logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de mel nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 1205

1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XII. é como Santa Maria se queixou en Toledo eno dia de sa festa de Agosto, porque os judeus crucifigavan hũa ymagen de çera a semellança [de seu Fillo]. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXIIII. é como Santa Maria fez naçer ũa fror na boca ao clerigo, depois que foi morto, e era en semellança de lilio, porque a loava. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .XXIX. é como Santa Maria fez parecer nas pedras omagees a ssa semellança. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXIII. é como Santa Maria tornou a casula blanca que tingiu o vin[n]o vermello. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .LXXV. é como Santa Maria fez veer ao clerigo que era mellor pobreza con omlldade ca requeza mal gãada con orgullo e co[n] sobervia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .C.XXVIII. é do Corpo de Nostro Sennor, que un vilão metera en hũa sa colmẽa por aver muito mel e muita çera; e ao catar do mel, achou dentro Santa Maria con [seu Fill ' en braço.] [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.XVI. é como Santa Maria se mostrou en semellança da moller do cavaleiro ao demo, e o demo fugiu que a viu. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Santa Maria punna d ' avĩir || os seus por se deles mellor servir. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta CC.XC.V. é como [Santa Maria apareçeu en vision a un Rey que a servia en todas aquelas cousas que el sabia e podia, e semellava -lle que se omildava contra el en gualardon do serviço que lle fezera]. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CCC.XXXVIII. é como Santa Maria apareçeu en vision a un rey que a servia o más que podia, e semellava -lle que s ' omildava contra el en gualardon do serviço que lle fazia. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Senpre faz o mellor || a Madre do Sennor || Salvador. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta primeira é de com ' el fez o çeo e a terra e o mar e o sol e a lũa e as estrelas e toda -las outras cousas que son, e como fez o ome a sa semellança. [+]
1264 CSMr B/ 137 Esta é como Santa Maria se queixou en Toledo eno dia de ssa festa de Agosto, porque os judeus crucifigavan ũa omagen de cera, || a semellança [de seu Fillo]. || [+]
1264 CSMr B/ 168 [Esta é como Santa Maria fez nacer hũa fror na boca ao crerigo, depois que foi morto, e era en semellança de lilio, porque a loava.] [+]
1264 CSMr B/ 188 [Esta é como Santa María fez parecer nas pedras omagẽes a ssa semellança.] [+]
1264 CSMr B/ 314 [[C]omo Santa Maria tornou a casula branca que tingiu o vinno vermello; e começa assi: ] [+]
1264 CSMr B/ 318 [[C]omo Santa Maria fez veer ao clerigo que era mellor pobreza con omildade ca requeza mal gãada con orgullo e con sobervia.] [+]
1264 CSMr B/ 463 [Esta é do Corpo de Nostro Sennor, que un vilão metera en hũa sa colmẽa por aver muito mel e muita cera; e ao catar do mel mostrou -sse que era Santa Maria con seu Fill ' en braço.] [+]
1264 CSMr B/ 677 [Como Santa Maria se mostrou en semella[n]ça da moller do cavaleiro ao demo, e o demo fugiu que a viu.] [+]
1264 CSMr B/ 118 [[C]omo Santa Maria apareçeu en vision a un Rey que a servia en todas aquelas cousas que el sabia e podia, e semellava -lle que se omildava contra el en gualardon do serviço que lle fezera.] [+]
1264 CSMr B/ 411 Esta primeira é de com ' el fez o çeo e a terra e o mar e o sol e a lũa e as estrelas e toda -las outras cousas que son, e como fez o ome a sa semellança. [+]
1275 CPb 1/ 6 E como quier que estos falaguen al ome; (pero) mas (quieren) ser amados que Et sse for mançebo mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer con ajuda de seu amigo que solo. [+]
1275 CPb 1/ 6 Et amizdade de natura he a que o padre e a madre han a seus fillos e o marido aa moller. e esta non tan soamente a enlos omees que an rrazon en si. mays aynda todalas outras animalias que an poder de engendrar. por cadahun deles a(n) naturalmente amizdade de con seu conpanneyro e conlos fillos que naçen deles. e amizdade an outrossi segundo natura aque les que son naturaes de hua terra de maneyrra que quando sse achan en outro lugar estranno an (plazer) huns con outros e aiudançe enlas cousas quelles son mester ben assy como sse fossen amigos de longo tempo. a segunda maneyra de amizdade he mays noble que a premeyra. porque pode seer entre todos omees que aian bondade en si e por ende e mellor que a outra que esta naçe de bondade tan soamente. e a outra de deuedo de natura. e a en si todolos bees de que falamos en las leys deste tidoo. a terceyra maneyra por placer que espera del auer, (luego que lo aya, o le desfallezca la pro, o el plazer que espera auer del amigo), desatase porende la amistad que era entre ellos, porque no auia rayz de bondad. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 124 Et ſe dixer: "fago meo personeyro a fuam para demandar atal cousa ſe naue ueniere franca ou couſa ſemelauel". [+]
1290 FR I, 10/ 122 Outroſſy mandamos que aſſy como o dono da uoz quer gáánar por aquello que o penſoeyro gáána ou melorar en ſou preyto, aſy mandamos que ſofra o dano que por el uéér, ſe por ſua raçon o preyto le enpeorar. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Se algun omem fezer preyto dereyto con outro, o que herdar o ſou, quer ſeya fillo quer outro, seya teudo de gardar o preyto aſſy commo aquel que fezo o preyto, ſe non for preyto que non paſſe a outros nengúús ſenon á áquellos que o feçeron, como ſe prometeu hum a outro que lle aiudaſe ou a outra couſa ſemelauel. [+]
1290 FR I, 10/ 123 Preyto que ſeya feyto por forza ou por medo, aſſy que o tenan en prigon, ou que ſſe tema de prender morte ou outra pea de ſeu cor(po) ou deſſonra ou perda de sou auer ou outras couſſas ſemellaueles. [+]
1295 TC 1/ 5 Os cristãos forõ logo tornãdo as espadoas pouco et pouco et tirandose afora; os mouros seguindoos todauia, chegar[õ] a hũu outeyro a que diziã Clauyo; pero tornãdo os cristãos sobre si, et lidando segundo o mellor que podiam; et tomoos aly çerca daquele outeyro a noyte todos, de guisa que nõ poderõ lidar, et assy se partirõ os hũus dos outros. [+]
1295 TC 1/ 6 Outrosi o apostolo Sanctiago foy y logo cõ elles, assy como les prometera, et esforçauaos muyto ena batalla, et ferio ele meesmo (na batalla) muy de rigeo enos mouros, asi com̃o les a elles semellaua. [+]
1295 TC 1/ 13 Et este ano choueu en terra de Gascona vna çeueyra que semellaua grãaos de trigo, se nõ que era mays meuda ia quanto. [+]
1295 TC 1/ 29 Et el rey dom Afonso, chegandole mandado da vĩjn[d]a da oste daquelles mourros, enviou per toda a terra seus mandadeyros que fossem ajuntados logo alj cõ elle todos aquelles que armas podessem tomar, et o mellor armados que podesem. [+]
1295 TC 1/ 29 Et en todo isto casou cõ hũa dona de Frãça, que, segundo cõta a estoria, era de linagem dos rreys et auja nume dona Amelina; et depoys mudarõlle o nume et posserõlle nume dõna Xemena. [+]
1295 TC 1/ 30 Aqui diz a estoria, ontre todaslas bõas obras que el fez que foy esta hũa: cõ grandes thesourros que llj leyxara seu padre el rrey dom Ordono (et) osmou que o melor que delles podia fazer [seeria] despendelos en fazer seruiço a Deus. [+]
1295 TC 1/ 39 Mays, como fezo este bem, se fezese çento tãto mellor, eu nũca lj daria seu padre. [+]
1295 TC 1/ 43 Rey, mays gãano eu ena[s guerras que enas] pazes, ca o caualleyro poble mellor viue en guerras que en paz. [+]
1295 TC 1/ 43 Et se algũu o souber departir mellor ou o diser mays cõ uerdade, deuele seer cabudu, ca nos dizemos o que achamos per latĩjns en liuros antigos. [+]
1295 TC 1/ 53 Et ontre todalas mellores doõas foy hũa crux muy grand[e] toda d ' ouro puro, chea de pedras preciosas, que el mandara fazer. [+]
1295 TC 1/ 60 Et os bispos destas cidades fugirõ et acollerõsse para Asturas, et partirõ ontre si o bisspado d ' Ovedo et guareciam y assi com̃o melor podiã. [+]
1295 TC 1/ 63 Et sse el foy boo eno começo de seu rreynado, mellor foy a sua ffim. [+]
1295 TC 1/ 65 Et, depoys que el ouue o reyno, semellou muy bem seu padre en maneyras, ca era muy entendudo et muy cordo et dereytosso, et muy fazedor d ' esmolla a pobres et a os que aujã mester. [+]
1295 TC 1/ 76 Et ende ouverõ seu acordo et seu cõsello os omes boos et fezerõ de ssi dous juyzes, que escollerõ ontre si -et, segudo diz o arçebispo don Rrodrigo de Tolledo, nõ dos mays poderosos, mays dos mays sesudos et de mellor entẽdemento - que julgassem a terra de Castella et apacificasem todallas cõtendas que se y leuãtassen, et os desacordos, et que adusesen todallas querelas, et esteuesen todas pollo seu juyzo. [+]
1295 TC 1/ 83 Ca, pero que era Castella pequeno logar, senpre y ouve omẽes bõos et entẽdudos et muy leaas que punarõ en chegar seu senor aa mayor onrra que poderon et ao mellor estado. [+]
1295 TC 1/ 88 Et elle ouve cõ elles seu acordo, et rogoulles que o cõsellassem qual seria mellor: d ' ir aos mouros ou de os atender. [+]
1295 TC 1/ 88 Senor, nõ me semella que tẽpo teemos de lidar cõnos mouros. [+]
1295 TC 1/ 88 [O]nde en ficar esta lid[e], por prometer ou por dar, teno eu que seria o melor que nos poderiamos y fazer. [+]
1295 TC 1/ 89 Et [de] todos quantos ẽno mundo viuẽ, estes som os que mellor gardarõ lealdade et senores, et t[ĩjnan]se por deuedores de morrer ante ca elles. [+]
1295 TC 1/ 89 Et, amjgos, seede çertos que nos vençeremos a Almãcor desta uez, ca seria grãde a mj̃a onrra et a uossa mayor, et faredes de mj̃ o mellor ome d ' Espana. [+]
1295 TC 1/ 90 Mays cõfortaos tu logo o mellor que poderes. [+]
1295 TC 1/ 90 Et dipartill ' as tu o syno o mellor que souberes, et elles perderam logo todo o medo. [+]
1295 TC 1/ 90 Et demays, quando eu morrer aqui me enterrarey, por tal que este lugar seya por mj̃ onrrado et mellorado. [+]
1295 TC 1/ 92 Et tã grãde era o gentio dos mourros que outeyros et ualles todos uĩjnã cubertos delles; et vĩjnã tãgendo trõpas et anaffijs et fazendo grãdes allegrias, cuydando que ligeyramente venceriã et que prenderiã tan poucos cristiãos com̃o elles semellauã. [+]
1295 TC 1/ 92 Et uĩjnan dando tã grãdes vozes et tã grandes gritos et fazendo tã grãdes roydos, que semellaua que todo o mũdo y vĩjna. [+]
1295 TC 1/ 92 Et bem semella que Deus nos ha desenparados. [+]
1295 TC 1/ 92 Et fezeramos mellor siso se nos ouveramos tornados, que por ollo veemos que Deus quer ajudar os mouros; poys com̃o pode[re]mos nos yr contra elles? [+]
1295 TC 1/ 97 Onde uos envia dizer que se lle querredes enmẽdar estas querrellas que a de uos et mellorar assi co mo for dereyto, que uollo gradeçera, et faredes en isto uossa bondade et uossa mesura; se nõ, que uos envia desaffiar. [+]
1295 TC 1/ 97 Amjgo, yde dizer ao conde que lle nõ mellorarey nẽhũa coussa de quanto me ele envia dizer; mays que me faço muy marauillado del, com̃o me oussa a desfiar, ca o teno por louco en ello et foy mal cõsellado. [+]
1295 TC 1/ 97 Et agorra envieylles dizer que uos mellorasem os tortos et os danos que uos auiã ffeytos; mays semella[me] que dobrarnollo[s] querem. [+]
1295 TC 1/ 97 Et poren, se nos elles cometẽ, muyto le daremog grã melloria; mays se virẽ que nos ymos a elles et os cometemos esforçadamente, leyxarnos an o canpo ante que os feyramos. [+]
1295 TC 1/ 100 Esta vida nõ he senõ para os pecados, ca sempre nos quisemos semelar llos (os) da osten antiga, que nũca c[ã]sauã [de] dia nẽ de noyte. [+]
1295 TC 1/ 100 Et este nosso senor semella a Satanas et nos aos seus criados, que nũca folgamos senõ quando sacamos almas d ' omẽes. [+]
1295 TC 1/ 100 Don Nunu Laynes, bõa razõ auedes dita et departistes muy bem as cousas assi com̃o son; mays pero nõ semella guisado d ' alongar esta lide, ca hũu dia bõo que ome perde n[ũ]ca mays pode tornar a el. [+]
1295 TC 1/ 100 Quãdo o conde Ffernã Gonçaluez ouve acabada sua razõ, teuerõ todos que disera muy bẽ et que aquillo era o mellor. [+]
1295 TC 1/ 111 Outro dia forõ os mouros ẽno cãpo, suas azes paradas, dando tã grandes uozes et tã grandes alar[i]dos, que semellaua que todo o mũdo vijna y. [+]
1295 TC 1/ 111 Et seguro soo eu de uos que nõ seremos uençudos, ca ante nos leixaremos todos morrer que esso fosse, nẽ queriamos leixarnos prender, et bem sey eu que o mellor faremos. [+]
1295 TC 1/ 111 Et en aquel lugar meesmo, du iazia morto dom Gonçaluo Gostios, morreu outrosy hũ sobrino do conde, cõ que lidara hũu dos mellores mouro et mays esforçado caualeyro que y andaua, et matarõsse hũu por outro. [+]
1295 TC 1/ 111 Et por nõ ueer aquel dia muyto me seria mellor a morte. [+]
1295 TC 1/ 111 Et catãdo para ala, uyu o apostolo Sanctiago estar sobre sy, cõ gram conpana de caualeyros todos armados con sinaes de cruzes, segũdo a el semellaua, et yã contra os mouros, suas azes paradas. [+]
1295 TC 1/ 111 Amigos, nõ me semella que en esto bem fazedes nẽ cordura, de uos querer enbargar asy, a uos et a uossas conpañas, de leuar mortos a uossos lugares. [+]
1295 TC 1/ 111 Mays aqui açerca a hũa hermida, que he lugar muy onrrado, et terria eu por bem de enterralos aly, ca en mellor lugar deste nõ podem iazer. [+]
1295 TC 1/ 111 Et elles entõ oyrõ o que o cõde dizia, mesurãdo o feycto en que estaua et estãdo en esto en que era, teuerõ que o mellor que poderia seer que aquelo era que o conde dizia. [+]
1295 TC 1/ 111 Et outorgarõlle entõ quanto el queria, et leuarõ os corpos logo a aquela hermida, et enterrarõnos en aquel lugar, o mellor et mays onrradamente que elles poderõ. [+]
1295 TC 1/ 123 Et este dom Uela alçouse contra o cõde Fernã Gonçaluez et nõ llj quiso obedeeçer, por que tijna que era ome de tã alta guisa com̃o el et aynda de mellor. [+]
1295 TC 1/ 130 Andados quatro ãnos do reynado del rey dom Sancho -et foy esto ẽna era de IX çentos et Ltaxvj ãnos; et andaua outrosy o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et XXte viijto anos; et o enperio d ' Enrique, enperador de Roma, en xiijze -, o conde Fernan Gonçaluez, iazendo ena priiom, era muy bem guardado de todolos nauarros, por que era sonado per toda a terra que el era o mellor caualeyro d ' armas que outro nẽhũu que fosse, et auiã todos sabor de o veer et de o conoçer. [+]
1295 TC 1/ 130 Et tu me semellas a dona sem piedade et sem boo conocer, et tees grã poder de fazer bẽ et mal. [+]
1295 TC 1/ 132 Senor, disso ella, esto fez fazer o grande amor, ca esta he a cousa do mũdo que mays tolle aas donas pauor et uergonca de quantas cousas som; et polos amjgos tã bem a moller com̃o o barõ oluidam os padres et os parẽtes et a todallas cousas do mũdo, ca do que sse omẽ paga esso tẽ por mellor. [+]
1295 TC 1/ 134 Amigo, rogote que nos tenas puridade et, se o fezeres, prometoche que che de hũa çibdade en Castela, das mellores que y ouuer, assy que sempre [a] aias por tua herdade. [+]
1295 TC 1/ 136 Amigos, poys que nos nõ acordamos en hũu, [eu] uos[lo] direy: façamos hũa ymagem de pedra a semellãça do conde, et juremos sobre ela de a aguardar, et beyiemoslle a mão bem com̃o se ela fosse a do conde, et ponamola ençima de hũu carro, et leuemola ante nos, et facamo[s]llj preyto et menagẽ por amor do conde; que sse ela nõ fugir, que nõ fugamos nos nẽ nũca tornemos a Castela sem o conde. [+]
1295 TC 1/ 136 Et fazemos muy mal en tardalo tãto, ca muyto meoscabamos y, et a el damos cada dia on[r]a en esta tardança et a nos mao prez; ca semella que el lida cada dia, et nos que nõ sabemos delo parte. [+]
1295 TC 1/ 142 Et ouuerõ seu acordo que a terçar dia seyssẽ ao cãpo a lidar cõnos mouros, ca mellor seria ca iazerẽ ençerrados. [+]
1295 TC 1/ 146 Mays algũus a y que, en lugar de seerẽ conselleyros, som loamineyros, et nõ querem consellar ao senor se nõ o que entendẽ que lle praz, et dizemllj que aquelo he o mellor. [+]
1295 TC 1/ 146 Et, sem esto, fezestesme muytos pesares et muytos tortos et nũca mos mellorastes. [+]
1295 TC 1/ 150 Desy ouuerõ seu acordo et falarõ muyto en elo per qual maneyra o poderiã sacar, [et] dizia cada hũu o que llj semellaua guisado; mays por todo esso aynda nõ podiã achar carreyra per hu o podessem fazer. [+]
1295 TC 1/ 150 Et por que o curaçõ do ome anda sempre bolindo et pensando arte ata que ache carreyra per hu possa conprir aquelo que a sabor, nõ queda et a forte cousa sse faz ligeyra de fazer desta guisa, ca o grande amor todalas cousas vençe; et os castelãos tã gram sabor auyã de sacar da priiõ a seu senor o conde, que seu curaç[õ] lles disso qual seria o mellor. [+]
1295 TC 1/ 150 Et o conde, guisado en esta maneyra, foysse para a porta en semell[ã]ça de dona, et a condessa enpos el, encobrindosse quanto mays et mellor podia. [+]
1295 TC 1/ 152 Et assy com̃o sodes uos de muy boo conoçer et muy entendudo senor, deuedes escoller o mellor et catar que nõ façades cousa que uos achẽ os omes en que trauar. [+]
1295 TC 1/ 160 Et faziã todo este mal con consello et guiamento daquel grande ome d[õ] Vela de Castela, de que dissemos ante desto, que o deytara da terra o conde Fernan Gonçaluez, por que nõ queria esse dom Vela conoçerlle senorio en Castela, com̃o era dos mayores et mellores et mays poderoso. [+]
1295 TC 1/ 162 (E) En aquela sazõ que esto conteçeu dos nauarros en Galiza et ẽno rreyno de Leon, Fernã Gonçaluez, conde de Castela, outrosy oyndo tãtos danos et astragamentos com̃o os mouros fezerõ ẽno rreyno de Castela, pesoullj et foy en muy sanudo, et sayu et chamou todas suas gẽtes, et apoderousse o mays et o mellor que el pode, et foy et lidou con elles. [+]
1295 TC 1/ 175 Tam bem al[ã]çades uos et tãto sse pagã de uos as dõnas que bem semella que nõ falã doutro caualeyro tãto com̃o de uos. [+]
1295 TC 1/ 175 Gonçaluo Gonçaluez, quando uyu que nõ auya y outra mesura nẽ mellor que aquela, tomou ẽna mão o açor que lle tijna o escudeyro et foy dar a Rroy Valasquez cõ el hũ[a] tã gram ferida ẽna cara, a uoltas cõno puno, que todo llo quebrãtou daquel golpe, de guisa que logo lle fez quebrar o sangue pelos narizes. [+]
1295 TC 1/ 187 Dõ Rrodrigo, nõ semella bem nẽ seria guisado leixaruos yr en oste et ficarmos nos aqui na terra, et muyto demostrariamos en elo muy gram couardia. [+]
1295 TC 1/ 189 Ay, meus vassalos, en mal dia uos eu dou soldadas, poys que uos veedes a Moño Salido assy [me] deostar et me nõ dades dereyto del; et, o que he aynda peyor, semella que uos nõ pesa. [+]
1295 TC 1/ 191 Et, desque elles tornarõ, tã de rrigeo cometerom os mouros, que bem semellaua que auyam sabor de sse vingarẽ, se podessem. [+]
1295 TC 1/ 195 Et comecarõ con elles hũa fazenda tã forte et tã aspera que nũca ome de mellor oyu, com̃o por seer de tã poucos caualeyros com̃o os cristãos erã. [+]
1295 TC 1/ 199 Et Almãçor, quando as uyu et lle departirõ quẽ erã, et [a]s catou et as conoçeu pelo departimento que llj fezerã ende, fezo semellãça que lle pesaua muyto, por que os assy matarã a todos. [+]
1295 TC 1/ 207 Et dissemoslle assy por que, os que oyrem esta estoria, que o conoscam mellor per este nume Almãçor que por este outro que dissemos Alagib. [+]
1295 TC 1/ 207 Et leuov consigo Atolomelis, seu fillo, et começou d ' astragar et destroyr todalas prouĩçias de Leõ et de Castella et de Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 207 Et assy sabia afaagar et auer os cristãos que semellaua que mellor lles queria que aos mouros; et amaua ia aos seus tãto que todos se traballauã, quanto mays podiam, en fazerllj seruiço. [+]
1295 TC 1/ 212 Et este Mudarra Gonçaluez, poys que ueeõ a ydade mayor para elo, sayu tã bõo caualeyro et tã esforçado que, se Almãçor nõ era, nõ auya mellor del enos mouros. [+]
1295 TC 1/ 220 Com̃o Aveelmeliõ veeõ a Leõ derribar os m(o)uros que leixara y seu padre [+]
1295 TC 1/ 224 [Et] ẽno terçeyro morreu Abtemelit, rey de Cordoua, fillo d ' Almãçor, e[t] entrou eno senorio do rreyno enpos [el] seu yrmão Abderrahme. [+]
1295 TC 1/ 225 Et desy, por fazer sua encuberta, matou Mahomad a hũu cristão que auya y, que sse semellaua todo cõ Ysem, et demostrouo aos vellos et a todolos outros mouros da çidade. [+]
1295 TC 1/ 226 Et, doutra parte, que aquel Abdalla fazia semellãça que era cristão, pero encubertamente, et auya ia jurado [et prometudo a] el rey dõ Afonso de o ajudar contra os mouros a quequer que fosse mester. [+]
1295 TC 1/ 241 Et hũu dia, andãdo el per seu alcacer catãdo suas fortelezas et ueẽdo os luzelos dos rreys, (et) quando uyo os muymentos de seu padre et de seu auoo et outrosy o muymento do cristão que semellaua a el, o que matara Mahomad Almohadj com̃o auemos dito, disso: - [+]
1295 TC 1/ 241 Et, por que sabia el ia a couardia que auia enos de Cordoua, fazia el semellãça que enuiaua seus mãdadeyros aos barbaris, [et dizialles] que sse nõ queixassẽ, ca bẽ cuydaua el que os tornaria el su seu senorio. [+]
1295 TC 1/ 258 Et Caçim, yndo fogindo cõ aquelles berberis que podo auer, enuyou dizer a seus fillos, que erã en Seuilla, que guysassem mil et quinẽtas casas, das mellores que fossẽ ena çibdade, para os berberis que yam cõ el. [+]
1295 TC 1/ 258 Mays, logo a pouco de tẽpo outrossi, matou Ysmel, fillo de Abent, a Hyahia, et enuiou a cabeça del a Ysem, que era entõçe en Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 260 Et, por que era omẽ uil et de vil linagẽ, demostraua toda sua vileza en todos seus feitos, et nõ se acordaua en catar que omẽ era, nẽ de que ssãge uijna, ca tijna el que mellor omẽ era ca todos os da villa et que mais ualia, assi que nẽgũu nõ acordaua cõ el nẽ el cõ outro. [+]
1295 TC 1/ 263 Et este rrey dõ Uermũdo, assi com̃o conta a estoria, pero que era nyno de ydade, nõ quis semellar hũus nynos que som garridos et trauessos; mais, logo en começo de seu reynado, pelo spiritu de Deus que era en elle et cõ bõos cõselleiros que auia, que o guyauã, traballouse logo de fazer as igreias de Cristo et os outros logares que os mouros destruyrã. [+]
1295 TC 1/ 264 Et, por que era forte et aspero en lide, et outrossi pola espiga, com̃o quer que nõ seia forte, per hu entra he aspera et faz y dano, a esta semellãça chamarõ a aquel caualeiro por sobrenume Aresta. [+]
1295 TC 1/ 271 Dona Sancha, sua esposa, fezo entõ tã grã doo sobre el que semellaua mays morta ca viua. [+]
1295 TC 1/ 271 O conde ouue entõ del doo, et disso aos outros que nõ era bẽ de matarlo assi; mays que seria mellor de tomar aquello que lles daua, et a el que o deitassẽ da terra. [+]
1295 TC 1/ 271 Dom Rrodrigo, ante que lli matassemos os caualeiros fora esso mellor; mays agora nõ he tẽpo de leixalo assi. [+]
1295 TC 1/ 275 Et, desque o ouue parado atal, mãdou aduzer logo hũa azemela et poello en ella, et leualo per quantas villas et mercados auja en Castella [et] en terra de Leõ, u el fezera aquella traiçõ, dizẽdo et pregoando cada lugar que, pola morte que Fernã Laynes bastecera ao jnfante Garçia et fora el en ella, padeçia elle aquello. [+]
1295 TC 1/ 285 Este rrey dõ Afonso, o Batalleyro, tragia as armas de cãpo branco et cruz uermella, et en quatro quarteyrões do cãpo quatro cabeças de mouros negros. [+]
1295 TC 1/ 296 [Et] Bal[e]ares tãto quer dizer en linguagẽ de Castella com̃o cousa que pertẽesca para balestas, porque dizẽ que en aquellas ysllas soya auer as mellores beestas do mundo et os mellores beesteyros et mays sotijs et que mays sabiã auijr en feycto de beestas. [+]
1295 TC 1/ 307 Et as fillas mandoas estar enos estu[d]os das donas, per que fossem mellor ensinadas et mellor custumadas en todo bẽ. [+]
1295 TC 1/ 308 Layn Caluo casou cõ dona Tareyia Nunez, filla de Nuno Resuera, et ouuo en ela quatro fillos: et a hũu disserõ Fernã Lanes, et deste veẽ os de Biscaya; et ao outro Layn Laynes, de que ueẽ os de Mendoça; et ao outro Rroy Laynes, de que ueẽ os de Castro; et ao mellor disserõ Diego Laynes, de que uẽ Rrodrigo de Biuar. [+]
1295 TC 1/ 308 Et, quando llo ouuo a dar, meteo ontre muytas boas egoas que y estauã cõ seus potros, et mandoullj que escollese o mellor. [+]
1295 TC 1/ 311 Et rogou muyto sua madre que a amasse et llj fezese muyta onrra, et elle por esto que a seruiria de mellor tallente. [+]
1295 TC 1/ 314 Et tã grande foy o noio que os caualeyros ende ouuerõ que [lljs] semellaua que llj caya a gafẽ das mãos ena escudella en que comja; et, cõ o noio que ouuerõ, leixarõ a pousada a ãbos et a dous. [+]
1295 TC 1/ 319 Et el rrey, cõ grande atreuemento et cõ grã soberua de curaçõ, nõ llo quiso fazer, ca llj semellou que queriã que llo fezese com̃o per prema. [+]
1295 TC 1/ 331 Et a çidade de Leõ he asentada ẽno mellor lugar do rreyno, et he bõa terra et saa et de muy boo aar, et auondada et deleytosa de todas cousas que a mester. [+]
1295 TC 1/ 331 Et osm[ou] com̃o a podesem mellor onrrar. [+]
1295 TC 1/ 335 Et fezerõ grã moesteyro de coẽgos rregulares, et herdarõno muy bem, per que se podesse mellor manteer ordenadamente. [+]
1295 TC 1/ 344 Et he pouco meos da quarta parte do mũdo et a mellor. [+]
1295 TC 1/ 344 Et das en que morã [he] esta Eurropa a mellor. [+]
1295 TC 1/ 344 Ca(y)m, et os que delle desçendem, ouuerõ Africa, que he com̃o a quarta parte do mũdo et a mellor. [+]
1295 TC 1/ 346 Mays, poys que morarõ y muyto tempo et virõ que nõ venia o deluuyo, et que os rrios nẽ as agoas nõ seyam das madres, enpero fazia muy grãdes chuuyas que semellas[ẽ] o deluuyo de Noe, asegurarom[se] et deçerõ dos montes P[i]re[n]eos d ' España et pobrarõ ẽnos chãos et nas rribeyras do Ebro. [+]
1295 TC 1/ 356 Nõ me semella guisado de uos eu consellar que uos passedes a jura que fezestes al rrey uoso padre; ca uos sabedes que me fezo jurar en suas mãos que uos consellasse sempre bem. [+]
1295 TC 1/ 360 Metome en vosas mãos, ca çerto soo que me consellaredes bẽ et lealmente et me ajudaredes o mellor que poderdes. [+]
1295 TC 1/ 360 Pero, se uos entenderdes que a y outro preito mellor, farey eu como uos mandardes. [+]
1295 TC 1/ 360 Et elles diserõli que o seruiriã et ajudariã bẽ et lealmente, quanto mays podessẽ, et que fariã quanto el mandasse, et que tijnã elles a lide por mellor. [+]
1295 TC 1/ 377 Senora, en uos queyxar muyto nõ fazedes boo recado, mays a tempo da grã coyta he mester syso et castigo, et escoller o que he mellor. [+]
1295 TC 1/ 379 Et elles consellarõno que se tornasse para el rrey, ca mellor era ficar ena terra et seruir Deus ca nõ de se yr para mouros et deseruillo. [+]
1295 TC 1/ 384 Et depoys que o[uu]o esto dito, demandou seu caualo et fez semellãça que se queria yr a outra parte, por que lle pesaua moyto por aquello que diziã da villa. [+]
1295 TC 1/ 388 Et todos os mays et os mellores ficarõ en suas tendas et en seus rrayales sobre Çamora. [+]
1295 TC 1/ 420 Amigos, nõ me semella que en este lugar podemos (podemos) auer morada: a primeyra razõ que elle nõ a agoa; a segũda, por que os mouros desta terra som vasalos del rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 422 Amigos, ia melloraremos as camas et as pousadas. [+]
1295 TC 1/ 422 Et yde todos a uosas pousadas et catiuade os mouros et as mouras que achardes, et nos matedes daqui adeante, que mellor sera de nos seruirmos delles. [+]
1295 TC 1/ 427 Primeyramente Rruy Diaz, com̃o mayor et mellor; et dom Aluar Fanges; et Martin Antolynes; et Pero Uermudes, sobrinos del Çide; et Muño Gustios, et Aluar Aluarez, et Martin Saluadores, et Felis Moños, et Guillẽ Garçia, que teue Mont[e] Mayor. [+]
1295 TC 1/ 435 Et, poys que de sua contenda nõnos podemos partir, mellor sera que o aiamos aqui cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 435 Et leixauã hũu polo al et o peyor polo mellor. [+]
1295 TC 1/ 439 Mellor seria que deses algũu auer a teu yrmão que chi desçercase o castelo, ca nos nõ poderemos cõ elles, ca tantos som com̃o as areas do mar. [+]
1295 TC 1/ 452 Et deulle Rodillos et Canalles, et ena Sagra Çentina et Alcolea so Talauera et Andetençina, que dizẽ agora Melgar, et Almonozil et Alpremega. [+]
1295 TC 1/ 455 Et [entõ to]marõsse todos os mellores cõ suas molleres et seyrõ reçebelo cõ alegria a hũa aldea a que dizem Olyas [+]
1295 TC 1/ 468 Et os mayores da villa entrarom en seu cõssello et cada hũu acordaua o que llj semelhaua; pero en cabo acordarõ de lle dar a villa et rreçebelo por senor. [+]
1295 TC 1/ 471 Graças a Deus, por que a ena villa muytos que semellã aquel alão, que dam vozes et r[ẽ]gẽ com̃o elle. [+]
1295 TC 1/ 476 Et amauaa moyto o padre et, pola onrrar mays et por que ouuesse mellor casamento, deulle Cũca et outros lugares que uos auemos contados, cõ muy bõas cartas et cõ muy boo rr[e]cado. [+]
1295 TC 1/ 477 Et el rrey, veendo que era muy grande ajuda para a sua conquista aquillo que lle a rreyna daua, et que auer[i]a por ende muy mellor Toledo, ouue seu cõsello cõnos rricos omes et cono Çide et cõ todos os outros rricos omes et onrrados, et mostroulles com̃o lle era muy grande ajuda aquillo que lle a Çayda daua para sua cõquista. [+]
1295 TC 1/ 478 Et, veendo como erã os mellores [omes d ' España], por amor de meter a sseu tribudo os mouros d ' España, ouue el rrey cõsello cõ seu sogro et, per consello del, enviou alem mar polos alar[a]ues, que erã os mellores caualeyros que ontre os mouros auiã. [+]
1295 TC 1/ 479 Et o cõde, quando o vio, deçeu logo a elle et cubrio cono escudo et defendeu[o] quanto mays et mellor podia cona espada, a guisa de muy boo caualeyro como el era. [+]
1295 TC 1/ 483 Et falaron sobre ello en sua puridade qual seria mellor: seruir mouros que erã da sua ley ou cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 483 Et en cabo disserõ que mellor era seruir os mouros, poys que erã da sua ley. [+]
1295 TC 1/ 485 Et fezeos mouer do cãpo mao seu grado et leuoos ata as tendas hu estaua o mouro, que erã çercadas de carcaua, ferindoos muy esforçadamente, cuydandoos a sacar daquel lugar; mays nõno pode fazer, ca llj chegou mandado com̃o os azemeleyros dos mouros llj roubauã o rrayal. [+]
1295 TC 1/ 490 Et onrouos muyto et envioullis muyto presente en conduyto do mellor que el pode auer, et cõvidoos que entrassem comer cõ elle eno alcaçer cõ aquelles que elles quisesẽ. [+]
1295 TC 1/ 492 Et era ia partido do amor do Çide, por que llj semellaua que perdera per elle Valença. [+]
1295 TC 1/ 493 Et, desque sse aj[ũ]tarom elles et os mouros, forõ tãtos que coydauã que fugeria o Çide ante elles, ca os mouros coydauã que os frãçeses erã os mellores o(o)mes do mũdo, et por esto tomauã muy grande esforço en elles. [+]
1295 TC 1/ 497 Et prendeu os mellores et mays onrados delles et meteos en ferros. [+]
1295 TC 1/ 502 Et, quando chegou este mandado a Valença, o bispo que y estaua et todos os cristãos tomarõ o que poderõ leuar do mellor que tĩjnã et foronse ende, que nõ ousarõ y ficar. [+]
1295 TC 1/ 504 Et, quando vio que todo o poboo tĩjna cõ el et o ajudauã et erã a seu mandado et que tĩjna preso o algozil do Çide, creçeullj muyto [o] curaçõ, et parouse tam loução que nõ preçaua os mouros da vila nada, pero que erã mellores omes que nõ elle. [+]
1295 TC 1/ 504 Et hũu ome bõo pobre doeusse muyto do corpo del rrey et tomoo en sogas et poseo en hũu leyto et cobrio de hũa esteyra uella et leuoo fora da vila et soterroo en hũu lugar hu iaziã os camelos. [+]
1295 TC 1/ 505 Et jsto fazia el por abaixar hũu seu primo que auja nume Albafauch, que fora alcayde mayor da villa, pero que era o outro mellor de manas et de custumes. [+]
1295 TC 1/ 510 Et entõ Abenjafa tomou todo o auer mellor para si et ascondeo, ca nõ sabia nengũu quanto era; et o al enviou cõ aquelles messegeyros que ali ordinarõ. [+]
1295 TC 1/ 512 Et seyrõ a el hũa peça dos mays onrrados mouros da villa cona mellor preitesia que poderõ, et entregarõllj o lugar, en tal maneyra que elles que ficassem y por moradores. [+]
1295 TC 1/ 517 Et tomou mayor plazer et mayor conpaña por sse guardar mellor, que nõ passassem contra elle. [+]
1295 TC 1/ 519 Et diz que valia o cafiz do triigo doze morauedis, et o do peynço IX morauedis, et o da çeuada sete morauedis, et o(s) das legumas çĩco morauedis, et a quarta do mel hũu morauedi et medeo, et a quarta das çebolas duas terças de morauedi, et a arroa do queyio dous morauedis et meyo, et a liura da carne do carneyro vj diñeyros, et a da vaca quatro diñeyros de plata, ca entõ nõ corriam outros diñeyros. [+]
1295 TC 1/ 520 Conta a estoria que os mouros (que os mouros) que morauã enos arauaas nõ estauam bem seguros do Çide, et tomarõ o mellor que tijnã et meterõno ena vila, et cõno al ficarõ elles en suas casas. [+]
1295 TC 1/ 526 Et entõ morrerom tres omes dos mellores da vila et mays onrrados. [+]
1295 TC 1/ 526 Et elle estaua com̃o rrey et estauam con elle os trobadores et os uersificadores et os maestres, departindo quẽ dizia mellor, et elle estando assi en seus solazes. [+]
1295 TC 1/ 530 Et ontre tãto que sse defendesse quanto melhor podesse, et que llj enuiasse senpre dizer com̃o lhi hia ou que cuydaua a fazer, et que aueria seu conselho sobre elo. [+]
1295 TC 1/ 530 Et cona muy grã coita sehiã aos crischãos et nõ dauã nada se os matassem nẽ se os catiuassẽ, ca tijnhã que melhor lhis era a morte que a maa vida, et ençima morrer de fame. [+]
1295 TC 1/ 534 Et valia entõ a vianda ena villa: a liura do trigo iiij morauedis, et a liura da çeuada IX morauedis et quarta, et a liura do peinço ij morauedis et meyo, et do vinho ij morauedis et meyo, et a onça do queyio j morauedi, et dos figos ij diñeyros et meyo, et a onça do mel I morauedi, et das algarauas ij diñeyros meos quarta, [et] a liura das uerças I morauedi de prata, ca nõ corria entõ outra moeda. [+]
1295 TC 1/ 539 Et disse que comesse cõ ele todas as viandas ena escudela, ca melhor o mereçia ca o dia primeiro. [+]
1295 TC 1/ 539 Et entẽ deu que por aquelo o nõ leixara asentar conos outros caualeiros mais preçados et que o asentara mais consigo polo uiltar ca polo onrrar; ca outros auia y mellores caualeiros et nõ lhis fazia aquela onrra. [+]
1295 TC 1/ 539 Et entõ pos en seu coraçõ de fazer melhor ca nõ fezera ata ali. [+]
1295 TC 1/ 540 Et foy aquele dia hũu dos mellores que hi auia. [+]
1295 TC 1/ 544 Et logo aa ora abrirõ a porta ao meyo dia et ajuntousse toda a gente da uila; et semellaua que seyã das fossas, assi com̃o dize o do pregom que sera o dia do juizo, quando sayrã os mortos das fossas et uerrã ante a maiestade de Deus, assi seyã todos demudados. [+]
1295 TC 1/ 549 Et os mouros fezerõ sua querela; et, desque lljs ouue oydas suas rrazões, diselhis eixẽplos semellauijs ao[s] que lljs disera o primeiro dia. [+]
1295 TC 1/ 549 Pedimoste por merçee que nos conselles do mellor et mais leal consello que en ti ouuer; pois que eras de nossa ley, deuelo a fazer. [+]
1295 TC 1/ 556 Et en este acalço foy muy boo Martin Pelaes, el Asturaao, assi que nõ ouue y mellor caualeiro, nẽ que tãto bẽ fezesse, nẽ que tãto afam leuasse, nẽ que tamanho prez ouuesse. [+]
1295 TC 1/ 573 Senor, pidimosuos por merçee que nos ajudedes, et sera uoso seruiço et uosa prol et onra; ca, senor, uossos naturaes somos et, quanto nos mays ricos formos, mellor uos poderemos seruir. [+]
1295 TC 1/ 573 Et os jnfantes de Carrõ me disserõ que casariã cõ suas fillas, se el quisese, et a mj̃ semellamj que seriã muy bẽ casadas. [+]
1295 TC 1/ 573 Senor, çertos somos que o Çide nõ fara senõ o que uos mandardes et llj consellardes en esto et eno al; et, quando uos uirdes en hũu, acordaredes o mellor. [+]
1295 TC 1/ 574 Et, por quanto nos delle entendemos, semellanos que llj praz deste casamento. [+]
1295 TC 1/ 574 Que uos semella deste casamento? [+]
1295 TC 1/ 574 0 que mj semella querouolo dizer. [+]
1295 TC 1/ 576 A segunda razõ he por que uos peço uossas fillas para os condes de Carrom, ca mj semella o casamento muy comunal et de que pode senpre uijr bem et onrra. [+]
1295 TC 1/ 582 Et o Cçide leuãtouse et tomou o leõ pelo pescoço, bẽ com̃o se fosse hũu alaao manso, [et meteuo] en sua iauola de ferro en que sse criara, et mãdouho tornar ao lugar onde auia eixido; et mãdou que o guardassem mellor desi adeante. [+]
1295 TC 1/ 586 Se esta lide entramos nõ mj semella guisada, ca nũca yremos a Castela. [+]
1295 TC 1/ 591 Conta a estoria que, estando en esta pressa, o conde Diego Gonçaluez foy contra hũu mouro alaraue que era muy grande de corpo, assi que semellaua giganto. [+]
1295 TC 1/ 591 Quen uos poderia contar com̃o andou en esta batalha o onrrado dom Jheronimo, bispo da uila, et todos os outros segundo sua guisa et sobre todos o Ccide Cãpeyador, com̃o mayor et mellor! [+]
1295 TC 1/ 593 Desi tornaronse, roubando o canpo, en que acharõ muy grande auer a desmesura: en ouro et en plata et en aliofre et en pedras preciosas et en caualos et en tendas muy nobres et en ganados et en camelos de todas maneyras et en bufalhos, que erã tantos que era marauilla. [+]
1295 TC 1/ 603 Et tomou logo hũa azemela et foisse cõ Ordono para o monte hu estauã as donas. [+]
1295 TC 1/ 603 Et, se for uossa merçee, leuaruos ey comigo para mjña casa en esta azemela en que podedes yr anbas muy bem. [+]
1295 TC 1/ 603 Et entõ sobirõ ena azemela et forõse para casa do ome boo. [+]
1295 TC 1/ 611 Et todo ome que uisse a pousada do Çide poderia dizer que semellaua hũa grande oste. [+]
1295 TC 1/ 613 Et poserõ eno mellor lugar a sela del rrey, a qual era muy nobre et muy rrica, que ele gaanara cona çidade de Toledo, que fora dos rreis ende. [+]
1295 TC 1/ 613 Et mandoulli que fillasse o seu escaño de marfil, que ele gaanara cõ Valença, et que o fossem armar eno mellor lugar do paaço, çerca da sela del rrey, por que nẽhũu nõ lli fezesse mal nẽ desonrra eno escano. [+]
1295 TC 1/ 614 Conde, mal rrazoades et dizedes mal daquel que nõ auedes por que; ca, o que sse a de asentar en este escano, mais ual ca uos nẽ ca todo uosso linagẽ, et atẽe aqui a todos seus eemigos barõ semellou ca nõ dona, assi como uos dizedes. [+]
1295 TC 1/ 617 Por uerdade posso dizer que sodes as mellores d ' España. [+]
1295 TC 1/ 619 Et peçouos por merçee que, poys conoçẽ que lljs dey o meu, que melo mandedes dar sen outra contenda. [+]
1295 TC 1/ 622 Et, cõna merçee de Deus et cõna uossa que teno et o seu mal que elles fezerõ contra Deus et contra uos, cõna uerdade que prometeron a suas molleres, eu os decenderey da onra en que som, en tal maneyra que eu et mjnas fillas ficaremos onrados; ca mellores omes ca elles ey eu uençudos; assi que se uossa merçee for, dentro a Carrõ os yrey çercar ata que os tome presos pelas gargantas, et leualos ey a Ualença, hu tomẽ pẽedença do pecado que fezerõ. [+]
1295 TC 1/ 623 Senor, uossos naturaes somos et dos mellores de Castela. [+]
1295 TC 1/ 627 Calade, conde Suer Gonçaluez, que bẽ semella enas uossas parauoas que ia oge almorçastes, ca mays semellã parauoas de beuedo que non de cordo; ca nõ sõ taes os teus parentes com̃o o Çide et os seus. [+]
1295 TC 1/ 631 Loado seia o nume de Deus, por que quiso que a desonrra que uos foy feyta, en razõ de uossas fillas, que uola quiso tornar en onra; ca ante erã molleres de fillos de condes et agora seram casadas cõ fillos de rreis, de que atenderã a seer reynas, que seram muy mellor casadas. [+]
1295 TC 1/ 633 Nõ queira Deus, Çide, que o tome, ante uos daria outro mellor, se o podesse auer; ca mellor enplegado e en uos ca nõ en mj̃ nẽ en outro nẽhũu, ca [co]n este caualo onrrades [a] Deus [et] a uos et a nos et a toda a cristaidade polos bõos feitos que cõ ele fazedes. [+]
1295 TC 1/ 635 Et envioullj dizer ca non auja que ueer en elas, senõ que metesse cada hũu as mellores armas et as mellores espadas que teuesse, sol que nõ metesse mays. [+]
1295 TC 1/ 642 Entõ o Çide mandou que llj fezesem carreyra per u fossem as azemelas et os camelos et as outras animalias estrayas, que llj enviaua o soldã, das que en esta terra nõ auja. [+]
1295 TC 1/ 642 Et ali ante ellas mandou descarregar as azemelas et as outras bestas et animalias estranas das ( azemelas et das) arcas et do que tragiã. [+]
1295 TC 1/ 642 Senor Çide, se uos fossedes presente ante meu senor o soldã, por uos onrar mays daruos ya a comer a cabeça do seu caualo, segundo custume dos mouros; mays, por que en esta terra nõ a este custume, douuos eu este caualo, que, seguro seede, que este he o mellor caualo que a en nossa terra; et uos mandadeo tomar por onra do soldã, que ual mays ca nõ a cabeça coyta. [+]
1295 TC 1/ 646 Et o almoxarife começoullj a contar sua fazenda, et dissollj com̃o era muyto esforçado, mays ca ome do mũdo et o que mellor tĩjna sua ley; "et en parauoa nõ a de mentir, et e muyto amigo d ' amjgo, et aas cousas uẽçudas muy piadoso et de merçee, et he muyto entendudo et muy peruiso en todaslas arterias; pero a tanto muy braua catadura et o que o nõ conoçe, quando o uee primeyramente, toma muy gram medo da sua catadura. [+]
1295 TC 1/ 652 Et era ome muy entendudo et de bõo recado [et] en todos seus feytos semellaua cristão. [+]
1295 TC 1/ 653 Conta a estoria que conposo Abenalfarax, hũu mouro sobrino de Gil Diaz, en Valença, et diz que çĩco anos foy o Çide senor de Ualença; et que en estes çĩco anos nũca sse en al traballou, senõ [en] seruir a Deus et asesegar os mouros que erã eno seu senorio, en tal maneyra que, tã aueudos erã conos cristãos, que semellau[a] que sẽpre viueram en hũu. [+]
1295 TC 1/ 658 Primeyramente mandou a sua alma a Deus; et mandou que o seu corpo fosse enterrado eno moesteyro de San Pero de Cardeña; et mandou y cõ seu corpo muy bõos herdamentos, per que oge este dia he mellor seruido o lugar et mays rico et mays onrado. [+]
1295 TC 1/ 661 Et ao dozeno dia armarõse as cõpanas do Çide ena manaã et carregarõ as azemelas do mellor que tĩjnã. [+]
1295 TC 1/ 661 Et tĩjna hũas calças pintadas que semellauam brafaneyras. [+]
1295 TC 1/ 661 Et enpos elles as azemelas et todo o rastro. [+]
1295 TC 1/ 661 Et seyrõ tã passo que semellaua que nõ yam y X caualeyros [+]
1295 TC 1/ 662 Et, quando rrey Bucar et seus reys jsto virõ, forõ muy marauillados, ca ben llis semellou que vĩjnã de parte do mar mays de saseenta mil caualeyros cristãos, todos brãcos com̃o hũa neue. [+]
1295 TC 1/ 662 Et tragia ena mão sẽestra hũa sina brãca et ena mão destra hũa espada, que semellaua de fogo. [+]
1295 TC 1/ 662 Et carregauã caualos et camelos de todalas mays nobres cousas que achauã. [+]
1295 TC 1/ 665 Et ela disse, mentre o seu corpo asi parecese, que nũca en atoude entraria, ca mellor o veeriã asi as suas fillas et os seus genros et seus amjgos, que nõ enserrado en ataude. [+]
1295 TC 1/ 665 Muyto se marauillaua el rrey don Ramiro, et os que cõ elle vĩjnã, porlo corpo do Çide, que tragi[ã] en aquella maneyra, que tã bem parecia que semellaua viuo mays ca morto. [+]
1295 TC 1/ 666 Et el rrey estaua catando muyto ao rostro do Çide, et vijallo tã fresco et os ollos tã claros et tã jguaes, que nõ semellaua senõ viuo. [+]
1295 TC 1/ 667 Et, desque o ouuerõ sacado, estaua o corpo tã yrto que se nõ dobraua a nenhũu cabo, et sua carne muy lĩpa et muy colorado, que semellaua viuo. [+]
1295 TC 1/ 669 Et Gil Dias ficou seruindo os corpos do Çide et de dona Xemena o mellor que pode et soube. [+]
1295 TC 1/ 671 Et estaua tam coytado que ssemellaua morto. [+]
1295 TC 1/ 673 Et, se Gil Diaz foy boo et fezo muyto bem, conta a estoria que mellor foy Diego Gil. [+]
1295 TC 1/ 677 Et rogarõlle que, quando uisse el rey de boo talante, que llo mouesse et que llo dissesse o mellor que el podesse et soubesse. [+]
1295 TC 1/ 684 Et el rey tornouse para Castela, queymando et astragando quanto achaua; pero muy perdidoso da sua gente, ca auja perdudos os mays et os mellores caualeyros. [+]
1295 TC 1/ 701 Et el rey dõ Fernando disso que vijna a elle com̃o a seu yrmão [mayor et] mellor, et que llj fe zer[ã] entender que llj queria entrar pela terra, et que llj rogaua que o nõ quisesse fazer, ca elle prestes et aparellado estaua para fazer delle o que el mandasse. [+]
1295 TC 1/ 703 [et], depoys que foy cansado, finou ẽno moesteyro de Gomel et foy y enterrado. [+]
1295 TC 1/ 729 Conta a estoria que o muy noble rrey dõ Afonso de Castela, que soube sempre gaanar preço et onrra et melloria sobre os rreys seus vezinos, et quiso enmendar sua vida et seu estado com̃o om̃e de grande entendemento; et foy muy granado et muy ardido et muy temudo en sua terra et ẽna allẽa et muy conplido en justiça, et daua muy grandes dõas. [+]
1295 TC 1/ 733 Et el rrey don Afonso, por fazer emenda a Deus et por cõsello da rreyna dõna Leonor, sua moller, (et) fezo o moesteyro de Santa Maria a Real das Olgas de Burgos, et herdoo muy bem et deulle muytas liberdades, por que e o moesteyro mellor seruido et mays onrrado, et sera para sempre. [+]
1295 TC 1/ 740 Et por ende tijn[ã] por mellor de yr a la batalla, que nõ ficar aly. [+]
1295 TC 1/ 744 Conta a estoria que, elles estando en este pensamento, chegou hũu ome pela merçee de Deus en semellança de pastor, et demandaua polos rreys a muy grã presa; mays, com̃o quer que el pastor semellase, çerto angeo foy et mandadeyro de Deus. [+]
1295 TC 1/ 749 Desi chegou el rrey d ' Arangõ et, en guisa os quebrantou, que bem entenderõ que rrey era; et, per hu elle pasaua, semellaua fogo, que queymaua elles et a terra. [+]
1295 TC 1/ 749 Et tomou hũa lança ena mão et yaos ferindo et deostando, et dizendolles que tornassem et que o nõ desenparassẽ asi, nẽ fugissem com̃o maos, ca mellor llis era a morte onrada ca nõ a vida desonrada para sempre. [+]
1295 TC 1/ 751 Et. tã de rrigeo os ferirõ que passarõ a deanteyra; et, per hu el pasaua, semellaua fogo et seiã ç[ẽ]tellas que açendi[ã] as eruas, ca era meyado o mes de julio, quando faze as caenturas grandes et muy fortes. [+]
1295 TC 1/ 752 Et, yndo fogĩdo et os cristãos ferindo et matando en elles, (et) o Miramamolim chegou a Beeça; et os de Beeça preg[ũ]tarõllj com̃o fariã, et elle dissolle que fezessem o melor que podessem, ca elle nõ podia acorrer a ssy nẽ a elles. [+]
1295 TC 1/ 754 Conta a estoria que a tenda do Myramamolim era de seda uermella, muy rricamente obrad[a], et deua al rrey d ' Arangõ. [+]
1295 TC 1/ 758 Et esto foy ẽno mes de Setenbre, en dia de Santa Maria Ffe, ẽna era de mil CCLaIJ ãnos; et, mal pecado, finou entõ o mellor rey que auia en Espana, et escudo et ampar[ã]ça de cristãos; et foy muy leal et muy uerdadeyro et muy dereytureyro en todalas cousas [et] conpli(n)do en todas as bõas maneyras et muy esforçado. [+]
1295 TC 1/ 775 Desy forõ cheg[ã]do a(a) gente del rrey et foy o torneyo muy forte; mays nõ durou muyto, ca logo foy preso o conde dõ Aluaro et os outros caualeyros cõ elle, dos mellores que elle auya. [+]
1295 TC 1/ 777 Bem semellaua filla do muy nobre rrey dõ Afonso de Castela. [+]
1295 TC 1/ 777 Bem semella que uos pesa muyto do meu bem; pero muyto uos deuia a plazer auerdes hũu fillo rrey de Castela, que sempre sera a uossa onrra et a uosso seruiço; que nõ a rrey cristão nẽ mouro que, rreçeando a mj̃, se uos enfeste. [+]
1295 TC 1/ 782 Conta a estoria que el rrey, estando sobre Jahem, ouue seu consello cõnos omes bõos da oste como nõ tijnã guisado para cercar [a] vila, poys nõ tragiã engenos, et que seria mellor andar pela terra et astragala ca nõ ficar aly. [+]
1295 TC 1/ 788 Et cortar[õ]lle a cabeça et enviarõna al rrey de Seuilla, coydando que llj fariam seruiço et plazer en ello; mays elle entendeullo muy mellor; et, pola treyçõ que fezerõ, mandoulles cortar as cabeças et mandoos deytar aos cães. [+]
1295 TC 1/ 799 Et dom Aluar Perez mandou chegar as azemelas et as outras bestas todos en hũu. [+]
1295 TC 1/ 799 Et as uozes et os alar[i]dos dos mouros et os rroydos dos atambores et dos anafijs erã tã grandes que semellaua que o çeo et a terra toda sse fondaua. [+]
1295 TC 1/ 801 Et dizẽ, assy com̃o os mouros meesmos afirm[au]ã depoys, que appareçeu y Sanctiago en hũu caualo brãco et cõ sina branca ena mão, et cõ hũa espada ena outra, et que andaua y cõ el hũ[a] ligiõ de caualeyros brãcos; et aynda dizẽ que angios vijã andar sobre elles pelos ayres; et que estes caualeyros brãcos llj semellaua que os destruyã mays que nẽhũa outra gent[e]. [+]
1295 TC 1/ 801 Abeũc, nõ sse atreuendo aa ficar en Eixerez, en quanto enas suas gentes assy dolauã et destruyã, foysse sayndo cõ a cõpaña que podo, et alçou as uellas et foysse contra a mellor guarida que soubo. [+]
1295 TC 1/ 806 O meu consello he este: que, poys que aqui estamos, que façamos o sinal da cruz et que nos acomendemos a Deus et a Sancta Maria et [ao] apostolo Sanctiago, et punemos de acabar ysto por que aqui ueemos en seruiço de Deus; et, se nõ podermos deytar as escaleyras de corda, poñamos estas de fuste et punemos en subir per ellas; et s[ub]ã os mellor algaraujados que ouuer ontre nos, et uaã uestidos com̃o mouros, por tal que, se se acharẽ cõ os mouros, que os nõ conoscã et que cuydẽ que som mouros com̃o elles; et estes punẽ de sse apoderar da primeyra torre que acharẽ, ata que a outra gente suba. [+]
1295 TC 1/ 806 Pero ueẽo tempo cõuenente et mellorado das aguas. [+]
1295 TC 1/ 806 Senor, o meu consello he este: que estedes quedo en este lugar en que estades; et puñade en guardar mellor vossa oste de quanto sse guarda. [+]
1295 TC 1/ 806 Et o consello que llj derõ foy este: que, com̃o quer que cristãos aujã gãanado a Eixerquia de Cordoua, que a villa que a nõ poderiã gãanar nẽ tomar tã agiña, et que fosse lidar cõ el rrey d ' Arangõ et, se o uençesse, que poderia depoys acorrer a Cordoua; et a aquel tẽpo que seria minguada a oste del rrey et que o aueriã de mellor mercado cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 814 Este nobre rrey don Fernãdo, desque ouue gãanada a çidade de Cordoua, pensou en como a mellorasse. [+]
1295 TC 1/ 814 Et essa nobre rreyna dona Beringuela muy alegre por aquillo, que seu fillo [el] rrey dõ Fernando auja cõquerido a cidade de Cordoua, asi com̃o ela pẽsaua de seu fillo el rrey por consello et por ajuda de quantas cousas ela auja que a el conprissem, asi pero ela estaua alonge fezo suas graças muytas et muy grandes a Deus, bẽeyzendoo muyto o seu nume, por que a antiga di[n]id[ad]e, destaiada en cristiãos porla mj̃gua dos principes, era cobrada a España porla sabedoria dela et porla aguça del rrey don Fernando, seu fillo; ca esta nobre rreyna dona Berĩguela, asi com̃o conta a estoria, asi enderençou et [c]riou a este fillo dõ Fernando en bõos custumes et boa[s] manas sempre, que os seus bõos ensinamentos et os seus bõos custumes et as suas boas aguças que [lle] ela ensinou doces com̃o mel, segũdo diz a estoria, nõ çessarõ ne quedarõ de correr sempre ao curaçõ a este rrey dõ Fernando, et cõ [t]etas cheas de uertudes lle deu seu leyte, de guisa que, macar que el rrey dõ Fernando era ia barõ feyto et firmado en ydade de sua força conprida, sua madre, a rreyna dona Berĩguela, nõ quedou nẽ quedaua de lli dizer et ensinarlle aguçosamente as cousas que praziã a Deus et aos omẽes. [+]
1295 TC 1/ 814 Et por este mereçemento que auja en ela se marauillarõ os mouros dos nossos tẽpos, ca nõ uẽeo y femea que a semellasse. [+]
1295 TC 1/ 825 Et a morte, que a muytos he auessa et descomunal et tortiçeyra en julgamento de cõualẽça et força[n]te das ui(an)das, deullj salto en aquel lugar et nõ quiso que el dalj endeãte mays passasse, nẽ llj deu y espaço, et matoo y sen semellãça de gran doe[nça] auer. [+]
1295 TC 1/ 827 Et, quando algũu njno choraua, dizĩallj: "cata Melendo", et nõ ousaua mays chorar. [+]
1295 TC 1/ 839 Et elle disse que o mellor cõsello que el entẽdia era este: yr çercar Jahem. [+]
1295 TC 1/ 841 Et cada hũus delles llj consellauã aquillo que entendiã que era mellor: os hũus diziãllj que enviase correr contra terra de Seuilla; os outros que se fosse deytar sobre algũus dos castelos que erã dos mouros por cobralos delles que os fossẽ conquerer. [+]
1295 TC 1/ 841 Et asi cada hũus o consellauã, segũdo seus entendementos, o mellor que entendiã. [+]
1295 TC 1/ 841 Et muytos dos outros: que mellor era de [a] correr et de a tallar ante algũas uezes; et, desque a ouuess[ẽ] bem quebrantada et se uissẽ esses mouros dela apremados, que a poderiã depoy[s] çercar et auerlla en meos tempo et mays sen custa et sen perigoo ca se a logo asi çercassem. [+]
1295 TC 1/ 841 Mays o meestre et algũus caualeyros que y auja perfiarõ cõ el rrey, dizendollj que o tempo que poyna en corrementos et entradas et a custa que faria en çercar os lugares, que el sen çerca poderia auer Seuilla, acabãdo que mellor era poerllo todo sobre ela; o outro que [a] lazeyra(ria) et o traballamento [que] as gẽtes, et el cõ elles, eno al sofreriã, que o sofresẽ ali sobre Seuilla; et, desque Seuilla ouuese, que aueria todo o al; et asi, que mellor era de o acabar todo per hũu afam et per hũu tempo, que per uentura nõ poderia acabar mẽos do que coydaua per tẽpos nẽ per afães que posesẽ nẽ por custa que y fosse feyta. [+]
1295 TC 1/ 843 Grande au[a]nta[iẽ] et gran mellorãça ouue de quantas outras eno seu tempo reyno teuerõ. [+]
1295 TC 1/ 844 Et asi, entendendo que llj era mellor a ficada ca la yda de Castella, para ençimar sua cõquista et parar bem sua fronteyra, et estando el rrey dõ Fernando en Cordoua, mesurado todo esto, se(e)yu ende et foyse para Jaem. [+]
1295 TC 1/ 845 [et], desque ouue suas cousas cõ elle falado, mandoo logo tornar apressa que fosse gui[s]ar naues et galees et a mayor frota que podesse et a mellor guisada, et que se uẽese cõ ela para Seuilla quebrãtar esse forte et alto capelo do coroamẽto real da Andaluzia, sobre que el queria yr per terra et per mar. [+]
1295 TC 1/ 846 Et os que ficarõ trouxeron sua preitesia, a mellor que poderõ, cõ el rrey dõ Fernando, et deronllj a villa. [+]
1295 TC 1/ 875 Outrosi das torres que estauã sobre a porta do castello et do muro llis tirauã tãtas pedras et tãtas seetas, que nõ semellauã al senõ grando quando caay do çeo. [+]
1295 TC 1/ 881 Ena era de mĩll et CCLXXXavj, quando andaua o ano da encarnaçõ del Senor en mĩll et CC et XLviij anos, Oriaz cõ outros mouros dos mellores de Seuilla passarõ a Tiriana. [+]
1295 TC 1/ 881 Et ueẽo y Rreymõ Bonifaz cõ toda a mayor parte dessa gente dessa frota, nẽ a mellor que el acabdelaua; daquelles nõ foy outorgada a passada a esses onrados mouros, a que muyto pesou de que o passo ouuerõ preso, et se presos virõ asi que [ll]e nõ defendia nẽ ualia terra nẽ agua, nẽ aujã guarda nẽ saluamento a nẽhũa part[e] das do mũdo. [+]
1295 TC 1/ 885 Muyto sangue foy en essa çerca derramad[o]; et grandes morteydades et grandes feytos, os hũus en lides et os outros en enfermidades grandes et gran doẽça que en essa oste caeu, ca as caenturas erã tã fortes et tã tendudas et tã destẽperadas que morriã os omes de destẽperamento corrũpudo do aar, que semellaua chamas de fogo, et corria tã aturadamente sempre hũu uento tã escalfado com̃o se dos jnfernos seysse, et todoslos omes andauã correndo agua todo o dia da grã sud[o]r que fazi[a], tãbẽ estãdo pelas sõombras com̃o per fora ou per hu quer que andau[ã], com̃o se en bano esteuessem; pero que per força llis convĩjna, que por esto que porlas grandes lazeyras que sofriã aujã a adoeçer et de sse perder y muy gran gent[e]. [+]
1295 TC 1/ 886 Ena oste que el rrey dõ Fernando sobre Seuilla tĩjna, auja semellãça de grã çidad[e] et nobre et muy rica. [+]
1295 TC 1/ 886 Dez et seis meses teue çercada essa nobre çidad[e] de Seuilla esse bem auẽturado rrey dõ Fernando et nõ fazia sen razõ de fazer muyto por ela, ca he muy nobre çidad[e] et he a mellor çercada ca nẽhũa outra que aalen mar nẽ aaquen mar pode seer, que tã [chã]a esteuesse; os muros dela sõ altos et fortes sobeiamente et muy anchos; torres altas et bem departidas, grandes et feytas a muy gran lauor; por bem çercada terriã outra uilla da sua baruacãa tã solament[e]. [+]
1295 TC 1/ 886 Et, segũdo o proua a estoria, hũa foy essa das mayores et mays altas conquistas que eno mũdo todo foy visto nẽ feyta que se en tã pouca sazõ fezesse; poys per qual razõ pode seer de la el asi auer et en tã pouco tempo a gãanar, nõ pode ome entender y al, fora a merçee que foy do senor, cuio seruidor el era, que o quis y onrar et darllj uentura boa, porque tã nobre senorio et tã acabado ouuesse; o al, que he a frol dos acabamentos de todas onrras: a gran lealdade dos boos uasalos que auya, ca rrey que eno mũdo fosse nõnos ouue mellores nẽ taes de sua naturaleza, que sabemos ca per todas partes do mũdo ouuerõ sempre os castellãos prez desto sobre quantas outras gentes som, et mays seruidores de senor, et mays sabedores de todo afam. [+]
1295 TC 1/ 893 Senor te leixo de toda [a] terra delo mar a[c]a, que os mouros del rrey Rrodrigo d ' España gãanado ouuerõ; et en teu senorio fica toda: a hũa conquirida et a outra tributaria; se a en este estado que cha eu leixo a souberes guardar, eras tã bõo rey com̃o eu; et, se gãanares per ti mays, eras mellor ca eu; et, se desto mj̃ guas, nõ seras tã bõo com̃o eu. [+]
1295 TC 1/ 900 Mentre el esto andou ffazendo, prougo a Deus que cobrarõ os cristãos a peña de Ssancto Esteuõo et meteosse en ela o conde don Garçia Fferrnandez et anparoua o mellor que pode. [+]
1300 AT III,4/ 44 E pera maior sabedoria pode[m] -lhe dar aquele mesmo ou outro entendimento per aquelas palavras mesmas: assi é a melhor maneira de seguir, porque dá ao refram outro entendimento per aquelas palavras mesmas, e tragem as palavras da cobra a concordarem com el. [+]
1300 AT III,4/ 46 Mais estes som os talhos mesm ' os melhores, pera ser mais a rezom e no[m] fazer enfadarem os homens. [+]
1300 AT III,4/ 48 Capitolo quarto As findas som cousa que os trobadores sempre usaron de poer en acabamento de sas cantigas pera concludirem e acabarem melhor e[m] elas as razones que disserom nas cantigas, chamando -lhis "fi[n]da" porque quer tanto diz[er] come acabamento de razom. [+]
1300 LPr 1/ 106 Este lais posemos aca porque era o melhor que foi fe[i]to [+]
1300 LPr 1/ 110 E diz que se semelhava ũa a outra tanto que adur poderia homen estremar ũa da outra; e seendo ambas ũu dia folgando per ũa sesta en úu pomar, entrou Pero Velho de sospeita falando con elas; chego[u] o porteiro e levantou -o end ' a grandes empuxadas e trouve -o mui mal [+]
1300 LPr 1/ 112 Este Martin Soarez foi de Riba de Limia, en Portugal, e trobou melhor ca todolos que trobaron, e ali foi julgado antr ' os outros trobadores [+]
1300 LPr 1/ 129 Esta cantiga de cima foi feita a ũa dona d ' ordin que chamavan Moor Martiiz, por sobrenome Camela, e a ũu home que avia nome Joan Martiz, por sobrenome Bodalho, e era tabalion de Bragaa [+]
1300 LPr 1/ 163 Esta outra cantiga fez d ' escarnho a un que dizian Joan Fernandiz, e semelhava mouro e jogavan -lh ' ende; e diss ' assi [+]
1300 TPb 26/ 104 E esto seria como si alguno demandasse (a otro) sieruo, o cauallo, o otra animalia, e pidiesse antel Juez que lo fiziesse parecer, e el demandado, (por non gelo mostrar), lo traspusiesse, o lo matasse; e si lo quel pidiessen, fuesse vino, o azeyte, o cosa llo demostran en juyzo..... ........................... ............ en outra semellante (desta) non he tiudo de mostrar ......... se ... ........................... diser que pero non ten aquela................... ...................en seu poderio que la mos........ sepor ventura o de........ .......sa nona ten. nen sse quer traballar nen de a amparar (aynda) que a cobrasse aquel que esto (dissesse) en tal rrazon (como esta) dezemos ...................nona desamparou enganosamente por sua culpa non he tiudo de Responder mays (sobre dela) nen(de) dar fiador LEY XIX (dos que traspassan as cousas eas vegadas maliçiosamente). [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 E sobre todo disso que en qualquer hedade que seia omẽ, a mester [axuda; ca se fora neno, ha mester] amĩgo que o crie, e o garde que non faça nẽ aprenda cousa que lle este mal; e sse for mãçebo, mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer, cõ ajuda de seu amĩgo que solo ; e sse for uello aiudarsea de seus amingos en las cousas de que foy mĩgrado, [o] que nõ poderia fazer por si por los enbargos da uelleça. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 A segũda maneyra de amizdade he mays noble que a premeyra, porque pode seer entre todos omees que aian bondade en si, e por ende e mellor que a outra, que esta naçe de bondade tan soamente e a outra de deuedo de natura, e a en si todolos bẽs de que falamos en la leys deste titulo. [+]
1300 XH I, 0/ 3 Onde por todas estas cousas eu dom Afonso, por la graça de Deus rrey de Castella, de Toledo, de Leon, de Galliza, de Seuylla, de Cordoua, de Murçia, de Iahem et del Algarue, fillo do moy nobre rrey dom Fernando et da moy nobre [rreyna] dona [Beatriz], despois que [fige] ajuntar moytos escritos de moytas estorias dos feytos antigóós, escolly deles os mays verdadeyros et mellores que ende soyue; et fiz ende fazer este libro, et mandey en el poer todoslos feytos senalados tam bem das estorias da Biblia, cõmo das outras grandes cousas que acaesçerõ [perlo] mũdo, despoys que foy começado ata agora em este tempo enque somos. [+]
1300 XH I, 0/ 4 O sexto dia criou as bestas grandes et as pequenas de todas naturas; et esse dia mesmo formou ho omẽ a sua [ymagem] et asua semellança, que fose [adeantado] et señor de todas las criaturas que som su o çeo; et fazendóo aasua [ymagem] et asua [semellanca] criou omacho et afemea, asi cõmo [o departẽ] Moysem et Jeronymo ẽno primeyro [capitolo] do Genesis, et Josep outrosi ẽno primeyro da estoria da Antiguydade dos Judios, et outros moytos queo afirmã cõ [elles]. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Nõ he bem queo omẽ seja soo; et adusolle a essa ora dantel todas las anymalyas que formara da terra por veer cõmo as chamaria et que nomẽes lles diria; et Adam chamou [per] seus nomẽes acada hũas dellas et aqueles ouverõ despoys; et ontre todas nõ avia nj̃gũa en quese el deleytase, et deulle Deus ajudoyro queo semellase cõmo agora oyredes. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Et desque Adam et Eua vierõ aaquel lugar de val de Ebrom, hu os Deus enviaua acharõ y moy bõa terra, et Adam cõ suas mãos et cõ fustes arrancaua as eruas et mouya aterra, mays agrande traballo dessy; et pero laurauáá omellor que el podia, et semẽtaua [daquelas] semẽtes quelle Deus dera pensando quelle nasceriã et colleria ende froyto donde gozase cõmo laurador que traballaua por ello; mays aterra mays lle criaua cardos et espyñas et outras eruas et cousas danosas queo estoruauam que [nõ] oque el semẽtaua; et avia Adam grande dolor et tristeza dello et era moy triste por que de seu traballo nõlle vjña froyto cõmo el coydaua quelle deuya vĩjr. [+]
1300 XH I, 0/ 7 Mays aly em val de Ebrõ morarõ em [hũa] grande coua et bõa que acharõ y, ca segundo dizẽ os scritos, que semellaua que Deus afezera pera elles, et ajnda dizẽ que ally forõ suterrados quando morrerõ. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Et Adam et Eua en sua vida aspera que aviã et en sua synnerdade enque erã plougolles moyto cõ estes dous fillos et cõfortaronse cõ elles, et criarõ os omellor que poderõ, pero quese fazia moyto aEua dous fillos asemade asuas tetas. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Et Abel offereçia do mellor leyte, et mays puro, et mays limpo, et [os primeyros] cordeyros, et mellores, et mays limpos, et grossos, et os mays [saos] de toda agrey, et outrosi dos outros gãados; et todo moy de grado et de moy bõa voõtade, et esto he oque mays plazia a Deus ẽnos sacrifiçios, et ẽnas offerendas, et ẽnas esmolnas. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Et por queo fazia el do mellor et de moy bõa voõtade, plougo a Deus cõ o sacrifiçio del, et catou ael et aos seus dões, et rreçebeos por la bõa voõtade de Abel; mays a Caym, por la maldade que vya en el, et ẽno tallente [do] seu coraçõ [et] en suas offortas desapostas, nõ curou del nẽ dellas; de mays que diz aescritura que comya ante queo sacriffiçio fezesse cõmo omẽ gargantõ e glotõ, enque semellaua que despreçaua oque fazia et que queria fazer prazer asy mẽesmo ante que aDeus. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Pero se tu codiçias de mellorarte, aquela codiçia seja suty et tu sobrela, pera [apremer] omal de [o] nõ fazer, et nõ ella sobre ty pera te leuar aello; et do teu tallente tu sey [señor]. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et cõmo quer que oystes que diso noso señor a Caym que máá seeria aterra onde el morase, pero que semellaua aquel lugar moy bõo aCaym, partyo ael de todas las outras terras de arredor, et ajuntoa et foya apartando toda via pera sy et pera os seus. [+]
1300 XH I, 0/ 15 Et buscou et pensou todaslas cousas que soubo et podo [per] queos omẽ mellor poderia criar et aver; et por que nõ achaua por las montañas cada lugar [couas] ou [algũus] cobertiços onde sse amparase das neues et das outras tẽpestades do vento, cõmo soyam os omẽs morar em taes lugares, catou as maneyras das feyturas das casas que vya feytas, et pensou de fazer outras taes feyturas de cuberturas de [rroupas]; onde foy [el] o primeyro que achou pera os pastores maneyras de tendas en que morasem ẽnos estremos, et partyo os gãados em greys de sẽnas maneyras asy cõmo ofazẽ ajnda agora os pastores do noso tẽpo. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Et el foy oprimeyro [que] buscou çytolas, et vyolas, et arpas, et moytos outros estormẽtos pera esto; et primeyramẽte garneçeos cõ sedas de bestas, ata que buscase mays em este saber; et despoys achou que faria as cordas pera tãjer mellores das tripas dos gãados et que seriã mellores et mays rrizeas que as das sedas das bestas, et nõ quebrariã tam agina cõmo ellas, et fazẽ mayores vozes et mellores sones. [+]
1300 XH I, 0/ 16 Et Jabel, seu yrmão, quando [vyña] de seus gãados aapobla da villa et oya aJubal, seu yrmão, tãger aqueles estormẽtos avia delles grande sabor, et pensou que algũas alegrias de táes cõmo aquelas, que bõas seeriam pera toller tristeza aos seus pastores ẽnos montes onde andauã com os gãados, et quelles dariã algũ [solaz] et alegria por que sofressem mellor as (Moyto mal me [fezo] neste dia. ) lazeyras et tristeza que ally leuauã. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et quandoas alçaua vyo em ellas os synaes que paresçiam que tomarã ensy das cousas sobre que jaziam, et aasemellança de aqueles synaes fezo el o entallar, et enleuar, et pyntar. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Rrespondeu omoço que nõ sabia senõ quelle semellaua que estaua aly cousa [vyua]; armou estonçes Lamec seu arco et poso em el sua seeta, et diso ao moço [quello] enderẽçase contra onde oyra orroydo, et omoço fezóó, et Lamec tirou do arco et ferio aCaym de morte cõ aseeta. [+]
1300 XH I, 0/ 25 Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobreste lugar diz mẽestre Pedro, que Josepho conta que Adam aduzentos et trijnta ãnos de quando fora feyto, que fezo a Seth, et que vyueo despoys desto seteçentos ãnos; mays dizemos nos que acõmo quer que semella queos contã el et Moysem, que nõ os som quanto aavida de Adam, ca Moysem nõ conta os çento ãnos em aquel tẽpo enque Adam teuo o dolor por Abel, mays [enadeos] aca sobre Josepho ẽna vida que fezo despoys que fezera aSeth; et Josepho conta aqueles çento ãnos do dóó aly ondeos Adam pasou, mays despoys descontaos ẽnos ãnos que [vyueo] despoys que ouvo a Seth, onde, tambem segundo hũ cõmo outro forõ todos los dias da vida de Adam [noueçentos] et trijnta ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 26 [Ẽno] dia que Deus criou o omẽ, et ofezo aasua ymagem et semellança. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Onde viueo Adam çento et trijnta ãnos segũdo Moysem, et segũdo Josepho duzentos et trijnta, asy cõmo ja he dito; et fezo Adam aasua ymagẽ et asua semellança hũ fillo, cõmo Deus fezera ael aasua, et este fillo foy oque disemos aque posera nome Seth; et Adam foy feyto aaymagẽ et sémellança de Deus, et Seth aa de seu padre Adam. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobre esta rrazõ diz Jeronymo ẽna Glosa que Adam foy feyto de dia et em claridade, por que catase em Deus toda vya, et se rreuéésse ẽna sua ymagẽ et ẽna sua semellança, et sé tornase sempre aarrazõ quelle Deus dera, et que entendese por ella obem et omal, et departisse [ontrela]; et departĩdóó, que fugisse ao mal, et que amase obem, et se tornasse sempre ael; et amãdóó, que [gardasse] em ello asemellança de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Et mentre que Adam [vjueo] obediente a Deus, diz que rreteuo ensy asemellança de Deus, et esto era nõ séér mortal, et esta he bõa rrazõ et cõ gisado. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Mays despoys que sayo da obediençia et quebrãtou oseu mãdado, diz Jeronymo que tirou Adam emsy a semellança de Deus, et tornousse terreal, asy cõmo mortal; et despoys que el foy terreal que fezo fillos de qual natura se tornara, et convem asaber que terreal, terreal he, et mortal, mortal he, cõmo el era. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Et era Seth bõo de sua propyedade, et esto porque nasçera em lugar de seu yrmão Abel, que foy juso et bõo varõ Et diz que fezo Seth outros taes fillos cõmo el, amadores de todo bem, et queo semellarõ, et que taes forom sempre ata que Adam et Seth forõ, et que sempre morarõ em aquela terra onde foy Adam et os fezo, et viuerõ todos seu tempo em paz et em soude, et que nõ caerõ em mal nẽgũ nẽ em traballo ata cabo de sua [vjda]. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Pero diz Estrabo queo ãno méésmo enque Noé começou afazer aarca quelle diso esto: que se em estes çento [ãnos] se fossem rrepentyndo que bem lles dera Deus de mays os víj́nte, mays cada dia acresçentauã ẽno mal et queos destroyo Deus aos çento ãnos, et diz que [poys] que em estes nõ se começarõ amellorar que nõ ouvo coydado delles [emader] nẽ de asperar los, os outros víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Mays esta feytura postromeyra era mays aposta et mellor pera nõ se apoderarẽ y tanto os ventos nẽ as ondas do deluvio de Deus, que seriam tam grandes cõmo nũqua forã nẽ pensamos que sejam nũqua. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et esta feytura mellor et mays aposta era para se acabar em hũ couado, cõmo foy mandado quese acabasse aarca et se acabou; et aarca deuedes saber que he [a igleia] dos [fiees] de Deus et ocouado he Ihesu [Cristo] enquese acaba toda [a igleia]. [+]
1300 XH I, 0/ 43 [et que nõ foram [despoys mays] et agora som moytas] destas aves; onde mays com rrazom semella que nõ morreo et quese nõ quiso tornar aarca. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et semella queo gardou Deus todo pera este deluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Et por [esto] lle dizẽ ẽna nosa lyngage yro et arco por parte de algũa cousa de quese seruẽ os omẽs moy bem em suas casas, em alynpar cõ el moy bem os pães et as farinas; et he dito asy por que ahũa semellãça vẽe em arco ou em çirco aquel arco do çeo, et o yro et o arco em seus estromẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Et ajnda sobre esta rrazõ achamos que filosofos ha y que [pensam] [[que]] omũdo, queo contem todo, que por esta meesma maneyra vay, et que acansar [a] et afalesçer, et despoys séér [rrenouado] em mellor natura, cõmo sera dos omẽs ẽno dia do seu rresuçitamento; et esto sera quando Deus quiser. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Andados çento ãnos do terçeyro myllar, et esto he, de Noe despoys do deluvio et de Adam myll et sete çentos et seteẽta et çinque, nasçeo aNoe hũ fillo em semellança del. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et por que era menor que os outros, ca os outros todos tres erã ja casados quando este nasçeo et ajnda quando entrarõ ẽna arca, querialle Noe et Puarfara sua madre mellor que aos outros, et tyñano cõ sygo ẽna casa, et aos outros tres suas moradas lles avyam ja dadas acada hũ em seu cabo; et ensynauã aYonjto quanto sabyam et podyam aos costumes de Noe. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et por ende diso Metodio, cõmo disemos: nasçeo aNoe fillo em semellança del; et sayo este moço omẽ de moy bõos costumes. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et tam bem sabya Noe cõmo cada hũ destes seus fillos mayores queria yr cõ as grãdes [cõpañas] que avia contra hũa destas partes cada hũ cõ os seus aasua parte, et que nõ ficaua terra apartada pera Yonjto, pensou, oque foy despoys, dizendo que seus fillos falariã sobrela partida da terra et que outorgariã os outros aSem, que era yrmão mayor, a mays grande et mellor destas tres terras que he Asya. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et por que era grande terra pera hũ yrmão, casou aYonjto com hũa filla dos de Sem por que ouvessem [mayor] deuedo em hum et se quisessem mellor; et doulle com plazer de Sem et das outras [compañas] contra ouriente hũa morada de moytos et grandes termynos aalende de hũa terra aque diserõ despoys Etam; et beyzeo et doulle sua [cõpaña] pero pouca que leuasse consigo, et envioo aaquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Et começarõ et labrarõ todos amoy grande pressa; et avyam feyto em ella de alto mj̃ll et seys çentas et treynta et tres pasadas, et em ancho avya tanto que, oquese paraua ẽna parede et a cataua[, ] bem lle semellaua que mays era ancha que alta, et era asua feytura moy marauyllosa, asy cõmoa contaremos ẽna estoria da [rreyña] Semyrramys, que foy señora dela despoys, et afortelezoa ella ajnda mays, et fezerõ pááços cubertos douro enque poserõ pedras preçiosas et outras cousas moytas que seeriã moy máás de créér. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et destas tres partidas da terra departamos aqui por que possamos despoys dizer mellor as poblas et vos entenderlas; et cõtaremos dellas cõmo as achamos departydas et contadas de omẽs sabeos. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et daly adeante he o Nylo, et cae todo ajuntado ẽno mar Vermello, et parte Africa et Asia. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Assur, o [segũdo] fillo, poblou outra terra [en] que fezo hũa grande çidade por cabeça de todo orreyno, et chamoulle Assur [do] seu nome, et aaterra toda diserom Assiria por Assur; et por que paresçe mellor os de aly am nome os assyrios, segũdo conta Josefo. [+]
1300 XH I, 0/ 64 Mays diz Josefo queos gregos quese trauallarõ de mudar os nomẽs porlas rrazões que diremos adeante, que mudarom despoys onome aesta terra et aos moradores della, et aaterra chamarom Syria, et aos moradores syrios; et Syria et Caldea vyziñas [som] cõmo as poblarõ estes yrmaãos Arfaxat et Arã, et em [moytas] cousas se semellam, et nos dizemos lles suriãos por esta rrazõ et por hũa çidade que y a aque dizem Sur, et he cabeça da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et fazemos lo por estas tres rrazões; ahũa por que prouado he que nasçerõ asy; a outra por que achamos ẽno Genesis que bendiso Deus aNoe et atodos [estes] tres fillos ygoalmente, que nõ tyrou ende anẽgũ nẽ omellorou em ello, mays diso atodos ajuntados: [+]
1300 XH I, 0/ 74 Mays ontre nos os [cristiaos] et os gentíj́s, que som ajnda y dos de Sem, et se [algũus] y outrosi ha ẽnos dos de Jafet, dizemos que deueria seer [amystança] et quese faz ajnda [cõmo] natural segundo os ditos de Noe, et sobre todo com odeuedo que avemos dito que diso Noe ẽno [novemo] capytolo da Biblia, que morasse Jafet ẽnas tendas de Sem, et semella que nõ deue aver omezio ontre nos et elles nẽ malquerença natural cõmo ontre nos et os mouros. [+]
1300 XH I, 0/ 81 Onde paresçe que aquel yrmão mayor por que el avia bõa ventura et sorte, que queriam dela os outros, et por ventura foy cõmo por synal que ẽna [vijnda] de [Ihesu Cristo] que [vijnria] em aquela sua partida, et avia el de aver amelloria em esto et elles queriam aver ende asua parte, pero que algũas destas gentes nõ vam oje por essa carreyra, et aly ficarõ, et poblarõ, et morarõ, et morrerõ, et destes meesmos passarom despois poblar aEuropa. [+]
1300 XH I, 0/ 83 Et fezo Noe despois do deluvio et da arca o outro quarto fillo que oystes, cõmo ouvo nome Yonytu et ocriara, et castigara et ensynara Noe ata queo fezera aasemellança dessi. [+]
1300 XH I, 0/ 84 Sem, oyrmão [mayor], quando se partirõ huũs de outros ẽno cãpo de Senáár el vẽeo cõ sua [compaña] de sua casa contra olugar que entendeo que poderia séér omedio do mũdo, et chegou aaquela terra [a] que agora dizemos Judea, et semellou ael moy bõa terra de todas cousas et em medio do mũdo et aamão de todas las outras terras, et ficou em aquel lugar onde he agora açidade de Jerusalem açerca do val de Ebrom, por que aprendera de Noe, seu padre, que Adam, et Eua, et Set, et os outros da lyñage que aly forã suterrados; et ajnda dizẽ [algũus] que vẽeo Sem aaquel lugar por consello de Noe, seu padre, que sabya por esperito de Deus que em Sem ficaria alyña dos lyñages, donde avia anasçer Ihesu [Cristo], et tomaria morte et passiom et rresusçitaria, et que seria lugar comunal aly de todo omũdo que era em çirco da terra pera os queo aly quisessem [vĩjr] véér et adorar, et fezo aly sua pobla; et segũdo dizẽ posolle nome Luza, et este foy oprimeyro nome quea çidade de Jerusalem ouvo. [+]
1300 XH I, 0/ 84 Et avemos ajnda outra proua de Moysem, queo conta ẽno Genesis, asy cõmo nos diremos adeante em seu lugar, que Sem em Jerusalem ficou et morou, por que quando Abráam sayo em pos Condaloamor, rrey dos elamytas, et pos os outros quatro rreys que yam cõ el et vençeo, et desbaratou, et lles [tolleo] aLoth seu sobrino et lles tomou quanto al leuauam, quando se tornaua dende Abraam cõ aquelas cousas que aaqueles tomara, sayo ael de Jerusalem osaçerdote Melchysedech aacarreyra cõ pã et com [vyño], et aly dou Abraã odezimo de todo oque em aquel alcanço tomara, et este saçerdote Melchisedech, dizẽ que foy Sem, ca segundo contã despoys que Abraã morreu viueo Sem tríj́nta et çinque ãnos; et destas rrazões avemos as prouas que Sem em Jerusalem morreo et acabou. [+]
1300 XH I, 0/ 87 Et nõ vestiam vestidura nẽgũa cõmo os de agora; mays [hũus] ajuntauã cõ eruas et cõ juncos omellor que podiã das follas das aruores et das cortezas delas, et cobrian se dello mays nõ as cousas vergoñosas; os outros de coyros de bestas et de venados que elles matauã ou dos que achauã mortos, et outrosy dos [de seus] gáándos quando morriam et vestiam se desto. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Et tomarõ das láás dos gãados et dos cabelos das bestas pera fazer delo de vestir, et começarõ de fazer das lãas lyñas et torçerlas cõ cambitos de fustes torçidos em cada hũ dos cabos, et ajuntãdo hũas lyñas cõ as outras enlaçauanas hũas ontre as outras, et teçiam las cõ os dedos et cõ fustes cõmo mellor podiam, asy cõmo vyam enlaçadas et teçidas ẽnas folas, et ẽnas cortyças et ẽnas rrayzes das aruores et das eruas amodo de hũas venas que vam [per] ellas et paresçem aas vezes, et fezerõ desta [guisa] as primeyras vestiduras quaes mellor poderõ fazer. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Em pos esto, aqueles que esto faziam por rrazõ de se vestir, pensarõ que mellores moradas poderiam aver que as que aviam, et buscarõ mays sobre esto, et tomarõ madeyros que arrymarõ aas pẽnas et aas grandes aruores et cobriã aqueles madeyros dos rramos das aruores et das eruas, et fezerõ logo desto moradas pequenas asy cõmo cabanas ou choças enque morassem. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Aqueles omẽs que disemos que buscarõ primeyramente aarte do teçer donde se vistisem, et labrar aterra, et semear, et coller, et comer as carnes das anymalyas et das aves, começarõ apensar ẽnas creaturas das cousas pera se tomarẽ et averẽ algũa creẽça; et catando pera terra vyam em ella algũas pedras claras, et [fermosas], et fortes, et coydauã, et diziã que aly era Deus et bayxauã se [cõtra] ellas et adorauãnas; et [despois] de todos estes, vierõ outros adeante quese vestirõ mellor, que teçerõ os panos cõ mayor et mellor mẽestría et arte que [os] outros dantes; et buscarõ tynturas de colores de moytas [guisas] pera os [tyngir] et colorar doutra [guisa], aalende da color que aviã natural; et por que nõ sabyam fazer casas nẽ as poderiã fazer em cada lugar, por que avyam de andar de terra em terra cõ seus [gaãdos] bus candolles toda vya mellores paçeres, et começarõ afazer tendas de panos sobrepostos em varas et em madeyros enque morassem, et sayam se das choças et morauã ẽnas tendas que leuauã cõsigo de lugar em lugar cõ seus gáándos. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Et estes omẽs yam comendo as carnes ja et os peyxes et pescados que achauam et matauã elles os que podiam prender; pero nõ os coziã que nõ [sabiam] ajnda amaneyra delo, mays enxugauam aquelas carnes et peyxes ao sol quando era grande et forte, et tanto osecauã ao sol queas tyrauã algũ pouco de sua natura crua, et mudauam as em outro sabor mellor algũ pouco. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Despoys daqueles omẽes que avemos ditos, vyerom outros que entenderõ mays ẽnos saberes das cousas, et aamaneyra das tendas das [rroupas] enque morauã, começarõ afazer casas de madeyros mal labrados et tortos, quaes lles acaesçiam, et atados cõ vyncallos de caruallo torçidas et cõ outras pertegas, que nõ sabiam elles ajnda mays desta arte nẽ de carpentaria pera aquelo, et morauã em ellas et fezerõ fogo, et começarõ de asar as carnes et os pescados que comyam, . et sabiam lles mellor, et [vsarõ] em ello; et vestirõ sse estes mellor que os outros primeyros, et fezerõ calçaduras pera os péés de coyros de bestas. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Et despois desto começarõ aséér mays sotyles et buscarõ mays soteleza, et oque mays sotelezaua et mays achaua syso de soteleza, mays se preçaua et mays lo preçauã os [omes]; et ouvo y outros entre estes que penssarõ ẽnos peyxes do mar et das agoas dulçes et virõ cõmo erã cousas viuas asi cõmo as anymalyas [da] terra, et que aviam de melloria que eram mays lympos que as bestas [da] terra por que viuyam ẽnas agoas, et leyxarom por esto de adorar as [anymalias] da terra et adorarõ os pescados. [+]
1300 XH I, 0/ 92 De cõmo os omẽs começarõ afazer mellores casas et das creenças deles. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Em pos estes auçiáos vierõ outros et pararõ mentes moyto mays ẽnas naturalezas, et ẽnos poderes, et ẽnos estados das cousas, et em buscar, et fazer mayores aposturas et comecarõ afazer casas de paredes de pedra malposta cõ barro de lodo; et fezerõ [hũus] estormẽtos asy cõmo feyturas de selas, que deytauã aas bestas enque caualgauã, et em lugar de frẽos, por quanto os nõ sabyam ajnda fazer, enfreauã as em varas torçidas quelles metiam ẽnas bocas por tal deas [guiar] et mãdar mellor. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et estes pararõ mẽtes atodaslas cousas aque orauã os que vieram et nasçerã ante que elles, et virõ que aquelas cousas que adoraram os vellos antigóós ante deles, que todas eram creaturas quese leuãtarom dos elamẽtos et em elles se criauam et se mãtynam, et nõ durauã longo tẽpo; et pararõ mentes cõmo durauã moyto os elamẽtos, et cõmo nasçiam delles todas las outras creaturas et anymalias da terra et do ayre, et que elles as gastauã todas et as feyçiam, et que este poder et esta natura queos elamẽtos aviã mays grande que as outras cousas, que Deus lles lo dera et ofezera em elles mays aasua semellança que opoder nẽ anatura das outras [anjmalias] et das creaturas que nõ am rrazõ, et que mays se chegaua este poder et esta naturaleza aDeus que [o] das outras creaturas que dissemos, et por estas rrazões estes omẽs -que primeyros fezerõ casas de pedras et enfrearõ as bestas et as enselarõ - começarõ de orar os elamẽtos, et primeyramẽte oelamẽto da terra por quea vyam et sabiam mays da sua calidade et do seu poder que dos outros elamẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Outros ouvo y que estudarõ ja mays despois em esta rrazõ do adorar dos elamẽtos, et diserõ et julgarõ, segundo os seus sisos et seus aruydrios que era mellor de orar oelamẽto da agoa queo da terra; et esto por estas rrazões: por que pensauã elles et [crijam] que mays grande era oelamẽto da agoa queo da terra, et mays lympo, et tal que nẽgũa cousa tẽporal nõ apoderia nẽ pode escusar, por que aagoa laua et alympa et tẽpera todas las cousas, et por estas rrazões aqueles adorarõ aagoa et nõ aterra. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et despoys destes vierõ outros et diserõ que se por mayoria fosse, que mellor et mays grãde era oelamẽto do ayre queo da terra et da agoa, et demays que por este elamẽto se alumeauã todaslas cousas et que por el mostraua cada hũa cousa de que color era et de que fegura, et ajnda mays que todas las cousas que rrespirauã que del ou por el rreçebyam os rrespiramentos da vida, que som mellores et mays nobles que os corpos, et que mays açerca dos çeos que som as seedas de Deus et dos angeos era oelamẽto [do] ayre queo da terra nẽ da agoa, et leyxarõ por esto de adorar aestes outros dous elamẽtos et adorarõ ao ayre. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et despoys destes vierõ outros et catarõ ẽnas calidades dos quatro elamentos, et leyxarõ os outros et adorarõ ao fogo, departyndo sobre ello et dizendo que aquel elamẽto do fogo que era mellor et mays onrrado queos outros tres elamentos, et esto por estas rrazões: aprimeyra por quee mays alto et mays açerca do çeo que elles et aluz que alumea; asegunda por que ençarra aos outros tres que som aterra, et as agoas, et o ayre, et os escaenta, et os tẽpera acada hũ cõmo lle faz mester, donde [vem] a mayor parte da força et do poder por que nasçem todaslas cousas ẽnos outros elamẽtos, et cresçem et se acabã segundo seus tẽpos. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et fazemoslo nos outrosy dizer ajnda por estas outras rrazões: aprimeyra por queo achamos escrito de bõos omẽs que forõ sabyos; asegũda por que téémos que he [rrazom] dereyta aque nos moue adizerlo, que [acomo] quer que [gentijs] eram aqueles queo faziã, enpero bõos omẽs forõ, que pero que erã alongados da verdadeyra creẽça de Deus, nõ leyxauã toda via por esso apojar de hũa cousa em outra, cõmo de grado a créénça de mellores cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et catarõ pera çima sobre todoslos elamẽtos ao çeo; et ẽna noyte, quando foy dado aas estrellas que paresçessem luzẽtes, et virom cousas tam claras cõmo as estrellas et a lũa, et por la vista destas que tam bem paresçiam de noyte, et pararõ mẽtes ao sol cõmo alomeaua o dia; et quanto era mays grande et mellor oque el paresçia et alumeaua que a lũa et as estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 98 De cõmo os omẽs fezerõ moyto mellores vestidos et [apostarom] mellor os seus templos. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Cõmo quer queos omẽs ouvessem ẽno comẽço leteras, estes de que agora disemos estudarõ et apurarom et catarõ mays et mellor as sçiençias; et fezerõ mellores escritos et mellores libros que todoslos outros, et ordenarõ mellor as rrazões. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Et estes vestyronse mellor et mays noblemẽte, et labrarõ pãnos de seda cõ ouro et plata mays [sotilmente] queos outros de ante elles, et poserõ em elles pedras preçiosas, cousa que nũca ajnda acharã feyta em panos nẽ em al, et fezerõ corõas douro pera os rreys et rreynas, et poserõ em ellas moy nobles et preçiosas pedras; et [fezerom] os çerçelos, et os coraas, et as [presas], et as çintas, et os colares, et os aneles moy [mays] sotyles queos nõ acharõ feytos dos que vierã ante deles; et fezerõ estes ajnda de mays çintas et çapatos dourados moyto mellor et mays onrradamẽte que os outros dante deles, et asy se adeantarõ em todoslos outros offiçios et afeytamẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Et estes sabyos et poderosos de aqueles tẽpos ouverõ ja bispos et saçerdotes; et os outros que dende ajuso som que gardauã os templos et os ydolos, et faziãlles sacrifiçios de anymalyas lympas, de touros, et de carneyros et de outras moytas, et outrosi das [aues], quelles [paresçia] et semellaua que perteesçiam et cõvynã acada hũa [das] planetas. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Pero ontre estes ouvo y outros [algũus] omẽs leterados et sabyos, et entẽderõ por lo seu saber et por la sua rrazõ que nõ [eram] moytos deus nẽ poderia séér mays de hum Aquel que da força et vertude atodas las cousas et nẽgua outra cousa nõ da aEl poder; et diserõ que nõ [cõuyña] nẽ era rrazõ dereyta de orar senõ aaquel sóó; et ensynarõ aas gentes que aquelas ymages et orações que faziã aos çeos et aas estrellas que de creaturas erã et feytas acreaturas; et que mellor era fazer las aAquel que as criara todas. [+]
1300 XH I, 0/ 98 Et ontre todos estes nos achamos que aquel queo mellor entendeo et mostrou ẽno seu tẽpo que foy Abraã, et de cõmo oel fazia plougo moyto aDeus, onde quiso que el et os do seu linage fossem seu pobóó apartadamẽte; et por esso os mãdou çircondar, et daly sse começou aley dos judios. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Conta a Estoria das Maravillas de Rroma ẽno começo do seu libro, que Noe ouvo hũ fillo aque chamarõ Jano; et semella segũdo esto que, sem os outros quatro fillos [de que] avemos dito, que ouvo Noe [outros] mays. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et de Noe, et ajnda [desde] Adam ata Abraã, todos los omẽs et molleres forõ [gentijs], segũdo diz mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, cõmo vos lo departiremos et cõtaremos adeante ẽnas rrazões da estoria de Abraã quee ẽna terçeyra ydade, hu dou Abraã odezimo do esbullo que traria ao bispo Melchisedech. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et esto podo seer asi segũdo dizẽ [algũus], que este Nẽprot Saturno que foy [Nẽprot] ho de [Babilonja]; et que avendo seus fillos ja casados et ajuntados pera rreynar, por que oyo dizer de Europa cõmo era amellor et mays tẽperada terra do mũdo, et mays abondada de [mpytas] bõas cousas -que tal he Europa, et ontre moytas bõas terras quea em ella, cõmo aprouỹçia de [Guadalquiuir] he amellor de quantas ẽno mũdo som, asy cõmo diz Plinio ẽno terçeyro libro enque departe destas tres terras, cõuẽ asaber, Europa, Asia, Africa, et das prouynçias delas - et outrosi por que avia aprendido Nẽprot em terra de Edom de Yonyto, seu tyo, por la arte da astronomya, cõmo ontre - los quatro prinçipaes rreynos do mũdo avia de séér hũ ho de ouçidente, et que este vençeria aos outros tres, et seria señor deles, et duraria sempre despoys que começasse, et com sabor de rreynar el aly, et leyxar de sua geeraçõ [que] rreynasse y sempre, outrosy mudouse onome; et vẽeo aly aaquela terra, aJano, teẽdo que aquela terra aque Noe viera, et poblara et acabara em ella que este acabamẽto de Noe em aquel lugar que era cõmo synal de séér aquela terra começo et cabeça et [synal] de todo omũdo ata afim. [+]
1300 XH I, 0/ 106 Et avia em Syracusa, que era oseu rreyno deste rrey Ytalo, hũa grãde carcaua -et chamalle fossa aquel Libro de Rroma - et ya moy longa et moy grãde cõmo corrente de agoa de [venydas], et era cousa moy nomeada em aquelas terras, et semelauase moyto cõ ocalez ou madre de aquel rrio Albula; et por esta [rrazõ da] semellança daquela carcaua de Saracusa, que avia nome Tybre et se semellaua cõ aquel rrio Albula, el rrey Ytalo et os seus poserõ nome Tibre aaquel rrio; et asylle chamã oje, et este he orrio Tibre de [Rroma], et deste nome vos diremos ajnda outra rrazõ em este capitolo adeante. Ẽno tẽpo deste Seruc hũ fillo de Ercoles -et chamalle aquel Libro das [Marauyllas] de Rroma fillo de Ercoles, et nõ achamos del outro nome - et vẽeo cõ os da çidade de Argos de Greçia ali aaquel rreyno de [Lano], et poblou y sub o Capitolio hũa çidade, et posolle nome Valeria, segũdo que diz Barro, que foy grãde sabeo [de] estorias. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et em tẽpo deste Tare eram ja todas as gẽtes asentadas porlas terras et feytas as cabeças das poblas donde se fezerõ despoys as outras poblas menores et ajnda algũas das mayores, mellorando seus lugares donde sse cõplio et tomou todo omũdo, et despois queos omẽs começarõ de [coñoçersse] [porlas] vezindades, et souberõ os [hũus] das moradas dos outros, et conosçerõ as terras et os termynos delas quamanos et quaes erã cada [hũus], nom ouvo y nẽgum deles quese por cõtento nẽ pagado touesse da contya das terras que tynam et avyam tomadas. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et andados de Noe oytoçentos et seséénta et oyto ãnos et de Tare [vijnte] et sete, morreo el rrey Belo de [Babilonja], et rreynou seu fillo el rrey Nyno, despoys del; et segũdo diz Preçiam ẽno seu Libro Mayor ẽno começo, os omẽs quanto mays mãçebos veem tanto mays sotiles et entẽdidos som et tanto mays fortemente buscam et catã as cousas, et esto asy he et deue séér sempre segundo bõa et dereyta rrazõ, que os omẽs quanto ssom de mellor et mays ensynado lugar de primo, tanto mays ensynados et sabedores nasçem, et esto asy deue séér se em ello nõ ha erro de natura; et outrosi mays saberes bõos acham ẽnas çidades que ẽnas aldeas. et, ẽnas grandes vilas et poblas, que ẽnas pequenas, et véémos que esto asy he oje en dia. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Despoys que rreynou este rrey Nyno sayo sabedor, et moy viuo et moyto bulidor et [mañoso], cõmo aquel que era et [vyña] de rreys viuos, et de grãdes corações et moy [buliçosos] et fazedores; et asy otrage ja et lle vem cõmo de patrimonyo antigóó; et despoys que foy apoderado de todaslas terras do seu rreyno começou de rreuoluer, et cometer as gentes das outras terras, et guerrearlas et cometerlas fortemẽte por las meter su o seu señorio, et rreynar sobre ellas, asy cõmo oystes que quisera guerrear et aseñorarse rrey Nẽprot, de seu avõo, ẽnos mõtes de Armenya et despoys ẽnos cãpos de Senáár, sobre todaslas geerações dos fillos de Noe; onde semella queo tallente do avoo que nõse perdera ajnda ẽno neto nẽ se podia oluydar. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Quando morreo seu padre, Belo, cõ ogrande pesar que ouvo del, fezo fazer hũa ymage que semellasse aseu padre; et onrrauáá moyto por que rreçebia em ella algũ pouco de cõforto do pesar que avia por la morte do padre; et por fazer mays grãde onrra aaquela ymage em [rrenẽbrança de] seu padre, et por mostrar oamor et odesejo que del avia, mãdou que todos aqueles que culpados fossem et fugissem aella, que fossem aly amparados et defendidos, et omẽ algũ nõlles fezese mal aly. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Et diz Orosio que começou Nyno ẽna parte de medio dia, ẽna fronteyra, et ẽnas rribeyras do mar Vermello, aconquista de Asya, et que leuãtandose daly vẽeo sempre guerreando ata apostromeyra partida de septẽtriom; et destroyo arribeyras do mar Exyno et vençeo todas aquelas gentes, em tal maneyra queas fezo tomar asy, et rreçeberlo por señor; pero eram ellas poucas ajnda et symples et nõ sabedores de armas, nẽ de guerras nẽgũas, nẽ dos boliçios do mũdo, cõmo disemos. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Et segũdo esto, semella que Cam fezo aarte que chamã notoria; pero segũdo dizem os sabedores desto que quẽ bem em ella obrasse et em ella aprendesse et estudasse, que em todos [los] saberes lyberaes et ẽnos outros em menos de tres [ãnos], poderia séér bõo mẽestre. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Et estas duas contas segũdas, ahũa segundo os judios, aoutra segũdo os [traslladadores], achamoslas asy contadas et postas de mẽestre Pedro ẽno Libro das Géérações do Vello Testamẽto; et Metodio outrosi conta as ydades por [mjllares] de ãnos, et da hũa [mjllaria] acada ydade, et se mays ãnos [veẽ] y nõ os conta et se menos nõ os toma nẽ em outra [coñosçida] nõ enade, nem faz al senõ que conta [mj̃ll] ãnos acada ydade, et diz que [mj̃ll] ãnos som hũa ydade do mũdo; mays esta conta nõ semella çerta et esto asyo outorga mééstre Pedro ẽna Estoria; ẽno capitolo que vem primeyro despoys do de Sem, et da sua gééraçõ; et diz outrosy da cõta que Moysem [faz] destes ãnos, por que Moysem delo tẽpo desta estoria des lo começo ata [aqui] nõ curou tanto em dizer çertos os ãnos do tempo, cõmo em aduzer et trager as [geerações] todas dereytas et ajuntadas desde Adam ata Abraã, ẽno qual se começou acreẽça daquel Deus que he hũ et verdadeyro Deus, et fazedor de todaslas coussas, et que Moysem apartou aestoria em poucas rrazões ata este lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 126 Abraã, Nacor et Aram; et estas forõ as géérações de Tare, et Aram fezo aLoth, et morreu ante que Tare seu padre em aquela terra hũ nasçera, ẽna çidade Vr et ẽno fogo dos caldeos, cõmo vos contaremos adeante; et casou aly Abraã cõ Sarra, et Nacor cõ Melca, fillas daquel Aram, seu yrmão; et Sarra sayo [manjña] et nõ avia fillos; et tomou Tare aAbraã, seu fillo, et aLot, seu neto, et aSsarra, sua nora, moller de seu fillo Abraã, et leuou os daquela [çidade] Vr dos caldeos onde morauã, pera yrse cõ elles aterra de Canaã; et vierõ aaquela terra de Messopotamya que avemos dita, ata a çidade de Arã, et morarõ aly; et cõplio Tare aly duzẽtos et çinquoéénta ãnos de ssua vida, [em] essa çidade de Aram, et morreo em ella et em ella jaz. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Et esta rrazom semella tal cõmo a de Noe que ja oystes, que disso Moysem ẽno quinto capitolo do Genesis: [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et destas ymages diremos agora aqui as feyturas et semellanças de algũas; aymage do elamẽto da terra fegurauã ha em semellança de moller coroada, mays [em pero] moy grande era et moy grandes nẽbros avia os outros, et fea, et espantosa, cõ hũa catadura sanuda, et as vestiduras et a corõa pyntadas afegura de aruores, et de eruas, et de messe, et de rrios, et fegurada de todas las cousas que ella cria et que em ella som; et ẽna hũa maão hũ grande mõollo de espigas, moy bem feytas, et ẽna outra hũa vide [moyto] aposta; pero algũus outros dizẽ queo adorauã em fegura de serpente et chamauãlle em suas orações estes quatro nomẽs: [+]
1300 XH I, 0/ 134 O elamẽto da agoa figurauãna por rrazõ do mar, em semellança de varom et outrosi de hũa grande ymage, et coroada et nõ aposta mays fea et cõmo em semellança de quẽ espanta; et as suas vestiduras de duas colores, que [a] agoa tantas ha proprias, de jalde et de verde, et faziãlle [perlas] vestiduras synaes de todas aquelas cousas quese criam ẽna agoa; de baleas, de cocas, de orças et de todoslos outros pescados quea ẽnas agoas, et das cousas quese criam aderredor do mar, et da sua natura, et ocorpo fegurado desta [guisa]: desla çintura arriba cõmo fegura de omẽ, et dende ajuso cõmo de peyxe cõ escamas et sua cola. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Pero achamos que terras avia y que adorauã em fegura de touro o ydolo Neptuno [oa qual] tynã os seus [gentijs] por deus das agoas, cõmo oyredes adeante ẽnas estorias do Egipto, de Apis otouro de essa terra, ca acharedes queos [gentijs] em moytas feguras adorauã ajnda deus, segũdo terras et créénças departidas em hũa terra em hũa semellança, et em outra terra em outra. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et aquela ymagéé Neptuno tyña em hũa mão hũ [çeptro] em lugar de señorio, et em çima do ceptro tres varas em lugar de tres poderes proprios quea agoa ha; que corre, et se nada ao quea quer nadar, et podese beber; et todo oçeptro, et acorõa, et acara, et todo ocorpo asemellança de rruçiado, cõmo se todo deytase agoa de dentro dessy. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et esta ymage faziã elles moy grande et moy fremosa; et tam vermella que toda semellaua fogo, et coroada et pyntada de guysa quea corõa et todo ocorpo semellauã chamas de fogo que yam altas et amaneyra de lenguas, et entallada, et [debuxada] toda ha ymage afeytura et afegura de salamandras que viuem do fogo puro et em el, asy cõmo diz ofilosofo, et outrosi das outras cousas proprias que som do fogo. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Delius in coruo [est]; proles Semelia capro, Vele Sorol Febi, niuea Saturnia uaca, Pisce Venus latuit, Cilleninus ibidis alis. Poys diz asi ende Ovidio de esta rrazõ estes versos por latim, et arrazõ por queos el diso asy he esta: [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et segundo diz hũ doutor dos frayres menores quese traballou de tornar as [rrazoes dOvjdio] mayor ateoligia, diz que falou [Ovjdio] aqui encobertamẽte et por semellança, et daquelo que el diso que viuera aquel sangre em aquela [guisa], diz ofrayre que nõ poderia al séér senõ queos do lynagéé de aqueles que ficauã ẽna terra, moços pequenos ajnda, que despoys que forã cresçendo et se vestirom dos bẽes de seus parentes, cõmo se [enbestia] aquel sangre da terra de seus mayores, cõmo diz [Ovjdio], et apoderarõse da terra estes cõmo erã poderosos seus primeyros parentes et estes que ouverõ [a forteleza] et os talentes de aqueles padres, et empero diz que nõ erã tã grandes de corpos nẽ tã valentes amãos cõmo elles, et despoys que forõ moytos leuãtarõse contra seus deus et lidarõ cõ elles, et diz queos vençerõ et que Jupiter et os outros deus que fugirã ao Egipto, et hũ delles, que avia nome Tyfoueo ogrande gigante, foy tras elles, et elles cõmo erã moy sabedores por lo saber que sabiam das estrellas et por la arte magica, quee osaber dos encãtamẽtos, et osabiam elles todos moy bem, trasfigurarõse em aquelas feguras que disemos por se encobrir dos gigantes queos nõ achassem, nẽ os podessem tomar; et em tal [guisa] sse mudarõ que aqueles queos vissem que creessẽ que aquel carneyro de Jupiter que verdadeyro carneyro era, et outrosi que cada hũa das outras [anjmalias], em cujas feguras disemos queos adorauã os [gentijs], por ydolos dos seus deus. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Em este lugar espõ ofrayre et diz que el rrey Jupiter que fogio ao Egyto ante os [gentijs], que quer [signjficar] anoso señor Ihesu [Cristo] que fugio ao Egyto ante amaldade dos judios, et os outros deus que erã cõ Jupiter et forõ aly [trasformados], que dam aentender asanta Maria madre de Ihesu [Cristo] et nosa Señora et aJosep et aos outros omẽs que consigo leuauã quando fugirõ ala cõ Ihesu [Cristo], ca nõ paresçe rrazõ que elles sóós fossem; et os gigantes que erã os judios et Trifoueo ho grande gigante que ya em pos elles que foy rrey Herodes, cujo poder ya tras [Ihesu Cristo] ao Egipto ata ondeo Deus sofreo; et que noso señor Ihesu [Cristo] sééndo Deus verdadeyro tomou carne et forma de seu seruo, que tal semellança lle pertẽesçia de tomar de fegura de carneyro ou de cordeyro [anjmal], qual oferesçiam et osacrificauã ẽna sua fegura ẽna vella ley, ata que El vẽeo daquela vez em carne atoller as feguras et ficar os omẽs ẽna verdade em que somos oje das feguras. [+]
1300 XH I, 0/ 139 Et entrou hũ dia Abraã ascondidamẽte aaquela camara de seu padre, et tomou aquel mallo das mãos aUlcano, et dou [per] aquelas ymages; et ahũas quebrantou as cabeças, et aoutras os braços, aoutras os péés, et aoutras as pernas, et todas las outras, quanto mays grande era aloucura ẽna ydolatria daqueles de que erã -et ydolatria quer dizer em latym ydolorum cultura , et esto ẽna [nosa] lenguage quer dizer onrra dos ydolos - et desassemelloas, et desfezoas todas et apostoas taes que nõ [eram] pera véér; et desque Abraã esto ouvo feyto tornou seu mallo aas mãos de Ulcano, cõmo o [tyña] antes, et nõ fezo el nẽgum nojo nẽ mal aaquela ymagéé de Ulcano et leyxoa sãa cõ seu mallo ẽnas mãos cõmo estaua quando el entrou, et sayosse moy quedo et çarrou aporta asy cõmoa achou, et foy sua carreyra et nõ curou mays. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Em este lugar fala obispo dom Lucas ẽno quinto capitolo da segũda ydade, ẽna rrazõ da ymage que fezo el rrey Nyno aBelo seu padre, et diz que despoys que as gentes começarõ dea adorar et tẽer por seu deus, por que erã aly defendidas et amparadas, et que por aquelas torpedades et pecado que aly faziam os omẽs em leyxar aDeus et adorar ao ydolo, que vynam os espiritos máos et faziam açerca da ymage hũas semellanças de escarnos aos omẽs, et elles tynãlo por vertude et maravillauãse delo, mays nõ diz Lucas que ẽna ymage [entrasem] aqueles espiritos máos, mays diz que arredor della ofaziam. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Quẽ esta ymage tover em sua casa creçerlleam as rriquezas, et oque [touer] esta outra nõ myngoara do que ouver mentre [quea] touer"; et outrosi asi diserõ das outras ymages ẽnas outras cousas et passarõ os omẽs estas loucuras aas pedras aque dizem preçiosas, et creçiam toda via as gentes [en] estas loucuras dos ydolos et oluydauã aDeus; et estas cousas tu as deuyas saber todas mellor que eu et ensynarlas anos. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Aram, fillo de Tare et yrmão de Abraã fora casado em Caldea ante desta sazom, et avia ja fillos: aLoth, fillo varõ, et fillas Sarra et Melca. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Em todo esto, [Aram] oyrmão mayor, fillo de Tare, fora aly casado peça de tẽpo antes [desto]; et avia ja seus fillos, Loth fillo varõ, et duas fillas Sarra et Melca, cõmo avemos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Os hũus dizem que Tare quelle nõ quiso dar seus fillos et que el et sua moller et seu fillo Nacor quese escusarõ omellor que poderõ; et Abraã et Aram que sayrõ mays fortes em suas palauras para téér et créér de todo coraçõ acreẽça de Deus sem toda cõfeyta, et diz queos mãdou logo aly rrecadar el rrey aestes ambos et mãdou fazer hũa grande fogeyra, tam grande cõmoa faziã os caldeos et ajnda mayor, pera os fazer pasar por ella, et mãdou tomar por força aAram et aAbraã et dar cõ elles em aquela fogeyra; et Abraã sayo della em saluo, et Aram cayo de guysa que nõ podo [ende] sayr et morreo aly, et sacarõ ho dende morto os seus, et suterrarõlo em essa çidade [Vr] de Caldea hu morauã el et seu padre et seus yrmãos. [+]
1300 XH I, 0/ 149 De mays despoys que aquelo lle acontesçeo aly sempreo menos onrrarõ os omẽs daquela terra et faziãlle nojos, et soberueas, et desonrras aque el nõ podia dar consello, et [tyñasse] desto por moy biltado et desonrrado; et pensou em toda maneyra de leyxar [aquel] lugar, et sobre todo por lo dolor que avia da morte de Aram, seu fillo; et por aconsellar sua [cõpaña], et perder dende algũ pouco dembargo, casou a Sarra, sua neta, filla de Aram, seu fillo, cõ seu fillo Abraã, et casou Melca, yrmãa de Sarra, filla de Aram, cõ Nacor, seu fillo, cõmo oystes queo diso Moysem, pero nõ tã claramẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et por mostrar os santos Padres queo feyto de Abraã, -que mostrou et nomeou primeyramẽte hum Deus sóó, criador de todaslas cousas, que el começou [creẽça] et maneyra de ley et acabou em ella -, et que ouvo parte em estes tres tẽpos, et por esto queo chamarõ primeyramẽte [Rram], que nõ semella nome cõprido, et da aentẽder otẽpo de ante da ley enque nõ avia cõplimẽto de créénça pera o omẽ séér saluo; et por quelle chamarõ despoys Abram quee nome mays cõplido quese entende otẽpo da ley enque ouvo mays cõplimẽto pera entrar omẽ em ley et em creẽça [por que viese despoys mellor aa creẽça]et abõo camyno que avia de víj́nr pera séér saluo; et por lo nome terçeyro quelle diserõ despoys Abráám, quee nome cõplido de todo, danos [aentẽder] otẽpo de despoys da ley, ou otẽpo de graçia quee esse méésmo em quea todo cõplimẽto de ley et de fe, et enque fezo noso señor Deus Ihesu [Cristo] ao [vmanal] lynage graçia de [seer] saluo todo aquel que cõplidamẽte em El créér et gardar asua ley. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Outrosi aSarra chamarõ primeyramẽte este outro nome [Saray], et despoys lle diserõ Sarra; et pom daly Moysem ẽna Biblia, em aquel lugar, este outro nome Jesca, et por que semella nome doutro fillo ou filla que ouvesse Aram, sem aqueles que avemos ditos, por tyrar esta dulda, diz Jeronymo ẽna Biblia que Jesca que [sobrenome] he de Sarra, et quea chamarõ Sarray Jesca. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Trebeter vyo arreyna poderosa et apoderada do rreyno de seu marido, et forte moller et que yria [perlo] que começara et coydando que seu yrmão nõ averia mellor syso, et que faria sua madre ẽno rreyno oque quisesse partyose de nõ fazer outra cõtenda cõtra arreyna; et despoys que vyo quese avia apartyr do rreyno de seu padre, alongouse moyto daly, et sayosse de Asia, et passou toda Europa, et vẽeo a Alamanya, et chegou aterra de Germanya, et as gentes rreçebiamsse ajnda ẽnas terras hũus aos outros quando acontesçia de vĩjrem, por que aterra nõ era ajnda tanto poblada, et ficauã os termynos ermos moyto grandes, et rreçeberõ aly aTreuer os [germanos]. [+]
1300 XH I, 0/ 156 Despoys que Trebeta foy deytado do rreyno et alongado dende, ficou [Semyrramis] com seu fillo Zemeys, por rreyna et señora de todoslos rreynos et gentes que foram del rrey Nyno, seu marido; et diz Paulo Orosio ẽno quarto capitolo do primeyro libro, que tanto era forte esta rreyna Semyrramis, que semellaua aseu marido ẽno esforço et ẽna forteleza do coraçõ; et ẽna cara et ẽno vestyr ao fillo; et asy era ja afeyta et vsada de mortes de omẽs et de sangre cõ seu marido, que seendo ella [moller], doze ãnos andou cõ ostes, lidando, et matãdo as gentes et cõquerindoas, nõ se teendo por contenta nẽ abastada de todas las terras et rreynos que seu marido gaañara em çinquoeenta ãnos, et eram moytos por que nõ achaua el estonçes outro lidador que cõ el lidase nẽ quelle contradise queas nõ tomasse; et todas las aella leyxou el rrey Nyno seu marido. [+]
1300 XH I, 0/ 156 Et doulle dos seus privados os que ella avia de mellor poridade et de mellor siso et de que ella mays fiaua em todos seus rreynos que viessem cada dia aaqueles pááços et [seuessem] ẽnos portaes aoyr os pleytos dos rreynos, et que elles mãdassem ao pobõo cõmo [fezesen] et viuessem et librassem os pleytos, cõmo se mãtevessem em justiçia et em paz todos los rreynos do seu señorio, et mandoulles em sua puridade que disessem que por mãdado del rrey seu fillo ofaziam por que encobrindóó desta guysa coydasem as gentes do rreyno que aly viessem que todo quanto eles librauã et mãdauã que por siso del rrey era, et por esta rrazõ todo opobõo queo [tovese] por sabio. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et as gentes que estauã em [algũus] lugares por onde [quer que esta] esta rreyna ya se nõ faziã guerras et viviam em paz, et os ella asy achaua, tã cruel et tam sem mesura era ella, queos mataua todos dizẽdo que nõ aviã coraçõ, et [quea conpaña] et oprinçepe que [coraçõ] nõ aviam que mays valyam mortos que vivos, et que os lugares que tynã enbargados et ocupados ẽno mũdo viuẽdo queos leyxasem morrẽdo aoutros que verriã em pos [ellos] et [estes], por ventura, que séériã de mellores corações; et que oprinçepe ou outro omẽ qual quer quanto de mellor coraçõ et mays viuo et ardido he, que tanto mellor entende et coñosçe obem et omal, et aDeus, et tanto mays dereytamẽte vay [a qual] deles quer ou aaquel quelle acaesçe. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Outrosi oystes ja de cõmo Nẽprot ogigante, que foy oprimeyro rrey deste mũdo, asy cõmo contam as estorias, começou ẽno cãpo de Senáár cõ as outras géérações dos fillos de Noe apoblar açidade de Babilonya, et despoys queas [compañas] das gẽtes forõ espargidas cõmoa el poblou, et acresçentou, et fezoa mays grande, et mellorou moyto em ella, ca tãto era forte de coraçõ que por lo synal et maravilla que aly acontesçeo ẽnas lenguages por lo feyto da torre, que nõ leyxou de estar et morar, tãto via bõa aterra em aquel lugar, et foy ende rrey em quanto viueo. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et outrosi asy fezo rrey Belo, seu fillo, que rreynou aly despoys del; et em pos este el rrey [Njno], fillo de Belo Mays do que esta rreyna Semyrramis fezo em aquela çidade, despoys destes todos, quando ella [comecou] arreynar porsy, vos queremos contar: ella acresçentou moyto logo esta çidade de Babylonya aforandoa cõmo os pobladores quiserõ, et fezoa mellor em moytas cousas mays que todos los outros rreys dante della nẽ despoys; et segundo conta Paulo Orosio et os outros, aquela [rreyña] labrou em esta çidade estas fortelezas, et aposturas, et noblezas que oyredes: fezo ella logo apobla em toda quadra; et podia esto fazer moy bem, ca era ẽno cãpo de Senáár, quee tã grãde et tam ancho queo nõ pode omẽ devisar, et todo tam plano cõmo apalma por quese podia fazer em este tal oasentamento da çidade moyto mellor que se fose outeyros et vales. [+]
1300 XH I, 0/ 160 Et por çima do muro, de hũ cabo et do outro, fezo casas moy grandes, todas ygoaes enque morassem os caualeyros et os outros omẽs darmas por tal que defendessem açidade; et tam grãdes eram aquelas casas que em cada morada dellas avia seys pááços moy bõos; et tam ancha era arrua ontre as de hũ et do outro, por todo omuro, et tam ancha et tã chãa asobido aellas, que dous carros ou carretas yam em paz por ella, et ha andauã toda de cabo a cabo; et fezo em cada hũa daquelas quatro quadras do muro çem portas caudaes, quese faziam por todas quatroçentas portas ẽna çidade; et as portas da madeyra fezoas ella cobrir de bõo latom fyno et tam fermoso era que semellaua ouro. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et agora nos tornamos aarrazõ de que diziamos: et tantolle [cresçeo] otallente et osabor de aquel máo solaz et viço, que cometeo se poderia aver pera esto aquel seu criado, et enviou ael esto demãdar em poridade; et el veendo em cõmo [este] feyto era tam desaguysado, et tam grande maldade que cõmo quer queo feyto era em adulterio et em pecado, et tam bem que seu yrmão [Nynjas] queo nõ quiso fazer, pero avia mellor syso et nõ oquiso consentir por nẽgũa maneyra. ) [+]
1300 XH I, 0/ 164 Andados çinquoeenta et hum ãnos de Abraã, et quareenta et hũ da [rreyña] Semyrramis, et sete del rrey Apis de Apia, esto he de Sityonya, et çinquoeẽta et hum do [rreyno] dos tebeos do Egyto, passados antes çinquoeenta ãnos jubileus de quando Adam fora feyto, segũdo aconta de Eusebio ẽno grego et de Jeronymo ẽno latym, começouse em esta [sazom] oçinquoeenta et hũ ãno [jubileu], et os judios asy téém quee por la sua conta, et dizẽ asy, cõmo rrecõta por elles Eusebio, que ouvo [mj̃ll] et noveçẽtos et çinquoeenta ãnos des Adam ata este ãno de Abraã; mays por quenos nõ semella que vem dereyta esta conta, et achamos adeante ẽno tẽpo de Abráám hu el vençeo os çinque rreys, cõmo oyredes em este libro ẽna estoria, em seu lugar, que diz y mays naturalmẽte do ãno [jubileu], et moy mellor do seu começo, et de toda arrazom do seu feyto, [mays] leyxamos de dezerlo aqui por lo contar et departyr aly, et diremos das outras rrazões que aqui veem. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Despoys que morreo arreyna Semyrramis et ficou Zameys por rrey et herdeyro dela et del rrey Nyno, [ajuntarõsse] os caualeyros et os omẽs bõos das terras et vierom aBabilonya por véér seu rrey et seu señor por que [algũus] avia y que oyram algũas novas et cousas aprendidas del, et quando chegarõ y traballarõse os alcalles do rreyno et os priuados et amygos em cujo poder arreyna leyxou seu fillo de encobrir lo et escusarlo de todos queo nõ visem em maneyra que soubessem que tal era, et poynã sobre esto as mays grãdes et mellores escusas que elles podyam achar et dizer. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Mays tam grandes et tantos avia y dos outros prinçipes et omẽ bõos queas gardas del rrey quese nõ poderõ escusar quelles lo nõ ouvesem amostrar, pero [apreçeberõse] tanto as bõas gardas que el avia que ouverõ seu acordo queo nõ vissem todos aqueles queo véér queriam et nõ entrarõ senõ moy poucos et estes forõ os mellores et os mays mesurados. [+]
1300 XH I, 0/ 165 "Por nos agora fazer por pouco tẽpo que esto pode durar, quanto nos podermos por el seera nossa onrra, que fillo de nosso señor natural he, et outrosy podemos aver del fillo erdeyro que el avera et que seera nosso señor natural, et seo nõ sofremos et ho nõ [asperarmos], et ajnda ajudarlo pera ello esto sééria grãde maldade nosa, et grande [mj̃goa]; et vasalos mesurados et leaes bem deuem sofrer aseu rrey et aseu señor natural vida de hũ omẽ ajnda que máo fosse et que viuesse mays queos que agora aqui estamos; et avyda [do] omẽ pouca he et pouco dura et abõa obra et bõa estança moyto, et nẽbra et fica ẽnos que veem despoys; et mays lygeyra cousa he pera nos et mellor et mays onrra de estar et asperar, asy cõmo sem señor vida de hũ rrey que nõ desfazer nosso señorio natural. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et desto todo plazera moyto aDeus este feyto, et fara anoso señor moyto bem et merçed et anos cõ el et su oseu señorio por la maneyra queo nos fezermos, et ajnda acharedes que por esta lealdade nos terram as outras gentes por mellores et temernos am temẽdose que Deus sééra cõnosco por ello et El asyo fara. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et andados çinquoeenta et seys ãnos de Abraã et quatro [de aqueste] rrey Zameys começouse esse ãno orreyno da ysla de Creta et rreynou y Cres, et foy oprimeyro rrey [della] et natural dende, segundo diz Eusebio et segũdo conta mẽestre Godofre este Cres foy fillo del rrey Nẽprot de [quẽ] avemos dito quelle [gaañara] opadre aquela ysla et queo fezera rrey della; et esto podia acaesçer segundo queo conta mẽestre Godofre, et segũdo dizem [algũus] podo séér que ouvese este rrey Cres começado arreynar moyto antes deste tẽpo, seendo bem de dias el rrey Nẽprot, seu padre, mays que ata este tẽpo queo nõ avia rreçebido por rrey todo orreyno; pero diz ajnda Eusebio adeante ẽnas rrazões deste rreynado et deste rrey, que foy hũ dos poderosos dos curetas que tomarõ el rrey Jupiter quando era moço, et asconderõno ael rrey Saturno, seu padre, queo queria matar, et ho criarõ, por que foy despoys rrey da mayor parte do mũdo, et omellor et mays sabio em aquela sua sazõ, et ajnda foy rrey desta meesma ysla de Creta, cõmo cõtaremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Nacor, segundo avemos dito, casou com Melca, sua sobriña, filla de Aram, seu yrmão; et segundo cõta Josefo ẽno septemo capitolo do primeyro libro, ouvo em ella estes oyto fillos: [+]
1300 XH I, 0/ 167 Cus, Huz, Camuel, Casede, Azam, Pefelas, Jedelaph, Batuel; et estes oyto forom lyndos de Nacor et de Melca. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Sobre esta rrazõ diz omoy sabio Aristotele que semellar omẽ aDeus que nõ he al [senõ] saber as cousas complidamẽte, et obrar bem, et por esto vem ho omẽ aseer com Deus rraçoeyro et herdeyro em aquela sua gloria que nũca ha de falesçer. [+]
1300 XH I, 0/ 170 [a qual promessa] he posta ẽna Santa Escritura, et autentica et moy nomeada ẽna santa [igleia] cõmo cousa moy senalada et moy cõtada por çertos ãnos conosçidos, et por rrazõ desta [promessa] acontesçeo despoys ho Testamẽto et ajnda os [Testamẽtos] que som ontre noso señor Deus et nos Et ficarõ et morarõ Nacor et Melca et suas [cõpañas] em aquela çidade de Aram que disemos; et moraua estonçes Loth em Mesopotamya em hũ lugar aque diziã Eutot; et Abraã quando ouvo asayr da terra foy por el et trouxóó cõsigo. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et diz Josefo quese traballaua desto Abraã por estas quatro rrazões: aprimeyra por que ouvessem el et suas [compañas] por onde se mãteer et pasar aly bem em aquel tẽpo tam mao; asegunda por oyr os clerigos sabedores daly et aprender deles oque diziam de Deus; aterçeyra que se achasse alguũs que creesẽ em Deus, mellor et mays cõpridamẽte que el que [tevesse] aquela créénça; aquarta senõ achasse ẽno Egyto quẽ créése em Deus tã bem cõmo el quelles mostrasse averdade et lles la fezese entender et creér. [+]
1300 XH I, 0/ 173 De cõmo fezo Faraom com Sarra Estonçes el rrey Faraom, despoys [que] vio que tam fermosa era, Sarra, enviou por ella et por Abraã et leuarõlos aseu pááço, et mãdou estonçes el rrey adubar moytos mãjares, et fazer moytas alegrias com elles, segũdo diz mẽestre Godofre et outros cõ el; onrraua el rrey moyto aAbraã por amor de Sarra, coydando que era sua yrmãa cõmo el dizia; et ajnda por lle fazer mays [grãde] onrra mãdou que em toda sua terra queo onrrassem et otevessem por hũ dos mays sabios de toda aterra do Egypto, et daualle aonrra et olóór delo, et alauauao moyto, et todos los priuados de sua casa et os outros do rreyno onrrauã no moyto, por que viam queo el rrey tanto onrraua; et por esto diserõ verdade os sabedores, que aquel que el rrey onrra que esse he onrrado, ca todos onrrã ao que ael rrey veẽ onrrar; et pero queo elles faziam, mãdóó el rrey fazer aos de sua casa et do seu rreyno et diso queo onrrassem todos moyto et lle fezesem todos moyto algo et bem; et todos lle derõ dões: seruos et seruas et bestas et gáándos de todaslas maneyras, asy cõmo camelos, egoas, asnos, boys, vacas, ouellas, et cabras, et ouro, et plata moyto, et panos de seda, et outras dõas de moytas maneyras; et todo esto faziam aAbraã por que viam que plazia ael rrey. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et diz este Paulo Orosio que semella que sal da rribeyra onde [se] começa omar Vermello; et aaquel lugar chamã lle os gregos Mosille Nẽporio; et daly diz que vay contra ouçidente et passa por moytas terras, et faz [em] medio desi hũa ysla quea nome Merçe; desi corre contra septẽtriom, et daly torna amedio dia, et por la rrazõ do rreferimẽto que faz aly onde torna, sal fora da madre a tempos senalados do ãno, et rrega todos los chaãos do Egyto. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Hum rrio destes tres entra per Etyopia et partea por medio dia et chamã aaquel o rrio Astapo, que quer dizer segundo olengage daquela terra cõmo agoa que corre de téébras; et este rrio rrega moytas yslas que som tam grandes que por aquela que menos entra nõna pode pasar em çinque días [enpero] vay moyto forte et yrado; et amays nobre et mellor destas yslas he aquela aque chamamos Merçe que disemos ante desto. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Do correr diz que do lugar donde lle chamã este nome Nabul que corre adeante, ata as terras de hũas gentes que am nome libiogitas, et que aly faz hum tam grande lago quee sem mesura, et quese mete todo em aquel lago, et aly se acaba, et que daly adeante nõ corre saluo se vay por su terra por lugares queo nõ podem os omẽs véér, et entra ascondidamẽte ẽna madre daquel rrio que avemos dito que sal da rribeyra do mar Vermello, ca este lago postromeyro [en] quese asconde o Nylo nõ he moy longe daquel rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 180 Et Julio Çesar fezo sua conta empos esto, et achou, por dereyto da arte que acabo de çinque ãnos contesçia aquelo; et acharom os outros sabios que mellor contara Julio Çesar que nõ Endoxo: et [estes] çinque ãnos som otẽpo aque em Rroma despoys diserom lustro, quando leuauã os averes de todaslas terras do mundo aRroma acabo dos çinque ãnos; et destes aueres nasçeo oconto da era, cõmo contaremos em seu lugar ẽna seysta ydade; et agora tornaremos aarrazõ da nosa estoria. [+]
1300 XH I, 0/ 186 Aleyxandre, que foy omays alto dos rreys ao qual aprovinçia Menfis d o Egyto ha ora, ouvo el envidia do Nylo de nõ poder el, que era cõmo señor de todo omũdo, saber oseu feyto do seu nasçemẽto et oseu acabamento, et enviou dos sabedores et escolleytos escodrinadores [de] Etiopia por los cabos da terra; et quando vierõ ááçitara vermella do eyxe do firmamẽto ouverõ aquedar aly, que nõ poderõ pasar, et vierõ aly ao Nylo et acharono caente. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Despoys desto, yndo el daly adeante tallando por los desertos, vay blando et manso ata hu chegam os mercadores, onde se parte onoso mar do mar Vermello, quee tam grande pelago et tam sanudo et tã forçador das cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 189 Et em esto alçou os ollos Loth et catou contra arribeyra do rrio Jordam, et vio quese poderia rregar toda asy cõmo terra do Egyto; et esto era escontra açidade Segor, onde se rregaua aquela terra mellor por pe que em outro lugar pera amorada dos daly. [+]
1300 XH I, 0/ 194 Abraã, quando oyo que seu sobrino era preso, foy moy triste et pesou lle moyto; et segũdo diz Josefo, pesaualle outrosi moyto por lo mal que [rreçeberã] os de Sodoma, que eram seus vizinos et seus amygos; et escolleo de sua [cõpaña] trezentos et dez et oyto omẽs dos mays ardidos et fortes, et arrizados, et mellor armados que y achou. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et Abraã por estas rrazões sobre ditas, et por que era sabedor [da] astronomya, -que segundo diz [meestre] Pedro, Abraã fezo mẽestre dela aCã, fillo [de] Noe, de que avemos dito quese cãbeara onome et chamauã lle Zoroastres - et vio por esta arte queo destemperamẽto do ayre, que faz segundo queas planetas se alçam ou bayxam, quese tornã acabo de [çinqueeenta] ãnos aseu tẽperamẽto, et em seu estado cõmo avyam primeyro; daquelo que vio quese fazia ẽnas estrellas quiso el fazer [semellança] dello ẽnas terras, et mãdou por ende aaqueles que por lo seu syso se ouvessem aguyar, que daly adeante, cada quese cõplissem çinquoéénta ãnos que chamasem ao postromeyro ãno jubileu, de jobel, que quer dizer tanto cõmo çinquoéénteno, asi cõmo contamos de suso. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Quandose tornou Abraã daquel vençemento que fezera, sayo ael rrey Bara de Sodoma ahũ lugar aque dizem val de Rrey -et he ẽna [careyra] que vay aaçidade de [Solyma] -; et Melchisedec rrey dessa villa aque estonçes diziã Solyma -et chamarona despoys Salem, et agora he aquela aque dizem Jerusalem, et poblaráa este Melchisedec et fezo y hũa casa pera fazer sacrifiçio et oraçom aDeus - et sayo outrosi arreçeber Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et presentou aly este rrey Melchisedec ha Abraã pam et [vyño] pera el et pera sua hoste quanto quiserõ, et dou aos outros da hoste seus dões. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et este Melchisedec, rrey dessa villa, foy o primeyro rrey et obispo de Deus em Jerusalem; et por que era rrey dou seus dões aAbraã, cõmo asi cõmo oystes, et por que era bispo bendisoo et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 196 "Et estonçes, por que era Melchisedec byspo, asy cõmo disemos, doulle Abraã os dezimos de todo o que tomara et ouvera [em] aquel encalço daqueles çinque rreys et de suas hostes; et, segũdo diz mẽestre Pedro et outros em aquela ora se começou primeyramẽte aadar os dezimos aDeus, quando os dou aquela ora Abraã aMelchisedec; ca antes desto, deslo tẽpo de Abel, fillo de Adam, ata esta sazom que disemos, nõ dauã senõ as [primyçias] tam solamẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et Abel começou adar as [primyçias] aDeus, et Abraã os dezimos, et a primeyra casa de oraçõ fezoa este byspo Melchisedec et o primeyro sacrifiçio de pam et de vyno, segundo conta mẽestre Pedro ẽno capitolo do vençemẽto de Abráám, et deste presente do bispo Melchisedec. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et sobrela rrazõ destes sacrifiçios rrozõa de estes mẽestre Godofre et outros cõ el queo sacrifiçio [do] pam et do [viño] que fazemos os [cristaos] que dos [gentijs] lo avemos et nõ dos judios, et que ante foy começado queo dos judios, ca este Melchisedec ou Sem, fillo de Noe, ante foy do tẽpo dos judios, et omẽ [gentyl] foy, et este sacrifiçio este bispo o começou. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Outrosi Job fezo moytas [vezes] aDeus sacrifiçio de pam et de [viño] por seus fillos, et foy omẽ gẽtil do lynage de Esau, et ante do tẽpo dos judeus; desto se proua asaz queo sacrifiçio do pam et do [viño] que [ante] foy feyto queos judios, et nõ ouvo deles ocomeço; et segũdo diz Josefo deste Melchisedec dizẽ [algũus], et estes som dos judios, que foy Sem, ofillo de Noe, et que viueo ata otẽpo de Ysaac, fillo de Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et dizẽ outrosi que [des] Noe ata Aarom, forõ todos los fillos [mayores] desta gééraçõ byspos, et bendiziam aos pobõos quando faziã oraçõ et quando comyam, cõmo Melchisedec fezo aAbraã, et pero que [algũus] deles eram rreys ou caudillos em aquela sazõ nõ leyxauã por tanto de séér bispos et esto faziam por apoderar as gentes [en] duas maneyras: ahũa tẽporal [como] rreys: aoutra espiritual cõmo bispos; et por esso lles dauã primeyro as [primyçias] que disemos, et desi lles derõ as dezimas. [+]
1300 XH I, 0/ 197 Abraã creuo todas estas palauras quelle diso [nosso] Señor, et ofeyto da sua lide cõ aqueles quatro rreys, et apartida do rroubo cõ obispo Melchisedec et com Bara, rrey de Sodoma; et cõmo [crija] aDeus todas las palauras quelle dizia, et toveron o todos por omẽ dereyteyro et que fezera dereyto et bẽ quantos souberõ queo fezera, et por que ouvo fe ẽno quelle diso Deus, foy teudo por leal. [+]
1300 XH I, 0/ 202 De cõmo Deus prometeu fillo aAbraã et aSarra et lles mellorou os nomẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por afirmar esto et atestemoyarlo conta sobre ello Cornelio Taçito que nõ moy longe de Arabia os cãpos que y avia moy plantados et poblados de grandes poderes de omẽs, arderõ arrayos que caerõ do çeo, et ençenderõ toda a terra; et diz aly mays Cornel que ficou a terra em sua semellãça de dura et forte cõmo antes era, mays que perdeo avertude et aforça de leuar froyto, et diz adeante que foy o do çeo aquel que queymou aquelas çidades, et que coyda que o bafo et fume daquel fogo que ensuzou et [empoçoou] as agoas et aterra daly, em tal maneyra que lles tolleo aforça que nõ criã nẽgũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Loth uertitur uxor In salis efigiem, lanbunt anjmalia cautem. Et este latim diz asy: amoller de Loth he tornada em fegura ou semellança de sal et lambem os gáándos aquela pedra. [+]
1300 XH I, 0/ 215 De Abraã et de Abimelec rrey de Gerara. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et rreynaua y estonçes Abimelec, et diz mẽestre Godofre queo rreçebeo moy bem este [Abymelec], que era rrey daquela terra, et fezo moyto bem ael et [a Ssarra], cõmo adeante oyredes. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et [Abymelec] rrey de Gerara, despoys que oyo dizer de Sarra que tã fermosa era, enviou por ella, et tomarõna os seus omẽs aAbraã et leuarõlla; et diz outrosi mẽestre Godofre que plougo moyto ael rrey cõ ella quandoa vio, mays moyto pesou aella. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Mays dou estonçes noso Señor Deus hũa grande enfirmydade a [Abymelec] por que nõ acabase opecado que queria fazer contra Sarra et cõtra Abraã, et despoys veẽo nosso Señor ael em soños et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 222 De [Nabayoth], oprimeyro fillo, poserõ nome Nabatea aaterra que toma em ouriente cõmo vem por lo rrio Eufrates ata omar Vermello, hu el rreynou; et este lugar foy ocoraçom da terra aque oydes que [chamam] Caldea, et he hũa parte da terra de [Aravia]. [+]
1300 XH I, 0/ 223 Do amor et postura que foy ontre el rrey Abimelec et osanto [patarca] Abráám. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et Abraã, despoys que oyo [este] mandado de Deus, leuãtouse de noyte et tomou seu fillo et dous [seruentes] cõ el, et hũ asno [en] que leuaua aquelas cousas que avia mester [pera] fazer osacrifiçio, et pera sua despesa, et nõ quiso dizer nada asua moller nẽ asuas cõpañas por tal que o nõ estoruasem de complir o [mãdado] de Deus; et foysse pera omõte et forõ aqueles dous seruẽtes cõ el, et andarõ duas jornadas, et yam tallando da leña mays seca et mellor pera osacrifiçio. [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Fillo todaslas orações et todoslos sacrifiçios que eu soybe et poyde fazer anoso Señor Deus por aver aty, todoslos [fige]; et el oyu me et douteme ẽna myña velleçe et de tua madre, et esto foy marabilla; et despoys que El te me dou crieyte omellor que eu poyde et castiguete et mostreyte os mellores costumes que eu soybe, et nũca me tove por mellor andante que aasazõ que que te vy ajuntado pera te leyxar por meu herdeyro, et sobre todo esto era eu moy mays alegre por que fuste feyto por la voõtade de Deus, et esto teuerõno por marauylla. [+]
1300 XH I, 0/ 227 Mays segundo [dizem] os santos Padres entẽdese por Abraã apersona de Deus padre, et por Ysáác apersona de Deus fillo -et este he [nosso] Señor Ihesu [Cristo] quee señor comunal atodos, de prinçepes, et de prelados, et de pobóós que nõ era cabrõ se quer quee ocarneyro mellor [oferenda] et mays lynpa, et téémos que pertéésçe mays aapersona do fillo de Deus ocarneyro que nõ [ocabrõ] por quee oferenda mellor et mays lympa, et nos dizemos cõ Moysem et cõ Aquila et cõ Symaco [asi] cõmo elles diserõ em pos esto: estaua hũ carneyro preso dos cornos em hũa rrede dizemos que foy carneyro et aduzido aly doutra parte et criado de novo, cõmo diz Rrabano, et dizemos queo nõ estorua aquela rrazõ que Deus nõ criou nẽgũa cousa [despois] dos seis dias, ca em criar Deus [este] carneyro nõ era criar cousa de novo, et téémos que criar cousa de novo seeria se criase algũa anymalia ou cousa doutra feytura que nõ as que forõ criadas, et feytas em aqueles seys [dias], mays ocarneyro ẽnas obras dos seys dias he, et foy feyto en oseysto dia enqueo foy ho omẽ, et por que dizemos que este carneyro que de novo foy criado et tragido aly doutra parte. [+]
1300 XH I, 0/ 230 De Nacor et de Melca et de seus fillos. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Despoys que todas estas cousas forõ acabadas em Abraã et em Ysáác, chegou mãdado ha Abraã de Nacor, seu yrmão, quelle nasçeram fillos de Melca, sua cunada, [yrmãa] de Sarra, sua moller, et de Loth. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Et forõ aqueles fillos de Nacor et de Melca oyto, et ouverõ estes nomẽs: oprimeyro foy Hus, et deste veẽo Job, segundo dizẽ, et que foy omẽ que amou Deus et sofreo moyto por El, asy cõmo diremos adeante, pero [algũus] contã que Job desçendeo de Esau et foy quarto del, mays cõ aoutra rrazõ primeyra outorga Jeronymo et aqui diz mẽestre Pedro que erram os que dizem que de outro lugar desçende Job senõ deste Hus, fillo de Nacor, et por ende foy dito esto: [+]
1300 XH I, 0/ 230 Estes oyto fillos ouvo Nacor de Melca, sua moller, et de hũa sua amyga que ouvo nome Rroma, ouvo Nacor estes outros quatro: [+]
1300 XH I, 0/ 230 Et Batuel, que foy ho outauo fillo de Nacor et de Melca, fezo aLabam et aRrebeca, que foy moller de Ysáác cõmo diremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Sem [estes] oyto fillos que ouverom Nacor et Melca [densũu] ouvo Nacor de hũa barregãa que avia nome Rroma, estes quatro, segundo diz Moysem ẽno viçessimo secundo capitolo: [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Señor, rrogamos te que nos ouças: tu [eras] profeta de Deus et mays grande et mellor ontre nos. [+]
1300 XH I, 0/ 233 Aquela ora logo, cõmo esto foy feyto, tomou Eliezer dez camelos da grey de seu señor Abráám et carregóós das cousas que aviã mester pera ocamyno, et de moytas bõas altezas et joyas estrayas que sabia que nõ avia em aquela terra [pera] onde el ya por que entendia por ellas alibrar mellor et mays agiña seu mandado. [+]
1300 XH I, 0/ 234 Quando chegou aly Eliezer achou hũ poço açerca do muro fora da çidade, et desçendeo el et sua compaña et asperarõ y ata que viesse algum da çidade que trouxesse conque tirassem da agoa et quelles dese dela pera beber, que nõ queriam entrar ẽna villa ata que seus camellos nõ ouvessem bibido. [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Bebe tu que eu darey aty et ateus camelos que bebã" pido te merçede, señor, que esto seja por synal que eu [coñosca] que aque esto fezer que aquela he aque tu queres por moller pera teu seruo Ysaac, et entenda eu por este sinal que feziste tu grande misericordia sobre meu señor Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Poys queuos avedes bebido, darey agora avosos camelos ata que todos bebam quanto quiserẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 234 [despois] que ouverõ bebido seus camelos tomou Eliezer de suas joyas hũ par de serçelos douro que pesauã tanto cõmo dous siclos et duas arguolas pera as monecas que pesauã dez siclos, et pregontoa et diso lle: [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Filla sóó de Batuel que foy fillo de Nacor et de Melca. [+]
1300 XH I, 0/ 235 Estonçes Labam, seu yrmão da moça sayo moy apressa pera rreçeber aEliezer, et despoys que vio asua yrmãa trager os serçelos et as argolas do ouro que Eliezer lle dera et lle contou todo oque lle disera, veẽo ael onde estaua ajnda açerca do poço cõ seus camelos et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 235 Entra em nome de Deus anossa casa que ja aparelley apousada pera ty, et [faz] bõo lugar pera teus camelos. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Et [entrarom] esa ora Eliezer et Labam ende apousada et descarregou Labam os camelos, et paroos aos presebeles, et doulles palla et fẽo quanto quiserõ, et aduso agoa pera lauar os péés dos omẽs et dos camelos que vierã cõ [Eliazar], et poserõ logo amesa a [Eliazar] et poserõlle asaz pam de deante. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Seruo [sõo] de Abraã et seu messageyro et bendisoo noso Señor et doulle grandes rriquezas de gaãdos, et de ouro, et de plata et de seruos, et de seruas, et de camelos, et de outras moytas bestas et sobre todo esto doulle hũ fillo emçima de sua velleçe de sua moller Sarra et del, et el dou aseu fillo quantas rriquezas avia, et dou amj́ ofillo em garda et em poder cõ todo oque avia, et ajuramentoume que nõ lle desse moller das fillas dos cananeos em cuja terra el moraua, mays que viesse eu aeste lugar donde el era natural et tyña seu lynage et que daly leuase moller pera seu fillo; et eu pregonteyo estonçes que se nẽgũa moller desta terra comygo nõ quisesse yr quefaria; et el disome: [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Señor, pidote merçed que se ontre as vyrgéés que oje aqui sayram por agoa vier aquela quea de séér moller de meu señor Ysáác, fillo de meu señor Abraã, que tu me demostres qual he por este signal: que eu pezca agoa atodas pera mj́ et pera meus camelos, et nẽgũa quema nõ de senõ aquela que ouver aseer moller de meu señor Ysáác. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Et eu, cõmo dixe em meu coraçõ, pedi da agoa atodas las que aly vierom, et nẽgũa nõ ma quiso dar senõ esta moça, et ajnda maltrouxo aas outras et chamoas desmesuradas por quema nõ dauã, et dou ella amj́ et ameus camelos quanto ouvemos mester; et eu desque vy esto pregonteylle cuja filla era, et ella diso me seu nome et de todo seu lynage. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Et despoys Rrebeca [ffezo] delo suas graças aDeus et encomẽdouse asua madre et aseus yrmãos et atoda sua compaña, et despoys caualgou ella et suas donzelas [emçima] de seus camelos, et forõse cõ Eliezer quese tornaua agrande pressa cõ grande alegria pera seu señor Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 237 Quando Rrebeca chegou primeyramente aYsaac, moraua el em Gerara, que era terra del rrey Abymelec, de que avemos dito cõmo oystes; et jazia aparte de medio dia. [+]
1300 XH I, 0/ 237 Et era ja contra ora de vesperas, et segundo dizem [hũus] andaua veẽdo os lauores et perfeytos que ende estauam; outros contam que [andaua] pesando ẽna tardança de Eliezer; et el andando asi, pensoso, alçóu os ollos et vio os camelos de Rrebeca et de sua [cõpaña vĩjr] aalonge, et outrosy aquela ora vio primeyro Rrebeca [asaac] et pregontou logo aEliezer que era aquel omẽ que vyña por aquel cãpo cõtra elles. [+]
1300 XH I, 0/ 237 "Et ella estonçes desçendeose logo do camelo, segundo diz mẽestre Pedro et outros com el, et alçou omãto et cobrio acabeça com vergonça de Ysaac que avia aseer seu marido. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et diz mẽestre Godofre que quanto dou aos outros que todo oconprou, et de todo quanto el avia nõ [tolleo] nẽgũa cousa de seus dereytos a Ysaac, et leyxoullo todo asi cõmo afillo erdeyro; mays segũdo conta Josefo et mẽestre Pedro sobre aquelo quelles opadre dou, tomarõ [eses] fillos de Abraã as terras que am nome hũa Traconytida, segundo mẽestre Pedro, et Tragotidem segundo Josefo, et afeliz [Aravia]; et daly cõmo vay ata omar Vermello. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Et segundo que esto fazia Nẽprot semella que quisera porla torre de Babilonja sobir ao çeo, tã alta acoydara afazer, et despoys queselle nõ guysou de atorre acabar, pensou de ala sobir por esta arte da arca et das boyteres; et quando foy em aquel lugar tã alto nõ podia ja sofrer oayre que era moy puro, et [viose] em coyta grande, et ouvo medo que se mays arriba fose que morreria, et ouvose apartir daquela loucura que coydaua sobir ao çeo, et catou estonçes ajuso ao mũdo et vio toda aterra et paresçeo lle pequena. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Pero este Orion fezo aÇelio. Çelio foy bõo et mellorou et ẽmendou ensy os costumes et amaldade do padre, et foy [este] oque disemos que rreynara em Creta. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et dizem os sabios que estas rrazões querem dizer esto, em esta semellança: que Jupiter estonçes lida com Saturno et ovençe et odeyta do seu rreyno et lle talla aquelo por que omẽ he varõ, et nasçe dende Venus ẽnas agoas do mar quando aplaneta de Jupiter tempera amaldade da planeta de Saturno, et tirao dela, et lle estorua omao tẽporal que faria; et das agoas do mar que Saturno terria [enbargadas], et oayre ẽna terra faz las criar ẽna terra et andar soltas, et outrosi cresçer os froytos cõ aplaneta Venus ajuntada cõ acaentura do Sol, su quẽ esta, que do vmor et da calor se criam todas las cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 251 El rrey Jupiter tam sabio era, que tam bem ẽnas cousas de jogos cõmo ẽnas outras de grandes feytos, por lo seu grande saber das estrellas que escollia as cousas que aviam de [vĩjr], tã bem ẽnas hũas cõmo ẽnas outras; et sobre todo ẽnas cousas queos [hũus] dos seus deus dos gentíj́s aviam de fazer ou faziam aoutros, Jupiter sentio dantes a [vijnda] da rreyna Juno sua moller, et ante queo ella podesse véér mudou Jupiter por seus encantamẽtos et sua sabedoria aYo em jovẽca, et que semellasse vaca, et fezoa moy fermosa. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Da garda que arreyna Juno dou aYo em semellança de vaca. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et aeste pastor, tal et de tantas gardas de ollos cõmo oydes, dou [arreyña] Juno agardar aquela jovenca, et opastor [desque a] tomou gardoa, et onde quer que el estaua sempre cataua pera hu ella estaua, et sempre avia et atyña ante os ollos por donde quer que ella andasse; et leyxauaa paçer de dia et [despois] que se poyña o sol ençarrauaa et atauaa [perlo] pescoço, cõmo aboy: et ella paçia das follas das [aruores] et das eruas amargosas et de quaes quer que [acaesçiã], et bebia de quaes agoas podia aver aas vezes de rrio, aas vezes de lagõas estancas et limosas; et em lugar de bõo leyto enque ella soya jazer cõmo filla de rrey, jazia em terra, aas vezes em erua, aas vezes ẽno astrago puro; et áás vezes por fazer prazer aseu pastor que ouvesse merçede dela, et lle desse mellor ida, queria alçar os braços et alçauaos cõtra el et nõ os podia estender, et quando lle queria falar, emlugar de palaura [mudiaualle] cõmo vaca; et era desto moy maravillado opastor et entendeo oque era et cõmo andaua encantada, que ao seu soon meesmo avia medo et da sua voz espantaua sse. [+]
1300 XH I, 0/ 254 Et semellaua em todo pastor, et leuaua hũas albugas que ya tangendo et sonãdo, et suas cabras ante sy, et chegou desta guysa aly onde sya aquel pastor Argo et cantaua moy [nobremẽt] cõ aquel jnstrumẽto; et Argo quandoo vio et oyo pagouse moyto do som et plouuo lle moyto cõ el et chamoo et disolle asy: [+]
1300 XH I, 0/ 254 "Tu pastor qual quer que tues, podes seer comygo em esta pẽna alta, et bem véés tu que em nẽgũ lugar nõ acharas mellor pasco, et alende desto esta aqui moy bõa soõbra pera pastores et lugar moyto nobre. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Da morte de Argo et do feyto do pauõ et da [rreyña] Juno, et de Yo cõmo mellorou seus costumes et foy feyta déessa. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et foy arreyna Juno moy sanuda por la morte de Argo, et asaña que ende ouvo nõ ha alongou moyto contra avaca, sua conbóóça et meteo lle hũ [tam maao talẽt] et [tam] mááo espanto ẽnos ollos et ẽno coraçõ que por nẽgũa maneyra nõ podia estar queda ajnda que quisesse, et segio a et fezoa correr por todo omũdo, et [despois] queo ella ouvo corrido todo chegou aas rribeyras do rrio Nylo ẽno Egyto, quelle nõ ficaua ja de correr terra [negũa] nẽ agoa mays queo Njlo; et Yo despoys que foy ẽnas rribeyras de aquel rrio bayxouse et ficou os geollos ẽna rribeyra, et alçou acara contra o çeo et cõtra as estrelas omellor que podo, et começou de gemer , et mudiar, et chorar, et querelarse cõtra Jupiter cõmo contra deus, et pedirlle merçede quelle acorresse et posesse ja fim aos seus males. [+]
1300 XH I, 0/ 256 [Mouydo] foy estonçes Jupiter por los [rrogos] de Yo, aquẽ el queria moy grande bem et avia ja moy cansada et lazerada, et chegou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, et deytoulle os braços ao colo, et rrogoa [o] mays forte que podo que tollese aYo aquelas pẽnas, et aseguro a que nũca mays lle faria pesar nẽ nojo cõ ella et que çerta (Deus mantẽna Nuno Freire Amen; mantenao Deus moito e per bem). fose delo et nõ temese nada; et porla [çertificar] mellor jurou lle por hũa lagõa quea ẽnos jnfernos aque chamã Stix. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Os autores dos gentíj́s forõ omẽs moy sabios et falarõ de grandes cousas em moytos lugares em fegura et em semellança de hũa cousa por outra, asi cõmo ofazem oje as santas escrituras [de] nosa madre santa [igleia]; et sobre todoslos outros autores Ovjdio ẽno seu Libro mayor, et esto he asua teolysia dos gentíj́s mays que outras rrazões que elles ajam, et o Judio mayor nõ he al ontre elles senõ ateoligia et a Biblia [delo] ontrelos gentíj́s. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Sobre esto] conta Lucas ẽna fim das rrazões da segunda ydade este avijmẽto, et diz que asy cõmo os prinçepes de Caldea et do Egito aviam suas contẽdas et lides ontresi quaes obedesçeriã aos outros, que asy leuãtarõ contẽdas os seus sabios et seus prinçipes cõ elles quaes dos seus ydolos poderiam mays et fossem mays onrrados et adorados, et vierõ aelo: et os caldeos trouxerõ seu ydolo de fogo, et os do Egito [fez[e]rã] hũ ydolo asemellança del rrey Belo, et poserõlle ẽna cabeça hũa corõa de ouro, et adorauã lo em [rrazõ] do elamẽto da agoa; et quando ouverõ [a vĩjr], aaproua fezerõ hũ grande vaso traspasado pera ello, amaneyra de corõa, et furarõ aquel vaso todo porlo fondo [como] criuo, et çarrarõ os furados com çera que era da color do latom [como] ovaso, et encherom aquel vaso moy bem de agoa. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Et vençerom por esta guysa os egiçiaos aos caldeos] Et sobre aquelo queos do Egyto adorauam aas planetas pararõ mẽtes aos poderes delas et virõ cõmo nũca quedauam de engendrar crianças et froytos ẽnas naturas das cousas; et querendo elles seguyr os feytos dos seus deus et semellarlos, faziam em sua terra casar atodos et que fezessem fillos cõmo criauã as planetas as cousas, et que nõ myngoasem por rrazõ de myngoa de casamẽto; et ordenarõ que deuedo nẽ ordem nẽgũa quea nõ ouvese ontrelos que casamẽto estoruasse, et fezerõ por ende aesta sua [deessa] Ysis, pero quea tynã elles por santa, que casasse; et casarona cõ hũ gygante [a] que chamauã Oseris, omẽ moy poderoso et moy sabio de moytas cousas; et por que el sabia toda quanta mẽestria, et [suteleza], et apostura avia em feytura de pãnos et chamarõ, por rrazõ do marido, aYsis [deessa] do lanyfiçio, et lanyfiçio he fiar lãa ou lyño. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Et esta semellança desacordante departimos la nos em esta guysa, et dizemos por Josefo et por los outros que acordam cõ el, que estes catarõ aydade et otempo de Abraã, et Josefo despoys que vio que Abraã nõ era ja em tẽpo de casar, nẽ de fazer fillos, queo contou por morto. [+]
1300 XH I, 0/ 268 Et os seus fillos toverõ em Asia termjnos, et lugares, et moradas des terra de Eujla ata Sur; et dizem as estorias por Jndia, Euyla, et dizẽ que aquela terra ouvo este nome de Euyla que foy neto de Noe, et Sur he odeserto que jaz ontre Cades et Barac, cõmo avemos dito antes desto, et vay este deserto topar ata omar Vermello et aas frõteyras do Egito; et estas terras cõ seus termynos gáánarõ os das geerações de Ysmael, et ouveronas por suas moradas. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Symaco diz que andauã aadesuso por çima do ventre da madre, aasemellança de nave que anda ẽnas ondas do mar quando nõ trage seu peso ou carrega dereytamente; et diz quese moviam estes moços mesturademẽte hũ cõ outro arreuezes por véér qual deles sayria primeyro et nasçeria antes do ventre de sua madre. [+]
1300 XH I, 0/ 271 De cõmo dizẽ [algũus] que Rrebeca aMelchisedech foy demãdar este consello. [+]
1300 XH I, 0/ 271 Outros dos santos padres dizem em seus escritos que Rrebeca foy sobre esto ademandar consello aMelchisedech, ou Sem, fillo de Noe, que ajnda era viuo. [+]
1300 XH I, 0/ 271 Ajnda diz mays mẽestre Pedro et afirma que esto asi foy, senõ diz que se [algũus] [oqueserom] entender por outra guisa que seruyo Esau aJacob em este segudamẽto, cõmo faz alyma ao ferro, et afornaz ao ouro queo purga et esmera et ofaz puro et paresçe mellor, et cõmo faz outrosi omáále áámesse quea degrana em çeueyra et parte apalla do graão quee omellor; et tal fezo Esau sayr aJacob em seu segudamento; et segundo dizem [algũus] esto foy tal cõmo hum dom et seruyçio, mays em outra guysa acaesçeo despoys ẽnas géérações delles ofeyto daquela profeçia que diso queo mayor seruyria ao menor, por queos de Esau seruyrom aos de Jacob. [+]
1300 XH I, 0/ 272 Mays amadre queria mellor a Jacob por que era [synple] et por queo poyña Deus em sseu coraçõ, asi cõmo diz meestre Pedro. [+]
1300 XH I, 0/ 273 De cõmo cõprou Jacob aEsau amelloria et aauentaja da mayoria que era sua. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Et aquelo que Jacob tyña apostado era de color vermella et por queo pedio Esau et ho ouvo foy despoys chamado Edom por essa rrazom -onde diz Josefo que Edom tanto quer dizer cõmo vermello - et quelle diso estonçes Jacob ante quello dese, despoys queo vio que avia tam grande talente de comer: [+]
1300 XH I, 0/ 275 [sobre] este nome dos rreys pastores do Egito contã Eusebio et Jeronymo quelles chamarom os pastores por rrazõ de Jacob et de seus fillos, que vierõ em semellãça de pastores ao Egito ẽno tempo destes [farões]. [+]
1300 XH I, 0/ 275 De cõmo desçendia Ysáác ao Egyto ante afame de Canaã et lle mãdou Deus quedar em Gerara, et da rrazõ del rrey [Abymelec] cõ Ysáác cõmo acontesçeo ẽnas cousas que avemos ditas. [+]
1300 XH I, 0/ 275 Et diz Josep que aly preguntarõ os omẽs daquel lugar aYsáác por Rrebeca que moller era, et el, temendose queo matariam por ella, por que era moy fermosa, disolles que era sua yrmãa, cõmo disera [Abraam], seu padre, por Sarra ẽno Egito; et soubo el rrey [Abymelec] esta rrazom, et despoys [desto], acabo de tempo, passando [Abymelec] açerca da casa de Ysáác catou por [hũa] fiestra et vio estar cõ ella em seu solaz cõmo esta marido falando cõ sua moller, et chamou ho estonçes et diso lle: [+]
1300 XH I, 0/ 275 "Mays pero outra rrazõ pom mẽestre Godofre sobre esto, et diz assy: que despoys que Abymelec vio aRrebeca tam fermosa et Ysaac dizia que era sua yrmãa, quea tomou el pera sy, et quiseráá aver por moller, mays queo non ousou fazer, que logo cõmo se traballou de fazerlo oyo hũa voz de Deus que diso: [+]
1300 XH I, 0/ 277 De cõmo Ysáác quedou em Gerara cõ plazer del rrey Abimelec, et lle foy [moy] bem em aquel lugar, et despoys [cõmo] foy mezclado cõ el rrey et despoys moy bem [aviudo]. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Despoys de todo esto quedou Ysáác em Gerara et labrou et sementou em aquela terra atallente et prazer del rrey Abymelec, et colleo açento doblo do [que el] avia semẽtado aquel ãno, et bendisóó Deus, et [todas las] suas cousas yam adeante, et cresçiam fortemẽte et fezose aly moy rrico, et cresçianlle aly os [bẽes] de cada dia, ata que foy [moyto] abondado, et rrico, et moy poderoso, et aly ouvo moytas gréés de ouellas et bustos de vacas, et [cresçio] agrandes [conpañas]; et por tanto bem et merçede que Deus fazia aYsáác, mezclarõ ho os palestinos cõ el rrey por que aviã envidia del, et el rrey creyos, et çarraronlle todoslos poços que Abraã, seu padre, fezera aly pera suas [conpañas] et seus gaandos, et diso lle Abimelec: [+]
1300 XH I, 0/ 277 "Estonçes Ysáác fezo aly hũ altar aDeus, et alabou moyto oseu nome; et armou sua tenda et mandou aseus omẽs que cauasem et fezesem poços pera sy et pera seus gaãdos; et em este lugar vierom ael seus amygos Abymelec et Ocozar, et ficou el caudillo da caualaria de Abymelec por que virom quelle ya aly moy bem. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et dizẽ mays que amayor parte dos mays grandes, et mellores, et mays poderosos dos españóós, que deste liñagẽ forõ. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Mays de ambas estas molleres cananeas cõ que conta Josefo que casou Esau, achamos que [erã] moy despagados Ysáác et Rrebeca, et dizem Josefo et mẽestre Pedro que pero que ellas eram dos mellores et mays poderosos dos cananeos, que por todo eso nõ quiserã Ysáác et Rrebeca que seu fillo casasse cõ molleres daquela terra, por que eram doutra gente deque elles nõ erã, et doutra creẽça et ley. [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et pero sofrerõ elles todo por nõ fazer nojo aseu fillo, nẽ pesar, quelle queriã bem, nẽ se quiserõ traballar deo partyr delas, et acharõ que era mellor dese calar que por ventura em falar em ello nõ lles aproveytaria, et leyxarõ aseu fillo fazer oque avia começado. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Teu padre mandou aEsau, teu yrmão que fosse acaça et quelle dese acomer de seus venados et de sua caça que tomasse, et queo beyzeria de ante Deus ante que morresse; et, fillo, abeyçom do padre grande cousa he et grande rriqueza pera ofillo; toma agora meu cõsello et vay moyto apresa ao noso gáándo et trageme os mellores dous cabritos que ende achares, et faremos ateu padre deles mãjar algũ que coma que el ama moyto este manjar et comera et bendizertea. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Jacob sempre fora obediente ao mandado de sua madre et fezo oque ella mandou, et aduso bõos dous cabritos, et ella apostóós cõmo sabia queos Ysáác queria, et vestio ella aJacob hũas vestiduras que forõ de Esau quelle el dera quandolle vendeo amayoria, asy cõmo avemos dito ante desto; et daspelellas dos cabritos cobriolle as mãos et todo oal que avia descuberto do colo por que seu padre, que era moyto entendudo, seo apalpasse por aqueles lugares, queo achasse veloso et coydasse que el era Esau, que em todaslas outras cousas moy bem se semellauã cõmo yrmãos que nasçeram de hum parto; et tragialle aquel mãjar que sua madre fezera dos cabritos et pães que cozera pera el. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Chegousse ael Jacob, et despoys queo apalpou opadre, disolle: " Ẽna voz semellasme Jacob, mays ẽnas mãos velosas [pareçes] Esau. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Et nõ opodo conosçer porlas pelellas dos cabritos que eram velosas, cõmo lle mostrara sua madre queo fezesem semellar aseu yrmão mays grande; et daly adeante plougo a Ysáác cõ Jacob et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 283 Et dizẽ [hũus] que aquela ora foy Esau aduas [conpañas] de Ysmael, seu tyo, fillo de Abraam, et diz que sem as outras duas molleres que ante avia que casou cõ aquela filla de Ysmael que disemos que avia nome Afa, segundo diz Abul Ybeyt; et outros dizẽ que ouvo nome Melec que naçera de hũ parto cõ Nabayot. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Mellor he darla aty que aoutro, et mora comygo et dartea ey. [+]
1300 XH I, 0/ 291 Et esto fazia el logo que começauã de andar em çeos ata medio do tempo, et de aly em deante nõ lle las poyña et os fillos que naçiam tẽpoãos eram de mays colores que de hũa, por mudanças que viram os padres et as madres; et ajnda faziam sse mellores, et estes eram de Jacob, et os de hũa color de Labam, et quando estremauã os fillos das madres apartaua Jacob os seus aseu cabo, et por esta rrazõ em rriquesçeo moyto [fortemẽt], et ouvo moytas greys, et seruẽtes, et seruẽtas, et camelos, et moytas outras bestas menores. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Nos nõ avemos aaver nada do mouele nẽ da erdade de noso padre, et el tomou onoso preço; mays mellor lo fezo Deus que dou anos et anosos fillos todas las rriquezas del. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Et desque as molleres lle diserõ esto, poso Jacob aellas et aseus fillos ẽnos camelos, et tomou ameatade de sus gaãdos, et [quanto] avia gaañado em Mesopotamya et começou de yrse pera seu padre Ysaac aterra [de] Canaã. [+]
1300 XH I, 0/ 292 ¿Et nõ fora mellor que [mo] fezeses saber cõmo te querias vĩjr, et enposera eu com grandes alegrias et [onrradamẽte], et espedira me de myñas fillas et ellas demj́? [+]
1300 XH I, 0/ 292 Catou Labam ẽna tenda de Jacob et de Lia et de suas cõpañas et nõ no achou, et passou aa tenda de Rrachel, et ella foy moyto apressa et ascondeo su oestrado de hũ camelo et sentousse sobre el. [+]
1300 XH I, 0/ 292 Mays catou Deus, et vio omeu traballo et fezóó mellor et castigou aty eyre queme nõ fezeses nẽgum mal. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Et logo estas palauras acabadas, tomou Jacob hũa pedra et alçoa aly em synal deste feyto em aquel monte hu disemos que poserã suas tendas el et Labam, et mandou aos seus trager outras et elles ajuntarõ tantas que fezerõ hũ grande monte dellas; et, segundo conta Josefo, era pylar alto em semellança de altar, et chamou lle Labam ho outeyro do testigo, et chamou lle Jacob omõtom do testemonyo, cada hũ segundo seu linguage. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Ficou aly Jacob aquela noyte onde fezo esta sua oraçom, segundo conta Jeronymo, et ordenou sua fazenda desta guysa: apartou presentes de seus gaãdos pera seu yrmão duzentas cabras, et vijnte cabrões, et outras tãtas ovellas et carneyros, et tríj́nta camelos cõ seus fillos, et [quareenta] vacas et víj́nte touros, et víj́nte asnas et dez polyllos. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Agora ficam nos pera dizer das rrazões dos gentijs que [contesçerom] ẽnos outros seteenta et çinque ãnos que ficã; et pero por quese siguã as rrazões, et se enxiram mellor hũas com outras, [começamoslo] aqui em seteẽta et dous ãnos por que avemos ja dito del este pouco que dizemos asi. [+]
1301 PP V, 48/ 28 Ca, segundo disso Sant Agustiño, el obispo que nõ es castigado mas lle devẽ dizer "Can" que outra guisa, ca se nõ morde ou deve dizer que nõ es obispo; porque nõ a en el mũdo tan mal prelado como por seer lesongero e por medo de los omes lo dexa de castigar, ca el que es posto para esto e nõ lo faze, nõ pode seer culpa, porque semella que lo consinte e lo tiene por bien . [+]
1301 PP V, 48/ 29 E disseron que se el prelado leyxasse de fazer ou de dizer algũa cousa por medo descandalo, que fosse de tal natura que por dexarla cayse en pecado mortal, que mellor era que la gente se escandalizasse que el pecasse mortalmente. [+]
1301 PP V, 48/ 32 E depoys disso El a seus discipulos, como rrespondẽdolles, que erã sen entendemento, ca lo que entra por la boca al corpo nõ ensuza al ome, mas partesse por aquelles lugares por do convene e governa al corpo; mas lo que sale del corazõ del ome, assi como furto, o omicido, o adulterios, pensamentos maos e as outras cousas semellantes destas, ensuza al ome porque lle tolle la bõa fama. [+]
1325 TPc II, 19/ 36 En tal rrazõ como esta ou en outra semellãte dizemos que nõ tam solamente (dizemos que nõ tan solamente) es teudo o demandado de trager ao demãdador quanto aquel servo val, mays aynda todo o daño e meoscabo que jurasse cõ apreçiamento do julgador que recebera porque no lle fora mostrado en juyzo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et era o mays forte castello de toda aquella terra, et mellor de herdades, et mays abondado de todas las cousas de moytas fontes et rrios et de moytos bõos montes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Pero por memoria d ' esta estoria de Troya, et por que fose o seu feyto todo hum, et que se entendese mellor a estoria et os achaques d ' onde veẽo aquel destroymẽto d ' esta çibdade, catemos estas estorias et suas rrazões todas para aqui asy cõmo veẽ hũas em pus de outras ordenadamente. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et mandou logo Ercoles a as cõpañas que se metesen por la çibdade, et [firisen] et matasen dos mellores et quantos defender -selles quisesem, et prendesen aos fillos d ' algo et aos onrrados et fezerõ lo asy. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et tomou Ercoles de quanto y achou o mellor de que se pagou et leuou todo o que quiso. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et o ydolo dou lles rresposta que se fosen de aly, ca outra terra achariã en que lles yria mellor que aly. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et aquelas primeyras duas d ' elas semella mays cõ rrazõ que a postromeyra segundo o feyto do carneyro et o cõto da estoria, a primeyra foy a verdadeyra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et des que se virõ, soubo ella de cada hum dos mellores quẽ eram. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et eu averey coñosçẽçia de mellor lugar ou me coñosçerã, cujos castelos, et çibdades, et fortelezas, et nobles olores, et afeytes et sabores sonã en esta terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et aviuẽtou se lle cõmo de cabo et rreluzeo et fezerõ se lle vermellas as façes et a cara demudada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Aqui põ o autor hũa semellança aquesta color veẽo et foy demudada ẽna cara de Medea. [+]
1350 HT Miniaturas/ 23 Et pon aqui Ovidio hũa semellança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et cresçerõ os dentes, et fezerõ novos corpos a maneyra que aqui pon o autor et a semellança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 24 Et diz que creçerõ aqueles dentes cõmo cresçe o neno pequeno ẽno ventre de sua madre Et toma semellança de õme. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et colleu ella de [aq[ue]las] mellores et mays nobles et virtuosas eruas hũa partida cõ suas rrayzes, arrãcãdoas cõ hũ pico de hũa fouçe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Des que esto ouvo feyto, aduserõ dous vasos de mel claro, et deytou del en hũ foyo sobre lo sangre et ẽno outro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et diso logo [sobrelos] seus encãtamẽtos cõ que o adormeçeu tanto que mays semellaua morto que vjuo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et tirou se lle o color amarelo, et achaarõ se lle as rrugas et tornou logo mãçebo et esforçarõ se lle os nẽbros, et tornou se mançebo et carrou çe toda a chaga, et rresurgeu Eson et espertou et leuãtou se logo cõmo õme mãçebo de ydade a que mellor seer podia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et el, cuando esto oyo, bayxou os ollos a terra, et envermelleçeu sua cara. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et Medea, quando o oyu, estouo calada por semellar que duldaua en ello, se o faria ou nõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et fezo seu encãtamẽto que foy tam grande et de tamaño poder que adormẽtou a el rrey em tal maneyra que bem semellaua que morto jazia, et cõ el rrey outrosy todas las suas gardas, saluo ende as jnfantas, fillas del rrey, que forõ gardadas do encantamẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Leuantou se a deesa Juno, et parou se ante Paris moy apostamẽte - et tynja ẽna cabeça hũa corõa d ' ouro cõ moytas pedras preçiosas - , et começou sua rrazõ cõmo dona entendida, et diso: ' sabeas, Paris, que me prouvo quando Jupiter ante ty nos mãdou vij̃r, et sey que tu entẽdes o dereyto, et que o amas julgar, et tal fama as sabeas que eu sõo yrmãa et moller lynda del RRey Jupiter, que he o grãde enperador et señor dos rreys da terra et entender podes tu que se el dona mays fremosa ou mellor ouvese achado, nõ tomara a mj̃ por sua moller lynda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et de mjña fremosura nõ quero aqui mays rrazõar, ca o que a ollo pareçe nõ a mester outras prouas pero tãto quero dizer y que por la mjña fremosura moytos andarõ penados et andam ajnda et se o mãdases saber, esto poderia eu prouar. et por que sõo eu tã fremosa, me derõ semellança a pauões que am as penas mays fremosas que outras aves. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et por mostrar cõmo pareçeria mellor que as outras en quaes -quer cousas, diz que poso alcofor ẽnos ollos, et que tyngeu as [sobrõçellas], et cõposo se de seus afeytos et quando ouvo a falar, catou contra Paris, fazendo moy aposto gesto et synaes cõ os ollos; et esto por tal que Paris lle parase mẽtes et catase para ela et mesurase ontre ella et as outras qual meresçia de seer julgada por mays fremosa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et digo te que se tu por mj̃ julgares a maçãa, que eu te darey dom en quanto viuas que senpre te gozes cõ el; ca a que te promete [rryqueza], nõ teño que te promete grã cousa por que eu sey que sen estas deesas tu averas asaz d ' elo da promesa da caualaria et de armas, digo te outrosi que Eytor de Troya ha ende grã fama et prez, ca nõ he en [elas] mellor que tu. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Et começou sua rrazõ em esta maneyra: ' Señores et amygos, vos sodes os mellores caualeyros que eu sey en toda Greçia; sodes moy rricos et poderosos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 A hũa, he que tomemos vengãça et dereyto dos troyanos por que deytarõ d ' aqui os gregos, que son os mellores [omes] d ' entre nos, et que somos todos de hũ lynagẽ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Et por ende me semella que he bõo consello et dereyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et os gregos cobrarõ o cãpo ja quanto pouco, mays pero troyanos perderõ estonçe dos mellores caualeyros que entre elles avia que se mellor cõbatiam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et nũca õme veu estonçe caualeyro mellor armado ca el estouo aquel dia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et sobre las armas tragia sobre -synaes et cubertura de hũa purpura vermella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et veedes outrosi meu sobriño, [Eliatus], onde jaz morto, mays agora verey quẽ me mellor seguira, et quẽ me mellor ajudara a vingar ' depoys que esto ouvo dito, fezo sonar hũ corno de elyfante et el que estaua moy sanudo, et foy primeyramente ferir et forõ cõ el d ' ensũu dez mjll caualeyros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et quando estes males todos vio, [per] pouco nõ foy morto ca vio [vĩjr] contra sy mjll caualeyros derrẽjados que lle queriã dar de cada parte; et seguian los, (que) nũca vistes mellor, el RRey Nastor et el RRey Poleus et el RRey Castor et da outra parte Hercoles et el RRey Talamõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et acharõ ẽna çibdade moy grandes tesouros de plata et de ouro et de pedras preciosas et outras moytas joyas, et moytos caualos et camelos et elyfantes ¿que uos dyrey? [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et bem me semella que foy fremoso dõ; mays se el cõ ella casase, a myn nõ pesaria; mays por que a leuou por varregãa et ha nõ quiso por moller tomar, me fezo grã pesar; et por ende me pesa de morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et poys que Vlixas soubo que el era en casa de donas, pensou qual seria a maneyra [per] que o mellor podese coñosçer et falarlle et tirarlo de ala. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et poys a morrer as, mellor he a morte onrrada que a vil; por que digã os [omes] senpre bẽ de aquel que onrradamẽte morre, ca aquel que desonrra sua persona morre ẽna fim vil morte, et mellor he a o(n)rra de aqueste mũdo que nẽgũa outra cousa ' Et quando Achilles oyo estas palauras et veu cõmo era descuberto, nõ se quiso el mays encubrir. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et esto seera a ty grande onrra, et averas mellor vida que estar aqui con aquestas jnfantas ascondido et ençarrado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et moyto mellor seerya a ty seer morto que estar asi [ascondido]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 91 Et fezerõ -n o por tal maneyra que quantos ouvesen de [vij̃r çercar] Troya por mar et por terra, que todos lle [obedisçesen] et fosen su o seu señorio, et fezesen o que el mãdase. pero que outros avia ẽna oste rreys et prinçipes que cada hũ d ' eles era mellor et valia mays que el; mays por lo bõo siso que avia foy escolido por señor, ca sen falla el foy ho mays sesudo de quantos elles erã et o mays rrico de todos depoys que esto ouverõ feyto, et fezerõ seu acordo en como fariã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 92 Et nõ forõ estes os postromeyros, ca moytos mjllares de mellores se perderõ por ella, segũdo cõtara adeante [+]
1350 HT Miniaturas/ 92 Agora leyxa o conto a falar d ' esto por diujsar as feyturas dos que criarom Troya Beneyto de Santa Marta, que tornou esta estoria em françes et que nõ quiso leyxar nẽgũa cousa de [escripuyr] do que fezerõ os que çerquarõ a Troya et esso meesmo dos que a defendiã, segundo que o el aprendeo por Dayres, quer nos agora mostrar dos que se y [açertarõ] de cada hũ que semellança avia ca Dayres, de que o el aprendeu, andaua os catãdo hũus et outros quando [poyan] suas tregoas de vn mes et ou de mays ou de menos ca el ben sabia dos troyanos quaes erã cõmo aquel que era natural de Troya et viuya entre elles. mays fazia moyto por veer os gregos por achar çertamẽte en todo et cõplir verdadeyra mente sua estoria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 92 Das feyturas del RRey Castor et del [RRey] Poleus, seu yrmão Diz Beneyto de Santa Marta de Castor et Poleus, que se perderõ no mar, que erã anbos de hũ estado grãde et groso, et semellauã se mays que todos los [omes do] mũdo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 93 Et semellaua moy bem a seus yrmãos anbos. et segundo nos cõta Dayres, que nõ leixaua por escripuyr nẽgũa cousa da verdade, et diz que Elena avia vn sinal ontre anbas as sobrõçellas moy fremosas et [moy] delgadas et o synal era moy [fromoso] a a [maravilla]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 95 Das feyturas de Protesalao [Protesalao] nõ foy seu ygoal ẽno semellar, pero moyto era bõo caualeyro et fremoso et de prol et forte et ligeyro [+]
1350 HT Miniaturas/ 95 Et era moy poderoso. et avia os cabelos longos et os ollos [rredondos] et as sobrõçellas vermellas et ladas (et) grosas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 96 Et avia os cabelos da cabeça et da barba vermellos que nũca foy õme que tam vermellos visse [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Et era vermella et lentegosa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Et ben semellaua que a sua boca era de donzela atan aposta que semellaua que rrija. [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Et estauã lle tam bem panos que nõ podiã mellor. ella nõ tragia as espaldas curuas mays moy dereytas et mesuradas et de moy bõo talle, nẽ moy anchas nẽ moy estreytas. ella avia tal corpo (et) os seus peytos [erã] tã blancos que mays nõ podiã seer. ella avia os braços longos et as mãos moy fremosas et os dedos longos et ben feytos. en pero digo vos tãto que cõmo quer que era moy fremosa (que era) tam alegre que moytas vezes paresçia sandia, ca tã leda era et tãto era en ella o plazer do coraçõ et en tal guisa que todo õme se pagaua de falar cõ [ella] por que se rrazoaua tam bem, que a todos [aplazia] quanto ella dezia et todos se maravillauã de sua fremosura. et quando algũ saya a rreçeberla, fazia ella tã bõo cõtenẽte que nõ a ẽno mũdo õme que ende nõ fose moy pagado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 101 Archelaus et Protenor trouxerõ de Boeçia, donde erã señores, seseẽta naves as mellores que poderõ, basteçidas de todas las cousas que mester ouverõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 101 El Rrey Polibetes, que foy moy brauo caualeyro, aduso sete naves de terra de Melibia, ca esta terra nõ he ben poblada nẽn o era ajnda tãto cõmo agora en aquel tenpo que aquela gerra foy dos outros rreynos. quero agora dizer que forõ moy fortes dos quaes foy hũ rrey que foy moy forte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 101 O duque de [Arenas], Monesteus, leuou y çinquoeenta naves das mellores que ende erã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et a mj̃ semella que nõ faz sua prol o que cõ nosco quer tomar gerra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et quanto do meu entendemẽto, se vos plouver a todos, dizer vos ey hũa rrazon: se vos semellar bem, vos loaria hũa cousa et vos consellaria que ante que d ' aqui partamos, sen outra contẽda enviemos pedir consello (a) Apolo que nos diga a que fim avemos vij̃r de aquesta gerra et tam grã feyto que queremos começar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 103 Et este he o mellor cõsello que eu sey demays nõ he tam longe que moyto ala morẽ, ca em pouco tẽpo [serã] aqui aqueles que ala forem ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Entre [nos] son os mellores señores que a ẽno mũdo et de mellor entendemẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et nõ poderiam achar dous mesageyros mellores para os ala enviar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et eram oblados por tal natura que paresçiam em elles todos los colores que som ẽno mũdo quando lles o sol daua Et yam em dous palafrẽes rruçios apomelados moy fremosos que nũca õme do mũdo veu mellores. [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et se deus quiser, mellor se pasara este pleyto ca elles nõ pensam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et esto sabem elles tã bem que mellor nõ podem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et tragiã todos elmos et escudos et selas pyntadas todas a hũ color que asy o quiso el RRey RRemus por que se coñosçesem mellor ẽna batalla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Sabede que este Filomenjs era hũ tã grã caualeyro que semellaua gigante. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et nõ [erã] armados cõmo os troyanos, ca elles tragiã escudos de coyros et broslados de pedras preçiosas das que sayen ẽno rrio de Eufrates et ẽno rrio de Tygres ¿que uos dyrey? ho peor escudo de todos elles valia mays ca o mellor de [todo] Troya Et de [aquela] guisa tragiã os escudos et os frẽos et as selas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et tragiã todos pendões et sobre -sinaes de purpura vermella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 119 Ca os gregos erã taes caualeyros et tã fortes et tã orgullosos et tã ardidos et de tã grã prez que se os troyanos nõ fosen bem armados et castigados ou nõ ouvesen medo ao prinçipe que aviã, tã sandiamente poderiã seyr que moyto agiña [poderã] seer mortos ou perdidos mays ordenarõ todos asi sua fazenda et fezerõn a tã bẽ que nõ podyã mellor mays ben vos digo que de hũa cousa os troyanos nõ aviã asperança nẽ sospeyta que fosen cõbatudos ẽnos muros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et sabede que en toda a oste nõ avia mellores tres, ca el era moy entẽdido et moy engeñoso et moy ardido mays poyã lle grã culpa et rretrayã del por que tardara tãto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et ajũtarõ se desi todos hũ dia os mellores da oste a auer seu cõsello sobr esto que fariã mays eu nõ vos poso cõtar quantas rrazões se y pasarõ, mays dizer vos ey a rrazõ que y diso Palomades. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et por ende nõ me semella que os podemos entrar sen sospeyta nẽ çercarlos mays terria por rrecado que nõ esteuesemos aqui mays, ca bem podedes entẽder tãto que nõ yredes a elles a nẽhũ tenpo que nõ achedes batalla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et des oy mays eu nõ sey outro consello senõ o que uos agora direy que logo sem mays tardar apreçebamos nosas naues o mellor que podermos et poys que forẽ ben preçebidas de batalla, armemos moy bem nosos corpos et vaamos dereytamente a a villa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et leyxarõ se yr [aa] terra et armarõ se todos o mellor que poderõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et ¿que uos direy? tan grãde foy a mortaldade d ' aquel torneo que o mar estaua ja moy vermello, et corriã grãdes rrios de sangre. [+]
1350 HT Miniaturas/ 127 Et tragia hũ escudo d ' ouro en que avya dous leões vermellos et seu pendom outro tal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 127 Et fezerõ tã bem aquelas oras et aquel dia el et Troylos, seu yrmaão que estaua y cõ el, que nõ poderõ mellor ca elles fezerõ moytas ydas cõtra os gregos, et perderõ y moytos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 127 Et poserõn as en aqueles lugares que entẽderõ que erã mellores [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et pareçiã tã bem que semellaua que a terra deytaua chama. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Ca era hũa cousa tã formosa de veer que qual quer que a vise que lle semellaua que se poderia moy ben defender aquela villa Eutor era prinçipe et señor de todo et bem o deuya seer de rrazõ ca en el jazia tãto bem et tãto entẽdemẽto que se todo o mũdo fose en seu poder, el o mereçia et o saberia ben rreger. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et d ' estes foy señor Troylos . Et sey bem que nõ avia mester nj̃gũ d ' eles por que buscase mellor cabdillo, ca bem sey que por mj̃goa del nõ poderia õme fazer erro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et mays semellauã ambos gigãtes que outra gente. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et Pytagoras era moy bõo caualeyro et moy ardido, et tragia hũ escudo de argẽte et de vermello cõ bandas ao traues. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et sabede que sera moy bẽ garnjda de moyta bõa gente,ca [yran] cõ vosco todo los da terra de Laçona que son caualeyros moy ardidos que nõ ha ẽno mũdo mellores. [+]
1350 HT Miniaturas/ 133 Et el tragia hũa signa dourada cõ hum leõ vermello en medio, et o escudo outro tal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 134 Et este sabia mellor xedrez de quantos no mũdo avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Et nũca ẽno mũdo forõ [omes] que se mellor quisesen nẽ touesem lealdade, fe et verdade hũ ao outro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 A quinta az, [basteçerõna] os de Boeça, et era tã nobre caualaria que nõ avia mellor em Greçia; et forõ [senores] de estes Achilles et Protenor, que erã anhos primos cormaãos et caualeyros moy ardidos ẽna sesta az foy Menelão, marido que foy de Elẽna et forõ cõ el todos los de Paria, onde el era señor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Et el RRey Euriplos d ' Ascomelia fezo a XXa az. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Et Polibetes fezo outra az de todos los de todos los de Melibea que se defenderã moy ben outrosi Cimelios et Capedor de Capadia, que tragiã moy bõa gente, fezerõ outra az cõ todos los de Çipre. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Et as azes [per] todas forõ XXVI et forõ as mellores et mays temjdas que en todo o mũdo nũca forõ nẽ poderiã seer ca aly en esta az forõ tantos caualeyros armados, et tãtas as seetas tendidas, et tãtos os caualos de bõo prez, et tãtas as armas preçadas que seeria graue cousa de cõtar ¿que uos [direy]? nũca foy õme que en nẽgũ lugar podese veer tãtos [omes] ajũtados em hũ lugar pero ben vos digo sen mẽtira que o mays preçado et ardido d ' eles que se aly vio que ouvo grã pauor ẽno seu coraçõ [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et des oy mays poderedes conosçer esta terra pero segũdo vos acaesçeu, mellor vos fora estar ala em paz ' desi descaualgou logo para o desarmar das armas que tragia et sabede que erã as mays rricas et as mays preçadas de que õme oyu falar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et ante y queria perder moyto do seu sangre que ll ' as nõ tomar, ca moyto as desejaua po que erã as mellores que ẽno mũdo avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et estando elles en esta pressa, vẽu el RRey Priamos de Çisiçonya por lles acorrer et tragia co(n)sigo tres mjll caualeyros que nũca vistes mellores et vyña y Polidamas, que Ector dera a aquestes por cabdillo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et cõmo quer que a nosa gẽte he moyta, se todos esteuermos en hũ lugar, menos acabaremos por ello mais vaamos topar en aquela az hu eu vejo estar moytas signas et moytos pendões [semellaueles] et bẽ garnjdos vaamos a elles et feyramos -los tã rrezeamente que lles façamos leyxar o cãpo ' Estonçe diserõ todos que ben lles prazia, et forõ contra elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et por ende deuemos nos a seer dos bõos os mellores. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et os que mellor fezerẽ, nos lo deuemos fazer mellor que elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et el RRey Tençor andaua en aquela (batalla) sobre hũ caualo que era o mays grãde et mellor de quantos aly andauã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 147 Et rreçeberõ [y] grãde perda ca os mays rricos et mellores perderon aly os corpos [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et semellaua hũa estraya cousa a quen -quer que o cataua. [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et librarõn o estonçe et foy lles moy mao de librar ca ante que o ouvesen tirado do poder dos gregos, morrerõ y mays de çen caualeyros dos mellores que el tragia ca cõmo quer que brauos vjñã, cõ taes encõtrarõ que ben lles dauã batalla sabede que de aquesta vez os troyanos forõ ben d ' aly mays sen dulta ao partir elles ouverõ o peor ca vierõ y os de Creta et de Pirra et ferirõ se de tal guisa que todos los espargirõ et matarõ mais de mjll estonçes mesturarõ se as azes de tal guisa que nõ o pode õme osmar cõmo forõ departidas sabede que aly ouvo moyto elmo desmẽdado, et moytas lorigas rrotas, et moytos escudos quebrados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et agora cobrarã os troyanos, et averã o mellor da batalla [+]
1350 HT Miniaturas/ 150 Ca el pareçia hũa vez tã vermello cõmo a rrosa, outra uez pareçia tã blãco cõmo a frol de lis, outra [uez] amarelo, outra uez yndeo, outra vez preto, outra uez color de çeo, outra [vez] (húa) mezcladura tã vermella et tã fermosa que grã marauylla era demays avia em el semellanças et feguras de quantas anjmalias ẽno mũdo som. [+]
1350 HT Miniaturas/ 183 Et por ende eu ben me gardarey, se deus quiser et vos sodes tã bõo caualeyro et tã preçado et tã palação cõmo me a mj̃ semella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et todos la onrrauã et cõfortauã, dizendo -lle que moyto mellor lle yria ca ella nõ coydaua nẽ pensaua; et ante que terçer dia fose, nõ averia da çidade nẽgũ desejo nẽ dos que en ella morã [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et caualgou en Galetea, o seu caualo bõo et leuaua hũ escudo en que andauã pintados dous leones vermellos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et sabede que cada hũ d ' estes persianos que tragiã duas espadas para mãteer et sofrer mellor o torneo despoys sayo Deyfebus et cõ el el RRey Menõ, que tragia consigo moytas conpañas et fortes et estrayas depoys que estes forõ fora, sayrom rreys et prinçipes et outros moy altos [senores] con suas azes bem apostadas por grãde sabedoria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et agillauã cõtra os de Troya quanto podiã, et chegauã se a elles moy sẽ medo depoys chegou el RRey Santipus et el RRey Filis, que erã caualeyros de grã preço et de grã coraçõ et dos mellores da oste. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et todos apostauã suas azes o mellor que podiã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et yan cõ el os calçedonyos, que erã tres mjll caualeyros, en moy bõos caualos de Arabia, todos en hũ de consũu seus escudos enbraçados et yan moy brauos et moy yrados cõtra os troyanos mays Ector, que era nobre caualeyro en armas et avia a melloria dos de Troya, agillou cõtra elles cõ toda sua cõpaña que leuaua ben acabdillada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et derriuo o do caualo, et matou lle çen caualeyros dos mellores que tragia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et mays te digo; nõ era Troylos vilão que fose asi rroubado nẽ perdido nẽ prendido de nẽgũ ca ben sey que ẽno mũdo nõ ha mellor caualeyro que el et seguramẽte que el querra seer ben entregado d ' esta prenda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et tal coydara de ll ' a toller que a cõprara moy caramente torna -te para teu senor et souda m ' o moyto; et dille que se me el quer bem, que eu faria grã torto se lle mal quisese quando m ' o el mays nõ mereçese enpero tamaño bẽ aynda lle nõ quero por que lle mellor vaa do que lle ante ya ' Et o donzel se parteu d ' ela et foy se para a batalla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et todos los mataua quantos pasauã por cabo del ¿que uos direy? poucos estauã y por onde el estaua mays a as vezes acaesçe que o grãde orgullo a de abayxar quando a ventura quer, cõmo agora oyredes Troylus, que andaua moy loução et moy ledo ẽno cãpo ẽno caualo de Diomedes, que era tã bõo que nũca foy quẽ mellor vyse. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et vn m[e]estre moy bõo, a que diziam m[e]estre Bros de Pula, que era o mellor m[e]estre ẽna çelurgia que avia ẽno mũdo ,curou a chaga de Ector.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et o primeyro era de listre moy preçioso et moy grande, et o segũdo era de jaspe uermello, o terçeyro de mjchel, o quarto de gargantes.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et as duas de aquestas ymagẽes erã a feguras de donzelas, et erã tan fremosas et tã ben feytas que mellor nõ poderiã seer, et semellauã angeos, tã fremosas erã.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et hũa das donzelas que mellor paresçia tyña hũ espello d ' ouro ẽna mãao, tã fermoso que ẽno mũdo nõ ha cousa que mays clara podese seer.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Et fazia caçar falcões et [gaviaes] et açores et outras aves outrosi mostraua naves en cõmo yam synglando por lo mar et a todos semellaua que verdade era ẽno mar mostraua moytos pescados. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Et os nomẽes d ' eles son estes: mermyos, çenoçefaly, çicopes, lenplans, panoçios, arcabatidas, pynes, [setiros], çiopides, macabios, antipedes outros que som feyturas et feguras de gentes estrayas de que fala a escriptura cõmo vos demostrarey os mermyones son feos et de maa semellança et escarneçidos tanto en feyturas que esto he hũa grãde maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Despoys d ' esto tiraua aquela ymagẽe hũas serpentes moy feas que erã [feas et espãtosas et semellaua que voauã et lançauã hũas ymagẽes tã feas que era] hũ gra(n)de espanto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et logo cõmo aquela agya estaua queda en seu lugar et o rrapazillo tomaua sua pelota ẽna mão et estaua quedo, logo a ymagẽe lançaua flores nouas et de mellor olor que as outras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 197 Da ymagẽ do quarto pyllar A ymagẽe do quarto pillar en que estaua o donzel, cõmo vos ey contado, era de grã valor et encantada por grande mẽestria ca todos [aqueles] que entrauã ẽna camara et parauã mẽtes a a ymagẽe, todos la catauã . Et ela a todos daua a entẽder por synal o que lles seria mellor para fazer, et esto en tal maneyra que hũ nẽ outro nõn o podiã entẽder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 197 Et mostraua lles quando y tardauã moyto, et quando falauã y mays do que deuyan todo por semellança, ou quando lles conpria d ' estar y ou de se yr logo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et eu dar uos ey este caualo, ca poys o voso avedes perdido nõ podedes outro aver mellor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 199 Et eu bem sey que nõn o pode aver mellor que el nẽ que mays valla et nõ era maravilla do caualeyro perder agyña seu caualo en tal lugar, poys se quer conbater con bõos caualeyros et endurar Et quanto he por la perda de aquel caualo, eu nõ dou nada mays pero se me mãdardes que garde este, por lo voso amor eu gardar lo ey o mellor que poder. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Agora leyxa o conto a falar d ' esto por cõtar cõmo a RReyna Ecuba falou a morte de Achilles Hũ dia acõtesçeu que a RReyña Eucuba era tã coytada por la morte de seus fillos que lle matarã que por nẽgũa maneyra nõ fazia semellança de viuer, mays de se leyxar morrer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Et quando Paris chegou a ella, acho a moy triste et moy coytada; et começou de a confortar o mellor que el podo, mays ella nõ se curaua de cousa que lle disese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Agora cata cõmo me rrespõderas mellor, et cõmo y querras fazer ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 278 Et este he o mellor consello et acordo que elles ja podem aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 280 Cõmo Paris se ascondeu ẽno tẽplo con [vijnte] caualeyros En outro dia Paris escolleu [vijnte] caualeyros,aqueles que entendeu que o mellor ajudariã a este feyto et cõmo foy noyte, meteu se dentro ẽno tẽplo de Apolonys et ascondeu se moy bem, ca o tẽplo avia claustras et [bobedas] et camaretas en que orauã et outros moytos lugares. [+]
1350 HT Miniaturas/ 280 Cõmo Achilles atẽdia a hora para yr ao tẽplo Aquela noyte que o mãdadeyro da rreyna se partio de Achilles, foy Achilles moy coytado de amor et nõ dormeu atẽdendo a mañãa et foy lle a noyte moy [longa] et pois que veẽo o dia, atendia a ora que avia de yr ao tẽplo et semellaua lle o dia moy longo et creçian lle coydados desuariados de que se temya et hũa vez pensaua que a rreyna nõ viesse aly outra vez pẽsaua que nõ chegaria ao tẽpo que deuja. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Cõmo Agamenõ enviou pedir a Priamo sepultura para Achilles Despoys d ' esto enviou el RRey Agameno outros mãdadeyros a el RRey Priamo que lle prouvese que Achilles ouvese sepultura cõmo era dereyto ca sen falla rrazõ era de tã bõo caualeyro en que ouvera tãta franqueza et que era o mellor dos mellores et que tam onrrado era et tan preçado que ouvese sepultura onrrada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Et fezerõ -n a do gesto et semellança d ' ela que esteuese triste et chorosa por la morte de seu namorado Achilles, que a quisera tomar por moller. [+]
1350 HT Miniaturas/ 286 Cõmo os gregos ouverõ rresposta dos dioses que enviasen por Pirrus Pasado o terçer dia, todos los mays sesudos et de mellor entẽdemẽto et aqueles mellores dos gregos se acordarõ que fosem demandar rresposta dos dioses. [+]
1350 HT Miniaturas/ 286 Et Ajas Talamõ ouvo d ' elo moy grã plazer, et diso asi: ' Agora vay bem, señores mays hũa cousa loaria que me semella bõo consello, se a vos aprouger, que logo sen mays tardar enviasedes mandadeyros a vn rrey de España a que dizem Licomedes ca el cria aquel donzel. [+]
1350 HT Miniaturas/ 286 Et dizen lle Pirrus [Neuculanus] Et semella tam bem a seu padre em todas las feyturas que nõ a õme que o veja que nõ diga se entre todos tollydo et fora de syso. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 ¡Ay, deus! que mellor fora a meu padre nũca eu seer nada, et a myña madre que nũca viese viua a este mũdo que asi por mj̃ he destroydo et ermo ! ¡ o deus ! ¡que maa ventura veẽo ao mũdo aquel dia que eu nasçi sobre terra! ca aquel dia lançou deus ẽno mũdo plaga et gerra mortal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et vos, [rreyña] Ecuba, ¿que coydades a fazer? ca ja -mays nũca de mj̃ poderiades seer vengada ca por mj̃ perdestes os vosos fillos que erã moy ardidos et moy louçãos et moy ensinados ca ẽno mũdo nõ avia caualeyros mellores nẽ mays preçados nẽ mays granados nẽ de mellor [talente] que elles ca erã omjldosos para os seus amygos, et orgullosos et fortes contra os enamygos, et en todo bem mellores dos mellores. [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 [Et o moymẽto era tam rrico et tã fremoso que nũca foy fillo de rrey que jouvese em mellor.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 [Et buscarõ os mellores m[e]estres que achar poderõ et fezerõ vn betume de sangre de dragõ et çarrarõ cõ el o moymento.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 [Agora quero que sabeades cõmo os troyanos tynam sua villa moy bem gardada, et dizervos ey cõmo elles tynã a villa moy forte: os muros dela erã moy fortes et moyto altos et nõ de tapea, ante eram de marmore jalde et negro et vermello et vis.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et era tã lyujaa et tam bem tallada que nũca foy õme que mellor visse. [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et depoys que foy [armada], paresçia tã bem que nũca foy quẽ vise corpo mellor tallado nem tam fremoso em armas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et ellas todas desatarõ os cabelos, et tragian os soltos et arramados por las espaldas, et tanto rreluziã que semellaua que eram de ouro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 Et mays ajnda semellaria bõo cõsello et saão -por aqueles que ficar quiserem - , que façam vijnr a Antenor, que he moy bõo caualeyro et moy sisudo et moy ardido et [valent] et moy esforçado a sobre guisa et este os mãterra et defendera moy ben et os sabera moy bem rreger et correger et ensinar onde et quando mester for. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Cõmo Antenor poblou a Chera Melã Despoys que Antenor pasou [per] moytos traballos et [per] moytos peligros -cõmo uos ey cõtado -, ouvo a tomar porto, querendo ou nõ, et en hũ lugar estrayo ca ẽno mar nẽ ẽna terra non sabia que cõsello tomase cõ grande pauor que avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Por ende mellor cousa ẽno mũdo nõ pode seer para se bem [avij̃r] o õme estrayo cõ aqueles cõ [que] a de fazer que lles dar ou prestar do seu. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Et quantos ẽno rreyno avia, todos yan cõ el por mãdado del rrey mays Antenor o seruya tan ben et tã lealmẽte que mellor nõ podia [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et aviã tã bõo tẽpo et o vento tã bõo et tã dereyto que mellor nõ podiã Et tãto andarõ que chegarõ ao mar Engẽno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et semellaua lles que as naues desçendiã a tomar a agoa do mar et leuãtarõ se os quatro ventos prinçipaes et voluerõ ontre sy gerra et peleja. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et aly cresçerõ toruões et coriscos et rrela(n)pagos tã fortes et tam brauos et tã desmesurados que semellaua que o mũdo queria peresçer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et daua tã grãdes rroncos que semellaua que todo o mũdo queria meter su sy et soruello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et a chuvia era tã grãde et tã espessa que caya sobre elles que semellaua que cõ cantaras [lle] lla lançauã sabede que nõ avia y tã sabedor nẽ tã orgulloso que de grado nõ quisese aver perdido hũ nẽbro ou dous por tal que esteuese en saluo ẽna rribeyra do mar de Cartagẽ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et Palomades dizia que meteria as mãos a hũ delles dos mellores, cõ tal rrazõ que el nũca fora culpado em tal cousa, nẽ tal disera, nẽ tal pensara, nẽ tal coydara, nẽ o aver que acharõ so o leyto que nũca llo nẽgũ dera nẽ llo pprometera, nẽ soubera delo parte, nen fora metido aly per seu cõsello onde o acharõ et o sacarõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et esto fezo el tã sesudamẽte que bem semellaua que tua [sua] prol queria. [+]
1350 HT Miniaturas/ 345 Ca poucos ouvera y mellores que el mays quando se parteu de Greçia, seus amygos et seus parẽtes rrogarõ por el a Diomedes -por que era seu parente moy chegado et de -mays por que era seu cuñado -, que o gardase de mal et parase por el mẽtes et el lles prometeu que nõ rreçeberia mal nẽ dãno se o el nõ rreçebese cõ el mays sua ventura foy de [Asandruz] que tomase aly morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et por aquesta rrazom o quisera matar Treuerus mays nõ ll ' o quiseron consentir os moradores da çibdade a seus amygos et elles fezerõ lla en guisa que en pequeno tenpo forõ y ajũtados dez [mjll] caualeyros de taes que nõ queria mays nẽ mellores para se vengar de Egistus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et os da villa [lançauã] lles dos muros, que erã altos, moytas pedras pedras et moytos cãtos et moytas seetas et defenderõ se o mellor que poderõ mays pero ante de quinze dias forõ tomados [per] força Orestes prendeu entõ todos aqueles que achou feytores et cõselladores et os hũus mãdou queymar, et os outros afogar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Et que mãdariã sobr este feyto cõmo se saluase d ' elo et se o cõ rrazõ et dereyto fezera, que nõ perdera por ende o rreyno nẽ myngoaria en sua fazẽda, cõmo quer que as gentes andauã dizendo o que lles ende semellase ca nõ seria ben tal cousa cõmo esta leyxar asi passar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 350 Et a ventura os giou tã mal que chegarõ a atal porto onde rreçeberõ tal dãno et moyto mal et dous yrmãos, rreys de aquela terra, que dizẽ a hũ d ' eles RRey [Rretrigolẽ] et a outro, RRey [Çiolopẽ] et estes ambos, quando virõ que tã grãde era o auer, tomarõ del quanto quiserõ et carregarõ moytas azemelas ' et forom moy cruus cõtra mj̃ ' et cõtou lle en cõmo foy despedaçado et desonrrado et depois cõmo chegarõ senllos fillos de dous rreys et diziã lles Antipates et Polifenus et que lle matarã mays de çem caualeyros dos que cõsigo tragia, et outros moytos et deytarõ -n os ẽno mar; et que prẽderã todos los outros et sen falla vos digo que nũca vistes nẽ oystes falar ẽno mũdo de [omes] tã desonrrados nẽ tã mal -treytos ' et fomos todos presos et jouvemos em sua prijon mays de vn mes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 354 Et foy me a hũ lugar de oraçon moy nobre et moy preçioso et moy vertuoso en que as ditas potestades dauã moy çertas rrespostas a aqueles que lle las demãdauã . Et fige y myña oraçon et meus sacrifiçios cõmo eu mellor soybe. [+]
1350 HT Miniaturas/ 356 Et cada hũ d ' eles fazia o mellor torneo et mays fremoso que podia, et outros trebellos de moytas et diuersas maneyras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et quando el RRey Alçelon oyo estas [novas] et o rrogo que lle Vlixas fazia, [rrespondeu] lle asy: ' Dom Vlixas, a mj̃ pesa moyto d ' este pleyto et d ' esta cousa por que me nõ semella bõa nẽ bem feyta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et nũca ẽno mũdo foy rrey mellor rreçebido nem mays onrradamẽte dos seus que el em seu [rreyno]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et el RRey Vlixas amou et preçou moyto a Penalope, sua moller, des -d ' aly en [deãte] porque tan maravillosa mẽte se prouara por bõa dõna et todos diziam d ' ela tanto bem que mellor nõ podiam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 362 (Mays) cõmo [o] adeante oyredes moytas cousas por que poso os fillos del RRey Castus que el matou -cõmo vos ey cõtado - , forõ suterrados en moy bõos moymẽtos de marmore blanco et et verde et vermello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 364 Et ben via que Pirro amaua mays a Andromaca et todo seu pensamẽto en ella era ca en todas las cousas lle semellaua que lle mostraua [bõo] senbrãte et bõo talente. [+]
1350 HT Miniaturas/ 366 Et anbos [semellauã] ben o alto liñagẽ de que [vynã]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 367 Et depoys que y forõ todos ajuntados, cõtou lles seu soño et diso lles asi: ' eu jazia en meu leyto folgando et semellaua me que via hũa fegura tã fermosa que nõ a ẽno mũdo pyntura nẽ outra fegura de õme nẽ de moller que nada valuese contra a sua beldade ca o seu paresçer era entre beldade de õme et de deus, ca me semellaua que traspasaua apostura de õme Et cõmo quer que se nõ ygoalaua cõ a de deus et eu ben sey que forma de õme nõ valrria contra ello nada ca mays rresplandeçẽt era que o sol nẽ as estrelas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 367 Et semellou me que estaua a hũa parte da casa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 Et por ende o fezo gardar o mellor que el podo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 Et en derredor, andameos et arcas por que o lugar podese seer mellor defendido. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 Et a morada foy tã bõa que ẽno mũdo nõ ouvo mellor desi fezo gardar moy ben as portas et as saydas et entradas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 (Et) cõta Dites que el avia os oll(os verdes et os cabelos) brunos, et a boca et o (nariz [et os dentes] et o fronte) todo tã aposto que be(n semellaua [frol] de todos los) outros donzees (Desy acolleu se a hũ ca)ualo forte et ligey(ro et corredor.) [+]
1350 LT [1]/ 60 Gram peça durou a batalla em esta guisa, que nẽgũu nõ no podia saber quaes auyã mellor, sse Lançarote, se os caualleyros. [+]
1350 SP 26/ 129 (E por ende mandamos que cualquier que fezesse torto ou desonrra (a outro) en algua destas maneiras sobreõditas ou (de) outras semellantes (delas) que seja teudo de fazer emenda delo a ben vista do julgador.) [+]
1370 CT 1/ 215 Et achou y a Cástor et a Poleus, que erã dous yrmãos que ẽno mũdo mellor sse quiserõ. [+]
1370 CT 1/ 215 Et sabede que en todo Greçia nõ moraua mellor rrey que el, nẽ mays paação, nẽ mays atreuudo, nẽ que mellor ajudasse a sseu amjgo, ca nũca lle ajuda demãdaríã que per el ficasse. [+]
1370 CT 1/ 215 Et cõtoulle a gran desonrra que auj́a reçebuda del rrey Leomedón, et rrogoulle que enviasse suas cartas a tódaslas suas gẽtes mellores de sua terra et que os ajuntasse a ssy. [+]
1370 CT 1/ 217 Meus señores et meus amjgos, uós sodes os mellores caualleyros que eu sey en todo Greçia. [+]
1370 CT 1/ 217 Et a hũa he que tomemos vengança et dereyto dos troyaos, porque deytarõ d ' aquí os gregos, que son os mellores homes d ' ontre nós, et que somos todos de hũ linagẽ, ca o sseu mal et a ssua desonrra, nossa foy, et nõ ual nehũa cousa o que sse nõ sente. [+]
1370 CT 1/ 218 Et por ende me semella que he bon cõsello et dereyto, poys he ja de día, de sse armar nossa gente. [+]
1370 CT 1/ 221 Et os gregos cobrarõ seu cãpo et ja que pouco, mays pero troyãos perderõ estonçe dos mellores caualleyros que en Troya auj́a, nẽ que sse mellor conbatíã. [+]
1370 CT 1/ 221 Et nũca home ueu estar caualleyro mellor armado que el esteuo aquel día. [+]
1370 CT 1/ 221 Et sóbrelas armaduras tragía sobresynaes et coberturas de hũa púrpura uermella. [+]
1370 CT 1/ 221 El rrey Cástor, que sij́a sobre hũ bon caualo rroán de España et que estaua ante tódoslos seus, tã ben armado que nũca home ueu mellor, catou a Çésar, aquel que derribou a rrey Nástor, et veu que sse chegaua moy ben et que ajudaua moy ben os seus, et que nõ auj́a y njhũ de quantos el rrey tragía que sse tã ben cõbatesse, foy moy sañudo et leixousse yr aos troyaos et foyos ferir. [+]
1370 CT 1/ 221 Agora veerey quen me mellor segirá et quen me ajudará mellor a uj̃gar. [+]
1370 CT 1/ 221 Et segíãno assý, que nũca uistes mellor, el rrey Nástor et el rrey Peleus et el rrey Cástor. [+]
1370 CT 1/ 226 Et ben me semella que foy fremoso don. [+]
1370 CT 1/ 230 Et sabede que esta foy a mellor dona que ouuo ẽno mũdo, que passou de siso et de sabedoría tódoslos outros que forõ ẽno mũdo. [+]
1370 CT 1/ 231 Et eu acho ẽnos anteçessores que esta foy a mayor çidade, nẽ mays rrica, nẽ mays saborosa, nẽ mays uiçosa, nẽ mellor de tódaslas outras que ẽno mũdo forõ. [+]
1370 CT 1/ 231 Et a cárcoua, que foy toda danada, foy depoys çen tãto mellor feyta que ante fora. [+]
1370 CT 1/ 231 Et sabede que el rrey metía todo seu saber cõmo o faría mellor. [+]
1370 CT 1/ 231 Et quanta pedra y auj́a foy mármol et uermella et negra et cárdea et uis et jndia. [+]
1370 CT 1/ 232 Et nũca foy engeño feyto per tal arte que lle podesse tirar aa medade dela, nẽ foy home que nũca podesse veer alcáçer feyto per tal arte, ca semellaua que nõ era laurado, mays que alý naçera de seu. [+]
1370 CT 1/ 232 Pero tã fina collor auj́a aquel mármol que semellaua que as figuras que en el andauã forã feytas cõ mão. [+]
1370 CT 1/ 234 Todos toueron por ben aquel cõsello, et respondérõlle que nehũ home nõ podía mellor dizer do que el dezía. [+]
1370 CT 1/ 236 El rrey Príamos uos envía rrogar per mj̃ que lle enviedes sua yrmãa Anssýona que tẽedes en prigõ et por uossa serua, ca lle nõ semella bon pleito que uós tal moller et de tã alto sange cõmo dona Anssýona, que a uós teñades por uossa barregãa; demays, seer yrmãa de rrey Príamos. [+]
1370 CT 1/ 237 Et ameya et ámoa et amarla quero, et tẽerla ey en quanto poder, ca nũca vj mellor dona. [+]
1370 CT 1/ 239 A rresposta que ouuo Antenor dos dous rreys nõ lle semellou bõa, nẽ lle paresçeu ben e en [c]ã mao cõtenẽte lle foy dita. [+]
1370 CT 1/ 241 Et eu nõ ssey que uos diga, ca todo o entẽdedes, mays a mj̃ semella que nos ualería mays de nós seer todos mortos, ante que sofrer tal torto et tal onta, qual delles tẽemos rreçebudo. [+]
1370 CT 1/ 243 Et tu gárdaos o mellor que poderes, assý cõmo bon señor, ca tu ás y dereyto que seias rrey depoys de mj̃. [+]
1370 CT 1/ 243 Et, sen falla, os de Europa son a mellor cauallaría do mũdo, nẽ que mays saben de gerra, ca elles nũca quedarõ de gerrear, et ja mays nũca outro mester ouueron. [+]
1370 CT 1/ 243 Et segũdo a mj́ semella, assý teedes o pleito, et catade o que y faredes. [+]
1370 CT 1/ 243 Et por ende nõ me semella que tẽemos gisado de os cometer. [+]
1370 CT 1/ 245 A mj̃ semella outra mellor rrazõ que a que uós auedes dita, que poys nós auemos moytas cõpañas bõas et rricas et poderosas et a mellor caualaría que ẽno mũdo ha, et outrossý auemos tã forte çidade que nõ teme a ome naçido. [+]
1370 CT 1/ 247 Et semellaua que o paaço estaua senlleyro, ca home que y estouesse nõ dezía palaura. [+]
1370 CT 1/ 252 Pares era moy fremoso caualleyro et moy grãde de corpo et moy ben tallado, et mellor pareçía que quantos outros cõ el andauã. [+]
1370 CT 1/ 252 Et andaua moy ben gornido, el et tódoslos seus, de quanto mester auj́ã, ca tã poblement nõ andaua uestido home de sua conpaña que nõ semellasse que era príncepe ou duque ou grã señor. [+]
1370 CT 1/ 253 Et cõtoulle logo sua fazẽda, assý cõmo el mellor soubo. [+]
1370 CT 1/ 254 Et por ende a mj̃ semella que seería ben de rreçeberẽ de nós dãno, ante que sse ende preçeban. [+]
1370 CT 1/ 254 A esta festa vẽerõ os moy mellores de Greçia et os que sõ mays rricos, et adusserõ cõsygo moy grãde auer et moytas doas moy marauillosas. [+]
1370 CT 1/ 254 Et cada hũ diga o que lle y semellar. [+]
1370 CT 1/ 254 Senores, façamos assý depoys que a lũa for abaixada et forẽ todos assessegados, estonçe nos armemos todos os mellores et vaamos moyto encubertament, en tal maneyra que nõ façamos uolta, et feyrámoslos sen sospeyta, tã esforçadamet que nos nõ possan elles ferir. [+]
1370 CT 1/ 255 Et nũca foy home que njhũa mellor nẽ tã grãde gaãça visse. [+]
1370 CT 1/ 257 Mays agora me semella que começarõ grã loucura. [+]
1370 CT 1/ 257 Et sabede que mellores pousadas que as que en el auj́a nõnas acharía home en njhũ lugar. [+]
1370 CT 1/ 260 Et fezerõ carregar suas azémelas et fórõsse a Troya quanto mays poderõ, m[oy] ledos et cõ moy grã plazer. [+]
1370 CT 1/ 266 Beeyto de Santa Marta, que tornou esta estoria en françés et que nõ quiso leixar nehũa cousa de escriuir do que fezeron os que çercarõ Troya, et esso mijsmo de aqueles que ha defendíã, segũdo cõmo o el aprendeu por Dayres, quer[n]os agora mostrar dos que sse y açertarõ, de cada hũ sua semellança; ca Dayres, de que o el aprendeu, andoos cõtando hũus et hũus, quando poýñan suas trégoas de hũ mes ou de mays; ca el ben sabía dos troyãos quaes erã, cõmo aquel que era natural de Troya et ueuj́a entre elles. [+]
1370 CT 1/ 266 Dyz Bẽeyto de Santa Marta, de Cástor et de Polus, que sse perderõ ẽno mar, que erã anbos de hũa grãdeza et de hũ grosso, et semelláuãsse mays de tódoslos homes do mũdo. [+]
1370 CT 1/ 267 Et semellaua mays que outra cousa a seus yrmãos anbos. [+]
1370 CT 1/ 267 Mays o synal era tã fremoso que pareçía por ende mellor. [+]
1370 CT 1/ 271 Proteselao nõ foy seu jgual ẽno semellar, pero moyto era bon caualeyro et fremoso et de prol et forte et ligeyro. [+]
1370 CT 1/ 271 Et era moyto arrizado et moy engeñoso et moy fremoso en rrostro, et era moy poderoso, et auj́a os cabelos longos et os ollos rredondos et as sobrẽçellas uermellas et ladas et grossas. [+]
1370 CT 1/ 272 Et auj́a o rrostro lentigoso et grosso jaquanto, et auj́a os cabelos da cabeça et da barua uermellos, que nõ vistes mays. [+]
1370 CT 1/ 273 Mays, sen falla, nõ o podera fazer mellor de quanto o fezo aýnda que en ssy mayor poder ouuesse; ca sabede que, quanto el era mj̃gado en seu pareçer et en sua fremosura, que todo o cobraua en fazer ben. [+]
1370 CT 1/ 274 Lenus et Deýfebus, jrmãos de Éytor, semellauã a sseu padre, rrey Príamos, atãto que sse nõ estremauã del en nehũa cousa. [+]
1370 CT 1/ 274 Et cõmoquer que anbos se semellassen, auj́a entre elles hũa estremãça, ca Deífebus era bon caualleyro d ' armas et moyto arrizado et moyto ardido, et seu yrmão Lenus era home de grã siso et sabía ben adeujñar tódaslas cousas que auj́ã de vĩjr. [+]
1370 CT 1/ 275 Troylos era moy fremoso a marauilla, et era moy alegre et moy graçioso ẽno rrostro, et semellaua que senpre rrij́a. [+]
1370 CT 1/ 275 Sabede que dos de Troya nõ auj́a y mellor caualleyro nẽ mays vrgulloso, senõ Éytor, seu yrmão, que foy segurament señor de armas sobre tódoslos do mũdo, segundo Dayres afirma, que ueu todo et que nũca mẽteu de nehũa cousa que dissesse; ca el diz que Éytor foy frol de tódoslos caualeyros et seu yrmão Troylos que lle teuo moy ben lealdade et hyrmãdade, en seer moy bon caualeyro et moy paação et moy cortés en proheza, et outrossý en seer moy grãado sobre todos. [+]
1370 CT 1/ 275 Pares era longo et delgado et moy ligeyro, et auj́a os cabelos moy longos et amarelos, que semellauã ouro, nũca home ueu mays fremosos. [+]
1370 CT 1/ 275 Et era moy fremoso et moyto aposto en todo, et tiraua mellor de arco de quantos ẽno mũdo auj́a, et era mellor caçador de mõt de quantos ẽno mũdo achassen, et tomaua en esto moy grã prazer. [+]
1370 CT 1/ 277 Et quando cataua a algũa parte, ben semellaua a sua catadura de home fardido et de mesura. [+]
1370 CT 1/ 277 Desý era moy fremosa, mays era sañuda moyto, et auj́a tal coraçõ que en todo semellaua home et que nõ auj́a nehũa cousa de adubar cõ moller. [+]
1370 CT 1/ 278 Casandra era tã grãde que assaz lle auõdaua, et era uermella et lentegosa et moy sabedor ẽnas artes [d]e negromãçia. [+]
1370 CT 1/ 278 Et ben semellaua que a ssua boca era de donzela. [+]
1370 CT 1/ 278 Et ela auj́a o colo longo et dereyto quanto lle auj́a mester, et estáuãlle tã ben pãnos que nõ poderíã mellor. [+]
1370 CT 1/ 279 Archalax et Protenor trouxerõ de Boeçia, onde erã senores, outras sessẽeta naues, as mellores que poderõ, bastiçidas de tódaslas cousas que mester ouueron. [+]
1370 CT 1/ 279 Et el rrey Nástor adusso outroussý oyteẽta naos de seu rreyno de Pira, ca tódoslos de seu señorío metí[ã] toda sua força cõmo lle seríã mellor gisados. [+]
1370 CT 1/ 279 El rrey Poluetes, que foy moy brauo caualeyro, adusso sete naues de terra de Meliber. [+]
1370 CT 1/ 279 Et a aqueste disserõ Çimelios. [+]
1370 CT 1/ 281 Senores, uós sodes aquí moy grã caualaría et moy bõa, et a mj̃ semella que quer tẽer moy grã peso quen cõuosco quer tomar gerra et que ama moy pouco a ssy et a seu señorío, ca taes çẽto estades aquí en este lugar que, o que de uós ha mays pequeno poder, deuería soo a acabar per força este pleito sen nós outros. [+]
1370 CT 1/ 281 Et quanto do meu entẽdemento, se uos prouuer a todos, dizeruos ey hũa rrazõ, se uos semellar ben. [+]
1370 CT 1/ 281 Et este he o mellor cõssello que eu sey. [+]
1370 CT 1/ 291 Et nõ poderíã achar dous messajeyros mellores pera enviar aló. [+]
1370 CT 1/ 291 Et ýan en dous palafrẽes rruços apomelados, moy fremosos, nũca home ueu mellores. [+]
1370 CT 1/ 293 Et se Deus quiser, mellor passará este pleito. [+]
1370 CT 1/ 295 Hũa cousa me semella que uos terría grã prol. [+]
1370 CT 1/ 295 Amjgo, uossa merçee, ben semella que sabedes julgar et fazer cõtos. [+]
1370 CT 1/ 300 Et tragíã todos armas frescas et nouas, et tragíã elmos et escudos et selas pintadas todas a hũa color, que assý llelo quiso el rrey Rremus, por sse coñosçerẽ mellor ẽna batalla. [+]
1370 CT 1/ 300 Et sabede que este Filomeus era hũ tã grã caualleyro que semellaua gigãto, et ferament era forte et ardido et orgulloso. [+]
1370 CT 1/ 300 O peor escudo delles ualýa mays que o mellor de todo Troya, et daquela gisa tragíã os escudos et os freos et as selas. [+]
1370 CT 1/ 300 Et tragíã todos pendões et sobresynaes de púrpura uermella. [+]
1370 CT 1/ 303 Mays ordenarõ assý todos sua fazẽda et posérõna tã ben que nõ podíã mellor. [+]
1370 CT 1/ 304 Et sabede que en toda a oste nõ auj́a mellores tres del. [+]
1370 CT 1/ 305 Desý assũarõsse todos hũ día, os mellores da oste, a auer seu acordo que faríã sobre aquesto. [+]
1370 CT 1/ 305 Et por ende nõ me semella que os podedes entrar sen sospeyta, nẽ çercalos. [+]
1370 CT 1/ 305 Et des oymays eu nõ sey outro cõssello senõ o que uos agora dyrey: que logo, sen mays tardar, gisemos nossas naues o mellor que podermos et, depoys que forẽ ben preçebidas et ben gisadas de batalla, armemos moy ben nossos corpos, et uaámonos dereytament aa vila, et cõbatámonos cõ elles, et nõ tardemos mays, ca nõ sey por que os leixamos. [+]
1370 CT 1/ 307 Et leixárõsse yr aa terra, et armárõsse todos o mellor que poderõ, ca uirõ estar seus ẽemjgos moy ben gisados pera os rreçeber. [+]
1370 CT 1/ 308 Tã grãde foy a mortaldade de aquel torneo que o mar estaua ja todo uermello, et corríã grãdes rríos de sange. [+]
1370 CT 1/ 313 En aquelas oras chegou Éytor aa batalla, et andaua sobre hũ caualo grãde de España, et era o mellor de que nũca home oýra falar. [+]
1370 CT 1/ 313 Et tragía hũ escudo d ' ouro, en que auj́a dous leões uermellos, et seu pendón outro tal. [+]
1370 CT 1/ 314 Et fezeron tã ben aquel día el et seu yrmão Troylos, que estaua y cõ el, que nõ poderõ mellor, ca elles fezeron anbos moytas ydas cõtra os gregos, et moyto espessas, et perderõ y moytos. [+]
1370 CT 1/ 314 Desý posérõnas en aquelles lugares que ouueron por mellores. [+]
1370 CT 1/ 316 Et paresçíã tã ben que semellaua que a terra deytaua chama, ca era hũa cousa tã fremosa de veer, que a quenquer semellaua que sse podería moy ben defender aquela uila. [+]
1370 CT 1/ 317 Et destes foy señor Troylos et, sen falla, teño que nõ auj́a nehũ delles por que buscar mellor cabdillo, ca ben sey que por mj̃ga del nõ podería home fazer erro. [+]
1370 CT 1/ 317 Et mays semellauã anbos gigantos que outra jente. [+]
1370 CT 1/ 317 Amjgo, en este pleito semella que uos ueio moyto alegre, cõmoquer que outro algũ seia triste. [+]
1370 CT 1/ 317 Et tragía hũ escudo de argento et de uermello cõ bandas ao traués. [+]
1370 CT 1/ 317 Et sabede que será moy ben gornida de moyta bõa jente, ca yrã cõuosco tódoslos de terra de Lançona, que son caualeyros bõos et moy ardidos, que nõ ha ẽno mũdo mellores. [+]
1370 CT 1/ 317 Et forõ estes: o primeyro ouuo nome Dinays, et o segũdo ouuo nome Atenjos, et o terçeyro Esdras, et o quarto Delén, et este Delén era moy fremoso caualeyro a marauilla et tragía as armas uermellas; et o quinto foy Çiçileas, et o sesto Quintalis, et este foy o mays amado delles, ca foy moy bon caualeyro a marauilla; et o séptimo foy Rredumerus, et este foy moy mao et cruu et nũca ouuo en ssy alegría, nẽ sse teuo uiçoso, pero que era caualeyroso et foy brauo sen piadade; o oytauo ouuo nome Casibelán, et o noueno Durays d ' Aarõ; o déçimo ouuo nome Dorastalos, et foy fillo de hũa donzela que diserõ Maris, et marauillosament foy fremosa. [+]
1370 CT 1/ 317 Et sabede que aquel caualo foy tal que nũca foy home ẽno mũdo que sobre outro tal caualo caualgasse, nẽno tal podesse auer en seu poder, ca el foy o mays grãde et mays fremoso de quantos ẽno mũdo ouuo, nẽ mellor, nẽ mays ligeyro, nẽ mays corredor. [+]
1370 CT 1/ 323 Et el tragía hũa sina dourada cõ hũ leõ uermello en meo, et o escudo outro tal. [+]
1370 CT 1/ 323 Et sabede que este sabía mellor asederez de quantos ẽno mũdo auj́a. [+]
1370 CT 1/ 324 Et acordarõ que estouessen estes et ficassen pera estar frescos et folgados pera sse parar mellor aos grãdes feytos, quando os cometessen. [+]
1370 CT 1/ 325 Et nũca ẽno mũdo forõ omes que sse mellor quisessen, nẽ que sse mellor touessen fe et lealdade. [+]
1370 CT 1/ 325 A quinta basteçerõ os de Boeça, et era tã bõa caualaría que nõ auj́a mellor en toda Greçia, et forõ senores destes Echiles et Protenor, que erã anbos primos coyrmãos et caualeyros bõos et ardidos. [+]
1370 CT 1/ 325 Et leuou cõsigo tres mill caualeyros, tã ben armados que nũca uistes mellor. [+]
1370 CT 1/ 325 Et el rrey Euriplos d ' Ascomelia fezo a XXa aaz. [+]
1370 CT 1/ 325 Et Polibetes outrosý fezo outra aaz de tódoslos de Melibea, que sse defenderã moy ben. [+]
1370 CT 1/ 325 Outrossý Çimelios et Capedor de Capidia, que tragía moy bõa jente, fezerõ outra aaz cõ tódoslos de Çipre. [+]
1370 CT 1/ 325 Et as azes forõ per todas vij̃t et seys azes, et forõ as mellores et mays temjdas et mays dultadas que ẽno mũdo poderõ seer, ca alý forõ tãtos os caualeyros armados et tãtaslas synas tẽdidas et tãtos os caualos de grã preço et tãtaslas armas preçadas que sería longa cousa de cõtar. [+]
1370 CT 1/ 328 Et des oymays poderedes coñosçer esta terra; pero, segundo uos acaesçeu, quiçays fora mellor estar aló en paz. [+]
1370 CT 1/ 328 Et foysse a rrey Patróculos, que jazía morto, porlo desarmar, que ja por nehũa cousa que lle fezessen el nõ leixaría de tomar as armas, se podesse, ante y quería perder moyto do seu sange que llas nõ tomar, que moyto as deseiaua; et nõ era moy sen rrazõ, ca erã as mellores et as mays preçadas que ẽno mũdo auj́a. [+]
1370 CT 1/ 328 Et estando elles en aquela pressa, chegou aa batalla el rrey Rremus de Çezonia por lles acorrer, et tragía cõsygo tres mill caualeyros ou mays, tã ben gisados que nõ uistes mellor. [+]
1370 CT 1/ 328 Et por ende deuemos nós a sseer dos moy bõos os mellores, et dos que y mellor fezeren, nós deuemos a fazer mellor que elles. [+]
1370 CT 1/ 328 Et el rrey Ténçer andaua en aquela batalla sobre hũ caualo que era o mays grãde et mellor de tódoslos outros que y andauã, et era o mays fremoso et o mays ligeyro que y auj́a. [+]
1370 CT 1/ 328 Ante me semellã que tardan moyto. [+]
1370 CT 1/ 344 Et era tã grãde de corpo que mayor nõ podía seer de estado, et semellaua hũa forte cousa a quenquer que o vij́a. [+]
1370 CT 1/ 344 Et foylles moy forte de liurar, ca, ante que o ouuessen sacado do poder dos gregos, morrerõ y ante mays de çẽ caualeyros dos mellores que el tragía; ca, a cõmoquer que elles brauos vĩjnã, ben sey que cõ taes se acharõ que lles endurarã a batalla. [+]
1370 CT 1/ 344 Et agora, sen falla, cobrarã os troyãos et auerán o mellor da batalla. [+]
1370 CT 1/ 347 Et ben me semella que a grã força dos outros os faz saýr afora. [+]
1370 CT 1/ 348 El rrey Emeleus, que era hũ grego estrayo que y nõ foy cõtado, chegou logo y. [+]
1370 CT 1/ 348 Et erã os mellores que podíã seer achados en tódaslas partes de Éufrates. [+]
1370 CT 1/ 352 Et a frol dos mellores caualeyros et de mayor prez que ẽno mũdo ha todos aquí son juntados pera destroyrnos a nós et a nossa terra. [+]
1370 CT 1/ 357 Outrossý hũ sobriño del rrey Toas, que auj́a nome Meles d ' Orep, et justou cõ Çeledonias, yrmão de Éytor, et deulle hũa ferida que lle fezo, mal seu grado, leixar a ssela. [+]
1370 CT 1/ 357 Et fereu o caualo da esporas et foy ferir a Meles d ' Orep de hũa tã grã ferida en meo do uẽtre que logo lle fezo seýr as tripas et os polmões per sóbrelo arçõ da sela. [+]
1370 CT 1/ 357 Duydas d ' Aglús, outrossý yrmão d ' Éytor, justou cõ Emelẽs, que era grego, et dérõsse anbos tã grãdes lançadas, et derribárõsse anbos dos caualos. [+]
1370 CT 1/ 365 Et ben çerto sõo que o cõprará perlo mellor peñor que el ha. [+]
1370 CT 1/ 367 As trégoas que forõ postas cõmo ja auemos dito, forõ tã ben gardadas que mellor nõ podíã. [+]
1370 CT 1/ 367 Et, señores, hũa cousa uos dyrey, et nõ entẽdades que uosla digo gabándome: digo que, se sessudo he Agamenõ, téñome eu por mays sysudo, et ey mays cõdes et mays duques et mays caualeyros et mays gentes que el, et mellor cõssello sabería dar hu conprisse, et mellor sabería enderẽçar a batalla hu fosse mester, et sõo mays apreçebudo et mays engeñoso que el, et sey mellor coñosçer a fin que an as cousas que sse começã a fazer. [+]
1370 CT 1/ 367 Demays, atreuerme ey a justar mellor et endurar mellor o torneo que el, et sabería mellor juntar et acaudillar os nossos caualeyros cõtra os outros cõtrarios, et cometer mellor et rrecollerlos mellor, se mester fosse; et sabería mellor põer as ascoytas et mellor trager a esculca, et sey mellor parar as uelas que el et giarlas mellor, et sey mays agiña dar de comer a hũa grãde oste que el. [+]
1370 CT 1/ 367 Et mays uos digo: sey mellor fazer toda cousa que pertẽesçe a home que he pera moyto et pera seer mellor ẽno tenpo da pressa, quando conpre. [+]
1370 CT 1/ 367 Outrossý sey mellor partir grãde algo per grã gente, a cada hũ cõmo pertẽesçe, et sey mellor uelar de noyte et mellor traballar de día en toda cousa que cũpla de fazer. [+]
1370 CT 1/ 367 Et outrossý sey mellor falar [aas] gentes et dizerlles palauras por que sse elles esforçẽ et acorden cõmjgo. [+]
1370 CT 1/ 367 Demays, sey mellor et mays agiña fazer auinẽça ontre aqueles que andan desauj̃údos, et sey moy ben castigar a aqueles que erran et afaagar aqueles que quero, en tal gisa que por mj̃ga de castigo nõ leixarã de fazer aquelo que pertẽesçe a homes ben cõssellados. [+]
1370 CT 1/ 369 Éytor nõ quiso mays tardar et seýo de Troya tã ben gornido que nõ uistes mellor. [+]
1370 CT 1/ 369 Et el estaua en hũ caualo que fora de terra de Nabia, que era moy forte et moy ligeyro et moy corredor et de que sse el preçaua moyto et de que moyto fiaua; et andaua tã quedo ẽna sela que semellaua que alý fora naçido. [+]
1370 CT 1/ 369 Et estaua tã ben armado que, quenquer que o uisse, ben diría que ẽno mũdo nõ veería mellor formado caualeyro, nẽ de mellor pareçer en armas, nẽ mays atreuudo, nẽ mays fardido, et todo esplandeçía da claridade das suas armas. [+]
1370 CT 1/ 369 En este torneo morrerõ de ánbalas partes seteçẽtos caualeyros, dos mellores et mays fardidos que y auj́a. [+]
1370 CT 1/ 369 Et moytos que este colpe uirõ, que estauã a derredor, tomarõ ende grãde espanto et grã pesar, ca era grã señor et moy poderoso et moy preçado et hũ dos mellores caualeyros de armas que andauã en esta oste dos gregos. [+]
1370 CT 1/ 369 Et segundo que diz a estoria, nõ auj́a estonçe dous caualeyros mays preçados ẽno mũdo nẽ mellores en todas bondades. [+]
1370 CT 1/ 369 Polidamas, aquel caualeyro troyão, era y tã bõo que mellor nõ podería, et quen y estouesse ben entẽdería que nõ era uello nẽ flaco, que os troyãos desbaratauã tã mal aos gregos que todos (que todos) se bañauã en sange. [+]
1370 CT 1/ 369 Mays o grã dano et a grã perda foy dos gregos, et dyzeruos ey cõmo: aueo assý que ẽna oste dos gregos auj́a hũ rrey a que dezíã Pratanor, et era rrey de Boeçia, et era dos mays rricos et mays poderosos et mellores que auj́a en todo Greçia. [+]
1370 CT 1/ 369 Et este era moy bõo caualeyro d ' armas et moy fardido et moy orgulloso, et auj́a tal prez que era o mellor dos bõos. [+]
1370 CT 1/ 369 Et aquelles que erã mays husados de gerras et de batallas et mays entendudos en seu feyto, tyrarõ do cãpo os seus, o mellor et mays passo et mays sen uergonça que poderõ, jndo todos ajuntados et nõ dando a entẽder que sse ýan fogindo, nẽ cõ pauor dos outros. [+]
1370 CT 1/ 369 Et os troyãos, que aquel día ouuerã o mellor da batalla et que forã y moy bõos, ýansse acollendo a ssua çibdade, moy passo et moy de cõtenẽt. [+]
1370 CT 1/ 375 Senores et amjgos, uós sodes os mellores caualeyros que ẽno mũdo ha, et mays rricos et mays preçados et mays nomeados do começo do mũdo acá, que ssabede que aqueles que ante de uós uẽerõ taes forõ et en tal gisa gardarõ seu prez et sua onrra que nũca forõ abaixados de nehũa gente estraya. [+]
1370 CT 1/ 377 Mays eu sey ben, segundo creo, que, ante que elles o ajan morto ou preso, cõmo elles queríã, ante fará taes esporoadas et taes feytos et taes entradas et taes caualarías que el meesmo tomará pauor en ssy, por matar dos mellores et mays onrrados et mays sabedores que éntrelos gregos ha, en gisa que senpre lles ende auerrá mal et tal dano de que sse doyan. [+]
1370 CT 1/ 378 Desý seýo ẽna segunda aaz Eneas, cõ tres mill caualeyros de seus uassalos, todos moy ben armados, et quen lles ben mẽtes parasse assaz semellaría rrica aaz. [+]
1370 CT 1/ 378 Et erã as saetas tã espessas et os dardos que alançauã os hũus aos outros que semellaua que chouj́a, quando choue moyto espesso. [+]
1370 CT 1/ 379 Alý ueeriades moytos bõos caualos cõ coberturas moy rricas et moy apostas, que nõ foy home que mellores uisse. [+]
1370 CT 1/ 384 Et tomou çẽ caualeyros dos mellores que podo escoller et poso toda sua força ẽno matar ou ẽno prender, se podesse, ou de lle fazer algũ grã dãno, en gisa que lle fezesse cõprar carament sua moller que lle tomara. [+]
1370 CT 1/ 386 Et ela o rreçebeu moy ben et fézolle semellança de grãde amor. [+]
1370 CT 1/ 388 Veede uós se he mellor, se por auẽtura algũ de nós acõteçer de seer preso ou rretiúdo, moy de grado o darã por este. [+]
1370 CT 1/ 390 Et pagousse moyto delas, et eu ben sey que, sse por seu querer fosse, que mays quisera rreçeber; mays nõ era seu talẽt dela, nẽ entre elles nõ ouuera cousa achada, nẽ semellãt mostrada, en que ouuesse uilanj́a, nẽ pleito en que nehũ home podesse trautar, nẽ en feyto, nẽ en dito. [+]
1370 CT 1/ 392 Os da oste jazíã moy quedos et auj́ã moy grã pauor, que lles semellaua que seu pleito enpeoraua cada día en aquela batalla, ca forã dos seus moytos mortos et malchagados, onde elles auj́ã grã descõforto. [+]
1370 CT 1/ 392 Et a tẽpestade durou ata que o día uẽo et, depoys que o día chegou, foy o tenpo tã mãsso et tã claro et tã bõo que mellor nõ podería. [+]
1370 CT 1/ 393 Et el leuaua sua loriga moy bõa et moy preçada, et seu escudo ẽno braço, et sua lança moy grossa ẽna mão, que auj́a o ferro moyto agudo et moy tallador, et leuaua en ela hũ pendón de hũ çẽdal uermello, laurado moy rricament a seus synaes. [+]
1370 CT 1/ 393 Estonçe seýo escontra el Hupos, rrey de Larisa, que era tã grãde home et tã forte que semellaua gigãto. [+]
1370 CT 1/ 393 Desý tomou o caualo, que era tã bõo et de tã grã preço que da hũa parte nẽ da outra nõ andaua mellor, et deo a hũ seu donzel que llo gardasse. [+]
1370 CT 1/ 393 Et vĩjnã todos tã ben gisados de todos gornimentos que nehũ rrey nõnos podería mellor gisados trager. [+]
1370 CT 1/ 393 Et quando ueu en cõmo Éytor fazía grã dãno en gregos, leixousse yr a el perla grã pressa moy sañudo, et foylle dar tã grã colpe que o chagou tã mal que a ssela en que Éytor andaua ficou uermella do sange del. [+]
1370 CT 1/ 398 A façe del era uermella cõmo fogo et os cabelos del luzíã assý que semellauã que ardíã, en gisa que a tres légoas o podería home deuisar per noyte escura. [+]
1370 CT 1/ 399 Et el deytaua da boca hũa escuma que semellaua chama, et o sseu bafo semellaua que queymaua o ayro. [+]
1370 CT 1/ 399 Et quando ýa perlo ayro, semellaua o ferro dela que ardía. [+]
1370 CT 1/ 400 Et o que auj́a fegura de home ficou logo ẽno chão et o que semellaua de besta andou depoys grã peça. [+]
1370 CT 1/ 402 Et porque el nõ esteuera alý hu seu padre fora preso, tĩj́ñasse por desauẽturado, ca ben coydaua el que mellor fora defendudo et que o nõ leuarã tã a sseu saluo, sse el estouera presẽt. [+]
1370 CT 1/ 403 Et poys nós este feyto começamos cõtra troyãos, por Deus, nõ lle demos nehũ uagar ata que deles tomemos uẽgança, nẽ os leixemos folgar ata que entẽdamos que elles an o peor da batalla et nós o mellor, et que os ajamos presos ou uẽçudos ou cõquistos. [+]
1370 CT 1/ 403 Mays el fezo todo seu dereyto, ca don Tideus, seu padre, foy o caualeyro mays fardido et mays gerreyro et mellor en armas que nũca çengeu espada, nẽ que ouuo mayor prez nẽ mayor nomeada. [+]
1370 CT 1/ 403 Et por ende gisado he que o bon fillo semelle ao bon padre. [+]
1370 CT 1/ 403 Et quantos sij́ã ẽno cõssello agradesçérõllo moyto, et ouuéronllo por ben, et quisérõlle por ende mellor. [+]
1370 CT 1/ 403 Et ben semella rrazõ que, hu quatro rreys morrerõ, outros moytos caualeyros et outra gente mj̃úda deuj́a morrer. [+]
1370 CT 1/ 408 Señores, ben entẽdemos cõmo nõ podemos sofrer per nehũa maneyra esta pestilençia, nẽ este mal, ca, se nos moyto dura, a toda gisa a morrer nos cõuerrá; ca este odor nos cofonde et nos mata, en tal gisa que os mellores et os mays esforçados de nós son ja tã flacos que nõ poden tomar armas nehũas, sse adur nõ. [+]
1370 CT 1/ 408 Rrógouos que me digades ende a uerdade, ca ben me semella que fazedes pouco rrecado en andar tal ora soos; ca, sse agora mester ouuerdes acorro, nõ sey onde uos veña. [+]
1370 CT 1/ 409 Et erã tã ben penssados et tã ben seruidos que nõ poderíã mellor. [+]
1370 CT 1/ 410 Et segundo me a mj̃ semella, tenpo era de folgar algũus días, se o uós por bẽ touerdes, ca moytos ha ontre nós malchagados et os mays son quebrãtados et fraquos, mays que nũca forõ. [+]
1370 CT 1/ 410 Et ben me semella que nõ poden sofrer este mal de cada día. [+]
1370 CT 1/ 410 Señor, fáçasse o que uós por ben touerdes, mays a mj̃ nõ semella que ben he que lles tã grã trégoa demos, ca uós ben sabedes que os gregos son moyto atreujdos et moyto enganadores, et móuẽnos hũa pleytesía moy sen prol pera nós. [+]
1370 CT 1/ 412 Mays os troyãos nõ quedauã noyte et día por afortelezar sua uila, et leuãtarõ motas moy altas, et fezerõ cárcouas moy fondas, et adubarõ moy ben os muros per u erã baixos, et tódaslas cousas en que entẽderõ que a uila poderíã mellor afortelezar, todo o fezeron ben et conpridament. [+]
1370 CT 1/ 414 Estando en aquelas uistas, Achiles foy veer Éytor, et forõ cõ el ben çẽ caualeyros ou mays dos mellores da oste, ca nõ ouuo y tal que nõ fosse rrey ou almjrãte ou duque. [+]
1370 CT 1/ 414 Alý dezíã en quaes lydes forã mellores ou peores, et quaes justarã, et quaes sse ende partirã, et quaes fogirã, et quaes tornarã. [+]
1370 CT 1/ 414 Et se me eu nõ podera gardar ou defender da força dos uossos braços, ben me semella que me cõuẽera de prender morte a uossas mãos. [+]
1370 CT 1/ 415 Et de cada parte dauã moytos cõsellos, et dezíã moytas rrazões sobre este feyto, cada hũ o que lle mellor semellaua. [+]
1370 CT 1/ 417 Et nõ rreçeauã al ja tãto cõmo veer vĩjr a manãa, et ben lles semellou que, desque naçerã, nũca uirã noyte tã pequena. [+]
1370 CT 1/ 417 Et fezérono hũas encãtadores da t[e]rr[a] de Jndia per tã grã m[a]estría et per tal maneyra que sete uezes ẽno día se tornaua de outras colores moy diuerssas, ca el paresçía hũa uez tã uermello cõmo hũa rrosa moy uermella, outra uez paresçía tã brãco cõmo hũa frol de lilio, outra uez amarelo, outra uez jndio, outra uez preto, outra uez color de çeo, outra uez de tamaña mezcladura et tã fremosa que grã marauilla era. [+]
1370 CT 1/ 417 Demays auj́a en el semellanças et feguras de quantas anjmalias et bestas ẽno mũdo son. [+]
1370 CT 1/ 419 Desý caualgou en çima de hũ palafrén moy bõo et tã preçado que nõ foy quen mellor uisse. [+]
1370 CT 1/ 421 Et uós sodes tã bõo caualeyro et tã preçado et tã paação, per cõmo me a mj̃ semella, que eu nõ quería per nehũa maneyra que entẽdessedes de mj̃ cousa desagisada. [+]
1370 CT 1/ 424 Et este tendillón fora cõprado por moy grãde auer, ca era tã nobre et tã estrayo que ẽno mũdo nũca foy mellor, nẽ ha home ẽno mũdo tã sotil nẽ tã sabedor que podesse dizer en latĩ nẽ en rromãço as feyturas et as marauillas et as uertudes que en el auj́a. [+]
1370 CT 1/ 424 Et des oymays lle yrá a ela moy mellor que ela nõ coydaua, nẽ penssaua. [+]
1370 CT 1/ 426 Depoys que as trégoas dos tres ãnos forõ seýdas et que todos erã folgados et ben sãos, logo en outro día, sen mays tardar, armárõsse tódoslos da oste et os da çidade o mellor que poderõ. [+]
1370 CT 1/ 426 Et leuaua hũ escudo en que leuau[a] pintados dous leões uermellos, et o canpo del era d ' ouro. [+]
1370 CT 1/ 426 Et sabede que cada hũ destes caualeyros perssyãos tragíã duas espadas pera mãtẽer et sofrer mellor o torneo. [+]
1370 CT 1/ 426 Despós estes chegaua el rrey Santipos et el rrey Felis, que erã caualeyros de grã prez et de grã coraçõ et dos mellores da oste. [+]
1370 CT 1/ 426 Et todos apostauã suas azes o mellor que podíã. [+]
1370 CT 1/ 426 Et poys que tódoslos gregos et os troyãos ouueron suas azes apostadas o mellor que poderõ, alý pareçíã tã rricas et tã grãdes cõpañas et tã estrayas et tã marauillosas que esto sería hũa grã marauilla de cõtar. [+]
1370 CT 1/ 426 Mays Éytor, que auj́a o mayor prez en armas et a melloría dos de Troya, agillou cõtra elles cõ todas suas cõpañas, que leuaua ben acaudilladas. [+]
1370 CT 1/ 426 Et quando os calçedonjos virõ que seu señor, el rrey Felis, era morto, forõ tã coytados que mays nõ podíã et, cõ grã saña que ouueron, forõ ferir os troyãos tã cruament que semellaua que sse bañauã ẽno sange deles. [+]
1370 CT 1/ 426 Et, cõ todo esto, Éytor fora maldesbaratado, se lle Troylos mays tardar, ca foy alý, per força, mouudo do cãpo, et perdeu moytos dos mellores et mays preçados caualeyros que cõsigo tragía. [+]
1370 CT 1/ 426 Et uedes esta espada que eu teño en esta mão, pero uos semella fea, ssabede que anda bañada moy ben en sange de rreys, que oie en esta ora matou tres. [+]
1370 CT 1/ 426 Don Éytor, nõ ha moyto tenpo que uos uj de mao talẽt en este torneo, et ben me semella que sabor ouuerades de yr folgar. [+]
1370 CT 1/ 426 Et grã dereyto he de auer de uós pauor, ca eu nõ ueio aquí hũ home tã desassemellado cõmo uós; ca ueio todo uosso corpo tinto de sange et uós tal cousa cobijçades por que uos cõuerrá leixar a cõpaña dessa espada que tragedes. [+]
1370 CT 1/ 426 Pero ben sey que a nõ pode trager mellor caualeyro que uós, nẽ de tã grã força, nẽ que sse assý faça temer. [+]
1370 CT 1/ 426 Et seus uassalos fezeron y tã ben porlo liurar que mellor nõ poderíã, et foy liure. [+]
1370 CT 1/ 431 Et el por ende fezo esporoada escontra el, cõmo eu vj, et derriboo do caualo et matoulle çẽ caualeyros dos mellores que el tragía. [+]
1370 CT 1/ 431 Et mays che digo: nõ era Troylos uilão pera seer assý rroubado nẽ poñorado de nehũ, ca ben sey que ẽno mũdo nõ ha mellor caualeyro que el. [+]
1370 CT 1/ 431 Tórnate pera teu señor, et soúdamo moyto, et dille que, se me el quer ben, que eu faría torto se lle mal quisesse, quando mo el mays nõ mereçesse, pero aýnda tamaño ben nõ lle quero por que lle a el mellor vaa do que ante lle ýa. [+]
1370 CT 1/ 431 Troylos, que andaua moy loução et moy ledo ẽno caualo de Diomedes, que era tã bõo que nũca foy quen mellor uisse, cobreusse ben de seu escudo et apertou ben seu elmo. [+]
1370 CT 1/ 436 Et hũ m[a]estre moy sabedor, a que dezíã maestre Booz de Pula, et era o mellor m[a]estre en selorgía que auj́a ẽno mũdo, penssou da chaga a Éytor. [+]
1370 CT 1/ 436 O primeyro era de liste preçioso et moy fremoso et moy grãde, et o segũdo de jaspe uerde et uermello, et o terçeyro de míchel, et o cuarto de gargates. [+]
1370 CT 1/ 436 Et as duas destas jmágẽes erã de figura de donzelas, et erã tã fremosas et tã ben feytas et tã ben oosmadas et tã ben acordadas que mellor nõ podíã. [+]
1370 CT 1/ 436 Et quen parasse mẽtes a suas feytura derí[a] que semellauã ángeos, tã fremosas erã. [+]
1370 CT 1/ 436 Et hũa das donzelas, a que paresçj́a mellor, tĩjña hũ espello d ' ouro ẽna mão, tã claro et tã fremoso que ẽno mũdo nõ ha cousa que mays clar[a] podesse seer. [+]
1370 CT 1/ 438 Outrossý mostraua naues cõmo ýan singrando perlo mar, et a todos semellaua que assý era uerdadeyrament. [+]
1370 CT 1/ 438 Os mernios son feos et de maa semellança et escarniçados tãto en suas feyturas que esto he hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 438 Depoys desto tiraua aquela ymagẽ hũas serpes moy f[e]as et moy espantosas, et semellaua que uoauã, et lançaua hũas jmágẽes tã feas que era hũ grãde espanto, et fazía todo aquesto que uos ey cõtado por mostrar as estrañezas das naturas. [+]
1370 CT 1/ 440 Et da outra parte en dereyto estaua hũ rrapaz pequeno, posto per encãtamento et leuãtado en pe, curuado et enrriçado, et fazía semellãt de sañudo, et tijña ẽna mão hũa pelota pequena, et asynaua pera a deytar á agia, et ela fogía et voaua ata que a pelota passaua per ela. [+]
1370 CT 1/ 440 Et esto fazía cada día doze uezes, et tã en punto que a agia estaua queda en seu lugar et o rrapazeio tomaua sua pelota ẽna mão et estaua quedo, log[o] a ymagẽ lançaua nouas froles, de mellor color que as primeyras. [+]
1370 CT 1/ 441 A jmagẽ do donzel que estaua ẽno quarto piar, cõmo uos ey cõtado, era de grã ualor et encãtada per grã gisa, que todos aqueles que entrauã ẽna cámara et tĩjnã mẽtes aa jmagen (et) tódasla catauã, et [a] todos dau[a] a entẽder per synal o que lles estaría mellor de fazer. [+]
1370 CT 1/ 441 Et mostráualles quando y tardauã moyto, ou quando y falauã mays do que deuj́ã todo per semellança, ou quando lles estaua ben de estar y ou de se yr logo. [+]
1370 CT 1/ 445 Et eu daruos ey este caualo, ca, poys o uosso auedes perdido, nõ podedes achar mellor. [+]
1370 CT 1/ 445 Et eu ben ssey que o nõ pode auer mellor que el, nẽ que mays y ualla. [+]
1370 CT 1/ 445 Mays pero, se me mãdardes que guarde este, gardarlo ey eu o mellor que poder, que o nõ partirey de mj̃, sse per força nõ for. [+]
1370 CT 1/ 451 Et fazía tã grã doo que semellaua sandía et que era fora de seu siso. [+]
1370 CT 1/ 453 Et leuaua seu elmo de Pauj́a enlaçado ẽna cabeça, et leuaua o rrostro moy uermello et os ollos jnchados cõ saña et mays uermellos que hũa rrosa, et ýa mays brauo que hũ leõ. [+]
1370 CT 1/ 457 Et ben uos semellaría que nõ sabíã nada de couardez. [+]
1370 CT 1/ 457 Outrossý Polidamas andaua y moy bõo, et tãtos deles mataua et chagaua que semellaua que sse bañaua ẽno sange deles. [+]
1370 CT 1/ 457 Et fazía tãtas bõas caualarías que ben semellaua fillo d ' algo, et fazíalles moy caro conprar algũ dano, se o deles rreçebía. [+]
1370 CT 1/ 457 Sabede que os mays deles, todos o fazíã tã ben que nõ podíã mellor. [+]
1370 CT 1/ 457 Mays todo esto nõ tĩjña prol, ca depoys que a gente he desbaratada, adur pode seer cobrada, mayormẽt que ja erã dez mill caualeyros ou mays entrados ẽna uila, que nõ fazíã semellança de tornar. [+]
1370 CT 1/ 460 Agora he ja grã mal et grã morte et grã desonrra esta que sofremos et ja semella que nõ somos caualeyros. [+]
1370 CT 1/ 461 Et ferírõnos tã brauament et tã sen piadade que os enpuxarõ, querendo ou nõ, hũa grã peça perlos chãos, de tal gisa que desta uez nõ foy o mellor da batalla dos gregos. [+]
1370 CT 1/ 461 Et ẽna çidade dauã grãdes gritos et outrossý ẽnas tendas, et tã grãde era o rroýdo et a uolta que fazíã et as feridas que sse dauã que semellaua que a terra sse quería somyr. [+]
1370 CT 1/ 461 Et fazía colpes tã esquiuos et tã synalados que nõ ha home que o creer podesse, ca el nũca tĩjña mẽtes senõ hu uij́a a mayor pressa et os mellores caualeyros et mays fortes, et alý ýa ferir. [+]
1370 CT 1/ 469 Et pois que llas ouuerõ uestidas, semellaua que era uiuo, saluo ende que nõ estaua asentado. [+]
1370 CT 1/ 469 Et poserõ suas uelas o mellor que entenderõ. [+]
1370 CT 1/ 471 Estes maestres fezerõ quatro ymágẽes d ' ouro, yguaes en todo ditadas, et as duas semellauã de mãçebos et duas de uellos. [+]
1370 CT 1/ 471 Et diz a estoria que o primeyro era de jagonça muy preçada et moy fremosa, laurado tã noblement que era marauilla; et o outro era de p[r]asmos uerdes, tã bem laurado que mellor nõ podería; et o terçeyro era de hũa pedra moy preçiosa a que dizíã jaqueina, que he achada en moy poucos lugares et por eso he mays cara et á bem çem uirtudes. [+]
1370 CT 1/ 471 Et pois que este tabernáculo fuj alçado, semellaua o çeo quando estaua bẽ estrelado. [+]
1370 CT 1/ 471 Et pois que todo esto ouuerõ acabado, fezerõ hũa ymagẽ, mays rrica et mays aposta que nũca ome ẽno mũdo outra tal ueu; ca tomarõ aqueles maestres pedras çafíjs et esmeraldas et almarinas et sardis et topazas, et fezérõnas todas moer en poluos, et desí fondérõnas cõ ouro, et deytarõ delas en hũ molde uão que fezerõ d ' ouro, o mays fremoso et o mellor feyto que poderõ fazer, a fegura d ' ome. [+]
1370 CT 1/ 471 Éutor fuy o mellor dos mellores et o mayor en tódaslas bondades. [+]
1370 CT 1/ 475 Hvn día auẽo así que tódoslos rreys et os senores et os mellores prínçipes et senores da hoste forõ ajuntados por auer seu cõsello. [+]
1370 CT 1/ 475 Et bẽ uos digo, senores, que esto nõ quero cõsentir, ca me semella cousa moy esquiua et moy sen rrazõ. [+]
1370 CT 1/ 475 Et nõ me pago ende nẽ me semella bem que Agamenõ cõstrenga mj̃, nẽ mĩa gente, nẽ cousa que eu aia a demãdar. [+]
1370 CT 1/ 478 Poys que Agamenõ ouuo sua rrazõ acabada, tódoslos rreys et condes et duques et senores falauã sobre este feyto, cada hũ o que lle semellaua; mays Palomades fazía todo seu poder que a esleeçõ caese sobr ' el. [+]
1370 CT 1/ 480 Despois que el rrey Príamos ouuo sua rrazõ acabada, aos troyaos prouuo muyto, et touerõ por bem que seýse cõ elles aa batalla, ca entendíã que seríã por ende mays ardidos et mays esforçados, et faríã por ende mellor batalla et mellor fazenda. [+]
1370 CT 1/ 480 Et, despois que forõ fora ẽnos canpos, a alende as barreyras, partirõ muy bẽ suas azes et guisárõse o mellor que poderõ. [+]
1370 CT 1/ 480 Et diz o conto que nõ ouuo, de hũa parte nẽ da outra, quen mellores feytos fezese per suas mãos que el rrey Príamos, ca tãto acoytou alí seus ẽemigos et tãtos matou deles et tãto fezo y d ' armas que d ' ánbaslas partes gãanou y grã plez. [+]
1370 CT 1/ 480 Entõçe chegou rrey Neutálamos, que era señor de Córdoua, o mays ardido et o mays hurgulloso et o mays ualente caualeyro que éntrelos gregos andaua et mellor en armas. [+]
1370 CT 1/ 480 Mays el rrey Serpedóm ouuo o mellor deste pleito. [+]
1370 CT 1/ 483 Mays el fezo cõmo sesudo: tomou tres mill caualeyros dos mellores et dos mays sesudos et mays ardidos, et foy ferir ẽnos gregos muy brauament. [+]
1370 CT 1/ 483 Et cõmoquer que muytos bõos caualeyros d ' ánbaslas partes fezerõ muytas bõas caualarías en esta batalla, sobre todos el rrey Príamos fezo y mellores, ca el per suas mãos chagou et derribou et maltrouxo moytos bõos caualeyros et prendeu moytos outros. [+]
1370 CT 1/ 483 Et diz a estoria que el fezo mellor et gãanou y mellor preço que os mellores tres que y uẽerõ. [+]
1370 CT 1/ 485 Et fórõse cõ el dez caualeyros dos mellores de sua cõpaña. [+]
1370 CT 1/ 487 Mays, sen falla, el fezera muyto de seu proueyto nõ vĩjnr y aquel día, et muyto lle uẽera ende mellor, ca moyto por seu mal uẽera y aquela uez; ca ante que se ende partise, leuou cõsigo sua morte; ca Políçena, que y uẽo, fuj rrazõ et maneyra por que el perdese sua uida, cõmo adeante oyredes. [+]
1370 CT 1/ 488 Et tã bẽ lle nẽbraua a nariz, cõmo o auía feyto, et a gargãta et os braços et as mãos et os dedos, cõmo erã longos et delgados et chãos et dereytos, et os seus cabelos cõmo erã fremosos, que semellauã fíos d ' ouro, cõmo se os teuese ante sy. [+]
1370 CT 1/ 488 Et semelláualle que lle ardía todo. [+]
1370 CT 1/ 489 Et muyto ameúde perdía sua color et tornaua amarelo et uermello, et outras uezes se lle tomaua hũ frío moy grand sen mesura, et outras uezes grã caentura. [+]
1370 CT 1/ 489 Et ben me semella que estaua prestes o amor pera me prender, et enlaçoume en tal guisa que lle nõ poso fugir nẽ escapar a nihũa parte. [+]
1370 CT 1/ 489 Et semella que sõo Narçise, que morreu porla sua soonbra, porque a nõ podo auer. [+]
1370 CT 1/ 493 Et esto quer et esto uos demãda et d ' auer a Políçena por moller, ca, sen falla, se ela cõ el for casada, esta auerá por marido o mellor caualeyro et o mays ardido et o mays cortés que ẽno mũdo á. [+]
1370 CT 1/ 494 Agora ey do que cobijçaua et bẽ entendo que os dioses se pagã de mj̃, pois que quiserõ que eu achase cõsello por que podese conprir mĩa uoontade et meu prazer, en guisa que senpre me yrá mellor et auerey ende prazer et alegría, ca auerey a cousa (a cousa) do mũdo que mays deseio; et, sen falla, se a esto nõ chegara, eu tomara a morte sen dultança. [+]
1370 CT 1/ 495 Et por ende, se a uós prouuer, bẽ me semella que deuiades querer tal pleito. [+]
1370 CT 1/ 496 Et se lla eu asý der loucament, grã loucura faría se o desto creer, ca eu ueio muytos rreys et muytos prínçipes mays rricos ca el, et mellores á ẽna hoste ca el. [+]
1370 CT 1/ 497 Mays, se falir, nõ faço sen rrazõ, ca me uençeu et me tẽ presso o amor, per tal força que bem me semella que aio perdudo o siso. [+]
1370 CT 1/ 497 Entõçe sería eu rrico et sería o mellor dos mellores. [+]
1370 CT 1/ 500 Outro día de grã manãa fezo Achiles ajuntar tódoslos mellores da hoste: rreys et duques et condes et almirantes et tódoslos outros que erã prínçipes et coudillos. [+]
1370 CT 1/ 500 Por ende bẽ uoslo diría et bẽ me semellaría tenpo que nos tornasemos d ' aquí pera nosas terras et leyxasemos esta perfía, que fuj cõmeçada sandiament por nada, et que nos partisemos desta lazeyra et nos tornasemos aas terras uiçosas en que naçemos. [+]
1370 CT 1/ 502 Et este cõsello fora mellor ẽno cõmeço, que nõ agora, et tardastes cõ el muyto. [+]
1370 CT 1/ 503 Semella agora que se nos uay chegando cõmo posamos cõquerer a nossos ẽemigos; mays, parlos dioses que ẽnos çeos som, se quantos á ẽna hoste loasen esta rrazõ et este cõsello, et se outorgasem que nos d ' aquí partisemos sen algũas bõas pleytesías, taes de que nós ficasemos onrrados et pagados, eu ante quiría seer espedaçado et desnenbrado ca sseer en este cõsello, nẽ o outorgar. [+]
1370 CT 1/ 506 Et da outra parte seýamse os troyãos, tã bẽ guisados de batalla et tã bẽ gornidos que mellor nõ poderíã, ca eles tragíã suas lorigas moy boas et muy preçadas, et uĩjnam gornidos de gornimentos muy rricos et muy nobles, et tragíã suas cuberturas tendudas et seus pendões de seus sin[a]es, cada hũ de qual guissa era. [+]
1370 CT 1/ 506 Et logo, sen detẽemento, fuj ferir a Deýfebus, a todo seu poder, per çima do escudo, en que tragía p(r)intado hũ leóm d ' ouro et o canpo uermello, et tã brauament o fereu que Deýfebus senteu pasar o pendóm per a par do peyto. [+]
1370 CT 1/ 506 Et mais de dez mill deles desçenderõ aas tendas, et nõ ouuerõ outro defendemento senõ elas et os tendillões, et aquelas erã suas torres et seus muros, et alý se defendíã o mellor que podíã. [+]
1370 CT 1/ 512 Et bẽ o meresçeu, que os mellores tres que y ouuo nõ fezerõ tãto cõmo el soo, ca vijnt azes uençeu de que os gregos auíã o peor. [+]
1370 CT 1/ 517 Outrossý por el rrey Serpedóm fezerõ todos moy grã doo et moy grã chãto, et todos se teuerõ por mays fracos et por moy coytados, poys que o auíã perdudo, ca en toda a uila nõ auía mays preçado, nẽ mais amado ca el, nẽ que mellor defendese a sy et aos seus. [+]
1370 CT 1/ 517 Por ende teño por rrazõ et por dereyto, se a uós prouuer, que o alçemos por prínçipe, ca ben me semella que nõ á entre nós quen mays ualla, nẽ [en] quen se acorden todos, nẽ en quen mais poucos desacordem. [+]
1370 CT 1/ 522 Et eu sobre esto nõ uos farey longa rrazõ, ca tã ben o ssabedes cõmo nós ou mellor. [+]
1370 CT 1/ 522 Demays, an ja perdudo a Éytor, que era seu defendedor et seu escudo et sua asperança, et era o mellor caualeyro en armas et en todas bondades que en Troya auj́a, et uós o matastes cõ uossas mãos, a pesar dos de Troya. [+]
1370 CT 1/ 522 Mays agora nos podedes fazer ledos et esforçados et ardidos et darnos tã grãde ardimento et tã grã coraçõ que os da uila auerán o peor et nós o mellor. [+]
1370 CT 1/ 522 Et a mj̃ semella que este cõssello he leal et dereyto et proueytoso, qual deue home a dar a seu amjgo. [+]
1370 CT 1/ 525 Don Vlixas, nũca uj nẽ oý, nẽ coydo oýr nẽ veer home que mellor que uós sábea dar grã cõssello. [+]
1370 CT 1/ 525 Et eu ben sey, et tenpo ha que o soybe, que uós amades meu ben et mj̃a onrra et que me cõssellades o mellor que uós sabedes et entẽdedes. [+]
1370 CT 1/ 525 ¿Seméllauos que fora mellor de tornarẽ a seus rreynos ledos et en paz pera os rreger, et outrossý mãtẽer seus fillos et suas molleres et seus naturaes, que leixarõ pobres et desanparados, ante que morrer aquí a maos dos troyãos et ficar en esta terra? [+]
1370 CT 1/ 525 Que tãta he a gente que o cõprou et cõprará, que ben creo que nũca o mũdo será poblado cõmo ante era, ca ben ueio eu que de tódaslas partes do mũdo as gentes forõ aquí ajuntadas et morrerõ ende y os mellores. [+]
1370 CT 1/ 525 Et este cõssello será mellor et mays proueytoso que o que uós cõssellades a mj̃. [+]
1370 CT 1/ 529 Et des oymays ben nos podemos tornar, mays desd ' aquí adeãt ben me semella que o ssiso et a loucura et o dãno et a gaãça et a loor et o posfaço et o prez, quer seia bõo ou mao, sen uós o aueremos. [+]
1370 CT 1/ 530 Et uós semellades ben a uosso padre, et nõ sse uos oluidou o que el fezera, et sodes tã ardido et tã prestes que moyto a çerca estades de fazerdes tal ou peor cõmo el fezo. [+]
1370 CT 1/ 532 Et en este primeyro torneo que cõ elles ouuermos, os cometamos de tal gisa que mays de mill fiquen ẽno cãpo mortos, dos mellores et dos mays ardidos. [+]
1370 CT 1/ 534 Et cõmo a mj̃ semella, aýnda Menelao nõ coñosçe ben os troyãos, ca diz que nõ an ontre ssy esforço nẽ poder desque perderõ a Éytor, nẽ ha entre elles quen moyto ualla en armas. [+]
1370 CT 1/ 534 Et toda a onrra deste feyto será uossa, et por elles agora aueren o mellor deste feyto nõ uos auedes por ende a desmayar. [+]
1370 CT 1/ 535 Et aquela uez foy moy ben agardado dos seus, ca mays de trij̃ta mill caualeyros o agardauã aquel día, que ja mays nũca sse del partirõ, tãto ouueron sabor de uẽçer aquel torneo et de fazer partir seus ẽemjgos de alý aontados; et, sen falla, assý o esforçarõ que elles ouueron aquel día o mellor da batalla et os gregos o peor. [+]
1370 CT 1/ 540 Et, sen falla, eu deuj́a moyto a penssar en este feyto, et assý o farey, ca eu foy en este feyto moy aleyuosa et moy uil, et mudey o meu coraçõ moy ligeyrament; ca eu auj́a por amjgo o mellor caualeyro que nũca donzela ouuo et, se eu fezesse agisado, amaría a todos aquelles que el amasse, et quería mal a todos aqueles a que el mal quisesse. [+]
1370 CT 1/ 540 Mays cõuẽome de curar de mj̃, ca era moy desanparada et deytada de todo ben; cõmoquer que eu fezesse maldade, tomey o mellor do jogo, ca algũas uezes ey agora alegría ẽno coraçõ. [+]
1370 CT 1/ 544 Estonçe mãdou chamar Achiles todos seus caualeyros, et fézoos moy ben armar, et mãdou a todos uestir sobresynaes de púrpuras uermellos por sse coñosçerẽ por ende mellor. [+]
1370 CT 1/ 544 Et poys que todo esto foy feyto, fézoos vĩjr ante ssy, et parou sua aaz deles cõmo entẽdeu que mellor apostados yríã. [+]
1370 CT 1/ 544 Amjgos et uassalos, moyto me pesa porque cõuosco nõ uou et par de morte me semella, ca ben ueio que jdes sen señor; mays pero rrógouos que nõ leixedes por ende de seer moy bõos et de fazer bõas caualarías. [+]
1370 CT 1/ 544 Et ben semellaua que nõ poderíã seer desbaratados lygeyrament, nẽ maltreytos, nẽ enpuxados de alý. [+]
1370 CT 1/ 544 Ca elles o fezeron tã ben que nõ poderíã mellor. [+]
1370 CT 1/ 544 Et leuárõlles en este desbarato çẽ tẽdas das mellores et mays rricas que ẽna oste auj́a. [+]
1370 CT 1/ 547 Et ben lle semellaua que, sse Troylos moyto uiuesse, gregos seríã destroýdos pera senpre. [+]
1370 CT 1/ 548 Mays agora sse pareçerá qual de nós era mellor caualeyro pera seer entendedor de hũa donzela. [+]
1370 CT 1/ 549 Agora leixa o conto a falar de aquesto por cõtar a rrazõ que o amor ouuo cõ AchilesvQuando Achiles soubo que çẽ caualeyros dos seus forã mortos ẽna batalla et que os outros tornarã malchagados, foy moy sañudo, et penssou de yr aa batalla en outro día, pero nẽbrousse logo cõmo amara Políçena, et semelloulle çertament que lle dezía o amor esta rrazõ: -¿Que farás, Achiles? [+]
1370 CT 1/ 549 Mays tu, Achiles, nõ es atal, nẽ me semella que ás coyta de amor, ca se [a] tu ouuesses nõ penssarías en gerra, ante penssarías de pedir a tua señor merçee. [+]
1370 CT 1/ 550 Desque Achiles hũa grã peça jouuo assý penssando, semelloulle çertament que lle dezía a proheza tal rrazõ: -¿En que penssas, Achiles? [+]
1370 CT 1/ 550 Et des oymays ben me semella que el te ten en seu laço et faz de tj o que quer. [+]
1370 CT 1/ 551 Outro día gran manãa, forõ os gregos et os da çidade ajuntados en hũus grãdes chãos pera auer sua batalla, tan bẽ gisados de cada parte que mellor nõ poderíã. [+]
1370 CT 1/ 551 Et quando seýan da çidade, nõ uos semellaría que sse defender queríã, ante semellaua que queríã matar et destroýr os que alý estauã. [+]
1370 CT 1/ 551 Mays a mayor perda era dos gregos, ca Troylos fazía tã marauillosas caualarías que todo o cãpo leixaua uermello de sange et cuberto de mortos per u ýa. [+]
1370 CT 1/ 552 Mays pero toda a melloría da batalla era dos troyãos, ca en tan pouco tijñan seus ẽemjgos et tã pouco os dultauan ja que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 552 Et achouse cõ hũ caualeyro, fillo del rrey Príamo, a que dizíã Bron de Jumel, que era muyto aposto caualeyro. [+]
1370 CT 1/ 552 Et erã dous mill ou mais de bõos caualeyros et ardidos et ualentes, et andauã tã bẽ armados et tã ben encaualgados que mellor nõ poderíã. [+]
1370 CT 1/ 558 Mais agora bem me semella que achou despois outro cõsello et outro siso, et pésame muyto de coraçõ, ca temo muyto et ey grã pauor de nos vĩjnr ende mal. [+]
1370 CT 1/ 559 Et tragíã suas azes tã bem acabdelladas que mellor nõ poderí[ã]. [+]
1370 CT 1/ 564 Mais el leixará y o mellor p(r)inor que ouuer, se eu poso. [+]
1370 CT 1/ 565 Que nũca fuj caualeyro mais guerreyro, nẽ mais forte, nẽ mais ardido, nẽ mais graado, nẽ de mellores maneyras, nẽ que mellor ajudase quen auj́a d ' ajudar. [+]
1370 CT 1/ 567 Et andauã tã coytados que semellauã que meos mortos erã, et nõ fillauã conforto en cousa do mũdo que fose. [+]
1370 CT 1/ 570 Et nõ se deue marauillar njhũ dela ordir et engeñar a morte de Achiles por qualquer maneyra del mellor podese tomar uingança, ca fortement era coytada por seus fillos. [+]
1370 CT 1/ 570 Et quando Paris chegou a ela, achoua moy triste et moy c(on)oytada, et começoua de confortar o mellor que el pode. [+]
1370 CT 1/ 572 Et a rreýna enujou logo, sem mays tardar, a Achiles seu mãdadeyro, o mais cortés et de mellor palaura que ela podo achar. [+]
1370 CT 1/ 572 Et este he o mellor cõsello que ia eles podem fazer. [+]
1370 CT 1/ 573 Et fuj tã pagado do mandado que oýa, que ia mais en nihũ tenpo nũca ouuo tã grã plazer, nẽ tã grande alegría, ca alí lle semellou que aquelo que seu coraçõ cobijçaua mais que outra cousa, que aquela tina ia en seu poder. [+]
1370 CT 1/ 575 Et por ende taes cõpaneyros busca que seiã uerdadeyros et leaes et fortes et cometedores, et seiã os mellores que tu auer poderes, ca el he tã hurgulloso et tã ardido et tã ualent que aduro et con grã traballo o poderás chegar a morte. [+]
1370 CT 1/ 575 Outro día grã manãa escolleu Paris vijnt caualleyros, daqueles que o mellor ajudaríã et que mais erã pera este feyto. [+]
1370 CT 1/ 576 Et pois que uẽo o día, atendeu porla ora en que auýa a yr ao tenplo, et semelláualle o día muy longo, et creçíãlle coydados desuariados, que hũa uez pensaua que a rreýna nõ uẽese y, outra uez pensaua que el nõ chegase ao tenplo aa ora que deuj́a a chegar. [+]
1370 CT 1/ 577 Rrey, agora me semella que uós conpraredes carament este amor et esta drudaría. [+]
1370 CT 1/ 582 Despois desto, enujou el rrey Agamenõ a el rrey Príamus que lle prouuese que Achiles ouuese sepultura cõmo era dereyto, ca, sen falla, rrazõ era de tã bõo caualeyro, et en que ouuera tãta franqueza, et que era o mellor dos mellores, et que tã honrrado era et tã preçado, que ouuese sepultura honrrada. [+]
1370 CT 1/ 584 Mais dígao o mellor que souber, et seia muy ben ascoytado et obidientmẽt, ca eu ben sey que nõ uiuemos aquí en grã uiço, que poucos ay a que nõ despraza et que ende ia nõ seiã enfadados deste feyto. [+]
1370 CT 1/ 585 Pasado terçer día, tódoslos mais sesudos et os mellores dos gregos se acordarõ que fosen demãdar rresposta dos dioses. [+]
1370 CT 1/ 585 Mais hũa cousa veio agora que me semella bon cõsello, que logo, sen mais tardar, enuiaredes mandadeyro a [hũ] rrey d ' España a que dizẽ Licomedis, ca el criou aquel donzel. [+]
1370 CT 1/ 585 Et semella tã bem a seu padre en tódaslas feyturas, que nõ á õme que o ueia que nõ diga que aquel he meesmo et que nõ errou seu padre. [+]
1370 CT 1/ 586 Et a mj̃ téñame por couardo [quen]quer, que [me] semella [que] el fezo pouco siso en leyxar en casa suas armas. [+]
1370 CT 1/ 588 Et el andaua en muy bõo caualo, muy fremoso et moy ligeyro et tal que en todo Greçia nõ auía mellor. [+]
1370 CT 1/ 588 Et tragía hũa cubertura de púrpura uermella et seus sinaes. [+]
1370 CT 1/ 591 Ca ia de mj̃ nũca seriades uingada, ca per mj̃ perdestes os uosos fillos, que erã muyto ardidos et muy louçãos et moyto ensinados, que ẽno mũdo nõ auía caualeyros mellores, nẽ mais preçados, nẽ mais grãados, nẽ de mellor talente, ca eles erã omildosos contra os amigos et en todo mellor dos mellores. [+]
1370 CT 1/ 594 Et o moymento era tã rrico et tã fremoso que nũca fillo de rrey jouuo en mellor. [+]
1370 CT 1/ 594 Et os mellores maestres que poderõ achar fezerõ hũ betume de sange d[e] dragóm et sarrarõ cõ el o moymẽto. [+]
1370 CT 1/ 595 Elles tijnã a uila muy forte et os muros dela muy fortes, et nõ de tápea, ante erã de mármor jalne et negra et uermella et uis. [+]
1370 CT 1/ 604 Et a rreýna Pantaselõna uestío hũa loriga muy preçada et tã branca cõmo a neue, et era tã bẽ tallada et tã ligeyra que nũca fuj õme que mellor uise. [+]
1370 CT 1/ 604 Et desque fuj armada, paresçía tã bẽ tallada que nũca fuj ome que mellor uise, nẽ corpo tã bẽ tallado, nẽ mais fremosa en armas. [+]
1370 CT 1/ 604 Et tãto rreluzíã que semellauã que erã [d] ' ouro. [+]
1370 CT 1/ 604 Et quen as uise, bẽ podería dizer que nũca uira tãta conpaña tã bẽ guisada, nẽ mellor armada, nẽ que paresçese tã bem, nẽ mais aviuada, nẽ mais hurgullosa. [+]
1370 CT 1/ 605 Et todos uĩjnã rretraendo que a rreýna fezera bẽ aquel día et en dereyto deuía ende a auer preço, ca ela, per suas mãos, matou ende mais que os mellores dous que y ouue. [+]
1370 CT 1/ 605 Et aquela noyte lle fezerõ moyta honrra, et touérõna en grã uiço, et en grã plazer, en todas aquelas cousas que entenderõ que mellor sería. [+]
1370 CT 1/ 613 Et alí chegou Pirus Noutálamos, encaualgado en hũ caualo d ' España, tã fremoso et tã ligeyro et tã ualente que nõ acharíã en nihũ lugar mellor. [+]
1370 CT 1/ 613 Et desque õme naçeu nũca ueu caualeyro mellor pareçer en armas, nẽ que mais semellase ualente et ardido. [+]
1370 CT 1/ 613 Et muyto ag(u)ina o dará a entender, ca, cõmoquer que el fose muy pequeno de días, nõno semellaua ẽnos feytos, ante diriades que era caualeyro ẽna mellor ydade que podería ẽno mũdo seer. [+]
1370 CT 1/ 613 Sabede que eles o fezerõ atã bem que mellor nõ podíã, que per força et perlas topadas dos caualos fezerõ fazer afora os mermidões, et trouxérõnos muy mal. [+]
1370 CT 1/ 613 Et fezo y tãto aquela uez que a sua espada fuj y tã temuda et tã dobrada que os mellores caualeyros et mays hurgullosos, eses lle dauã o canpo per u ýa. [+]
1370 CT 1/ 613 Et eu uos juro perlos dioses que ia mais nũca tome armas, nẽ entre en torneo, se oie este día nõ for nosa a melloría desta batalla. [+]
1370 CT 1/ 613 Et sabe tu que nõ á ẽno mũdo gente que eu tãto desame cõmo a gregos, et sobre todos a ti desamo, porque teu padre Achiles matou a Éutor, que era muy bõo caualeyro et de muy bõo coraçõ, et que se mellor cõbatía de quantos ẽno mũdo son, et era tal que uençía a todos de preço et de franqueza. [+]
1370 CT 1/ 613 Et per u el chegaua toda a terra fazía uermella cõ sange de muytos bõos caualeyros ardidos et ualentes. [+]
1370 CT 1/ 613 Pero muytas uezes perdía y das suas donzelas, das mellores et das mais preçadas que ela tragía. [+]
1370 CT 1/ 621 Et tã grã sabor auíã de se matar que nõ podíã entender quaes auíã o mellor da batalla, así estaua espesa. [+]
1370 CT 1/ 626 Et por ende semellarme ýa bõo cõsello, pois que Pares he morto, de a entregar aos gregos, ca a nós nõ he por ende honrra de a tẽer, nẽ se nos pode ende seguir bẽ, mais todauía se nos pode ende seguir mal et dãno. [+]
1370 CT 1/ 628 Dom Anfímacos, creede que de nos cõbater cõ os gregos, nẽ solament de o prouar, en esto nõ falemos, ca ia o poder noso nõ he de os sofrer en batalla, nẽ he bõo cõsello d ' abrir portas contra eles nẽ seýr alá, [et a mj̃ semella que a guerra he muyto acabada] quanto da nosa parte. [+]
1370 CT 1/ 628 Et nõno tẽemos ia en al senõ en fazer quanto mellor podermos. [+]
1370 CT 1/ 630 Et eu dulto que tẽem pensada algũa braueza ou algũa maldade, ca eles son ẽna uila tã apoderados et tã parentados que dos mellores que son ẽna uila fazẽ sua uoontade, et fazerlles am cõsentir tódaslas cousas que cometer quiserẽ. [+]
1370 CT 1/ 630 Et por ende, meu fillo, cõtigo quero falar sobre este feyto, ca ẽno mũdo nõ ey mellor amigo, nẽ tã bõo. [+]
1370 CT 1/ 630 Padre señor, eu de grado farey uoso mãdado, et pouco nẽ muyto nõno rreçeo, que me semella que he grã proueyto et grã bem. [+]
1370 CT 1/ 636 Et comeron tã bẽ et tã uiçosament que mellor nõ podíã. [+]
1370 CT 1/ 637 Bem me semella que nõ sodes omes, nẽ uos doedes do que perdestes. [+]
1370 CT 1/ 637 Et destes quatro somos todos neptos, et así todos somos dũ linagẽ, que ẽno mũdo nõ á mellor, nẽ mais linpo. [+]
1370 CT 1/ 637 Et nõ podemos mellor mercar ca en cõprar nosas uidas, ca bẽ ueedes que pouco nos podemos ia defender, se esta guerra muyto dura. [+]
1370 CT 1/ 640 Et quando a uolues, os que estám en çima derríbalos en fondo, et os que estã ia derribados aprémelos mais so os pees, et os que iazẽ quebrantados et humildosos leuãtalos a çima, et os que ia estã alçados enxáltalos en alteza. [+]
1370 CT 1/ 647 Hvm día auẽo así que Vlixas et Diomedes ueerõ ao tenplo [d]e M[i]ner[u]a falar cõ Antenor, en cõmo acabaríã aquela treyçóm que Antenor auía cõmeçada, ca lle semellaua grã cousa de fazer. [+]
1370 CT 1/ 648 Et a todos semellaua que nõ podíã escapar que nõ rreçebesem grã perda. [+]
1370 CT 1/ 650 Et tomou entonçe o uello traedor o Paladiõ et, por se encobrir mellor, leuoo aa hoste dos gregos ante que fose bẽ manãa. [+]
1370 CT 1/ 652 Et a ymagẽ fuj atal cõmo adeant oiredes, et fuj tã boa que nũca fuj õme que tal uise, nẽ mellor, do seu tallo. [+]
1370 CT 1/ 653 Et rreçebíãse tã bem que mellor nõ poderíã. [+]
1370 CT 1/ 660 Et d ' al he peor, que nõ ás ende uergonça, ante semella que che praz. [+]
1370 CT 1/ 664 Et a cada hũ dauã sua parte, segũdo seu estado de cada hũ et segũdo que mellor seruira. [+]
1370 CT 1/ 666 Ca senpre o mũdo mays ualuera, se dela ficarã fillos, ca [a] sobreguisa forã bõos entre os outros, et ouuerã grã melloría de paresçer sobre quantos visem. [+]
1370 CT 1/ 671 Et agora me semella per estas rrazões que ia oiemays me nõ teedes en nada, en casa nẽ en cõçello, nẽ auedes mester mĩa ajuda. [+]
1370 CT 1/ 672 Et malandant seia a quen esto semella bem, nẽ apustura, nẽ a quen ende praz. [+]
1370 CT 1/ 672 Et eles oýrõno et tã bẽ o uingarõ cõmo el deseiaua, ca tã mortal doença lançarõ en toda a hoste et tal pestilençia et tal mortandade que todos aficadament morríã, que nõ ficaua uasalo nẽ señor nẽ caualeyro nẽ caualo nẽ camelo nẽ uaca nẽ ouella, mays todos morríã cõmunalment, tãtos que, se esta pestilençia durara tres meses, todos forã destruídos et perdudos pera senpre. [+]
1370 CT 1/ 672 Et tã mesurado fuj et tã sesudo que el deuera ende a auer bõo grado, mellor que uós, dom Vlixas, que uos tãto estades gabãdo et loãdo aquí de uosas falas uergonçosas et áuoles et de uoso engano et de uosa rreuolta grand; ca solament en este feyto mereçera el o Paladiõ, mays que uós en quanto fezestes desque soubestes falar. [+]
1370 CT 1/ 678 Et, sen falla, mester lles fazía de se guardar et uelar seus corpos, perlas pousadas, dos mellores caualeyros et mays ardidos que auía ẽna hoste. [+]
1370 CT 1/ 679 Pirio Nectóllamos fezo tã grã doo por Ayas Talamõ que mayor nõ podería, et auía tã grã saña et tã grã pesar da sua morte que semellaua que o siso auía perdudo. [+]
1370 CT 1/ 679 Desí mãdoulle fazer sepultura, a mais rrica et a mellor que el podo. [+]
1370 CT 1/ 683 Conta Dites en sua estoria que Perio Nectálamos rrogou moyto aos prínçipes de Greçia, aos mayores et aos mellores, que fezesen doo por el rrey Ayas Talamõ, que tal morte morrera, ca el fora primeyro [afogado], et despois espedaçárõno todo. [+]
1370 CT 1/ 684 Et este donzel semellaua bẽ seu padre. [+]
1370 CT 1/ 685 Mays a mj̃ semellaría bõo cõsello et são pera aqueles que ficar quisere[n]: façã uĩjnr a don Antenor, que he muy bõo caualeyro et muy sesudo et ardido et ualent et esforçado et de grã guisa, et este os mãterrá et defenderá muy bẽ, et os saberá bẽ correger et cõsellar hu mester for, ca nõ lles ueio outro cõsello, nẽ outro rrecado. [+]
1370 CT 1/ 688 Et hũus afaagaua per paráuoa et aos outros daua das suas doas porlos auer por ende mellor, ca hũa(s) das cousas do mũdo he por que o õme estrayo se pode bẽ auĩjnr cõ aqueles cõ que uiue, se lles presta daquilo que á. [+]
1370 CT 1/ 689 Et auíã muy bõo tenpo, et o uento tã bõo et tã dereyto que mellor nõ poderíã. [+]
1370 CT 1/ 689 Et semelláualles que as naues desçendíã a tomar a ágoa do mar. [+]
1370 CT 1/ 689 Et alí cresçerõ toruões et coriscos et rrelánpagos tã grandes et tã brauos et tã desmesurados que semellaua que todo o mũdo quiría peresçer. [+]
1370 CT 1/ 689 Et daua tã grandes rroncos que semellaua que todo o mũdo quiría meter so sy et soruelo. [+]
1370 CT 1/ 689 A chuuia era tã grand et tã espesa que caýa sobre eles, que semellaua que cõ cántaros a deytauã. [+]
1370 CT 1/ 692 Et fórõse todos armar, et defendérõno en tal maneyra que nõ fuj y tã ardido que semellant fezese de o yr prender, et se o prouar quiser[ã], ag(u)ina se poderã ende mal achar. [+]
1370 CT 1/ 692 Palomades dizía que metería y as mãos a hũ deles, o mellor, que nũca fora culpado en tal cousa, nẽ a disera, nẽ a coydara, nẽ o auer que acharã so o seu leyto que nũca llo nĩguẽ dera, nẽ llo prometera, nẽ soubera del parte, nẽ fora y metudo per seu cõsello, alí onde o tirarã. [+]
1370 CT 1/ 692 Et esto fezo tã sesudament que semellaua que toda sua prol quirría. [+]
1370 CT 1/ 699 Et diz o conto que, se tãto viuera que fora sobre Troya, (et) ferament fora y sua lança muy dultada, ca poucos ouuera y mellores caualeyros nẽ de mayor ualor ca el. [+]
1370 CT 1/ 704 Et por ende me semella que nõ acordastes uosa prol, ante acordastes feyto muy desguisado et muy perigooso. [+]
1370 CT 1/ 706 Et eles fezérõlla, en guisa que, en pouco tẽpo, forõ y ajuntados dez mill caualleyros, de t[ae]s que nõ quiría el mais nẽ mellores pera se uingar de Egistus. [+]
1370 CT 1/ 706 Et defendérõse quanto eles mellor poderõ. [+]
1370 CT 1/ 710 Et quen uos contar quisese quantas et quaes rrazões y forõ ditas, muyto uos semellaría longa rrazõ. [+]
1370 CT 1/ 711 Et uẽolle hũa tã grã tormenta que (n)os deytou en acalço, et a auentura os guiou muy mal, ca chegarõ a atal porto hu rreçeberõ muyto dãno et muyto mal, ca dous yrmãos, rreys daquela terra, a que dizíã a hũ rrey Rrestrígolẽ et a outro Çíclorẽ, et estes anbos, quando uirõ que tã grand era o auer, que tomarõ del quanto quiserõ, et carregarõ del muytas azémelas, et fórõ[lle]s muy cruus ademays. [+]
1370 CT 1/ 716 Et fige y mĩa oraçõ et meus sacrifiçios, cõmo mellor soybe, et dema[ndey] por rresposta per u ýam as almas, quando se partíã dos corpos. [+]
1370 CT 1/ 716 Et quando me d ' alí partí, pasey per hũ p[er]ígoo, o mais grande et o mais esquiuo que á en todo o mar, ca fuj per hũ lugar hu uiuíã as sereas, que som aleyuosas et engãnosas muyto, ca elas am as uozes claras, que semellã agias, et seu canto tã saboroso he que, despois que as õme oýr, nõ pode auer sabor en outra cousa. [+]
1370 CT 1/ 720 Dom Vlixas, a mj̃ pesa deste pleito, ca me nõ semella bõo. [+]
1370 CT 1/ 720 Et nũca nihũ rrey fuy mellor rreçebudo, nẽ mais honrradament, en seu rreyno ca el. [+]
1370 CT 1/ 723 Et logo, sem mays tardar, se quisera d ' alý partir por yr alá, mays despois ouuo cõsello que primeyrament enuiase alá saber en cõmo este feyto era, et así se podería aperçeber mellor et fazerlo mais aguisado. [+]
1370 CT 1/ 724 Et quando o ueu así chegar, coñosçeuo logo per Achiles, seu fillo, que el semellaua muyto. [+]
1370 CT 1/ 724 Et bẽ lle semellou que uij́a a fegura et a semelança d ' Achiles, et ia nada nõ rreçeaua, nẽ mal que lle podese vĩjnr. [+]
1370 CT 1/ 727 Entõ se chegou a el Çireneas et, sen falla, fezera mellor siso de fogir. [+]
1370 CT 1/ 727 Desý tornouse logo a sua naues et uesteu pãnos de custume de Troya, muy mellores ca os ante nõ tragía. [+]
1370 CT 1/ 727 Et os ollos del semelaua que ardíã, asý estaua brauo et sanudo. [+]
1370 CT 1/ 729 Et cada que o cataua, semelláualle que era Achiles ẽna feytura et ẽno senbrãt. [+]
1370 CT 1/ 729 Et alý fezerõ todos tres amor et perdoança, o mellor et mays firme que poderõ. [+]
1370 CT 1/ 735 Et anbos semellauã moy bẽ o alto linagẽ onde vĩjnã, et estes forõ as flores de tódoslos outros daquel tẽpo. [+]
1370 CT 1/ 737 Eu jazía en meu leyto folgando, et semelláuame que uij́a hũa figura tã fremosa que nõ á ẽno mundo pintura, nẽ outra forma d ' õme nẽ de moller, que nada ualuese contra a sua bondade. [+]
1370 CT 1/ 737 Et o seu paresçer era entre beldade d[e] ome et de deus, ca me semellaua que traspasaua apustura d ' ome, cõmoquer que se nõ jguaua cõ a de deus. [+]
1370 CT 1/ 737 Et semelloume que estaua a hũa parte da casa, mays nõ se chegaua a mj̃. [+]
1370 CT 1/ 739 Et as torres et os cubetes erã todos de mármor, muy bẽ lauradas, et en derredor andámeos et arquas, per que o lugar podese seer mellor defendudo. [+]
1370 CT 1/ 739 A morada fuy tã bõa que nõ ouue ẽno mũdo mellor. [+]
1370 CT 1/ 739 Et conta Dites que el auía os ollos verdes, et os cabelos corredíos [et] amarelos, et [a] boca et o narís et o fronte todo tã aposto que bẽ semellaua frol de tódoslos outros donzees. [+]
1370 CT 1/ 747 Et sabede que este Fernã Pérez foy fillo de Rroy Freyre d ' Andrade, et por mj̃ creede de çerto que a este tenpo que este liuro foy escripto, que este Fernã Pérez era o mellor home que auía entõçe en Galiza dos cõde ou rrico home afora. [+]
1375 QP 26/ 116 Casa, o torre, que deue seruidumbre a otro, o que fuesse tributaria vendiendo vn ome a otro, callando el vendedor, LEE LXII (como se non pode desfazer a venda que he feita dereitamente macar disese que a fezera com coita de fame ou de peito que avia a dar) Desatar querendo alguo (ome) a venda que ouuese feita de seu grado dizendo que a vendera (por) gran coyta en que estaba de fame ou por moytos peitos que avia a dar por rrazon daquela cousa que vendeu ou por outra (rrazon) semellante destas. dizemos que esto non (lle) abonda para desfazer a benda. outrosy dizemos que se......quiser desfazer venda dizendo que a fezera por menos do que ualia (por que non era sabedor quando a vendeu que tanto valia que) por tal Razon nonna pode desfazer saluo ende se a venda fose feita por menos da meta do dereito preço segundo he sobre dito ennas lees deste titolo ou se poder prouar que a venda foy feyta por engano que lle fezo o conprador a sabendas non seendo o vendedor sabidor do......a cousa nenna avendo nunca vista ....de suso disemus LEY LXIII (como se pode desfazer a venda se o vendedor encobre a cenço ou a maldade que avia nas cousas que vendeu). [+]
1375 QP 26/ 116 Pero es tenudo o vendedor e non aperçebendo delo o que a conpra. por tal Razon como esta pode o conprador desfazer la venda e he tiudo o vendedor de tornarlle o preço con (todos) los danos e menoscabos que lle veeron por esta rrazon. outrosy dizemus que se vendese huu home a outro alguo canpo ou prado que soubese que daua .... eruas e danosas para as bestas que as paçesem. e qando (o vendedor) se calase que o non quisese dizer .............que he tiudo por ende o vendedor de tornarlle o preço ao conprador con todos los danos que lle veeron por ende...... se esto non soubese o vendedor qando o vendeu non seera tiudo de tornarlle mais do preço tan solamente LEE LXIIII (como se pode desfazer a venda do seruo se o vendedor a encobre a chata ou a maldade dela) Tacha ou maldade avendo o seruo que huu home vendese a ................ .....se fose ladron ou ouuese ............. ..........de fugir a seu sennor ou outra maldade semellante destas se o vendedor sabia esto e o non diso ao conprador tiudo he de Reçeber o seruo e tornarlle o preço con os danos e menoscabos que lle veeron por ende. e se o non sabia deue aficar o seruo ao conprador. pero he tiudo o vendedor el vendedor, de tornarle tanta parte del precio, quanto fuere fallado en verdad, que valia menos por razon de aquella tacha. [+]
1375 QP 26/ 116 LEY V dos pleitos que son chamados en latiu contratos innominatus que han semellança con o canbeo Contratos in nominatos en latin tanto quer dizer en Romançe como pleitos e posturas que os homes poen ontresi que non an nomes senalados e son IIII maneiras deles. a primeira he qando algua (cousa) da por outra (e) este he (o) canbeo de que falamos enna (lee) ante desta. a II quando algua da sua cousa a outr(o) que non (son) dineiros contados por que lle faça outra por ela. (e) enton T.o VII LEY IIII................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... [+]
1390 MS [I, 1]/ 12 Et hũu home que avia nome Payo, dos mellores que hy avia, tomou hũa cãdea sen lume et foy aly hu o seu corpo jazia et diso asi: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Home santo de boa vida que nos todos avemos a creer, dinos que che semella do poboo que er[r]a en Ihesus dizẽdo que he Deus. - [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Estando en esto et oyndo o poboo as preegações, fillando creẽça en Ihesus, derribarono de çima do tẽple en fondo, et aa caeda que caeu, ergeuse sen ferida et começou de estar moy rregeo et a preegar mellor que ante. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 Este Santiago Alfeu fillo da yrmãa da madre de Nostro Señor, onde lle chama a escriptura yrmaão de Nostro Señor, porque o semellaua mais que todo [los] homẽs do mũdo; et porque o el semellaua atã bẽ, dou Judas sinal que aquel que el beijase ese fillasen. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Et porque Josephus era mellor ca eles, queriano primeiramẽte matar por aver Deus deles mays çedo misericordia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Meus fillos, comede seguramẽte que meu fillo he, et o trouxe ẽno ventre et ja del comĩ, et nõ queirades del auer mayor piadade ca sua madre, nẽ vos espantar mais que eu que soo moller, ca se uos a vos vençer o nojo ou doo que del avedes, comelo ey eu todo, que comi ja a outra metade. [+]
1390 MS [I, 1]/ 47 Et o fillo liidimo, com̃o era de mellor lugar, asi era mais apraziuele et mellor que Pilatus en toda las cousas et mais gisado para feicto[s] d ' armas. [+]
1390 MS [I, 1]/ 47 Et eles todos a hũa voz meresçia morte; et el rrey coydou en sua voõtade et nõ quis jũtar hũu pesar cõ o outro et envioo a Rroma en arrafees por seer liure do trebuto que avia a dar cada ãno ao enperador, et por seer quito da morte do fillo; et en aquel tenpo era en Rroma hũu fillo de rrey de França que en tal gisa alo fora enviado por tributo, et fillarõ anbos ontre si cõpana, et porque Pilatus vio que o outro era mellor que el en toda las cousas et que se pagauã del mais, cõ enveja matoo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 47 Quando aquel Ihesus, meu señor, ya por la terras preegar, eu avia de moy grãde amor et soydade de veer a sua façe et quigi mãdar pintar a semelança do seu rrostro, que era a mays fremosa criatura do mũdo, en hũu pano por fillar cõ ela prazer et cõforto quando o vise; et querendoo fazer cõteyllo todo, et el pediome o pano et posoo ẽna sua cara et doumo encayado cõ tal figura cal era o seu santo rrostro; et se teu señor este pano vise, et o catase omildosamente, soo çerto que logo seeria saão da door que ha. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et pararõ mẽtes en com̃o siia et semelloulles que graue cousa era de aver hu sia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Agabila insoa, Goara que he çidade de Barbaria, Meloyda, Ebitia, Formẽtana, Alcolez, Algesia, Almaria, Moneca, Gibaltar, Marroquos, Çeuta que he ẽnos estreytos d ' Espana onde he o mar verde, Tarifa. [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et Aigolãdo, quando esto vio, el et os outros rreis, os mellores da sua corte, fogirõ de noyte cõ moy grã medo, ascondudamente por los canos et por los furados dos muros da vila. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 COM̃O LIDARÕ OS DO ENPERADOR SOBRE LA CREENÇA Calrros et Aigolando pois que ouverõ tregoa entre si, sayose Aigolando cõ todo los seus da çidade et paroos todos a cabo da vila; et foise cõ saseenta caualeiros dos mellores para hu estaua Calrros cõ todo los seus a medea legoa d ' y. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Por boa fe, desagisada cousa he que a nosa lee obedesca aa tua, ca a nosa he mellor ca a tua, ca nos auemos Mafomete que foy mãdadeiro de Deus que nos el enviou, cujos mãdados teemos; et avemos nostros ydalos que son moy poderosos a que oramos et por que vyuemos et rreynamos que nos mostran as cousas [que] an de viinr d ' este noso santo Mafomete. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et por esto bẽ paresçe que a nosa lee he mellor que a tua. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Et desi poserõ ontre si tregoa, et foy Aigulando falar cõ Calrros, et disolle et cõfirmou que era mellor a lee dos cristiãos que a dos mouros, et prometeu ao enperador que se baptizaria en outro dia el et sua cõpana; et desi volueuse para os seus et diso aos rreys et prinçipes que cõ el erã que se queria baptizar, et mãdou a todo los seus que cõ el erã, que rreçebesen baptismo, et deles outorgarõ et deles non. [+]
1390 MS [I, 1]/ 110 Aqueles que seẽ vestidos de hũa gisa, et tẽẽ barretes todos de hũa color, son arçibispos et bispos que nos ensinã os mãdamẽtos da nosa lee, et nos quitan dos pecados et nos dan a beeyçõ de Deus; et aqueles que veedes do abeto negro son abbades et mõjes de mellor vida que aqueles outros, que senpre estan en oraçõ rrogãdo a Deus por nos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 COM̃O AIGULÃDO FOY MORTO ET OS MOUROS VENÇUDOS A batalla outorgada d ' amba las partes, en outro dia armarõse todos para lidar sobre lo feicto da lee qual era mellor. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et Calrros lidou cõ Aigolando sobre la nosa creẽça et matoo; et por esto bẽ se paresçe et he cousa firme que a lee dos cristiãos he mellor ca toda las outras lees santas do mũdo et por la sua vondade os que a bẽ tẽẽ som onrrados ẽno Parayso sobre las ordẽes dos angeos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 116 DA BATALLA DE FURRO ONDE APAREÇERÕ AS CRUZES UERMELLAS En outro dia diserõ a Calrros que o señor da Nauara, que chamã Furro, que estaua en mõte Garsin et queria lidar cõ el. [+]
1390 MS [I, 1]/ 116 Et en outro dia, desque forõ todos os cristiãos armados, apareçeu a aqueles que aviã de morrer sobre las lorigas, detras, ẽnos onbros cruzes uermellas. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et aas vozes delas et aos soes das cãpaynas et ante a semelduẽ das carãtonas, que erã moy feas, espantarõse os caualos dos caualeiros de Calrros et começarõ de fogir cõ grã medo ataes com̃o a seesta, et os caual[ei]ros por nĩhũa gisa nõ os podiã tẽer. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et os mouro[s] estauã todos ajũtados et tinã ontre si hũa carreta a que andauã moytos boys, et sobre ela andaua hũu pendon uermello. [+]
1390 MS [I, 1]/ 133 COM̃O ET EN QUE MANEYRA ERA FEYTO O ENPERADOR CALRROS ET COM̃O O GARDAUÃ DE NOYTE ET DE DYA OS VASALOS Rey Calrros auia os cabelos brũus et a façe uermella, et avia o corpo moy bẽ feicto et de boo estado, et a catadura braua. [+]
1390 MS [I, 1]/ 133 Et avia ẽno rrostro hũu palmo et meo en longo et ẽna barua hũu palmo, et ẽno nariz hũu meo palmo, et ẽna testa hũu palmo et pouquo mais; et os ollos semellauã de leõ et esplandeçi[ã] com̃o a pedra carbũcula; et avia hũu meo palmo ẽnas sobrẽçellas et era sanudo, et quen quer que el cataua avia del medo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et os mayores caualeiros et mellores de Calrros nõ quiserõ tomar senõ o vino que lles el tragia, et os outros caualeiros, que nõ erã tã boos, tomarõ as mouras. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et por cõsello de Galarõ mãdou a Rrulã seu sobrino, cõde de Maans et señor de Blayas et Oliueiros, cõde de Jenes, cõ outros caualeiros mellores et cõ viinte mĩll cristiãos, que ficasen en Rroçauales a gardar a çaga ata que el pasase os portos cõ toda a outra jente, et eles asi o fezerõ. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et forõ y mortos todo los mellores caualeiros de Calrros, saluo Rrulã et Baldouĩ et Turpĩ et Tedriquo et Galarõ. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Ay espada moy bẽauẽturada et moy prestes de agume, que nũca ouve outra semellauele de si nẽ ha de [a]ver. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et que semellauele treeyçõ de Judas! [+]
1390 MS [I, 1]/ 167 DAS TRES LANPAAS QUE ESTAN ANTE O ALTAR Ante o altar estã depunduradas tres laãpaas grãdes a onrra de Ihesucristo et de Santiago, aquela que esta ẽno meogo he moy grãde et moy bẽ laurada en maneira de m[o]rteyro, et tẽ dentro en si sete couselas en semellança de sete galardões do Spiritu Santo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Mellor he aos homes segundo diz a Escriptura, nõ prometer a cousa que a prometer et nõ a dar nẽ atẽder. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 Et logo Santiago en semellança de caualeiro en seu caualo vẽo a el et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 180 Et os que lle esto oyrõ cõtar forõ moy marauillados, ca este nõ era asno mais era verdadeiro angeo en semellança del, que envia Nostro Señor aos seus amigos que o amã et que o temẽ para os gardar de mal. [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 Et logo cõ grã saña vẽo a mĩ et ergeu o bordom, et semelloume que os demoes que me tinã, que lles daua grãdes paãquadas et eles cõ grã medo fogirõ, et el apos eles, et fezoos yr por força por hũu cãto da casa que lles mostrou; et agora por la grraça de Deus et por la ajuda de Santiago, soo lyure d ' aqueles que me queriã matar, et poso falar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 200 Semellã aqueles homẽs os cõpaneiros que nos leixamos, et aquel asno que tragẽ, semella o que cõ eles ficaua. [+]
1390 MS [I, 1]/ 206 Et eles entrarõ cõ grã prazer; et com̃o quer que se moyto alegrarõ do miragre que virõ, moyto se alegrarõ mais por que lles semellaua que Santiago, caualeiro de Nostro Señor que nũca foy vençudo, viuo era uerdadeiramente que lles atã agina abrira as portas et lles oyra o seu rrogo et o cõprira. [+]
1390 MS [I, 1]/ 208 Et desque esto ouve dito, desapareçeulle, et aa manãa, desque sayrõ dos matiins chamou o home boo os mellores homẽs clerigos et leigos que achou, et cõtoulles en coõmo vira todo esto et oyra, et com̃o despois aparesçeu que era bẽ çerto, et escripuio o dia et a era. [+]
1390 MS [I, 1]/ 208 Et el por auer o seu amor fez d ' ali endeante mellor vida et mayor oraçõ, et viueo y en seruiço de Deus todo o tenpo da sua vida. [+]
1390 MS [I, 1]/ 216 COM̃O CHEGARÕ A IHERUSALEM "Abondamẽto de camelos te cobrira et [de] dormedarios de Madiã et d ' Afam". [+]
1390 MS [I, 1]/ 222 Com̃o rrogarey eu primeiro pois tu es apostolo da nosa craridade, et primeiro dos apostolos et de meus yrmaãos que aqui estam et que som mellores que eu, pois tu rroga por nos todos, que Deus enviara a sua graça sobre nos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 222 Deus, ca de todo as poder et as sobre toda las cousas et sobre lla[s] ordẽes que som chamadas cherubym, et vees os abisos, a ti ergemos nosas mãos et nosos braços en semellança de cruz, que ajamos en ti folgãça ca tu es senlleiro cõ teu padre, et teu padre en ti cũ o Espiritu Santo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 231 Nõ sen falla, ca eu a vyn yr en semellança que a eu via aqui en este mũdo, et de todo en todo ya en corpo et en alma, et en esto dulta nõ ajamos. [+]
1409 TA III,4/ 57 Et deue o home saber que en tal tenpo deuen deitar o Cauallo aa Egoa, que posa naçer en tenpo conuynjuel das heruas porque a Egoa, paçendo auondosamente, mays lleite et mellor dara ao filo. esto he verdade et semella rrazon. [+]
1409 TA III,4/ 57 Et se o potro en o tal llugar naçer, as hvnas mais duras et mais fortes porllo vuso da naçença et mayor mente se husar, en mentre he tenro, dandar en eses montes pedregosos, et por huso do sobyr et do deçer deses montes faranxelle as qoixas mellorres, et a natura, aparellada poren para defendimento das coixas, faze os osos mais grosos. [+]
1409 TA III,4/ 57 Afirmo pero que o potro que ata a tres anos en bom llugar de pazqo uiuer liureduuen, sem conpania doutras bestas, mellor et mays saão seerya, asy que huse canpos verdes cada dia ca o aar et livreduen, et garda soude no corpo et nos nenbros do potro Naturalmente et espiçialmente as coixas som llimpas de magooas et por todas coussas mellorres. [+]
1409 TA III,4/ 59 Et porque toda cousa ama Naturalmente a semelauil, asy por en mais sãamente se criarya o potro con Cauallo que he de sua Natura. [+]
1409 TA III,4/ 61 Ao Cauallo deuen teer a maniadeira baixa antre as maaos, asy que adur posa fillar con sa boca o feeo ou a palla, et husando o Comer asy que a natura et huso lle faran o collo et a cabeça seer mais ligeiros, et seer moi mellor denfrear, engrosara mais no alcafar et nas coixas et pareçera mais; [+]
1409 TA III,4/ 61 Jtem. deue o potro comer feo, palla, herua, orio, auea, espelqa, que quer dizer melga, et as qousas semellauelles a esto, que naturalmente som para seu comer. [+]
1409 TA III,4/ 61 Et se o Cauallo for nouo deue comer eruas et feo con orio et con outras qousas semellauelles, ou sen orio como herua et feo a auendo, ca estas coussas ensancham et allargan o uentre, et naturalmente acreçentam os nenbros por rrazon da humidade. [+]
1409 TA III,4/ 61 Et deuen saber que o Cauallo para mellor seer non deue seer moi groso nen moy magro, mais antre anbos. Et se for moy groso os humores sobeios deçen aas coixas et geeranse y leuemente doorres, et se traballar podese perder por moitas doores ligeiramente; [+]
1409 TA III,4/ 65 Et esto meesmo semellauelmente se deue guardar no mes de janeiro porque porllo gran frio o Cauallo caente ou surento ligeiramente arrefeçe. [+]
1409 TA III,4/ 67 Digo que no començo da ensinança et do acustumamento do potro Cauallo prjmeirament deuen lle meter freeo mais fraco et mais ligeiro que podereis auer, et vunte os mossos de mel ou doutras cousas doçes; [+]
1409 TA III,4/ 67 et quanto no começo lle meos mal fezeren no freeo, tanto adeante mellor sofrera; [+]
1409 TA III,4/ 67 et deuen llo vntar para o rreçeber outra uez mellor; [+]
1409 TA III,4/ 67 et esto mesmo poden fazer de rrazon, se vsaren cauallgar en el por toios ou por llugares asperos a esto semellauijs, ven o Cauallo vsado a saltar et andar porllos llugares sobreditos, alçara as coixas et os pees mais apostamente pollos outros llugares; [+]
1409 TA III,4/ 67 et asy o que en el seuer andara mais seguro et mais saaõ o Cauallo que trotar ben et ligeiramente ao destro et ao seestro pollos ditos llugares por maneira semellauel, por lla mañaa en meor salto que poder o tragam a gallopo, non deue moyto trager a gallope o Cauallo ca por ventura se anojarya et poderseya de depois ligeiramente fazer rreuellador; [+]
1409 TA III,4/ 67 ual moito que o que cauallga o Cauallo a trote ou a gallope mandandoo duun lugar para outro, traga na maão a rredeẽa testa et os mosos do freẽo no peito do Cauallo, que amerga a cabeça aos peitos et encurue o collo, et esto se faça no começo pouco et pouco, et como uyr que mester faz, et en por moito en esto estudo et caamento, et seeria proueito et saamento do Cauallo et do que o caualgar, porque quando o Cauallo trouuer a cabeça jncrjnada, et a o peito et chegada dobrara o Cauallo mais fremosamente, et trotando ou gallopando, como dito he, mais abertamente et mais craramente agardara seus passos et mellor et mais ligeiramente se uoluera ao destro et mellor se parara; [+]
1409 TA III,4/ 69 Jtem outra maneira de freo se chama amado morso semellauel ao sobredito de follas tortas ou chãas, et tem maneira danel no moso do freo. Et este he mais forte et mais tendudo que dos outros. [+]
1409 TA III,4/ 71 ha mester que o que no potro caualgar, para o ensinar, que suba en el, et destar ligeiro et mansamente para o mellor custumar; [+]
1409 TA III,4/ 73 espinaço curuo como chãao, llonbos rredondos como grosos, yllaes asy como de boy, ancas llongas et tendudas, Nadiga ancha et llonga, rrabo groso con poucos cabellos et chaaos, coixas anchas et carnosas de dentro et de fora, canbas et auentaes anchos et curuos como de çeruo, demais coixas ben anchas, seqas et uellosas, as junturas das coixas, que son os Noos de sobre llos trauadoiros, sejan grosos non carnosos nen moyto chegados aas huñas a semellança do boy, os pees et huñas aia anchas duras et cauadas, asy como conuen o Cauallo boo, deue seer mais alto pouco de alcafar ca deanteira parte como çeruo, o colo aia alçado et seia groso hu se junta ao peito. [+]
1409 TA III,4/ 75 Et outro naturalmente naçe aas uezes o Cauallo con hũa enfirmidade na çernella a que chaman llarda et con outra a que chaman gralla et outrosy nas coixas et uen esta door do padre ou da madre, que esta enfirmidade auya, larda he huun jnchaço molle a maneira douo et aas uezes maior ou meor et naçe asy de dentro como de fora nas girretas. galla he oua que quer dizer jnchaço molle semelauel tamano como Nos ou como auellãa, et aas uezes et maior et menor, et gerase apar das junturas das coixas, que son noos sobre llos trauadoiros, et outrosy a par das huñas, et ha Nume segundo sa obra. [+]
1409 TA III,4/ 81 Verme he enfirmidade açidental que se jeera domores caentes et sobeios et começase no peito do Cauallo ou antre as coixas apar dos Colloõs et fazese ende jnchaço que deçe aas coixas et cebra por moitos llugares como vuçera, os quaes humores juntados en huun por llongo tenpo, corren depois a hũa llandooa que am os Cauallos naturalmente ontre hũa parte et a outra do peito a preto do coraçon et aas uezes antre as coixas arredor dos colloos por hũa door que sol auiyr por rrazon dos espiritos et dos homores que y soen correr porque naturalmente toda cousa demanda et cobiça outra semellauel a sy mesma; [+]
1409 TA III,4/ 81 Et para auer de noite maior folgança deue estar en lugar frio, et se a llandoa ouuer uerme se non consume por lla sangrya et por llas sedas ou por sobegeduen dos homores deçe o jnchaço aas pernas deuen sutilmente tallar o coiro ao llongo et desy a carne ata a que chege aa llandooa ou ao uerme, et pois que a acharen deuenlla fillar con garffe de fero, et meter da hũa parte et da outra os dedos et as huñas das maãos para tirar fora de Reyz o mays sutilmente et o mellor que poderen, asy que non fiqe della nenhũa cousa no lugar; [+]
1409 TA III,4/ 81 Et depois acabados os Noue dias filla cal uiua et mel craro, tanto de huun como doutro et pouco de bõo vjno, et amasa todo desuun ataa que se faça maça, et mete esta maça no fogo, ataa que se faça della caruon et deste caruon fage poo, et llaua as chagas con viño caente duas uezes no dia, et fage as estopas miudas et talladas con cuitello, et enuolueas en aquel poo et ponas nas chagas. [+]
1409 TA III,4/ 89 Et estas llandooas jnchanse de gisa que asy apretan as gorgomellas et estreitan o goto por que espira o Cauallo que aduro pode espirar nen comer nen beber et fazenno suar moito et deitar gotas dagoa espesas et moitas pollos ollos et por todo o corpo et estendenselle o gorgomello en tal gisa que o non pode dobrar nen encoller, et se llo çedo non acorreren sarranselle as arteryas porque espira et da et fere con a cabeça en terra et quer se erger et non pode. [+]
1409 TA III,4/ 91 Et sayra porlla canella onde quer que jouuer no ventre et depois dalle a comer Cousas caentes asy como trigo, feeo, espelqa ou melga, et dalle a beber agooa caente con vino et con semente de feuncho en booa cuentidade. [+]
1409 TA III,4/ 93 fazese dentro no corpo do Cauallo outra door que uen do comer sobeio da Ceuada ou doutra cousa semellauel, que se non moe no estamago et faz jnchar os yllaes et apreta o Cauallo tam moita que adur pode estar correito Et con gran door que se deita en terra. [+]
1409 TA III,4/ 93 Contra esta door tal rremedio aueras, filla as maluas ballofas et a branqa ursina que chaman gigante et a paritaria. que he afeuega de cooura et a mercurial que he ortiga et as viollas, tanto de huun como da outra, et coze todo con agooa en olla linpa ataa que mingoe a terça parte, en esta decauçon que fiqar deyta booa Contya de mel et dazeite et de sal jgualmente, tanto de huun como doutro et llança y das Semẽeas do trigo meixendoo todo et fazeo cozer ataa que mjngoe a terça parte, et depois mete esta decauçon en vidraça ou en outro vaso llinpo, et fillaa et faz cristel de huun canudo longo et groso et meteo no cuu do Cauallo, et parao ao sopee et llançalle por aquel cristel aquella decauçon tibya, et tanto que lla llançares tapalle o Cuu con estopa ou con pano de gisa que non saya ende a decauçon sem rrecado, et que ande por todo o uentre. [+]
1409 TA III,4/ 95 Et desto semellauelmente inchan os Colloos ao Cauallo et helle moy gran perigoo. [+]
1409 TA III,4/ 97 se o Cauallo for groso et de ydade conprida dalle llogo a beber aa sa uontade primeiramente, et depois sangrao danbas llas ueeas das trincheiras et outrosy danbas llas ueeas das coixas en que a sangrya soen a fazer et saqenlle moito sange ataa que semelle que enfraqueçe, et depois metano en agooa fryc corrente ata ao uentre et parenno na ueea da agooa mais tesa, et alçalj a cabeça que non beba nen coma ataa que seia lyure de todo. [+]
1409 TA III,4/ 103 Outra enfirmidade uen ao Cauallo quelle seca a deanteira et lle enmagrenta o corpo todo e fazeo estercar huun lixo que semella domen, et soeselle fazer no cuu vermẽes rruuios et aluos. [+]
1409 TA III,4/ 103 Et fage en todas estas cousas asy como ia dito he no capitollo da door saluo que esta decauçon deue seer deteida no ventre do Cauallo en quanto se y pode deteer, porque os entestios et o uentre del amolleçem por y mellor. [+]
1409 TA III,4/ 105 Outra enfirmidade se faz enno ventre do Cauallo que faz rrugyr as tripas, et faz a miude estercar o Cauallo cruu et rraro como agooa, et porllo muito estercar liurase o uentre en tal maneira que adur lle ficara no uentre cousa que comia et esta door ven do comer sobeio dorio ou doutra cousa semellauel que se non mooe enno estamago asy como conuen, et corre o Cauallo et uen aas uezes quando o Cauallo bebe pois que come orio sen outro espaço et as uezes uen se corren o Cauallo, pois he fraco da agooa, ou seo lleuan a gallope. [+]
1409 TA III,4/ 105 Et porque por rrazon desta enfirmjdade esterca esterco rraro ameude mais que sooe, por ende andando o Cauallo solto liura mellor os tripos et o uentre, comendo como dito he, heruas verdes prestarllam moito, porque se mooen no estamago mais ligeiramente; [+]
1409 TA III,4/ 105 o estamago, que estaua fraco por rrazon do moito comer do orio, liurar sa mellor et mais ligeiramente por rrazon do paçer das eruas. [+]
1409 TA III,4/ 113 Et se se dana a llengooa dos dentes ou do freeo que trespase a llengooa aqem ou allem da meatade, talen todavya a outra parte da llengoa quando trespasa a llengooa semella que se non pode curar de que o Cauallo peora pouco se perde algũa parte da llengoa, se o danamento for trespasado et pequeno ou ao llongo da lengoa fagen a taladura, segun o danamento, pequena ou grande. [+]
1409 TA III,4/ 113 filla o mel Ruuyo et outro tanto da carne grosa do porco salpresa et pouca de cal uiva et outro tanto de pimenta muda et fage todo feruer desuo, meixendoo ataa que se faça jngento, et de tal vngento poras nas chagas duas vezes no dia, lauandoas ante esas chagas con vino tibyo. [+]
1409 TA III,4/ 115 Et deuen logo esto rraer moi ben et ponanlle cada dia o poo da cal uiua mesturada con mel, lauando ante as chagas con vjno ou con vinagre caente, et gardeno que lle non ponan sella nen cousa ataa que as chagas seian soldadas. [+]
1409 TA III,4/ 115 Nota que a cal et o mel solda mellor as chagas que nenhuun dos outros poos sobre ditos, ante que nas chagas lançem poo deuennas llauar con vino ou con vinagre caente. [+]
1409 TA III,4/ 117 et rrenouar lla meezjna et tirando de rreiz o corno et mete na chaga estopa petada con cal envolta et con mel, encheea ende ben toda llauada primeiramente a chaga duas vezes no dia con vjno forte ou con vinagre caente ataa que a chaga seia soldada et non lle ponan sella ataa que seia a chaga saã encoirada. [+]
1409 TA III,4/ 121 Jtem. Para esto faras ajnda outro pedamaço, que he mellor: [+]
1409 TA III,4/ 125 Jtem. Do manqiar por rrazon do encabrestamento ou doutra caiom semellauel. [+]
1409 TA III,4/ 125 se a danadura ou jnchaço se faz de ferida en alguun lugar duro ou de couçe de alguun cauallo poeras primeiramente toda a danadura ou jnchaço, despois filla as follas dalosna et da alffauega et do gigante et pisa todo con exulla uella de porco en booa cantidade et fage todo feruer densuun et lançalle pouco de mel et dazeite et de farina triga meixendo todo ataa que se coza et pois se cozer pono tibio con pano de liño como enprasto et llegao todo na danadura et este enprasto lle mudaras duas ou tres uezes no dia. [+]
1409 TA III,4/ 125 para esto ual enprasto feito de çumo de alosna et de mel et de manteiga tanto de huun como doutro et ferva con farina triga myxuda todo desuun, et pois que for coito cumunalmente ponano como enprasto no lugar doente et seia ante tibio qual o poder sofrer. [+]
1409 TA III,4/ 131 filla o fenun et o gretum que quer dizer alfforua et a linaça et esquilla que quer dizer çebolla aluarrãa et termentína que semella algedran et a rreyz do maluisco tanto de huun como doutro por jgualdade et pisa moy ben todo con exulla uedra de porco et faz ende hũa masa et coze todo con uyno, meyxeo ameude ataa que se coza ben, depois ponllo caente qual uyres que o poderan sofrer en pano de lyno ao longo do nerueo que he jnchado et legao moy ben, et esto lle mudaras duas uezes no dia. [+]
1409 TA III,4/ 131 Et por en deuen se cauidar de o fender nen tallar en nehũa maneira, mays he mellor et mays ssaão que o Cauallo que ten ouas que o paren en agoa frya na veea huu correr mays tesa ataa os geollos et tenano y hũa gran peça a manãa et a noyte, he esto por alguũos dias ataa que se desfaçan et menguen as ouas por llo apretamento dagoa frya et tesa, depois queime ao longo et ao traueso arredor das junturas as ouas con verga conuinyuelmente, desy curaras das ceimaduras como dito he, asy minguaran as ouas et non puderam adeante creçer. [+]
1409 TA III,4/ 135 toma fulugem et tres partes dazinlheue et outras tres douropiment et pouca de cal uiua et de mel craro tanto como todo esto et amasa todo ataa que se torne espeso como vngento, et llaua as gretas con vjno caente et exugao ben et depois ponlle deste vngento huun pouco caente duas vezes no dia et guarda senpre o Cauallo que o non tanga naquel lugar agoa no estrabo, pero sabey que lle uallera moito destar manaã et noite na agoa do mar; [+]
1409 TA III,4/ 135 et se jnchar o lugar porllo asanamento dos neruos fage enprasto da alforua et da semente lineij et da çebolla albarrãa et das outras coussas que som contyudas no capitollo ante deste et pono sobre lla juntura que he doente, et se por rrazon do ensartillamento se mouer osso do seu lugar alça o outro pee que for saão do Cauallo et llegallo no rrabo o mellor que poderes, et pois trage o Cauallo porlla rrenda mansamente por algũa ereyta subindo para suso et para esto o osso que andar voluese a seu lugar asy como conuen; [+]
1409 TA III,4/ 135 Et se ficar algũa escadeẽa desto nas coyxas, que non seysem fora, faze enprasto da allosona et da alfauega de coura et do gigante pisado todo esto con exulla vedra de porco et amasado con faryña de trygo et con pouco de mel et coyto ao fogo en huun testo, et pois posto caente sobrello llugar et llegallo moy bem et lleixallo y seer por alguun tenpo et depois preme ben aquelle lugar et sayra ende que quer que de dentro ficou. [+]
1409 TA III,4/ 141 Outra qousa he ainda mellor para matar o caçer conuen a saber: [+]
1409 TA III,4/ 143 filla cal uiua et outro tanto douro pimente et faze ende poo et filla o çumo dos allos et das cebollas et do engu, que semella sebugo, tanto de huun como doutro, et toma do mel craro et do vinagre forte, tanto destos anbos como dos ditos çumos et con esto todo amasa o dito poo et fageeo feruer meixendoo con coller, ataa que se ffaça vngento, et daquel vngento mete asaz na chaga duas uezes no dia, llegao y se uyres que mester he, et ante que o ponas llaua a chaga con vinagre forte. [+]
1409 TA III,4/ 143 Et con mel craro et con vinagre forte tanto de huun como doutro, et coze todo desuun, et meixendoo con coller ata que se faça vngento, daquel porras na chaga duas vezes no dia como che ensynarey llauandoo ante con vinagre forte. [+]
1409 TA III,4/ 151 et esto asy posto amansa a door et abre os poros et faz as huñas humidas para se tallaren mellor et mays ligeiramente por hu as tallar quiseren, et deuen a gardar a besta que for encrauada dagoa et do lixo et de caualgaren en ella porque lle seera perigoo see a non gardasen. [+]
1409 TA III,4/ 155 Et para sse o Cauallo mellor curar et para uyr a huña a sseu estado ffaras como che adeante ensynarey eno capitollo ssyginte que ffalla do dessollamento das huñas. [+]
1460 CI 1/ 110 Et foy acordado que mellor era [morrer] en batalla que sofrer et padesçer tanto obprobrio et determẽto da santa fe catholica. [+]
1460 CI 1/ 110 Et oyda a mjssa, cõ muytas lagrimas et sospiros, ordenarõse o mellor que poderõ et sayron aa batalla. [+]
1460 CI 1/ 116 Et enton o señor Santiago lançou enõs mouros tanta desinteria et menaçõ, que os mays et os mellores que vijnã cõ el rrey Almeçor morrerõ máá morte sopitanja de menaçõ. [+]
1460 CI 1/ 128 Et fezoo huũ nobre capitel sobre quatro calũpnas argentadas et dour[ad]as et çercóó de maraujllosas grades a semelança de mauseolo cõdito et ascondido. [+]
1460 CI 1/ 130 Et ordenou enã dita séé seteenta et dous canoĩgos a semellança dos sateenta et dous dicipulus de Ihesu Christo, prouendolles de congruo maantemẽto. [+]
1460 CI 1/ 130 Et rreçebeu deles Juramento de obediençia et rreligiõ, et dou orden comõ andasen vestidos de opas e sobrepelizas, o qual lle foy maao de acabar cõ eles, que nũca en semellaueles habitos andaran. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL