logo usc Corpus Xelmírez - Resultados da consulta

Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval

Resultados da pescuda


Os resultados das buscas efectuadas no Corpus Xelmírez poden ser usados con fins educacionais e de investigación, sempre que se mencione a fonte. Se desexa consultar a referencia e o contexto dun exemplo, calque no símbolo [+] na cela da dereita. Para se referir ao corpus como un todo, cite: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval - http://sli.uvigo.gal/xelmirez/. Se desexa realizar outra pescuda no Corpus Xelmírez, pode calcar aquí.
Está a procurar contextos do uso de tanto nos textos históricos do Corpus Xelmírez.

Número de contextos atopados: 471

1200 FX III, 5/ 699, col. a Onde agora entendemos de desfazer aquel pecado escumungado que fazen os barones unos con outros, et de tanto deuen seer mays tormentados os que se ensuzan en tal maneira, canto eles pecan mays contra deus et contra camdat. [+]
1200 FX III, 5/ 703, col. a De las cosas que ome manea mal, que peche otro tanto por ello . [+]
1200 FX III, 5/ 703, col. a Se algun ome conseia seruo aieno que faga furto, o que lo faga a el mismo que gelo conseia algum mal por que o perda sou senor por tal que el o poda ganar del senor mais ayna por este engano, poys que lo soupiere el iuyz, el senor del seruo non deue perder el seruo nin deue auer ninguna pena , mays aquel que conseió el seruo á fazer tal cosa por que lo perdiesse sou senor et que lo podese el ganar, peche al senor del seruo en VII dublos tanto quanto el seruo le furtara o quanto dano le fezera, et el seruo receba C. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b E se alguno ome furta el scripto aieno o lo corrompió , et depoys lo manifesta ante el iuyz ou ante testimonias que furtou aquel scripto ou que lo desfizo ou que o corrumpio , et se se non poder acordar do que dizia el scripto, estonze aquel cuio era lo scripto deue prouar por sou sacamento et por un testimonia quelo que dizia aquela carta et aquela mostra ualla tanto como lo scripto. [+]
1200 FX III, 5/ 707, col. b Et si non ouuer tanto en su bona aquel que furto el scripto quanto fizo dano a aquel cuio era lo scripto, aquel que furto ou corropio el scripto sea seruo con toda su bona da quel cuio era lo scripto; et demays de la quarta parte de toda su bona que mandamos de suso que deue perder, deue a auer as tres partes aquel cuio era lo scripto et á outra parte deue a auer el rey, que faga dela o que quiser. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tanto, se Deus me perdon, || son da Virgen connoçudas || sas merçees, que quinnon || queren end ' as bestias mudas. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tanto son da Groriosa | seus feitos mui piadosos, || que Fill ' aos que an muito | e dá aos menguadosos. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Gran dereit ' é que mal venna | ao que ten en desden || os feitos da Groriosa, | con que nos faz tanto ben. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Esta .CC.LXIIII. é como Santa Maria fez pereçer as naves dos mouros, que tiin[n]an çrcada Costantinopla, tanto que os crischãos poseron a sa ymagen na rriba do [mar]. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tanto quer Santa Maria | os que ama deffender, || que non soffr ' en nulla guisa | leixa -los esca[r]neçer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 A que Deus avondou tanto | que quis[o] dela naçer || ben pode avondar as outras | cousas e fazer creçer. [+]
1264 CSMp Pauta/ 39 Tantos vay Santa Maria | eno seu Porto fazer || de miragres, que trobando | non posso os mẽos dizer. [+]
1264 CSMr B/ 42 [C]omo Santa Maria fez pereçer as naves dos mouros que tii[n]am çercada Costantinopla, tanto que os crischãos poseron a ssa ymagen na rriba do mar. [+]
1275 CPb 1/ 6 (E) quanto los homes son mas honrrados, e mas poderosos, e mas ricos, tanto han menester mas los amigos. [+]
1275 CPb 1/ 6 E sobre todo dixo, que en qualquier edad que sea (el) ome, ha menester (ayuda: ca si fuer niño, ha menester) amigo(s) que lo crie(n,) e lo guarden que non faga, nin aprenda cosa este mundo sen amigos macar seia auondado de todolos (outros) bees que en el son. (ca) quanto os homees son mays onrrados e mays poderosos e mays rricos. tanto an mays mester os amigos e esto por duas rrazoes. a premeyra (he) porque eles non poderian auer (nehun) proueyt o das rrequezas sse non husasen delas e tal huso deue seer en fazer ben. e ho ben feyto deue seer dado os amigos. e por ende os amigos non poden husar das rrequezas que ouueren macar car seian auondados dellas. a ssegunda rrazon he que porlos amigos sse gardan e sse acresçentan as rrequezas e as onrras que os homees an ca doutra guysa sen amigos non poderian durar porque quanto mays onrrado e mays poderoso e o omee peor golpe rreçebe se (lle) falleçe ajuda de amingos que os acorran en sua pobreça e os estorçan (t)odos perigros quelles aquaçeren. e sobre todo disso que en qual quer hedade que seia omee a mester amingo que o cria e o garde que non faça nen aprenda cousa quelle este mal. [+]
1275 CPb 1/ 6 Verdaderamente e sin engaño ninguno deue (el) ome amar a su amigo; pero en la quantidad de amar, fue (departimiento) entre los Sabios: ca los vnos dixeron, que ome deue amar a su amigo, (tanto) quanto el otro ama a el. [+]
1295 TC 1/ 8 Outrosi estabeleçerõ para sempre que, de todas las gaanças que fezesem caualeyros cristãos et os outros omes d ' armas en suas ostes et en suas lides que ouuesem cõ mouros, daquel dia endeant[e], que desem outrosi a[a] jgleia de Sanctiago, como en oferenda, outro tanto como a hũu caualleyro caese en sua parte da caualgada que fezesem ou da colleyta do cãpo que arãcasem. [+]
1295 TC 1/ 8 Outrosy forõ en este feyto presentes deante omes d ' alta et muy bõos: dom Or dono, fillo del rrey dom Rramiro; dom Garçia, yrmão del rrey, que era outrosi chamado rey, [ca el rey] dom Ramiro tanto foy de grã bondade et de grã mesura et tãto ama[ua] o yrmão que o fezo outrosi cõpaneyro. [+]
1295 TC 1/ 10 Este rey a que dizemos dom Garçia nõ [o] cõta a estoria por que el iasca ena numeada dos reys, mays cõta asi dele a estoria que, quando finou el rey dom Afonso, padre deste rey dom Rramiro, que aquel rrey dom Garçia ficaua jnfante minino muy pequeno, et que o tomou este rrey dom Rramiro e que ele o criou, et que tanto o amaua com̃o se fose seu fillo. [+]
1295 TC 1/ 11 Et ontre tanto os das naues quiseranse tornar a suas naues, mays nõ poderõ ante a presa das armas et do que les faziã da outra parte, que os aqueyxauã muy forte. [+]
1295 TC 1/ 13 Et en tanto creceu a este rey [don] Ramiro muy grande contenda en sua terra. [+]
1295 TC 1/ 35 Dom Bernaldo, rrogouos que caualguedes agora por meu amor et que uaades lançar a aquel tauollado, ca eu uos prometo que, tanto que el rrey vena jantar, que le peca uoso padre, et bem creo que mo dara. [+]
1295 TC 1/ 47 Et enos xviijo, quando uyo el rrey don Afonso que tanto mal le fazia seu yrmao dom Vermudo, foy sobre el con sua oste et matou et astragou todollos mourros que cõ elle eram. [+]
1295 TC 1/ 57 Andados quarreenta et hũu ãno do rreynado del rrey dom Affonso, o Magno, -et ffoy isto ena era de noueçentos et XVe ãnos; et andaua entõçe o ãno da encarnaçom do Senor en oytoçentos et lxxta et vij; et o enperio de Carllos, enperador de Rroma, en quatro - en este ãno el rrey dom Affonso, seendo muy alegre, et au[endo] gram plazer de tantos bẽes como lle Deus avia feytos et fazia contra seus eemigos, (et) envioull[o] dizer ao apostoligo Joham per sua carta, com dous clerigos que lle enviou. [+]
1295 TC 1/ 111 Et matou y tantos no acalço, que erã muytos ademays os mortos et os catiuos, mays que nõ os matadores. [+]
1295 TC 1/ 140 Tanto trauarõ cõ el et tãto lle disserõ de bõas razões et diuido que auya y, que lle fezerõ outorgar o que agora aqui dira a estoria et conpriuo. [+]
1295 TC 1/ 244 Et tanto guerreou os toledãos, et tãto os encalçou que per força llj ouuerõ a dar as portas, et collello cõ sua oste dentro eno alcaçer. [+]
1295 TC 1/ 258 Et hũu dia, estando Caçim ena mesquita cõ os berberis en oraçõ, oyrõ muy grãdes uozes, com̃o de reuolta que sse leuãtara ena villa; et assi era, ca os cibdadaos, nõ podendo ia sofrer tanto mal, alçauãse et tijnã ia tomadas todallas fortellezas da villa. [+]
1295 TC 1/ 260 Ontre tanto, quando Hayrã et Mugeyt, de que dissemos que enuyara el rrey de Graada, entrarõ en Cordoua, poys que os da çibdade matarõ os barbaris, assi com̃o ia dissemos, entrou ontre elles anbos muy grande enueia. [+]
1295 TC 1/ 263 Deste ano nõ achamos mays desto que dizer que aa estoria perteesca, senõ tanto que morreu en esse ano Ssergyu, papa, et [foy] posto en seu logar Beeyto oytauo; et forõ cõ el çento et xla viijo apostoligos. [+]
1295 TC 1/ 265 Et, quando foy a manaa, feriu enos mouros que iaziã sobre Pãpelona, et matou y delles tantos que apenas ficarõ hy quen leuasse o mãdado a sua terra. [+]
1295 TC 1/ 277 Et, poys que este rrey dom Sancho, o Mayor, foy senor de Castella, tanto enanchou o(n) condado de Burgos que, dalli adeante, nõ foy chamado condado, mays rreyno conprido dereytamente. [+]
1295 TC 1/ 281 Et el rrey, quando caualgaua, esforçauasse en el tanto com̃o ena sua vida. [+]
1295 TC 1/ 281 Conta a estoria que tanto o amaua que (en) hũu dia sayu el de Nauarra et leixou hy o caualo. [+]
1295 TC 1/ 281 A rreyna dona Eluyra mandou aduzer aquel cauallo, que lle el rrey tanto acomendara, et par[al]o en seu paaço, et fazerlli muy bõa cama, et penssar del muy bem de todaslas outras cousas. [+]
1295 TC 1/ 312 Et ontre tanto adoeçeu el rrey don Garçia en Nauarra, et el rrey don Fernãdo, quando o soube, pesoullj muy de curaçõ et cõ grã piadade foyo ueer. [+]
1295 TC 1/ 314 Et Rrodrigo, quando o oyu, prouguelli muyto et outorgou o que el rey dizia que lidaria por elle aquelle reto; pero que, ontre tanto que o plazo era, queria yr en romaria a Sanctiago, a que tĩjna prometudo d ' ir. [+]
1295 TC 1/ 339 Et, ontre tanto que ysto ordinarõ, morou el rrey et os omes bõos en aquelle lugar çĩco meses et meyo. [+]
1295 TC 1/ 368 Conta a estoria que Alymaymõ, rrey de Toledo, se pagaua del rrey dõ Alfonso et que o amaua muyto, tanto com̃o se fose seu fillo. [+]
1295 TC 1/ 375 Et tanto o aficou que llo ouue de outorgar. [+]
1295 TC 1/ 377 Mesquina, que farey cõ tantos maos mãdados quantos ey auudos desque el rrey meu padre finou? [+]
1295 TC 1/ 377 Agora se abrise a terra, per que nõ vyse atantos pesares. [+]
1295 TC 1/ 399 Quando dõ Diego vyo que tanto se lle tijna, que o nõ podia vençer, vẽolle em mente com̃o lidaua por el rrey seu senor, que fora morto a muy grã treyçõ, et esforçouse muy bem quanto pode et alçou a espada et feryo a dom Pero Ares per çima do elmo, que llo cortou, et a loriga et o testo da cabeça. [+]
1295 TC 1/ 404 Uarõ Rruy Diaz, por que me aficas tanto? [+]
1295 TC 1/ 410 Et dello terçeyro ãno del rreynado del rrey dom Afonso nõ achamos nẽhũa cousa que de contar seia que aa estoria perteesca, senõ tanto que en este ãno finou o papa Aleixandre. [+]
1295 TC 1/ 413 Senor, Rruy Diaz quebrãtou a uosa jura et a paz que auiades cõ el rrey de Toledo, que uos tanto ama, [et] nõno fezo senõ por tal que uos matassẽ os mouros. [+]
1295 TC 1/ 416 Quero que sabades tanto de mjna fazẽda [que], cõ a merçee de Deus, tornaremos a Castela cõ grande onra et cõ grã gaãça. [+]
1295 TC 1/ 432 Et, poys que o Çide vyo que tanto tardaua dõ Aluar Fanges, anoiouse d ' estar aly et leixou logo o poyo. [+]
1295 TC 1/ 439 Mellor seria que deses algũu auer a teu yrmão que chi desçercase o castelo, ca nos nõ poderemos cõ elles, ca tantos som com̃o as areas do mar. [+]
1295 TC 1/ 445 Et en este ãno nõ achamos nẽhũa cousa que de contar seia, que aa estoria perteesca, se nõ tanto que, en este ãno morreu el rrey dõ Pedro d ' Aragõ, et rreynou enpos elle seu yrmão dom Afonso, que chamarõ o Bateller. [+]
1295 TC 1/ 446 Et ontre tanto poblaua en Estremadura as villas que erã hermas, que erã estas: [+]
1295 TC 1/ 455 Et tanto amoestou a rreyna ao esleyto que tomou de noyte hũa grã cõpana de caualeyros cristãos et entrou ena mesquita mayor de Toledo, et deytou ende todaslas su(s)zidades que y estauã da feytura de Mafomad. [+]
1295 TC 1/ 464 Et ontre tanto liurou Deus o papa et os cardeaes do carçer et fugirõ per mar a Pulla. [+]
1295 TC 1/ 471 Et tanto llis pesaua cõ ysto que o tragiã pela vila por exemplo, dizendo hũus aos outros: - [+]
1295 TC 1/ 479 Mays os mouros erã tantos que llos non podia sofrer. [+]
1295 TC 1/ 482 Et, poys que ysto ouue acabado, entendeu que leixaua muy mal quebrantado aquelle mouro algozil, que le fezera tanto mal. [+]
1295 TC 1/ 492 Et ontre tanto don Remõ Beringuel, senor de Barcelona, vẽo cõ muy grande oste a Saragoça. [+]
1295 TC 1/ 501 Et tanto o teuo çercado que o tomarõ per fome. [+]
1295 TC 1/ 504 Et el en todo ysto ouue de saber com̃o el rrey de Ualença estaua ascondudo ena vila, et buscoo atanto ata que o achou et prendeo. [+]
1295 TC 1/ 509 Et o endeãtado dos alaraues estaua en Denja et envioullj dizer que llj enviasse o auer que tom[ara] al rey de Valença, ca o queria enviar alen mar ao Miramamolĩ, con que guisase sua oste para passar aquẽ mar, para vijr sobre o Cide que llis tanto mal fazia. [+]
1295 TC 1/ 510 Et o algozil vĩjna bẽ tanto por falar cõ Abenjafa, com̃o desse a villa al rrey de Saragoça et que el o enpararia dos alaraues et que os deytaria da villa. [+]
1295 TC 1/ 510 Et ontre tanto fezose o apelido pela villa et seyrõ todollos mouros et lidarõ cõnos cristianos ante a ponte, bem des meyodia ata a tarde. [+]
1295 TC 1/ 513 Et ontre tanto chegou mandado aa villa com̃o vĩjna a oste dos alaraues, et que se nõ detĩjnã senõ por que douidau[a] o endeantado de vĩjr hy. [+]
1295 TC 1/ 517 Et ontre tanto quedou o rroydo dos da vila, que faziã porla orta que Abeniafa dera ao Çide. [+]
1295 TC 1/ 526 Et o Çide começou de cabo a fazer guerra a Valença [o] m[a]y[s] cruamente que pode, en guisa que fezo sobir o pam a tres tanto mays do que ante valia, quando a começarõ a çercar. [+]
1295 TC 1/ 582 Et estes ouue muy rrefeçes de juntar, ca seu padre era Miramalỹ de Marrocos, que quer tanto dizer com̃o "enperador". [+]
1295 TC 1/ 591 Et dos mouros foron tantos os mortos que os cristaos nõ podiã poer esporas a[os] caualo[s] ante eles. [+]
1295 TC 1/ 591 Et tantos foron os que catiuarõ que foy sen guisa. [+]
1295 TC 1/ 593 Desi tornaronse, roubando o canpo, en que acharõ muy grande auer a desmesura: en ouro et en plata et en aliofre et en pedras preciosas et en caualos et en tendas muy nobres et en ganados et en camelos de todas maneyras et en bufalhos, que erã tantos que era marauilla. [+]
1295 TC 1/ 596 Mais, quanto elas mais uozes dauam et mais chorauã, tanto erã eles mais crueles contra elas, en maneira que todas foron cubertas de sangui, ata que ficarõ com̃o por mortas. [+]
1295 TC 1/ 615 Des oie dia endeante dou por juizo que sse nõ assente uosco senõ rrey ou prelado; ca, tantos rreis crischaaos et mouros auedes uos uençudos, que por esta rrazõ nõ e nẽgũu uosso par. [+]
1295 TC 1/ 635 Et, tanto que el rrey foy sãao, chegou a Carrõ et mãdou que lidassem. [+]
1295 TC 1/ 635 Se uos tanto reçeauades as espadas, por que o nõ diziades enas cortes de Toledo? [+]
1295 TC 1/ 646 Et o almoxarife começoullj a contar sua fazenda, et dissollj com̃o era muyto esforçado, mays ca ome do mũdo et o que mellor tĩjna sua ley; "et en parauoa nõ a de mentir, et e muyto amigo d ' amjgo, et aas cousas uẽçudas muy piadoso et de merçee, et he muyto entendudo et muy peruiso en todaslas arterias; pero a tanto muy braua catadura et o que o nõ conoçe, quando o uee primeyramente, toma muy gram medo da sua catadura. [+]
1295 TC 1/ 648 Et ontre tanto chegou mandado ao Çide com̃o vĩjnã os jnfantes d ' Arangõ et de Nauarra a Valẽça fazer uodas cõ suas fillas, asi com̃o era ordinado enas cortes de Toledo. [+]
1295 TC 1/ 660 Et el rrey Bucar et suas gẽtes coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, et estauã muy esforçados, et queriã fazer bastidas et gatas et engenos para cõbater, ca çertamente coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, poys que tanto tardaua de seyr. [+]
1295 TC 1/ 676 Et os condes et os rricos omes et os outros omes boos da terra, veendo et seendo ia çertos de todo en todo (et) pelos fisicos que auya el rey a morrer daquel mal, ouuerõ seu consello et suas falas en hũu, dizendo com̃o este rey dõ Afonso non lles leixa[ua] fillo nẽhũu que lljs gouernasse o reyno, senõ dõ Afonso seu neto, que era fillo do conde dõ Ramondo de Tolosa; et, por que este dõ Afonso era moço pequeno, ouuerõ seu acordo que, ontre tanto que o mynino criassem, que fosse para manteer o rreyno, que ser[i]a bem que casasse sua filla dõna Oraca Afonso, moller que fora do cõde dõ Ramondo, que era veuda, cono conde dõ Gomez Candespina, por que era mayor et mays poderoso que nẽhũu dos outros. [+]
1295 TC 1/ 677 Nõ reto eu a ti, que m[e] ousasche dizer tal cousa et fallar en casamento de mjna filla; mays a culpa e mjna por que te cheguey tanto a mjna priuança. [+]
1295 TC 1/ 706 Et ontre tanto finou dõ Garçia Fernandez, et foy soterrado en San Cristoual d ' Uueas. [+]
1295 TC 1/ 706 Et tanto correu a contenda ontre elles, por que el rey dõ Fernando de Leom leuou os peytos delles bem X anos et os outros dereytos. [+]
1295 TC 1/ 709 Et era segudado, com̃o se fosse culpado de morte, et desherdado; com̃o se de der[e]yto nõ ouu[e]sse de herdar, ou com̃o se nõ fosse fillo del rrey dõ Sancho et neto do emperador d ' Espana, fillo de seu fillo mayor, que deu[era] herdar Castela et Leõ enteyramente; que mal fezera elle, que falar nõ sabia, nẽ conoçia a ssy meesmo, foras tanto que o queria desherdar el rrey de Leom, seu tio? [+]
1295 TC 1/ 716 Et el rrey, quando o soube, foy muy coytado, tanto que nõ soube que fazer, tã grande era o amor que dela auya. [+]
1295 TC 1/ 720 Et moue[u] cõ muy grande oste sobre Badallouço, et çercoa; et conbateua tanto que, per força, a ouuerõ os mouros a desamparar, et alçarõse ao castelo. [+]
1295 TC 1/ 723 Yrmão, uos podedes fazer com̃o rreyne meu fillo dõ Sancho, tanto que uos tomedes cõ elle et llj dedes a syna del rrey, que uos teendes. [+]
1295 TC 1/ 730 Et ontre tanto non quedou fazendo muyto mal aos mouros. [+]
1295 TC 1/ 735 Et ouue seu cõsello cõnos prelados et cõnos omes boos da terra, que mays ualrria lidar cõnos mouros, et vençer ou morrer, ca veer cada dia tantos pesares et tantos astragamentos ẽna terra. [+]
1295 TC 1/ 735 Et tanto o aficou que o fezo jurar que, ende a hũu ano, que daria batalla a quantos creesem en Mafomad, que a ela quisesem vĩjr. [+]
1295 TC 1/ 735 Et el rrey ontre tanto foyse ribeyra de Teio, et çercou o castelo d ' Alcala, et tomoo; et çercou o castelo de Cerquera et tomou[o; et çercou] as Couas d ' Algarãt et Cubas et tomoas. [+]
1295 TC 1/ 765 [Et], poys lle [tanto mal] vijna do conde, dizia que nõ queria morar en Castela et que sse queria yr a terra de Leom viuer enas suas arras. [+]
1295 TC 1/ 769 Et tanto llj diserõ ata que os mandou vĩjr. [+]
1295 TC 1/ 777 Et, tẽendoos y çercados, el rrey dõ Fernando ouue muy gram pesar, por que lles nõ podia acorrer, catando rreuerença a seu padre, por nõ tornar mão yrada contra elle nẽ contra a madre esso meesmo; ca nũca en nẽhũa cousa lles foy senõ obediente, et fazia quanto elles mandarõ, et nẽhũa cousa nõ fazia sem seu mandado da rreyna, sua madre; et tanto lles era ob(i)ediente que nũca lles fillo foy mays. [+]
1295 TC 1/ 805 Esto passado, ao segũdo ãno que el rey don Fernando foy apoderado eno rreyno de Leom, foy cercar Hubeda, vila de muyto poblo, et defenduda per batallas et per gran forteleza; mays tã forte a conbateu el rrey dõ Fernãdo, que os de dentro, que estauã çercados, tanto forõ arrequeixados que ouuerõ a dar a villa per força al rrey, et que sacassem seus corpos en saluo. [+]
1295 TC 1/ 814 Et tantos erã os que y uĩjnã, que llj falecerom casas aos pobladores, ca mays erã ca as casas. [+]
1295 TC 1/ 821 Et el rrey tomou ende muy gran pesar, et sacou y logo sua maleua, et envioullis XXX et V mĩll morauedis, et outros tantos aos outros castellos da fronteyra, que o partissem ontre elles, segũdo fosse a reteẽça de cada castelo. [+]
1295 TC 1/ 829 Et asi ouue de acaeçer ontre tanto que el ouue a seir ende et foy contra Olmedo. [+]
1295 TC 1/ 849 Os mouros erã tantos dala -os hũus que iaziã en Fazalfax, caualleyros gran peça et de outra gente muyta ademays; os outros que vĩjnã de contra esse Axaraf de muytas partes - asi que se vijã os do maestre en grã coyta, quando cõ hũus quando conos outros, que nũca uagar aujã de folgar; et todauja uençendoos esse maestre cõ esses seus freyres, correndo cõ elles et enbarrãdoos et fazendo grandes morteydades et gran destroymento en elles. [+]
1295 TC 1/ 869 Mays catade com̃o nĩguno de nos nõ entre cõ elles ena ponte nẽ chegue a ela, ca nos seria grã perigoo, ca sõ os mouros tantos que o nõ poderiamos sofrer. [+]
1295 TC 1/ 873 Et ontre tanto que llis fossẽ fazendo a caua. [+]
1295 TC 1/ 874 Et en esto os enganauã todauja, ca auiãsse a chegar tanto a suas barreyras, que per força llis conuĩjna a reçeber y dano, por muyto que se guardassem. [+]
1295 TC 1/ 886 Poys da torre de Sancta Maria todaslas suas nobrezas, et cã gran beldade et alteza et a sua gran nobleza he: saseenta couedos a en terreo da sua anchura, quatro tanto en alto; tã ancha et tã chãa et de tã gran meestria foy feyta, et tã conpassada a esqueeyra per u aa torre sobẽ, que os rreys et as rreynas et os altos omes que ala querẽ sobir de besta, sobem quando querẽ ata çima. [+]
1295 TC 1/ 896 Quẽ uio tanto jnfante et tãto rico ome et tãto jnfançõ et tãto caualeyro et tãto ome de prestar, andando dando uozes, messando seus cabelos et ronpendo as frontes et fazendo en si muy fortes cruezas? [+]
1300 AT III,4/ 46 Pero quem a quiser fazer -atanto que [seja] igual e [come] estas - pode meter e[m] essa avondo ou alongand ' assi ũas outras, que seja guisa de tantas silabas com ' én quis [na] outra. [+]
1300 AT III,4/ 48 Capitolo quarto As findas som cousa que os trobadores sempre usaron de poer en acabamento de sas cantigas pera concludirem e acabarem melhor e[m] elas as razones que disserom nas cantigas, chamando -lhis "fi[n]da" porque quer tanto diz[er] come acabamento de razom. [+]
1300 AT III,4/ 50 Capitolo sexto "Mozdobre" é tanto come dobre quanto é no entendimento das palavras, mas as palavras desvairam -se, porque mudam os tempos. [+]
1300 AT III,4/ 52 E as outras rimas todas que se acabam en leteras breves, todas son curtas, por que convem que o trobador que trobar quiser, se começa en longas ou per curtas silabas, que per elas a acabe; pero que poderá meter na cobra das ũas e das outras, se quiser, atanto que, per qual guisa as meter en ũa cobra, per tal guisa as meta nas outras. [+]
1300 AT III,4/ 53 Capitolo primeiro Os erros son tantos -e de tantas maneiras - que os homens podem fazer no trobar, que nom posso falar em todos tam compridamente. [+]
1300 AT III,4/ 53 Pero convem que dos tantos én dê alguns. [+]
1300 AT III,4/ 53 Capitolo segundo Erro acharam os trobadores que era ũa palavra a que chamarom "caçefetom", que se nom deve meter na cantiga, que é tanto come "palavra fea", e sõa mal na boca. [+]
1300 LPr 1/ 110 E diz que se semelhava ũa a outra tanto que adur poderia homen estremar ũa da outra; e seendo ambas ũu dia folgando per ũa sesta en úu pomar, entrou Pero Velho de sospeita falando con elas; chego[u] o porteiro e levantou -o end ' a grandes empuxadas e trouve -o mui mal [+]
1300 LPr 1/ 159 Esta outra cantiga fez a un cavaleiro que foi cativo, e deu por se quitar maior aver que pode, que tiinhan os homees que non valia el tanto [+]
1300 TPb 26/ 104 Ca en tal razon como esta dezimos, que tenudo es de pechar al demandador tanto quanto jurare, que (menoscabo) por aquella cosa, que engañosamente traspuso, o la quebranto, porque non gela mostro en juizio. [+]
1300 TPb 26/ 104 Ca en tal rrazon como esta dizemos que he tiudo de peytar ao demandador (outro) tanto quanto jurasse que.... (noscabou) por aquela cousa que enganosamente trasposo (ou enalleou) ou a quebrantou porque o non mostrou en juyzo. mays por uentura o demandado mostrasse a cousa mouele en juyzo enpeorada ou danada pero (que) non fosse mudada de todo enton se o demandador.. ........................... [+]
1300 TPb 26/ 104 Ca si desta guisa non lo fiziesse, e despues la quissiesse mostrar, en razon que el otro la touiesse ganada por tiempo, tanto valdria, como si fuesse rebelde, non la mostrando quando gela demandassen, auiendo poder de lo fazer. [+]
1300 TPb 26/ 104 Ca se desta guisa nono fezesse. e despoys a quisesse mostrar en sazon que o outro a ouvesse gaanada por tenpo. tanto valrria como se fosse rebelde nona mostrando quando lla demandassem. auendo poder de o fazer. [+]
1300 CPa XXVII, 4/ 125 Ca quanto os homees son mays onrrados, e mays poderosos, e mays rricos, tanto an mays mester os amigos. [+]
1300 XH I, 0/ 5 Ca avia y aruores de todas maneyras que leuauã froytos fremosos de vista et saborosos de comer; et chamãlle Paraysso Moysem et os outros sabeos; et Pareyso tanto quer dizer cõmo lugar que esta açerqua da gloria, por que tam viçoso he aquel lugar que o seu viço tam grande he que açerqua chega do da gloria do Parayso çelestial. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Quando elles seyrõ do Pareyso, ontre otempo que poserõ ẽno camyno pera víj́nr aaquel lugar, oque morarõ aly desque y chegarõ, comprirõ estes quinze ãnos, por quelles foy moy longa acarreyra [per] que ouveron de vĩjr, do começo da terra aparte de ourient ata medeo della, ca Jerusalem et Ebrõ, que esta açerca hũ do outro, em medio da terra jazẽ; o al por moytos máos lugares moy asperos et sensabores, por penas, et montes, et agoas, et espantos de bestas feras, et serpentes que achauã y alugares; demays que nõ avya ajnda y feyta carreyra njhũa, ca nũca andara omẽ por y; o al por que despoys que açertarõ avíjnr aEbrom et forõ y os primeyros ãnos, tanto ouverõ que [veer] et pensar ẽnos bẽes que perderam et otraballo [et] mezquindade enque eram, quese nõ nẽbrarõ de solaz de varõ et de moller; demays que erã ajnda vírgéés et taes sayrõ do Pareyso, segundo dizẽ Metalio et Lucas obispo de Tuy. [+]
1300 XH I, 0/ 9 Et segundo dizem os Espoemẽtos da Biblia, Calmana tanto quer dizer ẽna nosa lengagẽ cõmo [cõpañeyra]. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Et Abel tanto quer dizer, segundo os Despoementos da Biblia, ẽna nosa lengagẽ, cõmo choro ou cousa que nõ he duradeyra. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Onde diz outrosy Gregorio ẽna Glosa do Genesis sobre este lugar, que Abel tanto quer dizer cõmo bafo, por que asy cõmoobafo se vay agiña et se esparge por lo ayre et nõ paresçe, asy faleçeo agiña Abel, et foyse cõmo oyredes et nõ paresçeo mays. [+]
1300 XH I, 0/ 10 Et cõ este Abel nasçeo outra yrmãa de hũ parto, asi cõmo cõ Caym asua; et esta ouvo nome Delbora, que diz tanto cõmo seguydeyra, por que segyo aseu [yrmão] Abel, ca asi cõmo dizem [algũus] viueo pouco com el, pero outros contam que viueo moyto, et que tanto cõmo sigideyra quer dizer Delbora, non por que ella siguyse de morte a seu yrmão, mays por queo segio en justiçia et en bondade amando aDeus; ca departẽ que tanto viueo que alcançou aseu yrmão Set que nasçeo moytos ãnos despoys que Delbora et que ella casou cõ el. [+]
1300 XH I, 0/ 12 "Aua queme tu deytas da façe da terra et da tua, et eu asconder me ey ante ty, et andarey errado et fugido [perla] terra, et Pareyso aque chamarõ despoys Edom, pero nõ morarõ aly, mays ficarõ em outra terra açerca dy aque diserom despoys por nome Nod; et Nod, segundo os Despoemẽtos dos nomẽes proprios que som ẽna Biblia, quer [tanto] dizer em nosa lyngagẽ cõmo cousa que nõ he estabele et que nõ esta queda, asy cõmo Cayn, que despoys que foy yrado de noso señor Deus et deytado da quela terra enque estaua cõ Adam et cõ Eua et seus yrmãos, nũca despoys esteuo asesegado nẽ quedo em hũ lugar, nẽ asua cabeça ẽno seu corpo del a cõmo quer que ya tyña cõmo os outros omẽs nẽ o seu corpo ẽna terra, nem aquela terra Nod ensy mẽesma entrelas outras cõmo avemos [departydo]. [+]
1300 XH I, 0/ 12 Pero segundo departẽ os santos Padres em este lugar, nõ se entende que aquela terra se movia et [andaua] de lugar en lugar, mays, despoys que Caym en ella fora, que sempre andara em mudamẽtos de aventuras et de [trauesuras] et rreuoltas cõ el et cõ os seus [a que o] el ensynaua; et chamarõ por ende aCaym, Caym Nod, et quer dizer tanto cõmo Caym [movediço], ou nõ estabele, et a esa terra esto diserõ outrosy. [+]
1300 XH I, 0/ 14 Et [bygamya] he aver o omẽ duas molleres, ca dizemos em latym bis por dous, et em grego dizẽ gamos por moller; et ajuntãdo estas duas palauras, bis et gamos cõposerõ ende os sabeos ẽna gramatyca em latym este nome [bigamya]; et quer dizer [bigamya] tanto cõmo hũ varõ aver duas molleres em hũa sazõ, ajũtadas et ahũa sem ley, aqual cousa he moy grande pecado. [+]
1300 XH I, 0/ 18 Et estes de Caym et os outros, que nõ sabiam ajnda nada de rrazõ de metaes, nõ curauã delles et leyxauã[os]; et tanto foy moyto este metal queo soubo Tubal Caym, que obraua delles, et vẽeo aaqueles lugares dos mõtes por onde diziã que esto acõtesçera, et achaua as peças et as taboas dos metaes que jaziam por aly onde se queymarã. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Este Lamec [foy] omẽ que [tyraua] de arco moy bem, et çertaua moyto, et mataua moytos veados; ca toda vya fora seu vso de andar aesto, [asy] cõmo diz mẽestre Pedro ẽna Estoria sobre este lugar; que tanto viueo longa vida que perdeo o veer et foy çego et ouvo despoys hũ moço queo adestraua pero mãçebo, segũdo conta o Genesis queo moço oadestraua et oguyaua por onde ya. [+]
1300 XH I, 0/ 20 Ca cõmo quer que disemos que Noema achara aarte de teçer, tanto foy tarde et ẽna fim da primeyra ydade, et vẽeo logo odeluvyo, et dizemos queo nõ oyuarã ajnda saber os omẽs nẽ [ajudarsse dello], et Noe et seus fillos et suas molleres nũca ouverõ afazemẽto [njhũ] cõ os de Caym, por que algũa cousa aprendesẽ delles, et todo omãys queos da ydade de Noe, que foy asegunda do mũdo, [souberõ] depoys do deluvio elles opensarõ, et[o] fezerõ, et asyo ouverõ. [+]
1300 XH I, 0/ 23 Et diz sobre esto mẽestre Godofre ẽna sexta parte do Panteõ et outros queo outorgã cõ el, que teuo Adam dóó por Abel çento ãnos; et que poucos dias forõ em todos aqueles ãnos que el nõ fose aafosa de Abel chanzer, et fazer doo, et chorar por el; et tanto durou esto que Adan et os que vierõ despoys del que chamarõ por este feyto [a] aquel lugar onde jazia Abel val de Lagrimas Et de cõmo avia Adam moy grande dolor por la morte de Abel, et outrosy por Caym que fezera aquesta nemyga, et era seydo et ydo fora da terra, ca acõmo quer quelle aquel mal contesçera seu fillo era, cresçendolle este pesar et este dolor de cada dia do começo ata ocabo do dolor, poso em seu coracõ et fezo promyssom delo et jurou que nũca mays sse chegasse aEua pera fazer em ella fillos de que tomasse tristeza et pesar. [+]
1300 XH I, 0/ 25 Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et ajnda achamos escritos que dizẽ que aquelas molleres do lynagẽe de Caym, que asy cõmo erã fremosas que [asy] queriã varõ moyto fortemente aademays, tanto que cõmo ellas esto quisessem fazer, et os de Seth nõ, diz que ellas trauauã deles ata que lles faziã fazer todo o que ellas queriã, et ajnda que ellas sobyam en çima deles. [+]
1300 XH I, 0/ 32 Et dizemos que podo chegar a [Ebrõ] o seu lynagẽe creçendo et [vijndo] poblando aterra, et os fillos de Deus, que erã os do lynage de Seth, veendo as fillas dos omẽs, que tanto quer dizer que erã do lynage de Caym, cõmo erã moy fermosas, pagarõse dellas et codiçiarõ as, et tomarõ as por molleres, et de todas ellas quaes elles escollyam. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et estes espyritos am nome [jncubos], que tanto quer dizer como jazedores de suso, et esto por quese deytã em çima [aos] omẽs; et estes som aqueles quese deytam de suso sobre os omẽs de noyte et os apesam quando dormẽ; et estes jazem cõ as molleres em forma de varõ et enprenam as de omẽs; et os que daqui nasçem som grandes et valentes et de grandes corações. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Et quando vio queo nom queriam créér nẽ castigarse por el, et via outrosi as molleres de Caym, apoderadas delles ouvo moy grãde medo que se mays contra elles contendesse em aqueles castigos, acõmo quer que el era omayor et señor, queo matariã ael et asua moller et aseus fillos et asuas [cõpañas]; et tomou aela et aelles et foyse morar aoutra terra, et leyxou aquel lugar por que quanto se el mays traballaua em castigar los tanto se elles mays trauallauã de fazer as cousas que pesassem aDeus, et maltrager et desonrrar a Noe [et] asuas [cõpañas]; et foyse dende quanto mays podo. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Destes males pesou moyto aDeus. et asanousse, et chamou estonçes a Noe queo temya et oamaua, et por queo achaua bõo et dereyteyro ontre todas aquelas [cõpañas], et escolleo ontre todos pera lle dizer sua voõtade do que queria fazer, et disolle que toda aterra que era danada cõ maes, et con pecados, et cõ nemygas quese faziam em ella; et por ende que avya voõtade de destruyr todaslas creaturas que en ella fezera, tam bem aos omẽs cõmo aas bestas et todas las outras cousas, et quea queria poblar de outros omẽs doutro lynage enque nõ ouvese estas maldades, et que aqueles de quea poblaria quelles myngoaria aavida, que nõ viuessem tantos ãnos cõmo viuerã os outros ata aqui, et mỹgoando cada dia, que verria atempo que toda [a mayor] vida do omẽ que seeria çento et vijnte ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 34 Mays esta feytura postromeyra era mays aposta et mellor pera nõ se apoderarẽ y tanto os ventos nẽ as ondas do deluvio de Deus, que seriam tam grandes cõmo nũqua forã nẽ pensamos que sejam nũqua. [+]
1300 XH I, 0/ 39 Fezo Noe moyto apressa todaslas coussas quelle mãdara Deus; et labrãdo ẽna arca el et seus fillos cada día, et pero se alongara das outras gentes asy et sua morada, cõmo he dito, nõse alongou tanto por queo ala nõ fossem véér [cõpañas] dos outros de Seth, que erã os seus; et aNoe plazialle cõ elles, que em todos aqueles çento ãnos nũca quedou de predicar et de castigar atodos los que ael vynam; et chegauãse aly moytos, o hũ por el que era cabeça [do] lynagée, o al por la fama et por lo nome daquela arca que oyam quese fazia, obra tam maravillosa quanto nũca oyram doutra. [+]
1300 XH I, 0/ 40 Et diz mẽestre Pedro que este pojamẽto da agoa que fora tanto em alto por que tam [altos sobirã] os fumos dos sacrifiçios queos de Caym fezeram aos ydolos, et quese lauasse da suzidade de aqueles fumos oayre; et estouo daquela [guisa] a terra coberta das agoas çento et quareenta dias por tal que morressem [todaslas] anymalias da terra et as [aues] do çeo, saluo ende Noe sóó et as outras cousas viuas que erã cõ el ẽna arca por mãdado de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 41 Andados seysçentos et hũ ãno de quando nasçera Noe, et [mj̃ll] et seys çentos et seteenta et çinque de Adam, et despoys quea vengãça que Deus ordenou sobrelas maldades dos omẽs foy [cõplida] em elles, et ajnda em [todaslas] outras cousas, nẽbrouse de Noe nosso señor Deus et enviou spyrito de vento sobrela façe da terra, et espargeo as [nuves] et tirou as de sobre ella, et çarrarõ se as fiestras do çeo et quedou odeluvio de suso, et çarrarõ se outrosi as fontes do [avismo], et as agoas que da terra seyram tornarõ se por aqueles lugares [per] onde [sayrom], segundo dizẽ os sabeos sobre este lugar et myngoarõ et começarõ [ho] despoys dos seys çentos et çinquoeenta dias, et tantos avia que entrara Noe cõ suas cousas ẽna arca. [+]
1300 XH I, 0/ 43 Desto departẽ [algũus] et dizẽ que foy et [sse] alongou da arca atanto, quea perdeu de vista et nõ se soubo tornar aella, et que nom achou outro lugar descuberto enque pousasse, et que cayo cansado voando, et morreo ẽna agoa. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Et cõta Josefo sobresto ẽno quinto capytolo, que quando catarmos [a vida] dos omẽs de agora et avyda dos antygos, que nõ teñamos que erro nẽgũ ha em viuerẽ tãtos ãnos os omẽs do primeyro tempo; que diz queos omẽs do primeyro tẽpo moytas rrazões avyam por que viuessem tanto: ahũa por que erã rreligiosos et faziã santa vida cõmo frayres, et erã outrosi mays açerca da feytura de Deus, et oyram mays palauras das que Deus disera aseus padres et aseus parentes, et as aprenderã elles et as sabyam; demays que nõ comyam em aquel tẽpo senõ froytas et eruas et poucas cousas outras, et mays ajnda que ata [o deluuyo] nũca comerã carne nẽ beberam vyño, et desto nẽ doutra cousa nõ comerõ nẽgũa cousa sobeja, por que de leue nũca enfermassem que por ello viessem amorte nẽ myngoassem nada de sua vida. [+]
1300 XH I, 0/ 50 Demays que diz Josefo que aqueles primeyros omẽs que erã mays açerca de Deus, et quese traballauã dos feytos et dos saberes enque erã as vertudes das cousas et os nobres et grandes proes; et que esto era osaber da astrologia, et da geometria, et de todoslos saberes liberaes et dos outros; et que em escodrinar as vertudes desto que era tã alta cousa et tam noble et tam proveytosa, que por los trager aas vertudes puras et çertas quese nõ poderia fazer em menos de seys çentos ãnos, et que tanto dura oãno grande. [+]
1300 XH I, 0/ 53 Et aterra tyña des de Etam ata omar, et poserõlle nome Elioscora, que tanto quer dizer cõmo terra ou rreyno ou termyno de sol. [+]
1300 XH I, 0/ 56 Et cõmo quer que Deus dera segurança aNoe doutro deluvyo nõ se asegurauã ajnda bem os fillos nẽ se ousauã alongar da arca pera em outro lugar fazer morada, por que se por ventura acaesçesse que viesse outro deluvio, quese poderiã coller aella; pero despoys que virõ cõmo seu padre Noe avya enviado tam longe da arca cõmo de Armenya aoriente aYonyto seu fillo, [a que el] tam grande bem queria, et viansse cõ rreys et que erã ja [cõpañas] tam grandes que era forte cousa, et enchyam aquelas terras onde estauã, et nõ cabyam em ellas; et de mays acontesçeo lles esto, et touerõ no por moy bõo synal, que [nẽgũa] de quantas chuvias Deus fezera ẽna terra em tantos ãnos cõmo elles aviã aly morado, que nũca os rrios sayram da madre que por aquela terra corriam, enque elles comarcauã de [guisa] que quisessem fazer semellança de tal deluvio et forõse asegurando, et ouverõ aqueles seus rreys seu acordo ontresy, et despoys cõ suas [compañas]; et diserõ: ¿pera que moramos aqui em estas serras onde nõ avemos agoas nẽ froytas nẽ as herdades pera os pães, [laurar] aabondo cõmo o averemos ẽnos chãos? et que desçendesem daqueles montes altos [aos] vales et aos cãpos hu averiã bõas moradas et [agoas] et do al que quisessem. [+]
1300 XH I, 0/ 57 "Et começarõ et labrarõ todos amoy grande pressa; et avyam feyto em ella de alto mj̃ll et seys çentas et treynta et tres pasadas, et em ancho avya tanto que, oquese paraua ẽna parede et a cataua[, ] bem lle semellaua que mays era ancha que alta, et era asua feytura moy marauyllosa, asy cõmoa contaremos ẽna estoria da [rreyña] Semyrramys, que foy señora dela despoys, et afortelezoa ella ajnda mays, et fezerõ pááços cubertos douro enque poserõ pedras preçiosas et outras cousas moytas que seeriã moy máás de créér. [+]
1300 XH I, 0/ 57 Et esta torre pensauã elles de fazerla tã alta, nõ tã solamente pera anpararse em ella do deluvio, mays por se chegar tanto [ao] çeo que podessem alcançar por aly os saberes çelestiaes das cousas do çeo. [+]
1300 XH I, 0/ 59 Et por que foy aly mesturado et cõfondido em moytas lengages hũa lyngage que era em todo omũdo, et diz oebrayco Babel por cõfondemento, et poserõ nome Babel aaquel lugar do seu ebrayco que vsauã quando esto foy; et Babel tanto quer dizẽr cõmo confondemẽto, por que oque antes era hũa lyngage foy aly cõfondido em moytas lyngages cõmo dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Et os Seteẽta Trasladadores chamã aaquela terra de Hus [Affityde] que he tanto cõmo austral, et austral tanto quer dizer cõmo terra de vendaual; et este Hus dizem que poblou aTraconytica et aDamasco cabeça daquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 65 Sale fezo aEber, et deste Eber ouverom de começo nome os seus ebreos; et diz [Jeronjmo] ẽna sua Glosa que Eber tãto quer dizer cõmo passador, et departe [Rramyro] ẽnos Espoemẽtos da Biblia que Eber tanto quer dizer cõmo vençedor, passador, por que ẽna sua vida passarõ as geerações de Noe em Babel do que foram ao que nõ erã, por que ontre todos los lyñages el vençeo, ca em el ficou aprimeyra lengage que era antes hũ de todos. [+]
1300 XH I, 0/ 70 De estes yrmãos, Amateo poblou asua parte desta terra, et chamou aos seus amateos et aaterra Amaçia; et diz Josefo que os das [prouynçias] de arredor que ajnda agora chaman aaqueles amateos os amatos; et diz que em pos aquelo que ouvo hũ poderoso em esse lyñage, et disseronlle Epyfanes, et que tanto fora bõo, queos gregos que forõ mudadores dos nomẽs das terras et das gentes, por la rrazõ que diremos ẽnas generações de Jafet, que tollerõ este nome Amaçia aaterra. et poserõlle nome Epyfanya do nome daquel Epyfanes. [+]
1300 XH I, 0/ 72 Que diz queos arrebatou ovento et rreuolueos et dou com elles em terra, deles aalonge, deles açerca, atodas partes; et diz que se por este espanto et medo et pauor tam fforte nõ fosse, que por ventura tanto os avya rreuoltos et tornados Nẽprot em loucura contra Deus quese nõ tornarã nẽ leyxarã de fazer aquelo que aviam pensado et começado ata queo comprissem por obra. [+]
1300 XH I, 0/ 78 Dos outros seys fillos de Jafet achamos delles oque avemos dito; mays de Tubal nẽ Moysem nẽ Josefo nõ achamos que falasem synaladamẽte de pobla que el fezesse nẽ os seus, senõ tanto queo chama Moysem et lle diz Tubal, et Josefo lle diz Jobel, et demays diz que el poblou os jobelos, et queos gebellos som os yberos et yberos dizem em latym por espanóós. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Os fillos de Tubal despoys que andarõ [moytas] terras buscando lugares bõos de pobla, chegarõ aas postromeyras partydas de ouçidente, et virõ bõas terras, et bõos montes, et bõas agoas, et bõos asentamẽtos, et quedarom aly et poblarõ; et por lo que oyam dizer que acaesçera do deluvio, asentarõsse logo ẽnos montes de Aspa aque chamã os montes Pyreneos; et chamauãse ẽna primeyra estas [cõpañas] çetubales, de cetus que tanto diz [ẽna] nosa [gramatyca] cõmo [cõpañas] de Tubal; et çetubales tanto quer dizer cõmo [cõpañas] de Tubal. [+]
1300 XH I, 0/ 80 Et esta terra jaz ẽna fim de Europa em ouçidente, que he a postromeyra terra do mũdo, asy cõmo vay daquela parte; et em pos aquesto estes do lynagéé de Tubal, morãdo aly em aqueles montes Pyreneos de Aspa, desque se forõ fazendo grandes [cõpañas] perderõ omedo do deluvio, ca avyam ja por [moytos] ãnos prouado aterra et as agoas das chuvias et dos rrios, et desçenderõ dos moy altos montes et poblarõ ẽnos chãos das [rribeyras] do [rryo] aque dizemos agora Ebro, et desque se touerom por moradores daly mudarõ elles onome asy méésmos et chamarõ sse çeltybeyros de çe que quer dizẽr tanto cõmo cetus por [conpañas], et Tubal et Yberos Ebro, et enaderõ aquela letera l em medio por apostura do nome, et [çeltiberos] tanto som cõmo [conpañas] de Tubal, moradores das rribeyras do rrio Ebro. [+]
1300 XH I, 0/ 89 Et estes omẽs yam comendo as carnes ja et os peyxes et pescados que achauam et matauã elles os que podiam prender; pero nõ os coziã que nõ [sabiam] ajnda amaneyra delo, mays enxugauam aquelas carnes et peyxes ao sol quando era grande et forte, et tanto osecauã ao sol queas tyrauã algũ pouco de sua natura crua, et mudauam as em outro sabor mellor algũ pouco. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et departĩdo ẽnas naturalezas et cursos das estrellas acharõ queas hũas se [moujam] et as outras nõ; et das quese mouyam et nũca quedauã escollerõ et cõtarõ que erã sete; et por quese mouyam et nũca quedauã de andar nẽse parauã em nẽgũ lugar et andauã apartadas hũas das outras, et por esto diserõ que cada hũa dellas avia seu çeo apartado en - que nõ era outra estrella nẽgũa, et [chamarõlles] planetas, et planeta tanto quer dizer cõmo estrella andadeyra; et derõlles este nome de planos que diz ogrego por tal andar. [+]
1300 XH I, 0/ 94 Et leua [este] nome de [domjnus] que dizem em latim por señor, et domyngo tanto quer dizer ẽna nosa lengage cõmo dia señoral, ou dia do Señor, et sabado quer dizer folgança. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et os [gentijs] veẽdo este saber tam noble, tãto entenderõ et estudarõ et penssarõ em el, que achando os [hũus] hũ pouco, et os outros, empos aqueles, outro pouco, et assy fazendo ata cabo queo acharõ todo et ajuntarõno em hũ os de despoys, et ouverõ açiençia da astrologia, quee osaber das estrellas, et aestrologia ha aqueste nome de astris que dizem em latym por [estrellas], et dizẽ logos [em] grego por rrazõ; et astrologia tanto quer dizer cõmo rrazõ ou çiençia do saber das estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 95 Et aaprimeyra parte et ao primeyro signo diserõ Aries, et tanto quer dizer cõmo carneyro, et chamarõ primeyro [este] signo dentrelos outros porque segundo leemos et achamos escrito foy omũdo criado em el; ao segundo signo diserõ Touro; ao terçeyro [Gemjnos], quee tanto cõmo doblados ou embelizos, por quelle diserõ este nome de Castor et Polus, que forõ yrmãos, fillos del rrey Jupiter, et nasçerõ ambos de hũ parto; ao quarto signo chamarõ Cangro do nome do cãgrejo do mar, et em este signo dizẽ que foy criada a Lũa; ao quinto signo diserom Leom; ao sexto a Vyrgéé; ao septimo a Libra, quee peso ou balança; ao oytauo Escorpyom quee alacram, ao [novemo] Sagitario que quer dizer tanto cõmo [aseetador] ou tirador de séétas com arco et asyo pyntam; ao dezimo Capricornyo que quer dizer tanto cõmo cabra ou cabrõ cõ cornos; ao [onzemo] Acario que quer tãto dizer cõmo agoadeyro, ou tragedor de agoas et verterõ dellas, et tal paresçe otẽpo quando o sol passa por el; ao dozemo et postromeyro signo poserõ nome os Peyxes. [+]
1300 XH I, 0/ 99 [A esto dize mahestre Pedro] et solta esta dulda: por que costume foy da Santa Escritura de poer os termynos et cõtos dos çentos, et por algũa pouca cousa que [veña] y do tempo mays ou menos ca os santos Padres nõ fezerõ y força ẽnos ãnos, tanto aviam feruor ẽno coraçõ de [vijnr] cõ alyna das géérações aaquel lugar hu tynã ocoraçõ et otalente, [asy] cõmo aSanta Maria et aIhesu [Cristo]. [+]
1300 XH I, 0/ 108 Et diz outrosi cõmo lle poserõ nome Nẽprot segũdo seus costumes; et aeste nome Nẽprot, segũdo diz Rramyro ẽnas Enterpretações da Biblia, que som tanto cõmo espoemẽto de hũa palaura por outra, ou de hũa por moytas, tanto quer dizer cõmo pardo, ou rrenegado, ou rrenego, ou rrenegamẽto ou que prinçepe, ou fugidiço, ou traspasante, ou ensayamẽto deçendente. [+]
1300 XH I, 0/ 111 Et andados de Noe oytoçentos et seséénta et oyto ãnos et de Tare [vijnte] et sete, morreo el rrey Belo de [Babilonja], et rreynou seu fillo el rrey Nyno, despoys del; et segũdo diz Preçiam ẽno seu Libro Mayor ẽno começo, os omẽs quanto mays mãçebos veem tanto mays sotiles et entẽdidos som et tanto mays fortemente buscam et catã as cousas, et esto asy he et deue séér sempre segundo bõa et dereyta rrazõ, que os omẽs quanto ssom de mellor et mays ensynado lugar de primo, tanto mays ensynados et sabedores nasçem, et esto asy deue séér se em ello nõ ha erro de natura; et outrosi mays saberes bõos acham ẽnas çidades que ẽnas aldeas. et, ẽnas grandes vilas et poblas, que ẽnas pequenas, et véémos que esto asy he oje en dia. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Et [outrosi], segũdo aqueles Despoemẽtos de Rroma, Baal tanto quer dizer cõmo omẽ ou ydolo, ou varõ, ou velleçe, ou avente, ou dragõ, ou omays de suso, ou çidade, ou vaydade. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Baalym, segundo diz Ramyro, tanto quer dizer cõmo subidores, ou os mays de çima, ou omẽs aventes, ou varões mays de suso, ou varões astragadores. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Belfagor, outrosy segundo Rramyro tanto quer dizer cõmo omẽ ou varõ quea abertura que téémos por deseyxado ou deus vello quese abre et fendese, cõmo quese deseyxa ou deus de velleçe, ou deus quese deseyxa, ou velleçe grande, ou boca, ou osso mays de çima de açerca ocoyro, ou symulacro de deosto; et symulacro he dito por ymage de ydolo. [+]
1300 XH I, 0/ 115 Belzebu, segundo Rramyro, tanto quer dizer cõmo varõ, ou señor de moscas. [+]
1300 XH I, 0/ 118 Et Cam mudou oseu nome, et chamosse Zoroastres, que quer tanto dizer cõmo mẽestre ou sabeo das estrellas. [+]
1300 XH I, 0/ 119 Dos quatro rreynos prinçipaes do mũdo fala Paulo Orosio ẽno começo do segundo libro, cõmo por prologo, et diz asy, que bem entende el, et ajnda nos outrosy cõ el, que nõ ha nẽgum omẽ [a que se] possa asconder que Deus fezo ao omẽ em este mũdo; onde diz queo mũdo rreprende ao omẽ por que pecou, et rreprendeo desta guysa: que por apremer et apremear a nossa destenperança, quee esta terra enque viuemos castigada cõ mẽgoa das outras anymalias, que nos nõ cria dellas tãtas quantas avemos mester pera comer et pera os outros seruyços, et outrosi que se nos faz ella [manyna] ẽnos froytos quea de dar, quenos nõ da tantos quantos nos aviamos mester, et mantem nos myngoados por lo noso pecado. [+]
1300 XH I, 0/ 124 Et estas duas contas segũdas, ahũa segundo os judios, aoutra segũdo os [traslladadores], achamoslas asy contadas et postas de mẽestre Pedro ẽno Libro das Géérações do Vello Testamẽto; et Metodio outrosi conta as ydades por [mjllares] de ãnos, et da hũa [mjllaria] acada ydade, et se mays ãnos [veẽ] y nõ os conta et se menos nõ os toma nẽ em outra [coñosçida] nõ enade, nem faz al senõ que conta [mj̃ll] ãnos acada ydade, et diz que [mj̃ll] ãnos som hũa ydade do mũdo; mays esta conta nõ semella çerta et esto asyo outorga mééstre Pedro ẽna Estoria; ẽno capitolo que vem primeyro despoys do de Sem, et da sua gééraçõ; et diz outrosy da cõta que Moysem [faz] destes ãnos, por que Moysem delo tẽpo desta estoria des lo começo ata [aqui] nõ curou tanto em dizer çertos os ãnos do tempo, cõmo em aduzer et trager as [geerações] todas dereytas et ajuntadas desde Adam ata Abraã, ẽno qual se começou acreẽça daquel Deus que he hũ et verdadeyro Deus, et fazedor de todaslas coussas, et que Moysem apartou aestoria em poucas rrazões ata este lugar. [+]
1300 XH I, 0/ 128 Onde diz sobre este lugar Lucas, obispo de Tuy, que estas prouas destes saberes nõ as poderiam fazer senõ omẽs que viuessem quinẽtos et [triijnta] ãnos, et diz que tantos ãnos he ogrande ãno; pero achamos em outros sabios queo grãde ãno he [seysçentos] et seys, et cõtam que menos vida de grande ãno quese nõ poderiam prouar nẽ véér os juyzos das estrellas et dos çircos et dos corpos çelestiaes, et buscarõ et fezerõ estormẽtos [pera] ello, et trauallauã moy bem em aprenderlo et em ensynarlo. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Fillo nõ te descubras tu tanto em estas rrazões, que todo aquel que he sóó et nõ mays de hũ et desdiz et quer desfazer acreẽça et aley que hũa grande terra tem, et [toda a] gente, et seu prinçipado, et onrrã, et gardã esta ley toda agente por bõa, contra moytos vay; quea gente enflaquẽta et aluoroça ao prinçepe ẽno seu señorio, quando querem tomar ou acordar [en] outras creẽças que el nõ tem; ante quea outra [creença] seja asessegada ẽna terra, os hũus tẽndóó por bem, et os outros por mal, leuãtansse pelejas et véém y feridas et mortes, et mudamẽto de senorio; porque ondese muda créénça forçado he dese mudar oseñorio; et se te nõ gardas el rrey et agente entender team, et leuãtarseam contra ty et matarã aty et anos cõtigo, por que te terrã por louco et sandio, et mays querrã que moyras tu sóó et nos ajnda contigo, ante [ca] tu meteres toda sua terra em rreuolta et em destoruamẽto; mays tu tem ateu Deus em teu coraçõ et tua créénça, et [adoroo] et syrueo et El te fara moy grande merçede, et [te] dara moy bõo acabamẽto ao que dizes et aesto que fazes. [+]
1300 XH I, 0/ 130 "Abráám oya as palauras [de] seu padre et ascoytauao cõmo apadre, mays nõ de feyto, et quanto mays lo el castigaua, tanto mays el predicaua hũ Deus verdadeyro fazedor et señor poderoso de todaslas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 132 Et dauasse Abraã todo aDeus, de dito et de feyto, tanto que seu padre nẽ seus parentes, Nacor et os outros seus amygos nõno podiam tyrar dello de nõ fazer esto cõtra Deus et préégar dEl et pregoar lo ontre os seus amygos et em seus ajuntamẽtos de companas ondeos faziam. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Obs, quee tanto cõmo ajuda, et [Rrea], que quer dizer chea de cousas, et Çibele, quee [tãto] cõmo cousa soldada et dura de cabelo que diz ogrego por duro , que tal he aterra, et telus de tolerare que nos os latynos dizemos por [sofrer] por que sofre a terra todas las cousas quese em ella sentam et toda cousa quelle fazem. [+]
1300 XH I, 0/ 134 Diz [Ovjdio] ẽno primeyro libro do seu Libro mayor que os gigantes cõmo [erã] moy grandes de corpos et de corações, que ouverõ envidia et despeyto dos seus deus, queos nõ preçauã tanto cõmo elles queriã, et pensarõ cõmo se poderiam vengar deles, et diz que segundo que [eram] moy valentes que tomarõ os mõtes aas mãos, et que aviam ja posto omõte Essa sobre omõte Pelyo, et ao mõte Oleripo sobre omonte Ossa, cõmo faziam os outros dos ladrillos segundo a Biblia diz queo faziam pera [sobyr] por aly aos çeos. et aqueles seus deus deytarlos fora et elles rreynar y; et os deus quando virõ que de aquela maneyra alçariam torre de loucura ao çeo, et que se daria a cousa a mal cõmo os gigãtes queriam, vierom ante queo feyto se acabasse et desbaratarõlles todo quanto aviã feyto et obrado, et desboluerõ todo omõte de sobre ho outro monte, et derribarõlles toda a obra et achãarõna em maneyra que toda afezerõ ygoal cõ aoutra terra, et [quaerom] os gigantes todos que estauã em çima labrando agrande pressa, et quaerom todos em terra et morrerõ que nõ ficou nẽgũ viuo, et sayo deles o sangre, et espargiosse porla terra, et andaua bolindo cõmo viuo et envolujasse ẽno poluo da terra; et diz [Ovjdio] que aquel sangre tomou corpos aly da terra, et viuerõ aqueles corpos et forõ gigantes cõmo erã de primo. [+]
1300 XH I, 0/ 139 "Padre et meu señor: asy queria eu, que vos que esso dizedes que entendessedes ofeyto dos ydolos cõmo som fuste, et pedra, et terra, et feyturas das mãos dos omẽs, et como os mãdam fazer as gentes aseus talentes, et cõmo querem, et de dous ollos, et de duas orellas, et de dous narizes, et de duas mãos, et de dous péés, que fazẽ ao que de fegura de omẽ he; et se nõ quisesse oque faz aymage nõlle faria de estas cousas todas mays de hũa, et ẽno poder et mesura do omẽ quea faz, jaz todo oseu cõplimẽto, et ajnda mays digo quelle faça todas estas cousas cõplidas et ajnda dobladas, ou mays quatro ollos, et quatro orellas et [asi] das outras cousas, et ajnda quantas mays quiser, como dizẽ de Argo opastor [da] sua deessa Juno que avia çento ollos, empero queo matou Mercurio, nũca lle tanto farã que veja nẽ ouça, nẽ entẽda, nẽ synta, nẽ som os ydolos em outro estado senõ que cada dia vam tornãdose em aquelo donde forom et esto he aterra, ca as aruores, et as pedras, et ajnda os ferros et todaslas outras cousas que ẽna terra som, della forõ tomadas et della nasçem et em ella se tornã quanto quer que [tardem]; poys destas cousas som as ymages dos ydolos. " [+]
1300 XH I, 0/ 145 Et em todo esto forom sonãdo por toda aterra estes feytos de Abraã tanto que chegarõ as novas ante el rrey, dizendolle quea gente quese ya [aluoroçãdo] contra os ydolos et cõtra acréénça deles quelles el [rrey] dera, et lles ensynara aorar, et conque os [tiña] quedos et apagados atodos; et que perderia el em esto; et desto pesou moyto ael rrey, et nẽbrouse moyto do que oystes quelle diserõ os seus estreleyros da estrella, et foy tam [sañudo] quelle vẽeo em coraçom de matar Abraã, et seu padre, et toda sua [cõpaña]; et leyxou de fazer esto cõ medo de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 147 Et da rrazõ deste fogo de Aram et de Abraã diz mays et doutra fegura mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, et conta que estes fillos de Tare que nõ queriam yr adorar ofogo, nẽ passar por el cõmo faziã os outros de Caldea ajnda quelles mãdauã passar por el; et estonçes que se leuãtarõ contra elles esses de Caldea et queos ençarrarõ em sua casa deles et queos çercarõ arredor et posserõlles fogo, et ofogo desque foy apresso aacasa diz que foy tanto que queymou as casas et os omẽs que dentro eram et perdeuse alla Aram, et morreo aly empero era omẽ bõo, et dereyteyro, et sayo em saluo Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et segundo os espoemẽtos de Rramyro ẽna Biblia, [Rram] tanto quer dizer cõmo moy alto, ou enxaltado, ou trono, ou enxaltãte; et diz que este meesmo he Abraã, et que despoys foy chamado Abráám; et outrosi Abram, segundo Rramyro tãto da aentẽder cõmo padre alto, ou padre enxaltado, ou alçado de terra, ou alçamẽto de padre, ou padre escolleyto, ou poboo alto. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et este outro nome Abráám, segundo diz Rramyro, tanto mostra cõmo padre que vẽeo ao pobõo ou padre aque vẽeo multidue, ou padre de moytas gentes. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et, segundo diz Rramyro tanto quer dizer Saray cõmo prinçipa, ou ho meu carbom, ou [amyña] cobertura, ou amyna estreytura; et este outro nome [Sarra], segundo diz Rramyro ẽna Biblia, tanto quer dizer cõmo prinçepe, ou carbom, ou cobertura, ou estreytura dos máes del. [+]
1300 XH I, 0/ 149 Et conta Josefo desta vida de Tare et diz que viueo tam pouco por quese encurtava ja avida dos omẽs, et quese fazia cada dia mays pouca, et que asy foy yndo ata ageneraçõ de Moysem; et despoys de Moysem que forõ as vidas dos omẽs otermyno dos çento et [vijnte ãnos] que oystes que nosso señor Deus estabelesçera, et [diz] que tantos viueo Moysem, çento et [vijnte] ãnos. [+]
1300 XH I, 0/ 151 Et pobloa Nyno, et [emanchoa] tanto que dizẽ as estorias que touo em ancho tres jornadas; et pode esto séér queas touo açidade, mays empero dizemos nos queas toverõ os seus termynos. [+]
1300 XH I, 0/ 151 Et fezo dela acabeça do emperio, segũdo diz ẽno Panteõ ẽna septema parte del; et poys quea ouvo moy bem poblada et garneçida, onrroa com aseeda do emperio que asentou em ella, et acreçentoa outrosi ẽna palaura do nome quelle poso, et chamoa Nynjue Et Ninyue, segũdo as Interpretações de Rramyro ẽna Biblia, tanto quer dizer cõmo parida, et cõ fillos, ou fremosa, ou lyñage, ou engendramẽto de fermosura ou defendemẽto [de] meu engendramẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 152 Et os daquel lynage ao que alçauã por rrey dauãlle orreynado por dez ãnos enque rreynase et nõ mays; et os daquel lynage que estonçes começarõ arreynar aviam nome os tebeos; et aaqueles dez ãnos enque rreynaua el rrey [cham[a]uãlle] dinastia; et dynastia tanto quer dizer cõmo tẽpo de dez ãnos; et durou orreynado de estes tebeos çento et nove annos. [+]
1300 XH I, 0/ 155 Trebeter vyo arreyna poderosa et apoderada do rreyno de seu marido, et forte moller et que yria [perlo] que começara et coydando que seu yrmão nõ averia mellor syso, et que faria sua madre ẽno rreyno oque quisesse partyose de nõ fazer outra cõtenda cõtra arreyna; et despoys que vyo quese avia apartyr do rreyno de seu padre, alongouse moyto daly, et sayosse de Asia, et passou toda Europa, et vẽeo a Alamanya, et chegou aterra de Germanya, et as gentes rreçebiamsse ajnda ẽnas terras hũus aos outros quando acontesçia de vĩjrem, por que aterra nõ era ajnda tanto poblada, et ficauã os termynos ermos moyto grandes, et rreçeberõ aly aTreuer os [germanos]. [+]
1300 XH I, 0/ 156 Despoys que Trebeta foy deytado do rreyno et alongado dende, ficou [Semyrramis] com seu fillo Zemeys, por rreyna et señora de todoslos rreynos et gentes que foram del rrey Nyno, seu marido; et diz Paulo Orosio ẽno quarto capitolo do primeyro libro, que tanto era forte esta rreyna Semyrramis, que semellaua aseu marido ẽno esforço et ẽna forteleza do coraçõ; et ẽna cara et ẽno vestyr ao fillo; et asy era ja afeyta et vsada de mortes de omẽs et de sangre cõ seu marido, que seendo ella [moller], doze ãnos andou cõ ostes, lidando, et matãdo as gentes et cõquerindoas, nõ se teendo por contenta nẽ abastada de todas las terras et rreynos que seu marido gaañara em çinquoeenta ãnos, et eram moytos por que nõ achaua el estonçes outro lidador que cõ el lidase nẽ quelle contradise queas nõ tomasse; et todas las aella leyxou el rrey Nyno seu marido. [+]
1300 XH I, 0/ 156 Et diz aestoria que por rrazõ desta encuberta et deste feyto, tomarõ os rreys de Babilonya [custume] de estar [emçarrados], dizendo que quanto menos los vissem, tanto mays codiçiariã deos véér, et temerlos yam et fariam oque elles mãdassem; et faziã ajnda esto por esta outra rrazõ: que quando morresse rrey queo nõ soubessem tam agyña as gentes, por tal quese nõ alçassem os grãdes contra orreyno nẽ fezesem em el nẽgũ nojo. [+]
1300 XH I, 0/ 158 Et as gentes que estauã em [algũus] lugares por onde [quer que esta] esta rreyna ya se nõ faziã guerras et viviam em paz, et os ella asy achaua, tã cruel et tam sem mesura era ella, queos mataua todos dizẽdo que nõ aviã coraçõ, et [quea conpaña] et oprinçepe que [coraçõ] nõ aviam que mays valyam mortos que vivos, et que os lugares que tynã enbargados et ocupados ẽno mũdo viuẽdo queos leyxasem morrẽdo aoutros que verriã em pos [ellos] et [estes], por ventura, que séériã de mellores corações; et que oprinçepe ou outro omẽ qual quer quanto de mellor coraçõ et mays viuo et ardido he, que tanto mellor entende et coñosçe obem et omal, et aDeus, et tanto mays dereytamẽte vay [a qual] deles quer ou aaquel quelle acaesçe. [+]
1300 XH I, 0/ 159 Et ella fezo aseu marido rrey Nyno que fezese açidade de Njnyue et em ancharla tanto, et fazerla tam grande et tam onrrada cõmo avedes oydo; et despoys que seu marido foy finado por ella fazer oseu em seu cabo donde [gaañase] pera sy algũ nome, defendio que em todo oseñorio do emperio nẽgũa çidade nõ fosse tam grãde nẽ [tovesse] tamano termyno cõmo [Nynjue]. [+]
1300 XH I, 0/ 162 (Et agora nos tornamos aarrazõ de que diziamos: et tantolle [cresçeo] otallente et osabor de aquel máo solaz et viço, que cometeo se poderia aver pera esto aquel seu criado, et enviou ael esto demãdar em poridade; et el veendo em cõmo [este] feyto era tam desaguysado, et tam grande maldade que cõmo quer queo feyto era em adulterio et em pecado, et tam bem que seu yrmão [Nynjas] queo nõ quiso fazer, pero avia mellor syso et nõ oquiso consentir por nẽgũa maneyra. ) [+]
1300 XH I, 0/ 165 Mays tam grandes et tantos avia y dos outros prinçipes et omẽ bõos queas gardas del rrey quese nõ poderõ escusar quelles lo nõ ouvesem amostrar, pero [apreçeberõse] tanto as bõas gardas que el avia que ouverõ seu acordo queo nõ vissem todos aqueles queo véér queriam et nõ entrarõ senõ moy poucos et estes forõ os mellores et os mays mesurados. [+]
1300 XH I, 0/ 167 Et tanto ya descobrindo et poblicãdo as [predicações], que por todaslas terras sonaua, et leuãdoa rrazõ que el preegaua aapeor parte por escarneo, diziam que preegador era leuãtado de novo, que predicaua outro Deus et outra creẽça et nõ aque eles tynam et críj́am: et moytos contrarios [creçerõ] aAbraã et em elles avia grandes omẽs, et começarõ amaltragerlo et dizerlle moyto mal , et em tal maneyra queo nõ podia ja sofrer el, por que eram em ello contra el, segũdo diz Josefo ẽno septymo capitolo do primeyro libro, os de Mesopotamya et de Caldea, et começou apenssar cõmo sse fosse daquela terra. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et chegou ahũ lugar aque diziam Sychem et era hũ vale fermoso et noble; et segũdo departe Jeronymo ẽna glosa Sichẽ tanto quer dizer cõmo ombro et que aquel foy olugar aque diserõ despoys Pẽtapolis et agora he omar do Sal, ou o mar Morto, ou o lago aque dizem [do] Aspante, ou o val de lagrimas; et Pentepolis he por lugar de çinque çidades que as avia aly, et forõ Sodoma et Gomorra et as outras tres cuja estoria he dita et diremos adeante ajnda. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et foy moy alegre, et alçou logo aly hum altar aaonrra de noso señor Deus, et fezo logo aEl seus sacrifiçios em el, et segundo diz a Glosa nõ oleyxou por medo do fogo dos caldeos [nẽ] por temor dos poderosos de Canaã, dizendo queo deytariã em outro tal fogo: et chamou aly onome de Deus et alabóó; et despoys leuãtouse daly, et passou adeante, et foyse contra hũ monte que vay contra ouriente da çidade de Betel, que diz a Glosa que foy despoys ẽna sorte de [Benjamym]; et aaquela çidade diserõ primeyramẽte Luza, quee tanto cõmo almendra; et aly poso sua tenda et segundo se el asentou [tyña] de parte de ouçidente aquela cidade Betel et de oriente aÇidade Hay. [+]
1300 XH I, 0/ 170 Et Betel, segundo departe Rrabano ẽna Glosa, quer dizer tanto cõmo casa de Deus; et despoys diserõlle Betauẽ, et esto quer dizer al, ca Betauẽ tanto quer dizer cõmo casa de ydolo, et Hay quer dizer ollo ou fonte. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et [(et)] pero que Abraã morou pouco en aquela terra, tanto ensynaua bem et agudamẽte, que estonçes aprenderõ os daly as artes lyberaes et as souberõ por Abraã queas deprẽdeo em Caldea onde as ouvo primeyramẽte et as ensynou el despoys ẽno Egyto; et por esso dizẽ Josefo et mẽestre Godofre que estes saberes primeyramẽte forõ em Caldea ante que em outro lugar et daly os ouverõ os do Egyto, et do Egyto vierõ aos gregos, et dos gregos ao de Rroma, et de Rroma aAfrica; et por esta rrazõ diso outrosy Josefo que ocomeço [do] saber, et dos rreys, et das batallas, que de oriente se leuãtou primeyramente et em ouçidente se deue acabar, et que esto he segundo que anda o sol. [+]
1300 XH I, 0/ 172 Et por la grande nomeada destes saberes vynã oveer os rricos omẽs et os poderosos do rreyno; et desque virom aSarra tam fermosa, et que dizia aAbraã que era sua yrmãa, diserõno estonçes mays afycadamẽte et enviarõ mays mãdadeyros aFaraõ; et Faraom tanto quer dizer cõmo rrey, et atodos los que estonçes rreynauã ẽno Egyto dizianlles Faraões, que mostra tanto cõmo rreys ou rreynãtes, et, segundo departe [Rramyro] [ẽna] Biblia, Faraom tanto quer dizer cõmo desnũu, ou varõ, ou gastol, ou denegante, ou varõ descubriente, ou rreynante. [+]
1300 XH I, 0/ 173 De cõmo fezo Faraom com Sarra Estonçes el rrey Faraom, despoys [que] vio que tam fermosa era, Sarra, enviou por ella et por Abraã et leuarõlos aseu pááço, et mãdou estonçes el rrey adubar moytos mãjares, et fazer moytas alegrias com elles, segũdo diz mẽestre Godofre et outros cõ el; onrraua el rrey moyto aAbraã por amor de Sarra, coydando que era sua yrmãa cõmo el dizia; et ajnda por lle fazer mays [grãde] onrra mãdou que em toda sua terra queo onrrassem et otevessem por hũ dos mays sabios de toda aterra do Egypto, et daualle aonrra et olóór delo, et alauauao moyto, et todos los priuados de sua casa et os outros do rreyno onrrauã no moyto, por que viam queo el rrey tanto onrraua; et por esto diserõ verdade os sabedores, que aquel que el rrey onrra que esse he onrrado, ca todos onrrã ao que ael rrey veẽ onrrar; et pero queo elles faziam, mãdóó el rrey fazer aos de sua casa et do seu rreyno et diso queo onrrassem todos moyto et lle fezesem todos moyto algo et bem; et todos lle derõ dões: seruos et seruas et bestas et gáándos de todaslas maneyras, asy cõmo camelos, egoas, asnos, boys, vacas, ouellas, et cabras, et ouro, et plata moyto, et panos de seda, et outras dõas de moytas maneyras; et todo esto faziam aAbraã por que viam que plazia ael rrey. [+]
1300 XH I, 0/ 177 Et ao outro rrio daqueles dizenlle Astabores, et quer dizer tanto ẽna fala daquela terra cõmo rramo de agoa que vem de escuridade; et este corre da syestra parte. [+]
1300 XH I, 0/ 177 O terçeyro [destes] tres rrios ha nome Astusapes, que diz tanto cõmo agoa de lago, et este vay da destra parte. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et odia quese ajuntarom tanto se apostou et afeytou aquela rreyna Cleopatra que diz aestoria que nõ foy y omẽ queaas pedras preçiosas et ao aljofre -tam grandes grãaos avia y - et aas outras cousas preçiosas et de virtudes que ella [tyña] em seus ombros, et ao colo, quelles nõ podessem nẽ soubessem poer preço por nẽgũa maneyra. [+]
1300 XH I, 0/ 178 Et Julio Çesar mãdou esse dia fazer mãjares adubados tantos et de tantas maneyras, quantas a terra, et as agoas et oayre poderõ dar et os omẽs poderõ et souberom fazer, em maneyra que nõ foy y omẽ queos mãjares et as maneyras delles podese aquel dia contar. [+]
1300 XH I, 0/ 180 "Empero que eu aja tam grande vertude de aqueste saber, et ho teña ẽno meu coraçõ pera querer ordenar osegre, et [tamaño] seja oamor que eu ey de mostrar averdade et leyxar aescritura, pero [nom] ha cousa [negũa] que eu mays queyra [coñosçer] que saber as rrazões do rryo Nylo, que estam ascondidas aos omẽs et ajnda asabedores que por tantos segres de ãnos cõmo som pasados queos [non] sabe nẽgũ çertamẽte; et que saba eu acabeça et afonte del onde he ou ondese começa, oque nũqua foy sabido de quantos eu sey ata o dia de oje que eu saber [podese que o] sabia seo tu nõ sabes; et tu que eras tam nobre omẽ, et tam santo varõ, et tam sabedor que teño queo sabes tu, mostrame por que eu aja por ty çerta asperança de véér et saber as fontes do Nylo; et por aprender esto leyxarey esta batalla çidadáá enque ando, [pero] que me sééria de outra [guisa] moy graue cousa de leyxar. [+]
1300 XH I, 0/ 182 Et estas sete estrellas am seu cosso contra oal daquela oytaua espera, et começã em ouriente et veẽ [per] su terra aouçidente, et de ouçidente, por sobre terra, [a ouriẽt]; mays he tam grande aforça do firmamẽto daquela espera outaua que vay contra aquelas, queas leua de ouriente sobrela terra aouçidente, et de ouçidente por su aterra aouriente; de [guisa] queos que esto nõ sabem, teẽ que estas andam por sy seu cursso, daquela [guisa], onde dizem que anda o sol em hũ dia [de ouriente] aouçidente ẽno seu çirco et nõ he asy; et aestas sete estrellas, que som aquelas soas que temperam aquela tam grande pressa de correr et daquel fogyr do çeo, et vam encõtra os eyxes del, et foy dado poder departido das outras cousas ẽna primeyra ley da créénça do mũdo; et asy que destas sete estrellas, cada hũa ha seu çirco departido das outras [per] hu andam; et estas sete estrellas am nome planetas; et planeta he palaura tomada de grego et quer dizer tanto cõmo estrela que anda em seu cabo; et os nomẽs delas som estes, et vam elles ordenados ontresi desta guysa; et os çircos dos seus çeos cõmo séém em esta maneyra: [+]
1300 XH I, 0/ 182 Et bem teno que do que das estrellas, et dos corpos çelestiaes, et das plagas do çeo -et plagas [que[r]] tanto dizer cõmo as partidas ou carreyras del - eu ey dito ẽna rrazõ do çeo, et moyto do que dizem daqui adeante, que bem osabes tu ca te traballaste ende et te [traballas] ajnda cõmo deues de saberlo et sabes lo: mays ao caualo ligeyro nõlle empéésçe de lle poer hũa vez as esporas ẽno cosso, et asy nẽ ao sabeo enlle falar ẽna sua sabedoria, que seo bem falam aly et el [moyto] desto sabe dantes, mays sabe despoys. " [+]
1300 XH I, 0/ 183 "O sol parte os tẽpos do ãno [per] onde se departem as ydades das cousas et muda odia em noyte et anoyte em dia, ca [per] onde el vay sempre he dia, et donde sse el vay sempre he noyte, et anoyte sempre vay tras el et sempre foge dantel; et tanto he oseu lume et tam grande opoder [do] seus rrayos que por donde el vay tolle áás outras planetas o andar et tardam lles seus cosos, et fazlle los vagarosos aly hu el faz sua estadas: ahũa ẽno Capricornjo ẽno mes de Dezẽbre, aoutra ẽno carneyro ẽno mes de Juyo. [+]
1300 XH I, 0/ 183 Et Çesar, desto podes tu aver por testigo acolor meesma do pobõo que mora em Etyopia, que som todos negros, et am osangre queymado da grande caentura do sol, que aly faz opoder do seu feruor, et dos bafos do abrego, ou vendaual, quee [ontre] os ventos [omays] caente, donde am os omẽs daly acolor moy negra Et sobre esto tem tu que toda cabeça de rrio, qual quer que seja, que por geada ou neue quese faça, moyta agoa da, moyta agoa dela, que nõ jncha nẽ cresçe senõ desque entra overão, por que estonçes se começã arreter et deslyr as neues et as geadas que opoder do frio tem coalladas; mays o Nylo nõ leuanta tam altas suas agoas nẽ as cresçe ata que nõ nasçe ha estrella Cam, nẽ chega asua agoa ante áás rribeyras ata queo dia seja ygoal da noyte; et esto he ẽno mes de Setẽbre quando o sol entra ẽno signo da Libra; et por estas rrazões que ditas som nõ sabe o Nylo aley das outras agoas nem cresçe em jnverno et quando vay o sol moy alongado estonçes nõ ha asua agoa del ho offiçio queas outras agoas am; et quando vay o çeo destemperado, em medio dos grandes feruores do sol, estonçes sal o Nylo et trage amoyta agoa, et esto he su açytara de medio dia, que arde tanto que queyma; et esto se faz por que ofogo do eyxe do firmamẽto nõ se ençenda, et ençẽda el as terras et as queyme; et acorre desta guysa o Nylo ao mũdo. [+]
1300 XH I, 0/ 185 Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: [+]
1300 XH I, 0/ 186 Cambyses, rrey de Perssia, cõ antollança, et mays cõ desejo desto, veẽo el aouriente aaterra dos pobõos daly que viuẽ longo tẽpo, pera aprender deles ofeyto do Nylo et tanto andou em pos ello, por terras estrayas et alleas, quelle falesçio avianda em tanto que ouvo acomer as anymalyas et as bestas de carrejar et despoys os caualos; et em cabo [tornouse] sem este saber da fonte do Nylo. " [+]
1300 XH I, 0/ 187 Des aquela ysla de Abarom tanto cresçe adeante ẽna sua natura que çerca os montes de toda aquela terra cõ as suas ondas, que andam vagas por [todoslos] chãos que téém cubertos. [+]
1300 XH I, 0/ 189 Et Abraã era moy rrico de ouro et de plata et de todas las outras cousas que disemos, et Loth seu sobrino era rrico outrosi: et eram tantos os gãados que aviam Abraã et Loth que nõ cabiam densúú; et os pastores de Abraã barallauã moytas vezes cõ os de Loth sobrelos gãados queselles juntauã et sobre los pascos. [+]
1300 XH I, 0/ 191 "Quãdo esto oyo Abraã, adorou aly aDeus et desçendeo daly contra hũ lugar aque dizem val de Mãbre, [açerca] da çidade que avia nome Ebrom, que era outrosy chamada em ebrayco Çirianth Arbe , que segundo departe mẽestre Pedro quer dizer tanto cõmo çidade de quatro: et dizem em ebrayco cariat por çidade et arbe por quatro, por que forõ y soterrados Adam, et Abraã, et Ysaac, et Jacob cõ estas quatro suas molleres: [+]
1300 XH I, 0/ 192 Açidade de Segor era pequena, mays pero seu rrey avia; diz Josefo ẽno onzeno capitolo que Segor em ebrayco tanto quer dizer cõmo pouco. [+]
1300 XH I, 0/ 193 Et chegarõ as hostes da hũa parte et da outra, et ajuntarõ se em hũ lugar que avia estonçes nome o val Syluestre, -et siluestre quer dizer tanto cõmo saluage ou de sylua, ou mõtesyno - et era este val açerca [hũus] montes que avia estonçes em aquel lugar do bitume conque faziam atorre de Babilonya; et era aquel bitume engludo cõmo se fosse barro, moy bõo pera fazer lauores de paredes et doutras cousas, et tirauã no daqueles poços cõmo tyram agreda; et agora he [feyto] aquel lugar [lago]; et desto contaremos asua rrazom et todo [ofeyto] adeante ẽna estoria do destroymẽto daquelas çinque çidades de Sodoma. [+]
1300 XH I, 0/ 195 Et Abraã por estas rrazões sobre ditas, et por que era sabedor [da] astronomya, -que segundo diz [meestre] Pedro, Abraã fezo mẽestre dela aCã, fillo [de] Noe, de que avemos dito quese cãbeara onome et chamauã lle Zoroastres - et vio por esta arte queo destemperamẽto do ayre, que faz segundo queas planetas se alçam ou bayxam, quese tornã acabo de [çinqueeenta] ãnos aseu tẽperamẽto, et em seu estado cõmo avyam primeyro; daquelo que vio quese fazia ẽnas estrellas quiso el fazer [semellança] dello ẽnas terras, et mãdou por ende aaqueles que por lo seu syso se ouvessem aguyar, que daly adeante, cada quese cõplissem çinquoéénta ãnos que chamasem ao postromeyro ãno jubileu, de jobel, que quer dizer tanto cõmo çinquoéénteno, asi cõmo contamos de suso. [+]
1300 XH I, 0/ 196 Et dizẽ outrosi que [des] Noe ata Aarom, forõ todos los fillos [mayores] desta gééraçõ byspos, et bendiziam aos pobõos quando faziã oraçõ et quando comyam, cõmo Melchisedec fezo aAbraã, et pero que [algũus] deles eram rreys ou caudillos em aquela sazõ nõ leyxauã por tanto de séér bispos et esto faziam por apoderar as gentes [en] duas maneyras: ahũa tẽporal [como] rreys: aoutra espiritual cõmo bispos; et por esso lles dauã primeyro as [primyçias] que disemos, et desi lles derõ as dezimas. [+]
1300 XH I, 0/ 199 Et da outra palaura que diso queas gentes daquelas terras averiã meresçido por que el lle las tolleria, asy foy, ca tantos forõ os maes et os pecados que fezerõ aquelas outras gentes, et tanto se arredarõ de conosçer aDeus, que por ende lles [tolleo] noso señor Deus aquelas terras et dou as aos fillos de [Ysrrael] queo [coñosçiam] et guardauã asua ley. [+]
1300 XH I, 0/ 202 Et segundo diz Josefo et outros moytos, este nome Ysáác tanto quer dizer cõmo fillo de rriso, por que opadre et amadre ambos se rríj́rom quando lles diso noso Señor que averiã fillo. [+]
1300 XH I, 0/ 206 Et Loth, que estaua asperando se víj́nria algũ que el leuasse asua casa por ospede, ca assyo soya fazer cada día, et quando os vio plougo lle moyto cõ elles et tanto lle paresçerõ bem quese deytou em terra et adoróós et disolles asy: [+]
1300 XH I, 0/ 206 "Señores, poys queme fazedes tanto bem queme guareçedes [de] morte, rrogo vos et pido vos por merçede que hũa çidade pequena quee açerqua daqui que fique por lo meu amor, et nõ seja destroyda, et pero quee pequena viuerey eu em ella. [+]
1300 XH I, 0/ 206 Et Segor tanto quer dizer cõmo pequena, et esto foy por quea Loth chamara pequena, ca esta çidade ouvera ante nome Bala, et despoys Salisa, que mostra tanto cõmo tres, et agora achamã Segor. [+]
1300 XH I, 0/ 208 Et [meestre] Godofre conta que asy he caente cõmo fogo; et [hũus] lle dizem mar de sal, por la agoa [quee] moy salgada, et os outros lle chamã mar morto por quese nõ criam aruores ẽna rribeyra, nẽ se criam peyxes em aquela agoa, nẽ aves, nẽ outra cousa viua nẽgũa, cõmo ẽnas outras agoas, et por que deyta dessy alugares [hũus] cospes negros de betume, et em aquela terra dizem aspalat por lo englut daquel bitume, et poserõ lle por ende nome [algũus] o lago Aspalat, que quer tanto dizer cõmo olago [do] bitume. [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et cõmo erã aqueles cãpos chãos et vẽ este rrio por elles, queo partem os omẽs em quantas partes querem, et leuão [per] donde mester faz por aqueles chãos, todos et rregam todos seus froytos; ho hũ por la tẽperãça do sol, ho outro por este rreguamẽto, criauãssem em aquela terra todos los froytos do mũdo donde aviam tam grande abondamẽto que nõ ssabiam os omẽs quelles fazer, nẽ onde os deytar, tantos erã elles; et por la terra que era tã plantada cresçiam aly moyto os pobõos, et poblarõse aly estas cinque çidades: [+]
1300 XH I, 0/ 209 Et diz Josefo ẽno dozeno capitolo do primeyro libro que cada hũa destas çidades fezo seu rrey et que erã rricos destas duas cousas, atanto que nõ sabiam oque aviam: aprimeyra de todos los averes: ouro, et plata, pedras preçiosas, et de outras cousas, et de froytas da terra, et de gãados; asegunda de mançebia de omẽs et de molleres que nõ cabiã mays ẽna terra. [+]
1300 XH I, 0/ 212 Sobre esta rrazõ conta hũ autor em hũ libro que cõposo das estorias da nossa ley et das falas dos gentíj́s -et trage as estorias cõtra as falas et palauras, cõmo desputam as hũas contra as outras, et vencem as estorias aas fablielas ou falas; et olibro ha nome Teos que diz ogrego por Deus, et dolus que diz olatym por engano: et quer esto seer tanto cõmo libro ou rrazões que falam de Deus et dos enganos dos ydolos dos gentíj́s - et diz que asi foy da moller de Loth et asylle contesçeo cõmo aqui he contado, onde diz desto este latim por seus verssos: [+]
1300 XH I, 0/ 212 Et diz a glosa sobre esto que os gaãdos que andam aly apasçer porlos [termjnos] de arredor, que nõ forõ em aquel destroymẽto daquelas çidades, diz que veẽ aaquela pedra da moller de Loth et quea ventã por lo sal que ole em ella et chegam, et lambẽna; et tanto chegou aly do gaando aello que nõ cabia y, et tanto lambem em ella que diz que quando chegam os pastores açerca da noyte pera ajuntar ogaando, que toda ata bayxo ygoal cõ aterra ateẽ lambuda et tã chãa cõmo apalma: et logo quese vam dende os gaandos começa ella acresçer, et cresçe ata que se torna outra tamana cõmo [primeyra] era; et veẽ os gaandos et fazenlle esso méésmo que avemos dito, et poys quesse vam cresçe ella outra vez cõmo antes: et os gáándos vam se aella outra vez et ella acresçer cõmo fazia primeyramẽte; et em esto diz que andam sempre aquela pedra da moller de Loth et os gaãdos. [+]
1300 XH I, 0/ 215 Fazes nos oque non deuyas fazer, tomãdo de nos tanto plazer cõmo tomas. [+]
1300 XH I, 0/ 219 Et ella fezóó asy, et despoys que foy ẽno deserto do poço que vos disemos de Bersabéé, andara errada por lo monte et falesçeolle aagoa do odre, et omoço queriasse morrer de sede, et amadre tomoo et deytoo aasonbra de [hũa] aruore, et alongou se del tanto cõmo poderia séér hũ treyto de balesta, segundo conta Moysem aos [vijnte] et dous capitolos do Genesis, por tal queo nõ visse morrer, et choraua ella moy fortemẽte por el, et omoço outrosi daua gritos. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et dizẽ Jeronymo et mẽestre Pedro quelle chamã ẽno ebrayco fara , et fara tanto quer dizer ẽno noso latym cõmo onager , et onager dizemos nos quee ẽna nosa lenguage por asno montes ou por zebro. [+]
1300 XH I, 0/ 220 Et departe sobre esto meestre Pedro que esto diz Metodio dos fillos de Ysrrael, por que diz que tẽpo verra que sayram estas gentes hũa vez, et toda aterra conqueriram, et gáánarla am, et téérla am em seu poder seys semanas de ãnos, ou tantos ãnos cõmo som os dias de sete semanas, et veẽ [per] conta quareẽta et nove ãnos; et que acarreyra daquelas gentes sera chamada carreyra de angustura por que Deus chamou aYsmael padre deles onagro, et dito vos avemos que he; et matarã estas gentes por las terras aos saçerdotes, et farã estrabariças dos santuarios, et dormyram aly cõas molleres ẽnas [igleias], et atarã os cabestros das bestas aos moymẽtos dos santos; et esto verra por la maldade et pecados dos [cristiaos] que estonçes serã, de quẽ he profetizado, et serã ẽnos postromeyros dias dos omẽs amadores dessy méésmos et estonçes se complira esto quee dito por Ezechiel oprofeta: [+]
1300 XH I, 0/ 223 Et aquel poço cõ seu termyno ha [este] nome por tres rrazões: aprimeyra que Bersabee tanto quer dizer cõmo poço [de] fartura, por que Agar et Ysmael beberõ del et fartarõse; asegunda he que Bersabee tanto quer mostrar ẽno ebrayco, segundo dizẽ Jeronymo et mẽestre Pedro, cõmo poço de sete, por que Abraã dou aly aquelas sete cordeyras aAbymalec em testemoyo da entrega que rreçebeo del; aterçeyra he outrossy que Bersabee tanto quer dizer cõmo poço de jura por que Abraã et Abymalec firmarõ aly seu amor et jurarõ; et avemos aqui dito que Bersabee ẽno ebrayco he por estas tres coussas: fartura, et [sete], et jura. [+]
1300 XH I, 0/ 225 Outros dizem outrosi por que os dias forõ tres que se entẽde que noso Señor [Deus] dou tanto tẽpo aAbráám por que ouvese enque pensar, et enquesse ha rrepentyr. [+]
1300 XH I, 0/ 227 "Aquela ora Abraã et seu fillo Ysaac, despoys que virõ tanto bem quanto nũca coydarã de tã grãde merçede quelles Deus fazia, et oyrõ tantos et tã bõos prometemẽtos começarõ se de abraçar et beyjar opadre et ofillo cõ grãde alegria. [+]
1300 XH I, 0/ 230 "Se vos [tẽedes] por bem et queredes que eu suterre mjña moller aqui, [rrogade] por mj́ aEsrom, fillo de Seor, queme de duas couas que estã em hũa pena ajuntadas em cabo de hũa serra et darlle ey por ellas tanto de aver quanto vos toverdes por bem. [+]
1300 XH I, 0/ 230 Pero diz Jeronymo que Esrom [colpado] foy por que vendeo aquel lugar, et diz a Glosa que aly lle foy mudado onome, et dante daquela venda dizianlle Esrom, que quer dizer tãto cõmo confirmado et perfeyto, et [despois] da venda chamarõ lle Eufratem que quer dizer tanto cõmo enfermo ou flaco et nõ perfeyto. [+]
1300 XH I, 0/ 234 [despois] que ouverõ bebido seus camelos tomou Eliezer de suas joyas hũ par de serçelos douro que pesauã tanto cõmo dous siclos et duas arguolas pera as monecas que pesauã dez siclos, et pregontoa et diso lle: [+]
1300 XH I, 0/ 237 Et tantoa amou daly adeante que oluydou atristeza et odolor que tyña por sua madre Sarra. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Et de Çetura diz o Libro dos Morales de Job sobre oviçessimo quinto capitolo do Genesis que quer dizer tanto cõmo bõa obra, asi cõmo de jnçenso et das outras taes cousas, et que tal casamẽto cõmo este convem abõo omẽ em sua velleze, et tal tomou Abraã. [+]
1300 XH I, 0/ 238 Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Em esta sazom outrosi, segũdo conta aestoria do Egipto et outros cõ ella, mandou Nẽprot fazer hũa arca por mẽestria que podese omẽ yr em ella, et fezo tomar quatro boyteres viuas, et mandou queas deytassem em lugar onde nõ comessem ata que ouvessem grande fame, et [despois] mandou trager carne et fazer grandes espetadas della et colegarlas sobrela arca em [hũus] fustes que meterã aly pera ello, et atarom aos quatro péés da arca quatro cordas; et entrou Nẽprot ẽna arca et desi atarõ aquelas cordas aos quatro pees das boyteres, acada hũa sua, et ellas quando virom acarne começarõ avoar arriba pera tomar acarne et alçarõ aarca, et forõ cõ ella leuãdoa ẽno ayre arriba, et el rrey em ella, et as boyteres com grande sabor que aviam de alcançar acarne que viam sobre sy, alçarõ tanto aarca que queriam ja chegar ao çirco da luna. [+]
1300 XH I, 0/ 243 Et cõ medo da morte tomou aquelas espetadas [da] carne et bayxoas ajuso su as boyteres et ellas quando virõ acarne susy tornarõ avoar ajuso, et desçenderõ cõ el et pousarõ em hũ mõte aque dizẽ ẽno aravigo Jaual Adufal -et tanto quer dizer ẽna nosa lynguage cõmo omõte do fumo -, et partiose Nẽprot desta guysa da loucura [en] que andaua que dizia que por algũa mẽestria et arte soberia ao çeo et veeria hu estaua o [Deus] de Abraã, et conosçeo opoder de Deus mays queo que soya et folgou. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et despoys que Eusebio foy byspo de Çesarea et santo omẽ, et [Jeronjmo] outrosy bispo et santo, et que trasladou a Biblia em [este] noso Latym, falam destas [rrazoens] em suas canonycas, queremos vos contar aqui dellas, segundo queas contam os autores dos gentíj́s, et desi diremos et declararemos que querem dizer, et achamos que tambem diserõ os gentíj́s palauras et rrazões que dizẽ hũa cousa et dam aentender outra, cõmo ofazem os nosos Testamentos, ho da noua ley et ho da vella que andou sempre em fegura, oque nõ faz tanto onovo que anda ja ẽno feyto da cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 245 Et avia em terra de Emonya, quee Tesalia, hũ monte moy grande, et por que em aquel monte ha moytas cousas de grãdes viços, [chamãlle] Tẽpe, et tanto quer dizer Tẽpe cõmo lugares deleytosos. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et segundo elles este primeyro omẽ foy Demogergon, et nasçeo dos quatro elemẽtos, segundo contam os autores dos gentijs; et este nome he [cõposto] de demõ que diz ogrego por sabio et geo gergon por terra, onde Demogergõ tanto quer dizer cõmo sabedor ou sabedoria da terra. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et dizem os espoedores, que espõem os nomẽs dos gentíj́s, que este nome Saturno tanto quer dizer cõmo farto ãno, de satur que dizem em latim por farto et ãnus por ãno, et quer dizer tanto cõmo Santa Treydade, segundo a glosa do greçismo. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et ho outro fillo terçeyro Jupiter foy omenor [que el] rrey Saturno ouvo, et ficou mançebillo em casa de seu padre et este nõ mostraua tanto em seus costumes por qual mester et arte viueria ẽno mũdo, et ontre tanto viueo em paz cõ seu padre en sua casa. [+]
1300 XH I, 0/ 247 Et he Saturno por la planeta mays de suso, cõmo disemos, et Jupiter porla de ende que esta [logo mays] açerca su Saturno, et a planeta Mars esta su Jupiter, et o Sol su Mars, et Venus su o Sol , et aplaneta de Saturno he malqueria, et ha de Jupiter de bõa natura et bem querençosa, tanto que lle dizẽ apiedade do çeo. [+]
1300 XH I, 0/ 250 Estonçes Jupiter veẽdo quã de coraçõ fugia Yo et nõ oqueria asperar, fezo por seus encãtamẽtos et [porlas] estrellas, de que era moy sabio, desçender hũa grande [neuoa] em aquel val, et encheo todo, et fezoo moy escuro, tanto que ajnfanta nõ sabia pera onde yr, et embargouse do correr; et chegou Jupiter, et alcançoa, et tomoa; et forçoa; et ella ficou preñe donde despoys vierõ moytos et grandes lynages de rreys et de moy [grãdes omes], cõmo diremos adeante. [+]
1300 XH I, 0/ 252 Et el rrey Ynaco conosçeo desta guysa por los sinaes dos péés, cõmo aquela era sua filla Yo, et cõmo andaua encantada, et tornada em fegura de vaca; et [despois] que conosçeo que era sua filla pesoulle moyto, tanto que seendo rrey et deus ontre seus gentijs, com ogrande pesar que dela ouvo começou achamarse mezquino, et deytarselle sobrela çeruyz et sobre los cornos, entristeçendo todo por ella, et fazendo dolor et dizendo: [+]
1300 XH I, 0/ 254 [Nom] podia ja el rrey Jupiter sofrer tantos males por la jnfanta Yo, et chamou aMercurio, seu fillo et de Maja, filla del rrey Atalant et de Plione, et mãdoulle que fosse matar aArgos. [+]
1300 XH I, 0/ 256 Et daly adeante tanto foy Yo castigada ẽno Egyto, et partida de todo máo costume, quese chegou aos bõos, et tanto se fezo bõa que todoslos do Egyto quea outorgarõ por [deessa] em todaslas rribeyras do Nylo, et mudarõlle ho nome et de Yo, quea chamauã ante desto, chamarõlle despoys Ysis. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Ynaco, segundo meestre Juã et ho frayre, quer dizer tanto cõmo friura et atẽperamẽto. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Yo tanto cõmo sua [uoõtade] em sua mãçebia. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Jupyter he oayre de suso, et segundo diz Rramyro ẽnos Espoemẽtos da Biblia, quer dizer tanto cõmo ymíj́go apartante, ou señor apartador. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Juno outrosi, segũdo conta Rramyro ẽnos Espoemẽtos da Biblia, tanto quer mostrar cõmo orgullosa, ou orgulia ou perdoante, ou ella meesma alyviada; et Juno outrosi segundo diz mẽestre Juam tanto quer dizer cõmo rrico. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et Mercurio ẽnas façayas, segũdo diz Rramyro, tanto quer mostrar cõmo amõtoamẽto de pedras ẽna alteza dos mõtes; et segundo diz Rramyro, Mercurio tanto quer mostrar cõmo palaura, ou rrazõ medianeyra ontre os omẽs, et que este he cõmo deus ou señor dos mercadores por que ontre os que vendem et cõpram sempre ha de andar palaura medianeyra; et foy sabedor em moytas artes, et alcançou ata otẽpo de Moysem, segundo conta Lucas; et Mercurio, segundo Rramyro quer dizer tãto cõmo abridor das çidades ou alomeador contra ocorremẽto do syno. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Syringa he tanto cõmo tragemento, et por esta rrazõ este nome [syrenes] he [porlas] sereas do mar; et Syringa et sirenes am estes nomẽes de syrem , que diz ogrego por tragemẽto, por que as sereas tam [dulçemẽte] cantam que nõ ha omẽ ẽno mũdo que [ouça] adulçedũe do cantar delas queo nõ faça estar quedo quese nõ vaa daly em quantoa oyr, asi cõmo seo teuese preso et atado; et ajnda mays dizem moytos que esta dulçedũe daquel cantar das serẽas que amoytas outras anymalias [fezẽ] esto, asy cõmo aas aves que passam por aly queas faz estar quedas volando ẽno ayre quese nõ podem yr daly ante adulçedũe do canto; et que cansam estando aly volando ata que caem ẽno mar cansadas. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Et outrosi ocanto que [seya] daquel [jnstormẽto] feyto das canaveyras de Syringa con que cantaua Mercurio trage os omẽs cõsua dulçedũe cõmo trouxo aArgo, acõmo quer que avia tantos ollos et era tam arguydor. [+]
1300 XH I, 0/ 259 Pam diz ogrego por lo que nos ẽna nosa linguage dizemos todo; et segundo diz [mẽestre] Juam aquel todo tanto he cõmo Rroma por los rromanos que queriam aver aconosçençia de todaslas cousas. [+]
1300 XH I, 0/ 262 Et [despois] que Yo foy ẽno Egyto -cõmo forom ala os nosos padres da uella ley, Abraã, Ysaac et Jacob et seus fillos. et ajnda nosso Señor Ihesu [Cristo] -, et doeusse dela Jupiter, esto he [o] señor apartador, et rrogou aJuno et detouoa quea nõ penase mays; et Juno outorgou lle o que pedia, et Yo tanto se dou abõos costumes et se [partio] daly endeante dos máos que todos os [do] Egito quea alçarom por sua dééssa et mudarõlle aquel nome Yo, et chamarõ lle Ysis, do nome del [rrey] Ynaco seu padre, segundo conta Eusebio, et onrrarõna [moyto] por lo grande linage donde vyña. [+]
1300 XH I, 0/ 266 Et acabou Abraã çento et [seteenta] et çinque ãnos de sua vida, et tantos forõ todos los seus dias, et morreo. [+]
1300 XH I, 0/ 269 Sobresto departem os santos Padres et dizẽ que Rrebeca, madre destes moços que ajnda os ẽno ventre tragia et passaua cõ elles grande traballo et pẽna, que quer dizer tanto cõmo paçiençia, ou sofrençia, ou sabedoria, ou moyto tomou, ou aque moytas cousas rreçebeo, segũdo queo espom Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia. [+]
1300 XH I, 0/ 270 Et diz que sobrela cama daqueles pelellos que deytou follas, et rramos de hũa aruore aque chamauã agnocasto que diz ẽna nosa linguage tanto cõmo cordeyro casto, por que dizẽ que dou Deus aesta aruore natura de fazer sonar visões, fantásticas ao que sobre ella dorme et véér antollanças mentirosas. [+]
1300 XH I, 0/ 272 Et oque nasçeo primeyro era [coxo] et todo veloso dos péés ata acabeça, cõmo cabra ou boy, et avia ocabello crespo, et foy [omẽ] boliçoso et quese traballou de armas, segũdo contam as estorias, et poserõlle nome Esau, et quer dizer tanto cõmo veloso, segundo diz Josefo, por que diz oebrayco seyrom por cabeladura, et de seyrom , mudadas as leteras fezerõ este nome Esau, et poserõno aeste moço, que [nasceo] primeyro, cõmo oystes. [+]
1300 XH I, 0/ 272 Et Jacob sayo omẽ mãso et laurador [da] terra, et criador de gaãdos, et moraua em tendas; et segũdo diz aestoria estes dous yrmãos poucas vezes andauã ajuntados em hũ lugar, nẽ se acõpanauã, nẽ paresçia quese amauam; et Jacob traballaua em fazer as cousas que entendia que plaziam aDeus, et Esau nõ se traballaua ende tanto, pero opadre amauao mays por que era mayor, et por que lle tragia moytas caças de que el [comja] moy de grado. [+]
1300 XH I, 0/ 273 "Et aquelo que Jacob tyña apostado era de color vermella et por queo pedio Esau et ho ouvo foy despoys chamado Edom por essa rrazom -onde diz Josefo que Edom tanto quer dizer cõmo vermello - et quelle diso estonçes Jacob ante quello dese, despoys queo vio que avia tam grande talente de comer: [+]
1300 XH I, 0/ 274 Andados víj́nte et dous ãnos de Jacob, et oyteẽta et dous de Ysaac, Ynaco rrey de Argos avia hũ fillo aque diserõ Foroneo, que rreynou em pos el em Argos; et este Foroneo ante que rreynase ouvo hum fillo aque chamarom Apis; et aqueste Apis pasou ao Egipto et prouou aly, et foy moy bõo, et gáánou aly rreyno, et rreynou ende; et segundo dizẽ [algũus] este foy marido da [deessa] Ysis, de [quẽ] avemos dito, et tam grãde foy abondade deste Apis et tanto forom pagados del os do Egito, que despoys que el morreo queo contarõ ontre [os] seus deus, et teendóó por deus adorarono cõmo aseu deus, et mudarõ onome del, et chamarõlle Serappis, cõmo chama a Santa Escritura Serafim ahũ dos angeos do çeo et ajnda ahũa das ordéés dos angeos; et esta ordeem he anouena quee amays alta de todas; pero he de saber que ha este departimẽto ontre ho nome do angeo et da ordéém, queo nome [do] angeo quese escriue cõ esta letera m em cabo, et dizemoslle Seraphym escrito cõ m, et quando he por nome da ordéém escriuese com n, et chamamos lle Seraphyn. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Despoys de todo esto quedou Ysáác em Gerara et labrou et sementou em aquela terra atallente et prazer del rrey Abymelec, et colleo açento doblo do [que el] avia semẽtado aquel ãno, et bendisóó Deus, et [todas las] suas cousas yam adeante, et cresçiam fortemẽte et fezose aly moy rrico, et cresçianlle aly os [bẽes] de cada dia, ata que foy [moyto] abondado, et rrico, et moy poderoso, et aly ouvo moytas gréés de ouellas et bustos de vacas, et [cresçio] agrandes [conpañas]; et por tanto bem et merçede que Deus fazia aYsáác, mezclarõ ho os palestinos cõ el rrey por que aviã envidia del, et el rrey creyos, et çarraronlle todoslos poços que Abraã, seu padre, fezera aly pera suas [conpañas] et seus gaandos, et diso lle Abimelec: [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et por esto poso nome aaquel poço Escom, que quer tanto dizer cõmo calunya ou baralla ou peleja. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et foyse pera outro lugar et fezo outro poço; et os pastores de Gerara começarõ abraadar cõ el sobre ello, cõmo fezeram porlo primeyro, et el leyxoulles lo asy cõmo ho outro, et aeste chamou Sona que diz tanto cõmo yamyzades donde nõ quiso Ysáác nehũa cousa. [+]
1300 XH I, 0/ 277 Et diz Josefo que esto fazia el por fazer poço sem contenda et rroydo delles, mays ajnda que fosse aprazer et lles plouvese cõ el; et partiose daly aoutro lugar, et cauou outro, et sobre este nõlle diserõ nada, et por ende posolle nome Rreboth, que diz tanto cõmo anchura, ou cousa de paz, et quando vio queo podia aver em paz diso: [+]
1300 XH I, 0/ 279 Et ajnda cõta mays [aravigo] em este lugar, que no lyñagem destes arromes [que les] chamarom os [aravigos] os fillos de alacfar , et alacfar ẽno arauygo tanto quer dizer ẽna nosa lenguage cõmo amarelos. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Cõ dereyto anome Jacob, que quer tanto dizer cõmo enganador, que ja outra uez me vençeo enganosamente quando me aduso et me dou omãjar das lentellas et leuou demj́ aonrra da mayoria; et agora outra vez arrebatou me cõ engano abendiçom que avia de séér myña. [+]
1300 XH I, 0/ 280 "Fillo, nõ ofaças, nẽ te queyxes tanto por esso, ca tẽpo verra que tu deytaras de sobre ty asua premya et oseu señorio. [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Eu sõo oDeus de Abraã et de Ysáác, teu padre, et esta terra enque tu dormes Eu darla ey aty et ao teu lyñagéé, et oteu lyñage seera tam grande et tanto cõmo opoluo da terra, et [tẽera] todas las quatro partes do [mũdo], et em ty et [em] el seeram benditos todoslos lyñagéés da terra, et Eu te gardarey [per] onde quer que fores, et tornarte ey aesta terra et nõ te leyxarey daqui yr que nom acabe enty et ẽnos teus todo oque dito he. [+]
1300 XH I, 0/ 283 "Et por la manãa, quando se leuantou, foy moy alegre cõ aquel sonno et visiom, et cõ aquelas promessas de Deus, segundo conta [Joseffo], et tomou aquela pedra enque touera acabeça et alçoa dereyta sobrelas outras em synal daquela visiom, et deytou olio em çima; et diz meestre Godofre que fezo sobre ella oraçõ, et que aaquela çidade açerca onde esto foy que avia estonçes nome Luza, que quer dizer tanto cõmo noz ou almendra, et chamoa el Betel, et segundo departe Rramyro ẽnas [Jnterpretações] da Biblia quer tanto dizer cõmo casa de Deus; et fezo este prometemẽto et diso: [+]
1300 XH I, 0/ 288 "Estouo Jacob por este pleyto et condiçõ queo seruyse sete ãnos por ella, et el seruyo moy bem, et paresçeolle moy pouco tempo aqueles sete ãnos, atanto ha amaua. [+]
1300 XH I, 0/ 288 Mays diz Josefo quese temya ella queo marido despoys quea visse manyña quea nõ amaria por ende tanto. [+]
1300 XH I, 0/ 292 "Et por ende chamarõ os judios aaquel mõte Galáát, que diz tanto [ẽna] nosa lingoage cõmo ajuntamẽto ou alçamento de testemoyo; et segundo conta Josefo daqui poserõ aaquela terra nome Galaaditide. [+]
1300 XH I, 0/ 295 "Et por ende poso nome aaquel lugar Manay que diz ẽna nosa linguage tanto cõmo hostes de Deus. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Et [o] angeo despoys que vio que Jacob esforçaua tanto que el nõ opodia vençer, disolle queo leyxase, que [manãa] era et quese tardaua pera subyr ao çeo, et Jacob nõ oqueria leyxar. [+]
1300 XH I, 0/ 296 "Nõ averas nome Jacob daqui adeante, mays Ysrrael, que quer tanto dizer cõmo luytador cõ santo angeo, ou omẽ que véé aDeus, que poys tu podiste cõ Deus moyto mays poderas cõ os omẽs. [+]
1300 XH I, 0/ 296 Alegrouse moyto Jacob cõ esta visiom tam bõa que vira et chamou aaquel lugar Fanuel que quer dizer tanto cõmo façe de Deus, et [vy] meu Señor façe por [façe] et [sõo] confortado. [+]
1325 TPc II, 19/ 35 Mays se por la vẽtura la ouvesse enalleada, deveo logo a dizer porque el demandador possa fazer sua demanda sen meoscabo de seu dereyto; ca se desta guysa nõ le fezesse e depoys la quisesse mostrar en que el outro la tovesse ganada por tẽpo, tanto valeria como se a tovesse rrebel nõ la mostrando quando ge la demãdassẽ, assi como dissemos na ley ante desta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 7 Et por que esta pallaura ' çelada ' quer dizer tanto como ' encuberta ' , et a çelada deue jazer calada et poseron aquel [mõte] nome Sigio que mostra tãto segundo lengoa de Greçia quer tanto dizer en (seu) lenguagem ' oyde et calade ' . [+]
1350 HT Miniaturas/ 12 Et diz que se fazia tanto que seria para qual quer prinçipe moy grande cousa de o ajuntar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et buscaua lles quanto mal ẽno mũdo podia et seguy os tanto que o nõ podiam ja sofrer ca nõ lle conpria a ella as maas cousas que lles buscaua et fazia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 15 Et chamarõ por ende a aquel mar [Abespõto] que quer dizer tãto cõmo o mar et Ehienle por aquela jnfãta onde o espanto tanto quer dizer cõmo o mar de Hele [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et tanto era de bõos costumes et tam graçioso et bõo que o rreçeberõ todos los d ' aquela terra por rrey: [+]
1350 HT Miniaturas/ 16 Et Marçio tanto quer dizer cõmo cãpo batalloso et cãpo de batalla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 21 Et tanto lle paresçeu formoso que a pouco estovo de perder o syso et o entendemẽto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 26 Et el RRey Oetes, tanto que chegou, coñosçeu que era a meatade do corpo do seu fillo, et caeu asy cõmo morto en terra et todos pẽssarõ que era morto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 30 Et diso logo [sobrelos] seus encãtamẽtos cõ que o adormeçeu tanto que mays semellaua morto que vjuo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 33 Et em todo esto alongaua o coraçõ por aquela grandeza do aver ynfynjto que lle prometyam, que coydasem que poys ella duldaua, que se a bem rrogasem que a trageriã a fazer -lo et asy foy, ca ellas tanto rrogarõ et [loomyñarõ] por ella fasta que Medea lles lo ouvo a prometer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 40 Et quanto mays maravyllosa era a cousa, tanto mays aficadamẽt se oposerom a rrogarla que lles comprise em seu padre o que lles prometera a fazer [+]
1350 HT Miniaturas/ 41 Et el libraua os moy bem, ora julgãdo dereytamẽt, outras oras avijndoos de guisa que os enviaua todos cõtentados et aveudos et moy pagados de cõmo o fazia; tanto que por estes juyzos que daua, depoys que o souberõ as gẽtes, forõ lle dando preço de juyz dereytureyro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Do sono que sonou Paris, et cõmo el RRey Priamo et a rreyna enviarõ por el Moyto foy sonado por todas [aquelas] terras este feyto d ' estas tres deesas et de aquela sua maçãa et da sentença que Paris dou, tanto que era moy nomeado por todas las terras Paris por los juyzos que daua dereytos, et moyto mays o foy d ' aly en deante. [+]
1350 HT Miniaturas/ 54 Et cõmoquer que el RRey Priamo avia oydo del por outros juyzos que avia dados, oyu de aquela vez moy mays; ca toda a terra falaua de aquel pleito das deesas et [do] juyzo que Paris y dera, [0] tanto que el rrey et seus fillos falarom em aquel feyto. et em pos esto apartou se el RRey Priamo com a [rreyña] Ecuba et falarom anbos em feyto de Paris, et departirom d ' esta gisa sobre ello: rrecontarõ logo o soño que a rreyna soñara, que aquel que ella parise em cõmo por el aviã de seer destroydos elles et Troya et todo o seu rreyno; et em cõmo por esta rrazõ o mãdaram matar et leuar aos montes por tal que se perdese ala et que nũca mays viuese; et outrosy em cõmo foy a criatura deytada, et cõmo foy sua ventura de nõ morrer nẽ peresçer em lugar tam ermo et tam despoblado. et sobre esta rrazom de -partirom et ouverõ grã peça de dia seu consello et seu acordo et diserom que poys que todos de aqueste jnfante falauã et elles meesmos o [aviam] oydo, que aquel pastor que dera aquel juyzo entre aquelas tres deesas que aquel era seu fillo, et que fora achado en aquelas mõtañas tam hermas onde elles ambos o mãdaram deytar por tal que morrese ende, et que nõ seria nada o que soñara a RReyna Ecuba; et agora poys que todos los pouoos dizem que el que he moyto noble et moy grande et moy fremoso et moy ensynado et moy sysudo et de moy bõas [mañas] et moy escolledor et julgador de dereyto,, tanto que bem semellaua fillo de rrey et de liñagẽe de rreys en todos seus actos; et poys que asy era que nõ aviam por que nõ enviar por el et rreçeberlo por fillo, ca a aquelo do soño da [rreyña] a que elles aviã medo moy grande diserom asy que aquel feyto do soño se de suso era ordenado et fondado et estabelesçido de asy seer et de se complir, que nõ era outro señor ẽno mũdo que o podese estraeçer nẽ desviar [senõ] aquel que o estabelesçera. et se desviado ouvese de seer por algũa gisa que aquel jnfante que morrera et nõ viuera mays, que se acomendase(n) a deus et que rreçebese(n) seu fillo; et deus que fezese de lo todo o que quisese. et des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa; chamarõ a Ector et a todos los outros seus fillos, et contaron [lles] todas as rrazões que aviã avidas; et diserõ lles que se a elles provese et o nõ tomasen por nojo, que enviarian por seu yrmaão Paris et que o rreçeberiã por fillo. en conçello virõ os jnfantes que aquel avia de herdar et que nõ perdiam y nada, nẽ aos outros nõ lles enpeesçia nem fazia nẽgũ dãno o rreçebemẽto de Paris et todos se acharon en acordo que enviasem por el; et enviarõ logo por seus caualeyros el rrey et a rreyña, et deron lles suas cartas, et mandarõ lles que fosem por el et que o adusesem o pastor Paris, despoys que ouvo dada a sentença da maçãa ontre as tres deesas, segũdo que de suso ja avedes oydo, ficou em garda de seus gãados en çima de aquestes mõtes et vales de Astra, et fazia todas las cousas asy cõmo ante que dese aquela sentença. et acontesçeu em todo esto que dormyndo aly Paris hũa noyte ẽno meesmo lugar onde dera aquel juyzo, et veẽo a el em soños a deessa Venus, et diso lle em cõmo lle avia de acontesçer et de cõmo avia a seer rreçebydo moy çedo por fillo del Rey Pryamus et da Reyna Ecuba, et ajnda mays lle diso et o çertificou que Ector et todos los outros seus yrmaãos o rreçebiam et tomauã por yrmaão. ' Et tu yras ' -diso a deesa Juno -, ' et seeras moy bem rreçebydo. et despoys que fores ẽna graça et ẽna merçede de teu padre et de tua madre et de todos teus yrmaãos, tu me averas mester por vengança da desonrra que fezerom et foy feyta a teus parentes et estonçe te darey eu a ty a dõna que te promety, et esta he a mays fremosa criatura de que tu em todo o mundo oyste falar nem viste com os teus ollos; et quer seja casada quer outra qual quer, atal te darey eu a ty ' et ditas estas palauras, desapa resçeu Venus et foy se et Paris despertou do [sono en] que jazia et foy moyto alegre com el, et rretouo o em seu coraçom, et em [sua] voontade. et despoys de aquesto, [chegarom] os cavalevros del RRey Priamo et da RReyña Ecuba, sua moller, et de Ector et dos outros seus fillos; et el rreçebeu os moy bem et moy ensynadamẽte. et despoys d ' esto falarom elles [con] el et diserõ le o mandado a que [vjnã]: cõmo el RRey Priamo et a [rreyña] Ecuba oyram dizer que [aquel] pastor Paris seu fillo era, aquel que acharã ẽno monte et outrosi oya el que el RRey Priamo que era seu padre et a RReyña Ecuba sua madre et el rrespondeu a aqueles caualeyros que [vjnã] a el con aquel mãdado et diso lles asy: ' RRogo vos agora moyto cõmo vos sodes cavaleyros, fillos d ' algo et avedes dereyto et ben, que uos me desenganedes et me digades a verdade por que vijndes; ca nõ queria eu agora que me leuasedes [en] rrazõ de fillo del rrey, et depoys que ficase escarnjdo et perdese meu lugar que teño, et desi que ouvese de buscar outro por donde viuese et guareçese cavaleyros, eu esto vos rrogo que o nõ queyrades fazer ' et elles estonçe çertificarõ -n o por las cartas que tragiã, et lle mostrarom logo et outrosi por suas palauras et por seu menagẽe, dizendo que asy era. et Paris, poys que foy çerto et firme que asy era cõmo diziam os mãdadeyros, gisou se cõmo se fose cõ elles et enviou logo por seu amo em aquel lugar donde gardaua aqueles gaandos de el RRey Adymalet, a dizer -lle o ffeyto cõmo era et a rrazon cõmo estaua, et que lle enviaua rrogar que viesse logo aly, que moyto lle fazia mester et o pastor veẽo et falarõ anbos em rrazom d ' aquel feyto que lle el rrey et a [rreyña] enviaram dizer; et plouvo moyto d ' elo ao pastor et de quanto lle Paris d ' esto diso. et Paris preguntou moyto aficadamente a seu amo, o pastor, conjurandoo que lle disese cõmo ou [cal] maneyra o achara, cõmo quer que ll ' o avia dito algũas vegadas; et o pastor diso lle a verdade et fezo o çerto d ' elo. et en pos esto acordarõ anbos cõmo fezesem et Paris, pẽsando en seu coraçõ se lle fose menester para aquelo algũa prova ante el rrey et ante a rreyna et seus fyllos, et rrogou ao pastor, seu amo, moy fortemẽte que fose cõ el; et el outorgou ll ' o moy de grado et prouvo lle moyto. et Paris dou estonçe moy bõa conta de seus gãados a seu amo, et de toda las outras cousas que del teuera et ouvera et poserom aly todas las cousas por moy bõo [rrecado] Paris et o pastor, seu amo, que o criara et fezerõ moytos plazeres a aqueles caualeyros que vieram por Paris et dou aly o pastor a Paris, seu criado, moytas vacas et outros moytos gãados que leuasem cõ el, que ouvese que comese et que dese a quen quisese et leyxado aly todo o seu en rrecado,forõ sua carreyra et tragia cõsigo Paris, por onde andaua, hũa dõna moy filla d ' algo que avia nome Oenone; el [leuoa] (consigo) [+]
1350 HT Miniaturas/ 56 Cõmo viña Paris et tragia [Oenõne] consigo, et rreçeberõn o as [jnfãtas] Qvando [se] vyña Paris para seu padre, RRey Priamo, et eram ja nõ moy alonge da çidade, adeantarõ se os caualeyros que vieram por el et forõ -n o dizer a el rrey, seu padre, et [aa] rreyna, sua madre, et a seus yrmaãos. et el rrey et toda sua casa forom moy alegres que mays nõ podiam en tanto que falauã d ' elo todos los pouoos. et [sayrom] estonçe os jnfantes, fillos del RRey Priamo, con outras cabalarias a [rreçeberlo]. [+]
1350 HT Miniaturas/ 57 Et Jaasom, tanto que a senteu, leuantou se logo moy toste. [+]
1350 HT Miniaturas/ 62 Et que nõ faça cousa nẽgũa que uos em pesar caya ' Et enton diso Media: ' Meu amygo Jaason, nõ avedes vos mays que me prometades; et por bõa fe esto he verdade, tanto que m ' o queyrades atender mays quero que me façades menagẽe de todo esto, et juramento, que todo me atendades quanto me prometedes; et m ' o gardedes asy cõmo dizedes ' Et Jaason rrespondeu que o faria moy de grado et de bõo talente, et que nõ duldase que ja mays nũca lle falesçeria de todo aquelo que lle prometido avia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 70 Et des que esto ouvermos feyto, seyremos da vila; et dar lles emos ẽnas costas, et ençarrar los emos entre nos et vos en tal maneyra que nũqua ende õme escapara viuo de quantos se quiserẽ acoller a a vila, ca cõvij̃r lles ha pasar por vos mays eu vos faço bõo pleito et vos juro [per] los dioses que nũqua õme ouvo tã maa pasagẽe nẽ tanto a seu dãno cõmo elles farã ca sen dulda todos serã mortos et presos. et quẽ d ' aquesto mays entẽde, eu lle rrogo que o diga mays quanto he ẽno meu siso, coydo que ey dito bõo consello ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 72 Desy vyerõ se a suas naves moy ledos quando se partirõ de Troya (et) entrarõ en ellas et andarõ tanto [per] lo mar que aportarõ en Greçia cõ moy gran plazer et cõ grandes alegrias. [+]
1350 HT Miniaturas/ 85 Et el rrey [rrespondeu] lles asy: ' veer me ey cõ meus rricos [omes], et rresponder vos ey ' Et diserõ estonçes Vlixas et Diomedes: ' pois, rrey, entre tanto se vos por ben touerdes, daremos nosas dõas que tragemos para dar ' el rrey touo o por ben et estontõçe elles tomarõ de seus caualos que tragiã, et derõ logo a el rrey et desi por sua corte a outros et en cabo pedirõ lle que fose a sua merçede de lles leyxar yr veer as jnfantas, que lles queriã dar outrosi suas dõas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 86 Et a força d ' ela nõ lle aproveytou nada que Achilles fezo tanto que a jnfanta ficou logo prenada; et pareu hũ fillo a que deziã Pirrus, fillo de Achilles. [+]
1350 HT Miniaturas/ 100 Ca tã fremosa foy que se todas las donas et donzelas do mũdo que son fremosas se pyntasen en hũ et o seu bõo pareçer todo fose jũtado em hũ, todo aquel bõo pareçer nõ seria tanto cõmo Poliçena soa avia, nẽ todo o seu prez nõ seria tamaño cõmo o de Poliçena. [+]
1350 HT Miniaturas/ 105 Et cõmo se virõ, andarõ tanto falando en aquelo de vn et do al que acharõ ontre sy moy grãde amjstança. [+]
1350 HT Miniaturas/ 106 Et Agamenõ, que he voso prinçepe, a de fazer cousas maas entre tanto fasta que seja acabado et estonçe seremos çertos et moy gouçosos et a grã plazer de nos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 Ca tantos erã os gregos que os de dentro nõ se podiam anparar enpero defendiã se tam bem que esto era hũa grã maravilla ca elles aviã o castelo moy forte et [tynãno] moy bem basteçido de õmes et de armas, as torres et os muros et os muros et os portaes todos chẽos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 107 En pos esto leyxauã vij̃r tantas das pedras et outros mouemẽtos grãdes que lançauam sobre elles, que por fina força matauã d ' eles tantos que era hũa grande maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et avemos lle ja feyto tanto de mal ẽno começo, que eu sõo bem çerto que elles som tam sañudos contra nos que se vengariã de nos se elles podessem cõmo [yamjgos], (et) que fariam todo seu poder en se nos defender em esta çidade de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et [avermoslles] nos ja feyto tanto mal et tanta sem rrazom. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Ca se nos deramos Ansyona, nõ fora rroubada nẽ tomada Elena asi cõmo foy, nẽ Paris nõ viera fazer tanto mal a nosa terra cõmo fezo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et -par deus - tanto que fose com nosa onrra, eu queria que fosemos agora en Greçia et partidos d ' esta gerra mays enpero nõ entendades que uos aquesto digo cõ cobardeçe (nẽ) por me fazer de aquesto a afora, ca nõ he asy. [+]
1350 HT Miniaturas/ 108 Et bem pode seer de vos dizer tanto por que averey de seer enfamado pero toda via entendede que a aquel a que eu ouvese de dar cõsello, sabede que em toda gissa et cousa que eu entendese que era proveytoso et dereyto, por amygo nẽ por [eamjgo], nõ leyxaria de dizer et consellar todo aquelo que es rrazõ bõa et dereyto ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et asi caualgarom ambos et forom seu camjño a mays gram presa que ẽno mũdo poderom em tanto que chegarom a Troya ante de medio dia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 109 Et forom desçender ao palaçio del RRey Priamus onde el sya con todos seus fillos et com outros moytos rreys et duques et prinçipes, tantos que seriam moyto longo de contar. [+]
1350 HT Miniaturas/ 110 Et se o asy fezeres, os gregos am atanto de siso et de mesura que o tomarã todo, et tornar se am para suas terras. [+]
1350 HT Miniaturas/ 112 Et aly morreram tantos dos vosos et tantas chagas rreçeberam, que moy forte coraçom averedes se en aquel dia nõ esmayades ou pauor nõ ouverdes estonçe mays quanto agora nõ vos espantedes de nos, ca chegamos aqui sem armas . Et demays seede bem çerto que aquesta coyta vos durara longo tenpo ' [+]
1350 HT Miniaturas/ 116 Et nõ poñades este feyto a escarno nẽ se uos oluyde por nẽhũa guisa ca fortemẽte o errariades, et rretraer vos ya moyto por ende ' Et tanto [llo] diso que Talefus ouvo de ficar et [Echilles] foy se. [+]
1350 HT Miniaturas/ 120 Et quanto mays tardades, tanto mays voso dãpno fazedes. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et leuarõ -n os cõtra suas naves et apresauan os de tal guisa que se lles aquela carreyra mays durara, nõ ficara d ' eles nẽhũ õme viuo mays por la presa que foy grãde, eu nõ uos poso dizer quaes nẽ quantos estonçe forõ mortos ẽno mar pero sey ende tãto que o que d ' eles era mays ardido nõ quisera estonçe aly estar, tã mal - tragidos forõ estonçe aly et tanto mal sofrerõ mẽtre este pleito durou asi El RRey Vlixas cõ sua cõpaña que tomou porto, et fezo sayr fora ẽna area çinquoeẽta naues que tragia. [+]
1350 HT Miniaturas/ 122 Et que os forõ logo ferir de rrãdon tã cruamẽte que os gregos sofrerõ y tã grãde afam, que ante que ouvesem y ajuda, sua força foy mỹgoada tanto que chegarõ todos a põto de morte mays elles esforçauã moyto por lo señor que tragiã que os esforçaua et os acabdillaua moy bem et [poja] tua sua força por los defender. [+]
1350 HT Miniaturas/ 129 Et forõ tres mjll caualeyros et eu sey que elles que fariã tanto et sofreriã tãtas coytas que ante que o dia seja fora, averã mester a vosa ajuda. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Ca a nẽgũ nõ cõuyña tanto de tomar este pleito con aquela cõpaña cõmo a el A XVIIJa az, fezerõ el RRey Mateon, fillo de Mabus, et el RRey Pulidario; et leuarõ consigo todos los treçianos, que amauã moyto [Tropilo], que era moy sabedor de gerra, fezo outra moy grãde az cõ todo los de RReldon. [+]
1350 HT Miniaturas/ 135 Et as azes [per] todas forõ XXVI et forõ as mellores et mays temjdas que en todo o mũdo nũca forõ nẽ poderiã seer ca aly en esta az forõ tantos caualeyros armados, et tãtas as seetas tendidas, et tãtos os caualos de bõo prez, et tãtas as armas preçadas que seeria graue cousa de cõtar ¿que uos [direy]? nũca foy õme que en nẽgũ lugar podese veer tãtos [omes] ajũtados em hũ lugar pero ben vos digo sen mẽtira que o mays preçado et ardido d ' eles que se aly vio que ouvo grã pauor ẽno seu coraçõ [+]
1350 HT Miniaturas/ 182 Et se o fazer nõ quiserdes, ben vos digo que tanto afan ey de sofrer por voso amor fasta que esto cobre de uos mays de hũa cousa ey grã pauor, que uos [que] desamades moyto a nosa gente et amades moyto os de Troya. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et asi matou Ector en este torneo dous rreys que erã tyo et sobriño, et sua gente foy vençida et desbaratada, et rreçeberõ grã dãno et cõta Dayres que Achilles chegou a esta volta, et que fezo tanto aquela vez que o nõ podiã sofrer os troyanos; ca el tragia moy noble caualaria et moyta. [+]
1350 HT Miniaturas/ 186 Et Ector os amaua tanto cõmo a sy, et foy moy triste por elles et por que Achiles lles cortara as cabeças, et el nõ lles podera acorrer estando presente. [+]
1350 HT Miniaturas/ 194 Et os nomẽes d ' eles son estes: mermyos, çenoçefaly, çicopes, lenplans, panoçios, arcabatidas, pynes, [setiros], çiopides, macabios, antipedes outros que som feyturas et feguras de gentes estrayas de que fala a escriptura cõmo vos demostrarey os mermyones son feos et de maa semellança et escarneçidos tanto en feyturas que esto he hũa grãde maravilla. [+]
1350 HT Miniaturas/ 276 Et outros moytos nũca quiserõ comer, et leyxarõ se morrer et el RRey Priamus mãdou fazer vn moy rrico moymẽto de plata et de ouro et de pedras preçiosas et se uos eu quiser contar as noblezas d ' aquel moymẽto, moy longa cousa seria de contar mays tanto uos poso dizer que nũca ẽno mũdo foy rrey nẽ cõde nẽ almyrante que mays rrica sepultura ouvese. [+]
1350 HT Miniaturas/ 279 Et contou lle todo o que lle Achilles enviou dizer, et cõmo el fora ledo, et lle enviara prometer que lle verria ala falar cõ ella ' Et tu, meu fillo, apreçebete et toma cõ -tigo taes cõpañeyros que sejam verdadeyros et leaes, et te ajudẽ os mays fortes que aver poderes ca Achilles he tã orgulloso et tã ardido et tã valente que moyto adur et cõ grã traballo o poderedes chegar a morte ' Paris rrespondeu a sua madre, et diso lle: ' Señora, eu nada nõ temo senõ que el nõ verra y ca seede bem segura que se el ao tẽplo ven, que outra prenda que valla mays que seu mãto lle ficara y, ca eu lle farey leyxar y a pel et tanto sangre que lle [convijra] morrer. [+]
1350 HT Miniaturas/ 285 Et Agamenõ, que era prinçipe et caudillo, falou primeyramẽte, et diso asi: ' Amygos et [senores], bem entendo eu que nõ ha ẽna oste grãde nẽ pequeno que nõ aja grã pesar por la morte de Achilles, ca moyto avemos menos -cabado por el, tanto que nõ he marauylla de seermos ende desconfortados et tristes mays agora tomade bõo consello. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et por esto ben sey que nẽgũ nũca me bendizera ca nũca foy cousa por que tanto mal ao mũdo viese cõmo por mj̃. [+]
1350 HT Miniaturas/ 288 Et vos, donas et donzelas, que sodes por mj̃ mezquinas et desanparadas -ca por mj̃ perdestes alegria et ben -, todas quantas sodes en esta çidade, se quer vos me vij̃de matar, ca em negro dia me vistes os dioses outrosy fazẽ sem rrazõ, ca nõ deujã cõsentir nẽ sofrer que sobre terra viuese a cousa por que tanto mal veẽo. [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 [Et nẽgũ õme nõ vos poderia cõtar o doo que aquel dia fezerõ troyanos, et sobre todos Elena, ca ella fezo tanto aquel dia que todos quantos avia ẽna çidade de Troya a amarom et onrrarõ moyto ma[y]s por ende.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 290 [Et desde aly a rreyña lle quiria tam grã bem que mays nõ podia, et tãto a amaua que era grã maravilla, em tanto que a tyña en lugar de filla; et bem entẽdiã que por nẽgũa maneyra nõ queria seu mal nẽ sua desonrra; mays em todaslas cousas codiçara sua prol et onrra et que ja mays nõ amaria bẽ nẽ onrra de seus enamygos.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 291 [Et as torres dos muros estauã bem carregadas de dardos et de paaos agudos metidos em ferros et moytas pedras et outros engenos tantos et de tantas maneyras que esto era grande maravilla.] [+]
1350 HT Miniaturas/ 293 Aquela que he mays alongada, dizẽ lle Ypopodes outra a y que e dez tanto mayor ca esta, et chamã lle Daprobame outra a que dizem Solifantyna en esta nasçem moytas eruas preçiosas et de gran vertude et a as outras dizẽ: [+]
1350 HT Miniaturas/ 296 Et ellas todas desatarõ os cabelos, et tragian os soltos et arramados por las espaldas, et tanto rreluziã que semellaua que eram de ouro. [+]
1350 HT Miniaturas/ 340 Et cõ os mays d ' eles fezo juramẽto et avenẽça sabede que tanto fezo Antenor en aquela terra que todos lo amarõ moyto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et meterõ se ẽno mar, et tanto singlarõ ata que chegarõ a donde estaua Antenor. [+]
1350 HT Miniaturas/ 341 Et a pouco [tẽpo] forõ apoderados ẽna terra, tanto que se lles algũ quisese fazer gerra ou mal, ou os quisese deytar d ' ela, ja lle nõ seria lygeyro de fazer ajnda que fose ja quanto poderoso [+]
1350 HT Miniaturas/ 342 Et andarõ tanto ata que chegarõ ao mõte onde acharã o aver ẽno algube desi diso asy dõ Vlixas: ' don Palomades, [entrade vos] em fondo do algube. [+]
1350 HT Miniaturas/ 343 Et quando os gregos virõ aqueles fogos en tã altos lugares, ben coydarõ que a gente d ' aquela terra aviã d ' eles doo et piedade, et (que) lles faziã aqueles fogos en tantos lugares por que visen que era ali prouado et lugar de tomar porto. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et tanto soybe eu que nũca ella soubo fazer nẽ dizer que me eu ende nõ partise quando me prouvo Et os espirimẽtos et as encãtações que ela contra mj̃ fazia nõ valyam nada, mays todos se tornarõ contra ella. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Et ella lle dou moy bem a entender o que sabia ca sabede que el ante quisera seer morto que viuo mays de hũa cousa lle era bem: que ella era a mays fremosa dona que el ẽno mũdo vira de -mays era tã pagadoyra et de tam bõo donayro et de tã bõo talente Et tanto se fazia amar que aquel que a amaua estaua çerqua de morte. [+]
1350 HT Miniaturas/ 352 Ca el por nẽgũa maneyra nũca tanto podia fazer que lle podese quebrantar seus encantamẽtos [+]
1350 HT Miniaturas/ 355 Et en esta maneyra me trouxo a ventura, et me fezo sofrer tanto mal. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et quantos [outros] estormẽtos poderom achar, tantos aly ajuntarom para a vençer et trastornar o coraçõ d ' ela et ela nõ se curaua de aquelas jograrias Et eles tomarom jograresas que cantauã et descantauã. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et por aquesta [rrazõ] o amauã tanto que mays nõ podiam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 357 Et el RRey Vlixas amou et preçou moyto a Penalope, sua moller, des -d ' aly en [deãte] porque tan maravillosa mẽte se prouara por bõa dõna et todos diziam d ' ela tanto bem que mellor nõ podiam. [+]
1350 HT Miniaturas/ 362 Et des oy mays nõ me deuedes tãto a desamar que queyrades sua morte demays quero eu que el RRey Poleus lle perdõe, acõmo quer que el fose culpado, et que lle entregue seu [rreyno] et sua terra et sabede, meu fillo, que nũca foy cousa que tanto amase cõmo a vos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et tanto era ardido et valente que o nõ podiã (t)eer os pees ¿que vos direy? sabede que en pouca de ora ficarõ aly quinze mortos. [+]
1350 HT Miniaturas/ 369 Et tanto sangre lle sayo das chagas que ouvera que esto era hũa grande maravilla [+]
1350 HT Miniaturas/ 370 Et diso a Telogomus: ' dime d ' onde vees, ou para hu vas, ou d ' onde es natural que asy mataste a Vlixas o vello et caão et sisudo, que ouvo sempre onrra et alteza entre todos los rreys; et fezo et acabou tanto do que desejou; et passou por tantas venturas; et acabou tantas fazendas. [+]
1350 HT Miniaturas/ 372 Et por tanto avia grande medo et pauor que llo matariã por el mays despoys que o veu, ouvo cõ el tã grã plazer et alegria que mays nõ poderia seer mays sabed que en quanto a RReyña Çirtes vyueo, nũca depoys perdeu pesar por la morte de Vlixas. [+]
1350 LT [1]/ 47 Quando eles uirõ Lãça[rote] nõ no conoçerõ porque fezera el meter seu escudo em sua fonda; mays Lançarote os conoçeu logo tanto que uyo os escudeyros et os escudos. [+]
1350 LT [1]/ 47 Et tanto que sse chegarõ saluarõsse: -"Ssenor -disserõ eles - ¿quen sodes? -"Eu sõõ -disso el - hũu caualeyro andante -"¿Et sodes -disserõ eles - de casa de Rrey Artur? -"Seño[r]es -disso el - nõ uos pes, ca nõ uo lo direy agora. [+]
1350 LT [1]/ 55 El estando assy chegou a el hũu escudeyro que lle disso sem salualo: -"Senor caualeyro, ¿onde sodes uos?, ¿se sodes dos caualeyros de casa de Rrey Artur? -"Escudeyro, disso Lança[rote], ssi sóó sem falla, de casa de Rrey Artur sóó et conpaneyro da Tauola Redonda. -"¡No nume de Deus! disso o escudeyro, ca aynda oge sera ora que uos pesara muyto, et mays uos uallrria de nũca ............ de hũa tenda et começoo a tãger o mays de pre[ssa que] podo, assy que o muro todo do castelo sse começou a encher de dõnas et de dõzelas et d ' outras gentes, tanto que oyrõ o son do corno, entẽderõ que os seus caualeyros auyã d ' auer justa ou batalla. [+]
1350 LT [1]/ 57 Et Lãçarote, com̃o o derribou, tanto o catou com̃o sse o nũca uisse. [+]
1350 SP 26/ 129 LEY XI(que pena mereçen os que penoran ou entran bees dalguo doõente sen mandado do julgador) Coytados estan(do) alguos homes a as vegadas de enfirmidade de que morren e jazendo asi (viuos) outros atreuudamente (van) a suas casas (a entralles) todo o que an ou algua partida delo sen mandamento del Rey julgador do lugar dizendo son seus deuedores. e aqueles contra quen he feyto este torto Reçeben desonrra con daño ou os que o fazen mostranse por tortiçeiras e por desmesurados. ca pero (en verdade fosse) deuedor doutro e que jouuesse asi dante. con todo eso non deue seer desta maneira penorado nen agrauado por (los que deuer en)...................... ......................... tal rrazon. e por ende mandamos que ne alguo sen mandamento del Rey..... ......................(he que era en uerdade seu deuedor) (perga) por ende Judgador, prendare, o entrare los bienes de alguno, en la manera que sobredicha es, (que si era en verdad su debdor que) pierda por ende el debdo que auia contra el, e peche a sus herederos otro tanto, quanto era aquello que deuia auer, e pierda demas desto la tercia parte de lo que ouiere, (o) sea de la Camara del Rey, e aun finque el (por ende) enfamado para siempre. [+]
1350 SP 26/ 129 LEY XII. --(Que pena merescen los que quebrantan los sepulcros, e desotierran los muertos.) Deshonrra fazen a los biuos, e tuerto a los que son pasados deste mundo, aquello (que los huessos de los omes muertos) non dexan estar en paz, e os desotierran; quier lo fagan con cobdicia de lleuar las piedras, e los ladrillos, que eran puestos en los monumentos, para fazer alguna lauor para si, o para despojar los cuerpos de los paños, e de las vestiduras... ............................. adeueda que auia contra el....................... e peite a seus herdeiros outro tanto quanto era aquelo que deuia auer. e perga de mais desto a terça parte do que ouuer. (e) seja da camara del Rey. e aynda fique el (por) enfamado para senpre. e sse por ventura o que esto fezese non ouuese deuedo nehuu contra aquel doente que asy agraucase deue perder por ende........ ....................parte ....................... ouuer e auerlo a camara del Rey. e de mais desto deue fazer emenda aos parentes do morto da desonrra que fezo a el e a eles a ben vista do julgador do lugar. [+]
1370 CT 1/ 215 Tanto llo rrogou que el rrey Talamõ prometeu que [y]ría cõ el. [+]
1370 CT 1/ 221 Mays os gregos tanto ferirõ de espadas que, por viua força, os partirõ a pressa. [+]
1370 CT 1/ 232 Pero tanto uos digo que, do primeyro paaço ata o postremeyro, auj́a ben dez moradas moy ben feytas de moy bõas casas et de moy bõas torres, en que erã pintadas moytas bõas estorias estrañas. [+]
1370 CT 1/ 238 Et entrárõsse logo ao alto mar, et rremarõ tanto cõ o bon uẽto que auj́ã que chegarõ a Parta. [+]
1370 CT 1/ 249 Quanto ben tu agora ás, outro tanto mal queres auer. [+]
1370 CT 1/ 299 Tanto lle disso que Tálafus ouuo de ficar, et don Achiles foysse. [+]
1370 CT 1/ 314 Et durarõ tanto en este pleito ata que os parteu a noyte. [+]
1370 CT 1/ 471 Muyto fuj bom caualeyro a sobreguisa et de bom coraçõ, et nũca achamos caualeyro que tanto ualuese en armas et en grandeza et en tódaslas outras franquezas, ca el era moy brauo ao ẽemigo et moy mãso ao amigo. [+]
1370 CT 1/ 480 Et desque o mũdo naçeu, nũca fuy torneo tã estrayo, nẽ tã ferido, nẽ en que fosem dados tantos esquiuos nẽ tã asinalados colpes d ' espadas nẽ de maças, nẽ en que os caualeyros este[ue]sem en tã grã dulta, nẽ en tã grã peso de sua uida, nẽ en que fosem tãtos escudos nẽ tantos elmos quebrantados, nẽ tãtas lorigas preçadas falsadas et desmanchadas, ca tã cruament se feríã et tã sem piadade que, en pouca d ' ora, forõ mortos mays de mill caualeyros dũa parte et da outra. [+]
1370 CT 1/ 519 Tanto que fuy manãa, fezo o sol muy claro et muy bõo, et despois cõmeçou d ' escureçer et de chouer et uentar muyto, et todos andauã mollados et anoiados. [+]
1370 CT 1/ 577 Sabede que nõ achamos nẽ leemos en nihũa estoria, nẽ nihũa calónica, de dous caualeyros soos que se tãto defendesem contra tantos caualeyros, nẽ lles fezesen tã grã dãno estando desarmados. [+]
1370 CT 1/ 604 Diz o conto que, tanto que uẽo o día, el rrey Príamo ajuntou todas suas cõpañas, et mãdoulles que se gorneçesen bẽ de batalla. [+]
1370 CT 1/ 637 Et estes taes façã hũa cousa: apártẽse a hũ cabo et cada hũ prometa do que á et pona y tanto do seu que esta terra seia rremijda et fora dos ẽemigos mortaes. [+]
1370 CT 1/ 672 Et por el eramos temudos et rreçeados, ca el cõquereu terra de Çezilia, et tanto d ' ouro et de prata et d ' auer trouxo d ' alá que esto era hũa grã marauilla. [+]
1370 CT 1/ 692 Tanto que os tres caualeyros uirõ a manãa, subirõ en seus caualos, pero eýnda nõ era bẽ día claro, mais a lũa rray[a]ua moy bẽ et nihũ nõ podía osmar hu todos tres quiríã yr. [+]
1370 CT 1/ 740 Sem falla -djso Telégonus -, nũca gente fez tã grã brauura, nẽ tal loucura, que nõ leyxase õme entrar ẽno lugar hu está seu padre, mayorment aquel que nũca uj et o tanto cobijçaua a ueer. [+]
1375 QP 26/ 116 E aynda dizemos que (qando) alguo home envia a seu mensajeyro dizendolle asi vay a tal ome e dille que se me quiser vender tal cousa....... que lle darey (tanto) preço por ela. se aquel a quen envia dizer outorga (a cousa e venda) por aquel preço que el envia dizer val a venda. pero lle non ouuese dado carta de pesoaría ao mensajeyro por que fezese a conpra. [+]
1375 QP 26/ 116 Encubertamente e con engano vendendo alguo home suas cousas que era peiteyro del Rey ou deuedor por lle fazer perder seus (pleitos) ou suas rrendas ou (outro) deuedo que lle ouuese(n) a dar a uenda que asy (fose) feyta en todas guisas e se o conprador (sabia) este engano e fezo a conpra a sabendas he tiudo de peitar a el de pechar al Rey de lo suyo, tanto como aquello por que auia comprado atales cosas como sobredichas son. [+]
1375 QP 26/ 116 Establesciendo vn ome a otro por su (personero) en todas sus cosas; entre tanto que este atal fincasse (en la personeria), le establesciesse el otro por su heredero, non (lo) sabiendo el; si acaesciesse, que muriesse aquel que (lo) auia establescido por su personero, e por su heredero, e algund su sieruo vendiesse de los bienes del finado alguna cosa a otro; tal vendida como esta non valdria, e poderla y a desfazer el heredero, quando quier que lo sopiesse, ante que la cosa fuesse passada a poder del comprador. [+]
1375 QP 26/ 116 Pero si este sieruo sobredicho tenia tal lugar en vida de su señor, que acostumbraua algunas cosas (a) vender por el; como quier que el heredero pueda desfazer la vendida, por la razon Rey do seu (outro) tanto como aquelo porque auia conprado ataes cousas como sobre ditas som LEE LX como se pode desfazer a venda que (faz) o seruo (dos) bees do sennor. [+]
1375 QP 26/ 116 Estabelesçendo huu home a outro por seu (hereo) en todas suas cousas en tanto que este atal ficase (por seu hereo e) estabelesçeseo o outro por seu hereo non sabendo el se acaeçese que morrese aquel que avia estabelesçido por seu hereo e por seu pesoeyro e alguo seu seruo vendese dos bees do finado algua cousa a outro tal venda ........esta ................ ..... desfazer .............. quando quer........soubese ante que a cousa fose pasada a poder do conprador. [+]
1375 QP 26/ 116 Casa, o torre, que deue seruidumbre a otro, o que fuesse tributaria vendiendo vn ome a otro, callando el vendedor, LEE LXII (como se non pode desfazer a venda que he feita dereitamente macar disese que a fezera com coita de fame ou de peito que avia a dar) Desatar querendo alguo (ome) a venda que ouuese feita de seu grado dizendo que a vendera (por) gran coyta en que estaba de fame ou por moytos peitos que avia a dar por rrazon daquela cousa que vendeu ou por outra (rrazon) semellante destas. dizemos que esto non (lle) abonda para desfazer a benda. outrosy dizemos que se......quiser desfazer venda dizendo que a fezera por menos do que ualia (por que non era sabedor quando a vendeu que tanto valia que) por tal Razon nonna pode desfazer saluo ende se a venda fose feita por menos da meta do dereito preço segundo he sobre dito ennas lees deste titolo ou se poder prouar que a venda foy feyta por engano que lle fezo o conprador a sabendas non seendo o vendedor sabidor do......a cousa nenna avendo nunca vista ....de suso disemus LEY LXIII (como se pode desfazer a venda se o vendedor encobre a cenço ou a maldade que avia nas cousas que vendeu). [+]
1375 QP 26/ 116 Contratos innominatos en latin, tanto quiere dezir en romance, como pleytos e posturas, que los omes ponen entre si, (e) que non han nomes señalados: e son quatro maneras dellos. [+]
1375 QP 26/ 116 LEY V dos pleitos que son chamados en latiu contratos innominatus que han semellança con o canbeo Contratos in nominatos en latin tanto quer dizer en Romançe como pleitos e posturas que os homes poen ontresi que non an nomes senalados e son IIII maneiras deles. a primeira he qando algua (cousa) da por outra (e) este he (o) canbeo de que falamos enna (lee) ante desta. a II quando algua da sua cousa a outr(o) que non (son) dineiros contados por que lle faça outra por ela. (e) enton T.o VII LEY IIII................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... [+]
1380 CPc 26/ 109 La quinta dignidad ... ome de poder de su... es quando eligen alguno por prefecto de oriente que quiere tanto dezir como adelantado mayor de toda la tierra de oriente. ............ tanben julgando como fazendo justiça de morte (como) perdimento de nenbro en aqueles que fezeren cousa porque meresçan (Reçeber) tal pena. a V dinidade .............o home de poder de seu........he quando esleen a alguu por prefecto do uriente que quer tanto dizer como endeantado mayor de toda a terra douriente. [+]
1380 CPc 26/ 109 Questor es llamada la sesta Dignidad, porque sale ome de poder de su padre; que quier tanto dezir, como ome que ha de recabdar todos los pechos, e las rentas del ... non como arrendador: mas como Oficial de la Corte del Rey, en que mucho (se) fia. [+]
1380 CPc 26/ 109 E aun y ha otra Dignidad, a que llaman (otrosi Questor), que quier tanto dezir, como aquel que ha de leer delante del Emperador, o del Rey las cartas de poridad que le........... .......................... [+]
1380 CPc 26/ 109 (La) setena dignidad, por que sale ome de poder de su padre, es quando eligen alguno por Maestro de caualleria, que quier tanto dezir, como ome que es puesto por cabdillo, o por maestro de los caualleros del Emperador, o del Rey a que llaman en romance, Alferez. [+]
1380 CPc 26/ 109 Questor he chamada a VI dinidade por que sal (o) home de poder de seu padre que quer tanto dizer como home que ha de rreçebir todos los peytos e as rrendas do...... non como arrendador mais como ofiçial da corte del Rey en que moyto fia. [+]
1380 CPc 26/ 109 E aynda y ha outra dinidade a que chaman (en latin letitor) que quer tanto dizer como aquel que ha de leer ante o enperador ou ante el Rey as cartas da poridade que lle......................... ................................. [+]
1380 CPc 26/ 109 (Lee) VII d.................... do poder de seu ................ esleen alguo por maestro de.......quer tanto dizer como home....... .... sto por cabdel ou por maestro dos..........do enperador ou del Rey a que chaman en rromanço alferez. [+]
1380 CPc 26/ 109 Patronus Fisci tanto quier dezir en romance, como ome es puesto para razonar, .... ............................ ............................ [+]
1380 CPc 26/ 109 Magister sacri scrinii libellorum es la decena dignidad, por que sale el fijo de poder de su padre: que quier tanto decir en romace, como chanceller. [+]
1380 CPc 26/ 109 Patronus fisci tanto quer dizer en rromanço como home que he posto................... ................................. ................................. [+]
1380 CPc 26/ 109 Magister sacri scrini libelorum he a X dinidade por que sal o fillo de poder do padre. que quer tanto dizer en rromanço como chançeler. e este ... ........teer en garda os seelos do enperador ou del Rey e as (cartas) de escriptos da chançelaria. e debe aver ..todas las cartas que............ .... aa chançelaria .... e as que entendere(n) que deuelas (mandar sellar, e las otras chancellarlas.) [+]
1380 CPc 26/ 109 Pero esto se ha de facer concejeramente; que quier tanto dezir en este logar, como antel Juez, ante quien se deue(n) acordar las voluntades de ambas las partes, tambien del padre, como del fijo. [+]
1380 CPc 26/ 109 Ca si recibiese voontade tanben de huu como de outro sen juizo e sen nehua premia que seer possa. pero esto se ha de fazer conçelleyramente que quer tanto dizer (h)en este lugar como ante o juiz ante quen se deue acordar as voontades danbas las partes tanben do padre como do fillo. e ha mester o padre que mande fazer carta como saca o fillo de seu poder (e que sse) posa prouar a mançipaçon e non venna en dubda LEE XVIII porque rrazoes poden (costrenger aos padres) que saquen de seu poder a seus fillos Achamos quatro rrazoes porque poden costrenger ao padre que saque de seu poder a seu fillo. como quer que dizemos enas lees ante desta que non (poden) apremear(los) que o (façan.) a primeira he quando (o) padre castiga a seu fillo moy cruelmente sen aquela piedade que lle deue auer segundo natura. ca o castigamento deue seer con mesura e con piedade. a segunda he se o padre fezese tan grande maldade que dese carreira a suas fillas de seer maas molleres de seus corpos apremeandolas que fezesen ...........a III he sse huu ome man ..........en seu testamento algua cousa..... condiçon que emançipasse por ende......fillos. ca sse (lo) quel fuesse mandado desta guisa, tenudo es de los emancipar; e si non quisiere, puedenlo apremiar que (lo) faga. [+]
1390 MS [I, 1]/ 231 Nõ foy eu y cõvosco, mais tanto quero eu que sabades de mĩ que ela nõ he no Val de Josefa. [+]
1409 TA III,4/ 57 A Egoua mentre for prene non deue de seer moy grosa nen moy magra, mais deue seer no cumunal, ca se for moy grosa a grusura de dentro estreitarya en tanto o fillo no ventre que o corpo et os nenbros del non se poderyam estender, et por ende sairya o corpo peqeno, et se for moy magra por rrazon de gran magreduen non se poderya o potro bem gouernar no ventre della; [+]
1409 TA III,4/ 59 Et desy quanto menos for lliado tanto menos lle poderan enpeeçer enos pees e nas coixas as lliadurras que lle fazen para o domaren. [+]
1409 TA III,4/ 61 Et Nota que quanto a agoa he mais frya et core mais tesa, tanto meẽos engrosa o Cauallo, ca see o Cauallo non beber aauondo nora podera fillar carne; [+]
1409 TA III,4/ 65 Ferrar se deue o Cauallo con ferraduras rredondas conuiniuylles as huñas, et deuen os canellos das ferraduras seer estreitos et lleues. Et quanto as ferraduras mais lligeiras foren tanto o Cauallo alçara os pees mais lligeiramente. [+]
1409 TA III,4/ 65 Et quanto a huña do Cauallo husa no çircoito do ferro mais estreito, tanto Se faz maior et mays forte como conuen. [+]
1409 TA III,4/ 65 Nota que quando O potro for mais Nouo et mais çedo ferrado, tanto auera as huñas molles et mais fraqas, porque o huso dandar sem ferraduras crja as huñas mais duras. Deuen guardar que non comia nen beua o Cauallo quando veer caente et suurento, et deuen no cubryr dalgũa quousa, et andar mansamente con el ataa que arrefeezca, et sabj que o caualgar muito da Noite enpeçe ao Cauallo, et Se enton ueer suurento non pode seer tambem pensado como de dia para comer sua çeea como sooe, et porque pode ligejramente moiro mais arrefeçer porllo aar da Noite, que he mais fryo que o de dia. [+]
1409 TA III,4/ 67 et quanto no começo lle meos mal fezeren no freeo, tanto adeante mellor sofrera; [+]
1409 TA III,4/ 71 Deues saber que quanto mais a meude correren o Cauallo et tenperadamente tanto sera mais ligeiro et mais corredor, por Razon do vuso do correr, pero hũa qousa lle he contraria, se moito vusar a correr sem Razon et como non deue, farase ardego he bulliçoso et rreuellador aas uezes et perdera gran parte de seer ben enfreado, pero non deuen dar a escaiçemento pois que o Cauallo for perfeito, que quer dizer ensinado et vusado ao freo, como sobredito he; [+]
1409 TA III,4/ 81 Et depois acabados os Noue dias filla cal uiua et mel craro, tanto de huun como doutro et pouco de bõo vjno, et amasa todo desuun ataa que se faça maça, et mete esta maça no fogo, ataa que se faça della caruon et deste caruon fage poo, et llaua as chagas con viño caente duas uezes no dia, et fage as estopas miudas et talladas con cuitello, et enuolueas en aquel poo et ponas nas chagas. [+]
1409 TA III,4/ 85 Auen aas vezes que a llandooa que chama uerme que a no peito do Cauallo que he apreto do Curaçon et creçe tanto por llos homores sobeios que y deçen, asy como ia dito ey desuso, que o jnchaço della se uolue en apostema. [+]
1409 TA III,4/ 91 Et lleix o Cauallo auer sede por tanto tenpo que beba de grado todo esto, et para folgar mais trageeo por llugar caente moi paso vsando desta cura ataa que seia liure et saão da dita door. [+]
1409 TA III,4/ 93 Contra esta door tal rremedio aueras, filla as maluas ballofas et a branqa ursina que chaman gigante et a paritaria. que he afeuega de cooura et a mercurial que he ortiga et as viollas, tanto de huun como da outra, et coze todo con agooa en olla linpa ataa que mingoe a terça parte, en esta decauçon que fiqar deyta booa Contya de mel et dazeite et de sal jgualmente, tanto de huun como doutro et llança y das Semẽeas do trigo meixendoo todo et fazeo cozer ataa que mjngoe a terça parte, et depois mete esta decauçon en vidraça ou en outro vaso llinpo, et fillaa et faz cristel de huun canudo longo et groso et meteo no cuu do Cauallo, et parao ao sopee et llançalle por aquel cristel aquella decauçon tibya, et tanto que lla llançares tapalle o Cuu con estopa ou con pano de gisa que non saya ende a decauçon sem rrecado, et que ande por todo o uentre. [+]
1409 TA III,4/ 93 ffilla o cardo benadito et A Erua tu et a tasna et as rreizes do espargo et juzbarbeira, tanto de huun como doutro et fage todo feruer desuu con agooa en olla noua et pois que esto for ben coito pono caente con pano arredor da uerga qual uires que o podera sofrer et liao moy ben et pois for fryo acaenta todo outra uez ben et ponllo. [+]
1409 TA III,4/ 99 filla tres dramas de crauos girofes et tres onças de galingal, et outro tanto de cardo momo, et outro tanto de gengiure, et outro tanto dalcorauina, et outro tanto de canella et a semente do fuuncho en mayor contya destas todas. [+]
1409 TA III,4/ 101 primeiramente pararas o Cauallo en lugar caente et caenta enno fogo pedras, et lançaas so o uentre do Cauallo, et Cubri o Cauallo de hũa cuberta de llãa, et llança sobre aquellas pedras agooa caente tanto que as faças fumegar en gisa que se uolua o Cauallo en suuor todo. [+]
1409 TA III,4/ 101 Para matar a fistolla filla o rratano que he o sirgo da rraposa que see nos codesos, saão, et viño, et ponno en hũa olla Noua et leixao tanto cozer sobre llo fogo que se faça del caruõos, et destes caruões faras poo que deitaras na fistolla, et matalla as. [+]
1409 TA III,4/ 103 Et para lle fazer o Corpo humido filla as viollas et a alfauega da cooura et o gigante et maluas tanto de huun como doutro et coze todo desuu con poucos de relloes de orjo, et pois que todo for ben coito, cooa o Caldo destas heruas por huun pano conuiniuil asy como vires. [+]
1409 TA III,4/ 103 Et deita en este caldo que dizen decauçon hũa peça de manteyga et de casia fistulla outro tanto. [+]
1409 TA III,4/ 105 Et moitas uezes se faz do jnchamento do corpo do Cauallo, que ha door porllo grande apretamento do corpo et do uentre, onde o Cauallo por llo dito uazamento do uentre afraceçe tanto que adur pode estar sobre llas pernas, a a qual enfirmydade chama arragiato. [+]
1409 TA III,4/ 111 Et se os ollos teueren pano uello ou rrezente filla a siba et o sarro da Cuba et a sal jema tanto de huun como doutro et fage poo de todo et peneirao moi ben et llançao nos ollos deste poo por huun canudo duas vezes no dia asaz del. [+]
1409 TA III,4/ 113 Auen as uezes que se faz na boca do Cauallo hũa enfirmidade de jnchaço ou de llandooas llongas en maneira de amendooas que apertan de dentro as qeixadas tanto que o cauallo non pode comer, et aas uezes jnchase toda a boca et o paadal tanto que adur pode comer, et chama a esta enfirmidade mal de boca. [+]
1409 TA III,4/ 113 se o Cauallo ouuer toda a boca jnchada sangrao llogo nas ueẽas de soo a llengooa et depois que se liurar filla boõa contya de sal et do saro da Cuba que chaman tartaro, tanto de huun como doutro et fage poo de todo, esfrega ende de dentro toda a boca deitando ante en uinagre ou en viño forte et tartaro. [+]
1409 TA III,4/ 113 filla o mel Ruuyo et outro tanto da carne grosa do porco salpresa et pouca de cal uiva et outro tanto de pimenta muda et fage todo feruer desuo, meixendoo ataa que se faça jngento, et de tal vngento poras nas chagas duas vezes no dia, lauandoas ante esas chagas con vino tibyo. [+]
1409 TA III,4/ 115 Sabe que quanto as danaduras som mais chegadas aos osos do espinaço do Cauallo tanto som peores et mais perigossas. [+]
1409 TA III,4/ 121 Auen aas uezes que eno collo et eno rrabo do Cauallo fazese sarna et proido que lle arriga da Reiz os cabellos et tanto o faz esfregar que se esfolla en todo. [+]
1409 TA III,4/ 121 Reeras primeiramente os llonbos ou as rrens do Cauallo, depois faras pedamaço desta gisa, rreteras o pez, estendello as en pelle que posa cubrir os llonbos et as rreens dancho et de llongo, et depois fillaras duas ditas dramas de bollo armenico et do armonico et do pez grego et do galbano et do ençenço branco et dalmeçega et do sange do dagron et de agalla et de todas estas fillaras jgualmente tanto de huun como doutro et faras ende poo, et deste poo deitaras sobre llo pez da pelle, et seia o pez caente; [+]
1409 TA III,4/ 125 para esto ual enprasto feito de çumo de alosna et de mel et de manteiga tanto de huun como doutro et ferva con farina triga myxuda todo desuun, et pois que for coito cumunalmente ponano como enprasto no lugar doente et seia ante tibio qual o poder sofrer. [+]
1409 TA III,4/ 129 Jtem. fazense ajuda moitos sobre osos et desuariados nas coixas do Cauallo que ueen por desuaryadas cajoes et aas uezes do Couçe doutra besta et as uezes ferindose en alguun lugar duro, que non enpeeçe tanto ao Cauallo as uezes como o desfea, et non tam soltamente enas coixas como en outros moitos ossos do corpo do Cauallo por cajon. [+]
1409 TA III,4/ 129 Para esto ual moyto a çebolla asada con myucas que nacen na terra et o ouo anaçado con azeite et asado ataa que espese, et poerlle esto caente todo como enprasto duas ou tres uezes enno dia, et uallem estos enprastos aa callosydade se for rrezente, mays se for uella et dura deuese rreer, como ja dixe, con hũa lançeta, escaruarena meudamente para del sayr todavya sange, depoys ponlle ençima sal et sarro de cuba, tanto de huun como doutro mudo ensenbra, ben mudo, et apertao ben con peça de pano, et leixo estar liado por tres dias; [+]
1409 TA III,4/ 131 filla o fenun et o gretum que quer dizer alfforua et a linaça et esquilla que quer dizer çebolla aluarrãa et termentína que semella algedran et a rreyz do maluisco tanto de huun como doutro por jgualdade et pisa moy ben todo con exulla uedra de porco et faz ende hũa masa et coze todo con uyno, meyxeo ameude ataa que se coza ben, depois ponllo caente qual uyres que o poderan sofrer en pano de lyno ao longo do nerueo que he jnchado et legao moy ben, et esto lle mudaras duas uezes no dia. [+]
1409 TA III,4/ 133 Et para os fazer pellar filla tres partes de cal uyua et a quarta parte dazernefe, et mooe todo, meixeo en agoa feruente et cozeo tanto que, se lle meteren a pena da galina que a pelle, et de tal decauçon caente quanto o Cauallo poder sofrer vntaras a juntura danada. [+]
1409 TA III,4/ 133 depois vntaras as danaduras con vmgento de seuo de carneiro et de çera et de gema tanto de huun como doutro coito todo ensenbra con pena de gallina duas uezes no dia llauandoas ante as danadurras con ujno feruente caente, et ellas jxutas, depois vntallas do dito vngento ataa que as danaduras desta door seian soldadas, gardandoo non se tanga dagoa nen do estrabo, et soldadas as chagas como dixe, legen con corda a uea mestra da coixa, et sangreno adedentro como he contiudo no capitollo que dizen esparauanes, et liurando ende conuinyuelmente o sange, queimaras de moitas qeimaduras conuiniuilis a dita danadura, asy como ia de suso dito ey; [+]
1409 TA III,4/ 135 toma fulugem et tres partes dazinlheue et outras tres douropiment et pouca de cal uiua et de mel craro tanto como todo esto et amasa todo ataa que se torne espeso como vngento, et llaua as gretas con vjno caente et exugao ben et depois ponlle deste vngento huun pouco caente duas vezes no dia et guarda senpre o Cauallo que o non tanga naquel lugar agoa no estrabo, pero sabey que lle uallera moito destar manaã et noite na agoa do mar; [+]
1409 TA III,4/ 135 Para esto ual moyto o esterqo das cabras et outro tanto da farina do orio amasado todo con vinagre forte, et deste enprasto cubre toda a (a) coyxa jnchada et rrenoualle este enprasto duas uezes no dia. [+]
1409 TA III,4/ 141 toma do çumo dos colloos das abroteeas et ssete dramas de cal uiua et douro pimente en poo quatro dramas, et amasa todo en huun et cozeo en ola noua ben cuberta de huun testo, que non posa ende sayr bafo nen fumo, et feruera tanto ao fogo ataa que se uoluera todo en poo. [+]
1409 TA III,4/ 141 Para esto ual o esterco do home mesturado con outro tanto de sarro de cuba qeimado dessuun et tornado en poo. [+]
1409 TA III,4/ 143 Se a chaga vella ou cançer fforon mal curados et por antiguidade se tornaron fistolla sooelle a acorrer aas uezes con o poo dos Colloos das abroteeas mesturandolle tanto de cal uiua como douro pimente por seer mais forte. [+]
1409 TA III,4/ 143 filla cal uiua et outro tanto douro pimente et faze ende poo et filla o çumo dos allos et das cebollas et do engu, que semella sebugo, tanto de huun como doutro, et toma do mel craro et do vinagre forte, tanto destos anbos como dos ditos çumos et con esto todo amasa o dito poo et fageeo feruer meixendoo con coller, ataa que se ffaça vngento, et daquel vngento mete asaz na chaga duas uezes no dia, llegao y se uyres que mester he, et ante que o ponas llaua a chaga con vinagre forte. [+]
1409 TA III,4/ 143 Para esto ual ouro pimente et azillaure et cal uiua, tanto de huun como doutro et ffazede poo et amasadeo con çumo de piretro que quer dizer azeche et datranico. [+]
1409 TA III,4/ 143 Et con mel craro et con vinagre forte tanto de huun como doutro, et coze todo desuun, et meixendoo con coller ata que se faça vngento, daquel porras na chaga duas vezes no dia como che ensynarey llauandoo ante con vinagre forte. [+]
1409 TA III,4/ 145 alinpa a huña ataa sas rreyzes contra o touello dapar de a coroa do pee ontre o uiuo et a huna morta con puxauante ou con grosa ataa que começe a deitar sange, et depois toma a Cooura et tallalle o rrabo et a cabeça, et o al que ficar desfaz en peças myudas et coçeas en olla chea dazeyt, et cozase tanto ataa que se desfaçan os ossos, et ffacesse ende vngento et deste vngento huun pouco caente vnten as rrayzes duas vezes no dia, et vusen del ataa que se moyra a seda et se torne a huña a seu estado. [+]
1409 TA III,4/ 145 tanto de huun como doutro, ataa que se faça como vngento et ponan deste vngento no lugar duas uezes no dia, ataa que seia soldada a carne et se mudaua a huña et mays, pero eu ensinado por esprouamento llouuo mays para matar a seda o vngento que se faz da serpente como dixe suso [et] ensiney. [+]
1409 TA III,4/ 153 prjmeiramente tolleras tanto da huña arredor da chaga que aia espaço conuiniuel ontre a solta do pee et aquella carne sobeia que chaman figo, depois talla o figo ataa açima da solla de que seyra o ssange, et estancado o sange pom ençima do figo esponsa do mar et apretaa ben con huun pano de lino et legao ben et non lle tollas esta sponssa do mar ataa que seia o figo todo comesto et rraudo da huña, et o figo asy rraydo cura da chaga que ficar asy como dito he das outras chagas dos pees. [+]
1409 TA III,4/ 155 Aconteçe aynda que a solla da huña que anda soo pee, anda por tanto tenpo desfferrada por llugarres montossos, duros, pedregossos que se escomen et sse ffaz tam ssotil porllo grande vssamento, que naturalmente non pode deffender o tuello de dentro assy como deue. [+]
1409 TA III,4/ 157 Cauallo que ha door darregiato que deita porllo sesso tanto esterco como agooa que non lle fica no uentre esterco que todo nos llança fora a pouco tenpo morrera. [+]
1460 CI 1/ 93 Et porque a memoria da Eglleia de Yria he Ja quasy perdida, porende eu, querendo a alguũ tanto tornar a memoria dos que nõ saben nẽ creen Ja que fose obispado -ante o han por bulrra -, en leendo perlos llibros algũus de canõicas antijgas, et preujlegios goticos dos santos catholicos et deuotos bispos de Yria et porla Escriptura, achey o fundamento para rreduzir aa memoria dos homes quanto durarõ çertas ydades: do começo do mudo ata que o corpo de Santiago foy tragido a Cõpostella. [+]
1460 CI 1/ 95 Os quaes finçidos -et levoos Nostro Señor para sy -perdeuse a memoria do lugar en que fora sepultado o corpo de Santiago, et creçerõ ende grandes matos et aruores, entanto que nõ avia del memoria nj̃guã en España. [+]
1460 CI 1/ 96 Et enton os bandalos, et sublingos et vngos, que erã senores da terra, pugnarõ rregeamente contra elles, mays os godos vençerõ et fezeron cruel guerra et morte, entanto que os bandalos, sublingos et vngos leyxarõ a terra et se traspasou a m(a)yor parte deles Africa. [+]
1460 CI 1/ 96 E durou por çinquo años continos a dita crueldade, entanto que nj̃gũ nõ se podia sosteer. [+]
1460 CI 1/ 96 Et tanto foy a persegujçon et coyta de fame que as madres matauã seus fillos et os comjã cõ fame. [+]
1460 CI 1/ 98 Et tanto trabalou que destroeu as ditas herresijas por suas predicaçoõs; et tirou toda a España dos errores et tornou as gentes aa fe catholica, leyxando os ditos errores. [+]
1460 CI 1/ 102 Outrosy seus criados faziã guerra a este caballeyro quanto podiã, entanto que estes criados -deste arçobispo - prenderõ dez et seys biĩfiçiados, os quaes erã arçidianos, et cardeas et canõigos, porlos rrescatarẽ por dineyro; porlo qual, quando os çeybarõ, rrescatarõnos por quinentas dobras. [+]
1460 CI 1/ 102 Et elles moy fortes en armas, entanto que aos palanquates vinã prender os homes et deyxauã outros feridos et se tornauã a sua eglleia. [+]
1460 CI 1/ 102 Despoys desto, Nostro Señor Ihesu Christo se vingou ven deles, porque todos erã peruersos en maldades contra el; entanto que foy despoys desto muy grande mortalda, asy de moços cõmo de omes, et molleres et dos caballeyros, que era hũa grãde maraujlla. [+]
1460 CI 1/ 105 En este encomedio leuantouse toda a terra cõ a Santa Yrmãdade, entanto que nũca deyxarõ fortolleza en todo o rreyno de Galiza. [+]
1460 CI 1/ 105 Et por esto quiso Nostro Señor tornar porlo seu pobóó, que era este rreyno de Galiza, todo destroydo porla maa viuenda destes caballeyros; entanto que tres deles morrerõ eño segundo año que teuerõ a eglleia de Santiago çerquada, et nõ fiquou deles fillos nẽ fillas, o qual foy hũu Vernaldo Eanes de Moscoso, et seu yrmão Aluaro Peres de Montãos et Lopo Peres de Mẽdoça. [+]
1460 CI 1/ 106 Et en memoria de tanto mjragre, o manto cõ que el disera a mjssa et leuaba vistido aquel dia que o deytaron ao touro, foy despoys de tanta vertude que se alguũ obispo o vestise para çelebrar cõ el, et esteuese en alguũ pecado, nõ llo podiã despoys sacar por nj̃huã maneyra. [+]
1460 CI 1/ 110 Et porque toda a España fora destroyda en tenpo del rrey don Rrodrigo, subJugada porlos mouros et feyta trabutaria, que lles dauã os rreys d ' Espanã cada año çen donzellas uirgẽes de maraujllosa fjrmosura, et çinquoenta moços, fillos dos nobres d ' España, et outros tantos fillos dos homes do pobóó. [+]
1460 CI 1/ 110 Et foy acordado que mellor era [morrer] en batalla que sofrer et padesçer tanto obprobrio et determẽto da santa fe catholica. [+]
1460 CI 1/ 110 Et vieron tantos mouros que nõ aviã conto et pelleJarõ cõ el rrey. [+]
1460 CI 1/ 113 Et ella tirou tanto porla pelle que leuou huũ pedaço dela enãs maõos, et el dessaparesçeulle et foyse. [+]
1460 CI 1/ 113 Et ela leuou este pedaço que lle ficou eña mão -da pelle - ao mosteyro de Santo Esteuóó de Rriba de Sil, onde viuja o saçerdote a que ella dera a pelle, et tanto acharon dela menos quanto ella tragia eña mão. [+]
1460 CI 1/ 116 Et quando Almeçor veu tanto mal, pregũtou cuJa era aquella cassa et aquel lugar en que lle asy morrerã quantos cõsigo tragia. [+]
1460 CI 1/ 119 O qual foy tã mao et peor que o primeyro, et afligeu tanto a famjlia, et clerigos et a terra, et destroeu as posisoos da eglleia, en tal maneyra que os canõigos et serujdores da eglleia, que deujã seer despenseyros da eglleia [et] dos beens ecclesiasticos, erã tan pobres que nõ tjnã cousa de que se manteer. [+]
1460 CI 1/ 120 Et o dito obispo de Santiago se presentou cõ muy gran omjlldade ante o papa et cardenaes, ca entõ a Egleia de Rroma avia en odio a Eglleia de Santiago, porque lle nõ obedesçia tanto comõ deuja, et se afirmaua sua ygoal et cabeça das eglleias oçi(n)dentales, porque tijña o corpo do apostollo señor Santiago. [+]
1460 CI 1/ 122 Et dito santo padre Pascasio, oydas todallas rrazões et obJecçõos, rreteuo todo en seu coraçõ et, por sotil engeno, considerando cõmo poria rremedio a tantas discusiones, et tantos traballos et destroyçõ da eglleia. [+]
1460 CI 1/ 122 Et nõ enbargante que noso anteçessor Vrbano, papa, lle prometeu o ofiçio episcopal, agora (a) nos et nosos yrmãos cardeaes, por poer fin a tantos traballos et angustias, por que de aqui en diante por tal ocassion a Eglleia de Conpostella se nõ destruya nj̃ os inamijgos da fe catholica se apoderen da terra, querendoa proueer de persona ydonja, te rrogamos que por tua benjgnjdade queyras fazer elegir persona rreligiosa et onesta a tan alto honor pontifical, et noslo envies a rreçeber la cõsegraçõ, onrra et dignjdade da Eglleia de Santiago de Cõpostella. [+]
1460 CI 1/ 124 Et escripujrõ ao papa que moyto lles plazia de esleer ao dito don Diego, ca ben o conosçian -a vida et os custumes del -; entanto que el viese de corte de Rroma que o esleeriã. [+]
1460 CI 1/ 126 Entanto que chegou ao mosteyro de Crunego, eño qual o rreçebeu o abbade con grande onrra et priçisson et o apousentou onrradamente. [+]
1460 CI 1/ 131 Jtẽ, o santo obispo considerando a grande onrra en que a Eglleia de Yria fora sublimada et cathedra de tantos santos obispos, ante que o corpo do santo apostollo Santiago fose rreuellado, et de cõmo agora de toda era destroyda et posta en tanta proueza que algũus pouquos clerigos, que ende morauã, partidos do (o) ofiçio clerical, nõ se diziã ende os ofiçios, saluo eño Avento et eña Coreesma et esto nõ muy conpridamente, porquanto non aviã ende abastança para seu manteemento et vistiario; cõdolendose moyto delo por cõsello de dez canoĩgos, por priujllegio del rrey, fezo ende huã moy boa eglleia aa onrra de Santa Maria cõ huũ muy grande altar en que poso moytas rreliquas, et fezo poer outros dous altares: huũ de San Martino et outro de San Mjguell. [+]




RILG - Recursos Integrados da Lingua Galega
Seminario de Lingüística Informática / Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2018
Deseño e programación web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL