logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de sobre nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 1288

1200 FX III, 5/ 699, col. a Et ainda sobre esto ayan aquela pena a qual dixeron aqueles sacerdotes en su dereyto en el terço ano de nuestro reyno por tal pecado. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Santa Maria amar || devemos muit ' e rogar || que a ssa graça ponna || sobre nos, por que errar || non nos faça, nen pecar, || o demo sen vergonna. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Con razon é d ' averen gran pavor || as bestias da Madre daquel Sennor || que sobre todas cousas á poder. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A Reyn[n]a en que é | comprida toda mesura, || non é sen razon se faz | miragre sobre natura. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.LXXXVI. é como caeu o portal sobre dous judeus que escarnecian un ome. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta quinta é como Nostro Sennor enviou o seu Santi Sp[i]rito sobre los seus dicipolos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 420 Esta quinta é como Nostro Sennor enviou o seu Santi Sp[i]rito sobre los seus dicipolos. [+]
1264 CSMr B/ 97 [Esta é como caeu o portal sobre dous judeus que escarnecian a un ome bõo.] [+]
1264 CSMr B/ 420 Esta quinta é como Nostro Sennor enviou o seu Santi Sp[i]rito sobre los seus dicipolos. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre todo dixo, que en qualquier edad que sea (el) ome, ha menester (ayuda: ca si fuer niño, ha menester) amigo(s) que lo crie(n,) e lo guarden que non faga, nin aprenda cosa este mundo sen amigos macar seia auondado de todolos (outros) bees que en el son. (ca) quanto os homees son mays onrrados e mays poderosos e mays rricos. tanto an mays mester os amigos e esto por duas rrazoes. a premeyra (he) porque eles non poderian auer (nehun) proueyt o das rrequezas sse non husasen delas e tal huso deue seer en fazer ben. e ho ben feyto deue seer dado os amigos. e por ende os amigos non poden husar das rrequezas que ouueren macar car seian auondados dellas. a ssegunda rrazon he que porlos amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas e as onrras que os homees an ca doutra guysa sen amigos non poderian durar porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omee peor golpe rreçebe se (lle) falleçe ajuda de amingos que os acorran en sua pobreça e os estorçan (t)odos perigros quelles aquaçeren. e sobre todo disso que en qual quer hedade que seia omee a mester amingo que o cria e o garde que non faça nen aprenda cousa quelle este mal. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre (esta razon) dixo otro Sabio, que ninguna pestilencia non puede empescer al ome en este mundo tan fuertemente, como el falso amigo, con que ome biue, e departe sus poridades (continuamente), non lo conosciendo, e fiandose del. [+]
1275 CPb 1/ 6 Et sobre (esto) disso outro sabio que nehua pestilença non pode enpeeçer a omee en este mundo tan fortemente. como o falso amigo con quen omee uiue e departe suas poridades (ançianamente) nonlo conesçendo e fiandosse en el. e porende disso aristotiles que a mester que ante que tome omee amizdade con outro que punne premeyramente se he boo e esta conosçença non pode omee auer se non por huso de longo tempo porque os boos son pocos e os maos muytos. e a amizdade non pode durar senon entre aqueles que an bondade en si. onde (por estas rrazoes) os que amingos se fazen ante que ben sse conoscan. legeyramente sse departe(n) depoys a amizdade entre eles. [+]
1275 CPb 1/ 6 La primera es, que siempre deuen ser leales el vno al otro en sus corazones: e sobre esto dixo Tulio que el firmamiento, e el (cimiento de la amistad), es la buena fe, que ome ha a su amigo: (e) ningund amor non puede ser firme, en que fe non ha; porque cosa loca seria, e sin razon, demandar lealtad el un amigo al otro, si el non la ouiese en si. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre esto dixo Aristoteles, que firme deue ser la voluntad del amigo, e non se deue mouer, a que de suso falamos non he uerdadeyra amizdade porque aquel que ama o outro por sua proe e por plazer que espera auer do (amigo) destallasse por ende a amizdade porque non auia rrays de bondade. [+]
1275 CPb 1/ 6 Tres guardas deuen auer os amigos en si. porque a amizdade (de) entreles non se possa mudar. a premeyra he que sempre deuen seer leales hu hun ao outro en seus coraçoes e sobre esto disso talio que o firmamento e o (començo dos amigos) e a boa fe que o home a a seu amingo (ca) nehun amor non pode seer firme. se y non a (boa) fe. porque loca cousa seria e sen rrazon (de) demandar lealdade o hun amigo o outro. se el nola ouuesse en si. e sobresto dissso aristotiles que firme deue seer a uoentade do amigo. e non sse deue mouer. a creer nehua cousa creer ninguna cosa mala que digan de su amigo, que ha prouado de luengo tiempo, por leal, e por bueno. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre esto dixo Salomon: que quien descubre la poridad de su amigo, desata la fe que auia con el. [+]
1275 CPb 1/ 6 Outrossi sse deuen gardar que non descobrar as poridades que sse disseren hun o outro. e sobresto disso salamon que quen descobrir a poridade de seu amingo. destalla a fe que auia con el.a terçeyra garda he que omee deue ben obrar por seu amingo assi como lo faria por si mesmo. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre esto dixo Tulio, que esto non era amistad con bienõquerencia; mas era como manera de merca(deria). [+]
1275 CPb 1/ 6 Verdadeyramente e sen enganno nehun deue omee amar a seu amigo. pero enla quantidade do amor foy (departido) entrelos sabios. ca os huns disseron que omee deue amar a seu amigo quanto o outro ama a el. e sobre esto disso talio que esta non era amizdade con benõquerença mays era como (en) maneyra de merca. outros y ouo que disseron (que) deue homee amar a seu amigo quanto el ama (assi meesmo). e estos outrossy non disseron ben. porque pode seer que o amigo non sse sabe amar. ou non quere(n) ou pode(n) e por ende non seria conplida (a) amizdade que desta guysa ouuesse omee con seu amingo. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 123 Pero ſe auijr non ſe poderem con os donos dellas uozes ſobre ſsou ſolario, podem auer a ujçeſſyma parte della demanda ſegundo que manda la léé uoſa. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Lee VJ Se outra algua perſoa que non ſeyam deſtas que ſom ſobredictas quiſer demandar por outro non auendo nen mostrando mandado algum daquel por que demanda aſſy como por cartas ou por testes, non deue a ſéér reçebudo macar que deſſe fiador como sobredicto e. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Lee VIJ Quando algum diz que e perſoeyro doutro e o demoſtra por algũas certedues que o recebeu ou que a por que ſeer perſoeyro aſſy como ſe o demoſtrar por algua teſtemoia ou por carta que non aya ſeelo outentico deue a ſéér recebudo dando tal fiador como sobredicto e ena léé que começa: "macar que e dicto". [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Léé VIIJa Todo ome pode defender a outro que non ſeya preſente, macar que non demoſtre que a ſeu mandado, nen carta de perſoarya, ca prol e de todos comunalmente que os que non ſom preſentes poſſam ſéér defendudos pellos outros que llos queren defender aſſy commo ſobredicto e. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Corteſia e e enſinamento que ſe algum a querella doutro ſobre alguna demanda que aya contra el, de o amoeſtar ante el que lla ſaye ou que lla enmenda et ſe o fazer non quiſer, deueſſe a querellar ao iuyz et rogarlle que o apraçe et que o faza uíjr a dereyto; et o iuyz deueo a façer, foras ende ſe aquel que deue ſséér apraçeado es de mayor dignidade ca el iuyz que gello deue aplazar. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 126 Todo ome que e aplaçeado per ante el rey ſobre preyto alguno non deue ſéér apraçeado doutro menor, dementre que morar ena corte por raçon deſte enplaceamento; nen el marido nenlla muller dementre fecer ſuas uodas; nen aquelles que uam ſuterrar alguum de ſeus parentes ou de ſeus ſeruos ou de seus ſeruentes; nen pregoneyro nengum mentre uay pregonando por uillas ou por aldeas por mandado del rey, non deuem ſéér chamadoſ a iuyço. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Titullo dos padres et dos fillos Porque llos fillos deuem onrar a llos padres et a los auolos et facerlles reuerencea, aſſy como deuem fazer os meores a llos mayores, raçon et dereyto e que fillos nen netos non podem chamar en iuyço (nen a) ſeus padres, nen ſuas madre, nen auollos, nen avollas, nen biſavollos, nen biſavolas, ſenon ſobre couſas aſinaladas, aſſy como ſe o fillo foſe ſalido do poder do padre e gaanaſe algo de donadio del rey ou de oſte en que foſe, ou ſe ſou fillo foſſe maeſtro dalgum arte, ou alcayde, ou auogado, ou eſcrivam del rey, ou lle deſſe alguas couſſas el rey por razon de ſou ofizio, ou de ſua maeſtria, et acaezeſſe contenda entrellos fillos et os padres, ou entre llas penſſoas ſobredictas sobre taes doazoes que ſom dictas en latim caſſtrenſſ uel quaſi caſtrenſſe peculium , (podem) os fillos chamar a os padres ou quaes (quer outras perſoas sobredictas a iuyzo.) [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Macar que os fillos non podem chamar a ſous padres a juyzo ſenon como sobredicto e, et bem podem os padres chamar ſous fillos ſobre todas demandas que contra eles ... demanda for ſobre mouel ou ſobre ...... (cons)trenger oſ fillos que fazan ...... (comprimen)to de dereyto. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Et quando eſtes preytos ſobre dictos acaezerem entre padres et auoos et biſauoos ou fillos ou netos ou biſnetos uos deuedes a ſaber a uerdade ſen pellonganzea neũa et liurala o mays agina que poderdes. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Quando algum yrmao quiſer aprazear ou acuſar a outro ſou yrmao ſobre tal preyto que ſe lle (fose pro)uado deuia a perder (a cabeza ou a ter)ra ou todo o auer, uos o non deuedes a oy(llo) nen fazello aprazear ſobre tal cauſſa. [+]
1290 FD I, 2, 3/ 127 Mays aqueſte que acuſſa ſou yrmao ſobre tal razon como sobredicto e, deue a ſſeer deytado da terra, ſe non ſe quiſer acuſar de feyto que caeſe en dano do rey ou de ſua penſoa ou de ſous fillos ou de ſua muller ou de todo o reyno cumunalmente, ca en taes feytos ben deue a ſeer acuſado. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Se aquel que for enpraceado ſobre alguna demanda que lle outro faga et non véér et enuiar ao praceo, et algum outro quiſſer reſponder por el, poſſao fazer dando bon recado, que el cumpra por el quanto for iulgado. [+]
1290 FR I, 10/ 122 Mandamos que o que for ao praçeo sobre alguna demanda, quer de rayz, quer de mouele, et de poys quiſſer yr en romarya ou en oſte ou en outro lugar, leyxe por ſy penſoeyro que reſponda; et ſe o non fezer o allcayt do preyto faga contra el aſſy como manda a léé doſ que ſon apraceados et non queren fazer dereyto. [+]
1295 TC 1/ 5 Os cristãos forõ logo tornãdo as espadoas pouco et pouco et tirandose afora; os mouros seguindoos todauia, chegar[õ] a hũu outeyro a que diziã Clauyo; pero tornãdo os cristãos sobre si, et lidando segundo o mellor que podiam; et tomoos aly çerca daquele outeyro a noyte todos, de guisa que nõ poderõ lidar, et assy se partirõ os hũus dos outros. [+]
1295 TC 1/ 11 Et, poys que todas suas frotas forõ juntadas, nõ decerõ aa terra; mays mouerõ de Lisbõa et forõ sobre Seuilla et teuerõna çercada xiije dias. [+]
1295 TC 1/ 16 En este ano primeyro de seu reynado alçarõxele os gascoes, et logo que o uio sacou sua oste et foy sobre elles, et matou y muytos delles, et tornou os que ficauã bõos, et toda a terra da Gascona meteua so seu senorio. [+]
1295 TC 1/ 17 Quando isto ouvio aquel Mahomat, apoderouse de muy grã gent[e] et foy sobre Toledo. [+]
1295 TC 1/ 17 Et poys que este Mahomat, rrey de Cordoua, isto ouue feyto en Tolledo, acolleuse (a) dalj et foyse sobre Tallaueyra. [+]
1295 TC 1/ 17 Et enviou logo hũu seu yrmão que auja nume Almõdar, cõ grãde oste, a correr a terra de Tolledo, eynda sobrelos outros que el mãdara que a corresem. [+]
1295 TC 1/ 19 Co Xo. Como Mahomat veo sobre Tolledo et diribou a pont[e] [+]
1295 TC 1/ 19 Andados dous anos deste rey dõ Ordono -et foy esto na era de oytoçẽtos Lavj anos; et andaua o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos et xxviijto - aquel Mahomat, rey de Cordoua, sayu cõ muy grã oste et uẽo sobre Tolledo, et çercoua et diribou a pont[e]. [+]
1295 TC 1/ 22 Et aquella Algazira, Traslada por sobrenume, e ende as mar[i]smas d ' Espana, en terra da Andaluzia. [+]
1295 TC 1/ 24 Et foy isto na era sobredita [et] ẽno ãno da encarnacõ do Señor. [+]
1295 TC 1/ 25 Andado o primeyro ano do rreynado del rey dom Affonso, Mahomat, rrey de Cordoua, sacou muy grand ' oste et foy contra os nauarros et deytouse sobre Panpellona. [+]
1295 TC 1/ 25 A Carllos, o que foy chamado Caluo por sobrenume, caeu aquella partida do rreyno que e cõtra ouçient[e], do mar Ocçeano et das Bretanas ata o rrio que dizẽ Mossa. [+]
1295 TC 1/ 29 Andados dous ãnos do rreynado deste rey dom Afonso, o Magno, -et foy isto na era de oytoçẽtos lxxavj ãnos; et andaua outrossi o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos xxxviijto anos - en este ano sobredito uẽo (vẽo) a desora et sem sospeyta hũa grãde oste de mouros a Leom, et tragiam cõsigo dous cabedees, et diziam a hũu Ymudar et ao outro Arcanaçer. [+]
1295 TC 1/ 29 Este rrey dom Afonso auja muytos bẽes et sobre todo ouve estes quatro sinaladament[e]: foy muy lidador et muy piadoso et justiceyro et bom cristião. [+]
1295 TC 1/ 31 Andados iiijo ãnos do rreynado del rey dõ Affonso, o Magno, -et foy isto na era d ' oytoçentos LXXa IX anos; et andaua (et andaua) outrosi o ano da encarnaçõ do Señor en oytoçẽtos et xlaj; et a do enperio [de] Locario, enperadorn de Rroma, en çinquo -, este rey dom Affonso, estando en sua terra asesegado et ẽ paz, chegoulle mandado como tres rreys de Merida lle avi[ã] entrado na terra cõ gram oste et que ficarã suas tendas sobre Benauent[e]; et tijnana çercada. [+]
1295 TC 1/ 31 Vençuda esta batalla, allj chegarõ a este rrey dom Affonso estas outras nouas, como outro rrey poderoso, que auja nume Alchamam, era vijndo com muy gram oste sobre Camora et [a] tijna çercada. [+]
1295 TC 1/ 35 Outrossi, quando fostes dessa uez lidar con o mouro que iazia sobre Camora, que auja nume Alchamam, bem sabedes o que eu y fiz por uoso amor, que a batalla foy vençuda, et disestesme que me dariades meu padre. [+]
1295 TC 1/ 38 Et Mahomat, rrey de Cordoua, logo que o soube, sacou muy gran oste et uẽo sobre elles. [+]
1295 TC 1/ 38 Et ouuerõ seu acordo sobre ello et foy este: que vẽerõ a el et pidironlle merçee (et) que lles perdoasse. [+]
1295 TC 1/ 39 Et poys que forõ chegados [et] el rrey vyo que se juntauã et que era muy grã gente, saliu et foy sobre Bernaldo et çercouo naquel castello do Carpyo. [+]
1295 TC 1/ 39 Et teuerõno por bem et fallarõse sobre ello et outorgarõlo. [+]
1295 TC 1/ 39 Et cõta a estoria que bem assi [foy] com̃o el disse, que os del rrey adu[z]iã muy grandes algos cada que u[ijna]m sobre el, et gãanau[a]o delles; ca nõ se podiã elles gardar que assi nõ fose. [+]
1295 TC 1/ 43 Dom Bernaldo, el rrey nos envia a vos sobre rrazõ sse lle queredes dar as chaues do castello et que uos dara uosso padre. [+]
1295 TC 1/ 47 Et enos xviijo, quando uyo el rrey don Afonso que tanto mal le fazia seu yrmao dom Vermudo, foy sobre el con sua oste et matou et astragou todollos mourros que cõ elle eram. [+]
1295 TC 1/ 47 Et el vẽo sobre elles et diriboulles o arco da pont[e]. [+]
1295 TC 1/ 47 Et derõlle sobre isto caualleyros dos da villa et molleres et fillos en arrafẽens. [+]
1295 TC 1/ 51 Andados XXX anos do rreynado del rrey dom Affonso, o Magno -et foy isto na era de noueçẽtos et iiijo ãnos; et andaua outrosi o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçẽtos xla vj anos; et o enperio de Loys, enperador de Rroma, en XV - esse ano foy el rrey don Affonso sobre Coynbra, que tĩjnã os mouros çercada, et desçercoua. [+]
1295 TC 1/ 53 Andados xxxaii anos do rreynado deste rey dom Affonso, o Magno, -et foy isto na era de noueçentos et sex anos, et andaua outrosi o ano da encarnaçõ do Senor en [oyto]çentos et saseenta et oyto anos; et o enperio de Loys, enperador de Rroma, en xvije anos - en este ano sobredito sacou este rrey dom Affonso muy gran oste et foy contra Tolledo, ca sayam ia as tregoas que dissemos que lles dera. [+]
1295 TC 1/ 53 Et enpos isto esse rrey don Affonso, poendo seu coydado en obras de pẽedença sancta, mandou fazer sobrelo corpo de Sanctiago hũa capella de muy fremosa obra, et deulle grandes herdades aa jgleia et fremosoua et o[nr]roua de muytas bõas doonas d ' ourro et de prata et de canpãas et de vistementas de seda et de pedras preciosas. [+]
1295 TC 1/ 53 Et fezo outrosi sobrelos corpos de San Fagundo et de San Primjtiuo, ena rribeyra de Carrõ, hũa jgleia de grande lauor et onrroua de todalas coussas que eram mester. [+]
1295 TC 1/ 55 Mays Loys, seu jrrmão, que era rrey de Gerrmanya, vẽo logo sobre elle com muy grãde oste et gerreoo por que tomara el soo o enperio, que auja de seer de seu sobrino, ssem llo dizer ante. [+]
1295 TC 1/ 57 Por que nos Deus posso en garda de toda a cristi[ã]dade porlla outoridade de San Pero, primeyro dos apostollos, que lle Deus outorgou, quando lle disse: "tu es Pero et sobre esta pedra começarey eu a mj̃a jgleia et a tj darey as chaues do rreyno dos çeos, et o que tu soltares sobrella terra, solto sera outrosi en[o] ceo. [+]
1295 TC 1/ 59 Et, por que entendemos que sodes deuoto aa nossa sancta jgleia, gradeçemosuollo muyto et rrogamos a Deus que uos auonde uossa força do uosso reyno sobre os vossos ẽemjgos, et que uos outorgue vençemento et garde uoso reyno, assi com̃o uos, nosso amado fillo, nos enviastes dizer et demandar per muytos rrogos. [+]
1295 TC 1/ 59 Et pidemo[s]lle por merçee que uos salue et uos garde et uos defenda et uos alçe sobre uossos ẽemjgos. [+]
1295 TC 1/ 62 Et rreynou o enperador Carlos sobre os frãçesses Vo ãnos. [+]
1295 TC 1/ 63 Et desque tornou pideu a seu fillo don Garçia ajuda cõ que fosse hũa uez ou duas cõ oste sobre mouros. [+]
1295 TC 1/ 68 Andado(s) aquel terceyro ano do rreynado deste rrey dom Ordono, os mouros de Tallaueyra et os que ueerã de Cordoua en sua ajuda, que escaparã del rey dom Ordono quando uẽo sobre Tallaueyra, assi como disemos, veendosse maltreytos et muy apremados del rrey dom Ordono, enviarõ demãdar ajuda Abdarame, rrey de Cordoua, et Almotarab, rrey de Tunez. [+]
1295 TC 1/ 69 Como el rrey don Ordoño foy sobre Merida et cobrou Alfange [+]
1295 TC 1/ 69 Et foy sobre Merida et correu toda a terra de Luzena et astragoua toda; et tomou hũu castello que diz[iã] Colubri et he aquel a que ora dizem Alfange. [+]
1295 TC 1/ 69 Et sobre isto todo [deu a]a jgleia muytos bõos herdamentos per u fose bem seruida. [+]
1295 TC 1/ 71 Pero diz dõ Lucas de Tuj que el rrey don Sancho Auarca era este, que nõ sseu ffillo dom Garçia; et que el rrey dom Ordono ya entõçe sobre os mouros et que llj enviou el rrey don Sancho Auarca, quando o soube, aquel seu fillo don Garçia, con grãde oste, en ajuda. [+]
1295 TC 1/ 78 Et dalj adeant[e] se foy astragando o rreyno de Leõ, ca nõ chegou mays (mays) de ata este rio sobredito. [+]
1295 TC 1/ 83 Ca se por algũa nossa culpa caemos nos ena tua yra, peçoche polla tua merçee et polla tua piadade et polla tua mesura, que se tire a tua sana de sobre nos. [+]
1295 TC 1/ 88 Et sobre esta cõta departẽ os sabios et os omẽes bõos d ' estorias d ' armas, et dizẽ que hũa ligiõ he seys mill et sex çẽtos et lxavj, toda de sex en sex. [+]
1295 TC 1/ 95 Andados vj anos do rreynado del rrey don Rramiro -et foy isto na era de IXe çẽtos et xlaiiij ãnos; et andaua outrosi o ãno da encarnaçõ do Senor en IXe çẽtos vj ãnos - sacou el rrey don Rramiro sua oste muy grãde et lleuou cõsigo Ffernã Gonçaluez, conde de Castella, et ffoy sobre Saragoça. [+]
1295 TC 1/ 97 Et ssobre isto envianos ameaçar o sseu rrey dom Sancho, a mj̃ et a uos. [+]
1295 TC 1/ 100 Quando o conde Ffernan Gonçaluez soube que o conde de Tollossa vĩjna sobre elle conos nauarros, mandou logo mouer contra elle. [+]
1295 TC 1/ 105 Et sobrelo que tragia ajuntou todollos mouros da Andaluzia; et, apoderado desta guisa, vẽe[u]sse para Castella, para estragar toda a terra et prender o conde Ffernã Gonçaluez. [+]
1295 TC 1/ 105 Et outrosi, quando os mouros souberõ que lles eu nõ querria obedeeçer, ajuntarõse grãdes poderes d ' aalem mar et d ' aaquẽ mar, et eylos aqui du vee(ro)m sobre mj̃. [+]
1295 TC 1/ 105 Et Senor, cõ a tua merçee et cona tua ajuda, vençi eu ya outra uez este mouro Almançor, que aqui uem agora sobre mj̃ et quebrãtey o seu poder et matey y muytos mouros. [+]
1295 TC 1/ 105 Et peçoche por merçee que aia oye eu a tua ajuda et que defendas a Castella, ca toda a terra d ' Africa he vijnda sobre mj̃, et que me des siso et esforço que possa vençer o mouro Almãçor et a todo seu poder. [+]
1295 TC 1/ 111 Os mouros, quando ysto uirõ, ouuerõ ende muy gram pesar, et chegarõsse todos aly sobrelo conde, mays de çem caualeyros dos mouros. [+]
1295 TC 1/ 111 Et catãdo para ala, uyu o apostolo Sanctiago estar sobre sy, cõ gram conpana de caualeyros todos armados con sinaes de cruzes, segũdo a el semellaua, et yã contra os mouros, suas azes paradas. [+]
1295 TC 1/ 117 Et fezo entõ esse rrey dom Ramiro o moesteyro de Sancto Andres et de San Cristoual sobre Çea; et fezo outro aa onrra de Sancta Maria sobre Doyro; et outro moestevro outrosy aa onra de Sam Miguel en Ualdorna, ao que agora dizem Destriana; et rriquentoos de muytas herdades et do que aujã mester. [+]
1295 TC 1/ 117 Et en este ãno outrosy lidou outra uez o cõde Fernã Gonçaluez cõnos nauarros et cõnos arãgoeses en Lonbos d ' Alarãço, sobre Çerezo, et vẽçeuos. [+]
1295 TC 1/ 119 Mays seu yrmão, o jnfant[e] dom Sancho, o que el rrey dom Ramiro ouuera da rreyna dõna Tarevia, yrma[a] del rrey dom Garçia de Nauarra, foyse para Panpelona cõsellarsse cõ seu tio, el rrey dom Garçia, et cõ Fernã Gonçaluez, conde de Castela, sobre feicto do reyno, se dariã y careyra per hu o podesse auer el. [+]
1295 TC 1/ 121 Et el rey outrosy, quando aquelo soube, sacou sua oste et foy sobre elles et tomoos. [+]
1295 TC 1/ 121 Et sobre esto destroyu et queymou quanto achou y. [+]
1295 TC 1/ 121 Andados quatro ãnos deste rrey dom Ordoño -et foy esto ẽna era de DCCCC et LXa ãnos; et andaua outrosy o ano da encarnaçõ do Senor en DCCCC et xxiij ãnos -, este ãno, guisando el rrey dom Ordoño sua oste muy grande para yr sobre o conde de Castela, Fernan Gonçaluez, por que sabi[a] que o conde auya sabor de meterllj buliço ẽno reyno, et yndo el para ala, enviou o conde algũus de seus rricos omes que lle dissessem que el aparellado estaua para o seu seruiço, ca nõ para o seu deseruiço, [et] que queria auer seu amor cõ el. [+]
1295 TC 1/ 121 Mays os mouros, por que souberõ que el rey dom Ordono et [o] conde Fernã Gonçaluez estauã desauijndos, veerõ sobre Sancto Esteuã de Golomas, que [he] en ribeyra do Doyro, et çercarõno et correrõ toda a terra ata Burgos. [+]
1295 TC 1/ 122 Andados Vco ãnos do rreynado del rey dom Ordoño -et foy esto ẽna era de IX çentos et LXa et ij anos; et andaua outrosy entõ o ãno [da encarnaçõ] do Senor en IX çentos et xxiiij anos -, en este ãno sacou el rey dom Ordoño para yr sobre mouros muy grande oste, et assy lle acaeçeu que enfermou muy mal et dessa morreu en Çamora. [+]
1295 TC 1/ 123 Et este rey dom Sancho era muy gordo sem guisa, de maneyra que nõ podia caualgar, senõ a gram traballo et a grande afam de sy, et por ende llj derõ este sobrenume d[õ] Sancho, o Gordo. [+]
1295 TC 1/ 123 Et por esso foy falar cõ seu tio el rey dõ Garçia, sobre aquela gordura, por saber que faria sobre ela para perdela. [+]
1295 TC 1/ 123 Et dissollj el rey dom Garçia que se fosse para Obderrahme, rey de Cordoua, a demãdarllj consello sobre tal cousa; ca el o sabia [et] que auja os maestres ende, et que el que llj poderia dar consello de guisa per que seria aliuyado daquel agrauamento daquella gordura. [+]
1295 TC 1/ 123 Mays nõ cõta a estoria sobre qual razõ nẽ nos outrosy, poys que ẽna estoria o nõ achamos cõtado, nõno dizemos aqui. [+]
1295 TC 1/ 126 Et desy fezerõ suas cartas partidas per A. B. C. en que scripuerõ toda a postura que fezerõ sobre este feycto, et as testemoyas que sse y acaescerõ. [+]
1295 TC 1/ 126 Mays ante que o conde Fernã Gonçaluez se fosse, falou con [el] a reyna sobre feycto de casamento et que lle faria dar por moller a sua sobrina, filla del rey dom Garçia de Nauarra. [+]
1295 TC 1/ 126 Quando uyu el rey que era noyte, pregũtou ao conde se sse queria dar a priiom sobre menagem, et assy nõ prenderia morte. [+]
1295 TC 1/ 130 Et disseronllj os da terra com̃o era preso et sobre que rrazõ, et que auya ia hũu ãno. [+]
1295 TC 1/ 130 Et disolle aynda o conde assi sobresto: -Ca lle uẽo per ti este mal tã grande que nõ a par. [+]
1295 TC 1/ 134 Mays agora leix[a]mos aqui de falar deste auijmento do conde, que ya seu camino, et diremos do acordo que os castelaos ouuerõ sobre ylo buscar. [+]
1295 TC 1/ 136 Os castelaos, estando todos chegados en hũu para auer acordo ontre sy sobre esta priiom do conde, falarõ muyto de com̃o o poderiã sacar et liurar ende. [+]
1295 TC 1/ 136 Amigos, poys que nos nõ acordamos en hũu, [eu] uos[lo] direy: façamos hũa ymagem de pedra a semellãça do conde, et juremos sobre ela de a aguardar, et beyiemoslle a mão bem com̃o se ela fosse a do conde, et ponamola ençima de hũu carro, et leuemola ante nos, et facamo[s]llj preyto et menagẽ por amor do conde; que sse ela nõ fugir, que nõ fugamos nos nẽ nũca tornemos a Castela sem o conde. [+]
1295 TC 1/ 146 Et amjgos, sobre todo esto a mester que guardedes lealdade; ca, pero que morre a carne, a maldade que o ome faz nõ morre et fica del a seus parentes muy mao herdamento. [+]
1295 TC 1/ 150 Desy ajũtaronsse quinẽtos caualeyros, muy bem guisados de caualos et d ' armas, et forõ todos sobre os sanctos auãgeos iurados que fossem todos con a cõdessa, para prouar se o poderiã sacar. [+]
1295 TC 1/ 152 Et, desque foy ora, foya veer a sua pousada, du albergara cõ o conde, et asantousse cõ ela a auer suas razões en hũu, et preguntoua et dissolle sobre a yda do conde com̃o ou(u)sara ensayar tal cousa nẽ sacalo dali. [+]
1295 TC 1/ 160 Poys que os mouros ouuerõ firmado paz cõ este rrey dom Ramiro, com̃o dissemos, et forõ seguros del que nõ a[judaria os castelãos nẽ lles acorreria cõ] ajuda nẽhũa, chegarõ sua oste muy grande et veerõ a terra de Castela sobre o conde Fernan Gonçaluez, que era entõ dela señor. [+]
1295 TC 1/ 161 Sobre todo aquelo, aquel conde Gonçaluo Sanches foy logo et queymoullj todollos nauios du estauã na rribeyra do mar. [+]
1295 TC 1/ 172 Et en este tempo fezo el sobre cristãos La et ij caualgadas et ostes en que lles fezo muyto mal et lles astragou a terra. [+]
1295 TC 1/ 172 Et sobre esto derõlle grande auer en preço, por aquella sementeyra que y fezera. [+]
1295 TC 1/ 174 Et el rey dõ Rramiro, quando esto soube, ajũtou muy grande oste, et foy para Galiza sobre dõ Bermudo. [+]
1295 TC 1/ 175 Sobre esto disso aly Gonçaluo Gosteez a Rroy Valasquez: - [+]
1295 TC 1/ 179 Et, das feridas que lle dauã en el, caeu do sangue sobrellas toucas et ẽnos panos de dõna Lambra, assy que toda ficou ensangoentada. [+]
1295 TC 1/ 179 Et chorou ela et fezo tã gram chãto sobre el cõ todas suas donas tres dias, que por marauilla foy, rrõpendo todos seus panos, chamandosse mesquina, que nõ auya marido. [+]
1295 TC 1/ 182 Et dõ Gonçaluo veẽo logo en outro dia cõ seus vijte jnfantes, et ouuerõ sua fala ontre Baruadiello et Salas sobre rrazõ da desonrra de dona Lambra, que lle fezerã os vijte jnfantes. [+]
1295 TC 1/ 189 Et elles cõtarõlle todo o feycto, com̃o lle acaescera cõ el sobre o departimento dos agoyros. [+]
1295 TC 1/ 189 Sacastesnos aca da terra para yr sobre mouros, et agora queredes que nos matemos aqui hũus outros? [+]
1295 TC 1/ 191 Os mouros leixarõsse entõçe yr sobre el, et tãtas lle derõ de feridas que, com̃o nõ ouue acorro, que o matarõ y. [+]
1295 TC 1/ 195 Os vijte jnfantes, quando os virõ uijr contra sy, coydarõ que Rroy Valasquez era que vijna sobre elles para matalos. [+]
1295 TC 1/ 195 Os mouros, logo que virõ os jnfantes ẽno cãpo, ferirõ os atãbores et veerõ sobre elles tam espessos com̃o as gotas ẽnas chuuyas que caẽ. [+]
1295 TC 1/ 199 Et, desque entrou en acordo, começou de chorar tã fortemente sobre ellas que marauilla [era]. [+]
1295 TC 1/ 199 Poys que esto ouue dicto, começou a fazer seu doo et seu chãto tã gramde sobre elles, que nõ a ome que o uisse que sse podesse sofrer de nõ chorar. [+]
1295 TC 1/ 203 Et este fezo loor a Deus et deullj graças cõnos outros cristãos pola merçee que ali fezera ao arçebispo et por aquel miragre que ali fezera sobre el. [+]
1295 TC 1/ 207 Et Alagib quer dizer en arauigo tãto com̃o "sobreçella" ẽno castelão, o[u] "ome que tem lugar de rrey", com̃o auemos ia departido suso ante desto ena estoria; por que a sobreçella assy he com̃o defendemento et cubertura dos ollos, ca assy era el cubertura et defendemento de seus poboos. [+]
1295 TC 1/ 207 Et aynda ouuer[ã] tomada a çidade a poucos dias que iouguessẽ sobre ela, segũdo conta dõ Lucas de Tuy, senõ polas grandes agoas do jnuerno que huuyarõ a vijr. [+]
1295 TC 1/ 207 Os cidadãos de Leõ et d ' Astorga, [temendo] que ao outro ãno d ' adeante que uerria Almãçor cõ sua oste sobre elles, tomarõ os corpos d[os] rey[s] que erã enterrados en Leõ et en Astorga, cõ o corpo de Sam Paayo, et leuarõnos a Asturas, et enterrarõnos en Ovedo, ena jgleia de Sancta Maria. [+]
1295 TC 1/ 210 Et Almãçor uẽo entõçe sobre Leõ et çerco[a], et iouue sobre ela muy aficado por coydar que a gaanaria. [+]
1295 TC 1/ 211 Et Almãçor mandou logo quebrãtar et destroyr as porta[s] da vila, que erã obradas de marmor, et a mayor torre do alcaçer que estaua sobrela porta de contra ouriente. [+]
1295 TC 1/ 212 Et conta a estoria outrosy sobre esto que matou y entõ XXXa caualeyros, daquelles que yam cõ el. [+]
1295 TC 1/ 216 Et esto nõ vijna per el, mays pola sana de Deus que era sobre os cristãos; ca, depoys que o prez dos (dos) godos foy amortificado en Espana, logo a jgleia foy despreçada et abaixada et leuarõ os mouros os tesouros delas. [+]
1295 TC 1/ 218 Andados xiiijze ãnos do reynado deste rey dõ Bermudo -et foy esto ẽna era de M et xiij ãnos; et o ano da encarnaçõ do Senor en IX çentos et lxxav ãnos - veendosse este rey dom Bermudo tã maltreyto dos mouros, que tãtas uezes auyã corruda sua terra et quebrantada et guastada, enviou seu mandado a Garçia Fernandez, conde de Castela, et a dõ Garçia, o Tremedor, rey de Nauarra, que oluidasẽ os tortos que lles el fezera et que fezessem con el paz et a ouuesem todos tres en hũu, con sua postura ben firme, et que sse aiudassem et sacassem sua oste sobre os mouros, et que sse aj[ũt]assem a defender et a ffe, que sse perdia ia, se aquelo muyto durase. [+]
1295 TC 1/ 218 Sobre esto conta dõ Lucas de Tuy en este lugar que, esse dia que Almãçor foy vençudo, que andaua hũu ome en guisa de pescador pela ribeyra d ' Agoa d ' Alquiuir, dando uozes com̃o que fezesse dolo. [+]
1295 TC 1/ 218 Poys que Almãçor foy morto, ficou en seu lugar Atelmolit, que era chamado por sobrenume Almodafar; et mãteue o rreyno vj ãnos et oyto meses. [+]
1295 TC 1/ 236 Et forõse ambos para Cordoua. Çuleyma, logo que o soubo, falou cõ os de Cordoua que sayssẽ cõ el ajudarllo contra aquelles que vĩjnã sobre elles. [+]
1295 TC 1/ 236 Os de Cordoua vẽerõ entõçe sobre Açafrã; et era hũu lugar que poderõ entrar, et entrarõn[o] logo. [+]
1295 TC 1/ 239 Este conde, [en]tendẽdo o escandalo et o mal que poderia uĩjr depoys por aquello que el rrey mãdaua tomar todo o que os berberis auiã ena çibdad[e], et da outra parte por que era el esquiuo et muy errado contra os moradores do lugar, et sobre esto mayormente aynda por que oyra dizer a hũu mouro que, assi com̃o os de Cordoua matarã et destruyrã aos mouros berberis, que assi sse traballariã de matar, se podessẽ, a el [et a]os cristãos que erã con el, (et) disso al rrey que sse queria yr para sua terra, poys el auja conprido o tempo que posera con el de o seruir. [+]
1295 TC 1/ 241 Et os barbaris, quando oyrõ que el rrey vijna sobre elles, ouuerõ muy grã medo et nõno quiserõ atender et fogirõ. [+]
1295 TC 1/ 244 Et sobre ysto a demãda do conde era esta: que seis castelos, que Almãçor gaanara dos cristãos en outro tempo, que llos desse. [+]
1295 TC 1/ 244 Et desy tornarõse et deytarõse sobre Seuilla et çercarõna. [+]
1295 TC 1/ 247 Et elles fezerõno et veerõno todos ajudar sobre tal preyto com̃o este. [+]
1295 TC 1/ 247 Et os de Cordoua, quando aquel mal uirõ sobre sy, tomarõ a Ysem, que era seu rey natural, et sacarõno da cibdade en paz, et leixarõno y sem outro mal nẽhũu que lle feze[sse]m, et leixarõno yr liure et quite para hu el quisesse. [+]
1295 TC 1/ 249 Et sobre esto, porllo quebrãto en que se vijã, alçouse cada hũu delles per u podo. [+]
1295 TC 1/ 250 Andados XX anos do rreynado del rrey dõ Afonso -et foy isto ena era de mil et xxxvj ãnos; et andaua o ano da ẽcarnaçõ en nouecẽtos et noueẽta et viijo ãnos -, en esse ano forõ Ayrã Almeheri et Abenhamit, cõ gran poder de caualeyros, sobre Almaria et çercarona et conbaterona cõ muytos engenos. [+]
1295 TC 1/ 251 Depoys disto enviou dizer Ali a Ayrã que ueesse a el a Malega, que tĩjna muyto de falar cõ el, en feyto d ' ir sobre Cordoua et de chegar seus uasallos et seus amigos, quantos podessem chegar cada hũu delles. [+]
1295 TC 1/ 251 Desy a pouco de tempo, por que Aly nõ quisera guardar sua postura que fezera cõ el, foy Hayrã muy irado contra el, et enviou sua carta a Almodor, fillo de Yhaya, que era senor de Saragoça, que uehesse a el et yriã sobre Cordoua et tolleriã o rreyno a Ely. [+]
1295 TC 1/ 254 Et Abderrahmẽ jũtou entõce muy grande oste et foy sobre Graada. [+]
1295 TC 1/ 254 Et demais que fezerã ia sua fala sobrelo cõ el rrey de Graada. [+]
1295 TC 1/ 256 Et fezo fazer sobre elles hũu altar aa onrra de Sam Martino, confessor et obispo. [+]
1295 TC 1/ 258 Sobre esto, quando Ydris, que era yrmão de Ali, de que dissemos ia que era adeantado de Çepta, oyu dizer da morte de seu yrmão, et com̃o era o rreyno enalleado, passou o mar et ueo a Malega, et tomou o alcaçer et fezesse chamar rrey. [+]
1295 TC 1/ 258 Et pousou sobre Alcalla que dizẽ del Rrio, que he hi acerca de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 264 Et, por que era forte et aspero en lide, et outrossi pola espiga, com̃o quer que nõ seia forte, per hu entra he aspera et faz y dano, a esta semellãça chamarõ a aquel caualeiro por sobrenume Aresta. [+]
1295 TC 1/ 265 Et, quando foy a manaa, feriu enos mouros que iaziã sobre Pãpelona, et matou y delles tantos que apenas ficarõ hy quen leuasse o mãdado a sua terra. [+]
1295 TC 1/ 269 Et este rrey dom Sancho foy muy esforçado caualeiro, com̃o o fora seu auoo et seu padre, et disserõlle sobrenume de Auarca com̃o a elles, [et] chamarõ[lle] dalj adeante el rrey dom Sancho Auarca. [+]
1295 TC 1/ 271 Dona Sancha, sua esposa, fezo entõ tã grã doo sobre el que semellaua mays morta ca viua. [+]
1295 TC 1/ 271 A jnfante dona Sancha entõ cõ a grã coyta que ouuo del, deytouse sobre el. [+]
1295 TC 1/ 277 Et allj en Ariona barallar(allar)õ as ostes sobre hũu porco mõtes, et morrerõ en esta batalla bẽ viijo mĩll omes, et foy destallada a oste por esta rrazõ. [+]
1295 TC 1/ 281 Et desy fezo cortes sobre ello. [+]
1295 TC 1/ 285 Et este rrey dõ Pedro et seu yrmão, o jnfant[e] dõ Affonso, tĩjnã cercada a villa d ' Osca, et ueẽo muy grãde oste de mouros sobre elles en acorro da çibdade et por fazerllos ende leuãtar per força. [+]
1295 TC 1/ 288 Mays ficou ali este feyto que se nõ liurou ali nẽhũa(s) cousa(s) ata as outras cortes que fezerõ depoys en Mõçõ sobre este feycto. [+]
1295 TC 1/ 288 Et, poys que forõ ajuntados de cabo en Monçõ todos sobre esto, outorgarõ todos que alçassẽ rrey a dõ Rramiro, o Mũge, en lugar de seu yrmão el rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 299 Et fezo y hũa jgleia grande sobre a coua, et estabeleçeu y obispo et fezo a çibdade (et o) bispado et deoa ao bispo et aa jgleia en donadio toda aquella nobre çidade, cõ todos seus termjnos et cõ todo seu senorio, et que sempre fosse liure de todo senorio et de toda prema. [+]
1295 TC 1/ 300 Et ajuntou logo muy gran cauallaria et foy [a d]esora cõ[tra] el rrey dõ (Garçia) Ramiro, et matoullj muytas gentes ademays, com̃o os achou de[s]armados; ca tã arrebatadamente ueẽo sobre elles que sse nõ poderõ armar nẽ se guardauã del que desta guisa os cometeria. [+]
1295 TC 1/ 300 Et sobre esto tomou el rrey dõ Garçia al rrey [dõ] Ramiro, seu yrmão, quanto llj el rrey dõ Sancho, seu padre, dera en Arangõ, senõ Sobrãue et Rribacorça tan solamente. [+]
1295 TC 1/ 308 Et pousarõ sobre Burgos, et passarõ Monte d ' Oca, et correrõ a Belfurado et a San Domĩgo da Calçada, et chegaron a Najara, et correrõ toda essa terra. [+]
1295 TC 1/ 313 Capitolo quinto que falla da contenda que ouue el rey dõ Fernando cõ [el] rrey d ' Arãgõ sobre Calaforra [+]
1295 TC 1/ 313 Conta a estoria que el rrey don Fernando, auẽdo sua contenda cõ el rrey d ' Arangõ sobrella çidat de Calaforra que cada hũu delles a razoaua por sua, en guisa que el rrey d ' Arangõ meteu o preito a reto, atreuendosse eno grã bẽ de caualaria [d]e don Martin Gonçaluez, que [era] estonçe hũu dos boos caualeyros d ' España. [+]
1295 TC 1/ 316 Capitolo vijo. Com̃o Rrodrigo lidou cõ dõ Martin Gonçaluez sobre Calaforra et o matou [+]
1295 TC 1/ 316 Conta a estoria que, quando o prazo foy chegado -en que auja de lidar Rrodrigo sobre Calaforra cõ dõ Martin Gõçaluez, que era ia chegado - et Rrodrigo non vĩjna, dõ Aluar Fanges, seu primo, tomou a lide ẽ seu lugar, et mandou armar seu caualo muy bẽ. [+]
1295 TC 1/ 324 Andados xvijte ãnos del rreynado del rrey don Fernando, que foy ena era [de] M et sateẽta et hũu ãno, foy el rrey don Fernando sobre Lamego; et, pero que a çidad[e] era muy forte, logo foy çercada en redor, et tãtos engenos lle poserõ et tãtos castelos de madeira et tã de rrigeo a cõbateu que per força a ouue de tomar. [+]
1295 TC 1/ 324 Et despois que esto ouue assesegado foy sobre el castelo de San Martino, que iaze sobrelo rio de Malua, et tomouo, et foy cercar Caraca et tomoua outrosi. [+]
1295 TC 1/ 325 Et cõna ajuda do apostolo guisou sua oste muy grande, et foy sobre ela et çercoua. [+]
1295 TC 1/ 325 Et queria yr ajudar al rrey don Fernando, que iazia sobre Coinbra "sete anos a. [+]
1295 TC 1/ 325 Et, por que seias mays çerto desto que che digo, cõ estas chaues que teño ẽnas mãos abrirey eu cras a ora da terça as portas da vila de Coinbra et dala ey al rrey don Fernando, que iaze sobre Coynbra sete anos (anos) a". [+]
1295 TC 1/ 328 Et ouue seu cõsello cõno Çide de yr sobre los mouros que morauã ẽno rreyno de Saragoça, que tijnã fortelezas ribeyra de Ebro, que he en prouĩçia de Cartaagena, et tijnam muytos gaandos roubados dos cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 328 Et deslos xviijto ãnos ata os XXVco ãnos del rreynado del rrey don Fernando nõ achamos nẽhũa cousa que de contar seia que aa estoria perteesca, saluo que, ẽnos sete ãnos que el rrey jouue sobre Coinbra, que se começarõ ẽnos xviijto ãnos, ante de[sto ẽnos] XIX ãnos morreu o papa Beneyto, que ouuera o papadigo per symonia; et, porque nõ era om̃e bem leterado, tomou outro cõsigo por conpaneyro et cõsagrouo por papa, por que conplise o ofiçio da jgleia. [+]
1295 TC 1/ 328 Et ẽnos xxiijo ãnos, auendo guerra cõnos dous apostoligos sobre o papadigo, foy contra elles o emperador Enrrique, et tolleu o poder a todos tres per dereyto [de] sancta jgleia, et ordenarõ por papa o bispo de Burgos, que ouue nume Clemente, o segũdo; et forõ cõ elle CLXIIJ apostoligos. [+]
1295 TC 1/ 329 Andados xxvj ãnos do rreynado del rrey dom Fernando, que foy ẽna era de mĩll et oyteenta ãnos, et a encarnaçõ de Nostro Senor Jhesu Cristo en mĩll et quareẽta et dous, et o emperio de Enrrique en sete - sacou el rrey don Fernando sua oste muy grãde, et foy sobre os mouros et sobre hũus castelos de que vijna muyto mal a terra de cristãos. [+]
1295 TC 1/ 329 Et deribouas todas, por que erã por elas descubertos os cristiãos, quando yuã fazer mal aos mouros, et estauã sobre o monte Parã, que es sobre o rio de Sagre; et outras fortelezas que auia ẽno uale de Ualoys, derredor de Taraçena fasta Medinaçẽlle. [+]
1295 TC 1/ 329 Et desy foyse sobre Aguas d ' Alfaiar et de[s]troyuo et queymou todo quanto y achou. [+]
1295 TC 1/ 335 Et poserõ[no] sobre o altar et poserõ seu nume aa jgleia. [+]
1295 TC 1/ 337 Et o papa enviou amoestar al rrey que conoçese senorio ao emperador, senõ que enviaria cruzada sobre el. [+]
1295 TC 1/ 337 Et sobre esto enviarono desafiar el rrey de Frãça et o emperador et todos os outros rreys. [+]
1295 TC 1/ 339 Et as cartas que forõ feytas sobre esto, forõ firmadas do papa et do enperador et del rrey de França et dos outros rrex cristanos et dos outros altos omes. [+]
1295 TC 1/ 342 Et algũus departẽ sobre esta razõ et dizem que som en(a) Avilla. [+]
1295 TC 1/ 342 Et por esto o arçebispo dom Rrodrigo nõ quer perfiar mays sobre esta rrazõ. [+]
1295 TC 1/ 344 Et foy el rrey cõ sua oste sobre terras [de] Cultuberia et Carpentania, et quebrãtouas todas muy sem piedade, matãdo et catiuãdo et roubãdo. [+]
1295 TC 1/ 347 Et coydou com̃o leixase os rreynos et a terra que auia gaanada, que a leixase asesegada a seus fillos, por que depoys de sua morte nõ ouuesem contenda sobrela partiçõ. [+]
1295 TC 1/ 349 Senor Jhesu Cristo, cuio he o poder de todo et cuio he o rreyno, ca tu es rrey sobre todos os rreynos que me desche; peçoche por merçee que a mjna alma seia posta ẽna luz que nõ a fim. [+]
1295 TC 1/ 349 Quando esto ouue dito o noble rrey, despoiouse dos panos nobres que tragia et tirou a corõa da cabeça et posea sobre o altar. [+]
1295 TC 1/ 349 Et reçebeu logo y a postremeyra onçi[õ], et espargeo çij̃sa sobre sy. [+]
1295 TC 1/ 350 Et nõno quiso conse[nti]r, ca dizia o arçebispo dõ Rrodrigo que assy com̃o o mayor nõ quer outro cõsigo no senorio, et os rreys d ' Espana vijndo do muy grã sangue dos godos, que acaesçeu muytas vegadas que se matarõ yrmanos sobre esta razõ, el rrey dõ Sancho, deçendo deste sangue, teue que lle seria muy graue et moy grã mĩgoa se nõ ajuntase os rreynos, ca se nõ tijna por pagado cõno que lle el rrey seu padre dera, mays tijna que todo deuia seer seu. [+]
1295 TC 1/ 351 Et, por que as terras dos mouros todas ficarõ en suas comendas et de seus yrmãnos, foy sobre Saragoça. [+]
1295 TC 1/ 351 Desy deytouse sobrela çidade et mandoa conbater muy rigeamente, et mandoulle poer engenos. [+]
1295 TC 1/ 351 Et con este consello envioulle trochomanes, cõ que lle enviou dizer que ser[i]a seu vasalo et que lle daria muytas dõas et muyto ouro et muyta plata, et que lle daria suas parias cada ãno muy conplidamente, et se leuantase de sobre elles et se fosse para sua terra, et fosem seguros delle en toda a terra. [+]
1295 TC 1/ 351 Mays pero quero fazer esto que el rrey de Saragoça me envia dizer; ca en cabo, se me mentir, eu verrey sobre elle et fio sobre a merçee de Deus que se nõ podera amparar. [+]
1295 TC 1/ 351 Et leuãtouse de sobre elles muy rico et muy onrrado, elle et toda sua gente. [+]
1295 TC 1/ 353 Conta a estoria que, partindose el rrey de sobre Saragoça, (et) el rrey dom R[a]m[ir]o d ' Arangom, tẽendose [por] muy desonrrado et por muy quebrantado por que el rrey dõ Sancho çercara Saragoça, que tijna que era sua conquista, et esto que llo nõ fazia senõ por despreçamento, asũouse cõ todo seu poder et ueẽolle a teer o camjno. [+]
1295 TC 1/ 353 Et el rrey dom Sancho, quando ysto oyo, com̃o era de grã curaçõ et de grande esforço, pesoulle muyto, et envioulle dizer que dos rreys de Castella et de Leõ erã as conquistas, ca os rreys d ' Arangõ nõ auiã conquista nẽhũa, mays que er[ã] seus subieytos et que (ae)lle(s) veniã a cortes, et sobre esto que fezese todo seu poder. [+]
1295 TC 1/ 353 Et sobre esto el rrey dõ Rramyro nõ fez com̃o el rrey dõ Sancho queria, et forõ desaueudos. [+]
1295 TC 1/ 354 Eno terceyro ãno del rreynado del rrey dõ Sancho -que foy na era de mĩll et çento et tres ãnos; et o emperio d ' Emrrique en onze - mentre que el rrey dõ Sancho foy sobre Saragoça, com̃o uos auemos contado, el rrey dõ Garçia de Portugal tomou per força a dõna Orraca, sua yrmãa, muy grã partida da terra que lle dera el rrey dõ Fernando, seu padre. [+]
1295 TC 1/ 356 Et el rrey outorgoullo et aynda sobre esto poserõ dia asinaado en que se visem outra vez. [+]
1295 TC 1/ 357 El rrey dõ Sancho ajuntou muy grandes gentes -castelã[o]s et bisqueyn[o]s et asturãos et das Estremaduras et arãgoeses - para yr sobre seu yrmão, el rrey [dõ Garçia], et enviou ala a dõ Aluar Fãges, primo do Çide, que o fose desafiar et que lle dissesse que lle leixase o rreyno et que sse fose a outra parte. [+]
1295 TC 1/ 359 Com̃o el rrey dõ Sancho foy cõ todo seu poder sobre Portugal [+]
1295 TC 1/ 373 Conta a estoria que, poys que el rrey don Sancho soube com̃o el rrey don Afonso era en Toledo, sacou sua oste muy grande et foy sobre Leõ; et pero que os leoneses quiserõ amparar Leõ, (et) nõ poderõ. [+]
1295 TC 1/ 373 Et a jnfante dõna Orraca et (a)os de Çamora, quando souberõ que chaamente avya os rreynos, ouuerõ medo que queria yr sobre elles, pola deserdar; et, sospeytãdo esto tomarõ por cabedel a dõ Ares Gonçaluez, amo da jnfante, que, per seu syso et per seu esforço, se emparasem dos castelãos se mester lles fosse. [+]
1295 TC 1/ 374 Poys que el rrey dõ Sancho tomou os rreynos a seus yrmãos, por que dõna Orraca amaua muyto al rrey dom Alfonso et por que entendeu que per seu cõsello se seyra da mõi(ar)ia, -et el rrey dõ Afonso en todos seus feytos se guiaua per ella et a tijna en lugar de madre, et ella era dõna de grande entendemento - (et) el rrey dõ Sancho sacou sua oste et foyse sobre Touro, que era da ĩfante dõna [Eluir]a, et tomoulla. [+]
1295 TC 1/ 375 Rrogouos, Çide, que me digades que coyda a fazer meu yrmão, que vẽeo asunado cõ todo España, a quales terras coyda aa yr, [se] vay a mouros ou sobre cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 388 Et todos os mays et os mellores ficarõ en suas tendas et en seus rrayales sobre Çamora. [+]
1295 TC 1/ 391 Et jurẽ todos sobre sanctos auãgelios que nos julguẽ dereyto en este lugar. [+]
1295 TC 1/ 391 Et dõ Aras rreçebeo asy et poserõ tregoa de tres noue dias a que fosem escatimar este feyto et lidasem sobre elo. [+]
1295 TC 1/ 396 Et acordarõ com̃o fezesem sobre o rreto que auyã feyto. [+]
1295 TC 1/ 403 Et o dia que a ouue a fazer, estando ena jgleia de Santa Gadea, tomou o Çide o liuro dos sãtos auangelios ẽna mão et poseos sobre o altar. [+]
1295 TC 1/ 407 Et el rrey mouro, quando o soube, foy muy espantado, coydando que ya sobre el et que queria passar a jura et a postura que cõ el auya. [+]
1295 TC 1/ 407 Et el rrey de Cordoua, quando o soube com̃o vijna el rrey dom Alfonso, foyse de sobre Tolledo fogindo. [+]
1295 TC 1/ 410 Et lidarõ sobre hũu castello de Pas Luẽgos et sobre outros dous castellos. [+]
1295 TC 1/ 411 Et ajudauãno quanto podiã, et forõ sobre el rrey de Seuilla. [+]
1295 TC 1/ 411 Et envioulles dizer que nõ veesem sobre el rrey de Seuilla nẽ lle destroysem a terra, polo deuodo que auy[a] cõ el rrey dom Afonso, cuio vasalo era, et senõ que el rrey don Afonso llo terria por mal et en cabo que ajudaria seu vasallo. [+]
1295 TC 1/ 412 Conta a estoria que depoys desto que ajuntou el rrey seu poder muy grande et foy sobre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 412 Et os mouros, quando o souberõ com̃o ya(m) sobre elles, nõno ousarõ atender et fogirõ. [+]
1295 TC 1/ 414 Et, quando chegarõ os judeus disellis com̃o tĩjna ali muy grãde algo en ouro et en aliofre et en pedras preçiosas, et como o mandaua el rrey sayr da terra et que o nõ queria leuar consigo, et que llis rogaua que lli enprestassem algũu auer sobre aquelas arcas, ca o auja mester, con que se fosse. [+]
1295 TC 1/ 418 Et en outro dia moueu ende et pasou Douro sobre Naua de Palos et foy pousar sobre Ferreyrola. [+]
1295 TC 1/ 419 Et andarõ toda a noyte, en guisa que chegarõ a hũu castelo, a que dizem Castreiom, que iaze(m) sobre Feñares. [+]
1295 TC 1/ 420 Et, se souber que aqui somos, verra sobre nos, cõ todo seu poder et dos mouros, et nõ sera guisado de o atendermos, ca elle he muy poderoso et de grã curaçõ. [+]
1295 TC 1/ 420 Outro dia mouerõ ende et, yndo a foz ajuso, sua sina alçada, passarõ açerca d[e] Orta et forõse pousar sobre hũu outeyro redondo, çerca do rio de Salom, por que lles nõ podesem vedar [a] agoa, ca osmou que gaanaria daly Alcõçer. [+]
1295 TC 1/ 430 Et enviou dizer aos mouros de redor que lle enprestassẽ algo sobre Alconçer et que se yria ende. [+]
1295 TC 1/ 430 Et o Çide chegou a hũu monte, que he sobre Monte Real, et ficou y suas tendas. [+]
1295 TC 1/ 439 Et entõ estaua o Çide sobre o castello d ' Estarade, que es ontre (el rrey) [o] rrio Çingre et Sagre, et tomouo per força. [+]
1295 TC 1/ 441 [Et] Adafur enviou sobre esto seu mandado al rrey dom Afonso de Castela, que o veesse ajudar. [+]
1295 TC 1/ 442 Conta a estoria que, iazendo o Cide sobre o castelo de Rroda, estando hi hũu grã tepo, (et) tãta guerra lhis fez et tãta prema ata que lhis mj̃gou a uianda, en tal maneyra que morrerõ de fome, en guisa que era muy grande a fraqueza en eles, assi que nõ podiã defender o lugar; et querianlho dar muy de bõamente, se lhis el desse sayda. [+]
1295 TC 1/ 443 Desi forõ sobre o castelo de Monçom cõ sua muy grã gaança. [+]
1295 TC 1/ 443 Et, andando fazendo esto, enuioulhi rogar el rrey de Saragoça que laurasse hũu castelo sobre Mourela, a que dizẽ Alcalla. [+]
1295 TC 1/ 447 Et, des o terçeyro ãno ata os quinze ãnos do seu rreynado, nõ achamos nẽhũa cousa que aa estoria perteesca, senõ tãto que eno quinzẽno ãno foy el rrey sobre Coyra, que era de mouros, et tomoua. [+]
1295 TC 1/ 449 Andados XIX ãnos del rreynado del rrey dõ Afonso, en este ãno sacou sua oste, a mayor que elle pode, et foy sobre Toledo. [+]
1295 TC 1/ 449 Et, teendoa çercada [dessa] ue[z], pero que ella he muy forte (h)e esta [b]e[n] çercada de penas et a mayor parte della çercala el rrio de Teio, et estando sobre ella cõ muy grande oste com̃o y estaua, ouuelles de faleçer a vianda et ouuerõsse a dar al rrey dõ Afonso. [+]
1295 TC 1/ 458 Et aj[ũ]tarõsse hũu dia el rrey et o legado et o primado et muy grã gente da clerizia et todo o poboo da vila, [et] contenderõ et departirõ sobre elo muyto, parandosse a clerizia et o poboo contra el rrey et a rreyna et o legado, por que sse nõ mudasse(m) o ofiçio d ' España, el que era. [+]
1295 TC 1/ 458 Et que iaiũassem todos aquel dia, por amor de Sant Alifonso, et os prelados et a clerizia sobre o jagũu que esteuessem todos en oraçõ. [+]
1295 TC 1/ 466 Et, por que era muy forte et nõno podiam cõbater, mandou fazer [ẽ]çima do cabeço que era sobre o castelo outro com̃o bastida. [+]
1295 TC 1/ 466 Et estabeleçerõ y moytas nobles cousas sobre o oficio da jgleia. [+]
1295 TC 1/ 467 Et sobre esto Yhaya foysse para Valença, desque el rrey ouue Toledo, que foy quando ãdaua o ãno da encarnaçõ en mĩll et oyteenta et dous ãnos. [+]
1295 TC 1/ 472 Et elles disserõ que o consellarã mal, mays que sacasse sua oste et fose sobre Abamãçor et que llj tomasse a villa de Xatiua. [+]
1295 TC 1/ 475 Et, quando o soube o algozil Abeuça, prendeu hũu seu fillo et deuho sobre fiadores a hũu seu tio, a que diz[iã] Abuagid. [+]
1295 TC 1/ 479 Et, desque se nõ podo tẽer, leixouse caer sobrello jnfante por que finasse y el, ca os cristãos yam fugindo. [+]
1295 TC 1/ 483 Andados xxiiij anos do rreynado del rrey dõ Afonso, teendose por muy quebrãtado et por maltreyto por que perdera Cũca et toda a mays da terra que llj dera a rreyna, sua moller dona Ysabela, sacou sua oste muy grande et foy sobre Saragoça et çercoa. [+]
1295 TC 1/ 483 Et nõ se queria leuantar de sobre ela ata que a tomasse, por que lli dauã muy grande auer que a descercasse, mays el nõ queria senõ que llj dessem a villa, ca avia muy grã uoẽtade de a tomar por que era en comarca de Nauarra, con que el nõ estaua bẽ nẽna amaua. [+]
1295 TC 1/ 483 Et, el rrey iazendo sobre Saragoça, chegaronllj estes mandadeyros et com̃o os da villa enviarõ dizer ao Miramamolim que llis acorresse et que sacasse logo sua oste, per que se nõ perdesse a Andaluzia, et que os sacasse da seruidoy del rrey don Afonso. [+]
1295 TC 1/ 483 Et, desque ouue Seuilla, enviou seu poder sobre Cordoua et deronlla logo. [+]
1295 TC 1/ 483 Et falaron sobre ello en sua puridade qual seria mellor: seruir mouros que erã da sua ley ou cristiãos. [+]
1295 TC 1/ 485 Et esta batalla foy uernes, primeyr[o] dia de Nouembre [en]a era sobredicta. [+]
1295 TC 1/ 488 Et el rrey, quando o soube trasnoytou hũa jornada que estaua da villa et veẽosse para Valença et deytousse sobre ela. [+]
1295 TC 1/ 489 Et el rrey de Saragoça rrogou o Çide que fosse cõ el sobre Valẽça, et deulle muy grãde auer quanto demandou. [+]
1295 TC 1/ 489 Et cõna muy grã cobijça que ouue de yr sobre Valença (que) nõ catou a gente que leuaua cõsigo, ca erã mays os do Çide ca nõ os seus. [+]
1295 TC 1/ 495 Et por ende rrogamos a Nostro Senor Deus que nos de poder sobre ti, por que entendas que nõ somos taas com̃o molleres. [+]
1295 TC 1/ 497 Quando o conde o[uu]o leu[da] a(s) carta(s), foy muy sanudo et tomou cõsigo todolos seus vasalos et ouue cõsello cõ elles com̃o [tom]asse o mont[e] de noyte (cõ elles) que estaua sobrela albergada do Çide, coydando que per aquela serra a pee o uençeria. [+]
1295 TC 1/ 500 Conta a estoria que o Çide enviou dizer al rrey de Saragoça que leixasse as bastidas que fezera sobre Valença. [+]
1295 TC 1/ 501 Et asi acaeçeu que en este tempo ouue o Çide d ' ir sobre Saragoça et tardou ala muy grã tempo. [+]
1295 TC 1/ 506 Et sobre esto enuiou[lli] outra carta en que lli en viou dizer que erã trahedores el et quantos erã ena villa, et que nũca quedaria de lles fazer mal ata que vingasse a morte del rrey. [+]
1295 TC 1/ 509 Et o endeãtado dos alaraues estaua en Denja et envioullj dizer que llj enviasse o auer que tom[ara] al rey de Valença, ca o queria enviar alen mar ao Miramamolĩ, con que guisase sua oste para passar aquẽ mar, para vijr sobre o Cide que llis tanto mal fazia. [+]
1295 TC 1/ 510 Conta a estoria que sobre esta demãda ouue Abenjafa seu consello cono poboo, que faria en esta razõ do auer que llj enviaua pedir aquel endeantado para enviar alen mar. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o Çide foy sobre Ualẽça et pousou en hũa aldea que dizẽ Deregẽda. [+]
1295 TC 1/ 513 Et o Çide correulle a terra et fezollj muyto mal; et foy sobre elle cõ sua oste et pousou çerca da villa. [+]
1295 TC 1/ 514 Et o Çide estando sobre Aluarrazĩ, seyrõ quatorze caualeyros da vila; et elle andando folgando co çĩco caualeyros, os mouros forõ contra elle polo matar ou polo catyuar et elle moueu contra elle[s] muy rrigeamente soo et matou ende os dous et os outros forõ vençudos. [+]
1295 TC 1/ 515 Et o Cide estaua sobre Aluarrazĩ, fazendollj quanto mal podia. [+]
1295 TC 1/ 522 "Valẽça, Valença, vẽeron sobre ti muy grandes pesares et estas en ventura de te perder; et, se escapares desta, sera muy grã marauilla aos que te [vir]em; et, se Deus fezo merçee a algũu lugar, fagalo a ti que te nõ percas asi, senõ sera por nos(tr)os pecados et polos teus atreuementos grandes. [+]
1295 TC 1/ 530 Et ontre tãto que sse defendesse quanto melhor podesse, et que llj enuiasse senpre dizer com̃o lhi hia ou que cuydaua a fazer, et que aueria seu conselho sobre elo. [+]
1295 TC 1/ 546 Et uehede agora qual he o seu poder, ca o dia que eu p[ou]sey sobre o castelo de Jub[a]la nõ auia y mays de quatro panes, et fezomj Deus tãto bẽ que gaaney Ualẽça et, se eu fezer justiça, leixarma a Deus lograr; et, se nõ fezer justiça, tollerma a mais çedo. [+]
1295 TC 1/ 547 Et quero que mj façades preito et menagẽ do que uos disser: que mj nõ falescades nẽ uos tiredes afora, mais que obedeescades a meu mãdado en todo, ca mjnha uoõtade e de uos amar et de tornar sobre uos, ca mj pesa a mj̃ por quanta lazeyra uos auedes leuada en esta çerca, cõpr[ã]do o gafiz do trijgo a mil morauedis de plata. [+]
1295 TC 1/ 547 Et eu meesmo nõ quero lentrar ẽ uossa vila nẽ quero y morar, mays quero fazer sobrela porta delanteyra hũu lugar en que uaa folgar aas uezes. [+]
1295 TC 1/ 549 Et rrespõderõllj que sse falariã sobrelo et que llj tor nariã cona rresposta ende XXXa, os mais onrrados. [+]
1295 TC 1/ 566 Parentes et amigos et uassalos, ia ueedes com̃o este muy grã poder dos mouros e uehudo sobre nos por nos toller Ualença, que guaanamos cõ muy grã traballo pouco tẽpo a. [+]
1295 TC 1/ 570 Et Bucar prometeulho et jurou sobre o Alcorã, que he liuro da [sua] ley. [+]
1295 TC 1/ 591 Quen uos poderia contar com̃o andou en esta batalha o onrrado dom Jheronimo, bispo da uila, et todos os outros segundo sua guisa et sobre todos o Ccide Cãpeyador, com̃o mayor et mellor! [+]
1295 TC 1/ 601 Amigos, mais nos ualrria que fossemos enpos aqueles traedores et nos matassemos cõ eles, polo mao feito que fezerom; ca nõ nos e onrra de nos tornar para o Çide, nosso senhor, a meos de tomar uingança, senõ nõ somos para ant ' ele; et, se os nõ podermos acalçar no camjño, uaamolos mostrar a el rrey dom Afonso, et digamosle ende a uerdade, per que faca ende a justiça que deue a fazer con dereito sobre tal feito; ca çertos seede que lli pesara, desque o souber, et estranalo a, ca ele as pediu ao Cide para llas dar por molleres. [+]
1295 TC 1/ 601 Et nõ nos partamos de cas del rrey ata que o Cide aia conprimento de dereito qual deue sobresto. [+]
1295 TC 1/ 604 Et por ende teño por bem de os enplazar para mjña corte, que quero fazer sobre esto en Toledo. [+]
1295 TC 1/ 617 Et fezeos jurar sobre sanctos auãgeos que guardassem dereito d ' anballas partes bem et uerdadeiramente. ' Et, desque esto foy assi feito, mãdou ao Çide que começase sua rrazõ. [+]
1295 TC 1/ 619 Enton se leuantarõ os cõdes et pedirõ por merçee al rrey que llis desse plazo a que ouuesem seu consello sobre elo. [+]
1295 TC 1/ 623 Et eu oyrey ambalas partes et mandarey sobre ello o que achar por dereyto, segũdo foro dos fillos dalgo. [+]
1295 TC 1/ 629 Et, poys que el rrey et os alcaydes ouuerõ acordo sobre ello, o que entenderõ que era dereyto, seyrõ da camara. [+]
1295 TC 1/ 637 Et por ende uos desengano, a uos et a uossos parẽtes, que nõ aiades cõ elles senõ dereyto, nẽ aia y outra uolta nẽ outra peleia; senõ qualquer que o fezese, matalo ya por ende; ca da desonra do Çide muy grã parte ey eu, et faria sobre ysto, a qualquer que o cometesse, com̃o a traedor. [+]
1295 TC 1/ 638 Et Pero Uermudez meteu mão aa espada Tiçõ; et, quando a Diego Gonçaluez uio sobre si, conoceua bem et, ante que recebesse golpe cõ ela, conoçeu que era uençudo et que era uerdade o que Pero Uermudez dissera. [+]
1295 TC 1/ 639 Et Mono Gustios uolueu outra uez contra Suer Gonçalues polo ferir et passou per sobre elle. [+]
1295 TC 1/ 646 Entõ começou sua razõ en esta maneyra: que a terra d ' Ultramar estaua en tal estado que todos coydauã que se perderia et que a cobrariã os cristãos, que tanta era a gente cruzada que alo passaua de França et d ' Alamaña et de Lonbardia et de Cezilia et de Calabria, que auiã ia gaãnada a çidade d ' Antiochia et muy grã partida da terra, et que iaziam sobre Iherusalem. [+]
1295 TC 1/ 652 Et, asi com̃o uos sabedes, senor, fezestesme alcayde dos uosos mouros, et destesmj poder sobre todos, per uẽtura eu nõno mereçendo. [+]
1295 TC 1/ 653 Et agora chegoumj mãdado com̃o era passado aquẽ mar, con muy grã poder de gente, rrey Bucar de Marrocos et que uẽ sobre mj̃ co grã poder por mj toller esta cidade, que eu gãaney cõ muy grã traballo. [+]
1295 TC 1/ 655 Et uos bẽ sabedes et sodes çertos com̃o el rrey Bucar ven sobre uos. [+]
1295 TC 1/ 658 Senor Ihesu Cristo, cuio he o poder et o querer et o saber, et cuios som os reynos; ca tu es rrey sobre todolos rex, et todaslas gentes som a teu mandamento. [+]
1295 TC 1/ 661 Et vestironllj hũus sobresinaes de çendal uerde a suas armas et hũa capellina de purgamjño pintada et o escudo dessa meesma maneyra. [+]
1295 TC 1/ 667 Et el rrey soube o que dona Xemena dissera sobre elo, com̃o nõ queria que se enterrasse o corpo. [+]
1295 TC 1/ 667 Et poserõ sobre elle hũu pano de ouro muy nobre. [+]
1295 TC 1/ 667 Et mandou fazer hũu tabernaculo sobrelo escano, muy sotilmẽte laurado cõ ouro et cõ azur. [+]
1295 TC 1/ 667 Et os bispos que y uẽerã et dõ Geronimo diziã y cada dia sas missas cantadas et comendauã o corpo do Çide cada dia, ali hu estaua, asi como o fazẽ sobre a supultura. [+]
1295 TC 1/ 671 Conta a estoria que dez ãnos, depoys que o Çide foy finado, esteue o seu corpo sobre a terra, asentado ẽno escano, sub o tabernaculo que el rrey dõ Afonso mandara fazer. [+]
1295 TC 1/ 671 Et esteue assy tres ãnos, con que sse conprirõ os dez ãnos, que o Çide esteue sobre a terra. [+]
1295 TC 1/ 674 Et tomou cõsigo dez monges, et mandou ao mays rigeo delles tomar a signa, que estaua colgada sobre [m]e[u] Çide. [+]
1295 TC 1/ 676 Conta a estoria que andados quareẽta et dous ãnos do rreynado del rey dõ Afonso, o seteno -que foy ẽna era de mil et CXLij ãnos, et o ano da encarnaçõ en mil et C et iiij ãnos - el rey dõ Afonso, poys que passo[u] pelos traballos que ia oystes cõ el rey dõ Sancho, seu yrmão, sobre a contenda dos rreynos, onde, depoys que el gãanou Toledo, por onra de seu senorio mandousse chamar "rey d ' España". [+]
1295 TC 1/ 677 Et meterõno ẽno consello et mostrarõllj o acordo que auyam tomado sobre razom do reyno et daquel casamento. [+]
1295 TC 1/ 679 Senor, en teu poder som os reynos, ca tu es rey sobre todos os reys, et teu he o poder de dar et de toller. [+]
1295 TC 1/ 679 Et, quando esto ouue feyto, acostousse ẽna cama, et sayollj a alma da carne, joues primeyro dia do mes de julio, ena era sobredicta. [+]
1295 TC 1/ 685 Et depoys desto, pero que el rey era minjno, ajũtou muy grande oste et foy sobre os arangoeses, que tijnã as fortolezas en Castela, et começarõnas de conbater. [+]
1295 TC 1/ 685 Pero sobre esto ay gram desacordo, que dizem hũus que morreu y; et os outros dizem que nõ morreu, mays que foy vençudo et que sse foy a perder, que nõ appareçeu mays viuo nẽ morto; et outros dizem que foy enterrado en Monte Arãgom, et que o sacarõ os cristãos de terra de mouros por muy grande auer; et outros dizem que seyu da batalla uiuo et que se fezo romeu depoys a grã tempo, et que sse amostrou a muytos de Castela et de Leõ et d ' Arangõ, que bem uirã que aquel era. [+]
1295 TC 1/ 688 Et el rey sacou sua oste et foy sobre ela; et posellj seus engenos, et prougue a Deus et tom[ou]a. [+]
1295 TC 1/ 690 Et, por que nõ era dereytureyro nẽ conplia a justiça com̃o deuya eno reyno de Portugal, (et) o papa ouue seu consello sobre elo, et enviou mandar a dom Afonso, conde de Bollona, que ueesse a Portugal guardar o reyno de seu yrmão dõ Sancho. [+]
1295 TC 1/ 692 Desy o emperador sacou sua oste et foy sobre Cordoua et quisea çercar; mays, quando o soube Abẽcanõ, hũu mouro que era senor dela, seyuo a reçeber et fezosse seu vassalo. [+]
1295 TC 1/ 692 Et jurou sobre o Alcorã, que est liuro da sua ley, que a desse a elle ou a seu fillo dom Sancho. [+]
1295 TC 1/ 699 Et el emperador sacou sua oste et çercou Beeça, et jouue sobre ela muy gram tempo, tãto que os cristãos nõ[no] podiam endurar et yamsse ende. [+]
1295 TC 1/ 703 Cõta a estoria que, estando el rey dom Sancho en Toledo, que llj chegou mandado com̃o vijna muy grande oste de mouros sobre Cal[a]traua. [+]
1295 TC 1/ 706 Et sobre esto entrou ontre elles deuedo mao, por que ouuerõ muytas lides depoys os de Castro et os de Lara. [+]
1295 TC 1/ 706 Et sobre esto foy creçudo o gresgo ontre elles, [et], os que a terra aujã a guardar, deytauã[na] a mal, correndosse hũus outros et fazendose muyto mal. [+]
1295 TC 1/ 706 Et fezerõ logo conçello os de Soyra sobre elo, aquelles omes bõos que teuerõ el rey. [+]
1295 TC 1/ 711 Et o conde envioullj dizer que nõ era teudo de vijr a sua priiom ata que soterrase seu yrmão, o que el nõ coydaua fazer, nẽ vijr a sua priiom; et que, sse sobre esto [lle] quisesse dizer mal, que el rresponderia a ello cada que el quisesse. [+]
1295 TC 1/ 711 Et el rrey sacou sua oste et foy sobre elle et çercoo. [+]
1295 TC 1/ 711 Et desto plougue muyto a Lope d ' Arenas, et amoo muyto ende adeãte, et poseo por guarda mayor sobre todos [os] veladores. [+]
1295 TC 1/ 718 Et foy sobre Çidaa Rrodrigo, coydandoa auer, a[n]t[e] que sse huuy[a]sem a perçeber. [+]
1295 TC 1/ 718 May[s] vẽo Santo Ysidro ao thesoureyro da jgleia, que llj disse [como] hũu prinçipe cristão, cõ grã poder de mouros, vijna sobre a cidade, et mandoullj que dissesse al rrey dõ Fernãdo que llj acorresse. [+]
1295 TC 1/ 720 Conta a estoria que el rey dõ Afonso de Portugal, cõ muy grã pesar que ouue, por que llj leixara a filla el rrey dõ Fernãdo de Leõ, et por que poblara Çidaa Rrodrigo, onde lle veera muyto mal, et cõ muy grã pesar que ende ouue enviou seu fillo sobre ella. [+]
1295 TC 1/ 720 Et moue[u] cõ muy grande oste sobre Badallouço, et çercoa; et conbateua tanto que, per força, a ouuerõ os mouros a desamparar, et alçarõse ao castelo. [+]
1295 TC 1/ 723 Poys que uos auemos contado et dito todos os feytos del rrey don Fernando, digamosuos com̃o rreynou seu fillo ẽna era sobredicta. [+]
1295 TC 1/ 725 Et mouerõ ambos logo et forõ sobre dom Diego. [+]
1295 TC 1/ 725 Et el rrey d ' Arangom, quando o soube, foy sobre Valença et chegou aas barreyras. [+]
1295 TC 1/ 726 Et, por que este Baldouĩ era nyno et nõ sse podia defender dos gregos, que lle faziã ma[l], (et) o papa acom[en]dou o nino ao sobredicto rrey dom Johan, que o criase. [+]
1295 TC 1/ 726 Pero que este rrey dom Afonso, seendo ia uello sacou sua oste et foy sobre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 729 Conta a estoria que o muy noble rrey dõ Afonso de Castela, que soube sempre gaanar preço et onrra et melloria sobre os rreys seus vezinos, et quiso enmendar sua vida et seu estado com̃o om̃e de grande entendemento; et foy muy granado et muy ardido et muy temudo en sua terra et ẽna allẽa et muy conplido en justiça, et daua muy grandes dõas. [+]
1295 TC 1/ 729 Et este rrey, quando ouue XXte et dous anos, foy çercar Conta, que os mouros auyam [c]obrado(s), seg[ũ]do que de suso oystes; et iouue sobre ela noue meses et gaanoa. [+]
1295 TC 1/ 730 Et el rrey dõ Afonso foy sobre el et tomoulle vijnte et çĩco, ontre vilas et castelos, que erã muy boos. [+]
1295 TC 1/ 734 Conta a estoria que el rrey dõ Afonso, desque ouue poblada a vila d ' Amaya, teedo que Gascona que deuia a seer sua, asy com̃o fora outro tempo do senorio de Castela, que foy sobre ela cõ sua oste et çercou Bayona et correu a terra en rredor. [+]
1295 TC 1/ 734 Et, teendoos çercados, ouuerõ preytesia cõ el rrey, que llj dariam a custa que auya feyta en aquela vijnda, et que desçercasse a vila et fosse sobre Bordel, et sobre os outros lugares, et que llj fariã preito et menagem (et) que, se elle ouuese Bordel, que lle dariã a vila de Bayona. [+]
1295 TC 1/ 734 Et leuãtousse de sobre ela et foy sobre a çidade de Bordel, et correu et astragou toda a terra en rredor. [+]
1295 TC 1/ 734 Et os da vila et os da Gascona, vi[rõ]se en muy grande perigoo, ca elles nõ auiã acorro de nẽhũa parte, et mouiam moytas preytesias al rrey, que lle dariã muy grande algo et que se leuãtasem de sobre elles. [+]
1295 TC 1/ 735 Et o Miramamolim moueu cõ muy grande oste et veeõ sobre Saluaterra, et teuea çercada tres meses, et conbateua muy fortemente cõ engenos, en guisa que morrerõ moytos dos do castelo. [+]
1295 TC 1/ 740 Et mouerõ logo ende sobre Calatraua. [+]
1295 TC 1/ 740 Et iouuerõ sobre el ia quantos dias, coydando que o nõ podesem tomar. [+]
1295 TC 1/ 745 Et estes atados erã bem çem vezes mil todos negros, et todos tijnã lanças et adagaras et espadas; et ẽno cural muytos beesteyros et en deredor muytos arcas postos cõ seetas hũus sobre outros. [+]
1295 TC 1/ 745 Et o Miramamolim estaua muy bem armado, et de suso tijna hũa almexia negra de hũu xamete, et sobre aquela outra que nõ auia custura nẽhũa, et sua espada ao colo. [+]
1295 TC 1/ 749 Et o poo era tamaño que tor[u]aua todo o ayre et sobia sobre as serras. [+]
1295 TC 1/ 751 Et entõ. dom Aluar Nunes, que tijna a signa del rrey, (et) quando viu que nõ auia lugar per hu entrasem ao curral, volueu as rredeas ao caualo et deullj das esporas a desora, et saltou dentro sobre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 757 Et, [quando] os mouros souberõ com̃o era poblado o castelo, pesoulles muyto et veerõ sobre elle seteçentos caualeyros et dous mĩl omes de pee. [+]
1295 TC 1/ 758 Et, el yndo para as vistas, [que] queria ordenar com̃o fosse sobre Gascona, enfermou en hũa aldea a que dizem Guterr Moños, que he [çerca] de Areuol; et, estando muy coytado, confessousse et rreçebeu o corpo de Deus de mão do arçebispo dõ Rrodrigo. [+]
1295 TC 1/ 759 Et foy soterrada ẽno mosteyro sobredicto, acerca del rrey seu marido. [+]
1295 TC 1/ 759 Pero a rreyna, temendo o que depoys auẽo, ante que llo metesse en poder, fezo jurar sobre os santos auangelios et sobrela cruz, os geollos ficados, que fosse amigo del rrey, enteyro et uerdadeyro, et leal vasalo et que o conssellasse sempre bem, et que acreçentasse sempre sua onrra et sua prol, catando dereytamente sua onrra, et que llj guardasse o corpo de dãno, et que nõ tollesse terra a nẽhũu rrico ome sẽ seer oydo sobre ello, et que mãteuesse dereytamente a terra et as çidades et os poboos a seus foros, [et] que nõ tomasse herdamento nẽ desse a nẽgũu sem mandado da rreyna, nẽ fezesse nẽhũu grã feyto sem ela. [+]
1295 TC 1/ 759 Et todo esto jurou sobre a cruz et sobre os santos avangelios, ante os prelados sobredictos. [+]
1295 TC 1/ 765 Et sabudo he o que me el prometeu; et o que jurou sobre os santos auangeos todo o a ia quebrantado. [+]
1295 TC 1/ 767 Conta a estoria que el rrey veẽo cõ sua muy grande oste sobre Outiella. [+]
1295 TC 1/ 767 Et mandou trasnoytar sobre el que o matassem ou o prendesem. [+]
1295 TC 1/ 767 Et a gent[e] del rrey chegando sobre Vilalua, elle acolleusse a hũa torre. [+]
1295 TC 1/ 769 Conta a estoria que se leuantou el rey de sobre Vilalua et uẽosse para Outiella et pousou çerca do castelo; mays os ricos omes que y estauã nõ quiserõ seir nẽ cõsentir a nẽhũus que seisem contra o real. [+]
1295 TC 1/ 769 Et con este acordo forõsse para el rrey de Leõ, que era en Touro, et diserõlle como el rrey dõ Anrrique ya com̃o de cabo sobre Outiella, du estaua a rreyna. [+]
1295 TC 1/ 769 Et seyrõ ende et forõ sobre o castelo de Donas, que estaua polo conde dõ Aluaro, et tomarõno per força. [+]
1295 TC 1/ 773 Et ficou el rrey sobre (sobre) o castelo de Moño et a rreyna leuou el rrey seu yrmão a soterrar aas Olgas de Burgos. [+]
1295 TC 1/ 773 Et forõ logo sobre o castelo de Belfurado, que estaua por el conde dõ Gonçaluo, et os da vila guardauãsse [dos] do castelo et tijnã cadeas deytad[as] pela villa. [+]
1295 TC 1/ 775 Mays soubeo el rey et trasnoytou sobre el et amaneeçeu y et pose o castelo en recado. [+]
1295 TC 1/ 776 Et el rrey entõ foy sobre el et çercoo et cortou[lle] as vinas. [+]
1295 TC 1/ 776 Et souberõ com̃o el rrey queria yr sobre Castreiom et forõsse meter eno castelo dentro polo defender [+]
1295 TC 1/ 777 Diz a estoria que, quando el rrey de Leom soube com̃o os rricos omes lle auyã feyto muy gran dãno, et como erã metudos en Castreiom, foy sobre elles et tomovlle a vila. [+]
1295 TC 1/ 777 Et entõ a rreyna mandoulle dar quanto ouuerõ mester et hũu pano d ' ouro para sobre o ataude. [+]
1295 TC 1/ 779 Et el rrey dõ Fernando, quando o soube, sacou sua oste muy grande sobre os mouros. [+]
1295 TC 1/ 779 Et el rrey moueu logo ende et foy sobre Queyiada et tomoa per força et matou y muytos mouros et catiuou bem sete mil. [+]
1295 TC 1/ 779 Letra et Teua et Palos - et foy sobre Asnadel et sobre Esteniel et sobre Espelĩ. [+]
1295 TC 1/ 782 Conta a estoria que el rrey, estando sobre Jahem, ouue seu consello cõnos omes bõos da oste como nõ tijnã guisado para cercar [a] vila, poys nõ tragiã engenos, et que seria mellor andar pela terra et astragala ca nõ ficar aly. [+]
1295 TC 1/ 782 Desy moueu el rrey et foy sobre Martos. [+]
1295 TC 1/ 782 Et foysse sobre Biberas. [+]
1295 TC 1/ 782 Et moueu el rrey ende et foy sobre Alcaudete. [+]
1295 TC 1/ 782 Et moueu ende et foy sobre Prego, vila muy forte et abondada et muy são lugar et de bõas aguas; et muy bem poblada et bem entorrada et forte alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 788 Conta a estoria que el rrey dõ Fernando sacou sua oste et foy çercar Capela, et iouue sobre ela muy grã tempo. [+]
1295 TC 1/ 789 Et dõ Telo Afonso nõ sabia delo nada; et, per ventura, prenderõ hũu mouro de que souberõ todo o feyto del rrey de Seuilla, como ya sobre Martos. [+]
1295 TC 1/ 792 Et el rrey dõ Fernando moueu de Anduiar et foy sobre Ihaẽ. [+]
1295 TC 1/ 792 Et foy sobre Hubeda et cortou os pãas et as vinas, et derribou muytas torres. [+]
1295 TC 1/ 793 Com̃o el rey dõ Fernando esteue sobre Jaẽ et llj chegou mãdado que era morto rrey de Leõ [+]
1295 TC 1/ 797 Mays o arçebispo dõ Rrodrigo, passados tres meses depoys que el rrey dõ Fernãdo llj dera essa villa, sacou sua oste et foy sobre ella, et deytou ende os mouros que adubauã os derribamentos da uilla et do castello. [+]
1295 TC 1/ 801 Et dizẽ, assy com̃o os mouros meesmos afirm[au]ã depoys, que appareçeu y Sanctiago en hũu caualo brãco et cõ sina branca ena mão, et cõ hũa espada ena outra, et que andaua y cõ el hũ[a] ligiõ de caualeyros brãcos; et aynda dizẽ que angios vijã andar sobre elles pelos ayres; et que estes caualeyros brãcos llj semellaua que os destruyã mays que nẽhũa outra gent[e]. [+]
1295 TC 1/ 801 Et por esto, daquel dia en deante, sempre llj chamarõ Diego Machuca; et este sobrenume leuã aynda oge dia alguus de seu linagẽ. [+]
1295 TC 1/ 801 Et desta guisa gãanou aquel caualeyro para si et para seu linagẽ este sobrenume aquel dia. [+]
1295 TC 1/ 806 Este rrey dõ Fernãdo, desque preso Hubeda dous anos depoys da morte del rrey dõ Alfonso, seu padre, que era rrey de Leõ, foy muy apoderado et deytouse sobre Cordoua et çercoa. [+]
1295 TC 1/ 806 Et elles responderõ en sua algarauja que erã as sobreguardas et que andauã catando as vellas. [+]
1295 TC 1/ 806 Et el rey dõ Fernando, estando sobre a çerca de Cordoua, yaxilli acrescentando mays gente que se vĩjna para elle. [+]
1295 TC 1/ 806 Et Abehũc, estando en Etyia, soube com̃o el rey dõ Fernando era ali cõ pouca gente, et quisera uĩjr cõ todo seu poder a leuantalo dalj hu iazia sobre Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 806 Lourenço, que me consellas que faça sobre tal feyto que quero fazer? [+]
1295 TC 1/ 806 Et uos deuedes a saber que, poys que Abehũc foy morto, foy o senorio dos mouros daaquen mar partido en muytas partes et nõ ouuerõ hy hũu rrey sinalado sobre si, com̃o ata alj ouuerõ: asi quiso Deus guardar el rrey don Fernando, per que conprisse et acabasse o seruiço de Deus que auja começado. [+]
1295 TC 1/ 814 Mays esse bispo dõ Iohan, cõ os outros bispos sobredictos, deyta[d]a fora a suzidade de Mafomad, (et) çercarõ arredor toda aquella mesquita, espargẽdo agoa bẽeyta per ella com̃o deujã; et outras cousas enadendo y, que o dereyto de sancta jgleia manda, et restolarõna desta guisa -et restolala he tãto com̃o para seruiço de Deus -. [+]
1295 TC 1/ 817 Et fezo en ela primeyro el rrey dõ Fernando hũu fillo, a que disserõ dõ Fernando, et por sobrenume Fernan Pontis; et hũa filla a que disserõ dona Leonor, et ajnda depoys disto fezo el rrey dõ Fernando en ela outro fillo a que disserõ don Loys. [+]
1295 TC 1/ 822 Elles estando en este receamento, dissollis hũu caualeyro, vasalo de dõ Aluar Peres, a que dizẽ Diego Perez de Bargas, o que gãanou o sobrenume de Machuca ena de Xerez: - [+]
1295 TC 1/ 826 Et esto destas razões todas sobredictas deuera seer contado ena estoria do dicto arçebispo et nõno foy. [+]
1295 TC 1/ 827 Quando ouue el rrey dõ Fernando bem asesegado et poblada sua villa, et cobrados estes castellos et estes lugares sobredictos et os outros que aqui nõ sõ numeados, et ouue delles dado et partido pelas ordĩjs et pelos arçebispos et (et) bispos cõ que el partio todas sas conquistas muy bem, et os enrrequentou de muytas bõas terras, et ouue suas fortelezas et suas villas et seus lugares todos dessa fronteyra bem parados et basteçudos et fortelezados et posto en recado, conpridos os treze meses, seyu de Cordoua et tornouse para Toledo, hu as rreynas, sua madre et sua moller, estauã. [+]
1295 TC 1/ 829 Et, desque soube dõ Diego en com̃o el rrey dõ Fernando ya sobre elle daquella guisa, caualgou logo et ueẽose para elle, et meteuse en sua merçee et en seu poder. [+]
1295 TC 1/ 830 Et os mouros entregarõ o alcaçer de Murça ao jnfante dõ Afonso et apoderarõno en todo o senorio, et que leuasse as rendas do senorio todas, saluo cousas çertas cõ que aujã de rrecudir a Abe hudiel et aos outros senores de Coruellẽ et de Alicãte et de Elche et de Ordauela et d ' Alhama et d ' Alaedo et de Ricot et de Çeta et d[e] todos os outros lugares do rreyno de Murça que asenorados sobre si erã. [+]
1295 TC 1/ 833 Vijnte dias esteue y el rrey dõ Fernando desta uez sobre a villa de Grãada, tẽendo arrequeixados esses rey et mouros que dentro iaziã. [+]
1295 TC 1/ 835 Capitolo de com̃o el rrey dõ Fernando estãdo sobre Graada vẽerõ os gazulos correr a Martos et do acorro que el rrey ala enviou [+]
1295 TC 1/ 835 Estando el rrey dõ Fernando sobre Grãada, com̃o dicto he, chegoullj y mandado que os gazulos que seyrã correr et que iaziã sobre Martos. [+]
1295 TC 1/ 835 Et ante que se el rrey dõ [Fernando] de sobre Grãada partisse, chegou y a el dõ Rroy Gõçalu[e]s Girõ, que ficara doente en Beeça. [+]
1295 TC 1/ 835 Desi el rrey dõ Fernando, desque ouue estado quanto se pagou sobre Grãada, fazendollj todo este mal que dissemos a esse rrey de Grãada et a seus mouros, foysse seindo et tornouse para Cordoua. [+]
1295 TC 1/ 835 Et, andãdo esto fazendo per esse rreyno de Murça, esse jnfante dõ Alfonso ouue lengoa çerta de Mula que, sse se sobre ela deytasse, que se nõ poderia (de) tẽer longamẽte; ca estauam muy mĩguados de vianda os que y eram. [+]
1295 TC 1/ 835 Et o jnfante dõ Afonso, desque ysto por çerto soubo, cõ consello et cõ aviuamento do meestre dõ Paay Correa, que punou eno aviuar en este feyto, deytou suas ostes sobre ela et çerco grandes dias; et tãto a conbateu et a costrengeu de guerra et de gran fome que aujã, et cõ esto ouuerõse a dar et meter en merçee et en poder do jnfante. [+]
1295 TC 1/ 835 Desta guisa gãanou Mula este jnfant[e] dõ Alfonso, que foy o primeyro lugar sobre que se el deytou. [+]
1295 TC 1/ 838 Et foy asi indo de parte da serra et chegou a Grãada, et parouse sobre a villa. [+]
1295 TC 1/ 839 Et sobre este cõsello et sobre este acordo acordou cõ este maestre et conos outros altos homes que y cõ el erã, que fezese y bastida et que partise os ricos omes et os cõcellos que esteuesem [a tenporadas] sobre ella c[o]tia[a]ment[e], ata que [a] ouuesem. [+]
1295 TC 1/ 839 Pero el rrey, veendo que se nõ fazia tã a sua voentade como el querria, nẽ estauã y tã aficadamente com̃o el mãdara, foysse elle et deytouse sobre ella et çercoa, et começou a estar y aturadamente cõ muy forte tẽpo que fazia de frio et de muy grandes aguas, ca era en meogo do jnuerno (et en tẽer a custa). [+]
1295 TC 1/ 839 Mays, ueendo este rey d ' Ariona, que se chamaua rey de Granada, tã aficadamente el rey dom Fernando estar sobre Jahem, et temẽdose que nũca se ende leuãtaria ata que a tomase, et veendo os de dentro estar tã queyxosos de fame et tã afrõtados de todas lazeyras que se nõ sabiã dar cõsello nẽ cõforto hũus outros, nẽ se sabiã ya que fazer, nẽ podia entrar hũu nẽ sayr outro, et veendo(se) outrosy que elle nõ lles podia acorrer nẽ aproueytar en nẽhũa cousa nẽ defender a villa, acordou de trager preitisia cõ el rrey dom Fernando et de a dar, et de se meter en seu poder cona terra et cõ quan[t]o auja; ca nõ t[e]uo y outrament[e] garda nẽhũa que poder auer contra el nẽ contra seu señorio. [+]
1295 TC 1/ 841 Et cada hũus delles llj consellauã aquillo que entendiã que era mellor: os hũus diziãllj que enviase correr contra terra de Seuilla; os outros que se fosse deytar sobre algũus dos castelos que erã dos mouros por cobralos delles que os fossẽ conquerer. [+]
1295 TC 1/ 841 Mays o meestre et algũus caualeyros que y auja perfiarõ cõ el rrey, dizendollj que o tempo que poyna en corrementos et entradas et a custa que faria en çercar os lugares, que el sen çerca poderia auer Seuilla, acabãdo que mellor era poerllo todo sobre ela; o outro que [a] lazeyra(ria) et o traballamento [que] as gẽtes, et el cõ elles, eno al sofreriã, que o sofresẽ ali sobre Seuilla; et, desque Seuilla ouuese, que aueria todo o al; et asi, que mellor era de o acabar todo per hũu afam et per hũu tempo, que per uentura nõ poderia acabar mẽos do que coydaua per tẽpos nẽ per afães que posesẽ nẽ por custa que y fosse feyta. [+]
1295 TC 1/ 842 El rrey dõ Fernando sayu de Jaem, auendo y liurado todas estas cousas que dictas sõ, et auendo tomado seu acordo sobre aquel consello que llj fora dado en deytar sua oste sobre Seuilla, seyu dalj et leixou y a dõ Ordoño, seu alcalle, que partisse o que de partir era, et mandoullj com̃o fezese. [+]
1295 TC 1/ 845 [et], desque ouue suas cousas cõ elle falado, mandoo logo tornar apressa que fosse gui[s]ar naues et galees et a mayor frota que podesse et a mellor guisada, et que se uẽese cõ ela para Seuilla quebrãtar esse forte et alto capelo do coroamẽto real da Andaluzia, sobre que el queria yr per terra et per mar. [+]
1295 TC 1/ 845 Et sobre ysto, os mouros dj de Carmona, (que) teẽdo que el rrey dõ Fernando que se (se) y dessa uez queria deytar en çerca, mouerõllj com̃o preitesia en esta guisa: que ata seis meses que llj dariã tributo çerto, ou per [auentura] que sse acordariã a darllj a villa. [+]
1295 TC 1/ 846 Conta a estoria que, desque el rrey dõ Fernando ouue guanado Guillena, [et deytados os mouros dela, segundo auemos dito, que se tornou para Guillena], et adoeçeu muy mal, de guisa que foy queixado; pero, con todo esso, por nõ perder tẽpo et nõ estar de balde, en quanto el estaua contend[en]do en sua doença, enviou toda sua oste que sse deytasse sobre Alcala del Rrio et a teuessẽ çercada, et que a conbatessem [ata] que el fosse guarido ou a tomassem. [+]
1295 TC 1/ 846 Et forõ ala et deytarõse sobre ela, et fezerõ gatas et engenos para lla conbater. [+]
1295 TC 1/ 847 Capitolo de com̃o uẽo mandado al rrey dõ Fernando com̃o uẽese acorrer a sua frota, ca vijna sobre ela a frota de Tãger et a de Çepta et a de Seuilla [+]
1295 TC 1/ 847 Onde diz a estoria que, estando este rrey dõ Fernando en Alcala do Rrio, de que diziamos, que lle chegou mandado y com̃o vĩjna Rreymõ Bonjfaz per mar, a que el mandara yr guisar a frota para a çerca de Seuilla, et que u[ijña] muy bẽ guisado de naues et de galees et doutr[o]s [n]a[u]y[o]s, quaes para atal feyto conuĩjnã, et que tragia sua flota bẽ basteçida de gente et de armas et de grande vianda et de todalas cousas que mester erã para gui[s]amento da çerca; mays vĩjna grã poder sobre elles de Tãger et de Çeta et de Seuilla, per mar et per terra, et que llis enviasse acorrer apressa, ca muyto llis era mester. [+]
1295 TC 1/ 848 Quando el rrey dõ Fernando oyu as nouas de sua frota que vĩjna, ouue gran prazer, et rreçeando que llis poderia vĩjr algũu contrario dos mouros que sobre elles vĩjnã, (et) envioullis acorro. [+]
1295 TC 1/ 849 [dos] de sobre mar ia oystes de com̃o acaesçeu et dos de per terra grã poder que seyra de Seuilla per terrẽo a elles - Rroderigo Aluarez, que auja seydo en caualgada da oste, soubeo et foy ala por acorrer aas naues dos cristãos. [+]
1295 TC 1/ 850 Et elle, receando o poder dos mouros, que era muy grande, et a oste nõ muy creçuda, ca nõ chegarã aynda as gentes nẽ os conçellos das villas, se muy poucos nõ, et seer guardado d ' erro [et] de sobreuenta, mandou fazer derredor do lugar u pousaua gran carcaua. [+]
1295 TC 1/ 860 Et jndo os cristãos com̃o soyã contra os mouros u estauã, nõ se catando de çiada, os mouros seuerõ ali prestes et de sobreuenta derõ en elles, asi que enos cristãos nõ pode auer acordo de aperçebemento, saluo de sse acoller. [+]
1295 TC 1/ 861 Aos mouros pesou muyto et teuerõ que llis [era] grã contrallamẽto para o seu feyto; et forõ sobrellos madeyros os mouros porllos arãcar, et os cristãos porlos defender, auendo todo o dia muy gran contenda. [+]
1295 TC 1/ 863 Acaesceu outra uez que os caualeyros da oste eram ydos, os hũus en caualgadas et os outros a guardar as recouas et os herueyros, et os outros reçeber o jnfant[e] dõ Afonso, seu fillo del rrey, que uĩjna do rreyno de Murça, que avia seu padre enviado por elle, per consello de dõ Rroy Gonçaluez Girõ -et adeãte cõtara a estoria o que a dõ Rrodrigo acaesçeu cõno jnfante sobre esto, asi com̃o dizemos -; et seendo a oste uazia dos caualeyros, uẽerõ y X gazulas dos mouros, (et) caualeyros bẽ guisados, et derõ salto ena oste contra u pousaua o priol do Espital; et nõ xi llis guisou de fazer y outro dãno, mays leuarõ ende hũas poucas de vacas suas que y andauã, mays nõ fezerõ y outro dãno, do qual roubamento pesou muyto ao prior. [+]
1295 TC 1/ 865 Outrosy acaesçio outra uez que esses meesmos sobredictos -dõ Enrique et os meestres de Calatraua et de Alcantara et dõ Lourenço Suares et o priordo Espital - forõ outra noyte conbater o arraualde de Maçarena, et entrarõno et matarõ et ferirõ muytos mouros et prenderõ delles, et sacarõ ende bestas et gãado et roupa et muy grande algo, de guisa que ficou muy quebrantado et destroydo de quanto aujã, et queymarõ delle gran peça. [+]
1295 TC 1/ 868 Os almogauares cristãos desa oste que el rrey dõ Fernando tĩjna sobre Seuilla seyã muy ameude per todas partes per du entendiã que dos mouros poderiã gãanar. [+]
1295 TC 1/ 868 Et os mouros barũtarõ et ouuerõ sabedoria delles [et] vẽe[r]onllis y sen sospeyta gran poder delles, mayor que elles nõ quiserã nẽ atendiã, et derõ sobre elles; pero que, ante que se elles muyto açercassem, ouuerõ vista delles et seyrõ da çiada et começarõse de seyr et de se yr acollendo. [+]
1295 TC 1/ 869 Capitolo da espolonada que fezo dõ Lourenço Suares conos mouros pela pontezela que esta sobre Aguadeyra et da boa andãça que y ouue [+]
1295 TC 1/ 869 Muytas uezes seyã os mouros de rebato pela porta do alcaçer du he agora a judaria, et passauã hũa põtezela que era sobre Aguadeyra, et faziã suas esporoadas ena oste, et matauã y muytos cristãos, et faziam muy gran dano. [+]
1295 TC 1/ 871 Estes mouros de Seuilla, que el rrey dõ Fernando tĩjna çercados, de que a estoria departe en este lugar, aujã boa ponte bem rigea sobre barcos muy bõos et ben atados cõ cadeas de ferro muy rigeas et muy gordas ademays, per hu pasauã a Tiriana et a todas essas partes hu queriã, com̃o se fossem per terreo, onde auj[ã] gran guarnimento et g[ra]nde acorro ao seu çercamento, ca toda a sua mayor guarida per ali a aujã et dali lles vĩjna; et os que en essa Tiriana outrosi estauã, aquella ponte era o seu guarnimento et todo o seu feyto, et sen acorro dela nẽ ponto de uida [auian]. [+]
1295 TC 1/ 871 Et desi ouue seu consello et seu acordo sobre este feyto. [+]
1295 TC 1/ 873 Auendo el rrey don Fernando muy a uoentade de seer apoderado en essa Tiriana et de a conbater -ca muyto llj era enpeeçent[e] y ao seu feyto todo et llj enbargaua a conquista dessa cibdade de Seuilla sobre que estaua - et auendo muy a curaçõ por llj fazer caua, o jnfante dõ Afonso et seus yrmãos dõ Fradarique et dõ Anrique forõ pousar sobre Tiriana cabo do rrio. [+]
1295 TC 1/ 875 Estando en estes conbatementos sobre o castello de Tiriana, hũu jnfançõ que y estaua, que entõ auja y chegado de nouo a essa çerca de Seuilla, vio y a outro caualeyro trager taes sinaes com̃o as suas -ondas brãcas et cardẽas - et disse a outros caualeyros que estauã y cõ el: - [+]
1295 TC 1/ 875 Outrosi das torres que estauã sobre a porta do castello et do muro llis tirauã tãtas pedras et tãtas seetas, que nõ semellauã al senõ grando quando caay do çeo. [+]
1295 TC 1/ 879 Ena era de mĩll et cclxxxavj, quando andaua o ano da encarnaçõ do Senor en mĩll et ccxlviij, [con] engano et trayçõ, que he sempre enos mouros cabida et husada, Oriaz ouue seu cõsello cõ os mays onrados mouros de Seuilla -com̃o [en] romeria (et) estaua ali - et sobre este cõsello vẽeron ao jnfant[e] et disseronllj que llj dariã duas torres que elles tĩjnã, et que fosse el per seu corpo reçeberllas; et, desque elle daquellas fosse apoderado, que çerto fosse de o seer en toda a villa, et que se nõ deteuesse nẽ ponto, ca bõo tẽpo tĩjnã elles de o acabar. [+]
1295 TC 1/ 881 Et sobre esto ouue el rrey seu consello cõ Reymõ Bonifaz et cõ os outros omes bõos das naues que erã sabedores do mar, que ensayassem en algũa guisa com̃o podessem tomar terra eno areal porlos apremar mays et llis uedar esse passo et essa guarda. [+]
1295 TC 1/ 885 Capitolo do recontamento das lazeyras que el rrey dõ Fernando et todolos da oste sofrerõ, iazendo sobre essa çerca de Seuilla [+]
1295 TC 1/ 886 Ena oste que el rrey dõ Fernando sobre Seuilla tĩjna, auja semellãça de grã çidad[e] et nobre et muy rica. [+]
1295 TC 1/ 886 Conprida era de todas cousas et de todas noblezas [que a] auondamento de conprida et de auõdada çidade pertẽeçia: cales et praças auja y departidas de todos mesteres, cada hũu sobre si; hũa cal auja y de los trapeyros et dos cambyadores; outra dos espeçieyros et das alaquimes dos meezinamentos que aujã mester os feridos et os doentes; outra dos carniçeyros et dos pescadores; et asi de cada mester, de quantos eno mũdo poderiam seer, auja y de cada hũus suas cales departidas, cada hũa per ordĩ conpassadas et apostas et bem oridinadas; asi quen (en) aquella oste vio, bem poderia dizer que nũca outra tã rica nẽ tã apostada uyo, que de mayor gente nẽ de mayor poder ca esta nõ fosse, nẽ tam conprida de todas nobrezas nẽ marauillas fosse. [+]
1295 TC 1/ 886 Et ençima da torre a outra torre en que a oyto braças, feyta a gran marauilla; et ençima dela estã quatro maçaas alçadas hũa sobre outra; tan grandes et de tã gran nobleza som feytas, que en todo o mũdo nõ podẽ saber outras tã nobres nẽ taes: a de çima he a meor de todas, et logo a segũda, que esta su ela, he mayor, et mayor a terçeyra; mays da quarta maçaa nõ podemos retraer ca he tã g[ra]nde et de tã estrana obra que he dura cousa de creer a quen a nõ uisse: esta he toda obrada a canales, et as canales dela som doze, et ena anchura de cada canal çĩco palmos cumunaes, et, quando a meterõ ena vila, nõ pode caber pela porta, et ouuerõ a tirar as portas et a enãchar a entrada; et, quando o sol fer en ela, resplandeçe com̃o rayos muy luzẽtes mays de hũa iornada. [+]
1295 TC 1/ 886 Et, segũdo o proua a estoria, hũa foy essa das mayores et mays altas conquistas que eno mũdo todo foy visto nẽ feyta que se en tã pouca sazõ fezesse; poys per qual razõ pode seer de la el asi auer et en tã pouco tempo a gãanar, nõ pode ome entender y al, fora a merçee que foy do senor, cuio seruidor el era, que o quis y onrar et darllj uentura boa, porque tã nobre senorio et tã acabado ouuesse; o al, que he a frol dos acabamentos de todas onrras: a gran lealdade dos boos uasalos que auya, ca rrey que eno mũdo fosse nõnos ouue mellores nẽ taes de sua naturaleza, que sabemos ca per todas partes do mũdo ouuerõ sempre os castellãos prez desto sobre quantas outras gentes som, et mays seruidores de senor, et mays sabedores de todo afam. [+]
1295 TC 1/ 888 Et de outras gentes, meestres et sabedores de per todas uidas saber bẽ uiuer, mãdou y estabeleçer cales et ruas departidas a gran nobreza, cada huus sobre si de cada mester et de cada ofiçio, de quantos ome osmar poderia (en) que a nobleza de nobre et rica çibdad[e] et auondada pertẽeçia. [+]
1295 TC 1/ 890 Eno lugar sobre que se el deytaua, nũca sse ende queria leuantar ata que llo conquerido et tomado auja, por aqueixamento nẽ por frõta que y ouuesse. [+]
1295 TC 1/ 890 Et as suas nouas uoauã et erã espargidas alẽ mar, de como sse guisaua para passar ala et ir sobre elles; et o hũu porlo que sabiã en com̃o el gãanara a terra toda aca et de como o Deus et a(a) uentura guiaua, et de com̃o se guisaua para passar ala, tremjã todos ant ' el et erallis muy grã mal et aujã grande espãto. [+]
1295 TC 1/ 890 Et sobre todos o foy aos seus naturaas, que tã loados et tã reçeados et tã duldados en todos feytos erã de todas gentes; ca per el erã temudos et reçeados et exalçados en alteza de alta numeada. [+]
1295 TC 1/ 893 Et demandou primeyramente a cruz, et pararõlla deant[e], et ĩclinouse muyto omildosamente contra ella et tomoa enas mãos cõ muy gran deuoçõ, et começoa a orar, nenbrandollj quantas peas sofrera Nosso Senor Ihesu Cristo por nos, cada hua sobre si, et en como as reçebera, beyiandoa muytas uezes, ferindo enos seus peytos muy grandes feridas, chorando muy forte dos ollos, et culpandose muyto dos seus pecados, et maẽfestandoos a Deus, et pedindollj perdõ, et creendo et outorgando todas creẽças uerdadeyras que a todo fiel cristão conuẽ creer et outorgar. [+]
1300 LPr 1/ 129 Esta cantiga de cima foi feita a ũa dona d ' ordin que chamavan Moor Martiiz, por sobrenome Camela, e a ũu home que avia nome Joan Martiz, por sobrenome Bodalho, e era tabalion de Bragaa [+]
1300 TPa XVIII/ 128 Sabhan quantos eſta carta uiren com̃o Dona Orraca guardador de foan seu filho seendo enbargada de tal enfermidade et doutras couſas de maneyra tal que non a poder de entender por ſſi meeſma os bẽes et os dereytos que pertẽecyan a ſſeu filho, poren fez et eſtabelleceu Fernan Periz peſſõeiro (procura)dor dos bẽes do orfão dando - lhi poderyo para (guardar)? os bẽes et os dereytos deſte orphão en juyzo et fora de juyzo contra qual quer peſſõa ou logar aſſinaadamente en tal preito qual o orphão a ou esperara a auer con Gonçalo Royz ante juyz ſobre tal couſa. [+]
1300 TPb 26/ 104 E esto seria como si alguno demandasse (a otro) sieruo, o cauallo, o otra animalia, e pidiesse antel Juez que lo fiziesse parecer, e el demandado, (por non gelo mostrar), lo traspusiesse, o lo matasse; e si lo quel pidiessen, fuesse vino, o azeyte, o cosa llo demostran en juyzo..... ........................... ............ en outra semellante (desta) non he tiudo de mostrar ......... se ... ........................... diser que pero non ten aquela................... ...................en seu poderio que la mos........ sepor ventura o de........ .......sa nona ten. nen sse quer traballar nen de a amparar (aynda) que a cobrasse aquel que esto (dissesse) en tal rrazon (como esta) dezemos ...................nona desamparou enganosamente por sua culpa non he tiudo de Responder mays (sobre dela) nen(de) dar fiador LEY XIX (dos que traspassan as cousas eas vegadas maliçiosamente). [+]
1300 TPb 26/ 104 E porende dezimos, que este a aquien la demandan, que la deue mostrar en tal estado como era, quando el pleyto fue (mouido) sobre ella. [+]
1300 TPb 26/ 104 LEY XXII..................... ............................. ............................. ....... .................outro (alguu) a quena ou......... alleada segundo dissemos...... .............que falan en esta rrazon..........zemos que este a quena demandan..........deue mostrar en tal estado como era quando foy o pleyto (começado) sobre ela (E) esto si entonce la touiere. [+]
1300 TPb 26/ 104 E esto ha logar non tan solamente en la cosa mueble, que ha de ser monstrada en juizio, mas aun en las rentas, e en los frutos que della saliessen, despues que el pleyto mouido (fuesse) sobre ella. [+]
1300 TPb 26/ 104 Parandosse a Responder por ela en juyzo. ben daquela guisa como se esteuesse en aquel estado en que estaua quandolla começaron a demandar. ca enton o julgador deue yr porlo pleyto adeant. e non ha por que (passar) contra o demandado por Razon (daquela cousa) que(el) amostra a assazon que a ha gaanado por tempo E esto ha lugar non tam solamente ena cousa mouele que ha de seer mostrada en juyzo. mays aynda enas Rendas e enas froytas que dela sayren despoys que o pleyto (for) mouudo sobre ela. [+]
1300 TPb 26/ 104 LEY XXXII................... ............................ ............................ que lo faran estar a derecho en uno destos tres logares, qual escogiere el demandador alli do fiziere su morada el demandado, o en logar do fizieren el pleyto o la postura, o alli do prometio de lo cumplir; estonce non (le) deue otro Juez apremiar, que non ouiese poderio sobre el, que responda. [+]
1300 TPb 26/ 104 LEY XXXII................. .......................... .......................... que o faran estar a dereyto en huu dos tres lugares qual escoller o demandador ali... .............o demandado ou eno........onde fezeron o pleyto ou a postura ou ali... prometeu de o...enton nono deue outro juyz apremear que non ouvesse poderio sobrel que Responda. [+]
1300 TPb 26/ 104 Pero se este a quen quesessen fazer fuere ome sin sospecha, si quisiere dar fiadores de estar a derecho, sobre aquella cosa que le demandan, e que (la) faran parecer a los plazos que................. [+]
1300 TPb 26/ 104 E el Judgador deue librar el pleyto sobre ella, lo mas ayna que pudiere; de manera, que non resciba gran embargo. [+]
1300 TPb 26/ 104 De los dias feriados, que (pueden establescer) los Emperadores, (e los Reyes.) ........................... ........................... ........................... tal demanda for ome........ ...........fiadores de estar a dereyto sobre aquela cousa que lle demandan e que o faran............... [+]
1300 TPb 26/ 104 E o julgador deue liurar o pleyto sobre ela o mays... .... que poder de maneira ......................... ......................... [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 E sobre todo disso que en qualquer hedade que seia omẽ, a mester [axuda; ca se fora neno, ha mester] amĩgo que o crie, e o garde que non faça nẽ aprenda cousa que lle este mal; e sse for mãçebo, mellor entendera e fara todalas cousas que ouuer de fazer, cõ ajuda de seu amĩgo que solo ; e sse for uello aiudarsea de seus amingos en las cousas de que foy mĩgrado, [o] que nõ poderia fazer por si por los enbargos da uelleça. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 126 E sobresto disso outro sabio, que nehũa pestilença nõ pode enpeeçer a omẽ en este mũdo tan fortemente com̃o o falso amigo cõ quẽ omẽ uiue e departe suas poridades ançianamente, nõ lo cõnesçendo e fiandosse en el. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 E sobresto disso Tulio que o firmamẽto e o començo dos amigos e a bõa fe que o home a a seu amĩgo, ca nehũ amor nõ pode seer firme se y nõ a bõa fe; porque loca cousa seria e sen rrazon de demandar lealdade o hũ amigo o outro se el nõ la ouuesse en si. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 E sobresto disso Aristotiles que firme deue seer a uoentade do amigo, e non sse deue mouer a creer nehũa cousa maa que lle digã de seu amigo que a prouado de longo tẽpo por leal e por bon. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 127 Outrossi sse deuẽ gardar que non descobran as poridades que sse disserẽ hũ o outro; e sobresto disso Salamon que quen descobrir[a] a poridade de seu amigo destalla a fe que auia cõ el. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 128 Uerdadeyramente e sen enganno nehũ deue omee amar a seu amigo, pero en la quãtidade do amor foy departido entre los sabios; ca os hũs disseron que omẽ deue amar a seu amigo quanto o outro ama a el, e sobresto disso Tulio que esta nõ era amizdade con benquerença mays era com̃o en maneyra de merca outros y ouo que disseron que deue homẽ amar a seu amigo quanto el ama assi meesmo, e estos outrossy non disseron ben, porque pode seer que o amĩgo nõ sse sabe amar, ou non queren, ou non poden, e por ende non seria conplida a amizdade que desta guysa ouuesse omẽ cõ seu amĩgo. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Estas cousas que avemos ditas son as gearações do çeo et da terra de quando forõ criadas ẽno dia enque Deus criou o çeo et a terra, et outrosy todaslas aruores et as eruas ante que naçesem en ella nẽ leuasem semente nẽ froyto, ca nõ chouera Deus ajnda sobrela façe da terra, nẽ era ajnda estonçes feyto o omẽ quea laurase; mays dera Deus ẽna terra hũa fonte que sobia et rregaua toda afaçe della, et [mãtyña] se a terra desta [guisa]. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Aqui departe mẽestre Pedro et diz sobre estas palauras, queo omẽ ante que daquela froyta comese daquela aruore que nõ era mortal nẽ poderia morrer, que atal ofezera Deus; mays depoys que da froyta daquela aruore comese quese tornaria mortal; et esto diz que queren dizer aquelas palauras que noso señor diso aAdan, quese daquela froyta daquela aruore comese que morte morreria, dizendo quesendo quese tornaria mortal, oque nõ era antes nẽ fora despoys se daquela froyta nõ ouvera comydo. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Onde diz outrosy Gregorio ẽna Glosa do Genesis sobre este lugar, que Abel tanto quer dizer cõmo bafo, por que asy cõmoobafo se vay agiña et se esparge por lo ayre et nõ paresçe, asy faleçeo agiña Abel, et foyse cõmo oyredes et nõ paresçeo mays. [+]
1300 XH I, 0/ 11 Pero se tu codiçias de mellorarte, aquela codiçia seja suty et tu sobrela, pera [apremer] omal de [o] nõ fazer, et nõ ella sobre ty pera te leuar aello; et do teu tallente tu sey [señor]. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Et querelao et atestemõyao oseu sangre que tu espargiste sobre la terra, et por ende tu seras mal dito. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Outra agudeza et suteleza achamos que fezo ajnda este Jubal despoys desto, segundo oconta mẽestre Pedro ẽna Estoria Escolastica sobre este lugar: que aprendera este Jubal de seus mayores que disera Adam a seus mayores fillos et netos moytos, et grandes [cõpañas] quese faziã, et que contou cõmo profetando atodos, que omũdo avya de [auer] duas [fijns] et seer destroydo duas vezes. [+]
1300 XH I, 0/ 17 Mays outrosi achamos que diz [Rrabaño] ẽna Glosa do Genesis sobre este lugar que este Jubal fezo esta scritura, et provao [Rrabaño] outrosy por lo Josepho. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Onde diz mẽestre Pedro sobre este lugar ẽna Estoria et [outrosy] Josepho ẽno [segũdo] capitolo, que este Tubalcaym foy o primeyro que achou aarte da ferraria et de labrar oferro et os outros metaes. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et quandoas alçaua vyo em ellas os synaes que paresçiam que tomarã ensy das cousas sobre que jaziam, et aasemellança de aqueles synaes fezo el o entallar, et enleuar, et pyntar. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Sobrelo al, estudou el et sutelezou et achou moyto por sy em esta arte adeante, ca acõmo quer que dos sones dos martelos dos ferreyros ho aprẽdera, pero aqueles sones ygoaes erã et ygoalmente sonauã; et el pensou el despoys por sy de temperar as cordas, as hũas altas, et as outras [vayxas], as outras em medeo; et fezoas todas rrespõder ẽnos cantares cada hũas em suas vozes et acordar cõ ellas, donde se fazẽ as [dulçedũes] que aplazẽ aos omẽs moyto et os alegram. [+]
1300 XH I, 0/ 19 Et foy filla de Lamec et de Sella; et acõmo quer que era yrmãa de Tubalcaym, cõmo he dito, pero foy sua moller, et segundo aestoria sem pecado, ca ajnda estonçes nõ defendia otẽpo aqueles casamẽtos; et diz a Glosa sobre o Genesis em este lugar que Noema tãto quer dizer cõmo voõtade, et esta voõtade em este lugar tãto cõmo codiçia; et que tal yrmãa ouvo Tubalcaym asy cõmo [codjçia]. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Este Lamec [foy] omẽ que [tyraua] de arco moy bem, et çertaua moyto, et mataua moytos veados; ca toda vya fora seu vso de andar aesto, [asy] cõmo diz mẽestre Pedro ẽna Estoria sobre este lugar; que tanto viueo longa vida que perdeo o veer et foy çego et ouvo despoys hũ moço queo adestraua pero mãçebo, segũdo conta o Genesis queo moço oadestraua et oguyaua por onde ya. [+]
1300 XH I, 0/ 22 Sobre esto diz Josepho ẽno segundo capitolo, que Lamec era omẽ sabeo, et sabya as cousas de Deus sabeamẽte, et por que vya que el jazia su apẽna de Caym enque caera Caym por la morte de seu yrmão Abel et el por la de Caym, dizia esto asuas molleres; doendo se el do feyto que fezera, et ellas quese doessem ende asi cõmo el; oal que por lo medo de ellas seerẽ penadas porla morte del, seo [matasem], et ajnda ellas sete tãto mays que el por que matara aCaym, et que duldariã ellas delle fazer [njhũ] pesar, nẽ deo matar, nẽ ajnda sofrer [anjhũ] queo matase, et [escarmẽtaarlas] asy desta [guisa], et ajnda por lo deuedo que avya cõ ellas de gardar las que nõ caesem em tal morte nẽ em tal [pena], ca erã [maos] todos los seus, asy cõmo diz Josepho, et ho avemos nos dito. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et diz sobre esto mẽestre Godofre ẽna sexta parte do Panteõ et outros queo outorgã cõ el, que teuo Adam dóó por Abel çento ãnos; et que poucos dias forõ em todos aqueles ãnos que el nõ fose aafosa de Abel chanzer, et fazer doo, et chorar por el; et tanto durou esto que Adan et os que vierõ despoys del que chamarõ por este feyto [a] aquel lugar onde jazia Abel val de Lagrimas Et de cõmo avia Adam moy grande dolor por la morte de Abel, et outrosy por Caym que fezera aquesta nemyga, et era seydo et ydo fora da terra, ca acõmo quer quelle aquel mal contesçera seu fillo era, cresçendolle este pesar et este dolor de cada dia do começo ata ocabo do dolor, poso em seu coracõ et fezo promyssom delo et jurou que nũca mays sse chegasse aEua pera fazer em ella fillos de que tomasse tristeza et pesar. [+]
1300 XH I, 0/ 23 [cõmo el tomara destes] Pero sobresto dizẽ que nõ ha dolor tã grande nẽ tã longo por moyto que dure, que atẽpo nõ passe et ho omẽ nõ oluyde; diz Josepho ẽno segundo capitolo que atãtos ãnos cõmo erã pasados, morto Abel et desterrado Caym, que veẽdose Adam sem fillos, et sem outra [cõpaña], et senlleyros el et Eua, que coydaua algũas vezes em aver outra gẽeraçõ, et que era em grande estreytura cõ myngoa de fillos et cõ desejo deles; et viase da outra parte em grande tristeza, asy cõmo diz Strabo, ohũ por la promyssom et jura que fezera, de nõ passar asua moller seo quebrãtasse, aoutra rrazõ por quese nẽbraua quelles disera Deus cresçede et enchede aterra, et seede [moytos], em ella, et seo nõ fezese, et aquela jura et promyssom pasasse, que cayria em grãde erro cõtra Deus outra vez. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et que estando em tal dulda, et em tal pressa et pensamẽto, quese nõ sabya dar consello nẽ sabya que fezesse; mays noso señor Deus, [asi] cõmo departẽ os despoedores sobre este lugar, dizẽ que el nõ teuo por bem nẽ por bõa aquela promesa et jura, et enviou aAdam dizer [per] hũ angeo que sayse daquela dulda et que jouvese cõ sua moller Eua, et ouvese seus fillos em ella, ca do [tyñagẽe] que el faria em ella daly adeante avya anasçer ofillo de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Agora tornaremos aos contos das gẽerações destes sobre ditos. [+]
1300 XH I, 0/ 24 Sobresto diz Josepho ẽno segũdo capytolo da estoria da Antiguydade dos Judios, que ouvo Adã despoys desto fillos et fillas moytos [ademays], et que foy hũ destes seus fillos dentrellos outros este Seth; et que deste digamos que foy bõo et dereytureyro em todos seus feytos asy cõmo era seu yrmão Abel, em cujo lugar odeu Deus a seu padre Adam. [+]
1300 XH I, 0/ 25 Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobreste lugar diz mẽestre Pedro, que Josepho conta que Adam aduzentos et trijnta ãnos de quando fora feyto, que fezo a Seth, et que vyueo despoys desto seteçentos ãnos; mays dizemos nos que acõmo quer que semella queos contã el et Moysem, que nõ os som quanto aavida de Adam, ca Moysem nõ conta os çento ãnos em aquel tẽpo enque Adam teuo o dolor por Abel, mays [enadeos] aca sobre Josepho ẽna vida que fezo despoys que fezera aSeth; et Josepho conta aqueles çento ãnos do dóó aly ondeos Adam pasou, mays despoys descontaos ẽnos ãnos que [vyueo] despoys que ouvo a Seth, onde, tambem segundo hũ cõmo outro forõ todos los dias da vida de Adam [noueçentos] et trijnta ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Sobre esta rrazõ diz Jeronymo ẽna Glosa que Adam foy feyto de dia et em claridade, por que catase em Deus toda vya, et se rreuéésse ẽna sua ymagẽ et ẽna sua semellança, et sé tornase sempre aarrazõ quelle Deus dera, et que entendese por ella obem et omal, et departisse [ontrela]; et departĩdóó, que fugisse ao mal, et que amase obem, et se tornasse sempre ael; et amãdóó, que [gardasse] em ello asemellança de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 26 Pero sobre esto conta Josepho de Seth ẽno segundo capitolo, que depoys que Seth vẽeo aydade [enque] fose pera ello, que sempre se traballou de departyr ontre o mal et o bem, et fogir sempre ao mal, et estudar et traballar ẽnas virtudes dobem. [+]
1300 XH I, 0/ 27 Et estes forõ os saberes queos de Seth escriuyrõ em aqueles pylares de ladrillos et de pedra, donde vos disemos que diz Josepho, queo pylar da pedra que he ajnda em Syria, mays dizemos nos ajnda sobresto que pode séér que elles que fezerõ seus pylares pera escriuyr em elles seus saberes. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Moysem mostra que non paresçeo et queo leuou Deus; mẽestre Pedro rrozõa et diz queo passou Deus ao Pareyso do deleyto, ata çerto tẽpo por que [veña] despoys açerqua afim do mũdo cõ Elyas aconverter as gẽtes aDeus, et lidar sobre esto cõ [o Ante cristo]. [+]
1300 XH I, 0/ 29 Pero sobre esta pasada deEnoc ao Pareyso departem os judios, et dizẽ que esta pasada nõ foy nẽ ha fezo Deus por la santidade de Enoc, et dizẽ que outros ouvo, [y] antes et [depoys], mays santos que el, mays que Deus queo ordenou asy por que foy Enoc septima gẽeraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [liña] de Seth, et Lamec outrosy foy outra septima gééraçõ, asy cõmo desçendem de Adam por [la lyña] de Caym; et que asy cõmo aquel Lamec, septimo ẽna gééraçõ de Caym, foy omẽ máo moyto aademays, outrosy este Enoc, septimo ẽna geeraçom de Seth, foy moyto bõo omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et em esta primeyra ydade passada, cujas rrazões avemos ditas ata aquy, ouvo dez geerações, segundo dizẽ todos os que algũa cousa departem em esta estoria sobreste lugar do Genesis et son estas: [+]
1300 XH I, 0/ 32 Pero dizẽ todos sobresto que esta santidade et estes bẽes, que durarõ em todos los de Seth ata que Enoc foy [leuado] ao Pareyso, et daly adeante quelles cresçeo a codiçia das cousas [do] mũdo et mudarõ os bõos costumes em [maos], et tornarõ se elles [maos] por esta rrazõ que aqui oyredes: as molleres do lynagẽe de Caym sayrom moy fermosas, et [cresçia[n]] et erã ja moytas, et yase poblando a terra, et [chegauãse] as companas de hũas poblas aas das outras, et faziãse ja vizynos. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et por esta rrazõ veendo Deus a fraqueza da naturaleza dos omẽs, assy cõmo oconta Moysem ẽno sexto capytolo do Genesis, et diz lo Jeronymo ẽna Glosa sobre este lugar, diso Deus: [+]
1300 XH I, 0/ 32 "Et diz ajnda Jeronymo sobresta rrazon ẽna Glosa, et diz que estas palauras de Deus que querem dizer que anatura do omẽ era ensy tam flaca que nõ poderia despoys sofrer a Deus, et que oque aqui faziam de mal que aqui queria que o pagassem et padesçessem, et que lle lo nõ terria pera os penar onde durara a pena pera sempre, et que diso aquesto Deus por rrazõ do deluvyo que queria fazer enqueos mataria logo a todos por los maes que faziã, et que o faria com esta pena pasadiza et nõ cõ aquela que nũqua a de faleçer cõmo fezera ao diabro; et que des Noe endeante que nõ seeria a [a] vida do omẽ [mays] de çento et víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et sobrela rrazõ que nomearõ gigantes aestes soberueos fillos dos de Seth et das fillas de Caym, departẽ os sabeos, et he mẽestre Pedro hũ delles queo conta em sua Estoria; et ouvo ẽnos maos angẽos que caerõ hũa ordem delles que aviã natura [et] poder de tomar forma de omẽ, et quando querem mostranse et quando querem [desfazẽse] de vista. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et estes espyritos am nome [jncubos], que tanto quer dizer como jazedores de suso, et esto por quese deytã em çima [aos] omẽs; et estes som aqueles quese deytam de suso sobre os omẽs de noyte et os apesam quando dormẽ; et estes jazem cõ as molleres em forma de varõ et enprenam as de omẽs; et os que daqui nasçem som grandes et valentes et de grandes corações. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Sobre este tempo da vida departe mẽestre Pedro ẽna Estoria, et diz que estes çento et víj́nte ãnos que conta Moysem queos poso Deus ao omẽ de vida, pera quese rrepentysse do mal que fezesse et que pera esto som; ca, segundo diz outrosy mẽestre Pedro, despoys do deluvio ouvo y moytos que viuerõ moyto mays de çento et víj́nte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Mays por que vya que era Noe dereyteyro escontra El mays que todos los outros, que nõ queria quese el perdesse cõ os maos que el queria destroyr; et descubrio lle queos queria destroyr com agoas que trageria [sobrela] terra. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et diz que este engludo quea nome glutem, et queo acham em [hũus] lagos en terra de Judea, et que anda nadando em çima da agoa; et que acham outrosy este engludo em Siria, que he hum lymo [que] sal sobrela terra asy cõmo feruendo, et diz que aquel queo quer que destes lugares lo a. [+]
1300 XH I, 0/ 38 Andados seysçentos ãnos de quando Noe nasçera et [mj̃ll] et seysçentos et seteẽta et quatro de quando Adam fora feyto, acabada aarca cõmo dito he, diso Deus a Noe cõmo enviaria agoas sobrela terra de deluvio, segũdo conta Moysem, et que mataria todaslas cousas viuas que el su o çeo fezera, et destroyria cõ estas todaslas outras cousas da terra, et que porria seu pleyto cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 38 Sobre este lugar diz mẽestre Pedro que nomeou Deus aqui aNoe os omẽs aseu cabo et as molleres aseu; et diz queo fezo por dar aentender que ẽno tẽpo da tormẽta et dos outros peligros quese deue o omẽ gardar da achegança da moller. [+]
1300 XH I, 0/ 38 Et por que quiso noso señor Deus que ficassen outrosy sementes das outras anymalias que poblassem despoys do deluvio a terra, et ouvessem os omẽs donde se mantẽer et viuer, et seruyr elles a Deus, mandoulle que metesse cõsigo ẽna arca de [todaslas] [anjmalias] da terra, de cada natura dellas dous et dous, macho et femea, et que esto [meesmo] fezesse das aves; mays das anymalyas brauas et que naturalmẽte nõ eram antes pera comer las o õme, que metesse ende senos pares de cada natura, macho et femea; et das outras que segundo sua natura fossem pera [comer], et que som mãsas et limpas que metesse sete pares de cada natura, dous et dous, macho et femea; et que estas seriã despoys pera [comer] pera omẽ, et pera ellas meesmas que comeriã as hũas das outras; que segundo diz mẽestre Pedro sobre este lugar et outros cõ el, ata este deluvio passado nõ forõ outorgadas ao omẽ nẽgũas anjmalias que comesse, et mãdou lle [queo] ofezesse [agyña], que acabo de sete dias daquel enque el esto mãdaua, trageria odeluvio et choueria sobrela terra quareẽta dias et [quareenta] noytes, et destroyria de sobre afaçe da terra todas quantas cousas El fezera. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et que ala onde fossem por las terras queo disessem aos outros que aly nõ vynã, et seo asy nõ fezessem que Deus queria tomar dereyto et vingãça deles, et que atodos los [omẽs] varões et molleres máos, et ajnda bõos seos y avia, et [a] todas quantas [anjmalias] ẽno mundo avia et em el erã et quantas obras ẽna terra fezera, que todo esto destroyria apouco de tempo, et todo esto fazia por la maldade dos omẽs; et que ẽna pena que el sobre elles enviaria que todos, maos et bõos, et as outras cousas [yriam] ygoalmente em ella, et que os omẽs et as anymalias morreriã y, senõ moy poucos omẽs et moy poucas cousas das outras viuas de cada natura, que El queria saluar daquel peligro [enque] ficassem as semẽtes dos linagees de cada hũa dellas, por que despoys que aquelo fosse passado que poblassem aterra et amãteuessem. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Sobre esto achamos por escritos de arauygos que falarõ desta rrazõ, que dos mayores omẽs da terra que eram aasazõ cõmo rreys de suas [cõpañas] et dos outros grandes omẽs, que vierom aNoe aly onde labraua aarca, et ouverõ cõ el suas [rrazões] et suas pregũtas, que departyam cõ el sobre rrazõ daquel lauor. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Et asy dizẽ sobre este lugar mẽestre Pedro et outros, que de todas las [outras] anymalias meteo aly Noe como lle mandara Deus; mays dizẽ queas que dentro sua agoa podem viuer et das quese criam de algũa cousa podrida ou de algũa outra cousa que por semente de gééraçom de macho et de femea non viesem, cõmo as [avellas], as vespas, as moscas, os vermẽes et as outras cousas taes cõmo estas, quese nõ entende que as Deus mãdase aNoe meter ẽna arca, nẽ el nõ as meteo em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et oebrayco chama nysam aaquel mes, et he aquel aque nos dizemos mayo, segũdo oespom mẽestre Pedro, et os gregos lle dizẽ diom; pero achamos em outros escritos feytos sobre odepartimento destas rrazões que Moysem diso nysam por lo mes de abril et que este [estabelesçeo] el por primeyro mes ẽnas leys quelle Deus dou. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Sobre que diz Agostim em este lugar que foron as [nuves] as quese abrirõ aly [estonçe]. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et [da] hũa parte desçenderõ as agoas do çeo et choueo quareenta dias et quaréénta noytes; da outra parte sobyrõ as do abismo et da terra et ajuntarõsse todas estas agoas et fezerõse moytas aademays, et pojarõ sobre omays alto mõte de toda a terra quinze couedos da [gemetria]. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et moytas aves [vierom] com oapertamento das agoas et da morte, et pousarõ sobrela arca, et cõmo quer que algũas dellas erã tam rrezias que sofreram por ventura as agoas da chuvia, que aarca nũca entraua toda su as agoas, et nõ poderõ sofrer as agoas et todas morrerõ. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et as agoas alçarõ aarca, et trouxerõna as ondas sobre toda a terra, et andaua ella nadando adesuso cõmo naue ẽno alto mar. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Andados seysçentos et hũ ãno de quando nasçera Noe, et [mj̃ll] et seys çentos et seteenta et çinque de Adam, et despoys quea vengãça que Deus ordenou sobrelas maldades dos omẽs foy [cõplida] em elles, et ajnda em [todaslas] outras cousas, nẽbrouse de Noe nosso señor Deus et enviou spyrito de vento sobrela façe da terra, et espargeo as [nuves] et tirou as de sobre ella, et çarrarõ se as fiestras do çeo et quedou odeluvio de suso, et çarrarõ se outrosi as fontes do [avismo], et as agoas que da terra seyram tornarõ se por aqueles lugares [per] onde [sayrom], segundo dizẽ os sabeos sobre este lugar et myngoarõ et começarõ [ho] despoys dos seys çentos et çinquoeenta dias, et tantos avia que entrara Noe cõ suas cousas ẽna arca. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Et pousou a arca sobre os mõtes de Armenya. [+]
1300 XH I, 0/ 41 "Hũ monte moy alto ha em terra de Armenya sobre terra Numeada, et o mõte ha nome Baris; et aeste mõte dizẽ que fogirõ moytos sobre Numeada, et se librarõ aly do peligro da morte do deluvio general, et veẽo outrosy hũ em hũa arca et pousou cõ ella em çima o mays alto do monte, et aly ficarõ moyto tempo as rremasallas dos madeyros [daquela] arca. [+]
1300 XH I, 0/ 43 Et esto dizẽ Jeronymo et Agostim queo coruo que achou algũa cousa morta que andaua em çima da agoa nadando et que [paresçia] algũa parte della descoberto, et pousou et comeo del, et que aly andou em el sobrela agoa ata que descreçerõ as agoas et paresçeo terra descuberta, et el desquea vio quese foy pera ala et anẽgũa [guisa] nũca mays tornou aarca. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Et logo em pos esto labrou hũ altar, et alçóó aly aaonrra de Deus logo açerqua da arca; et tomou de aquelas anymalias limpas que touera, et fezo delas sobre aquel altar sacrifiçio queymado, et offeresçeo a Deus, et [fezolle] esta oraçõ, segundo diz Josefo: [+]
1300 XH I, 0/ 44 "Señor Deus verdadeyro et poderoso sobre todaslas cousas, pydo te merçede por la moy grande piedade et mesura que enty a, que poys queos máos son penados que nos nõ [percamos] de cabo nos et as outras anymalias, as quaes oteu ordenamẽto touo por bem deas saluar do deluvio et leyxarlas aavida; et rrogo te por [lo] estado dos que agora somos et seeram daqui adeante que tal destroymẽto cõmo este que nũca oenvies sobre elles; et aestes poucos que leyxaste por la tua bondade, et ajnda por ventura por que nõ achaste em elles tanta maldade, por que quiseses que ontre os outros pereçessemos que nos prometas este dom et nos faças esta merçede: que [nos nõ] mates mays cõ morte de deluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 44 Et Señor, estas rremasallas que leyxaste de todas las cosas viuas que fezeras [sobrela] terra, [rrogote] queas leyxes viuer et poblar cõ bõa andança, et das cousas que labrarẽ et fezerem asi [cõmo] çidades et outras poblas et lauores, cõmo oavyam ante da chuvia queo ajam daqui adeante; et nõ sejam en ello enganados ata em cabo de sua vida, et este cabo seja velleçe. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Sobre este lugar diz mẽestre Pedro ẽna Estoria Escolastica que diso noso señor Deus esto a Noe, por que ajnda os quatro tempos do ãno nõ forã tam cõplidamẽte departidos ata aly cõmo oforõ estonças quandoo Deus diso, nẽ tomarã as nuves agoas nẽ as rreçeberã ensy ata odeluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et ajnda achamos escritos mays sobre esta rrazom das nuves: ẽnos quaes dizia que despoys queo mũdo fora criado ata odeluvio que nũca choueo. [+]
1300 XH I, 0/ 46 "Creçede et seede moytos et enchede a terra, et ovoso espanto et ovoso medo sera sobre todas las outras anjmalias tãbẽ das aves cõmo das bestas da terra; et todas vos temerã, et vos nõ temades por que sodes poucos et as bestas [moytas], que uos por esso matẽ nẽ fazã mal. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et Josefo declara sobre esto, que sangre enque alma ouvesse queo nõ comessem, que este he osangre do omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 46 Et departe Gregorio ẽna Glosa sobre o [novemo] capitolo do Genesis, que outorgou Deus aos omẽs que despoys do deluvio que comessem carne, lo vno por la terra que nõ ficara tã plantada despoys das agoas, nẽ tã chãa cõmo era antes, nẽ seeriã os omẽs tã abondados de viandas, o al por que forom os omẽs daly endéante moy mays flacos que antes; et por esto despoys do deluvio comerõ os omẽs as carnes asy cõmo comyam antes as froytas et as eruas. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Deste sacrifiçio que disemos de Noe, conta Josefo que moytos dias ofezera Noe anoso señor Deus; et asio cõta mẽestre Pedro em sua Estoria et diz que este sacrifiçio cada dia ofazia Noé a Deus, pedindolle que, poys aquel deluvyo era passado, que nũca cõ outro os penasse nẽ atormẽtasse aelles nẽ aa terra; et segundo diz Josefo ẽno quinto capitolo, que noso señor Deus amaua [moyto] aNoe por la justiçia que achaua em el, et [avyao] prouado por bõo em todas las cousas, outorgoulle de aquela vez estes dões cõmo avedes oydo: que creçessem, et arrequesçesem el et seus fillos, et poblasem a terra, et fossem señores della, et de [todaslas] outras anymalias que su o çeo som; et que comessem de todas las carnes das anymalyas lynpas, cada hũ cõmo as quisesse et delas ouvesse desejo; mays que se gardasem sobre todaslas outras cousas de matar omẽ a omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 47 Onde bem touerõ os de Noe, por estas rrazões que yris he aquel arco do çeo et orresplendor que aquel arco ha, diz a Glosa do Genesis sobre este lugar, queo toma do sol et doutra [guisa] que nũcaa ha. [+]
1300 XH I, 0/ 49 Et diz sobre este lugar mẽestre Pedro que paresçe por estas rrazões que em aquela sazõ nõ tragiam os omẽs ajnda panos menores nẽ souberõ a maneyra delles pera os fazer, ata quea achou despoys [Semyrramys] arreyna de [Babilonya], cõmo odyremos adeante ẽnas rrazões [de] seu rreynado. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Da vida dos omẽs Sobre esto, por que diso noso señor Deus a Noe que seeria de aly adeante avida do omẽ çento et vijnte ãnos -et nẽgum nõ teña que ẽna palaura de Deus aja nẽgum erro nẽ ho a aquẽ bem aentender - et por que vyueo Noe despoys do deluvio trezẽtos et [cinquoeenta] ãnos, queremos nos dizẽr aqui oque achamos departido sobrelo. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Et cõta Josefo sobresto ẽno quinto capytolo, que quando catarmos [a vida] dos omẽs de agora et avyda dos antygos, que nõ teñamos que erro nẽgũ ha em viuerẽ tãtos ãnos os omẽs do primeyro tempo; que diz queos omẽs do primeyro tẽpo moytas rrazões avyam por que viuessem tanto: ahũa por que erã rreligiosos et faziã santa vida cõmo frayres, et erã outrosi mays açerca da feytura de Deus, et oyram mays palauras das que Deus disera aseus padres et aseus parentes, et as aprenderã elles et as sabyam; demays que nõ comyam em aquel tẽpo senõ froytas et eruas et poucas cousas outras, et mays ajnda que ata [o deluuyo] nũca comerã carne nẽ beberam vyño, et desto nẽ doutra cousa nõ comerõ nẽgũa cousa sobeja, por que de leue nũca enfermassem que por ello viessem amorte nẽ myngoassem nada de sua vida. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Et ajnda sobre esta rrazõ achamos que filosofos ha y que [pensam] [[que]] omũdo, queo contem todo, que por esta meesma maneyra vay, et que acansar [a] et afalesçer, et despoys séér [rrenouado] em mellor natura, cõmo sera dos omẽs ẽno dia do seu rresuçitamento; et esto sera quando Deus quiser. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et andados duzentos ãnos do deluvio vyo Noe cõmo cresçiam seus fillos, arrequeçiam [moito em compañas], et morauã ajnda todos arredor del et da arca, et que seria bem desse esparger daly por la terra, et queo averian fazer, ohũ por que eram moytos et nõ cabyam aly em aquela terra, oal por que começauã ja avíj́r entre elles contẽdas et barallas [sobrelas] herdades et gãados que criauã ja et outras cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et tam bem sabya Noe cõmo cada hũ destes seus fillos mayores queria yr cõ as grãdes [cõpañas] que avia contra hũa destas partes cada hũ cõ os seus aasua parte, et que nõ ficaua terra apartada pera Yonjto, pensou, oque foy despoys, dizendo que seus fillos falariã sobrela partida da terra et que outorgariã os outros aSem, que era yrmão mayor, a mays grande et mellor destas tres terras que he Asya. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et sobre olynagéé deste Nẽprot, achamos foy descordado ontrelos sabeos que desta estoria falam, de qual dos fillos de Noe vyña por lyña [dereyta]; os [hũus] dizẽ que foy dos de Sem; et diz Metodio et conta que foy Nẽprot forte omẽ et máo, forçador, et matador, et apremeador dos omẽs ante Deus, et que foy dos fillos de Yray, filla de Eber, que foy dos de Sem. [+]
1300 XH I, 0/ 55 Et por departyr este desacordo mẽstre Pedro em sua Estoria diz sobre ello assy: que este Nẽprot cõ grãde codiçia dese aseñorar et rreynar sobre os omẽs, que soubo de Yonjto cõmo lle ya moy bem em ouriente, et cõmo Deus lle dera osaber da [estremonya], et sabya por el as cousas que avyam de vijr et as dizia et as ensynaua. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et por cõsello de Nẽprot que andaua buscãdo carreyras et rrazões por que podesse rreynar sobre todos, et desçenderõ das serras et dos mõtes et das outras altezas aos vales et ajnda chegarõse aas rribeyras dos rrios Et Nẽprot, despoys que os vyo abayxados [en] bayxo ẽnos chaãos ao pe de aquelas serras empero nõ era lugar enque todos podessem caber nẽ morar, et quese espargeriã daly, disolles Nẽprot: [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et diz Anfilo ẽno Libro das preguntas sobre o Genesis que erã os de estas generações dos tres fillos de Noe, [seendo] el ajnda viuo, duzentos et [quatorze] uezes mj̃ll omẽs, et çento de mays sem molleres et moços pequenos. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Aly começou decabo Nẽprot apoerlles medo a todos dizendolles que víj́nria outro deluuyo tal cõmo ho do primeyro tẽpo de Noe, et elles avendo medo desto et veẽdose em lugar tã chaão et tam alonge de serras et de montes altos onde se acollessem aalgũa forteleza selles [acaeçesse] dea mester aver, preguntarõlle que fariam sobre esto; [+]
1300 XH I, 0/ 57 Nẽprot, osmãdo que se os podesse meter a fazer algũ lugar fortelezado que el seeria señor daquel lugar asy cõmo [mayor], et que se aseñorarya sobre todos por esta rrazõ, et disolles todo esto, et elles todos ajuntados em hũ ouverõ seu acordo et falarõ em ello. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et segũdo cõta ojudio ẽno primeyro libro dos quinze do seu Libro Mayor queos chama y gigantes et diz que sua voõtade era de deytar os deus ende fora que som os aos angeos, et seer elles señores, pero sobre todo, se viesse odeluvyo queriã esta torre fazer por queos nõ alcançasse nẽ chegasse aelles nẽ podesse Deus cõ elles et quese podesem elles aly defender dEl, et esta era a sua grande loucura; que elles aprenderam de Noe queo outro deluvio pasado que pojara quinze couedos sobre omays alto mõte do mũdo, cõmo avemos ja dito, et que aquela torre quea coydauã elles fazer tã alta que omays que ella averia em alto sobre aqueles quinze couedos que nõ seeria em conta, segundo diz Josefo ẽno seysto capitolo; hu mostra aly Josefo que amultydue daquela gente que toda estaua prestes pera fazer os mãdados de Nẽprot, et teer por graue oseruyço de Deus, ca asy os avia enssynados et ensandentados Nẽprot ẽna loucura desto et em soberuea asy cõmo oel era em [descoñosçer] osseu Deus queos fezera; et dezialles que toda quanta bõa andança avyam que por seu syso lles [vjña], et nõ porlo bem fazer nẽ porla merçede de Deus, et se [rrequizas] et bẽes aviã quelles nõ arrequeçiam por la piedade de Deus, mays por la sua forteleza deles. [+]
1300 XH I, 0/ 59 "Sobre esto que diz Moysem "vijnde" departe a Glosa queo diso a Treydade [a sy] méésma, cõmo diso ẽno primeyro capitolo do Genesis "façamos o omẽ. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Sobre esta rrazõ fala et diz mẽestre Pedro ẽno departymẽto de hũa lyngagéé em moytas, et diz que nõ fezo y Deus cousa de nouo nẽgũa, por que as rrazões et as sentẽças das palauras hũas ficarõ em todas las gentes mays quelles partyo Deus aly as maneyras et as formas de dizerlas, de [guisa] que nõ soubessem os [hũus] oque deziam os outros nẽ oque queriam, et quedaria logo aobra. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et Nemprot, que andaua moy codiçioso por rreynar sobre todos touo que avia tẽpo pera ello, et começou afazerlo et traballarse de mãdar et defender sobre todos, que el nõ oleyxaua por los outros rreys nẽ por las outras [conpañas], asy cõmo era máo et brauo et forte. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et Nemprot focou ẽna çidade de Babilonya rreynãdo [sobre] [las] [conpañas] que ficarõ aly cõ el, et segundo diz Moysem et todoslos outros que [sobresto] falam, dizẽ que foy ocomeço [do] seu rreyno aquela çidade de Babilonya; que aatorre posserõ nome Babel, et aacidade chamarõ Babilom, et despoys Babilonya; et nos dizemos que esta Babilonya he aquela que esta agora deserta, et esta et Arat -que he Edessa, hũa çidade de Mesopotamya - et [Artat] que he terra de Mesibi -et Calapud - aque chamarõ em pos eso Soleuca do nome del rrey Soleuco que rreynou [despois] aly -et todos estes lugares em terra de Senáár, et Senáár ẽna partida de Asya forõ [o] primeyro rreyno de Nẽprot et [o] começo de seu [prinçipado]; et por que era Nẽprot moy brauo rrey em se aseñorar, sayo aly del hũa palaura [en façaña] que diserõ ende os outros que quando algũ fazia soberuea ou máá braueza diziã logo del " Nẽprot robusto ante o Señor"; et [rrobusto] he por omẽ nẽbrudo et valente et brauo. [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et sobresto queremos [departyr] oque achamos que dizẽ os sabeos que esto espoẽ sobre o Genesis; et dizẽ [hũus] que por que [Moysem] diso asy em cabo do quinto capytolo do Genesis, enboltamẽte et sem outro departymẽto: [+]
1300 XH I, 0/ 67 Et dizẽmos nos aqui aesto oque departẽ os espoedores et téémos que he [guisado] et rrazõ que por moytas palauras et ditos em moytos lugares, ẽno Genesis, et em outros libros et escritos que som feytos sobresto, se entende asaz que fezo Noe aSem andados quinentos ãnos de quando el nasçera, et aCam et aJafet des aly ata odeluvio, et que Sem foy oprimeyro et mayor fillo, et Cam omediano, et Jafet omenor. [+]
1300 XH I, 0/ 69 Outrosy [Rregma] poblou os rregmeos, et ouvo dous fillos: hũ Juda et o outro Saba; et Juda foy morar em fondo de Africa, et aquela terra anome Asperia cõmo a postromeyra terra de España, da estrella aque dizẽ Espero, que nasçe et paresçe sobrelo termyno de ambas estas terras; et desto ficou aaquela gente este nome quelles diserõ despoys Judeos do nome del, segundo conta Josefo ẽno sexto capitolo. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et quanto nos leyxamos deos nõ cõbater et rroubar et prender et fazer sobre elles esto, ou he por nossa mesura, ou por nõ téérmos [guisado], por que som elles moytos. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et esto logo lles ofezerã os nosos ẽno campo de Senáár, ca nõ os avyam por fillos lyndos nẽ dereytureyros erdeyros despoys da maldiçõ, mays pero ficou queo nõ fezerõ por estas rrazões: ahũa por que erã aqueles moytos et avyam por caudillo et señor ao moy forte rrey Nẽprot, et ajnda segũdo dizẽ [algũus] por quese temjam elles ja desta força, et por [esso] ho tomarõ por rrey sobre sy. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Et sobre todo o grande espanto que vẽeo sobre elles ẽno lauor da torre, que dizẽ que tam grande et tam rrezio foy aly ovento queos angeos y aduserõ por mandado de Deus, que os tomou, et aos [hũus] derribou da parede ẽna anchura do lauor della, os outros afondo da torre en terra, et ajnda queos leuou aalonge [perlo] ayre et que os leyxou [despois] caer et que morrerõ aly [moytos]. [+]
1300 XH I, 0/ 74 Mays ontre nos os [cristiaos] et os gentíj́s, que som ajnda y dos de Sem, et se [algũus] y outrosi ha ẽnos dos de Jafet, dizemos que deueria seer [amystança] et quese faz ajnda [cõmo] natural segundo os ditos de Noe, et sobre todo com odeuedo que avemos dito que diso Noe ẽno [novemo] capytolo da Biblia, que morasse Jafet ẽnas tendas de Sem, et semella que nõ deue aver omezio ontre nos et elles nẽ malquerença natural cõmo ontre nos et os mouros. [+]
1300 XH I, 0/ 88 Em pos esto, aqueles que esto faziam por rrazõ de se vestir, pensarõ que mellores moradas poderiam aver que as que aviam, et buscarõ mays sobre esto, et tomarõ madeyros que arrymarõ aas pẽnas et aas grandes aruores et cobriã aqueles madeyros dos rramos das aruores et das eruas, et fezerõ logo desto moradas pequenas asy cõmo cabanas ou choças enque morassem. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Aqueles omẽs que disemos que buscarõ primeyramente aarte do teçer donde se vistisem, et labrar aterra, et semear, et coller, et comer as carnes das anymalyas et das aves, começarõ apensar ẽnas creaturas das cousas pera se tomarẽ et averẽ algũa creẽça; et catando pera terra vyam em ella algũas pedras claras, et [fermosas], et fortes, et coydauã, et diziã que aly era Deus et bayxauã se [cõtra] ellas et adorauãnas; et [despois] de todos estes, vierõ outros adeante quese vestirõ mellor, que teçerõ os panos cõ mayor et mellor mẽestría et arte que [os] outros dantes; et buscarõ tynturas de colores de moytas [guisas] pera os [tyngir] et colorar doutra [guisa], aalende da color que aviã natural; et por que nõ sabyam fazer casas nẽ as poderiã fazer em cada lugar, por que avyam de andar de terra em terra cõ seus [gaãdos] bus candolles toda vya mellores paçeres, et começarõ afazer tendas de panos sobrepostos em varas et em madeyros enque morassem, et sayam se das choças et morauã ẽnas tendas que leuauã cõsigo de lugar em lugar cõ seus gáándos. [+]
1300 XH I, 0/ 90 Sobre esto achamos que cada hũas daquelas [cõpañas dos] omẽs que disemos que adorauã as pedras os [hũus], os outros as eruas, os outros as aruores, os quartos aos peyxes, os quintos aas aves, et asy nõ danauã, nẽ [matauam], nẽ comyam nẽgũas de aquelas cousas enque aviam sua creẽça. [+]
1300 XH I, 0/ 92 Et despoys destes vierõ outros et catarõ ẽnas calidades dos quatro elamentos, et leyxarõ os outros et adorarõ ao fogo, departyndo sobre ello et dizendo que aquel elamẽto do fogo que era mellor et mays onrrado queos outros tres elamentos, et esto por estas rrazões: aprimeyra por quee mays alto et mays açerca do çeo que elles et aluz que alumea; asegunda por que ençarra aos outros tres que som aterra, et as agoas, et o ayre, et os escaenta, et os tẽpera acada hũ cõmo lle faz mester, donde [vem] a mayor parte da força et do poder por que nasçem todaslas cousas ẽnos outros elamẽtos, et cresçem et se acabã segundo seus tẽpos. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Despoys de todos estes omẽs de cujas creẽças et cousas avemos falado e dito, chegarõ estonçes, em cabo deles et cõ eles, outros que entẽderõ ja mays que aqueles de que avemos dito; por queo aprenderã de seus anteçessores ouçiáos et quelles leyxarã dello algũas escrituras de algũas cousas, et por la soteleza que tomauã enssy daquelo que deles aprenderã, et buscauã elles sobre ello mays de seu. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et catarõ pera çima sobre todoslos elamẽtos ao çeo; et ẽna noyte, quando foy dado aas estrellas que paresçessem luzẽtes, et virom cousas tam claras cõmo as estrellas et a lũa, et por la vista destas que tam bem paresçiam de noyte, et pararõ mẽtes ao sol cõmo alomeaua o dia; et quanto era mays grande et mellor oque el paresçia et alumeaua que a lũa et as estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et aaquela que anda ẽno segundo çeo sobre este chamarõlle Mercurio; et esta anda sempre açerca do sol que nũca se del parte. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et departem sobresto que ouvera dizer Moysem de quatroçentos et noveẽta et oyto ãnos et cõ os outros dous de despoys do deluvio que cõplira os çento et queo deuera dizer Moysem. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et achamos sobresto que diz Josefo que nasçeo Arfaxat çento ãnos despoys do deluvio; outrosi diz mééstre Pedro que este erro foy [do] escryuã et que tam grande desacordo queo nõ diria nẽ faria Josefo. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Et desto dam por prouas os sabios que departẽ sobre esta estoria em este lugar, queo lengage antygóó que ficou em [Falec] et em seus fillos, et forõ os outros aly partidos del. [+]
1300 XH I, 0/ 99 Onde diz sobre ello Agostym ẽna Glosa que estes tres fillos queos nõ fezo Tare ajuntados, mays acada hũ em seu tempo desqueos começou aengẽdrar. [+]
1300 XH I, 0/ 103 Et era outrosy moy sabea et moy mẽestra ẽno triuio et ẽno [quadrunjo], que som as sete artes liberaes, et sobre todo ẽno quadrunyo, et em naturas, et em argomar, et em todo lauor de agulla sobre [lyño], et seda, et sobre qual quer pãno, et era moy mẽestra em todo saber et em todo feyto de batalla. [+]
1300 XH I, 0/ 108 Adeante diz cõmo foy [Yonjto] fillo de Noe, et cõmo foy estreleyro; et cõmo [cobjçaua] Nẽprot de aver rreyno et demãdou cõsello aYonyto sobre ello; et outrosy cõmo lle el dou cõsello et rreynou Nẽprot em Babilonya. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Deste rrey Belo diz mẽestre Godofre ẽna septyma parte do Panteom, que tomou sua oste, et foy sobrelos do Egyto teẽdo que el deuya rreynar sobrelos de Cam. [+]
1300 XH I, 0/ 110 Et el rrey Belo de Babilonya, ẽna tornada do Egyto, aperçebeosse et apoderouse omays que el podo, et foy logo sobre Assiria, et entrou por la terra et começou de guerrearla et sujugarla et quebrãtarla. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et seẽdo ja os de [Babilonja] desta maneyra entẽdidos, erã ajnda os das outras terras [symplez] et sem saber, et por esso avemos lo dito ja; et sobre esso leemoslo ẽna septema parte do Pãteom, et diz lo Eusebio em sua Cronyca et Tulio ẽno começo da sua primeyra Rreytorica, que em tẽpo deste rrey Nyno queas gẽtes mays viuyam amodo de bestas que cõmo omẽs, et se ouverã poblas queas nõ [ouverã] pera se [acõpañar], et se bõos costumes aviã nõ erã pera se onrrar deles [hũus] aos outros, et se algũas léés ou foros aviã nõ pera [vsar] deles pera aver dereyto [ontre] sy, nẽ fazer justiça, mays que asy se andauã todos soltamẽte por las terras et por los mõtes cõmo os gãados sem pastor, et cõmo as anymalias brauas por los ermos, et dizẽ que das artes dos saberes et da filosofia nõ sabyam ajnda nada estonçes, nẽ sabiã onome delas, nẽ oaviam ajnda oydo que era menos. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Despoys que rreynou este rrey Nyno sayo sabedor, et moy viuo et moyto bulidor et [mañoso], cõmo aquel que era et [vyña] de rreys viuos, et de grãdes corações et moy [buliçosos] et fazedores; et asy otrage ja et lle vem cõmo de patrimonyo antigóó; et despoys que foy apoderado de todaslas terras do seu rreyno começou de rreuoluer, et cometer as gentes das outras terras, et guerrearlas et cometerlas fortemẽte por las meter su o seu señorio, et rreynar sobre ellas, asy cõmo oystes que quisera guerrear et aseñorarse rrey Nẽprot, de seu avõo, ẽnos mõtes de Armenya et despoys ẽnos cãpos de Senáár, sobre todaslas geerações dos fillos de Noe; onde semella queo tallente do avoo que nõse perdera ajnda ẽno neto nẽ se podia oluydar. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et cometeo Nyno logo aos de Assiria, et vençeos, et gáánou deles aterra et orreynado; et ontre orreyno de Babilonya et ho de Assiria cresçeolle moyto aterra, et oseñorio, et opoder, et outrosi ocoraçõ, por que ocoraçõ logo cresçe cõ agrande rriqueza, et por esta rrazõ deuẽ [todoslos] rreys séér de grãdes corações; et conta que asy ofoy este rrey Nyno, et dizẽ que moy pouco era otẽpo que el dormya, nẽ de dia, nẽ de noyte, pensando sempre cõmo acabaria oque seu padre, el rrey Belo, avia começado em Assyria, et ajnda sobre ello fazer mays; et começou aly el rrey Nyno aquerer aver oseñorio de todo omũdo despoys que se vio em tã grãde onrra et poder; et daqui tomou começo cõplido oprimeyro dos quatro prinçipaes rreynos que dissemos que se leuãtariã primeyros ẽno mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Et sobre estes nomẽs que avemos ditos dos ydolos ajnda ya outros moytos mays; mays estes dizemos agora aqui, que adeante ẽna estoria [veẽ] et [cõvem] de dizer mays deles et desta maneyra. [+]
1300 XH I, 0/ 116 Ca nõ aviã ajnda rreynos apartados, nẽ rreys deles, nẽ gentes apartadas sobre sy cõ algũus outros prinçepes, ou caualeyros, ou [senores] por sy quese alçassem et se leuãtassem cõtra el, et lle dessem guerra, et lle cõtradisessem; ca de aquel Jeutam et de Susenem, que vos disemos queos [alçarã] por rreys sobre sy as [compañas] de Sem et as de Jafet quando desçenderõ dos mõtes de Armenja et ẽno cãpo de Senáár, non achamos que foy deles despoys nẽ onde forõ. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et pom Orosio sobre esto suas rrazões por prouas dello, de quaes trage hũas aas outras, et diz assy: ¿qual he aquel que mays ame acreatura que aquel quea fezo, ou quẽ agouerna et mãtem mays [ordenadamẽt]?; et rresponde el méésmo et diz que aquel quea fezo, esse ha ama mays, et outrosi diz ¿quẽ he aquel que mays sabeamẽte et mays rreziamente pode ordenar, et gouernar, et mãtéér as cousas feytas que aquel queas catou ensy méésmo, ante queas [fezese], et desque forõ catadas et dantes vistas queas fezo despoys? [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et sobrelo ordenamẽto destes señorios departe outrosy, que ajnda [destes] méésmos rreynos queo nõ entendem os omẽs nẽ podem dizer cõplidamente [a ordenãça] deles de cõmo os ordenou Deus, et sobre todo por que quiso asy ordenar estes prinçipados dos quatro rreynos mayores que os outros, et aeles ontresy mays altos agrados departidos os [hũus] dos outros, et os poso porlos quatro cruçiaes do mũdo, assy cõmo porlas quatro prinçipaes partes do mũdo; cõmo orreyno de Babilonja em Asia ẽna parte de oriente, quese começou em este rrey Nyno empero que Nẽprot, seu avóó, et Belo, seu padre, rreynarõ aly primeyros, mays enpero nõ despoys que este foy prinçipal rreyno do mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Et destes quatro prinçipaes rreynos do mũdo, et diz Orosio queos dous de medio, que vierõ cõ poderio que durou pouco tẽpo et som estes: orreyno de Affrica et orreyno de Maçedonya; et leuãtarõse ontre orreyno de Babilonya et ho dos rromãos; et outrosi mostra como ontre padre vello que foy o de Babilonya et fillo pequeno, ou que chega tarde, et novo et ajnda pequeno ẽno começo, et foy este ho dos rromãos; et chegarõ em medio do tẽpo ontre estes, aquel de Affrica et ho de [Maçedonja et forõ] cõmo tutores et curadores, esto he, defendedores et gardadores; et estas palauras som as quedizẽ as leys sobrelas gardas dos bẽes dos orfóós pequenos que ficam de seus padres ou de suas madres ou de todo, por que asy gardarõ et defenderõ aqueles dous rreynos suas herdades et seu dereyto ao rreyno dos rromãos ata que el cresçesse et chegase atomarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Onde sobre esto diz ajnda Orosio, que forõ estes dous rreynos, ho de [Maçedonja] et ho de Cartago, rreçebidos por prinçipaes ontre estes outros dous, nõ por rrazõ de elles seerẽ erdeyros, mays por gardar seus dereytos ao postromeyro, que foy ho dos rromãos Et os nomẽs destes rreynos mayores et prinçipaes do mũdo, segundo diz Orosio, som estes sobre ditos cõmo avedes oydo: o de oriente em Babilonya o de ouçidente em Rroma, o de septẽtriom em Maçedonya o de medio dia em Cartago. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Conta Paulo Orosio ẽno segundo capitolo [do] primeyro libro quea terra que jaz ontre oTygre et Eufrates, rrios de Asia, contra oriente, quee aquela aque dizemos [Messopotamja]; et diz quese começa esta terra de Messopotamia de parte de septẽtriom, ontre ho mõte Toro et omõte Caucaso; et jndo ontre estes mõtes et ontre estes rrios vay contra medio dia ata que chega ẽno rreyno de Babilonya, et passada Babilonya contra medio dia; et daly açima contra ouriente jaz terra de Caldea, et sobre Caldea mays arriba aparte de oriente jaz terra de Arabia, onde som as aruores enque nasçem moytas et bõas espeçias et de moy bõos olores et de grãdes vertudes, et diz Plinio et outros filosofos et naturaes que aly mora ha ave fenys, et que viue daquelas espeçias et nõ de al. [+]
1300 XH I, 0/ 125 Et el traballaua ẽnos saberes do [quadrunjo] et sobre todo do saber das estrellas; et esto asy achamos queo fezerõ pero hũus mays et outros menos, porla mayor parte todos los padres [da] lyña, tã bem em esta segunda ydade cõmo ẽna primeyra asy cõmo vos contamos ẽnas rrazões da primeyra ydade, queo cõta delles Josefo. [+]
1300 XH I, 0/ 126 Et empero ante daquesto queremos vos cõtar sobrelos feytos de Tare et de seus fillos em Caldea et em [Messopotamja] outras rrazões que achamos dos sanctos Padres, et de outros sabeos, et de aravigos que som ditos sobresto em seus espoemẽtos. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Todos los espoedores, que sobresta rrazõ falam, acordam cõ Moysem ẽno ordenamẽto ẽnos nomẽs destes tres yrmãos, que poem aAbraã primeyro, et aNacor em medio, et aAram em cabo, cõmo se el nasçesse despoys; mays pero todos acordam em esto: que Aram foy oprimeyro yrmão, et Nacor ossegundo, et Abraã opostromeyro de todos tres; mays poem no aqui primeyro, assy cõmo diz mééstre Pedro ẽno capytolo das géérações de Sem, et outorgã cõ el todos los outros espoedores, por que dizẽ que ficou en el alyña ontre seus yrmãos et os outros parentes; et outrosi adinydade da gééraçõ [de] seu padre et das outras géérações et dos seus santos Padres. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Sobre [nasçemẽto] de Abraã achamos duas duldas: hũa do tẽpo enque nasçeo, aoutra do lugar; ha do [tempo], segũdo nossos latynos, foy como oyredes; ha do lugar, segundo os aravigos, cõmo vos contaremos. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Sobr esta rrazom de Tare em el fazer estes tres fillos, todos ajuntados aaquel tẽpo, nasçe y dulda, et movem [suas] demãdas Jeronymo ẽna Glosa sobre este lugar, et mẽestre Pedro ẽna Estoria, ẽno capitolo das géérações de Sem. [+]
1300 XH I, 0/ 127 Et cõ esta dulda, que vem aqui do ãno enque nasçeo Abraã, pom outrosy Agustim sua demãda ẽna Glosa que se ouvo Abraã omandado de Deus quese fosse pera terra de Canaã ẽna vida de seu padre Tare, se despoys; et sobresto tragem [Agustym], et Beda, et mẽestre Pedro, et Jeronymo, et outros suas rrazões bõas, enque departem esta dulda et atyram ende. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Os aravigos em sua Biblia traslladada do ebrayco asy cõmo nos, empero que demudam elles em ella algũas rrazões alugares, et poem outras, falam y destes nossos padres da lyña; et asy ouverõ seus espoedores sobre ello cõmo nos, et tragẽ suas prouas dos ditos que Moysem diso ẽna Biblia, cõmo fazemos nos os nossos; et acõmo quer que elles [andem] errados ẽna creẽça, et aqueles quea fe de Ihesu [Cristo] nõ creẽ nẽ teẽ, pero moytas bõas palauras, et çertas et cõ rrazõ, diserõ ẽno feyto da Biblia et ẽnos outros saberes, et grãdes sabeos forõ et som ajnda; et em aquelo que elles bem diserom, téémos que nõ he contra rrazõ de [prouarmos] nos onde mester for os nossos ditos cõ os seus, por que véémos que asy o fezerõ et ofazem os nossos santos, que pera prouar [a carnaçõ de] nosso señor Ihesu [Cristo] aduzem ẽnas [lyções] da noyte de Natal suas prouas de autoridades tam bem de [gentijs] tomadas do arauygo cõmo de judios et de [cristiaos], donde quer queas podessem aver que aasua entençõ cõplisem. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Poys conta Abul Ybeyt Abda Alam, fillo de Abda Alfadiz Albacruem, ẽno capitolo viçessimo [primo] do seu Libro sobrelo nasçemẽto de Abraã, nomeando primeyramẽte todas las géérações da lyña desta ydade cõmo nos et diz desta [guisa]: [+]
1300 XH I, 0/ 128 Sobre olugar onde nasçeo Abráám, fillo de Tare, fillo de [Nacor]Seruc, fillo de Rragau, fillo de [Falec], fillo de Eber, fillo de Sale, fillo de Arffaxat, fillo de Sem, fillo de Noe, nõ acordam os hũus sabios que desta estoria falam cõ os outros, nẽ outorgã em hũ, pero que este desacordo nõ faze nẽ trage dano ẽna verdade da estoria; que os hũus dizem que nasçeo em Acus, et os outros [que em Alcufa], outros que em Cufida; et estes nomẽs som de lugares et poblas de Caldea; et dizem ajnda algũus que daly foy rrey Nẽprot natural mays que de outro lugar; et contã algũus dos aravigos que viuo era Nẽprot quando Abraã nasçeo, et dizem elles que nasçeo Abraã [mj̃ll] et seteẽta et nove ãnos despoys do deluvio; outros dizẽ que noveçentos et quareẽta et dous, et que era Nẽprot em aquela sazõ rrey de oriente; et diz que em seus dias deste rrey que estudiauã os omẽs ẽnos juyzos das estrelas et ẽnos andamẽtos dos çyrcos do çeo, et queo prouauã todo moy bem, et ojulgauã porlas moy longas vidas que aviam. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Onde diz sobre este lugar Lucas, obispo de Tuy, que estas prouas destes saberes nõ as poderiam fazer senõ omẽs que viuessem quinẽtos et [triijnta] ãnos, et diz que tantos ãnos he ogrande ãno; pero achamos em outros sabios queo grãde ãno he [seysçentos] et seys, et cõtam que menos vida de grande ãno quese nõ poderiam prouar nẽ véér os juyzos das estrellas et dos çircos et dos corpos çelestiaes, et buscarõ et fezerõ estormẽtos [pera] ello, et trauallauã moy bem em aprenderlo et em ensynarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 130 Et despoys que foy Abraã moço grandezillo, el rrey tyrou odecreto que avia posto et dado da morte dos nenos; et asegurousse Tare, et esto foy quando o sol foy posto, et tyrou sua moller et seu fillo da coua; et quando [forom] fora da coua, catou Tare ao çeo et vio aestrella de Jupiter estar sobrela cabeça de Abraã; et foy Deus fazendo bem aafazenda de Abraã, et começou logo aléér et aaprender osaber das estrellas, et sayo em suas palauras et em seus feytos moyto amygo de Deus et seu seruo; et começou logo adizer que nõ erã nada os ydolos senõ loucura et vaydade; et predicaua que hũ era oDeus que criara [todaslas] cousas do mũdo, et as fezera, et as mãtyna, et as [tyña] todas em poder, et que nõ [erã] moytos deus cõmo as gentes loucas diziã et os faziam, et os adorauã; et predicaua avnydade de Deus, et desdezia os ydolos, et viltauaos. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et ajnda sobresto rrazõa de Abraã Josefo, que sabya esto Abraã et queo julgaua por la natura da terra et do mar, et mostraua que estes obedisçiam a Deus, et outrosi por aquelas cousas que contesçem ẽno sol et ẽna lũa [per] moytas vezes, et sobre todo por aquelas que paresçem ẽno çeo, et som sempre sobre todaslas outras; et que por la vertude dAquel que sempre esta ante toda cousa, et toda cousa [sempre] ante El et por la prouysom do seu ordenamẽto, quese ordenauã todaslas cousas que ẽno mũdo son, et ajnda diz mays, que aqueles [a que] as cousas tẽporaes do mũdo no vynã asy cõmo eles queriam et tam bem et lles erã tollidas queas nõ aviam, que manyfestos viesem de outorgar que nõ ajnda aquelas cousas que erã mester, sem quaes elles nõ se poderiam mãteer, queas nõ podiam aver por lo seu poder deles; et som estas aquelas méésmas que aquel Deus sóó criador dou pera Seruyço dos omẽs, segundo aforteleza et opoder do seu mãdado, et cujo bem et plazer soo he de darlle nos [solamẽt] onrra et graçias, que a El esto lle comple et nõ [mays], que nõ ha mester dos bẽes dos omẽs Aquel que os da aelles. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et Josefo, por esforçar mays suas rrazões, aduz sobre ellas aquestas prouas dos aravigos, que escriuem de aravigo as estorias em aquela terra hũ morauã Tare et Abraã et suas [compañas], et conta asy que Orosio oCaldeo, que foy omẽ sabedor et que escriveo as estorias dos caldeos, que diz asi de Abraã nõno nomeando: [+]
1300 XH I, 0/ 132 Sobre esto queremos dizer em este lugar cõmo acontesçeo hũa vez a Tare seu padre cõ Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Diz [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que os gigantes cõmo [erã] moy grandes de corpos et de corações, que ouverõ envidia et despeyto dos seus deus, queos nõ preçauã tanto cõmo elles queriã, et pensarõ cõmo se poderiam vengar deles, et diz que segundo que [eram] moy valentes que tomarõ os mõtes aas mãos, et que aviam ja posto omõte Essa sobre omõte Pelyo, et ao mõte Oleripo sobre omonte Ossa, cõmo faziam os outros dos ladrillos segundo a Biblia diz queo faziam pera [sobyr] por aly aos çeos. et aqueles seus deus deytarlos fora et elles rreynar y; et os deus quando virõ que de aquela maneyra alçariam torre de loucura ao çeo, et que se daria a cousa a mal cõmo os gigãtes queriam, vierom ante queo feyto se acabasse et desbaratarõlles todo quanto aviã feyto et obrado, et desboluerõ todo omõte de sobre ho outro monte, et derribarõlles toda a obra et achãarõna em maneyra que toda afezerõ ygoal cõ aoutra terra, et [quaerom] os gigantes todos que estauã em çima labrando agrande pressa, et quaerom todos em terra et morrerõ que nõ ficou nẽgũ viuo, et sayo deles o sangre, et espargiosse porla terra, et andaua bolindo cõmo viuo et envolujasse ẽno poluo da terra; et diz [Ovjdio] que aquel sangre tomou corpos aly da terra, et viuerõ aqueles corpos et forõ gigantes cõmo erã de primo. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Venus aquẽ elles chamauã deessa damor, et de apostura, et de fermosura se encobrio em fegura de peyxe; et Venus he nome daquela planeta cuja estrella paresçe em hũ tẽpo do ãno aatarde quando se pom o sol em ouçidente sobre España, et em outro tẽpo em oriente aamanãa ante quese leuãte o sol, et quando paresçe em ouçidente dizẽlle espero, et quando em oriente [luzeyro]; [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Aynda [departe] mays sobresta rrazõ: que nosso señor Deus quando criou todaslas cousas ẽno começo do mũdo, et fezo y os angeos, logo ordenou os bõos et poso os por suas ordẽes em seus lugares ẽno çeo, et estabelesçeos y de guysa que cõmo quer queos de libre arvidro fezo et ossom elles, diz que nũca vam daly a nẽgũa cousa senõ quando el mãda yr ao que el quer. [+]
1300 XH I, 0/ 141 Onde, segundo todas estas rrazões que avemos ditas, os ydolos nõ am nada daquelo por que as gentes neyçias et enganadas os adorã; et sobre todo queos espiritos maos nõ vam anẽgũa cousa se nõ por soltamento de Deus, cõmo he dito, asy cõmo quando véém aos encãtamẽtos et aos espirimẽtos que prouã os sabios por queos solta Deus aaqueles espiritos por los nomẽes de noso señor Deus que El quer que ajam sua vertude et seu poder et sua onrra; et esto cõplese ajnda quando oespirimẽto se faz cõ ordenamẽto das estrellas que pertẽesçem pera ello. et otẽpo he estonçes. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "[Amjgos], nõ nos [deteñamos] mays sobre esto [en] estas rrazões, et bem crééde que de todoslos bẽes que Deus quiso em este mũdo, et fezo, et dou, que nõ ha hũ ẽnos ydolos, et [veem] deles todoslos maes; logo paresçe et he synal de máo siso, et mj́goa de bõo, et perda dos corpos, et morte das almas, et perder de todo em todo a Deus quee todo obem, et por moy pouco tempo que nos em este mũdo avemos aviuer, ajnda que sabamos que nos matarã por ello os caldeos, nõ deuemos por ende créér nẽ fiar ẽnos ydolos, ca nõ som nada, nẽ nos partyr de Deus que fezo anos et atodaslas cousas, et todo otem em seu poder, et o mãtem, et destroyrloa et desfazerloa quando El quiser; [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Et partironse em esto aquela donde lle vynã tantas et bõas rrazões, et pensarõ em ello, et diserõ que [per] ventura poderia seer este moço odaquela estrella que paresçera deque falarã os estreleyros ael rrey Nemprot; pero doyasse Tare cõ todo esto da perda que tomara em suas ymages quelle seu fillo quebrãtara, et sobre todo quesse temja moyto, cõmo omẽ bõo et [apreçibido] das cousas que aviam de víj́nr, que por ventura ou [os] matariam aly os caldeos por ello, ou lles fariam grande dano et desonrra, cõmo contesteçeo despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 141 "Tare, oque tu oyste dizer do feyto do deluvio general, que matou todaslas cousas saluo ende Noe et os outros que Deus quiso gardar [pera] viuer cõ el ẽna arca, et oque aprendiste despoys do departimẽto de hũa lenguage em seteẽta et duas, que foy feyto sobrela rrazõ da torre de [Babylonya], et ho espargimẽto de todaslas gentes que aly forõ ajuntadas et despoys forõ daly espargidas [per] todo omũdo, et todo esto vẽeo por rrazõ dos ydolos et dos [grãdes] pecados que faziã os omẽs; et em aquel departimẽto que foy feyto das lenguages, asy cõmo foy agente tyrada da lenguage que antes avia, asy esteuerom todos cõmo em hũ ponto de séér tirados de todoslos sentydos que antes aviam, et asy cõmo de novo lles vierõ os sentidos et sysos que despoys ouverom, et todos ficarõ asi cõmo loucos por la loucura [en que contendiam] contra Deus, saluo ende aqueles da lyña de que tu vẽes de Noe et de Sem et dos outros dende aty; et ficou em nos aquel primeyro lengage, et obõo sentido, et obõo siso pera conosçer Deus; et as gentes partyndosse neyçias et loucas de Babel et de Senáár, nũca ouverõ acordo de catar por seus deus despoys, et fezerõ sempre toda cousa que seus corações queriam, [et lles derõ] et cõ os moytos bẽes quelles dou Deus et os viços que tomauã y por codiçia de mãteerlos et quelles nõ myngoassem, buscarom suas ymages que fezerõ, et ydolo nõ quer al dizer senõ ymage, et diserom algũus; [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et Abraã começoullo a dizer moy atrebudamẽte, empero temperamẽte cõmo ante rrey, et contou lle todaslas rrazões dos ydolos et da loucura et vaydade deles, cõmo oystes queo avemos contado aqui et moyto mays; et disolle todoslos deuedos que noso señor Deus ha cõ as criaturas et opoder quea sobrelas; et fezo desto moy grande sermõ ael rrey et aseus rricos omẽs et atoda sua corte. [+]
1300 XH I, 0/ 149 De mays despoys que aquelo lle acontesçeo aly sempreo menos onrrarõ os omẽs daquela terra et faziãlle nojos, et soberueas, et desonrras aque el nõ podia dar consello, et [tyñasse] desto por moy biltado et desonrrado; et pensou em toda maneyra de leyxar [aquel] lugar, et sobre todo por lo dolor que avia da morte de Aram, seu fillo; et por aconsellar sua [cõpaña], et perder dende algũ pouco dembargo, casou a Sarra, sua neta, filla de Aram, seu fillo, cõ seu fillo Abraã, et casou Melca, yrmãa de Sarra, filla de Aram, cõ Nacor, seu fillo, cõmo oystes queo diso Moysem, pero nõ tã claramẽte. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et departem sobresto que segũdo acreẽça de noso señor Deus, que todo otẽpo des do começo do mũdo aaca he partido em tres tẽpos: et ao primeyro diserõ otẽpo de antes da ley, et ao segundo, otẽpo da ley ou ẽna ley, ao terçeyro otẽpo de despoys da ley, ou tẽpo de graça; et oprimeyro destes tres tẽpos durou, segũdo dizem [hũus], deslo começo de Adam ata Moysem; et outros dizẽ que ata Abraã, empero omays çerto he ata Moysem. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Outrosi aSarra chamarõ primeyramẽte este outro nome [Saray], et despoys lle diserõ Sarra; et pom daly Moysem ẽna Biblia, em aquel lugar, este outro nome Jesca, et por que semella nome doutro fillo ou filla que ouvesse Aram, sem aqueles que avemos ditos, por tyrar esta dulda, diz Jeronymo ẽna Biblia que Jesca que [sobrenome] he de Sarra, et quea chamarõ Sarray Jesca. [+]
1300 XH I, 0/ 154 Andados oyto ãnos de Abraã et çinquoéénta do rreynado del rrey Nyno, despoys que este rrey ouvo feytas suas noblezas ẽna çidade de [Nynyue], et ordenados et postos em rrecado os rreynos de Assiria et de Babilonya, et aperçebeosse et tomou sua [cõpaña] et tornousse outra vez sobre açidade de Bautra, [a] Zoroastres, que era Cam fillo de Noe et padre de Cus, et avóó de Nẽprot, et visavóó de Belo, et seu trasavóó, cõmo avemos contado, et aperçebeosse Zoroastres et sayo ael et lidarõ, et dizẽ Eusebio et meestre Godofre que [rrey] Nyno vençeo aZoroastres et quelle tomou orreyno; mays Paulo [Orosyo] conta ẽno quarto capitolo do primeyro libro que rrey Nyno matou aZoroastres ẽna fazenda, et diz quea cavalaria dos naturaes et [os] outros da terra quese collerom aaçidade et alçarõse et ençarrarõse moy bem em ella, et [toverõ bem] suas torres et defenderõ seu muro et toda açerca da çidade, et nõ se quiserom dar arrey Nyno por nẽgua pleytesya. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Et Treber vio moy bõa terra et pagouse della et quedou aly, et fezo hũa pobla ẽna rribeyra de hũ rrio a que chamauam Moseella; et por que diziã ael Trebeta, poso el aaquela çidade nome Treber, et asylle chamou; et segũdo cõta méestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, esta villa Treuer foy aquela aque despoys diserõ Rroma Belgica, et aly morou et morreo Trebeta et aly jaz; et em sua vida mandou quelle posessem escrito sobre seu moymẽto ofeyto da rreyna Semyrramis et oseu. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) [+]
1300 XH I, 0/ 165 Despoys que morreo arreyna Semyrramis et ficou Zameys por rrey et herdeyro dela et del rrey Nyno, [ajuntarõsse] os caualeyros et os omẽs bõos das terras et vierom aBabilonya por véér seu rrey et seu señor por que [algũus] avia y que oyram algũas novas et cousas aprendidas del, et quando chegarõ y traballarõse os alcalles do rreyno et os priuados et amygos em cujo poder arreyna leyxou seu fillo de encobrir lo et escusarlo de todos queo nõ visem em maneyra que soubessem que tal era, et poynã sobre esto as mays grãdes et mellores escusas que elles podyam achar et dizer. [+]
1300 XH I, 0/ 165 Et sobresto casemos nosso señor el rrey cõmo lle convem em seu dereyto, et fique el cõ suas [gardas et cõ seus] seruẽtes em sua villa et em sua casa, et ande ajnda por los rreynos por donde el quiser cõmo rrey et señor; et Deus querendo fazer nos ha bõo fillo erdeyro que de tal lynage he, acõmo quer quea natura aja errado em el. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Sobre esta rrazõ diz omoy sabio Aristotele que semellar omẽ aDeus que nõ he al [senõ] saber as cousas complidamẽte, et obrar bem, et por esto vem ho omẽ aseer com Deus rraçoeyro et herdeyro em aquela sua gloria que nũca ha de falesçer. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Abraam vijndo avíj́ndiço cõ sua oste de terra dos caldeos, que jaz sobre Babilonya, [orreyno] de Damasco. [+]
1300 XH I, 0/ 170 "Abraã em sua tristeza que avia quanta quer que era, cõmo oque saya dos lugares enque moraua et avia [coñosçidos], et viasse em terra estraya et el estrayo et [provolle] moyto cõ as palauras, et cõforto de noso señor Deus et cõ aquela promessa tam grande quelle daria aquela terra, et sobre todo quando obendiso et lle diso que de seu lyñage sayria por que seeriam benditas todas las gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et daly em deante corre sobre terra et nose asconde, et parte aAfrica de Etyopia, et faz grandes lagos donde mãteẽ os omẽs daquela terra, et acham y todaslas cousas que disemos quese criam ẽnos outros lagos do Nylo. [+]
1300 XH I, 0/ 176 Et do lugar donde começa acorrer sobrela terra, quese non asconde despoys, ata olugar onde vay asy ajuntado, chamãlle Nygris; et aly aagoa del he ja moy grande, et despoys faz aly dessy tres partes, que cada hũa delas he moy grande rrio. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et poys quenos avemos movido [sobrelo] feyto do Nylo pera del rrazõar, queremos dizer em este lugar quanto achamos, et contaremos oque ende diz Lucano, por sy et por lo [byspo] Acoreo. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Da rrazõ de Lucano sobrelo Nylo. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Em este lugar dizẽ sobresto os departydores que esta rrazõ quer dizer asy: que Endoxo ho estreleyro diso que acabo de oyto ãnos sse tornaua sempre o sol aseu curso ao ponto donde sayra ẽno começo destes oyto ãnos et que esto era oãno grande. [+]
1300 XH I, 0/ 182 "A oytaua espera quee o çeo en que andam as estrellas que som firmes sempre, vay en derredor de oriente sobrela terra ata ouçidente, et des do cabo de ouçidente som os [avismos] ata oriente; et sempre se rreuolue em esto et faz esto atã grande presa que se estoruo nõ ouvese que todaslas cousas trageria aaprimeyra mezcla et ao primeyro confondimento enque forõ primeyramẽte, et contra esto [posolle] contra as sete estrellas oque criou aquelas et todas las outras cousas que ẽno mũdo som. [+]
1300 XH I, 0/ 182 Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: [+]
1300 XH I, 0/ 183 Aplaneta de Venus -aque os nossos chamã [deessa] de fremosura - a seu poder sobrelas sementes de todaslas cousas, et esta as faz emprenar, et parir, et abastar ao mũdo; et por ende he estrella de abondamẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 183 Mercurio he [rrays] de aluydrio sobrelas agoas, et este ha opoder sobrelas. [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et quando el he ẽna parte do çeo hu as estrellas do syno do Leon se ajuntam áás estrellas do syno [do] Carneyro, aly onde aestrella Srio -et esta he aaque dizem canycula, donde som chamados os dias canyculares - et deyta os fogos yrados [porla] boca, et mudase aly oçirco do ãno enquese outrossy muda otẽpo, que sal estonçes oestio et entra ho outono; et outrosi quando he osyno do Capricornyo et do Carneyro su [quẽ] esta aboca do Nylo ascondida, quando vay aeste lugar quee dito destes synos aestrella de Mercurio, quee señor das agoas, fere ẽnas bocas ou ẽnos manadeyros do Nylo posto de suso ofogo da sua estrella; estonçes o Nylo abre sua fonte et [maña] et cõmo cresçe omar ẽnos cresçementos da lũa et sal o Nylo cõmo lle manda Mercurio, et cresçe et cobre as terras et tẽperaas, donde am todaslas terras do Egyto todo oque am mester et de quese [mãteẽ] et nõ colle as agoas nẽ as torna aamadre ata quea noyte nõ aja as oras ygoães cõ odia. ""Et em esta rrazõ sobre este lugar da fonte do Nylo achamos que ouverõ [hũus] dos auçiaos hũa créénça vãa: queo cresçer da fonte do Nylo donde el sal por las terras et rrega as herdades, diziam que aquel cresçer quelle [vyña] daquelas neves de Etiopia. [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et Çesar, desto podes tu aver por testigo acolor meesma do pobõo que mora em Etyopia, que som todos negros, et am osangre queymado da grande caentura do sol, que aly faz opoder do seu feruor, et dos bafos do abrego, ou vendaual, quee [ontre] os ventos [omays] caente, donde am os omẽs daly acolor moy negra Et sobre esto tem tu que toda cabeça de rrio, qual quer que seja, que por geada ou neue quese faça, moyta agoa da, moyta agoa dela, que nõ jncha nẽ cresçe senõ desque entra overão, por que estonçes se começã arreter et deslyr as neues et as geadas que opoder do frio tem coalladas; mays o Nylo nõ leuanta tam altas suas agoas nẽ as cresçe ata que nõ nasçe ha estrella Cam, nẽ chega asua agoa ante áás rribeyras ata queo dia seja ygoal da noyte; et esto he ẽno mes de Setẽbre quando o sol entra ẽno signo da Libra; et por estas rrazões que ditas som nõ sabe o Nylo aley das outras agoas nem cresçe em jnverno et quando vay o sol moy alongado estonçes nõ ha asua agoa del ho offiçio queas outras agoas am; et quando vay o çeo destemperado, em medio dos grandes feruores do sol, estonçes sal o Nylo et trage amoyta agoa, et esto he su açytara de medio dia, que arde tanto que queyma; et esto se faz por que ofogo do eyxe do firmamẽto nõ se ençenda, et ençẽda el as terras et as queyme; et acorre desta guysa o Nylo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et outrosi el nõ descobre das suas agoas as terras, nẽ as colle áámadre ata queo sol nõ [veña] aa outonada, et se abayxe, et [crescam] as soõbras ẽna çidade Merçe, hu as cousas nõ fazem soonbra nẽgũa ẽno tempo do estyo, tam dereyto passa o sol sobrelos corpos das cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 185 Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: [+]
1300 XH I, 0/ 186 "Aynda pensarõ et coydarõ outros ẽno cresçer do Nylo et dizẽ asy: ẽna sazõ queo mar ouçião tem todas las terras çercadas, [estonçe] cresçe mays que ẽnos outros tempos do ãno, que estonçes toma o Nylo grande poder de agoas do mar, et sal moy brauo et yrado, et andando por longo espaço por las couas da terra, alympa do salgado aquelas agoas que tomou et manáás despoys [sobrela] terra dulçes et bõas pera beber et pera criar as cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 186 Sobresto creemos que o Nylo et o sol que se gouernã et se mãteẽ do mar ouçião, et estonçes tyrao o sol pera ssy et esto tam apresa cõmo queo arrebata; et cõ apresa cõ queo leua alçase y amays da agoa queo ayre nõ pode cõsumyr; et dizẽ que esto que aly vem demays queo rreçebem as noytes et mudan o em oruallo et tornãlo ẽno Nylo. [+]
1300 XH I, 0/ 186 Sesostris, rrey do Egito, veẽo aouçidente aafyn do mundo em aquela parte, sobresta rrazõ et leuou os carros destaFaro do Egyto ẽnos colos et çeruyzes dos rreys, tam poderoso foy; mays pero ante beueo os vosos rrios ao Rrodana et ao Paco ante que bebesse o Njlo da sua fonte, ou quea soubesse. [+]
1300 XH I, 0/ 187 Leuãtaste tu de medio do eyxe do firmamẽto, et ousas et atreveste de alçar as tuas agoas sobre as rribeyras contra o Caneyro quando el he ẽno mayor poder do seu ardor, et vas te contra oçirco dereyto cõ tuas agoas et oteu cosso da consigo em medio d o Carro; et torçendo daly vẽes aouçidente, et daly tornaste aouriente. [+]
1300 XH I, 0/ 189 Et Abraã chamou onome de Deus sobre aquel altar que primeyro fezera et alabou aly aDeus por criador de todas las cousas, et que el sóó era Deus et nõ outro. [+]
1300 XH I, 0/ 189 Et Abraã era moy rrico de ouro et de plata et de todas las outras cousas que disemos, et Loth seu sobrino era rrico outrosi: et eram tantos os gãados que aviam Abraã et Loth que nõ cabiam densúú; et os pastores de Abraã barallauã moytas vezes cõ os de Loth sobrelos gãados queselles juntauã et sobre los pascos. [+]
1300 XH I, 0/ 192 Et doze ãnos ante da sayda de Abraã que sayo do Egito aquel Cadaloamor, rrey dos elamytas, tomou estes rreys que disemos de Assiria com suas hostes moy fortes et moy grandes et, segundo diz Josefo ẽno dozeno capitolo do primeyro libro, astragarõ toda Asia, et leuarõ rroubado quanto quiserom, et destroyrõ olynage dos gigãtes, et vierom sobre aqueles çinque rreys de Sodoma et dessas outras çidades, et [cõquirirõos] et tornarõnos peyteyros. [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et este Cadolaomor, com aqueles tres rreys, fezerõse quatro com el, et forõ sobre aqueles [outros] çinque rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et Abraã por estas rrazões sobre ditas, et por que era sabedor [da] astronomya, -que segundo diz [meestre] Pedro, Abraã fezo mẽestre dela aCã, fillo [de] Noe, de que avemos dito quese cãbeara onome et chamauã lle Zoroastres - et vio por esta arte queo destemperamẽto do ayre, que faz segundo queas planetas se alçam ou bayxam, quese tornã acabo de [çinqueeenta] ãnos aseu tẽperamẽto, et em seu estado cõmo avyam primeyro; daquelo que vio quese fazia ẽnas estrellas quiso el fazer [semellança] dello ẽnas terras, et mãdou por ende aaqueles que por lo seu syso se ouvessem aguyar, que daly adeante, cada quese cõplissem çinquoéénta ãnos que chamasem ao postromeyro ãno jubileu, de jobel, que quer dizer tanto cõmo çinquoéénteno, asi cõmo contamos de suso. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et diz Josefo ẽno dozeno capytolo do primeyro libro, que ẽno feyto daquesta lide mostrou Abraã que as fazendas nõ sse vençem por multidũe de omẽs mays por esforço de corações, et por forteleza de lidadores, et por bõa ordenãça et siso et sobre todo [per] Deus que sempre aja asperãça em El omẽ ẽnas tribulações, hu [tamaña] hoste cõmo aquela daqueles quatro rreys, vençeo aajuda et merçede de Deus, cõ [trezentos] et dez et oyto omẽs darmas, et cõ aqueles tres amygos, Manbre, [Escol] et Aner, et nõ cõ mays. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et sobrela rrazõ destes sacrifiçios rrozõa de estes mẽestre Godofre et outros cõ el queo sacrifiçio [do] pam et do [viño] que fazemos os [cristaos] que dos [gentijs] lo avemos et nõ dos judios, et que ante foy começado queo dos judios, ca este Melchisedec ou Sem, fillo de Noe, ante foy do tẽpo dos judios, et omẽ [gentyl] foy, et este sacrifiçio este bispo o começou. [+]
1300 XH I, 0/ 200 Sobresto rrespondeo Deus [aAbraam] et disolle: [+]
1300 XH I, 0/ 202 "Eu [sõo] Deus todo poderoso sobre todaslas cousas, et faz oque te Eu mãdar et sey cõplido de bõdade, ca Eu quero põer meu pleyto contigo et cõ aqueles que de ty víj́nrã, et acresçentarey moyto teu línagem, ca de ty sayrã moytas gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Et sobre todo esto diso Abraã anoso Señor Deus: [+]
1300 XH I, 0/ 205 "Et sobre esta rrazõ, diz mẽestre Godofre que rrespondeo noso Señor desta guysa, por que nõ queria El amorte dos outros pecadores, mays aver deles merçede, et perdoar amoytos máos por amor de poucos bõos. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Loth sayo de Sodoma quando os angeos esto diserõ, et chegou aSegor quando o sol saya sobre la terra, et despoys que el aly foy, cayo fogo do çeo sobre Sodoma, et Gomorra, et sobre as outras duas çidades Adama et Seboym, et destroyoas, et sufondoas todas ẽno abysmo, et fezoas hũ lago rredondo et caente cõmo fogo, segũdo diz mẽestre Godofre; et toda aterra que estaua em rredor dellas, et os omẽs, et todas las outras cousas viuas, et as aruores, et todos los outros hedifiçios et lauores, et quanto era dentro ẽnos termynos daquela terra, todo foy destroydo et perdudo. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Et esto fezo Deus cõmo bõo juyz que julgou dereyto, et [mãdou] logo cõplyr ajustiçia do juyzo, cõmo rrey, et emperador, et [señor]; et mandou mays ajnda: que toda aquela terra fose seca por sempre, que em todoslos termynos destas çidades sobre ditas nõ nasçe aruore nẽ erua, nẽ se criase y outra cousa nẽgũa que prol podesse téér, nẽ fazer anẽgũ omẽ, nẽ aoutra anymalia; et en esta maneyra, segũdo conta meestre Pedro, dou Deus noso señor mays grande pẽna aos de Sodoma et daquelas outras çidades que aos que matou cõ odeluvio. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Sobresto rrazõa et diz mẽestre Pedro que algũ bem he et prol perao omẽ em nõ seer pecador ajnda que nõ he santo, cõmo diz outrosi queo omẽ que nõ pode seer rrey que boa cousa he pera el et bem esta se rrico he; et oque nõ he santo pero se sem pecado he, moy bem esta. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por esto et por aquelo que avemos contado que elles quiserã fazer aos angeos em casa de Loth, foy Deus cõtra elles moy sanudo, et choueo sobre elles et sobre toda sua terra fogo ardente, et xufre [emçendido] que queymou aquelas quatro çidades cõ seus pobõos, que nõ quedou deles nẽgũ omẽ nẽ moller pequeno nẽ grande, em toda a terra. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por afirmar esto et atestemoyarlo conta sobre ello Cornelio Taçito que nõ moy longe de Arabia os cãpos que y avia moy plantados et poblados de grandes poderes de omẽs, arderõ arrayos que caerõ do çeo, et ençenderõ toda a terra; et diz aly mays Cornel que ficou a terra em sua semellãça de dura et forte cõmo antes era, mays que perdeo avertude et aforça de leuar froyto, et diz adeante que foy o do çeo aquel que queymou aquelas çidades, et que coyda que o bafo et fume daquel fogo que ensuzou et [empoçoou] as agoas et aterra daly, em tal maneyra que lles tolleo aforça que nõ criã nẽgũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et por que ante queas destroyse Deus rregauãsse as terras de Sodoma, et daquelas outras çidades da agoa do Jordam, asi cõmo [oparayso] de Deus, et cõmo terra do Egito do rrio Nylo, de cõmo vem aSegor, segundo conta Moysem ẽno trezeno capitolo do Genesis, departe aly Paulo Orosio, esto foy por que os moradores daquelas çidades aviã moy grandes abondamẽtos de todaslas cousas, ho hũ [porla] caentura do sol, quee cõmo natura [de] fogo, et por lo moy bõo rregamento do rrio Jordam, et nõ agradesçiam esto a Deus, nẽ conosçiam quelles Deus dera estes bẽes aly, nẽ que por El os aviam, et errarõ tam de máá maneyra queos matou Deus cõ aquelas duas cousas: ahũa por la caentura do sol quelles criaua aquelas cousas, enviou sobre elles, et sobre a terra, et sobre todaslas suas cousas aqueles rrayos, et aquel fogo do çeo queos queymou todos; et por la agoa que aviã pera rregar queos [enrriquiçesse et despois] queo ouvo queymado et tornado em çíj́nsa et em poluo, diz queas sufondou et fezo sayr agoa dos abismos que todo aquelo cobrio et ajnda oje esta feyto lago, et esta agoa quee tal -diz - que asy cõmo aoutra et acaentura do sol criauã aly todas cousas, que asy estoruarõ despoys aly este fogo et esta agoa quese nõ criem y. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et segundo achamos queo departe mestre Pedro et outros omẽs sabios queo oyram, et ajnda [algũus] queo viram, dizem que nẽgũa cousa do mũdo que viuese, nẽ viua fosse, nẽ peyxe, nẽ ave, nẽ al, nõse cria, nẽse pode aly criar, et esto por duas rrazões: aprimeyra por la terra quee queymada et morta, asegunda por la agoa quee manyna et caẽte, et fede; et dizem quese algũa cousa em ella caer, asy cõmo gaando, ou bestas ou omẽ, que ata que nõ seja morto nõ pode yr ao fondo, nẽ entrar sua agoa, et sobresto conta mẽestre Pedro ẽno capitolo de Sodoma queo emperador Vespasiano que mandaua justiçar [hũus] omẽs, et queos mandou atar de péés et de mãos, et deytar los em aquel lago, et que andauã viuos aadesuso. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et em outro dia seguẽte, despoys queo destroymẽto destas çidades foy feyto, leuãtouse Abraã daquel lugar donde avia estado et falou cõ noso señor Deus et por que El lle disera oque queria fazer sobre aquelas çidades, catou Abraã contra Sodoma, et Gomorra, et contra todos los termynos delas, et vio sayr ẽno ayre feyscas et moxenas da terra [asi] cõmo de forno que arde: et por [estes] synaes que via entedeo que Deus destroya aquelas [cidades] et crééo quese nẽbrara del, et librara aLoth, seu sobrino daquel destroymẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Sobre esta rrazõ conta hũ autor em hũ libro que cõposo das estorias da nossa ley et das falas dos gentíj́s -et trage as estorias cõtra as falas et palauras, cõmo desputam as hũas contra as outras, et vencem as estorias aas fablielas ou falas; et olibro ha nome Teos que diz ogrego por Deus, et dolus que diz olatym por engano: et quer esto seer tanto cõmo libro ou rrazões que falam de Deus et dos enganos dos ydolos dos gentíj́s - et diz que asi foy da moller de Loth et asylle contesçeo cõmo aqui he contado, onde diz desto este latim por seus verssos: [+]
1300 XH I, 0/ 212 Et diz a glosa sobre esto que os gaãdos que andam aly apasçer porlos [termjnos] de arredor, que nõ forõ em aquel destroymẽto daquelas çidades, diz que veẽ aaquela pedra da moller de Loth et quea ventã por lo sal que ole em ella et chegam, et lambẽna; et tanto chegou aly do gaando aello que nõ cabia y, et tanto lambem em ella que diz que quando chegam os pastores açerca da noyte pera ajuntar ogaando, que toda ata bayxo ygoal cõ aterra ateẽ lambuda et tã chãa cõmo apalma: et logo quese vam dende os gaandos começa ella acresçer, et cresçe ata que se torna outra tamana cõmo [primeyra] era; et veẽ os gaandos et fazenlle esso méésmo que avemos dito, et poys quesse vam cresçe ella outra vez cõmo antes: et os gáándos vam se aella outra vez et ella acresçer cõmo fazia primeyramẽte; et em esto diz que andam sempre aquela pedra da moller de Loth et os gaãdos. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Estonçes falarõ sobre esto aquelas duas yrmãas et diso ayrmãa mays grande aamenor: [+]
1300 XH I, 0/ 212 "Et assyo fezerõ, et dormyo asegunda noyte ayrmãa menor cõ el et outrosi opadre nõ sentio quando se deytou açerca del nẽ quando se leuantou, pero fezo lle cõmo fezera aaoutra, et asi forõ ambas prenadas de seu padre em sennas noytes et de sennas vezes, ca, segundo diz aestoria, despoys daquelas duas vezes nũca mays tornarõ ael sobresta rrazõ. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Sobre este feyto diz asi mẽestre Pedro ẽno capitolo de Loth, que dizem os judeus que esto nõ he de créér que Loth podese fazer fillos em suas fillas daquela [guisa]; et dam estas duas rrazões por que: aprimeyra dizem quea natura das cousas odefende que nẽgum omẽ queo nõ sente que nõ pode auer que véér cõ moller pera aconosçer [carnalmẽt]; et que Loth, se bebedo estaua, que [non] poderia cõ suas fillas aver esto que [dicto] he, cao nõ sentyria nẽ osentya. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et Abraã que moraua ontre os cananeos, ouvo outrossy moy grande espanto deste feyto, et fezo por ende aly hũ altar cõ sua moller Sarra, et adorou [sobrel] aDeus, et fezolle aly seus sacrifiçios et demãdoulle que faria; et ouvo rresposta dEl quese fosse daquela terra de Cananea el et sua moller; et asyo fezerõ. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Por que adusiste tam grande pecado sobre mj́ et sobre meu rreyno? [+]
1300 XH I, 0/ 215 Et rrespondeo Abraã et diso ael rrey que coydara em seu coraçõ quando aly viera que os omẽs desa terra que nõ temyam aDeus, et queo matariã por sua moller por que paresçia ajnda bem; et diz sobre esta rrazõ meestre Godofre que amoller fermosa peligro he de seu marido et que por esso diso Abraã que era Sarra sua yrmãa. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et Sarra parou mentes ao trebello et entendeo ẽnos feytos do trebello que depois de dias de Abraã, queo [mayor] de dias que asoberuearia por ventura ao menor, et querria seer señor sobre el. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Sobrelas rrazões deste moço Ysmael achamos que departẽ moytas cousas os sabios. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Sobre esto diz mééstre Pedro ẽno capitolo desta sayda de Agar que onome do omẽ de quese lee que primeyramẽte foy demostrado de noso Señor Deus que este nome Ysmael foy, et de mays todo aquelo que diz Moysem queas mãos ou poder deste moço seria contra todos et as mãos de todos ou os poderes, contra el, departe mẽestre Pedro em esse capitolo que se entende de Ysmael aquesto desta guysa, quee dito por seus fillos [Codar] et os outros que diremos adeante que forom fortes omẽs, et de [que] sayrõ fortes [cõpañas] de gentes, et conquistarõ atodos seus viziños, et deronlles sempre moyta maa folga et contẽda, et elles aelles, et ouverõ nome primeyramẽte de Agar os agarenos. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et por esto diz Metodio que he aquesto dito: os asnos mõteses ou os ezebros, et as corças que verram do deserto sobre pojaram cõ sua crueleza aacrueldade de todaslas outras bestas; et esto he quea crueleza destes sera mays grande que de todaslas outras gentes et serã quebrantadas deles todas as anymalias mansas. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et departe sobre esto meestre Pedro que esto diz Metodio dos fillos de Ysrrael, por que diz que tẽpo verra que sayram estas gentes hũa vez, et toda aterra conqueriram, et gáánarla am, et téérla am em seu poder seys semanas de ãnos, ou tantos ãnos cõmo som os dias de sete semanas, et veẽ [per] conta quareẽta et nove ãnos; et que acarreyra daquelas gentes sera chamada carreyra de angustura por que Deus chamou aYsmael padre deles onagro, et dito vos avemos que he; et matarã estas gentes por las terras aos saçerdotes, et farã estrabariças dos santuarios, et dormyram aly cõas molleres ẽnas [igleias], et atarã os cabestros das bestas aos moymẽtos dos santos; et esto verra por la maldade et pecados dos [cristiaos] que estonçes serã, de quẽ he profetizado, et serã ẽnos postromeyros dias dos omẽs amadores dessy méésmos et estonçes se complira esto quee dito por Ezechiel oprofeta: [+]
1300 XH I, 0/ 223 Mays ajnda sobresto achamos que diz Josefo que Bersabéé tãto quer dizer cõmo opleito do poço, et que asy lle dizem os da provinçia. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Da morada de Abraã em Bersabee Plantou logo aly Abráám hũ montezillo, et estouo aly moytos dias, et labrou asy cõmo diz mẽestre Pedro, mays nõ por morada, ca segũdo diz Esteuoo sobre os feytos dos apostolos nõ tomou aly Abraã herdade nẽ quanto seeria espaçio de hum pe. [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Et mãdou Deus aAbraã que aly lle fezesse sacrifiçio do fillo sobre hũ dos mõtes daly quelle el mostraria, et aquel mõte ha nome monte de visiom cõmo dysemos daquela terra, por quee mays alto et paresçe mays de longe et oveẽ mays de longe que todoslos outros montes daquela terra, et outrosy os que em el estam veẽ mays alonge que doutro lugar de toda aquela terra, segundo conta mẽestre Pedro. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Et aly fezo Abraã seu altar et poso a leña sobre el, et atou os péés et [as] mãos aYsaac, et deytoo estendido sobrela leña et diso asy: [+]
1300 XH I, 0/ 225 "Fillo todaslas orações et todoslos sacrifiçios que eu soybe et poyde fazer anoso Señor Deus por aver aty, todoslos [fige]; et el oyu me et douteme ẽna myña velleçe et de tua madre, et esto foy marabilla; et despoys que El te me dou crieyte omellor que eu poyde et castiguete et mostreyte os mellores costumes que eu soybe, et nũca me tove por mellor andante que aasazõ que que te vy ajuntado pera te leyxar por meu herdeyro, et sobre todo esto era eu moy mays alegre por que fuste feyto por la voõtade de Deus, et esto teuerõno por marauylla. [+]
1300 XH I, 0/ 227 Quando estas palauras ouvo ditas Ysaac jouvo quedo sobrelo altar ẽna leña, et asperou amorte de grado; estonçes tomou seu padre moy agyña ocoytelo pera odegolar, et aaquela ora chamou do çeo hũa voz do angeo de noso Señor Deus et disoIle: [+]
1300 XH I, 0/ 227 Dominus uidet ; et conta mẽestre Pedro sobre este lugar que desta palaura "oSeñor o véé" que ficou hũa palaura de prouerbio, ou façaya ontre os judios quando se algum vee em algũa pressa ou coyta diz: "oSeñor, ou Deus o véé, " asy cõmo: [+]
1300 XH I, 0/ 227 Eu juro per mj́ méésmo por que tu, Abraã, feziste oque te Eu mãdey et nõ perdoaste ahu sóó fillo que tu avias, nem duldaste deo matar por amor de Mj́, Eu [bemdizerey] o teu lynage et acreçentarlo ey [asi] cõmo som moytas as [estrelas] do çeo et as areas da rribeyra do mar, et sera señor et poderoso sobre todos seus ymijgos et viuera em onrra et em rriqueza et em todo bem. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Em este lugar departe aqui mẽestre Pedro sobresta compra ẽno capitolo da morte de Sarra, et diz que nõ he de rreprender Esrom por que vendeo aquel çimyterio a Abraã, nẽ Abraã por queo comprou, cõmo diz que nõ erram ajnda agora os que comprã lugar pera sepultura et ha fazẽ y qual querem ou qual podem, senõ diz que estes se errarõ [per] ventura por que jazẽ aly suterrados dantes Adam et Eua, que forom os primeyros padres donde víj́mos todos. [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Noso Señor, que [eras] Deus de meu señor Abraã, pido te merçede que Tu sejas oje comygo, et que sobre este mãdado por que eu veño que mostres oje aquy atua piedade sobre meu señor [Abraam]; et eu estou aqui açerca deste poço et as fillas dos da çidade [vĩjram] agora aqui por agoa; et faz tu señor que aquela aque pedir agoa que ma de, et aquema der et diser: [+]
1300 XH I, 0/ 234 "Bebe tu que eu darey aty et ateus camelos que bebã" pido te merçede, señor, que esto seja por synal que eu [coñosca] que aque esto fezer que aquela he aque tu queres por moller pera teu seruo Ysaac, et entenda eu por este sinal que feziste tu grande misericordia sobre meu señor Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 235 De cõmo fezerõ sobre ocasamẽto de Rrebeca [Eliezer] et os parentes della. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Seruo [sõo] de Abraã et seu messageyro et bendisoo noso Señor et doulle grandes rriquezas de gaãdos, et de ouro, et de plata et de seruos, et de seruas, et de camelos, et de outras moytas bestas et sobre todo esto doulle hũ fillo emçima de sua velleçe de sua moller Sarra et del, et el dou aseu fillo quantas rriquezas avia, et dou amj́ ofillo em garda et em poder cõ todo oque avia, et ajuramentoume que nõ lle desse moller das fillas dos cananeos em cuja terra el moraua, mays que viesse eu aeste lugar donde el era natural et tyña seu lynage et que daly leuase moller pera seu fillo; et eu pregonteyo estonçes que se nẽgũa moller desta terra comygo nõ quisesse yr quefaria; et el disome: [+]
1300 XH I, 0/ 235 Sobre esta rrazõ diz mẽestre Pedro ẽno capitolo desta mãdadoria de Eliezer que em esta demãda que seus parẽtes fezerõ aRrebeca sese queria yr cõ Eliezer pera Ysaac et ella rrespondeo que faria oque elles mãdasem, que foy [rrequerido] primeyramẽte ocõsyntemẽto da moller ẽno casamẽto, et dali diz queo tomarõ os omẽs em costume, et agora demãdase ja por dereyto oconsintemẽto das molleres ẽnos casamẽtos, et doutra [guisa] ocasamento nõse faz dereytamẽte, nẽ he valedeyro se ella despoys [contradiser]. [+]
1300 XH I, 0/ 235 "Nosa yrmãa es, bẽdiga te Deus et te faça cresçer em mj́ll mjllares de gente, et seja oteu lyñage señor sobre as portas de seus ymíj́gos. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et diz mẽestre Godofre que quanto dou aos outros que todo oconprou, et de todo quanto el avia nõ [tolleo] nẽgũa cousa de seus dereytos a Ysaac, et leyxoullo todo asi cõmo afillo erdeyro; mays segũdo conta Josefo et mẽestre Pedro sobre aquelo quelles opadre dou, tomarõ [eses] fillos de Abraã as terras que am nome hũa Traconytida, segundo mẽestre Pedro, et Tragotidem segundo Josefo, et afeliz [Aravia]; et daly cõmo vay ata omar Vermello. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Sobre arrazõ deste casamẽto de Abraã et de Çetura, madre destes terçeyros fillos de Abraã, departem moytos de moytas maneyras: os [hũus], asy cõmo Josefo et outros, nõ dizem ende al senõ que casou Abraã cõ Çetura despoys de morte de Sarra; os outros dizẽ que aquela Çetura que era Agar, aque foy mãçeba de Abraã et de Sarra, aquela de quem el ouvera antes aYsmael, cõmo avemos contado, et que casou Abraã com ella por esta rrazõ, segundo diz mẽestre Pedro ẽno capitolo deste casamẽto et da morte de Abraã, et por que Abraã era omẽ de Deus et por que non tovesem os omẽs que el andaua em garçonya buscando bodas novas, et lle nõ posfaçassem delo, que enviou por Agar ao Egipto, hu ella moraua cõ seu fillo Ysmael, et quella aduserõ, et casou cõ ella, et esto por onrrar aseu fillo Ysmael [aque] el queria moy bem, et fazerlo fillo de casada oque era antes de barregãa. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Deste casamento de Abraã et de Çetura conta Moysem que foy despoys do de Ysáác et de Rrebeca, pero Josefo diz que antes; os aravigos cõmo Abul Ybeyt, et Albacri, et [Avem] Abez et outros departem sobreste segundo casamẽto de Abraã et dizẽ asy: que morreo Sarra et quea suterrarõ em Ebrõ em aquel çimyterio que cõprou [Abraam], mays elles chamãlle amyzquita de Abraã, et dizẽ que antes morreo Agar que Sarra et que ambas morrerõ em dias de Abraã, et que suterrarõ aAgar em Meca, et que suterrarõ despoys seu fillo Ysmael, cõmo diremos adeante; et contã que despoys que Agar et Sarra forõ finadas, que ẽnos [triijnta] et oyto ãnos que despoys viueo Abraã, que casou cõ outras duas molleres et forõ das cananeas; et hũa foy esta que avia nome Çetura, et aoutra avia nome Haura; et que ouvera Abraã destas duas molleres onze fillos, et cõ Ysáác de Sarra, et Ysmael de Agar, que forõ treze todoslos fillos de Abraã que ouvo destas quatro molleres, et doutra parte nõ ouvo nẽgum que nõ tomou mays molleres. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et das rrazões que Josefo conta sobre esta estoria em este lugar, trage por testigos aAleyxandre [Poliscor], que diz que cõposo moytas estorias, et Cleodemo, profeta que ouvo nome Malco, que escriuyo a Estoria dos judios. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Diz Rrabano, sobre odeçimo sexto capitolo do Genesis, que estas duas molleres Agar et Sarra, que dam aentẽder estes dous Testamẽtos: [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et de Çetura diz o Libro dos Morales de Job sobre oviçessimo quinto capitolo do Genesis que quer dizer tanto cõmo bõa obra, asi cõmo de jnçenso et das outras taes cousas, et que tal casamẽto cõmo este convem abõo omẽ em sua velleze, et tal tomou Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Em esta sazom outrosi, segũdo conta aestoria do Egipto et outros cõ ella, mandou Nẽprot fazer hũa arca por mẽestria que podese omẽ yr em ella, et fezo tomar quatro boyteres viuas, et mandou queas deytassem em lugar onde nõ comessem ata que ouvessem grande fame, et [despois] mandou trager carne et fazer grandes espetadas della et colegarlas sobrela arca em [hũus] fustes que meterã aly pera ello, et atarom aos quatro péés da arca quatro cordas; et entrou Nẽprot ẽna arca et desi atarõ aquelas cordas aos quatro pees das boyteres, acada hũa sua, et ellas quando virom acarne começarõ avoar arriba pera tomar acarne et alçarõ aarca, et forõ cõ ella leuãdoa ẽno ayre arriba, et el rrey em ella, et as boyteres com grande sabor que aviam de alcançar acarne que viam sobre sy, alçarõ tanto aarca que queriam ja chegar ao çirco da luna. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Diz outrosi Ovjdio que aquela Yo filla deste Ynaco rrey, que foy mudada em vaca et por lo seu amor aquel rrey Ynaco, seu padre, com dolor dela que furara ẽna terra, segundo que era rrio, et fezera aquela coua [enquese] metera, et acabaua aly seu coso que daly adeante que nõ correo mays [sobrela] terra. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Demays he nome da primeyra planeta que anda sobre todaslas outras planetas. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et outrosi ho outro seu fillo Neptuno sayo de taes costumes que mays amaua as agoas que outra cousa, et caçar em ellas as aves et andar apescar, et traballauasse de buscar et fazer engeños et estormẽtos pera andar sobrelas agoas; et el rrey Saturno, quando esto vio em el doulle opoderio das agoas et fezóó ende almyrante et rrey cõ seus dereytos; et por que sayo Neptuno mays sabedor que outro omẽ de todo ofeyto das agoas chamarõlle seus gentíj́s rrey et deus dos mares et das outras agoas. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et estando Saturno pera fazer esto por corte, [souvoo] Jupiter; et era Jupiter moyto amado da gente, et assanouse contra seu padre, et lydou cõ el et vençeo et fezolle oque el queria fazer ael: et deytóó fora do rreyno, et ficou el rrey et señor de todo orreyno; et Saturno fugio de Creta et foyse pera Lombardia et ascondeose aly et segundo dizem os que departem sobrelos nomẽs das cousas donde forom tomadas et por que rrazom, cõmo ho Guyçio, Papia et oBretõ, por esta rrazõ del rrey Saturno quese ascõdeo em aquela terra, por esto ella ha nome Lacium. [+]
1300 XH I, 0/ 251 El rrey Jupiter tam sabio era, que tam bem ẽnas cousas de jogos cõmo ẽnas outras de grandes feytos, por lo seu grande saber das estrellas que escollia as cousas que aviam de [vĩjr], tã bem ẽnas hũas cõmo ẽnas outras; et sobre todo ẽnas cousas queos [hũus] dos seus deus dos gentíj́s aviam de fazer ou faziam aoutros, Jupiter sentio dantes a [vijnda] da rreyna Juno sua moller, et ante queo ella podesse véér mudou Jupiter por seus encantamẽtos et sua sabedoria aYo em jovẽca, et que semellasse vaca, et fezoa moy fermosa. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et tragendoa aquel pastor Argo por los pascos cõ os outros gaãdos que gardaua, vynam aas vezes aas rribeyras de aquel rrio Ynaco de Greçia, da [çidade] de Argos, que era orreynado de Ynaco, seu padre, onde ella soya andar, et traballara moytas vezes; et parouse sobrela agoa et catouse em ella, et quando vio ẽna onda da agoa figura de cabeça de vaca, et os cornos que tragia em ella, ouvo grande medo et fugio moy espantada dessy mẽesma. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et el rrey Ynaco conosçeo desta guysa por los sinaes dos péés, cõmo aquela era sua filla Yo, et cõmo andaua encantada, et tornada em fegura de vaca; et [despois] que conosçeo que era sua filla pesoulle moyto, tanto que seendo rrey et deus ontre seus gentijs, com ogrande pesar que dela ouvo começou achamarse mezquino, et deytarselle sobrela çeruyz et sobre los cornos, entristeçendo todo por ella, et fazendo dolor et dizendo: [+]
1300 XH I, 0/ 254 Et hũ dia vyña de mõte Liçeo et vyoa hũ deus que avia nome Pam -et dizẽ os autores que aeste chamauã os gentijs deus das cabras -, et este tragia ẽna cabeça hũa grilanda de pyno, et começou afalar aSyringa et dizerlle suas [palauras] de donear, et sobrelas quelle avia ditas quedauã moytas outras por dizer. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Os autores dos gentíj́s forõ omẽs moy sabios et falarõ de grandes cousas em moytos lugares em fegura et em semellança de hũa cousa por outra, asi cõmo ofazem oje as santas escrituras [de] nosa madre santa [igleia]; et sobre todoslos outros autores Ovjdio ẽno seu Libro mayor, et esto he asua teolysia dos gentíj́s mays que outras rrazões que elles ajam, et o Judio mayor nõ he al ontre elles senõ ateoligia et a Biblia [delo] ontrelos gentíj́s. [+]
1300 XH I, 0/ 258 Et aquelo que el diso ẽno primeyro libro del rrey Ynaco, que era hũ rrio que [pasaua] porlo seu rreynado et el era deus dese rrio; et aquelo que dizia que Yo era filla del rrey Ynaco et quea forçara [rrey] Jupyter, et desi quea mudara em vaca; et aquelo quea dera rrey Jupiter aareyna Juno, sua moller, quella pedira; et aquelo quea rreyna Juno aencomẽdou aseu pastor Argo, que avia çento ollos quea gardasse; et outrosi aquelo que mandou Jupyter aMercurio, seu fillo, que matasse aArgo por que [poyña] aspera et forte garda sobre ella; et aquelo que Mercurio tomou cobertura ẽna [cabeça], et alas ẽnos péés, et virga de virtude ẽna mão, et foy ael em fegura de pastor, cõmo era Argo, tãgendo [se[u]] buguete, et cabras ante y tãgendoas cõ sua pertega em lugar de cayado, et se pagou Argo del quandoo oyo et asentou ho consigo, et sentouse el, et cantou; et aquelo quelle preguntou Argo do buguete que era nouo; et aquelo quelle el rrespondeo, que amara Pam aSiringa, et que era ella moyto onrrada ontrelas [dõnas] daquela terra, et que fora mudada em canaveyras ẽna rribeyra do rrio Ladom; et aquelo que Mercurio matou aArgo [com] oseu [alfangere], et ho escabeçou et dou cõ asua cabeça em terra, et sayo moyto sangre, et ensuzou todo ho lugar; et aquelo quea rreyna Juno tomou os ollos [do] seu pastor et os poso ẽna cola do [pauõ] que era sua ave; et aquelo que el rrey Jupiter rrogou aarreyna Juno, sua yrmãa et sua moller, por Yo; et aquelo que arreyna Juno ho oyo et perdeo [toda] asaña, et outorgou aseu yrmão et seu marido oque pedio; et aquelo que Yo [porlo] rrogo de Jupiter foy mudada de vaca em moller, et daly adeante dada [abõos] costumes et despoys feyta [deessa] ẽno Egyto, esto nõ oteña nẽgũ por escarno, nẽ por palaura de mẽtira por que som das rrazões do Judio, ca aquel que as suas rrazões bem catar et as entender, achara que nom som palauras váás nẽgũas delas, et os frayres predicadores et os menores quese traballam de tornarlo ẽna nosa teoligia nõ [o fariã] se asy fose, mays todo he dito em fegura et em [semellanca] de al. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Do departimẽto sobrelas rrazões de Yo. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Leemos ẽnos [Jntegumentos] dos sabios que esposerõ escuros os ditos dos gentíj́s -et [Jntegumẽto] he descubrimento mantẽnate Deus Nuno Freyre; (mantẽna te Deus Nuno Freyre, Amen. ) por que departe et descobre [chãamẽte] as palauras et rrazões sobre oque quiserõ dizer em ellas os sabios dos gentíj́s enque diserõ encubertamete hũa cousa por outra -; et achamos que departẽ que por poder et saber que aviam [algũus] deles ẽnas cousas et ẽnas naturas delas, mays que os outros omẽs, chamarõ os gentíj́s seus deus aaqueles queo meresçerõ desta guysa; et qual quer rrey ou deus que elles diserõ que era rrio, diziãllo por rrazõ da fryura desa terra hu el rreynaua et da castidade das gentes dela, et dizianlle lo outrosi por séér el rrey ou aquel deus moy poderoso das rribeyras et das terras [viziñas] daquel rrio, et por que aagoa he fria de natura departe ende mẽestre Juã ontrelos outros departimẽtos desto, et diz que aagoa he madre da friura, et afriura madre da blancura et da castidade, et diz que por que as donzelas virgéés ata otẽpo de casar soem séér de fria natura et casta, mays que ẽno tempo despoys, por eso chamarõ aalgũas delas esses autores dos gentíj́s fillas daqueles deus et rreys. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Em pos esto onde diz quea pedio arreyna Juno aJupiter, et el doulla, et ella dou ha em garda aArgo, oseu pastor dos çento ollos, et he esto oquese entende que Juno he odeleyto da terra et das rriquezas, et Argo omũdo, et despoys daquelo se dou esta Yo amays grandes viços et desi apeores costumes, et atyña omundo em laçada em elles, cõmo diz oautor, quea tyña Argo presa ata quese doyo dela Jupiter et entendese aqui por Jupiter oseñor apartador, cõmo disemos; et enviou aMercurio, seu fillo, et esto he bõa rrazõ et sabia, ca esso quer dizer Mercurio; et vençeo Mercurio aArgos, asi cõmo ao mundo, rrazoando se cõ el sobrelas preguntas quelle fazia Argo falandolle encubertamẽte das rrazões das sete artes liberaes, et dizẽdolle que amara Pam aSyringa tornada em [canaueyras] ẽnas rribeyras do rrio Ladom; et em este mudamẽto de [siringa] et em amor de Pam lle falou destas rrazões segundo que mẽestre Juã conta; et diz que este rrio Ladom que corre por medio de Greçia et quee rrio de moy bõa agoa, moy clara, et moy sãa, et ha moytas canaveyras por todas las rribeyras del; et mostra que vierom aly aaquela rribeyra todoslos filosofos de Greçia aestudiar sobrelas sete artes liberaes. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et segundo diz Orosio et as glosas de sobre el, comyam aly os filosofos moy pouco pam, et das rrayzes das eruas que achauã por aly, et bebiam da agoa daquel rrio, et aly estouerõ ata que apurarõ aqueles sete saberes, et poserõ cada [hũus] em suas rreglas çertas; et pero que nos avemos dito de Yo segundo Josefo, que os saberes do quadrunyo ouverõ ocomeço em Caldea, et daly vierõ ao Egyto, et do Egyto aGreçia, esto dizemos quee verdade quanto ao seu começo, mays de outra guysa em Greçia forõ apurados, et acabados, et postos em çertedũe, et despoys Rroma ou os rromãos, ou ajnda os latinos, quese entendem, cõmo disemos, por aquel Pam que amaua aSiringa que queria el aver aconosçençia de todaslas cousas, por que quiserom aver dos gregos aqueles sete saberes et ouverõ os deles, et nos os latinos dos gregos avemos os saberes. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Sobre esto] conta Lucas ẽna fim das rrazões da segunda ydade este avijmẽto, et diz que asy cõmo os prinçepes de Caldea et do Egito aviam suas contẽdas et lides ontresi quaes obedesçeriã aos outros, que asy leuãtarõ contẽdas os seus sabios et seus prinçipes cõ elles quaes dos seus ydolos poderiam mays et fossem mays onrrados et adorados, et vierõ aelo: et os caldeos trouxerõ seu ydolo de fogo, et os do Egito [fez[e]rã] hũ ydolo asemellança del rrey Belo, et poserõlle ẽna cabeça hũa corõa de ouro, et adorauã lo em [rrazõ] do elamẽto da agoa; et quando ouverõ [a vĩjr], aaproua fezerõ hũ grande vaso traspasado pera ello, amaneyra de corõa, et furarõ aquel vaso todo porlo fondo [como] criuo, et çarrarõ os furados com çera que era da color do latom [como] ovaso, et encherom aquel vaso moy bem de agoa. [+]
1300 XH I, 0/ 264 [Et vençerom por esta guysa os egiçiaos aos caldeos] Et sobre aquelo queos do Egyto adorauam aas planetas pararõ mẽtes aos poderes delas et virõ cõmo nũca quedauam de engendrar crianças et froytos ẽnas naturas das cousas; et querendo elles seguyr os feytos dos seus deus et semellarlos, faziam em sua terra casar atodos et que fezessem fillos cõmo criauã as planetas as cousas, et que nõ myngoasem por rrazõ de myngoa de casamẽto; et ordenarõ que deuedo nẽ ordem nẽgũa quea nõ ouvese ontrelos que casamẽto estoruasse, et fezerõ por ende aesta sua [deessa] Ysis, pero quea tynã elles por santa, que casasse; et casarona cõ hũ gygante [a] que chamauã Oseris, omẽ moy poderoso et moy sabio de moytas cousas; et por que el sabia toda quanta mẽestria, et [suteleza], et apostura avia em feytura de pãnos et chamarõ, por rrazõ do marido, aYsis [deessa] do lanyfiçio, et lanyfiçio he fiar lãa ou lyño. [+]
1300 XH I, 0/ 264 Sobre esto achamos que em todo omũdo que som sete as prinçipaes maneyras de abeçéés et de leendas: aprimeyra he do abrayco; asegunda ha de Caldea; aterçeyra a de Siria; aquarta ha do Egyto; aquinta ha de Greçia; asexta ha dos latynos; aseptima ha dos godos. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Mays sobre estas duas rrazões, aprimeyra da morte de Abraã, asegunda do nasçemẽto destes seus netos, fillos de Ysaac et de Rrebeca, achamos ẽnas palauras dos santos ditos que desacordam, et diz Josefo ẽno [deçimo] sexto capitolo do primeyro libro da Estoria da antiguydade dos judios, que despoys que casou Ysaac cõ Rrebeca et Abraã [cõ] Çetura, et fezo Abraã em ella seus fillos que pouco tẽpo viueo el despoys, et diz que morreo por omẽ moyto onrrado de Deus et dos omẽs, et moy dinamẽte comprido de toda virtude por lo grande estudio et firmeza que [sempre] poso ẽno amor de Deus et ẽno seu seruyço; et que foy sua vida çento et seteenta et çinque ãnos, et que forõ seus fillos Ysaac et Ysmael ao seu enterramẽto, et queo suterrarõ em Ebrom cõ sua moller Sarra, et que despoys da morte de Abraã fezerõ Ysaac et Rrebeca seus fillos. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et segundo que diz meẽstre Pedro ẽno [capitolo] que fala do traballo et lazeyra que Rrebeca leuaua ẽna preneçe destes fillos, deuese entender asy cõmo paresçe [algũus] dos que desta estoria falarõ, et dizẽ que nõ vyña esto por estreytura do ventre de sua madre, dizẽdo que nõ podiam caber ala, mays que era esto tam solamẽte por la voõtade de Deus que mostraua ẽnos que nõ nasçerã ajnda, oque [auya] aelles de acontesçer despoys que fosem grandes cõmo ẽna primogenytura, que he aavantage queos primeyros fillos dos rreys ham, et herdam todaslas cousas de seus padres, et am poderio sobre seus parentes, cõmo em [estes] dous yrmãos foy quea ouverõ anbos, ouvoa hũ [(hũ)] por natura, et ho outro aleuou [del] por graça, et outrosy que feguraua et mostraua ja estonçes aquela lide destes dous yrmãos ẽno ventre de sua madre, et oapartamẽto que avia de [vĩjr] ẽnas geerações deles; et segũdo dizem et creẽ moytos, Jacob santificado era ja ẽno ventre de sua madre, ou firmado pera bem, et outrosi figurado et mostrado dantes ẽna contenda destes dous yrmãos ohum contra outro ẽno ventre de sua madre, queo consyntimento de Ihesu [Cristo] quese nõ ajuntaua nẽ ajunta cõ o de Belial, quee do diablo. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Sobresto departem os santos Padres et dizẽ que Rrebeca, madre destes moços que ajnda os ẽno ventre tragia et passaua cõ elles grande traballo et pẽna, que quer dizer tanto cõmo paçiençia, ou sofrençia, ou sabedoria, ou moyto tomou, ou aque moytas cousas rreçebeo, segũdo queo espom Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Et era ja posta cõmo em [desasperança] pensando queos nõ pariria viuo, mays que ante morreria, foy pera demãdar consello aDeus sobre ello. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Em este lugar [rrozõa] mẽestre Pedro por esplanar arrazõ, et diz que pero he dito que Rrebeca foy por demandar consello aDeus sobre apena et lazeyra que leuaua em aquela preneçe daqueles fillos, que nõ aviam ajnda esses que eram judios lugar posto onde fezessem oraçõ aDeus et lle demandassem consello, nẽ aviam a maneyra neyra dello demãdar, nẽ aviã aqueles por quẽ odemãdassem cõmo os profetas que forõ despoys. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Do lugar donde foy Rrebeca demãdar consello aDeus sobre acoyta que avia em sua preneçe, et da visyom et rresposta que ella ouvo de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Sobre esta rrazõ departe asi mẽestre Pedro, et diz que segundo as palauras que oystes ẽno outro capitolo ante deste, quese entenda que por ventura cõ consello de seu marido que foy Rrebeca cõmo em rromaria aesto ao monte Moria, hu Abraã fezera aDeus oaltar perao sacrifiçio de seu fillo Ysáác. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Et conta que despoys que aly ouverõ feytos seus sacrifiçios, que mandou ella deytar em terra os pelellos das anymalias que aly sacrificara et fazer [deles] cõmo cama ou estrado et deytouse sobre elles em oraçõ et diso asi em sua oraçõ: [+]
1300 XH I, 0/ 270 Et conta sobresto ajnda mẽestre [Pedro] que Rrebeca, segundo o costume dos gentíj́s que viera ella por ventura forte em seus parentes que morauã ontre os seus gentíj́s, et diz quese pousou aly su acabeça aaquela maneyra da aruore loureyro aque os gentíj́s chamauã tripoda; et segundo achamos ẽnos autores dos gentíj́s - [+]
1300 XH I, 0/ 270 Virgilio, Ojudio, Oraçio et outros -, dizẽ que tripoda era [(hũa)] estonçes hũa mesa de tres pees sobre que oydolo do sol et de Jupiter, que eram os mays grandes deus que elles aviam, et dauã aly as suas mays fortes et çertas rrespostas aseus rromeus et aos pouóós quelles vynã demãdar suas duldas quelles acontesçiam. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Et diz que sobrela cama daqueles pelellos que deytou follas, et rramos de hũa aruore aque chamauã agnocasto que diz ẽna nosa linguage tanto cõmo cordeyro casto, por que dizẽ que dou Deus aesta aruore natura de fazer sonar visões, fantásticas ao que sobre ella dorme et véér antollanças mentirosas. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Et fezóó Rrebeca por aquela rrazom que aprenderia algũa cousa, et dormyo sobre aqueles rramos et follas que se Deus merçede lle fezesse em mostrarlle algũa visom enque nõ sonnase nẽ vise nẽgũa vaydade. [+]
1300 XH I, 0/ 271 Outros dos santos padres dizem em seus escritos que Rrebeca foy sobre esto ademandar consello aMelchisedech, ou Sem, fillo de Noe, que ajnda era viuo. [+]
1300 XH I, 0/ 271 Et diz [meestre] Pedro sobrestas rrazões que aqual quer destas duas guisas queo ella fezo, quer ahũa, quer aaoutra, que ouvo rresposta de Deus que duas gentes tragia ẽno ventre; et entendese que padres de duas compañas quese aviã apartyr ontresi, et que lidariam [hũus] cõ outros, et que omayor seruyria ao menor. [+]
1300 XH I, 0/ 275 [sobre] este nome dos rreys pastores do Egito contã Eusebio et Jeronymo quelles chamarom os pastores por rrazõ de Jacob et de seus fillos, que vierõ em semellãça de pastores ao Egito ẽno tempo destes [farões]. [+]
1300 XH I, 0/ 275 Sobre este departimẽto conta Plinio ẽno dozeno capitolo do quinto libro da Natural Estoria, enque el et estes outros sabios, Temostem, et Eratostem, et Artenjdor, et Ysidro, falam do Egito et dizẽ quam grãde he et cõmo he tallada, segundo quea çerca orrio Njlo et vay [per] medio dela. [+]
1300 XH I, 0/ 275 [em] aquela sazõ sobre ofeyto de Rrebeca, cresçeo grande fame em terra de Canaã, asi cõmo acontesçera outra vez em dias de Abraã; et Ysaac, temẽdose da grande mj́goa das viandas et querendo gardar suas compañas, pensou dese yr perao Egyto por quelle diserõ que era estonçes terra moyto [avondada], mays pero nõ ofezo quese foy pera Gerara aAbymalec, rrey dos palestinos que fora amygo de seu padre Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 275 "Mays pero outra rrazõ pom mẽestre Godofre sobre esto, et diz assy: que despoys que Abymelec vio aRrebeca tam fermosa et Ysaac dizia que era sua yrmãa, quea tomou el pera sy, et quiseráá aver por moller, mays queo non ousou fazer, que logo cõmo se traballou de fazerlo oyo hũa voz de Deus que diso: [+]
1300 XH I, 0/ 277 "Et estonçes Ysáác foyse daly pera ocanpo de Farã, que he hũ val que esta açerca de Gerara por onde corria agoa algũas vezes, et por que os desa terra barallauã cõ seus omẽs sobrelas agoas, leyxou lles el todo aquel lugar por aver paz cõ elles, et foyse [a adeãt]. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et diz Josefo que alynpaua aly pera onde se fora [hũus] poços que Abraã, seu padre, fezera que çarrarã os palestinos despoys que el morrera, et chamoulles aqueles méésmos [nomẽes] quelles seu padre posera primeyro, quando os fezera; et cauarõ os omẽs em hũ arroyo açerca donde el pousara, et sacarom agoa que correo, et os pastores de Gerara quando esto virom começarom abarallar sobre ella cõ elles, et diserõ: [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et foyse pera outro lugar et fezo outro poço; et os pastores de Gerara começarõ abraadar cõ el sobre ello, cõmo fezeram porlo primeyro, et el leyxoulles lo asy cõmo ho outro, et aeste chamou Sona que diz tanto cõmo yamyzades donde nõ quiso Ysáác nehũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et diz Josefo que esto fazia el por fazer poço sem contenda et rroydo delles, mays ajnda que fosse aprazer et lles plouvese cõ el; et partiose daly aoutro lugar, et cauou outro, et sobre este nõlle diserõ nada, et por ende posolle nome Rreboth, que diz tanto cõmo anchura, ou cousa de paz, et quando vio queo podia aver em paz diso: [+]
1300 XH I, 0/ 277 "Agora nos emancha noso señor Deus, et fezo nos cresçer sobrela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Meu fillo, esta maldiçõ seja sobre mj́ et eu me paro aella; et vay ao nosso gáándo, et faz cõmo te ey dito. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Et quedou Ysáác hũ pouco sobre esta rrazõ. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Fillo, nõ ofaças, nẽ te queyxes tanto por esso, ca tẽpo verra que tu deytaras de sobre ty asua premya et oseu señorio. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Et diz Josefo em este lugar sobre aquesta rrazõ que verdade foy que Esau seruyo aJacob, et esto contesçeo quando terra de Ydumea, que era poblada dos de Esau, foy peyteyra aos de Jacob, mays diz outrosi que ẽno tẽpo enque Judas ficou por señor das cõpañas de Jacob, queselle alçarõ os de Ydumea et seyrõ de seu señorio et de sua premea, et nõ lle peytarõ nada. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Et fillo, vay bendito et [bendigate] aquel Deus que he poderoso de todas las cousas, que fezo omũdo, et faça te cresçer et arrequeçer sobre todas las cõpañas das tuas poblas et das outras, et de aty as bendições de Abraã et ao teu lyñage que de ty vier, et que tu sejas señor et natural desta terra enque agora andas estrayo, aqual El prometeo ateu auoo Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 283 Et el quando chegou açerca de Luza, que foy despoys açidade de Jerusalem, veẽo ahũ lugar fora de poblado por dormyr aly; et esto foy despoys quese poso o sol, et ajuntou pedras, et ygoas, et posõas sua cabeça et dormyo aly teẽdo acabeça sobre ellas; et vio em soños [hũa] escaleyra que abastaua da terra ata o çeo et vio angeos de Deus que subyam et desçendiam por ella, et em çima desta escaleyra vio estar aDeus quelle diso así: [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Et por la manãa, quando se leuantou, foy moy alegre cõ aquel sonno et visiom, et cõ aquelas promessas de Deus, segundo conta [Joseffo], et tomou aquela pedra enque touera acabeça et alçoa dereyta sobrelas outras em synal daquela visiom, et deytou olio em çima; et diz meestre Godofre que fezo sobre ella oraçõ, et que aaquela çidade açerca onde esto foy que avia estonçes nome Luza, que quer dizer tanto cõmo noz ou almendra, et chamoa el Betel, et segundo departe Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia quer tanto dizer cõmo casa de Deus; et fezo este prometemẽto et diso: [+]
1300 XH I, 0/ 287 Contam os sabios em suas estorias que este Foroneo foy oprimeyro rrey que leys [estabe[le]sçeo] et dou [juyzes], et segundo conta aestoria de Babilonya, et del rrey Nyno, et dos outros rreys daly, empero queo Jmperio et oseñorio dos rreys foy logo ẽno começo sobre los omẽs, et os rreys asseñorauãsse, pero diz queo mays que estonçes os rreys faziam ẽno seu começo que eram estas duas cousas: aprimeyra que faziam avenẽça et concordança ontre os [quesse] desavynã sobre algũa cousa, et esto faziam elles segundo seus entẽdemẽtos, que diz queos entendemẽtos dos prinçepes que eram estonçes por leys; ha segunda cousa queos [principes] faziam catauã os termynos de suas jurdições, et gardauã os, quellos nõ entrasse [negũ], nẽ embargasse. [+]
1300 XH I, 0/ 287 Et, segundo dizem os gregos, aquela moller sua primeyra, ouvo nome Nyobe; fezo em ella ha Apys que foy despoys rrey ẽno Egyto, et mudarõlle aqueste nome Apys et chamarõlle Serafim, cõmo ao touro do [Egyto], do qual contaremos adeante ẽna estoria do Exodo sobre onasçemẽto de Moysem, ou por ventura segundo dizem [algũus] que foy este méésmo aqueste. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Sobre esto conta Josefo aos dez et oyto capitolos do primeyro libro que foy aquela noyte Jacob [contãgido] de força do [vjño], et que por la bebedeçe et por la noyte em que era ofeyto, diz queo nõ entendeo, et quese volueo pera Lya, et jouvo cõ ella aquela noyte; et derom por seruẽta de Lya aZelfa. [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Em este lugar diz Jeronymo ẽna glosa sobrela rrazõ dos ãnos do casamẽto de Rrachel et mẽestre Pedro que outorga cõ el rretrahendo as suas palauras que el diso sobre esto et outorgãdo as el , et dizem que esta rrazõ que se deue departyr em esta guysa que agora oyredes aqui, et que asy he dentender et tẽer: que por aqueles sete ãnos que Labam diso aJacob que complisse daquel primeyro casamẽto quello diso por sete dias enque aviã de fazer áás bodas suas onrras ẽnos comeres et ẽnas outras cousas, et quese estoruariam por las outras bodas segũdas, et que asio deuemos entender, et que acabados os sete dias das bodas de [Lia], ao outauo dia de quando casara cõ ella, diz quelle derom Rrachel, et que logo em estes dias as ouvo por molleres lindas ha ambas as yrmãas, et que errã os que dizem que Jacob antes seruyo sete ãnos quelle dessem Rrachel. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Jacob estonçes donde andaua cõ seus gaãdos enviou por suas molleres Rrachel et Lya, et elas forõse pera el onde andaua cõ suas greys, et disolles estas rrazões que avemos contadas, et cõmo ho enganara seu padre et lle fezera sem rrazõ et torto sobre sua soldada mays que catara Deus odereyto et lle dera bõa vyngança ẽno feyto das colores do gáándos et disolles em cõmo lle aparesçera hũ angeo de Deus em soños et lle disera: [+]
1300 XH I, 0/ 292 Catou Labam ẽna tenda de Jacob et de Lia et de suas cõpañas et nõ no achou, et passou aa tenda de Rrachel, et ella foy moyto apressa et ascondeo su oestrado de hũ camelo et sentousse sobre el. [+]
1301 GTL f. 1r/ 40 Et se contra estes alguũs fezerẽ mãda o propia que aquel escollemẽto de sepultura ou fe [...] jura que [erã] dados sobrelo, que nõ vallan et que sse enterre aly hu sse avia de dereyto quando tal escollemẽto nõ foy ffeyto. [+]
1301 GTL f. 1r/ 40 Et se p[as]sados son [...] dez dias e nõno tornarẽ, todo fica aquela igleja ou moesteyro e aquel çimyterio onde sse enterrou aquel corpo interditos ata que sseja conprida e regra e a [d]estituiçõ das cousas sobreditas ben e conpridamente. [+]
1301 PP V, 48/ 28 Unde a los prelados que esto fezerẽ e nõ sse quiserẽ de lo emendar, depoys que forẽ amoestados, devẽlles toller os mayorales que an poder sobre ellos los lugares que toverẽ. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Nenbrado deve seer e aperçebudo el obispo ou qualquer de los outros prelados sobredictos que si en sus paravlas dixerẽ alguna sobejana por rrazõ de malquerença que queyran a alguũ ome, assi como mal tragendolo e denostandolo , quel rruegue e quel demande perdon. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Asperamente pode el prelado castigar a aquellos sobre que a poder quando fazẽ algũa cousa desguisada, assi como diz en la terceyra ley ante desta. [+]
1301 PP V, 48/ 29 Et esto seeria quando el prelado entendesse que deve amãssar la obra de la justiza por desviar escãdalo, acaesçendo sobre que cousa en que poda fazer merçed ; mays esto nõ a de fazer muy ligeyramente e a mẽos de saber se aquellos que fezerõ el feyto porque quer fa[zer] la justiça son poderosos ou muitos, assi como X arriba; ca entonçe ben la pode dexar por medo descandalo, pero nõ en todos: ca en todas guisas escarmento deve fazer en alguũs de aquellos que forõ comẽçadores ou mayorales en aquel feyto. [+]
1301 SAS f. 2r/ 42 Onde sobre estes does se [...] vella ley assy Helysseu o profeta de [Deus] [...] huũ et avia nome Naamã et são da lepra, que he mal [...], que se lavasse sete vegadas ẽ no rryo de Jordan; et e[...] a sua carne assy como de moço pequeno. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Ligeyramente acaesceria que o demandado nõ averia poder de mostrarla cousa en juizo aa sazon quella demãdassẽ; pero se o demandador porfiar yndo adeante por lo preito, poderlo ya depoys fazer no tempo que quise[s]e dar o juizo sobre ella. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 E quando el julgador quisesse [da]r o juizo e lle fezesse mandamento que lla mostrasse ou [l]la entregasse ou outro, e acaescesse que o nõ podesse [fa]zer por que la cousa fosse perdida ou seendo cousa viva [f]osse fugida ou morta, entonçe, se o demandado [ten] aquella cousa a bueneffe e depoys perdeo a tenenza [de]lla por algũna dellas rrazões sobreditas, nõ e teu[do] de a mostrar nẽ peytar nẽuna cousa sobre esta rra[zõ]. [+]
1325 TPc II, 19/ 33 Mays se o demãdado contendesse sobre aquella cou[sa] sabendo que nõ avia nẽuna dereytura rrazõ porque [o] devesse fazer, dizemos que nõ e sen culpa por que [an]te lo deviã mostrar que lla ouvesse perdida por morte [ou] por outra maneyra qualquer. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Dado seyndo el juizo contra o demãdado por [a]ficamento do demãdador que mostre aquella cousa quel de[m]ãdã en aquel lugar du fuy comezado o preito sobrela, [t]eudo es de lo fazer se a cousa for y. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Et se por la vẽtura fosse en outra parte e pidisse o demãdador que la demãda que a adussesse en aquel lugar du fora comezado o preito, por resposta deve entonçe aquel julgador mãdar ao demandado que lla aduga antel en tal maneyra que sse perigro ou dessavẽtura acaescesse en la carreyra tragendoa, que sea sobre el e nõ sobre el demãdador. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Pero se o servo sobre que fosse tal contenda como esta soubesse algun mester por que sse governasse, entonçe o demãdador lo deve governar por que mentre lo faza traher dun lugar a [outro embargalle o que poderia gañar] por seu lavor. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Et todo esto que dissemos a lugar quando el demandado contende a bona ffe sobre la cousa que lle demanda por algũa dereytura rrazõ, ou tenna que a en ella nõ lla avendo trasposta enganosamente a outro lugar. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Mays se el, por fazer engano, a trasposesse dun lugar a outro por encobrirla, estonçe deve o demãdado dar todalas cousas sobreditas que fossem en aduzendola e aun de mays parasse ao perigro que lle aveesse no camĩno traendo aquella cousa que lle mãda o julgador entregar ou mostrar. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Et por ende dizemos que este a quẽ na demãdã, que la deve mostrar en tal estado como era quando el preito fuy movido sobre ella. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Et esto a lugar nõ tam solamente na cousa movil que a de seer mostrada en juizo, mays aynda ennas rendas e ennos fruytos que dela seyssem depoys que o preito fosse movydo sobrella. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 A primeyra porque quando soubesse[n] certamente a rrazõ porque e sua que ponẽ dola que sua demãda mays de ligeyro pode poys provar, e outrossi m[ays] en certo pode seer dado juizo sobrela. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 A segunda [porque] se acaesçesse que o demãdador nõ prove aquella rrazon que pos[so] en la demãda porque diz que era sua, que la pode depoys d[e]mãdar por outra rrazõ, se a ouver et nõ la enbarga[ra] el primeiro juizo que fuy dado contra el sobre aquela cousa mii[s]ma , poys que por outra rrazõ a demanda que nõ a que veer [cõ] la primeyra. [+]
1325 TPc II, 19/ 37 Pero se o demãdador quissesse dizer e mo[strar] alguna nova rrazõ porque el gaannara señor[io] daquela cousa depoys que fuy dada a sentẽza cõtra [el] assi como se lle fosse dada ou comprada ou a ouvesse g[aa]nnada de novo ou en outra maneyra qualquer de aquel [que] avia poderio de darla ou de vender - la, sobre tal rra[zõ] como este bẽ pode fazer sua demãda de novo. [+]
1325 TPc II, 19/ 38 Et outrossi nõ faz graza de nov [...] al demandado, maguer nõ sea sinalada cada una d[e]llas, poys porque tal demãda pode aver certo entẽdem[en]to para rresponder sobre beẽs de alguũ que devessẽ herda[r] todos o alguna partida foão que lle perteesçe porque es seu herdeyro e dizendo assi nõ a porque nomear cada hũa cousa daquelles beẽs senaladamente; esso miismo seeria se demãdasse conta dos beẽs de alguũ orfão ou outro ome que el demãdado ouvesse teudo en garda ou de conpanna ou de mayordomadigo ou en rrazõ de gaanza ou de perda ou de daños ou de meoscabos que fossẽ feytos en algũa destas cousas sobredictas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 1 (Cõm)o predicaua Colcas a los griegos que [estudiesẽ] sobre Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 ' Estes tua [Demofon], Filis deRodepe et tempus promissionis querelans tui et est finito qu -o qui studo mi redempte et priste et estes Rodepes Filijs, [Demofon], o tua et de te o [omnibus] conquiror quer pro jam temporis transuiit promesisti cum sumus et ad me rredisti ' Querem dizer este(s) versos: ' Et tu, [Demofon], eu Filijs de RRodepe a tua ospeda, se me querelou de ty por que ia he passado o tẽpo que me prometiste et somos ja alende et tu nõ seras tornado a myn sobre estes mõtes et mõtaña mays averey ajnda terra de Traçia, que he de Troya, estes outros ' Et era moy grande silua et de grande montaña et tomou moy grande et moy nomeada Eotis et [Ystiuto]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 9 De cõmo forom ajuntados moytos nobles prinçipes A [çinque] ãnos se começou a vijnda dos gregos sobre Troya para a destroyr. [+]
1350 HT Miniaturas/ 10 Et leuãtou se entonçe sobre aquesta rrazõ moy grande guerra ontre aquel RRey Tantalo et el RRey Tros por lo rroubo d ' este Jnfante Ganjmedes segundo o conta en sua estoria que d ' elo fezo Phãtitulis o poeta em sua(s) canonjcas et Eusebio ẽno grego et [Jeronjmo] ẽno latim. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et entrarõ en suas rrazões sobre aquel feyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et acharõ ẽnas grosas de Ovidio sobre esta rrazõ que este ouro foy hum moyo, segundo a medida et o peso que d ' aquel tẽpo era et de aquel lugar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et sobre esto ouvo ajuda do gran deluuyo para aduzer sobre la çibdade et cobrirla et destruyr -la toda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et [veeron] y con el Peleo et Chelomeo, fillos del RRey [Eaco], sobre preço de armas moy acõpañados de bõa caualaria dos seus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et despoys que lle contarõ toda a rrazõ, falarõ el et Telemeo et Peleo et os outros grãdes [omes] que erã y sobre este feyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 13 Et ouverõ sua rrazõ cõ Leomedon sobre ello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et sobre esto dizẽ que forõ os moços et tomarõ o carneyro, et sobirõ en el et entrarõ ẽno mar, et passauã et [yansem] moy apressa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et vierõ a aquel lugar moytos prinçipes sobre esta rrazõ et [homẽs] de moy alta guisa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et sobre esto cõta Dayres que el et todos los nobles que forõ cõ Jaasom aly, quẽ quiser saber quaes erã, lea aquela estoria dos ' argonaptas ' , esto he de aquela naue et de seus marineyros et aly ho oyra Jaason et os gregos, yndo sua carreyra por lo mar a lybrar aquelo por que yam, arribarõ ẽna carreyra hu he a ysla Lepnus, que -lles era mays açerca que a de Colcas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 18 Et sobre esto estoue aly Jaason cõ a rreyna que era por casar et os outros gregos quanto por ben teuerõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 20 Et ante que a elo viese, todo esto sonou por toda a ysla de Colcas et por todos los rreynos do pouoo a vij̃da d ' estes gregos sobre aquel feyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et esta Ynfanta Media era das mays [sabedores donas] que ẽno mũdo avia en aquel tẽpo, et sobre todo ẽna arte magica et das estrelas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et se de algũa cousa ouver medo aver lo ey do marido soo ' Et sobre esto diz aynda Medea cõmo en persona de outro: ' Et cõmo, Medea, se nõ, ¿coydas que casamẽto de amor caera ontre ty et el? [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 ¿Et apões formosos nomẽes a a tua culpa? sobre esto cata que grande [loucura] cometes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et Medea et Jaason, en quanto el rrey et sua gente se deteuerõ a fazer doo sobre la cabeça, forõ se alongãdo del. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et elles deteuerõ se sobre el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 27 Et nõ por toller a ty os ãnos, en tal que me ajude a deesa ca he poderosa de todos estes feytos, et sobre todos ẽnas virtudes et ẽnas obras d ' estas tres cousas: de palauras, et de heruas, et de pedras, et de cõjurações, et de suas obras, et suas vertudes ' Et por ende a chamã os latinos en seu latim ' tribus formis ' que quer dizer en nosa lyngagẽ cõmo tres formas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et pasou Media alta sobre todas las serras, et vio su ssi todo o bem de Tesalia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Des que esto ouvo feyto, aduserõ dous vasos de mel claro, et deytou del en hũ foyo sobre lo sangre et ẽno outro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et tomou outros dous vasos de leyte claro, et deyto os sobre aquelo a cada hũ en seu foyo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et diso logo [sobrelos] seus encãtamẽtos cõ que o adormeçeu tanto que mays semellaua morto que vjuo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et deytou y hũas pedras que trouxera de cabo de Ouriẽte, et areas da rribeyra do mar Ouçeão d ' aly donde as laua ha cresçent et a [mj̃guant], et ella das que tij(ñ)a colleytas de media noyte, et as de leychuza cõ carne que avia en ellas; et cõ todo esto as entrañas de hũ lobo enbre, [et a pel] da serpente a que chamã Çelindro de Çino -feo cõ suas escamas, et hũa moleja de çereuo; et sobre esto o vico et a cabeça de hũa corua que avia pasados ben noueçẽtos ãnos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Despoys que o carneyro foy aduzido, mandou ella poer logo sobre o fogo hũa caldeyra tamaña que podese em ella caber o carneyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et poso sobre el seu caldeyrõ con agoa pura. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et Tãtalo, veẽ(do) -se tam onrrado, pensou sobre duas cousas: a primeyra, cõmo poderia fazer seruyçio aos dioses por tãta onrra que lle faziã; a segũda, de prouar o [saber] que avia (et aquela) deydade dos dioses que cousa era, ou se era verdade ou mẽtira. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et cada hũa d ' elas quiserom para sy aquela maçãa. et sobre esto nõ quiserõ fazer graçia nẽgũa as hũas a as outras mays cada hũa d ' estas deesas queria a maçãa para sy et a cobijçaua moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 46 Et depoys que seuerõ, preguntou lles el RRey Jupiter que queriã; et ellas diserõ que [vynã] a el sobre pleito et por que era Palas deesa de [trinyo] - que som os tres dos sete saberes liberaes - en que he o saber da creẽça do rrazõar moy apostamẽte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Cõmo vierõ as tres deesas a juyzo ante Jupiter, et el cõmo as enviou a Paris Oydas aquelas rrazões que diserõ cada hũa de aquelas deesas por sy, entendeu RRey Jupiter cõmo andaua a discordia entre ellas et mesurou sobre aquel feyto, pero nõ por que y moyto deteuese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et por que veẽ a el moytos juyzos et os julga moy bem et moy dereytos, sobre aquel nome que avia ante poserõ lle este outro, Paris, dos juyzos que daua ygoaes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 50 Et por que uos nõ [desaveñades] sobre la maçãa ẽna carreyra, dou vos a Mercurio que vaa con vosco, et que a leue. [+]
1350 HT Miniaturas/ 52 Et sobre esto eu sõo ligeyra de pees, et caualgo ben, et teño armas [apostamẽt], et tiro çertamente de balesta et sen aqueste nome Palas, a mj̃ chamã Mjnerba. [+]
1350 HT Miniaturas/ 53 Cõmo vierom as tres deesas oyr a sentença de Paris que el dou em [rrazom] da maçãa Oydas as rrazões das deesas, diso Paris: ' departir quero sobre lo que cada hũa de vos ha dito ante que de a sentẽça, por que seja manifesta a verdade do que eu julgarey uos, deesa Juno, rrazoastes que erades mays rrica que as outras et mays poderosa deesa et vos, a deesa Pallas, et deesa et señora das batallas, et aviades [ende] a ventura en o saber. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et Media vesteu estonçe sobre la camjsa que tyña moy bem feyta Sobejamẽte hũa pel de veyros grises que era moy noble. [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et sobre ella quero que me jures, et sobre estas santas leys, que sempre me terras amor et fe et verdade et [lealdade]; et que casaras comygo; et que ja mays de ty nũca seja leyxada por outra [et que em] quanto vjuas, que nũca sayras de meu poder [ca] eu por nẽgũa rrazon nõ quero este pleyto meter a joglaria, nẽ a escarno. [+]
1350 HT Miniaturas/ 71 Et sabede que yam moy rricamẽte garnyçidos, et leuauã todos coberturas moyto estrayas Et tragiã todos sobre -synaes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et sia sobre hũ caualo que ouvera de Castella, et era dos bõos que ẽno mũdo avia nẽ mays corredor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et sobre las armas tragia sobre -synaes et cubertura de hũa purpura vermella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Et Ercoles, que aly chegou, vyña sobre hũ caualo tã bõo que nuca outro tal poderiã achar nẽ aver. [+]
1350 HT Miniaturas/ 84 Et a deesa Tetis, acõmo quer que avia encãtado seu fillo que nõ entrase ferro en el, soubo por rresposta de seus ydolos, et por que ll ' o disera o bispo Proteo que sobre Troya avia de morrer Achilles, seu fillo, se ala fose. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et que lle enviauã rrogar el RRey Agameno et el RRey Menalao que lles enviase sua ajuda sobre Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et falarõ Diomedes et Vlixas, et rrazoarõ sobre esto moytas cousas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Aqui diz Ovidio que por esta ajuda que daua nõ quisera yr ẽna oste, et que se quisera escusar en esta maneyra por nõ yr sobre Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 89 Ante pensemos de enviar nosos mãdadeyros para toda Greçia a todos los rreys et condes et duques et prinçipes que y ouver, que [venã] todos aparellados para yr sobre Troya a vengar seu despeyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 90 Et quando a aduserõ ao altar, onde a aviã a degolar et fazer o sacrifiçio, et a estenderõ sobre lo altar; (et) ante que a degolasen, veu a deesa ha omjldança del RRey (A)gamenõ, et as bõas voõtades dos grãdes [omes] que aly erã ajuntados, et a vmjldade que lle fazian da querela que d ' eles avia; et nõ quiso que Fisonja morrese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 90 Et quando se quiserõ yr, ouverõ o vẽto cõtrario et nõ poderõ; ontretãto guisarõ de fazer seus sacrifiçios a Jupiter, segũdo o custume de seus padres, et eram ja ençendidos os fogos sobre los altares. [+]
1350 HT Miniaturas/ 91 Et tomauã ontre si tal cõsello que ajũtasen todas suas conpañas, et que buscasen moytos navios, et depoys que fosen tomar vengãça dos troyanos por Elena que leuarõ, aquestes [senores] que uos ey nomeados et poserõ sobre sy por rrey et por señor, Agamenõ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 92 Agora leyxa o conto falar dos gregos por contar cõmo el RRey Castor et el RRey Poleus, yrmão(s) de Elena, morrerõ ẽno mar [Óno] tẽpo et ẽna sazõ que Paris tomou Elena ẽnos quinze dias primeyros, seus yrmãos el RRey Castor et el RRey Polus entrarõ sobre mar por lle acorrer; mays en forte põto se alongarõ d ' aquel porto en que entrarõ; ca tã toste que se ende partirõ et tomarõ a terra de vista, leuãtou se hũa moy grã tormẽta et fezo hũ tã grã vento tres dias que nõ foy y naue que d ' aquela vez ousase entrar ẽno porto nẽ sayr del cõ braueza do mar; ca foy tan brauo et tã peligroso que en aqueles tres dias nũca çesou nẽ quedou aquela tormẽta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 93 Das feyturas de Elena Eleña Elena, sua yrmãa, foy espello et flor das outras dõnas, et mays noble de todas las criaturas que deus fezo en paresçer et en palaura. et sobre todas ouvo preço de apostura et beldade ca asy cõmo a rrosa vençe todas las outras flores en pareçer, asi vençia ella a todas las outras donas [do] mũdo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 106 Et [çercarõno] logo aquel dia de [sobreventa] et sem decato. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 En pos esto leyxauã vij̃r tantas das pedras et outros mouemẽtos grãdes que lançauam sobre elles, que por fina força matauã d ' eles tantos que era hũa grande maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 Et quantos queriã sobyr, todos [los] faziã vij̃r cabeça ajuso [em] tal guisa que o nõ queriam mays prouar ca todos cayã mortos hũus sobre outros de çima dos muros que eram moy altos mays ao cõbater dos portales, veriades tirar con pedras et seetas et outras cousas de moytas maneyras et creçer feridas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et deytaremos sobre elles toda a culpa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et teuerom aquelo a gram maravilla em cõmo aqueles rramos forom feytos et oblados sobre aquel corpo tam delgado. [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et agora enviã me demãdar que lles faça emẽda. demays dizer vos ey o que me fezerõ enviey a elles a Antenor sobre aqueste pleito et enviey lles dizer que me entregasem mjna yrmãa Ansyona, et que lles perdoaria quanto mal et quanta desonrra d ' eles avia rreçebido et nõ m ' a quiserom enviar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 111 Et sobre todo esto enviam me dizer cõmo por rrazõ de ameaça et menospreçando -me que lles faça emenda do que lles ey feyto. bem sabea Agamenõ, et todos quantos outros y son con el, que nõ averã comjgo tregoa nẽ amor; et que ja por senpre, mẽtre que eu viua, esta gerra durara ontre mj̃ et elles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Ca ante que este mes seja conplido, seram aqui con vosco mays de çem mjll caualeyros moy bem armados et sobre moy bõos caualos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 114 Da batalla que el rrey (de) Merssa,[et] Catieutanes ouvo cõ Achill(e)s et cõ Talefus ẽno seu rreyno meesmo [Catientanes], que a essa sazõ era rrey de Merssa, souvo en cõmo os gregos [vynã] sobre sua terra por la destroyr. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et cada hũ d ' elles tragia seteçẽtos caualeyros moy garnyçidos de armas et de toda cousa que mester aviã para [guerra] et cõ seus sobre -sinaes para terra de Doẽta, que he moyto açerca donde naçe o sol. [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et tragiã todos pendões et sobre -sinaes de purpura vermella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et toda sua cõpaña era ẽn os matar et [destruyr?] que nõ ha õme que o cõtar podese a morte et o dãno que rreçeberõ en tomar aquel porto ca mays espessas cayan as seetas et os dardos sobre aqueles que queriã gaañar o porto ca poderia caer a chuvia quando caese espessa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et dos que mays ardidos erã, perderõ y as cabeças mays caramẽte o cõplarõ logo y en pouca de ora; ca os troyanos, que erã brauos et de grã crueza et os desamauã moy mortalmente, cobrarõ sobre elles et enpuxarõn os ata o mar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et sacarõ logo seus caualos todos cubertos de coberturas, cada qual de seus [sinães] que avia, et armarõ se moy bem et vestirõ sobre las lorigas seus sobre -sinaes et tragiã todos pendões ẽnas lanças de aqueles sobre -sinaes meesmos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et se nõ fora Palomades, que y chegou et os ajudou, todos forã mortos quantos ficarõ fora mays el chegou y; et direy uos cõmo fez quando veẽo et veu a presa en que os seus estauã, ouvo grã pesar et dolor que [per] pouco nõ perdeu o siso et el era moy bõo caualeyro, et nõ ha cousa que dultase que nõ ousase cometer Et tragia cõsigo mjll caualeyros de seus vasalos moy bem armados et encaualgados todos cõ [sobresinães]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 127 Et andaua sobre hũ caualo grãde d ' España que era moy bõo et nobre. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et el foy moy bem armado et sobre hũ moy bõo caualo d ' [Espana]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et Polydamas ya sobre hũ caualo de Arãgon que era moy ligeyro a a maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et avia grã sabor de tomar vingãça por el desi Paris sayo fora cõ todos os etiopianos contra os da oste et leuauã todos seus arquos tendidos et os carcayses bem chẽos de seetas Paris ya moy bem armado sobre (hũ) moy bõo caualo que era preçado a hũa grã quantia d ' ouro [Óna] novena az ya Eutor, et leuaua cõsigo todos los troyanos et sabede que esta [as] foy moy grãde, et sera moy dultada, et que se defenderã moy bẽ et leuou cõsigo dez fillos de Priamos que erã seus [yrmãaos], pero nõ erã fillos de sua madre mays ouvera os el rrey gaañados em donas et en donzelas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et Eutor caualgou logo sobre Galantea, o seu caualo preçado, que lle enviara hũa donzela a que diziã Aerroas, que em aquel tẽpo era hũa das (mays) fremosas molleres do mũdo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et por que o ella amaua sobre todas las cousas enviou lle aquel caualo, mays enpero foy entre elles grã desamor por que Eutor nũca a quiso amar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et ella teuo se por desonrrada, et desamo o depoys quanto mays podo sabede que aquel caualo foy tal que nũca foy õme [ẽno] mũdo que sobre outro tal caualgase, nẽ tal podese aver en seu poder que foy o mays formoso, nẽ mays corredor de quantos ouvo ẽno mũdo, nẽ nũqua outro tal y poderiã achar [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et sen falla el as ouvera ja tomadas, mays rrecudio logo Meriõ, a que moyto pesaua de coraçõ, et foy sobre el cõ çen caualeyros. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et logo aly sobre -veẽo Ajas Talamõ, que era hũ rrey de moy grã brio, et cõ el todos los de Salamjna Et vyñã con el quatro almyrãtes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et el RRey Tençor andaua en aquela (batalla) sobre hũ caualo que era o mays grãde et mellor de quantos aly andauã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 137 Et dar vos ey por ello galardõ se vos en lugar achar que o posa fazer ' entramẽte Menalao leuaua preso a Polidamas que Ajas Talamõ leuaua moy mal chagado et el o prendera de tal guisa que nõ podia seer liure se ajuda nõ ouvese, ca el perdera ja a espada; et o elmo que era todo rroto et amolado lle caera todo sobre los ollos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 147 Et se os gregos souberã estonçe cõmo estaua sua fazenda, eles forã deytados do cãpo et mal desbaratados el RRey Toas, que estaua bẽ armado et sya sobre hũ moy (bõo) caualo que era preçado a hũa grã cõtia d ' ouro, adeantou se ante todos los seus et foy ferir a hũ fillo del RRey Priamos a que deziã Casibelã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 148 Et do jũtar que fezerõ, forõ de hũa parte et da outra moytas lanças quebradas, et moytas [sobresynas] rrotas, et moytos elmos et escudos quebrados et fendidos, et moytas lorigas falsadas, et moytos caualeyros mortos et mal chagados esta ora el RRey Fion foy logo por la batalla en seu cabo, dando moy grãdes feridas de hũa parte et de outra ẽnos gregos et lançauã les dardos enpenados de açeyro agudos cõ que mataua(n) moytos caualeyros que nõ se lle podiã defender por nẽgũa maneyra ¿que uos direy? en pouca de ora fezo de aly partyr os gregos a mão seu pesar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et van cõ el dez [mjll] caualeyros (dos) seus vasalos en pus estes sayo [Troylus] cõ çinque mjll caualeyros bẽ armados cõ seus sobre -sinaes moy fremosos en pus estes sayo Paris, et vjñã cõ el todos los de Persia moy ben garnydos de todas armas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et sobre seu elmo tragia hũ pendõ tã blanco cõmo a neue. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et os rramos del [desçẽdiã] sobre lo caualo en que el andaua que era moy corredor et foy ferir a Ector moy de coraçom, et yan cõ el dous mjll caualeyros ou mays; et deu lle por medio do escudo [atã] grãde ferida que ll ' o fendeu de çima ata fondo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 191 Et dou lle moytas espadadas sobre lo elmo Et aly forõ todos ajuntados da hũa parte et da outra et chegarõ moy atreuydamẽte por cada hũus acorrer aos seus. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 [Et andaos seys ou sete vezes ẽno.] dia sobre hũa touca de ouro que poyña ante sy quando se [asentaua]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Da ymagẽ do terçeyro pillar [Óno] terçeyro pilar estaua hũ donzel por grãde arte asentado sobre hũa tabla de fiana, que he hũa pedra de grande preço. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et dizer vos ey cõmo hũa aguya de ouro estaua alçada en -çima sobre o donzel en hũ arco moyto fermoso. [+]
1350 HT Miniaturas/ 196 Et esta ymagẽe nũca quedaua de fazer [algua] cousa en que ouvesen plazer et solaz aqueles que ẽna camara estauã mays sobre todas estas cousas diziã que o das flores era (de) tã grã nobleza et tamaña apostura que nõ poderia seer mays. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Et a ymagẽ era feyta em tal contenẽt et asy estaua triste que nõ ha õme viuo sobre terra que a catase que nõ ouvese sabor et talente de chorar cõ mazela d ' ela. [+]
1350 HT Miniaturas/ 284 Et desi leuãtarõn a et poserõ -n a em -çima d ' aquela obra que fezeron -cõmo vos ey contado -, sobre hũa pedra moy preçiosa de hũ topaz moy claro,[en] tal guisa que a viã dentro em Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 287 Et des [oy] mays paresçera quanto profetizou Casandra et quanto ouvo prometido quando esto virõ os de Troya, tomarõ a Paris et posserõ -n o sobre vn escudo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et o doo que sobre el faziã troyanos era tã maravilloso et tã grãde que esto seeria hũa gran maravilla de contar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et a morte me fara grã torto se me depoys leyxa viuer dia nẽ ora ¡Ay, morte! eu te rrogo como a amyga que me nõ leyxes mays viuer sobre terra. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 ¡Ay, deus! que mellor fora a meu padre nũca eu seer nada, et a myña madre que nũca viese viua a este mũdo que asi por mj̃ he destroydo et ermo ! ¡ o deus ! ¡que maa ventura veẽo ao mũdo aquel dia que eu nasçi sobre terra! ca aquel dia lançou deus ẽno mũdo plaga et gerra mortal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et nũca farã por mj̃ nẽgũa bõa oraçõ mays moytas maldições serã tornadas sobre mj̃ dos que som [nasçidos] et dos que am de nasçer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et vos, donas et donzelas, que sodes por mj̃ mezquinas et desanparadas -ca por mj̃ perdestes alegria et ben -, todas quantas sodes en esta çidade, se quer vos me vij̃de matar, ca em negro dia me vistes os dioses outrosy fazẽ sem rrazõ, ca nõ deujã cõsentir nẽ sofrer que sobre terra viuese a cousa por que tanto mal veẽo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 Et sobre aqueles leões [mãdou poer o moymẽto.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 [Et desy poserõ sobrelo moymento hũa canpãa de hũa pedra moy noble et moy preçada, que onychel nem calçedonya nõ seriã tã nobles.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 [Et nẽgũ õme nõ vos poderia cõtar o doo que aquel dia fezerõ troyanos, et sobre todos Elena, ca ella fezo tanto aquel dia que todos quantos avia ẽna çidade de Troya a amarom et onrrarõ moyto ma[y]s por ende.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 [Cõmo os troyanos nõ quiseron seyr aa batalla Ia avedes oydo de cõmo os troyanos se ençarrarõ ẽna villa et de cõmo mãdarõ çarrar moy bem suas portas, et nõ quiriã sayr aa batalla, et outrosy en cõmo os gregos posserõ gardas sobrelas portas.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 Et d ' esto nũca lles falesçerey mays aqueles que ficar quiserẽ, nõ poderã aver rrey nẽ señor do lynagẽe del RRey [Dardanjs] que façã sobre sy rreynar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 338 Et mays ajnda semellaria bõo cõsello et saão -por aqueles que ficar quiserem - , que façam vijnr a Antenor, que he moy bõo caualeyro et moy sisudo et moy ardido et [valent] et moy esforçado a sobre guisa et este os mãterra et defendera moy ben et os sabera moy bem rreger et correger et ensinar onde et quando mester for. [+]
1350 HT Miniaturas/ 339 Et caerõ en moytos males, et rreçeberõ moytos dãnos, et sofrerõ grandes pesares et grandes coytas a sobre gisa que as nõ poderiã contar [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Aqui leyxa o conto falar de Antenor por contar cõmo avẽo aos gregos Outrosi agora oyredes os peligros que os gregos pasarõ sobre mar, [et quaes chegarõ a porto et quaes forõ perdidos] et quaes forõ rreçebidos en seus rreynos, et quaes forõ deserdados, et quaes forõ roubados ou presos ou mortos, ou quaes forõ bem andantes ou mal todo esto contarey segũdo que o Dites leyxou en escripto ca ẽno mũdo nõ vyue õme que osmar podese as coytas que pasarõ [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Ca depoys que anoytesçeu, tornou outrosy escuro et espesso a sobre guissa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et a chuvia era tã grãde et tã espessa que caya sobre elles que semellaua que cõ cantaras [lle] lla lançauã sabede que nõ avia y tã sabedor nẽ tã orgulloso que de grado nõ quisese aver perdido hũ nẽbro ou dous por tal que esteuese en saluo ẽna rribeyra do mar de Cartagẽ. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et depoys que fou ẽna rribeyra, jouvo y sobre hũ penedo fasta hũa grã peça do dia, que se nõ podo leuãtar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Disy fezo buscar o morto que jazia ẽno cãpo, et acharõ as cartas sobre el, et cõmo as acharõ logo foron moy tostes sacadas aa plaça, et leerõnas logo en consello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et estas novas foron logo sabidas por toda a oste, et ajũtaronse todoslos rreys et os prinçipes em hũ lugar, et falarom moyto sobre esta rrazon. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et outorgou que o enforcasem se o vençese aquel cõ que se conbatese com el sobre este pleto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Mays nẽgũ nõ quiso cõ el entrar en cãpo sobre esto nẽ lydar cõ el. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Quando Vlixas, o sabedor et o enganoso, vyo que ja sobre este feyto nõ fariã mays, pesoulle moyto fortemẽt et pẽsou logo outra grã maravilla, et rrogou a todoslos da oste por Palomades, et cõselloulles que se quitasem deste pleito et nõ fezesem y mays. [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et disolles que Palomades jurase que nõ fora de aquesto culpado et sobre esto se saluase, et desy que os. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 Et el RRey Naupus, que estaua en -çima da serra cõ vij̃t mjll caualeyros de seus vasalos, avia grã plazer por que se vẽgaua dos gregos et fezo lançar de çima das serras mays de çen mill penedos sobre eles et erã tan grãdes que dez mjll caualeyros nõ podiã hũ mouer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 345 Et diso lle aquela meesma rrazõ: que Agameno lle queria grã mal, et que a ameaçaua, et que ẽno mũdo, nõ avia cousa [per] que lle [goareçer] podese ca el moy (ben) sabia, et todos los gregos lle enviarã dizer por suas cartas, a vida que ella fezera mẽtre el jouvera sobre Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 345 Et diz o cõto que se tãto viuera que fora sobre Troya, feramente fora sua lança duldada. [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Et as gẽtes myudas rrazoauã moytas [cousas] sobre seu feyto [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Et tãto andarõ por ende sobr esto, fasta que se ajuntarõ em Etenas todos los prinçepes et os [senores] de Greçia por catar este feyto que deuyam julgar sobre aquelo que oystes que fezera. [+]
1350 HT Miniaturas/ 349 Et quantos bõos rreys et [prinçipes] avia en Greçia, todos aly forõ ajũtados em hũ dia sinalado por julgar este feyto . Et quen vos cõtar (quisese) as rrazões que aly forõ ditas, moyto seria longo de cõtar mays Orestes contou toda sua fazenda et a rrazõ por que matara sua madre (Et) diso que el avia mãdado et rresposta dos dioses que el tomase vingãça, se nõ, que faria grã seu dãno et sua perda Monesteus, o duque de Etenas, se leuãtou estonçe em pee, et diso que el o defenderia bem contra qual quer que ll ' o quisese rrepetir ou quisese dizer que el nõ deuya rreynar, que lle meteria logo as maãos sobre esto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 350 Et era fremosa et ensinada a sobre guisa et cõ esta foy Orestes casado et fezerõ lle as bodas tã rricas et tã onrradas que mays nõ poderiã seer [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et eram fremosas et rricas et poderosas a sobre guisa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Et eran rroubadores et ladrões et malfeytores a sobre guisa et quantos entrauã en seu poder, nõ lles podiam escapar de morte ' Et tomarõ me quanto ẽno mũdo avia, que me nõ leyxarõ tam solamẽte hũ dineyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 356 cõmo Vlixas aprendeu nouas dos que yã casar cõ sua moller Estando Vlixas con el RRey Alçion, aprendeu nouas de sua terra estrayas et grandes, moyto espauoradas a sobre guisa. [+]
1350 HT Miniaturas/ 356 Et aviã grã voõtade de a leuar para sua terra mays ella por [negũa] maneyra nũca quiso consyntir a cousa que lle disesem nẽ que lle prometesem mays sempre touo fe et lealdade et verdade a seu marido despoys que cõ el foy juntada, et des que se parteu de Arcadia et foy sobre Troya -a cõmo quer que forõ moytos ãnos pasados, et moytos coydauã que el era morto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et aynda contou lle [per] nome quaes eram, et quantos ende y estauam, et quanto avyam feyto sobre esta rrazom çerto vos direy verdade despoys que foy noyte et ja todos do(r)mjam, aqueles prinçepes et rricos [omes] que aly vieram por rrazõ de [aver] a moller de Vlixas et dormyndo todos, el RRey Vlixas et el RRey Alçeom con todas suas cõpañas sayron do lugar donde jaziã ascondidos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 363 Et cõ grã coyta que del avia, meteu se sobre mar cõ grãdes cõpañas para o yr buscar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 363 Et por que el RRey Menõ era moy preçado et moy rrico et moy valente, touerõ por bem que ouvese rrica sepultura et fremosa sobre todas outras depois que sua yrmãa esto acabou, nũca ja -mays souberõ d ' ela onde se fora nẽ a qual parte era yda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 cõmo os sabedores soltarõ o soño a Vlixas, et mãdou (prender a Telemacus, seu fillo) Todos los sabedores do rreyno diserõ que aquel soño mostraua grãde yra et grã doo et grã desonrra, et deytamẽto fora do [rreyño] Et que sobre todas las cousas que se gardase de seu fillo que lle nõ enpẽesçese ẽno corpo ca cõ este ho ameaçaua o soño que soñara Et Vlixas ouvo gran pauor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 368 Et sobre este feyto falauã moyto todas las gentes do rreyno [+]
1350 HT Miniaturas/ 373 Estes oyto prinçipes erã moy nomeados Diomedes matou a Santipus Pirro matou a a RReyña Pãtaselona et a el RRey Priamo et a Poliçena, sua filla, sobre la sepultura de Achilles, seu padre. [+]
1350 LT [1]/ 52 Entõ leixarõ yr contra ssy os caualos por çima da ponte, et o caualeyro da ponte que era muy grande et muyto arrizado, leixousse yr a Queya tã brauamẽte com̃o sse fosse corisco, et ferio d ' ũa lança curta et grossa de tal golpe que derribou o caualeyro e o caualo dessũu sobre la ponte. [+]
1350 LT [1]/ 57 Et depoys d ' esto uiu sayr das tendas hũu caualleyro armado sobre hũu dos caualos, et fillou hũu escudo et hũa lança, et poys foy guisado de justar disso a Lãçarote: -"Senor caualeyro, guardadeuos de mĩ. [+]
1350 SP 26/ 129 E por ende mandamos, que qualquier que fiziere tuerto, o deshonrra, en alguna destas maneras sobredichas, o (en) otras semejantes, que sea tenudo de fazer emienda de ello, a bien vista del Judgador (del lugar.) LEY VIII --Quien puede fazer deshonra. Deshonrra, o tuerto, puede fazer a otro, todo ome, o muger (que ouiere) de diez años e medio arriba; porque tuuieron por bien los Sabios antiguos, que deste tiempo (en) adelante (puede) auer cada vno entendimiento, para entender, si faze deshonrra a otro; (fueras ende,) si aquel que (la) fiziesse, fuesse loco, o desmemoriado; ca estonce non sera tenudo de fazer emienda de ninguna cosa que fiziesse, o dixesse, porque no entiende lo que faze, mientras esta en locura. [+]
1350 SP 26/ 129 (E por ende mandamos que cualquier que fezesse torto ou desonrra (a outro) en algua destas maneiras sobreõditas ou (de) outras semellantes (delas) que seja teudo de fazer emenda delo a ben vista do julgador.) [+]
1350 SP 26/ 129 LEY XI(que pena mereçen os que penoran ou entran bees dalguo doõente sen mandado do julgador) Coytados estan(do) alguos homes a as vegadas de enfirmidade de que morren e jazendo asi (viuos) outros atreuudamente (van) a suas casas (a entralles) todo o que an ou algua partida delo sen mandamento del Rey julgador do lugar dizendo son seus deuedores. e aqueles contra quen he feyto este torto Reçeben desonrra con daño ou os que o fazen mostranse por tortiçeiras e por desmesurados. ca pero (en verdade fosse) deuedor doutro e que jouuesse asi dante. con todo eso non deue seer desta maneira penorado nen agrauado por (los que deuer en)...................... ......................... tal rrazon. e por ende mandamos que ne alguo sen mandamento del Rey..... ......................(he que era en uerdade seu deuedor) (perga) por ende Judgador, prendare, o entrare los bienes de alguno, en la manera que sobredicha es, (que si era en verdad su debdor que) pierda por ende el debdo que auia contra el, e peche a sus herederos otro tanto, quanto era aquello que deuia auer, e pierda demas desto la tercia parte de lo que ouiere, (o) sea de la Camara del Rey, e aun finque el (por ende) enfamado para siempre. [+]
1370 CT 1/ 215 Mays Ércoles, a que sse nõ oluidaua a onta nẽ o mal que rreçebera, auýa tã grã coyta que sse nõ podía ssofrer que o pleito nõ tomasse sobre ssy. [+]
1370 CT 1/ 220 Et sabede que ýan moy rricament gornidos, et leuauã todos cuberturas moy estrayas, et tragíã todos sobresynaes. [+]
1370 CT 1/ 221 Et sij́a sobre hũ cauallo, que ouuera de Castella, et era dos bõos que ẽno mũdo auýa, nẽ mays corredor. [+]
1370 CT 1/ 221 Et sóbrelas armaduras tragía sobresynaes et coberturas de hũa púrpura uermella. [+]
1370 CT 1/ 221 Ben coydaría home que desta guerra podería ben escapar Leomedón, mays os gregos forõ logo sobre el et partírõnos anbos. [+]
1370 CT 1/ 221 El rrey Cástor, que sij́a sobre hũ bon caualo rroán de España et que estaua ante tódoslos seus, tã ben armado que nũca home ueu mellor, catou a Çésar, aquel que derribou a rrey Nástor, et veu que sse chegaua moy ben et que ajudaua moy ben os seus, et que nõ auj́a y njhũ de quantos el rrey tragía que sse tã ben cõbatesse, foy moy sañudo et leixousse yr aos troyaos et foyos ferir. [+]
1370 CT 1/ 221 Depoys que soubo Peleus que era Cástor preso, ouuo moy grã coyta ẽno coraçõ, et foy ferir sobre el. [+]
1370 CT 1/ 221 Et depoys que os troyãos souberõ que el era morto, matárõsse moyto por el, et fezeron sobre el moy gran doo. [+]
1370 CT 1/ 221 Ércoles, que alý chegou, vĩjña sobre hũ caualo, que era tã bõo que lle nõ podía njhũ home saber par, nẽ nũca o acharõ. [+]
1370 CT 1/ 229 ¡Ay, que pesar et que desonrra et que mal sobre mj̃ uẽo! [+]
1370 CT 1/ 231 Et suso, sobre terra, fezeron obra moy rrica. [+]
1370 CT 1/ 232 Et aquel alcáçer saýa ẽno mays alto lugar da çidade et sobre hũa rrocha entretallada en derredor, assý cõmo per cõpasso. [+]
1370 CT 1/ 233 Sabede que sobre cada hũa destas portas estaua hũa torre moy grande cõ seu alcáçer. [+]
1370 CT 1/ 240 Et marauillouse cõmo o sseu mao recado nõ foy sobre el tornado. [+]
1370 CT 1/ 243 Mays dígoo por que tomedes bon cõssello, et ajades acordo qual uos cõpre sobre elo, ante que o cometades, ca ja ssabedes que nõ auemos naos en que possamos passar a elles, nẽ cõ que lles façamos mal, et sen naos nõ lles podemos fazer gerra. [+]
1370 CT 1/ 245 "Pares, esta tres déosas vẽen a teu juýzo sobre hũa maçãa de ouro moy fremosa que foy deytada entre elas. [+]
1370 CT 1/ 246 Et desto me faço agora grã sabedor et grã m[a]estre et ben uoslo digo outra uez que, sse Pares trouxer moller de Greçia, nũca hũ de nós escapará sen grã coyta, ca logo uerrã os gregos sobre nós, et quebrãtarã per força o Aylión, et nõ acharã lugar tã alto que nõ derriben, mao nosso grado, et matarã padres et fillos, et destroyrã o rreyno, et nõ ficará y yrmão nẽ parẽt. [+]
1370 CT 1/ 248 Et sobre esto tomey meu cõssello, qual uos eu dyrey aquí en praça. [+]
1370 CT 1/ 250 Et deytou estonçe suas sortes sobre aquesto. [+]
1370 CT 1/ 251 Et fazíã y suas uistas sobre cousas que tijnã de liurar. [+]
1370 CT 1/ 253 Eu ey feyta hũa promessa a Venus, por hũa door que oyue, onde foy moy malcoytada, que yría cada ãno por este día a ssua festa fazer mj̃as orações et põer mj̃as oferendas sobre seu altar. [+]
1370 CT 1/ 254 Et eu penssey sobre [esto] hũa cousa que teño por moyto agisada, et dyreyuos qual. [+]
1370 CT 1/ 255 Mays hũ castello jazía sobre o porto, et auj́a nome Elẽa, et era moy forte et moy fremoso. [+]
1370 CT 1/ 260 Agora leixa o cõto a falar de Pares et de Elena et torna a Menelao, por cõtar cõmo soubo nouas de sua moller et o que sobre elo fezo [+]
1370 CT 1/ 263 Et nõ falemos en esto mays, ante penssemos de enviar nossos mãdadeyros per toda Greçia a tódoslos rreys et condes et duques et prínçepes que y ouuer, que venã todos aparellados de yr sobre Troya a vẽgar nosso despeyto. [+]
1370 CT 1/ 264 Et aquestes grãdes senores que uos ey nomeados, poserõ sobre ssy por rrey et por señor Agamenõ. [+]
1370 CT 1/ 265 Eno tenpo et ẽna sazõ quando Pares tomou a Elena, ẽnos quinze días primeyros, seus yrmãos dela, el rrey Cástor et el rrey Polus, entrarõ sobre mar por lle acorrer, mays en forte põto sse alongarõ de aquel porto en que entrarõ, ca tã toste que sse ende partirõ et perderõ a terra de vista, leuãtousse hũa grã tormenta et fezo hũ tal uẽto tres días que nõ foy naue que de aquela uez ousasse entrar en porto nẽ seýr del, cõ braueza do mar, ca o mar foy tã brauo et tã perigooso que, en aqueles tres días, nũca amãssou nẽ quedou aquela tormenta. [+]
1370 CT 1/ 267 Elena, sua yrmãa, foy espello et frol das outras donas, et mays nobre de tódaslas que Deus fezo en pareçer, et mays paaçãa, que sobre todas ouuo prez de apostura et de beldade; ca, assý cõmo a rrosa vençe a tódaslas outras flores en paresçer, assý vençía ela a tódaslas outras donas do mũdo. [+]
1370 CT 1/ 273 Et ja mays nũca fezo thesouro, saluo de proheza, que lle ficou sobre todos, et bon coraçõ que auj́a de fazer ben. [+]
1370 CT 1/ 275 Sabede que dos de Troya nõ auj́a y mellor caualleyro nẽ mays vrgulloso, senõ Éytor, seu yrmão, que foy segurament señor de armas sobre tódoslos do mũdo, segundo Dayres afirma, que ueu todo et que nũca mẽteu de nehũa cousa que dissesse; ca el diz que Éytor foy frol de tódoslos caualeyros et seu yrmão Troylos que lle teuo moy ben lealdade et hyrmãdade, en seer moy bon caualeyro et moy paação et moy cortés en proheza, et outrossý en seer moy grãado sobre todos. [+]
1370 CT 1/ 278 Sabede que Políçena era grãde et de bon tallo, et auj́a os cabelos brũus et moy longos, et os ollos uerdes, et as sobrençellas delgadas et enarquadas, et a façe moy brãca, et o rrostro moy fresco et moy viuo, ca seu rrostro era mays fresco que (de) hũa rrosa quando naçe. [+]
1370 CT 1/ 279 Et tódoslos grãdes señores et os que os ajudauã basteçerõ ben seus naos de omes et de armas et de tódaslas outras cousas que mester auj́ã, assý cõmo aquelles que queríã yr sobre seus jmĩjgos. [+]
1370 CT 1/ 283 Et queríalles pedir merçee que ouuessen piadade dos de Troya, et lles enviasse[n] dizer cõmo sse defendessen; ca el rrey Príamos et tódaslas gẽtes da vila fezeron yr a Colcos alý, et dérõlle moy grãdes dões pera ofereçer ante o altar, et oýr as santas respostas, et que en toda maneyra que soubesse en cõmo lles auj́a de acaesçer, et cõmo se defenderíã dos gregos, que ýan sobre elles et os queríã cõquerer, et que çima auerýan deste pleito. [+]
1370 CT 1/ 287 Et cercárõno logo aquel día de sobreuẽta, et tomárõno logo moyto agiña. [+]
1370 CT 1/ 287 Et enpós esto leixauã vĩjr cãtos de pedras et outros moy grãdes mouementos que lançauã sobre elles, que, per fina força, matauã delles tãtos que era grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 287 Et quantos queríã sobir, tódoslos fazíã vĩjr cabeça ajuso, en tal gisa que nõ o queríã ja mays prouar, ca todos caýan mortos, hũus sobre outros, dos muros, que erã moyto altos. [+]
1370 CT 1/ 288 Et grã ben et onrra nos vĩjrá por ende, et deytaremos sobre elles toda a culpa, et fica[rá] o dereyto cõnosco. [+]
1370 CT 1/ 291 Et toueron aquela cousa por grã marauilla, en cõmo aqueles ramos forã obrados sobre aque[l] toro tã delgado. [+]
1370 CT 1/ 293 Demays, dizeruos ey que me fezeron: enviey a elles Antenor sobre este pleito, et envieylles dizer que me entregassen mj̃a yrmãa Anssýona, et que lles perdoaría quanto mal auj́a rreçebudo. [+]
1370 CT 1/ 293 Et sobre esto enviárõme agora dizer por amẽaça et mẽospreçándome que lles faça emẽda do que lles ey feyto. [+]
1370 CT 1/ 294 Bon rrey, nõ podedes seýr de saña, se per aquí quiserdes segyr; que, ante que aqueste mes seia cõprido, serã aquí cõuosco çen mill caualleyros moy ben armados et sobre moy bõos caualos, et pese ende a quen quiser ou lle praza, que uós nõ auedes taes muros, nẽ tã fortes, onde [de] nós possades seer seguro. [+]
1370 CT 1/ 295 Et sobre el se deue tornar sua sandiçe, se a disser. [+]
1370 CT 1/ 297 Cateutranes, que a essa sazõ era rrey de Mersa, soubo en cõmo os gregos vijnã sobre sua terra porla destroýr. [+]
1370 CT 1/ 297 Mays Tálafus, que o amaua, quando o veu assý jazer, desçendeusse do caualo, et foy caer sobre el , et cobreo do escudo. [+]
1370 CT 1/ 300 Et cada hũ delles tragíã seteçẽtos caualeyros moy ben gisados et cõ moy bõas armas et cõ seus sobresynaes. [+]
1370 CT 1/ 300 Et tragíã todos pendões et sobresynaes de púrpura uermella. [+]
1370 CT 1/ 305 Desý assũarõsse todos hũ día, os mellores da oste, a auer seu acordo que faríã sobre aquesto. [+]
1370 CT 1/ 307 Et toda sua cõpaña era ẽnos matar et ẽnos destroýr, que ja mays nõ ha home que cõtar podesse a morte et o dãno que rreçeberõ en tomar aquel porto, ca mays espessos caýan as saetas et os dardos sobre aquelles que queríã gãañar o porto que podería caer chuuja quando caesse espessa. [+]
1370 CT 1/ 308 Mays carament o cõprarõ logo y en pouca de ora, ca os troyãos, que erã brauos et de grã crueza et os desamauã moyto mortalment, cobrarõ sobre elles, et puxárõnos ata o mar, et leuárõnos cõtra suas naues, et apressurárõnos de tal gisa que, se lles aquela carreyra mays durara, nõ ficara delles nehũ home uiuo. [+]
1370 CT 1/ 308 Et armárõsse moy ben, et uestirõ sóbrelas lorigas seus sobresynaes, et tragíã todos pendões ẽnas lanças de aquelles sobresynaes meesmos. [+]
1370 CT 1/ 308 Et tragía cõsygo mill caualeyros dos seus uassalos, moy ben armados de todas armas, et moy ben entresinalados, et sobre moy bõos caualos cõ coberturas a seus sobresinaes. [+]
1370 CT 1/ 308 Et Palamades, que era moyto esforçado, ýa ante os seus quanto hũ arco podería tirar, sobre hũ caualo moy preçado de Alemaña. [+]
1370 CT 1/ 313 En aquelas oras chegou Éytor aa batalla, et andaua sobre hũ caualo grãde de España, et era o mellor de que nũca home oýra falar. [+]
1370 CT 1/ 317 Et ýan todos sobre moy bõos caualos et moy ben armados, et seus elmos postos et ben enlaçados, et seus escudos enbraçados, et suas lanças ẽnas mãos. [+]
1370 CT 1/ 317 Et Troylos foy moy ben armado et sobre hũ moy bon caualo de España, que era moy corredor et moy ligeyro. [+]
1370 CT 1/ 317 Et Polidemas ýa sobre hũ caualo d ' Aragõ, que era moy ligeyro a marauilla. [+]
1370 CT 1/ 317 Et Pares ýa moy ben armado et sobre moy bon caualo, que era preçado a hũa moy grã cõtía de ouro. [+]
1370 CT 1/ 317 Éytor caualgou logo sobre Galatea, o seu caualo preçado, que lle enviara hũa donzela a que dezíã Aerrõas, que en aquel tẽpo era hũa das fremosas molleres do mũdo. [+]
1370 CT 1/ 317 Et porque o ela amaua sobre tódaslas cousas, envioulle aquel caualo, mays enpero foy entre elles grã desamor, que Éytor nũca a quiso amar. [+]
1370 CT 1/ 317 Et sabede que aquel caualo foy tal que nũca foy home ẽno mũdo que sobre outro tal caualo caualgasse, nẽno tal podesse auer en seu poder, ca el foy o mays grãde et mays fremoso de quantos ẽno mũdo ouuo, nẽ mellor, nẽ mays ligeyro, nẽ mays corredor. [+]
1370 CT 1/ 325 A xiiija aaz giou el rrey Hupos, que era fillo de Mabón, et leuou cõsigo tódoslos de terra de Esmenojos, que tragíã todos arcos et saetas, et andauã sobre moy bõos caualos et moy ligeyros. [+]
1370 CT 1/ 328 Et foy sobre el cõ çẽ caualeyros, assý cõmo aquel que era moy ardido et moy sañudo. [+]
1370 CT 1/ 328 Mays agora se começará o torneo orgulloso et que seerá moy brauo et en que auerá moytos colpes et moytas lanças quebradas, ca logo en aquelas oras sobreuẽo alý Ajas Talamõ, que era hũ rrey de grã prez et de moy grã brío. [+]
1370 CT 1/ 328 Et el rrey Ténçer andaua en aquela batalla sobre hũ caualo que era o mays grãde et mellor de tódoslos outros que y andauã, et era o mays fremoso et o mays ligeyro que y auj́a. [+]
1370 CT 1/ 343 Et el rrey Toas, que estaua ben armado et que sij́a sobre hũ moy bon caualo, que era preçado a hũa moy grã cõtía de ouro, adeãtousse ante tódoslos seus et foy ferir hũ fillo del rrey Príamos, a que dezíã Casebalã. [+]
1370 CT 1/ 344 Et ao juntar que fezeron, forõ y da hũa parte et da outra moytas lanças quebradas et moytos sobresynaes rrasgados et moytos elmos et escudos quebrados et fendidos et moytas lorigas falssadas et moytos caualeyros mortos et malchagados. [+]
1370 CT 1/ 347 Et dérõsse a mãtenẽt tãtas feridas que rronperõ as cófeas et os elmos que tragíã, en tal maneyra que o sange corría das suas cabeças per fora sobre as lorigas. [+]
1370 CT 1/ 348 Et puxoo de tal força que o poso en terra do caualo perlos arções detrás, et o caualo caeu sobre el. [+]
1370 CT 1/ 348 Mays os gregos o fezeron y tã ben aquela uez que ouueron toda sua força cobrada sobre troyãos. [+]
1370 CT 1/ 350 Et tragíã todos suas lorigas uestidas et moy rricos sobresynaes en çima. [+]
1370 CT 1/ 352 Mays sey çertament que os gregos an ajuntados sobre nós moy grã gente et moy rrica et de moy grã ualor. [+]
1370 CT 1/ 352 Et rrógouos quanto posso que façamos en gisa que uj̃gemos nossos anteçessores, que gãanarõ estas terras que nós auemos et que nos estes queren toller, et nos chagã et nos matã sobre elas; ca oje en este día sabede que me matarõ a Casybelã, meu yrmão, de que ey moy grã desconforto et moy grã soydade, ca el era moy bon caualeyro et de moy grã proheza. [+]
1370 CT 1/ 352 Et ben sey que el rrey Príamos, meu padre, auerá sobre todos moy grã coyta por el. [+]
1370 CT 1/ 352 Et logo outrossý o fereu Quintales sobre o elmo de tã grã força que o atordeçeu. [+]
1370 CT 1/ 352 Et en todo aquesto acorrérõlle os seus uassalos, et posérõno sobre hũ caualo, et sacárõno da pressa. [+]
1370 CT 1/ 357 Et foy logo sobre el, et apresuroo de tal gisa cõ sua espada que fora logo preso ou morto se lle Menesteus nõ acorrera. [+]
1370 CT 1/ 361 Et leuárõna pera Greçia quando outra uez os gregos uẽerõ sobre Troya, que a destroýrõ et matarõ a Leomedón, seu padre. [+]
1370 CT 1/ 361 Et esta gente uẽ sobre nós, nõ sabería eu dizer por que, et annos ja destroýda malament nossa terra. [+]
1370 CT 1/ 366 Ffáçome marauillada cõmo se me nõ parte este coraçõ per mill lugares, et mays me ualrría ja morrer que nõ ueer a coyta et o destroymento que ueio et ueerey d ' aquí endeãt sobre Troya et sóbrelos naturaes d ' y. [+]
1370 CT 1/ 366 ¡Ay, çidade rrica et nobre, que desherdamẽto et que coyta et que mal sobre tj uẽ! [+]
1370 CT 1/ 367 Amjgos et senores, fáçome marauillado que pode esto seer, de tã grãdes señores et de tã grã poder cõmo sodes querer tomar hũ caualeyro mays baixo de lyñagẽ et de syso et de poder que he cada hũ de uós, et cõsentides que el aia señorío et poder sobre nós. [+]
1370 CT 1/ 367 Por ende digo que nõ he rrazõ nẽ dereyto de auer este señorío sobre tãtos et tã nobres rreys. [+]
1370 CT 1/ 367 Por esto, señores, nõ cõsintirey por nehũa maneyra que sobre nós aia Agamenõ tã grã señorío cõmo ha. [+]
1370 CT 1/ 375 Et dizeruos ey qual: elles an por caudillo hũ caualeyro a que dizẽ Éytor, et he o mays forte et o mays brauo de que eu nũca oý falar, ca el he esquiuo et mortal a sobregisa, ca nõ ha y tal que ende aontado nõ seia, et o día d ' oie nos ha mortos tres rreys per suas mãos, que cada hũ delles meresçía seer caudillo de tal oste cõmo esta. [+]
1370 CT 1/ 375 Et, señores, por esto ey por uós enviado, que cada hũ de [u]ós coyda sobre este feyto et que façades en gisa que metades en esto o ssiso et a força et a ssabedoría et todo uosso poder quando cõprir, en gisa que o ajamos preso ou morto. [+]
1370 CT 1/ 377 Por ende nõ dultedes que eu nõ faça y todo meu poder, ca sse nõ pode partir en nehũa gisa de nõ seer a mj̃a morte ou a ssua, ca tã grãde he o despeyto et a ssaña que del ey que todo meu coydado et mj̃a fazẽda he tornada sobre este feyto, et meu penssar nõ he al senõ en catar tenpo ou lugar hu podesse tomar uẽgança do grã mal que me ha feyto; ca el seia ben çerto que meu penssar et meu poder nũca seerá en outra cousa senõ en catar maneyra per que o traga a morte, se eu poder. [+]
1370 CT 1/ 384 Mays Éytor, que ben uira cõmo Menelao fora chagado et sse seýra da batalla et o ueu de cabo tornar atropelado cõ sua cõpaña, ben entẽdeu que vĩjña sobre Pares et que sse vengaría ben se podesse; et enderẽçou pera hu estaua Pares por lle acorrer, et cõ el ýa Eneas. [+]
1370 CT 1/ 387 Cõmo el rrey Príamos ouuo conssello sobre pleito del rrey Toas, que tijña preso [+]
1370 CT 1/ 387 Et el uẽo aquí sobre nós por nos desherdar et nos deytar fora do rreyno, ou por nos matar ou destroýr, sse el podesse. [+]
1370 CT 1/ 388 Et el rrey Toas seia moy ben gardado, que d ' aquí a hũ mes ben podemos saber o cõssello que nos sobre este feyto será proueytoso; ca tẽpo nos fica pera tomar por el algo, se nos prouuer, ou pera o enforquar, ou espedaçar, ou pera lle dar qual morte quisermos, ou pera fazer del o que se nos antollar, ca nós nõ sabemos o que a uẽtura ha de fazer, nẽ o que ha de acõteçer ẽna batalla, ca lygeyra cousa he de hũ caualeyro seer preso. [+]
1370 CT 1/ 389 Do que rrey Príamos rrespondeo sobre este feyto [+]
1370 CT 1/ 389 El rrey Príamos, quando oýo o cõssello que lle sobre esto dauã, rrespondeu assý: [+]
1370 CT 1/ 391 Et sobre todos seus yrmãos fazía mayor doo Éytor, saluo el rrey Príamos, seu padre, que o fazía por el tã grãde que nõ podería mayor. [+]
1370 CT 1/ 393 Et desto ouuerõ moy grã pesar tódoslos gregos, et sabede que, sobre tódoslos outros, que aqueles que erã seus natur[a]es et seus uassalos tomarõ grãde afán et metérõsse a peligro porlo sacar de alý. [+]
1370 CT 1/ 393 Et tãtos erã y os mortos que os uiuos nõ auj́ã ja per hu andar, senõ per sobre elles. [+]
1370 CT 1/ 393 Et alçou outra uez a espada, et foylle dar outro colpe per sobre o uisal, mays a ferida nõ foy nada, ca a espada se lle uolue ẽna mão, senõ Éytor fora malchagado. [+]
1370 CT 1/ 397 Et esso meesmo Éytor, aquel que senpre foy ardido et orgulloso et arrizado et que senpre ouuo prez et señorío sobre todos en armas, quando ueu os seus desbaratados et fora do cãpo, tã grã pesar ouuo ende que a poucas nõ ensandeçeu. [+]
1370 CT 1/ 400 Et sobre esto forõ quebrãtados moytos elmos preçados, et falssados moytos escudos, et desmãchadas moytas lorigas, et moytos bõos caualeyros que y forõ derribados et mortos. [+]
1370 CT 1/ 402 Et a todo seu poder quería cometer pera liuralo, sse podesse, et todo seu coydado et toda sua força era sobre este feyto. [+]
1370 CT 1/ 403 Mays sobre todos el rrey Príamos auj́a ende grã pesar et grã saña. [+]
1370 CT 1/ 408 Et por moyto que nos queyramos cõbater nõ auemos per hu senõ sobre mortos. [+]
1370 CT 1/ 410 Cõmo el rrey Príamos ajuntou seus prínçepes a cõssello sobre as trégoas que demãdauã os gregos [+]
1370 CT 1/ 411 Et falarõ moyto, et trastornarõ sobre este cõssello ante que a trégoa fosse dada, nẽ outorgada. [+]
1370 CT 1/ 412 Et tomauã os corpos et deytáuãnos hũus sobre outros, et fazíã grãdes mõtes deles. [+]
1370 CT 1/ 413 Et sobre esto disserõ et rretraherõ ante moytas cousas, mays os troyãos deostauã Colcos et dezíã del moyto mal, dizẽdo que fezera grãde aleyue et grã trayçõ et grã couardía de os leixar assý et de sse yr pera os gregos, seẽdo ontre elles moy rrico et moy preçado et moyto onrrado. [+]
1370 CT 1/ 415 Cõmo os gregos nõ consentyrõ que Achilis et Éytor hũu por hũu sobre este feyto lydassem [+]
1370 CT 1/ 415 Et de cada parte dauã moytos cõsellos, et dezíã moytas rrazões sobre este feyto, cada hũ o que lle mellor semellaua. [+]
1370 CT 1/ 415 Os troyãos fazíã uolta grãde sobre este feyto. [+]
1370 CT 1/ 424 Et por ende nõ cõuén de detẽer rrazõ sobre este feyto, que moyto al tẽemos en que falar. [+]
1370 CT 1/ 426 Et enpós el seýo Troylos cõ çinquo mill caualeyros, ben armados et sobre bõos caualos, cõ seus sobresynaes [moy nobres] et moy fremosos. [+]
1370 CT 1/ 426 Et sabede que de cada parte pareçía grã brío et grãde orgullo a ssobregisa. [+]
1370 CT 1/ 426 Et todas as donas de Troya estauã perlas torres et perlos andámeos dos muros, pauorosas et coytadas a sobregisa; et quen as uisse tremer et perder a color tã amj̃údo, ben podería entẽder que auj́ã grã pauor. [+]
1370 CT 1/ 426 Et tragía synaes de leõ uis et o cãpo d ' ouro, et sobre seu elmo tragía hũa çimeyra tã brãca cõmo a neue, et os rramos dela deçíã ssobre o alcafre do caualo en que andaua, que era moy corredor et moy ligeyro. [+]
1370 CT 1/ 426 Alçou estonçe o braço cõ a espada et foyo ferir per sobre o elmo, que a cabeça et o auãtal [ll]e parteu en duas partes. [+]
1370 CT 1/ 426 Et tãtos erã ja os mortos que nõ podíã andar senõ per sobre elles, pero andauã tã esforçados et tã fardidos que hũus nẽ outros nõ sse mouj́ã, nẽ sse partíã do cãpo. [+]
1370 CT 1/ 426 Et alý foy grã pressa sobre el, os hũus porlo leuar et os outros porlo matar. [+]
1370 CT 1/ 431 Et quebrãtarõ en ssy as lanças, et ficarõ anbos malchagados, pero Diomedes foy peor chagado et derribado en terra, o caualo sobre el. [+]
1370 CT 1/ 438 Et andaua seys ou sete uezes ẽno día sobre hũa touca de ouro, et poýnaa ante ssy quando sse assentaua. [+]
1370 CT 1/ 440 Eno terçeyro piar estaua hũ donzel per grãde arte assentado sobre hũa tauua de fiana, que he hũa pedra de grã preço. [+]
1370 CT 1/ 440 Hũa agya d ' ouro estaua alçada suso sóbrelo donzel en hũ arquo moy fremoso que estaua sobre el, et era moy fremosa et ben feyta. [+]
1370 CT 1/ 440 Mays sobre todo o al dezíã que o das froles era tã grã nobreza et tã grãde apostura que tamaña outra nõ podería seer, et que tal rriqueza cõmo aquesta nõ auj́a ẽno mũdo quen a conprar podesse. [+]
1370 CT 1/ 451 Et sobre todas, sua yrmãa Políçena et Elena, a moy fremosa, fazíã moy grã puña porlo tornar. [+]
1370 CT 1/ 454 Et desque agora formos uẽçudos et desbaratados, oyredes os gritos et os assouj́os sobre nós, atãtos que nos nõ prestarã os soños que dona Andrómata soñou. [+]
1370 CT 1/ 454 Mays Troylos, que era moy ardido et moy aujuado, tornou alý sobre el, a gisa de bõo caualeyro, et quantos achaua a derredor de ssy tã durament os fería et tallaua et mataua et astragaua et cofondía cõ sua espada que, mal seu grado, o ouuerõ a leixar. [+]
1370 CT 1/ 457 Perla çidade erã os braados et os choros moy grãdes, et dauã tã grãdes uozes per çima dos muros et sobre os portaes que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 461 Et quando os gregos uirõ Éytor et o coñosçerõ ben ẽnos sobresynaes, começarõ a fogir et darlle o cãpo. [+]
1370 CT 1/ 465 Et tã grãde era o doo que fazíã por el que nõ auj́a y tal que podesse estar sobre seus pees et nõ ouuesse de caer amorteçido. [+]
1370 CT 1/ 467 Mays sobre todos sobeiament a rreýña Écuba, sua madre, et Andrómata, sua moller, et Políçena, sua yrmãa, et Elena, sua cuñada, erã moy coytadas por el. [+]
1370 CT 1/ 467 Et tã coytad[a]s erã que nehũa delas nõ podían estar sobre seus pees, et rrasgauã et esgiçauã seus briaes, et depenauã os cabelos, et desfazíã os rrostros et os peytos, et maldezíã as auẽturas et as propheçías et as promesas dos dioses et das deesas. [+]
1370 CT 1/ 467 Mays Écuba, sua madre, sobre todas fazía grã doo a marauilla. [+]
1370 CT 1/ 469 Et sobre todo lançarõ hũa colcha estrada, que era feyta dũ pano d ' Ourient muy rrico et muy preçado. [+]
1370 CT 1/ 471 Et sobre aqueles piares estauã suso por capitees hũas azizones lauradas moy sotilment. [+]
1370 CT 1/ 471 Et sobre estes capitees ergíãse quatro arquos, et fazíãse hũa obra tã sotilment obrada et tã rrica que mays nõ podería, ca toda era d ' ouro et de pedras preçiosas, rricas et de grã prez. [+]
1370 CT 1/ 471 Et os que fezerõ esta obra erã de tã grã çiençia et de tã grande entendemento que laurarõ sobre esta bóueda hũa casa moyto alta, bẽ de vijnt pees. [+]
1370 CT 1/ 471 Et tomarõ o corpo d ' Éutor rreys et duques et condes et outros grandes senores, et metérõno en aquela casa que estaua sobre o tabernáculo, cõmo uos ey contado. [+]
1370 CT 1/ 471 Muyto fuj bom caualeyro a sobreguisa et de bom coraçõ, et nũca achamos caualeyro que tanto ualuese en armas et en grandeza et en tódaslas outras franquezas, ca el era moy brauo ao ẽemigo et moy mãso ao amigo. [+]
1370 CT 1/ 471 Sobre feyto desta sepultura nõ uos deterrey mays, mays nũca fuy ẽno mundo caualleyro que ouuese tã boa sopultura, nẽ que tã honrrado jouuesse, et nẽ ia mays nũca será. [+]
1370 CT 1/ 475 Et diso tal rrazõ: -Senores, jura faço aos dioses que por nihũa maneyra nõ sofrería mays, d ' aquí endeante, día nẽ ora, que Agamenõ seia meu prínçipe, nẽ aia señorío sobre mj̃, nẽ me praz de nihũ rrey auer poder sobre mj̃, senõ per mĩa uoontade. [+]
1370 CT 1/ 475 Et ia Deus nũca me perdõe se nũca uj tal marauilla: poerẽ sobre mj̃ señor et nõ mo dizerẽ ante se o quiría outorgar. [+]
1370 CT 1/ 475 Et des oiemays seia señor daqueles que o quiserõ, ca sobre mj̃ nõ auerá mayor poder nẽ se(n)ñorío do que ouuo sobre mj̃ seu padre. [+]
1370 CT 1/ 476 Et tãto sodes de entendudo que ben mereçedes d ' auer o señorío sobre nós, et uós nos deuiades a mandar et a correger. [+]
1370 CT 1/ 477 Senores, quantos agora aquí estades, os mayores et os meores, todos bem sabedes que eu nũca dem[a]ndey señorío sobre tãtos rreys et prínçipes et senores cõmo agora aquí sodes juntados, ca entendo que eu que o nõ ualía pera o demãdar. [+]
1370 CT 1/ 477 Et sobre esto tomemos cõsello, ca en esto meterey meu siso et meu auer et mĩa força. [+]
1370 CT 1/ 477 Et esto sería o meu prazer et o meu uiçoso goyo, ca eu nõ quero outro señorío nẽ outro poderío, senõ sobre os de Miçenas, que me tẽem por señor et terrã en toda mĩa uida. [+]
1370 CT 1/ 478 Poys que Agamenõ ouuo sua rrazõ acabada, tódoslos rreys et condes et duques et senores falauã sobre este feyto, cada hũ o que lle semellaua; mays Palomades fazía todo seu poder que a esleeçõ caese sobr ' el. [+]
1370 CT 1/ 480 Et auía y tri(i)jnta mill caualeyros de sobresinaes. [+]
1370 CT 1/ 480 Et Palomades uĩjna da outra parte ante suas gentes et, tã toste que o ueu, el rrey Príamos fujo ferir muy sanudament per sobre hũ escudo que tragía cuberto de prata, que fezo o pendóm seýr da outra parte, et dou cõ el do caualo en terra. [+]
1370 CT 1/ 483 Et sofrerom y muy grand afám sobre esta perfía, que tódoslos gregos erã tornados sobre estes tres mill, pero tãto endurarõ et sofrerõ o torneo que os outros forõ acolleytos aa çidade. [+]
1370 CT 1/ 483 Et cõmoquer que muytos bõos caualeyros d ' ánbaslas partes fezerõ muytas bõas caualarías en esta batalla, sobre todos el rrey Príamos fezo y mellores, ca el per suas mãos chagou et derribou et maltrouxo moytos bõos caualeyros et prendeu moytos outros. [+]
1370 CT 1/ 485 Et ben llo dauã a entender ẽno chãto et ẽno doo que por el fazíã, que era grand a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 485 Mays aa tornada, quando se del partirõ, forõ todos muy coytados et sobre todos Paris, que o senpre amara de coraçó et tomaua del muyta coyta et moy grã pesar. [+]
1370 CT 1/ 489 Et faço mao siso de nõ buscar algũ cõsello, ca todo õme que sobre sy sente algũ mal deuía a buscar siso et arte per u lle podese fogir et goreçer. [+]
1370 CT 1/ 489 Et eu, que sobre mj̃ senço grã mal, et cada día querrá cresçer, se pera elo nõ ouuer algũ cõsello, bẽ entendo et sey que morrerey a pouco tenpo. [+]
1370 CT 1/ 492 Et, sen falla, se Deus me fezer tãto bẽ et tãta merçee et contra mj̃ for tã piadoso que [me] ueia entregado de Políçena, o meu coraçõ auerá pera senpre alegría conprida, et terríame por rrico sobre quantos á en Greçia et onrrado sobre quantos rreys ẽno mũdo som. [+]
1370 CT 1/ 494 Mays tu uayte cõmo che eu digo et, entretãto, saberey a uoontade del rrey Príamo et de Paris sobre este pleito, et dizerche ey ay a rresposta que en eles achar, ca, se a eles prouuer, prazerá a mj̃. [+]
1370 CT 1/ 496 Como el rrey Príamos rrespõdeu á rreýna sobre este feyto [+]
1370 CT 1/ 496 Demais, fazerlle ey segurãça et juramento sobre a sancta lee, per que el seia mais seguro desto, sen nihũa dultança. [+]
1370 CT 1/ 499 Cõmo Achiles pensaua em fazer partyr os gregos de sobre Troya [+]
1370 CT 1/ 500 Mays dũa cousa me marauillo, por que aquí á tãtos bõos caualeyros de grã siso et de grand entendemento et nõ tomã cõsello sobre este feyto, et en outra maneyra nõ querẽ tomar outro camjno se este nõ. [+]
1370 CT 1/ 500 Ca ia aquí somos maltreytos et perdudos de moytos bõos rreys et duques preçados que ia sobre este feyto som mortos. [+]
1370 CT 1/ 502 Et uós sodes onrrado entre tódoslos onrrados, et preçado sobre tódoslos preçados. [+]
1370 CT 1/ 506 Et sobre esta perfía morrerõ y muytos bõos caualeyros d ' ánbaslas partes et per grã poder troyãos ouuerõ de leyxar o canpo et de mouer contra a çidade. [+]
1370 CT 1/ 506 Et rreçeberõ y grã perda a sobreguissa, pero alý tornauã moyto ameúde. [+]
1370 CT 1/ 522 Et ouueron sobre elo seu cõssello, et acordarõ de enviar a el a Nástor o Uello et a Vlixas et Diomedes, que era moy bon caualeyro et moy esforçado. [+]
1370 CT 1/ 522 Et Nástor era moy sisudo et moytas uezes fezera grandes messágẽes en moytos lugares sobre moy grandes feytos. [+]
1370 CT 1/ 522 Desý fórõsse assentar todos quatro sobre hũ tapete moy fremoso, que ouuera de terra de Andalozía, et enviarõ a tódoslos outros, et ficarõ todos quatro soos ẽna tẽda. [+]
1370 CT 1/ 522 Achiles, vosso amjgo Agamenõ, que uos moy de coraçõ ama, nos enviou aquí a uós, que uos rrogemos de sua parte sobre feyto desta guerra. [+]
1370 CT 1/ 522 Et eu sobre esto nõ uos farey longa rrazõ, ca tã ben o ssabedes cõmo nós ou mellor. [+]
1370 CT 1/ 522 Et aquel que quer gardar seu prez, mester lle he que aja bon siso et grãde entẽdemento, ca ẽno mũdo nõ ha tã grã coyta cõmo do que ha bon prez et del deçẽde, mayorment que son aquí ajuntados de tódaslas partes do mũdo, et por ende será o posfaço mays grãde sobre este feyto, ca se (a) home fosse en lugar onde tãtos posfaçar nõ podessen aýnda o yría passando. [+]
1370 CT 1/ 522 Por ende, nõ teñades este feyto en pouco, nẽ o leixedes en olujdo, et prázauos de nos ajudardes; ca, se nõ fordes aa batalla, todo uosso prez auedes perdido, et tẽeruos an d ' aquí adeãt por rretrahudo et por mj̃gado, et os braados das gentes serã todos sobre uós, en gisa que será grã uergõça et grã mal. [+]
1370 CT 1/ 522 Et poys acó vẽemos sobre este feyto, outorgádeo, et querede aquesto, et mãtẽede aquelo per que sodes tã onrrado et tã preçado et tã benquisto. [+]
1370 CT 1/ 539 Que ssobre estas trégoas rrazoarõ moyto et de moytas gisas, mays pero ẽna çima nõ ssey cõmo, nẽ per qual maneyra, foy outorgada a trégoa de ánbalas partes por seys meses entregos, et gradárõna moy ben. [+]
1370 CT 1/ 542 Mays Achiles nõ sse pagaua de cousa que sobre este feyto lle dissessen et, cõmoquer que o moyto rrogassen, et per moytas gisas, que os ajudasse ẽna grã coyta en que os uij́a et lles nõ tardasse tãto, nũca cõ el poderõ acabar que os ajudasse, nẽ quisesse por elles tomar armas, nẽ seýr aa batalla, ante lles disso assý: - [+]
1370 CT 1/ 544 Estonçe mãdou chamar Achiles todos seus caualeyros, et fézoos moy ben armar, et mãdou a todos uestir sobresynaes de púrpuras uermellos por sse coñosçerẽ por ende mellor. [+]
1370 CT 1/ 544 Et nõ mj̃ge por uós, et puñade cõmo uos teñades de cõssún, ca ben uos podedes coñosçer per estes sobresynaes que leuades. [+]
1370 CT 1/ 544 Et os caualeyros leuauã todos elmos uerdes et escudos de hũas armas, et ýan sobre moy bõos caualos de Arabia, que erã moy corredores et moy lygeyros. [+]
1370 CT 1/ 548 Et, sen falla, eu fora agora morta, se nõ fora por tj, ca tu me mãtẽes sobre terra, et tu es mj̃a uida et mj̃a mãteẽça. [+]
1370 CT 1/ 567 Mais sobre todos el rrey Príamo fazía tã grã doo que ben diría quen o uise que pouco sería a sua uida, ca el nõ falaua a njhũ, nẽ cataua por cousa que lle disesen, nẽ metía mentes por cousa que oýse. [+]
1370 CT 1/ 567 Ca nũca ẽno mũdo fuj moller que sobre si uise tã maauentura que cõ suas maos nõ se matase. [+]
1370 CT 1/ 577 Mais Paris dou tornada sobre el et cortoulle o braço, et chagouo muy mal ẽno rrostro. [+]
1370 CT 1/ 582 Desí leu[ã]tarõ a ymagẽ, et posérõna en çima daquela grande obra que fezerõ, cõmo uos ey contado, sobre hũa sela moy preçiosa dũ topaz muy claro, en guisa que a vij́ã dentro en Troya. [+]
1370 CT 1/ 586 Et logo en outro día, de grã manãa, os gregos seýrõ de suas tendas, orgullosos et sanudos a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 586 Mais alí forõ quebrantadas moytas lanças de grã preço et moytos sobresinaes. [+]
1370 CT 1/ 586 Et da outra parte chegou Polidamas por acorrer a Filomenis, et tãto que o ueu, [Monesteus] enbraçou o escudo, et tomou a lança a sobremão, et tã brauament o ferío que lle rronpeu a loriga, et falsoulle o canbax. [+]
1370 CT 1/ 590 Quando aquisto uirõ os de Troya, tomarõ a Paris, et posérõno sobre hũ escudo, et leuárõno aa çidade. [+]
1370 CT 1/ 591 Et diz o conto que, desque a çidade fuj çercada, nũca sobre caualeyro fuj feyto tã grã doo, pero que muytos forõ y mortos. [+]
1370 CT 1/ 591 Eu te rrogo cõmo amiga que me nõ leyxes mays viuer sobre terra et fazerme ás en esto grã bem et grã piadade. [+]
1370 CT 1/ 591 ¡Ay, Deus, que maauentura uẽo ao mũdo quando eu naçí sobre terra! [+]
1370 CT 1/ 591 Et ben sey que por mj̃ nũca se fará bõa oraçõ, mays moytas maldições serã tornadas sobre mj̃ dos que son naçidos et an por naçer. [+]
1370 CT 1/ 591 Os dioses outrosí fazẽ sen rrazõ, ca nõ deuíã a consentir nẽ sofrer que sobre terra uiuese a cousa por que tãto mal auẽo. [+]
1370 CT 1/ 594 Et sobre aqueles leões mãdou poer o moymento. [+]
1370 CT 1/ 594 Et nihũ ome nõ uos podería contar o doo que aquel día fezerõ troyãos et sobre todos Elẽna, ca ela fezo tãto aquel día por que tódoslos troyaos a amarõ et a honrrarõ ende mais. [+]
1370 CT 1/ 605 Et saýrõ aquela ora Polidames en acorro destes que seýrõ primeyrament, sobre bõos caualos ligeyros et corredores, et moyto agudos et corredores, et cõ grã sabor d ' acorrer a Filomenis, et forõ ferir ẽnos gregos et coytáuãnos fortement. [+]
1370 CT 1/ 605 Mais a porta estaua bem sarrada et por ende, mao seu grado, lles cõuẽo de tornar et poer mao sobre si. [+]
1370 CT 1/ 605 Et elas erã tã lidadores et ardidas a sobreguisa et muy de[se]iosas de fazer caualarías por que gãanasẽ preço et honrra. [+]
1370 CT 1/ 613 Et a uolta et as uozes erã tã grandes que mayores nõ podíã seer, ca os de Palfegona cobrarõ seis ou sete uezes sobre seu señor; mays pero nõno liurarõ, nẽ o fezerõ afora per que podese caualgar en seu caualo, ca o mayor poder et a mayor força dos gregos era en aquel lugar. [+]
1370 CT 1/ 613 Et cõ ela uĩjnã mill donzelas moy ben armadas et fortes [et] auiuadas et sobre bõos caualos corredores et ligeyros. [+]
1370 CT 1/ 613 Mais sobre todo a rreýna fazía marauillas, et tĩjna en muy pouco os gregos, et tallaua cabeças et braços et costados. [+]
1370 CT 1/ 613 Et sabe tu que nõ á ẽno mũdo gente que eu tãto desame cõmo a gregos, et sobre todos a ti desamo, porque teu padre Achiles matou a Éutor, que era muy bõo caualeyro et de muy bõo coraçõ, et que se mellor cõbatía de quantos ẽno mũdo son, et era tal que uençía a todos de preço et de franqueza. [+]
1370 CT 1/ 613 Et desí tomouo perlo auantal da gorgeyra porlo leuar preso, mais nõ podo, ca toda a batalla et as azes tornarõ sobre eles anbos, et por esto se parteu. [+]
1370 CT 1/ 625 Et sobre esto nõ fezerõ moy longo prazo, mays logo, sen mais tardar, forõ a el rrey Príamo et fezérõlle chamar a conçello tódoslos da çidade. [+]
1370 CT 1/ 626 Et bẽ sabedes uós que, sobre tódaslas cousas do mũdo, senpre quisemos et queremos uosa honrra et uosa prol. [+]
1370 CT 1/ 626 Et os gregos am sobre uós grã força et grã poder, ca eýnda ẽna hoste son sesaenta rreys, que nõ á y tal que uos nõ desame mortalment et que se nõ sinta muyto da perda que rreçebeu. [+]
1370 CT 1/ 628 Et uós sabedes ben que todo quanto eu fige que todo fuj per cõsello de Antenor, que alí sé, quando o enuiey demãdar a Ansíona, mĩa yrmãa, ca el me djso, quando se tornou et a nõ trouxo, que os gregos quiríã vĩjnr sobre mj̃ por me desherdar et destroýr meu rreyno. [+]
1370 CT 1/ 630 Et por ende, meu fillo, cõtigo quero falar sobre este feyto, ca ẽno mũdo nõ ey mellor amigo, nẽ tã bõo. [+]
1370 CT 1/ 632 Cõmo el rrey Príamo envjou Antenor aa hoste sobre que pleytysía queríam del [+]
1370 CT 1/ 633 Et todos aqueles a que eu chegey cõ este mãdado achey brauos et esquiuos a sobreguisa, et nõ ma quisestes dar, eýnda que uos el rrey quitaua quanto mal de uós auía rreçebudo. [+]
1370 CT 1/ 635 A Antenor outrosí prometerõ et jurarõ sobre sua lee que todo seu auer et todas suas cousas et de todos aqueles que cõ el touerẽ, que lles seiã ben guardadas, que nada ende nõ tangesen. [+]
1370 CT 1/ 637 Et gram dereyto et grã rrazõ he de eles auerẽ dereyto et seerẽ enxaltados sobre nós, et nós quebrantados et destruídos. [+]
1370 CT 1/ 637 Ca en todo el nõ acharíã hũ ome triste, nẽ coytado, nẽ despagado de si, nẽ coydador, nẽ brusco, nẽ sen prazer, ante uiuíã todos en prazer et en grã brío, et rricos et uiçosos a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 637 Et, demais, os tẽplos a sobreguisa son rricos et auondados et carregados d ' adubos preçiosos et de grã ualor. [+]
1370 CT 1/ 643 Porlos dioses, don Antenor, amerçeádeuos de mj̃, ca en grã pauor sõo a sobreguisa, et rrogade por mj̃ aos prínçipes et aos senores gregos et aos mayores que son ẽna hoste. - [+]
1370 CT 1/ 645 Et eýnda nõ seendo o tenplo acabado, hũ día auẽo así que hũ sinal fuj enviado do çeo, marauillosa et preçiosa et muy preçada a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 649 Entonçe chamou a rreýna a sua filla Casandra, que a sobreguisa era entenduda et sabía muyto das poridades dos dioses. [+]
1370 CT 1/ 653 Et porque a sopultura era tã rrica et noble a sobreguisa, a estoria nõ fala dela, nẽ eu nõ me traballaría de uos dizer nada delo. [+]
1370 CT 1/ 655 Os gregos, sem mais tardar, tomarõ logo a ymagẽ do caualo que Epíus fezera, et posérõna sobre hũas rrodas fortes et duras et grandes que fezerã pera elo, et atarõ y o caualo per grand arte et per grã soteleza. [+]
1370 CT 1/ 657 Cõmo os gregos sse partirõ de ssobre Troya [+]
1370 CT 1/ 660 ¡Traedor sobre tódoslos traedores! [+]
1370 CT 1/ 663 Et ouuerõ sobre esto grã contenda et grã juýzo, que durou terçer día. [+]
1370 CT 1/ 664 Os gregos ouuerõ seu cõsello sobre aquisto et falarõ muyto sobr ' elo, pero en çima a todos prouuo da sua quitaçõ. [+]
1370 CT 1/ 664 Et sobre esto outrosí falarõ muyto et nõ se acordarõ de a quitar, mais tãto andou Agamenõ depois rrogando que lle perdoarõ et a leyxarõ quita. [+]
1370 CT 1/ 666 Ca senpre o mũdo mays ualuera, se dela ficarã fillos, ca [a] sobreguisa forã bõos entre os outros, et ouuerã grã melloría de paresçer sobre quantos visem. [+]
1370 CT 1/ 667 Sabede que a donzela, ensinada et bela sobre tódaslas outras, et d ' alto linagẽ, et que nũca mal mereçera, fuj degolada sóbrela sepultura d ' Achiles perlas mãos de Perius Nectóllamos, et ueéndoa toda a gente et a rreýna, sua madre. [+]
1370 CT 1/ 671 Et el rrey Ayas se asanou moyto, et cõmeçou a dizer desdenos cõ muy grãd hurgullo, et dizer moytas rrazões sobre esto. [+]
1370 CT 1/ 672 Mays de tãto seede çerto: que nõ pode seer por nihũa maneyra que uós asý aiades o Paladióm en paz, mentre a mj̃ durar a uida et me ficar a força et o poder que ey, n[ẽ] auerey amigo nẽ parent nẽ uasalo que sobre esto nõ faça todo seu poder. [+]
1370 CT 1/ 672 Senores, este pleito nõ me sería tã esquiuo nẽ tã grande se fose uiuo Achiles, que era ardido et ualent et hurgulloso et honrrado et preçado sobre tódoslos outros; ca, se o a el desen, nũca me eu queixaría nẽno contradiría, et fora seu quito et en paz; ca bem sabẽ todos que per el et perla sua ajuda somos oie en este día uençedores et cõqueredores de Troya, et per el cõmeçamos et acabamos este pleito, et por el mouemos esta guerra et cometemos esta rrazõ, et per el fomos çertos da rresposta del dios de Apolo en el Delfón, et per el uençemos as batallas, ca el matou a Éctor, que era muy forte et brauo et ardido caualeyro, et el matou a Troilo, sey yrmão, que era muyto ardido et moy ualente ademays, et per el et per seu esforço fuj morto el rrey Télafus. [+]
1370 CT 1/ 672 Que tãto durou esta perfía que os gregos diserõ a Agamenõ que lle tolleríã o prinçipado que auí[a] sobre eles se nõ dese a Escomonẽ a seu padre, el rrey Crises, et agora escollese qual se pagase. [+]
1370 CT 1/ 678 Et toda aquela noyte nõ quedarõ desto, et nõ fazíã sen guisa, que Ayas Talamõ os desamaua, et era fortement dultadoyro, et era esforçado et ardido et ualent sobre quantos ẽno mũdo forõ. [+]
1370 CT 1/ 679 Et todos andauã falando et rretraendo hũus a outros sobre este feyto tã mao et tã feo. [+]
1370 CT 1/ 684 Os gregos falarõ muyto sobre este pleito, ante que lles outorgado fose, mays pero ena çima outorgárõllelo. [+]
1370 CT 1/ 685 Et aqueles que ficar quiserẽ, nõ poderã auer rrey nẽ señor do linagẽ del rrey Dárdanus que façã sobre si rreynar. [+]
1370 CT 1/ 687 Et por ende sobre esto nõ ouuo y mais. [+]
1370 CT 1/ 687 Et alí forõ presos et rroubados, et muytos deles mortos et malchagados, et caerõ en moyto mal, et rreçeberõ muyto dãno, et forõ en grandes pesares et en grandes coytas a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 689 Et alí se lles canbeou o tenpo, et cõmeçou hũa tenpestade tã forte que nõ fuy tal que nõ sofrese tã gram coyta et tam grand afám que lle fuy par de morte, ca despois que anoyteçeu tornou outrosí escuro speso a sobreguisa, et nõ fazía luar nẽ lume, pouco nẽ mais. [+]
1370 CT 1/ 689 A chuuia era tã grand et tã espesa que caýa sobre eles, que semellaua que cõ cántaros a deytauã. [+]
1370 CT 1/ 692 Sabed[e] que todos falauã sobre este feyto, et marauilláuãse ende muyto, et dizíã muytas rrazões. [+]
1370 CT 1/ 692 Et outorgou que o enforcasẽ se o uençese aquel que se cõbatese cõ el sobre este pleito. [+]
1370 CT 1/ 698 Et dísolle aquela meesma rrazõ, que Agamenõ lle quiría muy grã mal et que a ameaçaua, que nõ auía cousa por que lle goresçer podese, ca el muy ben sabía, et todos llo auí[ã] enuiado dizer per cartas, a uida que ela fezera mentre que el jouuera sobre Troya. [+]
1370 CT 1/ 699 Et este fuy morto na primeyra batalla que os gregos ouuerõ, quando forõ sobre Troya. [+]
1370 CT 1/ 699 Et en aquela sazõ que ý[ã] pera alá, chegando ao rreyno de Mesa, quiserõ y tomar viandas, mays el rrey Télafus llo defendeu muyto et muy bem, quanto el mays podo, et doulles batalla a sobreguisa dura et esquiua, que lles durou terçer día. [+]
1370 CT 1/ 699 Et diz o conto que, se tãto viuera que fora sobre Troya, (et) ferament fora y sua lança muy dultada, ca poucos ouuera y mellores caualeyros nẽ de mayor ualor ca el. [+]
1370 CT 1/ 703 Destruyamos aquel linagẽ traedor, que nõ fique sobre terra, ca desque ome naçeu, nũca ueu tã estraya treyçóm, nẽ hurgullo tã sen rrazõ, nẽ oýo del falar, qual contra nós am feyto. [+]
1370 CT 1/ 704 Et quando esto for (for) sabudo perlo mũdo, uerrá outra gent estraya que a pobrará et nõ ficará y nihũ de seu linagẽ; ca, despois que nos uirẽ partidos d ' ende et sentirẽ a terra sen gent, uerrã sobre nós, et cõquerernos am todos, et guardarã a terra pera sy, et prouarla am de sy mijsmos, ca nós nõ podemos senpre estar guisados. [+]
1370 CT 1/ 706 Et a sobreguisa auía grã despeyto do que lle fezera. [+]
1370 CT 1/ 709 Et contou cõmo el rrey Téuçer era deytado et deserdado do rreyno, et cõmo pobrara a Chipre, hũa çidade fremosa et preçada a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 710 Et tãto andou sobre esto ata que se ajuntarõ en Atenas tódoslos prínçipes et señores de Greçia, por catar ende este pleito et que deuíã a julgar de dereyto sobre aquelo que Orestes fezera. [+]
1370 CT 1/ 711 Esta Ermíona naçera ante dous ãnos que Elena fose rroubada, et era fremosa et ensinada a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 713 -Poliçemis auía hũa sua yrmãa, fremosa et de bõ tallo et cortesa a sobreguisa, et auía nome Antígona. [+]
1370 CT 1/ 714 Et erã fremosas et rricas et poderosas a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 718 Et erã rroubadores et malfeytores a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 719 Estando Vlyxas cõ el rrey Alçeóm , aprendeu nouas de sua terra, estrayas et grandes a sobreguisa, ca lle diserõ que mays de tri(i)jnta caualeyros, rricos et de grã lugar et poderosos, forõ ajuntados por casar cõ sua moller Pelónape, et grã tenpo auí[a] que y erã. [+]
1370 CT 1/ 719 Mais ela por nihũa maneyra nõ quiso cõsentir, mais senpre teuo lealdade et uerdade a seu marido, desque fuy sobre Troya. [+]
1370 CT 1/ 720 Et Telámacus [c]ontou a Vlixas todo o feyto cõmo se fazía et cõmo era, et dísolle per nome quaes erã y et quanto auíã feyto sobre esta rrazõ. [+]
1370 CT 1/ 731 Et cõ grã coyta que auía, metíose sobre mar, cõ grandes cõpañas, porlo yr buscar, et tãto singlarõ, a rremos et a treu, ata que chegarõ alý hu el iazía soterrado. [+]
1370 CT 1/ 731 Et porque el rrey Menõ era muy preçado et muy rrico et muy ualente, por guisado touerõ que ouuese sepultura rrica et fremosa sobre tódaslas outras. [+]
1370 CT 1/ 735 Et este fuy despois muy brauo caualeyro et muy preçado entre eles, et fuy sesudo et fremoso a sobreguisa, et fuy auenturado et ualent, et cõmeteu grandes cousas ademays. [+]
1370 CT 1/ 737 Quando a asý uj, fiquei muyto espantado, et marauilleyme moyto donde ue[e]ra as[ý] a sobreuent(ur)a en tã pequena sazõ. [+]
1370 CT 1/ 738 Tódoslos sabedores do rreyno diserõ entonçe que aquel soño mostraua grãde yra et grã doo et grã desonrra et deytamento do rreyno, et que sobre tódaslas cousas guardase bẽ seu corpo de seu fillo, ca cõ este o ameaçaua o soño que soñara. [+]
1370 CT 1/ 738 Et sobre este ffeyto falauã muyto tódaslas gentes. [+]
1370 CT 1/ 742 Et fezérõlle hũa sopultura rrica et noble a sobreguisa. [+]
1370 CT 1/ 745 Et os sobreditos onde el uẽ, seiã h[e]rdeyros ẽno rreyno de Deus, amén. [+]
1375 QP 26/ 116 E demais este en cujo nome he feyta a venda guardar os pleitos (ou) posturas que posso sobre ela (e) las posturas, que puso sobre ella aquel que la fizo en su nome; (que) pues que (el) otorgó la (compra), que la aya por firme. [+]
1375 QP 26/ 116 Agena cosa vendiendo vn ome a otro, e dandole luego la possession della; si despues que la ouiesse assi vendida, ganasse el vendedor el señorio de aquella cosa, como si le establesciesse por su heredero aquel cuya era, o gela diesse de otra guisa; si por razon que ouiesse (ya) ganado el (señor) de la cosa, la vendiesse despues a otro, e el postrimero comprador mouiesse pleyto sobre ella al primero; dezimos que este primero ha mayor derecho en ella, porque ouo la possession primeramente, maguer el postrimero razonasse, que auia mayor derecho en ella, porque quando al otro (la vendio), non auia el señorio el vendedor, e auialo ya ganado, quando la vendio a el. [+]
1375 QP 26/ 116 Allea cousa vendendo huu ome a outro............ .................dela se despois que a ouuese asi venduda gaanase o vendedor o (senorio) de aquela cousa como se o estabeleçese por seu hereo aquel... era ou lla dese doutra guisa se por Razon que a ouuese gaanada o senorio da cousa a vendese despois a outro e o postremeiro conprador mouese preito sobre ela ao primeiro dizemus que este primeiro ha maor dereito en........ .......................... rrazoase que avia maor dereito en ela porque quando ao outro (vendeu) non avia o senorio o vendedor..... gaanado quando a vendeu a el mays se (huu) home vendese a outro algua cousa que non fose sua e aquela cousa meesma vendese despois ao senor dela (ou) a outro este postromeiro conprador que a conprou (do senor) ha mayor dereito ena (cousa). (e) ese a deue auer auer. [+]
1375 QP 26/ 116 Encubertamente e con engano vendendo alguo home suas cousas que era peiteyro del Rey ou deuedor por lle fazer perder seus (pleitos) ou suas rrendas ou (outro) deuedo que lle ouuese(n) a dar a uenda que asy (fose) feyta en todas guisas e se o conprador (sabia) este engano e fezo a conpra a sabendas he tiudo de peitar a el de pechar al Rey de lo suyo, tanto como aquello por que auia comprado atales cosas como sobredichas son. [+]
1375 QP 26/ 116 Pero si este sieruo sobredicho tenia tal lugar en vida de su señor, que acostumbraua algunas cosas (a) vender por el; como quier que el heredero pueda desfazer la vendida, por la razon Rey do seu (outro) tanto como aquelo porque auia conprado ataes cousas como sobre ditas som LEE LX como se pode desfazer a venda que (faz) o seruo (dos) bees do sennor. [+]
1375 QP 26/ 116 E esto he porque non era sabedor que era estabelesçido por hereo. ca se o soubese non consentiria (a)quela venda (que) fose feyta. pero se este seruo sobre dito .......nna lugar en vida de seu sennor ..............tumaua alguas cousas vender por elle como quer que o hereo possa desfazer a venda porla rrazon de suso dita con todo sobredicha, con todo eso, tenudo es de emendar al comprador los daños, e los menoscabos, quel vinieron por razon de aquella compra, de los bienes que el sieruo (traya) en pegujar si los ouiere. [+]
1375 QP 26/ 116 Fueras ende, si la vendida fuesse fecha por menos de la meytad del derecho precio, segun es sobredicho en las leyes deste Titulo; o si pudiere prouar, que la vendida fue fecha por engaño que le fizo el comprador a sabiendas, non seyendo el vendedor sabidor de quanto valia la cosa, nin auiendo nunca visto (la), assi como de suso diximos. [+]
1375 QP 26/ 116 Casa, o torre, que deue seruidumbre a otro, o que fuesse tributaria vendiendo vn ome a otro, callando el vendedor, LEE LXII (como se non pode desfazer a venda que he feita dereitamente macar disese que a fezera com coita de fame ou de peito que avia a dar) Desatar querendo alguo (ome) a venda que ouuese feita de seu grado dizendo que a vendera (por) gran coyta en que estaba de fame ou por moytos peitos que avia a dar por rrazon daquela cousa que vendeu ou por outra (rrazon) semellante destas. dizemos que esto non (lle) abonda para desfazer a benda. outrosy dizemos que se......quiser desfazer venda dizendo que a fezera por menos do que ualia (por que non era sabedor quando a vendeu que tanto valia que) por tal Razon nonna pode desfazer saluo ende se a venda fose feita por menos da meta do dereito preço segundo he sobre dito ennas lees deste titolo ou se poder prouar que a venda foy feyta por engano que lle fezo o conprador a sabendas non seendo o vendedor sabidor do......a cousa nenna avendo nunca vista ....de suso disemus LEY LXIII (como se pode desfazer a venda se o vendedor encobre a cenço ou a maldade que avia nas cousas que vendeu). [+]
1375 QP 26/ 116 Quiero cambiar tal mi (casa) con vos; e la otra parte (dixesse) simplemente quel plazia, sinotro prometimiento, assi como sobredicho es: entonce, bien se podria de tornarlle tanta parte do preço quanto ........ .......dade que val menos por.................... ........................ [+]
1375 QP 26/ 116 T.o VI LEY III (que) força ha o canbeo Tal força ha o canbeo que he feito por parauoas e (por) prometemento de o conprir que se despois algua das partes se quisese Repender (Rependir?) (e) a outra o (quisese conprir) e auer por firme pode pedir ao juiz que mande a outra parte que cunpra o canbeo ou que lle peyte os danos e os menoscabos que lle veeron por que (lle) non quer (canbear.) e (a) estes (canbeos) ataes chaman en latin inter esse. mais se o canbeo (fose) feito tan solamente por parauoas dizendo asi (algua) das............quero canbear tal (cousa) mina ....... ......e a outra parte (dis) sinplesmente.............. ....... outro prometemento asy como sobre dito he enton arrepentir qualquier de las partes, e non seria tenudo de complir el cambio que desta manera fuesse fecho. [+]
1375 QP 26/ 116 Mas si el sieruo (passasse) assi como sobredicho es, non dando portadgo del, e non lo aforasse; entonce, si los portadgueros lo sopieren, e demandaren el sieruo, deuelo perder. [+]
1375 QP 26/ 116 Otrosi dezimos, que si los portadgueros fueren negligentes, en non demandar por cinco años las penas, e los derechos sobredichos, a los que tales yerros ouiessen fecho, (que dende) en adelante non lo podrian demandar a ellos, nin a sus herederos. [+]
1375 QP 26/ 116 E esto por Razon do afranqamento (que lle fezo) mais se o seruo (pagase) asi como sobre dito he non dando portagen .......non o.....souberen e demandaren....... deueo perder. outrosi dizemus que pasando alguo home algua besta ou outra cousa viua de que non de(n) portagen se ante que lle demandaren os portageiros se morre ou se perde aquela cousa que asi passa que non he tiudo o que a pasou de dar a estimaçon dela. outrosi dizemus que se os portageiros foren ...........en .... ........mandar por cinco anos as penas e os dereitos sobre ditos os que taes erros ouuesen feito (de si) ende ante non os poderian demandar a eles nen a seus hereos. [+]
1380 CPc 26/ 109 E como quier que (pueda) fazer todas estas cosas sobredichas, con todo esso (non) non (puede) judgar a ninguno a pena de muerte, nin a perdimiento de miembro, ................ [+]
1380 CPc 26/ 109 E como quer que (posan) fazer estas cousas sobreõditas con todo eso non (poden) julgar nehun a pena de morte nen a perdimento de nenbro.................... [+]
1390 MS [I, 1]/ 1 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO En dia de Pascoa, seendo a cabeça de Santiago Alfeu en sua cousela sobre lo altar de Santiago, vn rromeu alamã cõ outros de sua cõpana tomou hũa grã presa de dineiros de prata et ofereçeos sobre la cousela da cabeça de Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 4 Et eu seẽdo asi vyn visiuelmente Santiago que me desasuxou o laço da gargãta et fezme o corpo estar com̃o se estouese sobre hũa escaada. [+]
1390 MS [I, 1]/ 4 Et asi cõtou aly o rromeu que fora liure do laço da morte por lo apostolo Santiago; et en sinal d ' aquel miragre leixou ali sobre lo altar a pertega que tragia de que fora enforcado. [+]
1390 MS [I, 1]/ 9 Et a coixa cõ sua perna que ante era sequa tornou en sua força, et sen ajuda de nĩhũu andey sobre los pees çopegando hũu pouquo et foyme para o lugar de rreligiõ hu queria estar, et oyn y estando as oras de Santiago; et pois que as oyn por la grraça de Deus torneyme para mĩa casa saão et saluo com̃o ante. [+]
1390 MS [I, 1]/ 12 Hũu home boo clerigo de santa vida que avia nome Mẽẽdo, et hũa boa moller amiga de Deus, que avia nome Ega, diserõ que virã arder de noyte sobre lo seu moymẽto candeas por vertude et que as quiserã tomar et nõ poderã; et algũus d ' aquel lugar nõno queriã creer. [+]
1390 MS [I, 1]/ 19 A cabo de pouquos dias, et seẽdo nos os apostolos de Ihesucristo, que he Deus et fillo de Deus, asi vẽo sobre nos de çima do çeo spiritu asy com̃o de luz et asi ençẽ[ç]ou a cada hũu de nos, que d ' ali endeante soubemos falar toda las lingoajẽes et dizer as grãdes cousas que forã feictas por Nostro Señor Ihesucristo fillo de Deus viuo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 31 Conta Josepho que por la morte d ' este Santiago foy destroyda a çidade de Iherusalem et [o] senorio dos judios, et nõ tã solamente por la morte de Santiago, mais por la morte de Ihesucristo, segũdo que el diso andando en este mũdo, que diso asi: -" Non rrelinquitur [in te] lapis super lapiden eo quod non connouiste tempus visitaçionis tue " que quer dizer: "ainda verra tenpo que nõ ficara en ti pedra sobre pedra porque nõ conosçiche o tẽpo de teu Saluador. [+]
1390 MS [I, 1]/ 31 Diz Josep que en aquel tẽpo paresçeu sobre la çidade de Iherusalem hũa estrela moi clara em maneira de espada moyto espantosa, que lançaua de si rrayos que arrdiã com̃o fogo, et durou por hũu ãno. [+]
1390 MS [I, 1]/ 31 En hũa sua festa [de] Pascoa, peça da noyte por andar, vẽo sobre lo tẽplo atã grã claridade, et sobre lo altar de Iherusalem, que coydarõ todos que era dia claro. [+]
1390 MS [I, 1]/ 31 "Vos de ouriente et vos d ' ouçidente et voz de quatro ventos, voz de sobre Iherusalem et sobre lo tẽple, vos sobre os esposos et esposas, et vos sobre todo o poboo". [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Et entõ Vespasiano leixou Tito, seu fillo, sobre Iherusalem et foise a Rroma; et entõ Tito, cõ grã prazer de que fezerã seu padre enperador, ouve tã grãde alegria que lle vẽo a door de fryura aos nerueos et tornou paralitiquo et tolleoselle hũa perna. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Et a cabo de dous ãnos que Tito jouvo sobre Iherusalem, ontre todo los outros maes de que se [o]s de dentro mais agraueauã, aviã tã grã fame, que os padres et as madres comiã os fillos, et os fillos eles, et os maridos as molleres, et as molleres os maridos, en gisa que aas mãos et aos dentes se esguiçauã todos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Et os mãçebos que er[ã] mais arrizados cayã cõ fame asi com̃o omayas m[õ]rtas por hu andauã et moytas vezes em soterra[n]do os mortos, os que os soterrauã morriã logo y sobre eles. [+]
1390 MS [I, 1]/ 34 Et despois ẽno ãno segũdo que Vespasiano foy enperador, tomou Tito Jherusalem et destroyoa toda a vila et o tẽple por lo fondamẽto, et tomou todo los judeus que y achou, et dou sentẽça sobre eles cõ acordo de sua jente et diso asi: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 47 Et conta ẽnas Estorias Escolastiquas que er[ã] ainda emigos por outra rrazõ; hũu home que se fazia fillo de Deus, enganara moyta jente de terra de Galilea et leuoos cõsigo a hũu lugar hu lles disera que soberia aos çeos, et Pilatus foy sobre el et matoo cõ todos aqueles que por el criã porque ouve medo que com̃o enganara aqueles que asi fezese a todo los outros judeus; et por esto lle queria mal Erodes, porque aqueles que el matou erã de Galilea, que era seu senorio. [+]
1390 MS [I, 1]/ 47 Et aaçima, por la grraça de Deus ou por algũu cristião en que Deus avia parte, que llo fez entẽder ao enperador, et mãdoo espir d ' aquela saya; et pois que lla tirarõ o enperador tornouse en sua saña et marauillouse porque lle diserã que aquela uertude que Pilatus antes avia, era por aquela saya que fora de Ihesucristo; et mãdoo meter en carçere ata que ouvese cõsello cõ seus prinçipes sobre la morte que lle daria; et despois dou sentẽça cõtra el por que o matasen de morte moy desonrrada; et Pilatus quando o soubo, chãtou por si hũu coytelo et matouse; et asi fiinçeu sua morte. [+]
1390 MS [I, 1]/ 59 Et desque chegares a España, yredes por hũa çidade que he chamada Burgos, et entrãdo en ela tãgerse an todo los sinos sen aiuda de omẽ; et vos cõ medo leixaredes a rrua por que entrardes et esconderuos edes en casa de hũu home; et y seera moy grã cõtenda ontre ti et tous cõpaneiros sobre la cabeça, porque o chantres querraa leuar para Braagã, et tu para a igleia de Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et hũa ora catando el cõtra o çeo, vio hũu camino d ' estrelas que se começaua sobre lo mar de Frisa et ya por ontre Alamana et Ytalia et por ontre França et Aquita[n]ia et ya dereytamente por meogo da Gascona et por Nauara et por Espana, et ya ferir en Galiza en aquel lugar onde o corpo de Santiago jazia ascondudo; et Calrros veendo esto moytas noytes, coydou en sua voõtade que poderia seer; et jazendo de noyte, en esto coydando, apareçeulle hũu caualeiro en vison tã fremoso que nõ poderia mais, et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Eu soo o apostolo Santiago, criado de Ihesucristo et fillo de Zebedeu, et yrmaão [de] Sam Johã Auãgelista, o que Nostro Señor por la sua misericordia escolleu sobre lo mar de Galilea para enviar preegar a sua creẽça aos poboos, et o que Erodes mãdou degolar en Iherusalem, cujo corpo agora jaz ascondidamente en Galiza que agora he metuda en poder de mouros a desseruiço de Deus; et marauillome moyto, tu que tãtas terras et tãtas vilas liuraste do poder dos mouros, por que nõ liuraste a mina, porque che faço a saber, que asi com̃o te Deus fezo mais poderoso ca todo los outros rrex da terra, que asi te escolle para liurares a mĩa terra et o meu camino do poder dos mouros; et para darche por ende coroa de gloria perdurauele; et o camino que tu viste ẽno çeo das estrelas, sabe que che demostra que tu deues a yr cõ moy grã poder et liurar o meu camino et a mĩa terra, et a visitar et entrar aquel lugar que he en Galiza onde jaz o meu corpo; et despois que esto for feicto de toda las terras de cristiãos que ha de mar a mar, yrã alo en rromaria, et averã y de Deus perdom de seus peccados et daranlle y loores por las boas cousas et marauillas que fez et faz. [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 A primeira çidade que çercou Calrros foy Panpelona, et jouve sobre ela tres meses et nõ na podo tomar porque era moy forte et moy bẽ çercada de muros; et desque vio que a nõ podia tomar, fez sua oraçõ a Deus en esta gisa, et diso: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 70 Et jazẽdo sobre ela porque a nõ podo tomar, rrogou a Santiago que lle gaanase graça de Deus por que a podese aver, et feicta a oraçõ, caerõ todo los muros da vila. [+]
1390 MS [I, 1]/ 81 Et aquel ydalo esta ẽna rribeira do mar en vn penedo antigo, sobre la terra, moy bẽ laurado de hũa obra moy nobre, aa mourisca; et en fondo he moyto ancho et cadrado et ançima estreyto et he tã alto quanto pode voar hũu coruo; et sobre el esta en pee feicta hũa imageẽ de metal en gisa d ' ome, et tẽ o rrostro cõtra o medeo dia, et ẽna mão destra tẽ hũa moy grãde chaue que lle caera, segundo dizẽ os mouros, quando naçer en França hũu rrei que metera toda Espana a creença de Deus. [+]
1390 MS [I, 1]/ 86 Et por lo juyzo de Deus, que sol viinr sobre los que fazẽ maas cousas, a cabo de triinta dias veo a caualeiro de noyte en sonos a aquel seu parente, et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 92 Et desi foyse a França et ajuntou cõsigo moyta jente et volueu a vila d ' Agem et çercoa et jouve sobre ela seys meses, et ao setimo mes pos aos muros dela enjenos et gatas et mãgẽelas et algarradas et castelos feictos de madeira cõ que a cõbatia moy fortemẽte. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 COM̃O LIDARÕ OS DO ENPERADOR SOBRE LA CREENÇA Calrros et Aigolando pois que ouverõ tregoa entre si, sayose Aigolando cõ todo los seus da çidade et paroos todos a cabo da vila; et foise cõ saseenta caualeiros dos mellores para hu estaua Calrros cõ todo los seus a medea legoa d ' y. [+]
1390 MS [I, 1]/ 104 Porque Nostro Señor Ihesucristo, que fezo o çeo et a terra, et escolleu a nosa jente dos cristiãos ontre todo los outros et fezoa señor sobre toda las outras jentes do mũdo; eu por ende senpre torney quanto pude as da tua lee aa nosa. [+]
1390 MS [I, 1]/ 110 Et aqueles que veedes das sobrepelizes, chamãlles coengos rreglãtes que fazẽ vida de santos et dizẽ oras et rrogã a Deus por nos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 COM̃O AIGULÃDO FOY MORTO ET OS MOUROS VENÇUDOS A batalla outorgada d ' amba las partes, en outro dia armarõse todos para lidar sobre lo feicto da lee qual era mellor. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et Calrros lidou cõ Aigolando sobre la nosa creẽça et matoo; et por esto bẽ se paresçe et he cousa firme que a lee dos cristiãos he mellor ca toda las outras lees santas do mũdo et por la sua vondade os que a bẽ tẽẽ som onrrados ẽno Parayso sobre las ordẽes dos angeos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 112 Et todo cristião que creuer bẽ et firmemente de coraçõ et fezer boas obras en quanto poder, verdadeiramẽte seera sobre los rreynos dos çẽos cõ Jhesucristo que he cabeça de que os cristiãos son nẽbros. [+]
1390 MS [I, 1]/ 116 Et en outro dia, desque forõ todos os cristiãos armados, apareçeu a aqueles que aviã de morrer sobre las lorigas, detras, ẽnos onbros cruzes uermellas. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et os mouro[s] estauã todos ajũtados et tinã ontre si hũa carreta a que andauã moytos boys, et sobre ela andaua hũu pendon uermello. [+]
1390 MS [I, 1]/ 117 Et en outro dia Calrros foy sobre el, et Almeçor sentiose apoucado da jente, doulle a vila, et despoys Calrros doua a el por tal pleito que se tornase cristião et lle obedeçese cõ ela et teuesea d ' ali endeante. [+]
1390 MS [I, 1]/ 133 Et era atã arrizado que o caualeiro, estando armado sobre seu caualo, de hũa ferida que lle daua cõ a espada por çima da cabeça, atravesaua el et o caualo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et a dos viinte mĩll vẽo primeiramente ferir sobre los cristiãos, et os cristiãos voluerõ a eles et lidarõ des la manãa ata ora de terça, et matarõ todo los mouros que nõ ficou deles nĩhũu, Et eles estãdo cãsados da lide que ouverã, os outros XXX mĩll mouros vierõ sobre eles et matarõ todo los cristiãos, que nõ ficou deles nĩhũu senõ pouquos que nõ fosen hũus chagados et os outros degolados, et outros [con] grãdes feridas de lanças et cortos cõ segures, et outros chagados cõ seetas et cõ dardos, et outros esfolauã cõ coytelos, et os outros queymauã en fogo, et os outros enforcauã. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et ali começou a tãjer hũu corno que tragia d ' almasi; et acerqua de çẽ cristiãos que jaziã ascondudos por los montes, pois que oyrõ a voz do corno foronse todos para el; et cõ aqueles çẽ cristiãos volueuse ali onde leixara o mouro preso, et soltoo et alçou a espada sobre a cabeça del et disolle: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Et en jazẽdo asi Rrulã ẽno prado sobre la erua, avia tã grã seede que mayor nõ podia, et nõ podia auer agoa. [+]
1390 MS [I, 1]/ 136 Cõ medo de o nõ mataren os mouros et caualgou ẽno caualo de Rrulan et leixoo et foyse a buscar a oste de Calrros et era ja pasada Et despois que se el foy chegou Tedriquo hu jazia Rrulan et começou moyto de chorar sobre el, et disolle que se cõfesase de seus peccados. [+]
1390 MS [I, 1]/ 153 AS CAPELAS QUE ESTAM DENTRO ẼNA IGLEIA DE SANTIAGO Ẽna [çidade] ha dez igleias: a primeira [he de] Santiago Apostolo Zebedeu, que esplãdece ẽno meogo sobre toda las outras. [+]
1390 MS [I, 1]/ 156 [duas sobre lo portal da fonte?], duas sobre lo portal meridian[o] et duas sobre lo portal d ouçidente et outras duas estan sobre duas vides et outra esta ẽno meogo da igleia, ontre o coro et o altar. [+]
1390 MS [I, 1]/ 156 Et esta torre esta sobre duas pedras moy fortes, vĩimadas com̃o se fosen de marmor, et de dentro et de fora pintada de obras moy marauillosas, et he cuberta moy bẽ de chũbo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 159 Et sobre aquel [he hũu] altar moy grãde et moy marauilloso, que ha en alto çinquo palmos, et en longo doze, et en ancho septe et asi por estas mĩas mãos o medy. [+]
1390 MS [I, 1]/ 162 Et a cubertura que cobre o altar de Santiago he obrada moy marauillosamẽte de boas pỹturas et debuxaduras de feguras de moytas maneiras, et he cadrado, et esta sobre [quatro] calonas, et [he] moy cõuenal, asi en ancho et en longo et en alto. [+]
1390 MS [I, 1]/ 162 Et de dentro ẽna primeira ordeẽ son oyto feguras de molleres de que faz cõmemoraçõ san Paulo, en cada hũu cãto estas duas, et sobre las cabeças dela[s] estan senllos angeos rreptos que tẽẽ, ençima do crochel, ẽnas maãos, o Trono Domini; et en medeo do trono esta Annos Dey que teẽ a cruz cõ o pee, et os angeos som tãtos com̃o as vertudes ẽno çimborio. [+]
1390 MS [I, 1]/ 167 Aquela igleya des lo tenpo que foy começada ata oje este dia, he nomeada por todo o mũdo, esprãdeçe sobre toda las outras por los miragres de Santiago. [+]
1390 MS [I, 1]/ 186 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Ẽno ãno da Encarnação de Nostro Señor, de mĩll et çento et dous ãnos, hũu bispo viindo da casa santa de Iherusalem en hũa naue, seendo cabo do bordo leendo en hũu liuro, vẽo hũa moy grãde onda et lançoo ẽno mar cõ outros que y andauã; et arredada a naue deles saseenta couedos, et eles aperigoados sobre las agoas do mar, chamarõ Santiago que lles acorrese a moy grã voz. [+]
1390 MS [I, 1]/ 186 Et Santiago foy logo y, et esteue sobre las ondas cabo deles en gisa que se lle nõ mollauã os pees. [+]
1390 MS [I, 1]/ 188 Et tãto que llo derõ foy logo saão da door que avia, et tomou logo o que avia mester, et começou sua rromaria; et entrou en hũa naue sobre [lo] mar et desque foy en ela leuãtouse atã grãde tẽpestade que todos aqueles que yã ẽna naue ouverã de mor[r]er. [+]
1390 MS [I, 1]/ 196 MIRAGRE DE SANTIAGO SCRIPTO POR PAPA CALISTO Trres caualeiros do castelo Donçon, que he ẽno arçibispado de Leõ de sobre lo Rrodoo, poserõ ontre si en sua voõtade de yr en rromaria a Santiago, et fezerõno asi, Et indo por lo camino acharõ hũa moller poble que leuaua en seu saquo cousas que avia mester. [+]
1390 MS [I, 1]/ 200 MIRAGRE DE SANTIAGO A cabo da çidade de Leõ de sobre lo Rrodoo, en hũa rrua moraua hũu mãçebo que avia nome Giraldo que viuia por lo que gaanaua ẽno mester da pilitaria. [+]
1390 MS [I, 1]/ 213 Et por ende os Rrex Magos porque virõ estar queda a estrela sobre Judea, veerõ logo a Iherusalem que era cabeça do rreyno. [+]
1390 MS [I, 1]/ 216 Et eles quando esto oyrõ, forõse logo; et pois que sayrõ de Iherusalem, apareçeulles a estrela en ouriẽte que estaua sobre Judea. [+]
1390 MS [I, 1]/ 216 Et aquela ora moueose et foy ante eles giandoos ata que se parou sobre lo lugar hu o neno jazia. [+]
1390 MS [I, 1]/ 222 Com̃o rrogarey eu primeiro pois tu es apostolo da nosa craridade, et primeiro dos apostolos et de meus yrmaãos que aqui estam et que som mellores que eu, pois tu rroga por nos todos, que Deus enviara a sua graça sobre nos. [+]
1390 MS [I, 1]/ 222 Deus, ca de todo as poder et as sobre toda las cousas et sobre lla[s] ordẽes que som chamadas cherubym, et vees os abisos, a ti ergemos nosas mãos et nosos braços en semellança de cruz, que ajamos en ti folgãça ca tu es senlleiro cõ teu padre, et teu padre en ti cũ o Espiritu Santo. [+]
1390 MS [I, 1]/ 222 Eu estaua en hũa çidade preegrãdo a moy grã gente, et vẽo sobre mĩ hũa nuve moy crara et çercoume et tomoume ben d ' ontre todos; et veendoo eles posome aqui et acho grã gente cõ Nosa Señora Santa Maria asi com̃o veedes. [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Et vn seu prinçipe deles que vẽo despois, quando vio o leito en çerqua dos apostolos cãtando et rrezãdo sobre lo corpo de Santa Maria asanouse et dise: - [+]
1390 MS [I, 1]/ 226 Pom esta palma sobre los ollos d ' aqueles que esto creerẽ et veerã, et o que nõ creuer nõ podera nũca veer cousa de sua prol, nẽ aqui nẽ suso nos çeos. [+]
1409 TA III,4/ 61 fremoso por rrazon do prememento que se faz sobre lla parte deanteira vsandoa a comer asy. [+]
1409 TA III,4/ 67 et esto mesmo poden fazer de rrazon, se vsaren cauallgar en el por toios ou por llugares asperos a esto semellauijs, ven o Cauallo vsado a saltar et andar porllos llugares sobreditos, alçara as coixas et os pees mais apostamente pollos outros llugares; [+]
1409 TA III,4/ 69 Jtem outra forma do freo chaman amado morso porque ha amera morso aueso et ha duas barras et hũa dellas se parte en duas partes, he este freeo he mais forte que o outro sobredito. [+]
1409 TA III,4/ 69 Jtem outra maneira de freo se chama amado morso semellauel ao sobredito de follas tortas ou chãas, et tem maneira danel no moso do freo. Et este he mais forte et mais tendudo que dos outros. [+]
1409 TA III,4/ 71 Deues saber que quanto mais a meude correren o Cauallo et tenperadamente tanto sera mais ligeiro et mais corredor, por Razon do vuso do correr, pero hũa qousa lle he contraria, se moito vusar a correr sem Razon et como non deue, farase ardego he bulliçoso et rreuellador aas uezes et perdera gran parte de seer ben enfreado, pero non deuen dar a escaiçemento pois que o Cauallo for perfeito, que quer dizer ensinado et vusado ao freo, como sobredito he; [+]
1409 TA III,4/ 73 espinaço curuo como chãao, llonbos rredondos como grosos, yllaes asy como de boy, ancas llongas et tendudas, Nadiga ancha et llonga, rrabo groso con poucos cabellos et chaaos, coixas anchas et carnosas de dentro et de fora, canbas et auentaes anchos et curuos como de çeruo, demais coixas ben anchas, seqas et uellosas, as junturas das coixas, que son os Noos de sobre llos trauadoiros, sejan grosos non carnosos nen moyto chegados aas huñas a semellança do boy, os pees et huñas aia anchas duras et cauadas, asy como conuen o Cauallo boo, deue seer mais alto pouco de alcafar ca deanteira parte como çeruo, o colo aia alçado et seia groso hu se junta ao peito. [+]
1409 TA III,4/ 73 Et segundo meu saber digo que o Caballo que dizen bayo meyo branco escuro he sobre todos outros llouuadeiro et chamanlle alguũos bayo craro. [+]
1409 TA III,4/ 75 Et a miude con sobeieduen de carne sobre llo coiro a que dizen nara ou çelso et aas uezes naçe con algũas sobeieduens de carne ou de llandoas que se ieeran ontre o coiro et a carne, et son chamadas llandooas o serosullas que dizen porcas, mengoa a natura por çerto quando o Cauallo nace auendo ollo ou orella ou nares meeos dos outros, mengoa a Natura quando o Cauallo naçe con hũa anca mais dereita que a outra, onde todauia a coixa en algũa he mengada et tal Cauallo chaman stulmato; [+]
1409 TA III,4/ 75 Et outro naturalmente naçe aas uezes o Cauallo con hũa enfirmidade na çernella a que chaman llarda et con outra a que chaman gralla et outrosy nas coixas et uen esta door do padre ou da madre, que esta enfirmidade auya, larda he huun jnchaço molle a maneira douo et aas uezes maior ou meor et naçe asy de dentro como de fora nas girretas. galla he oua que quer dizer jnchaço molle semelauel tamano como Nos ou como auellãa, et aas uezes et maior et menor, et gerase apar das junturas das coixas, que son noos sobre llos trauadoiros, et outrosy a par das huñas, et ha Nume segundo sa obra. [+]
1409 TA III,4/ 81 fendudo o coiro ao llongo et a carne ataa o uerme llançenlle o poo do Rosalgar asy como vires que cunpre et pon ençima do algodon, et coseeo ou o llega sobre lla chaga en gisa que non caya ende o Rosalgar; [+]
1409 TA III,4/ 81 et destruydo o uerme et Roido vsen da cura sobre dita. [+]
1409 TA III,4/ 85 E para esta enfirmidade ou apostema et moi chegada ao curaçon deuenna tyrar moy sotilmente, et se no tiramento desta llandooa cebrar algũa ueẽa, et se tornar en sange deuena apertar das maãos et lialla con fyo do sirgo et see a non poder lliar por Razo deuena a meter na chaga para estanar esta meezjna filla duas partes dençenço et tres partes daloes etpatico, et faz ende poo et amasa este poo con craras douos moito anaçadas et mesturalle moitos dos cabellos da lebore et mete moito desto asaz sobre lla ueẽa na chaga, et outrosy ual moito para esto o ziz, et o qual mudo con craras douos ben moidos. [+]
1409 TA III,4/ 87 Nota que o Rosalgar posto mesuradamente como se deue poer en qualquer llugar come et rroe, asy como fogo, toda a carne sobeia, et por en deues a auer gran femença en poer o poo do rrosalgar, ca se o poseren con mesura, en como se deue poer, come et Roe marauillosamente toda a carne sobre que o poem. [+]
1409 TA III,4/ 93 Et Nota que este pustrumeiro rremedyo da egoa ou da mua he moy proueitoso ao Cauallo contra cada hũa das doores sobre ditas porque ha prazer dos doneeos esforça todas llas uertudes do corpo et fortemente as conforta. [+]
1409 TA III,4/ 95 Para esto ual moito as fauas esbrugadas sen tona et ben coitas con jeullas nouas de porco et pona nas tibias sobre llo inchaço. [+]
1409 TA III,4/ 95 Se se faz o inchaço dos colloos por rrazon dos entestinos que caen eno messen, que he huun follello dontre elles et os Colloõs, crasten o Cauallo que ouuer esta door, et tirado o collon, que for danado ou anbos, uoluan logo a seu lugar os entestinos et cosam a fendedura et queimen a chaga darredor con fero feruente et ancho et curenlle da chaga asy como ante curauan da chaga da pelle dos Colloõs do Cauallo crastado et moitas vezes esta fendedura da pelle sobre dita, dizen que he sem cura en alguũos Cauallos. [+]
1409 TA III,4/ 97 Et see o Cauallo for nouo ou magro non beba nen coma o que ia dixe, mais parenno en lugar fryo et llegenlle o freeo en lugar alto que alçe a cabeça et llançenlle pedras ou seixos redondos estrados so os pees a auondo et porlla rredondença das pedras bulira a meudo con os pees et con as maãos et con as coixas onde do gran mouymento as uenas das coixas que som prigiçosas et atirridas por llos homores que y corren enpuxam a sa pesuduen por o asy ameude prema seus pees sobre llas pedras, et molla hũa cuberta de laã et cubrio della et gardaao que non coma nen beba nen este a sol, et husalle desta cura ataa que torne a seu estado. [+]
1409 TA III,4/ 101 primeiramente pararas o Cauallo en lugar caente et caenta enno fogo pedras, et lançaas so o uentre do Cauallo, et Cubri o Cauallo de hũa cuberta de llãa, et llança sobre aquellas pedras agooa caente tanto que as faças fumegar en gisa que se uolua o Cauallo en suuor todo. [+]
1409 TA III,4/ 101 Para matar a fistolla filla o rratano que he o sirgo da rraposa que see nos codesos, saão, et viño, et ponno en hũa olla Noua et leixao tanto cozer sobre llo fogo que se faça del caruõos, et destes caruões faras poo que deitaras na fistolla, et matalla as. [+]
1409 TA III,4/ 105 Et moitas uezes se faz do jnchamento do corpo do Cauallo, que ha door porllo grande apretamento do corpo et do uentre, onde o Cauallo por llo dito uazamento do uentre afraceçe tanto que adur pode estar sobre llas pernas, a a qual enfirmydade chama arragiato. [+]
1409 TA III,4/ 113 Et se porlla sangria ou porllas outras curas sobreditas as sobreditas landooas non menguaren, aberta a boca do Cauallo Como dixe, tallem aquellas landooas de raiz danbas llas qeixadas con fero cunbo fillandoas et tirandoas asy fora, llaua as chagas con sal et con saro de Cuba Et se ouuer o paadal jnchado, aberta primeiro a boca como dixe, fende o paadal ao llongo con llançeta ben aguda et esfregalle a chaga do paadal fortemente con sal non mudo et asy se liurara husando das cousas sobreditas. [+]
1409 TA III,4/ 115 Dito he desuso das enfermidades do Cauallo de que se fazen dentro no corpo do Cauallo acidentalmente que uen de dentro do corpo, agora digamos das danaduras que ueen artifiçialmente sobre llo espinaço. [+]
1409 TA III,4/ 115 Nota que a cal et o mel solda mellor as chagas que nenhuun dos outros poos sobre ditos, ante que nas chagas lançem poo deuennas llauar con vino ou con vinagre caente. [+]
1409 TA III,4/ 117 filla as follas das couues et pisaas con ensulla vella de porco, et pono sobre lla door et ponlle a sella ençima ou huun panal et apertao con a çinlla o mais que poderes Et se aprima a meezina contra a door. [+]
1409 TA III,4/ 119 fazese aynda no espinaço do Cauallo outra danadura que faz jnchar as espadooas et faz tallo de carne sobre llas espadooas que creçe sobre llo espinaço. [+]
1409 TA III,4/ 121 esta door uen da sobeieduen de maaos homores et aas uezes de fryo uello et aas uezes porllo gran peso posto amyude et sem preuisom sobre llo espinaço et por Razon de tal door adur se pode alçar o Cauallo sobre lla parte pustrumeira nen lleuar aas coixas. Et a esta enfirmidade chama mal ferruto. [+]
1409 TA III,4/ 121 Reeras primeiramente os llonbos ou as rrens do Cauallo, depois faras pedamaço desta gisa, rreteras o pez, estendello as en pelle que posa cubrir os llonbos et as rreens dancho et de llongo, et depois fillaras duas ditas dramas de bollo armenico et do armonico et do pez grego et do galbano et do ençenço branco et dalmeçega et do sange do dagron et de agalla et de todas estas fillaras jgualmente tanto de huun como doutro et faras ende poo, et deste poo deitaras sobre llo pez da pelle, et seia o pez caente; [+]
1409 TA III,4/ 121 et porras todo enna dita pelle sobre llos llonbos ou sobre llas rrens et cubrano moy ben et non llo tonam ataa que se desaprendam de seu lleuemente ou que mude o cabello con llo enprasto. [+]
1409 TA III,4/ 125 et fage ende poo et fageeo rreter de sunn et pono caente sobre lla anca do Cauallo qual o poder sofrer, et stendendoo por todo o lugar da door et depois llogo llança por çima asaz da estopa ben metuda et non lla tollas ataa que caya de seu con o cabello. [+]
1409 TA III,4/ 125 Para esto ual enprasto feito de çumo da alosna et do apeo et de çera et de exulla de porco uello et pouco de vjno branco et ferua todo esto desuun con fariña triga et pois asy for todo cozjdo pon este enprasto sobre llo jnchaço sobre dito. [+]
1409 TA III,4/ 125 Et se for a danadura de escadea ou de espina que lle entre deuese curar asy como outra chaga en como en seu lugar direy uurmo no jnchaço, furenno con fero caerte ataa o fondo do jnchaço para se liurar ende aquel mal et vnten depois duas ou tres uezes no dia con manteiga ou con vnto aquell lugar et se se fezer sobre oso a aquell jnchaço ceimeno cumunalmente con alguun fero. [+]
1409 TA III,4/ 129 Remedio contra esta door de sobre oso. [+]
1409 TA III,4/ 129 atal cura faras a esta door que chaman espulla ou sobre oso: [+]
1409 TA III,4/ 129 Jtem. fazense ajuda moitos sobre osos et desuariados nas coixas do Cauallo que ueen por desuaryadas cajoes et aas uezes do Couçe doutra besta et as uezes ferindose en alguun lugar duro, que non enpeeçe tanto ao Cauallo as uezes como o desfea, et non tam soltamente enas coixas como en outros moitos ossos do corpo do Cauallo por cajon. [+]
1409 TA III,4/ 129 Et por a mayor parte esta door do sobre oso se Começa en jnchaço. [+]
1409 TA III,4/ 129 Jtem. Remedyo contra a door do sobre oso. [+]
1409 TA III,4/ 129 Como se começa a fazer o sobre oso da carne de calo por rrazon do osso que foy ferido quando aqel caalo uires nas coixas do Cauallo acorrer lle as llogo en esta gisa: [+]
1409 TA III,4/ 129 et pois que todo for coyto, pono como enprasto caente, qual uyres que o podera sofrer, sobre aquel callo ou jnchaço, et llegao moy bem. [+]
1409 TA III,4/ 129 et se por uentura esta calosydade non se desfezer por estos enprastos et se tornar en sobre osso, queimena con ceimaduras conuenyuelles, que he o pustrumeiro rremedyo, como dito he. [+]
1409 TA III,4/ 135 A door das gretas deuese curar como a door sobre dita das grapas, saluo que se non deue a liar nen qeimar, seno[n] tirado[s] os cabellos, vsar do dito vngento, que he merauylloso para as gretas: [+]
1409 TA III,4/ 135 Auen as vezes aynda ao Cauallo que se sente na juntura da pustrumeira parte da coixa, que he nos noos de sobre llos trauadoiros, et esto vem de feryda que o Cauallo da con o pee en alguun lugar duro ou descorregamento de pee, que escorrega no correr ou no andar, ou se puxa o pee en uago. [+]
1409 TA III,4/ 135 fage cozer os farellos ou semẽas do trigo en vinagre forte et mete con esto hũa peça de seuo, et mete todo ataa que espese feruendo ao fogo, et depois pono caente qual o poder sofrer sobre lla juntura jnsartillada, et llegao con huun pano et esto lle rrenouen duas uezes no dia; [+]
1409 TA III,4/ 135 et se jnchar o lugar porllo asanamento dos neruos fage enprasto da alforua et da semente lineij et da çebolla albarrãa et das outras coussas que som contyudas no capitollo ante deste et pono sobre lla juntura que he doente, et se por rrazon do ensartillamento se mouer osso do seu lugar alça o outro pee que for saão do Cauallo et llegallo no rrabo o mellor que poderes, et pois trage o Cauallo porlla rrenda mansamente por algũa ereyta subindo para suso et para esto o osso que andar voluese a seu lugar asy como conuen; [+]
1409 TA III,4/ 135 Deuese prjmeiramente rraer toda a chaga darredor et toma depois tres cabeças de llagartixas pisadas ia quanto llegaas sobre lla chaga. [+]
1409 TA III,4/ 135 Para esto val as rreyzes das canaueas et as rreyzes da eruatu pisadas et postas pisadas sobre lla chaga. [+]
1409 TA III,4/ 135 Para esto ual as llesmez pisadas et amasadas con manteyga et depoys coytas, pero depois desto postas as sobre ditas, a meude rrenouadas, tiram para fora maravillosamente, donde quer que iascam, a espina ou o estrepe. [+]
1409 TA III,4/ 135 Et se ficar algũa escadeẽa desto nas coyxas, que non seysem fora, faze enprasto da allosona et da alfauega de coura et do gigante pisado todo esto con exulla vedra de porco et amasado con faryña de trygo et con pouco de mel et coyto ao fogo en huun testo, et pois posto caente sobrello llugar et llegallo moy bem et lleixallo y seer por alguun tenpo et depois preme ben aquelle lugar et sayra ende que quer que de dentro ficou. [+]
1409 TA III,4/ 135 Et sabuda qousa he que a todo asanamento et jnchaço molle he rrezente, que se faz fora de natura et de ferida nas coyxas et nos geollos ou nas junturas asaz lle val este enprasto molyficativo dalosna et da alfauega et das ditas qoussas, como dito he, posto et rrenouado ameude sobre llo jnchaço. [+]
1409 TA III,4/ 139 De furma que he door de que se gera o sobre osso. [+]
1409 TA III,4/ 139 ffurma he enfirmidade que se gera nas junturas do pee et a huña et propriamente sobre lla coroa do pee et começase en jnchaço ou en calosidade de Carne sobre llo pee et esto se uen de ferida en alguun lugar et soe por moitas uezes acreçer por rrazon da maa estada que o Cauallo ha; [+]
1409 TA III,4/ 139 et no começo desta door en quanto he noua deuelle acorrer ca se enuelleçer fazese sobre osso duro que se estende por lla Coroõa do pee et enbargara moyto a besta, que non pode andar asy, a trage mal. [+]
1409 TA III,4/ 139 sse esta door for Noua ou vella tal cura lle faras en todo como che ia dixe et ensyney enno capitollo dos sobre ossos. [+]
1409 TA III,4/ 141 o allo ben pisado con o dito poo et con pirjtro mudo que he açeche et tornado todo en poo mesturado con exulla uella de porco, et poer esto sobre llo Cançer duas uezes no dia, et llyallo et apertallo ben et fazer esto ataa que moyra o caçer, et depois façase do poo asy como ia dixe. [+]
1409 TA III,4/ 145 Et Nota que se asaren en espeto de pano as postas da Cooura grosa, et colleren ende a grosseen en algũa cousa et poerena caente aqual tiraren de sobre llos braços no polmon que teuer o Cauallo no espinaço della aauondo et huun dia consumira todo o polmon et a destruira; [+]
1409 TA III,4/ 147 ffazese outra door sobre lla corroõa do pee conuen a saber ontre a carne uiua et a huna et rronpe y a carne a qual rronpedura se for uella antiga geerase y cançer; [+]
1409 TA III,4/ 147 et uen esta door quando o Cauallo por caion pom huun pee sobre llo outro premendoo moyto. [+]
1409 TA III,4/ 151 Ssee a encrauadura for na terçeira speçia que non dane o tuello mays pasa por meyo ontre o uiuo et a huña et esto mesmo lle faras en todo como che na segunda espeçya ensyney, pero que aynda y mays ha sobre esto conuen a saber que aparellada et descuberta a encrauadura asy como o meestre faz talen aa huña de fora ataa a danadura do crauo que lixo nen podreen nenhũa non posa ficar na chaga por nenhũa gisa. [+]
1409 TA III,4/ 153 Auen aas uezes, por desensinança do alueiter, que a encrauadura non he bem descuberta nen pensada asy como deue, hu conuen que a podreen da chaga, que fiqa ençarrada dentro ena huña, faça camjño ontre a huña et a carne uiua, rronpendo a carne sobre llo pee, afazendo y a chaga por que saae aquella podreen a qual chaga se deue curar asy como desuso dito he no capitollo da encrauadura. [+]
1409 TA III,4/ 153 Contençe que se dana o pee so a huña no uiuo da solla, entrando y perigoo ou osso ou pedra ou estacon ata o tuello de que se dana aas uezes moy mal o tuello, da qual danadura se se por negregencya do alueiter non tallar a huña como ia de suso dixe, apar du a chaga naçe do tuello, hũa sobeieduen de carne que sal fora porlla chaga sobre lla solla do pee a qual sobeieduen de carne porllo apremamento et por lo apretamento da huña se faz sobre lla solla do pee en maneira de figo et porende jgualmente lle chaman figo. [+]
1409 TA III,4/ 153 Et se falleçer a sponssa que a non posas auer ual moyto para sse comer o ffigo o poo dos colloos das abroteeas, que lle porras, ou os outros poos corrosiuos ssobre ditos, ssaluo o rrossalgar que lle non porras porque he moy forte sen tenperar, garda de lle poer y queima por nehũa maneyra porque por llo fogo, sse llo posseres o toello que he tenrro se poderrya seqar et danar de tal giisa que se estremarya del a huña toda uya. [+]
1409 TA III,4/ 155 Cauallo que manqía de tras ou en andando non se fica senon na punta do pee postrimeiro, et sem outro dobramento enderença et alça o pee çopo dereitamente aqueste sentese da juntura que he o noo de sobre llo trauadoyro. [+]
1409 TA III,4/ 157 Esta obra conposo Jurdam Ruuo Caualleiro de Calaurea famjliaryo do enperador don fradarique segundo, o qual foy ensinado por llo dito enparador de todas llas qoussas sobre ditas et foy esprouado na alueitarya dos Cauallos en casa do dito enperador con que vyueu por gran tenpo. [+]
1460 CI 1/ 102 Et vierõ sobrela çidade, mays non (sse) ousarõ de se a chegar aa çidade porla grãde gente de homes d ' armas et homes de pee que ende aJuntarã o conde de Trastamar et os caballeyros. [+]
1460 CI 1/ 102 Esta gente tenja el Ja achegada para se lançar sobre Santiago, et Deus teuo por bẽ de o leuar para sy. [+]
1460 CI 1/ 105 Et forõ entonçes aJuntados moytos sabedores sobre rrazõ de cõmo chamariã aa eglleia onde Jazia o corpo do apostolo Santiago. [+]
1460 CI 1/ 110 Et comõ souberõ os mouros que el rrey don Rramjro ya sobre elles, lançaron pregom por todos seus rreynos de ale[n] mar. [+]
1460 CI 1/ 114 Nõ sabemos se fezo oraçõ ante o altar do Apostollo, señor Santiago, antes entrou, cõ a espada nua eñas mãos, entõ por força enõ dormjtorio onde estaua dormjndo o bispo Rroosende cõ outros señores, et leuantou cõ a punta da espada o cobritor que Jazia sobrelo obispo et quiseralle cortar a cabeça. [+]
1460 CI 1/ 114 Et quando o santo obispo Rroosende o veu sobre sy foy moy espantado, et cõ gran themor diso: [+]
1460 CI 1/ 116 Et comõ ouuese grande omezio et guerra entre el et o conde Froyla, seu tio, sobrelos bees da eglleia, estando elles en tregoas, et paz et cõcordia, firmada por Juramento, o dito conde cõ treyçõ enviou seus mesageyros ao obispo Gudesteus que estaua en Ylia onde tijna et JaJuaua a santa Coreesma. [+]
1460 CI 1/ 126 Et enõ dito anõ, o dito obispo, cõmo bóó pastor et vigiliador sobre suas ovellas, foy a Purtugal a visitar as posisoõs da Eglleia de Santiago et trouxo dende os santos corpos de San Froytoso, et de San Siluestre, et de San Cucufato et de Santa Susana et asentóós enã sua eglleia de Santiago, segũ que veeredes por sua estoria. [+]
1460 CI 1/ 126 Deus te queyra aJudar, ca esto que tu vas demandar he huã gran cousa et nõ creo que a posas alcançar, ca eu me rrecordo que o obispo Dalmaçio teu anteçessor, que foy monJe desta cassa, Ja sobre esta rrazõ foy a corte rromana et nõ o podo alcançar. [+]
1460 CI 1/ 128 Et fezoo huũ nobre capitel sobre quatro calũpnas argentadas et dour[ad]as et çercóó de maraujllosas grades a semelança de mauseolo cõdito et ascondido. [+]
1460 CI 1/ 128 Et cõprido seu deseJo et posta a dita ara sobrelo dito altar et deante dela o dito frontal seu rre(t)ablo de ouro, fezo en derredor o pa(u)jmento çerquado de nobres colũpnas et pintado de fermosas feguras. [+]
1460 CI 1/ 130 Et rreçebeu deles Juramento de obediençia et rreligiõ, et dou orden comõ andasen vestidos de opas e sobrepelizas, o qual lle foy maao de acabar cõ eles, que nũca en semellaueles habitos andaran. [+]
1460 CI 1/ 132 Et determjnou a gran contenda que era ontrelos obispos de Burgos et de Osma sobrelos comjres dos obispados. [+]
1460 CI 1/ 133 Os quaes nõ poderõ aver o priujllegio, porque diso el rrey que o queria oferesçer sobrelo altar de Santiago. [+]
1460 CI 1/ 135 Et despoys gaançou os açiprestadegos de Trasancos et BuJancos, sobrello qual oube gran contenda com o bispo de Mo[n]danedo. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL