1/ 94 Et desdelo delubio fasta a Torre de Nenbrote forom quinentos et vijnte et çinquo años; et desla Torre fasta a fin de Abraã foro[n] quinentos et dez años; et desde Abráá fasta o saymento dos fillos de Ijrehel do Egipto fasta ha hedificaçiõ do tenplo de Salamõ forõ quatroçentos et trijnta años; et desdelo saymento do Egipto fasta ha hedificaçiõ forõ seteçentos et quorenta et çinquo años; et desllo tenplo fasta a captiujdade forõ quatroçentos et dez et sete años; et desla captiujdade fasta Aleyxãdre forõ trezentos et dez et sete años; et desde Aleyxãdre fasta Ihesu Christo foron trezentos et treze anõs; que son por todos fasta Ihesu çinquo mjll et quatroçentos et nouẽta et nobe años ou V U [D]os menos huũ año; et desla passion de Ihesu Christo fasta a trelladaçõ do corpo de Santiago forõ onze anõs, que foy tragido porlo mar en sete dias ao porto de Yria et sepultado en Conpostella en tenpo de Luparia, segundo se léé por sua leytura et porlo libro a que dizen "Calixto". [+]
1460 CI 1/ 106 Veendo asy o santo obispo condepnado por sentença tan cruel et cõ tal falso testemoyo, leuantouse muy de manãa aquel dia que o asy aviã de lançar ao touro et, cõfiando da piedade de Deus, çelebrou missa cõ vistimenta de pontifical. [+]
1460 CI 1/ 107 Et fezo os ditos mosteyros et sostentoos das rrendas da eglleia, por que, se algũus dos canõicos envellesçesen et qujsesen serujr a Deus eño abito monacal, que fosen ende monJes. [+]
1460 CI 1/ 122 Et entõ el rrey don Afonso, querendo defenjr estas cousas et proueer aa dita Eglleia de Santiago de pastor de que estaua viduada, et porlas grandes gueras [de] moytos que destroyan a terra, enviou seus mesaJeyros cõ dous canõigos de Santiago ao papa apoer calũpnjas et crimes contra o bispo don Diego Pellaes. [+]
1460 CI 1/ 122 Et nõ enbargante que noso anteçessor Vrbano, papa, lle prometeu o ofiçio episcopal, agora (a) nos et nosos yrmãos cardeaes, por poer fin a tantos traballos et angustias, por que de aqui en diante por tal ocassion a Eglleia de Conpostella se nõ destruya nj̃ os inamijgos da fe catholica se apoderen da terra, querendoa proueer de persona ydonja, te rrogamos que por tua benjgnjdade queyras fazer elegir persona rreligiosa et onesta a tan alto honor pontifical, et noslo envies a rreçeber la cõsegraçõ, onrra et dignjdade da Eglleia de Santiago de Cõpostella. [+]
1460 CI 1/ 122 Asy cõmo tu senpre amaste et onrraste a eglleia, et nõ çeses de amar et onrrar, rrogandote moyto de coraçõ que ao dito noso yrmãoo don Diego, obispo, asignes et des lugar en teus rreynos en que se posa mãteer ben honestamente en seu estado pontifical. [+]
1460 CI 1/ 128 Et fezoo huũ nobre capitel sobre quatro calũpnas argentadas et dour[ad]as et çercóó de maraujllosas grades a semelança de mauseolo cõdito et ascondido. [+]
1460 CI 1/ 131 Jtẽ, o santo obispo considerando a grande onrra en que a Eglleia de Yria fora sublimada et cathedra de tantos santos obispos, ante que o corpo do santo apostollo Santiago fose rreuellado, et de cõmo agora de toda era destroyda et posta en tanta proueza que algũus pouquos clerigos, que ende morauã, partidos do (o) ofiçio clerical, nõ se diziã ende os ofiçios, saluo eño Avento et eña Coreesma et esto nõ muy conpridamente, porquanto non aviã ende abastança para seu manteemento et vistiario; cõdolendose moyto delo por cõsello de dez canoĩgos, por priujllegio del rrey, fezo ende huã moy boa eglleia aa onrra de Santa Maria cõ huũ muy grande altar en que poso moytas rreliquas, et fezo poer outros dous altares: huũ de San Martino et outro de San Mjguell. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL