1295 |
TC 1/ 5 |
Andados dous anos del rreynado del rrey dom Ramiro -et foy isto ena era d ' oytoçẽtos et sateenta anos; et andaua entõçe o ano da encarnaçõ do Senor en oytoçentos et xxij ãnos -, asi com̃o conta a estoria, poys que os mouros souberõ que el rey dom Afonso o Casto, que era muy esforçado et muy forte et muy aventurado en batalas et os avia muyto apremados et quebrantados cõ lides et cõ correduras, que era morto et rreynaua en seu lugar el rey dõ Ramjro, coydando elles que el, como seria en sua noueza, que aueria medo, ca era o poder dos mouros muy grande en Espana, como oyredes adeant[e] na estoria, et que, auẽdolles medo, que daria o que lle demãdasẽ por razõ que le nõ desem guerra et que o leyxasem en paz; et enviarõle pidir que lles dese cada ano La donzelas das mays fillas dalgo, cõ que casasẽ, et outras La das outras do poboo, cõ que ouuesem outrosi seus solazes et seus deleytos; et estas çem donzelas que fosẽ todas uirgẽes et en cabello, asy como las dera el rey Mauragato en seu tẽpo, que fora ante dele. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 17 |
As atalayas que estauam fora da villa de Tolledo, quando o uirõ vijnr cõ poucas gentes, coyda[ndo] que nõ erã mays cõpanas, fezerõno a saber aos da cidade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 19 |
Et este rey dõ Ordono outrosi, quando aquillo soube, apoderouse de muyta bõa gente d ' armas et foy çercar hũu castello a que diziã entõçe Albeyda, que Muça tollera a cristãos, et uio muy bem laurado et bem cercado ( et) de muy bõo murro cõ suas torres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 24 |
Et, quando lo outorgarõ et o hergerõ por rey et o alçarõ ẽna sella, conplia a essa sazom xiiij anos de ydade, de quando naçera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 25 |
Et, quando daquella lide escaparõ, assi fficarõ cansados et quebrãtados et maltreytos, que nũca mays coydarõ aa tornar a suas terras. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 34 |
Andados vije anos do rregnado del rrey dom Affonso, o Magno, -et foy isto na era d ' oytoçẽtos et lxxxaj ãno; et andaua entõçe o ano da encarnaçõ [do Señor] en oytoçentos xliijes; et a de Locario, enperador de Rroma, en vije -, el rrey dom Affonso, coydando ia estar en paz, chegarõle nouas en como hũu alto omẽ de França, que auja nume Buysso, lle entrara cõ gram oste et que lle andaua estragãdo a terra et fazendo en ella quanto mal podia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 49 |
Et desy começou a ffazer toruões et relanpos tam grãdes que, quantos auja en Cordoua, coydarõ a seer mortos, tam grande foy o medo que ouverõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 51 |
Et pobrou en Purtugal estas cidades que eram destroydas dos mouros: |
[+] |
1295 |
TC 1/ 53 |
Et enpos isto esse rrey don Affonso, poendo seu coydado en obras de pẽedença sancta, mandou fazer sobrelo corpo de Sanctiago hũa capella de muy fremosa obra, et deulle grandes herdades aa jgleia et fremosoua et o[nr]roua de muytas bõas doonas d ' ourro et de prata et de canpãas et de vistementas de seda et de pedras preciosas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 65 |
Et seendo aynda uiuo seu padre, sacou el sua oste per ssi et entrou en terra de mouros et quebrãtou et queymou muytas cidades en[a] prouẽçia d ' Agoa d ' Elquiuir, et fezo y muy grãdes morteydades en mouros, et correu et astragou as cãpinas de redor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 67 |
Andados tres anos do rreynado del rey don Ordono, Abdalla, rrey de Cordoua, fazendo aos grãdes et aos pequenos ygualmente juyzo et justiça, morreu en Cordoua de sua morte et avendo ydade de quando naçera lxij anos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 68 |
Et tam grãde foy a morteydade que fezo en elles, que nõ ha ome que o podese cõtar; ca, della ribeyra do Doyro, du elles pousauam, ata Atẽça et Paraçollos, mõtes et valles et cãpos todos iaziã cubertos de mouros mortos, assi que poucos ou nẽhũus forõ os que ende escaparom nẽ que o mãdado podesem leuar a el rrey de Cordoua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Et tã grãde era o gentio dos mourros que outeyros et ualles todos uĩjnã cubertos delles; et vĩjnã tãgendo trõpas et anaffijs et fazendo grãdes allegrias, cuydando que ligeyramente venceriã et que prenderiã tan poucos cristiãos com̃o elles semellauã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 92 |
Et tã grã sabor aujã os castellãos de lidar et ajudar seu senor, que nõ aujã coydado da morte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 103 |
Mays el rey trabalouse per sua sabedoria de tornallos a ssi et de metellos a seu amor; ca nõ queria el que tãtos omẽes bõos come estes fosẽ contra a cristaydade, nẽ fezesen nẽhũa cousa contra Deus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 108 |
Et, quando os uasalos desse mouro uirõ que seu senor era morto, çercar[õ] o conde, coydandoo a matar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Dom Gostios Gonçaluez de Salas, que era hũu dos cabedees daquela batalla, auya feycto hũu gram portelo ẽna az dos mouros et, andando el fazendo gram morteydade en elles, achousse cõ hũu mouro, rrey d ' Africa, que era muy esforçado et muy valent[e], et du sse acharõ [cobri]rõsse dos escudos, segũdo conta a estoria per latim, et forõsse ferir ambos hũu por outro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Et tã grande foy ali a morteydade, de hũu cabo et do outro, que ouue y, que bem coydou o conde que nũca iamays tornaria a Castela; ca sse lle ya guisando a morte, se lle Deus nõ acorresse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 111 |
Eu coydaua prende[r] a el et aos seus cristãos poucos que tijna et, por ventura et por enqueyiõ, se nõ conteçera esto a nos de prender el a nos et de vençernos et tragernos mal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Et o cõde meteusse en aquela hermida, coydandosse del rey a defender, et çercaronllj elles bem a porta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 126 |
Por que te rogamos et pedimos pola tua merçee que nos queyras oyr; ca nos coydauamos ia a seyr de prema cõno conde Fernã Gonçaluez, et ora auemos medo de uiuer en ela sempre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 130 |
Et o conde Fernan Gonçaluez ficou entõce en sua priiom, cuydando el muytas guysas en com̃o poderia el d ' allj seyr, rrogando todauia a Nostro Senor Deus que o sacasse ende agina. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 132 |
Conde, uos sodes muy lazerado por meu amor, et auedes grã cuydado de quen nũca ouuestes bem; mais rrogouos eu que uos nõ queixedes agora, ca uos sacarey eu daqui agiña muy bem et muyto en paz. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Et du lle coydauades uos fugir? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Mays o prazer tornouxelle en al, por que, coydando logo conprir sua voẽtade et coydando el a outrẽ cofonder, ficou el cofondudo, com̃o ome mao et desarrado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 134 |
Et desy apartarõsse elle et a jnfante iaquanto; et o arçipreste, coydando logo conprir sua voentade, trauou dela et quisoa abraçar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 136 |
Et o conde outrosy vijna cõ sua dona muy lazerado et, quando uirõ os castelãos vijr contra sy, coydarõ que era algarada de mouros que andauã correndo et descobrindo a terra, et ouuerõ muy gram medo, et forõ en gram coyta, ca nõ souberõ que fazer, ca nõ vijã mõtana a deredor du sse podessem acoller et defender. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 144 |
Enpos esto el rey dom Garçia de Nauarra, poys que ouue feyctas suas cortes, Depoys da seyda da priiom do conde, com̃o auemos dicto suso ante desto, et se lles querelou per corte que, ou se vingaria delle, ou porria y o corpo, elles outorgarõlle aly, caualeyros et outras conpanas, que seriã cõ elle en ajudarẽlle en que quer podessẽ, per que sse vingassẽ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Et, poys que nos auemos sofrido gram lazeyra et estamos en estado qual nũca coydamos, loado a Deus, se assy o perdessemos, toda nossa lazeyra seria passada de balde. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 146 |
Et espediusse entõçe delles et fo[y]sse de yda, et nõ quiso cõsigo leuar mays de vijte caualeyros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 150 |
Et o porteyro, coydando que era a dona et que salrria (a) ela, abriullj a porta, et sayu o conde et a condessa ficou dentro trala porta, encobrindosse do porteyro, de guisa que nũca o entendeu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 152 |
Et, desque foy ora, foya veer a sua pousada, du albergara cõ o conde, et asantousse cõ ela a auer suas razões en hũu, et preguntoua et dissolle sobre a yda do conde com̃o ou(u)sara ensayar tal cousa nẽ sacalo dali. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 155 |
Et, dem[ẽ]tre que os mandadeyros forõ a Cordoua, mandou el rey dom Sancho fazer hũu moesteyro en Leõ, en que coydaua a meter o corpo de Sã Paayo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 163 |
Et, desque o conde ouue oyda a missa, armousse el et toda sua conpaña, por yr dar fazenda aos mouros, os quaes veerõ de Gormas, que estauã ao Vaao de Castaiar por passar da outra parte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 166 |
Por uentura, [mays] conpre a mj̃ et a uos que uos nõ coydades. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 171 |
Et, seendo el aynda nino de pouca ydade et de pouco entendemento, começou a asanar os condes de Galiza, per suas palauras nõ cordas et por seus feyctos desguisados, et de seerlles brauo(s) et esquiuo(s), nõ sse querendo guiar per [consello de] sua madre nẽ de sua tia, a mũia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 172 |
Andados xiije ãnos do rreynado deste rrey dom Rramiro -et foy esto ẽna era de DCCCC et LXXXta et viijo ãnos; et andaua entõçe o ãno da encarnaçõ do Senor en noueçẽtos et La; et a do emperio d ' Oto, enperador de Rroma, en xvije -, poys que aquelle Ysem ouue rreçebuda [a] onrra do rreynado, por que era aynda nino -ca, asy com̃o conta a estoria, nõ auya aynda de ydade de quando nacera mays de X ãnos et oyto meses -, derõlle [o]s mays poderos[o]s et os m[ays s]abios omes da corte por ajudador(es), cõ que mãteuesse o rreyno, hũu mouro muy esforçado et muy aguçoso et sabio, que auya nume Mahomat Hamyr, que o ajudasse aa m[ã]teer o rreyno et a defender[lo], et que fosse aas batallas por el. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 172 |
Et fazendo esta uida atal, con suas molleres et con suas mãçebas, que lle fazia muyto ameude, per mandado d ' Almãçor, coydaua el et tijna que lle fazia en esto Almãçor muy gram seruiço; pero que llo el nõ fazia por al, senõ polo senorio que lle dera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 179 |
Os jnfantes, quando virõ aquel ome vijr contra sy, coydarõ que lles enviaua sua cunada algũa cousa de comer, por que sse tardaua o jantar; ca tijnã elles que bem estauã cõ ela et ela que os amaua sem toda arte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 182 |
Et o conde Garçia Fernandez nõ me ajudou y tã bem com̃o eu coydaua et el deuera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 187 |
Monõ Salido tornousse para sse yr a Salas et, yndo assy pelo camjño, coydou ontre sy com̃o fazia mal en leixar daquela guisa seus criados por medo da morte, et mayormente seendo ia vello et de grande ydade, que o nõ deuya de fazer por nẽhũa maneyra, ca mays guisado era de yr elle hu quer que morte podesse prender ca aquelles que erã aynda mãçebos para viuer; et, poys que elles nõ temjã morte et tã en pouco a (a) tijnã, que mays pouco a deuya el de temer; et demays que, se elles morressẽ ẽna fazeda et Rroy Valasquez aa terra tornasse, que llj faria muyto mal por elles et que o mataria; et que sempre aueriã que dizer del, se el tal cousa fezesse com̃o esta; et demays aynda que, se elles ala morressẽ, que coydariã os omes que el que llj basteçera a morte et per seu consello veera aquel feycto, et seria muy maa fama esta para el (et leixar) de seer onrrado na mãçebia et desonrrado na viliçe. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 187 |
Et, asi com̃o esto ouue coydado ontre sy, tornousse para os jnfantes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 195 |
Com̃o coydades ia que oluidado auya a (a) desonrra que fezestes a mjña moller dona Lambra, quando llj sacastes o ome de sub o mãto et llo matastes deante et lle ensanguentastes os panos et as toucas do sangue del, et a morte do caualeyro que matastes outrosy en Febres? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 195 |
Os vijte jnfantes, quando os virõ uijr contra sy, coydarõ que Rroy Valasquez era que vijna sobre elles para matalos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Eu ey gram doo de tj por este mal que che veẽo, et por ende teño por bem de te soltar da priiom en que estas; et darch ' ey o que ouueres mester para tua yda, et as cabeças de teus fillos, et vayte para tua terra a dõna Sancha, tua moller. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Et, poys que for de ydade que sabya entender bem et mal, dizerll ' edes com̃o he meu fillo, et enviarmo edes a Castela, a Salas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 199 |
Dom Gonçaluo, poys que esto ouue castigado et l[i]u[ra]do cõna moura et tomado d ' Almãçor todas estas cousas que lle forõ mester para sua yda, espediusse del et de todolos outros mouros onrrados, et foysse para Castella, a Salas, a sua moller. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 207 |
Et (os) outros [muytos corpos] forõ entõce leuados (muytos) outrosy a [O]vedo, das çidades que forõ destroydas dos mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 210 |
Et Almãçor uẽo entõçe sobre Leõ et çerco[a], et iouue sobre ela muy aficado por coydar que a gaanaria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 212 |
Et este Mudarra Gonçaluez, poys que ueeõ a ydade mayor para elo, sayu tã bõo caualeyro et tã esforçado que, se Almãçor nõ era, nõ auya mellor del enos mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 218 |
Outro dia mãdaua el rey dõ Bermudo et o conde Garçia Fernandez parar suas azes para a batalla, coydando que erã os mouros en suas tendas et que salrriã a ela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 220 |
Et forõ elles dali adeante muy fortes et muy rrigeos contra os mouros, et lidarõ con elles muytas vezes, et traballarõsse muyto en defender a crischaydade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 224 |
Et, quando seu padre el rey dõ Bermudo morreu, este dõ Afonso nõ auya mays de VCco ãnos de quando naçera de ydade, quando começou a rreynar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 224 |
Et poys que foy de ydade d ' auer moller, casarõno elles con hũa sua filla que auya nume dona Eluira. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 236 |
Et desi, ante que a oste de Mahomat Almohadj vuasse pousar, foy Çuleyma ferir en elles, et matou muytos delles ademays; assy que coydarõ que morto auj[ã] y aquel Mahomad(j) Almohadj. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 239 |
Et en todo [esto] os berberis que [es]ca[pa]rõ [da batalla] andauã pela terra, da hũa parte et da outra, destruỹdo et queymando as villas et as çibdades que y auia, assy que muytas dellas aujã ia destroydas et hermas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 239 |
Entõçe moraua en Toledo hũu fillo daquel Mahomade, que auja nume Obeydalla, et era muyto amado de todos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 239 |
Et Çuleyma, logo que ouuo tomada a cabeça, envioa a aquel Obeydalla, envolta en hũu pãno, et cõ ella mĩll morauedis. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 241 |
Et, por que sabia el ia a couardia que auia enos de Cordoua, fazia el semellãça que enuiaua seus mãdadeyros aos barbaris, [et dizialles] que sse nõ queixassẽ, ca bẽ cuydaua el que os tornaria el su seu senorio. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Et, poys que el ouue feyto esto et presa a mayor parte da çidade et metuda su seu senorio, prẽdeu aquel rrey Obeydalla et envioo viuo a seu rrey Ysem, rrey de Cordoua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Et Yseẽ, tãto que soubo o que as cartas diziã, mandoo escabeçar et que trouxessẽ a cabeça del per toda a villa, por aquella tã gran trayçõ que tĩjna asconduda en sy, et tam grande a coydaua a fazer en ascuso en Cordoua, que soubessẽ todos que por tal razõ llj dauã tal morte. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 244 |
Et, por que os berberis auiã toda a terra destroyda por seus maos feytos et suas correduras que fezerã y, por que se ouuera d ' ermar a terra dos lauradores, de cuio lauor vĩjna auondo de pã, (et) erã tã bẽ os de dentro com̃o os de fora en gran coyta et en grande ang[u]stura de fame et en gran lazeyra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
Et este rrey dõ Uermũdo, assi com̃o conta a estoria, pero que era nyno de ydade, nõ quis semellar hũus nynos que som garridos et trauessos; mais, logo en começo de seu reynado, pelo spiritu de Deus que era en elle et cõ bõos cõselleiros que auia, que o guyauã, traballouse logo de fazer as igreias de Cristo et os outros logares que os mouros destruyrã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 263 |
Depois desto a tẽpo, quando era ia d ' ydade para ello, ouuo sabor de casar et casou cõ dona Tareyia, filla do conde dom Sancho de Castella. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 271 |
Et era entõce o jnfante de ydade de xiij anos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 288 |
Et en[tõ] os altos omes d ' Arangõ, cõ coydado et pesar da morte daquel nino, seu rrey, que lles ficara daquel rey dom Rramiro, forõ de cabo a[a] abbadia a el et sacarõno de cabo ende a dom Rramiro outra uez, et ouue de cabo sua moller et ouue en ela hũa filla, a que disserõ dona Peronyela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 296 |
Poys que aquel dõ James foy mãçebo, en ydade para elo, casou cõ dona Lẽonor, filla del rrey dõ Afonso de Castella, que ficara dõzela aa morte de seu padre. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 307 |
Et tã grand[e] foy o medo que os mouros ouuerõ del que coydarõ del seer conqueridos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 312 |
Et despoys desto enfermou el rrey don Fernando, et el rrey don Garçia, por lli fazer enmenda et prazer, coydando encobrir a nemjga que coydara contra elle, vẽeo a elle muy omildosamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 312 |
Mays al rrey don Fernãdo nõ xi llj oluidou o mal que el rrey seu yrmão auia coydado contra elle, et mandoo prender et fezeo guardar en Çea, pero que iouuo y muy poucos dias, ca o sacarõ os que o guardauã por muy grandes aueres que llis prometeu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 314 |
Et, estãdo o lume açeso, começou a coydar no que llj acon[te]çera cono gafo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 329 |
Et elles, quando se uirõ asi apremados et o que lle auiã destroydo, enviarõno dizer a el rrey Allymaymõ que ouuese coydado de seu rregno, per batalla ou en [ou]tra maneyra qualquer de peyto; et, se o nõ fezesse, que toda a terra auia perduda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 329 |
Ahe, que coydo coydades de paz et nõ de quebrãto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 346 |
Et elle(s) fazendo este(e)s bees et outros muytos que nõ [son] contados, et fazendo linpa vida [et] onrrada, [et] teendo todo España sub seu senorio, asy cristiãos com̃o mouros, muy longo tempo, que se nõ ousauã a enfestar hũu senorio contra outro nẽ ousauã nẽ auyam coydado de al se nõ do seu, seendo ia com̃o ençima de sua vida, et que Deus demãdaua por el, estando hũu dia en oraçõ, apareçeulle o cõffessor Sancto Esydro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 347 |
El rrey dom Fernãdo, o Mãno, poys que o confesor o fezo çerto do seu finamento et lle disso o dia pelo apareçemento que lle mostrou, ende adeante sempre ouue coydado de (se) desenbargar sua alma et de a teer linpya para seu criador. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 349 |
El rrey dõ Fernando, auendo feyta sua partiçõ, asy com̃o auedes oyda, a pouco tempo adoeçeu do mal de que finou. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 351 |
Et correu a terra a todas partes, asy que toda foy destroyda, por mortes de muytos mouros et de fogo et de roubo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 354 |
Senor, quẽ coydades uos que uos cõselle que uos pasedes a jura et o mandamento que fezestes al rrey uoso padre? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 356 |
Senor, quẽ coydades que uos conselle en esto? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 366 |
Et os leoneses, quando nõ vyrom seu senor, coyda[rõ] que era preso ou morto et derõ tornada buscando seu senor. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 375 |
Et el rrey rrogoullo muy aficadamente, dizendo que, se per elle nõ ouuese rrecado, que o nõ coydaua a auer per om̃e do mũdo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 375 |
Rrogouos, Çide, que me digades que coyda a fazer meu yrmão, que vẽeo asunado cõ todo España, a quales terras coyda aa yr, [se] vay a mouros ou sobre cristiãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 379 |
Quando os condes et os omes [bõos] da oste virõ et entenderõ o muy grã dãno que poderia vijr al rrey et aos da terra pela yda do Çide, que se ya muy sanudo, (et) forõse para el rrey et diserõlle: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 379 |
Et, quando chegarõ, ouuerõ todos grã lidiça cõ o Çide, mays bem foy tamano o pesar que ouuerõ os de Çamora, ca per elle coydauam seer desçercados. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 386 |
Et caualgarõ ambos soos, andando de redor da villa, coydando el rrey per u aueria mays agina a villa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 386 |
Et o Çide entõ entendeo que auya feyta algũa nemiga et, coydando o que era, com̃o era morto el rrey dõ Sancho, demandou o caualo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 399 |
Et elle, quando esto oyu, empero que estaua muy mal ferido de morte, alynpou a cara cõna manga da loriga, et tomou a espada cõ ãbaslas mãos, coydandolle dar per çima da cabeça, et errouo et deulle hũu grã golpe eno caualo, atã grãde que lle cortou os narizes mesturado cõnas redeas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 407 |
Et el rrey mouro, quando o soube, foy muy espantado, coydando que ya sobre el et que queria passar a jura et a postura que cõ el auya. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 425 |
Et mouerõ suas azes contra o Çide, coydandoo a tomar a mãos, elle et os seus. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 433 |
Et assy vijnã esforçados que o coydauã tomar aas mãos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 442 |
Conta a estoria que, iazendo o Cide sobre o castelo de Rroda, estando hi hũu grã tepo, (et) tãta guerra lhis fez et tãta prema ata que lhis mj̃gou a uianda, en tal maneyra que morrerõ de fome, en guisa que era muy grande a fraqueza en eles, assi que nõ podiã defender o lugar; et querianlho dar muy de bõamente, se lhis el desse sayda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 446 |
Et logo começou a seer muy esquiuo et muy brauo a seus vasalos et a seu poboo et a fazerlles moytos pesares et moytas forças, en guisa que todos coydauã sua morte et cobijçauãlla moyto, por que era muy mao et muy vil et sem bem nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 455 |
Et el rrey, quando vyo os mouros moytos, coydando que xe lle vijnã querellar, (et) disselles: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 462 |
Et espediose de seus amjgos et foyse sua via, cuydando passar o mar cõ aquelles que alo yam. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 464 |
Et dom Bordim Moyris, cõ pesar do auer, foysse para o escumũgado emperador, coydando a fazer outro papa. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 468 |
Et fezerom logo dous bandos, coydando cada hũu ualer mays. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 476 |
Et diziãlle a Çayda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 477 |
Com̃o el rey dõ Afonso casou cona Çayda, filla del rey de Seuilla |
[+] |
1295 |
TC 1/ 477 |
Conta a estoria que el rrey dõ Afonso, estando por casar et seendo muy esforçado et auenturado en todos [os feytos] que acabaua et que auia gaanado Toledo, et cõ todo esto nõ leixaua de contender cõ todos, tãto que movros et cristãos auiã delle muy grã medo; et ouueo a saber a donzela dõna Çayda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 477 |
Et el rrey, veendo que era muy grande ajuda para a sua conquista aquillo que lle a rreyna daua, et que auer[i]a por ende muy mellor Toledo, ouue seu cõsello cõnos rricos omes et cono Çide et cõ todos os outros rricos omes et onrrados, et mostroulles com̃o lle era muy grande ajuda aquillo que lle a Çayda daua para sua cõquista. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 478 |
Conta a estoria que, catando el rrey dõ Afonso o boo deuedo que auia [cõ] el rrey de Seuilla, padre da Çayda, sua moller, (et) daly adeante ouuerõ muy grãde amor en hũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 478 |
Et, poys que forõ aquẽ mar, [el rey don Afonso, coydando que seriã en sua ajuda contra todollos mouros de aquẽ mar], o acordo delle[s] foy atal que tomarõ aquelle algozil et alçarõno por rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 478 |
Et, elle nõ yndo aperçebudo para lidar, coydando que se nõ atreueriã a elle, matarõno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 479 |
Et o conde dõ Garçia, a que chamauã o Crespo de Granõ et o conde dõ Martin et outros condes et ricos omes que estauã cono jnfante acorrerõlli et fugirõ cõ elle et chegarõ a hũu lugar a que dizẽ agora Sete Condes, seyndo da batalla, coydando y escapar cõ elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 483 |
Et, coydando auer a terra mays agina, mandou que nõ roubassẽ nẽ fezesem mal nẽhũu aos moradores das aldeas et siguroos que laurassẽ et criassem et que llj dessem o peyto meesmo que dauã aos seus rreys mouros. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 483 |
Et jsto fazia el, coydando auer a terra mays agina; ca bem sospeytaua que, se os mouros dalẽ mar passassẽ aca, que a nõ poderia auer com̃o coydaua, ca ia bẽ sabia el com̃o o Miramamolim era en Çeuta cõ muy grande oste et queria passar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 485 |
Et fezeos mouer do cãpo mao seu grado et leuoos ata as tendas hu estaua o mouro, que erã çercadas de carcaua, ferindoos muy esforçadamente, cuydandoos a sacar daquel lugar; mays nõno pode fazer, ca llj chegou mandado com̃o os azemeleyros dos mouros llj roubauã o rrayal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 488 |
Et os que lle tijnã os castelos alçarõsse senõ muy poucos, et os en que mays fiaua eses [se] lle alçarõ, asy que creçeu curaçõ al rrey de Denja et de Torcosa et veẽo a Valença, coydandoa auer, por cõsello dos mayores da villa que disserõ que lla fariã auer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 493 |
Et, desque sse aj[ũ]tarom elles et os mouros, forõ tãtos que coydauã que fugeria o Çide ante elles, ca os mouros coydauã que os frãçeses erã os mellores o(o)mes do mũdo, et por esto tomauã muy grande esforço en elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Quando o conde o[uu]o leu[da] a(s) carta(s), foy muy sanudo et tomou cõsigo todolos seus vasalos et ouue cõsello cõ elles com̃o [tom]asse o mont[e] de noyte (cõ elles) que estaua sobrela albergada do Çide, coydando que per aquela serra a pee o uençeria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et el pregũtoullis com̃o estaua o Çide ou que coydaua fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 497 |
Et elles disserõ que queria fugir et irse daquel lugar et que se nõ detrĩjna, senõ por guisar suas cousas que auja de leuar, et queria irse per essas serras, c[a n]õ coydaua o Çide que tã grã uoentade auja o conde d ' ir a elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 498 |
Et, quando el rrey de Denja soube estas nouas, ouue ende tamano coydado que enfermou et morreu ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 505 |
Et el pagauase muyto destas ueydades, et en todos seus feytos husaua com̃o rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 506 |
Et esto fazia elle, por que o coydaua a coller con que çercasse a çidade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 510 |
Et o Çide mandou ficar hũa peça de gente ena ponte que diziã d ' Alcantara et que os conbatessem en quanto el lidaua cona outra gente que queria emparar o araual, cuydando que o gãanaria et que entraria a mays da vila. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 510 |
Et foy muy grande a morteydade enos mouros; et, desque se partirõ, foyse o Çide para seu rayal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 512 |
Conta a estoria que, depoys que ouue uenjda a enposesta, que uẽeo conbater o arraual da Alcudia, et tã grã pressa llis deu que coydarõ seer entrados per força, et cõ grã coyta chamauã: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 512 |
Et, desque o Çide ouue ambos os arrauaes da villa, uedoullis a seyda et a entrada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 513 |
Et o Çide coydaua a auer a villa, se os alaraues nõ uẽesẽ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 514 |
Et elle ficou ferido ẽna garganta de hũa lançada et coydarõ que morresse dela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 516 |
Et esto fazia el cõ maestria, por que os alaraues coydass[ẽ] que sse pagaua mays del ca non delles, et entendessem que cõ plazer dos da vila o fazia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 517 |
Quando os alaraues coydarõ vijr et os da vila os estauam atendendo, et diziã os hũus "agora veem", et os outros diziã "nõ", (et) en esto pasarõ hũus poucos de dias. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 517 |
Et todo esto dizia cõ maestria, por coydar que perdessem sospeyta del. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 520 |
Et Abeniafa estaua perçebudo con sua gente et guardauase quanto podia, coydando(sse) que sse moueriã contra elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 525 |
Et coydaronse y a defender cõ aquella conpana que estaua cõ elles ata que se fezese o rroydo pela villa et que llis acorressem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 526 |
Et prouguelle muyto cõ elle et onrroo muyto, coydando que llis tragia algo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 528 |
Et auia muy grã mortaydade ẽnos poboos da vila con fome, et con coyta comiã os gatos et os caes et os mures, et abriã as caales et as priuadas et os canos da uila et sacauã ende o brugo das uu(h)as et lauauano(s) en agoa et comiano. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 529 |
Conta a estoria que cona grã coita da prema que os mouros auiã do Çide, acordou Abenia fa d ' enujar mãdado a el rrey de Saragoça que llj acorresse, cuydando que o faria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 530 |
Et ontre tãto que sse defendesse quanto melhor podesse, et que llj enuiasse senpre dizer com̃o lhi hia ou que cuydaua a fazer, et que aueria seu conselho sobre elo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 533 |
Et forõ muy denodadamente a eles et prenderõnos, ca el cuydaua que estariã con ele seus amigos, mais logo fogirõ pelas casas da uila. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 534 |
Et mãtou aos messeieyros que sse nõ partissem del rrey nẽ tornassem a Valença sen ele, ca ele cuydaua que llj uerria ende acorro. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 534 |
Et o Çide cuydaua que sayã per conselho dos mayoraas da uila, que os deitauã fora por se mãteer mays longamente. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 534 |
Et pesaualhi muyto por que sayã, ca per fame os cuydaua tomar ante que ouuessem acorro, et a as uezes mostraua que llj prazia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 535 |
Et, desque esto ouue cuydado, mãdou pregoar per toda sua oste, en guisa que o ouuissẽ os mouros, que todos os mouros que sayssẽ da vila que os mãdaua queimar, et os que estauã fora que os matassem logo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 535 |
Et aqueles que ficarõ ena uila forõ a hũu ome boo alfaqui muy onrrado, a que diziã Abunay, et rogarõllj que os consellasse, ca bẽ uija com̃o estauã ẽ muy grã lazeira et com̃o erã desanparados das ajudas do mũdo que cuydauã auer, et que sse uisse cõ Abeniafa et que soubesse dele que cuydaua a fazer, ou que asper[ã]ç[a] auia, por que os leixaua assi perder; et que llj disese que ia bẽ uijã que todolos do mũdo lhi auiã faleçudo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 539 |
Conta a estoria que aquele caualeyro Martin Pelaes, cuydando que nẽgũu nõ llj auia uista a sua maldade, lauou as maos conos outros et quisese asentar cõ eles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 539 |
Et começou a cuydar en aquela parauoa et osmou que algũu auia visto o mal que fezera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 543 |
Com̃o os de Ualença coydauã auer acorro |
[+] |
1295 |
TC 1/ 543 |
Et os mouros da uila yãse confortãdo ia quanto, por que cuydauã a auer acorro del rrey de Saragoça, et por que os nõ lidauã et polas guardas et polas rrendas, et estauã assi com̃o ante. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 543 |
Et atendiã o dia do plazo, assi com̃o aquele que cuyda a seir de priiom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 544 |
Pero forõ arrefeçando as viandas; et os que sse guardauã de comer, forõ cobrãdo, et os outros morriã todos, en guisa que auia muy grã chãto ena vila et muy grande morteydade ontre eles, assi que todos os cãpos erã cubertos de fossas. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 547 |
Et segurarõ seus curações et perderõ o muy grã medo que auiã, et cuydarõ a auer cobro do muy grã mal que ouuerom. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 549 |
Et os mouros fezerõ sua querela; et, desque lljs ouue oydas suas rrazões, diselhis eixẽplos semellauijs ao[s] que lljs disera o primeiro dia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 558 |
Et mandoullis dar XXXta marcos de ouro para dona Xemẽa, con que se guisase para la yda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 561 |
Et ela et as fillas [que] gradeçe[ssẽ] muyto a Deus, por quanta merçee lli fezera, et que auia gaanado dos mouros peca de castelos et a muy noble çidade de Valenca, hu queria leuar ela et suas fillas; ca o Çide enuiaua por elas, et que bem cuydaua, des que as uisse, que toda sua uoõtade seria conplida. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 568 |
Et os mouros cuydarõ que era muy grã gente que llis uijnha en acorro aos cristaos et começarõ de fugir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 568 |
Et tam grande foy a morteydade que en aquel dia fez enos mouros que lli corria o sangui (o sangui) pelos couedos ajuso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 570 |
Et, cuydando cada dia ena andança maa que lli acaeçera, et como fora uençudo de tã pouca gente, et com̃o per dera (ia) muyta da sua, estando ia en Marrocos, leixouse morrer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 573 |
Et el rrey começou a coydar et tornouse contra elles et disellis: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 574 |
Et o Çide, quando o oyo, começou a coydar hũa muy grã peça et disse contra elles: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 587 |
Vay, di a teu senhor el rrey Bucar que lli nõ darei Ualença, ca muy grande afam leuey pola gaanhar; et nõna gradesco a ome do mũdo, senõ ao meu Señor Ihesu Cristo et aos parentes et aos amigos que mha ajudarõ a gaanhar, et punarey por mãteela; et dizedelli que eu nõ soo ome para iazer çerrado et, quando ele nõ cuydar, ala llj yrey eu dar batalla; et, assi com̃o el trage XXIX rreys, ouuesse traiudo quantos mouros a en pagaismo, cona merçee de Deus (en que) eu creo a uençelos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 587 |
Et eles foron por elo muy marauillados, por tam grandes palauras com̃o dissera o Çide; ca eles cuydauã que nõ seyria tam aginha nẽ se llis podesse defender nẽ os quisese atender aa batalha. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 591 |
Muyto plougue ao Çide, cuydando que dizia uerdade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 594 |
Et os condes cuydarõ que posfaçauã deles et chamarõ seu tio Sueiro Gonçaluez; et seyrõ todos tres do paaço et forõse para a pousada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 595 |
Et o Çide nõ foy pagado desta rresposta et estranoua muyto, et disse que nõ falassem mais en elo, que nõ queria Deus, que os condes nõ uijnã de tal sanguj que nẽhũa maa cousa fezessem, nẽ llis uerria aa uoõtade de o cuydar, sequer el rrey dom Afonso os casou cõ elas; et, quando de tã maa uentura fossem que o diaboo os quisese tomar que fezessem algũa maa cousa, caro llis custaria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 595 |
Et o Cçide seyu cõ eles muy grã peça; mais, quando as donas se partirõ da madre, foron muytos os doos que fezerõ d ' anbalas partes, en guisa que os corações adeuinauã o mal que llis era cuydado. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 596 |
Et mouerõ ende et passarõ per hũu uaao, ajuso da uila de Bellanga, et chegarõ aos rebledos de Corpes, hu eles tijnã cuydado de desõrar as filhas do Çide, sas molleres. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 596 |
Et foron seu camj̃o, ca bem cuydauã que por mortas as leixauã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 599 |
Desi comecou a cuydar et a chorar et a fazer muy grã doo por elas (et) cona muy grã coita en que estaua, assi que nõ sabia que fezesse, assi que osmou que, se [e]steuesse ali cõ elas, que nõ aueria de comer para si nẽ para elas; et, se o fosse buscar a algũu pobrado, que as leixaria en muy grã uentura, com̃o estauã feridas et sangoẽtas que uerriã y bestas ou aues et que as comeriã; et que, se o nõ fosse dizer ao Cide, seu tio, que o nõ poderia saber d ' outrẽ nẽhũu nẽ tomaria ende aquela vingança que deuia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 604 |
Et, senor, por que Martin Pelaes et Pero Sanchez uos diserã que erã mortas, segundo eles cuydauã, sabede, senhor, que som uiuas et (et) saas et sabemos hu som muy maltreitas, ca foron muy mal feridas con çillas et cõ esporoadas; et tomaronlhi as muas et os panos que llis eles nõ derã, ca assi nolo contou Ordono. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 609 |
Pero Uermudes, nõ seiades tã queixoso, ca o omẽ queixoso cuyda a adubar bem a sua fazenda et paraa por ende peyor; et çerto seede que, en quanto eu poder, que nõ ficara per mj̃; et fio por Deus que eu tomarey ende uĩgança et que tãta merçee me fara Deus (et fio tãto Deus) que nõ morrerey ata que a ueia et seia uingado ende. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 614 |
Conta a estoria que outro dia, depois que el rrey ouue oyda a missa, foisse para os paaços de Galiana, hu se auia de juntar aas cortes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 617 |
Et os condes de Carrõ et seus amjgos coydarõ que queria uoluer a corte, et ouuerõ muy grã medo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et, senor, quando sse partirõ de Ualença cõ mjnas fillas, eu deylljs caualos et muas et plata laurada et talladores et escudelas d ' ouro fino et muytos panos et muytos aueres et d[õ]as do que eu tĩjna, coydando que o daua a mjnas fillas que muyto amaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 619 |
Et elles baratarõ quanto poderõ et enviaronllo, en guisa que se conpriu a entrega ata os quinze dias; ca coydarõ que o Çide non demandaria mays daquillo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 622 |
Et, quando ysto oyu el rrey, leuantouse en pee, por mostrar que llj pesaua, et disse: -Çertamente eu uolas pedj para os condes, por que mj lo pedirõ elles por merçee, asi com̃o elles sabẽ; ca eu nõ auja ende coydado nẽhũu. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 625 |
Et dixi ao Çide que tu mataras o mouro; et sabe Deus, des esse dia ata aqui, que nũca o de mj̃ soubo ome do mũdo nẽno coydaua a dizer; mays a tua grã maldade que a en tj et o grã desconoçemento que fazes contra o Çide mj faz dizer a muy grã couardia que a en tj aqui ante noso senor el rrey, que aqui esta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 625 |
Tiradeuos, meus sobrinos, leixade estar o Çide asentado cõ sua barua longa en seu escaño que nos coyda espantar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 638 |
Et quebrantoullj as çĩtas et o peytoral, et caeu el et a sela pelas ancas do caualo, asi que coydarõ que era morto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 638 |
Et esto fezo elle, coydando viuer, mays o golpe que tĩjna era mortal. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 639 |
Et caeu Suer Gõçaluez pelas ancas do caualo en terra, asi que coydarõ quantos y estauã que era morto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 646 |
Et dissollj que se fazia marauillado por o que llj auja dito; ca, bẽ asi com̃o dizia que acaeçera aos messegeyros que vĩjnã a el, a primeyra uez que o vira que tã grã medo ouuera da sua catadura que por hũa grã peça nõ podera falar; et, segũdo el coydaua, esto nõ era al senõ graça que llj dera Deus contra seus ẽemjgos, por que todos tomassem medo da sua catadura. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 646 |
Entõ começou sua razõ en esta maneyra: que a terra d ' Ultramar estaua en tal estado que todos coydauã que se perderia et que a cobrariã os cristãos, que tanta era a gente cruzada que alo passaua de França et d ' Alamaña et de Lonbardia et de Cezilia et de Calabria, que auiã ia gaãnada a çidade d ' Antiochia et muy grã partida da terra, et que iaziam sobre Iherusalem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 652 |
Et, senor, agora, coydando eno meu curaçõ qual este a ley en que viuj ata aqui, achey que fiz vida de grande erro et que todo o que Mafomade, o falso enganador, deu por ley aos mouros, que todo est engano et barata. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 653 |
Et, quando o soubo o Çide, pesoullj muyto, pero que o encobrio et nõ quis que nẽgũu o soubesse, nẽ nẽhũa cousa das que elle coyda[ua] a fazer en esta razõ. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 655 |
Conta a estoria que hũu dia, iazendo o Çide dormindo en sua cama, aa meyanoite começou a coydar en sua fazenda, com̃o sse podesse parar ao muy grã poder dos mouros, que el rrey Bucar tragia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 655 |
Eu [soo] San Pedro, principe dos apostolos, que veño a ti con mays apressurado mandado que o que tu nõ coydas del rrey Bucar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 660 |
Et esto durou bem oyto dias, ata que os cristãos ouuerõ guisad[a]s todas suas cousas para sua yda, com̃o o Çide mandara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 660 |
Et el rrey Bucar et suas gẽtes coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, et estauã muy esforçados, et queriã fazer bastidas et gatas et engenos para cõbater, ca çertamente coydauã que nõ ousaua o Çide sayr a elles, poys que tanto tardaua de seyr. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 661 |
Et o corpo del foy guisado en esta maneyra: com̃o ia oystes que foy balsamado, et por esta razõ ficou o corpo yrto et colorado, et os ollos ygualmente abertos, et a barua muy longa et muy apostamente, asi que todo ome que [o] visse coydaria que era uiuo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 662 |
Et fazia tan gran morteydade nos mouros, que isto era hũa gran marauilla, en guisa que el rey Bucar et os seus rreys começarõ a fugir, en guisa que nõ teuerõ redea ata dentro ao mar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 663 |
Segundo conta Abenalfarax, que fezo esta estoria, diz que o dia que a conpana do Çide se partirõ de Sete Aguas, todos muy ricos et muy bẽ andantes, et que aujã uençudo et desbaratado el rrey Bucar et os xxxvj rex mouros que cõ el vĩjnã, os mouros do arraual da Alcudia et dos outros arrauaes por çerto coydauã que o Çide uiuo ya per como o virõ seyr en seu caualo et sua espada na mão. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 663 |
Et esteuerõ quedos aquel dia, asi que nõ ousarõ yr aas tendas nẽ contra a villa, coydando que o fazia o Çide por algua meestria. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 663 |
Et toda aquella noyte esteuerõ en esto coydando, que non ousauã yr aas tendas, nẽ entrar aa villa, ne sayr do arraual. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 665 |
Et sempre foy o corpo do Çide en seu caualo, vestido de nobles panos, en guisa que, quantos o vijã, todos coydauã que ya viuo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 665 |
Et dona Sol uestida d ' estamena, et todas suas donzelas esso meesmo; ca coydauã que aujã a fazer doo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 665 |
Et, quantos o virõ, forõ marauillados, ca por çerto coydauã que nõ era morto. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 671 |
Et por que a gente era seyda aa praça, ca nõ cabiã en[a] jgleia, et estando en sua predicaçõ, ficou hũu judeu soo ena jgleia. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 671 |
Et, estando todos aa pedricaçõ que o abade fazia, (et) o judeu entõ começou aa coydar et dizer ontre sy: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 674 |
Et esteue coydando hũa grã peça, et disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 676 |
Et, desque a ouue toda corruda et destroyda, tornousse para Toledo muy rico et muy onrado, el et toda sua oste, para tomar algũu plazer en seu corpo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 676 |
Et, coyda[ndo] os fisicos darllj consello, creceullj a jnfirmidade cada dia mays. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 683 |
Et por esta razõ era o rreyno tã mal de todas partes que diz a estoria que, desque a rreyna se uyu soo en Castela, o conde dõ Gomes, que auedes oydo, foy falando cõ ela en purydade, et ela consentyu, mays non por razõ de casamento. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Ca elle coydaua ende adeante erdar os reynos de sua moller. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 684 |
Et o conde ficou cona reyna et, atreuendose muyto eno afazemento que auja cõ ela, mays ca nõ deuja, coydando a casar cõ ela, poys que o conde dõ Gomez era morto, meteuse enos reynos com̃o por mayor, et mandaua et uedaua como rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 685 |
Conta a estoria que, veendo esto que o conde fazia, ajuntaronse os omes bõos do rreyno, pesandollis muyto porlo mao prez et porla fama maa de sua senora, et forõ contra o cõde, et nõ consentirõ que se fezese o casamento que el coydaua fazer cona rreyna, sua senora. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 689 |
Et Bragaa era aynda d[e]stroyda et renouoa o conde, et o primado restolou a jgleia et tornoua aa primeyra dign[i]dade que ante auya, et poso ena jgleia por arçebispo a Santo Giraldo, que era cantor en Toledo, de que uos contamos de suso. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 703 |
Et, quando uyu el rey estar en aquel coydado, que faria de Calatraua, conselloullj ao abade que lla demandasse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 709 |
Et elles querianllj toller a terra que tijna, et coydauãll[a] a toller cõ el rrey, que tragiã cõsigo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 710 |
Et, desque foy mizcrada a lide, o conde nõ catou por outro senõ por dom Fernan Rruyz, et enderẽçou para o que tijna suas armas, coydando que era elle; et deullj tã grã lançada que llj nõ teuerõ prol as armas, et deu co elle morto en terra. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 711 |
Et o conde envioullj dizer que nõ era teudo de vijr a sua priiom ata que soterrase seu yrmão, o que el nõ coydaua fazer, nẽ vijr a sua priiom; et que, sse sobre esto [lle] quisesse dizer mal, que el rresponderia a ello cada que el quisesse. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 716 |
Et, el rrey estando y essa noyte, coydando eno mao feyto da judia, apareçeulle hũu angeo, que llj disse: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 716 |
Aynda, Afonso, coydando estas ẽno mal que as feyto, de que tomou Deus muy grã deseruiço? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 718 |
Et foy sobre Çidaa Rrodrigo, coydandoa auer, a[n]t[e] que sse huuy[a]sem a perçeber. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 726 |
Et elles trauarõ delle, coydando que llis verria delle mal ou dãno. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 731 |
Et el rrey meesmo seyu ende muy ferido et quebrãtado; et sacarõno ende per força, ca el coydara y a morrer; mays nõ llo quiserõ consentir. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 735 |
Et daua muy grãde spaço a sua terra et poupaua muyto as gentes, por que se podesse acorrer delles para a batalla que coydaua fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 740 |
Et iouuerõ sobre el ia quantos dias, coydando que o nõ podesem tomar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 742 |
Et [os] mouros coydauã que llis minguaria a vianda, et que sse enbaratari[ã] cõ elles et os vençeri[ã] . |
[+] |
1295 |
TC 1/ 744 |
Nõ estedes en este coydado, ca eu uos mostrarey muy boo lugar per hu vaades aos mouros; ca eu sey bem esta terra, ca andey per aqui muytas uezes cõ meu gaando. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 749 |
Et o poo era tamano que os seus nõno podiã ueer para aguardar[lo] et aguardaua Sancho Fernandez a sina de Madrid[e], coydando que era o pendõ de dõ Diego. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 752 |
Et alçarõsse muytos mouros en hũa pena muyto alta, et coydarõ y a escapar; et, os cristãos chegando aa pena, leixouse caer conos mouros, et morrerõ y todos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 758 |
Este aprem[ou] aos que [o] coydauã a apremar, et fezeos todos seer seu[s] subgeytos. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 775 |
Et, depoys que o conde foy fora da priiom, fezo guerra al rrey de Ualdenebro, coydando cobrar o que perdera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 780 |
Et entõ a gente foy mouyda a conbater, assy que os nõ podia asesegar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 782 |
Et el rrey de Beeça pediulle as donas en guarda ata a sayda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 788 |
Et cortar[õ]lle a cabeça et enviarõna al rrey de Seuilla, coydando que llj fariam seruiço et plazer en ello; mays elle entendeullo muy mellor; et, pola treyçõ que fezerõ, mandoulles cortar as cabeças et mandoos deytar aos cães. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 792 |
Et coydarõ que lles queria dar batalla, mays nõ ousou et foysse para Merida et lidou cõ el rrey de Leõ, que y estaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 801 |
Et fezerõ en elles tã gran morteydade que as gẽtes de pee que en acalço yam nõ podiam passar nẽ seyr adeant[e], ante o grande enbargamento da muytedue da gente dos mouros mortos que ante sy achauã, ata que os meterõ pelas portas de Xerez. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et esto dizia elle com̃o en maneyra d ' escarnyo, teendo que se nõ podia acabar aquilo que el rrey coydaua. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et Abehũc fiauase muyto en dõ Lourenço Suares, et cuydaua por el que queria mal al rrey dõ Fernando et que auja querela del; et por esta razõ chamoo et dissollj: - |
[+] |
1295 |
TC 1/ 806 |
Et começ[ou] logo uoz de goyo et de alegria a soar et seer oyda enas tendas dos justos, esto he dos fiees de Cristo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 814 |
Et essa nobre rreyna dona Beringuela muy alegre por aquillo, que seu fillo [el] rrey dõ Fernando auja cõquerido a cidade de Cordoua, asi com̃o ela pẽsaua de seu fillo el rrey por consello et por ajuda de quantas cousas ela auja que a el conprissem, asi pero ela estaua alonge fezo suas graças muytas et muy grandes a Deus, bẽeyzendoo muyto o seu nume, por que a antiga di[n]id[ad]e, destaiada en cristiãos porla mj̃gua dos principes, era cobrada a España porla sabedoria dela et porla aguça del rrey don Fernando, seu fillo; ca esta nobre rreyna dona Berĩguela, asi com̃o conta a estoria, asi enderençou et [c]riou a este fillo dõ Fernando en bõos custumes et boa[s] manas sempre, que os seus bõos ensinamentos et os seus bõos custumes et as suas boas aguças que [lle] ela ensinou doces com̃o mel, segũdo diz a estoria, nõ çessarõ ne quedarõ de correr sempre ao curaçõ a este rrey dõ Fernando, et cõ [t]etas cheas de uertudes lle deu seu leyte, de guisa que, macar que el rrey dõ Fernando era ia barõ feyto et firmado en ydade de sua força conprida, sua madre, a rreyna dona Berĩguela, nõ quedou nẽ quedaua de lli dizer et ensinarlle aguçosamente as cousas que praziã a Deus et aos omẽes. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 817 |
Et a sua tornada derõ os mouros a el rrey dõ Fernando hũus castelos que estauã maltreytos et como ermos, por correduras et morteydades que os cristãos aujã feytas enos mouros moradores que morauã en elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 822 |
Caualeyros, que he o que coydades? |
[+] |
1295 |
TC 1/ 826 |
Eno qual lugar da razom dessa yda(de) o dicto arcebispo dõ Rrodrigo de Toledo se partio dela. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 827 |
Capitolo com̃o el rrey dõ Fernando as[e]segou Cordoua et a pobrou, et do rrey mouro que catiuou, et das conquistas que fezo desta yda |
[+] |
1295 |
TC 1/ 827 |
Depoys que este rey dõ Fernando tornou aa fronteyra, depoys da morte de dõ Aluar Perez, et foy chegado a Cordoua, segũdo departido he pelas dictas razões, começou (est) este rrey dõ Fernando de asesegar et de pobrar sua uila muy bẽ, et d ' estar y de morada [a]f[icad]amente -saluo quando seya algũas uezes en suas caualgadas et en suas conquistas fazer, que fezo muytas et boas dessa yda, as quaes seerã dictas per numes; desi tornouse logo para ala - et morou desta guisa asi aturadamente treze meses. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 827 |
Et el rrey dõ Fernando priso en esa sazõ desta ida a hũu onrado rrey mouro, que passara dalẽ mar por mandar a Andaluzia; mays nõ se llj guisou ao mouro com̃o el quisera et o acabar coydara. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 827 |
Zombra, Osunã, Baena, Costalla, Marchena, Viena, Cuepos, Cuerat, Luc, Porcuna, Camarõ et outros muytos castelos a que nõ sabemos os numes, que se lle derõ a este rrey don Fernando et que gãanou dessa yda. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 837 |
Chegando el rrey dõ Fernando a Cordoua et nõ huuyando a vĩjr as conpanas todas nẽ el nõ era aynda asesegado, chegarõ y messegeyros da rreyna dona Berĩguella, sua madre, que era seyda de Toledo et que sse vĩjna ueer cõ elle. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 838 |
Et moueu dalj et foysse para Yllora et quebrantou o arrauald[e] et entrou na villa et foy toda queimada et destroyda et muytos mouros mortos et catiuos. . . cristãos morrerõ y [et] forõ feridos peça delles; et cortarõ et astragarõ todo o al que fora era; et leuarõ ende roupas de muytas maneyras et outras muytas cousas, bestas, gãados et muy grande algo que en ese arraualde acharõ, ca era muy rico lugar. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 841 |
Mays o meestre et algũus caualeyros que y auja perfiarõ cõ el rrey, dizendollj que o tempo que poyna en corrementos et entradas et a custa que faria en çercar os lugares, que el sen çerca poderia auer Seuilla, acabãdo que mellor era poerllo todo sobre ela; o outro que [a] lazeyra(ria) et o traballamento [que] as gẽtes, et el cõ elles, eno al sofreriã, que o sofresẽ ali sobre Seuilla; et, desque Seuilla ouuese, que aueria todo o al; et asi, que mellor era de o acabar todo per hũu afam et per hũu tempo, que per uentura nõ poderia acabar mẽos do que coydaua per tẽpos nẽ per afães que posesẽ nẽ por custa que y fosse feyta. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 842 |
Quando elle hũa conquista auja feyta, ia outra auja coydada de fazer, por nõ comer pã folgado nẽ estar de balde, por que podesse ao gran juyz dar cõta en que usos despendera seu tẽpo. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 842 |
Jan ia cõ el rrey don Fernando, en essa yda que el a Seuilla foy, esses que el aa mão pode auer: don Afonso, seu yrmão, don Anrique, seu fillo, os meestres d ' Ocles et de Calatraua, et Diego Sanches et dõ Guter Suares. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 844 |
Et asi, entendendo que llj era mellor a ficada ca la yda de Castella, para ençimar sua cõquista et parar bem sua fronteyra, et estando el rrey dõ Fernando en Cordoua, mesurado todo esto, se(e)yu ende et foyse para Jaem. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 848 |
Mays, quando estes aas naues chegarõ, nõ pareciã; et, cuydando que nõ vĩjnã, tornaronse para Alcala, u leixarã el rrey. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 849 |
Os mouros erã tantos dala -os hũus que iaziã en Fazalfax, caualleyros gran peça et de outra gente muyta ademays; os outros que vĩjnã de contra esse Axaraf de muytas partes - asi que se vijã os do maestre en grã coyta, quando cõ hũus quando conos outros, que nũca uagar aujã de folgar; et todauja uençendoos esse maestre cõ esses seus freyres, correndo cõ elles et enbarrãdoos et fazendo grandes morteydades et gran destroymento en elles. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 851 |
Et, desque foy çerto como llj auja cayda, tomou suas armas que llj auja ia dadas et disse que passasse enpos elle et parasse mentes porla cofya alj u llj caera. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 851 |
Os mouros, quando virõ Garçia Peres tornar, cuydarõ que se queria conbater cõ elles, et forõse acollendo que se nõ deteuerom y mays. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 856 |
Et o arraz en passando con sua caualaria que leuaua, o meestre sayo a el cõ sua caualaria; pero que xi llj nõ guisou com̃o coydaua, ca a çiada estaua arredada daquel lugar per u o arraz passaua; et, desque forõ descubertos, o arraz se foy acollendo; pero, con todo esto, acalçoo o meestre bem çerca do castello et matoulle noue caualeyros; et ouuerao a prender, saluo pelo poder da gente que lle acorreu agyna: (et) os hũus [que] seyã do castelo acorrer(on)llj, com̃o estauã açerca; et os outros que se yã cõ el, que puñauã eno defender quanto podiã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 856 |
Et osmarõ de fazer hũa balsa(ma) tamaña que atrauessasse o rrio de parte a parte, et que a enchessem toda de (b)ollas et de tinaias chẽas de fogo greguisco -et dizenllj en arauigo fogo d ' algadrã - et rezina et pez et estopas et todaslas outras cousas que entenderõ que llis conpririã para aquelo que fazer coydauam. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 858 |
Acaesceu hũu dia que, estando a oste del rrey dõ Fernando com̃o soya -ca os hũus yã guardar as recouas que nõ metessẽ vianda na villa os mouros nẽ acorro nõ llis podesse y entrar, et os outros erã ydos en caualgadas, et de guisa erã derramados cada huus a suas partes que muy poucos erã os que ena oste ficarã - et estaua el rrey cõ muy poucos caualeyros; et, asi estando, acaesçeu que hũu mouro caualeyro da villa que seyu fora por barrũta, et foy aa oste dizendo que se vĩjna para el rrey et que o queria seruir et ficar cõ el, et que llj coydara a dar hũu castello, mays que nõ xi llj guisara a sua uoontade nẽ com̃o elle coydara, et que ante fora venido, se por aquilo nõ fora enq ue estaua punando. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 859 |
Et chegarõ[s]e muy çerca da oste, suas azes paradas; et forõ tangendo atãbores et tronpas hũa peça, cuydando espantar esses cristãos da oste cõ outros enbayamẽtos grandes que faziã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 859 |
Et muytos se meterõ pelo rio por escapar, que morrerõ y, que [os] matauã os cristãos que andauã enas barcas, de guisa que foy en elles muy gran morteydade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 862 |
Os mouros, quando o virõ, entenderon suas parauoas et coydarõ que era mouro et mouerõ logo suas zauras adeante, vĩjndo contra elle a mays poder por acorrerlj. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 862 |
Et a hũa zaura foy logo presa, et os mouros dela todos mortos, senõ quatro que ficarõ a vida; mays a outra, que se coydara a acoller en quanto sse [en]a pressa detĩjn[ã], nõ llj derõ outrosi grande espaço, ca logo foy acalçada. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 867 |
Et fezerõ en elles gran morteydade. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 867 |
Et os mouros vĩjnã de tal contenẽte et cõ gran poder, suas azes paradas et asi ordinadas, que os cristãos forõ çertos d ' auer batalla cõ elles, et meterõse enas armas muyto agina, et seyrõ a elles fora et esteuerõnos atendendo, cuydando que uerriã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 871 |
Desi mouerõ as naues daquel lugar [u] deçeran; et as naues mouudas et ydas ao meyo do cusso, quedo[u] o uento, que nõ fazia ponto del. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 879 |
Et, quando forõ ala, chegando du aujã parado, cuydarã a matar dõ Pero Gozmã. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 880 |
Com̃o o concello de Cordoua uẽeo aa çerca de Seuilla et com̃o os mouros foron arequeixados, que nõ auiã seyda a nẽhũa parte |
[+] |
1295 |
TC 1/ 881 |
Mays hũu dia que o forõ prouar et que cuydarõ passar ala, o poder de mouros recudio cõ elles tan grande et os seguirõ tã forte que nõ teuerõ poder de o fazer. |
[+] |
1295 |
TC 1/ 885 |
Muyto sangue foy en essa çerca derramad[o]; et grandes morteydades et grandes feytos, os hũus en lides et os outros en enfermidades grandes et gran doẽça que en essa oste caeu, ca as caenturas erã tã fortes et tã tendudas et tã destẽperadas que morriã os omes de destẽperamento corrũpudo do aar, que semellaua chamas de fogo, et corria tã aturadamente sempre hũu uento tã escalfado com̃o se dos jnfernos seysse, et todoslos omes andauã correndo agua todo o dia da grã sud[o]r que fazi[a], tãbẽ estãdo pelas sõombras com̃o per fora ou per hu quer que andau[ã], com̃o se en bano esteuessem; pero que per força llis convĩjna, que por esto que porlas grandes lazeyras que sofriã aujã a adoeçer et de sse perder y muy gran gent[e]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 4 |
O sexto dia criou as bestas grandes et as pequenas de todas naturas; et esse dia mesmo formou ho omẽ a sua [ymagem] et asua semellança, que fose [adeantado] et señor de todas las criaturas que som su o çeo; et fazendóo aasua [ymagem] et asua [semellanca] criou omacho et afemea, asi cõmo [o departẽ] Moysem et Jeronymo ẽno primeyro [capitolo] do Genesis, et Josep outrosi ẽno primeyro da estoria da Antiguydade dos Judios, et outros moytos queo afirmã cõ [elles]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 7 |
Et desque Adam et Eua vierõ aaquel lugar de val de Ebrom, hu os Deus enviaua acharõ y moy bõa terra, et Adam cõ suas mãos et cõ fustes arrancaua as eruas et mouya aterra, mays agrande traballo dessy; et pero laurauáá omellor que el podia, et semẽtaua [daquelas] semẽtes quelle Deus dera pensando quelle nasceriã et colleria ende froyto donde gozase cõmo laurador que traballaua por ello; mays aterra mays lle criaua cardos et espyñas et outras eruas et cousas danosas queo estoruauam que [nõ] oque el semẽtaua; et avia Adam grande dolor et tristeza dello et era moy triste por que de seu traballo nõlle vjña froyto cõmo el coydaua quelle deuya vĩjr. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 10 |
Ca pero cõ todo esso coydaua el que seu yrmão Abel que tornaria alaurar cõmo el et que querria tomar asua parte da terra, ou por ventura os que viessem del, ou outros [algũus] yrmãos que averia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 11 |
Et ascondeo logo, coydando que ascondendo ael, que ascondido et encuberto avia seu pecado que fezera em omatar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 12 |
Et aly fezerõ el et sua moller Calmana seys fillos: et ao primeyro fillo que ouverõ diserõlle Enoch; et por amor del poblou aly Caym hũa çiudade et chamoa Enoca do nome daquel seu fillo Enoch, et aos de sua geeraçõ [meesma] et de sua [compaña], et aos outros que aver poderia dos fillos de Adam, ca forõ moytos, [segũdo] diz Josep ẽno segũdo capytolo do libro da Antiguydade dos Judios, et mẽestre Godofre ẽno libro Panteom, et ajnda a Biblia mẽesma diz que ouverõ Adam et Eua fillos et fillas et podense [entẽder] estes fillos et fillas por mays que Caym et Abel et suas yrmãas et Seth seu yrmãao, et yuã espargindo se por las terras ajuntavaos Caym, et os que nõ podya aver fazia os víj́nr por força aaquela çiudade, et que morasem em ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 18 |
Et asy cõmo labraua oferro que começou afazer del armas pera lidar et ferir; et dizẽ que foy omẽ lidador et ensynou alydar et fazer armas pera ello apostamẽte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 20 |
Ca cõmo quer que disemos que Noema achara aarte de teçer, tanto foy tarde et ẽna fim da primeyra ydade, et vẽeo logo odeluvyo, et dizemos queo nõ oyuarã ajnda saber os omẽs nẽ [ajudarsse dello], et Noe et seus fillos et suas molleres nũca ouverõ afazemẽto [njhũ] cõ os de Caym, por que algũa cousa aprendesẽ delles, et todo omãys queos da ydade de Noe, que foy asegunda do mũdo, [souberõ] depoys do deluvio elles opensarõ, et[o] fezerõ, et asyo ouverõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 23 |
[cõmo el tomara destes] Pero sobresto dizẽ que nõ ha dolor tã grande nẽ tã longo por moyto que dure, que atẽpo nõ passe et ho omẽ nõ oluyde; diz Josepho ẽno segundo capitolo que atãtos ãnos cõmo erã pasados, morto Abel et desterrado Caym, que veẽdose Adam sem fillos, et sem outra [cõpaña], et senlleyros el et Eua, que coydaua algũas vezes em aver outra gẽeraçõ, et que era em grande estreytura cõ myngoa de fillos et cõ desejo deles; et viase da outra parte em grande tristeza, asy cõmo diz Strabo, ohũ por la promyssom et jura que fezera, de nõ passar asua moller seo quebrãtasse, aoutra rrazõ por quese nẽbraua quelles disera Deus cresçede et enchede aterra, et seede [moytos], em ella, et seo nõ fezese, et aquela jura et promyssom pasasse, que cayria em grãde erro cõtra Deus outra vez. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 24 |
Sobresto diz Josepho ẽno segũdo capytolo da estoria da Antiguydade dos Judios, que ouvo Adã despoys desto fillos et fillas moytos [ademays], et que foy hũ destes seus fillos dentrellos outros este Seth; et que deste digamos que foy bõo et dereytureyro em todos seus feytos asy cõmo era seu yrmão Abel, em cujo lugar odeu Deus a seu padre Adam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
Et diz sobresto Jeronymo ẽna Glosa, que Enos , segũdo ho ebrayco, tanto quer dizer ẽna nosa lyngagéé cõmo omẽ; et departe et diz ajnda mays mẽestre Pedro que esto he por que sayo Enos rrazoado et forte, et que entre todoslos outros omẽs do seu tempo, el foy [omays] rrazoado et mays esforçado pera chamar onome de Deus; et el ho chamou primeyro et achou palauras de oraçõ pera ochamar et rrogar; et ajnda conta em este lugar o ebrayco que este Enos, cõ desejo de véér afegura de Deus, que el fezo primeyramente ymagẽes aaonrra del, por las bõas rrazões que del oyra aseu [avoo] Adam et aseu padre Seth, et as aprendera delles; et queo fezo por tyrar dos omẽs aoluydança que [avyam] da rrenẽbrãça de Deus, et [avyuar] los por quese nẽbrasem del, et oadorasem et gardasem [mays], et [coñosçessem] mellor oseu fazedor. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
[hũus] dizẽ quea primeyra das seys ydades do mũdo, quese começou em Adam; outros, et Metodio cõ elles, dizem quese começou en Seth; et por esta rrazõ, por que de Abel nõ ficou fillo, nẽ filla, nẽ semente [njhũa], et por que agééraçõ de Caym peresçeo toda ẽno deluvio, que nõ ficou ende nẽgũ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 25 |
Et pero queas rrazões desta primeyra ydade et do começo dela, as hũas et as outras, todas som bõas, nos começamos la em Adam et daly fazemos acõta do tẽpo em esta nosa Estoria . |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Et cõta Moysem segũdo esta conta as géérações et os ãnos dellas ẽna primeyra ydade, ẽnas mays poucas rrazões que el podo; et veeredes outrosy oque faz ẽna segũda ydade; et diz mẽestre Pedro, queo fazia por chegar mays [agina] aAbraã donde véém os ebreos que som os judios et he el seu lynagẽ, onde diz asy Moysem: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 26 |
Pero sobre esto conta Josepho de Seth ẽno segundo capitolo, que depoys que Seth vẽeo aydade [enque] fose pera ello, que sempre se traballou de departyr ontre o mal et o bem, et fogir sempre ao mal, et estudar et traballar ẽnas virtudes dobem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 28 |
Das geerações et das [uydas] dos padres desta primeyra ydade Os ãnos de Adam, despoys que fezo a Seth, forõ oytoçẽtos, et fezo em elles fillos et fillas cõmo avemos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 29 |
Este Enoc, asy cõmo cõta Moysem ẽno quinto capytolo do Genesis, et Josepho ẽno terçeyro libro da Antiguydade dos Judios, et mẽestre Pedro em sua Estoria, et outros moytos que falam delo, andou cõ Deus et complio os seus mãdados. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 29 |
Et fezo Deus esto em este Enoc por mostrar que asy cõmo este era o septimo de Adam et o passara Deus ao [Parayso] porla bondade del, que outrosy ẽna [septyma] ydade que sééra logo em pos esta sesta ydade en que agora somos, que passada [afym] que rresusçitara Deus os omẽs et leuara os seus santos aasua gloria, et enviara ao Inferno os que forõ [maos] cõmo Lamec septimo ẽna outra [lyña]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 30 |
Et todas as outras cousas que os [hũus] et os outros dizẽ erro he, et que este erro vem ẽno conto dos ãnos das géérações de esta ydade quese nõ faz bem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 31 |
"As rrazões da primeyra das seys ydades do mundo som aqui acabadas; agora diremos das cousas da segunda ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 31 |
AQUISE COMEÇA ASEGUNDA YDADE ET OSEGUNDO LIBRO DA ESTORIA |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et em esta primeyra ydade passada, cujas rrazões avemos ditas ata aquy, ouvo dez geerações, segundo dizẽ todos os que algũa cousa departem em esta estoria sobreste lugar do Genesis et son estas: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Adam, Seth et as outras que avemos ditas; et entra Noe ẽna conta delas et outrosy ẽnas desta segũda ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et as da primeyra ydade acabasen em este Noe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et Moysem, poys que ja dito ha das rrazões desta ydade por entrar áás da segunda que dura de Noe ata Abraã, pom de começo arrazon do achaque por que fezo Deus o deluvio; et he çerta cousa que veẽo esto por la fremosura das molleres do [lynagẽe] de Caym, cõmo oyredes aqui. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 32 |
Et estes forõ aos que diserõ gigantes, et ouverõ este nome de ge que dizẽ en grego por terra, et genyty em latim por engendrados; et segũdo esto, gigantes tãto quer dizer cõmo engendrados de terra, et nõ por que elles nasçessem de terra, mays por que queriam séér señores de toda aterra et de todas las outras cousas, et seguyr oterreal, et que atorto nẽ adereyto outro señor senõ elles nõ ouvesse y; et Deus por esso vééndo amalyçia dos omẽs [cresçer] cada dia, et yr de mal ha peor, et veendo cõmo oseu coydado et [o] coraçõ delles era dado aentẽder todo mal et maliçia em todo tempo, touo que pẽna lle jazia em aver feyto ho omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Et em todo esto danousse toda a terra et foy corrõpyda contra Deus et chẽa de toda maldade et nemyga. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 34 |
Pero diz Estrabo queo ãno méésmo enque Noé começou afazer aarca quelle diso esto: que se em estes çento [ãnos] se fossem rrepentyndo que bem lles dera Deus de mays os víj́nte, mays cada dia acresçentauã ẽno mal et queos destroyo Deus aos çento ãnos, et diz que [poys] que em estes nõ se começarõ amellorar que nõ ouvo coydado delles [emader] nẽ de asperar los, os outros víj́nte ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Et pregontauãlle outrosy que era aquelo que aly labraua et el dizialles que fazia aly hũ lauor quelle Deus mãdara, mays nõ [lles] descobria ende pera quea fazia, temẽdose que quando vissem averdade do deluvio et das agoas, queselle collessem aarca nẽ se metessem em ella [per] força ou omatassem quando lles lo el quisesse defender; et elles tynãllo por [vaydade]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 39 |
Et quando Noe ouvo acabada aquela obra [de aquela] arca de todo, cõmo lle mãdou Deus, cõplio os seysçentos ãnos de sua ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 40 |
Entrou Noe ẽna arca en aquel ãno postromeyro dos seysçentos ãnos [da] sua ydade que [disemos], et foy esto ẽno segundo mes daquel ãno enque aly entrou. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 41 |
Et outrosy Jeronymo [do] Egipto, que [escrivio] a Estoria da Antiguydade de Fenyza -açidade do Egipto que poblou [Fijz], yrmão da [rreyña] Europa et del rrey Cadino, et fillo del rrey Agenor - et falou do feyto deste deluvio et desta arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 44 |
"Et Noe fezóó todo ẽna sayda da arca cõmo fezera ẽna entrada, asy cõmo lle mãdou Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 47 |
Et, segundo diz Josefo, noso señor Deus despoys que acabou estas palauras et rrazões cõ Noe, calouse; que de aquela vez nẽ ajnda outra depoys, segundo coydamos et achamos, nõ ouvo mays palauras [ontre] elles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 49 |
"Et acabadas estas rrazões et os feytos [delas], conta Moysem ẽno novemo capytolo avyda de Noe, et diz que viueo Noe depoys do deluvio trezentos et çinquoeenta [ãnos], et dantes do deluvio avia viuydo seys çentos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 50 |
Et cõta Josefo sobresto ẽno quinto capytolo, que quando catarmos [a vida] dos omẽs de agora et avyda dos antygos, que nõ teñamos que erro nẽgũ ha em viuerẽ tãtos ãnos os omẽs do primeyro tempo; que diz queos omẽs do primeyro tẽpo moytas rrazões avyam por que viuessem tanto: ahũa por que erã rreligiosos et faziã santa vida cõmo frayres, et erã outrosi mays açerca da feytura de Deus, et oyram mays palauras das que Deus disera aseus padres et aseus parentes, et as aprenderã elles et as sabyam; demays que nõ comyam em aquel tẽpo senõ froytas et eruas et poucas cousas outras, et mays ajnda que ata [o deluuyo] nũca comerã carne nẽ beberam vyño, et desto nẽ doutra cousa nõ comerõ nẽgũa cousa sobeja, por que de leue nũca enfermassem que por ello viessem amorte nẽ myngoassem nada de sua vida. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
Gomer, Magog, Myday, Jauã, Tubal, Mesot et Tyras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 53 |
De Yonyto, fillo de Noe, et que fezo [despois] da sayda. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 57 |
Et segũdo cõta ojudio ẽno primeyro libro dos quinze do seu Libro Mayor queos chama y gigantes et diz que sua voõtade era de deytar os deus ende fora que som os aos angeos, et seer elles señores, pero sobre todo, se viesse odeluvyo queriã esta torre fazer por queos nõ alcançasse nẽ chegasse aelles nẽ podesse Deus cõ elles et quese podesem elles aly defender dEl, et esta era a sua grande loucura; que elles aprenderam de Noe queo outro deluvio pasado que pojara quinze couedos sobre omays alto mõte do mũdo, cõmo avemos ja dito, et que aquela torre quea coydauã elles fazer tã alta que omays que ella averia em alto sobre aqueles quinze couedos que nõ seeria em conta, segundo diz Josefo ẽno seysto capitolo; hu mostra aly Josefo que amultydue daquela gente que toda estaua prestes pera fazer os mãdados de Nẽprot, et teer por graue oseruyço de Deus, ca asy os avia enssynados et ensandentados Nẽprot ẽna loucura desto et em soberuea asy cõmo oel era em [descoñosçer] osseu Deus queos fezera; et dezialles que toda quanta bõa andança avyam que por seu syso lles [vjña], et nõ porlo bem fazer nẽ porla merçede de Deus, et se [rrequizas] et bẽes aviã quelles nõ arrequeçiam por la piedade de Deus, mays por la sua forteleza deles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
"Sobre esto que diz Moysem "vijnde" departe a Glosa queo diso a Treydade [a sy] méésma, cõmo diso ẽno primeyro capitolo do Genesis "façamos o omẽ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Que todos quantos aly erã oluydarõ aquela lengage que aviam, senõ Babel sóó et sua [cõpaña] enque ficou olyñage, et por esso dizẽ os Judios oje em dia que aquela lengage he oebrayco. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 59 |
Et destas tres partidas da terra departamos aqui por que possamos despoys dizer mellor as poblas et vos entenderlas; et cõtaremos dellas cõmo as achamos departydas et contadas de omẽs sabeos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 65 |
Arfaxat aquel terçeyro fillo de Sem fezo aSale; et omayor fillo erdeyro de Sem foy Arfaxat, et de Arfaxat este Sale por lyña; et este ficou por cabeça do lynagee ẽna çidade Salem que disemos que poblara Sem, et ajnda achamos que dizẽ algũũs que Sem, por que vio que Arfaxat ficaua ontrelos outros do seu lynagee por lo mayor ẽna lyna, et Sale ẽnos outros da lyna despoys da vyda de Arfaxat, que por amor de este neto que poso el aaquela çidade este nome Salem, do nome de Sale; outros dizẽ que Sale mẽesmo quea poblou et posolle oseu nome; et achamos que daqueste Sale forõ nomeados os salamytas, que som agora [hũus] pobõos de India. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 67 |
Jafet sééndo menor de ydade que Cam foy [mays] sabeo que el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 69 |
Outrosi Mezrraym que foy osegundo fillo poblou hũa [parte do] Egipto açerca de Etyopia, a de seu yrmao Cus; et aaterra posolle nome Mezrraym et aos seus mezrreos; et por la antyguydade deste nome et por la sua memoria chamamos ajnda ao Egypto Mezrraym et mezrreos aos egyçiãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 70 |
Et os outros seys yrmãos outrosy poblarom, mays nẽgũa cousa nõ achamos deles, [nẽ dos feytos deles] senõ os nomẽes soos; mays as suas çidades, cõmo quer que nõ som conosçudas agora, [enpero] terras ouverõ, et çidades fezerõ elles et outras poblas. Ẽna batalla de Tyopia, segundo diz Josefo, asy cõmo cõtaremos adeante, queas destroyrom os [judeus], et, segundo diz mẽestre Pedro ẽna sayda [do] Egypto pera aterra [da] promyssom as destroyrõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 70 |
Dos outros sete yrmãos cananeos aque chama Josefo [os] dous postromeyros, ao hũ Syneso et ao outro Samareo, nõ achamos nos ẽnos libros da Santa Escritura nẽ ajnda em outros que ajamos leudos ata aqui, outra cousa nẽgũa senõ os nomẽs deles; et pero segundo conta Josefo todos estes poblarõ cõmo os outros, et todos ouverõ suas terras [coñosçudas] et apartadas et todos fezerõ çidades et outras poblas, mays diz queas destroyrom despoys os judeus cõmo destroyrõ as dos fillos de Mezrraym, et mostra que foy porla rrazõ que maldiso Noe aCam ẽna sayda da arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 78 |
[Iafet] et seus [liñages], cõmo dito he, poblarõ Europa, et ouverõna synaladamẽte por sua [partyda] et por sua terra ontre as tres partidas do mũdo; et som em ella estas yslas aparte de septẽtriom, et algũas delas ha y que ouverõ outros nomẽs [primeyramente] quelles nõ diremos agora, et os quelles agora diremos som estes: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 78 |
Mayorgas, Menorgas, Euyza, Formẽteyra, Cortega, Sardena, Ceçilia, Mitylem, Veneja, Creta, Pathmos, Ponto, Curpo, et asy cõmo vam as outras yslas meudas deslo mar de Greçia ata orrio Tanays, et alagoa que disemos Meotyda et dende aaterra que agora he dita açidade Cõstantinopla, que he outrosy em essa partida de Europa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 78 |
Et destes vierõ os godos, cõmo contaremos adeante ẽnas rrazões da quinta et da sexta ydade: os vandalos, os alanos, et cõ estes forõ os hunos et os sylyngos, cõmo avemos ja dito et departido ẽna nossa Estoria deEspaña. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 80 |
Os fillos de Tubal despoys que andarõ [moytas] terras buscando lugares bõos de pobla, chegarõ aas postromeyras partydas de ouçidente, et virõ bõas terras, et bõos montes, et bõas agoas, et bõos asentamẽtos, et quedarom aly et poblarõ; et por lo que oyam dizer que acaesçera do deluvio, asentarõsse logo ẽnos montes de Aspa aque chamã os montes Pyreneos; et chamauãse ẽna primeyra estas [cõpañas] çetubales, de cetus que tanto diz [ẽna] nosa [gramatyca] cõmo [cõpañas] de Tubal; et çetubales tanto quer dizer cõmo [cõpañas] de Tubal. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 83 |
Os fillos de Noe forõ quatro, cõmo avedes oydo, et eses tres, Sem, Cam, et Jafet, fezóós Noe ante do deluvio; et deuedes saber que ante forõ casados que ẽna arca entrasem, et casados entrarõ ẽna arca cõ suas molleres asy cõmo seu padre, mays nõ que ouvesse feyto fillo nẽgũ ante do deluvio nẽ ante da entrada [da] arca, nẽ ofezerõ ẽna arca nẽ outrosy ante da seyda dela. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 83 |
Et os fillos et as géérações que ouverõ, despois da sayda da arca os fezerõ todos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 83 |
Mays empero desque [Yonyto] foy de ydade pera tomar sua casa de morada pera sy, [despois] queo casou, fezo cõ el et cõ Sem cõmo avemos dito ja, et [outorgoulle] que tomase aterra aque despoys diserõ Etam ata omar Ouçião contra hu o sol nasçe; et Yonyto foy, et tomou a terra de Etam cõmo vay ata [ogrã] mar quee o Ouçeão; et esta terra de Etam he ẽna partida de ouriente cõmo España ẽna parte de ouçidente, et segundo cõta mẽestre Pedro, ẽno capitolo do ordenamẽto dos fillos de Noe, diz queo padre quelle dou aquela terra em donadio, et Yonyto foy bem cõtento cõ aquelo quelle dou seu padre Noe, et ficou aly et poblou cõ suas [cõpañas], et em aquela terra acabou sua vida. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 86 |
Et de Cam et dos seus forõ os que rreynarõ em Africa et em todas las partydas dela. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 87 |
Pero he aqui de saber que a Santa Escritura, que logo em Adam, que foy oprimeyro começo de todos, catou sempre ẽnos omẽs hũa lyña bõa que gardou et teuo em personas [coñosçidas] et cõtadas; et aestes da lyña apartou os sempre de todos los outros omẽs, et cõ estes vẽeo sempre a Santa Escritura, et os omẽs bõos et os santos Padres quea cõposerõ et aescriuyrõ; et aduserõ et trouxerõ esta lyña apartada et escolleyta de todos los outros omẽs, ata o começo da sesta ydade, pera aver ende sem todo synal de pecado aSanta Maria Vyrgem, donde Ihesu [Cristo] nasçesse della et saluase omũdo cõmóó el fezo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 89 |
Aqueles omẽs que disemos que buscarõ primeyramente aarte do teçer donde se vistisem, et labrar aterra, et semear, et coller, et comer as carnes das anymalyas et das aves, começarõ apensar ẽnas creaturas das cousas pera se tomarẽ et averẽ algũa creẽça; et catando pera terra vyam em ella algũas pedras claras, et [fermosas], et fortes, et coydauã, et diziã que aly era Deus et bayxauã se [cõtra] ellas et adorauãnas; et [despois] de todos estes, vierõ outros adeante quese vestirõ mellor, que teçerõ os panos cõ mayor et mellor mẽestría et arte que [os] outros dantes; et buscarõ tynturas de colores de moytas [guisas] pera os [tyngir] et colorar doutra [guisa], aalende da color que aviã natural; et por que nõ sabyam fazer casas nẽ as poderiã fazer em cada lugar, por que avyam de andar de terra em terra cõ seus [gaãdos] bus candolles toda vya mellores paçeres, et começarõ afazer tendas de panos sobrepostos em varas et em madeyros enque morassem, et sayam se das choças et morauã ẽnas tendas que leuauã cõsigo de lugar em lugar cõ seus gáándos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 92 |
Et em estas creẽças taes et vaydades [dos] [gentijs], que todos estes que esto faziam forõ [gentijs], ouvo ajnda y mays em esta rrazõ que nos os que agora somos teemos lo por vaydade; et ajnda nos por [esso] ocontamos aqui por que vejades vos que vaydade he, empero queo faziam tam bõos omẽs cõmo os [gentijs]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et [algũus] os fezerõ aas maldades, cõmo aafebre et aas outras enfyrmydades et aafame et aas outras pestilenças, et aaluxuria et aatrayçom et aas outras torpydades et maldades. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 96 |
Et estes omẽs daquel tempo que ouverõ soteleza pera buscar todas estas cousas, [comesçarom] afazer casas de pedra labrada et asentada cõ cal et cõ area et bem cubertas, cõ pynturas, enque morauã; et acharõ cõmo fariam selas et frẽos [pera] caualgar, et armas [pera] lydar, cõmo espadas, lanças et escudos, et outras moytas armas et cousas ja moyto apostas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Outrosi Nacor, quando ouvo ydade de [tríjnta] et nove ãnos fezo a Tare, et viueo despois çento et dez et nove ãnos; et fezo fillos et fillas asy cõmo os outros; et forõ todos seus ãnos çento et oyteẽta et oyto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et Agostym et [meestre] Pedro dizẽ que nõ he aqui de catar aordem de cõmo nasçerom, mays osynyficamẽto da dignydade que avia de séér, enque vençeo Abraã ante Deus por seus feytos aseus yrmãos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et [ouve] em esta segũda ydade dez geerações cõmo ouvo ẽna primeyra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Mays queremos que sabades aqui hũa cousa em rrazõ das contas dos ãnos de estas seys ydades do mũdo, quanto he ẽnos poderes de cada hũa das géérações por onde vam os ãnos: que Moysem et os outros quea estoria da Biblia departẽ, et nos outrosi cõ elles, que ao padre da [geeraçõ], quer viuese poucos ãnos, quer moytos, quelle nõ cõtamos deles ẽno tẽpo da ydade do mũdo, nẽ ẽna conta das estorias que por elles van, senõ aqueles que viueo opadre ata que fezo ao fillo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 99 |
Et agora por que disemos os ãnos destas dez géérações desta ydade envoltamẽte cõ outras rrazões por que vynã y algũas duldas que avemos ditas, segũdo oystes, queremos dizer de cabo, sem outras [rrazoes], os ãnos dos padres et da ydade que asio faz Moysem, aquẽ nos seguimos ẽna [estoria] da Biblia. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
Das vidas dos [omes] das géerações da segunda ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
Noe, que foy aprimeyra das geerações desta ydade, vyueo noueçentos et çinquoenta ãnos; et andados destes ãnos ante do deluvio, os primeyros quinẽtos, et fezo aSem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
Poys cõtando os ãnos, quẽ os contar quiser, de estes padres dante que fezessem seus [fillos] cõmo os nos avemos ditos, achara em esta yda de segunda por conta çerta de Noe quinẽtos ãnos, começãdose esta ydade ẽno ãno enque el nasçeo; et de Sem çento et dous; de Arfaxat [triijnta] et çinque; de [Falec] [triijnta]; de Eber [triijnta] et tres; de [Falec] [triijnta]; de Rregau [triijnta] et çinque; de Senyc [triijnta]; de Nacor tríj́nta; de Tare seteẽta. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
Agora diremos daqueles feytos senalados que soubermos desta ydade, que acõtesçerõ por lo mũdo em estes ãnos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 102 |
Noe, [Sem] Arfaxat, Sale, Eber, [Falec] - diremos agora, [outrosy], das cousas que acaesçerõ ẽnos ãnos das outras quatro geerações que ficam desta segũda ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Ca todaslas [cõpañas] de Noe, assy cõmo se espargirõ do cãpo de Senaar cõ nouas lengages, asy tomarõ novos costumes; et forõ logo moy neyçios todos os mays deles, ca asy cõmo oluydarõ oprimeyro lengage que ante aviam todos quantos ẽno mũdo erã, asy oluydarom grande parte dos bõos costumes et das bõas memorias que ante aviam; et espargendose pera buscar lugares de poblas partiam se [hũus] dos outros, et andãdo errados por los mõtes trasseyam de terra em terra et [ficauã] asy cõmo sóós, poucos et poucos; et moytos delles, tã bem das molleres cõmo dos omẽs, ficarõ andando por los mõtes errados et feytos saluages, cõmo as [anymalyas] brauas et mudas que andauã aly; et mãtynãsse das froytas que achauã [porlos] mõtes et das rreyzes das eruas que podiam comer, et segindo mays os costumes de aquelas bestas saluages cõ que viuyam ẽnos mõtes, que os dos omẽs. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 103 |
Et de Noe, et ajnda [desde] Adam ata Abraã, todos los omẽs et molleres forõ [gentijs], segũdo diz mẽestre Godofre ẽna outaua parte do Panteom, cõmo vos lo departiremos et cõtaremos adeante ẽnas rrazões da estoria de Abraã quee ẽna terçeyra ydade, hu dou Abraã odezimo do esbullo que traria ao bispo Melchisedech. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 106 |
Et avia em Syracusa, que era oseu rreyno deste rrey Ytalo, hũa grãde carcaua -et chamalle fossa aquel Libro de Rroma - et ya moy longa et moy grãde cõmo corrente de agoa de [venydas], et era cousa moy nomeada em aquelas terras, et semelauase moyto cõ ocalez ou madre de aquel rrio Albula; et por esta [rrazõ da] semellança daquela carcaua de Saracusa, que avia nome Tybre et se semellaua cõ aquel rrio Albula, el rrey Ytalo et os seus poserõ nome Tibre aaquel rrio; et asylle chamã oje, et este he orrio Tibre de [Rroma], et deste nome vos diremos ajnda outra rrazõ em este capitolo adeante. Ẽno tẽpo deste Seruc hũ fillo de Ercoles -et chamalle aquel Libro das [Marauyllas] de Rroma fillo de Ercoles, et nõ achamos del outro nome - et vẽeo cõ os da çidade de Argos de Greçia ali aaquel rreyno de [Lano], et poblou y sub o Capitolio hũa çidade, et posolle nome Valeria, segũdo que diz Barro, que foy grãde sabeo [de] estorias. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Em este tẽpo deste Tare -asy cõmo em synal das cõtendas et batallas que aviam [a vĩjr] ẽna terçeyra ydade, cõmo quando os omẽs [começã] ẽna sua terçeyra ydade aque dizẽ [adolesçencia], et esto he de [quinze] ãnos adeante, et lles [começa] aferuer osangre et elles som bolyçosos et pelejadores -, et começarõ todos de bolyr et de aluoroçarse mays que em outro tẽpo que fosse ata aly cõ grande codiçia de aver da terra os hũus mays que os outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 111 |
Despoys que rreynou este rrey Nyno sayo sabedor, et moy viuo et moyto bulidor et [mañoso], cõmo aquel que era et [vyña] de rreys viuos, et de grãdes corações et moy [buliçosos] et fazedores; et asy otrage ja et lle vem cõmo de patrimonyo antigóó; et despoys que foy apoderado de todaslas terras do seu rreyno começou de rreuoluer, et cometer as gentes das outras terras, et guerrearlas et cometerlas fortemẽte por las meter su o seu señorio, et rreynar sobre ellas, asy cõmo oystes que quisera guerrear et aseñorarse rrey Nẽprot, de seu avõo, ẽnos mõtes de Armenya et despoys ẽnos cãpos de Senáár, sobre todaslas geerações dos fillos de Noe; onde semella queo tallente do avoo que nõse perdera ajnda ẽno neto nẽ se podia oluydar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 115 |
Et [outrosi], segũdo aqueles Despoemẽtos de Rroma, Baal tanto quer dizer cõmo omẽ ou ydolo, ou varõ, ou velleçe, ou avente, ou dragõ, ou omays de suso, ou çidade, ou vaydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 118 |
Et por que el sospeytou quese perderia oseu rreyno, et temyase delo, queo vya por lo seu saber, doyasse ende moyto por sse perderẽ assy aquelas sçiençias ẽna morte del, ca nõ avya quẽ as asy soubesse cõmo el; et duldando ajnda de fim de agoa, et avendo aprendido que vyrria ado fogo, nõ [o] leyxou por medo de perder orreyno, et temẽdose de todo em todo de hũa destas [fĩjs], por tal quese nõ [per[de]ssem] em pouco tẽpo os saberes que el avia achados com moyto et longo estudio, et cãsado traballando em [elles] grãde tẽpo, et fezo quatorze pilares em seu rreyno, os sete de ladrillos et os sete de cobre, et entallou em elles por leteras et por feguras aquelas sete artes liberaes, todas hũa vez ẽnos sete pilares dos ladrillos, et outra vez ẽnos outros sete de cobre, ẽna maneyra et por la rrazõ que avedes oydo queuos contamos ja ẽnas rrazões da primeyra ydade queo fezera Jubal, fillo de Lamec, ẽnos dous pilares; et fezo Cam saber as partes aos filosofos porla sçiençia das estrelas, asy cõmo conta mééstre Godofre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 121 |
El Rey Eurobs El Rey Teletyno El Rey Apys El Rey Telsyom El Rey Egidro El Rey Turimaco El Rey Leuçipo El Rey Mesapo El Rey Erato El Rey Plemeo El Rey Ortopol El Rey Maratio El Rey Marato El Rey [Çyreo] El Rey Coras El Rey Popeo El Rey Laomedom El Rey [Syçiom] El Rey Polibo El Rey Ymaco El Rey Festo El Rey Adastro El Rey Polifides El Rey Pelasgo El Rey Zeusipo Et acabasse este rreyno em esta terçeyra ydade, ẽno rreynado et ẽno obispado de Hely, saçerdote. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 122 |
Et aquise [acabam] as rrazões da segũda ydade tam bem da estoria da Biblia, cõmo das outras cousas que achamos que pertẽesçem ao tẽpo desta ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 122 |
Et esta foy aydade de Noe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 122 |
Et agora, poys avemos dito das estorias da segũda ydade, et dos feytos que em ella [cõtesçerõ], diremos daqui adeante das rrazões da terçeyra ydade; et contaremos as estorias et as outras cousas que em ella forõ feytas, et as que ende acaesçerõ por los ãnos de Abraã, et despoys por los outros lynages que vierõ despoys del ẽna lyña ẽno lugar que aver podermos os seus ãnos por verdadeyra conta, et onde falesçerẽ estes, contaremos [perlos] da catyuydade enque os [judeus] forõ ẽno Egyto, et em pos esses [perlos] dos juyzes de [Yrrael], ata rrey [Dauyd] vse acabou esta ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 122 |
[AQUISSE] COMEÇA ATERÇEYRA YDADE DO [MŨDO] ET OQUARTO LIBRO DESTA ESTORIA. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Do tẽpo do começo desta terçeyra ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Asy cõmo se acabou a segunda ydade do mũdo em Tare, asy se começou esta terçeyra em Abraam, seu fillo, oãno enque el nasçeo, segundo dizẽ et acordam todaslas estorias; esto foy andados de Tare, seu padre, seteẽta ãnos, et do [departymẽto] das lengas çento et noveẽta et çinque, et do deluvio de Noe duzentos et noveẽta et çinque, et do ãno enque Noe nasçeo oytoçentos et novéénta et çinque, et de Adam dous [mj̃ll] et duzentos et oyteẽta et nove. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Et esta conta dos ãnos destes tẽpos poemoslos nos aqui segundo aquela conta que Moysem faz deles ẽna Biblia, que doutra [guisa] achamos que ouvo ẽna primeyra ydade, segũdo os judios, [mj̃ll] et seys çentos et çinquoéénta et seys ãnos, et segundo os seteẽta traslladadores dous [mj̃ll] et duzẽtos et quareenta et tres; et ẽna segũda ydade, que foy ha de Noe, segũdo os judios [mj̃ll] et duzentos et tríinta et dous, et segũdo os seteẽta traslladadores [mj̃ll] et seteẽta et dous. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Et som estes ãnos de ambas estas ydades, segũdo os judios, dous [mj̃ll] et oytoçentos et oyteẽta et oyto ãnos, et segundo os seteẽta traslladadores tres [mj̃ll] et trezentos et doze. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Et estas duas contas segũdas, ahũa segundo os judios, aoutra segũdo os [traslladadores], achamoslas asy contadas et postas de mẽestre Pedro ẽno Libro das Géérações do Vello Testamẽto; et Metodio outrosi conta as ydades por [mjllares] de ãnos, et da hũa [mjllaria] acada ydade, et se mays ãnos [veẽ] y nõ os conta et se menos nõ os toma nẽ em outra [coñosçida] nõ enade, nem faz al senõ que conta [mj̃ll] ãnos acada ydade, et diz que [mj̃ll] ãnos som hũa ydade do mũdo; mays esta conta nõ semella çerta et esto asyo outorga mééstre Pedro ẽna Estoria; ẽno capitolo que vem primeyro despoys do de Sem, et da sua gééraçõ; et diz outrosy da cõta que Moysem [faz] destes ãnos, por que Moysem delo tẽpo desta estoria des lo começo ata [aqui] nõ curou tanto em dizer çertos os ãnos do tempo, cõmo em aduzer et trager as [geerações] todas dereytas et ajuntadas desde Adam ata Abraã, ẽno qual se começou acreẽça daquel Deus que he hũ et verdadeyro Deus, et fazedor de todaslas coussas, et que Moysem apartou aestoria em poucas rrazões ata este lugar. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 124 |
Et erã outrosi andados ẽno começo desta ydade, ẽno primeyro ãno quaréénta et dous ãnos do rreynado del rrey Nyno em Asia et del rrey Eurobs, ẽno rreynado de Sytionya ou Egialea ou Pelopones, [vijnte] et hũ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 125 |
Et el traballaua ẽnos saberes do [quadrunjo] et sobre todo do saber das estrellas; et esto asy achamos queo fezerõ pero hũus mays et outros menos, porla mayor parte todos los padres [da] lyña, tã bem em esta segunda ydade cõmo ẽna primeyra asy cõmo vos contamos ẽnas rrazões da primeyra ydade, queo cõta delles Josefo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Todos los espoedores, que sobresta rrazõ falam, acordam cõ Moysem ẽno ordenamẽto ẽnos nomẽs destes tres yrmãos, que poem aAbraã primeyro, et aNacor em medio, et aAram em cabo, cõmo se el nasçesse despoys; mays pero todos acordam em esto: que Aram foy oprimeyro yrmão, et Nacor ossegundo, et Abraã opostromeyro de todos tres; mays poem no aqui primeyro, assy cõmo diz mééstre Pedro ẽno capytolo das géérações de Sem, et outorgã cõ el todos los outros espoedores, por que dizẽ que ficou en el alyña ontre seus yrmãos et os outros parentes; et outrosi adinydade da gééraçõ [de] seu padre et das outras géérações et dos seus santos Padres. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 127 |
Mays estas rrazões et departymẽtos, de cõmo ho elles rrazoam et departem et acabam, leyxamos lo nos agora aqui [perao] dizer et departyr adeante ẽno lugar onde nosso [señor] Deus mãdou aAbraã sayr da terra, por que ho ãno do seu [nasçemento] prouasse, segundo Agustim et os outros, porlo ãno do mãdado de Deus; et de aquela seyda et aquel ãno da seyda, por lo [do] seu [nasçemẽto]; et he pera aly esta rrazõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 128 |
Poys conta Abul Ybeyt Abda Alam, fillo de Abda Alfadiz Albacruem, ẽno capitolo viçessimo [primo] do seu Libro sobrelo nasçemẽto de Abraã, nomeando primeyramẽte todas las géérações da lyña desta ydade cõmo nos et diz desta [guisa]: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 130 |
Et despoys que foy Abraã moço grandezillo, el rrey tyrou odecreto que avia posto et dado da morte dos nenos; et asegurousse Tare, et esto foy quando o sol foy posto, et tyrou sua moller et seu fillo da coua; et quando [forom] fora da coua, catou Tare ao çeo et vio aestrella de Jupiter estar sobrela cabeça de Abraã; et foy Deus fazendo bem aafazenda de Abraã, et começou logo aléér et aaprender osaber das estrellas, et sayo em suas palauras et em seus feytos moyto amygo de Deus et seu seruo; et começou logo adizer que nõ erã nada os ydolos senõ loucura et vaydade; et predicaua que hũ era oDeus que criara [todaslas] cousas do mũdo, et as fezera, et as mãtyna, et as [tyña] todas em poder, et que nõ [erã] moytos deus cõmo as gentes loucas diziã et os faziam, et os adorauã; et predicaua avnydade de Deus, et desdezia os ydolos, et viltauaos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 132 |
Conta Josefo ẽno outavo capitolo do primeyro libro da Estoria da Antiguydade dos judios palauras ja quanto escuras desta rrazõ de Abraã, et pero moy bõas et som estas enque diz asy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 134 |
De cõmo prouou Abraã aseu padre Tare acréénça de nosso señor Deus [uerdadeyro perla] vaydade dos ydolos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Em este lugar fala obispo dom Lucas ẽno quinto capitolo da segũda ydade, ẽna rrazõ da ymage que fezo el rrey Nyno aBelo seu padre, et diz que despoys que as gentes começarõ dea adorar et tẽer por seu deus, por que erã aly defendidas et amparadas, et que por aquelas torpedades et pecado que aly faziam os omẽs em leyxar aDeus et adorar ao ydolo, que vynam os espiritos máos et faziam açerca da ymage hũas semellanças de escarnos aos omẽs, et elles tynãlo por vertude et maravillauãse delo, mays nõ diz Lucas que ẽna ymage [entrasem] aqueles espiritos máos, mays diz que arredor della ofaziam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 141 |
"Quẽ esta ymage tover em sua casa creçerlleam as rriquezas, et oque [touer] esta outra nõ myngoara do que ouver mentre [quea] touer"; et outrosi asi diserõ das outras ymages ẽnas outras cousas et passarõ os omẽs estas loucuras aas pedras aque dizem preçiosas, et creçiam toda via as gentes [en] estas loucuras dos ydolos et oluydauã aDeus; et estas cousas tu as deuyas saber todas mellor que eu et ensynarlas anos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Do feyto de Aram cõ el rrey Nẽprot et de como lle com el acontesçeo Abraã, despoys que quebrantou as ymages de seu padre, começouse adescobrir de todo dizendo que hũ era oDeus verdadeyro et nõ mays, et todo oal que erã ydolos et vaydade et descreẽça. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et Josefo, em rrazõ de provas desto que diso Abraã, diz ẽno septimo capitolo do primeyro lybro da Antiguydade dos Judios, et trage por testigos os caldeos que falarõ da sabedoria de Abraã; et foy Beroso hũ [del[e]s], et nõ nomeou a Abraã [per] seu nome, mays diso del asi: despoys do deluvio, ẽna deçima generaçom, foy ontre os caldeos em Caldea hũ varõ justo et grande et moy prouado ẽnas cousas çelestiaes et ẽnos feytos grandes delas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 145 |
Et Abraã começoullo a dizer moy atrebudamẽte, empero temperamẽte cõmo ante rrey, et contou lle todaslas rrazões dos ydolos et da loucura et vaydade deles, cõmo oystes queo avemos contado aqui et moyto mays; et disolle todoslos deuedos que noso señor Deus ha cõ as criaturas et opoder quea sobrelas; et fezo desto moy grande sermõ ael rrey et aseus rricos omẽs et atoda sua corte. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 147 |
Et andou Abraam daly adeante seguro por la çidade et por la terra et predicaua toda via Abraã ofeyto da [vnydade] de noso señor Deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 152 |
Mays dos nomẽs dos rreys deste rreynado [do] Egyto nõ achamos ẽnos primeyros çento et nove ãnos outros nomẽs de rreys senõ que rreynou olynage dos tebeos; pero nomea Lucas ẽno quarto capitolo da segunda ydade, et outros que acordam cõ el, oprimeyro rrey que y rreynou, et dizẽ que ouvo estes dous nomẽs: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 152 |
Dos diapolitas rreys do Egypto El [rrey] Amosis El [rrey] [Çebrom] El [rrey] [Amonofes] El [rrey] Mesrres El [rrey] Mysfarmotosis El [rrey] [Tamosis] El [rrey] [Amonofes] El [rrey] Boro El [rrey] Açeneris El [rrey] Acoris El [rrey] Çencres El [rrey] Achetres El [rrey] Acherres El [rrey] Armagis El [rrey] Rremeses El [rrey] Menofes El [rrey] Setho El [rrey] [Rramyses] El [rrey] Menofes El [rrey] Agamenemes El [rrey] Tetores El [rrey] Sarnẽdo El [rrey] Seusenẽs El [rrey] Nefereheris El [rrey] Amenofis El [rrey] Osacor El [rrey] Espynaçeo El [rrey] Espusenẽs El [rrey] [sysenaco] El [rrey] Orsotom El [rrey] Samyno El [rrey] Bocoris El [rrey] Sabachom El [rrey] Çebyco El [rrey] Taraco El [rrey] Merres Etiopiano El [rrey] Estipanatos El [rrey] Nepteses El [rrey] Netao El [rrey] Samuentyco El [rrey] Nataoelyo El [rrey] [Sannetes] El [rrey] Vaffre El [rrey] Amasis Et das estorias destes rreys diremos em seus lugares; et acabasse este rreyno do Egyto desta vez, andandados seseenta et seys ãnos da catyuydade dos judios, que jaziam ala estonçes, catyuados, et seys ãnos de Cambises rrey de [Perssya]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 155 |
Trebeter vyo arreyna poderosa et apoderada do rreyno de seu marido, et forte moller et que yria [perlo] que começara et coydando que seu yrmão nõ averia mellor syso, et que faria sua madre ẽno rreyno oque quisesse partyose de nõ fazer outra cõtenda cõtra arreyna; et despoys que vyo quese avia apartyr do rreyno de seu padre, alongouse moyto daly, et sayosse de Asia, et passou toda Europa, et vẽeo a Alamanya, et chegou aterra de Germanya, et as gentes rreçebiamsse ajnda ẽnas terras hũus aos outros quando acontesçia de vĩjrem, por que aterra nõ era ajnda tanto poblada, et ficauã os termynos ermos moyto grandes, et rreçeberõ aly aTreuer os [germanos]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 156 |
Et doulle dos seus privados os que ella avia de mellor poridade et de mellor siso et de que ella mays fiaua em todos seus rreynos que viessem cada dia aaqueles pááços et [seuessem] ẽnos portaes aoyr os pleytos dos rreynos, et que elles mãdassem ao pobõo cõmo [fezesen] et viuessem et librassem os pleytos, cõmo se mãtevessem em justiçia et em paz todos los rreynos do seu señorio, et mandoulles em sua puridade que disessem que por mãdado del rrey seu fillo ofaziam por que encobrindóó desta guysa coydasem as gentes do rreyno que aly viessem que todo quanto eles librauã et mãdauã que por siso del rrey era, et por esta rrazõ todo opobõo queo [tovese] por sabio. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 158 |
Et [hũus] rreynos pequenos et terras que [ficauam] ael rrey Nyno de [conquirir] ẽna partyda de Asia andou ho ella todo et conquerio et posóó su o seu señorio et do emperio et a seu mandado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 158 |
Et em cabo das cõquistas todas, segundo diz Paulo Orosio ẽno quarto capytolo do primeyro libro, chegou [arreyña] Semyrramis cõ todo seu poderio aterra de [Jndia], pera dar batalla aos [jndios] ou que se dessem por seus et lle obedisçesem; et conta Orosio que nũca entrou [outro(u)] lydador nẽ guerreador [en] terra de Yndia saluo ende esta rreyna Semyrramis et ogrande Aleyxandre, mays diz que tã asperas, et sem sabores, et tã máás eram as entradas dos portos, et ajnda aterra de dentro, queo nõ poderõ soffrer as [cõpañas] et quese tornou daly estõçes [arreyna] et nõ fezo y mays. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 162 |
(Os omẽs quando estam em vagar et doutros traballos nẽ feytos grãdes nõ curã nẽ ham outro coydado, conven quese am moytas vezes tornar apensar em moytos pecados, et ẽnos viços et deleytos do mũdo, et em outras loucuras et maldades; ) et arreyna Semyrramis despoys que sayo das armas et se partyo de guerrear et morou em sua casa, et começou de andar em paz por seus rreynos por donde queria, parou mentes (ẽnos viços da carne, em vestyr sse bem et comer de quantas maneyras de [ma[n]jares] lle sabiã adubar, et sobre todo contẽder em aquel viço que anda ontrelos amores dos omẽs et das molleres; et tam grande sabor avia ella de omẽ que quando aquel feyto queria que mãdaua chamar aqueles omẽs de quese mays pagaua, et fazia cõ elles em poridade seu talente daquelo que querya, et cõ todo esto encobriasse ella quanto mays podia, et por encobrirlo ajnda mays, que nõ sonasse nẽ osoubessem os omẽs, mãdaua os tomar daly aqueles com queo fazia et leuarlos em poridade et matarlos em ascondido; et ajnda, se sonaua de cõmo aqueles nõ paresçiam, diziam queos matara arreyna por outras maldades et por justiçia, cõmo era braua et forte. ) |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 165 |
"Por nos agora fazer por pouco tẽpo que esto pode durar, quanto nos podermos por el seera nossa onrra, que fillo de nosso señor natural he, et outrosy podemos aver del fillo erdeyro que el avera et que seera nosso señor natural, et seo nõ sofremos et ho nõ [asperarmos], et ajnda ajudarlo pera ello esto sééria grãde maldade nosa, et grande [mj̃goa]; et vasalos mesurados et leaes bem deuem sofrer aseu rrey et aseu señor natural vida de hũ omẽ ajnda que máo fosse et que viuesse mays queos que agora aqui estamos; et avyda [do] omẽ pouca he et pouco dura et abõa obra et bõa estança moyto, et nẽbra et fica ẽnos que veem despoys; et mays lygeyra cousa he pera nos et mellor et mays onrra de estar et asperar, asy cõmo sem señor vida de hũ rrey que nõ desfazer nosso señorio natural. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
"Agora diremos da sayda que sayo Abraã de sua terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Andados do rreynado de Assyria çento et dez et sete ãnos et de Sytionja noveẽta et sete ãnos, et dos tebeos do Egyto seteẽta et çinque, [rreynãdo] em Assyria el Rrey Zameys, et em Sytionya el rrey Telsyom, et os tebeos ẽno Egyto, Abraã sééndo de seteẽta et çinque ãnos de quando nasçera, segũdo diz Eusebio ẽno grego et Jeronymo em latim, ẽno traslado que fezo daquela rrazõ de Eusebio, foy [Abraã] em esta ydade dereyteyro et meresçedor delle falar nosso señor Deus, et faloulle et fezolle sua promesa cõmo oystes; |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 170 |
Et tomou sua moller Sarra et aquel seu sobriño Loth, et os outros nõ oquiserõ créér pera se cõ el vijnrem daquela terra cõmo se el saya et [vjña] por mãdado de Deus, et leyxou os, et tomou el estes queo creerõ et todo quanto aviam el et elles; et sayrom de Aram et forõse pera terra de Canaã; et quando chegarõ aaquela terra nõ morarom logo ẽna entrada dela, segũdo diz Moysem, cõmo fezerõ em Messopotamya quando vierom de Caldea, que logo esteuerõ et morarõ em Aram, mays Abraã asy cõmo [vyña] passou toda aterra ata aoutra parte dizendo sempre et predicando avnydade de Deus, et cõmo El sóó era criador de todaslas cousas et poderoso delas, et el hũ soó Deus et nõ outro senõ El. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 173 |
De cõmo fezo Faraom com Sarra Estonçes el rrey Faraom, despoys [que] vio que tam fermosa era, Sarra, enviou por ella et por Abraã et leuarõlos aseu pááço, et mãdou estonçes el rrey adubar moytos mãjares, et fazer moytas alegrias com elles, segũdo diz mẽestre Godofre et outros cõ el; onrraua el rrey moyto aAbraã por amor de Sarra, coydando que era sua yrmãa cõmo el dizia; et ajnda por lle fazer mays [grãde] onrra mãdou que em toda sua terra queo onrrassem et otevessem por hũ dos mays sabios de toda aterra do Egypto, et daualle aonrra et olóór delo, et alauauao moyto, et todos los priuados de sua casa et os outros do rreyno onrrauã no moyto, por que viam queo el rrey tanto onrraua; et por esto diserõ verdade os sabedores, que aquel que el rrey onrra que esse he onrrado, ca todos onrrã ao que ael rrey veẽ onrrar; et pero queo elles faziam, mãdóó el rrey fazer aos de sua casa et do seu rreyno et diso queo onrrassem todos moyto et lle fezesem todos moyto algo et bem; et todos lle derõ dões: seruos et seruas et bestas et gáándos de todaslas maneyras, asy cõmo camelos, egoas, asnos, boys, vacas, ouellas, et cabras, et ouro, et plata moyto, et panos de seda, et outras dõas de moytas maneyras; et todo esto faziam aAbraã por que viam que plazia ael rrey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 173 |
Et mentre que aquelas molleres esto faziã aSarra Deus noso señor [enbargou] aFaraõ cõ moytos pleitos de seu pouóó quelle acontesçerom em aquela sazõ, segũdo diz Josefo; et desque passarõ os pleytos estoruóó cõ grãdes enfirmydades que dou ael et aos de sua [[casa]], segundo conta Moysem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 175 |
Oytéénta ãnos avia Abraã quando entrou ẽno Egyto et morou y çinque ãnos, et aaseyda dende desta guysa cõplio oyteẽta et çinque ãnos de quando nasçera; et foy ese odezeno ãno de quando noso señor Deus lle mãdou sayr de sua terra et lle fezo oprometemẽto que avemos dito. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 178 |
Conta Lucano, ẽno dozeno lybro das batallas dos çidadãos de Rroma, que despoys que Põpeyo ogrande et Julio [Casar], que forom os mays grandes et moy nobles de todos los rromãos, et lydarõ et foy vençido [Ponpeyo], et sayndo da batalla [que sse] foy logo [Ponperio] ogrande pera [o] Egyto aTolomeo Filopater, seu criado, que andaua y estonçes, pera lle pedir ajuda por cobrar et lydar de cabo cõ Julio Çesar; et Tolomeo, temendo sse del, matóó agrãde trayçom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 178 |
Et [Jullio] Çesar ya em pos el, cõmo ocontaremos todo adeante ẽna sua estoria et ẽno seu tempo que foy ẽno cabo da quinta ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
"[oobyspo] Acoreo, tu eras moy nobre varõ auçião et dado asantydades et mostras et provao atua ydade et moy bem entendo quete amã os deus, [rrogote] eu et pydote que tu quenos digas et nos departas os começos da gente do Egyto, et os ensynamẽtos das poblas daqui; et outrosi os costumes das vosas orações et as feyturas et as maneyras dos vosos deus, et todo aquelo que esta estoriado por seus entallamẽtos ẽnas entradas dos vosos tẽplos vellos, et dynos esto et demostra nos todo oque he et os deus que [mays] querem seer conosçidos dos omẽs et onrrados deles. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 180 |
Et Julio Çesar fezo sua conta empos esto, et achou, por dereyto da arte que acabo de çinque ãnos contesçia aquelo; et acharom os outros sabios que mellor contara Julio Çesar que nõ Endoxo: et [estes] çinque ãnos som otẽpo aque em Rroma despoys diserom lustro, quando leuauã os averes de todaslas terras do mundo aRroma acabo dos çinque ãnos; et destes aueres nasçeo oconto da era, cõmo contaremos em seu lugar ẽna seysta ydade; et agora tornaremos aarrazõ da nosa estoria. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 183 |
"O sol parte os tẽpos do ãno [per] onde se departem as ydades das cousas et muda odia em noyte et anoyte em dia, ca [per] onde el vay sempre he dia, et donde sse el vay sempre he noyte, et anoyte sempre vay tras el et sempre foge dantel; et tanto he oseu lume et tam grande opoder [do] seus rrayos que por donde el vay tolle áás outras planetas o andar et tardam lles seus cosos, et fazlle los vagarosos aly hu el faz sua estadas: ahũa ẽno Capricornjo ẽno mes de Dezẽbre, aoutra ẽno carneyro ẽno mes de Juyo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 185 |
"Outrosi avaydade de [algũus] dos auçiaos diserom queos ventos çerços faziã esto et que elles eram rrazõ por que as agoas do Nylo cresçem daquela [guisa] por lo ventear deles, queatempos estabelesçidos enque nõ andam, et vem ẽno ayre opoder de sayr et ventear alongo tempo, ou porque deytam et seguẽ os nublos et as nuves do çeo da parte de ouçidente, cõmo cae da parte de ouçidente tras lo vendaual, et fazẽ cõmo por força aas chuveas quese acollam aeste rrio; ou por que os poderes destes ventos ferẽ moytas vezes aas outras agõas, et esto fazem elles estonçes tam fortemente queas fazem por força ficar ẽna terra, et ellas am cõ sua multidue arromper as rribeyras do Njlo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 185 |
Outros ha y que coydam quea terra rrespira et ha ontresi hũas aberturas grandes feytas cõmo arcos, et som estas cõmo hũas couas que vã longas das hũas partes da terra aas outras, -et dizenlles ẽno noso latim cauernas, et tanto quer dizer cõmo cauas ou couas que som feytas por natura ẽnas entradas da terra -et que por aqui envia a terra seus [rrespiramẽtos] et por aly andam as agoas, et daqui andam os ventos que correm afaçe da terra et o ayre, et as agoas daly saym et alyse acollem et dende se leuãta amyngoãte et acresçente do mar; et que por [hũus] lugares de aquestes taes destas couas que som dentro ẽno corpo da terra, contam os que esto dizem que vay por aly agoa cõ hũ correr que leua calado et mãso et tornase do frio de septentriom et víj́ndo por medio d a terra que sal ao eyxe de medio dia quando o sol passa mays apoderado por la çidade de Merçe, et a terra esta toda queymada do feruor da sua grande caentura, et estonçes o Nylo da aly as suas agoas et as mana sobrela terra, et vay tã grande por atemperar aqueles ardores quese nõ ençẽda a terra, ca ençenderse ya se por esto nõ fosse; et estonçes myngoã orrio Ganges et orrio Pado et se acollem calando, esto he sem todo rroydo, aaquelas couas da poridade do mũdo; et estonçes rreçebe ensy o Nylo em aquelas couas da terra, agoas de todoslos rrios que ẽno [mundo] som, et trageas consigo, et deyta as por hũa fonte, cõmo [quer que] sejam moytos os manadeyros dela. " "Mays despoys nõ as leua por hũ calez, que sete som os lugares por onde corre alongados os huũs dos outros et moy grandes, pero os tres deles mays [son] grandes de moyto queos outros, segundo que conta [Plimo]; et diz que am estes nomẽs seguẽtes: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 186 |
"Aynda pensarõ et coydarõ outros ẽno cresçer do Nylo et dizẽ asy: ẽna sazõ queo mar ouçião tem todas las terras çercadas, [estonçe] cresçe mays que ẽnos outros tempos do ãno, que estonçes toma o Nylo grande poder de agoas do mar, et sal moy brauo et yrado, et andando por longo espaço por las couas da terra, alympa do salgado aquelas agoas que tomou et manáás despoys [sobrela] terra dulçes et bõas pera beber et pera criar as cousas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 186 |
Et digote Çesar que moytos coydarõ da fonte do Nylo et do seu nasçer, mays se eu tamano poder ey de partyr tam grande contẽda cõmo he esta do nasçemẽto do Nylo, segundo penso, despoys do deluvio mouerõse as venas da terra, et ferirõse em hũ, et nasçeron ende hũas agoas que nõ forã ante do deluvio et estas nõ as fazendo Deus mays criandose ellas por avíj́mẽto, ou por natura. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 186 |
Et, tu rromano, esta [codjça] queas de querer saber ofeyto do Nylo, essa méésma ouverõ os rreys do Egyto, cuja terra este rrio anda, et os de [Perssia], et os de Maçedonya de Greçia, et de todoslos das ydades que forõ ante de nos quiseram leyxar osaber de este feyto aos que aviamos avíj́nr [despois], mays vençe ajnda anatura dese este saber asconder. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
¿Qué coydaria ou poderia créér que tam manso yria? |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 187 |
Daly adeante vayse aaysla de Abarom, aaque anossa antyguydade chamou onrrada, terra poderosa et que oye et sofre os primeyros rroydos do Njlo, cõmo olugar queos ha et os oye primeyro que outro lugar, et sentenos os penedos que estã primeyros; et plougo aos sabedores da natura desta [rrazõ], de dizer aestes penedos venas do rrio Nylo, por que elles som os primeyros que descobrẽ et dam çertos ssynaes do primeyro medo daqueles rroydos do Nylo, que vem nouo cõ oprimeyro começo da vijnda deles; que dito oavemos ja que ata duas ou tres legóas do Nylo em esta sazom nẽgũa moller prene nõ ousa y morar, por lo espanto et medo que tomã de aquel rroydo et vozes que da et sona anse amouer et perdem suas creaturas. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 189 |
Abraã, despoys quese espedio de Faraõ et se partio del, de yda aasayda do Egyto, passou hũ daqueles tres rrios do Nylo -oque disemos que avia nome Astapo -, et por aly entrou aCananea, por aquela carreyra meesma que viera de parte de medio dia aBetel, segundo conta Moysem, ẽno trezeno capitolo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 191 |
Et diz mẽestre Pedro ẽno capitolo da yda et da [vijnda] et da tornada de Abraã do Egito que todo aquel [que del] trage queselle nõ agoa abesta. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 192 |
Et doze ãnos ante da sayda de Abraã que sayo do Egito aquel Cadaloamor, rrey dos elamytas, tomou estes rreys que disemos de Assiria com suas hostes moy fortes et moy grandes et, segundo diz Josefo ẽno dozeno capitolo do primeyro libro, astragarõ toda Asia, et leuarõ rroubado quanto quiserom, et destroyrõ olynage dos gigãtes, et vierom sobre aqueles çinque rreys de Sodoma et dessas outras çidades, et [cõquirirõos] et tornarõnos peyteyros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 193 |
Et pararõ aly todos suas azes, os [hũus] contra os outros, et lydarõ aqueles quatro rreys cõ estes çinque, et forõ vençidos os çinque, et morrerom aly moytas [conpañas]; et os que nõ forõ mortos ou presos fugirõ aos montes. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 194 |
Et Abraã quando foy açerca da hoste partio sua [compaña] em tres partes por que coydassem os outros, quando os vissem que eram moytos et os temessem moyto et os duldassem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
"Et quando esto oyo Sarra começou de rrijr hu estaua tras aporta da tenda, por que coydaua que era cousa desaguysada, ca ella et seu marido erã vellos et saydos de tẽpo de auer fillos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 204 |
"Et Sarra quando esto oyo, cõ medo que ouvo negou que nõ rriyra, et disolle noso señor Deus que falaua cõ Abraã pero que Abraã nõ coydaua que noso [senor] era: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"Em esto tomarõ Loth moy fortemente, et começarõ de ferirlo, et yam por lle quebrãtar aporta por força, et entrar aacasa, et os angeos que estauã açerca da porta sayrom et tomarõ aLoth, et meterono ẽna casa cõsigo, et çarrarõ bem aporta; et todos los da villa ficarõ fora, et nõ entrarõ aos angeos, ca forõ feridos de çeguydade des lo mayor ata omenor, em tal maneyra que nõ podiam achar aporta da casa de Loth [per] que entrasem. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 206 |
"Señores, poys queme fazedes tanto bem queme guareçedes [de] morte, rrogo vos et pido vos por merçede que hũa çidade pequena quee açerqua daqui que fique por lo meu amor, et nõ seja destroyda, et pero quee pequena viuerey eu em ella. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 208 |
Ca os omẽs daly, segundo conta Orosio, tam maos erã, et tam mal feytores em aquel feyto de seus corpos, que nõ gardauã os santuarios nẽ os lugares onrrados, nẽ catauã as festas, nẽ as suas ydades enque erã cada [hũus] deles pera fazer aquela maldade et pecado, nem faziam departimẽto ontresi de nõ pecar: qual quer omẽ cõ qual quer outro, ovello cõ omoço, omãçebo cõ ovello, et todos [hũus] cõ outros; et que por este pecado tam grande et tam máo enque todos vsauam, queos [m[a]tou] Deus atodos em tal maneyra, que nõ quedou delles semẽte, nẽ quiso que ficase delles, nẽ de sua gééraçõ. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 208 |
Et diz mééstre Pedro que este lago parte aArabia et aJudea que avia antes nome Palestina, açerca da qual foy em outro tempo aquel grande deserto moy forte et moy aspero, sem carreyra et sem agoa, enque os fillos de Ysrrael andarõ quareenta ãnos despoys da sayda do Egyto de que falaremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Et por afirmar esto et atestemoyarlo conta sobre ello Cornelio Taçito que nõ moy longe de Arabia os cãpos que y avia moy plantados et poblados de grandes poderes de omẽs, arderõ arrayos que caerõ do çeo, et ençenderõ toda a terra; et diz aly mays Cornel que ficou a terra em sua semellãça de dura et forte cõmo antes era, mays que perdeo avertude et aforça de leuar froyto, et diz adeante que foy o do çeo aquel que queymou aquelas çidades, et que coyda que o bafo et fume daquel fogo que ensuzou et [empoçoou] as agoas et aterra daly, em tal maneyra que lles tolleo aforça que nõ criã nẽgũa cousa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 209 |
Nouéénta et nove ãnos avia Abraã quando estas çidades forõ destroydas, [assy] cõmo diz Eusebio, et rreynauã estonçes [Zameys] em [Assiria], et Telsiom em Sytionya, et os tebeos ẽno Egyto, et [Abymalec] em Gerara, quee terra de Palestina. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Quando se ya de Sodoma [Lot] cõ sua [conpaña], castigaua oangeo por mandado de Deus atodos, que nẽgũ por rroydo que oyse nem por maravillas que visse que nõ tornasse acabeça atras, et amoller de Loth [tornaua] catar atras moytas vezes, et cataua aquela çidade de Sodoma cõ grande pesar, et coydado et dolor que avya della, por seus amygos que morauã y por que asy peresçiam; et por aquelo quelle Deus avia defendido que nõ catasse atras, et ella passou oseu mãdado et quebrãtoo, et logo foy feyta hũa ymage de pedra sal, tam grande cõmo ella era, et aly se quedou en esse lugar méésmo hu foy tornada, cõmo se fosse outra pedra que nasçesse aly da terra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Et ellas aviã aprendido queo mũ [do] se [avia] acabar por fim de fogo, et pensarom que por ventura aquel fogo que destroyra aquelas çidades fora aquela fim; et que asi cõmo ẽno tẽpo de Noe, Deus, por los pecados dos omẽs, matara todas las cousas viuas cõ odeluvio, senõ aNoe et aquelas outras cousas que forõ ẽna arca cõ el por mãdado de Deus, que por estas se cobrase [despois] olinage dos omẽs, et ellas coydarõ que outrosi por esta fim do fogo queymara Deus todos los outros omẽs do mũdo, et que leyxara aellas et aseu padre cõmo aNoe et asua [cõpaña] por rrecobrar por ellas ho humanal lynage. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 212 |
Em este lugar fala Jeronjmo se ouvo pecado [en] este feyto ou nõ; et diz que bem podem seer escusadas cõ rrazõ as fillas de Loth do que pecarõ cõ seu padre por que o fezerõ abõa [entençom] por rrecobrar olynage dos omẽs, que coydauã que era perdido se ellas esto nõ fezesem, cõmo ofora ẽno deluvio senõ por los da arca. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Mays dou estonçes noso Señor Deus hũa grande enfirmydade a [Abymelec] por que nõ acabase opecado que queria fazer contra Sarra et cõtra Abraã, et despoys veẽo nosso Señor ael em soños et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Et rrespondeo Abraã et diso ael rrey que coydara em seu coraçõ quando aly viera que os omẽs desa terra que nõ temyam aDeus, et queo matariã por sua moller por que paresçia ajnda bem; et diz sobre esta rrazõ meestre Godofre que amoller fermosa peligro he de seu marido et que por esso diso Abraã que era Sarra sua yrmãa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Aessa ora nosso señor Deus por lo rrogo de Abraã dou soude ael rrey et asua compaña; et parirõ as mãçebas del rrey, segundo conta mẽestre Pedro en ocapitolo da yda de Abraã aGerara, et mẽtre que el rrey tovo em poder aSarra, moller de Abraã, nẽgũa cousa nõ se emprenou que femea fose em toda acasa deste Abymalec rrey. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 215 |
Et fazemos aqui hũ ontrevalo ẽnas rrazões desta terçeyra [ydade], et chamamos lle libro. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 220 |
Sobre esto diz mééstre Pedro ẽno capitolo desta sayda de Agar que onome do omẽ de quese lee que primeyramẽte foy demostrado de noso Señor Deus que este nome Ysmael foy, et de mays todo aquelo que diz Moysem queas mãos ou poder deste moço seria contra todos et as mãos de todos ou os poderes, contra el, departe mẽestre Pedro em esse capitolo que se entende de Ysmael aquesto desta guysa, quee dito por seus fillos [Codar] et os outros que diremos adeante que forom fortes omẽs, et de [que] sayrõ fortes [cõpañas] de gentes, et conquistarõ atodos seus viziños, et deronlles sempre moyta maa folga et contẽda, et elles aelles, et ouverõ nome primeyramẽte de Agar os agarenos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 222 |
Et Abraã vééndo que plazia aDeus cõ as rrazões de Sarra, desfezo ocasamẽto et enviou daly ofillo, et forõse daly aquela ora el et Agar, et foyse Agar cõ el chegando ao Egyto et doulle moller da terra donde era natural, et casoo y; et segundo diz Abul Ybeyt ouvo ella nome Zayda, filla de Maçac, fillo de Omar Agarfamy, [omẽs bõos] ẽno Egyto, et foy hũa grande parte deste casamẽto por lo que sabyam de seu padre Abraã, et que oyam dizer del, et conosçiam outrosi asua madre Agar que fora mãçeba de Faraõ et era sua natural; et ajnda dizem [algũus] que esse Faraõ Çadufe ocasou por amor de Abraã et de Agar sua madre. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 225 |
Et poys que nasçiste, morreras et sayras desta vida, nõ cõmo os omẽs, et eu que [sõo] teu padre carnal oferezco te aDeus, padre de todos quee espyritual, et cõmo te nos El dou de víj́nres tu aeste mũdo por maravilla, asy quer que sayas ende, nõ cõmo os omẽs, mays outrosy por maravilla; et eu penso que El te julgou por dereyto pera nõ morrer de enfermydade nẽ em batalla, nẽ por outra ocasiom nẽgũa daquelas por que morrẽ moytos dos outros omẽs, et de mays quer rreçeber atua alma cõ orações et com sacrifiçios et averla pera sy consygo; et por que te eu castiguey bem et te ensyney os costumes et as cousas que soybe que [plaziã] a Deus, El me dara [galardom] et avera coydado [demj̃] et mãteer mea em myña velleçe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
Et Ysáác [seera] de longa vida et sempre Eu averey coydado de ty et del et [do voso] lynage, et nũca em mj́ sééredes enganados, et todaslas gentes da terra serã benditas por lo teu [lyñage], por que obedisçiste áámyna palaura et compliste omeu mãdado. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 227 |
"Aquela ora Abraã et seu fillo Ysaac, despoys que virõ tanto bem quanto nũca coydarã de tã grãde merçede quelles Deus fazia, et oyrõ tantos et tã bõos prometemẽtos começarõ se de abraçar et beyjar opadre et ofillo cõ grãde alegria. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 233 |
Abraã era omẽ de grande ydade et sempre fora Deus cõ el em todos seus feytos, et avia grande sabor de casar aYsáác, seu fillo, ante que el morresse. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 234 |
"Eliezer nõ avia ajnda acabada esta [oraçõ] quando Rrebeca, filla de Batuel, foy sayda da çidade cõ outra cõpaña de mãçebas, et era ella moça moyto aposta [et moy fermosa] et era virgẽ, et tragia hũ cantaro ẽno onbro, et desçendeo aaquel poço et encheo de agoa pera tornarse cõ ella pera sua casa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 237 |
Et plouvo moyto cõ ella a Abraã et rreçebeoa moy bem, et fezolles suas bodas moy grandes et moy bõas, et moy cõplidas de todas las cousas que fezerõ ende mester; et todas las cousas forõ feytas aly com Deus, et cõ moytos auçiaos, et cõ moyta santydade; et em esta maneyra ficarõ Ysaac et Rrebeca casados por marido et moller, [per] mão de seu padre, opatriarca Abraã. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
[despois], por que plougo aDeus, fezo em sua moller Sarra aYsáác, seu fillo lyndo; et desy, morta Sarra, casou cõ Çetura; et coydam [algũus] que aquela Çetura que foy Agar, et dizemos que pode séér, et de aquestas tres molleres Sarra, Agar et Çetura, et de suas generações verdadeyra he aestoria, comoa escriuyrõ os santos Padres et os outros omẽs bõos et sabios, et nos cõtamosla asi. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 238 |
Mays pero diz Jeronymo em este lugar sobreste viçessimo quinto capitolo do Genesis que asy cõmo Agar et Ysmael seu fillo significarom os carnaes omẽs do Vello Testamento que se coydam chegar ael et entenderlo mellor queo entenderom os santos Padres, et averlo et teenrlo et nõ téém nada, por queo entendem aavesas et andam partidos del, et por ende am nome ereges que tanto quer dizer cõmo partidos da fe. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 243 |
Et segundo que esto fazia Nẽprot semella que quisera porla torre de Babilonja sobir ao çeo, tã alta acoydara afazer, et despoys queselle nõ guysou de atorre acabar, pensou de ala sobir por esta arte da arca et das boyteres; et quando foy em aquel lugar tã alto nõ podia ja sofrer oayre que era moy puro, et [viose] em coyta grande, et ouvo medo que se mays arriba fose que morreria, et ouvose apartir daquela loucura que coydaua sobir ao çeo, et catou estonçes ajuso ao mũdo et vio toda aterra et paresçeo lle pequena. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et diz ally mẽestre Godofre, que se verdade quisermos dizer em esta rrazõ, este Jano de hũa ydade foy cõ Ysáác, et rreynaua outrosi estonçes ẽna ysla de Creta el rrey Çelio, et Çelio foy padre del rrey Saturno, que rreynou y despois, et era tam bõo este rrey Saturno queo chamauã seu gentíj́s deus da terra -cõmo adeus de todo, deus do çeo -; et este Saturno que rreynaua em Creta, avia hũ fillo aque chamauã Jupiter; et ageneraçõ del rrey Jupiter [descende] desta guysa daquel aque os gentijs chamauã que era oprimeyro omẽ do mũdo, ao que nos chamamos Adam. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 247 |
Et dizem os espoedores, que espõem os nomẽs dos gentíj́s, que este nome Saturno tanto quer dizer cõmo farto ãno, de satur que dizem em latim por farto et ãnus por ãno, et quer dizer tanto cõmo Santa Treydade, segundo a glosa do greçismo. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Desta dona se [emnamorarã] moytas vezes os deus satyros, et todoslos outros deus daquelas [montañas] et siluas, et ella atodos los despreçaua, et nõ daua por elles nada; et onrraua por señora et sua [deessa] aDiana, queos gentíj́s aviã por sua [deessa] de castidade et de caça, et asy andaua esta vestida et apostada cõmo ella; et moytos quandoa viã coydauã que ella era Diana, senõ por queas departyam as armas, que tragia Diana, a [deessa], oarco de ouro, et ode Syringa era de corno; et desta guisa entraua esta dona atodos los deus daquelas terras. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 254 |
Et aquel deus Pam quando chegou coydou adeytar mão dela et tomarla, et deytou mão em aquelas canaveyras, coydando quea deytaua ẽno corpo da mãçeba; et estando el aly veẽo hum pouco de vento et moveo aquelas canaueyras et fazia em ellas hũ som que dizia syrim et esto era que aquelas canaveyras [queriã] dizer ¡Syringa!, por nomear ho nome de sua señora Syringa, donde foram feytas, et aquel deus Pam foy moy onrado daquel som que aquelas [canaueyras] aly faziã, et diso: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 256 |
Et nõ era [negũ] dos deus dos gentíj́s tam alto que despoys que por aquela lagõa jurasse que nũca ja mays quebrantase ajura, et dizẽ os autores dos gentíj́s que oque [bebe] da agoa daquela lagõa que logo oluyda quanto sabe, et que ley era ontrelos deus dos gentijs seus que todo aquel que nõ gardasse ajura que jurasse et ficaua [pejuro], que avia abeber da agoa de aquela lagõa et oluydaua logo quanto sabia por que era deus et perdia adeydade et de séér deus. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 262 |
A donzela Yo, filla del rrey Ynaco, asi cõmo de friura, ante que chegase ao tẽpo de casar era tẽperada em sua voõtade, et casta, et gardada; et desque veẽo aaquel tempo, yndo empos sua voõtade partiose das rribeyras et da morada de seu padre, ou do atemperamẽto da castidade, et andando aseu talente por donde ella queria vioa el rrey Jupiter, quero dizer oymíj́go apartador cõmo disemos, et enbargandoa cõ neblas, cõmo cõ promessas de palauras de vaydade, alcançoa et forçoa; et partindose ella por esta carreyra dos bõos costumes, et entrando ẽnos maos, diserõ os autores dos gentíj́s quea mudara Jupiter em vaca; et segundo queo dizẽ mẽestre Juam et o frayre, esto he quea deytou em maos costumes, cõmo de besta ou de vaca, asi cõmo diz aestoria del rrey Nabucodonosor que foy mudado em boy por lo que fazia contra Deus, como contaremos adeante. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 264 |
[Sobre esto] conta Lucas ẽna fim das rrazões da segunda ydade este avijmẽto, et diz que asy cõmo os prinçepes de Caldea et do Egito aviam suas contẽdas et lides ontresi quaes obedesçeriã aos outros, que asy leuãtarõ contẽdas os seus sabios et seus prinçipes cõ elles quaes dos seus ydolos poderiam mays et fossem mays onrrados et adorados, et vierõ aelo: et os caldeos trouxerõ seu ydolo de fogo, et os do Egito [fez[e]rã] hũ ydolo asemellança del rrey Belo, et poserõlle ẽna cabeça hũa corõa de ouro, et adorauã lo em [rrazõ] do elamẽto da agoa; et quando ouverõ [a vĩjr], aaproua fezerõ hũ grande vaso traspasado pera ello, amaneyra de corõa, et furarõ aquel vaso todo porlo fondo [como] criuo, et çarrarõ os furados com çera que era da color do latom [como] ovaso, et encherom aquel vaso moy bem de agoa. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 266 |
Mays sobre estas duas rrazões, aprimeyra da morte de Abraã, asegunda do nasçemẽto destes seus netos, fillos de Ysaac et de Rrebeca, achamos ẽnas palauras dos santos ditos que desacordam, et diz Josefo ẽno [deçimo] sexto capitolo do primeyro libro da Estoria da antiguydade dos judios, que despoys que casou Ysaac cõ Rrebeca et Abraã [cõ] Çetura, et fezo Abraã em ella seus fillos que pouco tẽpo viueo el despoys, et diz que morreo por omẽ moyto onrrado de Deus et dos omẽs, et moy dinamẽte comprido de toda virtude por lo grande estudio et firmeza que [sempre] poso ẽno amor de Deus et ẽno seu seruyço; et que foy sua vida çento et seteenta et çinque ãnos, et que forõ seus fillos Ysaac et Ysmael ao seu enterramẽto, et queo suterrarõ em Ebrom cõ sua moller Sarra, et que despoys da morte de Abraã fezerõ Ysaac et Rrebeca seus fillos. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 266 |
Et esta semellança desacordante departimos la nos em esta guysa, et dizemos por Josefo et por los outros que acordam cõ el, que estes catarõ aydade et otempo de Abraã, et Josefo despoys que vio que Abraã nõ era ja em tẽpo de casar, nẽ de fazer fillos, queo contou por morto. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 269 |
Et avia estonçes Rrebeca [vijnte] ãnos, et por que ella estoue despoys que forõ casados outros vijnte ãnos que nõ ouvo fillo, coydaua Ysaac et os outros queo sabiam que sayria manyña et que nõ averia fillo et que ficaria el sem fillo herdeyro. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 270 |
Et fezóó Rrebeca por aquela rrazom que aprenderia algũa cousa, et dormyo sobre aqueles rramos et follas que se Deus merçede lle fezesse em mostrarlle algũa visom enque nõ sonnase nẽ vise nẽgũa vaydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 273 |
Agora leyxamos aqui as rrazões de Jacob et de Esau et diremos das cousas que contesçerom do dia que elles nasçerõ ata oãno quareenteno de sua ydade. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
Et outrosi por que avemos dito em esta estoria moytas vezes dos farises tebeos, et nõ disemos ajnda em nẽgum lugar donde ouverõ este nome, queremos aqui dizer dondeo leuarõ et fazemoslo por rrazõ de [algũus] que coydam que forõ estes tebeos da çidade de Tebas, aque poblou Cademo, fillo del rrey Agenor, segũdo dizem ojudio et Estaçio et outros. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
Onbite, Appollopite, Hermotytem, Tymytem, Faturitem, Capititem, Diapolitem, Antiopolitem, Anfiso, Ditopolitem, Licopolitem; et aesta terra toda diz quelle chamã Tebayda; et achamos que daqui forõ estes tebeos de cujo linage [rreynou] ẽno Egito aqueles çento et noveenta ãnos que disemos, que aos outros da outra çidade de Tebas de Cademo chamarõ os tebeos, et aos desta terra Tebeyda [diserõlles] tebeos; et em pos estes rreynarõ os rreys faraões, aque chamarõ pastores por la rrazõ que avemos [dita]. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 275 |
Et esta yda do Egito leyxou Ysáác por quelle aparesçeo noso Señor [Deus] ẽno camyño quando ya pera ala, et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 279 |
Et conta outrosi Josefo que hũa avia nome Agamydam, filla de Elom, et ha outra Arabamym, filla de Eusebom. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Jacob sempre fora obediente ao mandado de sua madre et fezo oque ella mandou, et aduso bõos dous cabritos, et ella apostóós cõmo sabia queos Ysáác queria, et vestio ella aJacob hũas vestiduras que forõ de Esau quelle el dera quandolle vendeo amayoria, asy cõmo avemos dito ante desto; et daspelellas dos cabritos cobriolle as mãos et todo oal que avia descuberto do colo por que seu padre, que era moyto entendudo, seo apalpasse por aqueles lugares, queo achasse veloso et coydasse que el era Esau, que em todaslas outras cousas moy bem se semellauã cõmo yrmãos que nasçeram de hum parto; et tragialle aquel mãjar que sua madre fezera dos cabritos et pães que cozera pera el. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Esto foy mostrado aRrebeca por lo Espirito [sancto] de Deus, et soubo ella oque coydaua Esau em seu coraçõ, et enviou por seu fillo Jacob et disolle: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 280 |
"Et diz Josefo que poys que esta yda avia afazer Jacob por tal quea nõ fezesse sem outorgamẽto et liçençia do padre, queo diso Rrebeca aYsaac em esta maneyra: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
De comose foy Jacob aMespotamja acasa de Labam, seu [tyo], et de cõmo lle acontesçeu [ẽna] sua yda da carreyra. |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 283 |
Destas palauras de Rrebeca que avemos [ditas], soubo desta guysa Ysáác moyto mays do feyto de seus fillos et pensou em ellas, et começou de amar mays aJacob, et chamoo, et bendisoo cõmo de primo, outorgãdolle abendiçõ quelle avia dada, et começou de aver mays coydado del, et diso lle assy: |
[+] |
1300 |
XH I, 0/ 288 |
"Coydas tu que [sõo] eu Deus que te [tolly] que nõ ouveses fillos? |
[+] |
1301 |
SAS f. 2r/ 42 |
Et san Pedro le disso que [...] teu algo cõtygo seja en perdiçõ, ca tu cuydaste que o don de Deus por lo algo o avias de aver. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 1 |
De cõmo Ector et Achilles se vinierõ ver. et de cõmo se otorgarõ [amos] de salir al cãpo vno por otro. Cõmo Colcas o agoyreyro rreçebeu a Breçayda, sua filla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 1 |
Cõmo Andromaca esta contando al RRey Priamus cõmo nõ puede escusar la yda a don Ector . |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 1 |
[Esta he a fegura do mũdo que esta partyda en tres partes a terra et cõmo a parte o mar et a çerqua em rredor]. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 7 |
Et d ' esta çibdade et dos seus feytos aueremos a falar moyto em esta estoria por que o seu feyto foy moy grande et moy maravilloso que saluou ende as sete maravillas que conteçerõ ẽno começo das seis ydades asi cõmo a estoria et a bliuja mayor feyto ca o de Troya nõ ouvo nẽ ha de auer ẽno mundo que cõmo quer que ella foy destroyda. pero ẽno destroymẽto tantas gẽtes se ajuntarõ et tam nobles, et tantas outrosy as mortaldades que se ende fezerõ que nõ forom mayores nẽ mays maravillosas en outra partida do mundo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 9 |
Et foy toda destroyda dos gregos despois a a terçera vez. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 10 |
Et forõ estes os rreys de Troya do seu começo fasta o ' seu postromeyro destroymẽto: el RRey Dardaño, el RRey Ericonyo, el RRey Tros, el RRey Myda, el RRey Leomedon, el (RRey) Priamo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 11 |
Cõmo el RRey Leomedom fezo çercar a moy noble çibdade de Troya El RRey Leomedom rreynou en Troya depois de aquel RRey Myda de que auemos dito. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 12 |
Cõmo el RRey [Leomedon] et don Febo outogarõ em hũ que çercasem os muros de Troya Oydas aquelas rrazões que ditas avemos entre el RRey [Leomedon] et Feuo, que era ese meesmo Apollo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 14 |
Et a terçeyra, foy destroyda de todo en todo mays foy esto ẽnos dias del RRey Priamo, seu fillo, [segũdo] que o contaremos adeante. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 14 |
Et en dias del foy destroyda toda sua casa et toda Troya et (el) morto a gerra nomearemos as estorias que som mester de mostrar estes feytos de Troya: a estoria dos jnfantes Frixo et Elhe su hermana; et a estoria de Jaason et de Media; et a estoria [do] Jnfante Ysifle. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 16 |
Et fezo d ' ela hum tẽplo a que diserõ despues o tẽplo del RRey Myda. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 21 |
Et se de algũa cousa ouver medo aver lo ey do marido soo ' Et sobre esto diz aynda Medea cõmo en persona de outro: ' Et cõmo, Medea, se nõ, ¿coydas que casamẽto de amor caera ontre ty et el? |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 21 |
Et Medea começou de chorar quando aquelo oyo, caendo -lle as lagrimas en terra et diso: ' Bem vejo o que farey; et nõ me enganara o nõ saber da verdade mays cõ o teu amor bem sey que defendido seras et gardado por meu don que me as prometido enpero cata que se defendido fores, et libre et saão et cõ soude ficares dos peligros que el rrey, meu padre, te diso que avia en gaañar a lãa dourada, que me teñas o que me prometes et o cũplas ' Et jurou lle estonçes Jaasõ por las santidades da deesa [Caches], en cujo tẽplo estauã, et por la deydade que aquel mõte avia, et por lo sol que cata et vee todas las cousas, padre del RRey Oeta, a quẽ el queria por sogro. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 26 |
Cõmo Jaasõ avia de adormẽtar o dragon et cõmo dizia suas palauras de encãtamento para o adormẽtar et despoys tomar a lãa dourada Coydaua Jaason de adormẽtar o dragõ cõ palauras et cõ heruas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 26 |
Et [rrenouole] Media a ydade cõmo adeãt diremos |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 27 |
Cõmo Jaason rrogaua a Media que tornase seu padre mãçebo Por que sabia Jaason que Media era moy sabea de moytos saberes et o avia ja prouado, fiaua en ella que poderia tornar a seu padre Eson a ydade de mãçebo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 27 |
Et demudou se lle o coraçõ cõ dolor del, et quiso chorar, pero encubrio se o mays que podo et nõ descobrio nada de sua voõtade Et diso: ' o marido, ¿que nemjga te agora [sayo] da boca, se eu nõ ey poder de trasmudar o espaçio da tua vida a uyda de algũ outro? nõ ho leyxa seer Elychem nõ quer, ca he a señora dos encãtamẽtos nẽ tu, nõ demãdas bem ca eu prouarey por la mjña arte de dar longa ydade a meu sogro, et tornar lo ey mãçebo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 30 |
Cõmo Media trouxo as eruas que avia mester para Esom Media en sua tornada d ' esta yda, quando chegou aos palaçios de Jaason, parou se ante elles, mays nõ chegou a a porta nẽ ao onbral d ' ela et esteuo fora dos [paacos] et en lugar que nõ esteuese su nẽgũ teyto nẽ ha cobrise al senõ o çeo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 30 |
Et chamou y os seus dioses et as suas deyda(de)s [da terra]. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 30 |
Et tirou se lle o color amarelo, et achaarõ se lle as rrugas et tornou logo mãçebo et esforçarõ se lle os nẽbros, et tornou se mançebo et carrou çe toda a chaga, et rresurgeu Eson et espertou et leuãtou se logo cõmo õme mãçebo de ydade a que mellor seer podia. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 30 |
Et asi cõmo leyxou a ydade vella, outrosi asi leyxou a uelleçe do coraçõ, et se tornou de entẽdemento cõprido. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 33 |
Et cõmo [cõplirã en pouco] tẽpo a ydade que ouverã de aver longa. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 33 |
Et em todo esto alongaua o coraçõ por aquela grandeza do aver ynfynjto que lle prometyam, que coydasem que poys ella duldaua, que se a bem rrogasem que a trageriã a fazer -lo et asy foy, ca ellas tanto rrogarõ et [loomyñarõ] por ella fasta que Medea lles lo ouvo a prometer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 41 |
Et em vosas maãos he a vida et ha ydade todas, et la tu diestra metida ra por aly com mjñas vacas ' et mostrou o lugar ' Et achey este moço envolto em estes panos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et Tãtalo, veẽ(do) -se tam onrrado, pensou sobre duas cousas: a primeyra, cõmo poderia fazer seruyçio aos dioses por tãta onrra que lle faziã; a segũda, de prouar o [saber] que avia (et aquela) deydade dos dioses que cousa era, ou se era verdade ou mẽtira. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 46 |
Et a deesa da discordia, veendo en aquel cõvite et en aquela nobleza et onrra a deesa da trayçõ et a deesa da aleyuosia et a deesa dos trafogos et a deesa das jnfirmjdades et a adeesa da luxuria; et cõ estas outras quantas deesas de bondades et de maldades avia, et todos los dioses cada hũus de seus poderes et de suas deydades; et veu se desdenada et deytada de tã bõo ajuntamẽto de tãtas bõas personas et tã nobles cõmo aly erã, teẽdo que nõ era ela a peor nẽ a mays vil de todas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 50 |
Cõmo vierõ as tres deesas a juyzo ante Jupiter, et el cõmo as enviou a Paris Oydas aquelas rrazões que diserõ cada hũa de aquelas deesas por sy, entendeu RRey Jupiter cõmo andaua a discordia entre ellas et mesurou sobre aquel feyto, pero nõ por que y moyto deteuese. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 50 |
Et mãdo eu asy que uos enplazedes todas tres ante voso fiel; et a que nõ for ao plazo, se por dereyta rrazõ nõ se escusar, que perga o dereyto d ' esta demãda [librado] ẽnas cortes dos dioses ' Et feyto o cõvite del RRey Tãtalo, et partidos d ' ende todos los dioses, ouverõ as tres deesas et Mercurio acoydado de yr a Paris ao juyzo da maçãa, et forõ se para el. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 53 |
Cõmo vierom as tres deesas oyr a sentença de Paris que el dou em [rrazom] da maçãa Oydas as rrazões das deesas, diso Paris: ' departir quero sobre lo que cada hũa de vos ha dito ante que de a sentẽça, por que seja manifesta a verdade do que eu julgarey uos, deesa Juno, rrazoastes que erades mays rrica que as outras et mays poderosa deesa et vos, a deesa Pallas, et deesa et señora das batallas, et aviades [ende] a ventura en o saber. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 57 |
Et el rrey et a rreyna, et Ector, et todos os outros yrmãos pararõ mentes et virom homẽes bõos, et de bõa ydade, et de creer, et que yam dereytos [per] la rrazom, et creerõ lles todo et plougo lle moyto de aquel feyto deytade vos ante que o caualeyro [veña]. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 57 |
Et se vos assy achase estando ¿que coydades que diria? çerto, [tẽerlo] ha por villanya ' estonçe rrespondeu a donzela, [dizendo] que o faria Et foy se deytar em hũ leyto qual vos eu contarey. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 69 |
Et non seu ẽno mũdo quẽ podese contar tanta et [bõa] terra como vos avedes conquista et [destroyda] por vosa forte arte, et quantas batallas vençestes, et quantos feytos estrayos avedes [começados], et nũqua d ' eles fostes vençidos, nẽ seeredes se deus quiser. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 72 |
Cõmo el RRey Leomedon sayo de Troya con todos los seus a pelejar et a lydar Quãdo Leomedon, rrey de Troya, oyo estas nouas, ouvo tamaña saña que nũca õme vyo mayor; et quando lle diserõ que gregos tomarã porto para destroyr por guerra a el et a todo seu rreyno, ouvo moy grande pesar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 72 |
Et ya coydando ao colpe cõmo os fereria brauamente mays Leomedõ castigaua bẽ todos los seus, et mãdaua lles que ferisen moy ben aqueles cõ que topasen. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 72 |
Et se d ' ende ouvo [coydado], esto nõ m ' o demãde nẽgũ mays sabede que acõmo quer que era moy ardido, en tal maneyra for tornado que nõ sabya que fezese nẽ soubo de ssy tomar consello. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 72 |
Et despoys que asy ouverõ deytado toda a villa, leyxarõn a destroyda. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 72 |
Et tã grãdes forõ as rriquezas que trouxerõ, que toda Greçia foy ende cõprida et abastada de todo los bẽes de Troya Toda a rrazõ vos ey dita, segundo en escripto achey por sabedores, por qual rrazõ foy Troya destroyda a primeyra vegada, et por [cam] pouca cousa se moueu tal rrazõ primeyro mays depois montou moyto alto este feyto cõmo adeante oyredes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 72 |
Ca o primeyro que nũca sol mẽtyr de nẽgũa cousa diz que ' tal coyda seu mal a [vyngar] que acresçenta en sua desonrra ' et en qual [guisa] aquelo pasou, leyxemos ende agora mays quẽ quiser saber as cousas cõmo vierõ, et este feyto todo cõmo pasou; et quẽ gaanou en el, et quẽ perdeu; ou quẽ matou, ou quẽ matarõ; ou quẽ foy cobardo ou ardido; ou quẽ foy maao ou bõo; ou quẽ foy vilaão ou fidalgo, et feo ou aposto, ou arrizado ou fraco, ou fran ou escasso, ou mãso ou sanudo; ou quẽ ouvo grã prazer ou grã pesar; ouça -me, et eu ll ' o [direy] et bẽ me crea o que eu cõtarey, segundo que o achey [en] escryto [per] la maão de Cornelio. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 76 |
Cõmo Priamos ouvo nouas del Rey Leomedon que era morto et a çidade destroyda Leomedon, que foy rrey de Troya, ouvo hũ fillo a que diserõ Priamos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 76 |
Et [tya] çercado hũ castelo quando lle chegou o mãdado que Troya era destroyda, et seu padre et sua madre et seus yrmãos et yrmãas erã mortos, senõ tã solamente sua yrmãa Ansyona que ficara viua; mays que a [leuara rrey] Talamõ por barregãa. quando el RRey Priamos soubo estas nouas, nõ me [pregõtedes] se ouvo ende pesar ca de nẽgũa cousa nõ podia el aver mayor coyta que a que el ouuo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et en quanto Achilles aly morou, nẽgũ nõ soubo que era õme senõ a donzela Diomedia, et a jnfanta que era a mayor filla del RRey Licomedes, a quẽ Achilles amaua moyto ca o sabia de ante aquesto por rrazõ que a deesa Tites, madre de Achilles, o trouxo a el rrey, seu padre, et diso lle pero que outras yrmãas avia que el fezese a esta mays onrra estremadamẽte ca a nẽgũa das outras, coydando que era moller. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et quando chegou a vigilia de aquela festa, acollerõ se as fillas del rrey garnydas de quanto aviã menester. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et forõ tẽer vigilia a hũa ermyda de hũ mõte. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Et dizẽ que nõ pode seer vençida Troya nẽ destroyda a menos que Achilles y nõ seja. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 86 |
Pero, poys que tu es de ydade de entẽder ben et mal, et feziste o que tu sabes em mjña casa, o que tu deueras de escusar et de aborreçer, por tal cousa et erro que feziste teño que mereçes pena mortal et quero que faças emẽda d ' elo, et que m ' o pages logo ' estando en estas rrazões, chegou a jnfanta cõ seu fillo Pirro ẽnos braços; et deytou se cõ el ante seu padre, et pedio lle por merçee que se quitase d ' este feyto, et que ouvese cõ el piedade, et que nõ ficasen desenparados ela et seu fillo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 89 |
Agora sen mays tardar catemos engeño et carreyra cõmo Troya seja destroyda et cõfondida ' |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 90 |
Et que ao deçimo anno que averiã a çidade tomada, et fariã y quanto quisesen oydas estas rrazões que o bispo Colcas diso de Troya, mãdarõ logo mouer suas naues, et forõ sua carreyra |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 93 |
Et avia os [cabelos] crespos et rrubios, et a sua cara senpre leda pero que era moy braua aos yamjgos. sabede que nõ foy escaso nẽ coydador nẽ triste. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 96 |
Das feyturas de Breçeyda Breçeyda foy moy comunal em sua grandeza, por que nõ era moy grande nẽ moy pequena mays foy tam aposta et tam bem tallada et tam fremosa et tã donosa que esto pareçia hũa grande [maravilla] quanto a sua feytura et pareçer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 101 |
Et o grãde Duque Alynus et el RRey [Talafus] trouxerom trijnta moy bem garnydas de terra de Arcomonja. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 101 |
Achilles outrosi trouxo de terra de Frisa, que era porto de mar, çinquoeẽta moy bem garnydas de quanto menester aviam. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 101 |
Diomedes o arrizado trouxo outras çinquoeenta moy bõas et ben guarnydas de Arges, donde era señor. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 103 |
Et sen falla elles ouverõ mao cõsello et fezerõ grã sandeçe ca ben sabedes vos [cam] pouca da nosa gente, ẽnos tenpos pasados a, an destroyda et astragada moy abiltadamẽte toda sua terra, et matarõ quantos y avia. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 104 |
Et toda Troya sera destroyda et toda a gente desbaratada ' Et Achilles fezo logo escriuyr todo quanto lle aquel deus diso. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 104 |
Et por nẽgũa cousa nõ os leyxes partir de Troya, depoys que açercarẽ, fasta que seja tomada et toda sua gente destroyda por gra(n)de crueza ca todo asy cõven de vij̃r, et nõ pode seer al ca asi plaz aos dioses ' |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 106 |
Et ja outra vez fora marineyro quanto Troya foy destroyda. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 111 |
Da [rresposta] que dou el RRey Pryamus aos mesajeyros El RRey Priamus rrespondeu, et diso asy: ' Dom Vlixas, nõ vos teño por sesudo se coydades que eu fezese cousa por que rreçebese desonrra et mal. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 119 |
Et outras deu a Paris, et outras a Deyfebus, et outras a [Ãtenor],et outras a [Óneas], et outras a Polydamas . Et fezo os [senores] et prinçipes d ' eles. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 120 |
Et fezero -n o de tal guisa que coydam a poder mays que nos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 122 |
Et dauã lles a mãtenẽt de parte das espaldas tã [grãdes] feridas que nõ foy tal que nũca ja mays coydase escapar |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 122 |
Et matou estonçe aly moytos et fezo tã bem et dou lles tã grande batalla que se el nõ fora, todos los seus forã mortos que nõ ficara y nẽhũm a [vyda]. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 122 |
Et coydarõ todas suas cõpañas que era morto, et fezerõ por el tã grã doo que (era hũa) maravilla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 122 |
Et bem uos digo que nũca vy gente tã maltragida et grã perda avemos rreçebyda. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 127 |
Et Achilles fezo y maravillas, ca matou y d ' aquela vez doze cavaleyros de aquela yda. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 127 |
Et fezerõ tã bem aquelas oras et aquel dia el et Troylos, seu yrmaão que estaua y cõ el, que nõ poderõ mellor ca elles fezerõ moytas ydas cõtra os gregos, et perderõ y moytos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 128 |
Et coydarõ de aver vagar para comer et dormyr et folgar hũ pouco mays tãto ouverõ que fazer esa noyte en suterrar os mortos, et buscar mẽestres para os chagados. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 129 |
Et por ende vos rrogo que nõ façades tal cousa que uos seja rretrayda nẽ se uos torne a mal Et a proeza et o [ardjmẽto] que en vos jaz me faz aver gran pauor et por esso rrogo aos dioses que me vos torne cõ paz et cõ soude. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 129 |
Et Polydamas ya sobre hũ caualo de Arãgon que era moy ligeyro a a maravilla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et tã pequeño era en ydade que nõ avia ajnda vijnte ãnos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
Et quando o sacarõ d ' ontre seus yamjgos, nõ coydarõ que [vjuer] podese por nẽgũa rrazõ que fose aquel dia ata a noyte Et el RRey [Menelão] fezo tã ben aquela ora que por força os moue(u) todos d ' aly et lles fezo leyxar o cãpo a mao seu grado mays enpero perdeu y moytos dos seus En aquesta ora chegou y en ajuda de [Menelão] el RRey Çelides, que era rrey de Façides; et era moy mãçebo et longo et moy ben feyto et moy fremoso. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 137 |
¿Coydades que aqueles vosos que acola estan tã longe que [uos] [venã] acorrer? pareçe me que moyto tardan. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 148 |
Et nõ ouvo y tal d ' eles que nõ dultase aquel dia a morte, et que nõ coydase que todos erã desbaratados tãto estauã ja cansados. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 150 |
Et Ajaz Talamõ catou para elles, et diso lles asy: ' [Senores], ¿esto que sera? ¿coydades que posamos aver algũa onrra ou se se tornara noso mal en bem et o noso pesar en plazer d ' esta vegada, poys que nosa cõpaña tã desonrradamẽte he [empuxada] cõmo nõ deuya? |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 150 |
Et hũa bestia saluagẽ que a contra oriente em terra de [Cenõfolli] moy layda et de feytura moyto estraya. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 181 |
Cõmo se Breçayda espedio da çidada Breçayda asi garnida et apostada, cõmo vos ey dito, espedeu se da RReyña Ecuba et das outras dõnas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 181 |
Et pesou moyto a todos da sua yda et [senaladamẽt] por que se quitaua da sua cõpaña, et a Helena mays que a todos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 181 |
Et rrogou lle moy de coraçõ que a nõ oluydase en seu amor. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 182 |
Cõmo se vay Brecayda para a oste Brezayda asy garnyda et apostada, quando foy fora da çidade. sayo a rreçeberla Diomedes et Talamõ et Vlixas et Ajas et Monesteus et outros ben çento et quareẽta caualeyros bõos, que os que mays pouco valiã eran rreys et condes et duques mays ella ya chorando tan de coraçõ que nõ avia cousa que a podese cõfortar ca avia grã pesar por que se partia de Troylus. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 183 |
Cõmo Breçayda rrespondeu a Diomedes Brezayda rresponde o cõmo sesuda et moy bem criada ẽna plaça et diso lle asi: ' señor caualeyro, nõ he dereyto nẽ rrazõ de falar cõ uosco en amor nẽ cõ outro nẽgũ ca vos meesmo seriades aquel que me tẽeriades por maa et viltada. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 184 |
Cõmo Diomedes [rrespondeu] a Breçayda Despoys que Brezayda ouvo sua rrazõ acabada, ben entendeu Diomedes que ella era de bõa rrazõ, (et) diso lle asy: ' [senora], acõmoquer que a vos nõ plaz de falar en este pleito, a vos dou o meu coraçõ; et poño en vos mjña asperãça et amar vos ey senpre de amor verdadeyro, asperãdo en vos merçede que me ajudaredes, avendo de mj̃ doo; et me tomaredes por voso leal amygo, ca eu por nẽgũa maneyra nõ poso cõtradizer ao amor que quer que eu seja voso todo quito. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 184 |
Cõmo Diomedes leuou a luva de Braçayda [Qvando] Breçeyda chegou a as tendas, Colcas, seu padre, sayo [0] rreçeberla et foy cõ ella moy ledo; et abraço a moyto. et ella a el desi apartarõ se anbos a falar de consũu et ella diso asi: ' padre, señor, vos fezestes moy maa cousa et moy desaguisada, et que uos en todo tenpo sera rretraydo et posfaçado por que leyxastes os vosos amygos et as vosas grãdes rriquezas que aviades en Troya. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 185 |
Cõmo Colcas rrespõdeu rrespon a sua filla Depois que Breçayda ouvo sua rrazõ acabada, seu padre lle rrespondeu asi: ' filla, eu nõ querria por nẽgũa cousa que esta ventura mjña fose, ca nõ poderia seer que eu ende nõ fose culpado et moy desdito mays eu por nẽgũa guisa nõn o posso leyxar, ca nõ ouso asañar os dioses nẽ ouso cõtradizer a a sua voõtade, ca me poderia ende vij̃r gran mal tã solamẽte por me partir ende. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 185 |
Et poys que uos comygo teño, Ja nõ ey que temer ' estonçe chegauã se os da oeste para veer a Breçayda et catauã -n a moyto et maravilauã se da sua fremosura et Diomedes foy cõ ella fasta que deçẽderõ em hum tẽdillon moy rrico que fora del RRey Faraõ, o que morreu ẽno mar RRubio quando ya pos los judeus et dera ll ' o hum seu cuñado por lle demostrar por el a fegura do mũdo et de todas las cousas estrayas et maravillosas que ẽno mũdo son, et cõmo et por qual rrazõ o mar he alto, et o mũdo onde esta et quen o sofre, et cõmo sayẽ os ventos, et cõmo chouẽ as nu(u)es, et as estrelas cõmo se mouẽ ẽno çeo et a [uirtude] d ' elas, et outras cousas moytas que seeriã grã maravilla de contar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 186 |
Cõmo Colcas rrespondeu a Breçayda Quãdo Breçayda chegou ao tendillõ, Diomedes descendeu a do palafrẽ. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 186 |
Et todos la onrrauã et cõfortauã, dizendo -lle que moyto mellor lle yria ca ella nõ coydaua nẽ pensaua; et ante que terçer dia fose, nõ averia da çidade nẽgũ desejo nẽ dos que en ella morã |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 186 |
Agora leyxa o conto a falar de Breçayda por contar a seutima batalla Despoys que as tregoas dos tres ãnos forõ acabadas et saydas, et que todos erã folgados et saãos, logo en outro dia sen mays tardar armarõ se todos da oste et os da çidade moyto agiña de bõas armas Et Ector sayo primeyro da çidade moy ben armado. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et tal coydara de ll ' a toller que a cõprara moy caramente torna -te para teu senor et souda m ' o moyto; et dille que se me el quer bem, que eu faria grã torto se lle mal quisese quando m ' o el mays nõ mereçese enpero tamaño bẽ aynda lle nõ quero por que lle mellor vaa do que lle ante ya ' Et o donzel se parteu d ' ela et foy se para a batalla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et foy o cãpo tã cheo dos mortos que as dõnas et as donzelas que estauã ẽnas torres et enos andameos bem podiã veer quanto se fazia pero Polydamas ontre todos foy moy bõo et forte aly, et sofreu moyto traballo aquela vez. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et poso en seu coraçõ de fazer cõ el moyta bõa caualaria en guisa que Breçayda ouvese ende que falar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et asi o fezo a pouco tẽpo asy cõmo adeant oyredes mays Achilles nõ oluydaua de fazer o que avia mester. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et el tragia hũa lança ẽna mão en que atara vn pendon que lle dera Breçayda, que el amaua mays que outra cousa. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 191 |
Et dou lle moytas espadadas sobre lo elmo Et aly forõ todos ajuntados da hũa parte et da outra et chegarõ moy atreuydamẽte por cada hũus acorrer aos seus. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 194 |
Et a vida do que mays viue nõ som mays de dez ãnos et son tamaños cõmo moços de pequena ydade. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 194 |
Et todo õme que a visse, mẽtre que lle [paraua] mẽtes, oluydaua se lle todo seu pesar por grãde que o teuese ẽno coraçõ. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 198 |
Cõmo Diomedes era moy coytado de amor Aqui conta Dayres que Diomedes nõ avia plazer nẽ alegria por que o amor de Breçayda o acoytaua tãto que nõ avia cõsolaçõ nẽ plazer et nũca em al pensaua; et por ende senpre avia pesar et tristura, et outras vezes tornaua se ledo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 198 |
Et Diomedes asy era coytado que avia plazer de nẽgũa cousa nẽ coydaua en nẽgũa cousa senõ en aquela que moyto amaua, et que vira por seu mal. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 198 |
Et pensaua moytas cousas que lle queria dizer et tãto que a via, todas se lle oluydauã. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 199 |
Cõmo Breçayda dou o caualo de Troylus a Diomedes Acontesçeu hũ dia que Diomedes foy veer a Breçayda por falar con ella. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 199 |
Et de mao pleito se entremetẽ os que os asy coydam deserdar et deytar de sua terra tã ligeyramẽte por que som moy bõos caualeyros moy ardidos et moy orgulosos et de grã lynagẽe. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 200 |
Cõmo Breçayda dou a Diomedes hũa moy nobre manga do seu brial Para que fezese d ' ela pendom rrespondia a cousa que lle disesem. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 275 |
Et esmoresçeu aquel dia mays de çem vezes outrosy Polydamas era tã triste et tã grã doo fazia por el que esto era hũa grã ma(ra)villa, ca a sua coyta a par de morte era. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 278 |
Et esto fazẽ por que coydan aver en vos moy bõo amygo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 280 |
Cõmo Achilles atẽdia a hora para yr ao tẽplo Aquela noyte que o mãdadeyro da rreyna se partio de Achilles, foy Achilles moy coytado de amor et nõ dormeu atẽdendo a mañãa et foy lle a noyte moy [longa] et pois que veẽo o dia, atendia a ora que avia de yr ao tẽplo et semellaua lle o dia moy longo et creçian lle coydados desuariados de que se temya et hũa vez pensaua que a rreyna nõ viesse aly outra vez pẽsaua que nõ chegaria ao tẽpo que deuja. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 280 |
Et creede que nõ se lle oluydaua a ora en que ala avia de yr. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 281 |
Pero Achilles moy adur podia veer, ca o viso se lle [toruaua] por la sangre que se lle saya sen mesura pero fezo hũa yda cõ sua espada ẽna mão, et matou dous d ' elles, et chagou çinquo mays Paris dou tornada sobr el et cortou [lle] o braço, et chago o moy mal ẽno rrostro. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 283 |
Et cõmo quer que os choros forõ moy grãdes, sabede que forã moyto mayores se nõ fora aquela yda astrosa que el foy moy encobertamente mays quen vos poderia contar o doo que por el faziã os seus [mermjdones] nõ a õme ẽno mũdo que o contar podese. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 283 |
Cõmo Agamenõ enviou [pedir] o corpo de Achilles Sabede que era voõtade de Paris de deytar o corpo de Achilles a caes et a buyteres et a coruos, por tal que nõ ouvese sepultura ca sobejamẽte lle queria mal et nõ fazia sen rrazõ et os de Troya vierõ veer cõmo jazia despedaçado et faziã sobr el tam grãde alegria et plazer que o nõ poderiã contar ca coydauã que poys el era morto, que os gregos por nẽgũa maneyra ja lles nõ podiã enpeeçer Et todos andauã [tã] ledos que mays nõ podia seer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 288 |
Et vos, [rreyña] Ecuba, ¿que coydades a fazer? ca ja -mays nũca de mj̃ poderiades seer vengada ca por mj̃ perdestes os vosos fillos que erã moy ardidos et moy louçãos et moy ensinados ca ẽno mũdo nõ avia caualeyros mellores nẽ mays preçados nẽ mays granados nẽ de mellor [talente] que elles ca erã omjldosos para os seus amygos, et orgullosos et fortes contra os enamygos, et en todo bem mellores dos mellores. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 291 |
Et enviou seus caualeyros que fosem [per] todas las partes et provinçias que som su [ẽno] mũdo su o çeo, em tal maneyra que nõ foy serra nẽ provinçia nẽ rrio nẽ comarca que nõ fezese escripuyr, et quantas gentes avia ẽno mũdo -açerca et alonge - , por tal que despoys nõ se podesem oluydar aqueles a que o mãdou fazer. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 291 |
Et asi por la venyda de aquestes rrios ambos et de aquel mar Estreyto he a terra partida em tres partes, et nõ por outro monte nẽ por outra serra que seja ẽno mundo, saluo por estas agoas ambas et por este mar Estreyto, que as parte segundo dito avemos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 294 |
Et as donas d ' aquela terra vã se a aquela ynsoa ẽno tenpo de verão moy rricamente garnydas et vestidas de panos de seda moy preçados et labrados et esmaltados estrayamẽt de ouro et de pedras preçiosas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 294 |
Et tã fortes son en armas et tã grã preçio am en ellas, que ẽnos rreynos de arredor tãto son temydas et dultadas, que esto he hua grã maravilla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 297 |
Et este era o seu pensar et coydado. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 339 |
cõmo Antenor chegou a Troya Despoys que Antenor chegou a Troya, coydando que logo o tomasen por señor, foy mal rreçebido de Eneas et de toda sua cõpaña. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 340 |
Et sabia os aver cõmo õme sesudo et de bõo entendemento, ca nõ lles era brauo nẽ esquiuo nẽ soberueo, mays era lles mãso et [omjldoso] et todo seu coydado metia em cõmo se faria amar a todos. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 341 |
Et logo sẽ mays tardar carregarõ doze naues et meterõ y quanto poderõ aver, cõmo aqueles que nõ coydauã y mays tornar. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 342 |
Et Palomades dizia que meteria as mãos a hũ delles dos mellores, cõ tal rrazõ que el nũca fora culpado em tal cousa, nẽ tal disera, nẽ tal pensara, nẽ tal coydara, nẽ o aver que acharõ so o leyto que nũca llo nẽgũ dera nẽ llo pprometera, nẽ soubera delo parte, nen fora metido aly per seu cõsello onde o acharõ et o sacarõ. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 342 |
Mays nẽgũ nõ quiso cõ el entrar en cãpo sobre esto nẽ lydar cõ el. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 343 |
Et quando os gregos virõ aqueles fogos en tã altos lugares, ben coydarõ que a gente d ' aquela terra aviã d ' eles doo et piedade, et (que) lles faziã aqueles fogos en tantos lugares por que visen que era ali prouado et lugar de tomar porto. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 345 |
Et ẽno mũdo nõ avia caualeyro mays valente nẽ mays ardido de sua ydade. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 346 |
Et quando matarõ Agameno, [Cãtabius] -seu vasalo - , fugio cõ el a casa do bõo RRey Ydamenes. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 348 |
Et esto acaesçe cada dia moytas vezes que quer õme bem a aquel a que nũca vyo Et tem sua rrazõ, et quer lle bem tã solamẽte por la oyda |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 349 |
Et quando lle outrosi cõtarõ a vingãça que por el fora [tomada], todo lle paresçia grã mal et grã desonrra [Aqui] conta Dites que toda a gẽte da terra se ajũtou pera [veer] a Elena, aquela [per] que todo o mũdo foy cõfundido et [perdidoso]; et por que tãtos rreys et tãtos altos [omes] forom [mortos]; et por quen nasçeu a grã gerra por que tãtos rricos [omes] et tãtas rricas terras forõ destroydas et tornadas [pobles]; et por quen tantas donas forõ veuuas et doloridas, [Et donzelas] desanparadas, et tãtos fillos orfõos sem madres, (et) madres sen fillos; et por quen Greçia et outros moytos [rreynos] ficarõ myngoados de moyta bõa caualaria; et [por] quen Troya foy conquista et queymada que uos digo, [tanta] era a gente ajuntada para a veer, que esto era hũa gran [maravilla]. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 355 |
Et quando chegou Vlixas, Alçiõ, [o] rrey, o rreçebeo moy bem et moy ledamente et cõ grã solenydade por que moytas vezes oyra falar del que era de moy bõo siso et de bõo entendemẽto et de moy bõa palaura, et que era rrey moy onrrado et de grande prez et sabedoria et de grãde nobleza. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 356 |
Et aviã grã voõtade de a leuar para sua terra mays ella por [negũa] maneyra nũca quiso consyntir a cousa que lle disesem nẽ que lle prometesem mays sempre touo fe et lealdade et verdade a seu marido despoys que cõ el foy juntada, et des que se parteu de Arcadia et foy sobre Troya -a cõmo quer que forõ moytos ãnos pasados, et moytos coydauã que el era morto. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 356 |
Et nũca en al pensaua nẽ coydaua, nẽ desejaua outra cousa senõ seu marido pero todo esto nõ foy contado a Vlixas ajnda que se fose ala que os acharia en sua casa mays pero por nẽgũa maneyra nõ poderiã vençer a Pẽnalope por cousa que lle disesem nẽ lle prometesen. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 357 |
Et quando chegarõ a casa de Vlixas, el fezo asconder todas suas conpañas em hum lugar moyto apartado, como aquel que sa(b)ya moy bem as saydas et as entradas de sua casa. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 363 |
Et por que el RRey Menõ era moy preçado et moy rrico et moy valente, touerõ por bem que ouvese rrica sepultura et fremosa sobre todas outras depois que sua yrmãa esto acabou, nũca ja -mays souberõ d ' ela onde se fora nẽ a qual parte era yda. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 364 |
Et ben coydaua [Hermeyona] que Andromaca lle defendia que lle Pirro nõ quisese ben. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 364 |
Et coyda Andromaca fazer aqui señor et erdeyro o fillo de Ector, que foy traydor et lobo rrenegado et voso yamygo mortal, o qual matou moytos et bõos rreys, et (por quẽ) o voso lynagẽ foy destroydo et myngoado ' Menalao, quando esto entẽdeu, nõ quiso outra cousa fazer [senõ] cõplir todo o que lle a filla rrogara et querelara en esta rrazõ |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 366 |
Et acõmo quer que erã moços de pequena ydade, erã vellos ẽno entẽdemẽto sabede que nũca forõ fillos de rreys que taes feytos começasen por moytas vezes, et assy a todos desen cabo. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 368 |
Et a morada foy tã bõa que ẽno mũdo nõ ouvo mellor desi fezo gardar moy ben as portas et as saydas et entradas. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 368 |
Et mãdou que esteuesen senpre çarradas de noyte et de dia en maneyra que nõ desen a nẽgũ entrada nẽ sayda [per] ellas por amor nẽ por desamor nẽ por menajen nẽ por outra rrazõ sen seu mãdado. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 370 |
Et esto en todo o mũdo sera dito et rretraydo que õme da tua ydade cometese tã grã sandeçe cõmo tu agora cometiste ' quando Telogomus entendeu et soubo que el avya morto seu padre, começou de chorar et de braadar et fazer tã grãde doo que esta era hũa grande maravilla. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 370 |
Et mãdou que nũca o feyto da sua morte fosse pusfaçada nem trayda nẽ demãdada por nẽgũa rrazõ a Telogomus. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 370 |
Et RRey Vlixas era ja moy vello et de grande ydade a a maravilla em -pero era moy rrezio et moy esforçado por quanto sempre fora fazedor et engeñador de moytas et altas estrayas cousas que cometeu. |
[+] |
1350 |
HT Miniaturas/ 373 |
Et asy des que Troya foy destroyda fasta a naçẽça de Ihesu Christo, noso Señor, som mjll et çento (et sessaenta) et noue ãnos. |
[+] |
1350 |
LT [1]/ 41 |
Assy foy aquela ora a poridade tã encuberta que o nõ soube outro fora a rreyna et Dinaux et Brãgẽ, aqueles tres o souberõ et nõ mays, ca todo los outros cuydarõ que era morto todauía. |
[+] |
1350 |
LT [1]/ 59 |
Eles sse cometerõ de muytas partes muyt atreuidamẽte, assy que bẽ no cuydarõ a desbaratar, mays de guisa conoçiã os golpes que diziã que era bóó caualeyro d ' armas a marauilla et o mays arrizado et o mays ardido que nũca entre eles entrara. |
[+] |
1350 |
LT [1]/ 59 |
Pero cõ todo esto, porque era sóó et eles IIIIo cuydarõno a matar ou a uẽçer, et traballarõsse ende quanto poderõ, mays seu traballo nõ lles ualuo rrẽ, ca mal conoçerõ cõ quen no auyã. |
[+] |
1350 |
SP 26/ 129 |
Torto ou desonrra pode seer feita a todo home ou moller de qualquer ydade que seja pero..louco ou desmemoriado...os que os teuesen en garda poden demandar emenda do torto que lles foy (posto). |
[+] |
1370 |
CT 1/ 215 |
Et dezíã que por seu mal lles tollera o porto, ca lle coydauã de fazer tal gerra que o chegaríã a morte et lle faríã perder seu rreyno. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et fezeron hũa tã braua yda cõtra gregos que os acoytarõ de tal gisa que os deytarõ, mao seu grado, do canpo, quanto hũ arco podería tirar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Ben coydaría home que desta guerra podería ben escapar Leomedón, mays os gregos forõ logo sobre el et partírõnos anbos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Coydades que vingey ben meu parẽt, que uós chagastes, en que me fezestes grã pesar de que ouuera de morrer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et ben juro, segũdo meu entẽdemento, que nõ yredes mão uazía da terra que coydastes cõquerir, que ja mays perderedes que nũca poderedes auer de gaãça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 221 |
Et se ende ouuo coydado ou pesar, esto nõ mo demãde nehũ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 226 |
Depoys que a lyde foy partyda, que foy tã ben lidada, entrarõ todos ẽna çibdade, et nõ acharõ nj̃hũ que lles dissesse por ende nada. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 227 |
Señores, agora sse começa outra cousa que, en pouco tenpo, será vengada, cõmo uos eu cõtarey; ca o prouerbio, que nũca sol mẽtir de njhũa cousa, diz que "tal coyda seu mal a uj̃gar que acreçẽta en sua desonrra". |
[+] |
1370 |
CT 1/ 235 |
Et ouueron moy bon uiagẽ en toda aquela yda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 236 |
Et depoys que sse uirũ alongados da terra, próuuolles moyto, et fillarõ grãde alegría, et ata que sse virõ alongados, nũca coydarõ que erã seguros. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et coyda agora uosso señor vengar seu despeyto et prender uj̃gança do padre que lle matamos et do rroubo et astragamento que lle fezemos en sua terra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et cóydanos ora fazer entẽder que nos terrá nũca amor, nẽ lealdade, nẽ pleito que cõnosco poña. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 239 |
Et per auẽtura penssa, se coyda que nos pode fazer guerra solament por seys días. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 240 |
Et ben uos digo que, a meu coydar, graue seería a todo home de os fazer tornar alý onde saýan. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 240 |
Per tal maneyra passarõ que nũca coydarõ passar nẽ escapar daquela tormenta, et foylles moy maa de sofrer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 241 |
Et ante que seia sabudo en Greçia, vaamos moy encubertament, et entrémoslles ẽno rreyno, et façámoslles tal gerra et tã forte que seia per y toda sua terra cofonduda et despoblada et astragada et açenduda et rroubada de tódaslas cousas, et as gentes todas presas et mortas, ca sse nõ catã agora de nós, nẽ coydan que nos vingaremos, nẽ que o ousaremos penssar de entrar per força de guerra en sua terra. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 258 |
¿Coydades que uos está ben o que fazedes? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Et Pares cõtoulle todo per quanto passarã, et cõmo trouxerõ todo seu pleito, et cõmo tomarõ porto, et cõmo quebrãtarõ o tẽplo et rroubarõ o auer todo que y acharõ, et cõmo forõ seýdos depoys que sse de alý partirõ, et, ante que chegassen aos seus, cõmo llelo ouuerã a toller os que seýan do castelo, et cõmo sse matauã a ssy meesmos quando coydauã a matar aos outros, porla noyte, que era moyto escura. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 260 |
Et coydaua por Elena cobrar Anssýona, et que verríã os gregos a ssua merçee, et que lle faríã emẽda da desonrra que lle auj́ã feyta. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 268 |
Mays el nõ foy escaso nẽ coydador nẽ triste, ante foy ferament grãado et costuso et amado dos fillos d ' algo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 272 |
Das ffeyturas de Breçayda |
[+] |
1370 |
CT 1/ 272 |
Breçayda foy moy comunal en seu grãde, et dyreyuos cõmo: ela nõ era grãde nẽ pequena, mays a grã marauilla era ben tallada et moy fremosa, et, segundo me Dayres faz çerto, mays brãca foy que a neue nẽ que frol de lilio, cõmoquer que jaquanto a desafeaua as sobrẽçellas, que auj́a juntas; mays auj́a os ollos moy fremosos et moyto apostos, et falaua moy ben, et era de moy bõa rresposta et de moy bon donayro et moy graçiosa et moy mãssa et moy vergoñosa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 275 |
Et era moy entẽdudo et moy arrizado, et deseiaua onrra et señorío et a auer caualeyros et terras mays que outra cousa, et aqueste era todo seu coydado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 287 |
Poys Colcos esto ouuo dito, os gregos nõ o perlongarõ mays, et aportarõ en Élyda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 293 |
Don Olixas, nõ uos teño por sisudo se uós coydades que eu fezesse cousa por que rreçebesse desonrra et mal; ca, sse eu esto fezesse, desonrrarme ýa moy mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 295 |
Et, sen falla, se o uós fazer quiserdes, de mj̃ uos faço çerto que, aýnda que eu coydasse seer morto ou preso, que eu me yría chegando a uós quanto eu mays podesse, et coydaría de uós a tomar vengãça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 305 |
Et fezérono de tal gisa que coydan a poder mays que nós. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 307 |
Et dáuãlles a mãtenẽt, de parte das espaldas, tã grãdes feridas que nõ foy y tal que ja mays coydasse escapar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 308 |
Et seýosselle tãto sange que c[a]eu esmorido, et coydarõ todas suas cõpañas que era morto, et fezeron por el grã doo, et nõ dauã (por el) nehũa cousa porlos matarẽ, et cõ grã coyta que auj́ã ýansse moytos a perder et a morrer ẽno mar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 314 |
Et Achiles fezo y marauillas aquela uez, que matou sete caualeyros de aquela yda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 314 |
Et fezeron tã ben aquel día el et seu yrmão Troylos, que estaua y cõ el, que nõ poderõ mellor, ca elles fezeron anbos moytas ydas cõtra os gregos, et moyto espessas, et perderõ y moytos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 315 |
Mays coydarõ que, se elles podessen auer uagar, que lles cõprira moyto de comer et de dormir hũ pouco mays et de folgar jaquanto mays do que folgarõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Mays a justa nõ foy falyda entre elles, ca lle deu Éytor per meo do escudo hũa ferida de tã grã força que logo en essa ora passou o ferro da lança et o pendón todo perlas costas del, que lle nõ prestou a loriga nẽ armadura que trouxesse. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et fazíaos fogir de cada parte per u ýa, et tornaua moytas uezes, et fazía cõ elles as ydas tã espessas que moytos delles perderõ y suas uidas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Ssabede que o liurarõ os seus et, quando o sacarõ de ontre seus ẽemjgos, nõ coydarõ que uiuer podesse por nehũa razõ que fosse, aquel día ata a noyte. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
¿Coydades per auẽtura que aquelles que acolá están en aquela aaz que uos uenã acorrer acá? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et cõsséllouos por uossa prol que chamedes uossas cõpañas que uos ueñan acorrer, sen mays tardar, ca moy sen siso he quen nõ teme nehũa cousa, ca alý hu nõ coyda o pode passar moy mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 328 |
Et cometéronos tã rrégeament daquela yda que, per hũa grã força, os fezerõ estonçe partir do cãpo, mal seu grado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 344 |
Et nõ ouuo y tal deles que de tal proheza fosse que moyto nõ dultasse sua morte et que nõ coydasse que todos erã desbaratados, tãto estauã maltreytos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 347 |
¿A que coydades que sse tornará nosso feyto, poys que tã malament nossas cõpañas son enpuxadas, ca lles ueio fazer senbrãt de fogir et de nõ poder tẽer o cãpo? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 352 |
Mays agora poderõ ja tãto que nos puxarõ do cãpo, et fezérõnos juntar cõ nossos peões, et nõ coydan que ja mays cobrar possamos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 352 |
Et rrógouos quanto posso que façamos en gisa que uj̃gemos nossos anteçessores, que gãanarõ estas terras que nós auemos et que nos estes queren toller, et nos chagã et nos matã sobre elas; ca oje en este día sabede que me matarõ a Casybelã, meu yrmão, de que ey moy grã desconforto et moy grã soydade, ca el era moy bon caualeyro et de moy grã proheza. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 357 |
Duydas d ' Aglús, outrossý yrmão d ' Éytor, justou cõ Emelẽs, que era grego, et dérõsse anbos tã grãdes lançadas, et derribárõsse anbos dos caualos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 361 |
Et auẽo assý que, el andando en esta batalla, Éytor et el encõtrárõsse anbos, et lydarõ moy durament, tãto que sse ouueron de pregũtar por seus linágẽes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 369 |
Et sabede que ela estaua moy pauorosa et ferament coydando, et dultaua moyto, que era marauilla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 369 |
Et ẽno mũdo nõ cobijçauã cousa tãto cõmo tallarsse a cabeça hũ ao outro, et seu coydado et sua aguça era en topar anbos por mostrar suas forças et prouar seu poder et sua ualẽtía. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 369 |
Et leuaua a ssua espada perigoosa, cõ que auj́a feyto grã dãno ẽnos gregos, et cada día coydaua mays a fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 375 |
Et, señores, por esto ey por uós enviado, que cada hũ de [u]ós coyda sobre este feyto et que façades en gisa que metades en esto o ssiso et a força et a ssabedoría et todo uosso poder quando cõprir, en gisa que o ajamos preso ou morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 377 |
Cõmo rrogarõ Achilis que ouuesse coydado da morte de Éytor |
[+] |
1370 |
CT 1/ 377 |
Et rrogauã aficadament a don Achiles que el ouuesse coydado et sofresse afán en esta demãda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 377 |
Por ende nõ dultedes que eu nõ faça y todo meu poder, ca sse nõ pode partir en nehũa gisa de nõ seer a mj̃a morte ou a ssua, ca tã grãde he o despeyto et a ssaña que del ey que todo meu coydado et mj̃a fazẽda he tornada sobre este feyto, et meu penssar nõ he al senõ en catar tenpo ou lugar hu podesse tomar uẽgança do grã mal que me ha feyto; ca el seia ben çerto que meu penssar et meu poder nũca seerá en outra cousa senõ en catar maneyra per que o traga a morte, se eu poder. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 378 |
Et ẽno mũdo nũca foy home que podesse coydar nẽ hosmar que hũ caualeyro soo per ssy defendersse podesse de tãtos et tã bõos cõmo o alý tĩjnã çerquado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 383 |
En tã grã barata forõ anbos, Achiles et Toas, que nũca foy home que os y uisse que coydasse que ende uiuos podessen escapar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 384 |
Et dyz o cõto que mill caualeyros bõos fezo alý fazer afora, et quareẽta deles fezo y ataes ficar que nũca ja mays auerán coydado de tomar armas nẽ de entrar en torneo, ca el os ýa antepoẽdo cõ sua espada ẽna mão et ýaos fazẽdo afora et puxando. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 387 |
Et os que y forõ chamados son estes: primeyrament Éytor et Pares et Troylos et Antenor et Deýfebus et Eneas et Polydamas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 389 |
Por ende uos rrogo, por Deus, que senpre ajades ende coydado et que penssedes y moyto, ca moy toste soen vĩjr grãdes auẽturas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 390 |
Et poys nós acó dentro tẽemos nossos corpos et nossas uidas et nossos thesouros et todo tẽemos metido en auẽtura, por ende nosso seerá o coydado de nos defender. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 390 |
Et nõ era grã marauilla, que moyto he graue cousa de coñosçer, nẽ de penssar, do coraçõ allẽo o que coyda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 392 |
Demays desmayauã moyto porque el rrey Talamõ era moy malchagado, et corríã todos a ueerlo alý hu jazía, et choráuãno moyto porque coydauã que morrerí[a]. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 392 |
Demays erã moy descõfortados et auj́ã moy grã doo por el rrey Toas, que era preso; et, sen falla, ben coydauã que nõ podería seer liure de aquela prijón sen perder a cabeça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 402 |
Et porque el nõ esteuera alý hu seu padre fora preso, tĩj́ñasse por desauẽturado, ca ben coydaua el que mellor fora defendudo et que o nõ leuarã tã a sseu saluo, sse el estouera presẽt. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 402 |
Et a todo seu poder quería cometer pera liuralo, sse podesse, et todo seu coydado et toda sua força era sobre este feyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 413 |
Pero, ante que sse partissen, Colcos, o agoyreyro, que auj́a hũa filla moy fremosa et moy cortesa et de grã nobreza, a que dezíã Breçayda, rrogou a Agamenõ et a outros rreys et grãdes señores da oste que a pedissen a el rrey Príamos et a trouxessen pera a oste, que alý ficara en Troya quando sse el saýra; ca el ben entendía que a uẽtura era moy cõtraria aos troyãos, et queríalles grã mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 414 |
Et sse uós tal sodes et tãto ualedes cõmo coydades, esto nõ deue a ficar por uós. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 415 |
Cõmo os gregos nõ consentyrõ que Achilis et Éytor hũu por hũu sobre este feyto lydassem |
[+] |
1370 |
CT 1/ 416 |
Agora leixa a estoria a falar desto por cõtar cõmo Breçayda fezo seu doo |
[+] |
1370 |
CT 1/ 416 |
Ja auedes oýdo cõmo el rrey Príamos auj́a prometudo aos gregos Breçayda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 416 |
Et aquí afirma Dayres que Troylos a amaua mays que a ssy meesmo, et auj́a grã pesar et grã coyta porque a queríã leuar pera a oste, que el auj́a en ela posto todo seu amor et todo seu coydado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 417 |
Cõmo Troylos et Breçayda fazíã seu doo quando se partíã |
[+] |
1370 |
CT 1/ 417 |
Aquela noyte uẽo Troylos veer Breçayda et albergarõ anbos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 417 |
Et des alý desamou Troylos mays mortalment os gregos, et lles fezo carament cõprar a ssaýda de Breçayda, ca mays de mill caualeyros tomarõ por ende morte cõ suas mãos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 417 |
Dos gornymentos de Breçayda |
[+] |
1370 |
CT 1/ 417 |
Et hũa gente saluagẽ que ha cõtra Ouriẽt, en terra de Çenofolj, moy layda et de feytura moy estraya, prenden estas bestas a moy grãde affán et a moy grã perígoo et moy poucas uezes. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 419 |
Cõmo se Breçayda espedeu da cidade |
[+] |
1370 |
CT 1/ 419 |
Breçayda assý guarnida et apostada, assý cõmo uos ey cõtado, espedeusse da rreýna Écuba et das outras donas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 419 |
Et pesou moyto a todas de sua yda, et senaladamẽt porque sse quitaua de sua cõpaña, et a Elena mays que a todas. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 419 |
Et quando sse ela ouuo a partir de Troylos, ben coydara a morrer cõ deseios et cõ coydado del. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 420 |
Cõmo Diomedes rrogou a Brecayda que o rrecebe[sse] por am[j]go |
[+] |
1370 |
CT 1/ 420 |
Quando Breçayda foy fora da çibdade, seýoa a rreçeber Diomedes et Talamõ et Hulixas et Ajas et Menesteus et outros ben çẽto et quareẽta caualeyros bõos, que os que mays pouco ualýã erã rreys et cõdes et duques. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 420 |
Et por que uos eu agora ueio triste, agiña coydo de fazer tãto por uosso amor por que uós seredes moy leda et moy pagada, et todo meu coydado des oiemays será en fazer tódaslas cousas que entẽder que serã uosso seruiço. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 421 |
Cõmo Breçayda rrespondeu a Diomedes |
[+] |
1370 |
CT 1/ 421 |
Breçayda, que era moy sisuda et moy paaçãa, rrespondeulle moy sisudament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 422 |
Cõmo Diomedes rrespõdeu a Breçayda |
[+] |
1370 |
CT 1/ 422 |
Desque Breçayda sua rrazõ ouuo acabada, ben entẽdeu Diomedes que ela era de boa rrazõ. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 422 |
Quando Breçayda chegou aas tendas, Colcos, seu padre, seýo a rreçebela, et foy cõ ela moy ledo, et abraçoa moyto, et ela a el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 424 |
Cõmo Colcos rrespondeu a sua filla Breçayda |
[+] |
1370 |
CT 1/ 424 |
Depoys que Breçayda sua rrazõ ouuo acabada, seu padre lle rrespondeu assý: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 424 |
Estonçe sse chegauã os da oste pera veer a Breçayda, et catáuãna moyto, et marauilláuãsse cõmo era fremosa et de bon tallo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 424 |
Quando Breçayda chegou ao tendillón, Diomedes deçéoa do palafrén, et moyto amj̃úde perdía sua color, cõ grãde amor de que era preso. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 424 |
Et des oymays lle yrá a ela moy mellor que ela nõ coydaua, nẽ penssaua. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 426 |
Agora leixa o conto a falar de Breçayda por cõtar a sétima batalla |
[+] |
1370 |
CT 1/ 431 |
Cõmo Diomedes tomou o caualo a Troylos et [o] enviou a Breçayda |
[+] |
1370 |
CT 1/ 431 |
Et díssolle assý: -Vayte aas tẽdas quanto poderes, et uay ao tẽdillón de Colcos, et dj a Breçayda, que y acharás, que eu lle envío este caualo, que gãañey de hũ caualeyro que sse andaua enfingindo et gabando que estaua dela moy namorado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 431 |
Et segurament que el querrá seer ben entregado deste peñor, et tal llo coydará a toller que llo cõprará moy carament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 431 |
Et poso en seu coraçõ que fezesse del moyta bõa caualaría, en gisa que Breçayda oýsse ende falar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 431 |
Et el tragía hũa lança ẽna mão, en que atara hũ pendón que lle dera Breçayda, que el amaua mays que outra cousa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 440 |
Et tãgí[a]os tã saborosament que, aquel que os oýa, nõ podía coydar en outro mal, nẽ auer pesar nẽ coyta, mẽtre os oýsse. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 444 |
Aquj́ cõta Dayres que Diomedes nõ auj́a prazer nẽ alegría, que o amor de Breçayda o coytaua tãto que nõ auj́a en ssy cõssello. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 444 |
Et nũca quedaua sospirãdo et coydando moytas uezes en tristeza, et outras uezes tornáuasse ledo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 444 |
Et Diomedes assý era coytado que nõ auj́a prazer de nehũa cousa, nẽ coydaua en outra cousa senõ en aquela que moyto amaua et que uira por seu mal. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 445 |
Cõmo Breçayda dou o cauallo de Troylos a Diomedes |
[+] |
1370 |
CT 1/ 445 |
Hvn día auẽo que Diomedes foy veer a Breçayda por falar cõ ela. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 445 |
Et agora podedes entẽder que aqueles que están ẽna çidade nõ son tã lygeyros de cõquerer cõmo algũus coydan. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 445 |
Et de mao pleito sse entrametẽ os que os coydan deserdar et deytar de sua terra tã lygeyrament, ca ha moytos bõos caualeyros et ardidos et moy orgullosos et de grã liñagen ẽna çidade de Troya. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 446 |
Cõmo Breçayda dou a mãga do brial pera pẽdóm |
[+] |
1370 |
CT 1/ 446 |
Qvando Breçayda esto oyeu, entẽdeu que o auj́a ja preso de amor et foy moy leda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 446 |
Et desde oiemays pode dizer Troylos que lle nõ está ben sua señora, ca o moy grãde amor que ontre elles anbos era ja falssado o auj́a Breçayda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 446 |
Agora leixa o cõto de falar de Breçayda por cõtar a oytaua batalla. A oytaua batalla |
[+] |
1370 |
CT 1/ 446 |
Et diz o cõto que lydarõ doze días entregos sen folgar, que nũca os parteu senõ a noyte. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 452 |
Et a cabo de grã peça díssolle assý: -¡Ay, rrey Príamos, catiuo! ¿cõmo sodes tã louco et tã sen rrecado que nõ auedes coydado de uossa fazẽda? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 453 |
Éytor, quando esto oeu, foy en grã coydado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 453 |
Mays ẽno outro cabo ben coydaua ja pera senpre que ende fosse posfaçado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 454 |
Et Diomedes, quando ueu que Troylos lles fazía tã grã dãno ẽnas suas cõpañas et os fería tã ardidament, agillou cõtra el quanto mays podo; et tã sañudament o foy ferir que a lança et a mãga do çicatrõ que lle dera Breçayda fezo passar per meo do leõ que tragía ẽno escudo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 454 |
Et alý começarõ anbos hũa batalla mortal et tã perigoosa que, ante que sse parta, perderã do sange tãto que lles mj̃gará suas forças et auerán mays mester m[a]estres que lydar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 457 |
Et trouxérõno ao paaço de Éytor, hu el estaua, et foy sete ou oyto uezes amorteçido, et coydarõ que era morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 457 |
Et forõ en grã coyta et en grã temor, que aquel día coydarõ a sseer mortos ou presos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 461 |
Et tãto dultauã todos a ssua yda et o sseu colpe que nehũ nõno ousaua atender, et se lles jaquanto mays durara por seu mal passarã o mar et vẽerã a Troya. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 465 |
Et leuárõno pera as tendas et, ante que alá chegasse, foy sete uezes amorteçido, que coydarõ que era morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 465 |
Et quanto dãno rreçeberã, todo o auj́ã oluidado, porque erã quitos et desenbargados de seu ẽemjgo mortal, que os cada día cofondía et aontaua, et ja mays nõ sse deuj́ã del a catar, nẽ a rreçear, nẽ coydauã a auer ja mal nẽ cõtrario de nehũa cousa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 466 |
Et caýo sóbrelo leyto, en gisa que todos coydauã que era morto, en gisa que el nõ sospiraua, nẽ bafeiaua nẽ ponto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 468 |
Et muytas uezes coydarõ que era morta, ca nõ rrefolgaua pouco nẽ mays. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 476 |
¿Et hu coydades que õme podese achar caualeyro que uoso par fose ou que sería de nós se uós cõnosco nõ fosedes? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 480 |
Et sabede que ia mays õme da sua ydade nũca tamaño preço d ' armas gãanou en esta batalla, ca sen medo se auenturaua et se metía entre eles, que todos llo tijnã por grã marauilla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 486 |
Et alçauã os muros alý hu entendíã que erã mays fracos, et fazíã as cárquauas mays altas, et tallauã os canpos, et alçauã grandes uales, et en nihũa cousa nõ coydauã senõ en cõmo se anparasem et guardasem bẽ sua uila. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 488 |
Et nõ podía coydar en al. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 489 |
Et auẽolle así que hũ día caçaua en hũ mõte, et chegou a hũ uale, hu auía hũa font moy clara, et quiso beuer dela, et catou ajuso, et ueu a sua soonbra, et nõ coydando que sua era, nẽ sabendo desta nada, pereçeulle tã bẽ que tomou dela tã grande amor et tã grã pagamento que lle uẽo a rrogar, chorando muyto, que seýse fora et que se uẽese pera el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 496 |
Agora coyda Achiles que me engãna et que me toma en armadilla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 496 |
Pois, ¿cõmo coydades uós que se eles por el partisem desta guerra? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 499 |
Et aquel día et aquela noyte lle fuj moy longo(s) et sofreu moyta coyta et muyto coydado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 500 |
Et moytas molleres de noso linagẽ, tías et yrmaas et sobrinas et outras muytas donzelas, serã per nós casadas et acõselladas, et moyto lles he mester a nossa yda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 502 |
¿Que coydades? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 503 |
Et pois que forẽ fora da çidade, alý farã toda nossa uoontade et quanto nós mãdarmos, muyto mays de quanto nós coydamos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 506 |
Et cõ grã saña dísolle assý: -¿Coydades d ' abayxar et deserdar noso linage? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 522 |
Et a mayor coyta que auj́a era porque desasperaua et nõ sabía que fazer, nẽ que coydar, nẽ qual cõssello tomasse, et moytas uezes coydaua que era morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 525 |
Et ¿cõmo, don Vlixas, coydades uós tomar esta uila nẽ cõquerer esta terra per força? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 525 |
Et agora, quando as donas casarẽ cõ homes uiles et de catiuo lugar, ¿cõmo coydades que o mũdo seia poblado ou mãtẽúdo? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 528 |
Mays nós somos ja en tal pũto et en tal estado que, en nehũa maneyra, nõ nosla querríã rreçeber en gisa que fosse nossa onrra, ca elles nos an uẽçudos per moytas uezes et destroýdos et están moy orgullosos et moy fortes cõtra nós; et demays, porque uos nõ ueen nosco, coydan que nos faleçestes et que uos partistes de nós. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 529 |
Et, sen falla, por quanto eu de uós entẽdo, outro pẽssar uos creçe et outro coydado, et ben pareçe ẽna uossa color que mays talẽt auedes de entrardes en al que nõ entrar ẽna batalla. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 529 |
Mays o uosso coraçõ outro he et nõ o que elles coydan. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 531 |
Estonçe sse seýrõ todos tres do tẽdillón de Achiles, ca nõ auj́ã coydado de auer cõtẽda, nẽ entẽçõ cõ Achiles, nẽna queríã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 533 |
Señor don Menelao, en praça uoslo digo que perlo meu cõssello nõ diredes nada en este cõssello, ca nõ he ben nẽ uos acaeçe, que sabede que, quantos aquí son, todos coydan et dizẽ que uós loades esto por tal de cobrardes uossa moller Elena, et nõ por outra rrazõ, nẽ por outro proueyto nẽ onrra que sse ende a nehũ syga. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 534 |
Nós auemos tomado hũ peso mayor et mays dultoso et mays perigooso que don Menelao coyda, ca nos mete por boa barata et por boa rrazõ que nos façamos aquí matar todos cõmo fezemos ata aquí. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 534 |
Sen falla, uós tomades mao cõssello et nõ catades uossa prol en solament coydar de fazer paz cõ os troyãos, nẽ de os querer leixar sen grã destroymẽto deles, et fazedes esto cõtra defendemento dos dioses. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 537 |
Et os troyãos se uẽgarõ ben, et tomarõ grã peñor por ssy, et uẽderõ moy carament aos gregos o dãno que lles feyto auj́ã et a cõquista que lles coydauã fazer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 537 |
Et tã grãde esforço auj́ã os seus en el que sse acollíã todos a el, cõmo se fosse castelo ou forteleza hu coydassen de seer ben defendidos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 537 |
Jde agora folgar cõ Breçayda, uossa señora, aquela moy leal que uos quer grã ben; et, se me ante nẽbrara, perdoárauos por ela. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 537 |
Mays os gregos, quando uirõ que Diomedes era tã malchagado, coydarõ que era morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 539 |
Cõmo Breçayda ýa ueer amyúde a Diomedes et da rrazõ que cõ el ouue |
[+] |
1370 |
CT 1/ 539 |
Mays Breçayda, quando soubo que Diomedes era malchagado, pesoulle moyto; et pero que sse quiso encobrir, nõ podo estar que nõ chorasse moyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 540 |
Cõmo Breçayda se queixaua de sy me[e]sma et se connoscía que fezera torto |
[+] |
1370 |
CT 1/ 540 |
Un día auẽo que Breçayda penssaua ẽno torto que auj́a feyto a Troylos, et tomou rrazõ cõtra ssy meesma en tal gisa: - |
[+] |
1370 |
CT 1/ 540 |
Et nẽbrate, aleyuosa, de quantos días bõos cõ el passaste, mẽtre te el moyto amou et tu a el, et nõ seias tã descriúda nẽ tã falyda cõmo es cõtra el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 542 |
Agora leixa o cõto de falar de Breçayda por cõtar cõmo os gregos enviarõ Agamenõ a Achiles, que os ajudasse, et da rresposta que lles el deu |
[+] |
1370 |
CT 1/ 544 |
Et aqueles caualeyros de Achiles erã moy ardidos et moy orgullosos et moy deseiosos de lydar, et en toda a oste nõ auj́a tã boa caualaría. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 548 |
Troylos sse parteu estonçe da rreýña, et foysse pera hu sij́an as donzelas, et cõtoulles o que fezera Breçayda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 548 |
Cõmoquer que outro algũ de sa señor loe, eu nõ me loo de Breçayda, ca me enganou malament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 548 |
Et des alý nũca amarõ a Breçayda cõmo ante amauã, ante ha desamarõ moyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 549 |
¿Et cõmo coydas que desde aquí te ame? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 550 |
Nõ te partas de mj̃ nẽ me pergas, ca, se me tu perderes, o amor se apoderará de tj, et fará en tj todo seu talẽt, et senpre andarás coydando et sen prazer, et nũca te leixará dormir nẽ folgar ata que te a morte traga. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 551 |
Et de uós nõ me uẽ ajuda nẽ acorro, pero todo meu coydado et meu penssar nõ he cõmjgo, mays cõuosco en todo tenpo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 551 |
Et por ende era en grã coydado, ca a ssua proheza o quería leuar aló, mays o amor o cõturbaua ende. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 552 |
Et sabe que a tua cauallaría toda he morta et presa et desbaratada, et en forte ora lles tollische tua yda, et a grã coyta lles falische. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 557 |
¿Et cõmo coydades uós que aquel que tãto mal uos á feyto nos gardase pleito, nẽ pustura, nẽ trégoa, nẽ lealdade que uos prometese? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 561 |
Et era a presa tã grande que nõ sabíã de si tomar cõsello, nẽ entraua y ome que ende coydase a seýr uiuo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 561 |
Et o a[c]alço nõ durou mais, que ben uos poso dizer que nõ ouuo y nihũ que talent ouuese de mais yr en alcanço, que tãto auj́a cada hũ que fazer cõ estes mermidões cõ que toparõ que nõ auía cuydado de mays yr enpús os gregos, mayorment que eles cobrarõ muy bẽ depois que Achiles et os mermidões lles chegaron. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 567 |
Et nõ uiue ẽno mũdo ome que a uise que coydase que mais podese ujuer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 576 |
Et pois que uẽo o día, atendeu porla ora en que auýa a yr ao tenplo, et semelláualle o día muy longo, et creçíãlle coydados desuariados, que hũa uez pensaua que a rreýna nõ uẽese y, outra uez pensaua que el nõ chegase ao tenplo aa ora que deuj́a a chegar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 577 |
Et dentro ẽno tenplo auía grã claridade das lánpaas que y estauã açendudas, pero Achiles ia muyto aduro podía ueer, que o uiso se lle tornaua; et nõ podía estar porlo sange que se lle ýa muyto, pero fezo hũa yda, cõ sua espada ẽna mão, et matou dous deles et chagou çinquo. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 580 |
Et os doos et os chantos erã tã grandes que esto sería hũa grã marauilla de contar; et cõmoquer que os chantos forõ muy grandes, sabede que forã mays grandes se nõ fora aquela yda astrosa que el fezo encubertament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 581 |
Et fazíã sobr ' el grand alegría, et auíã grã prazer, ca coydauã, pois el morto era, que os gregos por njhũa maneyra ia nõ lles poderíã enpeesçer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 586 |
Et fezo daquela yda tã grã dãno ẽnos gregos, et fézolles golpes tã asinalados, que ben terría quen o uise que era caualeyro ardido et ualent. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 591 |
Et uós, rreýna Écuba, ¿que coydades a fazer? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 605 |
En esto era seu coydado et toda sua arte. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 610 |
Aquela noyte os troiãos jouuerõ ben seguros en sua çidade, mais os gregos erã en grã pauor, que mayor nõ podíã, ca nõ coydauã a auer defensón, que nõ fosem presos ou cõquistos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 611 |
Et auía hũa sua filla que auía nome Daydama. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 611 |
Et bẽ coydaua a morrer quando llo dou, pero doullo, et doulle cõ el moytos bõos caualeyros et ardidos et de grã prez, que fosen cõ el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 611 |
Et sua madre Daydama fazía por el grã dõo, cõmo se o uise morto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 613 |
Et bẽ coydauã maltrager ou uençer aos troyaos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 613 |
Et muyto ag(u)ina o dará a entender, ca, cõmoquer que el fose muy pequeno de días, nõno semellaua ẽnos feytos, ante diriades que era caualeyro ẽna mellor ydade que podería ẽno mũdo seer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 613 |
Et tu coydas que nós somos molleres mãsas et febres cõmo son as outras, et sabe que nós nõ somos taes, mais somos donzelas que nõ auemos coydado de loucura, nẽ auemos coraçõ de fazer maldade, mais de ujuer castament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 627 |
Et pois en esta guisa o tẽemos, ¿[como] coydades que uaa o feyto en maneyra que aia y paz et amor? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 632 |
Et bẽ deuerã a entender et coydar ẽna morte per que auíã de pasar, que nõ basteçer tal treyçóm et fazer feyto tã cruu et tã desaguisado, pero en este cõsello ficarõ todos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 637 |
Et ¿quen coydades que posa sofrer tal dãno et tal coyta? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 637 |
Ca en todo el nõ acharíã hũ ome triste, nẽ coytado, nẽ despagado de si, nẽ coydador, nẽ brusco, nẽ sen prazer, ante uiuíã todos en prazer et en grã brío, et rricos et uiçosos a sobreguisa. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 637 |
Quen te en outro tẽpo uise et quen [te] agora uee nõ te coñosçería, nẽ coydaría que eras esa, ca tódoslos que en ti morã son tristes et desmayados et sofrem coyta fera et estraya. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 644 |
Quando estes dous rreys entrarõ [en] Troya, os da uila forõ muy ledos, coydando que ia erã seguros et ouuesem paz et a guerra fose acabada. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 644 |
Et bem coydarõ os outros que estauã ẽno paaço que quiríã prender aquelles dous rreys. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 645 |
Et en esto poño todo meu coydado et todo meu afám. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 652 |
Et estes soos escaparõ daqueles que os gregos ameaçauã, que cuydauã de matar, et ouuerõ suas cabeças cõmo de graça, que todos y forã mortos, que hũ soo nõ escapara se se y mays deteuerã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 655 |
May(o)s os mizquinos dos troyãos coydauã por aquela obra seer seguros, et asperauã dela goyo et prazer, et seíam fora da uila contra ela a rreçeberla cõ grãdes procições et fazendo(s) muytas orações et muytos sacrifiçios. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 660 |
¡Traedor! ¿cõmo podesche osmar ou coydar tã forte trayçóm? |
[+] |
1370 |
CT 1/ 660 |
Et dj́solle así muyto aduro: -Treedor, rrenegado, pois nõ ás coydado de mj̃ nẽ de Troya, que así he destroýda per ti, aue doo desta moça et guárdaa, en guisa que a nõ matẽ, ca de mj̃ nõ auerás tu doo nẽ merçee, ca eýnda que me gregos matar nõ queiram, duas mãos trago eu que me poderã muy bẽ matar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 667 |
Et sobeiament me marauillo de uós por tãto deseiardes mina morte et, se per ela coydades a seer auondados, fazédeo, poys que o tãto auedes a uoontade, ca eu nõ quero uiuer pus tãto mal qual quanto rreçebj́. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 672 |
Et, sen falla, grã desonrra et grã uiltança he esta de que uos tãto gabades ante nós, et fazedes grã loucura porque coydades que ualedes tãto por que uos aiã a dar o Paladióm, porque sodes dizidor et porque fezestes per uosas trayções por que nós senpre seremos desditos et pusfaçados por desleaes et por traedores et por falsos et peiurados. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 686 |
Poys que Antenor chegou a Troya, coydando que logo sería señor, fuj moy mal rreçebudo de Eneas et de toda sua cõpana. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 688 |
Et todo seu coydado metía en cõmo se faría amar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 689 |
Et os que estauã en terra de Troya oýrõ esto contar et logo, sen mays tardar, carregarõ onze naues et meterõ en elas quanto poderõ auer, cõmo aqueles que nõ cuydauã y a tornar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 692 |
Palomades dizía que metería y as mãos a hũ deles, o mellor, que nũca fora culpado en tal cousa, nẽ a disera, nẽ a coydara, nẽ o auer que acharã so o seu leyto que nũca llo nĩguẽ dera, nẽ llo prometera, nẽ soubera del parte, nẽ fora y metudo per seu cõsello, alí onde o tirarã. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 696 |
Et quando os gregos uirõ aqueles fogos en tãtos lugares, bẽ coydarõ que a gente da terra auía deles doo et piadade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 696 |
Et os fogos fazíãnos por coydarẽ eles que era alý pobrado et lugar du tomarí[ã] porto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 696 |
Et leyxárõse yr a aquel lugar dereitament hu uij́am rreluzir o fogo, coydando que era [p]o[rt]o. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 699 |
Et ẽno mũdo nõ auía caualeyro mays ardido nẽ mays ualent de sua ydade. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 701 |
Et quando matarõ Agamenõ, Taltabios, seu uasalo, fugeu cõ o moço a casa del rrey Ydamedés, ca bẽ entendeu que, se o moço podesen coller ẽna mão, que o nõ leyxaríã mays ujuer. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 701 |
Et acolleuse cõ el o mays ag(u)ina que podo a Corinthio, hu soubo que era Ydamedés, que o criase et o guardase de mal ata que fose caualeyro et que podese seer entregado en aquel rreyno donde seu padre fora rrey, ca era seu de dereyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 701 |
Et este rrey Ydamedés era rrey de Creta, et chegara y de pouco cõ os outros que escaparã do perígoo et da tormenta do mar. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 701 |
Et sabede que este Ydamedés era casado cõ hũa rreýna a que dizíã Teresis, que era dõna muy cortesa et muy preçada et muy sesuda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 706 |
Et cõta Dites que, poys que Orestes, fillo d ' Agamenõ, ouuo quinze ãnos, el rrey Ydaméns o fezo caualeyro muyto honrradament. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 710 |
Et quando esto oýo Ermíona, filla d ' Egistus, et sua yrmãa Diarostes, ouuerõ ende tã grã pesar que se matauã cõ suas mãos, et coydarõ que fezesen delas justiça. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 711 |
En aquela meesma sazõ que Orestes casou, Vlixas aportou en Creta, onde era rrey Ydamẽéns. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 713 |
Cõmo Vlixas contou a el rrey Ydameus cõmo ffezera auer a donzela a sseu conpanneyro dom Alffenor |
[+] |
1370 |
CT 1/ 714 |
Cõmo Vlyxas cõtou a el rrey Ydamés o que lle cõtesçera cõ as rreynnas encantadores |
[+] |
1370 |
CT 1/ 716 |
Cõmo Vlixas cõtou a el rrey Ydamenés cõmo escapara dos perígoos das sereas do mar |
[+] |
1370 |
CT 1/ 717 |
Cõmo Vlixas cõtou al rrey Ydamenés cõmo escapara do rremuño do mar, que o ouuera de soruer |
[+] |
1370 |
CT 1/ 718 |
Cõmo Vlixas cõtou al rrey Ydamenés cõmo caera em poder dos rroubadores do mar |
[+] |
1370 |
CT 1/ 718 |
Cõmo el rrey Ydamenés dou naues et grãde algo a Vlixas et [o] envio[u] em saluo ata el rrey Alçeóm |
[+] |
1370 |
CT 1/ 718 |
Despois que Vlixas contou a el rrey Ydamenés as coytas et os perígoos per que pasara, nõ á ome que llo contar oýse que del nõ ouuese doo et se ende nõ marauillase muyto. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 718 |
Et el rrey Ydamenés lle fezo guisar duas naues muy boas en que se fose, quando se quisese yr. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 719 |
Et ia mais nũca [cousa] quiso oýr nẽ consentir que de maldade fose, mays atendía seu marido, et nũca en al coydaua, nẽ deseiaua al senõ a el. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 722 |
En aquela sazõ morreu Ydamenés, rrey de Creta, de que a estoria de suso falou, et, ante de sua morte, parteu bẽ seu rreyno a dous fillos que auía, mays ante de çinque días morrerõ anbos. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 731 |
Pois que sua yrmãa todo aquisto acabou, nũca ia mays poderõ saber que se dela fezera, nẽ hu se fora, nẽ a qual terra era yda. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 732 |
Et ben coydaua Hermíona que Andrómaca lle fazía que lle nõ quisese Pirio bem et que por ela nõ quiría el tãto sua cõpana. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 732 |
Et bẽ uij́a que Perio amaua mays a Andrómaca, et que todo seu coydado en ela era, et en tódaslas cousas lles mostraua bom talent et bom senbrant, et de grado fazía quequer que a ela en prazer jouuese. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 732 |
Et cóydao Andrómaca aquí a fazer señor et herdeyro o seu fillo et de Éutor, que fuy traedor et lobo m[a]o et rrenegado et emĩjgo mortal, et por que fuy muyto bom rrey morto et destroýdo do uoso linagẽ et mj̃guado. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 735 |
Et eles coñosçíã todo bẽ et mal, et chegáuãse ao bẽ et leyxauã o mal, et, a cõmoquer que fosem muy moços d ' ydade, erã moyto auondados de entendemento. |
[+] |
1370 |
CT 1/ 742 |
Et el era ia muy uello et de muy grande ydade, mays pero eýnda era muy rrégeo et muyto esforçado. |
[+] |
1380 |
CPc 26/ 109 |
E se non quiser podeno apremear que o faça. a IIII he se alguo profiase seu enteudo que fose meor de XIV anos este atal depois (que) pasa por esta ydade se sse achar mal de seu padrasto por que (lle) desgasta o seu ou en outra maneira qual quer deueo mostrar ao juis. e se achar o juis que he assy deueo apremear (o juis) que o emançipe LEE XIX (como o) fillo depois que he emançipado o pode o padre tomar en seu poder se (lle) for desõobidiente. Ingraty son chamados (en latin aqueles) que non gradeçen o ben feito quelles fazen. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 4 |
O marido d ' aquela dona vio que eu me lle enfestaua cõ o castelo et queria mãteer a fieldade que prometera a seu sogro, queriame por ende mal et nũca em al pensaua senõ en com̃o me poderia matar; ca coydaua se me matase que logo coydaria a tomar o castelo. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
Et Josefo da testemoyo del que era tã santo ome, que por la morte del [cre]iã que Iherusalem fose toda destroyda com̃o a foi despois, segundo que aqui adeante oyredes. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 19 |
Despois ẽno ãno que el avia triinta ãnos que era bispo, os judeus cõ maliçia forõ a el et diserõlle: -Rogamosche que tornes o poboo que erra coydando por Ihesus que he Deus et que asi o preeges et faças entẽder ao poboo que aqui seera en dia de Pascoa, et nos asi o outorgaremos, et nos et o poboo daremos testemoyo que tu es home boo et santo com̃o tu dizes. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 31 |
Et aqui oyredes com̃o Iherusalem foy destroyda, et adeante logo oyredes com̃o a cabeça d ' este Santiago vẽo aqui por vertude moy grãde, que asy vay todo hũu por lo al. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 31 |
Conta Josepho que por la morte d ' este Santiago foy destroyda a çidade de Iherusalem et [o] senorio dos judios, et nõ tã solamente por la morte de Santiago, mais por la morte de Ihesucristo, segũdo que el diso andando en este mũdo, que diso asi: -" Non rrelinquitur [in te] lapis super lapiden eo quod non connouiste tempus visitaçionis tue " que quer dizer: "ainda verra tenpo que nõ ficara en ti pedra sobre pedra porque nõ conosçiche o tẽpo de teu Saluador. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 31 |
En hũa sua festa [de] Pascoa, peça da noyte por andar, vẽo sobre lo tẽplo atã grã claridade, et sobre lo altar de Iherusalem, que coydarõ todos que era dia claro. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 34 |
COM̃O [FOY] DESTROYDA A ÇIDADE DE IHERUSALEM Pylatus vio que cõdenara Nostro Señor a morte a torto, ouve medo do enperador Tiberio Çesar et por se escusar enviou hũu seu mãdadeiro, que avia nome Albano, ao enperador. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 47 |
Et avia hũu seu fillo de sua madre moller a rreyna que era de tamana ydade com̃o Pilatus. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 47 |
Quando aquel Ihesus, meu señor, ya por la terras preegar, eu avia de moy grãde amor et soydade de veer a sua façe et quigi mãdar pintar a semelança do seu rrostro, que era a mays fremosa criatura do mũdo, en hũu pano por fillar cõ ela prazer et cõforto quando o vise; et querendoo fazer cõteyllo todo, et el pediome o pano et posoo ẽna sua cara et doumo encayado cõ tal figura cal era o seu santo rrostro; et se teu señor este pano vise, et o catase omildosamente, soo çerto que logo seeria saão da door que ha. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 59 |
Et en esto coydando hũa peça falou cõ o mõje se [a] poderia aver por algũa maneira, foylle dito de noyte en vison que se quisese traballar en aquelo que coydaua que o acabaria. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 59 |
Et a nĩhũa gisa nõ na leues a Braagã nẽ aias coydado do juramento que fiziste ao arçibispo d ' y, ca tu nõ podes nẽ deues yr cõtra a voõtade de Nostro Señor. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 70 |
Et hũa ora catando el cõtra o çeo, vio hũu camino d ' estrelas que se começaua sobre lo mar de Frisa et ya por ontre Alamana et Ytalia et por ontre França et Aquita[n]ia et ya dereytamente por meogo da Gascona et por Nauara et por Espana, et ya ferir en Galiza en aquel lugar onde o corpo de Santiago jazia ascondudo; et Calrros veendo esto moytas noytes, coydou en sua voõtade que poderia seer; et jazendo de noyte, en esto coydando, apareçeulle hũu caualeiro en vison tã fremoso que nõ poderia mais, et disolle: - |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 70 |
Et as cidades et vilas que y cõquereu son estas: primeiramente Viseu, Lamego, Duum̃a, Coynbra, Lugo, Orense, Padron, Tui, Mondanedo et Bragãa arçibispado, a çidade de Santa Maria de Gimaraes, Conpostela, que era entõ vila pequena, Alcala, Agoadalfayar, Salamãqua Vzeda, Ulmedo, Saluaris, Mandira, Manqueda, Santa Eulalia, Talaueira que [he] lugar de moytas froytas, Medinac[e]lim que esta en moyto alto lugar, Verlãga, Osma, Seguença et Sogouea que he grãde vila, Galamãta, Sepuluega, Toledo, Calatraua, Badallouço, Turigillo, Aguadiana, et Neina, Altamora, Palença, Luçerna Ventosa que chamã Carçese que he en Valuerde, Capara, Astorga, Ovedo, Leõ, Carreõ, Burgus, Nagera, Calafora, Viana que chamã Arquos, A Estella, Calataude, Os Miragres, Todela, Saragoça, Panpelona, Bayona, Jaca, Osca, et soya y aver noveẽta torres, Taraçona, Barbastra, Rroças, Vrgel, Eluas, Gironda, Barçalona, Tarragona, Lerida, Tortosa que he hũu castelo moy forte Rrodergali, que he forte castelo, Carbona, castelo forte, outrosi Durelic, Ascalona, Algaleçi et a çidade de Deydana, Ispalida, Vbeda, Beeça, Petrosa en que fazẽ moy boa prata, Valença, Denija, Xatiua, Granada, Seuilla, Cordoua, Auela, Açintiãna en que Sam Torcado jaz, cõfesor de Ihesucristo et diçipolo de Santiago; et ali hu el jaz esta hũa oliueira, et por la grraça do Spiritu Santo, por lo seu dia que he ydus maii , que som quinze dias d ' este mes, froleçe aquel dia et madureçe o froyto dela, a çidade de Bersotom en que ha caualeiros moy fortes que chamã en lingoajeẽ alaraues; |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 70 |
Agabila insoa, Goara que he çidade de Barbaria, Meloyda, Ebitia, Formẽtana, Alcolez, Algesia, Almaria, Moneca, Gibaltar, Marroquos, Çeuta que he ẽnos estreytos d ' Espana onde he o mar verde, Tarifa. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 81 |
DO YDALO DE MAFOMETE Poys que Calrros maldiso estas trres çidades, quantos ydolos y achou et en Espana todo los destroyo et birtou saluo o ydolo que he en terra de Andalusie que chamã Sala Cadix, et Cadix quer dizer [locus proprie in quo est. ] |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 81 |
Et dizẽ os mouros que este ydalo fez ali Mafomete, a que eles seruẽ, seendo viuo, en seu nome, por encãtamento; et meteu en el hũa ligiõ de demoes que o tẽẽ sotilmẽte et tan rrezeo que nũca o nĩhũu o pode birtar. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 81 |
Et aquel ydalo esta ẽna rribeira do mar en vn penedo antigo, sobre la terra, moy bẽ laurado de hũa obra moy nobre, aa mourisca; et en fondo he moyto ancho et cadrado et ançima estreyto et he tã alto quanto pode voar hũu coruo; et sobre el esta en pee feicta hũa imageẽ de metal en gisa d ' ome, et tẽ o rrostro cõtra o medeo dia, et ẽna mão destra tẽ hũa moy grãde chaue que lle caera, segundo dizẽ os mouros, quando naçer en França hũu rrei que metera toda Espana a creença de Deus. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 92 |
Et Aigulando armouse moyto agina el leuou cõsigo sete mĩll caualeiros, et foise despos eles coydando de matar Calrros; et Calrro[s] quando o vio começoua fugir et acolleuse cõ os seus. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 104 |
Por boa fe, desagisada cousa he que a nosa lee obedesca aa tua, ca a nosa he mellor ca a tua, ca nos auemos Mafomete que foy mãdadeiro de Deus que nos el enviou, cujos mãdados teemos; et avemos nostros ydalos que son moy poderosos a que oramos et por que vyuemos et rreynamos que nos mostran as cousas [que] an de viinr d ' este noso santo Mafomete. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 104 |
Ay Aigulãdo! coydas tu que nõ teemos nos os mãdados de Deus?; sey çerto que nõ teemos nos os mãdamentos vaãos do omẽ, mais nos creemos et oramos o Padre et o Fillo et o Spiritu Santo et vos errades et creedes aos demoes que tẽedes en vosas omayas que vos enganã. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 117 |
Et Rrulan meteu mão a espada, et en coydandoo de matar, marroo, et doulle ẽno caualo et partio por meo. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 117 |
Et asi com̃o ẽna almẽdra son tres cousas: a cortiça da çima et a casca et a vianda de dentro et he hũa almẽdra; et ẽna rroda do carro son tres cousas: o madeiro do meogo et os braços et a rredondeça, et pero he hũa rroda; en ti meesme ha tres cousas: o corpo et os nẽbros et a alma et pero hũu ome es, asi en Deus ha tres pesoas que he a Treydade, et pero hũu Deus he. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 136 |
En entõ Rrulã moy cãsado das chagas et da lide en que fora, et cõ grã pesar dos prinçipes et caualeiros que ali morrerã, et coydando ẽnas feridas que tragia, foyse yndo por los montes senlleiro et chegou ao pee do monte de Rroçauales, et ali deçeu do caualo en hũu prado moy boo, cabo de hũu penedo de marmore, so hũa aruore que y estaua. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 136 |
Por ti foy destroyda jente dos mouros, et moyta maa jente morta porfiosa. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 151 |
As entradas [et] as portas sõ septe: a primeira entrada he a porta do Camino Frãçes, a segũda he a porta da Pena, et a terçeira he a porta do Santo Rromeu que vay para a Treydade, et a quarta a porta de Fageiras que vay para Padrõ, et a quinta a porta da Mamoa, et a seista he a porta de San Françisco, et a septima he a porta de Maçarelas por [u] entra o preçioso vino aa çidade de Santiago. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 153 |
A segunda he de San Pedro apostolo et he abadia dos monjes negros, que esta ẽno Camyno Françes, a terçeira de San Migeel de Çisterna, a quarta he a de San Martino dos Pi[n]eiros que foy bispo et he abadia dos mõjes, a quinta he de Santa Treydade, a sesta de San Fiins martere, a septima he de San Bieyto, a nona de San Payo martere, et esta tras a cabeça de Santiago aa destra parte, [et a dezema he de Santa Maria] et vã alo por ontre o altar de San Nicolao et de Santa Cruz. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 170 |
MILAGRE DE SANTIAGO Todo los rromeus de Santiago, quer pobres quer rricos, que vierẽ en rromaria a visitar o altar de Santiago, de viinda et de yda, deuẽ seer rreçebudos moy bẽ et moyto omildosamẽte, cõ grã caridade de toda las jentes. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 176 |
Et veendo que se nõ podia ajudar de si nẽ auer ajuda d ' outro, poso seu coydado todo en Nostro Señor. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 196 |
Et el quando esto oyo volueu o rrostro deles et nõ lles podo falar; et asi jouve trres dias sen fala, et os caualeiros chorarõ moyto cõ grã pesar, porque coydauã que queria morrer, et porque nõ fezera prol de sua alma. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 196 |
Et hũu dia coydando eles que quiria dar o folgo, se[ẽ]do eles arredor del, cõ grã pesar agardando sua morte sospirou el et diso: - |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 200 |
Et sabe que eu que me alegraua cõtigo porque coydaua que fezeses bẽ com̃o começaras, et ouveses boo galardom; mais no outro dia ante que sayses da tua casa fezeche pecado cõ hũa moller, et nõ no cõfesache nẽ fillache del peedença, et asi andas cõ teu pecado et coydas que Deus et eu rreçebamos a tua rromaria: nõ cõven que asi seja ca aquel que quiser andar en rromaria por meu amor primeiramente lle cõuen que confese moyto omildosamente seus pecados, et despois andando en rromaria faça peedença deles; et o que d ' outra gisa faz, perde sua rromaria. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 200 |
Et desi começou outra vez ẽna forma d ' antes, et el coydando en esto apareçeulle o demo outra vez et disolle: -¿Por que coydas de tornar a tua casa fazer peedença para tornares a mĩ despois mais dino? |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 200 |
Eso coydaua eu de fazer com̃o tu dizes, mais pois me dizes que me nõ cõpre de o fazer, dyme que he o que che praz et o por que posa seer saluo, et eu fareo de grado. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 206 |
Et ante que eles estas parauoas acabasen, as portas do altar abrirõse et derõ tã grã rrogido que quantos y estauã coydauã que erã quebrantadas. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 211 |
Et entom encheuse a casa de moy boo odor et de grã claridade, asi que todo los caualeiros et outros que jaziã dentro coydauã que erã ẽna igleia do Paraiso. |
[+] |
1390 |
MS [I, 1]/ 226 |
Et quando foy ora de vespera, fez hũu grã toruõ et entrou por la casa hũu odor tã saboroso que todos adormeçerõ ao sabor do odor, senõ os apostolos et as uirgẽes a que mãdou Santa Maria que nõ dormisen por nĩhũa cousa, mais que velasem por veer o prazer et alegria [et] a gloria da sua yda a Deus, et que fosem ende testemoyas aos outros. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 91 |
Jtem. De dolore ex uentositate que quer dizer da door que uen de uentosydade. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 91 |
ffazese as uezes door dentro no corpo do Cauallo que uen de uentosydade, que entra porllos poros no ventre et eno corpo del quando uen caente ou suurento et esta ao aar ou ao vento et non o tragen neii pensan del, et esto lle faz jnchar o corpo et llatejar os jllaes et acoita moito o Cauallo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 91 |
Jtem. Remedio contra a door da uentosydade. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 97 |
se o Cauallo for groso et de ydade conprida dalle llogo a beber aa sa uontade primeiramente, et depois sangrao danbas llas ueeas das trincheiras et outrosy danbas llas ueeas das coixas en que a sangrya soen a fazer et saqenlle moito sange ataa que semelle que enfraqueçe, et depois metano en agooa fryc corrente ata ao uentre et parenno na ueea da agooa mais tesa, et alçalj a cabeça que non beba nen coma ataa que seia lyure de todo. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 105 |
Et moitas uezes se faz do jnchamento do corpo do Cauallo, que ha door porllo grande apretamento do corpo et do uentre, onde o Cauallo por llo dito uazamento do uentre afraceçe tanto que adur pode estar sobre llas pernas, a a qual enfirmydade chama arragiato. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 125 |
Fazese ajnda outra door ao Cauallo que auen por caion quando escorrega o pee ao Cauallo na sayda da estada, ou no correr, ou no andar, ou no desuyar, ou se encabresta no cabrestol, ou nas rrendas, metendo en ellas os pees ou as maãos, et a esta door chaman escalmato. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 129 |
sabe que este amollentamento ual moyto para todos llos jnchaços das coyxas do Cauallo que ueen de feryda algũa. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 129 |
Para esto ual moyto a çebolla asada con myucas que nacen na terra et o ouo anaçado con azeite et asado ataa que espese, et poerlle esto caente todo como enprasto duas ou tres uezes enno dia, et uallem estos enprastos aa callosydade se for rrezente, mays se for uella et dura deuese rreer, como ja dixe, con hũa lançeta, escaruarena meudamente para del sayr todavya sange, depoys ponlle ençima sal et sarro de cuba, tanto de huun como doutro mudo ensenbra, ben mudo, et apertao ben con peça de pano, et leixo estar liado por tres dias; |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 129 |
et se por uentura esta calosydade non se desfezer por estos enprastos et se tornar en sobre osso, queimena con ceimaduras conuenyuelles, que he o pustrumeiro rremedyo, como dito he. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 133 |
pero deues saber que tal enfirmydade das grapas que adur se podem ben curar nen perfeitamente. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
fazense ainda enfirmydades ontre as junturas das coixas et as huñas que rronpem o coiro et a carne a maneira de sarna Et tragen caentura a que dizen gretas. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 135 |
Auen as vezes aynda ao Cauallo que se sente na juntura da pustrumeira parte da coixa, que he nos noos de sobre llos trauadoiros, et esto vem de feryda que o Cauallo da con o pee en alguun lugar duro ou descorregamento de pee, que escorrega no correr ou no andar, ou se puxa o pee en uago. |
[+] |
1409 |
TA III,4/ 157 |
Cauallo que ha enfirmydade que o faz suar cada huun dos nenbros del teueren as tortoras contynoadamente adur pode escapar que seia saco. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 93 |
Et porque a memoria da Eglleia de Yria he Ja quasy perdida, porende eu, querendo a alguũ tanto tornar a memoria dos que nõ saben nẽ creen Ja que fose obispado -ante o han por bulrra -, en leendo perlos llibros algũus de canõicas antijgas, et preujlegios goticos dos santos catholicos et deuotos bispos de Yria et porla Escriptura, achey o fundamento para rreduzir aa memoria dos homes quanto durarõ çertas ydades: do começo do mudo ata que o corpo de Santiago foy tragido a Cõpostella. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 98 |
En este tenpo Leandro, arçobispo de Sybilla, viera do cõçilio de Constantinopla a fazer amjstança et pazes con Gregorio, diacono da Eglleia de Rroma, et foy predicar a Leonegildo que leyxasse a sandeçe dos arrianos et creesse enã Santa Treydade. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 110 |
Et porque toda a España fora destroyda en tenpo del rrey don Rrodrigo, subJugada porlos mouros et feyta trabutaria, que lles dauã os rreys d ' Espanã cada año çen donzellas uirgẽes de maraujllosa fjrmosura, et çinquoenta moços, fillos dos nobres d ' España, et outros tantos fillos dos homes do pobóó. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 110 |
Et oyda a mjssa, cõ muytas lagrimas et sospiros, ordenarõse o mellor que poderõ et sayron aa batalla. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 116 |
Et quando os mesaJeyros do conde chegaron ao obispo, el os rreçebeu benjgnamẽte et, oyda sua enbayxada, aseentoos consigo aa mesa a comer et fezolles muyta onrra et, asy comõ seus famjliares, os fezo dormjr aquela noyte en sua camara por lles fazer onrra. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 119 |
Et esto asy outorgado, o dito Diego Gelmeriz entrou o rregemẽto da eglleia et, cõ consello dos nobres et sabedores varõos, comesçou de rreger et rrestoyrar as cousas destroydas et cõseruar et gardar as vijndeyras. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 122 |
Et en este tenpo, dõ Diego Pelaez, que era Ja libre da prijon del rrey, oyda a morte do obispo Dalmaçio et sabido en comõ o dito don Diego Gelmeriz era vicario por tenpo et nõ obispo, foyse ao papa: cõ grandes clamores se querelou en comõ JnJustamente fora preso et, cõtra dereyto, tirado de seu obispado de Santiago et suplicou ao papa que o rrestituyse. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 122 |
Et dito santo padre Pascasio, oydas todallas rrazões et obJecçõos, rreteuo todo en seu coraçõ et, por sotil engeno, considerando cõmo poria rremedio a tantas discusiones, et tantos traballos et destroyçõ da eglleia. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 125 |
Et despoys que o dito obispo foy cõsegrado, veeose para sua eglleia et, traballa[n]do cõ a mayor diligençia que podo, comesçou de rreparrar todalas cousas que achou destroydas. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 125 |
A eglleia que rreçebijste, a qual as de rreger porla graça de Deus, porque moyto tenpo foy vi[d]uada et caresçeu de pastor, he quasi destroyda et desconssollada, porende deues a tra(b)ballar, por que enla todalas cousas seJan ordenadas et dispostas a serujço de Deus, segũ custume da santa Eglleia Rromana, constituyndo ende cardeaes, presbiteros et diaconos que dignamẽte posan sostéér o rregemento ecclesiastico, cada huũ en seu ofiçio et que sabea[n] gouernar a serujço et onrra da Eglleia de Santiago. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 126 |
Et enõ segũdo dia çelebrou o dito obispo sollenpnemente enõ dito mosteyro, et despoys de comer declarou ao abbade a causa de sua yda a Rroma. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 131 |
Jtẽ, o santo obispo considerando a grande onrra en que a Eglleia de Yria fora sublimada et cathedra de tantos santos obispos, ante que o corpo do santo apostollo Santiago fose rreuellado, et de cõmo agora de toda era destroyda et posta en tanta proueza que algũus pouquos clerigos, que ende morauã, partidos do (o) ofiçio clerical, nõ se diziã ende os ofiçios, saluo eño Avento et eña Coreesma et esto nõ muy conpridamente, porquanto non aviã ende abastança para seu manteemento et vistiario; cõdolendose moyto delo por cõsello de dez canoĩgos, por priujllegio del rrey, fezo ende huã moy boa eglleia aa onrra de Santa Maria cõ huũ muy grande altar en que poso moytas rreliquas, et fezo poer outros dous altares: huũ de San Martino et outro de San Mjguell. |
[+] |
1460 |
CI 1/ 132 |
Et en Postomarcos fezo as eglleias de Santa Cruz, et de Santa Vaya, et de Santa Lucreçia et de Santa Maria de Nebra, que de todo punto erã destroydas, et açerqua de Paradela e a eglleia de San Mjgell de Boyllom et en Salnes outras muytas eglleias que son longo de escribir. |
[+] |