logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de dar nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Por cuestións de dereitos de autor, lamentamos non poder amosar todos os resultados desta busca. A mostra está limitada aos 1500 primeiros exemplos atopados no corpus.

1200 FX III, 5/ 699, col. a Por la fe xpristiana gardar a lee deue poner bonos costumbres e deue refrenar aquelos que fazen munga de sus corpos, ca esto dizemos de bon conseio á la gente et a la terra que nonos tollemos os maes das terras et poner termino á los que son feytos. [+]
1200 FX III, 5/ 703, col. a Se aquel que descobre el furto, lo sopo que non se fezera, se de su uoluntade lo descobrio , non deue auer ninguna pena , nin deue demandar otro gualardon porque ó demostra ca abundar le deue que salga sin pena . [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b E se alguno ome furta el scripto aieno o lo corrompió , et depoys lo manifesta ante el iuyz ou ante testimonias que furtou aquel scripto ou que lo desfizo ou que o corrumpio , et se se non poder acordar do que dizia el scripto, estonze aquel cuio era lo scripto deue prouar por sou sacamento et por un testimonia quelo que dizia aquela carta et aquela mostra ualla tanto como lo scripto. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b Otro si mandamos guardar de los que furtan o corrupen ou ascondem mandas aienas ou otros scriptos por fazer alguna gananza o por fazer ende dano a aqueles cuios eram, estos atales sean dichos falssos; et tal pena receban et tal dano, qual es dycho de suso segundo a persona de cada uno , se for uil o de gran guysa. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Non é gran cousa se sabe | bon juyzo dar || a Madre do que o mundo | tod ' á de juygar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXXIa. é como Santa Maria levou o boy do aldeão de Segobia que ll ' avia prometudo e non llo queria dar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Gran poder á de mandar || o mar e todo -los ventos || a Madre daquel que fez || todo -los quatr ' elementos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Virgen, Madre de Nostro Sen[n]or, || ben pode dar seu siso || ao sandeu, pois ao pecador || faz aver Parayso. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LIa. é como a omagen de Santa Maria alçou o gẽollo e reçebeu o colbe da saetada por guardar o que estava pos ela. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Como pod ' a Groriosa | muy ben enfe[r]mos sãar, || assi aos que non saben | pode todo saber dar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Mui grandes noit ' e dia || devemos dar porende || nos a Santa Maria || graças, porque defende || os seus de dano, || e sen engano || en salvo os guia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen mui ben quiser o que ama guardar, || a Santa Maria o dev ' a encomendar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXV. é como Santa Maria fez soltar o ome que andara gran tenpo escomungado. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Groriosa grandes faz || mirages por dar a nos paz. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXXIII. é como Santa Maria sacou de cativo de terra de mouros a un ome bõo que se ll ' acomendara. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Acorrer -nos pode e de mal guardar || a Madre de Deus, [se] per nos non ficar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Santa Maria poder á || de dar lum ' a queno non á. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 De vergonna nos guardar || pun[n]a todavia || e de falir e d ' errar || a Virgen Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXXXVII. é como Santa Maria quis guardar de morte un privado dun rey que o avian mezcrado. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XVI. é como Santa Maria fez atender duas candeas na sa egrega en Salamanca, porque o mercador que as y posera llas encomendara. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Dereit ' é de lume dar || a que Madr ' é do Lume. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen muit ' onrrar o nome da Sennor conprida, || dar -ll -á en este mundo e no outro vida. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XLII. é como Santa Maria quis guardar de morte un ome dun rey, que entrara por hũa garça en un rio. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 O que pola Virgen de grado seus dões || der, dar -vo -ll -á ela grandes gualardões. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen comendar de coraçon || a Santa Maria o seu, || macar mal prenda, creo eu || que llo pode dar sen lijon. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XLVI[I]. é como hũa moller pobre deu sa ovella a guardar a un ovelleiro, e quando ao trosquiar das ovellas vẽo a vella demandar a sua, e o ovelleiro disse que a comera o lobo, chamou Santa Maria de Rocamador, e a ovella bra[a]dou u lla tiin[n]a o ovellero asconduda, e disse: «ei -m ' acá, ei -[m ' acá].» [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.LXII. é como Santa Maria fez a sa omagen, que mudaran dun altar a outro, que se tornass ' a seu lugar onde a tolleram. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Non vos é gran maravilla | de lum ' ao çego dar || a que con Deus, que é lume, | sé no Çeo par a par. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Pouco devemos preçar || o demo, se Deus m ' anpar, || pois nos a Virgen guardar || que nos caudela. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quena festa e o dia || da mui Groriosa || quiser guardar todavia, || seer -ll -á piadosa. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.I. é como Santa Maria livrou de morte hũa donzela que prometera de guardar sa virgĩidade. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Muito á Santa Maria, | Madre de Deus, gran sabor || d ' ajudar - quen lle cantares | ou prosas faz de loor. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen polo amor de Santa | Maria do seu fezer || algun ben, dar -vo -ll -á ela | que dé, se o no[n] tever. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.V. é como Santa Maria quis guardar ũa moura que tiin[n]a seu Fillo en braços u siia en ũa torre ontre duas amẽas, e caeu a torre, e non morreu, nen seu Fillo, nen lles enpeeçeu ren; e esto foi per oraçon dos crischãos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.IX. é como el Rey Do[n] Affonso de Castela adoeçeu en Bitouria e ouv ' hũa door tan grande que coidaron que morress ' ende, e poseron -lle de suso o livro das Cantigas de Santa Maria, e foi logo guarido. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen ouver na Groriosa | fiança con fe comprida, || non lle nuzirá poçõya, | e dar -ll -á por sempre vida. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Assi pod ' a Virgen so terra guardar || o seu, com ' ençima dela ou no mar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tod ' ome deve dar loor || aa Madre do Salvador. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XXXVI. é como hũa moller perigoou no mar, e tragia un Fillo pequeno nos braços ; e feze -a Santa Maria per çima das aguas andar de pe, assi como iria per un mui bon chão. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Santa Madre daquele | que a pe sobelo mar || andou, gaannar del pode | por fazer y outr ' andar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Se ben ena Virgen fiar || o pecador sabudo, || querrá -o na morte guardar || que non seja perdudo. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta.CC.XXXVIIII. é dun miragre de Santa Maria que fez en Murça por un ome que deu seu aver a guardar a outro, e negou -llo e jurou -lle por el. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Guardar -se deve tod ' ome | de jurar gran falsidade || ant ' a omagen da Virgen, | que é Sennor de verdade. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Aquela que a seu Fillo | viu çinque mil avondar || omees de cinque pães, | que quer pod ' acreçentar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen Jhesu -Cristo e sa Madre veer || quiser, en sa vida á de guardar || como punne de les fazer prazer || e sse guarde de lles fazer pesar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 De muitas guisas miragres | a Virgen espirital || faz, por que en Deus creamos | e por nos guardar de mal. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta CC.XC.III. é como un jograr quis remedar como siia a omagen de Santa Maria, e torçeu -sse -ll ' a boca e o braço. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Ontre toda -las vertudes | que aa Virgen son dadas, || é de guardar ben as cousas | que lle son acomendadas. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Porque ben Santa Maria | sabe os seus dões dar, || muito per faz gran folia | quen lle vai o seu furtar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 De resurgir ome morto | deu Nostro Sennor poder || a sa Madr ' , e toda cousa | guardar de se non perder. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tan gran poder á a Virgen | aos da terra guardar || de mal, come aos outros | que nunca passaron mar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A que Deus avondou tanto | que quis[o] dela naçer || ben pode avondar as outras | cousas e fazer creçer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A que as cousas coitadas | d ' ajudar muit ' é tẽuda, || non vos é gran maravilla | se x ' ela a ssi ajuda. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Loar devemos a Virgen | porque nos sempre gaanna || amor de Deus, e que punna | de nos guar[dar] de [sa] sanna. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Ben pode Santa Maria | seu lum ' ao çego dar, || pois que dos pecados pode | as almas alumear. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Sen calar || nen tardar || deve todavia || om ' onrrar || e loar || [a] Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LXXXII. é como un ric -ome pedia un herdamento al Rey que lle avia a dar por outro que lle fillara, e nono podia aver dele ; e prometeu algo a Santa Maria, [e fez -llo aver logo muy bõo]. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LXXXV. é como Santa Maria do Porto guareçeu un ome dũa pedrada que lle sedara a tela, e tornou -se paralitico, e guareçé -o Santa Maria. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.LXXXVI. é como Santa Maria avondou de pescado al Rey Don Affonso con muy gran gente que convidara en Sevilla. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Madre do Pastor bõo que connosçeu o seu gãado || ben pode guardar aquele | que lle for acomendado. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta XII.a é como Santa Maria fez veer ao ome que cegara porque se comendara ao demo. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta quinta é de como o angeo Gabriel vẽo saudar a Santa Maria, e esta festa é no mes de março. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Nobre don e muy preçado | foi Santa Maria dar || a Deus quando ll ' o seu Fillo | foi no templo presentar. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Subiu ao Çeo o Fillo de Deus || por dar Parays ' aos amigos seus. [+]
1264 CSMr B/ 192 [Esta é como Santa Maria levou o boi do aldẽao de Segovia que ll ' avia prometudo e non llo queria dar.] [+]
1264 CSMr B/ 246 [[E]sta é como a omage de Santa Maria alçou o gẽollo e recebeu o colbe da saeta por guardar o que estava pos ela.] [+]
1264 CSMr B/ 286 [[C]omo Santa Maria fez soltar o ome que andara gran tempo escomungado.] [+]
1264 CSMr B/ 340 [Como Santa Maria sacou de cativo de terra de mouros a un ome bõo que se ll ' acomendara.] [+]
1264 CSMr B/ 378 [[C]omo Santa Maria quis guardar de morte un privado dun Rey que o avian mezcrado.] [+]
1264 CSMr B/ 433 [[E]sta é como Santa Maria fez acender duas candeas na sa eigreja en Salamanca, porque o mercador que as y posera llas encomendara.] [+]
1264 CSMr B/ 501 [Como Santa Maria quis gua[r]dar de morte un ome dun rei que entrara por hũa garça en un rio.] [+]
1264 CSMr B/ 516 [Como hũa moller pobre deu sa ovella a guardar a un ovelleiro, e quando ao trosquiar das ovellas vẽo a vella demandar a sua e || o ovelleiro disse que a comera o lobo, chamou Santa Maria || de Rocamador, e a ovella braadou u [l]la tĩia o ovelleiro || asconduda e disse:] [+]
1264 CSMr B/ 546 [Como Santa Maria fez a sa omagen que mudaran dun altar a outro que se tornass ' a seu logar onde a tolleran.] [+]
1264 CSMr B/ 642 [[C]omo Santa Maria livrou de morte hũa donsela que prometera de guardar sa virgĩidade.] [+]
1264 CSMr B/ 651 [Como Santa Maria quis guardar hũa moura que tĩia seu fillo en braços u siia en hũa torre ontre duas amẽas, e caeu a torre, e non morreu nen seu fillo, nen lles enpeceu ren, e esto foi per oraçon dos cresch[ã]os.] [+]
1264 CSMr B/ 660 [[C]omo el Rey Don Affonso de Castela adoeçeu en Bitoria e ouv ' hũa door tan grande, que coidaron que morresse ende, e poseron -lle de suso o livro das Cantigas de Santa Maria, e foi guarido.] [+]
1264 CSMr B/ 725 [Como hũa moller perigoou no mar, e tragia un fillo pequeno nos braços; e feze -a Santa Maria per cima das aguas andar de pe, assi como yria per un mui bo chão.] [+]
1264 CSMr B/ 735 [Esta é dun miragre de Santa Maria, que fez en Murça por un ome que deu seu aver a guardar a outro, e negou -llo e jurou -lle por el ant ' a Magestade.] [+]
1264 CSMr B/ 114 [[C]omo un jograr quis remedar como siia a omagen de Santa Maria, e torçeu -se -lle a boca e o braço.] [+]
1264 CSMr B/ 328 [C]omo un ric -ome pidia un herdamento al Rey que lle avia a dar por outro que lle fillara, e nono podia aver dele; e prometeu algo a Santa Maria, e fez -llo aver logo mui bõo. [+]
1264 CSMr B/ 337 [[C]omo Santa Maria do Porto guareçeu un ome dũa pedrada mui grande de que nunca cuidara a guareçer, ca tiinna a tela sedada e tornou -se paralitico, e guareçé -o Santa Maria.] [+]
1264 CSMr B/ 339 [[C]omo Santa Maria avondou de pescado al Rey Don Affonso con mui gran gente que convidara en Sevilla.] [+]
1264 CSMr B/ 351 A madre do Pastor bõo | que connosceu seu gãado ben pode guardar aquele | que lle for acomendado. [+]
1264 CSMr B/ 373 XIIa. é como Santa Maria fez veer ao ome que cegara porque se comendara ao demo. [+]
1264 CSMr B/ 392 Esta quinta é de como o angeo Gabriel vẽo saudar a Santa Maria, e esta festa [é] no mes de março. [+]
1275 CPb 1/ 6 E porende dixo Aristoteles, que si los omes ouiessen entre si verdade(ra amistad,) non aurian menester Justicia, nin Alcaldes que los judgassen; porque aquella amistad le(s) farie complir e guardar aquello mismo que quiere e manda la justicia. [+]
1275 CPb 1/ 6 Prouecho grande e bien, viene a los omes de la amistad; de guisa que segund dixo Aristoteles, ningun ome que aya bondad en si, non quiere biuir en este mundo sin amigos; maguer que aia ontressi concordia e por ende disso aristotiles que sse os homees ouuessen ontressi uerdade non auerian mester justiça nen alcaydes que os julgassen por que a amizdade lle faria conplir e guardar aquelo meesmo que quer e manda justiça ley. [+]
1275 CPb 1/ 6 que le este mal; e si fuer mancebo, mejor entendera, e fara todas las cosas, que ouiere de fazer, con ayuda de su(s) amigo(s), que solo; e si fuer viejo, ayudarse ha de sus amigos, en las cosas de que fuere menguado, (o)que non puede fazer por si, por los embargos (que vienen a la) vejez. [+]
1275 CPb 1/ 6 Et sse for uello aiudarse a de seus amingos enlas cousas de que foy mingoado que non poderia fazer por si por los enbargos (da) uelleça. [+]
1275 CPb 1/ 6 Ley V. --Como deue ser guardada la Amistad entre los amigos Tres guardas deuen auer, (e poner) los amigos en si, porque la amistad (dure) entre ellos, (e) non se pueda mudar. [+]
1275 CPb 1/ 6 La primera es, que siempre deuen ser leales el vno al otro en sus corazones: e sobre esto dixo Tulio que el firmamiento, e el (cimiento de la amistad), es la buena fe, que ome ha a su amigo: (e) ningund amor non puede ser firme, en que fe non ha; porque cosa loca seria, e sin razon, demandar lealtad el un amigo al otro, si el non la ouiese en si. [+]
1275 CPb 1/ 6 Tres guardas deuen auer os amigos en si. porque a amizdade (de) entreles non se possa mudar. a premeyra he que sempre deuen seer leales hu hun ao outro en seus coraçoes e sobre esto disso talio que o firmamento e o (començo dos amigos) e a boa fe que o home a a seu amingo (ca) nehun amor non pode seer firme. se y non a (boa) fe. porque loca cousa seria e sen rrazon (de) demandar lealdade o hun amigo o outro. se el nola ouuesse en si. e sobresto dissso aristotiles que firme deue seer a uoentade do amigo. e non sse deue mouer. a creer nehua cousa creer ninguna cosa mala que digan de su amigo, que ha prouado de luengo tiempo, por leal, e por bueno. [+]
1275 CPb 1/ 6 La segunda guarda (que) deuen los amigos (fazer) en las palabras, es guardarse de non dezir cosa de su amigo, de que pudiesse ser enfamado, (dol) puede venir mal porende: porque dixo Salomon en el Eclesiastico: [+]
1275 CPb 1/ 6 Otrosi se deuen guardar que non descubran las poridades que se dixeron el vno al otro. [+]
1275 CPb 1/ 6 Outrossi sse deuen gardar que non descobrar as poridades que sse disseren hun o outro. e sobresto disso salamon que quen descobrir a poridade de seu amingo. destalla a fe que auia con el.a terçeyra garda he que omee deue ben obrar por seu amingo assi como lo faria por si mesmo. [+]
1275 CPb 1/ 6 (E) otros Sabios dixeron que de - como o faria por ssi meesmo. (ca) assi como disso sant augustino en la amizdade. non ha hun grado mays alto que o outro (e) sempre deue seer ygoal(mente) entrelos amigos. outrossi disso talio que quando o amingo uen algua boa andança ou grande onrra que dos bees que sse siguen dela deue (dar) parte a seus amigos. [+]
1275 CPb 1/ 6 Vl. como deue homee (gardar) a seu amingo. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 124 Titullo dos (uoçeeyroſ) perſoneyros Por que el uſo dellos perſoneyros es mucho prouecho , et es muyto meſter, que aquelles que non podem ou non querem ſéér preſentes a ffacer ſus demandas que am contra algunos ou a defenderse contra ſeus contendedores podenlo fazer perſoneyros tam bem en demandar como en defender. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 124 Et podelo facer para um preyto ſolo ou por muchos ou por um dia solo ou por muytos o por tempo aſinalado ou por todo el preyto, e ſu condiçom, aſſy como el dono del preyto dize: "fago méo perſoeyro a fuam ſe algũa couſa me quiſer demandar". [+]
1290 FD I, 2, 3/ 124 Et ſe dixer: "fago meo personeyro a fuam para demandar atal cousa ſe naue ueniere franca ou couſa ſemelauel". [+]
1290 FD I, 2, 3/ 125 Outroſy ſe algum ſeu parente e iulgado para morte pode enfia -llo ou dar fiadores por elle et appellar et defender ſegundo como manda o dereyto. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 125 Outroſy ſe algum demanda seus parentes por ſeruidue pode ſeer perſoneyro tam bem en demandar como en defender por liurandade de ſeus parentes ſeruos. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Lee VJ Se outra algua perſoa que non ſeyam deſtas que ſom ſobredictas quiſer demandar por outro non auendo nen mostrando mandado algum daquel por que demanda aſſy como por cartas ou por testes, non deue a ſéér reçebudo macar que deſſe fiador como sobredicto e. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 (Macar ante) deuem .................. ........................................................................... ...... ſua filla que ...... corpo por asperan... nono quiſer ................. mente que faza couſſa (tan desagu)iſſada podelle demandar en iuy(zo que quer) ſayr de ſou poder. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Outroſy (se o padre non) quiſer dar gouerneo a ſeu fillo podelle demandar que llo de en juyço. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Mays ....... criminal de torto ...... mande de lles fazer iuſtizea aſſy como madarem os padres. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Neum perſoeyro que ſeya dado en algun preyto, quer para demandar, quer para defender et para iuyzo tomar, non poſſa fazer nenguna auennencea, nen compoſtura en aquel preyto fora ende ſeo dono da uoz llo demandare nomeadamente na penſoarya. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Et ſe o demandor non veér et enuiar outro nenguno, non poſſa demandar por el, macar que de recado que eſtara por ello ſe non for daquellos que ſon nomeados enna outra lee. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Se muytos am hum preyto de conſúú, quer en demandar quer en reſponder, dian todos hum penſoeyro, ca non he guiſſado que hum preyto ſe raçoe por muytos. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Et ſe o proue ouuer preyto con omem poderoſſo, poſa por ſy dar tan poderoſſo perſoneyro como e o contendedor. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Pero ſe o penſoeyro a ſabendas, ou por algun engano, alguna couſa fezer ou maenfeſtar eno preyto, ou a teſtemuyo que ouuer non quiſser dar, ou cartas que tena para prol de ſou preyto, o penſoeyro ſeya teudo de peytar quanto por el perdeu. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Titullo dos preytos que deuen a ualler ou non Todo preyto que entre alguus dereytamente for feyto, quer ſeya ſem eſcripto quer por eſcripto, macar que pea que non ſeya y poſta, firmimente ſeya gardado, et o alcayt fagao gardar. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Se algun omem fezer preyto dereyto con outro, o que herdar o ſou, quer ſeya fillo quer outro, seya teudo de gardar o preyto aſſy commo aquel que fezo o preyto, ſe non for preyto que non paſſe a outros nengúús ſenon á áquellos que o feçeron, como ſe prometeu hum a outro que lle aiudaſe ou a outra couſa ſemelauel. [+]
1295 TC 1/ 3 Nepoçiano tornouse cõ aqueles asturaos et cõpanas de gascoes que erã cõ el y, et foy lidar cõ el rrey dom Rramiro çerca da ponte dũu rrio que auia nume Narçera. [+]
1295 TC 1/ 3 Et aquelle conde Nepoçiano fezeo entrar en ordẽ; et por sua merçee mãdoule y dar quanto le fose mester ata que moreu. [+]
1295 TC 1/ 5 Andados dous anos del rreynado del rrey dom Ramiro -et foy isto ena era d ' oytoçẽtos et sateenta anos; et andaua entõçe o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçentos et xxij ãnos -, asi com̃o conta a estoria, poys que os mouros souberõ que el rey dom Afonso o Casto, que era muy esforçado et muy forte et muy aventurado en batalas et os avia muyto apremados et quebrantados cõ lides et cõ correduras, que era morto et rreynaua en seu lugar el rey dõ Ramjro, coydando elles que el, como seria en sua noueza, que aueria medo, ca era o poder dos mouros muy grande en Espana, como oyredes adeant[e] na estoria, et que, auẽdolles medo, que daria o que lle demãdasẽ por razõ que le nõ desem guerra et que o leyxasem en paz; et enviarõle pidir que lles dese cada ano La donzelas das mays fillas dalgo, cõ que casasẽ, et outras La das outras do poboo, cõ que ouuesem outrosi seus solazes et seus deleytos; et estas çem donzelas que fosẽ todas uirgẽes et en cabello, asy como las dera el rey Mauragato en seu tẽpo, que fora ante dele. [+]
1295 TC 1/ 5 Et por que era Mauragato mayor de dias ca el rey dom Afonso, cõ cobijça de reynar ele, foy falar cõnos mouros et fezo sua pustura cõ elles que o ajudasem et que lles daria çem donzelas taes quaes disemos. [+]
1295 TC 1/ 5 Et os mouros outorgarõlle a preytesia et teuerõ la et ajudarõno, et deytarõ el rrey dom Alfonso del reyno. [+]
1295 TC 1/ 5 Et el rey dõ Ramiro, quando esta demãda dos mouros le vẽo, daquellas donzellas que lle pediã, foy muy sanudo ademays por cousa tã maa et tã descumunal como aquella que lle enviarã demãdar. [+]
1295 TC 1/ 5 Os mouros outrosi, quando souberõ o ardimento del rrey dom Ramiro en como fazia, ajuntarõse logo en hũu, et forõ muytos ademays et foronle logo dar batalla. [+]
1295 TC 1/ 5 Os cristãos forõ logo tornãdo as espadoas pouco et pouco et tirandose afora; os mouros seguindoos todauia, chegar[õ] a hũu outeyro a que diziã Clauyo; pero tornãdo os cristãos sobre si, et lidando segundo o mellor que podiam; et tomoos aly çerca daquele outeyro a noyte todos, de guisa que nõ poderõ lidar, et assy se partirõ os hũus dos outros. [+]
1295 TC 1/ 6 Poys que o apostolo ouve dicto a el rrey dom Rramiro estas parauoas, achegouse mays a elle et tomoule a mão et apertoula ya quanto et disole de cabo: -(El) Rrey dom Rramiro, esforça en teu curaçõ et sey bẽ firme et forte en teus feytos; ca eu soo Sanctiago, apostolo de Ihesu Cristo, et ueno a ti por te ajudar cõtra estes teus enemigos. [+]
1295 TC 1/ 6 Et fezerõ todos assy como les era mandado do apostolo, et forõ logo entrar na fazenda et lidarõ conos mouros. [+]
1295 TC 1/ 8 Et dali adeãte nũca ousarõ os mouros iamays enviar dem[ã]dar aos cristãos trebuto de donzellas, ca mal os trouxera quebrãtados el rrey dom Rramiro en esforço et en ajuda de Sanctiago. [+]
1295 TC 1/ 11 Et tã arequeyxada (a) teuerõ a villa que en ora esteuerõ de a dar. [+]
1295 TC 1/ 11 Outro dia na manãa tomarõ o que quiserom et tornarõse a suas naues cõ tantas de requezas que nom ouue y om̃e que lles podese dar cõta. [+]
1295 TC 1/ 11 Et sayrõ a elles aa terra et lidarõ cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 11 Et entõçe os de Abdarahme cõbaterõnos alj tã de rigeo cõ engenos que tragiã que os fezerõ ende sayr per força, et ouuerõ cõ elles sua batalla muy grãde. [+]
1295 TC 1/ 11 Et dalj adeant[e] forõse para suas terras cõ outras naues que acharõ que os uijnã ajudar mentre corriã a Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 13 Et enpos esto, contra aquella vĩjnda dos normãos, logo que o soube el rey dõ Rramiro, sacou sua oste muy grãde et foy lidar cõ aquellas gẽtes brauas; et prouge a Deus que tã de rrigeo fferirõ [en] elles que se uẽzerõ os narmães, pero que era gente aspera et forte, segundo conta a estoria, [et] morrerõ y muytos delles. [+]
1295 TC 1/ 13 Et, como estaua a çidade de Seuilla quebrantada da outra gente que disemos ante desto, nõ poderõ acordar en si tam bem que se defendesem delles. [+]
1295 TC 1/ 13 Et foy desta guisa: hũu conde que chamauã Aldaredo et outro rico ome que auia nume Preuiolo, com sete fillos seus, alçarõse cõ soberua et loucamente contra este rey dom Rramiro. [+]
1295 TC 1/ 13 Et el prendeu[o]s et sacou logo os ollos a Aldaredo, et mandou escabeçar Preuiolo et aquelles seus sete fillos. [+]
1295 TC 1/ 16 Et el rey dom Ordono leyxou todolos outros feytos et juntou logo sua oste, et dixeles aquel feyto dos mouros en com̃o vĩjnã; et acordouse cõ elles et foy lidar conos mouros muyto esforçadamente. [+]
1295 TC 1/ 16 Et lidarõ et ouuerõ muy grã fazenda et muy ferida, et morrerõ y muytos dos mouros, et uẽçeu a ffazenda el rrey dõ Ordono. [+]
1295 TC 1/ 17 Et os de Tolledo, quando souberõ que Avderãme era morto et aquel seu fillo Maihomat reynaua en seu logar, alcarõse contra el et enviarõ dizer a dom Ordono, rey de Leõ, que os uẽesse ajudar contra aquel Mahomat, rey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 17 Et os mouros et os cristãos de Toledo sayrõ logo contra el por darle batalla. [+]
1295 TC 1/ 17 Et, logo que comecarõ a lidar, sayrõ os que iaziã na çiada et acorrerõ a seu rey Mahomat. [+]
1295 TC 1/ 17 Et enviou logo hũu seu yrmão que auja nume Almõdar, cõ grãde oste, a correr a terra de Tolledo, eynda sobrelos outros que el mãdara que a corresem. [+]
1295 TC 1/ 19 Et quando Carllos, fillo do enperador Loys de Rroma, que era endeantado de Frãça, vio que sem grã custa et sen grã gerra nõ podia yr contra Muça nẽ uedarlle o que lle fezo et aquelles malles que pellas gentes et pella terra andaua fazendo, envioulle(s) muytos dineyros et grande auer que lle nõ astragasse a terra. [+]
1295 TC 1/ 24 Et começou logo aa ordinar libre et ordinadamente o gouernamento do rreyno que llj Deus acomendara. [+]
1295 TC 1/ 25 Et poys que conplio XX anos que o catiuara [et o] teuera catiuo en priiom soltoo et enviouo solto para sua cassa, et fezlle dar todo o sseu. [+]
1295 TC 1/ 25 Et tã gran[de] foy a mortãdad[e] que y ouue d ' ãballas partes, que nũca a mayor ouue en Frãça, dos que se ende podem acordar. [+]
1295 TC 1/ 25 Et, quando daquella lide escaparõ, assi fficarõ cansados et quebrãtados et maltreytos, que nũca mays coydarõ aa tornar a suas terras. [+]
1295 TC 1/ 25 Mays en todo isto, nõ sse partindo aynda de lidar et de fazersse muyto mal ũus outros, ou[u]erõ os altos omes do rreyno seu cõssello et foy este de (o) meter paz et amor ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 27 Et os d ' Allaua souberõno et ouuerõ grã medo del rey pollo que aujã feyto et acordaronsse de sse meter en suas mãos et en seu poder et sua messura, et pidindolle mercee et prometendolle de lle nũca errar, mays que llj seeriam lea[a]s uasalos daqui endeant[e]. [+]
1295 TC 1/ 29 Andados dous ãnos do rreynado deste rey dom Afonso, o Magno, -et foy isto na era de oytoçẽtos lxxavj ãnos; et andaua outrossi o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos xxxviijto anos - en este ano sobredito uẽo (vẽo) a desora et sem sospeyta hũa grãde oste de mouros a Leom, et tragiam cõsigo dous cabedees, et diziam a hũu Ymudar et ao outro Arcanaçer. [+]
1295 TC 1/ 29 Et el rrey dom Affonso, avendo muy grã curaçom de lidar conos mourros et auer com elles gerra, poys que auja bõ[a] andança et ajuda que llj Deus daua, et catãdo o mays agissado para conprir sua voentade en esto, pos sua amizade cõnos prouinciaes et conos nauarros. [+]
1295 TC 1/ 29 Et en todo isto casou cõ hũa dona de Frãça, que, segundo cõta a estoria, era de linagem dos rreys et auja nume dona Amelina; et depoys mudarõlle o nume et posserõlle nume dõna Xemena. [+]
1295 TC 1/ 31 Et cõta aqui a estorja que, tam grande espanto aviã ia deste rrey dom Affonso os mouros, que per fforça lle ouverõ a enviar demandar tregoas et gãanarllas et poelas cõ el por hua gram sazõ, por muyto auer que llj peytarõ. [+]
1295 TC 1/ 33 Com̃o el rrey dõ Affonso fez duas partes de sua oste et foy lidar conos mouros [+]
1295 TC 1/ 34 Et lidarõ assy hũus cõ outros et ouuerõse de achar aquel Buyso et Bernaldo et foronse ferir hũu por hũu tam de rigeo que fezerõ quebrantar as lanças per meo. [+]
1295 TC 1/ 34 Et, depoys que a batalla foy vençuda, vẽo logo Bernaldo beyiar a mão a el rrey dom Affonso et pidiulle merçee que llj mandasse dar seu padre que iazia presso. [+]
1295 TC 1/ 34 Et el rrey outorgoullo que llo daria. [+]
1295 TC 1/ 34 Et el rrey sempre outorgaua de llo dar, mays depoys que se uyo en paz et asessegado cõno rreyno, nõ llo quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 35 Com̃o Bernaldo se partiu del rrey dõ Affonso por que lle nõ quiso dar seu padre [+]
1295 TC 1/ 35 Et, ementre que durarõ, lidarõ y cada dia tres tourros et alançauã a tauollados. [+]
1295 TC 1/ 35 Dom Bernaldo, rrogouos que caualguedes agora por meu amor et que uaades lançar a aquel tauollado, ca eu uos prometo que, tanto que el rrey vena jantar, que le peca uoso padre, et bem creo que mo dara. [+]
1295 TC 1/ 35 Et el rrey diselle muy sanudament[e] que o nõ faria et, se mays lo dissese, que o mãdaria deytar hu seu padre jazia. [+]
1295 TC 1/ 35 Bernaldo diso entõçe: -Senor, por quantos seruiços uos eu fiz, bem me deuedes dar meu padre; ca bem sabedes uos cã bem uos eu acorri cono meu cauallo en Benauent[e], quando uos matarõ o voso ena batalla que ouvestes cõ el rrey mouro Otres; et disestes que uos pidisse hũu dom et uos que mo dariades; et eu demãdeyuos meu padre et uos outorgastesmo. [+]
1295 TC 1/ 35 Outrossi, quando fostes dessa uez lidar con o mouro que iazia sobre Camora, que auja nume Alchamam, bem sabedes o que eu y fiz por uoso amor, que a batalla foy vençuda, et disestesme que me dariades meu padre. [+]
1295 TC 1/ 35 Et digouos que, se dalj adeante uos achar en todo meu rreyno, que eu uos mandarey deytar allj u uoso padre iaz, que llj tenades cõpana para senpre. [+]
1295 TC 1/ 35 Mays digouos que, se dalj adeant[e] uos achar outrossi en hermo ou en poblado, que me daredes o conde Sant Diaz, se uolo eu quiser tomar. [+]
1295 TC 1/ 38 Et, poys que isto ouue apostado conos tolledãos desta guisa, tornouse para Cordoua et mandou gardar aquellas arafeens. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, sse prouguesse a Deus (a Deus) que eu podesse entrar dentro, rrecabedaria quanto quisesse. [+]
1295 TC 1/ 39 Et elles, poys que nõ poderõ al fazer, tornarõ et lidarõ cõ el. [+]
1295 TC 1/ 39 Et mãdou dar pregom que todos os que quisesem vĩjnr cõ vendas ou com outras cousas que mester erã a aquel logar que nõ dess[ẽ] portagẽ nẽhũa nẽ peytassem nada. [+]
1295 TC 1/ 39 Et eu teno aqui presos Orios Godos et o conde Tiobalt, et sse uos por bẽ teuesedes enviarllos ya a el rrey en present[e], ca bem creo que mo gradecera et que me dara meu padre por elles. [+]
1295 TC 1/ 39 Mays, como fezo este bem, se fezese çento tãto mellor, eu nũca lj daria seu padre. [+]
1295 TC 1/ 39 Et forõ contra Bernaldo et lidarõ cõ el. [+]
1295 TC 1/ 39 Et cõta a estoria que bem assi [foy] com̃o el disse, que os del rrey adu[z]iã muy grandes algos cada que u[ijna]m sobre el, et gãanau[a]o delles; ca nõ se podiã elles gardar que assi nõ fose. [+]
1295 TC 1/ 43 Como foy [a] avijnça del rrey don Affonso et de Bernaldo et como lle ouve aa dar seu padre et deullo morto [+]
1295 TC 1/ 43 Et, poys que assi he, uaam a Bernaldo cõ mandado algũus caualleyros que me de as chaues do castello et que lle darey seu padre. [+]
1295 TC 1/ 43 Dom Bernaldo, el rrey nos envia a vos sobre rrazõ sse lle queredes dar as chaues do castello et que uos dara uosso padre. [+]
1295 TC 1/ 43 Et uos nõ me deuedes a poer culpa en fazer eu contra uos o que fiz, por que me t[ee]ndes meu padre presso et nom mo queredes dar. [+]
1295 TC 1/ 43 Et o conde aduziano bem acõpanado de cada parte, com̃o el rrey mãdara. [+]
1295 TC 1/ 43 Et, quando chegarõ hũus aos outros, começou Bernaldo a dar uozes: - [+]
1295 TC 1/ 43 Et eno outro dia na manaa seyo de Paris Bernaldo et foy andar pella terra. [+]
1295 TC 1/ 47 Et dom Fruella foy para Bardolja, et el rrey don Affonso foy enpos elle et prendeu elle et os outros tres jrmãos, et çegouos logo todos quatro por aquella trayçõ que coy darom a fazer. [+]
1295 TC 1/ 47 Et ẽnos xx(x)iij ãnos enviou este Mahomat, rey de Cordoua, a (hũu) seu fillo Almõdar cõ grande oste a terra d ' Alaua. [+]
1295 TC 1/ 49 Et desy começou a ffazer toruões et relanpos tam grãdes que, quantos auja en Cordoua, coydarõ a seer mortos, tam grande foy o medo que ouverõ. [+]
1295 TC 1/ 49 Et, quando el morreu, era seu fillo Almõdar en Alahama, que e dita Almaria a dos banos. [+]
1295 TC 1/ 49 Et seendo el ome de bõa voentade et grãando, leyxou logo en começo de seu rreynado a todollos de sua terra as dizimas do que soyam aa dar aos outros rreys. [+]
1295 TC 1/ 49 Et este ano outrosi os de Cordoua nõ sse nẽbrarõ do bem que lles fezera Almõdar et alçaronse contra el. [+]
1295 TC 1/ 49 Et, poys que el ouue o rreyno rreçebudo, ent[er]rou seu jrmão Almondar en Cordoua muyto onrradam[en]t[e]. [+]
1295 TC 1/ 53 Et ontre todalas mellores doõas foy hũa crux muy grand[e] toda d ' ouro puro, chea de pedras preciosas, que el mandara fazer. [+]
1295 TC 1/ 55 Et elles ajudarõno et [o] apostoligo confirmoo por enperador. [+]
1295 TC 1/ 55 Et el, sseendo mederoso, tal com̃o a lebre, mays ap[a]rellado para fugir ca nõ para lidar com seus eemjgos, andaua fugindo dũu cabo et do outro ante Loys, seu yrmão, que lle gerreaua. [+]
1295 TC 1/ 55 Et prometeulle que, sse sse quitar del, que lle daria tam grande auer que, sse quissesse sacar o rrio que corre ontre Rroma et Ffrança et passar pello eyxuto ao rreyno de Germanja, que llo daria. [+]
1295 TC 1/ 55 Et enos xxxvije ãnos Carllomãno et Carllos, quando virõ que seu tyo, o enperador, avya sabor de os desherdar, sacarõ sua oste muy grande contra el. [+]
1295 TC 1/ 57 Por que nos Deus posso en garda de toda a cristi[ã]dade porlla outoridade de San Pero, primeyro dos apostollos, que lle Deus outorgou, quando lle disse: "tu es Pero et sobre esta pedra começarey eu a mj̃a jgleia et a tj darey as chaues do rreyno dos çeos, et o que tu soltares sobrella terra, solto sera outrosi en[o] ceo. [+]
1295 TC 1/ 59 Et, por que entendemos que sodes deuoto aa nossa sancta jgleia, gradeçemosuollo muyto et rrogamos a Deus que uos auonde uossa força do uosso reyno sobre os vossos ẽemjgos, et que uos outorgue vençemento et garde uoso reyno, assi com̃o uos, nosso amado fillo, nos enviastes dizer et demandar per muytos rrogos. [+]
1295 TC 1/ 62 Mays os outros hermaos deste jnfant[e] dõ Garçia, quando virõ que assi o mãdara prender, forõ muy sanudos por ende et traballarõse de lle toller o rreyno a seu padre, cõ conssello da rreyna dõna Xemena, que disemos que ouvera primeyro nume dona Almena; ca ella nõ amaua el rrey com̃o deuja et por ende punaua de meter todo mal et toda cõtenda ẽna terra, por fazer perder o rreyno a seu marido et que o ouvese jnfãte Garçia, seu fillo desta rreyna. [+]
1295 TC 1/ 65 Et a este rrey dom Ordono dera el rrey dom Afonso Galiça por terra, que a ouuesse de ueer et de gardar. [+]
1295 TC 1/ 67 Como morreu Abdalla, rrey de Cordoua, et poserõ en seu lugar Abdarrame, seu sobrino [+]
1295 TC 1/ 68 Andado(s) aquel terceyro ano do rreynado deste rrey dom Ordono, os mouros de Tallaueyra et os que ueerã de Cordoua en sua ajuda, que escaparã del rey dom Ordono quando uẽo sobre Tallaueyra, assi como disemos, veendosse maltreytos et muy apremados del rrey dom Ordono, enviarõ demãdar ajuda Abdarame, rrey de Cordoua, et Almotarab, rrey de Tunez. [+]
1295 TC 1/ 69 Andados iiij anos do rreynado deste rey dom Ordono, ena era de noueçẽtos et xxvij anos -et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos et oyteenta et ix ãnos et (a) o enperio de Armalfo en quatro anos -, el rrey dom Ordono, nõ auendo sabor de sse dar a uagar nen auer folgança, ca tĩjna sse tẽpo perdesse que nũca o cobraria, (et) sacou sua oste muy grãde. [+]
1295 TC 1/ 69 Et agorra leyxamos aqui de fallar del rrey dom Ordoño et diremos de Abderame, rrey de Cordoua, com̃o lidarõ el rrey don Ordoño et el. [+]
1295 TC 1/ 71 Et acharõsse et lidarõ hũu dia todo ata a noyte, assi que morrerõ y danballas partes muytos mouros et muytos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 71 Et entõçe el rey de Nauara, (et) dõ Garçia, ffillo de dom Sancho Auarca, quando o soube, enviou seu mãdado al rrey don Ordoño, que o vẽesse ajudar, ca nõ sse atreuya el soo contra aquel poder dos mouros que uĩjnan. [+]
1295 TC 1/ 71 El rrey, quando uyo que os cõdes nõ quiserõ vĩjr, asi com̃o el m[ã]daua, chegou muy grãde oste et foy contra os mouros, et achouos en [hũu] lugar que diziã Val de Junqueyra et lidarõ allj. [+]
1295 TC 1/ 73 Et hũu destes condes ffoy Nunu Ffernandez, et o outro Almõdar Aluo, et sseu fillo don Diego et dom Ffernãdo, fillo de don Anssur. [+]
1295 TC 1/ 76 Mays, poys que foy juyz, nõ ussaua de seer a julgar nẽ a dar juyzo, mays usaua mays d ' armas et de cauallaria. [+]
1295 TC 1/ 83 Et poys que Fernã Gonçaluez foy conde, quedarõ os rreys de Leõ de fazer a Castella os tortos et as agrauezas que lle soyã a fazer; ca os refreou elle de guisa, per seu atreuemento et seu esforço, que, des Pisorga a aca, nõ poderõ nẽ ousarõ fazer os pesares a nẽgũu. [+]
1295 TC 1/ 85 E[m]pos isto fez o moesteiro de San Juliã et meteu alj o jrmão et aquelles seus sobrinos; et mandoulj y dar quanto ouvesem mester ata sua morte. [+]
1295 TC 1/ 86 Et el rey don Rramiro, quando o oyo, nõ se quiso nẽbrar do mal que lle fezerã os rricos homes de Castela et sacou logo sua oste muy grãde et foy ajudar o conde Fernã Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 86 Et, quando chegarõ, acharõnos y et lidarõ cõ elles; et tã feramente os ferirõ que pella merçee de Deus forõ vençudos os mouros. [+]
1295 TC 1/ 87 Et cõbateua tam fortemente, que os mouros se nõ poderon tẽer nẽ defender per nẽhũa guissa, et ouverõle de dar o castello per força ao conde. [+]
1295 TC 1/ 88 Senor, nõ me semella que tẽpo teemos de lidar cõnos mouros. [+]
1295 TC 1/ 88 [O]nde en ficar esta lid[e], por prometer ou por dar, teno eu que seria o melor que nos poderiamos y fazer. [+]
1295 TC 1/ 89 Diso de primeyra que escusasemos a lidar. [+]
1295 TC 1/ 89 Et aquelles onde nos vĩjnmos sempre gardarõ lealdade et por isso se preçarõ; [+]
1295 TC 1/ 89 [et] por gardalla muy ben (et) oluidarõ (muy bẽ) suas mortes; et desta guissa acabarõ quanto quiserõ. [+]
1295 TC 1/ 89 Et todauja gardaronse de fazer mao feyto, nẽ lo pode nẽgũu prouar nẽ retreer; ca nõ fezerõ por que nẽ quiserõ auer herdamentos per u elles meos ouvesen. [+]
1295 TC 1/ 89 Et [de] todos quantos ẽno mundo viuẽ, estes som os que mellor gardarõ lealdade et senores, et t[ĩjnan]se por deuedores de morrer ante ca elles. [+]
1295 TC 1/ 90 Rrogote por Deus et por tua mesura que seias meu ospede, et darch ' ey pan d ' orio que comas, ca nõ teno trigo, et do al que poder auer. [+]
1295 TC 1/ 90 Et farey y outra jgleia mayor ca esta en que possan guareçer mays mũges et mayor cõvento ca este, et darlles [e]y en que viuã et todo o que ouuer[en] mester. [+]
1295 TC 1/ 92 Mays, com̃o quer que ffoss[ẽ] poucos, erã tã bõos caualleyros et tan esforçados quanto mester era; et aviã muy grã curaçõ d ' ajudar seu senor. [+]
1295 TC 1/ 92 Et fezeramos mellor siso se nos ouveramos tornados, que por ollo veemos que Deus quer ajudar os mouros; poys com̃o pode[re]mos nos yr contra elles? [+]
1295 TC 1/ 92 Et agora ueerey eu como os castellãos sabedes agardar senor. [+]
1295 TC 1/ 92 Et tã grã sabor aujã os castellãos de lidar et ajudar seu senor, que nõ aujã coydado da morte. [+]
1295 TC 1/ 96 Et el rrey don Rramiro, quando o soube, sayu contra elles et lidarõ allj et fforõ vençudos os mourros. [+]
1295 TC 1/ 97 Et, depoys que el ouve ajuntado seu poder, enviou hũu caualleyro a el rrey don Sancho, de Nauarra, a dizer sse lle querria enmendar os tortos que auja feytos a castellãos, se nõ que o enviaua desaffiar. [+]
1295 TC 1/ 97 Onde uos envia dizer que se lle querredes enmẽdar estas querrellas que a de uos et mellorar assi co mo for dereyto, que uollo gradeçera, et faredes en isto uossa bondade et uossa mesura; se nõ, que uos envia desaffiar. [+]
1295 TC 1/ 97 Amjgos, muytas soberuas et muytos malles nos am feytos os nauarros nõ lles fazendo nẽ lles buscando nos por que, et nũca aynda teuerõ por bem de uollo enmẽdar, et nũca nos teuemos tẽpo para demãdarllo. [+]
1295 TC 1/ 97 Et rrogouos, com̃o vassallos bõos et leaes, que os cometamos et que os nõ douidemos nẽ lles mostremos nẽhũa couardia; ca en duuidarmos y por muytas jentes que elles seiã, seernos ya grã maaestãça; ca en lide nõ son todos os homes yguaes, et por çem lãças bõas sse vençe a fazenda quando Deus quer; [+]
1295 TC 1/ 97 Poys que son muytos mays ca nos, caualleyros et peões, [et] son muy ligeyros (et) de p[ee]s [et] muy esforçados, [et] lançã azcuas et dardos muy a certo. [+]
1295 TC 1/ 97 Et poren, se nos elles cometẽ, muyto le daremog grã melloria; mays se virẽ que nos ymos a elles et os cometemos esforçadamente, leyxarnos an o canpo ante que os feyramos. [+]
1295 TC 1/ 97 Et alj ueerey eu com̃o os castellãos sabẽ agardar senor. [+]
1295 TC 1/ 97 Et entõ diserõ elles que fariã todo o que el mãdasse et que o ajudariã, com̃o bõos vassallos et leaes fazẽ a ssenor. [+]
1295 TC 1/ 99 Et tã grãde era a pressa de lidar et tã de curaçõ no aujã, que muy longe oyam os golpes das espadas et das astas das lanças que quebrauam. [+]
1295 TC 1/ 99 Mays o conde, com̃o era ome de bõo curaçõ et muy esforçado, dizialles que nõ era mal ferido et que penssasem de lidar et de vençer o canpo, ca morto auja el rey don Sancho. [+]
1295 TC 1/ 99 Os caualleyros começarõ logo de lidar muy de rigio et de venzer o cãpo. [+]
1295 TC 1/ 100 Et, quando soube que el rrey era morto, ouve ende muy grã pessar et disso que el queria yr lidar conos castellãos et vingar el rrey dom Sancho, se podese. [+]
1295 TC 1/ 100 Mays os caualeyros forõ despagados del, por que senpre aujã a andar armados et nũca os leyxaua folgar. [+]
1295 TC 1/ 100 Et, senor, as coussas nõ estam senpre en hũu estado, et deue ome auer grã siso en lidar, se nõ pode perder per y todos seus bõos feyctos. [+]
1295 TC 1/ 100 Et entãto yrã chegando uosas cõpanas, de que son aynda muytos por vĩjnr, et depoys yremos lidar cono conde de Tollosa et vencerllo emos, sse Deus quiser. [+]
1295 TC 1/ 100 Et nõ teñades, senor, que uos isto dizemos por couardia nẽhũa, mays por que uos queremos gardar com̃o a nosas almas et a nossos corpos. [+]
1295 TC 1/ 100 Mays os castellãos nõ leyxarõ de passar por todo esso, dando et rreçebendo grãdes golpes d ' azcuas et de dardos et de seetas. [+]
1295 TC 1/ 100 Saya a lidar cõno conde Ffernã Gonçaluez! [+]
1295 TC 1/ 100 Os tollesãos et os gascões entõ, con(o) medo do esforço [et] d[o] lidar do conde Ffernã Gonçaluez, começarõ de fugir pellas mõtañas, et seu senor o conde ficou ẽno cãpo com muy poucas cõpanas. . . et fforõsse ferir anbos e dous hũu por outro. [+]
1295 TC 1/ 105 Senor, cõ grãd ' amor de seruir a ti, sofro eu muyta lazeyra et leyxo muyto viço, et ssõo en muy grãd ' enamizade conos mouros et conos cristãos; ca os rreys d ' Espana, cõ medo dos mouros, [o]luidarõ a tj, que eras seu Senor, et tornarõse seus uassallos. [+]
1295 TC 1/ 105 Et, amjgo, digoche eu o que me mandarom que che dissese, et desoy mays querom ' ir. [+]
1295 TC 1/ 105 "Conde Fernã Gonçaluez, leuãtate et uay tua via, que deste terçar dia vençeras Almãçor et todo o seu poder", et que fazia mal en tardar tãto, et aquel por cuio amor eu lidaua me ajudaria. [+]
1295 TC 1/ 105 Et en aquela hermida foy outra uez bem cõsellado do mũge frey Paayo, ca per seu consello vençj Almãçor; et por esso o foy eu agora buscar, para auer meu consello cõ el [et] para guardar a uos todos, que por mj̃goa de mj̃ nõ caessedes en erro. [+]
1295 TC 1/ 105 Et o que en catiuo iaz he desemparado de todo bem; et os catiuos mays querem a morte ca nõ a vida que an nẽ ueer o seu herdar [a] seus eemjgos. [+]
1295 TC 1/ 105 Et digouos do meu que eu o coydo a fazer: ma[c]ar que elles me queyram prender a vida, ante me mataria eu meesmo, ca me dar a priiom. [+]
1295 TC 1/ 105 Et outorgarõ todos que, aquel que fugir do campo, que fosse traedor; ca mays queriam vençer ou morrer, ca fugir nem darsse a priiom. [+]
1295 TC 1/ 108 Mandou entõ o cõde que outro dia de manaa que sse ajũtassem todos et se armassem, et dariã batalla aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 108 [Et nos acomendemonos a aquel senlleyro] Deus que fezo todalas cousas do mũdo et que e(ra) poderoso de dar et de toller a quẽ el quer, [et] nõ demos nada por taes cousas. [+]
1295 TC 1/ 108 Et desoy mays yde cada hũu a dormir per uossas pousadas, et gram manaa seede todos armados ẽno cãpo et ajudarnos a Deus, et vençelos emos. [+]
1295 TC 1/ 108 Et começarõ todos a lidar muy de rigeo, et morrerõ y muytos da hũa et da outra parte. [+]
1295 TC 1/ 108 Et hũ rrey dos d ' Africa, que era muy ualent[e], andaua buscando o conde para lidar cõ elle hũu por outro. [+]
1295 TC 1/ 108 Et lidarõ aquel dia todo, que sse nõ poderõ vençer. [+]
1295 TC 1/ 111 Et os cristãos outrosy, poys que oyrõ missa gram manaa, seyrõ ao cãpo et começarõ de lidar. [+]
1295 TC 1/ 111 Et en aquel lugar meesmo, du iazia morto dom Gonçaluo Gostios, morreu outrosy hũ sobrino do conde, cõ que lidara hũu dos mellores mouro et mays esforçado caualeyro que y andaua, et matarõsse hũu por outro. [+]
1295 TC 1/ 111 Mays, quando o conde Fernan Gonçaluez soube que os mays altos omes daquela az erã mortos, [et] que os outros estauã muy arrequeixados et tristes, et que seriã muy agina desbaratados, se acorro nõ ouuesem, ouue ende muy gram pesar, tãto que nõ catou por al senõ por aguillar o caualo, et deusse a andar et meteusse pela mayor pressa dos mouros, que [non] douidou nada, et foylle acorrer, et achoos muy desbaratados, ca os ouuerã mortos ou presos, se el tã agina nõ chegara. [+]
1295 TC 1/ 111 Mays o conde nõ llj quiso dar esse vagar et parouxellj de cara logo, assy que llj nõ pode fugir. [+]
1295 TC 1/ 118 Et os mouros, quando o souberõ, veerõ acorrer ao castelo et lidarõ cõ el rrey dom Ramiro; mays forõ elles vençudos et morrerõ xxij mil delles, et catiuarõ vijte mil. [+]
1295 TC 1/ 119 Mays seu yrmão, o jnfant[e] dom Sancho, o que el rrey dom Ramiro ouuera da rreyna dõna Tarevia, yrma[a] del rrey dom Garçia de Nauarra, foyse para Panpelona cõsellarsse cõ seu tio, el rrey dom Garçia, et cõ Fernã Gonçaluez, conde de Castela, sobre feicto do reyno, se dariã y careyra per hu o podesse auer el. [+]
1295 TC 1/ 119 Et elles prometerõllj de o ajudar a elo. [+]
1295 TC 1/ 119 Et segũdo aquel feyto que el ende fezera en ajudar a aquel cõ que nõ auja diuido, et uijr contra el que (el que) era seu genrro, en que se mostrou por seu eemigo, leixoulle a filla por ende et cõ razõ. [+]
1295 TC 1/ 123 Et dissollj el rey dom Garçia que se fosse para Obderrahme, rey de Cordoua, a demãdarllj consello sobre tal cousa; ca el o sabia [et] que auja os maestres ende, et que el que llj poderia dar consello de guisa per que seria aliuyado daquel agrauamento daquella gordura. [+]
1295 TC 1/ 126 Senor, rogote et peçoche por merçee que me queyras tu ajudar, en tal maneyra que possa eu sacar Castela de prema. [+]
1295 TC 1/ 126 Et entõ dissollj el rey que llo nõ tomaria en outra guisa, mays que llj conpraria o caualo et o acor, et que lle daria por elles mĩll marcos de prata, ou que [o] ualesse segũdo a moneda que corria en aquel tempo. [+]
1295 TC 1/ 126 Mays ante que o conde Fernã Gonçaluez se fosse, falou con [el] a reyna sobre feycto de casamento et que lle faria dar por moller a sua sobrina, filla del rey dom Garçia de Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 126 [Et] sem esto nõ me atreuo a lidar nẽ defenderme. [+]
1295 TC 1/ 126 Quando uyu el rey que era noyte, pregũtou ao conde se sse queria dar a priiom sobre menagem, et assy nõ prenderia morte. [+]
1295 TC 1/ 130 Et prometeu aos porteyros que lles daria(m) gram dom et que llo leixassem ueer cõ dous caualleyros et nõ mays. [+]
1295 TC 1/ 130 Et sabas que, sse nõ quiseres aguardar o conde de morte, que sse auera per tua culpa a perder todo Castella. [+]
1295 TC 1/ 132 Et pois que a dona ouue contado ao conde com̃o lle a jnfante mandara, tornouse muy agiña cõ o mandado para ella, ca ouuo muy grã doo da lazeyra que sofria o conde. [+]
1295 TC 1/ 132 Et por que o conde nõ podia andar polos ferros que tragia muy pesados, ouueo a jnfante de leuar aas costas hũa gram peça. [+]
1295 TC 1/ 132 Et andarõ assy toda a noyte ata en outro dia na manaa. [+]
1295 TC 1/ 134 Et uos desnuadeuos dos panos et, mentre que nos ysto liurarmos, gardaruolos a o conde. [+]
1295 TC 1/ 134 Et tomarõllj a mua et o açor, et meterõse ao camino et pensarõ d ' andar. [+]
1295 TC 1/ 136 Mays pero nõ sse podjam avijr nẽ acordar en nẽhũa guisa, com̃o omes que estauã sem cabedel, ca hũus queriã hũa cousa et os outros outra. [+]
1295 TC 1/ 136 Amigos, poys que nos nõ acordamos en hũu, [eu] uos[lo] direy: façamos hũa ymagem de pedra a semellãça do conde, et juremos sobre ela de a aguardar, et beyiemoslle a mão bem com̃o se ela fosse a do conde, et ponamola ençima de hũu carro, et leuemola ante nos, et facamo[s]llj preyto et menagẽ por amor do conde; que sse ela nõ fugir, que nõ fugamos nos nẽ nũca tornemos a Castela sem o conde. [+]
1295 TC 1/ 136 Outro dia ala alua mouerõ daly, et de guisa andarõ que, quando amaeçeu et foy dia claro, auyã ia anda(n)do hũa legoa. [+]
1295 TC 1/ 136 Et o conde outrosy vijna cõ sua dona muy lazerado et, quando uirõ os castelãos vijr contra sy, coydarõ que era algarada de mouros que andauã correndo et descobrindo a terra, et ouuerõ muy gram medo, et forõ en gram coyta, ca nõ souberõ que fazer, ca nõ vijã mõtana a deredor du sse podessem acoller et defender. [+]
1295 TC 1/ 136 Quando os castelãos estas nouas oyrõ, forõ muy alegres et gradeçerõ muyto a Deus a merçee que lles fazia en lles dar seu senor sem lazeyra delles, et tã gramde era o gozo que ende auyã que llo nõ podiam creer. [+]
1295 TC 1/ 136 Et entõçe tomarõ seu senor et forõsse cõ el para Belfurado, que era y açerca, et demãdarõ y logo por hũu ferreyro et sacarõ a seu senor os ferros. [+]
1295 TC 1/ 138 Et pararõ logo suas azes do hũu cabo et do outro et começarõ a lidar muy forte. [+]
1295 TC 1/ 138 Et o conde Fernan Gonçaluez, quando viu a el rey, começoulle a dar vozes et dizer: - [+]
1295 TC 1/ 140 Et agora o conde he muy errado contra mj̃, que me nõ quer dar meu padre, nẽ sacalo da priiom. [+]
1295 TC 1/ 142 Enpos esto el rey dom Sancho de Leõ enviou seus mandadeyros ao conde Fernã Gonçaluez a dizerlle de com̃o Auderrahme, rey de Cordoua, era entrado en sua terra cõ gram poder de mouros, et que lle rogau[a] muyto que [o] fosse ajudar. [+]
1295 TC 1/ 142 Et ouuerõ seu acordo que a terçar dia seyssẽ ao cãpo a lidar cõnos mouros, ca mellor seria ca iazerẽ ençerrados. [+]
1295 TC 1/ 142 [Et el rey disse aos mandadeyros], quando ll[o]s demandarõ: - [+]
1295 TC 1/ 144 Enpos esto el rey dom Garçia de Nauarra, poys que ouue feyctas suas cortes, Depoys da seyda da priiom do conde, com̃o auemos dicto suso ante desto, et se lles querelou per corte que, ou se vingaria delle, ou porria y o corpo, elles outorgarõlle aly, caualeyros et outras conpanas, que seriã cõ elle en ajudarẽlle en que quer podessẽ, per que sse vingassẽ. [+]
1295 TC 1/ 145 Com̃o o conde Fernã Gonçaluez ajũtou sua gente et foy lidar cõ el rey dõ Garçia de Nauarra et o vençeu [+]
1295 TC 1/ 145 Et o caualeyro foysse para el rey dom Garçia et dissollj assy com̃o mandara o conde. [+]
1295 TC 1/ 145 Mays el rey respondeulle que lle nõ daria cousa, et do que o enviaua desfiar que lle prazia muyto de grado. [+]
1295 TC 1/ 145 Et pararõ suas azes da hũa parte et da outra et começarõ a lidar muy forte et faziã todos, hũus et os outros, todo seu poder, ca sse tijnam muy gram saña. [+]
1295 TC 1/ 145 Et tamana era a pressa de lidar et tã fortes golpes se dauã que, por grandes uozes que o ome desse, nõ seria oydo. [+]
1295 TC 1/ 146 El rey de Leom me a enviado dizer per suas cartas que llj de o cõdado, et eu querollo dar, ca nõ seria dereyto de llo tomar per força; et, por que nõ aueria que dizer, rretaria a mj̃ et a quantos veessem depos mj̃, se ende eu al fezesse. . . ca, sse fezesse a mj̃ çẽ bees et depoys fezesse hũu erro, ante elle contaria hũu mal feycto ca os çẽ bees que aia feyctos. [+]
1295 TC 1/ 146 Et o senor asse de consellar muyto ameude, que lle nõ achem os omes en que lle trauar; et pode, per mao conselleyro, tomar tal erro que nũca, por lidar que faça, lo pode desfazer. [+]
1295 TC 1/ 146 Mays o que bem quer consellar ao senor deue primeyro a veer et pensar todo o feycto que he ou [a] que pode rrecudir ata a postremaria, et deue guardar en sy meesmo de nõ seer bandeyro, et nõ sse deue vençer por medo, nẽ por uergõca, nem por amizade, nẽ por grande amor, nẽ outrossy por gram desamor, nẽ por dar, nẽ por prometer, se consello dereyto quer dar a ssenor. [+]
1295 TC 1/ 146 Et uos bem sabedes que nõ pode o ome lidar cõ torto, ca Deus nõno quer ajudar. [+]
1295 TC 1/ 146 Et outro(ssy) di(j)a foysse para o paaço et foy por beyiar a mão a el rey et nõ lla quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 146 Pero, se todolos tortos que me avedes feyctos quiserdes enmendar, assy como mjña corte mandar, dade[me] muy boos fiadores a elo. [+]
1295 TC 1/ 146 Et uos dademe outrossy fiadores que me conprades meu auer, assy com̃o diz a carta, et eu outrosy daruos ey fiadores que uos enmende quantas querelas de mj̃ auedes, assy com̃o uossa corte mandar. [+]
1295 TC 1/ 150 Et o conde entõçe confortoa et dissollj que sse [nõ] queixasse, ca a sofrer era todo o que Deus queria dar aos omes, et que tal cousa para rey era et para grandes omes conteçeu. [+]
1295 TC 1/ 150 Por Deus, porteyro, nõ gaanas tu nẽhũa cousa en eu tardar aqui et que nõ possa depoys mjña jornada conprir. [+]
1295 TC 1/ 153 Et, quando uyu que estaua tam mal parado per y o preyto et que nũca sse poderia pagar o auer -tã grande era -, falousse cõ seus uasalos, et acordarõ que lle desse o condado en preço daquel auer; ca nẽ el nẽ os reys que enpos el ueessem nũca tãto averiã daquel condado. . . en dereyto. [+]
1295 TC 1/ 157 Poys que e[ss]e dom Gonçaluo ouue gaanada a graça del rey dom Sancho, et [o] atregoou et asegurou, diz que jurou esse dom Gonçaluo al rey que lle daria todos seus peytos daquella terra que tijna. [+]
1295 TC 1/ 160 Poys que os mouros ouuerõ firmado paz cõ este rrey dom Ramiro, com̃o dissemos, et forõ seguros del que nõ a[judaria os castelãos nẽ lles acorreria cõ] ajuda nẽhũa, chegarõ sua oste muy grande et veerõ a terra de Castela sobre o conde Fernan Gonçaluez, que era entõ dela señor. [+]
1295 TC 1/ 160 Et o conde, nõ teendo guisado de seyr a elles soo entõçe nõ podendo mays leixoos andar, fazendo o mal que podiã. [+]
1295 TC 1/ 163 Et, desque o conde ouue oyda a missa, armousse el et toda sua conpaña, por yr dar fazenda aos mouros, os quaes veerõ de Gormas, que estauã ao Vaao de Castaiar por passar da outra parte. [+]
1295 TC 1/ 163 Et o caualeyro, por guardar seu custume, nõ quiso sayr da jgleia et esteue y ata que todalas oyto missas forõ dictas; et sempre esteue armado, en geollos ficados ante o altar. [+]
1295 TC 1/ 163 Et, elle estando aly ẽna jgleia, Nostro Senor, por guardar a el de uergõça, quiso mostrar seu miragre, en tal maneyra que nũca aquel dia o acharom meos da fazenda, nẽ ouue y outro tã boo com̃o el; ca, aquel que appareçeu ẽno seu caualo, armado de suas armas et de seus sinaes, esse matou aquel que tragia a sina dos mouros, et por el sse arrãcou toda a fazenda et foy vençuda, en maneyra que todos auyã de falar na sua bondade daquel caualevro. [+]
1295 TC 1/ 163 Et, quando o conde soube todo o feycto en com̃o auya passado, et uyu el et os outros que todallas feridas que lle os mouros der[ã a] aquel que por el andara ẽno cãpo, que todalas el tijna ẽno perponto et na loriga et no caualo, et souberõ que nõ fora y, (et souberõ et) entenderõ et conoçerõ que esto que per Deus ueera, et pela deuoçõ que aquel caualeyro auy[a] en el et nos sacrifiçios das missas, et [que] por esso quisera el enuyar a seu angeo en [sua] fegura que lidasse por el. [+]
1295 TC 1/ 166 Et andarõ tãto ata que cheg[aron] a aquela terra daquel condado, du moraua aquel conde et sua moller que leuara. [+]
1295 TC 1/ 166 Et disso en seu curaçõ: se aquel era ome fillo dalgo que aquel era tal com̃o sua senora mandara. [+]
1295 TC 1/ 166 Senora, eu sõo aqui en vosso poder, et uos me podedes dar vida ou dar morte, se quiserdes. [+]
1295 TC 1/ 166 Quando dõna Sancha esto oyu, prouguelle muyto, ca teue que Deus lle daua carreyra qual ela nõ saberia buscar nẽ demãdar. [+]
1295 TC 1/ 172 Et, quando Almãçor ya a terra de cristãos cõ sua oste, aquellas guardas que o auyã d ' aguardar a Yseem por mandado d ' Almãçor, assy o guardauã, quando caualgaua et y[a] folgar a sua orta et a seu uergeu, que ome do mũdo nõ ousaria falar con el en puridade, nẽ chamalo a vozes, nẽ fazerlle outro noio nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 172 Et tãto o amauã et o preçauã os mouros por esto que muytas uezes lle quiserã dar o rreyno, mays el nũca o quiso toller a Ysem. [+]
1295 TC 1/ 174 Et ajũtarõsse et lidarõ en hũu lugar hu dizẽ Portela d ' Arenas, mays nõ sse vẽçerõ hũu nẽ outro; mays morrerõ y muytos de hũa parte et da outra, et partirõsse assy. [+]
1295 TC 1/ 175 Et enviou cõuidar a todos seus amjgos a muytas terras: a Galiza, a Leõ, a Portugal, a Estremadura, a Gascoña, a Arangõ, a Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 175 Et forõ y grandes alegrias ademays de lãçar a tauolados et de bofurdar et correr touros et de jogar tauolas et açedrẽches et moytos iograres. [+]
1295 TC 1/ 175 Mays, hũa somana ante que as vodas todas se acabassẽ, mãdou Rroy Ualasquez armar hũu tauolado muyto alto ẽna g[re]ra, çerca do rrio, et fezo pregoar que, quẽ quer que o britasse, que lle daria hũu dõ muy boo. [+]
1295 TC 1/ 175 Os caualeyros que sse precauã por lãçar forõ todos y chegados; mays pero nũca sse tãto traballarõ que podessem dar ençima das tauoas. [+]
1295 TC 1/ 175 Dõna Lanbra, quando aquelo oyu, começou a dar grandes uozes et chorar muy forte, et dizendo que nũca [dona] assy fora desonrrada en suas vodas com̃o ela fora aly. [+]
1295 TC 1/ 175 Rroy Valasquez, quando aquelo oyu, cõna grande yra que ende auya, alçou outra uez aquela vara por darlle outro golpe. [+]
1295 TC 1/ 175 Gonçaluo Gonçaluez, quando uyu que nõ auya y outra mesura nẽ mellor que aquela, tomou ẽna mão o açor que lle tijna o escudeyro et foy dar a Rroy Valasquez cõ el hũ[a] tã gram ferida ẽna cara, a uoltas cõno puno, que todo llo quebrãtou daquel golpe, de guisa que logo lle fez quebrar o sangue pelos narizes. [+]
1295 TC 1/ 175 Rroy Valasquez, quando sse uyu tã maltreyto, começou a dar uozes et dizer "a armas, a armas" muy apressa, que logo forõ ajũtados cõ el todollos seus caualeyros. . . ca bem uijã que sse dariã a mal daquella uez, se Deus llo nõ desuiasse. [+]
1295 TC 1/ 175 Et uos que lle fossedes boo et o fezessedes per maneyra que elles valessem mays per uos, ca uossos sobrinos som et nõ am de fazer al senõ o que uos mandardes et teuerdes por bem. [+]
1295 TC 1/ 179 Com̃o dõna Lanbra mandou dar cõno cogõbro cheo de sangue a Gonçaluo Gonçaluez [+]
1295 TC 1/ 179 Poys que aquela contenda foy apaçificada et as vodas partidas, sayu de Burgos o conde Garçia Fernandez et foy andar pela terra. [+]
1295 TC 1/ 179 Et os jnfãtes, por lle fazer prazer a dõna Lambra, sua cunada, forõ andar a rribeyra caçando cõ seus açores. [+]
1295 TC 1/ 179 Os jnfantes, quando virõ aquel ome vijr contra sy, coydarõ que lles enviaua sua cunada algũa cousa de comer, por que sse tardaua o jantar; ca tijnã elles que bem estauã cõ ela et ela que os amaua sem toda arte. [+]
1295 TC 1/ 179 Et, asy com̃o aquel ome chegou, alçou aquel cogõbro et deu cõ el a Gonçaluo Gonçaluez ẽnos peytos, com̃o a sua senora mandara, et ensuzoo todo cõ[n]o sangue, et fogio. [+]
1295 TC 1/ 179 Et, se algũa cousa fez com̃o nõ deuya, enmendaruolo emos; et, dementre que el for en meu poder, consellouos que lle nõ façades mal. [+]
1295 TC 1/ 182 Enpos esto, poys que o conde Garçia Fernandez se tornou a Burgos de seu andar en que andara pela terra, (et) espediusse delle dom Rroy Ualasquez et dom Gonvçaluo Gosteez, et yamsse para a foz de Lara du tijnã suas molleres. [+]
1295 TC 1/ 182 Et elles, quando o oyrõ, pesoulles muyto que nõ poderia mays, assy que nõ poderiã darlle consello. [+]
1295 TC 1/ 182 Dõna Lambra, calade et nõ uos pes et sofrede[uos], ca eu uos prometo que tal dereyto uos darey ende que todo o mũdo auerã que dizer delo. [+]
1295 TC 1/ 182 Et Almãçor me prometeu que me daria muy bõa ajuda para elas, et uos sabedes que assy he. [+]
1295 TC 1/ 182 Et bem sey que lle prazera et que uos dara logo muy grande auer. [+]
1295 TC 1/ 182 Façouos a saber que os fillos de Gonçaluo Gostez, este que uos esta mjna carta dara, que me desonrrarõ mal, a mj̃ et a mjna moller. [+]
1295 TC 1/ 182 Et dissolle elle logo de sua parauoa: -Almãçor, muyto uos enviou saudar Rroy Valasquez, uosso amjgo, et enviouuos rogar que lle enviassedes recado do que uos enviaua dizer aqui en esta carta. [+]
1295 TC 1/ 182 Et assy auẽo que a poucos dias que, dom Gonçaluo iazendo en aquella priiõ et aquela moura seruĩdoo, ouuerõ d ' entender en sy et amarẽsse hũu a outro, de maneyra que dõ Gonçaluo ouu[o] a fazer hũu fillo en ela, a que chamarõ depoys Mudarra Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 187 Dõ Monõ Salido, mal dizedes en quanto falades, et morte buscades, se ouuesse quẽ uola dar. [+]
1295 TC 1/ 187 Monõ Salido tornousse para sse yr a Salas et, yndo assy pelo camjño, coydou ontre sy com̃o fazia mal en leixar daquela guisa seus criados por medo da morte, et mayormente seendo ia vello et de grande ydade, que o nõ deuya de fazer por nẽhũa maneyra, ca mays guisado era de yr elle hu quer que morte podesse prender ca aquelles que erã aynda mãçebos para viuer; et, poys que elles nõ temjã morte et tã en pouco a (a) tijnã, que mays pouco a deuya el de temer; et demays que, se elles morressẽ ẽna fazeda et Rroy Valasquez aa terra tornasse, que llj faria muyto mal por elles et que o mataria; et que sempre aueriã que dizer del, se el tal cousa fezesse com̃o esta; et demays aynda que, se elles ala morressẽ, que coydariã os omes que el que llj basteçera a morte et per seu consello veera aquel feycto, et seria muy maa fama esta para el (et leixar) de seer onrrado na mãçebia et desonrrado na viliçe. [+]
1295 TC 1/ 189 Poys que os vijte jnfantes forõ partidos de Monõ Salido, andarõ tãto que chegarõ a Febres. [+]
1295 TC 1/ 189 Et fezo muy mal dõ Moño Salido de nõ vijr aco cõuosco, et mãde Deus que sse rrepĩta ende por esto que a feycto et que aynda veña tempo que o queyra enmendar et nõ possa. [+]
1295 TC 1/ 189 Quando dõ Rrodrigo uyo que contra el dizia aquelo Monõ Salido, teuesse por maltreyto et por desonrrado del et, cõ gram pesar que ende ouue, começou a dar uozes et dizer: - [+]
1295 TC 1/ 189 Quando esto oyu hũu caualeyro, a que diziã Gonçaluo Sãchez, tirou muyto agina a espada da beyna et ya para dar cõ ela a Moño Salido. [+]
1295 TC 1/ 189 Et daruolos emos et rrogamosuos que nõ queyrades y al fazer. [+]
1295 TC 1/ 191 En outro dia leuãtarõsse gram manaa et tãto andarõ en esse dia que chegarõ ao cãpo d ' Almenara. [+]
1295 TC 1/ 191 Et el auya enviado seu mãdado aos mouros que deytassẽ os gaandos fora a paçer et que seyssem elles todos outrosy [a] andar a cada parte per hu quisessẽ. [+]
1295 TC 1/ 191 Os jnfantes caualgarõ entõçe para yr fazer aquello que lles seu tio mandara, mays dissolles Moño Salido, seu amo: - [+]
1295 TC 1/ 191 Rroy Valasquez, logo que chegou, disso a Viara et a Galue: -Amjgos, ora teendes ora de me dar dereyto de meus sobrinos, os vijte jnfantes, ca nõ teẽ consigo mays de CC caualeyros per todos. [+]
1295 TC 1/ 191 Et uos yde et çercadeos et colledeos no meyogoo, et nõ uos escapara nẽgũu a vida; ca eu nõnos ajudarey en nẽhũa maneyra. [+]
1295 TC 1/ 191 Et, quando elles virõ que nõ avia al senõ vençer ou morrer, acomendar[õ]sse a Deus, et chamarõ o apostolo Sanctiago, et forõ ferir [en] elles [et] tã de rrigeo os cometerõ et tã bem lidarõ et tãtos morrerõ y et tã grande espãto meterõ en elles que nẽhũu nõ se lles ousaua parar deante. [+]
1295 TC 1/ 191 Mays tãtos erã (de) moytos os mouros que nõ lles podiã dar cabo nẽ auer consello con elles en nẽhũa guisa. [+]
1295 TC 1/ 195 Los sete jnfantes, estando assy en aquella angustura, ouuerõ seu acordo de enviar demãdar tregoas a Viara et a Galue, ata que o fezessem a saber a seu tio Rroy Valasquez, se lles queria vijr acorrer ou nõ. [+]
1295 TC 1/ 195 Et, elles estando assy muy coytados, por que sse vijã assy soos et sem toda outra ajuda, meteu Deus en curaçom a algũus dos cristãos que estauã cõ Rroy Valasquez que os vẽessem ajudar. [+]
1295 TC 1/ 195 Amjgos, leixade uos a meus sobrinos mostrarsse a lidar, ca se lles mester for eu lle acorr[e]rey. [+]
1295 TC 1/ 195 Mays, logo que chegarõ aas pousadas aquelles caualeyros, sayrõ dos mãçebos que sse preçauã per armas et per boos feyctos, tres et tres, et quatro et quatro, a escusa de dõ Rrodrigo, et ajũtarõsse bem CCC caualeyros en hũu lugar, et jurarõ aly que por traydor ficasse todo aquel que ajudar nõ fosse os vijte jnfantes, quer a morte quer a vida; et, se per ventura Rroy Valasquez os quisesse tornar com̃o ante, que o matassem logo sem outra tardãça. [+]
1295 TC 1/ 195 Os vijte jnfantes, quando os virõ uijr contra sy, coydarõ que Rroy Valasquez era que vijna sobre elles para matalos. [+]
1295 TC 1/ 195 Et tã grande foy a mortaldade que en elles fezerõ, que ante que y nẽhũu delles morresse, caerõ dos mouros mortos mays de dous mĩl Et entõçe a cabo lidarõ todos en uolta, et tãto creçeu a mortaldade dos mouros que matarõ y aquelles trezentos caualeyros que veerã ajudar os jnfantes. [+]
1295 TC 1/ 195 Et os jnfantes tã cãsados erã ia de lidar que nõ podiam ia mãdar os braços para ferir das espadas. [+]
1295 TC 1/ 195 Desy mãdarõlles dar de comer pã et viño. [+]
1295 TC 1/ 195 Nos nõ sabemos que fazer aqui; ca, se Rroy Valasquez, uosso tio, se fosse para Cordoua, assy com̃o diz, tornars ' ya muy agina mouro, et Almãçor darll ' ia todo seu poder, et buscarnos ya por esta razõ muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 195 Onde tã cãsados erã ia de lidar que solamente nõ sse podiã ia mouer de hũu lugar para outro, nẽ os caualos; et, aynda macar elles quisessem lidar, nõ tijnã ia espadas nẽ outras armas nẽhũas, ca todalas ia auyã quebrãtadas et perdudas. [+]
1295 TC 1/ 199 Et muyto me praz agora de que uos aco veestes, ca bem sey que, desoy mays, me aueredes merçee et me mãdaredes daqui sacar, poys que me vijndes ueer; ca assy he custume dos altos omes por sua nobreza, que, poys o senor uay ueer seu preso, logo o mãda soltar. [+]
1295 TC 1/ 199 Eu ey gram doo de tj por este mal que che veẽo, et por ende teño por bem de te soltar da priiom en que estas; et darch ' ey o que ouueres mester para tua yda, et as cabeças de teus fillos, et vayte para tua terra a dõna Sancha, tua moller. [+]
1295 TC 1/ 199 Se for barõ, darll ' edes duas amas que o crijm muy bem. [+]
1295 TC 1/ 199 Et, desque o nino for criado et mo enviardes, darll ' edes esta sortella, que a nõ perca et que a guarde et leuea. [+]
1295 TC 1/ 199 Desto prougue muyto a Almãçor, et tomou o nino et mandoo criar a duas amas, assy com̃o o padre mãdara aa moura. [+]
1295 TC 1/ 199 Et posellj nume Mudarra Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 203 En este ãno, [este] rrey dom Bermudo, logo que começou a rreynar, confirmou a ley do[s] godos et fezo guardar bem os estabeleçementos dos sanctos padres. [+]
1295 TC 1/ 203 Et disserõllj que auya el prometudo aos mouros que rreçeberia el a ley de Mahomat et que lles daria toda a terra de Galiza. [+]
1295 TC 1/ 207 Et, quando o conde dõ Vela, de que dissemos ia suso en esta estoria, -o que o conde Fernan Gonçaluez deytara da terra - et algũus condes de terra de Leõ, et outros cristãos que forõ deytados da terra outrosy, poys que chegarõ a Cordoua a Almãçor et lle prometerõ que lle dariã a terra que os cristãos tijnam en España, (et) colleuos Almãçor a ssy. [+]
1295 TC 1/ 207 Et esto nõ vijna por al tãto com̃o polo gram desacordo que y auya ontre os rreys et os outros senores, que nõ era y nẽgũu que a outro quissesse ajudar a defendersse. [+]
1295 TC 1/ 207 Quando esto soube el rey dõ Bermudo, sayu logo con sua oste et foy para ala sem outro tardar. [+]
1295 TC 1/ 207 Et esto de tomar aquel soonbreyro et dar cõ el en terra faziao el por sinal que auya muy gram querela dos seus quando nõ vençiã. [+]
1295 TC 1/ 210 Et Almãçor uẽo entõçe sobre Leõ et çerco[a], et iouue sobre ela muy aficado por coydar que a gaanaria. [+]
1295 TC 1/ 212 Agora leixaremos aqui de falar desta razõ et tor[n]aremos a contar de Mudarra Gonçaluez, fillo de Gonçaluo Gostez, o que ouuera da moura de Cordoua assy com̃o dissemos. [+]
1295 TC 1/ 212 Andados vijte ãnos do rreynado del rey dõ Bermudo -et foy esto ẽna era de mil et vj ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en IX çentos et lxaviijto ãnos - -, en este ãno Mudarra Gonçaluez, fillo daquella moura, poys que ouue X ãnos conpridos de quando naçera, fezoo Almãçor caualeyro; ca, assy com̃o conta a estoria, amauao muyto, ca era seu parente, et por que o vija esforçado et de boos custumes en todo, pero que era muy nino. [+]
1295 TC 1/ 212 Et aquel dia que o Almãçor fezo caualeyro armou outrosy bem duzentos caualeyros de seu linagẽ de Mudarra Gonçaluez, de parte de sua madre, que o seruissem et o aguardasẽ et o teuessem por senor. [+]
1295 TC 1/ 212 Et este Mudarra Gonçaluez, poys que ueeõ a ydade mayor para elo, sayu tã bõo caualeyro et tã esforçado que, se Almãçor nõ era, nõ auya mellor del enos mouros. [+]
1295 TC 1/ 212 Todo o que uos teendes por bem, todo a nos praz muy de curaçõ; ca teudos somos de fazer et de seruir et d ' aguardar todo [uoso] mandado. [+]
1295 TC 1/ 212 Mudarra Gonçaluez, quando llj esto oyu dizer et esta resposta ouue delles (gram prazer et), foy para sua madre et contoullo et disso[lle] com̃o queria yr buscar a seu padre et saber de sua fazenda del, se era morto ou viuo, et que llj desse o sinal que llj el leixara, per u o podesse conoçer. [+]
1295 TC 1/ 212 Et Mudarra Gonçaluez, poys que ouue reçebuda a sortella et tomada, espediusse de sua madre et foy para Almãçor. [+]
1295 TC 1/ 212 Dissollj entõce Mudarra Gonçaluez (dissollj entõ Mudarra Gonçaluez): - [+]
1295 TC 1/ 212 Et pousou ia ali Mudarra Gonçaluez cõ seu padre. [+]
1295 TC 1/ 212 Et, poys que ouuerõ seus prazeres, folgãdo ia quantos dias desũu, disso Mudarra Gonçaluez a sseu padre: - [+]
1295 TC 1/ 212 Et, poys que entrarom ẽno paaço onde estaua o conde, desfiou logo Mudarra Gonçaluez a Rroy Valasquez et a todos os de sua parte. [+]
1295 TC 1/ 212 Esto fezo Mudarra Gonçaluez liuremente ante o conde. [+]
1295 TC 1/ 212 Quando Mudarra Gonçaluez assy oyu dizer a Rroy Valasquez, meteu mão aa espada et foy por ferilo cõ ela; mays trauou en el o conde Garçia Fernandez et nõ llo leixou fazer. [+]
1295 TC 1/ 212 Et fezolles alj logo que sse dessem tregoas por tres dias, ca nõ pode sacar mays de Mudarra Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 212 Mudarra Gonçaluez ouue desto sabedoria et foysse deytar en çiada, çerca da carreyra per hu elle auya de vijr. [+]
1295 TC 1/ 212 Et, en passando Rroy Valasquez, sayu Mudarra Gonçaluez da çiada et deu vozes; et disso, yndo contra el: - [+]
1295 TC 1/ 212 Et, en dizendo esto, foyllj dar hũu tã gram golpe da espada que o partio ata o meyo do corpo, et deu cõ el morto en terra. [+]
1295 TC 1/ 217 Et e aquela a que dizẽ os fisicos darria. [+]
1295 TC 1/ 217 Et darria he door de ventre, que ronpe as entranas et faz ẽnos omes menaçõ tan forte que morrẽ os omes ende. [+]
1295 TC 1/ 218 Et elles ali lidarõ et a lide foy muy grande et muy ferida, de guisa que lles durou todo o dia ata [a] noyte. [+]
1295 TC 1/ 220 Et forõ elles dali adeante muy fortes et muy rrigeos contra os mouros, et lidarõ con elles muytas vezes, et traballarõsse muyto en defender a crischaydade. [+]
1295 TC 1/ 222 El rey, quando esto oyu, enviou seus mandadeyros a dom Xemeno, obispo d ' Astorga, a que el acomendara a jgleia d ' Ovedo que a ouuesse de ueer, que fosse sacar da priiom o bispo d ' Ovedo et que llo adusesse. [+]
1295 TC 1/ 226 Et, doutra parte, que aquel Abdalla fazia semellãça que era cristão, pero encubertamente, et auya ia jurado [et prometudo a] el rey dõ Afonso de o ajudar contra os mouros a quequer que fosse mester. [+]
1295 TC 1/ 228 Com̃o os de Cordoua alçarõ por senor a Ysem Arasyt et com̃o lidarõ cõ Mahomat [+]
1295 TC 1/ 228 Et lidarom cõ el, mays v[ẽ]çeos Mahomad, et prendeu delles muytos et matoos. [+]
1295 TC 1/ 229 Mays tãta era a muyta conpaña dos mouros que non podo y dar cõsello, ; et morrerõ y muytos crischãos. [+]
1295 TC 1/ 230 Com̃o o conde dõ Sancho fezo beuer o vino destẽperado a sua madre, que llj ela dar quisera [+]
1295 TC 1/ 230 Et, quando a madre quiso dar ao conde aquel viño a beuer, rrogou elle a sua madre que beuesse ela primeyro. [+]
1295 TC 1/ 230 Mays agora leixaremos aqui esta razõ et cõtaremos de com̃o foy lidar cõ os mouros este conde dõ Sancho. [+]
1295 TC 1/ 232 Andados xiijze ãnos do rreynado deste rrey dõ Afonso -et foy esto ena era de (de) mill et xxviiij anos; et andaua o ano da encarnaçõ en noueçẽtos et noueẽta et hũu - (et) o conde dõ Sancho, nõ podendo sofrer o torto que lli os mouros fezerã en matarlle seu padre, chamou os leoneses et os de Nauarra, porla postura que ouuerã feyta cõ seu padre de ajudarse huus outros. [+]
1295 TC 1/ 232 Et tãto mal fez logo entonce aos mouros daquella uez que bẽ ata Cordoua chegou, queimãdo et astragãdo as terras; et nõ quedou ata que ali chegou et fezo aquello; et nõ queria quedar aynda d ' ir adeãte, ata que preiteiarõ cõ el [el] rrey de Toledo et el rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 233 Et desi poso este Çuleyma suas tregoas firmes et bõas cõ dõ Sancho, conde de C[a]stella, et enuio[u]llj logo grande auer de que guisa[sse] suas gẽtes et o uẽesse ajudar contra aquel Mahomade Almoadj. [+]
1295 TC 1/ 233 Et elles et os que erã dentro ena çibdade, auendo a curaçõ de lidar cona oste do conde dõ Sancho, mãdarõ achaar as carcauas et todolos lugares enbargados de aderredor, per que podessẽ seyr a elles mays sen enbargo. [+]
1295 TC 1/ 236 Com̃o Alhagib et Mahomat lidarõ cõ Çuleyma et cõ os barbaros [+]
1295 TC 1/ 236 Et forõse ambos para Cordoua. Çuleyma, logo que o soubo, falou cõ os de Cordoua que sayssẽ cõ el ajudarllo contra aquelles que vĩjnã sobre elles. [+]
1295 TC 1/ 236 Senor, por nõ yrẽ cõtigo os de Cordoua nõ des nada por ende nẽ aias medo, ca nos iremos contigo et ajudart ' emos de curaçõ [et] muy bẽ ata a morte. Çuleyma fiousse en aquella palaura que llj disserõ, et sayo muy esforçadamente cõ elles contra aaquelles seus eemjgos. [+]
1295 TC 1/ 236 Et desi, ante que a oste de Mahomat Almohadj vuasse pousar, foy Çuleyma ferir en elles, et matou muytos delles ademays; assy que coydarõ que morto auj[ã] y aquel Mahomad(j) Almohadj. [+]
1295 TC 1/ 239 Et, poys que o ouuo escabeçado, mandou guardar a cabeça, et mãdou que despenassẽ o corpo de çima do muro. [+]
1295 TC 1/ 239 Et cõ ysto auj[ã] muy grande alegria todoslos que a vijã, et acordarõse dos males et dos tortos que del aujã rrecebudos. [+]
1295 TC 1/ 241 Mais os barbaris, de que dissemos ia, nõ quedauã de dar guerra et correr toda a terra en derredor de Cordoua, en guysa que destroy[rõ] toda Eçeia et todo Carmona et toda a rribeyra d ' Agoa d ' Alquiuyr. [+]
1295 TC 1/ 241 Et por esta rrazõ ouuo de vijr ẽna çidade de Cordoua tã grã carestia et , tã grã fame que sse nõ podiã dar consello. [+]
1295 TC 1/ 241 Depoys desto ueerõ a el dous omes boos que andarõ cõ Çuleyma, et disserõle: - [+]
1295 TC 1/ 241 Entonçe el rrey poso per todolos cabos do rreyno suas atalayas et suas ascoytas por guardar a terra quando os ẽemjgos uẽessem. [+]
1295 TC 1/ 244 Com̃o Ysẽ sacou sua oste contra os berberis et deu seys castellos ao conde dõ Sancho que o veese ajudar [+]
1295 TC 1/ 244 Mays tãto era o auer que Çuleyma et os berberis demãdauã que Ysẽ mays se quiso auẽturar a sorte de morte ca darllo. Çuleyma, quando vio aquello, que llj nõ tĩjna prol o en que el andaua, enviou prometer a dõ Sancho, conde de Castella, que llj daria de seu auer quanto el quisese et outros dões muytos, et que o onraria quanto el podesse et soubesse, et que o vẽesse ajudar contra Yseẽ, rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 244 O conde, quando este mandado oyo que lle chegou, prouguellj muyto, pero deytoo en uagar et nõ quiso dar resposta aos mandadeyros tã agina, nẽ ante que nõ fezes[e] saber esta rrazõ a Ysem, rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 244 Et envioullj dizer que, se el fezese o que llj Çuleyma prometia, que ajudaria ante a el ca a Çuleyma. [+]
1295 TC 1/ 244 Et el rrey Ysem, quando soubo aquella preitesia que o conde dõ Sancho llj enviaua demãdar, vio que era grande et graue. [+]
1295 TC 1/ 244 Et, por que o desacordo cada dia crescia ontre elles, acordarõ que llos dessẽ. [+]
1295 TC 1/ 244 Et tanto guerreou os toledãos, et tãto os encalçou que per força llj ouuerõ a dar as portas, et collello cõ sua oste dentro eno alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 244 Et el rrey Ysẽ oyo aquellas cartas que Çuleyma enuiara [a] Alhagib, et enviou logo seus mandadeyros por elle que o adussessẽ ant ' el, et demãdoullj aquellas cartas que Çuleyma llj enviara; et el ouuollas de dar. [+]
1295 TC 1/ 247 Andados xviij ãnos do rreynado del rey dõ Afonso -et foy esto ena era de mil et XXXta et iiij anos; et andaua o ano da encarnaçõ en nouecentos et nou(u)eenta et seys; et o d ' [Ot]o, enperador de Roma, en XIX - en esse ãno enuiou dizer Çuleyma a Emũdar, que era rey de Saragoça, et a outro mouro, que era de Medina Alfaragel -et he a que agora dizem Agoa d ' Alfaiar - et a todolos outros mouros poderosos da terra, que o veesem ajudarlo contra Ysem, rrey de Cordoua, et que leixaua de fazerlles mal na sua terra. [+]
1295 TC 1/ 247 Et elles fezerõno et veerõno todos ajudar sobre tal preyto com̃o este. [+]
1295 TC 1/ 247 Mays auẽo assy que hũu porteyro, que auya de gardar as portas da vila, que ouue sua fala cõ elles, de guisa que lles leixou de noyte hũa porta aberta. [+]
1295 TC 1/ 247 Os berberis veerõ entõ a Çuleyma et demãdarõlli(s) todos en hũu que llis desse villas et castellos por herdade. [+]
1295 TC 1/ 249 Andados XIX anos do rreynaldo del rrey dõ Afonso -et foy ysto ena era de mĩl et XXXV anos; et [andaua] outrosi o ano da encarnaçõ do Senor en noueçẽtos et nou(u)ẽta et vijte anos; et o emperio d ' Enrrique en hũu -, esse ano acaeçeu que, quando os onrrados omes et sabedores que soy[ã] a guardar Yseẽ virõ o bem et a onrra que lli creçia cada dia a Çuleyma, (et) ouuerõ ende muy gran pesar. [+]
1295 TC 1/ 249 Entõçe hũu mouro a que diziã Alflia alçarasse cõ o alcaçer d ' Almeria contra hũu mouro que diziã Abenhamit et [Abenhamit] tornouse vassallo de Ayrã, por tal que o fosse ajudar contra Aflia, assy com̃o diremos adeant[e]. [+]
1295 TC 1/ 250 Com̃o Hayrã et rrey Alj lidarõ cõ Çuleyma, et vencerono et matarõno [+]
1295 TC 1/ 251 Depoys desto todo feyto, fezo Aly vĩjr ante sy todoslos da çibdade de Cordoua, et a[ynda todos aque]lles que cõ Çuleyma soy[ã] andar quando era viuo; et fezolles que lli(s) obedeeçessẽ asy huus com̃o os outros. [+]
1295 TC 1/ 251 Desy a pouco de tempo, por que Aly nõ quisera guardar sua postura que fezera cõ el, foy Hayrã muy irado contra el, et enviou sua carta a Almodor, fillo de Yhaya, que era senor de Saragoça, que uehesse a el et yriã sobre Cordoua et tolleriã o rreyno a Ely. [+]
1295 TC 1/ 251 Os berberis entõ seyrõ contra elles, et lidarõ, et morrerõ y muytos berberis et outrosi muytos dos de Hayrã et de Almodor. [+]
1295 TC 1/ 251 Et lidarõ cõ el, et duroullis a lide ben quatro dias. [+]
1295 TC 1/ 251 Entõçe o concello da çibdade, poys que sse fezo o rroydo daquel ffeyto, acolleronse ao alcaçer et guardarõno muy bẽ ata que ouuerõ seu acordo de enviar por hũu seu yrmão que auja nume Tacim, que moraua en Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 254 Com̃o Ayrã et Mundar alçarõ rrey de Jaem a Abder[ame] et forõ lidar cõ el rrey de Graada et matarõno [+]
1295 TC 1/ 254 Et enuiou por ende seus mãdadeyros a Mundar, rrey de Saragoça, o que fora padre d ' Almõdofar et (enuiou outrossi) Abenalhange, et a Çiaua et a Ualẽça et a Tacosa, que ueessem todos a fazer uassallagẽ [a] aquel Abderrame Almorcada. [+]
1295 TC 1/ 254 Mays Hairã [et Mundar], que o alçar[ã] por rrey, nõnos queria ueer nẽ os onrraua com̃o soya. [+]
1295 TC 1/ 254 A oste de Abderahmẽ en todo esto cõbatiã a uila de fora, et sayrõ os de dentro para lidar cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 258 Et lidarõ cõ os berberis todo aquel dia ata a noyte et tomarõ o alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 260 Os de Cordoua mandarõ entõçe a aquel Humeya et [a] Jsen, que era seu rrey outrossi que, sse sse queri[ã] gardar de perigoo et de morte, que desenparassem logo o alcacer et se fossẽ sua uia para hu quisessẽ. [+]
1295 TC 1/ 260 Desi os de Cordoua acordarõsse en esto: que omẽ nẽhũu que fosse d[o] linagẽ de [Aben]humeya que nõ ficassem ena cibdade toda. [+]
1295 TC 1/ 260 Et desta guysa andou o rreyno de Cordoua ata o tẽpo que andarõ os almorauides d ' aalẽ mar et foy rrey delles Juçeph Abentaxfin, que cobrou todo o rreyno d ' Espana et o ouuo. [+]
1295 TC 1/ 265 Mays logo que sse fezo o apelido et o rroido et o souberõ os cristiãos, veerõ et segudarõ os mouros, matãdo muytos delles. [+]
1295 TC 1/ 269 Et esses altos omes de Castella acordarõ d ' enuyala pedyr a este rrey dom Bermudo de Leõ, que lla desse por moller para o jnfante Garçia, o conde, et outorgasse ao conde que erdasse cõ ella todollos dereitos que deuesse a auer. [+]
1295 TC 1/ 269 Et el rrey outorgoulle que lle daria a jnfante et aquello al que demãdauã. [+]
1295 TC 1/ 269 Et os caualeiros do conde, quando virõ que o jnfante dõ Garçia os cercaua, armarõse et seirõ a el en rrazõ de lidar. [+]
1295 TC 1/ 271 Et, quando souberõ que o jnfante Garçia uijna a Leõ et era y, acordarõse do mal et da desonrra que o conde dom Sancho, seu padre, llis fezera, et de com̃o os deitara de Castella. [+]
1295 TC 1/ 271 Os traedores, logo que uoluerõ aquella peleia, mãdarõ logo çerrar as portas da cidade, que nõ podesse entrar hũu nẽ sayr outro. [+]
1295 TC 1/ 271 Que o jnfante, seendo eno paaço falando cõ sua esposa, nõ sabendo nada de sua morte, quando oyo demãdar armas a grã pressa, diz que sayu aa rrua ueer que era et, quando uiu todos seus caualeiros mortos, pesoullj de curaçom, et choraua muy fortemente, ronpendose todo por elles. [+]
1295 TC 1/ 271 O jnfante, quando sse uiu ante el, começoo de rogar que o nõ matasse, et prometialles que lles daria grandes terras et grandes algos en seu condado. [+]
1295 TC 1/ 271 Et, quando o uiu, começou aa dar grandes uozes, et disso: - [+]
1295 TC 1/ 275 Et fezea en esta maneira: tomou hũu cuytello en sua mão ella meesma et talloulle logo as maos cõ que el ferira ao jnfante et ella meesma, et dessi talloulle os pees con que andara en aquel feyto; depois sacoulle a lẽgoa con que falara a traiçõ. [+]
1295 TC 1/ 281 Com̃o [o] ĩfant[e] Garçia misclou sua madre dona Eluira cõ el rrey et com̃o quiso lidar por ela o jnfant[e] dõ Rramiro [+]
1295 TC 1/ 281 Et mãdou aa rreyna meesma que llo fezesse guardar muy bem. [+]
1295 TC 1/ 281 A rreyna dona Eluyra mandou aduzer aquel cauallo, que lle el rrey tanto acomendara, et par[al]o en seu paaço, et fazerlli muy bõa cama, et penssar del muy bem de todaslas outras cousas. [+]
1295 TC 1/ 281 Et ela, por que uio que tã de rrigio llo demãdaua, outorgou que llo daria. [+]
1295 TC 1/ 281 Mays, por que non auja y nẽgũu que contra os fillos del rrey fosse, vẽo dõ Rramiro, fillo deste rrey, que era de barregaa, et disso que, quenquer que contra a rreyna fosse en aquella maneyra, que el o lidaria por ella. [+]
1295 TC 1/ 281 Et el era ome muy fremoso et esforçado en armas, et disso aly per cort[e] que el queria lidar porlla rreyna. [+]
1295 TC 1/ 281 Et a rreyna, poys que llo el rrey rogaua, perdõoullis en esta guisa et a atal preito: que dõ Garçia, seu fillo, que a misclara cõ tamaña falsidade, que nõ rreynasse eno rreyno de Castella, o que ela herdara de parte de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 281 Et assy ffoy, ca aquel rrey dõ Sancho, quando partiu o rreyno aos fillos, por tal que nõ entrasse ontre elles discordia nẽ sse guisasse aos mouros per y de poderẽ mays ca elles, teue por bẽ de dar a dõ Garçia, que era fillo mayor, o rreyno de Nauarra cõ o cõdado de Cantabria, et a dõ Fernando o de Castella, et a dõ Rramjro, o que ouuera en barregãa, deullj Arangõ, que era com̃o lugar apartado disto al, por amor que nõ ouuesse cõtenda cõ seus yrmãos. [+]
1295 TC 1/ 281 Et esto foy cõ cõsello da rreyna que o ajudou a elo, por que se quisera el meter a lidar cõ dous por ela. [+]
1295 TC 1/ 285 Et os fillos nõno quiserõ logo soterrar, et guardarõno en hũu atoude ata que tomarõ a villa. [+]
1295 TC 1/ 288 Et por esta rrazõ acordarõ de alçar por rrey a hũu nobre ome, que auia nume dõ Pero de Tares. [+]
1295 TC 1/ 288 Et, por que [sabia que] dõ Pero Tares entra[r]a en [b]a[n]o et estaua folgãdo a sabor de si en sua casa, leuou aquell[e]s altos omes de Nauarra por ueer se os mãdaria entrar a el. [+]
1295 TC 1/ 288 Este rrey dõ Rramiro, quinto rrey d ' Arangõ, foy, segũdo contã as estorias, bem auenturado enas batallas et muyto amado dos seus, et frãco en dar seu auer. [+]
1295 TC 1/ 288 Mays mudarõlle depoys o nume et chamaronlle dona Orraca. [+]
1295 TC 1/ 292 Et herdarõ et reynarõ et mãteuerõ todo muy bẽ et acabarõ asy. [+]
1295 TC 1/ 292 Et ella, tãto que se uio uiuua, tornouse para Arãgõ et el rey dõ Pero, seu yrmão, a casou depoys cõ dõ Fradarique, rrey de Çezilia. [+]
1295 TC 1/ 292 Et esse dõ Fradarique, rrey de Cezilia, foy enperador depoys. [+]
1295 TC 1/ 292 Et aquel dõ Afonso, yrmão de el rrey dõ Pero d ' Arãgõ, foy cõ grã caualaria a Cathalona per mar, cõ aquella dona Sancha, sua yrmaa, a onrralla en seu casamento que fazia cõ aquel dõ Fradarique, rrey de Çezilia, que foy depoys enperador. [+]
1295 TC 1/ 292 Et este rrey dõ Fradarique ouuo en aquella dona Costãça, sua moller, hũu fillo que casou depoys cona ffilla do duc de Austria. [+]
1295 TC 1/ 294 Poys que foy morto el rrey don Afonso de Arãgõ, rreynou enpus el seu fillo dõ Pedro, que foy ome de grã curaçõ et franco en partir et dar seu auer. [+]
1295 TC 1/ 294 Et cõ muy grã sabor que auja de dar dõ, u quer que el podesse sacar auer enprestado ou en qualquer guisa que o el auer podesse, partiao logo de boament[e] con todos. [+]
1295 TC 1/ 294 Et tãto era franco et dador que muytos castelos et aldeas enpenoraua cõ grã sabor que lle nõ mĩguasse que dar. [+]
1295 TC 1/ 294 Et o conde dos frisões et o conde de Tolosa, cõ algũus dos catalaes, teuerõ suas espadas et gardarõnas bem et fugirõ. [+]
1295 TC 1/ 296 Et tãto a cõbateu cada dia, et tãto a aqueixou per mar et per terra, que per força xi llj ouuerõ a dar et meterse en seu senorio a çibdade et el rrey cõ seus uasalos. [+]
1295 TC 1/ 296 Et conbateu a çidade muy gran tempo et correullj a terra et trouxeos mal et aqueixoos de guisa [que], per força da pr[e]ma que el rrey dõ James llis fazia, se llj ouuerõ a dar et meterse sub seu senorio. [+]
1295 TC 1/ 300 Et, quando chegou açerca de Panpelona, et soubo com̃o seu yrmao dõ Rramiro era ia rrey d ' Arangõ depoys de seu padre, assi como o el ordenara, com̃o auemos dito suso ante desto, et lle fazia este don Rramiro muyta soberua; et demays que llj uẽera çercar Tofalla cõ grande oste, et aynda que o ameaçaua que lle daria lide campal. [+]
1295 TC 1/ 303 Et ajuntarõse ali as ostes dambalas partes et lidarõ et ferironse muy de rrigio, assy que outra auij̃ça nõ andou y, et morreu y muyta gente de cada part[e]. [+]
1295 TC 1/ 307 Et dali adeant[e] aquedarõ as contendas dos reynos. [+]
1295 TC 1/ 307 Et tã grand[e] foy o medo que os mouros ouuerõ del que coydarõ del seer conqueridos. [+]
1295 TC 1/ 307 Et o mayor medo que os mouros ouuerõ foy por que virõ os castelãos et os leoneses juntados en hũu, et por que os auja de mandar rrey sabio et entẽdudo. [+]
1295 TC 1/ 307 Et fezollis tomar armas et mostrar a lidar et a conbater et seer caçadores. [+]
1295 TC 1/ 308 Et, quando llo ouuo a dar, meteo ontre muytas boas egoas que y estauã cõ seus potros, et mandoullj que escollese o mellor. [+]
1295 TC 1/ 308 Et este Roderigo, andando per Castella, ouue seu gresgo cono conde dõ Gomez, senor de Gormaz, et ouueron de lidar, et matou Rrodrigo o conde. [+]
1295 TC 1/ 310 Et el rrey teueo por bẽ d ' acabar seu rogo, et mandou fazer suas cartas para Rrodrigo en que llj enuiou mandar et rogar que fosse cõ elle en Palẽça, que tĩjna de falar cõ el muytas cousas que erã sua prol grande. [+]
1295 TC 1/ 311 Et, desque el rrey falou cõ elle, dissollj com̃o dona Xemena Gomes, filla do conde don Gomes, que elle matara, que o vĩjna demandar por marido et que llj perdoaua a morte do padre. [+]
1295 TC 1/ 312 Andados dous anos del rreynado del rrey don Fernãdo, que foy ena era de mil et çĩquaẽta et çĩco anos, auendo el rrey as andãças boas que uos disemos, o diaboo, a que pesa do que he seruiço de Deus et do bẽ que Deus da ao home, traballouse muyto por meter mal et andar buliço et mal desaguisado; et guisou com̃o metese mal ontre el rrey don Garçia et el rrey don Fernãdo, seu yrmão. [+]
1295 TC 1/ 312 Et despoys desto enfermou el rrey don Fernando, et el rrey don Garçia, por lli fazer enmenda et prazer, coydando encobrir a nemjga que coydara contra elle, vẽeo a elle muy omildosamente. [+]
1295 TC 1/ 312 Mays al rrey don Fernãdo nõ xi llj oluidou o mal que el rrey seu yrmão auia coydado contra elle, et mandoo prender et fezeo guardar en Çea, pero que iouuo y muy poucos dias, ca o sacarõ os que o guardauã por muy grandes aueres que llis prometeu. [+]
1295 TC 1/ 313 Et el rrey don Fernãdo reçebeu o reto et disso que lidaria por el Rrodrigo de Biuar, pero que nõ era hy a aquela saçon que auia pouco que casara cõ dona Xemena, sua moller. [+]
1295 TC 1/ 313 Et poserõ praço et fezerõ a menagẽ dãbalas partes de uijr hi et que trouxesse cada hũu o caualeyro que auja de lidar por el; et o caualeyro que uençesse que gãanasse Calaforra para seu senor. [+]
1295 TC 1/ 314 El rrey dõ Fernãdo, desque se partio dali, enviou por Rrodrigo de Biuar et cõtoullj o feyto todo com̃o era et com̃o auja a lidar por elle. [+]
1295 TC 1/ 314 Et Rrodrigo, quando o oyu, prouguelli muyto et outorgou o que el rey dizia que lidaria por elle aquelle reto; pero que, ontre tanto que o plazo era, queria yr en romaria a Sanctiago, a que tĩjna prometudo d ' ir. [+]
1295 TC 1/ 314 Et el rey prouguellj muyto por elo et mandoullj dar quanto ouuess[e] mester et muy ricas dõas. [+]
1295 TC 1/ 314 Et, estãdo o lume açeso, começou a coydar no que llj acon[te]çera cono gafo. [+]
1295 TC 1/ 316 Conta a estoria que, quando o prazo foy chegado -en que auja de lidar Rrodrigo sobre Calaforra cõ dõ Martin Gõçaluez, que era ia chegado - et Rrodrigo non vĩjna, dõ Aluar Fanges, seu primo, tomou a lide ẽ seu lugar, et mandou armar seu caualo muy bẽ. [+]
1295 TC 1/ 316 Mays Rrodrigo nõno quiso oluidar et ferio a dõ Martin Gõçaluez cõna espada de hũa muy gran ferida pelo rostro, de que perdeu muyto sangue. [+]
1295 TC 1/ 318 Et envioullis logo suas cartas, en que llis enviou mandar que se sayssẽ logo da terra et que nõ ficassem y mays. [+]
1295 TC 1/ 319 Et envioullj seus mandadeyros con que llj enviou dizer que llj fazia muy sen guisa en llj entrar asi pelo rreyno, et seendo seu yrmao; pero que lli queria sofrer o que auia feyto et queria auer paz cõ elle, com̃o cõ yrmão; et que llj sayse da terra, ca bem sabia el que el que llo uedar[i]a, se quisese, et que nõ llj fezese y mays mal, nẽ quisese que ouuese morte ontre elles. [+]
1295 TC 1/ 319 Et foy soterrado ẽno moesteyro de Sancta Maria, que elle meesmo f[e]z[er]a et que herdara de muytas bõas herdades. [+]
1295 TC 1/ 323 Et mandou guardar as portas, que nõ fossen fora. [+]
1295 TC 1/ 325 Enos xvijte ãnos del rreynado del rrey don Fernando, pois que ouue tomado estes lugares, auendo muy grã curaçõ de ganar Coinbra, foyse en romaria a Sãtiago, por cõseio de Rrodrigo de Biuar, por que ll[e] disso que lla ajudaria [Deus] a ganar, et de tornada que querria que (ll)o fezese y caualleyro, que y coidaua a rreçeber caualaria. [+]
1295 TC 1/ 325 Et, quando os mõges o souberõ, seyrõ para el rrey, et disserõ que nõ desçercase a uila, ca elles lle dariã vianda daquella que de lõgo tempo tijnã guaanada. [+]
1295 TC 1/ 325 Et auondarõ toda a oste ata que os da uila enflaqueçerõ, per grã fome et lazeyra. [+]
1295 TC 1/ 325 Et queria yr ajudar al rrey don Fernando, que iazia sobre Coinbra "sete anos a. [+]
1295 TC 1/ 329 Et este papa rreçebeu hũu dia en sua casa hũu pobre, et mandoulle poer hũu leyto ante a porta da sua camara, et mandoulle dar todas aquellas cousas que auia mester et seruillo. [+]
1295 TC 1/ 331 Et Rroy Di[a]z de Biuar foy muy boo en aquela çerca, yndo guardar as gentes que yam por vianda et por erua, et ouue ala muytas lides que vençeu; et por pressa en que sse uyo nũca quiso enuiar mãdado a el rrey. [+]
1295 TC 1/ 331 Et entõ el rrey de Seuilla, ueendo o muy grã dãno de Seuilla et de sua terra, que rreçebia, enviou seus mesegeyros al rrey don Fernando et envioulle pedir por merçee que lle nõ fezesse mays mal, et que lle daria suas parias et seria seu vasalo, et que ouuese en guarda et en comenda el et seu senorio. [+]
1295 TC 1/ 331 Et el rrey uio que o cõsellauã bem, et entendeo que auia tempo para demãdar o que auja pensado para onrra da jgleia que fazia. [+]
1295 TC 1/ 331 Et el rrey de Seuilla envioullj dizer que, todalas cousas que el podese auer, que o seruiria cõ ellas, mays que non sabia hu jaziã os corpos; mays que elle que punasse en saber delles et el que o saberia da sua parte; et, se os podesse auer que llos daria muy de grado. [+]
1295 TC 1/ 333 Et os bispos, com̃o erã omes bõos et entendudos, c[o]uberõ o rrogo del rrey, et disserõlle que yriã a rrecadar esta meseiaria, por que entendiã que era seruiço de Deus et onrra da cristãdade. [+]
1295 TC 1/ 333 Et el rrey mandoulles dar todo quanto ouuerõ mester, et mãdou que fosem seu camyno. [+]
1295 TC 1/ 334 Et, el estando cõ el rrey, chegarom estes mesegeyros, et elles chamarõllj "Çide" en lugar de "senor", et quiseromllj beyiar a mão; mays nõ lla quiso dar ata que beyiassem a del rrey. [+]
1295 TC 1/ 335 Conta a estoria que, depoys que se os bispos partirõ del rrey, elles et as outras conpañas, andarõ suas jornadas ata que chegarõ a Seuilla al rrey Habed. [+]
1295 TC 1/ 335 Et, seu cõsello auudo, diserõ que dos corpos nõ sabiã nẽhũa cousa, mays que lljs dariã as parias muy de grado. [+]
1295 TC 1/ 335 Et fezerõ grã moesteyro de coẽgos rregulares, et herdarõno muy bem, per que se podesse mellor manteer ordenadamente. [+]
1295 TC 1/ 337 Et o emperador querelouse del rrey dom Fernando d ' España, que lle nõ queria dar trebu[t]o nẽ conoçer senorio, asi com̃o todolos altos omes et rreys de cristia[is]simo, et que lle pedia por merçee que o costrengese ata que lle conocese seu senorio. [+]
1295 TC 1/ 337 Mays, senor, poys que esto querem, enviadeos desaffiar et dentr[o] alla gelo uayamos dar. [+]
1295 TC 1/ 337 Et uos, senor, leuaredes VCco mĩll caualleyros fijos dalgo et dous mĩll caualeyros mouros, que uos darã os rreys uossos uasalos. [+]
1295 TC 1/ 339 Et enviou outrosy suas cartas ao emperador et aos outros rreys, en que lle dizia que bem sabiã elles que lle demãdauã torto et grãde escatima, nõ auendo contra elle jurdiçõ nẽhũa nẽ demãda de dereyto, et que lle rrogaua que lle leixas[ẽ] fazer sua guerra aos eemigos da fe; se nõ, se al queri[ã] contra elle, que lles tornau[a] amjzade et que os desafiaua et que ala du todos estauã gelo yria dar et os yria veer. [+]
1295 TC 1/ 339 Et o conde pedio por merçee ao Çide que o soltase et que lle daria hũa filla muy fremosa que auia. [+]
1295 TC 1/ 339 Et pedirõ por merçee ao papa que lle enviase mandar que se tornase, que nõ queri[ã] seu tributo. [+]
1295 TC 1/ 339 Et elles consellarõlle que fezese o que el rrey queria, ca nẽgũu nõ lidaria cõ elle ante a bõa uentura do Çide, seu vasalo. [+]
1295 TC 1/ 339 Et o papa envioullj demãdar a filla do conde, que era ençĩta Vco meses et medeo auia. [+]
1295 TC 1/ 339 Et envioullj pedir por merçee que a mandasse guardar ata que fosse liure. [+]
1295 TC 1/ 339 Et o papa mandoa guardar muy bem ata que encaesçeo. [+]
1295 TC 1/ 343 Et o[s] mays [dos dias] mandaria elle guisar de comer para si. [+]
1295 TC 1/ 343 Et, elles fazendo sua vida muy bõa et muy linpa, alçarõse al rrey estas duas terras nõ lle conoscendo senorio, nẽ lle queriam dar parias. [+]
1295 TC 1/ 351 Et con este consello envioulle trochomanes, cõ que lle enviou dizer que ser[i]a seu vasalo et que lle daria muytas dõas et muyto ouro et muyta plata, et que lle daria suas parias cada ãno muy conplidamente, et se leuantase de sobre elles et se fosse para sua terra, et fosem seguros delle en toda a terra. [+]
1295 TC 1/ 353 Et ouuerõ de lidar en hũu. [+]
1295 TC 1/ 354 Poys que el rrey d[õ] Sancho, com̃o estaua aluoroçado contra seus yrmãos, oyo dizer com̃o el rrey dõ Garçia, seu yrmão, fora contra sua yrmaa et a deserdara, prouguelle moyto, ca tijna que auya achaque para acabar o que queria et tĩjna no curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 356 Et el rrey dõ Afonso dise que o nõ mandaua nẽ pasaria a jura que fezera al rrey s[eu] padre, ca se tijna por pagado cõ aquello que lle Deus quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 356 Et el rrey dõ Sancho, quando ysto oyo, diselle que lle desse passada per seu rreyno et que lle daria sua parte do que gãanase. [+]
1295 TC 1/ 357 Et el rrey dõ Garçia chamou logo hũu caualeyro, que era asturãno, a que diziã Rruy Xemenes, que fose al rrey dõ Alfonso. seu yrmão. et lli contasse estas nouas, com̃o o mandara desfiar el rrey dõ Sancho, seu yrmão, et que lli queria toller o rreyno, et que lle rrogaua como yrmano que le pesase ende et que le nõ dese pasada per seu rreino. [+]
1295 TC 1/ 357 Dizede al rrey meu yrmão que o nõ ajudarey nẽno destoruarey et, se se poder defender, que me prazera. [+]
1295 TC 1/ 359 Et el rrey dõ Garçia alçouse a Portugal et ẽviou mandar per toda a terra que ueesẽ a el caualeyros et peões, et juntou muy grãde oste. [+]
1295 TC 1/ 360 Et elles diserõ que o ajudariã et o seruiriã de grado quanto podesẽ et que nõ ficaria per elles. [+]
1295 TC 1/ 360 Metome en vosas mãos, ca çerto soo que me consellaredes bẽ et lealmente et me ajudaredes o mellor que poderdes. [+]
1295 TC 1/ 360 Et uos ia ueedes com̃o nos trage el rrey dõ Sancho encolleytos et nõ sey al que façamos, senõ lidar cõ elle, [ou] uençer ou morrer. [+]
1295 TC 1/ 360 Pero, se uos entenderdes que a y outro preito mellor, farey eu como uos mandardes. [+]
1295 TC 1/ 360 Et elles diserõli que o seruiriã et ajudariã bẽ et lealmente, quanto mays podessẽ, et que fariã quanto el mandasse, et que tijnã elles a lide por mellor. [+]
1295 TC 1/ 360 Et foyse el rey dõ Garçia para ala cõ trezẽtos caualeyros et pedio ajuda aos mouros para contra seu yrmão et que llis faria dar o rreyno de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 360 Com̃o daras a nos o rreyno de Leõ? [+]
1295 TC 1/ 361 Com̃o el rrey dõ Sancho et el rrey dõ Garçia lidarõ et foy uençudo dõ Sancho [+]
1295 TC 1/ 361 Et os de dentro sayrõ aas barreyras et lidarõ cõ elles hũa noyte, que nũca quedarõ. [+]
1295 TC 1/ 361 Et hy[ã] asi de hũa parte com̃o da outra todos muy bẽ acabdelados para lidar. [+]
1295 TC 1/ 361 Et, estando as azes para lidar, o caualeyro que uos dissemos veẽo ante el rrey dõ Sancho et diso: - [+]
1295 TC 1/ 361 Senor, eu joguey o caualo et as armas, et seia a uosa merçee que mj mãdedes dar caualo et armas para esta batalla, et seruyruos ey tã bẽ com̃o seys caualeyros, senõ que me tenades por traedor. [+]
1295 TC 1/ 361 Et el rrey mandoullo dar. [+]
1295 TC 1/ 362 Et, fa(n)llando en esto, chegoulle mãdado com̃o el rrey dõ Sancho era seydo da pri[i]om, ca o tomarõ os castelãos per força aos caualleyros a que o elle leixara, et que estaua aparellado para lidar cõ elle outra uez. [+]
1295 TC 1/ 364 Et quando el rrey ysto oyo, pesoulle muy de curaçõ et envioulle dizer que llo nõ daria; mays que faria todo seu poder polo amparar. [+]
1295 TC 1/ 365 Et lidarõ muy rrigeamente, asy da hũa parte com̃o da outra, et foy y muyto sangue uertudo. [+]
1295 TC 1/ 366 Da[de]me meu senor et daruos ey o uoso. [+]
1295 TC 1/ 367 Et o Çide queria bem a dõna Orraca et outorgou de a ajudar en esto et en todo o al que elle podese. [+]
1295 TC 1/ 368 Et el rrey fezelle preyto de o amar et de o seruyr et de o aguardar sempre, mentre cõ el viuer, et que se nõ partise delle sem seu mãdado. [+]
1295 TC 1/ 368 Señor Ihesu Cristo, en ty he o poder de dar et de toller, et he muy grande dereyto que se conpla a tua voentade, asy que me desche rreyno a mandar et foy tua voentade et tollischemo, et fezescheme vĩjr a seruyr os mouros, que som eemjgos da tua sancta fe catolicha, que forõ a seruiço a meu padre. [+]
1295 TC 1/ 368 Et, senor, teño asperãca que me saques de seruydõe et que me daras rreyno et terra a mandar, et que me faras tanta merçee (et) que por mj̃ sera conquerida esta çidade, para sacrificar en ela o teu sancto corpo, et a onrra da cristaidade. [+]
1295 TC 1/ 370 Et a cabo de rato leuantouse el rrey mouro para andar pelo paaço, et vyo el rrey hu iazia, et pesoulle muyto. [+]
1295 TC 1/ 373 Et a jnfante dõna Orraca et (a)os de Çamora, quando souberõ que chaamente avya os rreynos, ouuerõ medo que queria yr sobre elles, pola deserdar; et, sospeytãdo esto tomarõ por cabedel a dõ Ares Gonçaluez, amo da jnfante, que, per seu syso et per seu esforço, se emparasem dos castelãos se mester lles fosse. [+]
1295 TC 1/ 374 Et envyou dizer a dõna Orraca a Çamora que lla dese et que lle daria terra chaa en que vyuese. [+]
1295 TC 1/ 374 Et ella envyou lle dizer que lla nõ daria per nẽhũa maneyra, mays que lle rrogaua que a leixase viuer en ella et que nũca lle verria mal dela. [+]
1295 TC 1/ 374 Nõ a mouros nẽ cristãos que llj podessẽ dar batalla. [+]
1295 TC 1/ 375 Entõ seu a elle hũu caualeyro, que era sobrino de dõ Aras Gonçalues, que era guarda mayor da hũa porta da villa, et disselle que entrase et que lle mandaria dar muy bõa pousada ata que fose saber de dõna Orraca se o mandaua entrar. [+]
1295 TC 1/ 375 El rrey dõ Sancho, uoso yrmão, uos envia dizer que llj dedes Çamora por auer ou por cambyo, et que uos dara Medina de Rio Seco, cõ todo o jnfãtadigo de Vilar Pando ata Valledollit, et o castelo de Tedra, et que uos jurara cõ xijze de seus vasalos que nũca seia cõtra uos; et, se lla nõ derdes, que uola tomara sen uoso grado. [+]
1295 TC 1/ 377 Et agora quer deserdar a mj̃. [+]
1295 TC 1/ 377 Senora, gradescauos Deus quanta merçee nos fezestes en vijr a noso conçello, ca nos v[o]sos vasalos somos et foramos du uos mandarades. [+]
1295 TC 1/ 377 Pero que, poys uos demãdades consello, daruoloemos nos moy de grado. [+]
1295 TC 1/ 377 Et rrogouos que me cõselledes contra meu yrmão que me nõ queyra deserdar, ca senõ dizedelle que ante morrey cõnos de Çamora, et elles comigo, que nũca lla eu de por auer nẽ por canbyo. [+]
1295 TC 1/ 377 Et o Çide espedyose della et foyse para el rrey dom Sancho et cõtoulle todo o feyto com̃o era, et que lle nõ dariã Çamora per nẽhũa maneyra. [+]
1295 TC 1/ 379 Et desto lle mandou dar suas cartas de creença. [+]
1295 TC 1/ 379 "Et enviauos rogar que uos tornedes para elle et que nõ queyrades parar mentes ao que uos el disso cõ saña, ca tẽ por bẽ de uos dar mays terra [da] ca delle teedes, et que seiades sempre mayor da sua casa. [+]
1295 TC 1/ 382 Et os da villa, quando ysto oy[rõ], ouuerõ ende muy grã pesar, por que tã grã tempo esteuerõ çercados [et] ao cabo avyã a dar a vylla. [+]
1295 TC 1/ 382 Et acordarõ todos de se yrẽ cõna jnfante et nõ ficar ena (ena) çidade. [+]
1295 TC 1/ 383 Conta a estoria que, estando en este pensamento com̃o fariã, se dariã a villa ou nõ, ouueo de saber Velido Adolfo. [+]
1295 TC 1/ 383 Et começou a falar cõ elle todas suas puridades esa noyte, fazendolle creente que elle sabia hũu postigoo per hu lle daria Çamora. [+]
1295 TC 1/ 386 Et mandarm ' edes dar çem caualeyros moy bem armados, que vayam comjgo et muy ben guisados. [+]
1295 TC 1/ 386 Et, poys que a villa ouuerõ (a villa) asy andada en redor, ouue el rrey seu sabor de deçer ribeyra de Doyro et andar per y solazandose. [+]
1295 TC 1/ 387 Poys dadeo uos a mj̃ et eu mandarlo ey guardar ata tres noue dias. [+]
1295 TC 1/ 387 Et, se nos os castelãos rretarẽ a estes prazos, [darllo emos]; se nõ deytalo emos da villa, que nũca ia mays torne ante uos. [+]
1295 TC 1/ 388 Et os nobles castelaos, parãdo mentes a lo que deuyam de guardar, com̃o aquelles que sempre guardarõ lealdade et senorio et dereyto et uerdade, (et) nõ se quiserõ arebatar, pero que era seu senor morto. [+]
1295 TC 1/ 391 Se eu soo tal com̃o tu dizes nõ deuera ser naçido, mays faleçes [en] quanto as dito et foysche mal consellado en esta razõ, ca todo ome que reta conçello deue lidar cõ Vco vno enpos outro. [+]
1295 TC 1/ 391 Et, se acharẽ que deuo lidar cõ Vco, lidarey cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 392 Et outrosy conta o arçebispo dõ Rrodrigo que os castelãos et os nauarros que se ajũtarõ en razõ de guardar lealdade. [+]
1295 TC 1/ 392 Et acharõ que, poys el rrey dõ Sancho nõ leixara herdeyro, que dereyto era herdar el rrey dõ Alfonso. [+]
1295 TC 1/ 392 Pero diz dõ Lucas de Tuy que lle dise que queria vijr a sua terra ajudar seus vasalos, se elle teuese por bem. [+]
1295 TC 1/ 392 Et diz o arçebispo dom Rrodrigo que llo gradeçeu muyto el rrey mouro, por que llj disso que queria yr a sua terra, ca ia el sabia muy bem todo o feyto de el rrey dõ Sancho com̃o era morto, et mandara teer os caminos et todos os pasos, que se nõ podese yr sem seu mãdado; pero que o nõ crija aynda por çerto, por que llo [nõ] dizia el rrey dom Afonso. [+]
1295 TC 1/ 392 Muyto che gradesco, Afonso, por que me disesche que te querias yr a tua terra; ca, se te foras nõno sabendo eu, nõ te poderas escapar sem muy grã dãno de morte ou de pr[iiõ]; mays, poys asy he, vay desoy mays a teu rreyno et tomao, se poderes, et eu che darey do meu o que ouueres mester para dar aos teus vas[a]los, cõ que cobres os curações delles para te seruirem. [+]
1295 TC 1/ 392 Disi rogoulle que lle renouase a jura que lle auia feyta do sempre ajudar, a elle et aos seus fillos, et de nũca yr contra elles en nẽhũa maneyra. [+]
1295 TC 1/ 395 Et, quando el rrey dõ Afonso seu do paaço, tomarõno seus vasalos per cordas per somo do castello et elles deçerõ cõ elle, et caualgarõ et andarõ toda [a] noyte, nõ sabendo el rrey desto nada. [+]
1295 TC 1/ 396 Agora tornaremos a contar dos que lidarõ pola morte del rey dõ Sancho [+]
1295 TC 1/ 396 Et acordarõ com̃o fezesem sobre o rreto que auyã feyto. [+]
1295 TC 1/ 396 Et teuerõ por bem de poer doze caualeyros de cada cabo que julgasem com̃o avya(m) a lidar quẽ rreta conçello. [+]
1295 TC 1/ 396 Depoys acordarõ todos os xxiiij caualeyros que achauã por dereyto esto: et leuãt[arõ]se os dous delles, os mays onrrados et mays sabedores ontre sy, o hũu de Castella et o outro de Leõ, et disserõ que todo ome que reta conçello de villa, que fose arçibispado ou bispado, que deuya a lidar cõ çĩco, hũu enpos outro; et cõ cada hũu que dessem ao rretador caualo et armas, et de comer (et de comer) et de beuer vyno et agoa qual el mays quisese. [+]
1295 TC 1/ 397 Conta a estoria que outro dia que a sentença foy dada, segũdo auedes oydo, aa ora da terça, enderençarõ (a)o cãpo hu avyam a lidar en hũu areal alende o rrio, hu dizẽ Soyago. [+]
1295 TC 1/ 398 Conta a estoria que, quando foy o plazo a que auyam a lidar, que era o primeyro domĩgo de janeyro, (que) ena era de mĩll et çento et sete ãnos, dom Ares Gonçaluez armov seus fillos de muy grã manana; desy armarõ a elle. [+]
1295 TC 1/ 398 Et agora veio que me queredes desemparar, por que uos rogo que o nõ queyrades fazer et que fiquedes et nõ vaades aa batalla, ca asaz a y quẽ uos escuse de lidar. [+]
1295 TC 1/ 398 Et entõ veerõ y a elle muytos boos caualeyros, demandandolle as armas para lidar en seu lugar, mays elle nõnas quiso dar a nengũu, et chamou hũu seu fillo, que auya nume Pero Ares, que era muy valente caualeyro, pero que era pequeño de dias, et avya moyto rogado ao padre que o leixase yr lidar cõ dom Diego. [+]
1295 TC 1/ 398 Et disy deulle a sua beeyçõ cõ sua mão destra, dizendolle que en tal ponto veese lidar pollos da villa com̃o veera Nostro Senor Ihesu Cristo ena virgem Santa Maria por saluar o mũdo, que se perdia per pecado de noso padre Adam. [+]
1295 TC 1/ 399 Et elle, quando esto oyu, empero que estaua muy mal ferido de morte, alynpou a cara cõna manga da loriga, et tomou a espada cõ ãbaslas mãos, coydandolle dar per çima da cabeça, et errouo et deulle hũu grã golpe eno caualo, atã grãde que lle cortou os narizes mesturado cõnas redeas. [+]
1295 TC 1/ 400 Fillo, rogouos que vaades lidar cõ dom Diego por saluar a jnfante nossa senora et a uos et ao conçello de Çamora. [+]
1295 TC 1/ 400 Et dom Diego quiserase tornar para o cãpo para lidar cõnos outros, mays nõ quiserõ os fielles nẽ teuerõ por bem de julgarẽ mays en esta razom, se erã vençudos os çamorãos ou nõ. [+]
1295 TC 1/ 402 Muyto plougue al rrey desto que os omes boos mandarõ. [+]
1295 TC 1/ 407 Com̃o el rrey dõ Afonso foy ajudar el rrey de Toledo [+]
1295 TC 1/ 407 Et soubeo el rrey dom Afonso et sacou sua oste muy grande et foy ajudar el rrey de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 409 Conta a estoria que, outro dia grã manaa, rrogou el rrey dom Afonso al rrey de Toledo que fosse cõ elle et que veeria com̃o o vijna ajudar. [+]
1295 TC 1/ 409 Et andarõ veendo a oste toda. [+]
1295 TC 1/ 409 Poys que uos agora en meu poder sodes, querouos eu jurar et prometer de nũca yr contra uos nẽ contra o uosso fillo, et de uos aiudar contra todos os omes do mũdo. [+]
1295 TC 1/ 409 Et entõ pos as mãos enos auangelios et jurou de nũca yr contra elle nẽ contra seu fillo et de os ajudar contra todos os omes do mũdo. [+]
1295 TC 1/ 410 Et lidarõ sobre hũu castello de Pas Luẽgos et sobre outros dous castellos. [+]
1295 TC 1/ 411 Et envioulles dizer que nõ veesem sobre el rrey de Seuilla nẽ lle destroysem a terra, polo deuodo que auy[a] cõ el rrey dom Afonso, cuio vasalo era, et senõ que el rrey don Afonso llo terria por mal et en cabo que ajudaria seu vasallo. [+]
1295 TC 1/ 413 Et, quando forõ as vistas, o Çide quis beyiar a mão al rrey, mays el non lla quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 414 Et os judeus erã muy ricos et fiauã muyto eno Çide, por que non acharã en elle nũca mentira por cousa que li ouuesẽ de dar nẽ de tomar. [+]
1295 TC 1/ 416 Et elles entõ mandarõ carregar suas arcas et leuarõnas para Burgos, et derõ todo o auer a Martin Antolines. [+]
1295 TC 1/ 417 Et entõ o Çide mandoulle dar çinquaenta marcos de plata, et a dõna Xemẽna çent marcos d ' ouro (et) para sua despensa. [+]
1295 TC 1/ 418 Et mandou dar çeuada et partiosse de suas fillas et de sua moller. [+]
1295 TC 1/ 419 Et mandou dar çeuada de dia. [+]
1295 TC 1/ 419 Et andarõ toda a noyte, en guisa que chegarõ a hũu castelo, a que dizem Castreiom, que iaze(m) sobre Feñares. [+]
1295 TC 1/ 420 Et, se por bem teuerdes, leixemos o castelo en esta maneyra: fiquẽ y algũus dos mouros que nos teemos catiuos, que o teñã de [n]osa mão; que nõ he bem de leuar mouros catiuos em noso rastro, mays andar o mays aforrados (et o mays) que podermos, com̃o [aquelles] que andã cõ yra de seu senor et am a viuer per armas et a grã perigoo. [+]
1295 TC 1/ 420 Outro dia mouerõ ende et, yndo a foz ajuso, sua sina alçada, passarõ açerca d[e] Orta et forõse pousar sobre hũu outeyro redondo, çerca do rio de Salom, por que lles nõ podesem vedar [a] agoa, ca osmou que gaanaria daly Alcõçer. [+]
1295 TC 1/ 420 Et os mouros fallarõ cõ elle que lle dariã parias et que lles nõ fezese mal. [+]
1295 TC 1/ 420 Et, quando o souberõ os de Calata[u]de et de Daraca et das outras terras de redor, pesoulle muyto. [+]
1295 TC 1/ 423 Conta a estoria que, quando esto oyrõ os de Tiecar et de Calataude et de Darota et de Molina, pesoulles muyto, temendo aquello meesmo. [+]
1295 TC 1/ 424 Et tãto o aficarõ que llj vedarõ a agoa. [+]
1295 TC 1/ 424 Et elles som cada dia mays et (et) nos mĩgua[m]os et estamos en sua terra; et, se nos quisermos yr, nõnos darã vagar, poys nõnos podemos yr a furto: o çeo he alto et nõ p[o]demos ala fugir et a terra nõnos querra coller viuos. [+]
1295 TC 1/ 424 Et, se cõnos mouros nõ lidarmos, nõnos darã o que auemos mester; et, com̃o quer que nos somos poucos, somos de hũu talente. [+]
1295 TC 1/ 425 Et o Çide vyo assy andar et foy ferir a hũu alguazil mouro, que andaua morto por prender a don Aluar Fanges, et deulle tã grã golpe da espada que o atrauesou d ' ambas as partes, et caeu morto en terra. [+]
1295 TC 1/ 427 Et quiseralle dar outro golpe, mays el rrey nõno quiso adtender. [+]
1295 TC 1/ 431 Et, se nõ fose porlo amor que ey cõ el rrey de Toledo, perdoarl ' ia, mays nõno posso fazer tã agiña; mays teño por bẽ de perdoar a uos et de uos dar a terra que tĩjnades de mj̃, et que vaades cõ mjna graça, et que uenades quando quiserdes. [+]
1295 TC 1/ 433 Poys que assy he, querollo demandar. [+]
1295 TC 1/ 433 Et elle et el rrey de Denia ajũtarõ muy grandes poderes de cristiãos et de mouros et forõ enpos o Çide tres dias, a mays andar, et acalçarõno em Tomar do Pynar. [+]
1295 TC 1/ 435 Et mandoulle dar muy bem de çear, mays elle nõ lle queria comer nẽhũa cousa, macar que lle rrogaua o Çide que comesse. [+]
1295 TC 1/ 436 Et daruos [ey] dous caualeyros des tes uossos, quaes quiserdes, que vaã cõuosco. [+]
1295 TC 1/ 436 Eu uolo outorgo, saluo que uos nõ darey nada do que perdestes, ca o quero ante para estes que me lo ajudarõ a gaanar et que o lazerarõ, que auemos esta vida a uiuer, com̃o aquelles que andã cõ yra de seu senor et fora de [sua] terra. [+]
1295 TC 1/ 436 Pero, se quiserdes tornar aa voda, enviadenolo dizer et, ou nos daredes o que trouxerdes, ou leuaredes o que t[e]uer[mo]s. [+]
1295 TC 1/ 438 Et en outro dia entrou ẽno castelo de Monçõ, veendo el rrey dõ Pedro d Arãgõ, et foy por pre[y]tesia que ouue dos do castelo; mays, pero que o vio el rrey dõ Pero, nõ ousou lidar cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 438 Et, andando fazendo mal per toda essa terra, ouuerõ os mouros d ' Ãda a dar o castelo et todas as outras terras que dizem de Buriana. [+]
1295 TC 1/ 439 Et conbaterõ o castelo ata que lles faleçeu a vianda et que llj vedarõ [a] agoa. [+]
1295 TC 1/ 439 Et el rrey disse: -Çide, farey com̃o tu mãdares. [+]
1295 TC 1/ 439 Et o Çide enuiou dizer al rrey Aben Alfange et a todos os altos omes que hi erã que tomassẽ [o] auer que lhis daria el rrey de Saragoça, et que sse partissem do castelo. [+]
1295 TC 1/ 441 [Et] Adafur enviou sobre esto seu mandado al rrey dom Afonso de Castela, que o veesse ajudar. [+]
1295 TC 1/ 441 Et Almosolas, que sse alçara cõno castelo, ouue sua fala cõno jnfante (et cõ) dõ Rramyro com̃o queria dar o castelo al rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 441 Et disse que nũca aueria seu amor se nõ (se) lhi outorgasse o que lhi queria demãdar. [+]
1295 TC 1/ 442 Conta a estoria que, iazendo o Cide sobre o castelo de Rroda, estando hi hũu grã tepo, (et) tãta guerra lhis fez et tãta prema ata que lhis mj̃gou a uianda, en tal maneyra que morrerõ de fome, en guisa que era muy grande a fraqueza en eles, assi que nõ podiã defender o lugar; et querianlho dar muy de bõamente, se lhis el desse sayda. [+]
1295 TC 1/ 442 Muyto llo gradeçeu el rrey ao Çide, por que o ajudara tam bem a vingar da desonrra que rreçebera. [+]
1295 TC 1/ 443 Et el rrey de Denia, quando o soubo, pesoulhi muyto et enuiou rrogar a el rrey d ' Arangõ que o uehesse ajudar contra o Çide. [+]
1295 TC 1/ 443 Et enuioulhi dizer que, sse querria passar em paz, que lhi daria a passada et que faria quanto el quisese. [+]
1295 TC 1/ 443 Et começarõ de lidar. [+]
1295 TC 1/ 445 Et deulle priuilegios rr[o]lados cõ seu nume que, todas as villas et os castelos que gaanasse de mouros (et) ou doutro senorio, que fossem seus sempre, liur[e]s et quitos, para elle et para os que delle veesem, que o seu ouuesem de herdar. [+]
1295 TC 1/ 446 Et en aquelles lugares leixaua [e]l rrey dõ Alfonso os omes que lle enfermauã, quando ya ajudar al rrey de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 449 Et, teendoa çercada [dessa] ue[z], pero que ella he muy forte (h)e esta [b]e[n] çercada de penas et a mayor parte della çercala el rrio de Teio, et estando sobre ella cõ muy grande oste com̃o y estaua, ouuelles de faleçer a vianda et ouuerõsse a dar al rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 449 Et derõlla desta guisa: que fica[ssẽ] elles por moradores ena vila por seus vasalos, en suas casas et en seus herdamentos, et cõ todo quanto auian enteyramente; et el rrey dõ Afonso que ouuesse o alcaçer et a orta que es alende a ponte de Alcantara, que dizẽ del rrey, et que ouuesse as rendas todas et dereytos et peytos que soyã a dar aos seus rreys mouros. [+]
1295 TC 1/ 453 Como el rey dõ Afonso fezo mudar [o] ofizio d ' España [+]
1295 TC 1/ 453 Conta a estoria, segũdo que a scripuyu o arçebispo dõ Rrodrigo, que por letera gotiga, que he chamada letera dos godos, fezo tralladar o salteyro do ofiçio toledão al ofiçio rromãno et françes, que he todo hũu; et que o conposera Santo Leandre, et era en aquela guisa teudo et guardado en todo España; et por que a rreyna dõna Costança, sua moller, era de Frãça et quisera desfazer este custume gotig[o]. [+]
1295 TC 1/ 455 Et por ende eu tomarey emenda para mj̃ et para uos guardarey todo o uosso dereyto d[o] torto que uos fezerõ; que bem sabe Deus que nõ foy mjna voentade. [+]
1295 TC 1/ 455 Et por ende eu uos coydo a dar atal vingãça que para sempre seia sonado ẽno mũdo, que terredes uos que uos faço grande emenda. [+]
1295 TC 1/ 458 Et, en elo falando muytos omes bõos de ordim -asi com̃o arçebispos et bispos et muytos outros religiosos -, auẽerõse, por quanto o feyto era de sanctidade et seruiço de Deus, en esta maneyra: que fezes[ẽ] hũa gran fogueyra en meyogoo da plaça (de) hu lidarõ os dous caualeyros, et [que] trouxe[ssẽ] dous liuros boos, (el) hũu del ofiçio frãçes et outro del ofiçio toledano, et que os metessem eno fogo. [+]
1295 TC 1/ 460 Et entõ o ofiçio [r]o[m]ano, [tamben en]o salteyro com̃o [en] todas as outras leendas, foy rreçebudo en España, et guardarõ o que nũca guardarõ; pero que en algũus moesteyros guardarõ ia quanto tempo o ofiçio dos godos et ficou y o traslado do salteyro et aynda [o] r[e]z[ã] en algũas jgleias catadrales et enos moesteyros mayores. [+]
1295 TC 1/ 462 Et prometeulle que lli daria grande auer, se desposesse o arçebispo dõ Bernaldo, que o criara. [+]
1295 TC 1/ 466 Et mandarõ que, ende adeante, que husassem do ofiçio rromano, poys que o tam a curaçõ auya el rrey. [+]
1295 TC 1/ 466 Et mandarõ aos scripuães que nõ fezessem letera toledana -ca dõ Gilfos, arçebispo dos godos, fezo ẽno Abeçe suas feguras das leteras - et que husasem das leteras do Abeçe rromano. [+]
1295 TC 1/ 467 Esto fazia el atreuendosse en el rrey don Afonso, que lle auia ajudar a gaanar Valença et Santa Maria d ' Aluarim et o rreyno de Denia. [+]
1295 TC 1/ 467 Desy Yhaya veẽo para Aluarim et dende enviou hũu seu primo a Valença, que auia nume Abenalfaray, a saber se Bubecar (et) Audallahazis, que a tijna, se lla dari[a] ou que tijna(m) ẽno curaçõ; ca dudaua en el por que casara sua filla cõ el (cõ el) rrey de Saragoça. [+]
1295 TC 1/ 468 Et aui[ã] muy grã pesar por ende et os hũus queriã dar a vila al rrey Yahya, neto del rrey de Toledo, et os outros al rey de Saragoça. [+]
1295 TC 1/ 468 [Et] esto era por medo que auy[ã] del rrey don Alfonso, por que sabi[ã] muy bem o preito que en hũu auyã, por que lle ajudara a gaanar Toledo. [+]
1295 TC 1/ 468 Et os mayores da villa entrarom en seu cõssello et cada hũu acordaua o que llj semelhaua; pero en cabo acordarõ de lle dar a villa et rreçebelo por senor. [+]
1295 TC 1/ 469 Et fezerõ ambos preito de sse ajudar contra todos os omes do mũdo conos corpos et cõnos aueres. [+]
1295 TC 1/ 469 Et entõ Abeueça tijna Muruedro et Castro -et envioulos guardar cõ omes en que fiaua muyto, seus parentes et seus amigos - et Santa Cruz, que era sua, et outros castelos que tijna en poder. [+]
1295 TC 1/ 472 Et envioullj hũu mandadeyro cõ seus presentes muy ricos, et envioullj dizer que nõ podia y uĩjr; pero que llo nõ fazia por outra escusa et que sempre seria a seu seruiço, et que llj pedia por merçee que llj leixase aquel lugar et que llj daria as rrendas delle. [+]
1295 TC 1/ 473 Conta a estoria que, quando vio Abumacar que era talẽt[e] del rrey de o tomar et que o apremaua cada dia quanto mays podia, (et) enviou mandado al rrey de Denja et de Torcosa que llj enviasse(m) acorro et que llj daria Xatiua et os outros castelos que tĩjna. [+]
1295 TC 1/ 477 Et aaçima, com̃o as molleres som subtijs et sabedeyras do [que] querem fazer, et com̃o el rrey dom Afonso era y açerca, que andaua per sua conquista, envioullj dizer per seus mandadeyros que teuesse por bem de a veer et que, se quisesse casar cõ ela, que llj daria as villas et os castellos que (que) ella auya. [+]
1295 TC 1/ 477 Et ela disse que, se quisese casar cõ ela, que lle daria as villas et os castelos que ela auia. [+]
1295 TC 1/ 478 Et acordaron todos os m[o]uros dalẽ mar et daaquẽ mar todos en hũu senorio, que ante dous senores erã. [+]
1295 TC 1/ 478 Et partironse do senorio del rrey don Afonso et nõ llj quiserõ dar o tributo nẽ fazer (o) senorio. [+]
1295 TC 1/ 478 Et el rrey de Seuilla seyu contra elles porlo uedar et lidarõ. [+]
1295 TC 1/ 478 Et, elle nõ yndo aperçebudo para lidar, coydando que se nõ atreueriã a elle, matarõno. [+]
1295 TC 1/ 479 Com̃o os alaraues lidarõ cono poder del rrey don Afonso et o uençerõ et matarõllj o fillo [+]
1295 TC 1/ 479 Et os cristãos nõ se ajudarõ bem et forõ uençudos mao seu pecado et a sua grã maldat. [+]
1295 TC 1/ 481 [Et], senor, se Deus por nossos pecados nos deu esta andança maa agora, darnos a outra bõa, quando for sua voentade. [+]
1295 TC 1/ 482 Et, quando o mouro vio o gran poder que el rrey dõ Afonso tragia et uio que nõ poderia lidar cõ elle, envioullj mouer preitesia que seria seu vasalo et que llj daria parias daaquẽ mar. [+]
1295 TC 1/ 482 Et os cristãos acoleronse aas armas et lidarõ cõ elles, en guisa que matarõ os mays delles. [+]
1295 TC 1/ 483 Et acordarõ todos de o seruir, segundo sua ley. [+]
1295 TC 1/ 487 Et, pero Yuçaff auya muy grã poder et estaua cõ el o conde Garçia Ordones cõ moytos cristãos, nõ foy o[u]sado de lidar cõ el. [+]
1295 TC 1/ 487 Et enviou suas cartas aos arrazes [et] aos mays onrrados mouros que deitassem os alaraues da terra, et elle que lle nõ demandaria vila nẽ castelo, senõ a meyatade do que llj soyam dar, et outros moytos afaagos que llis enviou dizer, mays elles non quiserõ pola bõa andança que ouuerõ [a] outra uez contra elle; et por que, despois [que] se tornou el rrey da entrada que fez a terra de mouros, ouuerõ os mouros batalla cõ dõ Aluar Fahanes et cõnos fillos de Gomes Diaz et forõ bem andantes os mouros. [+]
1295 TC 1/ 488 Et el rrey de Valẽça era en grã coyta que nõ sabia que fazer et queria dar a vila a aquel que lla tijna çercada. [+]
1295 TC 1/ 488 Et mandou muy bem guardar a vila. [+]
1295 TC 1/ 489 Et ficou por seu vassalo et que llj daria suas parias cada ãno. [+]
1295 TC 1/ 490 Et o Çide disellj que nõ poderia aquilo seer, que el llj desse consello nẽno ajudasse, seendo a villa del rrey dõ Afonso, seu senor; et que el rrey de Valença de sua mão a tĩjna et que el lla dera en que viuesse, et que por nj̃hũa guisa nõna poderia auer se lla el rrey nõ desse; mays que a gaanasse del rrey don Afonso et depoys que lla ajudaria a gãanar, senõ doutra maneyra que llj estaria muy mal. [+]
1295 TC 1/ 491 Et, quando soubo com̃o estaua o preito, enviou dizer al rrey de Denja que llj queria dar o castelo et que o ueese logo tomar. [+]
1295 TC 1/ 492 Mays o Çide cõ mesura, por que o prendera ia outra uez, nõ queria lidar cõ elle, et envioullj dizer que se fosse ende. [+]
1295 TC 1/ 493 Conta a estoria que depoys desto tornou a Valença et enviou mandado aos que tijnã os castelos que desem as rrendas al rrey, assy com̃o gelas soliã dar outro tempo. [+]
1295 TC 1/ 493 Et, quando sse vio o senor de Torcosa asy astragado et que llj nõ ficaua pam nẽ vino nẽhũu, (et) enviou seu mandado ao conde dõ Beringuel que ajũtasse tãtas gentes quantas mays podesse auer, en guisa que deytasse o Çide da terra ou que lidasse cõ elle, et que llj daria quanto auer ouuesse mester. [+]
1295 TC 1/ 493 Et o Çide, quando o soube que en todas guisas queriã lidar cõ elle, douidou que nõ podesse cõ elles, se todos veesem ajũtados; et buscou maneyra et arte com̃o os partisse sabiamente. [+]
1295 TC 1/ 493 Et el rrey de Saragoça enviou dizer ao Çide todo o ardimento cõ que vijnã et com̃o queriã lidar cõ el. [+]
1295 TC 1/ 493 Et outro dia enviarõllj dizer que seysse lidar cõ elles en cãpo et el envioulle dizer que nõ queria lidar cõ elles nẽ queria cõ elles contẽda nẽhũa, mays que queria andar per ali cõ sua gente. [+]
1295 TC 1/ 495 Vymos hũa tua carta que enviaste al rrey, en que llj enviaste dizer que lidarias conosco. [+]
1295 TC 1/ 495 Et por esto nõ deçeremos das bestas ata que te tomemos aas mãos et ueiamos os teus deus, et os coruos, et as cornellas en que tu crees; ca fiando tu en elles lidaras tu conosco. [+]
1295 TC 1/ 495 Et sseede çerto, se a mj̃ vijndes, que uos darey a soldada que uos soyo a dar. [+]
1295 TC 1/ 499 Et enviaronllj dizer muy omildosamente que llj dariã cada ano o que teuese por bem et que llj nõ fezese mal na terra. [+]
1295 TC 1/ 499 Et o Çide envioullis demandar cada ano çinquaenta mil marcos de plata. [+]
1295 TC 1/ 500 Et el rrey envioullj dizer que o nõ fariaata que llj peytassẽ a custa que fezera alo, quando fora ajudar el rrey de Ualença que o tĩjna çercado el rrey de Denja. [+]
1295 TC 1/ 500 Et en esta sazõ hũu dos fillos de Habugad, que tĩjna Xatiua, fez derribar en terra de Xatiua muytos castelos por razõ da custa da retẽença, que a queria ante dar ao Çide; et derribou hũu castelo a que diziã Sancti Martin. [+]
1295 TC 1/ 501 Et, depoys que ouue Murça, quiso auer Valẽça, mays non xi llj quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 502 Et, quando Aben Alfarax entendeu o roydo que dauã pela villa et o buliço que y Abenjafa metia, quiserao prender, mays nõ ousou ata que o Cide uẽese, ca logo quedariã aquel roydo. [+]
1295 TC 1/ 502 Et elle enviou seus mandadeyros ao endeantado dos alaraues, que era senor de Murça, que uẽese et que llj dariã Ualença. [+]
1295 TC 1/ 502 Et enviou dizer a Axucar, que era alcallde de Aliazira, que llj desse seu poder et que lla daria. [+]
1295 TC 1/ 506 Et o Çide, quando o soube, moueu ende cõ sua gente et uẽeose a mays andar. [+]
1295 TC 1/ 506 Et, com̃o quer que el ysto fezera, que llj mandasse dar seu pã que leixara ena villa. [+]
1295 TC 1/ 506 Et sobre esto enuiou[lli] outra carta en que lli en viou dizer que erã trahedores el et quantos erã ena villa, et que nũca quedaria de lles fazer mal ata que vingasse a morte del rrey. [+]
1295 TC 1/ 509 Et enviou muy en puridade poer seu amor cõ Abenjafa, en tal maneyra que deytasse os alaraues fora da uilla; et, se el ysto fezese, que ficaria por senor et el que o ajudaria et llj seria bõo, asi com̃o sabia que o fora al rrey de Valẽça et que o defenderia. [+]
1295 TC 1/ 509 Et logo mingou as soldadas aos caualleyros et aos alaraues, (et) dizendollis que llis nõ podia dar nada, ca nõ auia de que o cõprir. [+]
1295 TC 1/ 510 Et os hũus acordauã que o enviasse et os outros que nõ; pero en cabo acordarõ que llo enviassem. [+]
1295 TC 1/ 510 Et, desque foy tempo para coller o pã, mandoo coller et guardar. [+]
1295 TC 1/ 510 Et ontre tanto fezose o apelido pela villa et seyrõ todollos mouros et lidarõ cõnos cristianos ante a ponte, bem des meyodia ata a tarde. [+]
1295 TC 1/ 512 Conta a estoria que, depoys que ouue uenjda a enposesta, que uẽeo conbater o arraual da Alcudia, et tã grã pressa llis deu que coydarõ seer entrados per força, et cõ grã coyta chamauã: - [+]
1295 TC 1/ 512 Et forõ tã coytados que nõ sabiã que fazer, et erã arrepeẽdudos por que nõ fezerã o que llis mãdara el rrey de Saragoça; et poys que nõ aujam acordo nẽhũu os caualleyros que llj dar. [+]
1295 TC 1/ 512 Et elle dissollis que llj dessem quanto valia o pã que llj fillarã na villa et que llj dessem demays mĩll morauedis de cada somana que llj aujã a dar, desque xi llj alçarã ata entõ, et que llj dessem esse tributo ende adeant[e]. [+]
1295 TC 1/ 513 Et Abeniafa andaua coydãdo com̃o podesse pagar o pã que auja a dar ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 513 Et o Çide, quando oyo ysto, osmou com̃o podesse lidar cõ elles, se uẽesem. [+]
1295 TC 1/ 514 Conta a estoria que, seendo Aburazĩ uasallo do Çide, que fezo aueniença cõ el rrey dõ Pedro d ' Arangõ, que llj ajudasse a gãanar Valença, que llj daria muy grãde algo. [+]
1295 TC 1/ 514 Et elle ficou ferido ẽna garganta de hũa lançada et coydarõ que morresse dela. [+]
1295 TC 1/ 515 Et fezerõ hũa carta para o alcayde dos alaraues, que soubesse com̃o el rrey d ' Arãgõ vijna ajudar o Çide por preyto que auia cõ el et que llj cõsellauã que nõ veesse a Valença, senõ que aueria a lidar cõ oyto mĩll caualeyros cristãos, os mays guerreyros do mũdo; et, se sse atreuia a lidar cõ elles, (et) que veesse et que veeriã o que faria. [+]
1295 TC 1/ 517 Quando os alaraues coydarõ vijr et os da vila os estauam atendendo, et diziã os hũus "agora veem", et os outros diziã "nõ", (et) en esto pasarõ hũus poucos de dias. [+]
1295 TC 1/ 517 Et começouos a afaagar et dizer que nõ ouuessem querela del pola orta que dera ao Çide, ca elle lla demãdar(i)a en que tomasse plazer algũu dia, mays que ll[a] faria logo cobrar, se quisessem. [+]
1295 TC 1/ 517 Et todo esto dizia cõ maestria, por coydar que perdessem sospeyta del. [+]
1295 TC 1/ 517 Et mandarõ logo çercar as portas da villa cõ medo et guardar as torres et os muros. [+]
1295 TC 1/ 517 Et tomou mayor plazer et mayor conpaña por sse guardar mellor, que nõ passassem contra elle. [+]
1295 TC 1/ 520 Et ajuntarõsse todos nas casas dos fillos de Abuhagid et acordarõ de sse amparar et d ' estar firmes. [+]
1295 TC 1/ 521 Et ficarõ por lle dar seu peyto asinaado. [+]
1295 TC 1/ 521 Et desta guisa crescia a onra ao Çide, en guisa que auja asaz que dar. [+]
1295 TC 1/ 521 Et logo enviou mandar aos dos castelos que lle enviassem beesteyros et gente de pee para cõbater a villa. [+]
1295 TC 1/ 522 Et dizia que nõ deue ome a dar consello a quẽ llo nõ demanda nen llo quer, ca se a elle creerã nõ fora tamaño o mal nẽ ouuerã tã grã coyta, et quanto mal aujã os da uila nõ era senõ porllos fillos de Abuagid, por que creerã seu consello, que erã de mao recado et nõ erã manosos nẽ entẽdudos para estar cõ nengũu eno que llj posesem. [+]
1295 TC 1/ 522 Et elle disse que nõ queria con elles nẽhũa cousa, senõ viuer cõ elles [en] jgualdade et que se tĩjn[a] en lugar de hũu delles, et que se elles aujã coyta que asi fazia elle, que asaz auja que ueer eno [seu]; et que nõ saberia elle dar cõsello a omes que estauã desauij̃dos; mays que se acordassem todos en hũu et que se partissem dos fillos de Habuagid de nõ fazer nẽhũa cousa per seu consello et que tomassem bẽ a el; et, quando el uisse que se traballauã de maos feytos, que elle que os sacaria ende quanto podesse, et guisaria com̃o uiuessẽ en paz et en asesego, ca en quanto creerã seu consello bem sabi[ã] com̃o passarã; et que fiaua por Deus que os sacaria daquella prema et [que] ouuesem paz cono Çide et que non ouuessem guerra cõ elle nẽ cõ outro nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 524 Et entõ enviou mouer preitesia ao Çide, que llj daria seu tributo et que llj nõ fezesem tãto mal. [+]
1295 TC 1/ 524 Et dissellis que, se queriã auer seu amor, (por tal) que deytassem os fillos de Abuagid fora da vila, ca por o seu mao siso llis queria el mal; et, se per uentura isto nõ quisesẽ fazer et per seu consello delles se queriã guiar, que nõ quedaria de llis fazer mal, et que nũca ia mays aueriã seu amor; mays que reçebessem por seu adeantado Abeniafa, ca elle se doya muyto do seu mal, que os amaua muyto. [+]
1295 TC 1/ 525 Et coydaronse y a defender cõ aquella conpana que estaua cõ elles ata que se fezese o rroydo pela villa et que llis acorressem. [+]
1295 TC 1/ 526 Et Abeniafa envioullj dizer que llj nõ daria o fillo, macar que soubesse [que] perder[ia] a cabeça. [+]
1295 TC 1/ 529 Et chamou hũu mouro que sabia muy bẽ algemia et castigoo como saysse de noyte, en guisa que o nõ soubessem os crischãos, et que sse fosse para el rrey de Saragoça cõ aquela carta que lhi daua, et el rrey que llj daria aluisara por a(a)quele mãdado que llj leuaua; et demais que llj faria senpre por elo bẽ et merçee. [+]
1295 TC 1/ 529 Et, por que os da uila [a]c[or]darõ que lhi enuiasse dizer "senhor" [a] el rrey de Saragoca, pesoulhi muyto, pero en cabo ouueo de fazer. [+]
1295 TC 1/ 530 Conta a estoria que el rrey enuiou sua carta de rresposta [a] Abeniafa en esta maneira: que aquela cousa que el demãdaua que lha nõ podia fazer, a meos de demandar ajuda a el rrey dom Alfonso de Castela con que podesse hir; et esto que o faria logo que sse atreuesse a lidar cono Çide. [+]
1295 TC 1/ 532 Et Abeniafa nõno entendeu et enuioulhi demãdar que era aquilo que lhi enuiaua dizer, ou en qual lugar seria aquela torre. [+]
1295 TC 1/ 533 Et ouueo de saber Abeniafa et prendeuhos et meteuhos en priiões et deuhos a gardar. [+]
1295 TC 1/ 533 Et aa noite Abiagid et os outros presos et os mouros que os gardauã acordarõ de sse alçar c[õ]no alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 534 Et estaua ia agora o poboo todo enas oras da morte, ca uijã andar o ome et deitauase morto con fome, assi que todas as praças erã cheas de fossas. [+]
1295 TC 1/ 535 Et o Çide entrou en hũu chão, que estaua çerca do muro, cõ muy pouca gente, por sse guardar das seetas. [+]
1295 TC 1/ 535 Et abrirõ a porta et seirõ a eles, et cona muy grã coita das seetas et das pedras fezerõnos arredar. [+]
1295 TC 1/ 537 Et diselljs, se queriam que ele tomasse aquele preito en si, que fossem todos dhũu acordo et dhũa uoz, et que mostrassem muy grã sanha pola grã coita que auiã, et el que faria todo seu poder polos ajudar en elo. [+]
1295 TC 1/ 539 Et começou a cuydar en aquela parauoa et osmou que algũu auia visto o mal que fezera. [+]
1295 TC 1/ 540 Et o Çide estaua en lugar que vija muy bẽ o que Martin Pelaes fazia et teue bẽ mẽtes por elo, et ouue por ende muy grã prazer, por que tã bẽ oluidara o medo que soya a auer. [+]
1295 TC 1/ 542 Et acharõ que leuauã muy grãde auer en ouro et en prata et en aliofer et en pedras preçiosas do seu et dos da vila, que o enuiauã guardar a Murça. [+]
1295 TC 1/ 546 Eu mãdo aos que an de rrecadar por mj̃ as rrendas et todos os outros dereitos que uos nõ façã agrauamento nj̃hũu nẽ uos tomẽ mais do dizimo, assi com̃o mãda uossa ley et o auedes por huso. [+]
1295 TC 1/ 546 Et guardaruos ey com̃o amjgo a amjgo, et serey alcayde et alguazil; et, quando algũa querela ueher, eu uola farey logo enmendar. [+]
1295 TC 1/ 547 Et segurarõ seus curações et perderõ o muy grã medo que auiã, et cuydarõ a auer cobro do muy grã mal que ouuerom. [+]
1295 TC 1/ 549 Pois eu a primeira cousa que ey de fazer he de mjna gente en fazer en guisa que uiuã onrrados, de guisa que me possam seruir et guardar a mjnha onrra. [+]
1295 TC 1/ 549 Et, por que tu sabes do seu coraçõ; ca, ainda que nos queiramos al fazer, nõ temos tẽpo, senõ fazer o que ele mãdar. [+]
1295 TC 1/ 551 Pois conplistes meu mãdado, tenho por bẽ de uos fazer eno que me demãdardes merçee, que for cousa guisada que uos possa fazer. [+]
1295 TC 1/ 551 Et que en esto demãdassem o que quisesem demãdar; que, quanto eno seu senhorio, ele queria seer senhor de todo. [+]
1295 TC 1/ 552 Et deçeu ao alcaçer et mãdou dar a todos muy bõas pousadas arredor dele. [+]
1295 TC 1/ 552 Et ficou muy assessegado cõ o que llj Deus ajudara a gaanhar con muy grã lazeira, elle et todas suas gentes. [+]
1295 TC 1/ 553 Com̃o o Çide mãdou leuar Abeniafa para Jubala et llj fezo dar muytas peas [+]
1295 TC 1/ 553 Et depois fez catar muy ascondudamente pela vila todas as cousas de seus amjgos de Abeniafa, dizẽdo et jurãdo que, sse algũa cousa negasse que fosse sua et depois o soubesse, que os mãdaria matar por ende et que lljs mãdaria tomar todo quanto lj achassem. [+]
1295 TC 1/ 555 Et logo outro dia forõ todos ajuntados os mouros mays onrrados eno alcaçer, assi com̃o os el mãdara. [+]
1295 TC 1/ 555 Et passey muyta lazeira por auer Valença; et, pois Deus mha quis dar, queroa para mj̃ et para os meus, que mha ajudarõ a gaanhar, saluo o senhorio del rrey dom Afonso de Castela, meu senhor, que mãtenha Deus por muyto tẽpo et boo a seu seruiço; et, pois que uos sodes en meu poder, para eu fazer o que mj quiser dos corpos et dos aueres et das molleres. [+]
1295 TC 1/ 555 Mais eu tenho por bẽ et mãdo que todos os mais onrrados que moredes ena vila, en uossas casas et en uossas herdades, et nẽhũu de uos nõ tenha mays dhũa besta muar, et que nõ husedes d ' armas nẽ as tenades, senõ quando eu mãdar; et a outra gente que s[a]ya morar eno arraual da Alcudia, hu eu soya pousar; et que aiades duas mesquitas, a hũa ena uila et a outra eno arraual; et que aiades uossos alcaydes et uosso alguazil assi com̃o os ey postos; et que aiades uossas herdades et que mj dedes ende o dizimo dos fruytos; et a justiça que seia mjña; et eu que mãde lauar moneda qual me quiser; et os que quiserdes ficar comjgo a esta condiçõ, [ficade]; et os outros yde a Deus tã solamente conos corpos, ca eu (nõ) uos mãdarey poer en saluo. [+]
1295 TC 1/ 556 Et o Ccide guisouse con sua oste et uẽo lidar cõ ele. [+]
1295 TC 1/ 557 Et acordarõ de pregoar pela vila que nõ fosse nẽgũu ousado de se ir sen mãdado do Çide, senõ que, sse assi fosse, perdesse quanto leuasse et demais que o mãdaria matar por elo. [+]
1295 TC 1/ 558 Pois mj Deus quiso fazer tãta merçee et nos quis dar en que uiuessemos, querouos rogar que uaades a Castela a el rrey dom Afonso, meu senhor, et quero que llj leuedes do bẽ et da merçee que nos Deus fez, que llj leuedes duzẽtos caualos enselados et enfreados. [+]
1295 TC 1/ 558 Et mandoullis dar XXXta marcos de ouro para dona Xemẽa, con que se guisase para la yda. [+]
1295 TC 1/ 558 Et mandoullis dar trezentos marcos d ' ouro et outros trezentos de prata para quitar as arcas da area que enpenorara en Burgos aos judeus, et que lljs dissessem que llj perdoassem polo engano que lljs fezera, ca [con] coyta lho fezera; ca Martin Antolines fora ende ajudador. [+]
1295 TC 1/ 558 Et mandoullis dar para sua despensa todalas cousas que ouuessem mester muy conplidamente. [+]
1295 TC 1/ 559 Et andarõ suas iornadas ata que chegarõ a el rrey dom Afonso a Palẽça. [+]
1295 TC 1/ 559 Et dom Aluar Fanges et Martin Antolines enderençarõ logo a el rrey et beyiaronlhi as maos et encomẽdarõllj o Çide, assi com̃o lhi ele mãdara. [+]
1295 TC 1/ 559 Et ele mãdoulli dar recado et deullj seu porteyro con suas cartas, que lli dessem quanto ouuessem mester per todo seu rreyno. [+]
1295 TC 1/ 561 Desque chegarõ y, enuiarõ por Uidas et por Rrachel et dem[ã]darõlljs as arcas, et derõllis CCC marcos d ' ouro et CCC de prata, assi com̃o o Çide mãdara. [+]
1295 TC 1/ 561 Et, desque esto foy acabado, foronse para Sam Pero de Cardena, et o porteyro del rrey cõ eles, que llis fezesse dar todo quanto auiã mester. [+]
1295 TC 1/ 561 Quãdo esto ouuirõ, dona Xemena et suas fillas ficarõ os geollos en terra et gradecerõ muyto a Deus a merçee que llj fazia, a ele et a elas, en lljs dar o senhorio de Valença. [+]
1295 TC 1/ 561 Desi, en quanto ela et suas fillas guisauã suas cousas, dom Aluar Fanes enuiou tres caualeyros ao Çide, cõ que lli enuiou dizer com̃o o rreçebera muy bẽ el rrey dom Alfonso, et quanta onrra llis fezera, et com̃o rrecadarã con ele quanto quiserã et mais; et como rreçebera muy bẽ seu presente; et com̃o llj mãdara dar muy boos priuilegios de quanto gaanara et cõqueresse dali adeante, com̃o fosse delo senhor et o ouuesse liure et quite; et quantos quisesem para ele yr que fossem sem medo dele; et com̃o llj enuiaua sua moller et suas fillas muy onradamente; et com̃o ya hũu seu porteyro con eles, que llis daua quanto auiã mester; et que soubesse que muyto agiña seri[ã] cõ ele, ca nõ se detijnã por al, senõ por guisar suas cousas, per que fossem mais onradamente. [+]
1295 TC 1/ 561 Et deu ao abade mil marcos de prata, com̃o mãdara o Çide, para o moesteiro. [+]
1295 TC 1/ 561 Et prougue muyto cõ eles a dõ Aluar Fanes, et prometeullis de llis gaanar graça do Çide et de os ajudar quanto podesse. [+]
1295 TC 1/ 561 Et forõ a Medinaçele, et todauia o porteiro cõ eles, que llis fezesse dar quanto ouuessẽ mester, assi como el rrei mãdara. [+]
1295 TC 1/ 563 Et chegarõ a Molina, hu forõ muy bẽ reçebudos, ca llis mãdou dar Abucano quanto ouuerõ mester, et as ferraduras para as bestas, assi que llis nõ mingou ende nẽhũa cousa. [+]
1295 TC 1/ 563 Mais ¿quen uos poderia contar as muy grandes alegrias que hi aquel dia forõ feitas, tã bẽ dos mouros com̃o dos crischaos, en Ualẽça, en bofordar et en matar touros? [+]
1295 TC 1/ 565 Et uos seede aqui et eu et mhas conpanhas yremos lidar cõ eles. [+]
1295 TC 1/ 566 Mais, se teuerdes por bẽ, mãdade[me] dar CCC caualeyros de mais da mina cõpanha et sayremos daqui, quando cantar o galo, et meternos emos en çiada eno vale da Abufeyra. [+]
1295 TC 1/ 568 Et os mouros cuydarõ que era muy grã gente que llis uijnha en acorro aos cristaos et começarõ de fugir. [+]
1295 TC 1/ 570 Diz a estoria que o Çide et os seus que sse tornarõ para o cãpo et rroubarono, et tã grãde auer era o que hi acharõ que lli nõ podiã dar cabo, nẽ aas tendas, que erã muytas sen guisa; et muy grande auer en ouro et en plata et en caualos et en armas, assi que lli nõ podiã dar cabo, nẽ sabiã que tomar nẽ que leixar. [+]
1295 TC 1/ 570 Et tã grande foy o algo que acharõ que lli nõ pod[erõ] dar cabo en tres dias a collelo. [+]
1295 TC 1/ 571 Et enuiaualho en rreconoçimento de senhorio, et pola muyta onrra que mãdara fazer a dona Xemena, sua moller, et a suas filhas. [+]
1295 TC 1/ 571 Et el rrey enuioulhis mãdar dizer que nõ entrassem y, ata outro dia que seysse a eles. [+]
1295 TC 1/ 571 Et mandou dar muy boas pousadas a dõ Aluar Fanes et a Pero Uermudes et a todas suas cõpanas, et todo o que ouuerõ mester. [+]
1295 TC 1/ 573 Et acordarõ que o falassem cõ el rrey en sua puridade. [+]
1295 TC 1/ 573 Et el rrey começou a coydar et tornouse contra elles et disellis: - [+]
1295 TC 1/ 573 En el he ca nõ en mj̃; pero por uos ajudar enviemosllo dizer. [+]
1295 TC 1/ 573 Senor, çertos somos que o Çide nõ fara senõ o que uos mandardes et llj consellardes en esto et eno al; et, quando uos uirdes en hũu, acordaredes o mellor. [+]
1295 TC 1/ 574 Et o Çide, quando o oyo, começou a coydar hũa muy grã peça et disse contra elles: - [+]
1295 TC 1/ 574 Mays, poys el rrey, nosso senor, fala en elo, se nolo mandar, nõ posso y al fazer. [+]
1295 TC 1/ 576 Uos que sodes tio das donzelas, mãdouos que, desque fordes en Ualença, que as tomedes de mão do Çide, que uolas dara, et que as teñades de mjna mão, et que as dedes por molleres aos condes de Carrõ. [+]
1295 TC 1/ 580 Quen uos quisese contar as muy grandes alegrias et noblezas que o Çide mãdou fazer en aquelas uodas, en matar muytos touros, et quebrantar tauolados, et en bofordar, et en dar muytos panos a iograres, que erã y de muytas maneiras, et en todalas outras alegrias que a uodas perteeçiã? [+]
1295 TC 1/ 582 Et o Ccide ouue muy grã plazer, quando o ouuiu, ca bem auia tres anos que nõ lidara cõ mouros. [+]
1295 TC 1/ 585 Et desta guisa acabaremos o que quisermos et en outra guisa nõnos leixara yr, nẽnos querra dar nossas molleres para as leuarmos; et tollernos a [as] espadas que nos deu, Collada et Tiçõ; (que nos deu) et para esto conprir a mester que o metamos a rriso [ante o Çide] et ante os seus, et que façamos ende escarno; et desta guisa perdera sospeita de nos. [+]
1295 TC 1/ 585 Et ele nõ auera rrazõ de uos dizer de nõ por uos nõ dar uosas molleres, nẽ de uos teer mais consigo. [+]
1295 TC 1/ 586 Uos, fillos, ficaredes ena çidade et guardarnola edes; et nos outros, que somos doitos deste mester, yremos aa batalla. [+]
1295 TC 1/ 586 Et rresponderõ: -Çide, nõno teuesse Deus por bẽ que nos ficassemos ena uila; mais yremos uosco aa fazenda et guardaremos o uosso corpo com̃o se fossedes o conde dom Gonçaluo, nosso padre. [+]
1295 TC 1/ 587 Et o Cçide entẽdeulho et disse que nõ ouuesse medo, pois que messeieyro era, et que dissese sua rrazõ, et recadasse o que seu senhor llj mãdara, et que nõ te[u]esse medo nẽ uergonça. [+]
1295 TC 1/ 587 Vay, di a teu senhor el rrey Bucar que lli nõ darei Ualença, ca muy grande afam leuey pola gaanhar; et nõna gradesco a ome do mũdo, senõ ao meu Señor Ihesu Cristo et aos parentes et aos amigos que mha ajudarõ a gaanhar, et punarey por mãteela; et dizedelli que eu nõ soo ome para iazer çerrado et, quando ele nõ cuydar, ala llj yrey eu dar batalla; et, assi com̃o el trage XXIX rreys, ouuesse traiudo quantos mouros a en pagaismo, cona merçee de Deus (en que) eu creo a uençelos. [+]
1295 TC 1/ 589 Et el mãdoulhis que de muy grã manaa fossẽ todos cõ ele muy bem guisados, ca tijna por bẽ de dar batalla aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 589 Et, com̃o seyã de arrebato, nõ yam assi acabedelados com̃o os mãdara rrey Bucar. [+]
1295 TC 1/ 591 Senhor, uosso genrro Diego Gonçaluez a muy grã sabor de uos ajudar en esta fazenda, ca matou agora hũu mouro de que gaanou este caualo. [+]
1295 TC 1/ 593 Et fio per Deus que, mentre me uos assi ajudardes, que anpararemos Valença, que eu gaaney cõ muyto trabalho. [+]
1295 TC 1/ 594 Et os condes cuydarõ que posfaçauã deles et chamarõ seu tio Sueiro Gonçaluez; et seyrõ todos tres do paaço et forõse para a pousada. [+]
1295 TC 1/ 595 Et estes nossos genrros [som] entolladiços et feitos de maa uoontade et ferir as am et desonrrar as am et nõ auera y quen lo demãdar. [+]
1295 TC 1/ 595 Et o Çide nõ foy pagado desta rresposta et estranoua muyto, et disse que nõ falassem mais en elo, que nõ queria Deus, que os condes nõ uijnã de tal sanguj que nẽhũa maa cousa fezessem, nẽ llis uerria aa uoõtade de o cuydar, sequer el rrey dom Afonso os casou cõ elas; et, quando de tã maa uentura fossem que o diaboo os quisese tomar que fezessem algũa maa cousa, caro llis custaria. [+]
1295 TC 1/ 596 Et, el tornãdosse, o curaçõ comecoulli de ferir muy rigiamente, et começou a cuyldar no que llj disera dona Xemena. [+]
1295 TC 1/ 596 Et eles punarõ en andar per Ual Musgo et passarõ por Pora et pelo Barrocal et per Ualdemos, et leixarõ a Medinaçelle, et atrauessarõ pelo canpo de Barahona, et entrarõ eno camjno de Berlonga. [+]
1295 TC 1/ 596 Et, quando chegarõ a aquel lugar, mãdarõ a conpana yr deante. [+]
1295 TC 1/ 599 Desi comecou a cuydar et a chorar et a fazer muy grã doo por elas (et) cona muy grã coita en que estaua, assi que nõ sabia que fezesse, assi que osmou que, se [e]steuesse ali cõ elas, que nõ aueria de comer para si nẽ para elas; et, se o fosse buscar a algũu pobrado, que as leixaria en muy grã uentura, com̃o estauã feridas et sangoẽtas que uerriã y bestas ou aues et que as comeriã; et que, se o nõ fosse dizer ao Cide, seu tio, que o nõ poderia saber d ' outrẽ nẽhũu nẽ tomaria ende aquela vingança que deuia. [+]
1295 TC 1/ 600 Et por guardar estes diuidos que auemos cõ seu padre a mester que nos armemos et que nos matemos cõ eles ou nos dem nossas senhores, que nõ aia y outra cousa nẽhũa, ca senõ nõ somos para o mũdo. [+]
1295 TC 1/ 600 Louuado seia Deus et a bõa uentura do Çide; muas et panos aueremos para as leuarmos onrradamente a sseu padre; mais uos fezestes mal et (e) sen guisa en desonrrar taas molleres et fillas de tal padre, et nõ pode tardar muyto que uos nõ uenha ende mal et desonrra. [+]
1295 TC 1/ 601 Et começarõ a andar pelo rebredo, chamãdo et dando uozes [et] fazendo muy grã doo porlo mal que llis auia acaesçudo et por que as nõ achauã. [+]
1295 TC 1/ 601 Et andaronas buscãdo et non as poderõ achar. [+]
1295 TC 1/ 601 Amigos, mais nos ualrria que fossemos enpos aqueles traedores et nos matassemos cõ eles, polo mao feito que fezerom; ca nõ nos e onrra de nos tornar para o Çide, nosso senhor, a meos de tomar uingança, senõ nõ somos para ant ' ele; et, se os nõ podermos acalçar no camjño, uaamolos mostrar a el rrey dom Afonso, et digamosle ende a uerdade, per que faca ende a justiça que deue a fazer con dereito sobre tal feito; ca çertos seede que lli pesara, desque o souber, et estranalo a, ca ele as pediu ao Cide para llas dar por molleres. [+]
1295 TC 1/ 601 Et tomarõ logo o camiño et foron depus os condes, que sse nõ dauã uagar; mais eles erã ydos a mais andar et nõnos poderõ acalçar. [+]
1295 TC 1/ 603 Et eu guardaruos ey muy bem et muyto encubertamente, ata que o Cide, uosso padre, uos enuie mãdar com̃o façades; ca este lugar nõ e para uos, ca morreredes aqui de fome et de frio. [+]
1295 TC 1/ 604 Ben sabe Deus que da desonrra do Cide mj pesa muyto; et, quanto o mais ouço, tãto mj mais pesa ende; ca a y muytas rrazões por que [mj] deue a pesar: primeiramente polo meu, desi polo do Çide, desi polo de suas fillas; mais, pois que uiuas som, nõ e tãto o mal; ca, se foron desonrradas a torto elas, nõno mereçendo, podem seer uingadas a dereito, assi com̃o a mjña corte mandar. [+]
1295 TC 1/ 604 Et elle mãdoulhis dar muy bõas muas para as donas, cõ muy nobles selas, et guarnimentos et panos d ' ouro et de seda et de laa en penas ueyras et grisas. [+]
1295 TC 1/ 607 Et m[a]darõ ao ome bõo que senpre recodisse a elas et que senpre lli fariã algo. [+]
1295 TC 1/ 607 Et entõ acordarõ de ficar y algũu dia por rrazõ das donas, que uijnã fracas, et que o fezessem saber ao Çide, seu padre, que lli enuiasse mandar com̃o fezessem. [+]
1295 TC 1/ 607 Et Pero Uermudes, quando chegou ao Çide, contoulli todo o feito com̃o passara con el rrey dom Afonso, seu senhor, et da onrra que mãdara fazer a suas fillas et com̃o queria sobr ' elo fazer logo cortes en Toledo, ende a tres meses, et com̃o mãdara logo enprazar (logo) os condes para y. [+]
1295 TC 1/ 607 Et contoulli com̃o lli enuiaua mãdar et rogar que fosse y cõ aqueles que teuesse por bem; et que lli faria auer dereito dos jnfantes de Carrom, assi com̃o sua corte mãdasse; et quan nobres panos et guisamentos enuiara para as donas et com̃o erã ia en Molina. [+]
1295 TC 1/ 607 Pero do que Pero Uermudes lli cõtara (o) que passara con el rrey don Afonso ya tomãdo plazer, por que lli enuiaua mãdar que fosse aas cortes, ca fiaua ena merçee de Deus que aueria ende dereito do muy grã torto que rreçebera, nõno mereçendo. [+]
1295 TC 1/ 609 Senhora, nõ choredes, ca uossas fillas leixo en Molina viuas et saas, et dom Aluar Fanges cõ elas; et, se Deus quiser, bõa uingança aueredes ende, se pelo Çide nõ minguar; ca el rrey dom Afonso a muy grã sabor de nos dar ende dereito. [+]
1295 TC 1/ 609 Et uos en tãto tornadeuos a Molina et tragede miñas fillas, ca teno de falar cõ elas, per que mj digã a uerdade deste feito, per que eu uaa aa corte con çerta cousa, ante nosso senor el rrey, demãdar et coomar a desonrra de mjnas fillas. [+]
1295 TC 1/ 611 Et todos yã muy bẽ uestidos de muy boos panos et muy boos caualos et bõas armas para ajudar o Çide de corte et de guerra. [+]
1295 TC 1/ 613 Et, desque comerõ, mãdarõ carregar o escano et forõ con ele aos paaços de Galiana. [+]
1295 TC 1/ 614 Et, se dizedes de nõ, eu uos meterey hi as mãos et fareyuolo conoçer assi, ca soo de tal linagẽ que me nõ podedes engeitar de uosso par, et a meiadade das armas uos darey d ' auantaiẽ. [+]
1295 TC 1/ 617 Oyde quantos aqui estades, condes et rricos omes et jnfanções et caualeiros et todos os outros; mandouos et defendouos que nẽhũu nõ fale nẽ diga palaura desagui[sa]da, que nõ deua a dizer contra o Çide, nẽ contra nj̃hũu de sua casa nẽ de sua conpanha, senõ, o que o fezer, mãdalo ey escarmentar de muy maa maneyra; et mãdarll ' ey dar morte de traedor por ende. [+]
1295 TC 1/ 617 Et uos escollede quaes quiserdes et eu daruolos ey. [+]
1295 TC 1/ 617 Et peçouos, senhor, que mas mãdedes dar, ca nõ ã por que as teer contra mjna uoontade. [+]
1295 TC 1/ 617 Et entõ dõ Aluar Fanges leuantouse en pee et disse: -Çide, tẽede por bẽ de mj dar Colada, con que uos aguarde en quanto estas cortes durarẽ. [+]
1295 TC 1/ 617 Et os condes de Carrõ et seus amjgos coydarõ que queria uoluer a corte, et ouuerõ muy grã medo. [+]
1295 TC 1/ 619 Et uos, senor, mandastesma[s] dar a don Aluar Fanges, que aqui esta, et elle deullas por molleres, asi com̃o manda a ley de Nosso Senor Ihesu Cristo. [+]
1295 TC 1/ 619 Senor, o auer que o Çide demanda, que diz que llis deu, uerdade he; mays elles despẽderõ[no] en voso seruiço, por que dizemos que nolo deuẽ dar, poys que o despenderõ en uoso seruiço; pero, se achardes por dereyto que llo deuẽ dar, mandadellis dar prazo et yram a Carrõ, sua herdade, et farã entrega, asi com̃o uos mandardes. [+]
1295 TC 1/ 619 Et peçouos por merçee que, poys conoçẽ que lljs dey o meu, que melo mandedes dar sen outra contenda. [+]
1295 TC 1/ 619 Entõ disse el rrey ao conde Garçia Ordones que, se os condes aujã algo despeso en seu seruiço, que nõ auja culpa nj̃hũa o Çide, et que elle auja dereyto porlo enmendar a elles; mays o Çide non auja por que perder o seu. [+]
1295 TC 1/ 619 Et elles baratarõ quanto poderõ et enviaronllo, en guisa que se conpriu a entrega ata os quinze dias; ca coydarõ que o Çide non demandaria mays daquillo. [+]
1295 TC 1/ 622 Por que uos peço por merçee, senor, que me mandedes dar dereyto delles et do mao feyto et desonrra que me fezeron. [+]
1295 TC 1/ 622 Et, se mj uos et uossa corte nõ queredes dar dereyto, seia uossa merçee que mo leixedes a mj̃ tomar. [+]
1295 TC 1/ 622 Et por ende ey muy grã parte ena desonrra de uossas fillas; mays, poys uos ena mjna corte estades, nõ he dereyto de demandar senõ per mjna corte. [+]
1295 TC 1/ 623 Et por ysto uos digo aleyuosos et daruos ey uossos pares que uos metã a elo as maos: ou uos matarã ou uolo farã asi conoçer pelas gargãtas. [+]
1295 TC 1/ 623 Et eu oyrey ambalas partes et mandarey sobre ello o que achar por dereyto, segũdo foro dos fillos dalgo. [+]
1295 TC 1/ 625 Tornese para Molina, du llj soẽ dar parias aquelles mouros uençudos et catiuos, con que elle sol adubar sua prol ou se uaa para o rio d ' Umerna et adube seus moynos, ca mester os auera muyto agina; ca elle nõ e nosso par nẽ deue trauar en nos. [+]
1295 TC 1/ 625 Et, desque isto ouue dito, os do Çide começaronse a catar hũus outros cõ maos ollos et cõ maa catadura, et nẽhũu nõ ousaua falar a meos de mãdar o Çide, ca asi os auja castigados. [+]
1295 TC 1/ 627 Non sabes que as mjnas fillas tuas primas som, et ena sua desonra et ena mjna muy grã parte as et tu o deues a demandar et cõomar? [+]
1295 TC 1/ 627 Et el rrey don Afonso começou a dar muy grandes uozes et defendendo que non peleiasem ant ' el et que quisesem catar a sua onra. [+]
1295 TC 1/ 627 Et el rrey disellis que se defendessem cõ razõ et cõ mesura et que non trouxessem mal o Çide, ca nõ era para trager mal, ca elle guardaria o dereyto d ' ambalas partes. [+]
1295 TC 1/ 627 Et o conde Suer Gonçaluez leuãtouse en pee et disse: -Tiradeuos aca, sobrinos, leixade essas conpanas do Çide, villaos desonrados; ca, se sabor an de (d) lidar, bẽnos auondaremos de lide, se nosso senor el rrey o mandar et o teuer por bẽ, [et] non ficara per nos, com̃o quer que nõ som nossos pares. [+]
1295 TC 1/ 629 Et mandarõ a todos que se calassem et que oyssem a sentẽça que el rrey queria dar. [+]
1295 TC 1/ 629 Senor, peçouos por merçee que tenades por bẽ que seia eu hũu dos que am a lidar por uos; (et) que por tal me teño eu et tal he o feyto que elles fezerõ que fio ena merçee de Deus que tomarey ende dereyto. [+]
1295 TC 1/ 629 Mays os condes disserõ que nõ tĩjnã guisado de lidar logo et pedirõ por merçee que llis desse algũu prazo, et hiriã a Carrõ, sua herdade, et trageriã guisamento para lidar. [+]
1295 TC 1/ 631 Et tragiã cartas al rrey et ao Çide, en que llj enviauã demandar as fillas por molleres: a hũa para o jnfant[e] don Sancho d ' Arãgõ et a outra para o jnfant[e] Garçia Ramires de Nauarra, que erã fillos mayores que deujã herdar os senorios. [+]
1295 TC 1/ 631 Et el rrey mandou dar suas cartas de outorgamento de casamento et o Çide as suas. [+]
1295 TC 1/ 632 Et, senor, leixouos estes iij caualeyros que am a lidar, que fiquen en uossa guarda. [+]
1295 TC 1/ 632 Et el rrey mãdoulli que sse fosse a bõa uentura, ca ele guardaria os seus caualeiros de dano et guardaria todo o seu dereito, en tal maneira que entenderia que nõ faria y mingua nj̃hũa. [+]
1295 TC 1/ 632 Et o Cide leuantouse et foisse para os condes que forã alcaydes, et gradeçeulhi muyto quanto bem lhi fezerã en guardar seu dereito. [+]
1295 TC 1/ 633 Nõ queira Deus, Çide, que o tome, ante uos daria outro mellor, se o podesse auer; ca mellor enplegado e en uos ca nõ en mj̃ nẽ en outro nẽhũu, ca [co]n este caualo onrrades [a] Deus [et] a uos et a nos et a toda a cristaidade polos bõos feitos que cõ ele fazedes. [+]
1295 TC 1/ 635 Com̃o el rey foy a Carrõ et lidarõ os condes conos caualeyros do Çide [+]
1295 TC 1/ 635 Et o dia que aujã a lidar chegarõ y os condes muy bẽ acõpanados, cõ todos seus parentes et seus amigos, que os aujã d ' aguardar. [+]
1295 TC 1/ 635 Mays, com̃o quer que elles isto acordarõ, nõno ousarõ cometer ant ' el rrey, de que ouuerõ medo. [+]
1295 TC 1/ 635 Et essa noyte, ante do dia que aujã a lidar, tãbẽ os hũus com̃o os outros velarõ suas armas enas jgleias, v se mays pagaron cada hũus. [+]
1295 TC 1/ 635 Et el rrey mandou que se armassem os que aujã a lidar. [+]
1295 TC 1/ 635 Quẽ uos poderia contar quan grandes erã os doos que fazia o conde dõ Gonçaluo Gomez por seus fillos, que aujã a lidar? [+]
1295 TC 1/ 635 Et, quando chegou a eles, achoos armados; et beyiaronlli as mãos et disseronllj: -Senhor, nẽbresseuos com̃o o Çide nos leixou ena uossa merçee et ena uossa guarda; pedimosuos por merçee que nos anparedes et que nõ consintades que rreçebamos força nẽ torto en este lugar, (senõ) se nolo fezerẽ eno canpo aqueles con que auemos a lidar. [+]
1295 TC 1/ 635 Et el rrey mãdou pregoar que nõ fosse ousado nẽgũu de fazer força nẽ torto aos parentes do Çide, nẽ mal nẽhũu, nẽ de o cometer per nẽhũa maneira; senõ, o que o fezesse, que o mandaria matar por elo. [+]
1295 TC 1/ 637 Com̃o os caualeyros do Çide lidarõ cõ os condes [+]
1295 TC 1/ 637 Et el rrey meteos eno cãpo et mandou aos fiees que llo mostrassẽ per u sse aujã a guardar. [+]
1295 TC 1/ 637 Et seyo el rrey do campo et mandou aredar a gente de redor do cãpo sete passaes. [+]
1295 TC 1/ 637 Et, desque llis ouuerõ partido o sol, cada hũu conoceu muy bẽ o que auja a lidar cõ el. [+]
1295 TC 1/ 638 Et quebrantoullj as çĩtas et o peytoral, et caeu el et a sela pelas ancas do caualo, asi que coydarõ que era morto. [+]
1295 TC 1/ 639 Et Fernã Gonçaluez começou a dar muy grandes uozes; et, cona muy grã coyta que ouue das feridas, começou a yr fugindo. [+]
1295 TC 1/ 639 Et caeu Suer Gõçaluez pelas ancas do caualo en terra, asi que coydarõ quantos y estauã que era morto. [+]
1295 TC 1/ 639 Et, quando ysto vio, Gonçaluo Ansures, seu padre, começou a dar muy grandes uozes; et, cõ muy gran doo que ouue de seu fillo, ouue a dizer: - [+]
1295 TC 1/ 640 Et esta foy a enqueyiõ por que ficou Carrõ aos reys depoys dos dias do conde dõ Gonçaluo Gomez, padre dos que lidarõ, com̃o dicto e. [+]
1295 TC 1/ 640 Et leuou consigo os tres caualeyros que lidarã por el (leuoos) ãte dona Xemẽna et suas fillas, et fezollis contar as nouas ante ellas, et quanta onra llis fezera el rrey. [+]
1295 TC 1/ 642 Mays o Çide nõ llas quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 642 Meu senor, o gran soldã de Persia, oyndo a tua grã fama et a tua grã numeada dos bẽes que a en tj, enviate muyto saudar et te recebe por seu amjgo, asi com̃o o mays amjgo que a et que mays preça. [+]
1295 TC 1/ 642 Et leuou cõsigo o mesegeyro, et mandou guardar as alimarias. [+]
1295 TC 1/ 642 Et, quando forõ ante dona Xemena, o mouro omillouse a ela et a suas fillas, et quiso beyiar as mãos a dona Xemena; mays ela nõ llas quiso dar. [+]
1295 TC 1/ 642 Et entõ abraçoo en nume do soldã et disse, se fosse cristão, que llj daria paz. [+]
1295 TC 1/ 642 Et preguntoullj que, ontre aquellas cousas que el tragia, se auja y algũa do corpo do soldã, et por onra del beyiaria en ella, en sinal que, se el esteuesse deante, que llj daria paz eno onbro, segũdo uso dos mouros; por que entendia que seu senor era hũu dos mays onrados mouros do mũdo, segũdo sua ley. [+]
1295 TC 1/ 642 Senor Çide, se uos fossedes presente ante meu senor o soldã, por uos onrar mays daruos ya a comer a cabeça do seu caualo, segundo custume dos mouros; mays, por que en esta terra nõ a este custume, douuos eu este caualo, que, seguro seede, que este he o mellor caualo que a en nossa terra; et uos mandadeo tomar por onra do soldã, que ual mays ca nõ a cabeça coyta. [+]
1295 TC 1/ 648 Et os jnfãtes aujã nume. . . o d ' Arangõ, que casou con dona Sol, don Sancho, fillo del rrey don Pedro d ' Arãgõ que prendera o Çide ena batalla, asi como o a contado a estoria; mays, catando a muyta mesura que o Çide fezera contra elle eno soltar da priion, et que llj mandara dar todo o seu, et catando os bẽes que eno Çide auja et os grandes feytos que fazia, teue por bem que casasse seu fillo cõ sua filla, por que de tã alto linagẽ como o Çide ficasse en Arãgõ. [+]
1295 TC 1/ 648 Et o Çide mandou dar pousadas aos jnfantes ena sua orta de Villanoua, et madoullis dar quanto ouuessem mester muy cõpridamente. [+]
1295 TC 1/ 649 Filos, para uos et para uossas molleres quero eu este auer; et querouos dar cõ mjnas fillas as majs nobres et mays preçadas dõas que nũca forõ dadas cõ molleres; ca uos quero dar a meyadade do que aqui ueedes. [+]
1295 TC 1/ 655 Conta a estoria que hũu dia, iazendo o Çide dormindo en sua cama, aa meyanoite começou a coydar en sua fazenda, com̃o sse podesse parar ao muy grã poder dos mouros, que el rrey Bucar tragia. [+]
1295 TC 1/ 657 Et en todos aquelles sete dias ouue ende adeante a parauoa mays rigia, saluo ende que llj enfraqueçeu a natura, que se nõ podia mandar ena cama. [+]
1295 TC 1/ 657 Et vos, hermãna dona Xemena, et uossas cõpanas, guardaredes que nõ dedes uozes nẽ façades doo por mj̃, por que os mouros non entendã mjna morte. [+]
1295 TC 1/ 657 Et yde lidar cõ el rrey Bucar, ca çerto sõo, et uos seedeo, que auedes a uençer. [+]
1295 TC 1/ 658 Et o bispo balsamoo, asi com̃o el mandara. [+]
1295 TC 1/ 658 Et disserõ y suas vigias et suas missas, asi como llj el mandara et com̃o a atan onrado ome com̃o a el pertẽeçia. [+]
1295 TC 1/ 660 Muy ben se defendiã os cristãos, et tangiã tronpas et atãbores, et faziã muy grandes alegrias, asi com̃o o Çide mandara. [+]
1295 TC 1/ 660 Et esto durou bem oyto dias, ata que os cristãos ouuerõ guisad[a]s todas suas cousas para sua yda, com̃o o Çide mandara. [+]
1295 TC 1/ 661 Conta a estoria que, a cabo de noue dias que el rrey Bucar chegou a Ualẽça, a conpaña do Çide tĩjnã ia guisadas todas suas cousas para se ir a Castela, ca Gil Diaz nũca sse en al traballou estes IX dias, senõ [en] conprir o que o Çide mandara. [+]
1295 TC 1/ 661 Et o corpo del foy guisado en esta maneyra: com̃o ia oystes que foy balsamado, et por esta razõ ficou o corpo yrto et colorado, et os ollos ygualmente abertos, et a barua muy longa et muy apostamente, asi que todo ome que [o] visse coydaria que era uiuo. [+]
1295 TC 1/ 661 Et ya de hũu cabo Gil Diaz et do outro o bispo, que o guiaua et subtĩjna, assi com̃o elle mandara. [+]
1295 TC 1/ 662 Et dõ Aluar Fanes et as outras gentes, depoys que os mouros forõ uençudos, roubarõ o campo, en que achauã muy grande auer, assi que llj nõ podiã dar cabo. [+]
1295 TC 1/ 666 Et fezo muyta onra al rrey don Ramiro et ao jnfante d ' Arangõ, ca llis mandou dar todo quanto aujã mester, a elles et a suas conpanas. [+]
1295 TC 1/ 667 Et asentarõno eno escano que el rrey dõ Afonso mandara laurar. [+]
1295 TC 1/ 667 Et dona Xemena et Gil Diaz et as outras conpanas ficarõ en Sam Pedro, com̃o o Çide mandara. [+]
1295 TC 1/ 667 Et outrosy ficarõ y dõ Aluar Fanes et Pero Uermudes et Ordono Uermudes cõ dõna Xemena et cõno bispo, ata que pagarõ o que o Çide mandara en seu testamento. [+]
1295 TC 1/ 668 Conta a estoria que, depoys que dona Xemena ficou en Sam Pedro, (et) Gil Diaz sẽpre catou pola seruir, asi com̃o o Çide mandara; et seruiaa tã lealmente et tã bem que era hũa grã marauilla. [+]
1295 TC 1/ 668 Outrosy Gil Diaz tomaua tamano sabor en mandar pensar do caualo Baueca, que era hũa grã marauilla; asi que as mays vezes elle o leuaua a agoa. [+]
1295 TC 1/ 668 Et, desque forõ aquedad[a]s, guardarõnas muy bem. [+]
1295 TC 1/ 669 Et este abade et Gil Diaz enviarõ polas (polas) fillas do Çide et dela, que a veessem enterrar a seu enterramento et que veessem herdar todo o seu. [+]
1295 TC 1/ 671 Conta a estoria que dez ãnos, depoys que o Çide foy finado, esteue o seu corpo sobre a terra, asentado ẽno escano, sub o tabernaculo que el rrey dõ Afonso mandara fazer. [+]
1295 TC 1/ 671 Et tijna a espada ẽna mão seestra et as cordas do manto ena mão destra, asi com̃o el rrey dõ Afonso o mandara poer, saluo que llj mudauã os panos et tornauano en aquela meesma maneyra. [+]
1295 TC 1/ 671 Et, estando todos aa pedricaçõ que o abade fazia, (et) o judeu entõ começou aa coydar et dizer ontre sy: - [+]
1295 TC 1/ 671 Et começou a dar muy grandes uozes, asi que todos os que estauã fora da jgleia o oyrõ. [+]
1295 TC 1/ 671 Et, des aquel dia endeante, esteue o corpo do Çide sempre en aquela maneyra, que nũca llj poderom mudar os panos nẽ sacar a espada da beyna nẽ metela mays. [+]
1295 TC 1/ 673 Et, quando finou, mandousse soterrar ena plaça, çerca do caualo do Çide, ca en sua vida (o) mandara [y fazer] sua subpultura muy bem laurada. [+]
1295 TC 1/ 674 Et peçouos por merçee et por mesura et por onra desta sua signa que mj mandedes dar esta presa. [+]
1295 TC 1/ 674 Et foy por beyiar as mãos a el rey, mays el nõ llas quiso dar, por que era clerigo de missa. [+]
1295 TC 1/ 676 Et, coyda[ndo] os fisicos darllj consello, creceullj a jnfirmidade cada dia mays. [+]
1295 TC 1/ 677 Et guardate, nõ te pares ante mj̃; ca, se te ante mj̃ paras, sabe por çerto que te mandarey matar; ca a mjna filla a mj̃ conuẽ de a casar, ca nõ com̃o quiserẽ os condes et os ricos omes et os outros omes onrados que en estes consellos som. [+]
1295 TC 1/ 677 Et ouue seu consello cõ elles, se daria sua filla dona Orraca al rey d ' Arangõ, que lla enviaua pedir. [+]
1295 TC 1/ 677 Senor, segũdo que ela foy casada, tẽemos que he hũu dos bõos casamentos que llj podedes dar, segundo nos entendemos. [+]
1295 TC 1/ 679 Senor, en teu poder som os reynos, ca tu es rey sobre todos os reys, et teu he o poder de dar et de toller. [+]
1295 TC 1/ 679 Et, Senor, tu me desche reynos a mandar, mays ca eu nõ mereçia. [+]
1295 TC 1/ 679 Outrosy, Senor, non desampares estes reynos de Castela [et] de Leõ, que ficã en muy gram desemparo por mĩgoa de senor, nẽ queyras dar lugar aos eemigos da tua santa fe catolica, et guarda os teus altares, en que sse consagra cada dia o teu santo corpo, nẽ des lugar aos maos que queiram andar soltos pela terra, fazendo muyto mal aos mesquinos [et] roubando os caminos. [+]
1295 TC 1/ 681 Pero, temendo sempre que a jgleia os mandaria partir, a elle et aa rreyña, por que erã parentes muy chegados, et casarõ sen despẽsaçõ de sancta jgleia, (et) daua todalas fortelezas aos seus, que as teuessẽ por elle. [+]
1295 TC 1/ 682 Et demãdou aos naturaes da terra que llj dessem a terra que tijnã dela; et elles nõ llo negarõ et, por gardar a lealdade et boo deuedo que auiã cõ sua senora natural, derõllj a terra, cada hũu assy com̃o a tijnã. [+]
1295 TC 1/ 682 Et, senor, douuos o corpo et as mãos et a boca que uos fezerõ a menagẽ, que tomedes ende enmenda qual teuerdes por bem et uossa corte mandar. [+]
1295 TC 1/ 682 Et el rey, cõ muy gram sana, foy mouydo por fazer mal ao cõde, mays consellarõllj seus omes bõos que o non fezesse por nẽhũa guisa, nẽ danasse a fama bõa que auya; ca o conde guardara lealdade a sua senora natural et a elle daua seu corpo en aquela maneyra, en guisa que conprisse a ambos os senores seu dereyto. [+]
1295 TC 1/ 684 Ca elle coydaua ende adeante erdar os reynos de sua moller. [+]
1295 TC 1/ 684 Et lidarõ cõ elle ontre Astorga et Leom, en hũu lugar que dizẽ Viadangos. [+]
1295 TC 1/ 685 Et ouuerã de lidar en canpo. [+]
1295 TC 1/ 685 Et os prelados et os. altos omes acordarõ en esta maneyra: que, por que el rey d ' Arangom era mayor de dias et [demays] que era casado con sua madre, com̃o quer que estauã partidos, et el rey dõ Afonso era nyno, que llj enuiasse rogar con aquelles prelados et cõ aquelles omes bõos que llj leixasse o seu desenbargadamente, et que llo gradeçeria muyto et llo tornaria en ajuda, ca bem uija que llo nõ poderia teer a dereyto. [+]
1295 TC 1/ 685 Et, poys que elle tã bem demanda o seu, dereyto he de llo dar. [+]
1295 TC 1/ 690 Et, por que nõ era dereytureyro nẽ conplia a justiça com̃o deuya eno reyno de Portugal, (et) o papa ouue seu consello sobre elo, et enviou mandar a dom Afonso, conde de Bollona, que ueesse a Portugal guardar o reyno de seu yrmão dõ Sancho. [+]
1295 TC 1/ 696 Et, senor, se uos dizedes de nõ, eu uos darey lide campal em Paris, a Peti Ponte. [+]
1295 TC 1/ 696 Loado seia Deus, por que mj quiso dar [por] moller filla de alto om̃e [et] de tal lugar, et neta de gram cabedel, com̃o uos sodes, conde dom Ramõ. [+]
1295 TC 1/ 697 Et o emperador envioullj sua carta cõ aquelle meesmo laurador, en que llj enviaua mandar que logo, uista a carta, llj entregasse sua herdade, et que llj fezesse enmenda do mal que llj fezera. [+]
1295 TC 1/ 697 Et mandoulles muyto en puridade que guisasem seus caualos para se yr cõ elle, et foysse cõ elles para Galiza, et nõ quedov d ' andar [de] dia nẽ de noyte. [+]
1295 TC 1/ 699 Et disselle que seysse logo outro dia aa batalla, et elle que o aiudaria, en guisa que venceria os mouros. [+]
1295 TC 1/ 699 Et logo outro dia gram manaa armarõsse os cristãos, et os mouros veerom da outra parte, et lidarõ muy fortemente; et prougue a Deus que forõ os mouros vençudos y et mal andantes, segũdo que o prometera o santo confessor. [+]
1295 TC 1/ 701 Et eu por guardar nossa onrra et nossa fazenda uim aqui, ca nõ (nõ) por outro mal que ẽno curaçõ tena. [+]
1295 TC 1/ 703 Et el rey, veendo a fronta que llj faziã, queria(n)a dar a alguem que lla teuesse; mays nõ achou quẽ lla teuesse. [+]
1295 TC 1/ 704 Et elles consellarõ a don Garçia Fernández de Castro que desse o njno a guardar ao conde don Enrique, que era poderoso et muy amado dos d ' Estremadura, et que por esta razõ quedaria o desacordo que auja ena terra; et a elle que faria seu mandado et o onraria com̃o a seu mayor. [+]
1295 TC 1/ 704 Et elles receberõno et derõno a guardar a Garçia Gonçaluez d ' Aça. [+]
1295 TC 1/ 706 Et o conde don Anrique demandou logo a terra aos sobrinos de dõ Garçia Fernandez, mays elles nõ lla quiserõ dar ata que nõ ouuess[e] el rey quinze anos, asi como seu padre mandara. [+]
1295 TC 1/ 706 Mays os sobrinos saluaronse de trayçom, dizendo que nunca el rey lla demandara; et asi ficauã elles por sen culpa. [+]
1295 TC 1/ 706 Et elles aynda de cabo quiseron deytar a culpa aos sobrinos de Garcia Fernandez; mays elles disserõ que llis nõ dariã nẽhũa cousa, ata que ouuesse el rey quinze anos; et, quando este tempo fosse conprido, que llj dariã a terra, asi com̃o a seu senor. [+]
1295 TC 1/ 706 Et sobre esto foy creçudo o gresgo ontre elles, [et], os que a terra aujã a guardar, deytauã[na] a mal, correndosse hũus outros et fazendose muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 709 Et era segudado, com̃o se fosse culpado de morte, et desherdado; com̃o se de der[e]yto nõ ouu[e]sse de herdar, ou com̃o se nõ fosse fillo del rrey dõ Sancho et neto do emperador d ' Espana, fillo de seu fillo mayor, que deu[era] herdar Castela et Leõ enteyramente; que mal fezera elle, que falar nõ sabia, nẽ conoçia a ssy meesmo, foras tanto que o queria desherdar el rrey de Leom, seu tio? [+]
1295 TC 1/ 709 Et dom Fernã Rruyz nõ lla (nõ lla) queria dar; et defendiasse cõ esta rrazõ: dizendo que el rrey dõ Sancho, seu padre, mãdara que llj nõ desem nẽhũa terra ata que ouuesse quinze ãnos. [+]
1295 TC 1/ 709 Et o conde dõ Manrrique fezo guardar el rrey bem afora da vila. [+]
1295 TC 1/ 710 Conta a estoria que dõ Fernã Rruyz de Castro, sentindose muyto apremado dos condes, sey[u] a elles ao cãpo para lidar cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 710 Et lidarõ en hũu. [+]
1295 TC 1/ 710 Et, desque el rrey ouue dez ãnos, veerõsse para elle os rricos omes et os omes boos da terra, seus vasalos, para andar cõ elle cada lugar. [+]
1295 TC 1/ 713 Et eu, senor, nõ vim por uosso peyto, senõ por conplir meu deuedo et guardar meu dereyto. [+]
1295 TC 1/ 713 Et entõ veerõ a elle seus rricos omes et derõllj a terra, asy com̃o cada hũu a tijna, ante do plazo que el rrey don Sancho mandara. [+]
1295 TC 1/ 716 Et acordarõ que a matassem et (fezerõno) assi (et) cobrariã seu senor, que tijnã perdudo. [+]
1295 TC 1/ 716 Mal fazes et caramente cho demãdara a ti et a teu rreyno. [+]
1295 TC 1/ 716 Tã grã sana a Deus contra tj, por este pecado, que o demandara a ti et a teu rreyno. [+]
1295 TC 1/ 717 Et lidarõ cõ el rrey dõ Fernando en Vale Musgo, et foy seu cabedel Nuno Rrauya. [+]
1295 TC 1/ 718 [et], auendo muy grã sabor de auer para si os omes boos, troixe preytesia cõ dõ Fernan Rruyz, que sse veesse para elle et fosse seu vassalo, et que llj daria muy bõa terra que teuese delle. [+]
1295 TC 1/ 720 Et achouse cõ elle o jnfante en hũu lugar [que dizen] Aregual et lidarõ y, et forõ os de Portugal vençudos; et matou et prendeu moytos delles et seg[u]do[u] os outros, en tal maneyra que foy muy grã seu dãno. [+]
1295 TC 1/ 720 Et lidarõ çerca da villa. [+]
1295 TC 1/ 723 Yrmã[a], nõno far[ey], ca nõ e guisado; ca dõ Afonso e [o] mayor et a el darey a sina, ca elle deue herdar o rreyno. [+]
1295 TC 1/ 723 Et a uos, yrmaa, ajudarey quanto poder com̃o a jrmaa a todo uosso dereyto, se uos quiserem toller algũa cousa das uossas arras; mays guardademe de tã grande erro, en que me poderiã os omes trauar cõ der[e]yto. [+]
1295 TC 1/ 723 Et el rrey quisollj dar a sina et a terra assy com̃o a tijna. [+]
1295 TC 1/ 726 Et, desque el rrey don Afonso, com̃o ia oystes, mandou cercar os castellos da rreyna sua m[ad]r[asta], que auiam nume Aguiar et Monteagudo, teuerõnos muy bem os caualeyros que os tijnam, asi que os nõ quiserõ dar por nẽhũa maneyra. [+]
1295 TC 1/ 729 Conta a estoria que o muy noble rrey dõ Afonso de Castela, que soube sempre gaanar preço et onrra et melloria sobre os rreys seus vezinos, et quiso enmendar sua vida et seu estado com̃o om̃e de grande entendemento; et foy muy granado et muy ardido et muy temudo en sua terra et ẽna allẽa et muy conplido en justiça, et daua muy grandes dõas. [+]
1295 TC 1/ 730 Et por guardar sua fronteyra fezo laurar o castelo de Laroos. [+]
1295 TC 1/ 731 Et por esta rrazõ nõno quiserõ ajudar en esta lide bem, ca nõ erã cõ elles seus curações, por que o teuerõ por muy grã desonrra. [+]
1295 TC 1/ 731 Mays nõ quis Nostro Senor Ihesu Cristo que os cristãos seysem ende cõ onrra, ca nõ erã todos de hũu curaçõ nẽ de hũu ajudoyro, nẽ ajudarõ seu senor assy com̃o deuerã. [+]
1295 TC 1/ 731 Et el rrey meesmo seyu ende muy ferido et quebrãtado; et sacarõno ende per força, ca el coydara y a morrer; mays nõ llo quiserõ consentir. [+]
1295 TC 1/ 733 Et, quando ouue xvj ãnos, sentiusse do mal et da desonrra del rrey seu padre (del rrey seu padre), que rreçebera dos mouros, et enviou demandar cruzada ao papa; et enviou desfiar o Muramolim, que llj daria batalla ende a hũu ãno onde el quisesse. [+]
1295 TC 1/ 734 Et, teendoos çercados, ouuerõ preytesia cõ el rrey, que llj dariam a custa que auya feyta en aquela vijnda, et que desçercasse a vila et fosse sobre Bordel, et sobre os outros lugares, et que llj fariã preito et menagem (et) que, se elle ouuese Bordel, que lle dariã a vila de Bayona. [+]
1295 TC 1/ 734 Et os da vila et os da Gascona, vi[rõ]se en muy grande perigoo, ca elles nõ auiã acorro de nẽhũa parte, et mouiam moytas preytesias al rrey, que lle dariã muy grande algo et que se leuãtasem de sobre elles. [+]
1295 TC 1/ 734 Et el rrey, quando o soube, pesoulle moyto et troixe preytesia cõnos da vila, que llj dessem a custa que y auya feyta, et que os desçercaria, en esta maneyra: que yria contra os mouros et que lidaria cõ elles et deytalos ya da terra; et, se Deus o troyxese cõ saude, que el rrey de Ynglaterra que os liu[r]ase per batalla, senõ que llj dessem a vila chaamente et a terra, et fossem seus vasalos. [+]
1295 TC 1/ 735 Et, quando el rrey dõ Afonso soube com̃o era perdudo o castelo, te[m]eusse que veesem os mouros mays adeante, com̃o erã muy grandes gentes et el non tijna logo guisado para lidar cõ el[les]; et mandou apelidar toda a terra. [+]
1295 TC 1/ 735 Et ouue seu cõsello cõnos prelados et cõnos omes boos da terra, que mays ualrria lidar cõnos mouros, et vençer ou morrer, ca veer cada dia tantos pesares et tantos astragamentos ẽna terra. [+]
1295 TC 1/ 735 Et tanto o aficou que o fezo jurar que, ende a hũu ano, que daria batalla a quantos creesem en Mafomad, que a ela quisesem vĩjr. [+]
1295 TC 1/ 738 Conta a estoria que, estando el rrey en Toledo, chegoullj o arçebispo don Rrodrigo, que fora demandar a cruzada et prehegala per muytas terras. [+]
1295 TC 1/ 738 Et jsto era para as gentes que o uẽerã ajudar, sen a muy grã custa que el fazia conos do seu senorio, ca erã y de fora bẽ XXXta mil omes de caualo, et a gente meuda era sen conta. [+]
1295 TC 1/ 740 Et os mouros virõsse muy coytados, et mouiã muy bõa preytesia, que os leixassem seyr cõnos corpos tan solamente et que llj dariã a vila cõ todo o algo. [+]
1295 TC 1/ 742 Et ali estau[a] atendendo a oste dos cristãos, ca nõ tijn[a] en talante de lidar cõ elles, ca se temi[a] muyto de las ajudas que auia el rrey. [+]
1295 TC 1/ 742 Et moue[u] logo para Beeça, et enviou muy grande gente, que guardassem o porto das Nauas, por que nõ podessem passar os cristãos, et sobirõ ena serra pola guardar. [+]
1295 TC 1/ 744 Et, quando os mouros virõ com̃o os cristãos erã pasados ante elles, pesoulles muyto et foylles muy grã mal Et os reys mandarõ ficar as tendas en hũu lugar a ollo dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 744 Et o Myramamolim mandou trager a sua tenda et mandoa ficar a tenda en der[e]yto da del rrey de Castela; et veeõ suas azes paradas, ben acabdeladas de muytos mouros et muytos rreys et muytos omes onrrados, para les dar batalla. [+]
1295 TC 1/ 744 Mays os cristãos nõ teuerõ por bem de lidar esse dia, por que vijnã os caualos cansados do porto, que veerã armados. [+]
1295 TC 1/ 744 Et, quando vyu que nõ queriã lidar aquel dia, mãdou arincar a tenda de seu lugar et tornousse hu ante estaua. [+]
1295 TC 1/ 744 Et mandarõ que comũgassem et que sse guisasem para outro dia lũens com̃o entrassem ẽna batalla. [+]
1295 TC 1/ 745 Mays eu veerey com̃o uos aguardaredes padre en este lugar. [+]
1295 TC 1/ 745 Et estauã ẽno curral moytos rreys et altos omes et bem trijnta mil caualeyros, muy bem guisados para guardar o Myramamolim; et deante o curral muytas azes paradas de muytos mouros muy bem guisados, assy que espanto seria de oyr. [+]
1295 TC 1/ 745 Et fora das azes andauã muytos beesteyros et arqueyros, tãtos que nõ auyam conta; et outros cõ dardos et cõ gurguzes, que feriam tam bem fogindo com̃o tornando. [+]
1295 TC 1/ 749 Et o poo era tamano que os seus nõno podiã ueer para aguardar[lo] et aguardaua Sancho Fernandez a sina de Madrid[e], coydando que era o pendõ de dõ Diego. [+]
1295 TC 1/ 749 Et entõ os mouros forõ esforçando et tornando os que yã fugindo; et, cõ muy grande esforço que llis deu, começarõ a lidar. [+]
1295 TC 1/ 749 Et, estando en jsto, envioullj dizer don Diego que fosse tomar a onra da batalla, que Deus llj queria dar; ca logo seria uençuda sol que el chegasse. [+]
1295 TC 1/ 752 Et alçarõsse muytos mouros en hũa pena muyto alta, et coydarõ y a escapar; et, os cristãos chegando aa pena, leixouse caer conos mouros, et morrerõ y todos. [+]
1295 TC 1/ 752 Et os cristãos passarõ Grandarizas eno acalço, et chegarõ çerca Belches. [+]
1295 TC 1/ 754 Outrossy os rreys d ' Arangõ et de Nauarra teuerõ que dõ Diego soubera muy bem partir et guardar a onrra del rrey seu senor, et que daua a elles muy grande auer; et asi forõ todos pagados do que dõ Diego mandou. [+]
1295 TC 1/ 754 Et os mouros, cona muy grã coyta, desampararõ a vila, et forõsse para o alcaçer; et preyteiarõ que desem al rrey mĩl vezes mil morauedis de plata et que os leixasse(m) ena vila por seus vasalos, et que llj dariã seu tributo cada ãno sabudo. [+]
1295 TC 1/ 754 Et en cabo os arçebispos et os prelados mandarõ, sub pẽa d ' escomoyõ, que nõ ouuesse y pre[y]tesia nẽhũa, senõ que tomassem a vila per força. [+]
1295 TC 1/ 754 Outrosy conta a estoria que el rrey dõ Afonso, poys que ficou en seu rreyno, c[a]tãdo com̃o o seruirã os condes et os rricos omes, poles dar galardõ herdoos muy bem et poselles mays terras da que ante tijnã. [+]
1295 TC 1/ 756 Et os rricos omes et os bispos et os omes boo[s] da terra faziam muyto bem; et nõnos podia auondar, tanta era a gente dos pobres. [+]
1295 TC 1/ 759 Et o conde dõ Aluaro ouue sua fala cõ elle, que gui[s]asse com̃o ouuesse el rrey et que llj daria por herdamento [hũa aldea] a que diziam Calçada. [+]
1295 TC 1/ 759 Et a rreyna, com̃o era de boo entendemento et muy corda, ouue seu consello cõnos rricos omes et conos prelados do rreyno a quem daria seu yrmão el rrey a criar, ca ela nõno queria dar a nẽgũu sem seu cõsello delles. [+]
1295 TC 1/ 759 Et, quando forõ ajũtados, disse ella com̃o tijn[a] por bẽ de dar seu yrmão el rrey ao conde dõ Aluaro en guarda, et que llis rrogaua que a conssellassem com̃o fezesse, ca ela nõ queria fazer nẽhũa cousa sen seu consello delles todos; pero todavia dizendo ben del conde, et que a elle conuijna que teuesse el rrey mays ca outro nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 765 Et enviou a ela Martin Nõiz de Feneiosa, cõ [car]t[a]s muyto [aficadas] en que llj enviaua demandar os castelos et os portos do mar. [+]
1295 TC 1/ 765 Bem sey eu qu[e] esto que o nõ manda meu yrmão n[ẽ] lle plaze ende; mays, poys que a uo[z] de meu yrma[o] me los demanda, querollos dar et nõnos quero mays rreteer. [+]
1295 TC 1/ 765 Et, quando esto oyrõ, virõ que o errarõ en dar o castelo a Sancho Fernandez, temendo que sse ficaria cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 765 Et troixerõ preytesia cõ el rrey de Leõ que leixasse o castelo de Santo Yuanes de la Mota et que llj dariam o castelo de Tedra et X mil morauedis. [+]
1295 TC 1/ 765 Et, elles estando eno chaão por lidar, veerõ abbades et rreligiosos et avẽerõnos. [+]
1295 TC 1/ 769 Com̃o a rreyna enviou al rey de Leõ demãdar acorro [+]
1295 TC 1/ 769 Et enviarõ dizer ao conde dõ Aluaro que nõ leixauã de seyr cõ medo del, mays que os apremaua a lealdade, que nõ queriã yr contra seu senor, et que lidariã cõ el et cõ quanto poder auya. [+]
1295 TC 1/ 769 Et el rrey entõ enviou mãdar aos rricos omes que sse nõ fossem. [+]
1295 TC 1/ 769 Et elles caualgarõ logo sen outro alõgamento et andarõ seu camjno, nõ sse parando ẽ nẽhũu lugar. [+]
1295 TC 1/ 769 Et sobirõ logo enos caualos et veerõ a mays andar enos caualos a Vilarpando. [+]
1295 TC 1/ 771 Et acordarõ todas as gentes que fossem lidar cõ elle et que o fossem deitar [da] terra. [+]
1295 TC 1/ 771 Et el rrey dõ Fernando envioulle dizer et rrogar que lle nõ corresse a terra, nẽ llj fezesse tãto mal; et que deuya (auya) auer muy gram prazer pola gram merçee que Deus lle fazia en dar a seu fillo rreyno et terra onde lle veera ia muy grã guerra et muyto dãno, et ende adeante nõ lle uerria ende se nõ seruiço et ajuda. [+]
1295 TC 1/ 773 Senor, pesete deste mal tã desguisado com̃o este: dizer que el rrey aia a demandar tregoa para andar per sua terra. [+]
1295 TC 1/ 775 Et o conde alçousse ẽno castelo de Orzeiõ; et çercoo et ouue a dar o castelo, por tal preytesia que o posesem en saluo fora da terra. [+]
1295 TC 1/ 776 Et enviou demãdar para elle a filla do emperador de Alamana, a que diziam dõna Beatrix. [+]
1295 TC 1/ 776 Et envioulle dizer seu padre, el rrey de Leõ, que nõ teuesse çercado seu vasalo, se nõ que uerria cõ el lidar. [+]
1295 TC 1/ 777 Et, tẽendoos y çercados, el rrey dõ Fernando ouue muy gram pesar, por que lles nõ podia acorrer, catando rreuerença a seu padre, por nõ tornar mão yrada contra elle nẽ contra a madre esso meesmo; ca nũca en nẽhũa cousa lles foy senõ obediente, et fazia quanto elles mandarõ, et nẽhũa cousa nõ fazia sem seu mandado da rreyna, sua madre; et tanto lles era ob(i)ediente que nũca lles fillo foy mays. [+]
1295 TC 1/ 777 Et bem deuedes entender que fazedes uosso mal ẽno mal que a mj̃ fazedes; et, se uos quiserdes, ia mesura deuia y a ualer; ca eu vedar o poderia a todo rrey de Leõ, mays nõ posso a uos que sodes meu padre, nẽ seria cousa guisada; mays conue[n]mo de sofrer ata que uos entendades o que fazedes". [+]
1295 TC 1/ 777 Et el rrey seu padre envioulle dizer que llo fazia por dez mĩl morauedis que llj auya a dar el rrey dom Anrrique polo canbyo de Santo Yuanes de la Mota et, se llos el desse, que llj nõ faria guerra nẽhũa. [+]
1295 TC 1/ 777 Et duroulle bem sete meses; desy morreu tam poble que nõ auiam en que o leuar a Ocles, du sse mandara subterrar, nẽ para candeas. [+]
1295 TC 1/ 777 Et entõ a rreyna mandoulle dar quanto ouuerõ mester et hũu pano d ' ouro para sobre o ataude. [+]
1295 TC 1/ 779 Et preyteiarõ cõ elle que os leixasse seyr solamente cõnos corpos et que lle dariã os castelos. [+]
1295 TC 1/ 780 Et en tal maneyra escarmentarõ os mouros que nõ ousauã andar nẽ seyr aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 782 Conta a estoria que el rrey, estando sobre Jahem, ouue seu consello cõnos omes bõos da oste como nõ tijnã guisado para cercar [a] vila, poys nõ tragiã engenos, et que seria mellor andar pela terra et astragala ca nõ ficar aly. [+]
1295 TC 1/ 782 Et el rrey de Beeça pediullo; et ajudarõno(s) os caualeyros et os rricos omes. [+]
1295 TC 1/ 782 Et os mouros, veendosse maltreytos, troixerõ preytesia por el rrey de Beeça, que dariã al rrey quanto auer auya na vila et no alcaçer, et porlos corpos tã solamente que llj dariã oyteẽta mil morauedis de plata. [+]
1295 TC 1/ 784 Et coytarõnos en tal maneyra que disserõ que queriam dar o alcaçer et que os leixassem seyr cõnos corpos. [+]
1295 TC 1/ 784 Et os mouros cõna grã coyta disserõ que queriam dar o castelo. [+]
1295 TC 1/ 784 Et, quando quiso el rrey, os mouros nõ quiserõ et disserõ que llo nõ dariam. [+]
1295 TC 1/ 784 Et os mouros, veendosse en muy gram coyta, disserõ que queriam dar o alcaçer de todo en todo. [+]
1295 TC 1/ 784 Et estaua y cõ elles dõ Al(a)uar Peres, et rrogarõlle que troixesse preytesia cõ el rrey, et que ficaria el rrey mouro por seu vasalo, et que llj daria cada ãno suas parias, et que llj daria logo os catiuos que auia ena vila, [et] que lles nõ cortasse hũa orta nẽ lljs fezesse mays mal. [+]
1295 TC 1/ 786 Et veerõ lidar cõnos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 786 Et forõsse para Capela et nõ lla quiserõ dar. [+]
1295 TC 1/ 789 Et el meesmo morrera y, se nõ por hũa cõpana d ' escudeyros de pee que seyrõ da vila, que o ajudarõ muy bem a defender. [+]
1295 TC 1/ 791 Et, estando y, chegoulle Abotazĩ cõ mãdado del rrey de Seuilla, que llj enviaua dizer que llj daria trezentas vezes mil morauedis por tregoa de hũu ãno, que llj nõ fezesse mal ẽna terra. [+]
1295 TC 1/ 792 Et coydarõ que lles queria dar batalla, mays nõ ousou et foysse para Merida et lidou cõ el rrey de Leõ, que y estaua. [+]
1295 TC 1/ 797 Et, desque os dictos rreis ouuerõ feytas suas vistas, el rrey dõ Fernãdo sayo ende et começou a andar pelo rreyno de Leõ, com̃o rrey et senor, veendo et liurando suas cousas a ben parãça de seu rreyno. [+]
1295 TC 1/ 798 O jnfant[e] dõ Afonso, de que ia dissemos et dõ Aluar Perez, o Castelao, cõ el, et dõ Gil Mãrique, que nõ he d ' oluidar que ya y, conta a estoria et diz que, desque sayrõ de Salamãca, ali onde mouerõ quando sse del rrey seu padre partiu, que se foy contra Toledo; et dali moueu cõ sua oste et forõ cõ el XLa caualeyros dos de Toledo, et passou o porto Amuradal et chegou a Anduiar. [+]
1295 TC 1/ 799 El rrey Abeũc, de que uos ia contamos, desque soubo estas nouas que llj veerõ de todas partes da Andaluzia, enviou apelidar toda a terra delo mar a aca, que fossẽ cõ el alj en Eixerez. [+]
1295 TC 1/ 799 Abehũc vio alj seu poder grande et o dos cristãos muy pequeno contra o seu; com̃o quer que a oste dos cristãos grande parecese polo apressuramento da pressa que os apressurau[a] muyto, pero [con] todo esso era nimigalla contra a vista do poder de seus eemjgos; ca sen conta era grande a caualaria dos mouros, poys a da gente de pee nõ ha quẽ llj dar podesse conta, saluo que serras et cãpos todos erã cubertos de todas partes. [+]
1295 TC 1/ 799 Dom Aluar Perez ouue seu consello cõnos omes boos da oste, et acordarõ que toda a gente de pee que a apartassem dos caualeyros, com̃o a dos mouros estaua. [+]
1295 TC 1/ 801 Et dizẽ, assy com̃o os mouros meesmos afirm[au]ã depoys, que appareçeu y Sanctiago en hũu caualo brãco et cõ sina branca ena mão, et cõ hũa espada ena outra, et que andaua y cõ el hũ[a] ligiõ de caualeyros brãcos; et aynda dizẽ que angios vijã andar sobre elles pelos ayres; et que estes caualeyros brãcos llj semellaua que os destruyã mays que nẽhũa outra gent[e]. [+]
1295 TC 1/ 801 Et esto foy muy gram marauilla, ca nũca del depoys poderõ saber parte nẽ mandado, nẽno poderõ achar morto nẽ viuo, p[e]ro que o virõ y andar, en quanto (durou) a fazenda durou, fazendo muy grande astragamento enos mouros; ca era boo caualeyro et muy valente et muyto esforçado, et fezo muyto bem ante que sse perdesse. [+]
1295 TC 1/ 805 Esto passado, ao segũdo ãno que el rey don Fernando foy apoderado eno rreyno de Leom, foy cercar Hubeda, vila de muyto poblo, et defenduda per batallas et per gran forteleza; mays tã forte a conbateu el rrey dõ Fernãdo, que os de dentro, que estauã çercados, tanto forõ arrequeixados que ouuerõ a dar a villa per força al rrey, et que sacassem seus corpos en saluo. [+]
1295 TC 1/ 806 Et elles acordarõ de o fazer. [+]
1295 TC 1/ 806 Et esto foy oyto dias por andar do mes de Janeyro. [+]
1295 TC 1/ 806 Et andarõ arredor do muro et das torres. [+]
1295 TC 1/ 806 Aquel mouro, de que uos ia dissemos, conosçeu ena parauoa Aluar Colodro, et apertoullj a mão cõna sua, et dissollj aa orella: -Eu sõo daquelles que tu sabes; puña de te uĩgar destes outros, et eu te ajudarey. [+]
1295 TC 1/ 806 Et os mouros do outro andamyo da villa llis tirauã seetas et dardos et pedras, et tres uezes llos uencerõ et os leuarõ atẽen o muro. [+]
1295 TC 1/ 806 Et mandarõ a aquel que ya para don Aluar Perez que o dissesse per todos aquelles lugares que erã de cristãos ena fronteyra. [+]
1295 TC 1/ 806 Et o outro que foy al rrey andou a grande andar, de dia et de noyte, ata que chegou a Benauente, du era el rey. [+]
1295 TC 1/ 806 Tu uas gaanar Cordoua, et ata que tu aias acaba, do aquelo nõ chi conpre este castelo; mays, desque o acabares, eu chi darey o castello et te seruirey con quanto ey. [+]
1295 TC 1/ 806 Et dalj moueu el rey et foy a Duas Yrmaas [et] a Daralbatar, et leixou Cordoua a mão dereyta, ca foy pela ponte d ' Alcolea et alj ficou suas tendas cõ aquelles poucos que leuaua consigo. [+]
1295 TC 1/ 806 Quando el rrey dõ Fernando chegou a essa çerca de Cordoua, peça auja ia que dõ Aluar Perez iazia dentro ena Eixerquia en ajuda dos cristãos, et dõ Pero Martĩis, seu yrmão, a que os mouros chamauã alfatas, por que era romo, et outra gẽte da fronteyra de pee et de caualo, et das outras terras de Castella et de Leom et de Estremadura, que ueerõ y a aquella uoz por seruir a Deus et a el rrey, et por gaanar algo, et por ajudar seus cristãos; et outrosi freyres das ordĩjs, que erã y a seruiço de Deus. [+]
1295 TC 1/ 806 Et, quando os cristãos que iaziã dentro na Eixerquia souberõ com̃o el rrey dõ Fernando, seu senor, era y chegado, prouguellis muyto et oluidarõ quanto mal et quanta lazeyra aujam passada ata ali, et cobrarõ curações et ouuerõ en si grande esforço para acabar o que aujã começado. [+]
1295 TC 1/ 806 Senor, o meu consello he este: que estedes quedo en este lugar en que estades; et puñade en guardar mellor vossa oste de quanto sse guarda. [+]
1295 TC 1/ 806 Et sabede que gente tẽedes ena Eixerquia; et, se for tãta que, ficando o lugar en recado, que se possa guardar, a mays mandade que se veña para uos. [+]
1295 TC 1/ 806 Et o consello que llj derõ foy este: que, com̃o quer que cristãos aujã gãanado a Eixerquia de Cordoua, que a villa que a nõ poderiã gãanar nẽ tomar tã agiña, et que fosse lidar cõ el rrey d ' Arangõ et, se o uençesse, que poderia depoys acorrer a Cordoua; et a aquel tẽpo que seria minguada a oste del rrey et que o aueriã de mellor mercado cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 806 Et uos deuedes a saber que, poys que Abehũc foy morto, foy o senorio dos mouros daaquen mar partido en muytas partes et nõ ouuerõ hy hũu rrey sinalado sobre si, com̃o ata alj ouuerõ: asi quiso Deus guardar el rrey don Fernando, per que conprisse et acabasse o seruiço de Deus que auja começado. [+]
1295 TC 1/ 814 Et essa nobre rreyna dona Beringuela muy alegre por aquillo, que seu fillo [el] rrey dõ Fernando auja cõquerido a cidade de Cordoua, asi com̃o ela pẽsaua de seu fillo el rrey por consello et por ajuda de quantas cousas ela auja que a el conprissem, asi pero ela estaua alonge fezo suas graças muytas et muy grandes a Deus, bẽeyzendoo muyto o seu nume, por que a antiga di[n]id[ad]e, destaiada en cristiãos porla mj̃gua dos principes, era cobrada a España porla sabedoria dela et porla aguça del rrey don Fernando, seu fillo; ca esta nobre rreyna dona Berĩguela, asi com̃o conta a estoria, asi enderençou et [c]riou a este fillo dõ Fernando en bõos custumes et boa[s] manas sempre, que os seus bõos ensinamentos et os seus bõos custumes et as suas boas aguças que [lle] ela ensinou doces com̃o mel, segũdo diz a estoria, nõ çessarõ ne quedarõ de correr sempre ao curaçõ a este rrey dõ Fernando, et cõ [t]etas cheas de uertudes lle deu seu leyte, de guisa que, macar que el rrey dõ Fernando era ia barõ feyto et firmado en ydade de sua força conprida, sua madre, a rreyna dona Berĩguela, nõ quedou nẽ quedaua de lli dizer et ensinarlle aguçosamente as cousas que praziã a Deus et aos omẽes. [+]
1295 TC 1/ 817 Conta[do] hũa gran peça dos nobres et grandes feytos deste rrey don Frenado de Castella et de Leõ, poys que a rreyna dona Beatris, a sua nobre moller, se morreu, com̃o auemos dito, conta a estoria com̃o este rrey dõ Fernando -por nõ andar por outros custumes, quaes nõ conuĩjna a tã nobre rrey com̃o este et tã alto principe com̃o el - de com̃o casou. [+]
1295 TC 1/ 817 Et diz asi o arçebispo dõ Rrodrigo de Toledo: por que [o] grande entendemento del rrey don Fernando nõ mingu[asse] asi da sua nobreza nẽ valuese mẽos por andar en allẽos et en descoueniẽtes ajuntamentos de molleres, a nobre rreyna dona Berĩguela, sua madre, ouue a curaçom de lle buscar con quẽ cas[ass]e. [+]
1295 TC 1/ 821 Maneyra [he] d[o]s estoria[dore]s et de todos quantos começa[d]o[re]s de rrazões et de grandes feytos estorialmente quiserõ departir, (et) de enmendar sempre (en ellas) nas razões passadas -que acharõ daquelles que ante que elles disserõ, se llis v[e]o a preito de falar en aquella meesma razom - algũa mĩgua et de escatimar y et conprir o que enas di[tas] [ra]z[ões] mĩguado foy. [+]
1295 TC 1/ 822 Et, quando forõ y açerca et virõ tã gran poder de mouros a derredor da pena, et com̃o estauã conbatendo tã de rrigeo, se forom en grã coyta ou se ouuerõ ende gran pesar, por que elles nõ estauã dentro para defẽdela, esto nõ me deue demandar nengũu; ca ouuerõ muy gran medo: o hũu, por que se perderia a pena naquel dia, que era chaue de toda essa terra; et o al, por que iazia y dentro a condesa, sua senora, et que a leuariã catiua os mouros, ela et as donas que erã y cõ ela; et por que uijã que de nẽhũa parte nõ podiã seer acorrudos que ante nõ fosse a pena perduda et ellas catiuas, nẽ elles nõ podiã entrar dentro que as defendessem, senõ se entrassẽ per meyo dos mouros; en tal guisa estaua çercada de grã gente de mouros et nõ ousauã de cometer d ' entrar dentro. [+]
1295 TC 1/ 822 Et a esto se acordarõ aquelles XLtaV caualeyros, quando virõ que dõ Telo et Diego Perez Machuca se acordauã en hũu et se queriã ambos et dous meter ao perigoo. [+]
1295 TC 1/ 822 Et fezerõ de ssi tropel et acordarõ que nõ teuessẽ ollo por al, senõ por derrõper pelos mouros ata a porta do castello. [+]
1295 TC 1/ 825 Et elle nõ se deteue nẽ põto, ante se começou de tornar muy apressuradamente, com̃o aquel que entendia bem a mj̃gua que ala fazia, et que auja muy a uoentade de seruir seu senor, ca llj mandara el rey que se nõ partisse de Cordoua nẽ se alongasse ende muyto, et que lla guardasse muy bẽ; ca, com̃o quer que Telo Afonso y estaua et que o leixara y el rey quando a tomou, don Aluaro auja o poder todo ida teẽça, et elle a tĩjna por el rrey de la primeyra outra uez que alla el rrey [o] enviara, et por el faziã en todoslos outros lugares asi com̃o polo corpo del rrey. [+]
1295 TC 1/ 827 Et el rrey dõ Fernando priso en esa sazõ desta ida a hũu onrado rrey mouro, que passara dalẽ mar por mandar a Andaluzia; mays nõ se llj guisou ao mouro com̃o el quisera et o acabar coydara. [+]
1295 TC 1/ 827 Et a razõ por que se deu Mourõ en tã pouco tempo, seendo tã forte castello et tã bẽ poblado, nos o diremos: hũu jnfançõ que era sobrino de dõ Lourenço Suares, a que diziã Meẽ Rodríguez Golmado, que era bõo caualeyro et prouado en feyto d ' armas, gãanou hũa torre en hũu lugar que llj diziã Margaçamara, a hũu quarto de legoa de Mourõ, ontre as vinas; et dalj corria Mourõ tres uezes eno dia ata as portas, que nõ llis leixaua cousa fora dela villa de que se ajudar podesem. [+]
1295 TC 1/ 830 Et o jnfant[e] dõ Afonso, seendo en Toledo, et querendo ende mouer para essa fronteyra da Andaluzia, chegaronllj y messegeyros de Abehucdiel, rrey de Murça, que yam al rrey dõ Fernando, seu padre, en preitesia de Murça et de todalas outras villas et castellos desse rreyno, que se queriã dar al rrey dõ Fernando, seu padre, et meterse en sua merçee. [+]
1295 TC 1/ 830 Et desta guisa apoderarõ os mouros o jnfante dõ Afonso, en uez del rrey dõ Fernando, seu padre, en todo o rreyno de Murça, saluo Orta et Cartagena, que se nõ quiserõ dar nẽ entrar na preitesia dos outros: et gãanarõ y pouco, que na çima ouuerõno a fazer, mao seu grado. [+]
1295 TC 1/ 830 Mays leixemos agora o jnfante dõ Afonso andar pelo rreyno de Murça, basteçendo fortelezas et asesegando esses mouros que se lle derã, et correndo et apremãdo esses outros lugares reuees que xi llj nõ queriã dar, et dõ Rroy Gonçaluez et o maestre dõ Paayo, et tornaremos a contar del rrey dõ Fernando, que ficara doente en Burgos, que foy o que fezo desque foy guarido. [+]
1295 TC 1/ 831 Desque el rrey dõ Fernando, que en Burgos f[ica]ra doente, com̃o de suso dissemos, se sent[i]o guarido, seyu de Burgos et começou a andar pela terra, fazendo muy gran iustiça et castigãdo sua terra et parandoa muy bẽ, ca era muy mester. [+]
1295 TC 1/ 833 Et enviou cõ elle estes cõçellos: o de Hubeda et o de Beeça et o de Queyiada, et Sancho Martĩiz de Xodar et outra conpana boa de caualo et de pee; mays nõ era muyta. [+]
1295 TC 1/ 833 Et dõ Afonso cõ esta gente que el rrey seu yrmão cõ el mandou yr, começou a entrar per essa ueyga adeãte contra Grãada, fazendo todo esto que llj seu yrmão mandara. [+]
1295 TC 1/ 835 Mays, quando elles chegarõ, ia os mouros ydos erã; ca os freyres que y estauã, cõ outra gente que xi (e)lles y chegarã et que y cõ elles auja, seyrõ et lidarõ cõ elles, et uẽzeronos et enviaronos desbaratados; et matarõ peça delles, et catiuarõ et ouuerõ delles caualos et o mays do que tragiã. [+]
1295 TC 1/ 835 Et, desque o jnfant[e] dõ Afonso ao rreyno de Murça chegou cõ suas recouas, começou logo a partir seu(s) conduyto muy bẽ et basteçer as fortelezas et dar do seu muy graadamente a quantos o mester aujã. [+]
1295 TC 1/ 835 Et asi começou a andar pelos lugares todos desta guisa, dandollis et asesegandollos et fazendollis muyto bẽ. [+]
1295 TC 1/ 835 Et correu Mula et Lorca et Cartagena et esses lugares reuelados que se llis nõ queria dar, et tiroas et astragoas todas. [+]
1295 TC 1/ 835 Et o jnfante dõ Afonso, desque ysto por çerto soubo, cõ consello et cõ aviuamento do meestre dõ Paay Correa, que punou eno aviuar en este feyto, deytou suas ostes sobre ela et çerco grandes dias; et tãto a conbateu et a costrengeu de guerra et de gran fome que aujã, et cõ esto ouuerõse a dar et meter en merçee et en poder do jnfante. [+]
1295 TC 1/ 835 Mays leixemos ao jnfante dõ Afonso, Mula ia cobrada et posta en rrecado, andar per toda essa terra veendo et enderẽçãdo todas suas cousas et correndo aas uezes eses lugares que xi llj nõ queriã dar, et tornaremos ao conto dos feytos do nobre rrey dõ Fernando, seu padre. [+]
1295 TC 1/ 839 Pero el rrey, veendo que se nõ fazia tã a sua voentade como el querria, nẽ estauã y tã aficadamente com̃o el mãdara, foysse elle et deytouse sobre ella et çercoa, et começou a estar y aturadamente cõ muy forte tẽpo que fazia de frio et de muy grandes aguas, ca era en meogo do jnuerno (et en tẽer a custa). [+]
1295 TC 1/ 839 Mays, ueendo este rey d ' Ariona, que se chamaua rey de Granada, tã aficadamente el rey dom Fernando estar sobre Jahem, et temẽdose que nũca se ende leuãtaria ata que a tomase, et veendo os de dentro estar tã queyxosos de fame et tã afrõtados de todas lazeyras que se nõ sabiã dar cõsello nẽ cõforto hũus outros, nẽ se sabiã ya que fazer, nẽ podia entrar hũu nẽ sayr outro, et veendo(se) outrosy que elle nõ lles podia acorrer nẽ aproueytar en nẽhũa cousa nẽ defender a villa, acordou de trager preitisia cõ el rrey dom Fernando et de a dar, et de se meter en seu poder cona terra et cõ quan[t]o auja; ca nõ t[e]uo y outrament[e] garda nẽhũa que poder auer contra el nẽ contra seu señorio. [+]
1295 TC 1/ 842 Quando elle hũa conquista auja feyta, ia outra auja coydada de fazer, por nõ comer pã folgado nẽ estar de balde, por que podesse ao gran juyz dar cõta en que usos despendera seu tẽpo. [+]
1295 TC 1/ 844 Et osmou en seu curaçõ como llj era muy forte tẽpo de sse vĩjr para Castella, ca sabia que acharia en ela muytas mal feytorias et muytas querelas; et que llj cõuerria, se ala fosse, de sse detẽer et de tardar y mays ca lli nõ seria mester para a enderẽçar; ca ia a ajuda de sua madre, que o escusaua desto et de outras cousas muytas per(a) u quer que ella [an]daua, perdudala auja; et que, se ala fosse et la fronteyra asi leixasse, hu tĩjna ia os mouros quebrantados et apremados com̃o tĩjna, que ontre tãto que querriã coller seu pã, et basteçendosse et collendo tal esforço que, per uentura, seria depoys muy graue de os tornar a aquel estado en que os essa ora tĩjna. [+]
1295 TC 1/ 845 Et sobre ysto, os mouros dj de Carmona, (que) teẽdo que el rrey dõ Fernando que se (se) y dessa uez queria deytar en çerca, mouerõllj com̃o preitesia en esta guisa: que ata seis meses que llj dariã tributo çerto, ou per [auentura] que sse acordariã a darllj a villa. [+]
1295 TC 1/ 846 Os mouros, desque aquillo virõ, queriam ia dar o castello. [+]
1295 TC 1/ 846 Et asi o fezo, saluo tres pares d ' armas que lljs mandou el rrey dar, et envioos asy. [+]
1295 TC 1/ 847 Onde diz a estoria que, estando este rrey dõ Fernando en Alcala do Rrio, de que diziamos, que lle chegou mandado y com̃o vĩjna Rreymõ Bonjfaz per mar, a que el mandara yr guisar a frota para a çerca de Seuilla, et que u[ijña] muy bẽ guisado de naues et de galees et doutr[o]s [n]a[u]y[o]s, quaes para atal feyto conuĩjnã, et que tragia sua flota bẽ basteçida de gente et de armas et de grande vianda et de todalas cousas que mester erã para gui[s]amento da çerca; mays vĩjna grã poder sobre elles de Tãger et de Çeta et de Seuilla, per mar et per terra, et que llis enviasse acorrer apressa, ca muyto llis era mester. [+]
1295 TC 1/ 848 Do acorro que el rrey dõ Fernando enviou aas naues da sua frota et de com̃o lidarõ a flota dos cristãos cõ a dos mouros et foron uẽçudos [+]
1295 TC 1/ 850 Da outra parte onde el rrey dõ Fernando pousaua vĩjnã os mouros per essa parte cada dia muy a meude, et faziã gran dano ena oste, en bestas et en omes que leuauã et matauã todauja, ca nõ era lugar u llis podessem deytar çiada nẽ se podessem guardar de seu dano, et aujã estar todauja armados. [+]
1295 TC 1/ 850 Et por esto acordou el rrey de se mudar dalj et foysse pousar a Tablada. [+]
1295 TC 1/ 851 Outro dia, depoys que el rrey don Fernando foy pousar a Tablada, mandou aos caualeyros de sua mesnada que fossem guardar os herueyros. [+]
1295 TC 1/ 851 Nõ mj faledes en elo mays, ca bem ueedes que nõ he [y] cabeça para andar sem cofya. [+]
1295 TC 1/ 851 Os mouros, quando virõ Garçia Peres tornar, cuydarõ que se queria conbater cõ elles, et forõse acollendo que se nõ deteuerom y mays. [+]
1295 TC 1/ 851 Quãdo os que forõ guardar os herueyros se tornarõ para o rrayal, preguntou dõ Lourenço Suares a Garçia Perez, ante el rrey, qual fora aquel caualeyro que seyra cõ el do rrayal. [+]
1295 TC 1/ 856 [Et] os das naues, hũus cõ outros, cõbaterõse et lidarõ hũa gran peça do dia, pero ençima uençerõ os cristãos et forõ os mouros fogindo et uençudos et desbaratados; et matarõllj o fogo de tal guisa que lljs nõ enpeeçeu en nẽhũa cousa. [+]
1295 TC 1/ 858 Et elles, ueendosse en desperanca, segũdo a uẽtura boa del rrey dõ Fernando adeant [e] vijam yr et o seu feyto delles despereçer cada dia mays, acordaronse de yr trager algũa preitesia boa; et a con que llj forõ foy esta: que llj dariã o alcaçer et o senorio de toda a vila et que os leixasse y ficar. [+]
1295 TC 1/ 858 Acaesceu hũu dia que, estando a oste del rrey dõ Fernando com̃o soya -ca os hũus yã guardar as recouas que nõ metessẽ vianda na villa os mouros nẽ acorro nõ llis podesse y entrar, et os outros erã ydos en caualgadas, et de guisa erã derramados cada huus a suas partes que muy poucos erã os que ena oste ficarã - et estaua el rrey cõ muy poucos caualeyros; et, asi estando, acaesçeu que hũu mouro caualeyro da villa que seyu fora por barrũta, et foy aa oste dizendo que se vĩjna para el rrey et que o queria seruir et ficar cõ el, et que llj coydara a dar hũu castello, mays que nõ xi llj guisara a sua uoontade nẽ com̃o elle coydara, et que ante fora venido, se por aquilo nõ fora enq ue estaua punando. [+]
1295 TC 1/ 858 Et o mouro começou logo andar per toda a oste de cada parte, mesur[ã]d[o]a toda; et, desque uio pouca cõpaña et ouue bẽ mesurado com̃o estauã, arrebatou hũa lança et começou a fugir contra a villa; et jndosse encontrou con hũu beesteyro dos del rrey, et matoo. [+]
1295 TC 1/ 859 Et tã brauamente os forõ ferir et asi os quiso Deus ajudar, que os fezerõ uoluer a fugir. [+]
1295 TC 1/ 860 Et per esto todo atal foy dito o dos prouerbios das façayas antigas: "de qual dar, tal receber". [+]
1295 TC 1/ 861 Os das naues dos cristãos, reçeando muyto o fogo d ' algadrã que os mouros aujã feyto para (e) lles queimar suas naues, fezerõ entender al rrey dõ Fernando en qual guisa se poderiã del guardar [et] diserõllj com̃o. [+]
1295 TC 1/ 861 Et el rrey per consello delles mandou entõ ficar dous madeyros muy grossos et muy altos en meyo do rrio, ali per u as suas naues auiã a passar, ou aos que uẽessem cõ o fogo, por llo uedar esse passo. [+]
1295 TC 1/ 862 Et o ome começou a nadar a gran pressa contra os mouros, en maneyra que ya fugindo, dando muy grandes uozes en arauigo, demandandollis ualia. [+]
1295 TC 1/ 862 Os mouros, quando o virõ, entenderon suas parauoas et coydarõ que era mouro et mouerõ logo suas zauras adeante, vĩjndo contra elle a mays poder por acorrerlj. [+]
1295 TC 1/ 862 Et a hũa zaura foy logo presa, et os mouros dela todos mortos, senõ quatro que ficarõ a vida; mays a outra, que se coydara a acoller en quanto sse [en]a pressa detĩjn[ã], nõ llj derõ outrosi grande espaço, ca logo foy acalçada. [+]
1295 TC 1/ 863 Acaesceu outra uez que os caualeyros da oste eram ydos, os hũus en caualgadas et os outros a guardar as recouas et os herueyros, et os outros reçeber o jnfant[e] dõ Afonso, seu fillo del rrey, que uĩjna do rreyno de Murça, que avia seu padre enviado por elle, per consello de dõ Rroy Gonçaluez Girõ -et adeãte cõtara a estoria o que a dõ Rrodrigo acaesçeu cõno jnfante sobre esto, asi com̃o dizemos -; et seendo a oste uazia dos caualeyros, uẽerõ y X gazulas dos mouros, (et) caualeyros bẽ guisados, et derõ salto ena oste contra u pousaua o priol do Espital; et nõ xi llis guisou de fazer y outro dãno, mays leuarõ ende hũas poucas de vacas suas que y andauã, mays nõ fezerõ y outro dãno, do qual roubamento pesou muyto ao prior. [+]
1295 TC 1/ 863 Et foy [dar] en hũa çiada en que iaziã C et L caualeyros et de pee gran conpaña; et, quando se elle quis acoller, nõ pode. [+]
1295 TC 1/ 867 Don Afonso, seu fillo del rrey, era ia leuantado daquel lugar du lle seu padre primeyro mandara pousar, et passara a Tiriana, da outra parte do rrio. [+]
1295 TC 1/ 869 Muytas uezes seyã os mouros de rebato pela porta do alcaçer du he agora a judaria, et passauã hũa põtezela que era sobre Aguadeyra, et faziã suas esporoadas ena oste, et matauã y muytos cristãos, et faziam muy gran dano. [+]
1295 TC 1/ 871 Et quantos y yã era a muy gran perigoo d ' alcoradas et d ' engenos, que per todo o lugar desse areal tĩjnã pousadas os mouros, et que nõ quedauã de llis tirar a muy gran pressa quanto podiã; et da Torre do Ouro esso meesmo, cõ tra[bu]quetes que y tĩjnã, que os aqueixauã ademays, et cõ beestas de torno et de outras muytas maneyras, de que estauã bem basteçudos, et cõ fondas et cõ dardos enpenolados, et cõ quantas cousas llj conbater podiã, que nõ se dauã ponto de uagar. [+]
1295 TC 1/ 871 A naue que primeyro chegou, que ya de parte do areal, nõ pode quebrantar a ponte per o açer[t]o[u], pero assedoa ia quanto; mays a outra en que Rreymõ Bonifaz ya, desque chegou, foy dar de fronte hũu tal golpe que passou clara da outra parte. [+]
1295 TC 1/ 873 Auendo el rrey don Fernando muy a uoentade de seer apoderado en essa Tiriana et de a conbater -ca muyto llj era enpeeçent[e] y ao seu feyto todo et llj enbargaua a conquista dessa cibdade de Seuilla sobre que estaua - et auendo muy a curaçõ por llj fazer caua, o jnfante dõ Afonso et seus yrmãos dõ Fradarique et dõ Anrique forõ pousar sobre Tiriana cabo do rrio. [+]
1295 TC 1/ 873 Asi com̃o foy ordinado, asi o fezerom, ca a gent[e] toda da oste foy alj assuada: (et) os hũus a conbater et a llis dar pressa, et os outros encubertamẽte [a]a caua. [+]
1295 TC 1/ 873 Et dalj endeãte puñarõ en se aperçeber muy mays et en se guardar. [+]
1295 TC 1/ 875 Com̃o disse o jnfançõ que mandaria tomar as armas a Garçia Perez de Uargas, por que as tragia dos seus sinaes [+]
1295 TC 1/ 875 Digouos que llas quero mãdar tomar, ca nõ pertẽeçe as ondas para atal ome com̃o el he. [+]
1295 TC 1/ 875 Uos catade que queredes fazer, ante que o prouedes, ca este he Garçia Perez de Bargas; et, com̃o quer que he sem oufa[n]ya, et sen brio o ueedes andar per aqui, çerto seede que uoslla[s] querra defender; et nõ a en esta oste nẽhũu caualeyro que [o ousas]se prouar cõ el o que uos aqui dissestes; et seed[e] çerto que, se o el a de saber, que uos tal cousa del disestes, que uos nõ poderedes del partir sen uosso dãno, ca he tal caualeyro et tã prouado en feyto d ' armas, que todo ome o deue reçear. [+]
1295 TC 1/ 877 Mays ueẽdo esses rricos omes que aqui numearemos que seria desmesura enos nõ escarmentar ende, poys que o dono da pousada iazia doente, en maneyra que os ende fezesẽ arredar, ouuerõ seu consello de llis meter çiada. [+]
1295 TC 1/ 878 Com̃o os mouros de Xerez matarõ a Sauastiã Guterres, que fora guardar os herueyros, et como lle acorrerõ os da oste [+]
1295 TC 1/ 878 Custume era de cada dia hir guardar os herueyros os caualeyros desta oste per quadrellas, aquelles a que o el rrey mandaua, macar a quadrela sua nõ fosse. [+]
1295 TC 1/ 878 Et hũu dia acaesçeu que Diego Sanchez et Sauastiã Guterrez, auendo a guardar, seyrõ ala cõ XX caualeyros. [+]
1295 TC 1/ 878 Et recudiã muytas uezes cõ esses mouros et fazianos aredar de sy [et] feriã en elles, et fazianllis gran dãno. [+]
1295 TC 1/ 878 Muy gran dia esteuerõ en esto, que de parte nẽhũa nõ llis vĩjna acorro, et estandose defendendo asi ata que llis foy chegando acorro, ca se fezo o apelido ena oste et acorrerõllis; pero que estauã ia de guisa afrontados et cansados que, se llis tardara o acorro hũu pouco, forã mortos ou presos. [+]
1295 TC 1/ 879 Outra uez acaeçeu que os caualeyros da oste que aujã a guardar os herueyros que ouuerã ia por qual razõ ou en que tardarõ que nõ huuyarõ seir tam a ora com̃o deuerã. [+]
1295 TC 1/ 879 Ena era de mĩll et cclxxxavj, quando andaua o ano da encarnaçõ do Senor en mĩll et ccxlviij, [con] engano et trayçõ, que he sempre enos mouros cabida et husada, Oriaz ouue seu cõsello cõ os mays onrados mouros de Seuilla -com̃o [en] romeria (et) estaua ali - et sobre este cõsello vẽeron ao jnfant[e] et disseronllj que llj dariã duas torres que elles tĩjnã, et que fosse el per seu corpo reçeberllas; et, desque elle daquellas fosse apoderado, que çerto fosse de o seer en toda a villa, et que se nõ deteuesse nẽ ponto, ca bõo tẽpo tĩjnã elles de o acabar. [+]
1295 TC 1/ 879 Et, quando forõ ala, chegando du aujã parado, cuydarã a matar dõ Pero Gozmã. [+]
1295 TC 1/ 880 Et, pero que çercados os de dentro estauã et tãtos males llj faziã, com̃o na estoria oystes, et muytos mays que seriã graues de contar, aynda cõ todo esso nõ llis podiã uedar a passada de Tiriana a esses mouros, que nõ passassẽ os hũus aos outros et que se nõ acorressem de cada parte, cada que lles mester era. [+]
1295 TC 1/ 881 Com̃o el rrey dõ Fernando mandou aos das naues tomar terra contra o areal et guardar o passo d[e] Tiriana [+]
1295 TC 1/ 881 Gran pesar auja el rrey dõ Fernando, por que nõ podia, per engenos nẽ per conbatementos nẽ por cousas que y fezese, tomar cõsello de Tiriana nẽ uedar aos mouros dessa passada. [+]
1295 TC 1/ 881 Et sobre esto ouue el rrey seu consello cõ Reymõ Bonifaz et cõ os outros omes bõos das naues que erã sabedores do mar, que ensayassem en algũa guisa com̃o podessem tomar terra eno areal porlos apremar mays et llis uedar esse passo et essa guarda. [+]
1295 TC 1/ 881 Mays hũu dia que o forõ prouar et que cuydarõ passar ala, o poder de mouros recudio cõ elles tan grande et os seguirõ tã forte que nõ teuerõ poder de o fazer. [+]
1295 TC 1/ 882 Com̃o os mouros que estauã en Tiriana demãdarõ fala para trager preitesia cõ el rrey dõ Fernando [+]
1295 TC 1/ 882 Desque essa gent[e] pagãna desses mouros que en Tiriana estauã se virõ asi presos de todos cabos et desasperados de todas guaridas et de todos acorros que gentes auer deuessem, non sabendose ia dar consello, ca nõ podiam aa villa entrar nẽ a outra parte nẽ ficar y; ca, macar que ficar quisesem, nõ aujam que comer. [+]
1295 TC 1/ 882 Et, quando se uirõ aqueixados et en tã gran coyta, que de parte nẽhũa nõ podiam auer ajuda nẽ acorremento nẽhũu, demandarõ fala et seyrõ et forõse ueer cõ el rrey dõ Fernando. [+]
1295 TC 1/ 882 Et a primeyra preitesia en que trauarõ al rrey dõ Fernando de parte de(l) Axaçaf et del orayaz et dos mouros de Seuilla foy esta: que llj dariã o alcaçer da villa, et que o teuesse elle, et que ouuesse as rendas dela, asi como as auja o Miraamolim, quando ende era senor, et nõ llj queriã mĩguar nẽhũa cousa de quanto ende el soya a auer, nẽ que llis desse al ende fora a merçee que el quisese fazer a aquelles que teuesse por bem. [+]
1295 TC 1/ 882 Quando os mouros virõ que esto nõ queria el rrey dõ Fernando, mouerõ outro preiteiamento: que o terço da villa llj dariã cõ seu alcaçer et cõ todolos dereytos do senorio, segũdo dicto he. [+]
1295 TC 1/ 882 Outro preiteiamento depoys lle enviarõ prometer: que llj dariã a medade da villa et que fariã muro ontre os cristãos et elles, por que esteuessem mays en saluo. [+]
1295 TC 1/ 883 Capitolo de qual foy o preiteiamento dos mouros para dar Seuilla al rrey dõ Fernando et de como llj foy o alcaçer outorgado [+]
1295 TC 1/ 884 Liuradas todalas preitesias de suso dictas que en razõ do entregamento da nobre çidade de Seuilla forõ tragid[a]s cõ el rrey dõ Fernando, et el rrey apoderado ia eno alcaçer dela, com̃o dicto auemos, os mouros demandarõ plazo al rrey para uender suas cousas, as que nõ podiã leuar. [+]
1295 TC 1/ 884 Et foy hũu mes o que elles demandarõ. [+]
1295 TC 1/ 885 Desta guisa que dicto auemos gãanou el rrey dõ Fernando a nobre çidad[e] de Seuilla, pasando per muytos perigoos et per muytas afrontas, et sofrẽdo muytas lazeyras et muytas vela(y)das tomando el rrey per seu corpo et os seus vasallos cõ el, en fazendas et en torneos et en cõbatementos et en espolonadas que faziã cõ os mouros et os mouros cõ elles, [et] en rrecouas trager et guardar, et enas suas dos mouros defender que llas nõ metessem. [+]
1295 TC 1/ 886 Et [a] outras [noblezas] muytas et grandes s[e]m todas estas que dito auemos; villa tã chaa et tã bem asentada nõna a eno mũdo, villa a que o naujo do mar llj uen por el rrio [to]dos dias; das naues et das galees et dos outros naujos do mar, ata dentro aos muros, aport[ã] ali cõ todas mercadarias de todas partes do mũdo: de Tanger, de Çeta, de Tunez, de Bugia, de Leixandria, de Genua, de Portugal, de Galiza, et de Jnglaterra, et de Pisa, et de Lonbardia, de Bordel, de Bayona, de Cezilia, de Gascona, de Cataloña, de Arangõ, de Greçia, et aynda de França et de outras partes d ' alẽ mar, de cristãos et de mouros, de muytos lugares, et que muytas uezes y acaeç[ẽ]. [+]
1295 TC 1/ 886 O seu azeyt[e] soo sol todo o mũdo auondar, per mar et per terra, et esto sen todolos outros auondamentos et as outras requezas que y a, que seria forte cousa de contar a quen per todo passar quisese. [+]
1295 TC 1/ 886 Et, segũdo o proua a estoria, hũa foy essa das mayores et mays altas conquistas que eno mũdo todo foy visto nẽ feyta que se en tã pouca sazõ fezesse; poys per qual razõ pode seer de la el asi auer et en tã pouco tempo a gãanar, nõ pode ome entender y al, fora a merçee que foy do senor, cuio seruidor el era, que o quis y onrar et darllj uentura boa, porque tã nobre senorio et tã acabado ouuesse; o al, que he a frol dos acabamentos de todas onrras: a gran lealdade dos boos uasalos que auya, ca rrey que eno mũdo fosse nõnos ouue mellores nẽ taes de sua naturaleza, que sabemos ca per todas partes do mũdo ouuerõ sempre os castellãos prez desto sobre quantas outras gentes som, et mays seruidores de senor, et mays sabedores de todo afam. [+]
1295 TC 1/ 888 Desque o nobre rrey dõ Fernando foy asesegado en sua villa et ouue gouernado o seu curaçõ da conprida alegria et da boa çima que uyo que llj Deus quiso dar en premja de seu traballamento, começou o primeyro a refrescar a onrra et a loor de Deus et de Sancta Maria, sua madre, a sella arçebispal, que antigo tempo auja estado erm[a] et uazia et era orfaa desse diuinal pastor; et foy y ordinado calongia muy onrada, a onra de Sancta Maria, cuio nume essa nobre sancta jgleia leua; et herdoa esse nobre rrey dõ Fernando logo de grandes et de boos herdamentos de villas et de castellos et de lugares muy ricos et muy rigeos et de outras muytas et grandes requezas. [+]
1295 TC 1/ 888 Aforou sua çibdad[e] muy bẽ et deullj grandes liberdades et grandes franquezas, para fazer onra et merçee aas gentes que y erã, que ao seu conqueremento se açertarõ, et por llis peytar os aficamentos et as lazeyras que y tomarõ, et llis dar galardõ de llos grandes seruicos que llj ouuerõ feyto. [+]
1295 TC 1/ 890 Desque el rrey dõ Fernando ouue gãanada Seuilla, et a ouue poblada et aforada et asesegada bem, et ouue y ordinadas todas suas cousas a onrra et a nobleza del et da çibdad[e] et de seu reyno et a seruiço de Deus et a prol et a guardamento dos pobladores, gãanou depoys Xeres, Midina, Alcala, Beger, Sancta Maria del Porto, et Calez, que iaz dentro eno mar, Sanluca del Pechã, et ata Arcos et Librixa; et todo do mar aaco gaanou, del[o] per conbatemento, [et] de[lo por] preitesia que llj trouxerõ, que xi llj ouuerõ a dar, saluo Nebla que se llj teue cõ Abeamafom, que era rrey dela, et Eznalfarag, que derõ logo ena preitesia de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 890 Diz a estoria que este rrey dõ Fernando [poys que] tãto ouue poiado et ouue gãanado tal prez et ouue sua onrra [chegada] ao lugar que uos contado auemos, et que foy muy amado et muy onrado de Deus et dos terreaes, que llj quiso dar espaço et uagar per que podesse acabar sua conquista tã alta et tã rica et tã grãada como acabou, et de acabar outrosi mereçemento para mereçer reynar con el eno seu reyno. [+]
1295 TC 1/ 890 Mays este rrey tãto punou enos usos de todas bondades guisar et obrar sempre en toda sua vida, que nume conprido de todo o bõ prez gãanou en suas grandes conquistas fazer et en todos outros conpridos bẽes, quaes nẽ quantos ome cõtar nõ poderia: en herdar caualeyros, ricos omes, et ordĩjs, jgleias, et adaliles, et almogauares, et a todos quantos outros el sazõ auja de fazer merçee; en dar bõos foros et frãquezas et grandes liberdades; et seer muy justi çeyro et nõ mĩguar alj [u] deu[ia]. [+]
1295 TC 1/ 890 Muytos bẽes ouue en si que nõ sõ aqui retraudos; en Deus teue todo seu tẽpo et seus ollos et seu curaçõ, por que el foy teudo sempre de o ajudar. [+]
1295 TC 1/ 893 Et, quando uio uĩjr o frayre que o adusse, fez hũa muy marauillosa cousa de grande omildade, ca aa ora que o asomar uio, leixouse derribar do leyto en terra; et, teendo os geollos ficados, tomou hũu pedaço de soga que mandara y apegar, et deytoa ao colo. [+]
1295 TC 1/ 893 Poys que o corpo de Deus ouue reçebudo, com̃o dicto auemos, fezo tirar de si os panos reaes que vistia, et mandou et fezo chegar y seus fillos derredor de si todos, que forõ estes, os que da rreyna dona Beatrix, sa moller a primeyra, ouue: don Afonso, que foy o mayor et herdeyro de seus rreynos, et dõ Fradarique, et dõ Enrique, et dõ Fillippe, et dõ Manuel; et dõ Sancho, que era logo enpos este et era arçebispo de Toledo, nõ se acertou y, nẽ dona Berĩguella, que era monia enas Olgas de Burgos. [+]
1295 TC 1/ 893 Senor te leixo de toda [a] terra delo mar a[c]a, que os mouros del rrey Rrodrigo d ' España gãanado ouuerõ; et en teu senorio fica toda: a hũa conquirida et a outra tributaria; se a en este estado que cha eu leixo a souberes guardar, eras tã bõo rey com̃o eu; et, se gãanares per ti mays, eras mellor ca eu; et, se desto mj̃ guas, nõ seras tã bõo com̃o eu. [+]
1295 TC 1/ 896 Quẽ uio tãta dona de tã alta guisa et tãta donzela andar escabellada[s] et rascadas, rõpendo as façes et tornandoas en sãgue et en carne viua? [+]
1295 TC 1/ 896 Miragres que Deus f[ez por] lo sancto rrey dõ Fernando, que iaz(ia) en Se[uilla, de]poys que foy finado; porla qual razõ [as gentes] non deuẽ duldar que santo confir[mado de] Deus nõ seia, et coroado eno cor[o çelestial] en cõpaña dos seus sanctos seruos [+]
1295 TC 1/ 898 Et o papa soube en uerdade do arcobispo de Sanctiago don Gonçaluo Gomez et do bispo don Martiño de Leõ en com̃o desaforaua seus poboos, et nõ lle quiso dar o enperadgo, et deulle algo et enuioo para sua terra. [+]
1295 TC 1/ 900 Et lidarõ cõno emperador de Rroma, et uẽçerõno. [+]
1295 TC 1/ 900 Et, quando morreo, nõ leyxou ffillo nehũ et fficou a terra sen rrey et guerrearõse hũus cõ outros grandes tempos et despoys acordarõse et ffezerõ rrey per eeslijçõ a hũ home boo, que era laurador, que auya nume Banba. [+]
1295 TC 1/ 900 Et mouerõ batalla a el rrey Rrodrigo et lidarõ cõ el ẽno cãpo de Ssabara. [+]
1295 TC 1/ 900 Et poys acordarõse as gẽtes et alçarõno por rrey et ffuy boo rrey et leal et todolos cristãos que erã ẽnas mõtanas ajũtarõse a el et gerrearõ os mouros et ffezo muytas batallas cõ elles et uẽçeoos. [+]
1295 TC 1/ 900 Et en outro dia lidarõ cõ eles et matarõ ende LXX uezes mj̃l et fforon os mouros v[ẽ]çudos et ffillarõ os cristãos Callafforra. [+]
1295 TC 1/ 900 Et poys acordarõse as gentes et alçarõ dous juyzes que julgassen toda a terra, et estes dous juyzes a hũ disserõ Nuno Rrassoyra et ao outro Laym Caluo. [+]
1295 TC 1/ 900 En dias do conde Garçia Fferrnandez veo a España Almẽçor et andou pela terra hu poderia pobrar boos castellos para dar gerra aos cristãos. [+]
1300 AT III,4/ 44 [Estas cantigas] fazen -as das outras rimas, iguaes daquelas pera poderem caber no som; mais outra[s] daquela cantiga que seguem as devem de tomar, outra[s] mecer, [e] fazerem -lhe dar aquel entendimento mesmo per outra maneira. [+]
1300 AT III,4/ 44 E pera maior sabedoria pode[m] -lhe dar aquele mesmo ou outro entendimento per aquelas palavras mesmas: assi é a melhor maneira de seguir, porque dá ao refram outro entendimento per aquelas palavras mesmas, e tragem as palavras da cobra a concordarem com el. [+]
1300 AT III,4/ 46 Mais estes som os talhos mesm ' os melhores, pera ser mais a rezom e no[m] fazer enfadarem os homens. [+]
1300 AT III,4/ 51 E porque se en algum deles começar[em] a cantiga, nom convem que depois falem no outro em aquela razom nem per aquel entendimento, se non se falar per outra razom ou en outro entendimento: ca en outra guisa descordaria o entendimento da razom da cantiga. [+]
1300 LPr 1/ 131 Esta cantiga fez Per ' Eanes Marinho, filho de Joan Rodrigues de Valadares, por salvar outra que fez Joan Airas de Santiago, que diz as[s]i [o] começo: ' Dizen, amigo, que outra senhor queredes vós sen meu grado filhar ' [+]
1300 LPr 1/ 160 Esta outra fez a un escudeiro de pequeno logo, e dizian -lhi Albardar; e fez -lh ' estes cantares d ' escarnh ' e de mal dizer; e diss ' assi [+]
1300 LPr 1/ 166 Esta cantiga foi feita a estes cavaleiros que aqui conta que prometeron ũu alão e sabujos, segundo aqui é ' scrito; e, pero que lhos enviaron pedir, non os quiseron dar; e o Conde fez -lhis por én [e]sta cantiga [+]
1300 TPa XVIII/ 128 F(az)en guardadores dos orfãos peſſõeiros por demandar en juyzo os bẽes do orphão... que tẽe en guarda. [+]
1300 TPa XVIII/ 128 Sabhan quantos eſta carta uiren com̃o Dona Orraca guardador de foan seu filho seendo enbargada de tal enfermidade et doutras couſas de maneyra tal que non a poder de entender por ſſi meeſma os bẽes et os dereytos que pertẽecyan a ſſeu filho, poren fez et eſtabelleceu Fernan Periz peſſõeiro (procura)dor dos bẽes do orfão dando - lhi poderyo para (guardar)? os bẽes et os dereytos deſte orphão en juyzo et fora de juyzo contra qual quer peſſõa ou logar aſſinaadamente en tal preito qual o orphão a ou esperara a auer con Gonçalo Royz ante juyz ſobre tal couſa. [+]
1300 TPb 26/ 104 Pero si aquel a quien demandan, dixere, que maguer(que) non(la) tiene aquella cosa, que ha derecho en ella, entonce deue dar fiador, que si tornare en su poderio, que la demostrara en juizio. [+]
1300 TPb 26/ 104 Mas si por auentura el demandado dixesse, que aquella cosa non la tiene, nin se queria trabajar (de cobrarla), nin la amparar (maguer) la cobrasse; el que (fiziesse) en tal razon, dezimos, que si el non la desamparo engañosamente por su culpa, non es tenudo de responder mas (por ella) nin dar fiador. [+]
1300 TPb 26/ 104 E esto seria como si alguno demandasse (a otro) sieruo, o cauallo, o otra animalia, e pidiesse antel Juez que lo fiziesse parecer, e el demandado, (por non gelo mostrar), lo traspusiesse, o lo matasse; e si lo quel pidiessen, fuesse vino, o azeyte, o cosa llo demostran en juyzo..... ........................... ............ en outra semellante (desta) non he tiudo de mostrar ......... se ... ........................... diser que pero non ten aquela................... ...................en seu poderio que la mos........ sepor ventura o de........ .......sa nona ten. nen sse quer traballar nen de a amparar (aynda) que a cobrasse aquel que esto (dissesse) en tal rrazon (como esta) dezemos ...................nona desamparou enganosamente por sua culpa non he tiudo de Responder mays (sobre dela) nen(de) dar fiador LEY XIX (dos que traspassan as cousas eas vegadas maliçiosamente). [+]
1300 TPb 26/ 104 Fueras ende si el demandado non se quisiere aprouechar de la ganancia, que fiziera por tiempo, de aquella, parandose a responder por ella en juicio; bien de aquella guisa, como si estuuiesse en aquel estado, que era quando gela començaron a demandar. [+]
1300 TPb 26/ 104 Parandosse a Responder por ela en juyzo. ben daquela guisa como se esteuesse en aquel estado en que estaua quandolla começaron a demandar. ca enton o julgador deue yr porlo pleyto adeant. e non ha por que (passar) contra o demandado por Razon (daquela cousa) que(el) amostra a assazon que a ha gaanado por tempo E esto ha lugar non tam solamente ena cousa mouele que ha de seer mostrada en juyzo. mays aynda enas Rendas e enas froytas que dela sayren despoys que o pleyto (for) mouudo sobre ela. [+]
1300 TPb 26/ 104 Mays se poruentura o que demanda que lle mostrem a cousa en juyzo ha auia la auia perdido por tiempo, quando la començo a demandar, non es tenudo el demandado de gela mostrar, porque el demandador non ha ningund derecho en ella. [+]
1300 TPb 26/ 104 LEY XXIII - (Que derecho es, si el demandado non muestrestra la cosa mueble que demandar en juizio.) Tal podria ser la demanda, que el demandador faria en razon de alguna cosa mueble, ............................ [+]
1300 TPb 26/ 104 Mas si tal recabdo (como este),non quissiesse o non pudiesse dar, bien le pueden apremiar, que este a derecho delante el Judgador, do lo falla(ren). [+]
1300 TPb 26/ 104 Pero si este a quien quieren fazer tal demanda, perdida por tempo quando a começou a demandar, non he tiudo o demandado de a mostrar. por que o demandador non ha direyto nehuu en ela LEY XXIII (que se o demandado mostra a cousa mobre que lle demandan que verría a mayor dapno ao demandador que ao que a casa (cousa) mostrase). [+]
1300 TPb 26/ 104 Mays se tal Recado non podesse ou non quisesse dar. ben o poden apremear que este a dereyto deante o julgador onde o acha(se.) A XII he quando demandassen alguo seruo besta ou outra cousa mouel por sua................. demandassen ali deue responder onde for achado con ela. pero (que) el seja ........ [+]
1300 TPb 26/ 104 Pero se este a quen quesessen fazer fuere ome sin sospecha, si quisiere dar fiadores de estar a derecho, sobre aquella cosa que le demandan, e que (la) faran parecer a los plazos que................. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 E por ende disso Aristotilis que sse os homẽs ouuessen ontressi uerdade, nõ auerian mester justiça, nẽ alcaydes que os julgassen; porque a amizdade lle faria conplir e guardar aquelo meesmo que quer e manda justiça. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 E sobre todo disso que en qualquer hedade que seia omẽ, a mester [axuda; ca se fora neno, ha mester] amĩgo que o crie, e o garde que non faça nẽ aprenda cousa que lle este mal; e sse for mãçebo, mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer, cõ ajuda de seu amĩgo que solo ; e sse for uello aiudarsea de seus amingos en las cousas de que foy mĩgrado, [o] que nõ poderia fazer por si por los enbargos da uelleça. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 E sobresto disso Tulio que o firmamẽto e o començo dos amigos e a bõa fe que o home a a seu amĩgo, ca nehũ amor nõ pode seer firme se y nõ a bõa fe; porque loca cousa seria e sen rrazon de demandar lealdade o hũ amigo o outro se el nõ la ouuesse en si. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 Outrossi sse deuẽ gardar que non descobran as poridades que sse disserẽ hũ o outro; e sobresto disso Salamon que quen descobrir[a] a poridade de seu amigo destalla a fe que auia cõ el. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 A terçeyra garda he que omẽ deue ben obrar por seu amĩgo assi com̃o o faria por si meesmo, ca assi com̃o disso Sant Agustino en la amizdade non ha hũ grado mays alto que o outro, e sempre deue seer ygoalmente entre los amigos; outrossi desto Tulio que quando o amĩgo uen algũa boa andança ou grande onrra que dos beẽs que se siguen dela deue dar parte a seus amigos. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 128 Ley .vj. com̃o deue home gardar a seus amĩgos. [+]
1300 XH I, 0/ 3 Et esto fezerõ por que dos feytos dos bõos tomasem os omẽs enxemplo pera fazer bem, et dos feytos dos máos que rreçebessem castigos pera se saber gardar de nõ fazer [nj̃gũ] mal. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et bendiso Deus oseptimo dia por que quedara em el de toda sua obra que criara por quea fezesse. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Et asi cõmo contã as estorias, pera tyrar alguũs de [dulda] que por ventura poderiã aqui [duldar], [dizẽ] que estas pallauras [postromeyras] se podem entẽder asaz: que criou Deus ẽno começo as materias de todas las cousas que forõ, et son estas o çeo et a terra, donde tyrou as outras criaturas, et as departio despoys, et as fezo acabadas todas ẽnos seys dias cõmo dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et desque forõ en Pareyso nõ gardarõ omãdado de Deus, mays, porlo consello do diabro queos enganou falando aEua em fegura de serpente, comerõ daquela froyta da aruore do medeo do Pareyso dequelles Deus defendera que nõ comessem senõ [que] [morte] morreriam. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et noso señor Deus por que sabia que fose esto osmado desta [guisa], por gardar que se elles fosem quese nõ comprise oque pẽsauã, ca se ao Pareyso tornasem et en el entrasem et daquela froyta daquela aruore de saber obem et omal comesem, nũca despoys poderiã morrer, et esto nõ queria Deus que asy fose, et poso Deus ẽna entrada do Pareyso hũ angeo cõ hũa espada de fogo ẽna máo que nũca ja mays ala leyxase entrar anj̃gum, nẽ aelles, nẽ aoutro omẽ seo Deus nõ fezese; et Adam et Eua tyrarõse deste acordo entẽdendo que era loucura, et morarõ em ese lugar de val de Ebrõ, et laurarõ et traballarõ, et aly vyuerõ segundo quelles acaesçeo, et y fezerõ suas [geerações] cõmo diremos agora. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Quando elles seyrõ do Pareyso, ontre otempo que poserõ ẽno camyno pera víj́nr aaquel lugar, oque morarõ aly desque y chegarõ, comprirõ estes quinze ãnos, por quelles foy moy longa acarreyra [per] que ouveron de vĩjr, do começo da terra aparte de ourient ata medeo della, ca Jerusalem et Ebrõ, que esta açerca hũ do outro, em medio da terra jazẽ; o al por moytos máos lugares moy asperos et sensabores, por penas, et montes, et agoas, et espantos de bestas feras, et serpentes que achauã y alugares; demays que nõ avya ajnda y feyta carreyra njhũa, ca nũca andara omẽ por y; o al por que despoys que açertarõ avíjnr aEbrom et forõ y os primeyros ãnos, tanto ouverõ que [veer] et pensar ẽnos bẽes que perderam et otraballo [et] mezquindade enque eram, quese nõ nẽbrarõ de solaz de varõ et de moller; demays que erã ajnda vírgéés et taes sayrõ do Pareyso, segundo dizẽ Metalio et Lucas obispo de Tuy. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Et esto era todo cõ maliçia de nõ dar nada do bõo aDeus nẽ aoutro; et ajnda eso que daua faziao de maa [voõtade] de [guisa] que se nõ pagaua Deus dello, nẽ cõ ello, nẽlle plazia cõ el . [+]
1300 XH I, 0/ 11 "Yrmááo, sayamos fora aandar. [+]
1300 XH I, 0/ 12 "[Cayn] ¿hu he Abel teu yrmão, ca moytos dias ha queo nõ vy contigo nẽ andar aqui? [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et outrosi aterra enque morares et labrares por quese abrio et rreçebeo da [tua] mão osangre de teu yrmão, et ajnda quea labres, nõ te dara froyto, et tu andaras sempre errado et fugidiço en toda tua vida. [+]
1300 XH I, 0/ 12 "Aua queme tu deytas da façe da terra et da tua, et eu asconder me ey ante ty, et andarey errado et fugido [perla] terra, et Pareyso aque chamarõ despoys Edom, pero nõ morarõ aly, mays ficarõ em outra terra açerca dy aque diserom despoys por nome Nod; et Nod, segundo os Despoemẽtos dos nomẽes proprios que som ẽna Biblia, quer [tanto] dizer em nosa lyngagẽ cõmo cousa que nõ he estabele et que nõ esta queda, asy cõmo Cayn, que despoys que foy yrado de noso señor Deus et deytado da quela terra enque estaua cõ Adam et cõ Eua et seus yrmãos, nũca despoys esteuo asesegado nẽ quedo em hũ lugar, nẽ asua cabeça ẽno seu corpo del a cõmo quer que ya tyña cõmo os outros omẽs nẽ o seu corpo ẽna terra, nem aquela terra Nod ensy mẽesma entrelas outras cõmo avemos [departydo]. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Pero segundo departẽ os santos Padres em este lugar, nõ se entende que aquela terra se movia et [andaua] de lugar en lugar, mays, despoys que Caym en ella fora, que sempre andara em mudamẽtos de aventuras et de [trauesuras] et rreuoltas cõ el et cõ os seus [a que o] el ensynaua; et chamarõ por ende aCaym, Caym Nod, et quer dizer tanto cõmo Caym [movediço], ou nõ estabele, et a esa terra esto diserõ outrosy. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et el foy oque primeyramẽte partio aterra por termynos; et aos omẽs que eram ajnda simplez et nõ sabyam njhũ mal, ensynaua os el amoytas sabedorias de artarias et de maldades; et por leuar [deles] entre seus pobõos [provou] os cõ esta mẽestria, et buscoulles os pesos et as mydidas de todas cousas que apeso ou amydida se podem vender ou dar; et nõ catandoas em Deus, nẽ em feyto de bõa alma, nẽ de bondade, mays pensando que [per] esto poderia moyto mays aver; et ensynaua aos seus seer soberueos, et ladrões, et jogadores aengano, et garções, de moytas molleres, et saber todos de moyto engano et de moyta rreuolta, et de todo outro máo costume. [+]
1300 XH I, 0/ 15 Aquel Jabel, fillo de Lamec et de Adda, sayo omẽ amador de gãados, et tomouse aaverlos, et acriarlos, et aandar cõ elles [perlos] mõtes et por todos os lugares [perqueos] podesse aver. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Et Jabel, seu yrmão, quando [vyña] de seus gãados aapobla da villa et oya aJubal, seu yrmão, tãger aqueles estormẽtos avia delles grande sabor, et pensou que algũas alegrias de táes cõmo aquelas, que bõas seeriam pera toller tristeza aos seus pastores ẽnos montes onde andauã com os gãados, et quelles dariã algũ [solaz] et alegria por que sofressem mellor as (Moyto mal me [fezo] neste dia. ) lazeyras et tristeza que ally leuauã. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Et rrogou aseu yrmão quelle fezese algũus estormẽtos donde aqueles fezera pera seus pastores, et el quelle daria de seus gãados carneyros et vacas; et Jubal prometeullo et cõplio et fezolle pera elles albugas e albuguetes et bandurras. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et este Jubal por aquel saber da arte da musica que el avia achado quese nõ perdese ẽna fim, mays que [ficasse] pera os que viesem despoys del et desa fim, et outrosy acõmo quer que soubera das [fĩjs] que avjã de vĩjr et nõ aprendera qual dellas seria [primeyra], pero por se gardar de todo et quelle nõ faleçese ael o hum ou o outro, fezo dous pylares hum de ladrillos et outro de pedra. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et asy cõmo labraua oferro que começou afazer del armas pera lidar et ferir; et dizẽ que foy omẽ lidador et ensynou alydar et fazer armas pera ello apostamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et el começou primeyro aentallar os metaes et fazer em elles feguras [enleuadas] et de outra guyssa, et achou esto desta maneyra: seus yrmãos Jabel et Jubal et outros dos seteẽta et quatro de sus yrmãos et suas [cõpañas] andando por los mõtes, Jabel cõ seus gãados et Jubal andando buscando madeyros de que fezese seus estormẽtos de sua musica, achauã as siluas tã espesas, por que omẽs [nj̃gũus] nõ andarã ajnda por y nẽ cortarã y nada, et por la espesedũe do mõte nõ podiam por y andar nẽ passar de hũ lugar pera outro; et ençẽderõ os mõtes et tã grandes forõ os fogos que ardeu toda aerua et desy as aruores [grãdes] todas, et ajnda aterra cõ elles; et tã [grãde] foy acaentura que entrou dentro ajuso que fondeu metaes de venas que aly avia delles, et tanta foy aforça da fondiçõ quese [torçerõ] os metaes, et aly onde quedarõ et se queymarõ tomarõ ensy da parte de juso feguras de madeyros et de pedras et de que quer que su sy [acharom]. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Sobrelo al, estudou el et sutelezou et achou moyto por sy em esta arte adeante, ca acõmo quer que dos sones dos martelos dos ferreyros ho aprẽdera, pero aqueles sones ygoaes erã et ygoalmente sonauã; et el pensou el despoys por sy de temperar as cordas, as hũas altas, et as outras [vayxas], as outras em medeo; et fezoas todas rrespõder ẽnos cantares cada hũas em suas vozes et acordar cõ ellas, donde se fazẽ as [dulçedũes] que aplazẽ aos omẽs moyto et os alegram. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Este Lamec [foy] omẽ que [tyraua] de arco moy bem, et çertaua moyto, et mataua moytos veados; ca toda vya fora seu vso de andar aesto, [asy] cõmo diz mẽestre Pedro ẽna Estoria sobre este lugar; que tanto viueo longa vida que perdeo o veer et foy çego et ouvo despoys hũ moço queo adestraua pero mãçebo, segũdo conta o Genesis queo moço oadestraua et oguyaua por onde ya. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Ca cõmo quer que disemos que Noema achara aarte de teçer, tanto foy tarde et ẽna fim da primeyra ydade, et vẽeo logo odeluvyo, et dizemos queo nõ oyuarã ajnda saber os omẽs nẽ [ajudarsse dello], et Noe et seus fillos et suas molleres nũca ouverõ afazemẽto [njhũ] cõ os de Caym, por que algũa cousa aprendesẽ delles, et todo omãys queos da ydade de Noe, que foy asegunda do mũdo, [souberõ] depoys do deluvio elles opensarõ, et[o] fezerõ, et asyo ouverõ. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Sobre esto diz Josepho ẽno segundo capitolo, que Lamec era omẽ sabeo, et sabya as cousas de Deus sabeamẽte, et por que vya que el jazia su apẽna de Caym enque caera Caym por la morte de seu yrmão Abel et el por la de Caym, dizia esto asuas molleres; doendo se el do feyto que fezera, et ellas quese doessem ende asi cõmo el; oal que por lo medo de ellas seerẽ penadas porla morte del, seo [matasem], et ajnda ellas sete tãto mays que el por que matara aCaym, et que duldariã ellas delle fazer [njhũ] pesar, nẽ deo matar, nẽ ajnda sofrer [anjhũ] queo matase, et [escarmẽtaarlas] asy desta [guisa], et ajnda por lo deuedo que avya cõ ellas de gardar las que nõ caesem em tal morte nẽ em tal [pena], ca erã [maos] todos los seus, asy cõmo diz Josepho, et ho avemos nos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et que estando em tal dulda, et em tal pressa et pensamẽto, quese nõ sabya dar consello nẽ sabya que fezesse; mays noso señor Deus, [asi] cõmo departẽ os despoedores sobre este lugar, dizẽ que el nõ teuo por bem nẽ por bõa aquela promesa et jura, et enviou aAdam dizer [per] hũ angeo que sayse daquela dulda et que jouvese cõ sua moller Eua, et ouvese seus fillos em ella, ca do [tyñagẽe] que el faria em ella daly adeante avya anasçer ofillo de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Pero sobre esto conta Josepho de Seth ẽno segundo capitolo, que depoys que Seth vẽeo aydade [enque] fose pera ello, que sempre se traballou de departyr ontre o mal et o bem, et fogir sempre ao mal, et estudar et traballar ẽnas virtudes dobem. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Moysem mostra que non paresçeo et queo leuou Deus; mẽestre Pedro rrozõa et diz queo passou Deus ao Pareyso do deleyto, ata çerto tẽpo por que [veña] despoys açerqua afim do mũdo cõ Elyas aconverter as gẽtes aDeus, et lidar sobre esto cõ [o Ante cristo]. [+]
1300 XH I, 0/ 30 Ajnda dizem algũus esta outra rrazõ: que foy el hũ dos maestres que fezerõ aarqua de Noe, et despoys que [soubo] arrazõ do deluvyo, et cõmo quer que el creese por ventura que sééria o deluvyo ou nõ, cao oyam dizer os omẽs et moytos osabyam, mays nõ o podiam créér, [dizẽ] que fezo este Matussalem em hũ costado da arca quando labraua em ella hũ estogo de hũa camareta para sy, apegada ẽno costado da arca, mays que nõ entraua dentro ẽna arca, et avia aentrada de fora; et esto queo nõ vyo Noe, nẽ nẽgum de seus fillos nẽ de suas molleres; et desque começou odeluvyo avijnr, acolliansse todas las anymalyas aarca aNoe, et dizẽ que tomou Matussalem sua vianda que [tiña] ascondida et prestes; et estando Noe ẽna presa de tomar as anymalyas que metesse ẽna arca [cõmo] lle mãdara Deus, diz que Matussalem que se collera em aquela camara, et çarrou moy bem sua porta [per] onde entrara; et goaresçeo aly do deluuyo, et ajnda dizẽ que vio Matussalẽ ocoruo et apoõba que enviara Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 31 "Este nos dara conforto de todas nosas lazeyras et do traballo que leuamos por [nossas em] esta terra, aque Deus maldiso. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Pero dizẽ todos sobresto que esta santidade et estes bẽes, que durarõ em todos los de Seth ata que Enoc foy [leuado] ao Pareyso, et daly adeante quelles cresçeo a codiçia das cousas [do] mũdo et mudarõ os bõos costumes em [maos], et tornarõ se elles [maos] por esta rrazõ que aqui oyredes: as molleres do lynagẽe de Caym sayrom moy fermosas, et [cresçia[n]] et erã ja moytas, et yase poblando a terra, et [chegauãse] as companas de hũas poblas aas das outras, et faziãse ja vizynos. [+]
1300 XH I, 0/ 38 Sobre este lugar diz mẽestre Pedro que nomeou Deus aqui aNoe os omẽs aseu cabo et as molleres aseu; et diz queo fezo por dar aentender que ẽno tẽpo da tormẽta et dos outros peligros quese deue o omẽ gardar da achegança da moller. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Fezo Noe moyto apressa todaslas coussas quelle mãdara Deus; et labrãdo ẽna arca el et seus fillos cada día, et pero se alongara das outras gentes asy et sua morada, cõmo he dito, nõse alongou tanto por queo ala nõ fossem véér [cõpañas] dos outros de Seth, que erã os seus; et aNoe plazialle cõ elles, que em todos aqueles çento ãnos nũca quedou de predicar et de castigar atodos los que ael vynam; et chegauãse aly moytos, o hũ por el que era cabeça [do] lynagée, o al por la fama et por lo nome daquela arca que oyam quese fazia, obra tam maravillosa quanto nũca oyram doutra. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et el amoestauaos quese partissem dos casamẽtos de Caym, et da[s] maldades et pecados que [faziã], et da máa vida enque estauã contra Deus; et quese nẽbrassem de seus padres et parentes que andarã em [seruyco] de Deus et acabarã em el, et oencomẽdarã aelles et os ensinarã que o fezessem elles asy. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et pregontauãlle outrosy que era aquelo que aly labraua et el dizialles que fazia aly hũ lauor quelle Deus mãdara, mays nõ [lles] descobria ende pera quea fazia, temẽdose que quando vissem averdade do deluvio et das agoas, queselle collessem aarca nẽ se metessem em ella [per] força ou omatassem quando lles lo el quisesse defender; et elles tynãllo por [vaydade]. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et por que as maldades dos omẽs nõ myngoauã ẽna terra por castigos nẽ por espantos, mandou Deus aNoe que entrasse ẽna arca; et entrou [Noe] cõ [todaslas] cousas quelle mandara, et vynãsse as [anymalias] da terra et as aves aarca [porla] voõtade de Deus et [porlos] angeos queas tragiam aly por mãdado dEl segundo conta mẽestre Pedro, que vynã asy cõmo [veerã] ante Adam outra vez por quelles chamasse acada hũas seus nomẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et asy dizẽ sobre este lugar mẽestre Pedro et outros, que de todas las [outras] anymalias meteo aly Noe como lle mandara Deus; mays dizẽ queas que dentro sua agoa podem viuer et das quese criam de algũa cousa podrida ou de algũa outra cousa que por semente de gééraçom de macho et de femea non viesem, cõmo as [avellas], as vespas, as moscas, os vermẽes et as outras cousas taes cõmo estas, quese nõ entende que as Deus mãdase aNoe meter ẽna arca, nẽ el nõ as meteo em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 43 Despoys que passarõ quareenta dias que quedarõ as chuvias, parou mentes Noe cõmo avya ja tẽpo que nõ chouera, et abrio afeestra da arca et enviou ocoruo por que se terra ou aruore ou algũa outra cousa achase descuberta da agoa que pousasse em ella et desy quese tornasse aarca, et entẽderia em el Noe algũ synal que terra avia ja descuberta alonge da arca em alguũs lugares [per] onde poderiam andar omẽs; et ocoruo foy et nũca tornou. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Que voõtade avemos ẽnos corações de nos gardar de fazer as cousas que ateu [deseruyço] [som] nem aquelas que te fazẽ pesar. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Et nos sofremos opostromeyro destroymẽto enque sééria a pẽna doblada, aqual cousa eu sey señor que tu nõ queres dar duas vezes pẽna por hũa cousa. " "Et por esto Señor, eu te rrogo por la tua [piedade] que tu nã ajas saña nẽgũa desaquy adeante contra nos nẽ contra a terra. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et quanto quer que pequẽ et que façam de nemygas daqui endeante, nõ sera mester multydũe de agoas pera tomar delles vingança, nem rregara mays aterra nũca aagoa asi cõmo arregou esta vez, et acobrio et a enbebedentou; nẽ maldizerey daqui endeante aterra por los omẽs, ca bem sey eu que elles prestes et [guisados] estam pera se darẽ sempre amal mays que abem. [+]
1300 XH I, 0/ 46 "Eu demãdarey o sangre das vosas almas da mão de [todaslas] bestas, et asy cõmo eu demãdarey o voso sangre aqual quer queo esparger, tam bem abestas cõmo aomẽs; outrosy se algũ de vos esparger sangre doutro omẽ, del ademãdarey eu, et o seu sera espargido por el; et esto nõ seja teudo por maravilla, que aaymage de Deus he feyto o omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 49 De Noe et de seus fillos foy asy que logo os primeiros dias despoys do deluvio morarõ ẽna arca ata que fezerõ outras moradas; et Noe et aqueles seus fillos [começarõ] de andar por la terra, pero nõ moyto aalonge do termyno donde estaua aarca. [+]
1300 XH I, 0/ 52 Dodari. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Nẽprot, depoys queesto ouvo aprendido de Yonjto, et tomado del este consello, tornouse pera as outras suas [cõpañas] aArmenja et começou primeyro ontre os seus de Sem a contãgerlos et demãdarlos em rrazõ de rreynado, et que rreynaria el primeyro asy cõmo fillo herdeyro, et el queos mãterria em justiça et em dereyto. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Sobre esta rrazõ fala et diz mẽestre Pedro ẽno departymẽto de hũa lyngagéé em moytas, et diz que nõ fezo y Deus cousa de nouo nẽgũa, por que as rrazões et as sentẽças das palauras hũas ficarõ em todas las gentes mays quelles partyo Deus aly as maneyras et as formas de dizerlas, de [guisa] que nõ soubessem os [hũus] oque deziam os outros nẽ oque queriam, et quedaria logo aobra. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Onde diz Moysem ẽno [onzemo] capitolo queos partyo Deus daquel lugar por todas las terras desta [guisa]: que quando hũ demãdaua ladrillos daualle outro bytume, et quando algũ pedia bytume outro tragialle agoa, et se algũ pedia agoa outro tragia algũas ferramentas que y tynam ou algũa outra cousa, de [guisa] que nũca hũ daua oque o outro pedia, et quedarõ de fazer açidade et atorre. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Que todos quantos aly erã oluydarõ aquela lengage que aviam, senõ Babel sóó et sua [cõpaña] enque ficou olyñage, et por esso dizẽ os Judios oje em dia que aquela lengage he oebrayco. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et Nemprot, que andaua moy codiçioso por rreynar sobre todos touo que avia tẽpo pera ello, et começou afazerlo et traballarse de mãdar et defender sobre todos, que el nõ oleyxaua por los outros rreys nẽ por las outras [conpañas], asy cõmo era máo et brauo et forte. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Os outros lynagés quando esto entenderõ del, cõmo desacordauã [ẽnas] lengages asy começarõ adesacordar ẽnas voõtades, et outrosi logo aly [ẽnas] costumes. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Elam oseu fillo primeyro poblou terra de Perssia et primeyramente chamarõ aos seus elamytas et aasua terra de Elam [(Elam)]; mays [depois] lle mudarõ onome aaquela terra et posserõllo de hũ bõo rrey que rreynou y et dizianlle Perso, et poserõ nome Persia aaquela terra; et os elamytas ficarõ por prinçipes de Persia despois de seu padre Elam. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Mays diz Josefo queos gregos quese trauallarõ de mudar os nomẽs porlas rrazões que diremos adeante, que mudarom despoys onome aesta terra et aos moradores della, et aaterra chamarom Syria, et aos moradores syrios; et Syria et Caldea vyziñas [som] cõmo as poblarõ estes yrmaãos Arfaxat et Arã, et em [moytas] cousas se semellam, et nos dizemos lles suriãos por esta rrazõ et por hũa çidade que y a aque dizem Sur, et he cabeça da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Jeter, oterçeyro fillo de Aram, poblou outrosy sua terra et chamoa Jeteria, et aos seus jetras; et dizẽ [hũus] quese forõ despoys mudando estes nomẽs et diserõ aaterra [Jeculia] et aos moradores [jeculos]; et porlos [jeculos] dizemos nos agora os gazules; pero diz Josefo queos daquela terra que Jeter poblou que am nome os bautryãos, et aaquela terra chama mẽestre Galter ẽno Aleyxandre Bautra; et segundo aly diz ẽna Estoria de [Aleyxandre] o Grãde et Dario, som Bautra moytos lugares et de bõas caualarias darmas. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Noe quando acabou de séér de quinentos ãnos fezo aSem et aCam et aJafet, duldarõ aquantos ãnos fezera cada hũ deles que nõ odepartyo aly Moysem. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et por que diso outrosi Moysẽ ẽno nouemo capytolo, que despoys que Noe [espertara] et soubera oescarno quelle fezera seu fillo menor, et diz aqui menor por Cam quese rryo del, que duldarõ outrosi qual fora omayor, et qual omediano, et qual omenor. [+]
1300 XH I, 0/ 70 Et de Fisyoy [vierõ] os filisteus, segundo diz Josefo, et em estes et ẽnos de Laabym nõse perdeu onome, nẽ deles nẽ da terra, que [a eles] chamã oje os fariseus et aaterra Filistea; pero ahũa partida dela mudarõ os gregos onome et chamaronlle Palestina, et asya chama agora mẽestre Galter ẽno libro de Aleyxãdre. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Et esto asy téémos que deue séér saluãte se por ventura quisermos nos os [cristiaos] apremear et demãdar aos gentijs que ficarõ, as mortes dos santos omẽs et das santas mulleres virgẽes et outros que vierõ aanossa fe que he ade [Ihesu Cristo] et os martirizarõ elles, et matarom as por ello. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et outra [cõpaña] ouvo y doutros quese chamarõ magogas, de Magog queos enviou [outrosy] apoblar aly, et aestes outrosi mudarõ os gregos onome et chamarõlles çitas. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Tyras, opostromeyro fillo de Jafet, poblou em Asya hũa çidade et posolle nome Tyraçia, et aos seus tyraçes, donde foy el prinçepe; et despoys por apostura, tyradas algũas leteras destes nomẽs, mudarõnas et chamarõ aos pobladores traçes et aterra Traçia. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et Astenagos poblou sua terra apartada et chamou aos seus astenagos; et os gregos, despoys desto, segũdo diz Josefo, mudarõlles este nome, et chamarõlles rreginos, et aterra anome Rregio et he em terra de Ytalya. [+]
1300 XH I, 0/ 76 [Tygrã], seu yrmão, poblou asua et chamou aos seus tygranteos, et os gregos despoys [mudarõlles] este nome et [diserõlles] friges, et aaterra Frigia. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Et de Jafet et [(et)] de seus fillos et netos vierõ estas gentes, et fezerõse estes pouõos que nõ perderõ seus nomẽs; et diz Josefo que esto foy por queos nõ conosçe rom os gregos, [et] nõlles mudarom os nomẽs ẽna [sazõ] enqueos mudauã aas outras gentes et terras; pero diz Josefo que por apostura et fremosura dos escritos et por deleyto dos queos leyam, mudarõ os gregos [os] nomẽs aas gentes et aas terras. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Et de mays, víj́ndo por Asia aapobla da sorte que era Europa, acõmo quer que eram moytas aquelas gentes mẽtre que estauã [ajuntadas] em hũ, mays pero faziãsse poucas pera tomar et poblar por sy todas las terras do mũdo logo, et elles outrosy que nõ podyam poer tãto tẽpo em andar sempre cõ suas [cõpañas] meudas pera chegar aEuropa, nẽ sofrer [otraballo] et [mj̃goa], tomarõ em essa partida de Asya os termynos que avemos ditos ante desto, que vierõ logo poblando da parte de septẽtríom, et desque pousarõ aqui et poblarom, forõ víj́ndo por seus tẽpos et pasarõ a Europa, et tomarõ as terras que disemos, et poblarõ em ellas. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Os fillos de Tubal despoys que andarõ [moytas] terras buscando lugares bõos de pobla, chegarõ aas postromeyras partydas de ouçidente, et virõ bõas terras, et bõos montes, et bõas agoas, et bõos asentamẽtos, et quedarom aly et poblarõ; et por lo que oyam dizer que acaesçera do deluvio, asentarõsse logo ẽnos montes de Aspa aque chamã os montes Pyreneos; et chamauãse ẽna primeyra estas [cõpañas] çetubales, de cetus que tanto diz [ẽna] nosa [gramatyca] cõmo [cõpañas] de Tubal; et çetubales tanto quer dizer cõmo [cõpañas] de Tubal. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et esta terra jaz ẽna fim de Europa em ouçidente, que he a postromeyra terra do mũdo, asy cõmo vay daquela parte; et em pos aquesto estes do lynagéé de Tubal, morãdo aly em aqueles montes Pyreneos de Aspa, desque se forõ fazendo grandes [cõpañas] perderõ omedo do deluvio, ca avyam ja por [moytos] ãnos prouado aterra et as agoas das chuvias et dos rrios, et desçenderõ dos moy altos montes et poblarõ ẽnos chãos das [rribeyras] do [rryo] aque dizemos agora Ebro, et desque se touerom por moradores daly mudarõ elles onome asy méésmos et chamarõ sse çeltybeyros de çe que quer dizẽr tanto cõmo cetus por [conpañas], et Tubal et Yberos Ebro, et enaderõ aquela letera l em medio por apostura do nome, et [çeltiberos] tanto som cõmo [conpañas] de Tubal, moradores das rribeyras do rrio Ebro. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Et outrosy outros dos lynages dos fillos de Cam tomarõ logo a partida de Asia, ẽnas primeyras poblas da terra, que foy [despois] aprovynçia de Syria dos montes Amã et Libano, et esto dito oavemos ja, todas las terras que apartam daly omar Ouçião, et fezerõ as suas proprias; et outros de esses méésmos de Cam apartaronsse et tomarõ hũa partida de Asia, delo por força, delo sem [gerra] et sem força, ca erã estonçes [moy] grãdes as anchuras das [erdades], et das terras, et dos rreynos; et tomarõ açidade Salem et deytarõ dende os fillos de Sem; et por que diziam aaquel [linage] os gebuseos [emaderõ] gebus aaquela çidade aalende onome que ante auya, et [mudarõ] aletera b daquel nome Gebus ẽna letera r, et cambeando lle onome desta [guisa] de Gebusalem chamarõlle Jerusalem. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Et outrosi os do linage de Jafet tomarõ em Asia de Amano et Toro, mõtes de Çiliçia et de Syria, asy cõmose cõtéém des aly ata orrio Tanays, cõmo he jadito; et oque os de Cam tomarõ en Asya era cõtra asua terra de Africa [en] fondo de Asya [mediodia], et oque os de Jafet tomarõ jaz contra asua partida de Europa aaparte de septẽtriom; et aqui paresçe que nos dam aentender estas rrazões quese podem andar por pe et por terra de hũas em outras estas tres partes do mũdo: [+]
1300 XH I, 0/ 85 Onde conta Ysidro quese foy Noe cõ Jafet et cõ os outros fillos de Jafet, os que nõ ficarõ em Asia, et forõ víj́ndo por Asia poblando cõmo oystes ata que chegarõ aas rribeyras do mar Terreño et do mar de Constantynopla, que he ode medio da terra, et ouverõ navios aly; et entrarõ Noe et Jafet em hũa naue et passarõ omar, et arribarom em Europa, et começarõ de andar por la terra, veẽdoa por escoller ondese asentassem. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Et tyrados asaluo estes da lyña, et poucos outros, todos erã de começo taes cõmo avemos dito; et vyuyam mays amaneyra de costumes de bestas que nõ de omes -asy cõmo conta Tulyo ẽna sua primeyra Rreutorica, et outorgam cõ el outros moytos sabeos - que logo que aviam fame ou sede, comyam et bebyam quando et cada que aviã sabor, cõmo fazẽ agora et fezerõ sempre as outras anymalyas que nõ entẽdẽ nẽ am rrazõ desse desto gardar. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Despoys destes omẽs primeyros vierõ outros, et entendiam mays as rrazões et as cousas, et pensarõ que algũas cousas de mẽestria deuyam aaver pera fazer os omẽs de vestyr de outra maneyra mays aposta que aquela que tragiam, et de quanto elles entẽdiã oprimeyro fazedor das cousas et anatura que nõ fariã asy aos omẽs andar de esta [guisa] [denũus], et tã desamparados de toda vestidura et que morreriã de frio et de caentura se al nõ ouvessem que vestyr. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Aqueles omẽs que disemos que buscarõ primeyramente aarte do teçer donde se vistisem, et labrar aterra, et semear, et coller, et comer as carnes das anymalyas et das aves, começarõ apensar ẽnas creaturas das cousas pera se tomarẽ et averẽ algũa creẽça; et catando pera terra vyam em ella algũas pedras claras, et [fermosas], et fortes, et coydauã, et diziã que aly era Deus et bayxauã se [cõtra] ellas et adorauãnas; et [despois] de todos estes, vierõ outros adeante quese vestirõ mellor, que teçerõ os panos cõ mayor et mellor mẽestría et arte que [os] outros dantes; et buscarõ tynturas de colores de moytas [guisas] pera os [tyngir] et colorar doutra [guisa], aalende da color que aviã natural; et por que nõ sabyam fazer casas nẽ as poderiã fazer em cada lugar, por que avyam de andar de terra em terra cõ seus [gaãdos] bus candolles toda vya mellores paçeres, et começarõ afazer tendas de panos sobrepostos em varas et em madeyros enque morassem, et sayam se das choças et morauã ẽnas tendas que leuauã cõsigo de lugar em lugar cõ seus gáándos. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Et estes começarõ aleyxar de andar errados por los mõtes et por los ermos donde andauã antes, amaneyra de bestas saluages tomando oje hũa moller et leyxandoa logo, et [de manãa] outra, et asy dende endeante cõmo as outras anymalyas; et escollendo os lugares que vyam bõos de erdades, et de mõtes, et de agoas, et acollerõse amorar aly alugares [dous] casados, alugares tres, alugares mays, segũdo que eram as anchuras et as bondades das moradas. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Et cõmo quer que avia y omẽs antes que trouxessem ẽnas mãos arcos et dardos, estes destas creenças os tragiam todos comunalmẽte, et esto por duas rrazões: aprimeyra por medo de guerras que se boluyam entre elles, mays nõ por bandos das cousas que adorauã et enque crj́íam, asegunda por la caça que usauã. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Em pos estes auçiáos vierõ outros et pararõ mentes moyto mays ẽnas naturalezas, et ẽnos poderes, et ẽnos estados das cousas, et em buscar, et fazer mayores aposturas et comecarõ afazer casas de paredes de pedra malposta cõ barro de lodo; et fezerõ [hũus] estormẽtos asy cõmo feyturas de selas, que deytauã aas bestas enque caualgauã, et em lugar de frẽos, por quanto os nõ sabyam ajnda fazer, enfreauã as em varas torçidas quelles metiam ẽnas bocas por tal deas [guiar] et mãdar mellor. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Outros ouvo y que estudarõ ja mays despois em esta rrazõ do adorar dos elamẽtos, et diserõ et julgarõ, segundo os seus sisos et seus aruydrios que era mellor de orar oelamẽto da agoa queo da terra; et esto por estas rrazões: por que pensauã elles et [crijam] que mays grande era oelamẽto da agoa queo da terra, et mays lympo, et tal que nẽgũa cousa tẽporal nõ apoderia nẽ pode escusar, por que aagoa laua et alympa et tẽpera todas las cousas, et por estas rrazões aqueles adorarõ aagoa et nõ aterra. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et ajnda em estas rrazões ouvo y outras gentes que vierõ despois destas, et começarõ ẽno tẽpo delas, et estudarõ, et buscarõ et acharõ que avia y aalende desto outras mays cousas mays altas et mays nobles de creẽças ante que chegasem aDeus. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et departĩdo ẽnas naturalezas et cursos das estrellas acharõ queas hũas se [moujam] et as outras nõ; et das quese mouyam et nũca quedauã escollerõ et cõtarõ que erã sete; et por quese mouyam et nũca quedauã de andar nẽse parauã em nẽgũ lugar et andauã apartadas hũas das outras, et por esto diserõ que cada hũa dellas avia seu çeo apartado en - que nõ era outra estrella nẽgũa, et [chamarõlles] planetas, et planeta tanto quer dizer cõmo estrella andadeyra; et derõlles este nome de planos que diz ogrego por tal andar. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et os [gentijs] veẽdo este saber tam noble, tãto entenderõ et estudarõ et penssarõ em el, que achando os [hũus] hũ pouco, et os outros, empos aqueles, outro pouco, et assy fazendo ata cabo queo acharõ todo et ajuntarõno em hũ os de despoys, et ouverõ açiençia da astrologia, quee osaber das estrellas, et aestrologia ha aqueste nome de astris que dizem em latym por [estrellas], et dizẽ logos [em] grego por rrazõ; et astrologia tanto quer dizer cõmo rrazõ ou çiençia do saber das estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et começarõ afazer templos, asy cõmo casas de oraçom, et fezeronos aaqueles ydolos; pero tẽplo tãto quer dizer cõmo catamẽto em Deus, porque aly catam os omẽs em Deus et nõ deuẽ aly outra cousa catar, nẽ [penssar], senõ nẽbrarsse de seus pecados et erros et confesar sse et [rrogar] aDeus [quellos] perdõe, et gardar sse atodo seu poder de fazer outros. [+]
1300 XH I, 0/ 96 Et estes omẽs daquel tempo que ouverõ soteleza pera buscar todas estas cousas, [comesçarom] afazer casas de pedra labrada et asentada cõ cal et cõ area et bem cubertas, cõ pynturas, enque morauã; et acharõ cõmo fariam selas et frẽos [pera] caualgar, et armas [pera] lydar, cõmo espadas, lanças et escudos, et outras moytas armas et cousas ja moyto apostas. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Cõmo quer queos omẽs ouvessem ẽno comẽço leteras, estes de que agora disemos estudarõ et apurarom et catarõ mays et mellor as sçiençias; et fezerõ mellores escritos et mellores libros que todoslos outros, et ordenarõ mellor as rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Et ontre todos estes nos achamos que aquel queo mellor entendeo et mostrou ẽno seu tẽpo que foy Abraã, et de cõmo oel fazia plougo moyto aDeus, onde quiso que el et os do seu linage fossem seu pobóó apartadamẽte; et por esso os mãdou çircondar, et daly sse começou aley dos judios. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Ca todaslas [cõpañas] de Noe, assy cõmo se espargirõ do cãpo de Senaar cõ nouas lengages, asy tomarõ novos costumes; et forõ logo moy neyçios todos os mays deles, ca asy cõmo oluydarõ oprimeyro lengage que ante aviam todos quantos ẽno mũdo erã, asy oluydarom grande parte dos bõos costumes et das bõas memorias que ante aviam; et espargendose pera buscar lugares de poblas partiam se [hũus] dos outros, et andãdo errados por los mõtes trasseyam de terra em terra et [ficauã] asy cõmo sóós, poucos et poucos; et moytos delles, tã bem das molleres cõmo dos omẽs, ficarõ andando por los mõtes errados et feytos saluages, cõmo as [anymalyas] brauas et mudas que andauã aly; et mãtynãsse das froytas que achauã [porlos] mõtes et das rreyzes das eruas que podiam comer, et segindo mays os costumes de aquelas bestas saluages cõ que viuyam ẽnos mõtes, que os dos omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Et [depoys] desto, em tẽpo de Seruc, [hum] prinçepe [a que] chamauã Tybre, rrey de hũas gentes [a que] diziã os aborigenes, vẽeo cõ sua oste aaquela terra de Rroma, et fezo hũa pobla acerca daquel rrio Tibre; et por que el nõ poblara y aprazer del rrey Jano et dos outros da terra -et yam ja as gentes sééndo moytas, et queriã cada [hũus] aver oseu [coñosçido], et nõ rreçebiã de bõa mẽte [hũus] aoutros pera erdarẽ [densuu] todos em hũ, por quese estreytauã ja as terras com moytas poblas et lugares et veẽo aquel rrey Ytalo et lidou aly cõ este rrey Tibre; et matou Ytalo aTibre ẽna fazenda em aquel rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Outrosy ẽno tẽpo deste Seruc, vẽeo Evandro, rrey de Arcadia de Greçia, cõ os seus apoblar aterra de Rroma em aquel lugar; et el rrey Jano querendose gardar de nõ caer em outro tal feyto cõmo el rrey [do] Tibre, et de mays dizendo quese poblasse sua terra de bõos omẽs, que taes poblarõ Rroma, asi cõmo seerẽ rreys os mays segũdo aqui oydes, rreçebeo et outorgoulle pobla; et Euãdro fezo sua çidade em aquel mõte Palatyno. [+]
1300 XH I, 0/ 108 Oprimeyro foy Cres, et opadre porlo erdar et cõsellar logo em seus dias gáánou aysla aque dizẽ Creta, et fezóó rrey em ella; et do nome do fillo poso onome aaquela ysla por quelle dizem Creta ajnda oje daquel Cres; et das rrazões desta ysla Creta falaremos adeãte ẽna estoria del rrey Jupiter, que foy ende rrey em tẽpo de Ysáác, cõmo diz oPãteom ẽna outaua parte. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Et guerreou os et gáánou aterra et posoa su seu señorio El rrey Nẽprot deytara fora de Babilonya por força aAsur, pensando que deuya herdar atorre et açidade por rrazõ de primeyro erdeyro, et Asur foysse et poblou cõ os seus terra de Assiria. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Et em tẽpo de Nacor ata estes feytos, chegarõ os pobóós et aly quedarõ, por que nõ aviam ajnda entendemẽto de yr amays cõmo omostra aestoria do Panteom. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Despoys que rreynou este rrey Nyno sayo sabedor, et moy viuo et moyto bulidor et [mañoso], cõmo aquel que era et [vyña] de rreys viuos, et de grãdes corações et moy [buliçosos] et fazedores; et asy otrage ja et lle vem cõmo de patrimonyo antigóó; et despoys que foy apoderado de todaslas terras do seu rreyno começou de rreuoluer, et cometer as gentes das outras terras, et guerrearlas et cometerlas fortemẽte por las meter su o seu señorio, et rreynar sobre ellas, asy cõmo oystes que quisera guerrear et aseñorarse rrey Nẽprot, de seu avõo, ẽnos mõtes de Armenya et despoys ẽnos cãpos de Senáár, sobre todaslas geerações dos fillos de Noe; onde semella queo tallente do avoo que nõse perdera ajnda ẽno neto nẽ se podia oluydar. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et as gẽtes das terras, por que erã estonçes tã loucos cõmo avedes oydo, que nõ casauã ajnda por ley nẽ aviam ajnda molleres [coñosçidas] por suas nẽ apartadas, cada hũ asua, nẽ fillos çertos, nẽ armas pera lidar, nem lidauã senõ asy cõmo diz Tulio, que pelejauam cõmo as outras [anjmalias]: assy cõmo porco mõtes cõ outro porco, ho touro cõ touro, oleom cõ outro leõ et aaguya cõ aguya, et nõ [tynã guisado] elles de cometer aoutros nẽ ajnda de defender asy mẽesmos. [+]
1300 XH I, 0/ 114 El rrey Nyno Arreyna Semyrramys El rrey Zameys El rrey Ario El rrey Aralio El rrey Xerses El rrey Amanetres El rrey Belaco El rrey Baleo El rrey Altadas El rrey Manyto El rrey Macaleo El rrey Espero El rrey Manulo El rrey Espareto El rrey Astacadis El rrey [Amyteus] El rrey Beloco El rrey Belaspar El rrey Lamprides El rrey Sosares El rrey Lampetos El rrey Panyans El rrey Sosarnyo El rrey Mytreo El rrey Tantanes El rrey Teuteno El rrey [Tyneo] El rrey Dardo El rrey Eupales El rrey Loastenes El rrey [Firityades] El rrey Espateo El rrey Efratenes El rrey Agazapes El rrey Sardanapalo Et das estorias dos feytos destes rreys et dos ãnos dos seus rreynados, contaremos de cada [hũus] em seus tẽpos [et lugares]. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Et chegou em cabo a septẽtriom aterra de Çiçia, donde viérom despoys os godos, et fezolles aquelo méésmo; et erã barbaras aquelas gentes, et poucas, et espargidas. et flacas estonçes quando aesta primeyra vez, et sem batalla, et que nõ buscauã, nẽ faziam mal anẽgũ nẽ outro aeles; et estauã em suas terras quedos cõmo dormyndo, et espertóós el, et fezolles [coñosçer] as suas forças; et ante desto viuyam elles do [leyte] de seus gãados, mays tam fortemẽte os arrequeyxou el et os apremeo por queo nõ quiserõ rreçeber, quelles fezo comer nõ tã solamẽte oleyte dos gãados, mays beber do sangre dos omẽs; et em cabo vençeo os, et amãsóós de [guisa] queos tornou seus por força, et esto lles fezo el rrey Nyno desta vez, et despoys vẽeo aly outro rrey daquela terra por leuar esto deles, mays elles lidarõ cõ el [et] vençerõno et quebrãtarõno [en] tal maneyra que nũca despoys alçou cabeça, cõmo vos lo contaremos adeante queo diz outrosi Paulo Orosio. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Et diz Orosio ẽno quarto capitolo do primeyro libro et mẽestre Godofre ẽna septema parte do Panteom, que estudara aly Cam ẽnos saberes das sete artes liberaes, et ajuntou as [rreglas] delas, et achou aarte magica -quee osaber do encantar, et era rrey dos bautriaos; et diz o Panteom aly ẽna septema parte, que el foy oprimeyro que escritura fezese do saber da astrologia, et o leyxou escrito. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Et quando chegou [Njno] aaquela sua terra dos bautríaos, sayo este Zoroastres ael dizẽdolle que nõ entrasse em sua terra, nẽ lla danasse, nelle fezesse em ella mal nẽgum; et el rrey Nyno nõ llo quiso outorgar, nẽ oquiso leyxar, et [lidarõ]; et diz o Panteom queo vençeo [Njno]. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Dos quatro rreynos prinçipaes do mũdo fala Paulo Orosio ẽno começo do segundo libro, cõmo por prologo, et diz asy, que bem entende el, et ajnda nos outrosy cõ el, que nõ ha nẽgum omẽ [a que se] possa asconder que Deus fezo ao omẽ em este mũdo; onde diz queo mũdo rreprende ao omẽ por que pecou, et rreprendeo desta guysa: que por apremer et apremear a nossa destenperança, quee esta terra enque viuemos castigada cõ mẽgoa das outras anymalias, que nos nõ cria dellas tãtas quantas avemos mester pera comer et pera os outros seruyços, et outrosi que se nos faz ella [manyna] ẽnos froytos quea de dar, quenos nõ da tantos quantos nos aviamos mester, et mantem nos myngoados por lo noso pecado. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et destes quatro prinçipaes rreynos do mũdo, et diz Orosio queos dous de medio, que vierõ cõ poderio que durou pouco tẽpo et som estes: orreyno de Affrica et orreyno de Maçedonya; et leuãtarõse ontre orreyno de Babilonya et ho dos rromãos; et outrosi mostra como ontre padre vello que foy o de Babilonya et fillo pequeno, ou que chega tarde, et novo et ajnda pequeno ẽno começo, et foy este ho dos rromãos; et chegarõ em medio do tẽpo ontre estes, aquel de Affrica et ho de [Maçedonja et forõ] cõmo tutores et curadores, esto he, defendedores et gardadores; et estas palauras som as quedizẽ as leys sobrelas gardas dos bẽes dos orfóós pequenos que ficam de seus padres ou de suas madres ou de todo, por que asy gardarõ et defenderõ aqueles dous rreynos suas herdades et seu dereyto ao rreyno dos rromãos ata que el cresçesse et chegase atomarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Onde sobre esto diz ajnda Orosio, que forõ estes dous rreynos, ho de [Maçedonja] et ho de Cartago, rreçebidos por prinçipaes ontre estes outros dous, nõ por rrazõ de elles seerẽ erdeyros, mays por gardar seus dereytos ao postromeyro, que foy ho dos rromãos Et os nomẽs destes rreynos mayores et prinçipaes do mũdo, segundo diz Orosio, som estes sobre ditos cõmo avedes oydo: o de oriente em Babilonya o de ouçidente em Rroma, o de septẽtriom em Maçedonya o de medio dia em Cartago. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Señor, gardarey teu [mandado], et se Deus quiser eu me gardarey bem que nõ faça fillo, donde aja opesar et amazela et veja del atristeza que veẽ os outros queos em este tẽpo fezerom. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et por ende diz que foy mayor de todoslos outros da sua sazõ por vertude da sua sabedoria que el avia, et outrosy diz que todoslos omẽs bõos pensauã moyto em Deus em [moytas] maneyras; et el foy tam poderoso em sabedoria, et em palaura, et em obra, que el sóó podo mays que todos los outros pera mudar et tyrar opensamẽto et error que elles todos tynam de Deus, et fazer los créér nouamẽte doutra guisa. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et ajnda sobresto rrazõa de Abraã Josefo, que sabya esto Abraã et queo julgaua por la natura da terra et do mar, et mostraua que estes obedisçiam a Deus, et outrosi por aquelas cousas que contesçem ẽno sol et ẽna lũa [per] moytas vezes, et sobre todo por aquelas que paresçem ẽno çeo, et som sempre sobre todaslas outras; et que por la vertude dAquel que sempre esta ante toda cousa, et toda cousa [sempre] ante El et por la prouysom do seu ordenamẽto, quese ordenauã todaslas cousas que ẽno mũdo son, et ajnda diz mays, que aqueles [a que] as cousas tẽporaes do mũdo no vynã asy cõmo eles queriam et tam bem et lles erã tollidas queas nõ aviam, que manyfestos viesem de outorgar que nõ ajnda aquelas cousas que erã mester, sem quaes elles nõ se poderiam mãteer, queas nõ podiam aver por lo seu poder deles; et som estas aquelas méésmas que aquel Deus sóó criador dou pera Seruyço dos omẽs, segundo aforteleza et opoder do seu mãdado, et cujo bem et plazer soo he de darlle nos [solamẽt] onrra et graçias, que a El esto lle comple et nõ [mays], que nõ ha mester dos bẽes dos omẽs Aquel que os da aelles. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et aquela ymagéé Neptuno tyña em hũa mão hũ [çeptro] em lugar de señorio, et em çima do ceptro tres varas em lugar de tres poderes proprios quea agoa ha; que corre, et se nada ao quea quer nadar, et podese beber; et todo oçeptro, et acorõa, et acara, et todo ocorpo asemellança de rruçiado, cõmo se todo deytase agoa de dentro dessy. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Diz [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que os gigantes cõmo [erã] moy grandes de corpos et de corações, que ouverõ envidia et despeyto dos seus deus, queos nõ preçauã tanto cõmo elles queriã, et pensarõ cõmo se poderiam vengar deles, et diz que segundo que [eram] moy valentes que tomarõ os mõtes aas mãos, et que aviam ja posto omõte Essa sobre omõte Pelyo, et ao mõte Oleripo sobre omonte Ossa, cõmo faziam os outros dos ladrillos segundo a Biblia diz queo faziam pera [sobyr] por aly aos çeos. et aqueles seus deus deytarlos fora et elles rreynar y; et os deus quando virõ que de aquela maneyra alçariam torre de loucura ao çeo, et que se daria a cousa a mal cõmo os gigãtes queriam, vierom ante queo feyto se acabasse et desbaratarõlles todo quanto aviã feyto et obrado, et desboluerõ todo omõte de sobre ho outro monte, et derribarõlles toda a obra et achãarõna em maneyra que toda afezerõ ygoal cõ aoutra terra, et [quaerom] os gigantes todos que estauã em çima labrando agrande pressa, et quaerom todos em terra et morrerõ que nõ ficou nẽgũ viuo, et sayo deles o sangre, et espargiosse porla terra, et andaua bolindo cõmo viuo et envolujasse ẽno poluo da terra; et diz [Ovjdio] que aquel sangre tomou corpos aly da terra, et viuerõ aqueles corpos et forõ gigantes cõmo erã de primo. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et segundo diz hũ doutor dos frayres menores quese traballou de tornar as [rrazoes dOvjdio] mayor ateoligia, diz que falou [Ovjdio] aqui encobertamẽte et por semellança, et daquelo que el diso que viuera aquel sangre em aquela [guisa], diz ofrayre que nõ poderia al séér senõ queos do lynagéé de aqueles que ficauã ẽna terra, moços pequenos ajnda, que despoys que forã cresçendo et se vestirom dos bẽes de seus parentes, cõmo se [enbestia] aquel sangre da terra de seus mayores, cõmo diz [Ovjdio], et apoderarõse da terra estes cõmo erã poderosos seus primeyros parentes et estes que ouverõ [a forteleza] et os talentes de aqueles padres, et empero diz que nõ erã tã grandes de corpos nẽ tã valentes amãos cõmo elles, et despoys que forõ moytos leuãtarõse contra seus deus et lidarõ cõ elles, et diz queos vençerõ et que Jupiter et os outros deus que fugirã ao Egipto, et hũ delles, que avia nome Tyfoueo ogrande gigante, foy tras elles, et elles cõmo erã moy sabedores por lo saber que sabiam das estrellas et por la arte magica, quee osaber dos encãtamẽtos, et osabiam elles todos moy bem, trasfigurarõse em aquelas feguras que disemos por se encobrir dos gigantes queos nõ achassem, nẽ os podessem tomar; et em tal [guisa] sse mudarõ que aqueles queos vissem que creessẽ que aquel carneyro de Jupiter que verdadeyro carneyro era, et outrosi que cada hũa das outras [anjmalias], em cujas feguras disemos queos adorauã os [gentijs], por ydolos dos seus deus. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Et ẽnos ydolos nõ ha poder nẽgum senõ queos que forem de madeyro que seos mãdares fender et fazer fogo delles, quete complirã ho offiçio do ydolo dos de Caldea, esto he, do fogo, et te caentarã et te [cozerã] viandas que comas, et esto te fara [a leña] que mãdares trager do mõte, que nõ ha em elles mays vertude nẽ mays poder que em aquela [leña]. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et outrosi os máos angeos qual ora [caerom] tã forõ asentados em lugares conosçidos [donde] nõ am de yr anẽgũ lugar, nẽ podem senõ por mãdado de Deus que os solta alguas vezes pera mal fazer por los nosos pecados quando som grãdes, et nos partimos de Deus por elles, et véém elles estonçe et achando nos partidos de Deus et desemparados, et fazem et buscam nos omal que podem et quelles Deus sofre; et [poñamos] que venam et queyram entrar em aquelas ymages dos ydolos, et ajnda que entrẽ -oque nõ he, por que sééria contra natura nõ [vijndo] por mãdado de Deus - onde nõ ha gargãta ou polmõ ou os outros estormẽtos et nẽbros que forõ feytos pera ello, cõque el possa y falar, et esto nõ he nẽ pode séér; et se afegura do ydolo for doutra ymage que nõ seja de omẽ, se he de carneyro, poñamos que veña oespiritu máo, et entre et fale, ¿podera fazer al senõ braadar, segũdo que braada ocarneyro ?, çerto nõ al; et se for de cabrõ outrosi nõ fara senõ braadar, et se for de touro mudiar ou rreburdiar, et se for de çegona, ferir [cõ] os pycos et fazer aquel som que ellas fazem como taboezillas. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Tare, oque tu oyste dizer do feyto do deluvio general, que matou todaslas cousas saluo ende Noe et os outros que Deus quiso gardar [pera] viuer cõ el ẽna arca, et oque aprendiste despoys do departimẽto de hũa lenguage em seteẽta et duas, que foy feyto sobrela rrazõ da torre de [Babylonya], et ho espargimẽto de todaslas gentes que aly forõ ajuntadas et despoys forõ daly espargidas [per] todo omũdo, et todo esto vẽeo por rrazõ dos ydolos et dos [grãdes] pecados que faziã os omẽs; et em aquel departimẽto que foy feyto das lenguages, asy cõmo foy agente tyrada da lenguage que antes avia, asy esteuerom todos cõmo em hũ ponto de séér tirados de todoslos sentydos que antes aviam, et asy cõmo de novo lles vierõ os sentidos et sysos que despoys ouverom, et todos ficarõ asi cõmo loucos por la loucura [en que contendiam] contra Deus, saluo ende aqueles da lyña de que tu vẽes de Noe et de Sem et dos outros dende aty; et ficou em nos aquel primeyro lengage, et obõo sentido, et obõo siso pera conosçer Deus; et as gentes partyndosse neyçias et loucas de Babel et de Senáár, nũca ouverõ acordo de catar por seus deus despoys, et fezerõ sempre toda cousa que seus corações queriam, [et lles derõ] et cõ os moytos bẽes quelles dou Deus et os viços que tomauã y por codiçia de mãteerlos et quelles nõ myngoassem, buscarom suas ymages que fezerõ, et ydolo nõ quer al dizer senõ ymage, et diserom algũus; [+]
1300 XH I, 0/ 141 Et esto que tu véés de teu fillo, de Deus vem, que nos quer fazer merçed et ante que váámos apeor quer nos tornar dala, et castigarnos et mãtéér nos ẽna bõa lyña, ca omáo costume pouco apouco vay [vijndo] et se aprende sesse logo nõ castiga, et despois he moy máo de leyxar; et estes [gentijs] ontre que moramos senos fezerẽ mal por esto, Deus nos dara delles grande dereyto et nos lo acabara em bem. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et el rrey vyo mãçebo, moço, aposto et moy bem rrazoado et gardado em suas palauras, et mudouse otalente del do que avia antes pensado de matar ael et asua [cõpaña], et apartouse et [cõsellousse] cõ seus rricos omẽs et cõ seus bispos que [tyña] y, dos ydolos et de sua créénça; et os mays deles oyndo oque disera Abraã, duldarõ [en] consellar ael rrey, pero hũ deles que avya nome Mayzam, cõsellóó queo mandase queymar, senõ quea gente quese tornaria em outra creẽça, et que el perderia orreyno por ello, et que avía moy bõa rrazõ pera ello et era esta; que os caldeos, em rrazõ da creẽça do fogo faziam moy grandes fogueyras et passauã seus fillos [per] ellas cõmo amaneyra de boptismo que agora os [cristiaos] fazẽ; et Tare que moraua ontre elles que nõ avia ajnda pasadas aquelas fogueyras [a aquelas] seus fillos, et quelle las mãdase passar, et el queo nõ faria, et averia el estonçes contra el et contra seus fillos moy bõa rrazõ, et sem bráádos et clamor de torto ante todo opobóó, et deytarlos ẽno fogo et queymarlos y. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Os hũus dizem que Tare quelle nõ quiso dar seus fillos et que el et sua moller et seu fillo Nacor quese escusarõ omellor que poderõ; et Abraã et Aram que sayrõ mays fortes em suas palauras para téér et créér de todo coraçõ acreẽça de Deus sem toda cõfeyta, et diz queos mãdou logo aly rrecadar el rrey aestes ambos et mãdou fazer hũa grande fogeyra, tam grande cõmoa faziã os caldeos et ajnda mayor, pera os fazer pasar por ella, et mãdou tomar por força aAram et aAbraã et dar cõ elles em aquela fogeyra; et Abraã sayo della em saluo, et Aram cayo de guysa que nõ podo [ende] sayr et morreo aly, et sacarõ ho dende morto os seus, et suterrarõlo em essa çidade [Vr] de Caldea hu morauã el et seu padre et seus yrmãos. [+]
1300 XH I, 0/ 149 De mays despoys que aquelo lle acontesçeo aly sempreo menos onrrarõ os omẽs daquela terra et faziãlle nojos, et soberueas, et desonrras aque el nõ podia dar consello, et [tyñasse] desto por moy biltado et desonrrado; et pensou em toda maneyra de leyxar [aquel] lugar, et sobre todo por lo dolor que avia da morte de Aram, seu fillo; et por aconsellar sua [cõpaña], et perder dende algũ pouco dembargo, casou a Sarra, sua neta, filla de Aram, seu fillo, cõ seu fillo Abraã, et casou Melca, yrmãa de Sarra, filla de Aram, cõ Nacor, seu fillo, cõmo oystes queo diso Moysem, pero nõ tã claramẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et por mostrar os santos Padres queo feyto de Abraã, -que mostrou et nomeou primeyramẽte hum Deus sóó, criador de todaslas cousas, que el começou [creẽça] et maneyra de ley et acabou em ella -, et que ouvo parte em estes tres tẽpos, et por esto queo chamarõ primeyramẽte [Rram], que nõ semella nome cõprido, et da aentẽder otẽpo de ante da ley enque nõ avia cõplimẽto de créénça pera o omẽ séér saluo; et por quelle chamarõ despoys Abram quee nome mays cõplido quese entende otẽpo da ley enque ouvo mays cõplimẽto pera entrar omẽ em ley et em creẽça [por que viese despoys mellor aa creẽça]et abõo camyno que avia de víj́nr pera séér saluo; et por lo nome terçeyro quelle diserõ despoys Abráám, quee nome cõplido de todo, danos [aentẽder] otẽpo de despoys da ley, ou otẽpo de graçia quee esse méésmo em quea todo cõplimẽto de ley et de fe, et enque fezo noso señor Deus Ihesu [Cristo] ao [vmanal] lynage graçia de [seer] saluo todo aquel que cõplidamẽte em El créér et gardar asua ley. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et foyse Tare cõ esta sua [cõpaña] ordenada cõmo disemos, et sayo cõ elles daquela çidade de [Vr] et de toda Caldea, et passarõ orreyno de Babilonya, et forõse [per] Messopotamya adeante, et andarõ ata que chegarõ aAram, que era hũa çidade de [Mesopotamya]. [+]
1300 XH I, 0/ 154 Andados oyto ãnos de Abraã et çinquoéénta do rreynado del rrey Nyno, despoys que este rrey ouvo feytas suas noblezas ẽna çidade de [Nynyue], et ordenados et postos em rrecado os rreynos de Assiria et de Babilonya, et aperçebeosse et tomou sua [cõpaña] et tornousse outra vez sobre açidade de Bautra, [a] Zoroastres, que era Cam fillo de Noe et padre de Cus, et avóó de Nẽprot, et visavóó de Belo, et seu trasavóó, cõmo avemos contado, et aperçebeosse Zoroastres et sayo ael et lidarõ, et dizẽ Eusebio et meestre Godofre que [rrey] Nyno vençeo aZoroastres et quelle tomou orreyno; mays Paulo [Orosyo] conta ẽno quarto capitolo do primeyro libro que rrey Nyno matou aZoroastres ẽna fazenda, et diz quea cavalaria dos naturaes et [os] outros da terra quese collerom aaçidade et alçarõse et ençarrarõse moy bem em ella, et [toverõ bem] suas torres et defenderõ seu muro et toda açerca da çidade, et nõ se quiserom dar arrey Nyno por nẽgua pleytesya. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et segundo diz Eusebio ẽno libro do conto dos ãnos, ẽna rrazõ de [Abram], andando ella por las terras ya fazendo torres ẽnas mays grãdes alturas dos mõtes et dos outeyros donde fosse mayor avista das terras; os [hũus] dizem que cõmo atalayas pera fazer fortelezas pera gardar aterra; outros dizẽ que por rrazõ do deluvio, se acaesçesse de [vĩjr] quese acollessem aly as [cõpañas] de aquelas terras et que guaresçessem aly; et paresçe que esta rreyna tragia ajnda osiso et aloucura da soberuea del rrey Nẽprot, avóó de seu marido, de [que] oystes [(que oystes)] que começara [torre] cõ que Deus nõ podese cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et em cabo das cõquistas todas, segundo diz Paulo Orosio ẽno quarto capytolo do primeyro libro, chegou [arreyña] Semyrramis cõ todo seu poderio aterra de [Jndia], pera dar batalla aos [jndios] ou que se dessem por seus et lle obedisçesem; et conta Orosio que nũca entrou [outro(u)] lydador nẽ guerreador [en] terra de Yndia saluo ende esta rreyna Semyrramis et ogrande Aleyxandre, mays diz que tã asperas, et sem sabores, et tã máás eram as entradas dos portos, et ajnda aterra de dentro, queo nõ poderõ soffrer as [cõpañas] et quese tornou daly estõçes [arreyna] et nõ fezo y mays. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et conta Orosio outrosy queas gẽtes [tam pouco] aviam em vso de yr em ostes nẽ lidar em nẽgum lugar, nẽ em suas terras, nẽ codiçauam das alleas, et nõ sayam de seus lugares anẽgũa parte mays que viuyam todos [en] paz. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et por çima do muro, de hũ cabo et do outro, fezo casas moy grandes, todas ygoaes enque morassem os caualeyros et os outros omẽs darmas por tal que defendessem açidade; et tam grãdes eram aquelas casas que em cada morada dellas avia seys pááços moy bõos; et tam ancha era arrua ontre as de hũ et do outro, por todo omuro, et tam ancha et tã chãa asobido aellas, que dous carros ou carretas yam em paz por ella, et ha andauã toda de cabo a cabo; et fezo em cada hũa daquelas quatro quadras do muro çem portas caudaes, quese faziam por todas quatroçentas portas ẽna çidade; et as portas da madeyra fezoas ella cobrir de bõo latom fyno et tam fermoso era que semellaua ouro. [+]
1300 XH I, 0/ 162 Dos costomes de Semyrramis despoys que leyxou de andar em guerras cõ hostes conquerindo. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et agora nos tornamos aarrazõ de que diziamos: et tantolle [cresçeo] otallente et osabor de aquel máo solaz et viço, que cometeo se poderia aver pera esto aquel seu criado, et enviou ael esto demãdar em poridade; et el veendo em cõmo [este] feyto era tam desaguysado, et tam grande maldade que cõmo quer queo feyto era em adulterio et em pecado, et tam bem que seu yrmão [Nynjas] queo nõ quiso fazer, pero avia mellor syso et nõ oquiso consentir por nẽgũa maneyra. ) [+]
1300 XH I, 0/ 164 Et estonçes aquel rreyno de ouçidente cõmo andou em aventuras de nomẽs et em mudamẽtos deles, quelle diserom primeyramẽte Sytionya, cõmo oystes, et despoys Egialea, del rrey Egialeo, et ajnda despoys daquelo Pelopone; diz Eusebio que em tẽpo de aqueste rrey Apis que mudarõ aaquela terra onome et quea chamarõ Apia, do nome de rrey Apio. [+]
1300 XH I, 0/ 165 "Por nos agora fazer por pouco tẽpo que esto pode durar, quanto nos podermos por el seera nossa onrra, que fillo de nosso señor natural he, et outrosy podemos aver del fillo erdeyro que el avera et que seera nosso señor natural, et seo nõ sofremos et ho nõ [asperarmos], et ajnda ajudarlo pera ello esto sééria grãde maldade nosa, et grande [mj̃goa]; et vasalos mesurados et leaes bem deuem sofrer aseu rrey et aseu señor natural vida de hũ omẽ ajnda que máo fosse et que viuesse mays queos que agora aqui estamos; et avyda [do] omẽ pouca he et pouco dura et abõa obra et bõa estança moyto, et nẽbra et fica ẽnos que veem despoys; et mays lygeyra cousa he pera nos et mellor et mays onrra de estar et asperar, asy cõmo sem señor vida de hũ rrey que nõ desfazer nosso señorio natural. [+]
1300 XH I, 0/ 165 "Et os prinçipes et caudillos et rricos omẽs et os outros bõos dos rreynos acordarõ em todo esto et cõmo foy dito, [asi] foy feyto et cõplido. [+]
1300 XH I, 0/ 170 "Alto linage darey eu aesta terra. [+]
1300 XH I, 0/ 170 "Abraã em sua tristeza que avia quanta quer que era, cõmo oque saya dos lugares enque moraua et avia [coñosçidos], et viasse em terra estraya et el estrayo et [provolle] moyto cõ as palauras, et cõforto de noso señor Deus et cõ aquela promessa tam grande quelle daria aquela terra, et sobre todo quando obendiso et lle diso que de seu lyñage sayria por que seeriam benditas todas las gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Despoys que entrarõ ẽno Egyto et começarõ de andar porla terra, aos que pregontauã por Sarra que moller era dizialles Abraã que era sua yrmãa; et os poderosos [do] Egyto, despoys quea virõ, por se engraçar cõ el rrey disserõlle cõmo vyram aly hũa mãçeba que andaua cõmo peligrina et que era moy fermosa et alabarõ lla moyto. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Conta Lucano, ẽno dozeno lybro das batallas dos çidadãos de Rroma, que despoys que Põpeyo ogrande et Julio [Casar], que forom os mays grandes et moy nobles de todos los rromãos, et lydarõ et foy vençido [Ponpeyo], et sayndo da batalla [que sse] foy logo [Ponperio] ogrande pera [o] Egyto aTolomeo Filopater, seu criado, que andaua y estonçes, pera lle pedir ajuda por cobrar et lydar de cabo cõ Julio Çesar; et Tolomeo, temendo sse del, matóó agrãde trayçom. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et despoys quelle chegou omãdado cõmo era morto [Ponpeyo], foy el despoys ao Egyto, mays por saber da morte de [Ponpeyo] que nõ por lo segudar ja nẽ tomar del mayor vengança, ajnda que fosse [vjuo], segundo conta aestoria. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et Julio Çesar mãdou esse dia fazer mãjares adubados tantos et de tantas maneyras, quantas a terra, et as agoas et oayre poderõ dar et os omẽs poderõ et souberom fazer, em maneyra que nõ foy y omẽ queos mãjares et as maneyras delles podese aquel dia contar. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et Julio Çesar temyasse queo matassem atrayçom et gardauasse quanto podia: et obispo Acoreo sya aly em hũ estrado moy noble quelle mãdara fazer Julio Çesar; et despoys que çearõ acostousse aquel bispo Acoreo ẽno estrado, et syase aly, sua barba grande et cãa, et sua mytra ẽna cabeça cõmo bispo. [+]
1300 XH I, 0/ 183 "O sol parte os tẽpos do ãno [per] onde se departem as ydades das cousas et muda odia em noyte et anoyte em dia, ca [per] onde el vay sempre he dia, et donde sse el vay sempre he noyte, et anoyte sempre vay tras el et sempre foge dantel; et tanto he oseu lume et tam grande opoder [do] seus rrayos que por donde el vay tolle áás outras planetas o andar et tardam lles seus cosos, et fazlle los vagarosos aly hu el faz sua estadas: ahũa ẽno Capricornjo ẽno mes de Dezẽbre, aoutra ẽno carneyro ẽno mes de Juyo. [+]
1300 XH I, 0/ 186 "Aynda pensarõ et coydarõ outros ẽno cresçer do Nylo et dizẽ asy: ẽna sazõ queo mar ouçião tem todas las terras çercadas, [estonçe] cresçe mays que ẽnos outros tempos do ãno, que estonçes toma o Nylo grande poder de agoas do mar, et sal moy brauo et yrado, et andando por longo espaço por las couas da terra, alympa do salgado aquelas agoas que tomou et manáás despoys [sobrela] terra dulçes et bõas pera beber et pera criar as cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 186 Et digote Çesar que moytos coydarõ da fonte do Nylo et do seu nasçer, mays se eu tamano poder ey de partyr tam grande contẽda cõmo he esta do nasçemẽto do Nylo, segundo penso, despoys do deluvio mouerõse as venas da terra, et ferirõse em hũ, et nasçeron ende hũas agoas que nõ forã ante do deluvio et estas nõ as fazendo Deus mays criandose ellas por avíj́mẽto, ou por natura. [+]
1300 XH I, 0/ 186 Aleyxandre, que foy omays alto dos rreys ao qual aprovinçia Menfis d o Egyto ha ora, ouvo el envidia do Nylo de nõ poder el, que era cõmo señor de todo omũdo, saber oseu feyto do seu nasçemẽto et oseu acabamento, et enviou dos sabedores et escolleytos escodrinadores [de] Etiopia por los cabos da terra; et quando vierõ ááçitara vermella do eyxe do firmamẽto ouverõ aquedar aly, que nõ poderõ pasar, et vierõ aly ao Nylo et acharono caente. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Et aty sóó dado et outorgado anatura [de] andar por [anbos] os eyxes do firmamẽto -et estes ssom: hum ho de septẽtriom ho outro [ho] de medio dia - et aqui he demandado et buscado onasçemẽto das tuas agoas et aly oacabamẽto delas. [+]
1300 XH I, 0/ 187 ¿Qué coydaria ou poderia créér que tam manso yria? [+]
1300 XH I, 0/ 191 "Abraã, alça os ollos et cata aterra de todas partes, aouriente, et aouçidente, et amedio dia, et [aa parte] do vento çerço, et toda aterra que vires darey aty et ao teu lyñage et acresçentar loey cõmo opoluo da terra, et asy cõmo nõ contaria nẽgum opoluo, asy nõ poderam contar oteu lyñage. [+]
1300 XH I, 0/ 191 Leuãtate et anda toda esta terra em ancho et em longo et toda te darey. [+]
1300 XH I, 0/ 192 Et estes esteuerõ doze ãnos su oseu señorio et peytarom em paz et em saluo apostura que aviã adar: et ao trezeno ãno alçarõse contra eles et nõ lles quiserõ dar nada. [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et pararõ aly todos suas azes, os [hũus] contra os outros, et lydarõ aqueles quatro rreys cõ estes çinque, et forõ vençidos os çinque, et morrerom aly moytas [conpañas]; et os que nõ forõ mortos ou presos fugirõ aos montes. [+]
1300 XH I, 0/ 194 Manbre, Escol et Aner, porque aviã sua [amjstança] posta cõ el de ajudar se contra todo omẽ quelles sem rrazõ quisese fazer. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et esto deste ãno jubileu durou sempre ontre los judeus, mentre elles ouverõ poderio et mãdarõ terra. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et diz Josefo ẽno dozeno capytolo do primeyro libro, que ẽno feyto daquesta lide mostrou Abraã que as fazendas nõ sse vençem por multidũe de omẽs mays por esforço de corações, et por forteleza de lidadores, et por bõa ordenãça et siso et sobre todo [per] Deus que sempre aja asperãça em El omẽ ẽnas tribulações, hu [tamaña] hoste cõmo aquela daqueles quatro rreys, vençeo aajuda et merçede de Deus, cõ [trezentos] et dez et oyto omẽs darmas, et cõ aqueles tres amygos, Manbre, [Escol] et Aner, et nõ cõ mays. [+]
1300 XH I, 0/ 196 "Et estonçes, por que era Melchisedec byspo, asy cõmo disemos, doulle Abraã os dezimos de todo o que tomara et ouvera [em] aquel encalço daqueles çinque rreys et de suas hostes; et, segũdo diz mẽestre Pedro et outros em aquela ora se começou primeyramẽte aadar os dezimos aDeus, quando os dou aquela ora Abraã aMelchisedec; ca antes desto, deslo tẽpo de Abel, fillo de Adam, ata esta sazom que disemos, nõ dauã senõ as [primyçias] tam solamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et Abel começou adar as [primyçias] aDeus, et Abraã os dezimos, et a primeyra casa de oraçõ fezoa este byspo Melchisedec et o primeyro sacrifiçio de pam et de vyno, segundo conta mẽestre Pedro ẽno capitolo do vençemẽto de Abráám, et deste presente do bispo Melchisedec. [+]
1300 XH I, 0/ 196 "Eu juro par Deus que fezo o çeo et a terra, que da correa dos çapatos ata ho omenor fyo que y aja, nõ tomarey [pera mj̃] de quanto teu he, et nũca diras que tu [enrrequintaste] Abraã, mays pero assaluo ende quete nõ posso dar aquelo que comerõ os omẽs que forõ em [mjña] ajuda, nẽ oque cayo em sua parte aManbre, et aEscol, et Aner, que forõ comygo et me ajudarõ. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Señor, ¿que bẽ me faras Tu quando Damasco, fillo de Eleazar, meu moordomo, ha de herdar os meus bẽes, et pera que me he apromessa da terra queme feziste poys nõ ey fillo queo herde? [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Nõ sera este teu herdeyro, mays o fillo que sayra de ty herdara oteu. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Abraã créé aquesto que te Eu digo que Eu [sõo] aquel Señor que te [tirey de] terra dos caldeos, et te librey do fogo enque elles te meterõ, et te trouxe aesta terra et prometi te que Eu tea daria, et quea herdarias tu et olynage que de ty sayria et asy ofarey. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Eu te darey synal desto por que creas tu que sera asy: toma cras hũa vaca et hũ carneyro et hũa cabra, cada hũ deles de tres ãnos, et hũa tortora et hũa poõba, et fazer meas sacrifiçio de todo et aly te mostrarey synal desto que te dixe. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "[Abbraã] fezo cõmo lle mãdou noso Señor, et partio todas estas cousas por medio, cada hũa delas, saluo ende as aves queas nõ partio, et poso hũa meatade em dereyto da outra de cada hũa delas, que asy omãdara fazer ael noso Señor, at estaua asperando cõmo lle mãdaria Deus fazer este sacrifiçio. [+]
1300 XH I, 0/ 197 "Sabas tu Abraã, queoteu lyñage yra morar em terra allea, et os daquela meteram os teus em seruydũe, et estarã em ella quatroçentos ãnos; mays Eu julgarey aquelas gentes queos apremearẽ, et despoys sayram elles daquela terra cõ grãde rriqueza et tu morreras em bõa velleçe, et suterrar team ontre teus parentes, et despoys os do quarto linage que sayram de ty tornarã aesta terra et Eu lles la darey estonçes por que em aquel tẽpo averam meresçido os daquelas terras et feyto por quele llas Eu tollerey. [+]
1300 XH I, 0/ 197 Mays agora quero que sabas os termynos da terra que darey ao teulinage: deslo rrio do Egyto quee chamado Nylo", -daquel de que som contadas moytas et bõas cousas em esta estoria - "ata outro [grãde] rrio aque dizem Eufrates, quee contra parte de oriente seram seus termynos, et darlles ey toda aterra que estes pobõos teẽ: os çineos, os çeneçeos, os [çerimoneos], os eteos, os fereçeos, os de Rrafaym, os amorreos, os cananeos, os tergeseos, os jebuseos. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et oal que foy dito, que [despois] de Abraã ata quatroçentos et [triijnta] ãnos se compliria oque aly avia prometido, et esto foy asy, que do dia que Deus mãdou aAbraã quese saysse de sua terra et se fosse aaquela quelle El mãdaria, cõmo odisemos ja, ata que os fillos de Isrrael entrarõ ẽna terra da promyssom ouvo quatroçentos et [triijnta] ãnos segundo contã Eusebio et outros moytos. Ẽno al que diso adeante que jariam quatroçentos ãnos em [seruydũe] et que seriam atribulados, esto asisse cõplio, ca sempre em aqueles quatroçentos ãnos forõ em [seruydũe] et em poder alleo, et dos ymíj́gos ou [daqueles] queos aviã amandar, et sofrerõ moyta [premja] et moyta lazeyra et traballo asaluo ende os quaréénta ãnos que andarõ [perlo] deserto; et pero aly penarõ et lazerarõ moyto, ca aly morrerom todos senõ Josue et Calefe. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et da outra palaura que diso queas gentes daquelas terras averiã meresçido por que el lle las tolleria, asy foy, ca tantos forõ os maes et os pecados que fezerõ aquelas outras gentes, et tanto se arredarõ de conosçer aDeus, que por ende lles [tolleo] noso señor Deus aquelas terras et dou as aos fillos de [Ysrrael] queo [coñosçiam] et guardauã asua ley. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et desta maneyra departymos as palauras que noso señor diso [aAbraam] quando lle mostrou a primeyra parte do synal daquelo quelle prometera quelle daria fillo varõ que herdasse o seu. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Que asy cõmoo trouxera de Messopotamya, asy creess quelle daria fillos varões. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Estonçes Agar tornousse pera sua señora Sarra, asy cõmo lle mãdara oangeo; et ouvo seu fillo cõmo lle foy dito, et posolle nome Ysmael cõmo lle avia mandado oangeo; et segundo contã [algũus] este foy oprimeyro omẽ aque Deus [mãdou] poer nome ante que nasçesse, et esto contesçeo em moy poucos despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 202 "Eu [sõo] Deus todo poderoso sobre todaslas cousas, et faz oque te Eu mãdar et sey cõplido de bõdade, ca Eu quero põer meu pleyto contigo et cõ aqueles que de ty víj́nrã, et acresçentarey moyto teu línagem, ca de ty sayrã moytas gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et por ende nõ quero que des aqui adeante te chamem Abraã, mays Abrafam, ca seras padre de moytas gentes et moytos rreys auera em teu [lyñage] [a que] darey aterra que aty promyti, et serey seu señor et seu Deus deles, et elles serã meu pouõo; et opleyto que porrey cõtigo gardarloas tu et todos aqueles que de teu lynage vierem. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et esta sera apostura que gardaredes [pera] sempre: que çircondedes os menynos aos oyto dias que nasçerẽ, et esto faredes tam bem ao [menyño] seruo que compraredes, cõmo ao fillo da serua que nasçer em vosa casa; et todo omacho que nõ for çircondado seja deytado do meu pobõo, por que quebrantou [amyña] postura. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et quero que [Asarray], tua moller, des oje mays nõ seja chamada senõ Sarra, por que quer dizer madre de moytas gentes, ca Eu beeyzia, et averas fillo dela et sera bendito demj́, et deste teu fillo sayrã moytas gentes et rreys que lidarã cõ os cananeos, et vençerlos am, et eles serã [senores] de toda Cananea, asy cõmo som de terra de Sydom, et vay ata os termynos do Egyto. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et diz Josefo quelle mãdou essa ora asi cõmo ja mãdara que çircondasse asy, et aseus fillos et [(et)] atodos los de sua [compaña] et sua gééracõ, et por esta conosçençia fosem departidos et conosçidos das outras gentes; et desta çirconçisom cõtaremos [adeãt] hu falaremos da de Ysáác, hu Abraã conplio este mandado de Deus; et sem esta rrazõ poemos outra por que foy esto feyto. [+]
1300 XH I, 0/ 204 "Señor, se merçede me queres fazer entra em myna casa tu et estes outros et lauar vos am os pees atodos, et folgaredes su esta aruore, et dar vos ey que comades et cõfortar vos edes. [+]
1300 XH I, 0/ 204 Et el foy moy [agyña] ao gãado et tomou hũ tenrreyro das vacas et dou ho ahũ seu omẽ que apostase et adubasse [priuado] del cozido et del asado; et tomou aquel bezerro adubado, asy cõmo disemos, et leyte et mãteyga, et os pães que mãdara fazer aSarra, et posoo de ante aqueles angeos que comessem et el estaua ontre elles seruyndo os su aquela enzina de Mãbre onde elles syam et comyam; et elles gradesçerõ lle oque fazia. [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Non me quero encobrir de Abraã das cousas que Eu ey mester, poys que del ha asayr grande gente et forte, et por lo seu lynage serã benditas todaslas gentes da terra; et demays que el mãdara aseus fillos et aos que del vierẽ [quẽ] gardem moy bem os meus mãdamẽtos et faça justiçia et dereyto, que por amor del atẽderey todo oquelle Eu prometi. [+]
1300 XH I, 0/ 205 Et pero que esto era verdade dizia noso señor Deus, que sabe todaslas cousas, que ajnda véér et prouar se era asy et El [veẽdoo] queria ajnda saberlo; et esto fazia por dar anos enxẽplo, que nõ creamos as cousas máás que nos diserẽ ata que nõ sabeamos se som [verdade] de feyto. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Yrmãos, eu vos rrogo et pido por merçede que nõ queyrades fazer tam grande maldade cõmo esta, mays se tam grande voõtade avedes desso, eu ey duas fillas que nũca ouverõ marido et dar voslas ey et vos fazede cõ ellas oque quiserdes et aestes mãçebos nolles façades mal por que som meus ospedes et albergarõ [en] mjna casa. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Et dizialles estas palauras por estas duas rrazões: aprimeyra por defender os ospedes que nõ lles fezesem [nẽgoa] força nẽ mal, demays tã grande mal cõmo aquel; asegũda do mal que queriam fazer, tam sem desmesura et sem rrazom, cõmo quer que entendese que era grande pecado delles dar suas fillas, pero touo que moy menor era que aquel que elles queriam cometer, et por ende oquelles diso foy como aquel que avia osyso turbado do grãde pesar et coyta que avia do mal quelle faziã, et queriam buscar. [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Traballa de guaresçer et nõ morreras cõ os mãos de Sodoma, ca Deus te quer gardar; et pensa logo de fogir porlos mõtes et nõ te pares en nẽgum lugar açerca daqui, nẽ cates tras ty por nẽgũa cousa, senõ perderteas tu cõ os destas çidades. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Et diz mééstre Pedro que este lago parte aArabia et aJudea que avia antes nome Palestina, açerca da qual foy em outro tempo aquel grande deserto moy forte et moy aspero, sem carreyra et sem agoa, enque os fillos de Ysrrael andarõ quareenta ãnos despoys da sayda do Egyto de que falaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Et ellas aviã aprendido queo mũ [do] se [avia] acabar por fim de fogo, et pensarom que por ventura aquel fogo que destroyra aquelas çidades fora aquela fim; et que asi cõmo ẽno tẽpo de Noe, Deus, por los pecados dos omẽs, matara todas las cousas viuas cõ odeluvio, senõ aNoe et aquelas outras cousas que forõ ẽna arca cõ el por mãdado de Deus, que por estas se cobrase [despois] olinage dos omẽs, et ellas coydarõ que outrosi por esta fim do fogo queymara Deus todos los outros omẽs do mũdo, et que leyxara aellas et aseu padre cõmo aNoe et asua [cõpaña] por rrecobrar por ellas ho humanal lynage. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et conta outrosi mẽestre Godofre queo outorgaua Sarra et dizia que Abraã era seu yrmão: et esto fazia [ella] por gardar seu marido de morte. [+]
1300 XH I, 0/ 215 "Bem sabia Eu que esto nõ ofazias tu senõ por lo nõ entender, et por esto cree tu que Eu te gardey que nõ pecasses contra mj́, nẽ te [leyxei] chegar a ella; et poys que asy he da logo amoller aseu marido ca este omẽ que tu véés profeta he, et orara por ty, et viueras, et sella nõ quiseres dar sabeas que morreras tu et todas tuas cousas que viuas som. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et rrespondeo Abraã et diso ael rrey que coydara em seu coraçõ quando aly viera que os omẽs desa terra que nõ temyam aDeus, et queo matariã por sua moller por que paresçia ajnda bem; et diz sobre esta rrazõ meestre Godofre que amoller fermosa peligro he de seu marido et que por esso diso Abraã que era Sarra sua yrmãa. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et diso Abraã adeante que quando noso Señor lle mãdara sayr de casa de seu padre que rrogara el aSarra, sua moller, et quelle pedira por dom, que cada lugar por donde fosem, que disese aos quea pregũtasem que erã yrmãos, et ella queo fezera asy. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et estonçes el rrey Abymalec, despoys que estas rrazões oyo, perdeo asana et omao talente que tyna por esta rrazõ, et mãdou dar sua moller aAbraã, et doulle vacas, et ovellas, et seruos, et seruas; et disolles: [+]
1300 XH I, 0/ 215 "Mj́ll dineyros de plata dey ateu yrmão Abraã, de que te cõple [hũ] veo, cõ que cubras tua façe por quea nõ vejam aty os omẽs, que por este encobrimẽto te veña [rrenẽbrãça perlos] lugares donde andares que fuste tomada amentyra seendo vella et que te envergonçes por ello em teu coraçõ. [+]
1300 XH I, 0/ 219 "Envia daqui esta mãçeba et seu fillo, et nõ viua em toda esta terra, ca ofillo da barregãa nõ deue herdar com ofillo da casada. [+]
1300 XH I, 0/ 219 "No [teñas] por mal as palauras de Sarra; para mẽtes ao que te diz e fazlo, ca de Ysaac ha de vij́r oteu bõo liñage et aqueles herdaram. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et ella fezóó asy, et despoys que foy ẽno deserto do poço que vos disemos de Bersabéé, andara errada por lo monte et falesçeolle aagoa do odre, et omoço queriasse morrer de sede, et amadre tomoo et deytoo aasonbra de [hũa] aruore, et alongou se del tanto cõmo poderia séér hũ treyto de balesta, segundo conta Moysem aos [vijnte] et dous capitolos do Genesis, por tal queo nõ visse morrer, et choraua ella moy fortemẽte por el, et omoço outrosi daua gritos. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Sobre esto diz mééstre Pedro ẽno capitolo desta sayda de Agar que onome do omẽ de quese lee que primeyramẽte foy demostrado de noso Señor Deus que este nome Ysmael foy, et de mays todo aquelo que diz Moysem queas mãos ou poder deste moço seria contra todos et as mãos de todos ou os poderes, contra el, departe mẽestre Pedro em esse capitolo que se entende de Ysmael aquesto desta guysa, quee dito por seus fillos [Codar] et os outros que diremos adeante que forom fortes omẽs, et de [que] sayrõ fortes [cõpañas] de gentes, et conquistarõ atodos seus viziños, et deronlles sempre moyta maa folga et contẽda, et elles aelles, et ouverõ nome primeyramẽte de Agar os agarenos. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et andarõ estes de Ysmael vagabondos por la terra de hũas moradas em outras, nõse acollendo açertos lugares asi cõmo oandam ajnda genetes, que morã sempre su tendas et cõtinuadamẽte nũca morã em hum lugar çerto; mays segũdo conta Metodio ofeyto desta rrazõ se entẽde que foy dito estonçes por lo que avia [avĩjr] adeante cõmo profeta do que seria et [de] que avia esto de séér, et quatro principes daqueles do lynage de Ysmael -et forõ estes, Oreb et Zeb, et [Zebee] et Salmana -, que aviam asayr [de] deserto [depoys] daquelo, cõmo contesçeo contra os fillos de Ysrrael. [+]
1300 XH I, 0/ 222 Nabayot, Çedar, Abdehel, [Mabsam], Masma, Yduma, Massa, Adad, Tema, Etur, Nafis, Cathma, et estes forõ prinçepes et señores cada hũ do seu lynage; et dos nomẽes destes forõ nomeados moytos castelos et vilas et gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 222 Do segundo, que avia nome Çedar, foy dita Çedar, quee hũa grande terra ẽno deserto ẽna que el aseñorou. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et Abraã, despoys que oyo [este] mandado de Deus, leuãtouse de noyte et tomou seu fillo et dous [seruentes] cõ el, et hũ asno [en] que leuaua aquelas cousas que avia mester [pera] fazer osacrifiçio, et pera sua despesa, et nõ quiso dizer nada asua moller nẽ asuas cõpañas por tal que o nõ estoruasem de complir o [mãdado] de Deus; et foysse pera omõte et forõ aqueles dous seruẽtes cõ el, et andarõ duas jornadas, et yam tallando da leña mays seca et mellor pera osacrifiçio. [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Fillo, Deus quee poderoso de todaslas cousas, El nos lo dara, se omyldosos formos et de bõo coraçõ viermos ao [sacriffiçio]. [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Estas palauras ditas chegarõ ao lugar que Deus avia mostrado aAbraã pera fazer osacrifiçio quelle mãdara. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et poys que nasçiste, morreras et sayras desta vida, nõ cõmo os omẽs, et eu que [sõo] teu padre carnal oferezco te aDeus, padre de todos quee espyritual, et cõmo te nos El dou de víj́nres tu aeste mũdo por maravilla, asy quer que sayas ende, nõ cõmo os omẽs, mays outrosy por maravilla; et eu penso que El te julgou por dereyto pera nõ morrer de enfermydade nẽ em batalla, nẽ por outra ocasiom nẽgũa daquelas por que morrẽ moytos dos outros omẽs, et de mays quer rreçeber atua alma cõ orações et com sacrifiçios et averla pera sy consygo; et por que te eu castiguey bem et te ensyney os costumes et as cousas que soybe que [plaziã] a Deus, El me dara [galardom] et avera coydado [demj̃] et mãteer mea em myña velleçe. [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Aquela ora Abraã et seu fillo Ysaac, despoys que virõ tanto bem quanto nũca coydarã de tã grãde merçede quelles Deus fazia, et oyrõ tantos et tã bõos prometemẽtos começarõ se de abraçar et beyjar opadre et ofillo cõ grãde alegria. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Se vos [tẽedes] por bem et queredes que eu suterre mjña moller aqui, [rrogade] por mj́ aEsrom, fillo de Seor, queme de duas couas que estã em hũa pena ajuntadas em cabo de hũa serra et darlle ey por ellas tanto de aver quanto vos toverdes por bem. [+]
1300 XH I, 0/ 233 "Eu [sõo] moy vello et de longo tempo, et vejo queos meus dias som poucos, et queria casar aYsáác, meu fillo, ante queme finasse; et poys que tu as en garda et em poder todaslas myñas cousas, dame atua mão aca et pona sub omeu muslo et jura me por lo Deus do çeo et da terra que se eu finar antes que el case que nõ lle des moller das fillas dos cananeos ontre que viuemos, mays que vaas [aMespotamya], nossa terra, donde nos somos naturaes, et onde he onosso lynage , et que daly lle des moller; mays Ysáác nõ se váá daqui et em esta terra fique, ca Deus la dou amj́ et el ha erdara. [+]
1300 XH I, 0/ 233 "Aty et ao teu [lyñage] darey Eu esta terra de Canaã. [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Bebe tu que eu darey aty et ateus camelos que bebã" pido te merçede, señor, que esto seja por synal que eu [coñosca] que aque esto fezer que aquela he aque tu queres por moller pera teu seruo Ysaac, et entenda eu por este sinal que feziste tu grande misericordia sobre meu señor Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Poys queuos avedes bebido, darey agora avosos camelos ata que todos bebam quanto quiserẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Omeu Señor Deus, [em] cujo seruyçio eu [sõo], el enviara oseu angeo cõtigo, que te guyara et tomaras moller do meu lynage et de casa de meu padre pera meu fillo Ysaac; et quando tu aos meus parentes fores et lles esto diseres, se elles nõ tea quisere dar, tu tornarteas sem culpa et seras quito da jura. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Et eu, cõmo dixe em meu coraçõ, pedi da agoa atodas las que aly vierom, et nẽgũa nõ ma quiso dar senõ esta moça, et ajnda maltrouxo aas outras et chamoas desmesuradas por quema nõ dauã, et dou ella amj́ et ameus camelos quanto ouvemos mester; et eu desque vy esto pregonteylle cuja filla era, et ella diso me seu nome et de todo seu lynage. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et os de Asurim, diz quese fezerõ mercadores, et estes sutelezarõ et buscarom arte pera passar omar, et passar et leuar suas cousas et mercadarias de hũas terras em outras et acresçentar seus averes por aly. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Et segundo que esto fazia Nẽprot semella que quisera porla torre de Babilonja sobir ao çeo, tã alta acoydara afazer, et despoys queselle nõ guysou de atorre acabar, pensou de ala sobir por esta arte da arca et das boyteres; et quando foy em aquel lugar tã alto nõ podia ja sofrer oayre que era moy puro, et [viose] em coyta grande, et ouvo medo que se mays arriba fose que morreria, et ouvose apartir daquela loucura que coydaua sobir ao çeo, et catou estonçes ajuso ao mũdo et vio toda aterra et paresçeo lle pequena. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Andados setéénta et çinque ãnos achou Deus [a] Abraã omẽ moy entendido et dereyto pera lle falar, et faloulle, et mandou lle quese sayse de sua terra, cõmo he dito, et prometeo Deus de dar ael et aseu lynage aterra de Cananea. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Agora em este lugar Ovjdio que foy moy sabio et moy complido poeta ontre todos os autores, et poeta tãto quer dizer cõmo achador de rrazõ nouamẽte et fijnçidor dela, et buscador et engenador por mostrar rrazões de solaz, por suas palauras em este feyto, et ajnda rrazões et palauras de verdade, segundo oque ellas querem dar aentender por ellas et mostrar cõmo oyredes adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et outrosi ho outro seu fillo Neptuno sayo de taes costumes que mays amaua as agoas que outra cousa, et caçar em ellas as aves et andar apescar, et traballauasse de buscar et fazer engeños et estormẽtos pera andar sobrelas agoas; et el rrey Saturno, quando esto vio em el doulle opoderio das agoas et fezóó ende almyrante et rrey cõ seus dereytos; et por que sayo Neptuno mays sabedor que outro omẽ de todo ofeyto das agoas chamarõlle seus gentíj́s rrey et deus dos mares et das outras agoas. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et dizem os sabios que estas rrazões querem dizer esto, em esta semellança: que Jupiter estonçes lida com Saturno et ovençe et odeyta do seu rreyno et lle talla aquelo por que omẽ he varõ, et nasçe dende Venus ẽnas agoas do mar quando aplaneta de Jupiter tempera amaldade da planeta de Saturno, et tirao dela, et lle estorua omao tẽporal que faria; et das agoas do mar que Saturno terria [enbargadas], et oayre ẽna terra faz las criar ẽna terra et andar soltas, et outrosi cresçer os froytos cõ aplaneta Venus ajuntada cõ acaentura do Sol, su quẽ esta, que do vmor et da calor se criam todas las cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Esta Yo, filla del rrey Ynaco, seendo ẽno rreyno de seu padre de Argos de Greçia, andaua moytas vezes de hũas partes pera outras [perlo] rreyno sem toda guarda; et hũ dia vyña donde andara porlas rribeyras daquel rrio Ynaco de seu padre, et vioa el rrey Jupiter, et pagouse dela, et falou lle, et começou dea lóómjnar em suas palauras, et disolle cõmo soem dizer os outros doneadores, alabandose et prometẽdo mays de seus aueres et dereytos por que sejam creudos et alcançem oque querem; pero el rrey Jupyter bem era tal cõmo dizia, et compliria mays do que prometia, tã alto, et tã complido, et tã poderoso cõmo era; et disolle asy: [+]
1300 XH I, 0/ 251 Aly foy Jupiter em grande coyta et angustura: da hũa parte por que era cousa moy descomunal et máá de fazer de negar seus amores da cousa que moyto amaua; da outra parte por que averia sospeyta em nõ lla dar; et avergonça que el avia da rreyna mãdaua lla dar, ho amor que avia de Yo defendia quea nõ desse; et ho amor vençera aavergonça senõ por que hũa vaca que era tam pequena dadiua, [se] nõ fosse dada arreyna, sua yrmãa et moller, nõ paresçeria que era vaca mays outra cousa tam grande que non poderia [séér] osmada nẽ posta em preço, et ouvo lla adar. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Arreyna Juno, sabedor das cousas da terra et do mũdo, asy cõmo aqueles que oje dello som sabedores et as querem et codiçiam de aver et as gardam, et ella avia hũa garda pera as cousas terreaes, et por que as rriquezas mayores daquela eram de gaãdos desta rreyna deque aquela garda et aquel moordomo era pastor, et ael chamauã[lle] Argo, et ẽna cabeça aderredor avia çento ollos, todos postos por ordem; et por mãtéér et gardar bem aencomẽda das cousas que el avia em garda, nũca dormya [hũa] ora de todos los ollos; mays quando queria dormyr os dous ollos velauã, outros dous dormyam, et desta guysa faziam todos aderredor. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et aeste pastor, tal et de tantas gardas de ollos cõmo oydes, dou [arreyña] Juno agardar aquela jovenca, et opastor [desque a] tomou gardoa, et onde quer que el estaua sempre cataua pera hu ella estaua, et sempre avia et atyña ante os ollos por donde quer que ella andasse; et leyxauaa paçer de dia et [despois] que se poyña o sol ençarrauaa et atauaa [perlo] pescoço, cõmo aboy: et ella paçia das follas das [aruores] et das eruas amargosas et de quaes quer que [acaesçiã], et bebia de quaes agoas podia aver aas vezes de rrio, aas vezes de lagõas estancas et limosas; et em lugar de bõo leyto enque ella soya jazer cõmo filla de rrey, jazia em terra, aas vezes em erua, aas vezes ẽno astrago puro; et áás vezes por fazer prazer aseu pastor que ouvesse merçede dela, et lle desse mellor ida, queria alçar os braços et alçauaos cõtra el et nõ os podia estender, et quando lle queria falar, emlugar de palaura [mudiaualle] cõmo vaca; et era desto moy maravillado opastor et entendeo oque era et cõmo andaua encantada, que ao seu soon meesmo avia medo et da sua voz espantaua sse. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et tragendoa aquel pastor Argo por los pascos cõ os outros gaãdos que gardaua, vynam aas vezes aas rribeyras de aquel rrio Ynaco de Greçia, da [çidade] de Argos, que era orreynado de Ynaco, seu padre, onde ella soya andar, et traballara moytas vezes; et parouse sobrela agoa et catouse em ella, et quando vio ẽna onda da agoa figura de cabeça de vaca, et os cornos que tragia em ella, ouvo grande medo et fugio moy espantada dessy mẽesma. [+]
1300 XH I, 0/ 254 Et ella [desdeñoo] et nõ dou por suas palauras nada, et fugio por [essas montañas], et el em pos ella [porla] la tomar et forçarla ata que chegarõ ao rrio Ladom; et ella desque chegou aly, por que a enbargauã as agoas do rrio pera fugir, rrogou aas [deessas] de aquelas agoas quea tornassem em algũa cousa por quea nõ podese aver aquel deus, nẽ forçarla nẽ fazer oque queria, et acabada sua oraçõ mudarõna em canaveyras. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et daly adeante tanto foy Yo castigada ẽno Egyto, et partida de todo máo costume, quese chegou aos bõos, et tanto se fezo bõa que todoslos do Egyto quea outorgarõ por [deessa] em todaslas rribeyras do Nylo, et mudarõlle ho nome et de Yo, quea chamauã ante desto, chamarõlle despoys Ysis. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Mercurio ẽnas façayas, segũdo diz Rramyro, tanto quer mostrar cõmo amõtoamẽto de pedras ẽna alteza dos mõtes; et segundo diz Rramyro, Mercurio tanto quer mostrar cõmo palaura, ou rrazõ medianeyra ontre os omẽs, et que este he cõmo deus ou señor dos mercadores por que ontre os que vendem et cõpram sempre ha de andar palaura medianeyra; et foy sabedor em moytas artes, et alcançou ata otẽpo de Moysem, segundo conta Lucas; et Mercurio, segundo Rramyro quer dizer tãto cõmo abridor das çidades ou alomeador contra ocorremẽto do syno. [+]
1300 XH I, 0/ 262 A donzela Yo, filla del rrey Ynaco, asi cõmo de friura, ante que chegase ao tẽpo de casar era tẽperada em sua voõtade, et casta, et gardada; et desque veẽo aaquel tempo, yndo empos sua voõtade partiose das rribeyras et da morada de seu padre, ou do atemperamẽto da castidade, et andando aseu talente por donde ella queria vioa el rrey Jupiter, quero dizer oymíj́go apartador cõmo disemos, et enbargandoa cõ neblas, cõmo cõ promessas de palauras de vaydade, alcançoa et forçoa; et partindose ella por esta carreyra dos bõos costumes, et entrando ẽnos maos, diserõ os autores dos gentíj́s quea mudara Jupiter em vaca; et segundo queo dizẽ mẽestre Juam et o frayre, esto he quea deytou em maos costumes, cõmo de besta ou de vaca, asi cõmo diz aestoria del rrey Nabucodonosor que foy mudado em boy por lo que fazia contra Deus, como contaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et [despois] que Yo foy ẽno Egyto -cõmo forom ala os nosos padres da uella ley, Abraã, Ysaac et Jacob et seus fillos. et ajnda nosso Señor Ihesu [Cristo] -, et doeusse dela Jupiter, esto he [o] señor apartador, et rrogou aJuno et detouoa quea nõ penase mays; et Juno outorgou lle o que pedia, et Yo tanto se dou abõos costumes et se [partio] daly endeante dos máos que todos os [do] Egito quea alçarom por sua dééssa et mudarõlle aquel nome Yo, et chamarõ lle Ysis, do nome del [rrey] Ynaco seu padre, segundo conta Eusebio, et onrrarõna [moyto] por lo grande linage donde vyña. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Et nos dizemos do tẽpo do acabamẽto de Abraã que morreo andados de quando nasçera seu fillo Ysaac seteẽta et çinque ãnos, et de quando noso Señor Deus lle mãdara sayr de sua terra et lle prometera terra de Canaã por herdade çento ãnos, et de quando el meesmo nasçera çento et seteẽta et çinque ãnos, et do departimẽto das lynguas duzentos et hũ, et do deluuyo quatroçentos et seteẽta et sete ãnos, et de Noe [mjll] et seseenta et sete, et de Adam dous mjll et oytoçentos et [vijnte] et çinque. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et era ja posta cõmo em [desasperança] pensando queos nõ pariria viuo, mays que ante morreria, foy pera demãdar consello aDeus sobre ello. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Em este lugar [rrozõa] mẽestre Pedro por esplanar arrazõ, et diz que pero he dito que Rrebeca foy por demandar consello aDeus sobre apena et lazeyra que leuaua em aquela preneçe daqueles fillos, que nõ aviam ajnda esses que eram judios lugar posto onde fezessem oraçõ aDeus et lle demandassem consello, nẽ aviam a maneyra neyra dello demãdar, nẽ aviã aqueles por quẽ odemãdassem cõmo os profetas que forõ despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Do lugar donde foy Rrebeca demãdar consello aDeus sobre acoyta que avia em sua preneçe, et da visyom et rresposta que ella ouvo de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Virgilio, Ojudio, Oraçio et outros -, dizẽ que tripoda era [(hũa)] estonçes hũa mesa de tres pees sobre que oydolo do sol et de Jupiter, que eram os mays grandes deus que elles aviam, et dauã aly as suas mays fortes et çertas rrespostas aseus rromeus et aos pouóós quelles vynã demãdar suas duldas quelles acontesçiam. [+]
1300 XH I, 0/ 271 De cõmo dizẽ [algũus] que Rrebeca aMelchisedech foy demãdar este consello. [+]
1300 XH I, 0/ 271 Outros dos santos padres dizem em seus escritos que Rrebeca foy sobre esto ademandar consello aMelchisedech, ou Sem, fillo de Noe, que ajnda era viuo. [+]
1300 XH I, 0/ 271 Et diz [meestre] Pedro sobrestas rrazões que aqual quer destas duas guisas queo ella fezo, quer ahũa, quer aaoutra, que ouvo rresposta de Deus que duas gentes tragia ẽno ventre; et entendese que padres de duas compañas quese aviã apartyr ontresi, et que lidariam [hũus] cõ outros, et que omayor seruyria ao menor. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Vendeme as mayorias que deues de aver por que eras yrmão mayor et darteo ey. [+]
1300 XH I, 0/ 274 Andados víj́nte et dous ãnos de Jacob, et oyteẽta et dous de Ysaac, Ynaco rrey de Argos avia hũ fillo aque diserõ Foroneo, que rreynou em pos el em Argos; et este Foroneo ante que rreynase ouvo hum fillo aque chamarom Apis; et aqueste Apis pasou ao Egipto et prouou aly, et foy moy bõo, et gáánou aly rreyno, et rreynou ende; et segundo dizẽ [algũus] este foy marido da [deessa] Ysis, de [quẽ] avemos dito, et tam grãde foy abondade deste Apis et tanto forom pagados del os do Egito, que despoys que el morreo queo contarõ ontre [os] seus deus, et teendóó por deus adorarono cõmo aseu deus, et mudarõ onome del, et chamarõlle Serappis, cõmo chama a Santa Escritura Serafim ahũ dos angeos do çeo et ajnda ahũa das ordéés dos angeos; et esta ordeem he anouena quee amays alta de todas; pero he de saber que ha este departimẽto ontre ho nome do angeo et da ordéém, queo nome [do] angeo quese escriue cõ esta letera m em cabo, et dizemoslle Seraphym escrito cõ m, et quando he por nome da ordéém escriuese com n, et chamamos lle Seraphyn. [+]
1300 XH I, 0/ 275 De cõmo desçendia Ysáác ao Egyto ante afame de Canaã et lle mãdou Deus quedar em Gerara, et da rrazõ del rrey [Abymelec] cõ Ysáác cõmo acontesçeo ẽnas cousas que avemos ditas. [+]
1300 XH I, 0/ 275 [em] aquela sazõ sobre ofeyto de Rrebeca, cresçeo grande fame em terra de Canaã, asi cõmo acontesçera outra vez em dias de Abraã; et Ysaac, temẽdose da grande mj́goa das viandas et querendo gardar suas compañas, pensou dese yr perao Egyto por quelle diserõ que era estonçes terra moyto [avondada], mays pero nõ ofezo quese foy pera Gerara aAbymalec, rrey dos palestinos que fora amygo de seu padre Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 275 Et por la jura et prometemẽto que fiz ateu padre Abraã darey aty todas estas terras et acresçentarey oteu [liñagee] asi cõmo som moytas as estrelas do çeo. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et foyse pera outro lugar et fezo outro poço; et os pastores de Gerara começarõ abraadar cõ el sobre ello, cõmo fezeram porlo primeyro, et el leyxoulles lo asy cõmo ho outro, et aeste chamou Sona que diz tanto cõmo yamyzades donde nõ quiso Ysáác nehũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 280 Et despoys que Esau se foy buscar sua caça, cõmo opadre lle mandara, Rrebeca chamou Jacob aparte et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Senor, tu que feziste os segles, et criaste todaslas [(las)] cousas, et diste abondamento de moytos bẽes ameu padre, et feziste amyn digno de séér seu herdeyro, et me prometiste que ajudarias aos que demj́ viessem, et lles farias sempre merçede, et lles acresçentarias os seus bẽes, [rrogote] Señor que [o] complas agora, et nõ me despreçes por la grande velleçe enque eu soom, et gardame este fillo et defende o de todo mal, et dalle bõa vida et bondade de todos los teus bẽes, et, Señor, faz queo temã os ymíj́gos et queo amẽ et onrrem os amygos. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Quando esto oyo Esau aseu padre dizer, comesçousse aqueyxar et dar grandes vozes et séér moy triste et diso: [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Eu sõo oDeus de Abraã et de Ysáác, teu padre, et esta terra enque tu dormes Eu darla ey aty et ao teu lyñagéé, et oteu lyñage seera tam grande et tanto cõmo opoluo da terra, et [tẽera] todas las quatro partes do [mũdo], et em ty et [em] el seeram benditos todoslos lyñagéés da terra, et Eu te gardarey [per] onde quer que fores, et tornarte ey aesta terra et nõ te leyxarey daqui yr que nom acabe enty et ẽnos teus todo oque dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Se Deus for comygo, et me quiser gardar em esta carreyra, et me der de comer et de [veber] et de vestyr, et me tornar bem andante acasa de meu padre cõmo me prometeo, sééra meu Sseñor; et esta pedra que eu aqui ergi em [rrenenbrança] desto, sééra chamada casa de Deus, et ofereçer lle ey aqui os dezimos de todas aquelas cousas queme el der. [+]
1300 XH I, 0/ 285 Et yndose Jacob contra parte de oriente, asy cõmo disemos, et vio hũ poço ẽno campo et tres mãadas de ouellas que jaziam açerca del pera beber daquela agoa; et aboca do poço estaua çarrada com hũa grande pedra, et era tal custume quese juntasem todas las ovellas et os pastores, et abrir todos aquel poço et dar de beber aseus gáándos, et despoys çarrauã opoço cõ sua pedra et leyxauãno asi estar ata outra vez. [+]
1300 XH I, 0/ 287 Et, segundo dizem os gregos, aquela moller sua primeyra, ouvo nome Nyobe; fezo em ella ha Apys que foy despoys rrey ẽno Egyto, et mudarõlle aqueste nome Apys et chamarõlle Serafim, cõmo ao touro do [Egyto], do qual contaremos adeante ẽna estoria do Exodo sobre onasçemẽto de Moysem, ou por ventura segundo dizem [algũus] que foy este méésmo aqueste. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Et contã as estorias queo fezerõ asy cõmo nõ sabedores das cousas quelles faziam mester, segundo que acaesçem aos [avijmẽtos] dos omẽs, que deueram buscar et tomar mayor poder, et cobrar coraçõ et lidar outra vez com elles, por véér seos poderiam vençer et vengar sse deles, et nõ ofezerõ, mays convergonça de que foram vençidos, touerom que deuyam afogir, et apartar se de todas las moradas dos omẽs onde os nũca visse omẽ, et leyxarom toda sua terra et forõ se et [tomarom] aysla Rrodo, que avia antes nome Ofuyssa, et poblarõna, et morarom aly em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Mellor he darla aty que aoutro, et mora comygo et dartea ey. [+]
1300 XH I, 0/ 288 [Ẽno] outro dia porla manãa quando se leuãtou Jacob et vio cõmo lle deram Lya em lugar de Rrachel et lle nõ dera Rrachel cõmo ouvera adar por lo pleyto que fezerã, touosse por escarnyçido et enganado, et querelauasse atodos que rreçebera sem rrazõ. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Nõ teñas esto por mal que custume he desta terra de casar primeyramẽte as fillas mays grandes et despoys as menores; mays acaba os sete ãnos deste casamẽto que esto he [guisado] et disy dartey aoutra por outros sete ãnos queme syruas. [+]
1300 XH I, 0/ 291 "Et preguntou essa ora Labam aJacob outra vez quelle daria por tal que morase com el. [+]
1300 XH I, 0/ 291 Et rrespondeo Jacob et [disso] aLabam se el apartasse todaslas ovellas et cabras de suas greys, as que eram de moytas colores, et as desses aseus fillos agardar, et as que eram de hũa color, as hũas todas blancas et as outras todas pretas queas desse agardar ael, et as que dellas nasçessem que fossem de moytas colores, queas dese ael em sua soldada, que moraria com el, et lle gardaria seus gaãdos, et oque saysse todo de hũa color, todo blanco ou preto que fosse de Labam. [+]
1300 XH I, 0/ 291 Et esto fazia el logo que começauã de andar em çeos ata medio do tempo, et de aly em deante nõ lle las poyña et os fillos que naçiam tẽpoãos eram de mays colores que de hũa, por mudanças que viram os padres et as madres; et ajnda faziam sse mellores, et estes eram de Jacob, et os de hũa color de Labam, et quando estremauã os fillos das madres apartaua Jacob os seus aseu cabo, et por esta rrazõ em rriquesçeo moyto [fortemẽt], et ouvo moytas greys, et seruẽtes, et seruẽtas, et camelos, et moytas outras bestas menores. [+]
1300 XH I, 0/ 292 [Malo] feziste et eu agora te poderia todo esto demãdar; et nõ quero et tu nõ temas, ca Deus me defendeo esta noyte et me diso que te nõ fezesse nẽ disesse nẽgum mal. [+]
1300 XH I, 0/ 292 Por esto te seruy víj́nte ãnos et te gardey teus gaãdos, et nũca comy carneyro de tuas ovellas, nem ho achou besta braua quelle podesse mal fazer por que tu menos ouveses, et se algũa cousa se ende perdia ou mo furtauã, moy bem me demãdauas todo, et eu pagaua de todo cõmo tu bem sabes; et noyte et dia traballaua, et sofria soles, et caenturas, et frios, et agoas, et todo tempo forte queme acaesçeo et nõ durmya por gardar bem teus gáándos, et desta guysa te seruy estes ãnos, os quatorze por las tuas fillas, et os seys por aquela parte queme ouviste adar por la garda [das] tuas greys, et tu dez vezes me mẽtiste et nõ me atendiste oque posiste comygo, et por ventura pobre et myngoado, et sem consello me leyxaras tu agora. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Os que leuauã os presentes forom se [adeante] cõmo lles mandou Jacob et nõ quedarõ de andar seu passo noyte et dia cõ seus gaãdos quanto os gaãdos opodiam sofrer. [+]
1301 GTL f. 1r/ 39 Mais se por la ventura yrregularidade en toda [...] destomõyo de subs[...]en tãto que o nõ [...] nõ seja neçio e grosse adiz o dere[...] deve quedar, ca se o [...] he yrregular nõ pode [...] [+]
1301 GTL f. 1r/ 40 [...] a nĩhuũ prometer nẽ jurar que escollã enterramẽto en [...] igleja [...] seus moesteyros nẽ les façã mudar suas vo[õta]des de [...] lugares onde se eles quiserẽ enterrar. [+]
1301 GTL f. 1r/ 40 Et se porl [...]ventura contra esta constituyçõ alguũs cleri[g]os ou rreligiossos de qualquer estado que sseja mover assy a al[g]uũ, assy a prometemẽto ou a jura, se enterre en sua igleja ou en seu moesteyro ou le mudarẽ al vontade de [...] igleja [...] el quisersse enterrar, ficã tiudos de tornar o corpo enterrado se for mudado et [...] das l [...] ssas que por ocassion ou por rrazõ de aquel [...] rresçeberẽ en qualquer maneyra ante de dez dias. [+]
1301 PP V, 48/ 28 Unde a los prelados que esto fezerẽ e nõ sse quiserẽ de lo emendar, depoys que forẽ amoestados, devẽlles toller os mayorales que an poder sobre ellos los lugares que toverẽ. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Por quaes yerros deve el prelado demãdar perdon a aquellos a quem a poder. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Pero este yerro atal mas de ligero deve seer perdonado al prelado que a outro ome, ca apenas se pode gardar el que a de governar conpãna e de castigarla que nõ faga ou nõ diga aas vegadas algũa cousa ademas. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Mas si este que desuso es dito esto fezesse en maneyra de castigo, nõ deve demandar perdon, maguer errasse en ello, porque nõ abaxasse su onrra e seu poder omillãdosse ademays; ca a las vezes los prelados quando mucho se quiserẽ omillar e an grand paria cõ ellos los menores ellos miismos se despreciã por ello, assi como se mostra por las paravlas de los sabios: que del grand offerescimento que es ontre llos sennores e los vassalos nasce despreciamento al sẽnor. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Pero develo fazer de guisa que nõ nasca ende grand escandalo se devẽ gardar e de qual nõ fezerõ os sanctos padres departimẽto en esta rrazõ. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Et esto seeria quando el prelado dexasse de fazer boa vida, ou demandar a los outros que lla fezessẽ o de dizer ou de fazer la verdade que es enla justiça e en el ensinnamento de la fe , por medo descãdalo e porque los omes nõ sse escandalizasse. [+]
1301 PP V, 48/ 30 [...] deyxar muytas cou[sas] [...ma]is esto nõ convẽ al prelado [...p]aravla de Deos [.] ensannamento de [.] falsa rrazõ [...]arẽ fossẽ malos e [...]dos en sua maldat assi que se nõ queiran [...] mẽdar por seu ensinamento ou por sua predica [...] entonçe pode callar assi como de suso es dito [...] ley que fabla . [+]
1301 PP V, 48/ 32 Et esto mostra a seus discipulos por darlle a entender que nõ avia el dito porque devessẽ los... [+]
1301 SAS f. 2r/ 42 [...] coussa syñal he os [...] primeyros doens dou Deus aos profetas [...] et fazer miragres e dar a quen el tev[...] por ben [...] et molleres de quen se el pagar quen ta[...] tomasse dineiros ou algo tenporal ss[...] [+]
1301 SAS f. 2r/ 42 [...] dar. [+]
1301 SAS f. 2r/ 42 San Pedro ffazia muytos miragres et Ssymõ coydou de gaanar [...]; et prometeu a San Pedro que le daria ouro e muyto aver [...] aquel don que avia de myragres fazer. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Ligeyramente acaesceria que o demandado nõ averia poder de mostrarla cousa en juizo aa sazon quella demãdassẽ; pero se o demandador porfiar yndo adeante por lo preito, poderlo ya depoys fazer no tempo que quise[s]e dar o juizo sobre ella. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Pero se el demãda[do] a quẽ el juiz [de]mãda que mostre la cousa se for tẽ[edo]r della e seendo rrevel nõ la quiser mostrar, pode [o] juiz mandar al meyrĩno e aa justiza da terra ou [do] lugar que lla tolla e que a faza paresçer a dereyto en [ju]izo. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Et se por la vẽtura fosse en outra parte e pidisse o demãdador que la demãda que a adussesse en aquel lugar du fora comezado o preito, por resposta deve entonçe aquel julgador mãdar ao demandado que lla aduga antel en tal maneyra que sse perigro ou dessavẽtura acaescesse en la carreyra tragendoa, que sea sobre el e nõ sobre el demãdador. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Et outrossi el e teudo de peytar a custa a o demãdado que faze en traher aquella cousa, foras ende se aquello quel demãda fosse servo ou bestia que nõ es teudo de lle dar que coma nẽ que vista, ca esto o demãdado o deve a fazer. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Mays se el, por fazer engano, a trasposesse dun lugar a outro por encobrirla, estonçe deve o demãdado dar todalas cousas sobreditas que fossem en aduzendola e aun de mays parasse ao perigro que lle aveesse no camĩno traendo aquella cousa que lle mãda o julgador entregar ou mostrar. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Ley .xxiia. que se o demãdado traspos a cousa que lle demandã develo dizer quando la demãdar en juizo. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 E podelo fazer se quiser foras ende se o demandado nõ se quisesse aproveytar della ganançia que fezera por tempo daquella cousa, parandosse a rrespõder por ella en juizo bẽ daquela guisa como se estovesse en aquel estado que era quando la comezarõ a demãdar; ca entoçe o julgador deve yr adeante por lo preito e nõ a por que yr contra el demandado por rrazõ que la mostre aa sazõ que aja gaañada por tẽpo. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Mays se por la vẽtura el que demanda que lle mostrẽ la cousa en juizo, la avia perdida por tempo quando a começou a demãdar, nõ es teudo o demãdado de gela mostrar, porque o demãdador nõ a nẽgũ dereyto en ella. [+]
1325 TPc II, 19/ 36 Tal poderia seer a demanda que o demandador faria en rrazõ de algũa cousa movil que la mostrassẽ en juizo que seeria mayor la perda que el rreceberia por rrazõ della se nõ paresçesse, que nõ valiira aquello que demãdara. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Campo, ou viña, ou casa ou outra cousa qualquer daquellas que son chamadas rrayzes, querendola alguno demãdar en juizo por sua, deve dizer solamente en que lugar es e nomear os mojones e los lindeyros dela. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Pero muyto sse deve gardar o demandador quando a cousa demãda por sua quer sea movil ou rrayz que se sabe a rrazõ porque ouve o sennorio dela assi como por [compra] por donadio ou por outra maneyra qualquer que aja que lla ponga en sua demanda. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 A segunda [porque] se acaesçesse que o demãdador nõ prove aquella rrazon que pos[so] en la demãda porque diz que era sua, que la pode depoys d[e]mãdar por outra rrazõ, se a ouver et nõ la enbarga[ra] el primeiro juizo que fuy dado contra el sobre aquela cousa mii[s]ma , poys que por outra rrazõ a demanda que nõ a que veer [cõ] la primeyra. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Et esto e porque aly de hu la demã[dava] generalmente ençerro todalas rrazões porque a podia [de]mãdar. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Pero se o demãdador quissesse dizer e mo[strar] alguna nova rrazõ porque el gaannara señor[io] daquela cousa depoys que fuy dada a sentẽza cõtra [el] assi como se lle fosse dada ou comprada ou a ouvesse g[aa]nnada de novo ou en outra maneyra qualquer de aquel [que] avia poderio de darla ou de vender - la, sobre tal rra[zõ] como este bẽ pode fazer sua demãda de novo. [+]
1325 TPc II, 19/ 38 Sinaladamẽte deve o demandador demandar e dizer en juizo as cousas que quer dem[andar], assi como dissemos nas leys ante desta. [+]
1325 TPc II, 19/ 38 Ca doutra [ma]neyra nõ poderia certamente rresponder el demãda[do] nẽ o juiz dar sua sentenza. [+]
1325 TPc II, 19/ 38 Outrossi dizemos que se alguno quisesse demãdar villa ou castello ou aldea ou outro lugar sinalado, que avonda que diga que demanda aquel lugar dizendo sinaladamente qual cõ todos seus tirmiños e cõ todas... [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et el RRey Jupiter en aquela Eleretia ouvo outra filla del------------------- ant cõmo he dito, fezo a Dardaño. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et Dardaño foy o primeyro que poblou a Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et veẽo Jasyom a terra de Traçia et Dardaño. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et rreynou aly este Dardaño primeyro que outro home. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Outrosi son aly as montañas a que dizẽ as Dydimas, terra moy abondada de froytas de moytas maneyras, et moy gabada d ' elo et de moytas outras saborosas viandas et de montañas. et he o Mõte Yprion ende estes mõtes son de parte de Frigia et da parte de Traçia, et outrosi o Monte Hemo et a silua RRodarpe, que he terra moy grande et as terras chãas de [moyta] caça et de moytos montes et de moytos outros viços et deleytos por que esta açerqua dos termynos da çibdade de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et entre estes nomẽes de terras et de montes et fontes et outras moytas rriquezas escolleu aquel prinçipe, Dardaño, o mays comunal lugar et fezo aly sua pobla por cabeça de toda sua terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et de Dardaño chamarõ Dardanya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et aly prouou Dardaño a çibdade de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et forõ estes os rreys de Troya do seu começo fasta o ' seu postromeyro destroymẽto: el RRey Dardaño, el RRey Ericonyo, el RRey Tros, el RRey Myda, el RRey Leomedon, el (RRey) Priamo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Ca dito avemos ante d ' esto cõmo el RRey Dardaño et Iasom forõ yrmaãos et fillos del RRey Jupiter. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et Dardaño veẽo a terra de Frigia et gaano a et fezo a et rreynou et prouou y a Troya et chamo a Dardanja do seu nome. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et depoys de Dardaño, dicho avemos outrosy depoys cõmo rreyno y Ereconyo, seu fillo, segundo o conta a estoria de Troya et outros sabeos en seus escriptos que diserõ et leyxarõ ende memoria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Depoys de Ericonyo rreynou Tros, seu fillo et este foy moy bõo rrey et mudou a a çibdade et ao rreyno aquel nome Dardanya que avia ante del RRey Dardanjo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et demandou lle Feuo, que he [ese] meesmo Apollo, que lle daria por lle dar consello cõmo se acabase a obra começada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 11 Et rrespondeo el rrey que lle daria aquelo que ouvese de guisa de quanto podese el comprir y. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et que ajudemos eu et tu a el rrey que bẽ o podemos fazer et seera moy grãde onrra para nos et demays, que nos dara el moy grande aver por ello et vaamos -nos para el ' Por esto, Neptuno teuo o por bem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et Leomedom rrogou lles moyto qu o ajudasem et elles demãdarõ lle estonçe que lles faria por que o ajudasẽ et fezese pleytesia com elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et a pleytesia foy tal: que lles daria de ouro hũa moy gran soma. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et Feuo et Neptuno, para seer çertos de seu traballo, demãdarõ bõo fiador et bõo rrecado de bõos pyñores a el rrey et el rrey nomeou a Jnfanta Anssiona, sua filla, cõmo en arrafẽes do feyto que se -lles de aquelo errase, que [llela] dese para a matar ou fazer d ' ela o que quisesem. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL