logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de prou nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 469

1200 FX III, 5/ 699, col. a Et por ende estabelecemos en esta lee que qualquer ome leygo ou de orden, ó de linage ó pequeno ó grande que for prouado que figer este pecado mantenente el iuyz os deue logo a castrar. [+]
1200 FX III, 5/ 703, col. a Et se a cousa es tal que non deue prender morte, fagal fazer emenda a aquel cuia cousa era a cousa que furto o quem fezo el mal; et se non ouere onde faga emenda sea seruo daquel a que lo fizo; et se se poder purgar, sea quito; et aquel que lo acuso , sofra la pena et el dano que est deuía á recebir, se el pecado le fosse prouado por uerdat . [+]
1200 FX III, 5/ 703, col. a Mays el iuyz non deue ningun ome tormentar en ascuso si non ante omes muchos ; mays todauia non deue penar ante que el fecho sea prouado por algunas prouas, o ante que aquel que lo acusa meta so corpo a atal pena como aquel que es acusado deue recebir et sil poder seer prouado, et assi deue seer tormento. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b o el que faz seelo falso ou sinal falsa, ou aquel que del usa, Estos que fazen tales cousas et los que os conseian , poys que forem prouados, se foren omes de gran guysa perdan a quarta parte de su bona . [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b E se alguno ome furta el scripto aieno o lo corrompió , et depoys lo manifesta ante el iuyz ou ante testimonias que furtou aquel scripto ou que lo desfizo ou que o corrumpio , et se se non poder acordar do que dizia el scripto, estonze aquel cuio era lo scripto deue prouar por sou sacamento et por un testimonia quelo que dizia aquela carta et aquela mostra ualla tanto como lo scripto. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b Et se algun ome, que non furta el scripto, nen corrompe, nen falsea, nin encobre, nin faz ninguna cousa de lo que es de suso dicho , mays aquel cuio era el scripto lo perdio por su niglenza o por su mala guarda é diz quegelo furtaron, si las testimonias que eran ena carta for ainda uiuas por aquelas testimonias pode ainda prouar todo lo scripto ante lo iuyz. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b Et se as testimonias de la carta son todas mortas et poder fallar otras que dygan que uiron aquela carta por aquelas testimonias pode prouar lo scripto et recobrar todo quanto ... dera del scripto. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Quen aa Virgen santa | mui ben servir quiser, || conven -lle que a sirva | com ' a ela prouguer. [+]
1275 CPb 1/ 6 Prouecho grande e bien, viene a los omes de la amistad; de guisa que segund dixo Aristoteles, ningun ome que aya bondad en si, non quiere biuir en este mundo sin amigos; maguer que aia ontressi concordia e por ende disso aristotiles que sse os homees ouuessen ontressi uerdade non auerian mester justiça nen alcaydes que os julgassen por que a amizdade lle faria conplir e guardar aquelo meesmo que quer e manda justiça ley. [+]
1275 CPb 1/ 6 Proueyto grande e (con) ben uen aos homees da amizdade de guysa que segundo disso aristotiles. nehun homee que aia bondade en si non quer uiuer en fuesse abondado de todos los bienes que en el son. [+]
1275 CPb 1/ 6 La primera porque ellos non podrian auer prouecho de las riquezas,si non vsassen dellas, e tal vso deue ser en fazer bien, e el bien fecho deue ser dado a los amigos, e por ende los (que) amigos (non han,) non pueden vsar (bien) de las riquezas que ouieren, maguer sean abondados dellas. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre todo dixo, que en qualquier edad que sea (el) ome, ha menester (ayuda: ca si fuer niño, ha menester) amigo(s) que lo crie(n,) e lo guarden que non faga, nin aprenda cosa este mundo sen amigos macar seia auondado de todolos (outros) bees que en el son. (ca) quanto os homees son mays onrrados e mays poderosos e mays rricos. tanto an mays mester os amigos e esto por duas rrazoes. a premeyra (he) porque eles non poderian auer (nehun) proueyt o das rrequezas sse non husasen delas e tal huso deue seer en fazer ben. e ho ben feyto deue seer dado os amigos. e por ende os amigos non poden husar das rrequezas que ouueren macar car seian auondados dellas. a ssegunda rrazon he que porlos amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas e as onrras que os homees an ca doutra guysa sen amigos non poderian durar porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omee peor golpe rreçebe se (lle) falleçe ajuda de amingos que os acorran en sua pobreça e os estorçan (t)odos perigros quelles aquaçeren. e sobre todo disso que en qual quer hedade que seia omee a mester amingo que o cria e o garde que non faça nen aprenda cousa quelle este mal. [+]
1275 CPb 1/ 6 Ley III. --Como se (deue) ome aprouechar del consejo del amigo: e qual ome deue ser escogido para esto. [+]
1275 CPb 1/ 6 III. como se (pode) aproueytar homee do consello do amigo e qual homee deue seer escullido para esto. [+]
1275 CPb 1/ 6 Tres guardas deuen auer os amigos en si. porque a amizdade (de) entreles non se possa mudar. a premeyra he que sempre deuen seer leales hu hun ao outro en seus coraçoes e sobre esto disso talio que o firmamento e o (començo dos amigos) e a boa fe que o home a a seu amingo (ca) nehun amor non pode seer firme. se y non a (boa) fe. porque loca cousa seria e sen rrazon (de) demandar lealdade o hun amigo o outro. se el nola ouuesse en si. e sobresto dissso aristotiles que firme deue seer a uoentade do amigo. e non sse deue mouer. a creer nehua cousa creer ninguna cosa mala que digan de su amigo, que ha prouado de luengo tiempo, por leal, e por bueno. [+]
1275 CPb 1/ 6 La tercera guarda es, que ome deue bien obrar por su amigo, assi maa que(lle) digan de seu amigo que a prouado de longo tenpo por leal e por bon. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 124 Titullo dos (uoçeeyroſ) perſoneyros Por que el uſo dellos perſoneyros es mucho prouecho , et es muyto meſter, que aquelles que non podem ou non querem ſéér preſentes a ffacer ſus demandas que am contra algunos ou a defenderse contra ſeus contendedores podenlo fazer perſoneyros tam bem en demandar como en defender. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Mays ſe omem poderoſſo ouuer preyto con proue, et o non quiſſer trager por ſſy, de personeyro que non ſeya mays poderoſo daquel con que ha o preyto. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Et ſe o proue ouuer preyto con omem poderoſſo, poſa por ſy dar tan poderoſſo perſoneyro como e o contendedor. [+]
1295 TC 1/ 6 Sabias que Nostro Senor Ihesu Cristo partiu a todolos outros apostolos meus yrmãos todallas prouĩçias da terra et a mj̃ soo deu Espana que a gardase et enparase de maos dos enemjgos da fe. [+]
1295 TC 1/ 13 Et enpos esto, contra aquella vĩjnda dos normãos, logo que o soube el rey dõ Rramiro, sacou sua oste muy grãde et foy lidar cõ aquellas gẽtes brauas; et prouge a Deus que tã de rrigeo fferirõ [en] elles que se uẽzerõ os narmães, pero que era gente aspera et forte, segundo conta a estoria, [et] morrerõ y muytos delles. [+]
1295 TC 1/ 19 Desi foyse guerear conos talamaes et aos prouẽcialles et aos françesses, [et] matou muytas destas gentes, cada hũu per seus lugares. [+]
1295 TC 1/ 22 Dessy, esto feyto alj, passarõ a terra d ' Africa et aribarõ aa mar[i]sma de terra de Martarana, et tomarom a cidade que diziã Natoze, que era desa prouĩçia, et matarõ y muytos mouros. [+]
1295 TC 1/ 25 A Locario, que era [o] jrmão mayor et enperador de Rroma, caeu o rreyno de Eytalia et a meadade da [proui]nçia de Frãça, que e ontre os rios Saldo et Rregno. [+]
1295 TC 1/ 27 E por ende lle chama a estoria fillo de p[e]rdiçõ e [esto e de] estragamento [et] de fazer mal; et este dom Fruela Vermundez dezendeu do linagem del rrey dom Vermũdo - (et), logo que soube que el rey dom Ordono era morto, et este dom Affonso, o Magno, seu fillo, era rey alçado en seu lugar, por rrazõ que esse Fruella Vermũd[e]z decendera do sangue dos rreys, soube que este rey dom Affonso reynaua [et] pensou logo en como lle poderia toler o rreyno et lo trabucar per que llo fezese perder, de guisa que o nõ ouuesse, por prouar se poderia en algũa parte acalçar delle. [+]
1295 TC 1/ 27 Et el rrey prouguelle de curaçõ de como elles fezerã et perdooules; mays prendeu o conde et mandouo meter en cadeas et trouxeo presso [a] Ovedo. [+]
1295 TC 1/ 29 Et el rrey dom Affonso, avendo muy grã curaçom de lidar conos mourros et auer com elles gerra, poys que auja bõ[a] andança et ajuda que llj Deus daua, et catãdo o mays agissado para conprir sua voentade en esto, pos sua amizade cõnos prouinciaes et conos nauarros. [+]
1295 TC 1/ 30 Andados tres anos do rreynado del rey dom Affonso, o Magno -et foy isto na era d ' oytoçentos lxxavije ãnos; et andaua o ãno da encarnaçõ do Senor en oytoçentos et XXXaIXe ãnos -, sacou este rey don Afonso grã oste de prou[ẽ]ciaes et de gascoes et de nauaros et foy cõ elles et entrou per terra de mouros, et quebrãtarõ et estragarõ a ferro et a ffogo toda a terra [que os mouros] tijn[ã] en Spana [et] suas fronteyras, cõ todo esto tollẽdolles os pãas et os vinos et os froytos. [+]
1295 TC 1/ 39 Et, sse prouguesse a Deus (a Deus) que eu podesse entrar dentro, rrecabedaria quanto quisesse. [+]
1295 TC 1/ 43 Et Orios Godos et o conde Tiobalte disserõ a el rrey que yriam elles alla, sse a elle(s) prouguesse. [+]
1295 TC 1/ 43 Bernaldo, quando lo oyo, prouguelle muyto de curaçõ et disse que llo queria fazer. [+]
1295 TC 1/ 55 Et ouyolle dizer el rrey aquellas parauoas et tomouas com̃o en prou[e]r[bi]o et poseas per nume aa cidade. [+]
1295 TC 1/ 55 Carllos, o enperador, ffoysse entom para Rroma et deu a su[a] sobrin[a], fill[a] do enperador Loys, por moller a Boysso, que era yrmão de ssua moIler, a enperatriz, et ffezeo rrey de prouençia de Cartagema, et vẽo y cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 60 Andados xla et dous anos do rreynado deste rrey dom Affonso, o Magno, -et foy na era de ixe cẽtos et xvj ãnos; et andaua outrosi o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos lxx et oyto; et o enperio de Carlos en Vo -en este ano, quando el rrey dom Affonso vio as cartas do papa, prouguelle muy de curaçõ et pos logo dia en que sse juntassem os rricos homẽes et os outros fillos dalgo et os bispos, [et] fezello a saber et aprazouos para seerẽ y aquelle dia para consagrar a jgleia de Santiago. [+]
1295 TC 1/ 65 Et seendo aynda uiuo seu padre, sacou el sua oste per ssi et entrou en terra de mouros et quebrãtou et queymou muytas cidades en[a] prouẽçia d ' Agoa d ' Elquiuir, et fezo y muy grãdes morteydades en mouros, et correu et astragou as cãpinas de redor. [+]
1295 TC 1/ 89 Et todauja gardaronse de fazer mao feyto, nẽ lo pode nẽgũu prouar nẽ retreer; ca nõ fezerõ por que nẽ quiserõ auer herdamentos per u elles meos ouvesen. [+]
1295 TC 1/ 105 Aos castelãos prouguelle muyto do que o conde dezia. [+]
1295 TC 1/ 121 Et a el rey prouguelle ende muyto. [+]
1295 TC 1/ 126 Mays, com̃o quer que a todos prouguesse cõ sua vijnda, muyto pesou aa reyna, ca ela llj queria muy gram mal. [+]
1295 TC 1/ 126 Mays foy y enga[na]do, ca lle cõteçeu, segũdo diz o prouerbio, com̃o [a]o carneyro que uay buscar laa allea et uem dala trosquiado da sua; ca a reyna faziao todo cõ engano, por desamor et grande eemizade que tĩjna ẽno curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 126 Quando os castelãos oyrõ daquel casamento, prouguelles ende muyto, et teuerõ que era muy bem et bom casamento et carreyra d ' auerẽ todos paz et bem ontre sy. [+]
1295 TC 1/ 130 Et quando chegarõ ali, el et sua conpana, [preguntou] que sse poderi[a] ueer o conde, ca auia gram sabor de o conoçer et prouar se llj poderia auer prol en algũa cousa, por que tal ome com̃o aquel nõ era de teer assy en priiom. [+]
1295 TC 1/ 130 Os porteyros, quando esta rrazõ oyrom, prouguellis ende muyto et abrirõlle logo a porta do castello. [+]
1295 TC 1/ 132 Et o conde, quando a uiu, prouguellj muyto cõ ella et disolli que vijnda era aquella. - [+]
1295 TC 1/ 132 Assi prouguesse a Deus. [+]
1295 TC 1/ 134 Et, quando os viu, prouguelle muyto cõ elles, et dissolles: - [+]
1295 TC 1/ 134 Quando o arçipreste esto oyu, prouguelle muyto et teuesse por guarido, por que coydou que todo seu preyto era bem parado. [+]
1295 TC 1/ 136 Poys que Nuno Lay ouue dita esta razõ, prougue delo aos castelãos muyto ademays, et outorgarõllj todos que era muy bem quanto elle auya dito, et que era boo acordo. [+]
1295 TC 1/ 142 Quando el rey de Leom uyu o conde Fernan Gonçaluez, prouguelle muyto cõ elle et reçebeuo muy bem, ca teue que llj acorria a muy bõa sazõ. [+]
1295 TC 1/ 142 Et ao conde prouguellj muyto con elo, por que tãto ya tardando o preyto. [+]
1295 TC 1/ 144 Mays este rroubo nõ foy gaaça, ca a poucos dias o conprou muy caramente, assy com̃o o contara agora a estoria. [+]
1295 TC 1/ 150 Desy ajũtaronsse quinẽtos caualeyros, muy bem guisados de caualos et d ' armas, et forõ todos sobre os sanctos auãgeos iurados que fossem todos con a cõdessa, para prouar se o poderiã sacar. [+]
1295 TC 1/ 152 Et o conde, quando a uyu, prouguelle muyto cõ ela et teue que lle auya Deus feycta muyta merçee. [+]
1295 TC 1/ 161 Enpos esto que dicto auemos, assy com̃o aveeo(m) segũdo cõta a estoria, que andados tres ãnos do rreynado del rey dom Ramiro -et foy esto ẽna [era] de noueçentos et lxxavij ãnos; et andaua outrosy entõ o ãno da encarnaçõ en noueçentos et xxxaix ãnos; et a do emperador de Rroma en vj - assy acaeçeu que aquela gente dos nauarros, poys que ouuerõ corruda todo Galiza, et roubada toda a terra, et feycto a sua guisa quanto quiserõ, (et) querendosse ia elles tornar a seus nauios con grandes gaanças et muytos cristãos que leuauã catiuos para sse yr para suas terras, sayu a elles o conde Gõçaluo Sanchez, con gram poder, a prouar se poderia auer delles algũa vingãça do mal que lle fezerã ẽna terra aos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 166 Quando dõna Sancha esto oyu, prouguelle muyto, ca teue que Deus lle daua carreyra qual ela nõ saberia buscar nẽ demãdar. [+]
1295 TC 1/ 166 Et os castelãos fezerõno assy, et prouguelle muyto con a vijnda do conde et de quam ben se soubera vingar. [+]
1295 TC 1/ 175 Dõna Lambra, quando o oyu et soube que seu primo Aluar Sanches fezera aquel golpe, prouguelle muyto. [+]
1295 TC 1/ 175 Et por ende terria eu por bem que uos seruissem meus fillos et que uos aguardassẽ, se uos por bem o teuessedes et uos prouguese. [+]
1295 TC 1/ 182 A dom Rrodrigo prouguelle muyto cõ esta razõ et começou entonçe logo a afaagar a seus sobrinos, cõ seus enganos et suas palauras enf[in]gidas et falsas, et por tal que sse nõ guardassem del. [+]
1295 TC 1/ 182 Quando esto oyu Rroy Valasquez, prouguelle muy de curaçõ et apartousse cõ hũu mouro que auya, que sabia scripuer en arauigo, et mandoulle que scripuesse hũa carta feycta en esta guisa: [+]
1295 TC 1/ 189 Os jnfantes, quando o virõ, rreceberõno muy bem et prouguelles muyto cõ el. [+]
1295 TC 1/ 191 Fillos, nõ uos conpre tomar gaãças, ca uos nõ sera proueyto; ca, se hũu pouco quiserdes atender, muytas outras veeredes a que podedes yr mays en saluo et que som aynda mays que aquelas. [+]
1295 TC 1/ 199 Desto prougue muyto a Almãçor, et tomou o nino et mandoo criar a duas amas, assy com̃o o padre mãdara aa moura. [+]
1295 TC 1/ 203 Et reçeberõno todos por rey; ca, poys que morrera seu tio, [el rey dom Sancho], et seu sobrino, el rey dom Ramiro, nõ ficaua y nẽgũu que tamano dereyto ouuesse y com̃o el, nẽ auya y outro tã prouĩco ẽno linagẽ com̃o el era. [+]
1295 TC 1/ 207 Et leuov consigo Atolomelis, seu fillo, et começou d ' astragar et destroyr todalas prouĩçias de Leõ et de Castella et de Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 239 Mahomad, quando (ll)o oyo prouguellj muyto et outorgoullo, et mandou(ll)os logo soltar todos, et deullis aynda muy grande algo do seu a cada hũu, et enuioos. [+]
1295 TC 1/ 244 O conde, quando este mandado oyo que lle chegou, prouguellj muyto, pero deytoo en uagar et nõ quiso dar resposta aos mandadeyros tã agina, nẽ ante que nõ fezes[e] saber esta rrazõ a Ysem, rrey de Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 260 Almõdafar rreçebeuo muy bẽ et prouguelle cõ elle et deullj huũ castello, a que diziã Azuella, en que viuesse ata sua morte. [+]
1295 TC 1/ 265 Et a rreyna, que estaua en ora de finarse da door da lançada, pariu ante hũu fillo, assi com̃o prougo a Deus, et naçeu pela ferida da lança. [+]
1295 TC 1/ 269 Et poys guysarõ el rrey dom Sancho et o jnfãte dom Garçia et seus caualeiros, [et] yãse para Leõ, o hũu por ueer a jnfante, sua esposa, et o al por falar cõ el rrey dom Bermũdo en preyto de suas uodas, et gaanar del que llj prouguesse que o jnfante dom Garçia que sse chamasse rrey de Castella. [+]
1295 TC 1/ 281 Se a rreyna con dereyto se pode saluar desto, non a cousa eno mũdo que mays me prouguesse. [+]
1295 TC 1/ 285 Et naçeu en Galiza en hũu lugar que dizẽ Caldas de Rreis, et criarõno en Galiza o arçebispo [don] Diego, que foy o primeyro arçebispo de Sanctiago desque a prouĩça de Merida foy mudada a Sanctiago, et o conde dõ Pedro de Caura. [+]
1295 TC 1/ 292 A este dõ Afonso deu o cõdado de Prouĩçia. [+]
1295 TC 1/ 292 Et casou cona neta do conde dõ Folcalquerdj, et ouuo en ela hũu fillo que foy [outrossi senor] de Prouĩçia, depoys de seu padre. [+]
1295 TC 1/ 292 Et, poys que as uodas forõ feytas, aquel dõ Afonso, conde de Prouĩçia, yrmão dessa rreyna dona Costãça, enfermou ala et alo morreu. [+]
1295 TC 1/ 300 Et el rrey dõ Bermudo, tẽendo que o consellauã bem, prouguellj et outorgoo et conprio. [+]
1295 TC 1/ 311 Rrodrigo quando uio as cartas del rrey seu senor, prouguellj muyto cõ elas et disso aos mandadeyros que de grado queria conprir [a] uoẽtade del rrey et ir logo a seu mãdado. [+]
1295 TC 1/ 311 Et Rrodrigo, quando o oyu, prouguellj muyto et rrespondeu al rrey que conpriria seu mandado en esto et en quanto el mandasse. [+]
1295 TC 1/ 312 Et el rrey don Garçia, quando o uio, prouguellj muyto, por que coydou acabar o mal que tĩjna no curaçõ, et falou cõ os seus com̃o o prendesse. [+]
1295 TC 1/ 314 Et Rrodrigo, quando o oyu, prouguelli muyto et outorgou o que el rey dizia que lidaria por elle aquelle reto; pero que, ontre tanto que o plazo era, queria yr en romaria a Sanctiago, a que tĩjna prometudo d ' ir. [+]
1295 TC 1/ 314 Et el rey prouguellj muyto por elo et mandoullj dar quanto ouuess[e] mester et muy ricas dõas. [+]
1295 TC 1/ 325 Et, elle teendo esta perfia, prougue a Deus que se adormeçeu, et apareçeulle San tiago cõ hũas chaues ẽna mão, et dissolle cõ muy alegre contenente: - [+]
1295 TC 1/ 328 Et ouue seu cõsello cõno Çide de yr sobre los mouros que morauã ẽno rreyno de Saragoça, que tijnã fortelezas ribeyra de Ebro, que he en prouĩçia de Cartaagena, et tijnam muytos gaandos roubados dos cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 329 Este sancto om̃e cõpose muyto bem de muytos sanctos que rreçeberom marteyro por amor de Deus, et scripueo muytas cousas proueytosas de sancta jgleia. [+]
1295 TC 1/ 333 Et prougue muyto al rrey con elles, et rrogoulles que fossem a Sseuilla al rrey, que llj auia mandado os onrrados corpos de Sancta Justa et de Sancta Rufina. [+]
1295 TC 1/ 335 Et el rrey prouguelle muyto cõ estas nouas et moueu logo para ala cõ toda sua caualaria. [+]
1295 TC 1/ 353 Et asy se começou a prouar el rrey dom Sancho en mouros et en cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 354 Poys que el rrey d[õ] Sancho, com̃o estaua aluoroçado contra seus yrmãos, oyo dizer com̃o el rrey dõ Garçia, seu yrmão, fora contra sua yrmaa et a deserdara, prouguelle moyto, ca tijna que auya achaque para acabar o que queria et tĩjna no curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 361 Et el rrey don Sancho, quando o soube, prouguelle muyto et disse: - [+]
1295 TC 1/ 375 Et a ella prouguelle muyto cõ elle et envyoulle rogar que vẽese ante ella, et mandou a dom Aras Gonçaluez et aos outros caualeyros que fosem aconpanar o Çide. [+]
1295 TC 1/ 384 Et he muy gram traedor prouado. [+]
1295 TC 1/ 397 Et entõ responderõ todos que nõ auya y nẽhũu que o soubese, nẽ lle prouguese, nẽ fosse en seu consello de o fazer, nẽ prouguese a Deus. [+]
1295 TC 1/ 397 Muyto prougue a dom Aras desto. [+]
1295 TC 1/ 413 Disto prougue muyto aos cõdes, mays pesou muyto aos da terra comunalmente. [+]
1295 TC 1/ 416 Et o Çide caualgou cõ este prouerbio et nõ se quiso mays detẽer. [+]
1295 TC 1/ 418 Et o Çide reçebeos muy bem et prouguelle moyto cõ elles. [+]
1295 TC 1/ 419 Et os mouros prouguelle muyto et veerõ logo conpralo. [+]
1295 TC 1/ 425 Et a Pero Uermudes prougue moyto et beyioulle a mão. [+]
1295 TC 1/ 442 Et, quando os mandadeyros chegarõ a el rrey cõ este presente, prouguelle muyto et fezo muy grã iustiça delles. [+]
1295 TC 1/ 457 Et fez logo conçello entrante de sua prouynçia conos prelados de Galia Gotiga. . . dos godos. [+]
1295 TC 1/ 460 Et lleuãtousse entõ prouerbio en Castela, que dizem parauoas de faç[a]ya que querem mostrar syso et castigo; et dizem assi: "hu querem rreys ala uam leys". [+]
1295 TC 1/ 460 Et el rrey Salamõ fez hũu liuro destas cousas, et chamãle "Liuro d[o]s prouerbios de Salamõ". [+]
1295 TC 1/ 464 Onde (mos) uos mandamos que proueades a jgleia de Bragaa de arçibispo et que descomũg[uedes] a Bordim por escomũgado. [+]
1295 TC 1/ 473 Et el rrey, quando o soube, prouguellj muyto et envioullj hũu mandadeyro, que era [seu] alcayde, a que diziã Esquierdo, et meteusse eno alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 477 Et el rrey dõ Afonso, quando o oyo, prouguelle moyto et envioulle dizer que a yria veer hu ella quisesse. [+]
1295 TC 1/ 489 Et el rrey de Valença prouguelle muyto, pero que entendeu muy bem a rrazõ por que era. [+]
1295 TC 1/ 492 Muyto prou go al rrey por esto que llj o Çide enviaua dizer. [+]
1295 TC 1/ 506 Et, quando o Çide ouue este mandado, prouguellj muyto et foyse para Murvedro quanto mays pode et apoderouse do castelo. [+]
1295 TC 1/ 509 Quando Abeniafa aquesto oyo, prouguellj muyto, ca coydou a ficar por senor et por rrey. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o Çide foy conbater en outro dia o outro arraual, et prougue a Deus et ouue(ra)o d ' entrar. [+]
1295 TC 1/ 513 Et Abeniafa prouguellj muyto por esto et ouue sua fala cono alcayde de Xitiua et cõ[n]o (o) alcayde de Forocha et jurarõ cõ el de lle seer bõos et de seer a hũa uoz. [+]
1295 TC 1/ 526 Et prouguelle muyto cõ elle et onrroo muyto, coydando que llis tragia algo. [+]
1295 TC 1/ 528 Et erã ia tã desenparad[o]s et tã desconfortados, que estauã assi com̃o diz o philosopho eno prouerbio do coytado: [+]
1295 TC 1/ 540 Et en este caualeiro foi conprido o prouerbio que disse assi: [+]
1295 TC 1/ 551 Quando esto oyrõ os mouros, pesoulljs muyto; pero, pois que ficauã ena vila, prouguelljs muyto por elo, et que lljs ficauã as mesquitas, que estorçiã de mal. [+]
1295 TC 1/ 553 Et o Çide, quando o uiu, prouguelhi muyto et mãdou chamar os mouros mays onrrados da uila, ante que el iurara, ao alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 559 Et, quando esto oyu dom Aluar Fanges, prouguellj muyto et disse: - [+]
1295 TC 1/ 561 Et prougue muyto cõ eles a dõ Aluar Fanes, et prometeullis de llis gaanar graça do Çide et de os ajudar quanto podesse. [+]
1295 TC 1/ 563 Et, quando chegarõ a Medina[çele], era ia dom Aluar Fanges conas donas, a que prougue muyto cõ eles. [+]
1295 TC 1/ 566 Et Aluar Saluadorez [et os que con el estauã] leuarõnos a[ta] as tendas uẽçudos, et fazẽdo en eles muy grã dano; et, se se tornarã con todo esto, prouguera muyto ao Çide; mais tã grã sabor auiã de matalos, cuydãdo que os uijã as donas, que aguillarõ muyto adeante et foy preso Aluar Saluadorez, por que nõ ouue acorro nẽhũu. [+]
1295 TC 1/ 566 Muyto prougue ao Cide do que dom Aluar Fanes disse. [+]
1295 TC 1/ 574 Quando nos delle partimos, rogounos que uos dissesemos que uos fossedes ueer cõ el a Requena, por que e çerca de Ualença, et que nõ fezesedes ende al; ca diz que a muy grã sabor de uos ueer et de falar cõuosco feyto de casamento de uosas fillas para os condes, se uos prouguer. [+]
1295 TC 1/ 574 O que uos prouguer. [+]
1295 TC 1/ 574 Et el rrey, quando o oyu, prouguillj muyto cõ aquillo que llj o Çide enuiaua dizer. [+]
1295 TC 1/ 576 Et ao Çide prougue muyto et deullo muy conpridamente, assi que todos forõ ende marauillados, ca nõ ouue y tal que nõ comese a seu plazer, en prata todos. [+]
1295 TC 1/ 586 Muyto prougue ao Çide, quando llis oyo esto dizer. [+]
1295 TC 1/ 593 Conta a estoria que, en tornãdosse o Çide, que sse achou cõ seus ienrros, os condes de Carrom; et, quando os uiu, prouguelj muyto cõ eles, et polos onrrar disse: - [+]
1295 TC 1/ 604 Desto que disse el rrey prougue muyto a dom Aluar Fanes et a Pero Uermudes et beyiarõ as mãos [a] el rrey, et espedironse dele. [+]
1295 TC 1/ 607 Et ele, quando os ouuiu, conosçeuhos, ca muytas uezes os auia uistos cono Çide, quando pousaua y, et prouguellj muyto cõ eles et meteuhos logo en casa. [+]
1295 TC 1/ 611 Et, quando chegou mãdado a el rrey com̃o ya o Çide, prouguellj muyto cõ ele et mãdou que lli dessem os paaços de Galiana en que pousase. [+]
1295 TC 1/ 619 Et el rrey confirmou seu juyzo et prouguellj muyto cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 625 Et, por que entendã os que aqui estã que tj digo uerdade, nenbrete quando ena lide do Quarto diseste que ti prouarias cõ hũu mouro, et foschi contra hũu caualeyro bõo que andaua y; et el, quando te uio vĩjr contra si, atẽdeute a guisa de bõo et tu nõ ousaschi yr a el. [+]
1295 TC 1/ 631 Et el rrey prouguellj muyto et tornouse contra o Cide et dissellj: - [+]
1295 TC 1/ 642 Quando o oyu o Çide, prouguellj muy to et envioullj dizer que uẽesse a elle en outro dia et que llj prazia muyto cõ elle. [+]
1295 TC 1/ 651 Et traballouse de seruir a Deus et de fazer cousas que llj prouguessem; et acrecentou a sancta fe catolica. [+]
1295 TC 1/ 671 Et prougue a Deus et acordou. [+]
1295 TC 1/ 677 Et el rey d ' Arangõ, quando o soube, prouguellj muyto. [+]
1295 TC 1/ 685 Et elle, quando oyu o que el rey, seu anado, enviaua dizer per tã bõas parauoas, prouguellj muyto. [+]
1295 TC 1/ 688 Et o primado dom Bernaldo, desque ouue enderençadas as jgleias de sua prouinçia, fi[n]ou cõ acabamento(s) de bõos feytos, tres dias andados do mes d ' abril, ao trezeno a[no] que reynou o emperador. [+]
1295 TC 1/ 688 Et el rey sacou sua oste et foy sobre ela; et posellj seus engenos, et prougue a Deus et tom[ou]a. [+]
1295 TC 1/ 699 Et logo outro dia gram manaa armarõsse os cristãos, et os mouros veerom da outra parte, et lidarõ muy fortemente; et prougue a Deus que forõ os mouros vençudos y et mal andantes, segũdo que o prometera o santo confessor. [+]
1295 TC 1/ 701 prouguesse a Deus, meu yrmão, que a terra, que uos uosso padre deu, que a eu queyra para mj̃, nẽ que fillo de meu padre, com̃o uos sodes, faça menagẽ dela a om̃e do mũdo; [+]
1295 TC 1/ 703 Et prougue a Deus que nõ ueerõ os mouros daquela uez, que auyam medo. [+]
1295 TC 1/ 704 Et elles, quando o oyrõ, prouguellis et disserõllj que o desse ao conde don Anrique, et que elle llj cataria o que ouuese mester. [+]
1295 TC 1/ 725 Et aly ouue hũu torneo soado, que disserõ de Astela, por que foy soado; ca ali sse prouarõ en armas moytos caualeyros. [+]
1295 TC 1/ 729 Et tãto sonou a sua fama que vijnã a suas cortes todos os altos omes das outras terras, por prouar os bees que delle oyam dizer, et (os) outros por tomar armas de caualaria del: ia oystes na estoria com̃o fezo caualeyro Baldouim, emperador de Costantinopla, et dõ Afonso, rrey de Leõ. [+]
1295 TC 1/ 729 Et depoys armou en Cordoua a Rreymõ Felizada, conde de Tolosa, et a don Loys, conde de Chartes, et outros nobles omes de Alemana et de França et de Jnglaterra et de Gascona et d ' Arangõ et de Prouinçia et doutras terras. [+]
1295 TC 1/ 738 Et elles, quando o oyrõ, prouguellj muyto por elo et foronse para ala, et ficaron suas tendas pela orta. [+]
1295 TC 1/ 742 Et aynda por uerdade bem asy foy, que enfermarõ et morrerõ moytos, ca os prouou a terra et a agua de Aguadiana, quanto mays adeante forõ. [+]
1295 TC 1/ 775 [Et] dõ Gonçaluo Rruyz et Rra[m]yr[o] Froles erã caualeyros mãçebos et forõ adeante, por sse prouarem en armas, et forõ presos. [+]
1295 TC 1/ 776 Et, quando o emperador viu as cartas, prouguelle muyto et envioulla logo muy onrradamente. [+]
1295 TC 1/ 777 Et [en] ella foy conplid[o] o prouerbio antigo: [+]
1295 TC 1/ 786 Et foy a fazenda muy ferida d ' ambas as partes, pero prougue a Deus et vençerõ os cristãos, et durou o acalço bem çĩco legoas, ferindo et matando, (bem) de guisa que se perderon y bem vijnte mil mouros, ontre mortos et catiuos. [+]
1295 TC 1/ 801 Et fezo y tãto que nõ foy mal enpregada a ssua caualaria en el esse dia, nẽ depoys fezo; ca esse foy depoys muy prouado en armas en outros muytos lugares de muy grandes afrontas, et seendo y sempre auenturado. [+]
1295 TC 1/ 801 Et assy prougo a Deus que o quiso ordenar, que caualeyro de quantos dos cristãos erã nõ morreu y, fora aquel solamente que perdoar nõ quiso. [+]
1295 TC 1/ 806 Et prouarõ tres escaleyras de fuste et acharõnas curtas; et desi atarõnas a hũa cõ a outra et deytarõnas a hũa torre. [+]
1295 TC 1/ 806 Et, quando os cristãos que iaziã dentro na Eixerquia souberõ com̃o el rrey dõ Fernando, seu senor, era y chegado, prouguellis muyto et oluidarõ quanto mal et quanta lazeyra aujam passada ata ali, et cobrarõ curações et ouuerõ en si grande esforço para acabar o que aujã começado. [+]
1295 TC 1/ 817 Conta o arçebispo que esta rreyna dona Iohana era grande et fremosa mays que as outras donas, et tẽperada en bõos custumes, et por tal se prouou ante el rrey dõ Fernando, seu marido, et ante a uista dos omes por conprida enos seus bõos custumes, et seer amada a todos. [+]
1295 TC 1/ 822 Façamos de nos tropel, et metamonos per meyo destes mouros, et prouaremos se podemos passar per elles et acorrer aa pena [et] a nossa senora; et bẽ fio por Deus que o acabaremos; ca, se o cometemos, nõ pode seer que alguus de nos nõ pass[ẽ] da outra parte. [+]
1295 TC 1/ 822 A dõ Telo prougue muyto do que Diego Peres Machuca disse, et dissellj dõ Telo: - [+]
1295 TC 1/ 827 Et a razõ por que se deu Mourõ en tã pouco tempo, seendo tã forte castello et tã bẽ poblado, nos o diremos: hũu jnfançõ que era sobrino de dõ Lourenço Suares, a que diziã Meẽ Rodríguez Golmado, que era bõo caualeyro et prouado en feyto d ' armas, gãanou hũa torre en hũu lugar que llj diziã Margaçamara, a hũu quarto de legoa de Mourõ, ontre as vinas; et dalj corria Mourõ tres uezes eno dia ata as portas, que nõ llis leixaua cousa fora dela villa de que se ajudar podesem. [+]
1295 TC 1/ 830 Et o jnfant[e], quando os messegeyros vio et a preitesia cõ que yã, prouguellj muyto et nõnos leixou passar mays adeãte; mays outorgoullo por el rrey seu padre et por si, et fezeos logo dali tornar, et el outrosi foy logo enpos elles. [+]
1295 TC 1/ 836 Al rrey seu padre prouguellj muyto cõ as nouas. [+]
1295 TC 1/ 837 Et al rrey prouguellj muyto, quando o oyo, et seyu ende logo et leuou cõsigo a rreyna sua moller. [+]
1295 TC 1/ 839 Al rey dom Fernando prouguelle muyto cõ elle; et, desque este maestre chegou, el re[y] lle demãdou cõsello. [+]
1295 TC 1/ 839 Mays, ueendo este rey d ' Ariona, que se chamaua rey de Granada, tã aficadamente el rey dom Fernando estar sobre Jahem, et temẽdose que nũca se ende leuãtaria ata que a tomase, et veendo os de dentro estar tã queyxosos de fame et tã afrõtados de todas lazeyras que se nõ sabiã dar cõsello nẽ cõforto hũus outros, nẽ se sabiã ya que fazer, nẽ podia entrar hũu nẽ sayr outro, et veendo(se) outrosy que elle nõ lles podia acorrer nẽ aproueytar en nẽhũa cousa nẽ defender a villa, acordou de trager preitisia cõ el rrey dom Fernando et de a dar, et de se meter en seu poder cona terra et cõ quan[t]o auja; ca nõ t[e]uo y outrament[e] garda nẽhũa que poder auer contra el nẽ contra seu señorio. [+]
1295 TC 1/ 845 Et al rrey prougue muyto cõ elle; [+]
1295 TC 1/ 858 Et, com̃o quer que elles adamã fezesem, nõ se atreuerõ de o prouar. [+]
1295 TC 1/ 860 Et per esto todo atal foy dito o dos prouerbios das façayas antigas: "de qual dar, tal receber". [+]
1295 TC 1/ 869 Et esto dizi[a] dõ Lourenço Suares por prouar a Garçia Perez de Bargas que seria o que y faria. [+]
1295 TC 1/ 875 Uos catade que queredes fazer, ante que o prouedes, ca este he Garçia Perez de Bargas; et, com̃o quer que he sem oufa[n]ya, et sen brio o ueedes andar per aqui, çerto seede que uoslla[s] querra defender; et nõ a en esta oste nẽhũu caualeyro que [o ousas]se prouar cõ el o que uos aqui dissestes; et seed[e] çerto que, se o el a de saber, que uos tal cousa del disestes, que uos nõ poderedes del partir sen uosso dãno, ca he tal caualeyro et tã prouado en feyto d ' armas, que todo ome o deue reçear. [+]
1295 TC 1/ 875 Et al rey prougue ende muyto, ca ia bẽ sabia el quẽ era Garçia Perez et de quaes feytos. [+]
1295 TC 1/ 881 Et mandou el rrey que guisas[ẽ] galeas et bayxees, aquelles que llis conprissem, et que o fossem prouar. [+]
1295 TC 1/ 881 Mays hũu dia que o forõ prouar et que cuydarõ passar ala, o poder de mouros recudio cõ elles tan grande et os seguirõ tã forte que nõ teuerõ poder de o fazer. [+]
1295 TC 1/ 886 Et, segũdo o proua a estoria, hũa foy essa das mayores et mays altas conquistas que eno mũdo todo foy visto nẽ feyta que se en tã pouca sazõ fezesse; poys per qual razõ pode seer de la el asi auer et en tã pouco tempo a gãanar, nõ pode ome entender y al, fora a merçee que foy do senor, cuio seruidor el era, que o quis y onrar et darllj uentura boa, porque tã nobre senorio et tã acabado ouuesse; o al, que he a frol dos acabamentos de todas onrras: a gran lealdade dos boos uasalos que auya, ca rrey que eno mũdo fosse nõnos ouue mellores nẽ taes de sua naturaleza, que sabemos ca per todas partes do mũdo ouuerõ sempre os castellãos prez desto sobre quantas outras gentes som, et mays seruidores de senor, et mays sabedores de todo afam. [+]
1295 TC 1/ 895 Senor, graças ti dou, et rendote et entregote teu reyno que me deschi, cõ aquel aproueytamento que eu y puyde fazer, et oferescochi a mjna alma. [+]
1295 TC 1/ 900 Mentre el esto andou ffazendo, prougo a Deus que cobrarõ os cristãos a peña de Ssancto Esteuõo et meteosse en ela o conde don Garçia Fferrnandez et anparoua o mellor que pode. [+]
1300 TPb 26/ 104 Fueras ende si el demandado non se quisiere aprouechar de la ganancia, que fiziera por tiempo, de aquella, parandose a responder por ella en juicio; bien de aquella guisa, como si estuuiesse en aquel estado, que era quando gela començaron a demandar. [+]
1300 TPb 26/ 104 E por ende deue o julgador passar contra o demandado. assy como dissemos ena terça ley ante desta. e podeo fazer con direyto se quiser foras ende se o demandado non se quiser aproueytar da gaança que fezera por tempo daquela (cousa). [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 A premeyra he porque eles nõ poderian auer nehũ proueyto das rrequezas, sse nõ husasen delas, e tal huso deue seer en fazer ben, e ho ben feyto deue seer dado os amigos, e por ende os [que non an] amigos nõ poden husar das rrequezas que ouuerẽ, macar seian auondados dellas. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 Lei .iija. com̃o se pode aproueytar homẽ do consello do amĩgo e qual homee deue seer escullido para esto. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 E sobresto disso Aristotiles que firme deue seer a uoentade do amigo, e non sse deue mouer a creer nehũa cousa maa que lle digã de seu amigo que a prouado de longo tẽpo por leal e por bon. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Et diz Josep ẽno segundo capitolo do primeyro libro que este pylar da pedra que em todo oseu tẽpo paresçeo et era em terra de Syria; mays pero queo avemos dito aqui et queo conta mẽestre Pedro asy et oproua por lo Josepho, et nos catamos oJosepho et achamos que he asy; mays que esta escritura [et] outras dos saberes çelestiaes et das suas cõposturas, queos das [geerações] de Seth, que forõ bõos et oaprenderõ aseus padres et ofezerõ. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Poys avemos dito das gẽerações de Adda asy cõmo desçendem de Adam por Caym ata [este] Lamec fillo de Matussael seu trasneto et aseus fillos deste Lamec, ca nõ foy mays deste agẽeraçõ de Caym, et [os] que estonçes erã todos morrerã ẽno deluvyo; et [auemos] outrosy cõtadas as suas prouas primeyras et seus costumes; et disemos antes todaslas rrazões destes que dos outros fillos de Adam, por queo achamos asy contado dos santos Padres et omẽs bõos, [ca] segundo diz mẽestre Pedro quese quiserõ logo [desembargar] do máo et yr [desembargados] ao bõo. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Que os primeyros ouverõ oespanto et virõ as prouas do feyto; et nos, cõmo quer que nõ sejamos y mortos nẽ tomamos y amorte, pero por todo oal passamos senõ por la morte. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Deste sacrifiçio que disemos de Noe, conta Josefo que moytos dias ofezera Noe anoso señor Deus; et asio cõta mẽestre Pedro em sua Estoria et diz que este sacrifiçio cada dia ofazia Noé a Deus, pedindolle que, poys aquel deluvyo era passado, que nũca cõ outro os penasse nẽ atormẽtasse aelles nẽ aa terra; et segundo diz Josefo ẽno quinto capitolo, que noso señor Deus amaua [moyto] aNoe por la justiçia que achaua em el, et [avyao] prouado por bõo em todas las cousas, outorgoulle de aquela vez estes dões cõmo avedes oydo: que creçessem, et arrequesçesem el et seus fillos, et poblasem a terra, et fossem señores della, et de [todaslas] outras anymalias que su o çeo som; et que comessem de todas las carnes das anymalyas lynpas, cada hũ cõmo as quisesse et delas ouvesse desejo; mays que se gardasem sobre todaslas outras cousas de matar omẽ a omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Asia, segundo diz Plinio et Paulo Orosio et o Libro das Prouynçias, et mẽestre Galter ẽno [Aleyxandre], tem [tamaño] termyno cõmo as outras duas, que som Europa et Affrica, et [algũus] dizẽ que he mayor. [+]
1300 XH I, 0/ 62 Et achamos segundo ocõta Plinio et o Libro das prouynçias, que [hũus] dos sabeos quese traballarõ de falar do partymẽto das terras, [que queriam fazer estas terras, ] os Egiptos et as Eziopias que ençarra o Nylo, que fossem por sy quarta parte da terra, mays nos [contamoslas] cõ Africa; et desy cõmo se ajuntã estes tres braços em hũ et fazẽ hũ rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et ajnda por esto se proua que [cam] ante nasçeo que Jafet et despoys de Sem, et que foy fillo mediano Cam. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et fazemos lo por estas tres rrazões; ahũa por que prouado he que nasçerõ asy; a outra por que achamos ẽno Genesis que bendiso Deus aNoe et atodos [estes] tres fillos ygoalmente, que nõ tyrou ende anẽgũ nẽ omellorou em ello, mays diso atodos ajuntados: [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosy Hut poblou aoutra terra dessa parte, et aaprovynçia chamou Hut et aos da provynçia fuscas, do seu nome; et conta Josefo que aquela prouynçia [he] Mauritana et corre por ella hũ rrio quea este nome méesmo Put que disemos. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Et Canáám, que foy oquarto fillo de Cam, poblou outra prouynçia aaquẽde daquelas areas cõtra medio d a terra, et chamoa Cananea et aos pobladores cananeos, et aquela prouyncia he aaque agora chamã Judea. [+]
1300 XH I, 0/ 70 De estes yrmãos, Amateo poblou asua parte desta terra, et chamou aos seus amateos et aaterra Amaçia; et diz Josefo que os das [prouynçias] de arredor que ajnda agora chaman aaqueles amateos os amatos; et diz que em pos aquelo que ouvo hũ poderoso em esse lyñage, et disseronlle Epyfanes, et que tanto fora bõo, queos gregos que forõ mudadores dos nomẽs das terras et das gentes, por la rrazõ que diremos ẽnas generações de Jafet, que tollerõ este nome Amaçia aaterra. et poserõlle nome Epyfanya do nome daquel Epyfanes. [+]
1300 XH I, 0/ 76 [Et Masot poblou a Capadoçia et veẽ del os capadoçes]; et diz Josefo que he synal [queasi] foy de este nome de Masot hũa çidade que he em Capadoçia, et he cabeça de toda aprovinçia et dizenlle Moza; et por esto prouase que ficou dado aaquela çidade este nome Moza, de [Mosot], et diz que el aprouou et queas gẽtes daquela terra que asy ouverõ nome primeyramente cõmo disemos moscanos. [+]
1300 XH I, 0/ 76 Tarssia; onde aamays grande çidade quee cabeça das outras çidades em aquela [prouynçia], Tarsso lle chamã ajnda agora, et primeyramẽte soyan la escriuyr cõ tam ẽno começo, quee hũa letera grega. Çetym, oterçeyro yrmão, tomou hũa ysla et pobloa et posolle nome Cetynja do seu nome, et esta he aysla aque agora chamã Cypre. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et esta terra jaz ẽna fim de Europa em ouçidente, que he a postromeyra terra do mũdo, asy cõmo vay daquela parte; et em pos aquesto estes do lynagéé de Tubal, morãdo aly em aqueles montes Pyreneos de Aspa, desque se forõ fazendo grandes [cõpañas] perderõ omedo do deluvio, ca avyam ja por [moytos] ãnos prouado aterra et as agoas das chuvias et dos rrios, et desçenderõ dos moy altos montes et poblarõ ẽnos chãos das [rribeyras] do [rryo] aque dizemos agora Ebro, et desque se touerom por moradores daly mudarõ elles onome asy méésmos et chamarõ sse çeltybeyros de çe que quer dizẽr tanto cõmo cetus por [conpañas], et Tubal et Yberos Ebro, et enaderõ aquela letera l em medio por apostura do nome, et [çeltiberos] tanto som cõmo [conpañas] de Tubal, moradores das rribeyras do rrio Ebro. [+]
1300 XH I, 0/ 84 Et avemos ajnda outra proua de Moysem, queo conta ẽno Genesis, asy cõmo nos diremos adeante em seu lugar, que Sem em Jerusalem ficou et morou, por que quando Abráam sayo em pos Condaloamor, rrey dos elamytas, et pos os outros quatro rreys que yam cõ el et vençeo, et desbaratou, et lles [tolleo] aLoth seu sobrino et lles tomou quanto al leuauam, quando se tornaua dende Abraam cõ aquelas cousas que aaqueles tomara, sayo ael de Jerusalem osaçerdote Melchysedech aacarreyra cõ pã et com [vyño], et aly dou Abraã odezimo de todo oque em aquel alcanço tomara, et este saçerdote Melchisedech, dizẽ que foy Sem, ca segundo contã despoys que Abraã morreu viueo Sem tríj́nta et çinque ãnos; et destas rrazões avemos as prouas que Sem em Jerusalem morreo et acabou. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et desto dam por prouas os sabios que departẽ sobre esta estoria em este lugar, queo lengage antygóó que ficou em [Falec] et em seus fillos, et forõ os outros aly partidos del. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et esto podo seer asi segũdo dizẽ [algũus], que este Nẽprot Saturno que foy [Nẽprot] ho de [Babilonja]; et que avendo seus fillos ja casados et ajuntados pera rreynar, por que oyo dizer de Europa cõmo era amellor et mays tẽperada terra do mũdo, et mays abondada de [mpytas] bõas cousas -que tal he Europa, et ontre moytas bõas terras quea em ella, cõmo aprouỹçia de [Guadalquiuir] he amellor de quantas ẽno mũdo som, asy cõmo diz Plinio ẽno terçeyro libro enque departe destas tres terras, cõuẽ asaber, Europa, Asia, Africa, et das prouynçias delas - et outrosi por que avia aprendido Nẽprot em terra de Edom de Yonyto, seu tyo, por la arte da astronomya, cõmo ontre - los quatro prinçipaes rreynos do mũdo avia de séér hũ ho de ouçidente, et que este vençeria aos outros tres, et seria señor deles, et duraria sempre despoys que começasse, et com sabor de rreynar el aly, et leyxar de sua geeraçõ [que] rreynasse y sempre, outrosy mudouse onome; et vẽeo aly aaquela terra, aJano, teẽdo que aquela terra aque Noe viera, et poblara et acabara em ella que este acabamẽto de Noe em aquel lugar que era cõmo synal de séér aquela terra começo et cabeça et [synal] de todo omũdo ata afim. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et pom Orosio sobre esto suas rrazões por prouas dello, de quaes trage hũas aas outras, et diz assy: ¿qual he aquel que mays ame acreatura que aquel quea fezo, ou quẽ agouerna et mãtem mays [ordenadamẽt]?; et rresponde el méésmo et diz que aquel quea fezo, esse ha ama mays, et outrosi diz ¿quẽ he aquel que mays sabeamẽte et mays rreziamente pode ordenar, et gouernar, et mãtéér as cousas feytas que aquel queas catou ensy méésmo, ante queas [fezese], et desque forõ catadas et dantes vistas queas fezo despoys? [+]
1300 XH I, 0/ 127 Mays estas rrazões et departymẽtos, de cõmo ho elles rrazoam et departem et acabam, leyxamos lo nos agora aqui [perao] dizer et departyr adeante ẽno lugar onde nosso [señor] Deus mãdou aAbraã sayr da terra, por que ho ãno do seu [nasçemento] prouasse, segundo Agustim et os outros, porlo ãno do mãdado de Deus; et de aquela seyda et aquel ãno da seyda, por lo [do] seu [nasçemẽto]; et he pera aly esta rrazõ. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Os aravigos em sua Biblia traslladada do ebrayco asy cõmo nos, empero que demudam elles em ella algũas rrazões alugares, et poem outras, falam y destes nossos padres da lyña; et asy ouverõ seus espoedores sobre ello cõmo nos, et tragẽ suas prouas dos ditos que Moysem diso ẽna Biblia, cõmo fazemos nos os nossos; et acõmo quer que elles [andem] errados ẽna creẽça, et aqueles quea fe de Ihesu [Cristo] nõ creẽ nẽ teẽ, pero moytas bõas palauras, et çertas et cõ rrazõ, diserõ ẽno feyto da Biblia et ẽnos outros saberes, et grãdes sabeos forõ et som ajnda; et em aquelo que elles bem diserom, téémos que nõ he contra rrazõ de [prouarmos] nos onde mester for os nossos ditos cõ os seus, por que véémos que asy o fezerõ et ofazem os nossos santos, que pera prouar [a carnaçõ de] nosso señor Ihesu [Cristo] aduzem ẽnas [lyções] da noyte de Natal suas prouas de autoridades tam bem de [gentijs] tomadas do arauygo cõmo de judios et de [cristiaos], donde quer queas podessem aver que aasua entençõ cõplisem. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Sobre olugar onde nasçeo Abráám, fillo de Tare, fillo de [Nacor]Seruc, fillo de Rragau, fillo de [Falec], fillo de Eber, fillo de Sale, fillo de Arffaxat, fillo de Sem, fillo de Noe, nõ acordam os hũus sabios que desta estoria falam cõ os outros, nẽ outorgã em hũ, pero que este desacordo nõ faze nẽ trage dano ẽna verdade da estoria; que os hũus dizem que nasçeo em Acus, et os outros [que em Alcufa], outros que em Cufida; et estes nomẽs som de lugares et poblas de Caldea; et dizem ajnda algũus que daly foy rrey Nẽprot natural mays que de outro lugar; et contã algũus dos aravigos que viuo era Nẽprot quando Abraã nasçeo, et dizem elles que nasçeo Abraã [mj̃ll] et seteẽta et nove ãnos despoys do deluvio; outros dizẽ que noveçentos et quareẽta et dous, et que era Nẽprot em aquela sazõ rrey de oriente; et diz que em seus dias deste rrey que estudiauã os omẽs ẽnos juyzos das estrelas et ẽnos andamẽtos dos çyrcos do çeo, et queo prouauã todo moy bem, et ojulgauã porlas moy longas vidas que aviam. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Onde diz sobre este lugar Lucas, obispo de Tuy, que estas prouas destes saberes nõ as poderiam fazer senõ omẽs que viuessem quinẽtos et [triijnta] ãnos, et diz que tantos ãnos he ogrande ãno; pero achamos em outros sabios queo grãde ãno he [seysçentos] et seys, et cõtam que menos vida de grande ãno quese nõ poderiam prouar nẽ véér os juyzos das estrellas et dos çircos et dos corpos çelestiaes, et buscarõ et fezerõ estormẽtos [pera] ello, et trauallauã moy bem em aprenderlo et em ensynarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et ajnda sobresto rrazõa de Abraã Josefo, que sabya esto Abraã et queo julgaua por la natura da terra et do mar, et mostraua que estes obedisçiam a Deus, et outrosi por aquelas cousas que contesçem ẽno sol et ẽna lũa [per] moytas vezes, et sobre todo por aquelas que paresçem ẽno çeo, et som sempre sobre todaslas outras; et que por la vertude dAquel que sempre esta ante toda cousa, et toda cousa [sempre] ante El et por la prouysom do seu ordenamẽto, quese ordenauã todaslas cousas que ẽno mũdo son, et ajnda diz mays, que aqueles [a que] as cousas tẽporaes do mũdo no vynã asy cõmo eles queriam et tam bem et lles erã tollidas queas nõ aviam, que manyfestos viesem de outorgar que nõ ajnda aquelas cousas que erã mester, sem quaes elles nõ se poderiam mãteer, queas nõ podiam aver por lo seu poder deles; et som estas aquelas méésmas que aquel Deus sóó criador dou pera Seruyço dos omẽs, segundo aforteleza et opoder do seu mãdado, et cujo bem et plazer soo he de darlle nos [solamẽt] onrra et graçias, que a El esto lle comple et nõ [mays], que nõ ha mester dos bẽes dos omẽs Aquel que os da aelles. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et Josefo, por esforçar mays suas rrazões, aduz sobre ellas aquestas prouas dos aravigos, que escriuem de aravigo as estorias em aquela terra hũ morauã Tare et Abraã et suas [compañas], et conta asy que Orosio oCaldeo, que foy omẽ sabedor et que escriveo as estorias dos caldeos, que diz asi de Abraã nõno nomeando: [+]
1300 XH I, 0/ 134 De cõmo prouou Abraã aseu padre Tare acréénça de nosso señor Deus [uerdadeyro perla] vaydade dos ydolos. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Et aly avia ymage de carneyro enque adorauã [aa planeta] de Jupiter; et outra de coruo enque adorauã aplaneta do sol; et outra de cabrõ enque orauã ao Baco aque chamauã deus dos [vjños]; et [outra] de çerua enque orauã aaplaneta da lũa; et outra de vaca blanca por la dééssa Juno, quee oayre de juso; et outra toda de peyxe que era por Venus, aque elles chamauã dééssa de amor et de apostura; et outra ymage de cegoña et em esta adorauã aplaneta de Mercurio aque elles chamauã deus do triuo ou dos primeyros tres saberes liberaes; et em esta fegura, por que dizem que asy cõmo aquela ave ha oseu colo longo enque proua as cousas que come et sente aly qual sééra sáá et qual enferma, et osaão passao ao corpo et todo oal cõ quese nõ acha bem et entende quelle empéésçera et lle nõ sera [sãao] rretem ho ẽno colo, quea tem longo, et nõno quer comer, et aas vezes de medio da garganta, et outras vezes de fondo della, ho envia et deytao fora; et dizẽ os filosofos que tal deue séér osabedor, de longo colo, que ante pese, et cate, et pensse apalaura quea de dizer ante quea diga. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Onde, segundo todas estas rrazões que avemos ditas, os ydolos nõ am nada daquelo por que as gentes neyçias et enganadas os adorã; et sobre todo queos espiritos maos nõ vam anẽgũa cousa se nõ por soltamento de Deus, cõmo he dito, asy cõmo quando véém aos encãtamẽtos et aos espirimẽtos que prouã os sabios por queos solta Deus aaqueles espiritos por los nomẽes de noso señor Deus que El quer que ajam sua vertude et seu poder et sua onrra; et esto cõplese ajnda quando oespirimẽto se faz cõ ordenamẽto das estrellas que pertẽesçem pera ello. et otẽpo he estonçes. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et forõse maravillando del et de seus ditos todos los da çidade de [Vr et] os outros da terra; et vynam moytos oyrlo et pagauãse moyto de quanto dizia, et moytos deles yamse partyndo dos ydolos por quelles predicaua que Deus, que todaslas cousas criara et as [tyña] em poder, et este era hũ sóó verdadeyro Deus, et que todaslas outras cousas ajnda que tragem os omẽs abõa andança, dizia que aquelo queo nõ aviam os omẽs por sy, et aquelas cousas que erã dadas aos [omes] que por mãdado de Deus lles vjnã et nõ por seu poder nẽ força deles, nẽ por seu saber, nẽ por sua vertude do omẽ; et mostraua lles esto por las naturas das cousas et por moytas prouas et rrazões, et todoslo aviam por moy sabedor, et achegauãsse moytos ael. [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et Josefo, em rrazõ de provas desto que diso Abraã, diz ẽno septimo capitolo do primeyro lybro da Antiguydade dos Judios, et trage por testigos os caldeos que falarõ da sabedoria de Abraã; et foy Beroso hũ [del[e]s], et nõ nomeou a Abraã [per] seu nome, mays diso del asi: despoys do deluvio, ẽna deçima generaçom, foy ontre os caldeos em Caldea hũ varõ justo et grande et moy prouado ẽnas cousas çelestiaes et ẽnos feytos grandes delas. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et dizem que aly nasçem as cocatrizes, et diz queos da çidade Çesarea, que he ẽna terra desta Mauritana, tomarõ aly hũa cocatriz et poserom la em hũ seu tẽplo aque [diziam Hesco], et que [ajnda] agora em el esta por proua que aly se criam as cocatrizes. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et conta outrosi queos omẽs daquela terra queo catam et param mẽtes aello, acham por cousa prouada que da maneyra que neua et choue em terra de Mauritana, hũ nasçe aquela fonte, que desa [guisa] cresçe ou myngoa oNjlo; et despoys que sal daly et chega aaterra das areas, nõ quer correr por ellas [per] çima, nẽ porlos lugares desertos et máos, et somesse aly, et vay asy ascondido algũas jornadas; et desque chega aaoutra Mauritana de Çesarea, que nõ he terra areosa, aly sal fora, et faz outra lagõa, et crianse y aquelas méésmas anymalyas et cousas que se criam ẽno lago primeyro, et por esso os omẽs téém que toda aquela agoa et cousas que avemos ditas que som do Njlo; et [despois] que sal daly et chega aas outras areas que som aalende [Mauritana], contra Etiopia, ascondese cõmo de primo et vay ascondido víj́nte dias andadura, ata que vem aterra de Etyopia, et aly mostrase cõmo de cabo; et morã y omẽs et sal daly hũa fonte atal cõmo outra quea em Etiopia aque chamã Nygris; et [criamse] em esta fonte todas aquelas anymalyas, et eruas, et cousas meesmas quese criam ẽno Nylo. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Daqueles penedos et do lugar daquel rrequedamẽto aadeante, a primeyra terra et os cãpos et as herdades que rreçebem ensi o Nylo et se del rregam, som os da prouynçia de terras de Mẽfis, et esta provinçia torna ao Nylo asobegedũe do cresçer et ho das rribeyras ontre que topa et vay. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Outrosi Job fezo moytas [vezes] aDeus sacrifiçio de pam et de [viño] por seus fillos, et foy omẽ gẽtil do lynage de Esau, et ante do tẽpo dos judeus; desto se proua asaz queo sacrifiçio do pam et do [viño] que [ante] foy feyto queos judios, et nõ ouvo deles ocomeço; et segũdo diz Josefo deste Melchisedec dizẽ [algũus], et estes som dos judios, que foy Sem, ofillo de Noe, et que viueo ata otẽpo de Ysaac, fillo de Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 200 "Et prougo desto aAbraã et outorgoo, et Sarra doulle aquela sua serua, et el tomoa, et jougo cõ ella, et foy logo prenada del; et Agar quando sentyo que era prene começou aseer louçáá et adespreçar aSarra, et [desdeñar] asua palaura. [+]
1300 XH I, 0/ 205 Et pero que esto era verdade dizia noso señor Deus, que sabe todaslas cousas, que ajnda véér et prouar se era asy et El [veẽdoo] queria ajnda saberlo; et esto fazia por dar anos enxẽplo, que nõ creamos as cousas máás que nos diserẽ ata que nõ sabeamos se som [verdade] de feyto. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Mays agora outrosi, poys que aEl plaz, dou te aEl de bõa voõtade, et façolle de ty sacrifiçio poys que El quer de nos aqueste sacrifiçio rreçeber, et este seruyçio et ho manda fazer asy, ca sempre lle prouvo comygo et me ajudou em todaslas cousas queme fezerõ mester. [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Abráám nõ degoles omoço nẽ lle faças nẽgum mal, ca Eu nõ te mãdaua queo matases por sabor que Eu ouvesse de sangre de omẽ, nẽ por toller aty teu fillo que te avya dado, mays faziao por prouar atua voõtade se farias em tal cousa meu mãdado. [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Em este lugar diz mẽestre Godofre que proua Deus ao justo por que paresca abondade et avertude do seu coraçõ por los bõos feytos et obras, por que tomem del enxemplo os outros et façam bem. [+]
1300 XH I, 0/ 227 Dominus uidet ; et conta mẽestre Pedro sobre este lugar que desta palaura "oSeñor o véé" que ficou hũa palaura de prouerbio, ou façaya ontre os judios quando se algum vee em algũa pressa ou coyta diz: "oSeñor, ou Deus o véé, " asy cõmo: [+]
1300 XH I, 0/ 230 Em este lugar departe aqui mẽestre Pedro sobresta compra ẽno capitolo da morte de Sarra, et diz que nõ he de rreprender Esrom por que vendeo aquel çimyterio a Abraã, nẽ Abraã por queo comprou, cõmo diz que nõ erram ajnda agora os que comprã lugar pera sepultura et ha fazẽ y qual querem ou qual podem, senõ diz que estes se errarõ [per] ventura por que jazẽ aly suterrados dantes Adam et Eua, que forom os primeyros padres donde víj́mos todos. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Et cõta Abul Ybeyt o arabigo ẽno capitolo de Abraã que aquel lugar que Abraã cõprou de [Effrom], enque suterrou sua moller Sarra, et despoys foy el aly suterrado, [poseronlle] nome amezquita de Abraã, et diz que asille diserom despoys aaquel campo que el comprou de Effrom pera sua sepultura et de seus parentes. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et diz mẽestre Godofre que quanto dou aos outros que todo oconprou, et de todo quanto el avia nõ [tolleo] nẽgũa cousa de seus dereytos a Ysaac, et leyxoullo todo asi cõmo afillo erdeyro; mays segũdo conta Josefo et mẽestre Pedro sobre aquelo quelles opadre dou, tomarõ [eses] fillos de Abraã as terras que am nome hũa Traconytida, segundo mẽestre Pedro, et Tragotidem segundo Josefo, et afeliz [Aravia]; et daly cõmo vay ata omar Vermello. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Deste casamento de Abraã et de Çetura conta Moysem que foy despoys do de Ysáác et de Rrebeca, pero Josefo diz que antes; os aravigos cõmo Abul Ybeyt, et Albacri, et [Avem] Abez et outros departem sobreste segundo casamẽto de Abraã et dizẽ asy: que morreo Sarra et quea suterrarõ em Ebrõ em aquel çimyterio que cõprou [Abraam], mays elles chamãlle amyzquita de Abraã, et dizẽ que antes morreo Agar que Sarra et que ambas morrerõ em dias de Abraã, et que suterrarõ aAgar em Meca, et que suterrarõ despoys seu fillo Ysmael, cõmo diremos adeante; et contã que despoys que Agar et Sarra forõ finadas, que ẽnos [triijnta] et oyto ãnos que despoys viueo Abraã, que casou cõ outras duas molleres et forõ das cananeas; et hũa foy esta que avia nome Çetura, et aoutra avia nome Haura; et que ouvera Abraã destas duas molleres onze fillos, et cõ Ysáác de Sarra, et Ysmael de Agar, que forõ treze todoslos fillos de Abraã que ouvo destas quatro molleres, et doutra parte nõ ouvo nẽgum que nõ tomou mays molleres. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Em Greçia ha sete terras moy grandes, segundo conta o Libro das prouỹçias do mundo, et hũa das mays nobles çidades que y avia ẽno tempo de Abraã era Argos; et era çidade de grãdes termynos et terras, et villas outras et castelos que avia su seu señorio, et os moradores della que alçarõ rrey de aquel rreyno foy hũ poderoso a [que] chamarom Ynaco. [+]
1300 XH I, 0/ 251 Et arreyna Juno por prouar aJupiter ẽno feyto que ella entendia bem, cõmo aquela que era [deessa] et moy sabia, et pediolla quella desse em dom. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Sobre esto] conta Lucas ẽna fim das rrazões da segunda ydade este avijmẽto, et diz que asy cõmo os prinçepes de Caldea et do Egito aviam suas contẽdas et lides ontresi quaes obedesçeriã aos outros, que asy leuãtarõ contẽdas os seus sabios et seus prinçipes cõ elles quaes dos seus ydolos poderiam mays et fossem mays onrrados et adorados, et vierõ aelo: et os caldeos trouxerõ seu ydolo de fogo, et os do Egito [fez[e]rã] hũ ydolo asemellança del rrey Belo, et poserõlle ẽna cabeça hũa corõa de ouro, et adorauã lo em [rrazõ] do elamẽto da agoa; et quando ouverõ [a vĩjr], aaproua fezerõ hũ grande vaso traspasado pera ello, amaneyra de corõa, et furarõ aquel vaso todo porlo fondo [como] criuo, et çarrarõ os furados com çera que era da color do latom [como] ovaso, et encherom aquel vaso moy bem de agoa. [+]
1300 XH I, 0/ 273 De cõmo cõprou Jacob aEsau amelloria et aauentaja da mayoria que era sua. [+]
1300 XH I, 0/ 274 Andados víj́nte et dous ãnos de Jacob, et oyteẽta et dous de Ysaac, Ynaco rrey de Argos avia hũ fillo aque diserõ Foroneo, que rreynou em pos el em Argos; et este Foroneo ante que rreynase ouvo hum fillo aque chamarom Apis; et aqueste Apis pasou ao Egipto et prouou aly, et foy moy bõo, et gáánou aly rreyno, et rreynou ende; et segundo dizẽ [algũus] este foy marido da [deessa] Ysis, de [quẽ] avemos dito, et tam grãde foy abondade deste Apis et tanto forom pagados del os do Egito, que despoys que el morreo queo contarõ ontre [os] seus deus, et teendóó por deus adorarono cõmo aseu deus, et mudarõ onome del, et chamarõlle Serappis, cõmo chama a Santa Escritura Serafim ahũ dos angeos do çeo et ajnda ahũa das ordéés dos angeos; et esta ordeem he anouena quee amays alta de todas; pero he de saber que ha este departimẽto ontre ho nome do angeo et da ordéém, queo nome [do] angeo quese escriue cõ esta letera m em cabo, et dizemoslle Seraphym escrito cõ m, et quando he por nome da ordéém escriuese com n, et chamamos lle Seraphyn. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Cõmo foy prouada Troya et quẽ fuy o primeyro que a provou A el RRey Çelbron, a el RRey Sanyrão, et a el RRey Saturno, a el (RRey) Jupiter. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et diz que toda aquela terra avia nome Troya et Frigia que era hũa prouynçia d ' ela. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et aly prouou Dardaño a çibdade de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 Et por que uaa todo o feyto de Troya ajuntado, diremos despoys da prouaçõ em poucas palauras dos rreys que avemos ia dito [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et Dardaño veẽo a terra de Frigia et gaano a et fezo a et rreynou et prouou y a Troya et chamo a Dardanja do seu nome. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et Ercoles sabia o et andando ja pleytesia ontre Leomedon et Hercoles que lle desse aqueles caualos, et el que librase sua filla de aquela presa de morte et prouo a el rrey et afirmou seu pleito cõ Ercoles que lle prometia os caualos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et poys que vio que el rrey lle daua quanto para esto ouvese menester, prouvo lle moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Acõmo quer que ouvese outros de tam bõo lyñagẽ et tam rricos et poderosos cõmo Jaason, pero depoys que ella viu que el ya por cabdillo, Jaason, pagou se mays del et prouo lle cõ el (mays) que con todos los outros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 20 Et mãdou lles que viesem ant el, ca aly era onde o corpo do carneyro estaua encãtado Jaason, quando este mãdado ouvo rreçebido, prouvo lle moyto con el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et prouvo lle moyto ademays por que da primeyra (vez) que a vira, ouvo logo movemẽto moyto grande em seu coraçom et chegou a ella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 27 Cõmo Jaason rrogaua a Media que tornase seu padre mãçebo Por que sabia Jaason que Media era moy sabea de moytos saberes et o avia ja prouado, fiaua en ella que poderia tornar a seu padre Eson a ydade de mãçebo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 27 Et demudou se lle o coraçõ cõ dolor del, et quiso chorar, pero encubrio se o mays que podo et nõ descobrio nada de sua voõtade Et diso: ' o marido, ¿que nemjga te agora [sayo] da boca, se eu nõ ey poder de trasmudar o espaçio da tua vida a uyda de algũ outro? nõ ho leyxa seer Elychem nõ quer, ca he a señora dos encãtamẽtos nẽ tu, nõ demãdas bem ca eu prouarey por la mjña arte de dar longa ydade a meu sogro, et tornar lo ey mãçebo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et Tãtalo, veẽ(do) -se tam onrrado, pensou sobre duas cousas: a primeyra, cõmo poderia fazer seruyçio aos dioses por tãta onrra que lle faziã; a segũda, de prouar o [saber] que avia (et aquela) deydade dos dioses que cousa era, ou se era verdade ou mẽtira. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Leuantou se a deesa Juno, et parou se ante Paris moy apostamẽte - et tynja ẽna cabeça hũa corõa d ' ouro cõ moytas pedras preçiosas - , et começou sua rrazõ cõmo dona entendida, et diso: ' sabeas, Paris, que me prouvo quando Jupiter ante ty nos mãdou vij̃r, et sey que tu entẽdes o dereyto, et que o amas julgar, et tal fama as sabeas que eu sõo yrmãa et moller lynda del RRey Jupiter, que he o grãde enperador et señor dos rreys da terra et entender podes tu que se el dona mays fremosa ou mellor ouvese achado, nõ tomara a mj̃ por sua moller lynda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et de mjña fremosura nõ quero aqui mays rrazõar, ca o que a ollo pareçe nõ a mester outras prouas pero tãto quero dizer y que por la mjña fremosura moytos andarõ penados et andam ajnda et se o mãdases saber, esto poderia eu prouar. et por que sõo eu tã fremosa, me derõ semellança a pauões que am as penas mays fremosas que outras aves. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et rrogo vos que des aqui en deant, que eu seja voso quito; et prometo vos que faça por vos todas las cousas que a vos prouver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 69 Agora [dizede] se uos prouver mays d ' esto que eu nõ quero d ' elo mays dizer ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et el RRey Nestor, cõmo caualeyro esforçado, rreçebeu o moy ben et moy [ardidamẽt], et prouuo moyto aos seus por que o virõ tã esforçado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 84 Et prouvo moyto a el rrey que estouese et morase en aquel mõesteyro cõ suas fillas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et poys que a cousa foy asi acõteçida, nõ te culpo; et tomemos y consello et seja este: que case cõtigo, que asaz he õme de alto sangre ' A jnfanta foy moy alegre por la rresposta de seu padre, et [prouvolle] moyto, et diso lle que aquelo era o que ela desejaua poys que lle aquelo acõtesçera. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et começou a arar et semẽtar sal creerõ os gregos que asi era fasta que Palamades comedio que grã [mj̃gũa] faria tal õme ẽna oste cõmo era Vlixas, ca era sabeo et quiso prouar se avia perdido de todo o siso. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 Et quantos queriã sobyr, todos [los] faziã vij̃r cabeça ajuso [em] tal guisa que o nõ queriam mays prouar ca todos cayã mortos hũus sobre outros de çima dos muros que eram moy altos mays ao cõbater dos portales, veriades tirar con pedras et seetas et outras cousas de moytas maneyras et creçer feridas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et sabede que en esta terra de [Prionja] ha moytos montes et serras moyto altas et poucos chaãos Et acham y [moyto] estrayas maravillas et moy desuariadas, et õmes de moytas maneyras, et bestias et prouyços et outrosi aves de moytas maneyras. de outra parte veerõ y Sa(n)tipus et Mjçeres et Al(t)amus de terra de Frisa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 119 Et outrosi outros vierõ y que nõ son escriptos nẽ nomeados [per] seus nomẽes mays enpero o que mays prouemẽte d ' eles veẽo trouvo cõsigo mjll caualeyros Et cõtãdo todos hũus et outros de cõsũu forõ çento et tres rreys Et tãto durou a gerra que chegarõ y depois moytos prinçepes et moytos rreys de anbas las partes que eu nõ cõto aqui nẽ cõtarey. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et forõ moy ledos todos por que era el [moy] bẽ garrido et a todos prouvo da sua [vida]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et rrogarõ lle todos en plaça que lle prouvese de seer [senpre] en seu cõsello, ca era de moy bõo entẽdemẽto et que os cõsellaria senpre bem [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et ja fora prouado [per] moytos balesteyros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et diso lles: ' [senores], se vos prouver, [facamos] hũa cousa; nõ topemos aqui en aquesta batalla, que asaz son moytos quanto cõple. [+]
1350 HT Miniaturas/ 145 Et [tynãlo] çercado de cada parte et apertauãn o moyto fortemente mays enpero nõ se ousauã chegar a el para o prender et cada hũ (que) o queria prouar, caramẽt o prouara ca nõ leyxara y outro peñor senõ a cabeça. [+]
1350 HT Miniaturas/ 146 Et apresarõn o el et os seus que a pouco de tenpo lle [cortarã] a cabeça se y Ector nõ chegara mays Ector catou a Teseus et coñoce o moy ben et prouvo lle moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Et prouvo lle moyto cõ el et moyto lle tardaua o mãdado de Achilles se avia de vij̃r. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Cõmo Agamenõ enviou pedir a Priamo sepultura para Achilles Despoys d ' esto enviou el RRey Agameno outros mãdadeyros a el RRey Priamo que lle prouvese que Achilles ouvese sepultura cõmo era dereyto ca sen falla rrazõ era de tã bõo caualeyro en que ouvera tãta franqueza et que era o mellor dos mellores et que tam onrrado era et tan preçado que ouvese sepultura onrrada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Ante envio o para sua terra et para seu rreyno por que lle prouvo de jazer ala suterrado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et ajũtarõ se todos em hũ lugar por rrazõ de tomar cõsello cõmo fariã em sua fazenda, et cõmo se acõtesçeria, ou qual era cousa mays proueytosa para elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 286 Et Ajas Talamõ ouvo d ' elo moy grã plazer, et diso asi: ' Agora vay bem, señores mays hũa cousa loaria que me semella bõo consello, se a vos aprouger, que logo sen mays tardar enviasedes mandadeyros a vn rrey de España a que dizem Licomedes ca el cria aquel donzel. [+]
1350 HT Miniaturas/ 287 Et yam em pus elles, matãdo quantos queriã mays Diomedes et Monesteus, duque de [Atẽnas], lles fezerõ voluer as espaldas ca en balde prouariã de estar y mays, ajnda que quisesem. [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 Desy poserõ quareẽta ser(r)as prinçipaes, pero bem diserõ que outros mõtes et serras avya y, mays que nõ eram prinçipaes depoys d ' esto diserõ que acharã seseenta prouynçias et nõ mays pero que longo tẽpo as andarã buscando. [+]
1350 HT Miniaturas/ 292 Et eu, se ouvese vagar, moytas cousas diria de aqueles que em poucas palauras de suso contey dos mares et dos rrios et das ynsoas et das terras et das ser(r)as et das prouynçias. [+]
1350 HT Miniaturas/ 294 Das treze provinçias que son en orient [Óna] partida de oriẽte cõtarõ treze prouj̃çias nomeadas (por) aqueles mãdadeyros do enperador. [+]
1350 HT Miniaturas/ 294 Jndia, Persia, Amapea, Suria, [Mesopotanja], Fenis, Siria, Conçiana, Azonis, Palestina, Ysauria, Medra, Seria et esta postromeyra he a mays caente d ' estas prouỹçias por que e [mais] achegada a oriẽte mays todas estas [proujçias] vos [leyxarey] por cõtar, senõ hũa soa por que começey esta rrazon [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et quando virõ que os gregos o queriã queymar ou fazer del peças, fezerõ grande volta et foronse todos armar, et estouerõ todos açerca del, et defenderõno en tal maneyra que nõ foy ende tã ardido que senbrãte fezese de o prender, et se o prouar quiseram toste se poderã mal achar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Outrosy moytos quiseram moy de grado que fose por esto queymado et destroydo para sempre, mays enpero que esto cobijçauã nõ ouvo y tal nẽ tan ardido que o prouar ousase. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et aos gregos [prouvolles] moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 Et quando os gregos virõ aqueles fogos en tã altos lugares, ben coydarõ que a gente d ' aquela terra aviã d ' eles doo et piedade, et (que) lles faziã aqueles fogos en tantos lugares por que visen que era ali prouado et lugar de tomar porto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 345 Et Diomedes pesou lle del moyto, et ben o dou a entẽder ca aly donde jazia morto, o foy tirar [d ' ontre] os yamygos et o leuou en seu caualo et despoys se touo por sandio ca ante que ende sayse, rreçebeu moytos colpes mortaes mays cõ todo esto foy sospeytoso de sua morte et posfaçado et algũus diserõ que por que [Asandruz] perteesçia cõ sua yrmãa o rreyno, que Diomedes quisera a sua morte et lle prouuera d ' ela por tal que o rreyno ficase en el soo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 346 Et sen falla este rrey cõprou caramẽt a tardada et foy grã mal et grã pecado, ca moyto era bõo caualeyro sesudo et sabedor et preçado [ontre] los preçados mays ante que este libro seja acabado, oyredes cõmo depoys de sua morte foy ben vengado [+]
1350 HT Miniaturas/ 347 Et cousa prouada era que Diomedes fora ẽno consello quando Vlixas o fezo afogar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 348 Et Orestes, quando o vyo, prouvo lle moyto cõ el et mãdo o arrastrar [per] toda a villa [desnuado] et depoys mãdo o enforcar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 350 Et quen vos agora cõtase por qual arte et cõmo escapou, bem diredes que fora maravilla ca aly mostrou bem se avia en el algũ consello ou [algua] suteleza quando Ydomenes, rrey de Cleta, veu que Vlixas asy andaua desbaratado et [proue], et que se partira de Troya cõ grãde rriqueza que sobeja era, pregũtou lle que fora aquelo, et se lle prouvese que ll ' o disese por que de tãta rrequeza et de tã grãde alteza tornara [a tã] grã [proueza]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et tanto soybe eu que nũca ella soubo fazer nẽ dizer que me eu ende nõ partise quando me prouvo Et os espirimẽtos et as encãtações que ela contra mj̃ fazia nõ valyam nada, mays todos se tornarõ contra ella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et por nẽgũa maneyra nõ me podo rreteer que me eu ende nõ fose quando me prouvo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et morou y con ella quanto [lle a ela] prouvo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et el RRey Vlixas amou et preçou moyto a Penalope, sua moller, des -d ' aly en [deãte] porque tan maravillosa mẽte se prouara por bõa dõna et todos diziam d ' ela tanto bem que mellor nõ podiam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 362 Et eu senpre uos amarey et serey leda cõ uosco ' - ' et fazede vij̃r a el RRey Peleus ' - et diso Pyrro - , ' saberey sua voõtade et farey cõmo el mandar ' quando a rreyña esto oyu, prougo lle moyto et enviou logo por el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 365 Et por esto diz o prouerbyo: ' cabra vay por vyña ' ; ' qual fezo a madre, tal fezo a filla ' . [+]
1350 HT Miniaturas/ 365 Et a cousa foy çerta et prouada que o matara mays Orestes nõ daua por ende nada nẽ lle pesaua por que cõprira toda sua voõtade et [talẽt] [+]
1350 LT [1]/ 44 Et Lãçarote disso que em seu fillo nõ meteria mão sse lle ante non fezesse desonrra conoçuda. -"¡Ay!, por Deus, disse o padre, el he hũu caualeyro muy menino et nõ he tã sisudo com̃o lle sería mester, et nõ catedes uos a el, mays catade uos, se uos prouguer ao uosso bóó ssem et ao meu rrogo. -"Ora sabede por uerdade que em uosso fillo nõ meterey mão saluo se m ' o cuyta nõ fas faser. [+]
1350 LT [1]/ 49 Entõ sse fillarõ a andar et forõ falando de muytas auẽturas; et eles lle pregũtarõ: -"Sseñor, ¿conoçedes uos algũus caualeyros de casa de Rrey Artur? -"Ssi, disso ele. -"¿Et conoçedes uos -disserõ eles - Dom Lançarote do Lago? -"Ssi, disso ele, aquele conosco eu bem. -"¡Ay, por Deus!, disso Keya Destrauz, poys uos Dom Lançarote conoçedes tãto, me dizede, se uos prouguer, sse o uistes em esta terra, ca nos disso hũu caualleyro, nõ ha aynda IIIIo dias, que o viu y.-"¿Et quen foy esse caualeyro?, disso Lãçarote. [+]
1370 CT 1/ 215 Et nũca oý mãdado de que me tãto prouuesse. [+]
1370 CT 1/ 217 Agora, se uos prouuer, quen souber mays desto que eu, dígao, que eu nõ quero may[s] dizer. [+]
1370 CT 1/ 221 Et prougo moyto aos seus porque o virũ tã esforçado. [+]
1370 CT 1/ 221 Et deulle, cõmo moy ardido caualleyro, cõ hũa espada que tragía, moy grãdes tres colpes prouados. [+]
1370 CT 1/ 227 Señores, agora sse começa outra cousa que, en pouco tenpo, será vengada, cõmo uos eu cõtarey; ca o prouerbio, que nũca sol mẽtir de njhũa cousa, diz que "tal coyda seu mal a uj̃gar que acreçẽta en sua desonrra". [+]
1370 CT 1/ 236 Et, se uos prouuer, nõ uos leixarey cousa que uos todo nõ diga. [+]
1370 CT 1/ 237 Et nõ me terría que era caualleyro, se a uós outros de mj̃ leuassedes, et ben o lazeraría quen o prouar quisesse. [+]
1370 CT 1/ 237 Et a uós, conde, digo assý que uos gardedes de nõ estar mays en Salamjna, ca, sse prouades de y mays estar solament hũ día et nõ entrades toste en uossa nao, creede que auerey ende grã pesar, et uós poderedes rreçeber grã dãno. [+]
1370 CT 1/ 238 Et se por ende uos prouuer, poñamos o día et lugar hu uos chegedes a lle fazer a emẽda, ca, sen falla, moyto uos desama, et nõ he sen rrazõ. [+]
1370 CT 1/ 243 Et rrogo aos deuses, se a elles prouuer, que me façã tomar uẽgança dos gregos, que nos tã pouco temẽ, et nos tã pouco preçã, et nos fazẽ tã grãdes tortos et soberuas. [+]
1370 CT 1/ 247 Et tãto aio eu aprendudo dos prouerbios et dos agoyros que fazẽ ao home seer couardo, et fázẽlle tomar medo da cousa en que nõ ha pauor. [+]
1370 CT 1/ 247 Poys ¿cõmo por sortes et por agoyros et por proueyros deste adeujñador queredes leixar de prender uẽgança de quanto mal et de quanta desonrra nos fezeron os gregos? [+]
1370 CT 1/ 248 Et acordarõ todos que sse gisassen logo os nauj́os pera enviar a Greçia et, desque fossen postos ẽno mar, que faríã a passagẽ quando lles prougesse. [+]
1370 CT 1/ 249 Tu ás paz et queres auer guerra, et es rrico et queres auer proueza, et es alegre et queres tristeza. [+]
1370 CT 1/ 257 Et outros moytos ouuo y a que prouuo moyto, et outros a que pesou, et taes ouuo y estonçe ledos a que depoys pessou moyto. [+]
1370 CT 1/ 258 Et aquí todos uos amarã et uos temerã cõmo señora, et uós faredes quanto uos prouger. [+]
1370 CT 1/ 263 Et esto lles he bõaestança, que cõ a grã coyta que ven ao home, ou cõ gerra, ou cõ proueza, ou desonrramento, lle poden coñosçer pera quanto he, ou quanto ual, ou se he bõo, ou se he mao. [+]
1370 CT 1/ 263 Et tódoslos bõos se ensaiarõ ẽnas coytas que sofrerõ, ca todo aquel a que tollẽ sua terra, et rreçebe os grãdes colpes, et sofre as grãdes coytas, et ha de mãtẽer as grãdes masnadas, seẽdo proue et mj̃gado, aqueste atal, se o ben passa ou o ben sofre, poia en grã prez et en grã ualor. [+]
1370 CT 1/ 281 Et quanto do meu entẽdemento, se uos prouuer a todos, dizeruos ey hũa rrazõ, se uos semellar ben. [+]
1370 CT 1/ 287 Et quantos queríã sobir, tódoslos fazíã vĩjr cabeça ajuso, en tal gisa que nõ o queríã ja mays prouar, ca todos caýan mortos, hũus sobre outros, dos muros, que erã moyto altos. [+]
1370 CT 1/ 288 Et el rrey Leomedón o começou, que o cõprou moy carament, ca tal vengãça lle foy por ende tomada por que os de Troya se tẽen por desonrrados. [+]
1370 CT 1/ 300 Outrossý vẽerõ y Hupos o Grãde et Cupesy et o que mays proue vẽo trouxo tres mill caualeyros moy bõos et moy ardidos et que erã moy deseiosos de armas. [+]
1370 CT 1/ 300 Et sabede que en esta terra de Pionja ha moytos mõtes et sserras moy altas et poucos chãos, et achã y estrayas marauillas et moy desauariadas, et homes de moytas maneyras, et bestias et prouiços et aues outrossý de moytas naturas. [+]
1370 CT 1/ 304 Et a todos prougo moyto cõ a sua vij̃da, et gradeçíãllo quanto mays podíã. [+]
1370 CT 1/ 304 Et rrogárõlle todos en praça que lle prouuesse de seer senpre en seu cõssello, ca era de bon entẽdemento et que os cõssellaría senpre ben. [+]
1370 CT 1/ 317 Et foy prouado caualeyro et ardido et moy bon cõbatedor. [+]
1370 CT 1/ 317 Et estaua alçado cõmo torre, et era tã forte que o nõ falssaua njhũa arma de nehũa maneyra, ca ja fora prouado per moytos beesteyros. [+]
1370 CT 1/ 324 Outrossý nõ quiserõ os senores que a uila ficasse soa por sse nõ perder cõmo outra uez fezera, ca dyz o prouerbio antigo que dos escarmentados sse fazẽ os arteyros. [+]
1370 CT 1/ 328 Senores, se uos prouuer, façamos hũa cousa: nõ topemos aquí en esta batalla, ca estes que aquí están son quantos cõpren pera esto; ca a nossa gente he moyta et, se todos estouermos en hũ lugar, menos acabaremos por ende. [+]
1370 CT 1/ 340 Et tĩj́nãno çercado de cada parte et apertáuãno moy fortemẽt, mays enpero nõ sse ousauã chegar a el pera o prender; ca, se algũ o quería prouar, carament o cõpraua, ca nõ leixaua y outro peñor senõ sua cabeça. [+]
1370 CT 1/ 357 Et, sen falla, por uosso mal o prouastes. [+]
1370 CT 1/ 357 Mays, sse a Éytor prouuesse, a mj̃ prazería de sse sofrer de aquesto, ca nõ he ben, nẽ cousa aposta. [+]
1370 CT 1/ 365 Et solament eu ẽno prouar teño que fezo grã uilanj́a et grã uileza, et mostrou de ssy grã cobijça. [+]
1370 CT 1/ 367 Et esto nõ teño eu por syso et, se nós por elo mays ualemos, nõno entẽdo eu; ca, segũdo rrazõ, tal deuj́a de seer o señor de tãtas et taes cõpañas que aquí son ajuntadas que os soubesse enderẽçar et correger, et podesse sofrer afán et traballos et mãtẽer et gardar tal oste cõmo esta, et outrossý que podesse dar cõssello proueytoso et dereyto quando acaesçesse. [+]
1370 CT 1/ 369 Et ẽno mũdo nõ cobijçauã cousa tãto cõmo tallarsse a cabeça hũ ao outro, et seu coydado et sua aguça era en topar anbos por mostrar suas forças et prouar seu poder et sua ualẽtía. [+]
1370 CT 1/ 369 Et por ende ben creo que lles prouuo cõ a noyte. [+]
1370 CT 1/ 377 Poys que Agamenõ ouuo sua rrazõ acabada, todos rresponderõ a hũa uoz que este era cõssello bõo et proueytoso. [+]
1370 CT 1/ 379 Señor caualeyro, uós sodes moy bõo et moy fardido, mays, fe que deuo a meu señor, nõ me preço meos que uós, et des oiemays uoslo darey a entẽder cada que uos prouger. [+]
1370 CT 1/ 383 Et aquí prouarõ estes caualeyros anbos o grãde esforço de Éytor et a ssua ualentía, ca leuarõ grãde afán ẽno prouar. [+]
1370 CT 1/ 388 Et el rrey Toas seia moy ben gardado, que d ' aquí a hũ mes ben podemos saber o cõssello que nos sobre este feyto será proueytoso; ca tẽpo nos fica pera tomar por el algo, se nos prouuer, ou pera o enforquar, ou espedaçar, ou pera lle dar qual morte quisermos, ou pera fazer del o que se nos antollar, ca nós nõ sabemos o que a uẽtura ha de fazer, nẽ o que ha de acõteçer ẽna batalla, ca lygeyra cousa he de hũ caualeyro seer preso. [+]
1370 CT 1/ 389 Et agora esta gerra mõtou ja tãto et he tã aficada que, por força, nos cõuerrá de coñosçer a quen de bõo coraçõ nos seruirá, ca diz o prouerbio antigo, que nõ mẽt, que o amjgo senpre se proua ẽna coyta. [+]
1370 CT 1/ 390 Et se aos dioses prouuer, nós os faremos partir todos de aquí aontados et cofondidos, et defenderemos ben nossa uila, et liuraremos nossa terra dos ẽemjgos. [+]
1370 CT 1/ 390 Mays, se aos dioses nõ prouuer, nõ poderemos y mays fazer, ca todo jaz ẽno seu prazer. [+]
1370 CT 1/ 403 Et ben sey eu que grã ben uos ende uerrá et grãde onrra et a nós grã proueyto et grãde ajuda, ca moyto he bon rrey et rrico et onrrado. [+]
1370 CT 1/ 403 Et porque diz o prouerbio "mal de moytos cõforto he", por ende os troyãos auj́ã grã cõforto da morte dos quatro rreys que perderã, por aquelles outros sete que os gregos alý perderã. [+]
1370 CT 1/ 408 Et este cõssello uos será bõo et proueytoso, sse o uós por ben touerdes. [+]
1370 CT 1/ 408 Mays, ssy Deus uos ualla, dizédenos, se uos prouuer, ¿por que nõ auedes de nós pauor de rreçeberdes de nós dãno en esto que nos ameaçastes? [+]
1370 CT 1/ 408 Et as trégoas que demãdamos son por tres ãnos, sse al rrey prouger, por soterrar et queymar os mortos. [+]
1370 CT 1/ 408 Et por ende diz o prouerbio: "amjgo, faz ben et nõ cates a quen". [+]
1370 CT 1/ 410 Mays uós por esto nõ leixedes de fazer o que uos prouuer et eu o outorgo, ca ben entẽdo que sería grãde orgullo et pouco siso querer eu cõtradizer o que prouuesse a uós et a estes outros señores. [+]
1370 CT 1/ 421 Et eu ben oý et entẽdj́ (por) quanto uos prouuo de dizer, et sse assý he, cõmo uós dissestes, esto nõ sey eu. [+]
1370 CT 1/ 422 Et malditos seiã os gregos et os prouerbios que uos an tornado a tã grã desonrra et uos assý an desonrrado. [+]
1370 CT 1/ 424 Et sse eu tã louco quisesse seer que fezesse cousa que aos dioses nõ prouuesse, ou lles quisesse seer cõtrario, nõ dulto que elles nõ prenderíã de mj̃ uĩgança. [+]
1370 CT 1/ 435 Diz o [c]onto que nõ ouuo y tã orgulloso a que moyto nõ prouuesse destas trégoas, ca todos auj́ã grã talẽt de folgar, et erã canssados et afrontados. [+]
1370 CT 1/ 442 Et quando Pares trouxo a Elena de Greçia, el rrey Príamos dou a Elena esta cámara, et prouuo ende moyto a todos seus fillos. [+]
1370 CT 1/ 446 Mays carament llo cõprou depoys Diomedes, cõmo a estoria o cõtará adeãt. [+]
1370 CT 1/ 449 Et fáçome marauillado de uós seer tã ousada de prouar solament de me tal cousa dizer. [+]
1370 CT 1/ 454 Et nõ ouuo y nehũ que o prouar quisesse nẽ sse cõbater cõ el. [+]
1370 CT 1/ 476 Et ante grã tenpo que uós a nós chegasedes, aquí demos muytos cõsellos, et [s]en uós ante huueamos et aperçebemos do que mester ouuemos, et sen uós cõmeçamos muytas cousas que acabamos, grado a Deus; demais, sabede que este señorío nũca o pedj́ nẽ busquei et, quando mo derõ et mo outorgarõ, mais me pesou ca me prougo cõ el. [+]
1370 CT 1/ 476 Et por ende nõ quero senõ cõpaña et amor de quantos ẽna hoste som, et nõ me queixarey, nẽ queixo ende, mais prazme ende moyto, tãto que seia en paz se a eles prouuer. [+]
1370 CT 1/ 480 Despois que el rrey Príamos ouuo sua rrazõ acabada, aos troyaos prouuo muyto, et touerõ por bem que seýse cõ elles aa batalla, ca entendíã que seríã por ende mays ardidos et mays esforçados, et faríã por ende mellor batalla et mellor fazenda. [+]
1370 CT 1/ 480 Et d ' ánbaslas partes se prouauã et se asinalauã muyto ameúde. [+]
1370 CT 1/ 486 Outrosí da outra parte os da çidade gornírõse muy bẽ de tódaslas cousas que entenderõ que era seu proueyto. [+]
1370 CT 1/ 486 Et fezerõ garneçer as torres d ' armas et de tódaslas cousas que entenderõ que seríã mays seu proueyto et per que seríã mays seguros, en guisa que nõ ouuerõ medo de per y rreçeberẽ perda nẽ dãno. [+]
1370 CT 1/ 487 Mays, sen falla, el fezera muyto de seu proueyto nõ vĩjnr y aquel día, et muyto lle uẽera ende mellor, ca moyto por seu mal uẽera y aquela uez; ca ante que se ende partise, leuou cõsigo sua morte; ca Políçena, que y uẽo, fuj rrazõ et maneyra por que el perdese sua uida, cõmo adeante oyredes. [+]
1370 CT 1/ 489 Pero deuía eu a pensar cõmo este pleito tornase a meu proueyto per algũ en algũa maneyra; mais pero muyto me acoyto, ca tal pleito cõmo este grã uagar auerá mester. [+]
1370 CT 1/ 492 Et mouerlles ey esta pleitesía, que he moy proueytosa et moy bõa. [+]
1370 CT 1/ 494 Amigo, o que tu demãdas he graue cousa et a mj̃ muyto me prazería ende, se al rrey prouuese et o quisese outorgar. [+]
1370 CT 1/ 494 Mays tu uayte cõmo che eu digo et, entretãto, saberey a uoontade del rrey Príamo et de Paris sobre este pleito, et dizerche ey ay a rresposta que en eles achar, ca, se a eles prouuer, prazerá a mj̃. [+]
1370 CT 1/ 494 Et deulle asperança que toda sua entençõ podería acabar se ende a el rrey prouuese, ca muyto prazía ende aa rreýna. [+]
1370 CT 1/ 495 Et uós ficaredes a grã prazer et a grã proueyto uoso et de uosos amigos. [+]
1370 CT 1/ 495 Et por ende, se a uós prouuer, bẽ me semella que deuiades querer tal pleito. [+]
1370 CT 1/ 497 Et sõo tornado sandeu, ca eu fuj amar en lugar hu nõ poso auer proueyto nẽ bẽ, pero si auerey; mays ¿cõmo o poderey auer? [+]
1370 CT 1/ 497 Et ¿que proueyto me tẽ o que digo? [+]
1370 CT 1/ 517 Por ende teño por rrazõ et por dereyto, se a uós prouuer, que o alçemos por prínçipe, ca ben me semella que nõ á entre nós quen mays ualla, nẽ [en] quen se acorden todos, nẽ en quen mais poucos desacordem. [+]
1370 CT 1/ 522 Et a mj̃ semella que este cõssello he leal et dereyto et proueytoso, qual deue home a dar a seu amjgo. [+]
1370 CT 1/ 525 Que tãta he a gente que o cõprou et cõprará, que ben creo que nũca o mũdo será poblado cõmo ante era, ca ben ueio eu que de tódaslas partes do mũdo as gentes forõ aquí ajuntadas et morrerõ ende y os mellores. [+]
1370 CT 1/ 525 Et este cõssello será mellor et mays proueytoso que o que uós cõssellades a mj̃. [+]
1370 CT 1/ 530 Et a cõmoquer que o prouerbio diga que "mal de moytos cõforto he", a mj̃ nõ praz nada de tal cõforto. [+]
1370 CT 1/ 533 Señor don Menelao, en praça uoslo digo que perlo meu cõssello nõ diredes nada en este cõssello, ca nõ he ben nẽ uos acaeçe, que sabede que, quantos aquí son, todos coydan et dizẽ que uós loades esto por tal de cobrardes uossa moller Elena, et nõ por outra rrazõ, nẽ por outro proueyto nẽ onrra que sse ende a nehũ syga. [+]
1370 CT 1/ 534 Et mays uos digo: desque naçj́ nũca vj caualeyro, nẽ oý falar del, que ante quisesse seer en bondades que Troylos, ca entre todos aqueles que eu esprouey, sobeiament achey este por bon caualeyro et ualẽt. [+]
1370 CT 1/ 534 Et, sen falimẽto, uos digo que nõ podedes escapar de peligro, nẽ de grã tormenta do mar, sse solament prouassedes de fazer paz cõ os troyãos, nẽ de uos assý tornar a uossa terra; ca en toda gisa uos cõuẽ de cõprir a uoõtade dos dioses et de fazer seu mãdado. [+]
1370 CT 1/ 540 Et nós outras queremos y seer mesuradas et nossa mesura se nos torna en dãno (mays se nos torna en dãno), mays se nós nos fezessemos esquiuas da primeyra, nũca noslo diríã, nẽ prouaríã de dizer, et nós nõ perderiamos bon prez cõmo o perdemos. [+]
1370 CT 1/ 542 Et ferament mẽoscabauã cada día, et nõ gãanauã nada, et achauã a Achiles en grã mj̃ga, ca el era o que mays sofría as grãdes pressas, et sabía mãtẽer os grãdes torneos, et el era o que prouaua os grãdes feytos et os acabaua, et fazía as grãdes caualarías, et d[e]sque os el nõ ajudou, senpre rreçeberõ grandes perdas. [+]
1370 CT 1/ 558 Pero uos digo que a mj̃ prouuera moyto, se uos el sempre mostrara tal senbrant cõmo uos agora mostraua. [+]
1370 CT 1/ 558 Mais Deus, porla sua merçee, nos guarde de mal, se sua merçee for et lle prouuer, asý cõmo nós cobijcamos et el sabe que nos mester he. [+]
1370 CT 1/ 575 Et eu quero yr y aa proua. [+]
1370 CT 1/ 580 Et agora son desanparados de cõquerer a çidade et ia se quiríã guisar de se yr, ca nihũ ponto de sua prol nõ entendíã de y mais aproueytar; por tãto nõ quiríã y fazer mays tardança, nẽ mays y estar. [+]
1370 CT 1/ 582 Despois desto, enujou el rrey Agamenõ a el rrey Príamus que lle prouuese que Achiles ouuese sepultura cõmo era dereyto, ca, sen falla, rrazõ era de tã bõo caualeyro, et en que ouuera tãta franqueza, et que era o mellor dos mellores, et que tã honrrado era et tã preçado, que ouuese sepultura honrrada. [+]
1370 CT 1/ 585 Esta rresposta que os dioses derõ, diso dom Colcas en cõçello, et a todos prouuo muyto, et forõ ende muy ledos. [+]
1370 CT 1/ 591 Et se así fora, muy grã proueyto uẽera aos troyaos, et senpre uiuerã en goyo et en plazer. [+]
1370 CT 1/ 595 Et os gregos solament nõ prouarã de conbater os muros, nẽ lles d[e]ram uagar pera elo. [+]
1370 CT 1/ 596 Agora leixa o cõto a falar desto por devisar o mũdo et as prouĩcias del [+]
1370 CT 1/ 596 Este enperador fuj señor de todo o mũdo, et fuj moyto entendudo et muy sabedor, et fezo scriuir tódaslas terras et tódaslas comarquas que son so o çeo, en tal maneyra que nõ fuj serra, nẽ prouinçia, nẽ rrío, nẽ cõmarqua que nõ fezese scriuir, et quanta jent auía eno mundo, preto et longe, por tal que despois nõ se podese oluidar. [+]
1370 CT 1/ 596 Despois desto diserõ que acharã sesaenta prouĩçias et nõ mais, pero que longo tenpo as andarõ buscando. [+]
1370 CT 1/ 598 Et eu, se ouuese uagar, moytas cousas diría daquelo que de suso en poucas palauras contey dos rríos et das j́nsoas et das terras et das serras et das prouinçias, que sería moy bõo conto et muy saboroso. [+]
1370 CT 1/ 601 Capítolo da prouĩçia d ' Amazona [+]
1370 CT 1/ 601 En estas treze prouinçias que uos agora contey, ẽna partida d ' Ouriente, está hũa prouinçia a que dizẽ Amazona, et en ela nõ mora barõ nihũ, nẽ morará ia mais. [+]
1370 CT 1/ 605 Mais, sen falla, el o conprou carament, ca logo alý fuj derribado do caualo et chagado moy mal. [+]
1370 CT 1/ 612 Esto nõ auedes por que mo mãdar, nẽ por que mo rrogar, ca, se aos dioses prouuer et o poder meu for, eu llesla farey conprar carament aos troiãos. [+]
1370 CT 1/ 624 Et des alý endeant forõ os troyaos tã sarrados que ia mais nũca ousarõ seýr, nẽ solament nõno prouaron. [+]
1370 CT 1/ 626 Et por ende, señor, sería bem, se uos prouuese, de tomar tal cõsello per que podesemos goreçer, que nõ fosemos destroídos. [+]
1370 CT 1/ 628 Dom Anfímacos, creede que de nos cõbater cõ os gregos, nẽ solament de o prouar, en esto nõ falemos, ca ia o poder noso nõ he de os sofrer en batalla, nẽ he bõo cõsello d ' abrir portas contra eles nẽ seýr alá, [et a mj̃ semella que a guerra he muyto acabada] quanto da nosa parte. [+]
1370 CT 1/ 630 Padre señor, eu de grado farey uoso mãdado, et pouco nẽ muyto nõno rreçeo, que me semella que he grã proueyto et grã bem. [+]
1370 CT 1/ 631 O consello del rrey Príamo fuj logo sabudo, ca nõ prouuo aos dioses que se acabase, mais a estoria nõ conta cõmo nẽ por qual maneyra o souber[õ]. [+]
1370 CT 1/ 636 Mais cras de manãa, se uos prouuer, podedes oýr as pleitesías que queren os gregos et o que demãdã. [+]
1370 CT 1/ 647 Agora leixa o conto a falar desta rrazõ por contar dos maos sinaes et proueyros espantosos que auíã os de Troya [+]
1370 CT 1/ 655 Et será o proueyto et a honrra desta çidade, ca tal he esta que fazemos et tã preçada que Troya será per ela senpre mais honrrada. [+]
1370 CT 1/ 661 Menalau enderençou aa cámara hu Elena estaua et entrou dentro, mais pero nõna tirou ende, nẽ a fereu, nẽ fezo senbrant que a matar quiría, ante lle prouue cõ ela muyto. [+]
1370 CT 1/ 662 Et sabede que nõ fuj y õme tã ousado que ende nada podese asconder, nẽ que o prouase. [+]
1370 CT 1/ 664 Señor rrey Agamenõ, oýde mĩa rrazõ, se uos prouuer, et mandádeme que uosla diga. - [+]
1370 CT 1/ 664 Os gregos ouuerõ seu cõsello sobre aquisto et falarõ muyto sobr ' elo, pero en çima a todos prouuo da sua quitaçõ. [+]
1370 CT 1/ 664 Et así ficarõ as donas liures et quitas pera se yr, ou pera ficar, ou fazer o que lles mays prouuese. [+]
1370 CT 1/ 669 Mays agora uos contarey, se uos prouuer, os grandes dãnos et as grandes estoruas que os gregos rreçeberõ ante et despoys que se partirõ d ' alý. [+]
1370 CT 1/ 672 Et se uós, dom Ulixas, dizedes que auedes y mayor dereyto ca eu, dígouos que me mentides, et a aquisto uos meto eu as mãos, et prouarlo ey que nihũa parte nõ auedes d ' auer ẽno Paladióm. [+]
1370 CT 1/ 672 Marauillado me faço cõmo o solament ousades prouar. [+]
1370 CT 1/ 672 Et, sen falla, uos digo que, se o mays prouades, que uos auiltarey et uos desonrrarey moy mal. [+]
1370 CT 1/ 684 Et sabede que nõ fora contra sua uoontade delas, ante lles prouuera ende muyto. [+]
1370 CT 1/ 692 Et fórõse todos armar, et defendérõno en tal maneyra que nõ fuj y tã ardido que semellant fezese de o yr prender, et se o prouar quiser[ã], ag(u)ina se poderã ende mal achar. [+]
1370 CT 1/ 692 Mais pero nõ ouuo y tã ardido que o prouar ousase. [+]
1370 CT 1/ 699 Et algũus forõ y que diserõ que, pois Asandrus auía parte ẽno rreyno cõ sua moller de Diomedes, que el quisera a sua morte et lle prouera dela, por tal que o rreyno ficase a el ssoo. [+]
1370 CT 1/ 700 Et, sen falla, este rrey cõprou carament sua tardada. [+]
1370 CT 1/ 702 Conta a estoria que el rrey Ácamas et el rrey Demafóm, uĩjndo perlo mar, ouuerõ entre si taes rrazões et así desapostadas que ia mays nũca se delas poderíã loar nẽ gabar, ante forõ por elas deytados et desterrados de seus rreynos, et en guisa que nõ forõ ousados, nẽ solament nõno prouarõ, de entrar alá. [+]
1370 CT 1/ 703 Deste cõsello prouue a todos, et en esto se acordarõ. [+]
1370 CT 1/ 704 Et quando esto for (for) sabudo perlo mũdo, uerrá outra gent estraya que a pobrará et nõ ficará y nihũ de seu linagẽ; ca, despois que nos uirẽ partidos d ' ende et sentirẽ a terra sen gent, uerrã sobre nós, et cõquerernos am todos, et guardarã a terra pera sy, et prouarla am de sy mijsmos, ca nós nõ podemos senpre estar guisados. [+]
1370 CT 1/ 711 Quando Diomedes, rrey de Creta, ueu que Vlixas así andaua desbaratado et pobre, et que se partira de Troya cõ tã grã rrequeza que sobeia era, pregũtoulle que fora aquilo, et que lle contase, se lle prouuese, cõmo de tã grã rrequeza et de tã grã alteza tornara en tã grã mĩgoa. [+]
1370 CT 1/ 714 Mays estando eu asý en poder de Çirçes, outrosí fige meus spirimentos et mĩas encantações, ca, se ela algo aprendera ende, muyto mais sabía eu, et tãto soybe que nũca ela tãto podo fazer que me ende eu nõ partise quando me prouuo. [+]
1370 CT 1/ 714 Et morou y cõ ela quanto a ela prouue. [+]
1370 CT 1/ 720 Et Vlixas amou moyto et preçou des alý endeãt a Prilónape, sua moller, porque tã marauillosament se prouara por boa dona. [+]
1370 CT 1/ 729 Et muyto lle prouuera da sua morte meesma. [+]
1370 CT 1/ 734 Quando Menalao soube estas nouas nõ lle prouue ende nẽ ponto, et logo se espedío del et tornouse a Parte. [+]
1370 CT 1/ 734 Et por esto diz o prouerbio: "cabra uay per vjna, qual fuj a madre tal será a filla". [+]
1375 QP 26/ 116 Allea cousa vendendo huu ome a outro............ .................dela se despois que a ouuese asi venduda gaanase o vendedor o (senorio) de aquela cousa como se o estabeleçese por seu hereo aquel... era ou lla dese doutra guisa se por Razon que a ouuese gaanada o senorio da cousa a vendese despois a outro e o postremeiro conprador mouese preito sobre ela ao primeiro dizemus que este primeiro ha maor dereito en........ .......................... rrazoase que avia maor dereito en ela porque quando ao outro (vendeu) non avia o senorio o vendedor..... gaanado quando a vendeu a el mays se (huu) home vendese a outro algua cousa que non fose sua e aquela cousa meesma vendese despois ao senor dela (ou) a outro este postromeiro conprador que a conprou (do senor) ha mayor dereito ena (cousa). (e) ese a deue auer auer. [+]
1375 QP 26/ 116 Fueras ende, si la vendida fuesse fecha por menos de la meytad del derecho precio, segun es sobredicho en las leyes deste Titulo; o si pudiere prouar, que la vendida fue fecha por engaño que le fizo el comprador a sabiendas, non seyendo el vendedor sabidor de quanto valia la cosa, nin auiendo nunca visto (la), assi como de suso diximos. [+]
1375 QP 26/ 116 Casa, o torre, que deue seruidumbre a otro, o que fuesse tributaria vendiendo vn ome a otro, callando el vendedor, LEE LXII (como se non pode desfazer a venda que he feita dereitamente macar disese que a fezera com coita de fame ou de peito que avia a dar) Desatar querendo alguo (ome) a venda que ouuese feita de seu grado dizendo que a vendera (por) gran coyta en que estaba de fame ou por moytos peitos que avia a dar por rrazon daquela cousa que vendeu ou por outra (rrazon) semellante destas. dizemos que esto non (lle) abonda para desfazer a benda. outrosy dizemos que se......quiser desfazer venda dizendo que a fezera por menos do que ualia (por que non era sabedor quando a vendeu que tanto valia que) por tal Razon nonna pode desfazer saluo ende se a venda fose feita por menos da meta do dereito preço segundo he sobre dito ennas lees deste titolo ou se poder prouar que a venda foy feyta por engano que lle fezo o conprador a sabendas non seendo o vendedor sabidor do......a cousa nenna avendo nunca vista ....de suso disemus LEY LXIII (como se pode desfazer a venda se o vendedor encobre a cenço ou a maldade que avia nas cousas que vendeu). [+]
1380 CPc 26/ 109 E ha menester que el padre mande fazer carta, como saca el fijo de su poder; (por que se) pueda prouar la emancipacion, e non venga en dubda. [+]
1380 CPc 26/ 109 Ca si recibiese voontade tanben de huu como de outro sen juizo e sen nehua premia que seer possa. pero esto se ha de fazer conçelleyramente que quer tanto dizer (h)en este lugar como ante o juiz ante quen se deue acordar as voontades danbas las partes tanben do padre como do fillo. e ha mester o padre que mande fazer carta como saca o fillo de seu poder (e que sse) posa prouar a mançipaçon e non venna en dubda LEE XVIII porque rrazoes poden (costrenger aos padres) que saquen de seu poder a seus fillos Achamos quatro rrazoes porque poden costrenger ao padre que saque de seu poder a seu fillo. como quer que dizemos enas lees ante desta que non (poden) apremear(los) que o (façan.) a primeira he quando (o) padre castiga a seu fillo moy cruelmente sen aquela piedade que lle deue auer segundo natura. ca o castigamento deue seer con mesura e con piedade. a segunda he se o padre fezese tan grande maldade que dese carreira a suas fillas de seer maas molleres de seus corpos apremeandolas que fezesen ...........a III he sse huu ome man ..........en seu testamento algua cousa..... condiçon que emançipasse por ende......fillos. ca sse (lo) quel fuesse mandado desta guisa, tenudo es de los emancipar; e si non quisiere, puedenlo apremiar que (lo) faga. [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 Et aprouve a Santiago et quiso que viese aqui cõtar esta grraça que del rreçebi. [+]
1390 MS [I, 1]/ 12 Et porque entẽdeu que se chegaua o dia da sua morte, enviou aquel seu ospede aos clerigos que [o] leuasen aa igleia d ' y ca seeria proueyto da igleia se o asi fezesem. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 "Tiremos o Justo d ' ontre nos ca nõ he proueytoso". [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et avia en ela oyto erdeiros et cada hũu deles leuava a sua parte, et d ' estes era ende hũu padre d ' este Pero Afonso et cõprou aos outros erdeiros toda a sua parte et tiroa do poder dos leigos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et el fezo y moy boo moesteiro et çelas et rrefortoiro et toda las outras cousas que entẽdeu que era mester para mõjes; et poso y calez et vestimentas, et cõprou casas et erdades et outras moytas posisoes, quantas entendeu que podia abondar a el et a outros mõjes; et gaanou del rrey boos priuilegios por que o coutou. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et diso ao arçibispo que se lle dese liçẽçia et o cõsellase, que el que de grado prouaria se a poderia aver. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et ali esteuo en grãde oraçõ ata que adormeçerõ as gardas, et fui moy mãso a arqua onde siia a santa cabeça et prouou de a abrir et desi ouve medo, et tornou outra vez a fazer sua oraçõ et desi volueu a ela et nõ pode abrir, et desi ouve medo de se esp[er]tarẽ as gardas et de o oyrẽ quando abrise a arqua; et tornou a terçeira vez aa arqua cõ grãde oraçõ et grãdes lagremas et por la grraça de Deus achoa aberta; et logo moy mãso tomou a cabeça de Santiago et poso en seu lugar aquela que tragia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et despois nũca en ela nĩgen prouou. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 En qual maneira, diso Rrulã, nõ naçeu de nĩgen et pero ouve fillos, asi Deus Padre nõ foy nado de nĩgen et pero geerou fillo de si meesme por la sua santidade ante todo los tenpos, asi com̃o a el aprouve. - [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et depois d ' esto Calrros dou as terras et prouĩçias de Espana aos caualeiros et jentes que andauã cõ el, et dou logo aquela terra aos que se pagarõ de en ela ficar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 128 Et aquestas som duas igleias: en Efeso que he ẽna destra parte de Ihesucristo, ẽno rreyno tẽporal, et Cõpostela que he aa seestra, que d ' estes dous yrmãos acaesçerõ quando os apostolos partirõ ontre si as prouĩçias do mũdo, para preegar a creẽça de Deus porque eles pidirã a Ihesucristro que hũu seuese a sua destra parte ẽno seu rreino et o outro a seestra. [+]
1390 MS [I, 1]/ 133 Mays os grãdes feictos que el fazia seeriã maos de contar a quantos se pagariã de oyr em com̃o el morou en Toledo et com̃o el matou na lide rrey Breymante por amor de rrey Galafre de Toledo cujo emigo el era; et com̃o cõquereu moytas terras et moytas prouĩçias por suas armas et as meteu aa creẽça de Deus; et en com̃o fez moytas abbadias et moytas igleias por lo mũdo; et en com̃o as enrrequentou et en com̃o tirou moytos corpos de santos que jaziã soterrados en terra et os meteu en moymẽtos d ' ouro et de prata; et en com̃o foy enperador de Rroma; et en com̃o foy ao Sepulcro de Iherusalem, et en com̃o trouxe o leño da cruz de Ihesucristo et o partio per moytas igleias; et ante cansaria a mão et a pẽna dos grãdes feictos del a quen os todos quisese escripuir, pero que vos diremos desque liurou a Espana dos poderes dos mouros en com̃o se tornou para França, et en com̃o lle matarõ Rrulã et os outros caualeiros ẽna lide de Rroçauales. [+]
1390 MS [I, 1]/ 176 Et en outro dia aa manãa diso o enfermo a aquel seu cõpaneiro que se o el quisese ajudar que prouaria de sobir aquel monte et o cõpaneiro disolle que o nõ leyxaria ata a morte. [+]
1390 MS [I, 1]/ 206 Et a elles aprouvelles moyto et buscarõ candeas que teuesen ẽnas maãos en quanto fezesem sua oraçõ. [+]
1409 TA III,4/ 57 [C]omo ontre todas as qousas anymalyas que Deus fezo a uso et seruiço do ohmen nehũa non seia mays nobre que o cavallo, porque por el os prjncypes et os grandes senores et os caualleiros se deporten, et porque sen el o señor ontre os outros priuados asy como deue, non poderya seer esgardado poren aprol daquelles que vsam dos Cauallos, espiçialmente aa onrra daquelles que con nobre curaçon se deleitam aa bondade et aa onrra da cauallarya et da batalla, algũas cousas do Cauallo, segundo mjña opinion et a braueza do meu engeño ordiney ajuntar liuro no que por todas llas cousas posam sutilmente mostrar aquellas qousas que ao Cauallo et a sua geraçon perteeçen mais lliuremente a verdade por orden dereita segundo o que prouey Eu Jurdam Ruvyo de callabrya, Caualleiro en marescella en outro tenpo de meu Señor o Enperador Fradarique segundo, de mjña vontade, de todas llas qousas, rrazoes uerdadeiras mostrarey. [+]
1409 TA III,4/ 57 Et a rrogo de huun meu amjgo, que se en esto delleitaua, todas llas qousas con femença, asy escriuyr prouey. [+]
1409 TA III,4/ 57 Et quanto con mẽẽor traballo et mais sem afam o caualgar a Egoua mais cunprjdamente esprouezera et por esto se geerara o Cauallo no ventre da madre myor et mais groso. [+]
1409 TA III,4/ 61 proueita moito ao Cauallo et dalle apetito de comer lauaren ameude con sal et con vino a boca de dentro. [+]
1409 TA III,4/ 67 esto deue vusar ataa que o que en el andar o posa trager por vu lle prouger sen outro giador; [+]
1409 TA III,4/ 67 ual moito que o que cauallga o Cauallo a trote ou a gallope mandandoo duun lugar para outro, traga na maão a rredeẽa testa et os mosos do freẽo no peito do Cauallo, que amerga a cabeça aos peitos et encurue o collo, et esto se faça no começo pouco et pouco, et como uyr que mester faz, et en por moito en esto estudo et caamento, et seeria proueito et saamento do Cauallo et do que o caualgar, porque quando o Cauallo trouuer a cabeça jncrjnada, et a o peito et chegada dobrara o Cauallo mais fremosamente, et trotando ou gallopando, como dito he, mais abertamente et mais craramente agardara seus passos et mellor et mais ligeiramente se uoluera ao destro et mellor se parara; [+]
1409 TA III,4/ 71 Et por en se Sege moita prol ao Cauallo, esto he prouado Ca o Cauallo gros engrossa por y mais, et perde fenollya et brabura, et depois que o esfauellaren, como dito he, deuen cauallgar en el, et tomar saltos peqenos et remetello contra as bestas por moitas vezes entrando por ellas et saindo, que fill vusança de as entrar et de se sair dellas, quando mester for, mudandolle o freo mansamente et fortemente como conprir. [+]
1409 TA III,4/ 93 Estes rremedios que se adeante segen som çertos et prouados para a dita door. [+]
1409 TA III,4/ 93 Et Nota que este pustrumeiro rremedyo da egoa ou da mua he moy proueitoso ao Cauallo contra cada hũa das doores sobre ditas porque ha prazer dos doneeos esforça todas llas uertudes do corpo et fortemente as conforta. [+]
1409 TA III,4/ 101 A atal door aueras tal rremedyo que he moi prouado: [+]
1409 TA III,4/ 101 Para esto outrosy val muito a calda das fauas coita con sal, esto he prouado. [+]
1409 TA III,4/ 145 tanto de huun como doutro, ataa que se faça como vngento et ponan deste vngento no lugar duas uezes no dia, ataa que seia soldada a carne et se mudaua a huña et mays, pero eu ensinado por esprouamento llouuo mays para matar a seda o vngento que se faz da serpente como dixe suso [et] ensiney. [+]
1409 TA III,4/ 151 Et Nota que todas llas encrauaduras que ha de dentro non tangen ao Cauallo ligeiramente se podem curar se foren linpas et ben aparelladas et lles meteren dentro na chaga seuo ou çera ou lleite ou outra qousa grosa que ante feruan con sal, et con esto asy caente queimaren ben a chaga, et gardena da agoa et de lixo et garira, esto he prouado. [+]
1409 TA III,4/ 157 Esta obra conposo Jurdam Ruuo Caualleiro de Calaurea famjliaryo do enperador don fradarique segundo, o qual foy ensinado por llo dito enparador de todas llas qoussas sobre ditas et foy esprouado na alueitarya dos Cauallos en casa do dito enperador con que vyueu por gran tenpo. [+]
1460 CI 1/ 96 Mays aprouue a Deus, noso señor et salvador, que vierõ en concordia en tal gujsa que os pobres galegos ouvesen a terça parte da terra, en que viuessen; et os godos et suebos as duas partes et o señorio. [+]
1460 CI 1/ 96 O qual fezera et prouara Ylia, filla de huũ principe rrey de Troya, a qual fugira cõ el rrey Theneo, seu marido, da destroyçõ de Troya, e viera pobrar o dito lugar chamado Ylio. [+]
1460 CI 1/ 109 Et fazendo a dita oraçõ, daua a proues todo quanto podia por amor de Deus. [+]
1460 CI 1/ 109 Et el rrey Ordonjo, despoys de moytas batallas et vitorias de mouros que vençeu, et muytas prouações de villas et lugares que fezo et dous obispados que nouamente fezo et ordenou; conuẽ a saber: [+]
1460 CI 1/ 113 Et o dito rrey don Sancho prouou moytas eglleias, villas et castellos et vençeu muytas peleJas. [+]
1460 CI 1/ 119 Et entõ eles, avido seu acordo et cõselo en presença do dito Rreymũdo, prinçipe de toda Galliza, cõ grandes preçes et rrogos lle pedirõ a huũ clerigo a que diziam Diego Gelmeriz, varõ santo et de grã consello et discreto, fillo de Gelmjro caballeyro moy poderoso et vertuoso, que teuera moyto tenpo o castello do Est, porlo bispo de Yria don Diego Pellaez, et a gouernara moy ben et defendera toda a proujnçia de Ylia et a librara dos normanos, frandeses et barbaros; he a saber: terra de Postomarcos, d ' Amaya, terra da Vlla ata o Tamere, por sua caballaria et por maraujllosa discreçõ, o qual eles virã et conosçiã moy ben. [+]
1460 CI 1/ 119 Et a rrogo dos sabedores, o conde Rreymũdo rreçebeu o dito Diego Gelmeriz, canõigo de Santiago, o qual o cabidóó de Santiago teuera por seu chançeller et secretario en corte rromana a espedir os negoçios da eglleia et proujnçia de Santiago. [+]
1460 CI 1/ 120 Et porla santa doutrina, cõ ardentissimo amor da santa fe cathollica et zelo da eglleia, hedificou et rreparou todalas cousas da eglleia et proujnçia. [+]
1460 CI 1/ 120 Et quando o papa Vrbano çelebrou o cõçilio de Monte Claro, o rreligioso don Almaçio, obispo, con outros prouençiales obispos, en caridade f[r]aternal et cõ muy gran traballo, foron ao santo cõçilio. [+]
1460 CI 1/ 120 Et o papa et os cardeaes nõ o querian onrrar, nj̃ lle quiseran outorgar o paleo; mays tanta foy a omjlldade do obispo Dalmaçio que aprouue moyto ao papa et cardenaes, porlo qual lle foy feyta grande onrra, et rreçeberono onrradamente. [+]
1460 CI 1/ 122 Et entõ el rrey don Afonso, querendo defenjr estas cousas et proueer aa dita Eglleia de Santiago de pastor de que estaua viduada, et porlas grandes gueras [de] moytos que destroyan a terra, enviou seus mesaJeyros cõ dous canõigos de Santiago ao papa apoer calũpnjas et crimes contra o bispo don Diego Pellaes. [+]
1460 CI 1/ 122 Et nõ enbargante que noso anteçessor Vrbano, papa, lle prometeu o ofiçio episcopal, agora (a) nos et nosos yrmãos cardeaes, por poer fin a tantos traballos et angustias, por que de aqui en diante por tal ocassion a Eglleia de Conpostella se nõ destruya nj̃ os inamijgos da fe catholica se apoderen da terra, querendoa proueer de persona ydonja, te rrogamos que por tua benjgnjdade queyras fazer elegir persona rreligiosa et onesta a tan alto honor pontifical, et noslo envies a rreçeber la cõsegraçõ, onrra et dignjdade da Eglleia de Santiago de Cõpostella. [+]
1460 CI 1/ 130 Et ordenou enã dita séé seteenta et dous canoĩgos a semellança dos sateenta et dous dicipulus de Ihesu Christo, prouendolles de congruo maantemẽto. [+]
1460 CI 1/ 131 Jtẽ, o santo obispo considerando a grande onrra en que a Eglleia de Yria fora sublimada et cathedra de tantos santos obispos, ante que o corpo do santo apostollo Santiago fose rreuellado, et de cõmo agora de toda era destroyda et posta en tanta proueza que algũus pouquos clerigos, que ende morauã, partidos do (o) ofiçio clerical, nõ se diziã ende os ofiçios, saluo eño Avento et eña Coreesma et esto nõ muy conpridamente, porquanto non aviã ende abastança para seu manteemento et vistiario; cõdolendose moyto delo por cõsello de dez canoĩgos, por priujllegio del rrey, fezo ende huã moy boa eglleia aa onrra de Santa Maria cõ huũ muy grande altar en que poso moytas rreliquas, et fezo poer outros dous altares: huũ de San Martino et outro de San Mjguell. [+]
1460 CI 1/ 131 Et desfezo huã eglleia moy proujzilla, que estaua ende feyta enã rribeyra do Sáár, adonde poseran o corpo de Santiago, quando o deçeran da naue. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL